Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka:...

127
1 Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch.ekSu fm!oa.,sl WmfoaYk i|yd rdcH m%;s m;a ;sh flfia ilia úh hq;= o @ ud¾la fí% hq fkiaflda m%ldYkhls ' IIEP m%;s m;a ;s ixioh

Transcript of Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka:...

Page 1: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

1

Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch.ekSu

fm!oa.,sl WmfoaYk i|yd rdcH m%;sm;a;sh flfia ilia úh hq;= o @

ud¾la fí%

hqfkiaflda m%ldYkhls' IIEP m%;sm;a;s ixioh

Page 2: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

2

Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch.ekSu'

fm!oa.,sl WmfoaYk i|yd rdcH m%;sm;a;sh flfia ilia úh hq;= o @

(Confronting the Shadow Education System.

What Government Policies for What Private Tutoring?)

mrsj¾;kh (- ta' weï' nKavdrkdhl wfír;ak

Translation into Sinhala by: A. M. Bandaranayake Abeyratne

Page 3: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

3

Pdhd wOHdmk moaO;sfha

wNsfhda.h ch.ekSu'

fm!oa.,sl WmfoaYk i|yd

rdcH m%;sm;a;sh flfia ilia úh hq;= o @

ud¾la fí%

mrsj¾;kh (- ta' weï' nKavdrkdhl wfír;ak

Translation into Sinhala by: A. M. Bandaranayake Abeyratne.

Page 4: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

4

fuu .%ka:fha m%ldYlr we;s woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd lsisu

wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuysoS Wmfhda.s lr.kakd moú

kduhka iy fmd; uqM,af,a u bosrsm;a lrkq ,nk ldrKd lsisu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP wdh;k u.ska bosrsm;a m%ldYk iy u;jdohka fkdjk w;r tfiau" `lsisu rgl ffk;sl ;;a;ajhka" foaYiSudjka" n,Odrska wdosh ms<sn|jo tfia wod, fkdjk njo m%ldY l<hq;=hs'

fuu fmdf;a uqøK jeh wdjrKh lr .;af;a UNESCO wdh;kh úiska ,nd fok ,o Wmldr

oSukdjlA u.ska yd UNESCO wdh;kfha idudcsl rgj,a lsysmhlska ,ndÿka iafõÉPd mrs;Hd. oSukd yrydhs' fuu .%ka:fha w. olajd we;s f,aLkhl wod, úia;r we;'

m%ldYkh(

wOHdmkh ie<iqïlrKh ms<sn| cd;Hka;r wdh;kh"

International Institute for Educational Planning,

7-9 rue Eugène Delacroix, 75116 Paris, France

[email protected]

www.iiep.unesco.org

Cover Design: IIEP

Year of Publication: 2011(Sinhala Translation)

Page 5: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

5

mgqk ia;+;sh

flá fhÿï

ixLHd f,aLk j.=

fldgq lr oelaùfï f,aLkh

1. ye|skaùu

Pdhdj ms<sn| rEmlh

.%ka:fha jHqyh

2. ksodk mÍlaIdj

mrsudj" ;Sj%;djh iy wdldrh

wd¾Ól" iudchsl iy wOHdmksl n,mEu'

isoaê wOHhk ;s%;ajh

3. m%;sm;a;s u`.ska m%;spdr oelaùu

ixo¾Nhka" wNsu;d¾:hka iy jHqyhka is;shïlrKh

WmfoaYkh i|yd we;s b,a ug m%;spdr oelaùu

WmfoaYk iemhqug m%;spdr oelaùu

fj<|fmd, iïnkaO lr.ekSu

md,k jHqyhka Yla;su;a lsrSu

4. kshdukh iy we.hSu

cd;sl iy m%dfoaYSh miq fmdaIK ikaêia:dk

cd;Hka;r m%ñ;slrKh

5. iudma;sh

keUqre;djhka y÷kd .ekSu

Pdhdj wkqidrfhka bf.k .ekSu

Page 6: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

6

ia;+;sh

fuu m%ldYkh ilia lsÍu yd wdY%s; lghq;= j,g iy th t<s oelaùug fndfyda fokdf.a wdOdr

