Podium Zuid Cultuurvsie 2010-2020

Podium ZuidKunst- en Cultuurvisie Stadsdeel Zuid 2010 - 2020

Foto cover:DREAM AMSTERDAM 2008 - Ryoji IkedaSpectra: amsterdam. Light Installation. Vondelpark | Music Pavilion. Amsterdam

Kunst- en Cultuurvisie Stadsdeel Zuid 2010 - 2020 3

InhoudVoorwoord 4

Conclusie 6

Samenvatting 7

De waarde van kunst 10

Top, talent en breedte 12

Kunst, cultuur en maatschappelijk-economische ontwikkeling Zuid 16

Kunst, cultuur en de ruimtelijke en stedelijke ontwikkeling Zuid 20

De buitenpodia van Zuid 24

Talentontwikkeling en kunsteducatie 26

Vernieuwde instrumenten 30


Voorwoord

Kunst en cultuur zijn een wezenlijk onderdeel van ons leven en onze samenle-ving; sterker nog, voor een deel zijn ze ons leven en onze samenleving. Voorhet bestuur van de stadsdelen Oud-Zuid en Zuideramstel zijn kunst en cultuurniet 'iets erbij' maar een wezenlijk en integraal onderdeel van het beleid dateen lokale overheid moet voeren. Beide besturen hechten daarom veel belangaan een duidelijke visie op het stadsdeel beleid voor het toekomstig StadsdeelZuid op het terrein van kunst en cultuur.

In Stadsdeel Zuid is veel cultureel erfgoed, prachtige parken, buitenpodia eneen groot aantal kunsten cultuurinstellingen te vinden. Samen vormen ze eenrijk gevarieerd aanbod aan kunst - en cultuur. Denk bijvoorbeeld aan het kleineSarphatipark versus het monumentale Vondelpark (met elf miljoen bezoekersper jaar). Of aan de thuishaven van het bruisende theaterfestival De Parade, hetMartin Luther Kingpark, versus het stillere Amstelpark met zijn grote beelden-collectie.

Ook de (top)kunstinstellingen zijn zeer gedifferentieerd: van Rijksmuseum, VanGogh Museum, Concertgebouw en Koninklijk Concertgebouworkest tot Ste -delijk Museum, Rietveld Academie en Sandberg Instituut. Kunstenaars, schrij-vers en musici wonen ook graag in met name De Pijp en het Museumkwartier.En ook de (semi-)lokale instellingen als Rialto, Retort, De Ateliers, De Trap,Virtueel Museum, muziekcentrum De Badcuyp, Cultuurcluster Asscher (inoprichting) en de Openbare Bibliotheken dragen hun steentje bij aan het geva-rieerde kunstaanbod.

Met internationaal georiënteerde instellingen als de RAI, het OlympischStadion, vele hotels, veilinghuizen Christie’s en Sotheby’s, en de VrijeUniversiteit (VU), heeft Zuid alles in zich om uit te groeien tot een stedelijkgebied waar bewoners, bezoekers en buitenlandse kenniswerkers zich thuisvoelen en elkaar ontmoeten. De grote schooldichtheid, de kleine en grotebedrijvigheid, de hier gevestigde instituten en buitenpodia, en - niet te verge-ten - de vele horecagelegenheden, trekken nu al dagelijks grote bezoekersaan-tallen van binnen en buiten Amsterdam naar Zuid.

VeranderingenIn het nieuwe stadsdeel staan grote veranderingen op stapel. Behalve deNoord/Zuidlijn zal ook de toenemende overloop vanuit het centrum en de ver-

dere ontwikkeling van Zuidas en station Zuid invloed hebben op de bevolkings-samenstelling van Zuid. Die ontwikkeling is nu al zichtbaar in De Pijp en zal inde komende jaren ook zichtbaar worden in de zogenoemde ‘stadsstraten’.Deze zullen in toenemende mate de noord-zuidassen in het stadsdeel gaanmarkeren.

De lopende en geplande investeringen in kunst en cultuur zullen ervoor zorgendat die ingezette ontwikkeling ook in andere gebieden van het stadsdeel waar-neembaar zal zijn. Denk aan de uitbreiding en heropening van het StedelijkMuseum, de verbouwing van het Rijksmuseum, de ontwikkeling van hetMuseumplein, de (mogelijke) komst van het Designmuseum op Zuidas, hetMusicaltheater van Joop van den Ende, Bands onder de Brug (Utrechtsebrug),het Cultuurgebouw op het Stadionplein en -op stadsdeelniveau- de verhuizingvan het Ostadetheater annex de ontwikkeling van het Cultuurcluster Asschermet creatieve industrie en de IVKO-school (Individueel Voortgezet KunstzinnigOnderwijs).

Deze Kunst- en Cultuurvisie is niet alleen van het Stadsdeel Zuid, maar nadruk-kelijk ook van onze netwerkpartners in de kunsten cultuursector. We hebbengesproken met meer dan veertig vertegenwoordigers uit het veld en twintiginterne medewerkers van Zuideramstel, Oud-Zuid en de centrale stad. Hetenthousiasme en de bereidheid om samen met ons een toekomstvisie neer tezetten is niet alleen groot bij onszelf, maar ook bij de deelnemers. Behalve datzij hun kennis en ideeën met ons willen delen, reageerden zij zonder uitzonde-ring positief op de vraag om als co-maker mede verantwoordelijkheid te dra-gen voor de realisatie van de visie. Op de jaarlijkse netwerkbijeenkomst vankunst- en cultuurinstellingen Oud-Zuid op 26 november 2009, die in het tekenvan kennisvergaring voor deze visie stond, was er hetzelfde enthousiasme. Debijna tachtig deelnemers uit beide stadsdelen zien de vele mogelijkheden enkansen die de komende fusie biedt als een welkome uitdaging.

Behalve van de sector kunst en cultuur, is deze visie ook van economischezaken, ruimtelijke ontwikkeling, maatschappelijke ontwikkeling, projecten entoerisme. De visie gaat over de autonomie van kunst en cultureel erfgoed, maarook over educatie, ruimtelijke ontwikkeling en leef- en vestigingsklimaat. Weintensiveren de identiteit van het Stadsdeel Zuid en zijn verschillende gebiedenen verrijken zodoende de leefwereld van de bewoners. Hiermee sluiten we aan


bij de werkwijze zoals beschreven in de gebiedsprogramma’s . Niet in de laat-ste plaats is het doel van deze langetermijnvisie om een streefbeeld neer tezetten, waarin bewoners en gebruikers van Zuid zich kunnen vinden. In dezeKunst- en Cultuurvisie Podium Zuid wordt geen besluiten genomen over wiedoor het stadsdeel gesubsidieerd of anderszins ondersteund zal worden.

De visie dient om de grote beleidslijnen voor de toekomst uit te zetten enmoet gezien worden als eerste stap in een proces naar een jaarlijkse uitvoe-ringsprogramma waarin het stadsdeel bestuur haar concrete actiepunten zalbenoemen.

Na vaststelling van deze visie zal na overleg met de partners een uitvoeringsno-ta voor de komende vier jaar worden opgesteld, waarin de beleidsvisie naderwordt uitgewerkt. De formulering van de toekomstige relatie met de huidige(subsidie)partners heeft daarbij prioriteit.

Wij willen met deze visie een koers inzetten waar onze bewoners, onze kunste-naars, onze instellingen en wij zelf met veel verve invulling aan zullen geven.Wij willen deze visie ook graag gebruiken om de relatie tussen het stadsdeel ende Culturele Alliantie van de Centrale stad (waarin het Stadsarchief, BureauMonumentenzorg en Archeologie en DMO kunst en cultuur participeren) te ver-sterken.Een actieve bijdrage aan kunst en cultuur - samen met onze vele partners heeftons volledige bestuurlijke commitment.

Paul Slettenhaar Eddy LinthorstPortefeuillehouders kunst en cultuur Hekwerk Olympiaplein (Foto: GM)


Conclusie

Dit is een unieke stap Door kunst en cultuur in de aanloop naar deze Kunst- en Cultuurvisie breder te trekken dan het eigen domein, presenteren we nu een visie waarin met respect voor de gelaagdheid van het veld, een nieuw kunsten cultuurbeleid voor Zuid ingezet kan worden.

Enthousiaste deelnemers Tijdens de gesprekken met zestig genodigden (25 intern Gemeente Amster -dam en 35 externen uit allerlei disciplines, zie colofon) werden wij getroffendoor het enorme enthousiasme bij de deelnemers om gezamenlijk verantwoor-delijkheid te nemen voor de opstelling en inhoud van een Kunst- en Cultuur -visie Zuid. Dezelfde ervaring hadden we tijdens de jaarlijkse netwerkbijeen-komst die dit jaar in het teken van de nieuwe visie stond. De uitbreiding van het veld - zowel fysiek als bestaande beleidskaders over-schrijdend - door het samengaan van beide stadsdelen, biedt vele nieuwemogelijkheden en inspiratie, zowel bij externe als interne partners.

Co-makerschap Om deze mogelijkheden te benutten zullen wij als stadsdeelorganisatie opkunst- en cultuurgebied meer dan voorheen gaan samen werken met interneen externe partners om onze beleidsdoelen te bereiken. Hierdoor menen wijdat het co-makerschap* (samen ontwikkelen, samen uitvoeren) zoals voorge-steld in deze notitie te realiseren is.

Verzakelijking Daarnaast vinden we het belangrijk dat er verzakelijking in de relaties plaats-vindt. Wij willen daarbij gaan sturen op kwaliteit, zowel op bedrijfsvoering alsaanbod van de subsidieontvangers. Daardoor zal de Adviescommissie voor deKunst (ACK) vaker worden ingezet om evaluaties en presentaties ook opinhoudelijk niveau te beoordelen. Daarnaast moet de aansluiting bij het beleidvan de centrale stad – onder andere bij het kunstenplan - verbeterd worden.Dit zal de samenwerking met de centrale stad verbeteren.

* Het organiseren van co-makers is een intense vorm van kennismobilisatie,die kan leiden tot een dragend netwerk. Deze methode gaat ervan uit dathet cruciaal is om de eigen kennis te vergroten om tot vernieuwing tekomen. Die kennis is vaak beschikbaar mits je daarvoor de juiste kanalenweet aan te boren. De gesprekspartner wordt in feite mede-eigenaar van hetonderwerp.

Sterker inzetten op relaties met andere beleidsterreinenHet is belangrijk voor de communicatie met de partners en het netwerk omsteviger in te zetten op periodieke en virtuele ontmoetingsplekken, virtuelenetwerken waar, met of zonder bemiddeling van het stadsdeel transactieskunnen plaatsvinden. Aandachtsgroepen definiëren en cross-overs stimulerenen daarnaast met interne en externe partners gebiedsgerichte op identiteitvan het gebied gestoelde activiteiten ontwikkelen. Ditzelfde geldt voor deverschillende doelgroepen: scholieren van alle leeftijden, bewoners, bezoe-kers, creatieve (kennis)werkers, maar ook de gevestigde instellingen die opeen andere manier met ons zullen gaan samenwerken. Daaruit vloeit logischer-wijze voort dat we in het uitvoeringsprogramma in feite een apart maatwerk-pakket voor elk domein, zijnde gebied en doelgroep, willen formuleren. Ookzullen we in de uitvoeringsnotitie aangeven hoe wij al deze activiteiten gefa-seerd in tijd willen invoeren en verwezenlijken.

