Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza...

66
Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste Novembru 7 - 24, 2016

Transcript of Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza...

Page 1: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Piskiza Nasional konaba Hanoin Publikuiha Timor-Leste

Novembru 7 - 24, 2016

Page 2: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Detail Metodolojia nian

2

• Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun husiChesapeake Beach Consulting no Institutu Republikanu Internasional entre Novembru 7 – Novembru 24,2016. Dadus 2013 ne’ebe mai husi dadus sira husi piskiza ne’ebe halao ona iha Setembru 18 – Outubru19, 2013. Dadus sira husi piskiza ne’ebe halao ona iha Novembru 10 – Desembru 16, 2008.

• Dadus sira ne’e halibur husi povu, intervista ba iha uma-kain sira. Ema sira ne’ebe hetan intervista husiMunisipiu 12 no Rejiaun Administrasaun Espesial Oecusse husi Timor-Leste. Intervista sira ne’e halaoiha fatin sira area urbana no rural.

• Povu ne’ebe hamutuk hetan intervista mak 1,200 respondente (rasio responde: 99 pursentu) tinan 17 baleten, no ida ne’e sai representativu ba idade ne’ebe bele tuir votasaun.

• Piskiza ne’e halao tuir metode sesaun prosesu sikuenzia multi stratifika ramdom (acak). Iha pasu

dahuluk piskiza ne’e stratifika husi kada munisipiu 12 no REAO iha Timor-Leste. Iha pasu darua piskiza

stratifika klean liu tan husi kada suco (village). Tuir tan, aldeias (unidade vizinu tuir administrativa

sira) ne’ebe hili husi metode random (acak), uja infomasaun sensus 2010. Ho kada aldeia, hahu hili

husi umakain ho metode random (acak) no hili husi kada umakain ba dalima nian. Tuir tan hili random

(acak) umakain, hili respondente sira iha kada umakain baseia ba metode spesifiku lista tabela

respondente ne’ebe iha ona idade 17 ba leten.

• Ekipa intervistador sira kompostu husi Mane no Feto sira.

• Kalkulu eru la liu mais ka menus husi 2.9 pursentu entre mediu nivel konfiansa 95 pursentu.

• Informasaun iha relatoriu ne’e kompila tuir metodolojia piskiza sira padraun internasional no merkadumetodolojia piskiza social sira. Figura sira iha grafiku no tabela ne’e bele la hanesan lolos pursentu 100kuandu konta fila ninia pursentu.

Page 3: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Indikador sira

Page 4: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Tuir mai ne’e Timor-Leste lao ba dalan los ka dalan sala?

4

55%

49%

26%

21%19%

30%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Outubru 2013 November 2016

Dalan los Dalan sala La hatene/La kohi hatan

Page 5: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Tamba sa ita boot hanoin nasaun ne’e lao ba dalan ne’ebe mak los? (Nakloke, n=586)

5

14%

3%

5%

6%

16%

52%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

Seluk

Ita nia nasaun iha ona mudansa ba

diak, iha oportunidade ekonomia

barak no dezenvolvimentu

Dezenvolvimentu infrastrutura

(eletrisidade, Be'e mos,

estrada), kuida saude no

edukasaun ne'ebe hadia ona

Ami livre, iha paz, no moris iha

demokrasia

Governasaun hadia ona, hatun

korupsaun

Page 6: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Tamba sa ita boot hanoin nasaun ne’e ba dalan ne’ebe mak sala? (Nakloke, n=257)

6

6%

9%

6%

9%

12%

65%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

La hatene

Seluk

Laiha kuida saude, edukasaun no

dezenvolvimentu infrastrutura (laiha

asesu ba be’e mos, eletrisidade ka

estrada)

Governu funsiona ladiak, faila ona atu

implementa planu promesa sira; la

prekupa kona povu

La iha opurtunidade ekonomia no

servisu; povu sei moris iha kiak nia

laran

Governu korupsaun no neptismu

Page 7: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Tuir ita boot nia hanoin, Timor-Leste sai diak liu, hanesan deit ka aat liuduke tinan kotuk?