,eìKs' thska lemS fmfkk msßi jkafka 2007 cQ,s 5 - 6 meÍisfha§ le|jk ,o IIEP m%;sm;a;s

ixiohg iyNd.S jQ msßihs' fuu lD;sfha fndfyda oE tlS ixiofha idlÉPd u; r|d mj;S' úúO

miqìï .Kkdjlska meñKs iyNd.Sjkakka 37 fofkla ixiofha lghq;= j,g iusnkaO jQy' ta wh

w;f¾ we;sjQ idlÉPd u.ska m%fhdackj;a úYaf,aIKhla we;s úh' fuu wjia:djg IIEP lKavdhfï

iyfhda.h ,enqK w;r Florence Appéré iy Emmanuelle Suso f.a odhl;ajh ia;+;s mQ¾jlj

úfYaIfhka i|yka l< hq;=h' fuu fmd; i|yd jeo.;a f;dr;=re /ila ,ndoqkafka úúO rgj,

ie,iqïlrejka" ms<sfj;a ilikakka iy È.= ld,hla ;siafia úúO .Kfha m¾fhaIK isoql<

fndfyda rgj,a j, m¾fhaIlhska úisks' w;a msgm;a ilia lsÍfï§ iy woyia oelaùfï§ fuka u ;j;a

fkdfhl=;a wdOdr ,nd §fï§ úfYaI odhl;ajhla ÿka Karl Heinz Gruber, Ora Kwo, Izumi Mori,

Steven Obeegadoo, Armoogum Parsuramen, Laura Paviot, Neville Postlethwaite, Iveta

Silova, Shin‟ichi Suzuki iy Alexandre Ventura g o ia;+;sjka; fjñ'

Page 7: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

7

mrsj¾;lf.ka jokla;

w;sf¾l WmfoaYk ixialD;sh wm rfgyso oYl .Kkdjla ;=< m%n,j mj;S' tneúka tu ixisoaêh .ek úYd, m¾fhaIK wOHhk rdYshlska wk;=rej ,shk ,o Wiia .Kfha .%ka:hla isxy, nig mrsj¾;kh lsrSug ,enqK wjia:dj w.h lrñ' wE; tmsg miqìï .Kkdjl w;aoelSï úfoaY NdIdjlska wm rgg f.k tafï oS" iEu mrsj¾;lfhl=g u uqyqK mEug isÿjk NdIduh .eg`M fuu .%ka: mrsj¾;kfhaoS o we;súh' fjk;a miqìuloS w¾:j;a jk ixl,amhla fyda w;aoelSula mrsj¾;s; NdIdfõoS ksis whqre oelaùu i|yd jeämqr jEhula oeßh hq;= fõ' tjeks wjia:djl§ uq,a fmdf;a olajd we;s ixlaIsma; fhÿu fyda jelsh jeämqr jpk fhdod lshjkakdg w¾:j;a jk wdldrfhka

mßj¾;kh lsÍug isÿfõ' kso¾Ykhla f,i “Bench Mark“ hkafkys w¾:h hïlsis ld¾hhla i|yd we;s m%ñ;sfha mrudo¾YS ;;a;ajhhs' isxy,hg mßj¾;kh lsÍfï§ fuh yqfola nxl= i,l=K jYfhka oelaùfuka ksjerÈ w¾:h fndfyda mdGlhskag fkd,eìh yel' ;jo" fmdÿfõ bx.%Sisfhka ,shefjk §¾> jdlH fudaia;r mßj¾;kfha§ o yels muK tfiau mßj¾;kh lrkakg lghq;= l<;a iuyr ;ekaj,§ jelsh fldgia lr isxy, jels lsysmhlska wre; ikaksfõokh lr we;' .%ka: uqøKfha§ uq,a .%ka:fha msgq yd iudk jk mßÈ msgq ilia lsÍfï§ o we;s jk .eg`M yels ;rï ÿrg je<elaùug lghq;= lr ;sfí'

fuu ld¾hh bgq lsÍu i|yd uqo,a fldñifï wOHdmk WmfoaYl iy cd;sl wOHdmk wdh;kfha ysgmq ksfhdacH wOHdmk wOHlaIl fckrd,a wdpd¾h ví,sõ' ví,sõ' fÊ' fmf¾rd uy;df.ka ,enqKq u. fmkaùu .ek lD;{;djh m< lrñ' w;a msgm;a ilia lsÍfï§ iydh ,nd ÿka wfkdaId ùrfialr fukúhg o ia;+;sh m< lrñ' w;a msgm; lshjd n,d ksfodia lr .ekSfï§ iydh ,nd ÿka wdpd¾h uyskao fudrf.d,a, uy;dg o uf.a ia;+;sh ysñfõ' ;jo fidaÿ m;a msrslaiSu i|yd Woõ l< ud,kS ,shkf.a iy iqñ;%d ú;drK uy;aókag o lD;{ fjñ'

fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh" fuu .%ka:fha we;s fndfyda iajrEm j,ska wm rg ;=< o mj;S' fuys olajd we;s hym;a yd whym;a n,mEï wm rgg o úfYaIfhkaa idOdrK fõ' fuu .%ka:h mßYS,kh lrk wOHdmk n,OdÍka fuu ldrKd .ek .eUqfrka is;d lsishï hdul mshjrla .ekSug W;aiql jkafka kï th cd;sfha hym; i|yd lrk i;ald¾hhla jkq we;'

nKavdrkdhl wfír;ak"

