Yerbilimleri, 32 (3), 255-276Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi BülteniBulletin of the Earth Sciences Application and Research Centre of Hacettepe University

Pınarbaşı (Kayseri) Kuzeyindeki Yağlıpınar Formasyonu’nun Sedimantolojisi

Sedimentological aspects of the Yağlıpınar Formation, Northern Pınarbaşı (Kayseri)

FATMA TARAF, *İBRAHİM TÜRKMEN

*Balıkesir Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Balıkesir,

Geliş (received) : 11 Şubat (February) 2011 Kabul (accepted) : 08 Temmuz (July) 2011

ÖZ Bu çalışma Pınarbaşı ilçesinin (Kayseri) yaklaşık 5 km kuzeyinde yüzeyleyen Paleosen yaşlı Yağlıpınar Formasyonu’nun çökelme ortamlarını ve bölgede egemen olan paleocoğrafik ve paleo-iklimsel koşulları, inceleme alanında ölçülen 8 adet sedimantolojik kesitte tanımlanan ve yorumlanan fasiyesler yardımıyla belirlemeyi amaçla-mıştır. Ayrıca bölgedeki tektonik-sedimantasyon ilişkisi, fasiyes ilişkilerinden yararlanılarak irdelenmiştir.Yağlıpınar Formasyonu, Altıkesek üyesi ve Karaboğaz üyesi olmak üzere iki üyeye ayrılmıştır. Altıkesek üyesi orta yelpaze ve dış yelpaze fasiyes topluluklarından oluşmuştur. Orta yelpaze fasiyes topluluğu matriks destekli kong-lomera, tane destekli konglomera, teknemsi çapraz tabakalı kumtaşı ve yatay tabakalı kumtaşı fasiyesleriyle temsil edilen örgülü akarsu çökellerinden oluşur. Kalişli düzeyler içeren kırmızı çamurtaşı, ince taneli kumtaşı ve mercek-si geometrili kireçtaşları içeren kırmızı çamurtaşı fasiyesleri dış yelpaze fasiyes topluluğunu karakterize eder. Kara-boğaz üyesi ise, çamur düzlüğü ve göl çökellerinden kuruludur. Havzada geniş yayılım gösteren ve karbonat yum-rulu düzeyler içeren kırmızı - kahverengi masif çamurtaşları, çamur düzlüğü fasiyes topluluğu olarak yorumlanmış-tır. Yoğun kuruma çatlakları ve mikrokarst yapıları ile Chara fosilleri ve stromatolitik düzeyler içeren masif kireçtaş-ları ise göl tortullarını oluşturur. Yağlıpınar Formasyonu’nun fasiyes özellikleri ve dolgu karakteristikleri bunların KD-GB doğrultulu bir grabende oluştuğunu göstermektedir. Alüvyal çökellerin önemli bir kısmı temeli oluşturan Permiyen – Kretase kireçtaşların-dan türemiştir. Kırmızı çamurtaşlarının baskın ve kaliş oluşumlarının yaygın olması Paleosen döneminde bölgede yarı kurak bir iklimin hakim olduğunu gösterir.Anahtar Kelimeler: Alüvyal yelpaze, göl, Kayseri, Paleosen, Sedimantoloji, Yağlıpınar Formasyonu.

ABSTRACT

With this study, it is aimed to determine the depositional environment of the Paleocene Yağlıpınar formation and paleogeographic and paleoclimatological condition during deposition by means of description and interpretation of facies identified from eighth sedimentological sections in the study area located five km to the North of Pinarbaşı (Kayseri). The interplay between tectonic and sedimentology is also evaluated according to the facies relations.

The Yağlıpınar Formation has been divided in two members; the Altıkesek member and the Karaboğaz member. The Altıkesek member is characterized by middle alluvial fan and distal fan facies associations. Middle fan facies association comprises matrix- supported conglomerate, clast-supported conglomerate, trough cross-bedded sandstone and horizontally stratified sandstone characterizing braided channel deposits. Distal alluvial fan facies association is represented by red mudstone with caliche levels, fine grained sandstone and red mudstone includ-ing lenticular limestone layers. The Karaboğaz member is composed of mud plain deposits and lacustrine deposits. Massive mudstone with carbonate nodules is widespread in the study area and is interpreted as mud plain deposits.

İ. Türkmen

E-posta : iturkmen@balikesir.edu.tr

GİRİŞ

Çalışma alanı Pınarbaşı (Kayseri) ilçesinin yak-laşık 5 km kuzeyinde yer alır (Şekil 1). İnceleme alanında petrol olanaklarının saptaması (Yol-daş, 1972) ve kömür ve krom yataklarının araş-tırılmasına yönelik (Mohr, 1964; Aytuğ, 1967) in-celemeler yapılmıştır. Ayrıca yörenin stratigrafik, tektonik ve bölgesel jeolojik konumuna yönelik araştırmalar da yapılmıştır (Erkan vd. 1978; Aziz vd. 1981; Sümengen ve Terlemez 1986).

Erkan vd. (1978) ve Aziz vd. (1981) inceleme alanı ve yakın çevresinde yüzeyleyen birim-lerin stratigrafik ve kısmen de sedimantolo-jik özellikleri konusunda araştırmalar yapmış-lardır. Ancak, yörede geniş yüzeylemeler su-nan ve kırıntılı-karbonatlı çökellerle temsil edi-len Yağlıpınar Formasyonu’nun sedimantolo-jik özelliklerine yönelik ayrıntılı araştırma ilk kez Taraf (2008) tarafından yapılmıştır. Bu çalışma kapsamında Yağlıpınar Formasyonu’nun iyi yü-zeyleme verdiği alanlardan kesitler ölçülmüştür. Bu kesitlerin ölçülmesi sırasında yüzeylemele-rin litolojisi, dokusal özellikleri, rengi, fosil içeri-ği ve geometrik özellikleri dikkate alınmıştır. Ay-rıca araziden derlenen örneklerin bileşim ve do-kusal özellikleri incelenmiştir. Buradan elde edi-len veriler değerlendirilerek birimin çökelme or-tamları belirlenmiş, bölgenin Paleosen’deki ik-limsel karekteri ve paleocoğrafik özellikleri çö-kelme modelleri ile ortaya konulmuştur. Ayrı-ca buradaki fasiyes geçişlerinden yararlanılarak tektonik-sedimantasyon ilişkisi de araştırılmıştır.

STRATİGRAFİ

İnceleme alanına ait stratigrafi birimlerini Aşı-dağı Formasyonu (Triyas), Topmeşe Tepe

Formasyonu, Pınarbaşı Grubu’na ait Koca-dağ ve Yeldeğirmeni Tepe Kireçtaşı, Maden-tepe Formasyonu ile Yağlıpınar Formasyonuna ait Altıkesek ve Karaboğaz üyeleri ile Köprüba-şı Formasyonu oluşturur (Şekil 1; Sümengen ve Terlemez 1986).

Havzanın en yaşlı birimini oluşturan Aşıda-ğı Formasyonu havzanın kuzeybatısında yeral-makta olup rekristalize ve dolomitik kireçtaş-ları ile temsil edilmektedir (Şekil 1). Bu birimi uyumsuz olarak üzerleyen Topmeşe Tepe For-masyonu koyu gri renkli dolomitik kireçtaşla-rı ve kalın tabakalı kireçtaşlarından oluşur. Pı-narbaşı Grubu içerisinde yer alan Kocadağ ki-reçtaşı üyesi kristalize ve dolomitik kiraçtaşla-rından oluşur. Yel değirmeni tepe kireçtaşı üye-si ise dolomit ara seviyeleri içeren kireçtaşların-dan oluşur. Madentepe Formasyonu harzburjit, dünit ve piroksenit ardalanmasından oluşur (Er-kan vd. 1978; Aziz vd. 1981; Sümengen ve Ter-lemez 1986).