Netwerkdag in de Thomaskerk. (Foto: WK)


Samenvatting Podium Zuid

De artistieke waarde en kwaliteit van kunst staan voorop in het kunsten cultuur-beleid voor Stadsdeel Zuid van 2010 tot 2020. Dit komt tot uiting in de adviseringdoor de Adviescommissie voor de Kunst (ACK), het eigen opdrachtgeverschap,het waarborgen van artistieke kwaliteit bij projecten van het stadsdeel en de aan-dacht voor nieuwe distributiekanalen. En in goede informatie over, en beheer van,de cultuurhistorie en de meer dan vierhonderd kunstwerken in de openbare ruim-te van Zuid.

Naar analogie van de sportwereld maakt Zuid in kunst en cultuur onderscheidnaar: top (wereldklasse), breedte (in de buurt) en de tussenliggende talentontwik-keling (educatie, experiment). Het stadsdeel verstevigt de netwerken met de top-instellingen zoals de instellingen aan het Museumplein en de Rietveld Academie.Het stadsdeel organiseert actievere samenwerking om van Zuid een vestigingsge-bied voor kunst en cultuur te maken. Er komt inhoudelijke regie voor kunst en cul-tuur op de twaalf buitenpodia (parken en pleinen), passend bij het profiel van delocatie. In samenwerking met particuliere en culturele instellingen komt er eenprogramma voor artists in residence. Het stadsdeel versterkt de dynamiek binnenhet kunstaanbod. Dit doet ze onder andere door vestiging van laboratoria voornieuwe kunstuitingen te stimuleren en het instrument ‘atelierroutes’ uit te breiden.

Kunst en cultuur zijn nauw verweven met de economische en maatschappelijkeontwikkeling van Zuid: door de creatieve kenniseconomie, de cultuurhistorie, hettoerisme en de rol die cultuur speelt in maatschappelijke ontwikkeling. Cultuurtoerisme en cultuurhistorisch toerisme zijn belangrijke speerpunten. In Zuid kanniet alleen het verhaal over de bloeitijd van het Centrum in de17e eeuw wordenverteld, maar ook het verhaal van stedenbouw in de 19e-eeuw (Museum plein, De Pijp), de 20e eeuw (Plan Zuid, Amsterdamse School, Olympisch Gebied, VanEesteren) en de 21e eeuw (Zuidas).

Deze economische en maatschappelijke verweving komt in de nabije toekomst opallerlei terreinen tot uiting. In het gebied binnen de Ring verlengt Zuid degemengde stadsstraten richting Zuidas, onder andere met kunsten cultuurfunc-ties. In Buitenveldert ligt het accent op rust en het versterken van een aantal con-centratiepunten (onder andere Gelderlandplein, Amstelpark). Het stadsdeel versterkt de interactie tussen economie, ambachten, nieuwe mediaen kunst. Er komen meer projecten voor community art in buurten met een socia-le opgave. Bewonersinitiatieven op het gebied van kunst en cultuur worden gesti-

muleerd. Om een gemengd woon/werkmilieu te behouden besteedt Zuid de komendejaren meer aandacht aan broedplaatsen, ateliers en galeries, maar ook aan dehuisvesting en binding van talent aan de stad.

In de ruimtelijke en stedelijke ontwikkelingsplannen zal Stadsdeel Zuid kunst encultuur structureel in nieuwe projecten opnemen: kunstenaars kunnen als katalysa-tor tijdens het ontwikkelingsproces optreden. Kunst in de openbare ruimte enarchitectuurkwaliteit en -inrichting zijn van groot belang voor ontmoeting, verblijfen interactie in de openbare ruimte. Binnen Vastgoed komt er een zogenaamde 'loods' die kunst en cultuurfuncties envastgoed met elkaar gaat verbinden en actief stuurt op de vestiging van nieuwekunst en cultuurfuncties in plinten van gebouwen, leegstaande kantoren en ander‘gevonden vastgoed’. Dit alles met oog voor de kernkwaliteit van de verschillendegebieden.

Met deze visie stelt het stadsdeel ook de doelen voor kunsten cultuureducatievast. Het basisonderwijs hoort het ontwikkelen van creatieve vaardigheden in hetbasispakket op te nemen. In het voortgezet onderwijs gaat het om het leren waar-deren van kunst en cultuur op zich. Het stadsdeel wil de kunsteducatie professio-naliseren en de banden met de culturele instellingen intensiveren. Het stadsdeelstimuleert het inschakelen van expertisecentrum voor cultuureducatie MOCCAvoor basis- en voortgezet onderwijs. Kunsteducatie wordt actiever gekoppeld aancultureel erfgoed, galerieroutes en beeldententoonstellingen.

Ook het stadsdeel zelf zal zijn instrumenten vernieuwen. Met dit beleidskader alsbasis komt er aansluitend bij de gebiedsvisies een vierjaarlijks uitvoeringsplan voor de uitwerking van het kunsten cultuurbeleid. Binnen het nieuwe Stadsdeel Zuidzijn medewerkers met een grote netwerkkracht nodig. Er zal worden nagedachtover een Cultural Development Board om het internationale bedrijfsleven te ver-binden met kunst en cultuur in Zuid. En ook op andere fronten wordt de samen-werking met de partners binnen het stadsdeel geïntensiveerd. Voor de topinstel-lingen komt er één aanspreekpunt in de organisatie. Voor instellingen en evene-menten die structurele subsidie van het stadsdeel ontvangen zal het subsidiepla-fond één keer per vier jaar worden vastgesteld.


1. De waarde van kunst

Een visie op kunst en cultuur in Stadsdeel Zuid begint met een antwoord opde vragen: wat is het maatschappelijke belang van kunst? Wat zijn nieuwetendensen om rekening mee te houden? En welke eisen stelt dit aan hetkunstbeleid van het stadsdeel?1

Kenmerkend voor Amsterdam is het unieke gunstige productieklimaat voorkunst en kunstenaars in de stad. Naast de autonome kunstenaars is er een fijn-mazig netwerk van creatieve ondernemers ontstaan. Dit zorgt er voor - onderandere door de vele ontmoetingsplaatsen in de stad - dat er uitwisseling ensamenwerking ontstaat tussen de verschillende disciplines: de bron van vernieu-wing. En samen creëert dit het zogenoemde (en geroemde) laboratoriumkli-maat. In de Hoofdlijnen Kunst en Cultuur 2009-2013 van de Gemeente Amster -dam wordt dit als een van de wezenlijke onderdelen van het nieuwe kunstbeleidvan Amsterdam gezien. Onze relatief kleine metropool met zijn vele kunstenaarsen kunstliefhebbers, lijkt geknipt voor deze functie. Hoewel Zuid alle ingrediën-ten heeft om een dergelijk hedendaags kunstenbedrijvencentrum tot bloei telaten komen, zijn er in het stadsdeel geen locaties om dit te kunnen huisvesten.

De artistieke waarde en kwaliteit van kunst staat voorop in het kunsten cultuur-beleid van Stadsdeel Zuid. Het bestuur wordt geadviseerd door deAdviescommissie voor de Kunst (ACK), bestaande uit vijf leden met een duidelij-ke expertise op dit gebied. Daarnaast zijn van belang: een hoge kwaliteit vanhet eigen opdrachtgeverschap bij kunstprojecten en het aanstellen van curato-ren van hoog niveau bij projecten met een gedeelde stadsdeel/ centrale stadverantwoordelijkheid. Denkend aan de notitie Beeldende Kunst in de openbareruimte CS, zal het stadsdeel ook aandringen op een stadsbrede strategie. Nietalleen moet er aandacht zijn voor nieuwe distributiekanalen, nieuwe netwerkenen dynamiek in het cultureel domein en het realiseren van nieuwe kunst in deopenbare ruimte. Ook moeten de cultuurhistorie, de monumenten en de ont-sluiting, het beheer, de registratie en het onderhoud van het bestaande bezit inhet Stadsdeel Zuid goed geregeld worden. Stadsdeel Zuid bezit na de fusieongeveer vierhonderd werken in de openbare ruimte.

Het maatschappelijke belang van kunstKunst is onmisbaar voor de vitaliteit van onze cultuur. Daarom is kunst in al haarverschijningsvormen een wezenlijke component van het cultuurbeleid. Ook opstadsdeelniveau (bestuur en raad) moet er een blijvende discussie over hetbelang van kunst en cultuur worden gevoerd, om een coherent beleid te kunnenrealiseren.

Een evenwichtige, humane samenleving is ondenkbaar zonder kunst. Eensamenleving zonder aandacht voor kunst heeft geen ziel. Het brengt mensensamen en overbrugt verschillen tussen groepen in onze samenleving (bridging).Kunst is ook van wezenlijk belang bij het ontwikkelen en versterken van de iden-titeit van het individu en groepen in de samenleving. Kunst is een bron van trotsen het gevoel ergens bij te horen (bonding).Makers en denkers in het kunstenveld bewerkstelligen dit door hun aandachtvoor ‘uitdrukkingskracht’. Zij bespelen de zintuigen en maken ruimte voor hetvrije denken.

Tendensen in de kunstBij het opstellen van het kunsten cultuurbeleid moet met opvallende tenden-sen rekening gehouden worden:■ Hedendaagse kunst is een levend gebied, waar inhoudelijke zwaartepunten

en grenzen telkens verschuiven en in de grensgebieden nieuwe criteria voorkwaliteit ontstaan;

■ Kunst en cultuur - zowel de gevestigde als de nieuwe uitingsvormen - trekkensteeds grotere aantallen geïnteresseerden. Zowel stedelijk, landelijk als inter-nationaal stijgt het aantal bezoekers van culturele instellingen en culturelemanifestaties;

■ Voor de beleving van kunst en cultuur wordt steeds vaker gebruikgemaaktvan nieuwe en aanvullende distributiekanalen en nieuwe communicatiemedia;

■ Er is veel cross-over, zowel op het gebied van kunstcreatie als kunstbeleving;■ Kunstenaars hebben de afgelopen jaren veel nieuwe werkwijzen ontwikkeld.

De redenen daarvoor zijn: de opkomst van de netwerksamenleving, de dyna-miek in de stedelijke culturen, het ontstaan van nieuwe media en de vermen-ging van populaire en traditionele kunstvormen;

■ Veel kunstenaars in Nederland willen zich met hun artistieke werk in de maatschappelijke arena en de openbare ruimte begeven. De overheid, ookStadsdeel Zuid, moet hiervan gebruikmaken.

1 Bij dit hoofdstuk is dankbaar gebruik gemaakt van de ideeën van de ACK, de adviescommissie voorde kunsten van het stadsdeel


Kunstbeleid in relatie tot de waarde van kunstArtistieke kwaliteit is altijd het hoofddoel, ook bij het kunstbeleid op stadsdeel-niveau. Tegelijk is de stedelijke context ook hier een kenmerkend aspect.Door die stedelijke context is het mogelijk om:■ te zorgen voor de kwaliteit en verbijzondering van het publieke domein: cul-

tureel, ruimtelijk en sociaal;■ een intense relatie en betrokkenheid te bereiken tussen kunstzinnige uitingen

en de bewoners en bezoekers van het stadsdeel;■ de kwaliteit te verhogen van lokale (culturele) voorzieningen;■ de economische creatieve bedrijvigheid te stimuleren.