^úY%dñl wOHdmk wOHlaIl- SLEAS-1&

wxl 65" ú,af;r Whk"

jej rjqu" l=reKE.,'

YS% ,xldj'

Page 8: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

8

flá fhÿï

ADEA - Association for the Development of Education in Africa

wm%sldfõ wOHdmkh ixj¾Okh i|yd jQ ix.uh

CLAP - Community Learning Assistance Project

m%cd bf.kqï wdOdrl jHdmD;sh

CPE - Certificate of Primary Education

m%d:ñl wOHdmk iy;slh

CPS - Chicago Public Schools

Ñldf.da m%isoaO mdi,a

CSAT - College Scholastic Ability Test

úÿy,a Ydia;%Sh olaI;d mÍlaIKh

DST - Department of Science and Technology

úoHd iy ;dlaIK fomd¾;fïka;=j

GCSE - General Certificate of Secondary Education

oaú;Shsl wOHdmkh ms<sn| fmdÿ iy;slh

GDP - Gross Domestic Product

o< foaYSh ksIamdÈ;h

GNP - Gross National Product

o< cd;sl ksIamdÈ;h

GPA - Grade Point Average

fYa%Ks ,laIs; idudkHh

IEA - International Association for the Evaluation of Educational Achievement

wOHdmk idOkh we.hSu i|yd we;s cd;Hka;r ix.uh

IIEP - International Institute for Educational Planning

wOHdmk ie,iqïlrKh i|yd jQ cd;Hka;r wdh;kh

INRP - Institut national de recherche pédagogique

.=rejre mqyqKq lsÍu i|yd jk cd;sl wdh;kh

ICT - Information and Communication Technology

f;dr;=re iy ikaksfõok ;dlaIKh

HCEC - Haut Conseil à l‟évaluation de l‟école

mdi,a we.hSu i|yd we;s Wiia iNdj

MENDAKI - Council on Education for Malay/Muslim Children

uef,a $ uqia,sï orejkaf.a wOHdmkh i|yd jQ iNdj

NCLB - No Child Left Behind

lsisu orefjla w;a yersh hq;= ke;'^ jev igyk &

NGO - non – governmental organization

rdcH fkdjk ixúOdkh

Page 9: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

9

OECD - Organisation for Economic Co-operation and Development

wd¾Ól iyfhda.S;djh iy ixj¾Okh ms<sn| ixúOdkh

OSI - Open Society Institute

újD; iudc wdh;kh

PISA - Programme for International Student Assessment

cd;Hka;r YsIH we.hSfï jevigyk

QTS - Qualified Teacher Status

iqÿiqlï ,;a .=re iy;slh

SACMAQ - Southern and Eastern Africa Consortium for Monitoring Educational Quality

wOHdmk .=K;ajh kshdukh i|yd jQ ol=Kq iy kef`.kysr wm%sldkq ix.uh

SES - Socio-economic Status

iudc wd¾Ól ;;a;ajh

SINDA - Singapore Indian Development Association

isx.mamQre bkaÈhdkq ixj¾Ok ix.uh

SPH - Special Purpose High [School]

iqúfYaI ld¾hh Wiia mdi,a

SPL - School Pilot Leader

mdi,a kshuq kdhl

TIMSS - Third International Mathematics and Science Study/ Trends in International

Mathematics and Science Study

;=kafjks cd;Hka;r .Ks; iy úoHd wOHhkh $ cd;Hka;r úoHd yd .Ks; keUqre;d ms<sn| wOHhkh

UNESCO - United Nations Educational Scientific and Cultural Organization

tlai;a cd;Skaf.a wOHdmksl" úoHd;aul iy ixialD;sl ixúOdkh

UNICEF - United Nations Children‟s Fund

tlai;a cd;Skaf.a <ud wruqo,

USA - United Status of America

weußld tlai;a ckmoh

ZEP - Zone d‟ éducation Prioritaire

wOHdmk m%uqL;d l,dm

Page 10: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

10

ixLHd f,aLk j.= - List of Tables

1. fm!oa.,sl Wmldrl b.ekaùu ^WmfoaYk& ms<sn| rgj,a yryd Èfjk o¾Yl

2. kef.kysr hqfrdamfha iy wdishdfõ f;ard.;a rgj, mqoa.,sl b.ekaùï mßudKh

3. kef.kysr iy ol=Kq wm%sldfõ 6 fYa%Ksfha isiqkaf.a fm!oa.,sl Wmldrl b.ekaùï m%;sY;hka