7

6%

2%

35%

57%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

Aat liu

Hanesan deit

Sai diak liu

Page 8: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Hanoin ba oin, Timor-Leste sei sai diak liu, hanesan deit ka aat liu ihatinan tuir mai?

8

7%

1%

20%

72%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

La hatene

Sai aat liu

Hanesan deit

Sai diak liu

Page 9: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Iha tinan kotuk, Ita no Ita boot nia familia nia situasaun finansial sai diakliu tan, hanesan deit ka sai aat liu tan?

9

6%

8%

56%

31%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

Sai aat liu

Hanesan deit

Sai diak liu

Page 10: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita hanoin katak Ita boot nia familia nia situasaun finansial sei sai diakliu tan, hanesan deit ka sai aat liu tan iha tinan tuir mai?

10

9%

2%

39%

50%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

La hatene

Sai aat liu

Hanesan deit

Sai diak liu

Page 11: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Karik ita boot bele iha deit ida ka seluk tan, ida ne’ebe mak importanteliu ba ita boot: Sistema demokrasia iha governasaun nian ka ekonomia

ida ne’ebe prosperiu?

11

10%

31%

9%

3%

47%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

La hatene

Demokrasia mak importante

tebes los mai hau

Demokrasia mak importante

mos mai hau

Prosperidade mak importante

mos mai hau

Prosperidade mak importante

tebes los mai hau

Page 12: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Oinsa ita boot fo valor servisu governu Timor-Leste?

12

43%

29%

47%

45%

8%

18%

1%

1% 1%

1%

6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Outubru 2013

Novembru 2016

Diak tebes Diak La diak liu no la aat liu Aat Aat tebes La hatene

Page 13: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Isu/Problema no Prioridade sira

Page 14: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Tuir ita boot nia hanoin, isu/problema saida mak importante liu Timor-Leste hasoru?

(Nakloke)

14

16%

5%

1%

1%

1%

1%

2%

2%

3%

4%

4%

5%

7%

8%

11%

29%

0% 10% 20% 30%

La hatene

Seluk

Gastus ba pensaun veteranu

Sistema kuida saude

Sistema justiza

Dezenvolvimentu turismu

Lei konaba Nain ba rai nian

Presu aihan no sasan sira

Violensia politika

Eletrisidade

Krimi

Edukasuan

Empregu

Estrada

Relasaun governu ho nasaun

vizinu sira

Korupsaun ne'ebe relasaun iha

estadu laran

Page 15: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Tuir ita boot nia hanoin, Isu/problema saida mak Timor-Leste hasorudadaun? (Nakloke)

15

Isu/problema Novembru 2016 Outubru 2013 Desembru 2008

Estrada 29% 25% 16%

Empregu 11% 8% 10%

Edukasaun 8% 9% 33%

Krimi 7% 4% 1%

Eletrisidade 5% 8% 7%

Violensia politika 4% 1% 0%

Relasaun governu ho nasaun vizinu sira 4% <1% 1%

Presu aihan no sasan sira 3% 5% 6%

Lei konaba Nain ba rai nian 2% <1% <1%

Korupsaun ne’ebe relasaun iha estadu laran 2% 3% <1%

Gastus ba pensaun veteran 1% 1% 1%

Sistema kuida saude 1% 4% 5%

Sistema justiza 1% <1% 1%

Dezenvolve turismu 1% Not Asked Not Asked

Seluk 5% 15% 12%

La hatene 16% 19% 10%

Page 16: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Hau sei lee sai ba ita boot lista ida konaba isu/problema, no husi ida ba ida, favor dehan mai oinsa ita sinte situasaun ne’e iha mudansa ona desde tinan

kotuk.