PrachtwijkenDe vierde ambitie is sociaal van aard, namelijk om via kunst en cultuur te inves-teren in de relatie tussen mensen in de buurt, in de stad, van dezelfde en ver-schillende gezindten. Alle Amsterdammers hebben recht op stedelijke en socia-le vernieuwing, met een écht mooie dagelijkse omgeving, waar ze trots op kun-nen zijn. Ook streven we ernaar dat alle Amsterdammers een zekere cultuurwijs-heid en cultuurverbondenheid bijgebracht krijgen, die hen in staat stelt zich totanderen te verhouden. In dit kader zijn doelen opgesteld voor de relatie vankunst en cultuur met de Brede School: amateurkunst, inburgering, het delen vandeskundigheid en professionaliteit en beeldende kunst in de openbare ruimte.

Professionaliteit benuttenHet is belangrijk dat de in de cultuursector aanwezige deskundigheid gedeeldwordt, zodat talenten en beginnende cultureel ondernemers kunnen leren vande professionaliteit van ervaren krachten. Omgekeerd kunnen ervaren professio-nals zich laten inspireren door nieuwe inzichten. Er moet met name ingezet wor-den op het doorgeven van kennis over ambachten, aangezien deze anders ver-loren gaan.

Politiek én ambtelijk committent zijn daarbij onmisbaar. Tijdens het maken vandeze Kunst- en Cultuurvisie is daar al op ingezet. Toch willen we hier nog eensbenadrukken, dat deze visie ook in de uitvoering breed door alle sectoren, dis-ciplines en portefeuilles heen, betekenis moet hebben. Daarnaast is het mobili-seren van kwaliteit bij makers en denkers in het kunstenveld van groot belang.

Theo Niermeijer, Hakuin's Home. Onderdeel van de sculptuurroute ArtZuid 2009. (Foto: AF)


2. Top, talent en breedte

Het nieuwe Stadsdeel Zuid heeft een aantal van de belangrijkste kunsten cul-tuurinstellingen van Nederland binnen de stadsdeelgrenzen. Ook het zoge-noemde breedteaanbod is in Zuid ruim vertegenwoordigd: organisaties metzowel een regionaal als stedelijk karakter, waar vooral bewoners van het stads-deel veelvuldig gebruik van maken. Naast de vier bibliotheken verdeeld overhet stadsdeel, is er een vestiging van de muziekschool. Op het gebied van beel-dende kunst zijn er de (semi-)professionele instellingen: de inloopacademie, deZomerdijkstraat, Retort, De Ateliers, het Glazen Huis in het Amstelpark en Zuid -as. Muziekliefhebbers kunnen terecht zowel bij de Badcuyp, als bij Kidzenhits,die samen met het toekomstige cultuurcluster Asscher, zorgen voor het cultureelaanbod voor kinderen tot twaalf jaar en jongeren. Cultureel Centrum OCCII opde Amstelveenseweg, is zowel een podium voor jeugdcultuur als voor de aller-kleinsten vanaf vier jaar. De hbo-opleiding van Lucia Marthas zorgt samen metde Olympiaschool voor scholingsaanbod op het gebied van showdans en klas-siek ballet. Het stadsdeel heeft een gerenommeerd filmhuis: Rialto.Begraafplaatsen Zorgvlied en Huys te Vraag hebben beide een monumentalestatus en zijn vanuit cultuurhistorisch oogpunt belangrijk voor het stadsdeel.

Talentontwikkeling en kunsteducatieBinnen de Kunst- en Cultuurvisie maakt het stadsdeel een onderscheid naar top(wereldklasse), talent (nieuwe talenten onderweg naar de top) en breedte (kunsten cultuur meer in dagelijkse leefomgeving van de inwoners van Zuid). Elk heeftzijn eigen dynamiek, betekenis en netwerken. Tegelijkertijd wil het stadsdeelactief verbindingen leggen tussen instellingen en netwerken uit top, talent enbreedte, in het bijzonder op het gebied van talentontwikkeling en kunsteduca-tie. Voor talentontwikkeling en het krijgen van dwarsverbindingen tussen de dis-ciplines in de kunst, cultuur, ambachten en economie zijn broedplaatsen en ate-liers voor kunstenaars, creatieve ondernemers en kenniswerkers cruciaal.2

Internationale uitstraling ZuidZuid heeft een sterke internationale uitstraling door de grote aantallen buiten-landse studenten aan de Rietveld Academie, het Sandberg Instituut en DeAteliers, de topinstellingen aan het Museumplein, in Zuidas en de grote hoe-veelheid in het stadsdeel wonende buitenlandse kenniswerkers. Verder wonen

Rijksmuseum; kunstenaar Yeb Wiersma. (Foto: YW)

2 Ter illustratie: het Asschergebouw werd in de afgelopen jaren als tijdelijke ruimte verhuurd, was bin-nen veertien dagen vol, en kent een lange wachtlijst


KunstinstellingenAIDA Nederland 1Vereniging Ambachtelijke Bedrijven 2in De Amsterdamse PijpStichting AmstelparkArt 3Dansgroep Amsterdam 4Amsterdam Bright City 5De Appel 6Art Amsterdam 7Muziekcentrum De Badcuyp 8Stichting Beeldrecht 9Veilinghuis Christie's 10Cinemien 11Concertgebouw 12Cultureel Centrum OCCII / InIt 13Stichting Doen 14European Cultural Foundation 15Veilinghuis Glerum 16Het Glazen Huis 17Van Gogh Museum 18Joop van den Ende Theaterproducties 19Platform De Levante 20Stichting Kunst en Openbare Ruimte 21Kunstcentrum Kadekunst 22Mondriaan Stichting 23Stichting Muziek aan de Schelde 24Nederlands Fonds voor de Film 25Nederlands Marionettentheater 26Open Ateliers Rivierenbuurt 27De Orangerie 28Ostadetheater 29PAN Amsterdam 30Kunstinitiatief Retort 31projectruimte en ateliersFilmtheater Rialto 32Rijksmuseum 33SBK Amsterdam Zuid 34Veilinghuis Sotheby's Amsterdam 35Stedelijk Museum 36Teatro Munganga 37UNESCO Centrum Nederland 38Van den Ende Foundation 39Virtueel Museum 40Sectio Divina 41Stichting Zet 41Zomerdijkstraat Ateliercomplex 41


hier veel kunstenaars en ontwerpers met internationale uitstraling en is er eensterk hotelwezen. Het stadsdeel wil de komende tijd nadrukkelijker (bestaande)netwerken op dit gebied verbinden om de doelstellingen uit deze Kunst- enCultuurvisie te realiseren.

Zuid als vestigingsgebied voor kunst en cultuurRegelmatig zoeken bestaande kunsten cultuur instellingen, vaak vanuit de bin-nenstad, een nieuwe locatie. Stadsdeel Zuid hanteert in de komende periodeeen actieve en samenhangende aanpak om deze instellingen onder te brengenin lopende projecten en in vastgoed van derden, het ‘gevonden vastgoed’. Ditwordt gekoppeld aan de stedelijke ontwikkelingsstrategie. Hiertoe wordt éénpersoon binnen de organisatie als coördinerend loods aangewezen. Daarmeewillen we het culturele karakter van Zuid versterken en een fijnmaziger cultuur-aanbod in de buurt krijgen voor gezinnen en ouderen (vooral in Plan Zuid enBuitenveldert).

De buitenpodia in ZuidStadsdeel Zuid heeft fraaie parken en pleinen die geschikt zijn voor tijdelijketentoonstellingen en podiumkunst-activiteiten: het Museumplein, hetVondelpark, het Amsterdamse Bos, het Beatrixpark, de RAI, het Amstelpark,het Martin Luther Kingpark, de middenassen van Berlage (Apollolaan,Churchilllaan), het Olympisch Stadion, het Marie Heinekenplein, het ParkSchinkeleilanden en de Amstel.

Artists in residenceIn netwerken met particuliere eigenaren, woningcorporaties, hotelwezen,gevestigde kunsten cultuur instellingen en de onderwijspartners, wordt eenproject opgezet om artists in residence structureel in Zuid te huisvesten.Inhoudelijk wordt dit gekoppeld aan 1) het invullen van ‘gevonden vastgoed’,2) het programmeren van de buitenpodia en 3) de professionalisering van kunsteducatie op basisscholen en het voortgezet onderwijs.

Laboratoriumfunctie nieuwe kunstuitingenStadsdeel Zuid zal apart inzetten op de laboratoriumfunctie van de stad. Metzijn externe partners zal het stadsdeel de mogelijkheden onderzoeken om cre-atieve ondernemers en makers uit nieuwe kunstdisciplines (zoals de digitalemedia, videokunst en lichtkunst) tot samenwerking of het uitwisselen vanideeën te stimuleren. We betrekken hierbij bestaande kunsten cultuurinstellin-gen, het bedrijfsleven in Zuid, dynamische kunstvormen in de openbare ruimteen de programmering van de buitenpodia van Zuid. Hiervoor kijkt het stads-

deel naar partners als het Stedelijk Museum, het Virtueel Museum, de RietveldAcademie en het Sandberg Instituut maar ook stadsbreed naar dwarsverban-den met instellingen, bedrijven en evenementen op het gebied van nieuwemedia. Deze nieuwe dynamiek zoeken is juist belangrijk gezien het historischekarakter van een groot deel van Zuid. Dit kan gerealiseerd worden op de bui-tenpodia van Zuid of in ‘ gevonden vastgoed’.

AtelierroutesDe atelierroutes blijven een vast onderdeel van het nieuwe kunstenbeleid,maar ze worden breder ingezet. Er zijn nu vier atelierroutes: in deRivierenbuurt/Buitenveldert, in De Pijp, in het gebied rondom Koninginneweg/De Lairessestraat/Apollolaan en in de Hoofddorppleinbuurt. De routes stimule-ren de beroepspraktijk van kunstenaars. De routes zijn toegankelijk voor bewo-ners en scholieren en ze trekken bezoekers van buiten de wijk. Het stadsdeelwil de routes uitbreiden met het domein van de creatieve ondernemers. Deatelierroute in De Pijp wordt al samen met de ambachtelijke ondernemersgeorganiseerd. Verder komt er een actievere koppeling van scholen met deatelierroutes en met specifieke doelgroepen die in de naaste omgeving wonen.

Atellierroute De Pijp. (Foto: PL)


Grote stadsstratenvan Zuid

Amstelveenseweg 1

Stadionweg 2

Parnassusweg/ 3Buitenveldertselaan

Beethovenstraat 4

Ferdinand Bolstraat/ 5Scheldestraat

Van Woustraat/Rijnstraat 6


de helft van de bijna 13.000 banen in de creatieve industrie van Amsterdam inZuid. Een groot deel daarvan bevindt zich weer in het Museumkwartier.