(1995 iy 2000 jirj,&

4. fY%aKs wkqj bkaÈhdfõ m%dka; 04 l fm!oa.,sl Wmldrl b.ekaùï ,nd .kakd isiqkaf.a

m%;sY;hka

5. 2005-2006 j¾Ihkays mD;=.d,fha úoHd, lsysmhl 12 fY%aKsfha isiqka w;f¾ Wmldrl WmfoaYk

;Sj%;djh

6. 2005 jif¾ bkaÈhdfõ YsIHhska w;r úúO úIhhka i|yd WmfoaYk ,nd .kakd YsIH m%;sY;hka

7. úúO úIhh Odrdjkays bf.kqu ,nk by< oaú;Shsl ;,fha bf.k .kakd bkaÈhdkq isiqkaf.a

w;sf¾l WmfoaYkh ,nd .kakd m%;sY;hka

8. kef.kysr hqfrdamfha iy wdishdfõ .%dóh yd kd.ßl jYfhka fm!oa.,sl Wmldrl

WmfoaYkfha Wmfhdack fjkialï

9. bkaÈhdkq m%dka; 04 l my< oaú;Shsl ;,fha isiqka w;=frka .%dóh iy kd.ßl jYfhka

fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ,nd .kakd YsIH m%;sY;hka

10. wOHdmkfha m%Odk m%jdyhg mqoa.,sl Wmldrl WmfoaYkfha n,mEu

11. 1980-2007 ld,h ;=<§ fldßhdfõ mqoa.,sl WmfoaYkh ,nd .;a YsIH m%udKh m%;sY;hla

jYfhka

12. m%xYfha we;s m%Odk WmfoaYk wdh;k

13. fm!oa.,sl WmfoaYkh j¾.SlrKh i|yd l%shd ms<sfj<la

14. tx.,ka;fha Making Good Progress - fyd| m%.;shla we;s lruq jevms<sfjf<a§ i,ld ,nk

,o WmfoaYk wdo¾Ylhla

15. wdishdfõ iy hqfrdamfha rgj,a 06 l fm!oa.,sl WmfoaYkh md,kh lrk ffk;sl jHqyhka

16. tx.,ka;fha Making Good Progress jevigyfka kshdul jHdmD;sh i|yd fhdod.;a l%ufõoh

Page 11: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

11

fldgq lr oelaùfï f,aLkh - List of Boxes

1. fm!oa.,sl Wmldrl b.ekaùï rgdjka j¾.SlrKh

2. we.hSï iys; ;SrK .ekSu

3. mSvk l<ukdlrKh

4. uqreisfha mqoa.,sl WmfoaYkh fu;rï Yla;su;a wehs @

5. m%xYfha fm!oa.,sl WmfoaYkfha uQ,H .Kkh

6. cmdkfha cql+ WmfoaYk uOHia:dk m%fNao y÷kd .ekSu

7. Bðma;=fõ .=re WmfoaYljrfhla

8. taldêldrh + wiSñ; wNsu;h – j.ùu

Page 12: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

12

1. ye`oskaùu - (Introduction)

f,dj mqrd isák wOHdmk m%;sm;a;s ks¾udmlhka iy ie,iqï lrejkaf.a m%Odk wjOdkh njg m;aj we;af;a nd,dxY mka;sfhka werö" m%d:ñl oaù;shsl ;,hka yryd úYaj úoHd, wOHdmkh olajd osfjk úêu;a wOHdmk moaO;ska h' fuu wOHdmk moaO;ska j,g we;=<;a jk wdh;k" iïm;a úYd, m%udKhla Wmfhda.s lr.kakd w;r tlS wdh;khkaf.a fiajh ,nk m%cdj flfrys jeo.;a iudc yd wd¾Ól N+ñldjla o bgqlrhs'

m%Odk úêu;a wOHdmk m%jdyhg iudka;rj mj;skafka" fuu .%ka:fha fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh fyj;a Pdhd wOHdmk moaO;Ska jYfhka y`oqkajkq ,nk wOHdmk iïm%odhka h' fuu moaO;Ska úúO mrdihka ;=< l%ufhka j¾Okh fjhs' fï Pdhd moaO;Ska j,g jeo.;a iudc yd wd¾Ól iïnkaO;d we;;a ta ms<sn`oj b;d wvq wjOdkhla fhduqj we;s nj lsjyel' fuu .%ka:fha ;d¾lsl bosrsm;a lsrSu jkafka Pdhd wOHdmk moaO;sh flfrys wOHdmk ie,iqï lrejkaf.a iy m%;sm;a;s ks¾udmlhkaf.a fkdu`o wjOdkh fhduq lrùu w;HjYH njhs' úfYaIfhka cmdkfha o kef.kysr wdishdfõ iuyr m%foaYhkays o Pdhd wOHdmk moaO;sfha meje;au os.= ld,hl mgka u meyeos,sj oelsh yels úh' uE; ld,hloS fjk;a ia:dk j, o" tys iajrEmh iy n,mEu fkdfhla wdldrfhka úldYkh fjñka jHdma;sh yd oshqKqj ,nd we;' ;jo oeka oeka fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYk wOHdmk ld¾hh jeä jYfhka ixúOdkh jkqfha wm%isoaO wúêu;a ls%hdj,shla jYfhka fkdj ixúê; moaO;Ska jYfhks' fulS fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYk moaO;ska w;r wkafkdakH jYfhka iïnkaO;d we;súh yels w;r tu in`o;d rgj,a yryd o meje;sh yel'