Yağlıpınar Formasyonu kırmızı konglomera, ça-kıllı kumtaşı, gri-yeşil çamurtaşı, pembemsi ki-reçtaşı ve kalişli kırmızı çamurtaşından oluşur. Formasyon bu çalışmada Altıkesek ve Karabo-ğaz üyesi olmak üzere iki birime ayrılarak ince-lenmiştir. Altıkesek üyesi kırmızı renkli tane ya da matriks destekli olabilen konglomera, kırmızı kumtaşı ve çamurtaşından oluşur. Bu birim Ko-cadağ çevresinde Kocadağ Kireçtaşı üyesi ve Yeldeğirmeni Formasyonu üzerine uyumsuz ola-rak gelmektedir (Şekil 1). Bozdağ’ın doğusunda Yel değirmeni Formasyonu üzerine oturmakta-dır. Kocadağ’ın doğusunda ise, Altıkesek üyesi ile örtülmektedir (Şekil 1). Karaboğaz üyesi kır-mızı kumtaşı, kalişli çamurtaşı, kırmızı çamur-taşı ve kireçtaşından oluşur. Birim, tabanındaki

Lacustrine deposit is composed of massive limestone including mud cracks, micro- karst, fossil charophytes and stromatolites.

Facies types and basin fill characteristics of Yağlıpınar Formation shows that the sequence was deposited in a NE-SW oriented graben. The alluvial deposit was likely derived from limestones belonging to the Permian-Cretaceous basement. The dominance of red mudstone and caliche implies that there was a semi-arid climate during Pale-ocene in the area..

Keywords: Alluvial fan, lacustrine, Kayseri, Paleocene, Sedimentology, Yağlıpınar Formation.

Yerbilimleri256

Şekil 1. İnceleme alanının (a) jeoloji haritası (Sümengen ve Terlemez 1986’dan değiştirilmiştir); (b) A-B Jeolojik kesiti; (c) Bulduru haritası.

Figure 1. (a) Geological map of the study area (Modified from Sümengen and Terlemez, 1986); (b) A-B Geolocial cross section; (c) Location map.

Taraf ve Türkmen 257

Maestrihtiyen - Paleosen yaşlı Madentepe For-masyonu ile ve tavanındaki Neojen yaşlı Köp-rübaşı Formasyonu ile uyumsuz bir dokanağa sahiptir. Ayrıca Bozdağ GB’sında doğrudan te-mel üzerine oturmaktadır (Şekil 1). Temel birim-leri uyumsuz olarak üzerleyen bu bu iki üye ço-ğunlukla birbirleri ile yanal-düşey ilişkilidir. Bi-rime stratigrafik konumuna göre Paleosen yaşı verilmiştir. Yağlıpınar Formasyonu’nun ayrıntı-lı litolojik özellikleri ileride sedimantoloji bölü-münde açıklanacaktır. Havzanın en genç birimi-ni oluşturan Pliyosen yaşlı Köprübaşı Formas-yonu ise kırmızı renkli çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı ve üst seviyelerine doğru marn ve kireçtaşından oluşur (Erkan vd., 1978).

Şekil 2. Ölçülü kesitlerle ilgili açıklamalar.Figure 2. Explanations for the measured sections.

SEDİMANTOLOJİ

Yağlıpınar Formasyonu litoloji, geometri, se-dimanter yapı, bileşim ve dokusal özelliklerine göre 9 fasiyese ayırılmıştır.

Fasiyes –1: Matriks destekli konglomeralar

Fasiyes kırmızı renkli, matriks destekli, normal - ters dereceli, kum - silt ve karbonat matriksli konglomeralar ile temsil edilmektedir.

Fasiyes, Altıkesek Üyesi’nden alınan Altıkesek 1 -2 ölçülü kesitlerinde gözlenmektedir (Şekil 2,3, 4). Konglomeralar genellikle orta - kalın tabakalı olup, çakıllar kırmızı renkli kum matriks içerisin-de gelişigüzel dizilmişlerdir (Şekil 11-a).Çakıllar orta derecede yuvarlaklaşmış olup, tane boyla-

Yerbilimleri258

rı 0,5-35 cm arasında değişmektedir (ortalama 10- 35 cm). Altıkesek - 2 kesitinin orta ve üst se-viyelerinde kırmızı masif kumtaşları (Fasiyes 5) içerisinde merceksi konumda bulunan konglo-meraların kalınlığı genellikle 1 metredir. Kırmı-zı kum matriks ile tutturulmuş olan bu konglo-mera çakıllarının büyük çoğunluğunu çalışma alanının KB’sındaki Aşıdağı Formasyonu’ na ait koyu gri renkli kireçtaşları oluşturur. Fasiyes, Al-tıkesek 1 - 2 ölçülü kesitlerinde çoğunlukla ka-lın tabakalı kırmızı masif kumtaşı fasiyesi (Fasi-yes 5) ile ardalanmalıdır. Bazı düzeylerde ise ta-ban ve tavanında kırmızı çamurtaşı fasiyesi (Fa-siyes 6) ile ilişkilidir. Fasiyesin kalınlığı 0,5 - 3 m arasında değişir.

Düzensiz tabakalanma, kötü- orta derecede boylanma, iri blokların varlığı, matriks destekli oluşu, normal ve ters derecelenmeler içerme-si bu fasiyesin moloz akması ürünü olduğunu gösterir (Hooke 1967, Lowe 1982, Gloppen ve Steel 1981, Nemec ve Muszynski 1982, Schultz 1984, Miall 1996). Benzer konglomeralar alüv-yal yelpazelerin yakınsak ve orta kısımlarının ti-pik çökelleri olarak yorumlanır.

Fasiyes – 2 : Tane destekli konglomeralar

Fasiyes kırmızı renkli, tane destekli, bazı sevi-yelerde normal dereceli, kum ve karbonat mat-riksli, sınırlı yanal yayılımlı (merceksi geometrili) konglomeralar ile temsil edilmektedir. Fasiyes, Altıkesek Üyesi’nden alınan Altıkesek- 1 ölçü-lü kesitinde yaygın olarak ve Altıkesek- 2 ölçülü kesitinin alt seviyelerinde görülmektedir (Şekil 3, 4). Fasiyesin bileşenlerini; metamorfik ve sedi-manter kayaç parçaları (çoğunlukla kireçtaşı ça-kılları) oluşturmaktadır. Çakıllar orta - iyi derece-de yuvarlaklaşmış ve tane boyu 0,5 - 40 cm ara-sında değişir. Çoğunlukla kırmızı kum matriks, nediren de karbonat matriks ile tutturulmuştur (Şekil 11-b). Bazı seviyelerde kiremitlenmeler (binik dizilim) içeren bu fasiyes Altıkesek – 1 öl-çülü kesitinde teknemsi çapraz tabakalı kumta-şı fasiyesini (Fasiyes 3) ve kırmızı çamurtaşı fa-siyesini (Fasiyes 6) üzerlemektedir. Çoğunlukla kırmızı renkli masif kumtaşı fasiyesi (Fasiyes 5) ile üzerlenir. Altıkesek – 2 ölçülü kesitinde ge-nellikle yatay tabakalı kırmızı kumtaşı fasiyesi (Fasiyes 4) ve kırmızı çamurtaşı fasiyesi (Fasi-

yes 6) ile ardalanmalıdır. Kırmızı çamurtaşı fasi-yesini (Fasiyes 6) bazen aşınmalı bazen de düz-gün bir taban ile üzerler. Tabanında çoğunluk-la gecikme çökelleri şeklinde kırmızı çamurtaşı parçası içerir. Bazı seviyelerde normal derece-lenmeler de sunan fasiyesin kalınlığı 0,5 - 5 m arasında değişir.