De combinatie van rust en reuring binnen een gebied, de kwaliteit van de open-bare ruimte èn het aanbod aan kunst en cultuur zijn door de aanwezigheid vande kenniswerkers, belangrijke factoren voor een sterke economie.De creatieve kenniswerkers komen vooral op drie factoren af:■ Het kunnen verzilveren van het eigen cultureel kapitaal; het bezoeken van

kunst en cultuur in de stedelijke omgeving in theaters, restaurants, et cetera.■ De specifieke Amsterdamse combinatie van een rustig woonmilieu met reu-

ring om de hoek; de gemengde stadsstraten spelen hierbij een cruciale rol.■ Een zeer hoge kwaliteit van de openbare ruimte als ontmoetingsplaats en als

recreatieplek; hier gaat het om het samenspel tussen pleinen, parken, archi-tectuur en activiteiten zoals markten.

Deze specifieke combinatie van grootstedelijke wensen zijn kernkwaliteiten vanStadsdeel Zuid binnen de Ring. De stadsstraten zullen zich in de komende jarenverder ontwikkelen; binnen de woonstraten heerst betrekkelijke rust. InBuitenveldert, Zuid buiten de Ring, is de situatie anders. Hier is de kernkwaliteitvooral rustig wonen met enkele concentratiepunten zoals het winkelcentrumGelderlandplein met een Multifuntioneel Centrum en een bibliotheek.

ToerismeDe ontwikkeling van het toerisme is een belangrijke speerpunt in het economi-sche beleid van Zuid. Rondwandelen en de stad bekijken, bezoek aan musea enhoreca, vormen de top drie van toeristische activiteiten in Amsterdam. Een spe-ciale tentoonstelling (en/of evenement), moderne architectuur en design en hetontdekken van het niet-toeristische Amsterdam staan ook hoog op de scorelad-der. Ook hier zijn kunst en cultuur dus sterke economische troeven.

CultuurhistorieStadsdeel Zuid vertelt het verhaal van de belangrijke stedelijke ontwikkeling inde 19e eeuw (musea en het Concertgebouw aan het Museumplein, De Pijp),20e eeuw (Olympische Spelen, het stedelijk Plan Zuid van Berlage,Amsterdamse School, Van Eesteren in Buitenveldert en de nieuwe zakelijkheid

3. Kunst, cultuur en maatschappelijk-economische ontwikkeling Zuid

Kunst en cultuur hebben belangrijke autonome waarden. Daarnaast zijn zevan essentieel belang voor de maatschappelijke en economische positie vanStadsdeel Zuid. In dit hoofdstuk schetsen we eerst de verbanden in de hui-dige situatie. Daarna volgt hoe het stadsdeel die verbanden in de komendeperiode steviger wil maken.

Situatie nu

Net als andere wereldsteden kent Amsterdam, en ook Stadsdeel Zuid, een op val-lende economische verandering: van een brede dienstverlenende economie naareen creatieve kenniseconomie. Voor het eerst in de geschiedenis van de westerseeconomie is de mens zelf, met zijn kennis, de belangrijkste productiefactor. Grote steden spelen daarin een grote rol: het menselijk kapitaal van de creatievekenniseconomie voelt zich het beste thuis in een grootstedelijke omgeving. Voorinnovatie is ‘botsing’ van eigen ideeën met nieuwe ideeën nodig. Dit vraagt omcontacten in allerlei netwerken. De stad is daarvoor de plek bij uitstek.

Amsterdam, vooral de stadsdelen Centrum en Zuid, heeft binnen Nederlandeen sterke positie als vestigingsplaats voor de creatieve kenniswerkers. De drukop het centrum de afgelopen jaren is door deze ontwikkeling enorm toegeno-men en heeft zich zuidwaarts uitgerold. Het gedeelte van Stadsdeel Zuid binnende Ring hoort hier nadrukkelijk bij.

De economie van Zuid bestaat vooral uit (financiële) dienstverlening, toerismeen detailhandel, creatieve kenniswerkers (milieu, cultuur en recreatie), gezond-heidszorg en welzijnszorg. Binnen grote bedrijven is de ontwikkeling gaande omniet het gehele bedrijf maar onderdelen op specifieke locaties te vestigen. In decreatieve kenniseconomie gaat het om de kwaliteit van ideeën. Omdat die kwa-liteit schaars is, is wereldwijd te zien dat bedrijven in de creatieve kennisecono-mie zich in de buurt van de creatieve kenniswerkers vestigen.

Amsterdam trekt vooral de zakelijke dienstverlening, research & development/ICT en marketing/sales. Deze onderdelen passen bij de populatie aan kennis-werkers. Die ontwikkeling is vooral in Zuid te zien. Bovendien bevindt zich ruim


met de Openluchtschool van Duiker) en 21e eeuw (Zuidas en nieuwe toparchi-tectuur in diverse andere projecten). Door de vorming van het nieuwe Stadsdeel Zuid, ligt het Plan Zuid van Berlagestraks voor het eerst als één geheel binnen een stadsdeel. Buitenveldert vertelthet verhaal van Van Eesteren en kent anders dan Nieuw-West geen grootschali-ge sloop-nieuwbouw programma’s. De aandacht in Amsterdam en het toerismegaat cultuurhistorisch nu echter vooral nog uit naar de grachtengordel uit de17e eeuw. Daarnaast is er toenemende aandacht voor de architectuur van deAmsterdamse School, de vroege sociale woningbouw en het Plan Zuid vanBerlage. Na een wandelroute door De Pijp en (de wijk) Zuid zal Stadsdeel Zuidook de andere gebieden voor bezoekers ontsluiten.

MaatschappelijkStadsdeel Zuid heeft 130.000 inwoners. De alleenstaanden en de gehuwd samen-wonenden met kinderen zijn de meest voorkomende huishoudens. Qua besteed-bare huishoudelijke inkomens kende Zuid in 2006 een dal bij de lage inkomens(minder dan € 16.500) en een piek bij de hoge inkomens (meer dan € 42.600).

Stadsdeel Zuid biedt op economisch gebied een grote rijkdom aan stadsvoor-zieningen voor heel Amsterdam en met uitstraling naar de metropoolregio enNederland. Goede voorbeelden zijn:■ het Vondelpark (11 miljoen bezoekers per jaar);■ het Amsterdamse Bos (5 miljoen bezoekers);■ de onderwijsinstellingen (de hoogste schooldichtheid van voortgezet onder-

wijs in Nederland); ■ de werkgelegenheid op Zuidas;■ de culturele instellingen van het Museumkwartier (5 miljoen bezoekers); ■ de winkels van de P.C. Hooftstraat en het Gelderlandplein;■ verblijfsruimte aan en recreatie op de Amstel en de Schinkel; ■ de kindervoorzieningen in het Amstelpark (500.000 bezoekers); ■ de conferentieruimtes in de RAI (1,3 miljoen bezoekers);■ de landelijke uitstraling op sportgebied in het Olympisch gebied en de

Sportas Amsterdam.

Zuid heeft internationaal gezien een grote aantrekkingskracht:■ getuige de internationale, talentvolle en creatieve werknemers, die in grote

delen van Zuid rond de 20% van de bevolking vormen;■ met het werkgebied rond de Zuidas; ■ met internationale opleidingen aan de VU en de kunstacademies; ■ met Schiphol in haar nabijheid;

■ met internationale scholen in De Pijp en Buitenveldert; ■ met het Museumkwartier dat met zijn instellingen behoort tot de grootste

attracties van Nederland; ■ met de roeibaan in het Amsterdamse Bos en het Vondelpark.

Kunst en cultuur zijn in Zuid belangrijke maatschappelijke en economische factoren:■ als autonome maatschappelijke waarde;■ als vestigingsfactor voor creatieve kenniswerkers en voor creatieve kennisbe-

drijven;■ als katalysator in de ontwikkeling van nieuwe economische gebieden zoals

Zuidas;■ als cruciale factor voor de komst van internationale topconferenties naar

Amsterdam (zoals de RAI);■ in de zin van directe economische bestedingen in de Amsterdamse economie

vanwege kunsten cultuurtoerisme (cultuurhistorie en musea staan in de topdrie van bezoekredenen aan Amsterdam; de waarde van alleen al hetMuseumplein/Museumkwartier is rond de 0,8 miljard euro directe bestedin-gen en 7.000 voltijds banen voor Amsterdammers per jaar);

■ kunst en cultuur kunnen belangrijke katalysatoren zijn in buurten die maat-schappelijk ‘op slot’ zijn (bijvoorbeeld de Diamantbuurt en de Marathonbuurt);

■ er wonen veel kunstenaars in Zuid èn er bevinden zich veel opdrachtgevers inZuid;

■ bewoners in Zuid nemen zelf al veel initiatieven op het gebied van kunst encultuur.

Toekomstvisie

StadsstratenIn het woonmilieu van Zuid zijn veel mogelijkheden om ‘reuring om de hoek’sterker te ontwikkelen. Het mooie, rustige woonmilieu mag niet worden aange-tast, maar vooral de gemengde, verbindende Noord-Zuid lopende stadsstratenmoeten verder worden ontwikkeld. Het gaat hier om de Beethovenstraat,Stadionweg, Amstelveenseweg, Parnassusweg, Minervalaan, Van Woustraat enhet doortrekken van de Rode Loper vanaf het Weteringcircuit tot de RAI, via deFerdinand Bolstraat, het bovengrondse gezicht van de ondergrondse metro.Kunst en cultuur moeten integraal als strategische elementen in deze ontwikke-lingen worden opgenomen. Bij de actualisatie van bestemmingsplannen wordthet gemengde woon/werkmilieu bij de stadsstraten mogelijk gemaakt, net alsde vestiging van kunsten cultuurondernemingen in die straten.


Concentratiepunten BuitenveldertIn Buitenveldert ligt de focus minder op menging en is de kernkwaliteit rust.Ook daar zijn belangrijke concentratiepunten: het Amstelpark, het Beatrixpark/Beethovengebied, Multifunctioneel Centrum Binnenhuis/Gelderlandplein en deVU Campus. De straten die zich daar lenen voor ontwikkeling zijn: De Boelelaanen Buitenveldertselaan, gelijk met de versterking van het openbaar vervoer opde Europaboulevard, de Van Leijenberghlaan en Van Nijenrode weg. Op dielocaties moeten vooral de plinten van gebouwen opnieuw ontwikkeld worden,bijvoorbeeld met de vestiging van kleinschalige culturele voorzieningen. Dezeambities gelden ook voor het nieuwe campusterrein dat door de VU ontwikkeldgaat worden.

CultuurhistorieHet stadsdeel wil ervoor zorgen dat de cultuurhistorie van de woon- werkomge-ving bijdraagt aan het gevoel van trots op de omgeving, het identiteitsgevoelen de binding met de buurt van zijn bewoners.

Cultuurhistorie, monumentale bebouwing en bijzondere architectuur zijn als ves-tigingsvoorwaarden een belangrijke economische factor, onder andere om toe-risten en evenementen aan te trekken. Toerisme koppelen we daarom aan cul-tuurhistorie door Zuid te profileren als hèt Nederlandse gebied voor de steden-bouw van de 19e, 20e en 21e eeuw. Het stadsdeel zet in op de ontsluiting enontwikkeling van Plan Zuid, architectuur van de Amsterdamse School,Olympisch gebied en Van Eesteren en De Pijp voor het stedelijk, landelijk eninternationale toerisme.