16

24%

29%

30%

38%

40%

42%

43%

43%

47%

49%

57%

71%

71%

78%

79%

42%

38%

53%

39%

34%

35%

38%

32%

32%

29%

26%

18%

15%

17%

14%

17%

32%

15%

6%

4%

11%

7%

5%

7%

11%

8%

3%

13%

2%

5%

17%

2%

3%

17%

22%

12%

12%

21%

14%

11%

9%

8%

1%

3%

2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Korupsaun ne'ebe relasaun ho estadu laran

Estrada

Presu aihan no sasan sira

Violensia politika

Prosesu judizial

Lei konaba Nain ba rai

Empregu

Industria turismu

Hamenus krimi

Gastus ba pensaun veteranu

Relasaun governu ho Australia

Relasaun governu ho Indonesia

Eletrisidade

Edukasaun

Kuida Saude

Sai diak liu Hanesan deit Sai aat liu La hatene

Page 17: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Tuir ita boot nia hanoin, Isu/problema saida mak importante liu ihakomunidade lokal ita boot nian? (Nakloke)

17

6%

15%

1%

1%

1%

2%

2%

3%

3%

5%

10%

10%

41%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

La hatene

Seluk

Violensia politka

Gastus ba pensaun veteranunian

Lei konaba Nain ba rai

Saude

Presu aihan no sasan sira

Hamenus krimi

Edukasuan

Empregu

Eletrisidade

Estrada

Relasaun governu ho nasaun

vizinu sira

Page 18: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot fiar katak Distritu/Munisipalidade sira mak tenke iha liukontrolu kona ba gastus lokal, impostu no administrasaun?

18

57%

16%

27%

Los Lae La hatene

Page 19: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

En jeral, Ita boot a favor ka kontra konaba planu governu nian atu hariiasembleia munisipalidade liu husi eleisaun-direta?

19

83%

3%

14%

A favor Kontra La hatene

Page 20: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot hanoin katak governu dudu no enkoraja makas turismu sei fobenefisiu ba Timor-Leste?

20

15%

1%

6%

24%

55%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

La benefisiu teb-tebes

La benefisiu

Ladun benefisia

Benefisiu teb-tebes

Page 21: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Husi hirak ne’ebe tuir mai ne’e, ida ne’ebe mak tuir ita boot nia hanoinsei bele dezenvolve no enkoraja turista sira atu mai vizita Timor-Leste?

21

15%

5%

8%

8%

11%

19%

35%

0% 10% 20% 30% 40%

La hatene

Hasae investementu estranjeiru

iha industria turismu Timor-

Leste

Hasae investementu domestiku

industria turismu iha Timor-

Leste

Promove turismu Timor nian iha

ra leur

<1%

Hadia parseria sira entre

publiku - provadu

Hadia infrastrutura (hanesan

Estrada no airoportu sira)

Pasa lei propriedade privadu

Timor-Leste nian

Page 22: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Bazeia ba ita boot nia hatene, Ita boot konkorda kona ba saida makgovernu gasta osan husi fundu Mina-Rai nian?

22

8%

8%

17%

16%

52%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

La konkorda teb-tebes

La dun konkorda

Konkorda oituan

Konkorda teb-tebes

Page 23: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot apoia governu ninia planu kona ba projetu Zona Especiais de Economia Social de Mercado* (ZEESM) iha Oecusse?

23

91%

3%3%

4%

Los Lae Nunka rona konaba ne'e La hatene

*ZEESM (Zona Ekonomia Special ba Merkadu Sosial) hanesan projeru dezenvolvimentu infrastrutura ne’ebe halao iha

Oecusse.

Page 24: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot apoia projetu Tasi-Mane*?

24

89%

3%4%

4%

Los Lae Nunka rona konaba ne'e La hatene

*Projetu Tasi Mane ne’ebe parte husi Planu Estratejia Dezenvolvimentu Nasional atu hari’i sentru industria tolu iha pasrte

sul atu apoia industria petroliun Timor-Leste nian.

Page 25: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Oinsa ita boot nia hanoin konaba dezenpenu servisu husi ofisial sira, edifisiu no ajensia sira?