Yuvarlaklaşmış taneler içeren fasiyesin sınır-lı yanal yayılımlı (merceksi geometrili) ve ge-nellikle aşınmalı (oyulmuş) tabanlı olması, kire-mitlenme göstermesi bunların kanallar içinde çökeldiğini ve flüvyal kökenli olduğunu göste-rir (Rust, 1979; Nilsen 1982). Masif veya kaba tabakalı çakıllar, ya aşırı tane yoğunluğuna sa-hip taşkınlar sırasında ya da yüksek yoğunluklu (yoğun tane içeren) akarsularda depolanır (Mo-rison ve Hein 1987). Benzer fasiyesler alüvyal sistemlerin orta kısımlarındaki örgülü kanal ve barlarda gelişirler (Miall 1996).

Fasiyes- 3: Teknemsi çapraz tabakalı kumtaşları

Teknemsi çapraz tabakalı kumtaşları ile tem-sil edilen bu fasiyes, yaygın olarak Altıkesek Üyesi’nde nadiren de Karaboğaz Üyesi’nde gö-rülmektedir. Bu fasiyesi oluşturan kumtaşları kırmızı renkli, tane destekli, iyi yuvarlaklaşmış, iyi boylanmış, ince - orta taneli olup, sıkı tut-turulmuştur. Geniş bir yanal yayılıma sahip ol-mayan fasiyes genellikle kırmızı masif kumtaşı fasiyesi (Fasiyes 5) ve kırmızı çamurtaşı fasiye-si (Fasiyes 6) ile yanal- düşey ilişkilidir. Kırmı-zı çamurtaşı fasiyesinin (Fasiyes 6) üzerine gel-diği yerlerde taban seviyelerinde çamurtaşı par-çaları içerir. Fasiyesin kalınlığı 0,3 - 1 m arasın-da değişir.

Bu tür özelliklere sahip fasiyesler alt akış rejimi koşullarında kumulların göçü ile oluşurlar (Mi-all, 1977). Billi vd. (1987), teknemsi çapraz ta-bakaların; kanallarda mega ripılların göçü sonu-cu veya tekne şeklindeki çukurlukların kazınıp sonradan doldurulması sonucu oluştuğunu vur-gulamaktadır. Fasiyes tabanındaki çamurtaşları ile olan ilişkisine göre, oygu - dolgu tarzında ka-nal ortamında depolanmış olmalıdır.

Taraf ve Türkmen 259

Şekil 3. Altıkesek –I ölçülü stratigrafik kesiti.Figure 3. Measured stratigraphic section of Altıkesek- I.

Yerbilimleri260

Şekil 4. Altıkesek –II ölçülü stratigrafik kesiti.Figure 4. Measured stratigraphic section of Altıkesek- II.

Taraf ve Türkmen 261

Fasiyes- 4: Yatay tabakalı kumtaşları

Altıkesek Üyesi içinde görülen bu fasiyes yatay tabakalı kırmızı kumtaşları ile temsil edilir. Fasi-yes genellikle ince - orta taneli, iyi yuvarlaklaş-mış ve boylanmış, kırmızı renkli laminalı kum-taşlarından oluşur (Şekil 3, 4, 11-c). Genellikle sıkı bir çimento ile tutturulmuş olup, bileşenle-rini volkanik ve metamorfik kayaç parçaları ile çörtler oluşturur. Tabaka kalınlığı 4 - 8 cm ara-sında değişen fasiyes, Altıkesek - 2 ölçülü ke-sitinin orta seviyelerinde görülmekte olup, tane destekli konglomera (Fasiyes 2) ve kırmızı ça-murtaşı (Fasiyes 6) fasiyesleri ile ardalanmalı-dır (Şekil 4). Fasiyesi oluşturan tabakalar için-de yer yer normal derecelenme gözlenir. Kırmızı çamurtaşlarını üzerlediği yerlerde tabanında bu çamurtaşlarına ait gecikme çökelleri yeralır. Ya-nal devamlılığı birkaç metre mertebesinde olan fasiyes bazı seviyelerde teknemsi çapraz taba-kalı kumtaşı (Fasiyes 3) fasiyesi tarafından üzer-lenir ve yer yer de bu fasiyeslerle yanal - düşey ilişkilidir.

Benzer fasiyesler sellenme döneminde gelişmiş yatak yükünün yaygı çökelleridirler (Rust, 1978). Fasiyes üst akış rejimi ürünü olup, sığ derinlik-te yüksek hızlı akıntılar ile gelişmiş olmalıdırlar (Collinson, 1978).

Fasiyes - 5: Masif kumtaşları

İnceleme alanında genellikle ince - orta tane-li kumtaşları ile temsil edilen bu fasiyes, Yağ-lıpınar Formasyonu’ndan alınan ölçülü kesitle-rin hemen hepsinde görülmektedir (Şekil 3, 4, 5). Kalınlığı 1 - 4 m. arasında değişen ve ge-niş yayılım sunan fasiyesin belirgin rengi kırmı-zı olup, bir çimento ile zayıf şekilde tutturulmuş-tur. Fasiyes genellikle teknemsi çapraz tabaka-lı kumtaşları (Fasiyes 3), yatay tabakalı kumtaş-ları (Fasiyes 4), matriks destekli konglomeralar (Fasiyes 1), tane destekli konglomeralar (Fasi-yes 2) ve nadiren de kırmızı çamurtaşları (Fasi-yes 6) ile ardalanmalıdır. Bazı düzeylerinde 1-5 cm boyutunda saçılı halde kireçtaşı çakılları ve konglomera mercekleri içerir. Genellikle düzgün tabanlı olan bu kumtaşlarının yanal yayılımı on-larca metreyi bulmaktadır. Karaboğaz Üyesin-de fasiyes 3 - 10 m. arasında değişen kalınlık-larda gözlenir (Şekil 5, 6, 7, 8, 10 ). Fasiyesin

tabanı tabakalı kireçtaşları (Fasiyes 7), yatay ta-bakalı kumtaşları (Fasiyes 4), kırmızı çamurtaş-ları (Fasiyes 6) ile tavanı ise tabakalı kireçtaşla-rı (Fasiyes 7), teknemsi çapraz tabakalı kumta-şı (Fasiyes 3) ve kırmızı çamurtaşları (Fasiyes 6) ile ilişkilidir.

Benzer karakterli masif kumtaşları atmosferik şartlarda aşırı yoğunluklu akıntılar veya su altın-da gelişmiş yüksek yoğunluklu türbiditik akın-tılara bağlı olarak gelişir (Miall, 1996). Masif ve yapısız tabakalar, muhtemelen hızlı bir depolan-manın sonucu oluşurlar .