Interactieplekken stimulerenOm de uitwisseling tussen economie, ambachten nieuwe media en cultuur te sti-muleren, is de aanwezigheid van plekken voor interactie belangrijk, denk aanbibliotheken, maar ook de pleinen en parken. Er zijn ruimtes en zones nodig omte experimenteren (‘living labs’). Waar mogelijk ondersteunt Zuid de introductievan draadloos netwerken op publieke interactieplekken en de ontwikkeling vanflexibele kantoorruimtes.

Community ArtStadsdeel Zuid wil deze vorm van gemeenschapskunst inzetten in buurten die insociaal opzicht meerdere opgaven kennen. Dit zal het stadsdeel doen in samen-werking met onder andere het Amsterdams Fonds voor de Kunsten (AFK) eninstellingen als de No-Academy3 en Kunstenaars&CO. Community Art wordtontplooid onder leiding van kunstenaars en - waar mogelijk - gekoppeld aan les-programma’s op scholen en andere initiatieven en ontmoetingsplekken in debuurt. Zo kan kunst als motor voor sociale samenhang dienen. Er zal ook bekeken worden of er stages voor studenten van de leraren/kunst opl-eidingen te koppelen zijn aan projecten in buurten.

Bewonersinitiatief stimulerenStadsdeel Zuid wil eigen initiatief van bewoners stimuleren en daarbij actieveraansluiten bij de kansen die specifieke culturen bieden. Voorbeelden zijn degrote Japanse kenniswerkerscommunity in Buitenveldert en het Joodse erfgoeden de Joodse gemeenschap in Buitenveldert.

Gemengd gebied blijvenDoor het maatschappelijk-economisch succes van Zuid bestaat het gevaar dat ereen monocultuur ontstaat. Daarom besteedt Zuid de komende periode meeraandacht aan diversiteit met broedplaatsen, ateliers en galeries, huisvesting enbinding van talent en het in stand houden van rafelranden. In het programmavan het project Havenstraatterrein onderzoeken we de mogelijkheid om eenbroedplaats op te nemen. Voor andere broedplaatsen, ateliers en galeries zal insamenwerking met het stedelijke Bureau Broedplaatsen worden ingezet op (tij-delijke) omzetting van leegstaande kantoren en winkelpanden. Het stadsdeelzet bij broedplaatsen vooral in op de starters in de kunst en cultuur, omdatgevestigde kunstenaars in Zuid al ruimschoots vertegenwoordigd zijn.

3 speciale opleiding voor kunstenaars die sociaal actief willen worden; zoekt casussen in AmsterdamCommunity Art project van stadsdeel Oud-Zuid en Kunstenaars&CO. (Foto: RK)


De werkgelegenheid in de creatieve sector per stadsdeel en subsector, 1 januari 2009 (bron: O+S)


4. Kunst, cultuur en stedelijke enruimtelijke ontwikkeling Zuid

Het dagelijks bestuur vindt het belangrijk om ook op het gebied van de ste-delijke en ruimtelijke ontwikkeling de verweving met kunst en cultuur te ver-sterken. Kunst en cultuur zijn vaak een belangrijke toevoeging aan degemengde stedelijke mix van functies in projecten. Ze dragen bij aan dekwaliteit van architectuur en nieuwe cultuurhistorie. In dat ontwikkelingspro-ces zijn kunst en cultuur in te zetten als katalysatoren. Aan de andere kant isvoor veel kunsten cultuurdoelstellingen een ruimtelijke vertaling nodig.

Situatie nu

Ruimtevraag kunst en cultuurEr is druk vanuit het 17e-eeuwse centrum naar buiten en er komen ook auto-noom zeer regelmatig nieuwe culturele initiatieven die een plek zoeken op Zuidaf. Dit betekent dat er voortdurend kansen zijn om kunst en cultuur een steviger

positie te geven. De huidige stadsdelen Oud-Zuid en Zuideramstel hebben noggeen verbindend beleid vastgesteld om deze initiatieven te coördineren.

Ruimtelijke projecten en vastgoedZuid kent in de komende periode een indrukwekkende hoeveelheid nieuweruimtelijke ontwikkelingen, zoals Zuidas, Noord/Zuidlijn, Rode Loper, VU Cam -pus, Museumplein/Museumkwartier, Gelderlandplein, Sportas Amsterdam/Olympisch gebied Zuid, Havenstraatterrein, transformatie Schinkel, Suriname -plein, Stadionplein, Zuidwaarts en Gemeentearchiefterrein. In veel projecten zijnkunst en cultuur al opgenomen. Maar nog te vaak blijkt in ruimtelijke projectendat kunst en cultuur niet vanzelfsprekend integraal wordt betrokken.

Zuid heeft in beperkte mate eigen vastgoed, maar wel veel ‘gevonden vastgoed’:■ leegstaande kantoren;■ tijdelijk geheel - of op bepaalde momenten in de week - leegstaande zalen

bij particuliere, zorgen welzijnsinstellingen zoals het MFC Binnenhof enruimtes in verzorgingstehuizen;

■ leegstaande plinten in voormalige winkelstraten;■ ruimte in bibliotheken als ankerpunten in de wijk: de ‘belevingsbibliotheek’

met vijf vestigingen in Zuid;■ ruimtes van woningcorporaties, mits gekoppeld aan leefbaarheid, participatie

en veiligheid;■ tijdelijk braakliggende terreinen bij bouwprojecten, onder andere in Zuidas.

Kunst in de openbare ruimteStadsdeel Zuid is rijk aan kunst in de openbare ruimte. In Plan Zuid van Berlageis veel toegepaste kunst opgenomen, maar ook in Buitenveldert zijn veel kunst-werken te vinden. Kunst in de openbare ruimte is in heel Amsterdam zo sterkversnipperd dat er geen internationaal aansprekende werken zijn. Het stadsdeelheeft geen vastgesteld beleid voor kunst in de openbare ruimte. Wel wordenhet beheer, onderhoud en ontsluiting voor het publiek van kunst in de openbareruimte goed geregeld.4

Overzichtsfoto Zuidas. (Foto: AN)

4 Zie www.kunstwacht.nl/publiek/oudzuid en www.kunstwacht.nl/publiek/zuideramstel


Toekomstvisie

Kunst en cultuur structureel in ruimtelijke projecten opnemenStadsdeel Zuid geeft actief sturing aan de vestiging van nieuwe culturele instel-lingen, in combinatie met de aan te wijzen loods. Uitgangspunt is dat in iederbouwproject kunst vanaf het begin wordt geïntegreerd in de openbare ruimte.Kunstenaars worden vaker ingezet in het ontwikkelproces, zoals is gebeurd bijhet Olympisch Gebied. Ook tijdens de bouw wordt ingezet op kunst, bijvoor-beeld met kunstuitingen rondom de bouwput. In visievorming en financiëleramingen worden kunst en cultuur tijdig betrokken. Bij inrichtingsplannen voorde openbare ruimte stelt het stadsdeel de ontmoetings-, verblijfs- en interactie-functie gelijk aan verkeerskundige uitgangspunten, waardoor bewuste keuzesworden gemaakt. In monumentale wijken worden de mogelijkheden voor hetgebruik van de plinten verruimd, om juist daar meer leven te krijgen. De balanstussen rust en reuring wordt in acht genomen; op een aantal locaties heeftintensief/druk de voorkeur, op andere extensief/rustig. Bij de keuze voor dearchitectuur van bouwprojecten richten we ons op het creëren van nieuw cul-tuurhistorisch erfgoed. Bij eigen opdrachtgeverschap pakt het stadsdeel zijnvoorbeeldrol op het gebied van architectuurbeleid op, zoals recentelijk bij hetnieuwe stadsdeelkantoor en de stadsdeelwerf in Zuideramstel.

Kunst in de openbare ruimteKunst in de openbare ruimte moet vaker worden ingezet als internationalesmaakmaker. Geschikte locaties hiervoor zijn het Museumplein, de Zuidas en hetOlympisch Gebied/Stadionplein. De opgave zal zijn om per project de benodig-de budgetten te verwerven.

Richting per gebiedVoor een flink aantal gebieden is een specifieke richting mee te geven, maarook hier geldt dat het een opgave zal zijn om de benodigde budgetten te ver-werven.■ Zuidas moet beter op het Beethovenstraatmilieu en de 20e-eeuwse gemeng-

de, levendige stad worden aangesloten. Zuidas heeft Zuid in die zin hardnodig. De verbindende stadsstraten zijn belangrijke schakels. Juist tussen hetoude centrum van de 19e- en 20e-eeuw en het nieuwe centrum van de 21eeeuw zijn die nu nog te gesloten. De vestiging van tijdelijke en permanentekunst- en cultuurinstellingen levert hieraan een belangrijke bijdrage. Zuidasleeft ’s avonds nog te weinig. Ook voor die locatie ziet het stadsdeel belang-rijke functies voor kunst en cultuur;

■ Op de VU Campus worden kunst en cultuur gekoppeld aan het specifiekestudentenmilieu, dat hier de komende jaren zal ontstaan. Dit milieu leent zichgoed voor jonge starters in de creatieve economie (laptopondernemers),gekoppeld aan Amsterdam Bright City. Er zijn plannen om theater deGriffioen van Uilenstede hiernaartoe te verhuizen. Daarnaast heeft filmtheaterRialto plannen op die locatie een dependance te openen;

■ Het stadsdeel ontwikkelt samen met de andere rivierbeheerders de zonesaan de Amsteloever tot recreatief gebied en toeristische attractie met eenduidelijk gezicht. Kunst en cultuur bieden hier vooral kansen in verbindingmet recreatie en toerisme;

■ Voor de Amsterdam RAI liggen er veel kansen voor een actievere koppelingtussen het congresgedeelte en het internationaal aansprekend cultureel aan-bod van Amsterdam (Zuid). Cultuurhistorie en musea-aanbod spelen eenbelangrijke rol in de vestigingskeuze van internationale conferenties. In deAmsterdam RAI zijn al veel kunsten cultuuractiviteiten, zoals PANAmsterdam, Art Amsterdam en culturele voorstellingen gericht op een breedpubliek. Dit kan wel beter worden ingebed in het netwerk van Zuid.Stadsdeel Zuid streeft naar een opener gezicht van de RAI naar de directestadsomgeving. De door de Amsterdam RAI voorgenomen plaatsing vanbeelden op en de herinrichting van het Europaplein, is al een belangrijke stapin de goede richting;

Moongates; kunstenaar Willem Hoebink. Tastbare huisnummers; kunstenaar Reinoud Oudshoorn.(Foto: AF)


■ Op het voormalig Gemeentearchiefterrein aan de Amstel wordt het nieuweCultuurcluster Asscher ontwikkeld. Dit gebeurt met de Jeugdtheaterschool,het Ostadetheater, een vestiging van de Openbare Bibliotheek, een hotel inhet voormalige stadshuis van Overamstel en de IVKO (een nieuwe voortgezetonderwijs kunstopleiding). Door dit cluster kan de stadsstraat Van Woustraat,via de Tolstraat, verbonden worden met de Amstel;

■ Op bedrijventerrein Schinkel is een omzetting gaande naar grootschaligercreatieve bedrijvigheid;

■ Buitenveldert in Balans is vooral een visie op de toekomst, met het oog op deuitbreiding van Zuidas. De meeste bewoners willen de buurt zoveel moge lijkin haar huidige vorm behouden. Culturele activiteiten worden op prijs gesteld,maar een cultuurgebouw of iets dergelijks zit niet in de planning;

■ Het Stadionplein/Olympisch Gebied is een belangrijk gebied voor de olym-pische ambitie 2028. In de samenwerking met gebiedspartners de StichtingOlympisch Gebied (onder andere Rietveld Academie en Stichting OlympischStadion) zet het stadsdeel hier in op toepassing van (tijdelijke) kunsten culturele manifestaties in de openbare ruimte, gekoppeld aan deze gebieds-thematiek;

■ In de Marathonbuurt en de Diamantbuurt wil het stadsdeel kunst en cultuurinzetten als katalysator voor maatschappelijke ontwikkeling, projecten voorcommunity art stimuleren en de vestiging van broedplaatsen ondersteunen;

■ In het programma voor de herontwikkeling van het Havenstraatterrein onder-zoekt het stadsdeel de mogelijkheid om een broedplaats te realiseren;

■ De Pijp/Albert Cuypmarkt zal beter worden verbonden met het Museum -kwartier. Voor de Albert Cuypmarkt streeft het stadsdeel naar een jongerpubliek, onder andere met een kleinschalig kunstaanbod op de markt insamenwerking met kunstenaars en ambachtelijke ondernemers uit de buurt.