j¾I 1999 oS fuu .%ka:fha l;=jrhd úiska u rÑ;" rgj,a yryd úysÿk fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYk ms<sn`oj jeo.;a wOHhk .%ka:hla hqfkiaflda wOHdmk ie,iqïlrKh ms<sn`o cd;Hka;r

wdh;kh ^IIEP) úiska m<lrk ,oS (Bray, 1999a). jD;a;sl yd Ydia;S%h idys;Hfha fkdu`o wjOdkh fuu .%ka:h flfrys fhduq úh' tfukau wod, .eg`M ms<sn`o jeäoqr úu¾Ykhka ys wjYH;djh

fuu .%ka:h u.ska yqjd olajk ,oS ^p.87&'

j¾I 1999 oS fï .%ka:h m<ùfuka wk;=rej t<ô ld,fha oS fuu ud;Dldj flfrys jeäoqr

úu¾Ykhka o we;súh' fmd;a fmf<a fojekak tu l¾;D;ajfhka u IIEP wdh;kh u`.ska m<lrk ,o w;r tu`.skao idlÉPd lrk ,oafoa fï úIh lreKq yd ine`os wdpdrO¾u iy úIudpdr iïnkaOjhs'

(Bray,2003). fjk;a fndfyda f,aLlhska o fuu f;audj hgf;a woyia olajk ,o w;r ta whj`Mkaf.ka iuyrl= .ek i|ykla fuu .%ka:fha wdY%s; .%ka: f,aLkfhao igykaj we;' nyq md¾Yùh yd rdcH fkdjk ixúOdk u`.ska m<lrk ,o m%;sm;a;s osYdk;shla we;s lD;Skays o fuu

ud;Dldj iy IIEP lD;sh ms<sn`oj o i|yka úh' ^Wod( f,dal nexl=j 2004, 2005; OECD, 2006a;

ADEA, 2008 ; újD; iudc wdh;kh" 2008; UNESCO, 2004, 2007, 2008; UNICEF, 2007;

g%dkaiafmarkais bkagkeIk,a wdh;kh 2009)' fujeks úúO úYaf,aIK u`.ska meyeos,s jQfha fuu

Page 13: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

13

ixisoaêfha jeo.;a lu ms<sn`oj mj;sk ye`.Suhs' ;jo fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkfha m%idrKh u.ska o fuu ;;a;ajh meyeos,s flf¾'

l%ufhka m%j¾Okh fjñka mj;sk fm!oa.,sl b.ekaùï flfrys m%;sm;a;s ks¾udmlhskaa iy ie,iqïlrejka flfia m%;spdr olajkafka o hk .eg`Mj ms<sn|j jeämqr ie,ls,a,la fï ksid

we;súh' j¾I 1999 § (Bray, 1999a, pp. 74-77) u`.skao fuu ldrKh .ek woyia olajd we;' fm!oa.,sl b.ekaùï ;ykï lsÍfï m%h;akhkaf.a isg th fkdi,ld yeÍfï wjia:djka olajd osfjk mrdihl úúO rgdjka f,dj mqrd olskakg we;s nj tys i|yka úh' fkdfhla ld, iSudjkays§ yd úúO miqìñ hgf;a úúO m%;spdr WÑ; jk nj fuu .%ka:fhka jeäÿrg;a olajd we;' ;jo w;aoelSï wkqidrfhka ,nd .kakd ,o oekSu wLKavj úYaf,aIKh lsÍfï yd kshdukh lsÍfï wjYH;djh tu`.ska fmkajd § ;sfí' fmdf;a m%ldYk Èkfha mgka fï olajd we;sù ;sfnk wjia:duh fjkiaùï rdYSh" jvd;a .eUqre úu¾Ykhlg hdfï wjYH;djho ;Sj% lr we;'