Fasiyes – 6 : Kırmızı Çamurtaşı

Altıkesek ve Karaboğaz Üyeleri’nde yaygın ola-rak görülen bu fasiyes masif kırmızı çamurtaş-ları ile temsil edilir (Şekil 6, 10, 12-e). Altıkesek Üyesi’nde tane boyu yukarıya doğru incelen ar-dalanmalı istiflerin üst seviyelerini oluşturur. Bu-rada tabakalı kumtaşı (Fasiyes 4), masif kum-taşı (Fasasiyes 5), matriks destekli konglome-ra (Fasiyes 1) ve tane destekli konglomera (Fa-siyes 2) fasiyesleri ile ardalanmalı olarak görü-lür. Çamurtaşlarının kalınlığı 0,5 - 35 m arasın-da değişmekte ve ortalama kalınlık 4 m kadardır. Oldukça geniş yanal yayılıma sahip olan kırmı-zı çamurtaşları bol miktarda karbonat nodülle-ri (kaliş) içerir (Şekil 7, 9). Bu çamurtaşları ço-ğunlukla masif özellikte olup bazı seviyelerinde laminalı özellik gösterir. Ayrıca bazen merceksi geometrili konglomera, kumtaşı ve kireçtaşı dü-zeyleri de içerir. Karaboğaz üyesinde teknem-si çapraz tabakalı kumtaşı (Fasiyes 3), masif kumtaşı (Fasiyes 5), tabakalı kireçtaşı (Fasiyes 7) fasiyesleri ve bazı seviyelerde de stromatolitli kireçtaşı fasiyesi (Fasiyes 8) ile ardalanmalı ola-rak görülür. Fasiyes Kılıçmehmet Köyü civarın-da gri-yeşil renkli bol organik malzemeli çamur-taşları ile ardalanmalıdır.

Yer yer karbonat nodülleri (kaliş) içeren ben-zer karakterli kırmızı çamurtaşları yaygı çökel-leri (sheet flood) olup, sediment yüklü sığ yay-gı akıntıları içerisinde üst akıntı rejimi şartların-da oluştuğu düşünülmektedir (Hooke, 1967; Collinson, 1978). Buradaki kaliş tipi karbonat-ların varlığı depolanmanın kesildiği, kurak dö-nemlerde yer altı suyunun buharlaştığı koşulları, yani toprak oluşum süreçlerini işaret etmektedir

Yerbilimleri262

Şekil 5. Zamantı Çayı ölçülü stratigrafik kesiti. Figure 5. Measured stratigraphic section of Zamantı

Stream.

Şekil 6. Tilki Tepe ölçülü stratigrafik kesiti. Figure 6. Measured stratigraphic section of Tilki Hill.

Taraf ve Türkmen 263

Şekil 7. Kırmızı Dere ölçülü stratigrafik kesiti. Figure 7. Measured stratigraphic section of Kırmızı

Stream.

(Leeder, 1975). Kireçtaşları ile ardalanmalı ola-rak gelişen kırmızı çamurtaşları, çamur düzlüğü çökelleri olarak yorumlanabilir. Tabakalı kum-taşı fasiyesi (Fasiyes 4), masif kumtaşı fasiyesi (Fasiyes 5), matriks destekli konglomera fasiye-si (Fasiyes 1), tane destekli konglomera fasiye-si (Fasiyes 2) ile ardalanmalı olarak gözlenen ve tane boyu yukarıya doğru incelen ardalanmalı

Şekil 8. Kılıç Mehmet Köyü ölçülü stratigrafik kesiti.Figure 8. Measured stratigraphic section of Kılıç Meh-

met Köyü.

Yerbilimleri264

Şekil 9. Sulakyeri Dere ölçülü stratigrafik kesiti.Figure 9. Measured stratigraphic section of Sulakyeri

Stream.

istifin üst kısımlarını oluşturan kırmızı çamurtaş-ları taşkın ovası veya kanallar arası yaygı çökel-leri olarak yorumlanabilir.

Fasiyes-7: Tabakalı Kireçtaşı

Düzenli tabakalanmaya sahip bu kireçtaşla-rı, Karaboğaz Üyesi’nde geniş yayılım gösterir.

Şekil 10. Teke Tepe ölçülü stratigrafik kesiti. Figure 10. Measured stratigraphic section of Teke

Hill.

Taraf ve Türkmen 265

Sulakyeri Dere ve Kırmızı Dere kesitlerinin daha çok alt ve üst, Zamantı Çayı kesitinin orta ve üst, Kılıçmehmet kesitinin üst seviyelerinde ve Tilki Tepe ve Teke Tepe kesitlerinin her seviyelerinde yaygın olarak görülür (Şekil 6, 10). Tabaka ka-lınlıkları 15 cm - 4 m arasında değişmekte olup çoğunlukla kalın tabakalıdır (Şekil 11-e). Fasi-yes ince taneli masif kumtaşı (Fasiyes 5) ve ço-ğunlukla gri - kırmızı renkli çamurtaşı fasiyesleri (Fasiyes 6) ile yanal - düşey ilişkilidir. Genellikle boşluklu/gözenekli, sert, kalın tabakalı, yer yer masif ve yer yer ince tabakalı seviyeler halinde-dir. Taze kırık yüzeyi bej, kırmızı ve pembe renk-lerdedir. Kayaç genellikle mikritik çamurtaşı ve yer yer vaketaşından oluşmuş olup, yoğun gö-zenek ve çatlaklar içerir. Bunlar genellikle düz-gün ve yer yer septerian çatlaklardır (Bates and Jackson 1980). Bu çatlaklar sparikalsit çimento ile doldurulmuştur (Şekil 11-f). Bazı düzeylerin-de sparitle tutturulmuş breşleşmiş mikritler ve nodular mikritler yer almakta olup bunlar halka-lı yapı oluştururlar. Ayrıca Chara ve seyrek ost-rakod fosilleri de içerir (Şekil 12-a). Kuruma çat-lakları ve vadoz silti içeren kireçtaşları çoğun-lukla kırmızı çamurtaşları ile ardalanmalı, bazen de yanal geçişlidir.

Chara ve seyrek ostrakod içeren spari - kalsit ile vadoz silti içeren kuruma çatlaklı mikritik ça-murtaşı ve vaketaşı sığ tatlı su göllerinin açık alanlarını karakterize eder (Anadon vd., 2000). Kuruma çatlaklı düzeyler ortamın zaman zaman su yüzeyine çıkarak kuruma dönemlerinin geliş-tiğine işaret eder.

Fasiyes - 8: Stromatolitli Kireçtaşı

Tabakalı yapı gösteren stromatolitik kireçtaşları Karaboğaz üyesi içerisinde yeralır. Fasiyes Za-mantı Çayı , Sulakyeri Dere, Altıkesek ve Kırmı-zı Dere kesitlerinde gözlenir (Şekil 12-b). Kalın-lığı 4-8 m arasında değişmekte olup, çoğunluk-la kırmızı çamurtaşı (Fasiyes 6) ve kırmızı renk-li masif kumtaşları (Fasiyes 5) ile ardalanmalıdır. Fasiyes çoğunlukla bitki kırıntıları, seyrek kav-kı parçaları ve Chara fosilleri içermektedir (Şe-kil 12-a). Bu bileşenler mikritik matriks içerisin-de yer almaktadır. Bu fasiyesler sık sık kuruma çatlaklı ve çözünme breşleri içeren düzeylerle yanal – düşey geçişlidir.

Tabakalı kireçtaşları ile yanal-düşey ilişkili olan stromatolitik kireçtaşları sığ göl ortamlarını işa-ret eder (Bohac vd., 2000).

Fasiyes - 9: Gri – Yeşil Kiltaşı

İnceleme alanında sınırlı yüzeylemeler sunan fasiyes gri ve yeşil rekli kiltaşları ile temsil edi-lir. Çoğunlukla Teke Tepe seyrek olarak da Kı-lıç Mehmet ölçülü kesitlerinde yer alır. Fasiye-sin kalınlığı 3 ile 10 metre arasında değişmekte-dir. Seyrek bitki kırıntıları içermektedir. Bu kırın-tıların bir kısmı kömürleşmiştir. Seyrek organik malzeme içeren kiltaşları yer yer de boz renkli olup çoğunlukla masif özelliktedir. Genellikle ta-bakalı kireçtaşları (Fasiyes 7) ile ardalanmalıdır.