Loodsen culturele initiatievenStadsdeel Zuid heeft in beperkte mate eigen vastgoed. Toch zijn er in het stads-deel kansen om vastgoed meer voor kunst en cultuur aan te wenden, namelijk inhet zogenoemde, ruimschoots aanwezige ‘gevonden vastgoed’ (zie opsommingeerder in dit hoofdstuk). Dat moet echter wel worden georganiseerd. Waar ditlukt, wil het stadsdeel ‘gevonden vastgoed’ inzetten voor tijdelijke huisvestingvan culturele instellingen, artists in residence gekoppeld aan community art,laboratoriumplaatsen voor de creatieve economie (Living Labs), exposities van inZuid wonende of studerende kunstenaars en atelier/studio ruimtes. Op meerderejaren braakliggende bouwterreinen kunnen tijdelijke paviljoens voor kunst encultuur komen. Voor al deze doelstellingen wordt binnen de organisatie één per-soon als loods aangesteld, die aan de vastgoedkant actief mogelijkhedenopspoort en aan de kunst -en cultuurkant actief binnenkomende initiatievenbegeleidt. Bijzondere aandacht krijgt de ontwikkeling van de plinten (de gevelsop straatniveau) in de stadsstraten (genoemd in het vorige hoofdstuk) en in deverbindingsstraten tussen het Museumkwartier en De Pijp.

Archiefterrein. Aanzicht plan NieuwerAmstel vanaf Cinetol op Asschergebouw en Raadhuis. (Impressie: Ymere&Fortress)


BuitenpodiaDe Amstel 1

Amstelpark 2

Amsterdamse Bos 3

De Assen van Berlage 4

Beatrixpark 5

Europaboulevard 6

Marie Heinekenplein 7

Martin Luther King park 8

Museumplein 9

Olympisch Stadionterrein 10

Park Schinkeleilanden 11

Vondelpark Openluchttheater 12


5. De buitenpodia van Zuid

Een van de grootste eyeopeners tijdens het maken van deze Kunst- enCultuurvisie is de indrukwekkende lijst van parken en pleinen die het nieuweStadsdeel Zuid heeft: de podia van Zuid.

Situatie nu

De parken en pleinen hebben de potentie om verder uit te groeien tot ‘depodia van Zuid’. Ook nu al is er een aansprekend cultureel programma te vin-

den: de Uitmarkt, de Parade, het Vondelparktheater, de zomervoorstellingen inhet Amsterdamse Bos, de tweejaarlijkse beeldententoonstelling ArtZuid en dezomerfilmvertoningen op het Marie Heinekenplein. Maar het is ad hoc en onge-coördineerd.

Op dit moment voert noch een stadsdeel noch de centrale stad inhoudelijkregie op wat er op welk podium gebeurt, op een enkele uitzondering na. Nochworden bestaande initiatieven of binnenkomende initiatieven gecoördineerd opwat waar wanneer komt. De situatie is nu in feite: wie het eerst komt, wie heteerst maalt. Zolang het aan de gestelde regels kan voldoen, krijgt het evene-ment een vergunning. Er is ook geen regie op het verbinden van evenementenmet andere stedelijke ontwikkelingsdoelstellingen van het stadsdeel. Noch is ersprake van het actief aantrekken van nieuwe programma’s passend bij het karak-ter van het betreffende podium. Wel draagt het stadsdeel bij aan het actief pro-grammeren van een aantal van de podia, zoals in het Olympisch Gebied en ophet Museumplein. In samenwerking met de gebiedspartners zijn of worden hierprogrammeurs voor aangesteld.

Toekomstvisie

Profiel per podiumMet de partners in het veld wil Stadsdeel Zuid de komende tijd de identiteit vanelk podium benoemen en als uitgangspunt gebruiken voor inhoudelijke sturingop de programmering. Tijdens de werksessie over de podia is de volgende aan-zet gegeven, die in de uitvoeringsnota moet worden uitgewerkt (overigens zon-der verrassingen uit te sluiten):■ Het Museumplein: dit plein met nationale uitstraling moet ook meer voor

Amsterdammers een bestemming worden en meer gastvrijheid bieden aaninternationale bezoekers. Door een actieve culturele programmering krijgthet Inhoudelijk een betere internationaal-culturele uitstraling. Er wordt eensamenwerking opgezet tussen het Rijksmuseum, het Van Gogh Museum, hetStedelijk Museum, het Concertgebouw en het KoninklijkeConcertgebouworkest, de centrale stad en het stadsdeel met als doel hetMuseumplein als zesde culturele instelling te ontwikkelen. Dit masterplanbeoogt ook om van het plein een gastvrijere stadsruimte voorAmsterdammers en gasten te maken door toevoeging van gastronomie enzitgelegenheden en het realiseren van een intiemere sfeer;

Buitenpodium in Vondelpark. (Foto: AN)


■ Het Vondelpark: dit park is in de (na)zomermaanden al heel druk, maar biedtbuiten dit hoogseizoen mogelijkheden voor anticyclisch programmeren meteen innovatief multimediaal/cultureel herfst-, winter- en lenteprogramma.

■ Het Amsterdamse Bos: dit park ligt voor het grootste deel in Amstelveen enwordt beheerd door de gemeente Amsterdam. Het heeft een kleinschaligbuitenpodium voor toneel, muziek en beeld voor jonge makers met 20.000tot 40.000 bezoekers. Inhoudelijke thema’s zijn Boslab, sport en muziekpro-gramma’s zoals houseparty’s (Day at the park).

■ Het Beatrixpark: dit park heeft een zeer actieve vereniging Vrienden van hetBeatrixpark die zich inzet voor de ontwikkeling van het park. Het Beatrixparkleent zich goed voor kleinschalige muziekfestivals die ook nu al plaatsvinden.

■ De Europaboulevard: het streven is om de Europaboulevard over de helelengte het karakter van een Amsterdamse boulevard te geven: van de afslagA10 tot en met het Scheldeplein. ‘Amsterdams’ staat hierbij voor de mense-lijke maat, met groen aan beide zijden en met een reeks van pleinen. Het zaler aangenaam toeven zijn, mede doordat de openbare ruimte overzichtelijkwordt ingericht en de verlichting wordt verbeterd. Bij de herinrichting wor-den op het Europaplein beelden van internationaal niveau geplaatst.

■ Het Amstelpark: dit park wordt ingedeeld in drie zones: programma’s voorkinderen in het noordelijk deel; rustige evenementen voor kunst en cultuurzoals beeldententoonstellingen in het middendeel en louter rust in het zuide-lijk deel. Het middendeel leent zich bij uitstek voor meer gevoelige buiten-tentoonstellingen, vanwege de afsluitbaarheid van het park. Er loopt eenprogramma om het park sterker met de Amstel te verbinden.

■ Het Martin Luther King Park: hier vindt jaarlijks theaterfestival De Paradeplaats. Gezien de kwetsbaarheid van dit park is er slechts ruimte voor maxi-maal één grootschalig evenement per jaar.

■ De assen van Berlage: in de fraaie middenbermen van de Apollolaan enMinervalaan vindt de tweejaarlijkse beeldententoonstelling ArtZuid plaats. Dezichtassen lenen zich hier uitstekend voor. Het stadsdeel wil dit grote kunst-evenement steunen door het nog nadrukkelijker te koppelen aan de Zuidasen toerisme, de potentieel internationale uitstraling en het bedrijfsleven inZuid.

■ Het Olympisch Stadionterrein: voor dit gebied participeert Stadsdeel Zuid inde samenwerking van de Stichting Promotie Olympisch Gebied met deRietveld academie, de Stichting Olympisch Stadion, Zuidas, Ymere, De Baak,BPF BouwInvest, de centrale stad, de VU en de Hogeschool van Amsterdam.Het Olympisch gebied is onderdeel van de Sportas Amsterdam. Verbindendeinhoudelijke thema’s zijn het olympisch vuur, olympisch erfgoed, de vieringvan de sport en talentontwikkeling.

■ Het Marie Heinekenplein: dit plein is een van de weinige open plekken in DePijp. Het leent zich voornamelijk voor buurtgerichte culturele activiteitenzoals openluchtfilmfestivals en kleinschalig muziektheater.

■ De Park Schinkeleilanden: dit nieuwe park leent zich uitstekend voor kunst-routes. Het stadsdeel wil deze in samenwerking met de nabijgelegen RietveldAcademie en het Sandberg Instituut verder uitwerken.

■ De Amstel: als onderdeel van het stedelijke programma om de Amstel betervoor recreanten te ontsluiten, zet het stadsdeel in op kunst aan de oever enhet beter benutten van de thema’s Rembrandt, Mondriaan en ‘Holland in vijfminuten‘.

Inhoudelijke regieStadsdeel Zuid zal in samenwerking met de partners in het veld een sterkereinhoudelijke regie ontwikkelen voor deze podia, in plaats van het huidige ‘wiehet eerst komt, wie het eerst maalt’. Dit gebeurt op een dienende wijze. Hetuitgangspunt is het onverwachte niet uit sluiten maar meer reguleren. Eenmarktmeester is nadrukkelijk niet hetzelfde als een programmeur. Hierbij hoortook dat de vergunningen procedure voor periodiek terugkerende evenementeneenvoudiger moet worden en dat er ook een actieve begeleiding vanuit hetstadsdeel komt voor veiligheid en verkeersmaatregelen.

Anticyclisch programmerenActieve programmering gebeurt in samenwerking met de (gebieds)partners perpodium. Het stadsdeel wil sturen op anticyclisch programmeren op eigengerei-de, uniek Amsterdamse wijze - bijvoorbeeld door in het winterseizoen in hetVondelpark en op het Museumplein activiteiten te stimuleren. Niet door deBrusselse kerstmarkt na te doen, maar door een innovatief programma te pre-senteren dat ook internationaal vernieuwend is (bijvoorbeeld multimedialeinstallaties in samenwerking met netwerken uit het bedrijfsleven).