25

15%

19%

24%

24%

28%

29%

30%

31%

33%

33%

45%

55%

56%

58%

56%

57%

56%

55%

54%

54%

23%

16%

15%

12%

11%

11%

9%

11%

8%

11%

3%

1%

1%

1%

2%

1%

1%

1%

1%

2%

1%

1%

1%

12%

8%

3%

4%

2%

2%

5%

3%

4%

2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

KAK/Komisaun Anti-Korupsaun

Tribunal

Parlamentu Nasional

Ita boot nia Administrador Distritu

PNTL

F-FDTL

CNE/Comisaun Nasional baEleisaun

Primeru Ministru

Presidente

Diak teb-tebes Diak La diak liu-la aat liu Aat Aat teb-tebes La hatene

STAE/Sekretariadu Teknika no

Administrasaun ba Eleisaun

Page 26: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Votasaun no Eleisaun sira

Page 27: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot vota duni iha eleisaun parlamentar ida ikus iha fulan Jullu tinan2012?

27

86%

14%

0

Los Lae

Page 28: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot hili partidu ida ne’ebe iha eleisaun ikus?(n=1,026)

28

8%

5%

7%

2%

5%

29%

44%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

La hatene

Seluk

Segredu

ASDT

PD

CNRT

FRETILIN

Page 29: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot nia hakarak bot oinsa, se tebes duni karik, atu vota iha eleisaunprezidensial iha 2017?

29

1%

0

0

1%

98%

La hatene

La kohi teb-tebes atu vota

Ladun hakarak atu vota

Hakarak oituan atu vota

Hakarak teb-tebes atu vota

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

<1%

<1%

1%

98%

La hatene

Lakohi teb-tebes atu vota

Ladun hakarak atu vota

Hakarak oituan atu vota

Hakarak teb-tebes atu vota

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

<1%

<1%

<1%

Ita boot nia hakarak bot oinsa, se tebes duni karik, atu vota iha eleisaunparlamentar iha 2017?

Page 30: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Konaba eleisaun presidensial no parlamentar iha 2017, informasaun barakoinsa ona mak ita boot iha konaba eleisaun hirak ne’e?

30

5%

10%

10%

22%

53%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

La iha informasaun liu kedas

Iha informasaun natoon

Iha informasaun oituan

Iha informasaun barak teb-tebes

Page 31: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ba kada faze husi prosesu rejistrasaun ba votante sira, favor dehan mai se karik Ita boot hetan informasaun ne’ebe naton ka persiza tan

informasaun.

31

25%

19%

18%

9%

12%

11%

62%

63%

66%

4%

6%

5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Hetan informasaun ne'ebe naton Presija informasaun oituan tan

Presija informasaun barak liu tan La hatene

Wainhira mak atu rejistu

hodi vota iha eleisaun jeral

2017

Oinsa atu rejistu atu vota

iha eleisaun jeral 2017

Atu rejistu no vota iha ne’ebe

iha eleisaun jeral 2017

Page 32: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Partidu politiku ida ne’ebe mak ita boot asosia ho ka ita boot tuir? (Nakloke)

32

13%

15%

1%

2%

2%

3%

19%

44%

19%

28%

2%

1%

1%

4%

19%

21%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

La hatene

Frente-Mudança

PSD

ASDT

KHUNTO

PLP

PD

CNRT

FRETILIN

Outubru 2013 Novembru 2016

La asosia ho ka la

tuir partidu ida

<1%

<1%

<1%

<1%

Page 33: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Tuir ita boot nia hanoin, se mak lider governu ka politiku ne’ebemak diak tebes iha Timor-Leste?