j¾I 2007 oS mersia k.rfha msysá IIEP uQ,ia:dkh u.ska meje;ajQ iuqMjla u.ska fuu f;audj .ek h,s i,ld n,k ,oS' fï foosk iuqMfõ idlÉPdjg NdckhjQ lreKq iy wjidkfhaoS ieliqk f,aLkhl lreKq wm .%ka:fha olajd we;s woyia j,g mdol fõ' fulS m%;sm;a;s iuq`Mjo y`oqkajk ,oafoa fuu .%ka:hg oS we;s kdufhks' fkdfhl=;a miqìïj, mj;akd úúO Pdhd b.ekaùï l%u ms<snoj idlÉPd l, iuqM idudcslhska úiska fï ms<sn`oj WÑ; úh yels m%;sm;a;shla .ek o l;dny lrk ,oS' wod, f;audj yd ne`oS ;sfnk úúO miqìïj, we;s wia:djr nj .ek;a tneúka ta .ek lrkq ,nk ks¾foaYhka .ek b;d ie<ls,su;a úh hq;= nj ms<sn|j;a fuu idudcsl;ajh wjfndaOfhka isáhy' flfia jqjo iuqMj u.ska f;audj .ek ixl,amuh m%fõYhla we;s lsrSu b;d jeo.;a jk nj lsjukdh'

W;=r ol=K iy kef.kysr niakdysr hk iosYdfõ u msysá rgj,g idOdrK jk f;audjka

.ek m%;sm;a;suh idlÉPd we;s lsrSu IIEP wdh;kfha iïm%odhhs' fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh ^b.ekaùu& fuu Wmudkhg ióm úh' fuysoS ÿr neyer msysá ´iafÜ%,shdj fndÜiajdkd m%xYh fldrshdj jeks rgj, mj;sk b.ekaùfï rgd ms<sn`oj iei`oSula isÿúh' m%;sm;a;s ks¾udmlhska"

ie,iqïlrejka" m¾fhaIlhska iy .=rejreka hk ish¨ md¾Yjhka tlalr .ekSula IIEP m%;sm;a;s ieis u.ska n,dfmdfrd;a;= fjhs' fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh .eko fuu ;;a;ajh idOdrK úh' fuu lKavdhï w;r jeo.;a f;dr;=re yqjudrejla we;s úh' lKavdhug" ish orejkg fm!oa.,sl WmfoaYl fiajh ,nd .kakjd o ke;s o hk fo.sähdjg uqK mE fo.=rekao we;=<;aùu ksid fjk;a udkhla o ks¾udKh úh' fuu ieisj, we;sjQ idlÉPd" bosrsm;ajQ f,aLk" w;sf¾l fmd;a m;a iy Bg miq.dój we;sjQ Ydia;S%h yd jD;a;sl idlÉPd wdosh mdol lrf.k fuu .%ka:h iïmdokh lruq'

Page 14: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

14

Pdhdj ms<sn`o rEmlh

j¾I 1999 oS ,shejqk .%ka:fha (Bray, 1999a) i`oyka lrk ,o Pdhd wOHdmkh hk rEmlh

2007 oS meje;ajQ m%;sm;a;s ieish yeoskaùug o fhdod.kakd ,oS' uq,ska fuh fhdod .ekSug fya;= jQfha

Marimuthu, Singh et al. (1991), Stevenson and Baker (1992) George (1992) f,aLlhskaf.a

f,aLkj, we;s lreKq úldYkh lsrSfuks' by; i`oyka 1999 .%ka:fha i`oyka jk mrsos (p. 17) Pdhdj hk rEmlh WÑ; ùug fya;= lsysmhla u we;' m<uqj- w;sf¾l Wmldrl wOHdmk moaO;shla mj;skafka úêu;a wOHdmk moaO;shla mj;sk ksid u neúks' fofjkqj- úêu;a wOHdmk moaO;sfha yevhg yd mrsudjg wkqrEmSj u w;sf¾l b.ekaùfïo fjkiaùï we;sjk neúks' f;fjkqj- yeu rglu mdfya m%Odk wjOdkh fhduq lrkafka úêu;a wOHdmk moaO;shg jk neúks' isõfjkqj- m%Odk wOHdmk m%jdyfha .;s,laIK ;rï Pdhd wOHdmkfha .;s,laIK meyeos,s fkdjk neúks'

fuu fmdf;a 17-18 msgq fufiao olajd we;'