Nieuwe verbindingen leggenAls marktmeester besteedt Stadsdeel Zuid bijzondere aandacht aan grassrootskunstprojecten, zowel vanwege hun vernieuwende karakter als om hun mogelij-ke grote bereik voor relatief weinig geld. Ook kleinschalige programma’s zoalsopenluchtbioscopen zullen worden gestimuleerd. Zodra het artists in residenceprogramma op gang komt, zijn hier allerlei logische verbindingen te leggen. Ditdoet het stadsdeel ook bij nieuwe programma’s met scholen, bewoners enbedrijfsleven in de omgeving.


6. Talentontwikkeling en kunsteducatie

Talentontwikkeling en kunsteducatie zijn belangrijke schakels tussen de dage-lijkse kunstuitingen in de buurt en de wereldklasse van de topinstellingen.

Situatie nu

Zuid heeft de intrigerende combinatie van de hoogste schooldichtheid van hetland en een reeks indrukwekkende instellingen. De stadsdelen hebben op ditmoment nog geen inhoudelijke verbindende visie vastgesteld op kunsteducatie.Een Amsterdamse visie hierop wordt nu door de stad en stadsdelen voorbereiden wordt in de eerste helft van 2010 verwacht.

Veel scholen hebben geen of slechts een beperkt kunsten cultuurbeleid. Allebasisscholen hebben weliswaar een kunstcoördinator aangesteld, maar in depraktijk blijkt dat bij veel scholen kunst en cultuur gezien wordt als ‘iets erbij’.

Het verdrinkt te gemakkelijk in de overige drukte. Kunst- en cultuureducatie aanhet voortgezet onderwijs onttrekt zich aan het stadsdeel. Het is niet de verant-woordelijkheid van het stadsdeel, maar er is ook geen contact over met de tal-rijke vo-instellingen in Zuid. In het nieuwe stadsdeel zijn verder vier vestigingenvan de Openbare Bibliotheek Amsterdam, waar nu nog amper inhoudelijk meewordt samengewerkt.

Toekomstvisie

Kunsteducatie is basispakketKunst- en cultuureducatie en besef van de cultuurhistorische omgeving moetenvaste onderdelen zijn van het onderwijsbasispakket. Kunst- en cultuureducatiehoort bij de vorming tot een compleet mens. De verantwoordelijkheid hiervoorligt primair bij de scholen.

Inhoudelijke visie op kunsteducatieDoelen van kunsteducatie zijn:■ Persoonlijke ontwikkeling (de nu volgende doelen staan in volgorde van rele-

vantie voor het basisonderwijs tot relevantie voor het voortgezet onderwijs):- naast cognitieve ook creatieve vaardigheden ontwikkelen;- zelfvertrouwen ontwikkelen door actief beoefenen van kunst;- leren genieten van kunst en de inhoudelijke waarde van kunst en cultuur

ontdekken;- kennis van ons erfgoed en trots op de school- en woonomgeving;- zicht op de onderliggende waarden van onze samenleving en de dilemma’s

die daarmee zijn verbonden;- reflectie op het leven door verbeelding;- beroepsoriëntatie;

■ Overdracht van maatschappelijke en culturele verworvenheden;■ Sociale competenties (participatie in de samenleving): middel om contacten

te leggen met andere kinderen (met verschillende achtergronden) en verbin-ding van school en buurt;

■ Actief gebruikmaken van de culturele infrastructuur van de directe omgevingvan de school: cultuurhistorie en erfgoed, kunstinstellingen, kunstopleidin-gen, galerieroutes, kunstenaars, broedplaatsen, artists in residence, bekendeschrijvers en schilders die in de omgeving hebben gewoond.

Leerlingen van het Berlage Lyceum en Montessori Lyceum doen mee aan TA-junior voorstelling 'Ikheb... iets'; project 'Engelen in Amsterdam' van Toneelgroep Amsterdam (maart 2008). (Foto: LvI)


EducatieStichting Amsterdam Photo 1

Muziekschool Amsterdam (Zuid) 2

Amsterdamse Jeugdtheaterschool 3

de Ateliers 4

Beatzone 5

Inloopacademie 6

IVKO 7

Kidzenhits 8

Kunstwerkplaats 9

Dansacademie Lucia Marthas 10

Openbare Bibliotheek 11Buitenveldert

Openbare Bibliotheek 12Cinetol

Openbare Bibliotheek 13Olympisch Kwartier

Openbare Bibliotheek 14Roelof Hartplein

Studio Porcelijn 15

Rietveld Academie 16

Sandberg Instituut 17

De Trap 18


Het stadsdeel zet in op ontwikkeling volgens de stedelijk opgezette viertrapsraket:1) kennismaken (oriëntatie, in enkele uren ontdekken of je ergens talent voor

hebt)2) ontwikkelen / participeren (door een cursus of training te volgen)3) bekwamen / presteren (door lid te worden van een vereniging of een

opleiding te volgen)4) topprestatie (toptalent).

Kennismaking gebeurt vooral via het basisonderwijs, de andere treden metname via het voortgezet onderwijs. Het stadsdeel versterkt dit via flankerendbeleid, zoals lokaal onderwijsbeleid en project Dagarrangementen enCombinatiefuncties (D&C): naschoolse activiteiten onder andere op het gebiedvan kunst en cultuur.

Professionalisering van de kunsteducatieEr komt een actievere verweving van kunsten cultuurinstellingen (de musea,het Concertgebouw, de Rietveld academie en ArtAmsterdam) en het onderwijsen welzijn in Zuid. Instrumenten hiervoor zijn subsidies, samenwerking, vertaal-slag instellingen naar naschools programma, ontwikkelen pedagogische kwali-teiten voor kunsten cultuureducatie bij instellingen, leerkrachten een nieuwemanier van werken bijbrengen en professionalisering van het kunsten cultuur-onderwijs (onder andere via stageplekken binnen de school). De inzet moet nietmeer zijn dat de bestaande leerkrachten de kunsteducatie erbij moeten doen.

Verbinding met aanwezige culturele instellingDe culturele instellingen willen een educatief aanbod voor kinderen ontwikke-len, waaronder ochtendprogramma’s specifiek voor groepen schoolkinderen enatelierruimtes in musea. Het programma van de Hermitage geldt hierbij alsvoorbeeld, maar vanzelfsprekend heeft elke instelling haar eigen karakter.

MOCCA en OBAStadsdeel Zuid stimuleert actief het inschakelen van MOCCA (en de voucher-bank), voor basisonderwijs maar ook voor voortgezet onderwijs.Samenwerkingspartners daarbij zijn onder andere De Culturele Alliantie (DMO,BMA, Stadsarchief). Kernthema’s zijn: identiteit, binding en geborgenheid. Metde aanwezige bibliotheken wordt nauw samengewerkt op het gebied van kunst-en cultuureducatie voor zowel kinderen als volwassenen.

Actieve netwerkvormingHet stadsdeel zal meer regie gaan voeren op samenwerking in netwerken vankunst-, cultuur-, onderwijsen welzijnspartners. Onder andere door één keer perjaar een netwerkbijeenkomst te organiseren waarbij alle partners op het gebiedvan kunsteducatie bijeen worden gebracht.

Inzet instrumentenHet stadsdeel zal actief kunsten cultuurbeleid als voorwaarde gaan hanterenvoor niet-verplichte subsidies die van of via het stadsdeel aan het onderwijsworden verstrekt. Dit geldt ook voor het D&C-programma en het naschoolseactiviteitenaanbod. Hierbij zullen ook de talentmakelaars een belangrijke rolspelen.Van de andere kant zal het stadsdeel de verbinding met programma’s voorschoolkinderen en hun ouders in de buurt als subsidievoorwaarde hanteren bijondersteuning van galerieroutes, beeldententoonstellingen, activiteiten op hetgebied van cultuurhistorie. Het stadsdeel zal stimuleren dat initiatiefnemers vangrote kunstprojecten en culturele evenementen jongeren uit de omgeving eenactieve rol geven.

Voortgezet onderwijsVoor het stadsdeel heeft de ontwikkeling van kunsteducatie aan het basisonder-wijs prioriteit omdat het tot de taken op stadsdeelniveau behoort ( zie beleids-kader Jong Oud-Zuid). Desondanks is het de wens om in samenwerking met dehiervoor beschikbare fondsen ( onder andere het Amsterdams Fonds voor deKunst) ook het voortgezet onderwijs actiever te koppelen aan cultureel erfgoed(cultuurhistorie, architectuur, monumenten, beeldende kunst en stedenbouw).Wij denken daarbij ook aan belangrijke schrijvers en kunstenaars die in het ver-leden in Zuid woonden. Samen met bestaande organisaties willen wij pilotpro-jecten ontwikkelen om kinderen en volwassenen bij de atelierroutes en artists inresidence projecten te betrekken.


7. Vernieuwde instrumenten

Bij de nieuwe koers uit deze Kunst- en Cultuurvisie hoort ook vernieuwingvan de instrumenten die het stadsdeel inzet voor kunst en cultuur. Bij vast-stelling moet er vooruitlopend op de uitvoeringsplannen opnieuw naar deverdeling van de kunsten cultuurbudgetten gekeken worden.

Situatie nu

Kunst en cultuur zijn onvoldoende ingebed in de rest van de organisatie. En eris nog te weinig netwerkkracht. Subsidies en financiering van culturele projectenzijn niet goed geregeld.

Op dit moment (tot en met 2010) staan de volgende budgetten op de begro-tingen van Oud-Zuid en Zuideramstel:■ Structurele subsidies in Oud-Zuid voor Ostadetheater,

platform de Levante, OCCII, Rialto, Retort, Openluchttheater Vondelpark € 558.148

■ Structurele subsidies in Zuideramstel voor Glazen Huis, Orangerie MFC Binnenhof en Zomerdijkstraat € 135.000

■ Incidentele bijdrage ontwikkeling Cultuurcluster Asscher € 45.000■ Stelposten in Oud-Zuid € 207.848■ Culturele vorming, kunst/cultuureducatie, kunstschooldag: € 175.000■ D&C (hier zitten ook sport en andere activiteiten in) € 245.000■ MFG extra personeel voor beeldende vorming € 175.000■ Ondersteuning vier bibliotheken in Zuid €2.583.490

Toekomstvisie

NetwerkkrachtDe eerste prioriteit is het ontwikkelen van een grotere netwerkkracht in de orga-nisatie:■ Stadsdeel Zuid wil de komende jaren actiever inzetten op reeksen van verbin-

dende netwerken. Het stadsdeel zal daarbij nieuwe cross-overs stimulerentussen economie, nieuwe media, onderwijs, sport, kunst en cultuur en gaansamenwerken met in Zuid aanwezige instellingen als SKOR en de EuropeanCultural Foundation;

■ Er komt een Cultural Development Board Zuid5 om de kracht en netwerkenvan het internationaal georiënteerde bedrijfsleven in Zuid (waaronder Zuidas)te verbinden aan kunst en cultuur in Zuid;

■ Er komt een apart netwerk met netwerkbijeenkomsten voor kunst in deopenbare ruimte en het programmeren van de buitenpodia, in samenwerkingmet onder andere de initiatiefnemers op die podia en het lectoraat kunst inde openbare ruimte;

■ Er komt een apart netwerk met netwerkbijeenkomsten voor kunsteducatie entalentontwikkeling;

■ In samenwerking met partners als ORAM zal actief worden ingezet op hetkoppelen van capabele bestuurders uit het bedrijfsleven in Zuidas en eldersin Zuid aan kleine culturele instellingen in het stadsdeel;

■ Er komt een programma met woningcorporaties en de kunstopleidingen voorde huisvesting van internationaal toptalent tijdens, maar vooral ook direct nade studie om talent te binden aan Amsterdam;

■ De jaarlijkse netwerkbijeenkomst voor kunst en cultuur blijft (met meer dantachtig deelnemers en gerichte discussies was deze in 2009 succesvol). Overtwee jaar wordt dit gekoppeld aan een symposium over wat bereikt is op hetgebied van deze Kunst- en Cultuurvisie;

■ In het kader van het Kunstenplan van de centrale stad, komt er een structu-reel ambtelijk overleg tussen alle stadsdelen en de centrale stad voorafgaan-de aan het portefeuilleoverleg. Daarin worden heldere afspraken over samen-werking gemaakt en over wie waar verantwoordelijkheid voor neemt.