(Nakloke)

33

13%

2%

4%

4%

6%

15%

56%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

Seluk

Mari Alkatiri

Dr. José Ramos Horta

Taur Matan Ruak

Francisco Guterres "Lú Olo"

Xanana Gusmão

Page 34: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Se los mak ita boot hanoin atu sai presidente Timor-Leste tuir mai?(Nakloke)

34

59%

2%

1%

1%

6%

10%

21%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

Seluk

Dr. José Ramos Horta

Mari Alkatiri

Taur Matan Ruak

Xanana Gusmão

Francisco Guterres

“Lú Olo”

Page 35: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Se los mak ita boot hanoin atu sai presidente republika Timor-Leste tuirmai?

35

Partidu Politiku

Francisco

Guterres

“Lú-Olo”

Xanana

Gusmão

Taur Matan

RuakMari Alkatiri

José Ramos-

Horta

CNRT 8% 26% 10% 1% 2%

FRETILIN 40% 6% 4% 2% <1%

KHUNTO 5% 10% 5% 0% 5%

PD 10% 17% 7% 0% 5%

PLP 12% 0% 64% 0% 0%

Page 36: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Saida mak sai razaun prinsipal ne’ebe halo ita boot asosia ka hili partidupolitiku ida ne’e? (Nakloke n=873)

36

16%

9%

2%

4%

5%

5%

15%

17%

27%

0% 10% 20% 30%

La hatene

Seluk

Sira kuida konaba foin sae sira

Sira iha politika ne'ebe diak liu

Sira nia lider

Sira halo servisu ne’ebe mak diak liu

no dezenvolve nasaun

Hau nia familia asosia ho partidu/luta

ba partidu ne’e

Sira mak fundador ita nia

nasaun/ajuda liberta povu

FRETILIN mak partidu istoriku/ajuda

dezenvolve no liberta ita nia nasaun

Page 37: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot iha hanoin/konsidera atu vota ba partidu politiku sira seluk ihaeleisaun iha futuru? (n=873)

37

13%

81%

4% 2%

Los Lae Dala ruma La hatene

Page 38: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot afavor ka kontra partidu politiku ne’ebe ita boot hili, halo koligasaun ho partidu politiku seluk?

(n=873)

38

9%

6%

5%

15%

66%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

La hatene

Kontra teb-tebes

Kontra oituan

Afavor oituan

Afavor teb-tebes

Page 39: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot nia konfiansa ba Secretariado Tecnico da Administracao Eleitoral(STAE) atu organiza eleisaun ne’ebe kredivel too iha ne’ebe?

39

6%

1%

2%

15%

75%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

La hatene

La iha konfiansa liu kedas

Iha konfiansa oituan

Iha konfinasa natoon

Iha konfiansa bot teb-tebes

Page 40: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot nia konfiansa ba Comissão Nacional de Eleições (CNE) niniaabilidade atu superviziona implementasaun eleisaun too iha ne’ebe?

40

7%

1%

2%

15%

75%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

La hatene

La iha konfiansa liu kedas

Iha konfiansa oituan

Iha konfiansa natoon

Iha konfiansa bot teb-tebes

Page 41: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot nia preukupasaun oinsa konaba violensia ne’ebe bele akontese iha itaboot nia distritu durante eleisaun prezidensial no parlamentar iha 2017?

41

5%

9%

11%

10%

66%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

La hatene

La preukupa kedas

La dun preukupa

Preukupa oituan

Preukupa teb-tebes

Page 42: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Feto no Joventude

Page 43: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Esteitmentu tuir mai ne’e ida ne’ebe mak besik liu ita boot nia hanaoin?

43

6%

7%

82%

6%

5%

16%

69%

9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

La hatene

Outubru 2013 Novembru 2016

Feto iha kapasidade liu mane

atu hili hodi ba tur no servi

posisaun sira iha governu.

Feto iha kapasidade hanesan ho

mane atu hili hodi ba tur no

servi posisaun sira iha governu.

Feto iha kapasidade menus

duke mane atu hili hodi ba tur

no servi posisaun sira iha

governu.

Page 44: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Iha karik kandidatu rua mak kompete atu tur iha governu ka edifisiupubliku ida, no sira rua iha kualifikasaun hanesan, maske de faktu katak

kandidatu ida mane no ida seluk feto, kandidadtu ida ne’ebe mak itaboot hakarak liu atu suporta?