Gri - yeşil renkli organik malzemeli kiltaşları kı-rıntılı malzeme desteğinin az olduğu bataklık veya kıyı ovaları ile ilişkili sığ su çökelleri olarak yorumlanabilir (Besly ve Collinson, 1991). Ben-zer fasiyesler bazen de düşük enerjili sığ göller-de veya taşkın düzlüklerinde çökelebilirler (Nic-hols ve Uttamo, 2004).

Yağlıpınar Formasyonu’nu Oluşturan Fasiyes Toplulukları ve Çökelme Ortamları

Fasiyes analizi yöntemi uygulanarak Yağlıpınar Formasyonu’nda sekiz adet ölçülü stratigrafik kesitte tanımlanan dokuz adet fasiyes yardımı ile dört fasiyes topluluğu tanımlanmıştır.

Alüvyon yelpaze fasiyes topluluğu

Orta yelpaze fasiyes topluluğu

Topluluk esas olarak matriks destekli konglo-mera (Fasiyes 1), tane destekli konglomera (Fa-siyes 2), teknemsi çapraz tabakalı kumtaşı (Fa-siyes 3), yatay tabakalı kumtaşı (Fasiyes 4) ve masif kumtaşı (Fasiyes 5) fasiyeslerinden kuru-ludur (Şekil 3, 4). Halitbeyören köyü kuzeyinde Altıkesek Üyesi’ni oluşturan topluluğun kalınlı-ğı 50 m – 130 m arasında değişmektedir. Ço-ğunlukla matriks destekli konglomera (Fasiyes 1), tane destekli konglomera (Fasiyes 2), yatay tabakalı kumtaşları (Fasiyes 4) ve masif kum-taşlarından (Fasiyes 5) oluşan kaba taneli tor-tullardan kuruludur (Şekil 12-c, 12-d). Bazı yü-zeylemelerde ise bu kaba taneli tortullarla

Yerbilimleri266

ardalanmalı kırmızı çamurtaşlarından (Fasiyes 6) oluşur. İstifin alt kısmını bazı seviyelerde tane boyu yukarıya doğru incelen iri taneli çökel-ler (Fasiyes 1- 5), üst kısmını ise ince taneli çö-keller (Fasiyes 6) oluşturur. Bir başka ifade ile bu topluluk, yanal ve düşey fasiyes ilişkilerine göre iri ve ince taneli alt fasiyeslerden meydana

gelmektedir. Kalınlığı 2 - 10 m arasında değiş-mekte olan bu fasiyes grubu çalışma alanında yaklaşık 10 km’lik yanal yayılıma sahiptir.

Bu topluluk genellikle tane boyu yukarıya doğ-ru incelen ardalanmalı istiflerden oluşur. Bu ar-dalanmalı istifin tabanını moloz akması (Fasi-

29

Şekil 12. (a)- Kireçtaşları içerisinde Chara (yeşil alg) fosilleri; (b)-Kireçtaşları içerisinde stromatolitler ve bitki kırıntıları.; (c)-Matriks-tane destekli konglomera (Fasiyes 1, 2) ve yatay tabakalı ve masif kumtaşlarından (Fasiyes 4, 5) oluşan orta yelpaze çökelleri; Altıkesek ölçülü stratigrafik kesiti -II. 40-50. metreler arası; (d)- Orta yelpaze kanal fasiyeslerinin yakından görünüşü; (e)-Merceksi geometrili kireçtaşı seviyeleri içeren kırmızı çamurtaşlarından kurulu çamur düzlüğü çökelleri. (f)- Kırmızı taşkın düzlüğü fasiyesleri ile gölsel kireçtaşlarının düzenli ardalanması.

Figure 12. (a)-Chlorophyta fossils in limestones; (b)- Stromatolites and plant fragments in limestones; (c)- Middle-fan deposits comprising matrix and grain supported conglomerates ( Facies 1, 2) and horizontally stratified and massive sandstones (Facies 4,5); 40 to 50 meters of the Altıkesek measured stratigraphic section- II,; (d)- Close view of middle-fan facies ; (e)- Flood plain deposits composed of red mudstones including lenticular limestone. (f)- regular alternation of lacustrine limestone levels and red flood plain deposits.

a b

c d

e f

Şekil 11. (a)- Matriks destekli konglomera (Fasiyes -1); (b)- Tane destekli konglomera (Fasiyes -2); (c)- yatay tabakalı kumtaşı (Fasiyes -4); (d)- Masif kumtaşı (Fasiyes -5); (e)- Tabakalı kireçtaşı (Fasiyes 7); (f)- Mikritik kireçtaşları içerisinde vadoz silti ve kalsitle doldurulmuş kuruma çatlakları.

Figure 11. (a)- Matrix-supported conglomerate (Facies -1); (b)- Grain-supported conglomerate (Facies -2); (c)- Hori-zontal-stratified sandstone. (Facies-4); (d)- Massive sandstone. (Facies -5); (e)- Stratified limestone (Facies 7); (f)- Mud cracks filled by vadose silt and calcite in micritic limestones.

Taraf ve Türkmen 267

28

Şekil 11. (a)- Matriks destekli konglomera (Fasiyes -1); (b)- Tane destekli konglomera (Fasiyes -2); (c)- yatay tabakalı kumtaşı (Fasiyes -4); (d)- Masif kumtaşı (Fasiyes -5); (e)- Tabakalı kireçtaşı(Fasiyes 7); (f)- Mikritik kireçtaşları içerisinde vadoz silti ve kalsitle doldurulmuş kuruma çatlakları.

Figure 11. (a)- Matrix-supported conglomerate (Facies -1); (b)- Grain-supported conglomerate(Facies -2); (c)- Horizontal-stratified sandstone. (Facies-4); (d)- Massive sandstone.(Facies -5); (e)- Stratified limestone (Facies 7); (f)- Mud cracks filled by vadose silt and calcite in micritic limestones.

a b

c

e f

d

Şekil 12. (a)- Kireçtaşları içerisinde Chara (yeşil alg) fosilleri; (b)- Kireçtaşları içerisinde stromatolitler ve bitki kırıntıları.; (c)- Matriks-tane destekli konglomera (Fasiyes 1, 2) ve yatay tabakalı ve masif kumtaşlarından (Fasiyes 4, 5) oluşan orta yelpaze çökelleri; Altıkesek ölçülü stratigrafik kesiti -II. 40-50. metreler arası; (d)- Orta yelpaze kanal fasiyeslerinin yakından görünüşü; (e)- Merceksi geometrili kireçtaşı seviyeleri içeren kırmızı çamurtaşlarından kurulu çamur düzlüğü çökelleri. (f)- Kırmızı taşkın düzlüğü fasiyesleri ile gölsel kireçtaşlarının düzenli ardalanması.

Figure 12. (a)- Chlorophyta fossils in limestones; (b)- Stromatolites and plant fragments in limestones; (c)- Middle-fan deposits comprising matrix and grain supported conglomerates ( Facies 1, 2) and horizontally stratified and massive sandstones (Facies 4,5); 40 to 50 meters of the Altıkesek measured stratigraphic section- II,; (d)- Close view of middle-fan facies ; (e)- Flood plain deposits composed of red mudstones including lenticular limestone. (f)- regular alternation of lacustrine limestone levels and red flood plain deposits.