“Pdhdj jkdys m%fhdackj;a úh yels fohls' ysre ;eáhla u`.ska tys Pdhdj ksrSlaIKh lrk wmg ld,fha .ukh fmkajkafka flfiao" ta whqrskau Pdhd wOHdmk moaO;sh o wmg idudch ;=< isÿjk mrsj¾;kh fmkajd fohs' fm!oa.,sl WmfoaYkh" isiqkf.a iy Tjqkf.a mjq,aj,g n,mdk wdldrh ms<sn`oj iuyr rgj, fo.=rekaf.ao wOHdmk{hskaf.ao foaYmd,lhskaf.ao m%n, úfõpkhla mj;S' fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh m%Odk jYfhka iudc wiudk;d we;s lsrSug iy os.gu mj;ajdf.k hEug bjy,afõ' ;jo úl,am jYfhka jvd;a WÑ; jk úl,am m%fhdack ,nd.; yels udkj yd uQ,H iïm;a /ila .s, ouhs' m%Odk wOHdmk m%jdyfha úIh ks¾foaY wjq,a lsrSug iy .=rejreka wkq.ukh lrkq ,nk b.ekaùfï wkqms<sfj< úkdY lrñka mx;s ldurh ;=, we;s úÑ;%Ndjh ke;slr oeóug fuh fya;=jk njgo úfõplfhda woyia olaj;s' fufia fjk;a Pdhdjka yd ii`ok l," fm!oa.,sl WmfoaYkh keu;s Pdhdj wl¾uKH Ndjhla fkdj ;uka Pdhdjla yeáhg wkqlrKh lrk uq,a

jia;=j fj; RKd;aul n,mEula we;s lrkakls' "

fuu .%%ka:fha kduh Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch .ekSu jYfhka f;dardf.k we;af;a tu`.ska fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkfha wNsfhda.h ch.; hq;= njg lreKq f.kyer olajk neúks' fm!oa.,sl WmfoaYkfha iEu wx.hlau idjoH jk njla fuhska .uH fkdfõ' fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ieneúkau isiqkg bf.k.ekSug WmldrS fjhs' tu.ska Tjqka udkj m%d.aOk j¾Okh we;s lrf.k rfÜ wd¾Ól ixj¾Okh i`oyd kshe,Sug wjldY w;am;a lr.ks;s' ;ukaf.a iudkhska iy fjk;a wh iu. jevodhl iïnkaO;d we;slr .ekSfï idudÔh M,h o Tjqkag ,efí' W.kajk msrsig wdodhï ud¾.hla ,nd.ekSug wjiaa:dj o w;sf¾l fm!oa.,sl WmfoaYkh ksid we;sfõ' fï yryd m%Odk wOHdmk m%jdyfha .=rejrekag o Woõjla ,efí' ta" ;uka W.kajk mdvï .ek fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd.ekSfï oS" isiqkg tajd jvd;a fyd`oska wjfndaO jk neúks' tfia jqjo fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ksid m%n, .eg`M o u;=fõ' fï u.ska iudc wd¾Ól wiudk;d WoaoSmkh lrkq we;' ;jo fï ksid u <ud osúfha oS wjYHjk úfõlh yd

Page 15: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

15

úfkdaoh iSudjk neúka" Tjqkg bf.kSu flfrys whym;a úhyels udkisl .eg`M o we;súh yel' wOHdmkh flfrys mj;sk iudc úYajdih m`MoqjkakdjQ hï wdldrhl úIu ls%hdjla yeáhg o fuh úoHudk fõ'

fujeks Okd;aul yd RKd;aul jdis yd wjdis iy.; ;;a;ajhka" fndfyda rgj, ixlS¾K;d ks¾udKh lrhs' fuu .eg`M ch.ekSug ;rï oshqKq hdka;%Khla lsisu rgl fkdue;' fndfyda m%;sm;a;s ks¾udmlhka iy ie,iqïlrejka fï ms<sn|j .; hq;= jk wiSre ;srK .ekSfuka je<lS" ish,a, fj<`ofmd< n,fõ. j,g mjrd we;' tfia jqjo fndfyda wjia:dj,oS fujeks jkakdgjdoS ms<sfj;la wkq.ukh lsrSu ;j ;j;a .eg`M we;s lrhs' tneúka Pdhd wOHdmk moaO;sh we;af;ka u wNsfhda.hg ,la l< hq;=hs' ta ioyd fln`oq ls%hd ud¾.hla WÑ; fõ o hkak ;SrKh lsrSu wiSre úh yel' tfy;a m%;sm;a;s ks¾udmlhka iy ie,iqïlrejka wju ;rulska fyda fm!oa.,sl WmfoaYkh mj;sk wdldrh yd tu.ska we;sjk .eg`M ms<sn`oj y÷kdf.k miq úh hq;=hs' fuu fmd; u.ska f,dj jgd we;s w;aoelSï .Kkdjla bosrsm;a lrk w;r ;uka jdih lrk mrsirfha we;s wNsfhda. y÷kdf.k WÑ; mshjr .ekSug tu w;aoelSï" wOHdmk m%;sm;a;s ks¾udmlhkag iy ie,iqïlrejkg WmldrS jkq we;'