44

3%

47%

24%

26%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

La hatene

La iha diferensia ida

Feto

Mane

Page 45: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot konkorda ka la konkorda ho esteitmentu tuir mai ne’e? Politiku sira la fo atensaun ba presija no ideia sira husi joventude.

45

5%

50%

30%

6%

10%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

La hatene

La konkorda teb-tebes

Ladun konkorda

Konkorda oituan

Konkorda teb-tebes

4%

51%

31%

4%

10%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

La konkorda teb-tebes

Ladun konkorda

Konkorda oituan

Konkorda teb-tebes

Ita boot konkorda ka la konkorda ho esteitmentu tuir mai ne’e? Politiku sira la fo atensaun ba presija no ideia sira husi feto.

Page 46: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Hanoin konaba Partidu Politiku sira

Page 47: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot iha hanoin konaba afavor ka la- afavor ba partidu politiku siratuir mai ne’e?

47

19%

22%

22%

26%

57%

75%

41%

43%

41%

40%

27%

17%

12%

10%

9%

11%

2%

2%

26%

23%

22%

20%

11%

5%

3%

3%

6%

3%

2%

2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Partido Social Democrata (PSD)

Partidu Libertasaun Popular (PLP)

Partido Democrático (PD)

Afavor teb-tebes Afavour oituan Ladun afavor La afavor teb-tebes La hatene

Frente de Reconstrução Nacional

de Timor-Leste – Mudança

Congresso Nacional para a

Reconstrução de Timor-Leste (CNRT)

Frente Revolucionária de Timor-

Leste (FRETILIN)

Page 48: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

48

48%

74%

63%

37%

18%

24%

8%

4%

8%

4%

2%

2%

2%

1%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Partido Democrático (PD)

Afavor tebe-tebes Afavor oituan Ladun afavor La afavor teb-tebes La hatene

Novembru 2016

Outubru 2013

26%

57%

75%

40%

27%

17%

11%

2%

2%

20%

11%

5%

3%

2%

2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Partido Democrático (PD)

Congresso Nacional para a

Reconstrução de Timor-Leste (CNRT)

Congresso Nacional para a

Reconstrução de Timor-Leste (CNRT)

Frente Revolucionária de Timor-

Leste (FRETILIN)

Frente Revolucionária de Timor-

Leste (FRETILIN)

Ita boot iha hanoin konaba afavor ka la- afavor ba partidu politiku siratuir mai ne’e?

Page 49: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Partidu politiku ida ne’e be mak ativu liu iha ita boot nia komunidade?

49

5%

2%

13%

2%

4%

23%

52%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

Seluk

La iha partidune'ebe ativu

Frente-Mudança

PSD

PLP

PD

CNRT

Fretilin

<1%

<1%

Page 50: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ida ne’ebe mak maneira sira tuir mai ne’e ita boot hakarak partidupolitiku sira uza atu hakbesik-an ba ita boot?

50

Selu iklan iha jornal sira husi

kandidatu ka partidu politiku sira

Hakerek karta privadu ba

kandidatu sira

Hetan visita husi kandidatu

partidu ka reprezentante sira

vizita ba ita boot nia uma

Sorumutu opiniaun husi ema

ne’ebe matenek

11%

16%

20%

22%

22%

26%

30%

47%

53%

57%

60%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Brosura/pamfletu sira

Marsha ho Massa

Hakerek artigu sira iha journal

Poster bot sira

Sorumutu ho politiku sira

Iklan iha televizaun

Iklan iha radio

Page 51: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot afavor ka la-afavor hanoin ema sira tuir mai ne’e?