Yerbilimleri268

yes 1), kanal dolgusu konglomeraları (Fasiyes 2), teknemsi çapraz tabakalı kumtaşları (Fasi-yes 3), yatay tabakalı kumtaşları (Fasiyes 4) ile temsil edilen kanal çökelleri oluşturur. Bu iri ta-neli tortullarla yanal ve düşey geçişli olan kırmı-zı çamurtaşları (Fasiyes 6) ve ince taneli kum-taşları ise set ve kanallar arası tortullar olma-lıdır (Türkmen, 1993). Bu moloz akması kong-lomeraları, kanal dolgusu konglomeraları ile set ve kanallar arası tortullarının oluşturduğu istifler orta yelpaze fasiyesi olarak yorumlanabilir (He-ward, 1978; Nilsen, 1982). Burada kaba taneli tortulların baskın olması, bazı düzeylerde kırmı-zı çamurtaşlarının yer almaması bunları oluştu-ran kanalların (derelerin) örgülü karakterli oldu-ğunu gösterir.

Dış yelpaze fasiyes topluluğu

Topluluk genellikle konglomera ve kumta-şı (Fasiyes 5) ara seviyeleri içeren kırmızı çamurtaşlarından (Fasiyes 6) kuruludur (Şekil 5, 7, 8). Topluluk Zamantı Çayı ölçülü kesitinin üst düzeylerinde masif kırmızı çamurtaşların-dan oluşur (Şekil 5). Buradaki kırmızı çamurtaş-ları karbonatça zengin eski toprak düzeyleri (pa-leosoller) içerir. Kırmızı Dere ölçülü kesitinin orta seviyelerinde ise, kırmızı kumtaşı – kırmızı ça-murtaşı ardalanmasından oluşur (Şekil 7). Top-luluk Altıkesek ölçülü kesitinin orta seviyelerin-de ise merceksi geometrili konglomera ve sınır-lı yayılımlı (merceksi geometrili) kireçtaşları içe-ren kırmızı çamurtaşları ile temsil edilir (Şekil 4). Kılıçmehmet ölçülü kesitinde ise gri çamurtaş-ları ile kırmızı kumtaşı ardalanması ile karakteri-ze edilir (Şekil 8). Topluluğun kalınlığı genellikle 40 – 60 m arasında değişir. Birlik havzanın ku-zeybatısında yer alan kaynak alanlarına doğru daha iri taneli çökeller, ıraksak kesimlere doğ-ru ise taşkın düzlüğü ve sığ göl tortulları ile ya-nal–düşey ilişkilidir (Şekil 3, 4). Bazı yüzeyleme-lerinde konglomera seviyelerinin üzerinde mer-ceksi geometrili kireçtaşları yer alır.

Kalişli düzeyler içeren kırmızı çamurtaşı ve kum-taşlarından kurulu ince taneli tortulların bas-kın olduğu benzer istifler dış yelpaze çökelle-ri olarak yorumlanır (Wright ve Alonso-Zarza 1990; Demicco ve Gierlowski- Kordesch 1996; Alonso-Zarza vd. 2000; Abdul Aziz vd. 2003). Çamurtaşları içerisinde yeralan düzgün tabanlı

kumtaşları ise taşkınlar sırasında oluşmuş yaygı çökelleri (sheet flood) olup kum düzlüğü tortul-ları olarak yorumlanır (Türkmen, 1993). Bu top-luluk Makaske’nin (2001) tanımladığı dağınık akarsu sistemi ile deneştirilebilir.

Çamur düzlüğü fasiyes topluluğu

Topluluk genellikle kırmızı çamurtaşlarından (Fasiyes 6) kuruludur. Bu çamurtaşı sık sık ka-liş ve merceksi geometrili kireçtaşı araseviyele-ri içerir (Şekil 12-e). Kırmızı Dere ve Sulakyeri Dere ölçülü kesitlerinde genellikle kalişli çamur-taşarı içerisinde 0.5 – 3 m arasında değişen ka-lınlıklarda kırmızı kumtaşları ve sarı kumtaşları (Fasiyes 5) yer alır. Topluluk Zamantı Çayı ke-siti, Tilki Tepe kesiti, Kırmızı Dere ve Sulakye-ri Dere ölçülü kesitlerinde gözlenir (Şekil 5, 6, 7, 9). Topluluk kırmızı çamurtaşlarının baskın olu-şu ile dış yelpaze çökellerinden ayrılır. Bunlar Tilki Tepe kesiti, Kırmızı Dere ve Sulakyeri Dere ölçülü kesitlerinde, kireçtaşları ile temsil edilen sığ göl çökelleri ile bazen ardalanmalı, bazen de yanal-düşey ilişkilidir (Şekil 6, 7, 9). Sık sık pa-leosol ve kalişli düzeyler içeren bu fasiyes top-luluğunun kalınlığı bazı yüzeylemelerde 100 m’ ye kadar çıkar.

Kalişli düzeyler içeren kırmızı – kahverengi ma-sif çamurtaşlarından kurulu benzer fasiyesler taşkın düzlüğü tortulları olarak yorumlanır (Alon-so - Zarza vd. 2000; Abdul Aziz vd. 2003). Ço-ğunlukla dış yelpaze çökelleri ile yanal-düşey ilişkili olan bu fasiyes topluluğu dış yelpazelerin ıraksak alanlarındaki çamur düzlüklerine ait çö-kelleri karakterize eder. Bazı düzeylerdeki kırmı-zı çamurtaşlarından kurulu çamur düzlüğü çö-kellerinin sığ göl tortulları ile düzenli ardalanma sunması çökme ve sedimantasyon arasındaki dengeyi işaret eder (Abdul Aziz vd., 2003).

Göl Fasiyes topluluğu

Bu topluluk yaygın kuruma çatlakları, mikro-karst, erime yapıları, Chara fosilleri içeren mikri-tik breş, nodular kireçtaşı (Fasiyes 7), stromato-litik kireçtaşlarından (Fasiyes 8) ve gri-yeşil kil-taşlarından oluşur (Fasiyes 9). Topluluk Zamantı Çayı, Tilki Tepe, Kırmızı Dere, Kılıçmehmet, Al-tıkesek ve Sulakyeri Dere kesitlerinde gözlenir (Şekil 5, 6, 10). Bu birlik genellikle havzanın GD

Taraf ve Türkmen 269

kesimlerinde yer alır. Çoğunlukla kırmızı çamur-taşlarından kurulu taşkın düzlüğü fasiyesleri ile ardalanmalı olarak görülür (Şekil 7, 9). Topluluk havzanın K ve KD’suna doğru dış yelpaze çö-kelleri ile yanal – düşey ilişkilidir. Altıkesek öl-çülü kesitinde topluluğu oluşturan kireçtaşları gri – yeşil çamurtaşlarını üzerler. Kalınlığı 3-50 m arasında değişir. Topluluğu oluşturan kireç-taşları genellikle geniş yanal yayılımlı olup, bazı düzeylerde tabanında stromatolitik kireçtaşları (Fasiyes 8) ile başlar yukarıya doğru kalın taba-kalı kireçtaşlarına (Fasiyes 7) geçer.