5 ‘Cultural Development Board Zuid’ bestaat uit partners die internationaal georiënteerd zijn, verbindin-gen kunnen leggen met het bedrijfsleven, of daar zelf uit afkomstig zijn, en over een kunsten cultuur-netwerk beschikken.


Deze acht punten betekenen voor het profiel van kunsten cultuurmedewerkersin het stadsdeel, dat sterker zal worden ingezet op het netwerkend vermogen.De uitwerking van deze Kunst- en Cultuurvisie wordt verder meer verweven metmaatschappelijke, economische en ruimtelijke ontwikkeling: kunst en cultuur zijnniet enkel van de kunsten cultuurmedewerkers, maar ook van de andereonderdelen in de organisatie.

Kwaliteit van kunst en cultuur in Zuid■ Opdrachtgeverschap: hoge kwaliteit van het opdrachtgeverschap bij eigen

projecten;■ Zorgen voor kunst in de openbare ruimte op internationaal niveau door het

aanstellen van curatoren in samenwerking met uitvoerende partners;■ Beheer en ontsluiting van kunstwerken in de openbare ruimte voortzetten en

professionaliseren.

UitvoeringsplanGekoppeld aan deze visie komt er een uitvoeringsplan dat elke vier jaar zal wor-den bijgewerkt. Na het vaststellen van de Kunst- en Cultuurvisie door beidestadsdeelraden, zal in samenwerking met interne en externe partners een uit-voeringsprogramma worden vastgesteld. Daarin worden de te realiseren doelenen activiteiten nader omschreven. In die notitie zullen ook de kaders voor struc-turele subsidieverlening en de daarbij behorende profielen worden vastgesteld.Bij het opstellen van het uitvoeringsprogramma zullen wij ook rekening houdenmet eerder vastgestelde beleidsnotities uit de stadsdelen Oud-Zuid enZuideramstel en de centrale stad.

SubsidiesStadsdeel Zuid zal het subsidiesysteem van de centrale stad en OC&W overne-men: voor instellingen en evenementen die structurele subsidie ontvangen zalhet subsidieplafond één keer per vier jaar worden vastgesteld. Per geval zalbekeken worden of zij kunnen aansluiten bij de in deze visie ingezette koers.Het resultaat van deze onderhandeling wordt medebepalend voor de hoogtevan het subsidiebedrag. Daarnaast blijft een stimuleringsbudget voor spontaneen onverwachte activiteiten van belang. De regeling voor tijdelijke kunstprojec-ten moet opnieuw worden gedefinieerd. In de uitvoeringsnota zal dit alles naderworden uitgewerkt.

AccountmanagementStadsdeel Zuid koestert de aanwezigheid van landelijk en internationaal aan-sprekende topinstellingen. Om de relatie met hen te verbeteren, stellen wij voorom accountmanagers te benoemen die faciliterend en proactief alle contactenmet de organisatie coördineren.

Ondersteuning kunstinstellingenIn samenwerking met kunstinstellingen zal onderzocht worden op welke manierfaciliteiten gedeeld kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan het oprichten vanverenigingen en dergelijke, waardoor collectieve lastenverdeling mogelijkwordt. Daarnaast zal het stadsdeel samenwerking met studenten in de vorm vanstageprojecten faciliteren op het gebied van marketing, communicatie enmanagement.

Virtual Fairytale; kunstenaar Arno Coenen. (Foto: AC)


DankUitvoerende partijenWink Einthoven Stichting Open Ateliers RivierenbuurtMarcel Möller Oud-Zuid Mayra Paula Wijkcentrum CeintuurFrans Salman Stichting SadusoEva Schneider Amsterdams Fonds voor de KunstMieke Voragen Eigen Haard

Ruimtelijke Ontwikkeling Duco Adema Wethouder Ruimtelijke Ordening,

ZuideramstelRuwan Aluvihare Dienst Ruimtelijke OrdeningJos Gadet Dienst Ruimtelijke OrdeningGerard Lebbink Economie en Ruimte, Oud-ZuidHubertine Peters Dienst Ruimtelijke OrdeningRon van Soest ZuideramstelMonique Zweers Zuideramstel

KunsteducatieGerard van de Burgwal Brede school, gemeente AmsterdamMaarten Dubois Jeugd & Onderwijs, Oud-ZuidAstrid Hooyberg Basisschool Oscar CarréschoolTed Neervoort Onderwijs ZuideramstelTessa van Rijsinge Jeugd, Onderwijs en Sport, Oud-ZuidLotte Wijnstroot Combiwel, Brede school Jan van der

HeijdehuisLiesbeth Steetskamp Brede school, gemeente AmsterdamNicolette Talboom MOCCALieke Thesingh Wethouder Onderwijs, Oud-ZuidAntoinette van Zalinge Basisschool De Notenkraker

Economie en ToerismeRein Aarts OramLucas Hendricks Topstad, gemeente AmsterdamMartin Keuter Economische Zaken, ZuideramstelWilliam Stokman Economische Zaken, Oud-ZuidJouke van de Werf Bureau Monumenten & Archeologie

AlgemeenAdviescommissie voor de Kunst Oud-ZuidMax van Engen Dienst Maatschappelijke

Ontwikkeling, gemeente AmsterdamOlga Leijten Dienst Maatschappelijke

Ontwikkeling, gemeente Amsterdam

Wij danken de volgende mensen en organisaties voor hun bijdrage aan deze Kunst- en Cultuurvisie:

TopEsther Agricola Bureau Monumenten & ArcheologieSaskia Boddeke Multimediaregisseur,

theaterproducties Nicole Delissen Stedelijk MuseumMaarten van Gijn Veilinghuis ChristiesRoberto Payer Hilton hotelAxel Rüger Van GoghmuseumHenk de Vroom Sandberg Instituut

TalentEliane Attinger Ostadetheater Elsbeth Bult Stichting De TrapJuliette Jongma Galerie Juliette JongmaAert van der Kuijl Kunstinitiatief RetortCorine Lindenbergh De AteliersManu van Poppel Stichting De TrapLisanne Sloots Kunstinitiatief Retort Sara Spoelstra Bureau BroedplaatsenJoanna van der Zanden Platform 21

BreedteElisabeth Eyl Openbare Bibliotheek Amsterdam Barbara Martijn Het BuroRaymond Walravens Filmhuis Rialto

BuitenpodiaJamain Brigitha Dream Amsterdam FoundationTerts Brinkhoff De ParadeCintha van Heeswijk-Veeger Stichting ArtZuidDorien Versloot Bostheater, theater het Amsterdamse

BosFrans de Vries Vondelpark Openluchttheater

GebiedsmanagersWolfgang Hövelman Oud-Zuid (Midden)Jacqueline Kuhn Oud-Zuid (West)Arie Roos Oud-Zuid (Oost)


Geraadpleegde literatuur

Bestaande eigen beleidskaders■ Kunstnota Oud-Zuid, podium voor kunst en cultuur 2005-2008 (2005)■ Toerismenota Oud-Zuid (2006)■ Jong Oud-Zuid, integraal Jeugdbeleid 2007-2010■ Subsidieverordening stadsdeel Amsterdam Oud-Zuid (1999)■ Economisch ontwikkelingsplan De Pijp (2002)■ Plan van aanpak Winkelstraten (2002)■ Meerjarenvoorstel Cultuur Cluster Asscher 2009-2013 (juli 2009) ■ Cultuur in een creatieve Kennisstad, Cultuurnota D66 Oud-Zuid (2005)■ Evenementenkalender Oud-Zuid (2009) ■ MZ Kunstnota: Kunst en Cultuur in Zuideramstel (oktober 2009)■ Notitie Stedelijke Nota Kunst en – Cultuur 2009-2012 koppeling met het

kunstbeleid in Oud-Zuid (2009) ■ Het Belang van Kunst in Stadsdeel Zuid, ACK (november 2009)■ Visie Museumkwartier, Oud-Zuid en centrale stad Amsterdam (februari 2009)■ Gebiedsprogramma’s Oost, Midden en West, stadsdeel Oud-Zuid

Dialoogvisie en uitvoeringsplan 2010 (oktober 2009)

Beleidskaders Centrale stad■ Structuurvisie Amsterdam 2040 (oktober 2009) ■ Langetermijnvisie cultuur 2015 (juni 2009) ■ De staat van de stad: ontwikkeling en participatie en leefsituatie

(oktober 2009)■ Zes andere gezichten van Amsterdam, ATCB (december 2008)■ Beleidskader kunst in de openbare ruimte, DMO, 2009-2015 (2009)■ Projectvoorstel Intendantschap Kunst en Stedelijke Ontwikkeling,

Ann Demeester (november 2009)

Stadsdeel Centrum ■ Cultuurnota Binnenstad, stadsdeel Centrum (2005)■ Trendrapport Amsterdamse Binnenstad 2008-2009 (oktober 2009)

ColofonUitgave Stadsdeel Oud-Zuid i.s.m. Stadsdeel Zuideramstel

Bestuurlijke opdrachtgeversPaul Slettenhaar (stadsdeel Zuideramstel)Eddy Linthorst (stadsdeel Oud-Zuid)

Ambtelijke opdrachtgeversYvonne de Groot (stadsdeel Oud-Zuid)Richard Vermolen (stadsdeel Zuideramstel)

Projectleiding, samenstelling, redactie, planningAnita Frank (stadsdeel Oud-Zuid)Hans Karssenberg en Suzanne Plaum (Stipo)Sjef Quekel (stadsdeel Oud-Zuid)Francine Hijmans (assistentie)

Vormgeving FloppyDesign

Drukker ZuidamUithof

BeeldmateriaalAlphons Nieuwenhuis, Anita Frank, Arno Coenen, Lotte van Iersel, Gabriele Merolli, Nick Cobbing, Peter Langen, Raoel Kramer, Wilma Kuijvenhoven, Yeb Wiersma, Ymere&Fortress

Kaarten & grafieken Stadsdeel Oud-Zuid

Productie Movement

Alle rechten op teksten en beeldmateriaal voorbehouden. Zoveel mogelijk is getracht rechthebbenden van afbeeldingen te achterhalen. Rechthebbenden die in dit verband niet zijn benaderd, worden verzocht zich in verbinding te stellen met stadsdeel Oud-Zuid.

Kunst- en Cultuurvisie Stadsdeel Zuid 2010 - 2020

Podium Zuid Cultuurvsie 2010-2020

Documents

Transcript of Podium Zuid Cultuurvsie 2010-2020