51

61%

73%

74%

75%

75%

83%

87%

28%

23%

21%

23%

22%

15%

11%

5%

2%

3%

1%

2%

1%

1%

2%

1%

2%

1%

1%

1%

1%

5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Isabel da Costa a Fereira

Lere Anan Timur

Mari Alkatiri

Taur Matan Ruak

José Ramos-Horta

Francisco Guterres “Lú-Olo”

Xanana Gusmão

Afavor teb-tebes Afavor oituan Ladun afavor La afavor teb-tebes La hatene

Page 52: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Partidu ida ne’ebe mak refleta diak tebes ba kada esteitementu?

52

Esteitementu FRETILIN CNRT PD PLPFrente-

MudançaPSD

Ida mos

lae

La

hatene

Sira mak diak liu atu ita fiar

ba58% 28% 4% 2% <1% 1% 3% 4%

Sira mak iha politika diak liu 55% 30% 4% 2% <1% <1% 2% 6%

Sira mak apoiante makas liu

konaba reforma demokrasia54% 31% 4% 2% 1% 1% 2% 6%

Sira mak kuida liu konaba

ema ne’ebe hanesan hau51% 29% 4% 3% <1% 1% 2% 9%

Sira mak iha lidernza ne’ebe

forte liu56% 30% 4% 2% 1% <1% 1% 6%

Sira mak iha politika ne’ebe

diak liu atu ajuda kiak51% 30% 4% 3% 1% 1% 2% 9%

Sira mak iha komitmentu liu

atu kombate korupsaun56% 28% 4% 2% <1% <1% 2% 8%

Sira mak iha lider foun sira

barak liu54% 28% 7% 2% <1% <1% 2% 7%

Page 53: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

53

Esteitmentu FRETILIN CNRT PD PLPFrente-

MudançaPSD

Ida

mos

lae

La

haten

e

Sei halo kna’ar diak liu

konaba ekonomia53% 29% 4% 2% 1% <1% 2% 10%

Sei halo kna’ar diak liu ho

siguransa50% 32% 3% 3% 1% 1% 2% 9%

Sei halo kna’ar diak liu atu

hadia edukasaun50% 30% 6% 3% <1% 1% 2% 8%

Sei halo kna’ar diak liu atu

hadia saude51% 31% 4% 2% <1% <1% 2% 9%

Sei halo kna’ar diak liu atu

haforsa nasaun53% 30% 4% 2% 1% <1% 2% 8%

Sei halo kna’ar diak liu atu

mantein sigransa politika54% 30% 3% 2% <1% 1% 2% 8%

Sira mak forte liu apoiu

Feto52% 29% 4% 2% <1% <1% 2% 10%

Sira mak relijiosu liu 48% 29% 4% 3% 1% <1% 3% 13%

Partidu ida ne’ebe mak refleta diak tebes ba kada esteitementu?

Page 54: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot sente livre atu espresa ita boot nia hanoin politika ihafatin ne’ebe ita boot hela ka moris ba?

54

79%

9%

13%

Los Lae La hatene

Page 55: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Relasaun Internasional

Page 56: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot iha hanoin afavor ka la-afavor konaba nasaun no entidade sira tuirmai ne’e?

56

48%

56%

63%

65%

65%

69%

70%

72%

72%

73%

78%

30%

30%

27%

25%

27%

24%

24%

19%

22%

20%

17%

9%

5%

4%

5%

3%

2%

3%

4%

2%

3%

3%

11%

5%

4%

4%

1%

1%

4%

1%

2%

2%

2%

3%

2%

2%

3%

3%

2%

1%

3%

2%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

China

Philippines

Japan

Australia

European Union

United Nations

South Korea

Indonesia

ASEAN

United States

Portugal

Afavor teb-tebes Afavor oituan Ladun afavor La afavor teb-tebes La hatene

1%

Page 57: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot iha esperansa konaba relasaun entre Timor-Leste no Australia sei saidiak liu, aat-liu tan ka hanesan nafatin deit iha tinan lima tuir mai?

57

11%

6%

5%

78%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80%

La hatene

Sei hanesan deit

Sei sai aat liu

Sei sai diak liu

Page 58: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Media

Page 59: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Fonte media ida ne’ebe mak ita boot hanoin ajuda liu ba povu hanesan itaboot atu aprende ka buka hatene konaba asuntu-ne’ebe liga ho eleisaun no

ninia prosedimentu sira?