Benzer yapılar ve yeşil alg (Chara) fosilleri içe-ren mikritik breş ve nodular kireçtaşları palust-rin karbonatlar olarak adlandırılmış ve sığ gölle-ri karakterize eder (Platt ve Wright 1991, Alonso – Zarza 2000). Kuruma çatlakları, breş, mikro-karst ve erime yapıları atmosferik dönemleri (göl tortullarının zaman zaman su seviyesinin üzeri-ne çıktığını) işaret eder (Platt ve Wright 1991). Topluluğun kırmızı çamurtaşları ile ardalanma-lı olması, gölün peryodik olarak kuru taşkın düz-lüğüne dönüştüğünü gösterir. Bazı düzeyler-de gölsel kireçtaşlarının tabanında yer alan gri – yeşil çamurtaşları ise bataklık dönemleri olma-lıdır (Anadon vd. 1989, 1991; Sagrı vd. 1989).

TARIŞMA ve SONUÇLAR

Havzanın KB kenarında KD – GB doğrultulu normal bileşenli doğrultu atımlı bir faya yasla-nan havza kenarına ait alüvyal çökelleri taşınma yönünde GGD’ ya doğru taşkın düzlüğü – göl çökellerine geçmektedir. Havzanın gelişimi hav-za kenarının tektonik rejimi, morfolojisi ve lito-lojisi ile kontrol edilmiştir. Yelpazelerin gelişi-mi özellikle havza kenarının morfolojisi ile kont-rol edilmiştir. Havza dolgusunun KB kesimin-de yer alan istifin tabanını Altıkesek Üyesi’ne ait kaba kırıntılılardan kurulu kırmızı konglome-ra ve kırmızı çamurtaşları oluşturur (Şekil 8). Ge-rek tanelerin taşınma yönü gerekse konglome-ra ve kumtaşlarını oluşturan bileşenlerin çeşi-di yelpazelerin KKB’ dan çoğunlukla Aşıdağı Formasyonu’ndan beslendiğini göstermektedir (Şekil 14a). Buradaki konglomera ve kumtaş-ları akıntı yönünde kırmızı çamurtaşları ile ya-nal – düşey geçişlidir (Şekil 13). Bu çamurtaş-ları sık sık paleosol ve kalişli düzeyler içermek-

tedir. Altıkesek üyesi ile yanal-düşey ilişkili Ka-raboğaz Üyesi taşkın düzlüğü çökelleri ile arda-lanmalı sığ göl karbonatlarından oluşur. Bu du-rum yelpaze çökellerinin zamanla gerilediğini ve yerini göl çökellerine bıraktığını, zaman za-man da ilerleyerek gölleri doldurduğunu göste-rir ((Şekil 13, Şekil 14b). Bir başka ifade ile kay-nak alanındaki tektonik aktivitenin değiştiğine işaret eder. Kireçtaşlarının kırmızı çamurtaşları ile ardalanmalı olması, iklim değişikliğine bağ-lı olarak göllerin sık sık kuru taşkın düzlüğüne dönüştüğüne işaret eder. Bu değişikliğin oluş-turduğu düzenli ardalanma sübsidans ve sedi-mantasyon arasındaki dengeyi işaret eder (Ab-dul Aziz vd., 2003). Burada kireçtaşları ile ar-dalanmalı kırmızı çamurtaşlarının baskın olma-sı, Paleosen döneminde bölgede yarı kurak ikli-min hakim olduğunu gösterir. Elazığ dolayların-da yüzeyleyen Alt Paleosen yaşlı Kuşçular For-masyonu da benzer fasiyeslerle beraber evapo-ritler de içermektedir ve bu birimin yarı kurak bir iklimde çökeldiği belirtilmiştir (Türkmen, 2004). Hekimhan (Malatya) civarında yüzeyleyen Akpı-nar Formasyonu’na ait Alt Paleosen yaşlı çökel-ler jipslerle temsil edilmektedir (Gürer 1996). Bu durum Orta ve Doğu Anadolu Bölgesinde Erken Paleosen’ de yarı kurak iklimin hakim olduğu-nu gösterir. Bazı düzeylerde gölsel kireçtaşları-nın gri – yeşil çamurtaşlarını üzerlemesi ise za-man zaman nemli dönemlerin geliştiğini göste-rir. Buradaki gölsel kireçtaşlarının oluşumu için gerekli kaynağı ise havzanın beslenme alanın-daki Çardakboğazı Dere Formasyonu ve Aşıda-ğı Formasyonu’na ait kireçtaşları oluşturur.

KATKI BELİRTME

Bu çalışma Fırat Üniversiteleri Bilimsel Araş-tırma Projeleri Birimi tarafından FÜBAP-1355 no’lu proje ile desteklenmiştir. Yazarlar ilgili ku-rum yetkililerine teşekkür ederler.

Yerbilimleri270

Şekil 13. Yağlıpınar Formasyonu fasiyes topluluklarının korelasyonuFigure 13. Correlation of Facies associations of Yağlıpınar Formation.

Taraf ve Türkmen 271

Şekil 14. Yağlıpınar Formasyonu’nun şematik depolanma ortamları a)- Altıkesek üyesi, b)- Karaboğaz üyesi’nin çökelme ortamları.

Figure 14. Schematic depositional environments of the Yağlıpınar Formation a) Depositional environments of the Altıkesek Unit, b) Depositional environments of the Karaboğaz Unit.

Yerbilimleri272

KAYNAKLAR

Abdul Aziz, H., Rubio, E.S., Cavo, J.P., Hil-gen F.J., and Krijgsman W. 2003. Pa-laeo environmental reconstruction of a middle miocene alluvial fan to cyclic shallow lacustrine depositional system in the calatayud basin ( NE Spain ). Se-dimentology, 50, 211 - 236.

Alonso - Zarzo, A.M., Calvo, J.P., Vandam, J. and Alaca, L., 2000. Northen Terval gra-ben (Neogene), nort – eastern Spain, in E. H. Gierlowski – Kordesch and K. R. Kelts, eds., Lake basins through Space and time: AAPG Studies in Geology 46, p. 491 – 496.

Anadón, P., Ll. Cabrera, R. Julía, E. Roca, and L. Rosell, 1989. Lacustrine oil - shale ba-sins in Tertiary Grabens from NE Spain (Western European Rift Systems). Pala-eogeography, Palaeoclimatology, Pala-eoecology, v. 70, p. 7 - 28.

Anadón, P., Ll. Cabrera, R. Julia, and M. Mar-zo, 1991. Sequential arrangement and asymmetrical fill in the Miocene Rubi-elos de Mora Basin (Northeast Spain), in P. Anadón, Ll. Cabrera, and K. Kelts, eds, Lacustrine Facies Analysis. Int. Ass. Sediment. Spec. Publ. No. 13, p. 257 - 275.

Anadón, P., F. Orti and L. Rosell, 2000. Neoge-ne lacustrine system of the southern Teruel graben (Spain), in E.H. Gierlows-ki- Kordesch and K.R. Kelts, eds., Lake basins through space and times. AAPG Stuides in Geology 46, p. 497 - 504.

Aytuğ, G., 1967. Pınarbaşı- Karahalka köyü zu-hurları Maden Tetkik Arama Enst. AN-KARA, Derleme No: 3912.

Aziz, A., Erakman, B., Meshur, M. ve Kurt, G., 1981, Pınarbaşı (Kayseri) – Sarız (Kay-seri) - Gürün (Sivas) ve Darende (Malat-ya) ilçeleri arasında kalan alanın jeolojisi raporu: TPAO Genel Müdürlüğü Arama Daire Başkanı Arşivi, Rapor No: 1601, ANKARA.

Bates, R.L. and Jackson, J.A., 1980. Glossary of Geology. American Geol. Inst. Virgi-nia. 750p.

Besly, B.M. and Collinson, J.D., 1991. Volcanic and tectonic controls of lacustrine and alluvial sedimentation in the Stephani-an coal-bearing sequences of the Mal-pas - Short Basin, Catalonian Pyrenees. Sedimentology, 38, 3 - 26.

Billi, P., Magi, M. and Sagri, M., 1987. Coar-se - Grained low-sinuosisty river depo-sits: Example from plio-pleistocene Val-daino Basin, İtaly. In: F.G., Fluvial Sedi-mentology. Soc. Econ. Paleont. Mineral. Spec. Publ. 39, 197 - 203.

Bohacs, K.M., Carroll, A. R., Neal, J. E., Man-kiewicz, P. J., 2000. Lake – basin type, source potential, and hydrocarbon character: An integrated – sequencee

- stratigraphic geochemical framework. In E.H. Gierlowski - Kordesch and K.R. Kelts, eds., Lake basins through space and time: AAPG Studies in Geology 46, p. 3 - 34.

Collinson, J.D., 1978. Alluvial Sediments. In: H.G. Reading (Ed), Sedimentary En-vironments and Facies. Blackwell Sci. Publ., 15 - 60.

Demicco, R.V., Gierlowski - Kordesch, E., 1996. Facies sequences of a semi – arid closed basin: the Lower Jurassic East Berlin Formation of the Hartford Basin New England, USA. Sedimentology 33, 107 - 118.

Erkan, E., Özer, S., Sümengen, M. ve Terlemez, İ., 1978. Sarız – Şarkışla - Gemerek-Tomarza arasının temel jeolojisi: MTA Raporu, Derleme No: 5646 yayımlan-mamış.

Gloppen T.G. and Stell, R, J, 1981. The depo-sits, internal structure and geometry in six alluvial fan delta bodies (Devonian

- Norway): a study in the significance of bedding sequence in canglomerates; In: Recent and Ancient Nonmarine De-positional Enviroments:Models for Exp-loration, (Eds: F.G. Ethridge and R.M. Flores ) Spec. Pub. SAPEM 31, 49 - 69.

Gürer, Ö. F., 1996. Hekimhan yöresindeki alka-li mağmatik kayaların jeolojik ve petro-lojik incelenmesi. Tr. J. of Earth Scien-ces, 5, 71-88.

Taraf ve Türkmen 273

Heward, A.P., 1978. Alluvial fan and lacustrine sediments from the Stephanian A and B ( La Magdalena, Cineramatalana and Sabera) coalfields, northern Spain. Se-dimantology 25, 451-488.

Hooke, R. Le, B., 1967. Processes on arid- re-gion alluvial fans; J. Geol, 75, 438 - 460.

Koçyiğit, A., ve Beyhan A., 1998. A new intra-continental transcurent structure: The central Anatolian Fault Zone, Turkey, Tectonophysics, 284, 317 – 336.

Leeder, M. R., 1975. Pedogenic carbonate and flood sediment accretion rates: A quan-titative model for alluvial arid - zone lit-hofacies. Geol. Mag. 112, 257 - 270.

Lowe, D. R., 1982. Sediment gravity flows: II. Depositional models with special refe-rence to the deposits of high-density turbidiy currents; J. Sedm. Petr, 52, 279

- 297.

Makaske, B., 2001. Anastomosing rivers: a re-view of their classification, origin and sedimantary products. Earth - Science Reviews 53, 149 - 196.

Miall, A.D., 1977. A rewiew of the braided river depositional environments. Earth Sci. Rev., 13,1-62.

Miall, A.D., 1996. The Geology of Fluvial Deposits:Sedimentary Facies, Basin Analysis and Petroleum Geology. Sprin-ger – Verlag Inc., Berlin.

Mohr, H. V. M., 1964. Karahalka ve Kayaaltı ya-kınlarında ki demir zuhurları hakkında rapor (Kayseri - Pınarbaşı): Maden Tet-kik Arama Enst. ANKARA, Derleme No: 3452.

Morison, S. R. and Hein, F. J., 1987. Sedimanto-logy of the whie Channel Gravels, Klon-dike Area, Yukan Territpry: fluvial de-posits of a confined valley. In Ethrid-ge F.G. Flores R.M. Harley M.D. (eds) Recent develoment in fluvial sedimen-tology. Soc. Econ. Paleontol. Mineral. Spec. Publ., 39, 205 - 216.

Nemec, W. and Muszynski, A., 1982. Volca-niclastic alluvial aprons in the Tertiary of sofia district (Bulgaria). Ann.

Soc. Geol. Polan.,52; 239 - 303.

Nichols, G. J. and Uttamo, W., 2004. Sedimen-tation in a humid, interior, extensional basin: the Cenozoic Li Basin, northern Thiland. J. Geol. Soc., London, 161, 333-347.

Nilsen, T. H., 1982. Alluvial fan deposits. In: P.A. Scholle and D.Speraring (eds.) sand-stone depositional enviroments. Am. Assoc. Petrol. Geol. Publ., 49-86, Tulsa.

Platt, N.H., and Wright, V.P. 1991. Lacustrine carbonates: Facies models, facies dist-ributions and hyrocarbon aspects. In : Lacustrine Facies Analysis (Eds P. Ana-don, L. Cabrora and K.Kelts) Spec. Publ. Int. Assoc. Sedimentol., 13, 57 - 74.

Rust, B. R., 1978. Depositional models for bra-ided alluvium.In: A.D. Miall (ed.) fluvial sedimantology, Can. Soc. Petrol. Geol. Mem., 5; 605 - 625.

Rust, B. R., 1979. Facies models 2: Coarse al-luvial deposits; In :Facies Models (Ed: R.G. Walker), Geosci. Can. Reprint Se-rie, 1, 9 - 21.

Sagri, M., T. Abbate, and P. Bruni, 1989. De-posits of ephemeral and perennial la-kes in the Tertiary Daban Basin (Nort-hern Somalia). Palaeogeography, Pala-eoclimatology, Palaeoecology, v. 70, p. 225 - 233.

Schultz, A., 1984. Subaerial debris flow deposi-tion in the Upper Paleozoic Cutler For-mation, Western Colorado. J. Sediment. Petrol., 54, 749 -772.

Sümengen, M., ve Terlemez, İ.,1986. 1:100000 ölçekli açınsama nitelikli Türkiye Jeolo-ji Haritaları Serisi, Elbistan H 22 paftası, Maden Teknik ve Arama Genel Müdür-lüğü , ANKARA.

Taraf, F., 2008. Pınarbaşı (Kayseri) kuzeyindeki Yağlıpınar Formasyonu ‘nun sediman-tolojisi, Yüksek Lisans Tezi (yayımlan-mamış), F.Ü.Fen Bilimleri Enst., Elazığ, 55 s.

Türkmen, İ., 1993. Gemerek (Sivas) dolaylarında Neojen çökelleri üzerinde Sedimantolo-jik incelemeler, Doktora tezi. Fırat Üni-

Yerbilimleri274

versitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 158s, 30Ek.

Türkmen, İ., 2004. Facies and evaporite genesis of the Kuşçular Formation (Lower Pa-leocene) saline playa complex, eastern Turkey. J. Asian Earth Sciences, 24, 91 - 104.

Wright, V.P. and Alonso- Zarza, A.M. 1990. Pe-dostratigraphic models for alluvial fan deposits: a tool for interpreting ancient sequences. J. Geol. Soc. London, 147, 8 - 10.

Yoldaş, R., 1972. Sarız (Kayseri) dolayının jeolo-jisi ve petrol olanakları (Elbistan L36- b2 ve L37 - a1 paftaları): Maden Tetkik Ara-ma Enst. ANKARA. Derleme No: 4729.

Taraf ve Türkmen 275