59

Temi dala uluk Temi daruak Temi datolu

Talk show/hanoin lesuk ka programa notisia sira

iha TV65% 19% 25%

Informasaun husi ema ida ba ema seluk 13% 17% 21%

Talks show/hanoin lesuk ba programa iha radio 12% 45% 14%

Sorumutu iha fatin publiku/workshops/grupu

diskusaun sira2% 4% 6%

Sorumutu Relijiozu 2% 4% 6%

Informasaun iha social media (Facebook,

YouTube)1% 2% 3%

Brochure/pamfletu/poster/spanduk sira 1% 1% <1%

Mensajen (SMS) <1% 2% 2%

Informasaun sira iha jornal no revista <1% 1% 11%

Informasaun jeral sira iha Internet <1% 1% 3%

Seluk <1% 1% 2%

La hatene 3% 4% 7%

Page 60: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot nia fonte prinsipal ba informasaun politika mak saida? (Nakloke)

60

5%

1%

1%

6%

14%

15%

59%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

La hatene

Seluk

Jornal sira

Lider relijiozu sira

Internet

Belun, familia ka vizinu

Radio

Lider komunidade sira

Televizaun

<1%

<1%

<1%

Page 61: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Kanal ka estasaun TV ida ne’ebe? (Nakloke, n=703)

61

1%

1%

98%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Seluk

RCTI

RTTL

Page 62: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Estasaun radio ida ne’ebe? (Nakloke, n=173)

62

5%

3%

4%

4%

18%

67%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Seluk

Radio Atoni Lifau

RTK

Radio Maubere

RTL

Radio Komunidade Lian

Tatamailau

Page 63: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Ita boot iha karik membru familia ruma ne’ebe (ho tinan 17 ba leten) hela no servisu iha rai liur?

63

19%

81%

Los Lae

Page 64: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Nasaun ida ne’ebe mak sira hela ba? (Nakloke, n=229)

64

10%

6%

8%

9%

17%

24%

42%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Seluk

Irelanda

Portugal

Australia

SouthKorea

Indonesia

England

Page 65: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

Demografia sira

65

Jeneru

Feto 50%

Mane 50%

Tinan

18-30 38%

31-40 22%

41-50 19%

51-60 12%

61+ 10%

Edukasaun

Nunka atende eskola 27%

Eskola primaria maibe la hotu 10%

Hotu iha Eskola primaria 10%

Eskola pre-sekundaria 14%

Eskola sekundaria 30%

Universidade maibe la hotu 4%

Hotu iha universidade 5%

Atende atividade relijiozu

Lor-loron 4%

Semanal 57%

Fulan-fulan 8%

Dalaruma 28%

Nunka 3%

Estatus empregu

Servisu tempu tomak/full-time 4%

Servisu tempu soring/part-time 5%

Buka hela servisu 9%

Hein uma /housekeeping 26%

Pensiun <1%

Estuda/turi hela formasaun 11%

Agrikultor 40%

Peskador 1%

Seluk 3%

Hetan osan fulan-fulan/Monthly Income*

100 dolar mai kraik 47%

101 to’o 300 dolar 26%

301 to’o 500 dolar 3%

501 to’o 700 dolar 1%

701 to’o 900 dolar <1%

901 to’o 999 dolar 0%

Liu husi 1,000 dolar <1%

La hatene 23%

Familia ne’ebe moris iha rai leur

Los 19%

Lae 81%

Page 66: Piskiza Nasional konaba Hanoin Publiku iha Timor-Leste · Detail Metodolojia nian 2 • Piskiza ne’e halao husi INSIGHT Lda., sede iha Dili, Timor-Leste, ne’ebe hetan supervisaun

www.IRI.org | @IRI_Polls

Center for Insights in Survey Research

202.408.9450 | [email protected]