.%ka:fha jHqyh

lsishï ixisoaêhl m%;sm;a;suh .eg`M y`oqkd .ekSug kï th werôh hq;af;a ixisoaêh iúia;r lsrSfuka iy ta ms<sn`oj m%;sm;a;s ;SrK .ekSu ioyd wjYHjk iSudjka y`oqkd .ekSfuka wk;=rejhs' fuu ldrKh is;e;sj" .%ka:fha uq,a fldgi werfUkqfha fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkfha we;s mrsudj iy yevh .ek úia;r bosrsm;a lSrSfuks' tneúkau f,dalfha úúO rgj, yd l,dmhkays iy úúO ;,hkays mj;sk wOHdmk rgdjka .ek igykla o we;' fm!oa.,sl WmfoaYkfha we;s úúO;ajhka .eko olajd ;sfí' idudkH mx;shl tla wfhl= ne.ska jk .=re YsIH mrsudjl isg mx;sh uy foaYk Yd,d wdoS jYfhka úYd,;ajfhka fjkiaa fjhs' wNsuqLj o ksnkaOk wkqidrfhka o ÿrl:k yd wka;¾ cd, myiqlï u`.ska o WmfoaYkh isÿúh yel' WmfoaYk ls%hdj,sh hï lsis ld, iSudjka wkqj wvq jeä jk w;r iuyr rgj, th <uhskaf.a ffoksl cSú;fha fldgila njg u m;aj we;'

fuu ixisoaêh úia;r lsrSfuka miqj fï .%ka:h iudc wd¾Ól yd wOHdmksl ldrKd .eko ú.%y lrkq we;' by; lS yeu lafIa;%hloS u w;sf¾l b.ekaùfï m%fhdack mej;sh yel' kuq;a tys iajNdjh yd mrsudj wkqj .eg`M o mej;sh yel' rdcH wxYfha m%;sm;a;s u; fmdaIKh fjñka ÿn, m%dma;s we;s wh ioyd ixúOdkh jk WmfoaYkh" fj<`ofmd, n,fõ. u; r`ok WmfoaYkhg jvd yd;amiskau fjkia fjhs' ta fj<`ofmd, u; r`ok WmfoaYkfha mdßfNda.slhska jkafka jvd;a iqN. isiqka jk ksidh' tfiau úYaj úoHd, isiqka wúêu;a wdldrhg ,ndfok WmfoaYkhg jvd jD;a;slhska iy jdKsc iud.ï j,ska ,ndfok WmfoaYkh fjkia fõ' úêu;a wOHdmk m%jdyfha isiqka Wmldrl WmfoaYkh i`oyd n,mEulg m;ajkafka Tjqkaf.a iudkhska ish,a,u mdfya

Page 16: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

16

fm!oa.,sl WmfoaYk mka;s j,g iïnkaO jk fyhsks' ;jo Tjqkaf.a m%Odk wOHdmk m%jdyfha .=rejreka WmfoaYkfha wdl¾IKSh;ajh wjOdrKh lrk neúks' Tjqkaf.a mjq,aj, who fm!oa.,sl WmfoaYkh wOHdmksl iy wd¾Ól ÈhqKqj lrd <`.d ùfï ud¾.hla f,i i,l;s' b;d mqM,a f,i n,k l, ish,a, r|d mj;skafka wod, iudchkaf.a we;s ixialD;sl fjkialï u; hs' fjkia lsÍfï yelshdj we;af;a ixialD;shg hs' iuyr rgj,aj, fmr mej;s m%udKhg jvd fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh ckm%sh ùug idOl ixialD;sl fjkialñ yrydo we;s lrk nj fmfka'

fuys§ ksodk mrSlaIdj yryd u;=jk m%Yakh jkafka Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch .ekSu i|yd ie,iqïlrejka iy m%;sm;a;s ks¾udmlhska úiska l=ula l< hq;= o@ l=ula l< yels o@ hk m%Yakhs' Tjqka úiska wNsu;d¾:hka" ikao¾Nhka iy jHqyhka ms<sn|j ,ehsia;= ilia lsßfuka fuu ldrKh wdrïN l< hq;= nj .%ka:fhka fhdackd flf¾' tu`.ska b,a ug iy iemhqug uQK fok wdldrh Tjqkg ;SrKh l< yel' ie,iqïlrejka iy m%;sm;a;s ks¾udmlhska fj<|fmd< l%shdj,sh Wmfhda.S lr .ekSfï wdldrh wjfndaO lr.kakd w;r ta wkqj kshduk jHqyhkao ixj¾Okh flfrkq we;' mdi,a m%jdyfhka ndysr j flfrk WmfoaYkhg oelafjk m%;spdrhkag jvd m%Odk m%jdyfha mdi,a .=rejreka úiska yr mdi,a úIhh i|yd mj;ajkq ,nk w;sf¾l WmfoaYk mka;s i|yd f.ùug n, flfrk wjia:djka j,g oelafjk m%;spdrh fndfyda fihska fjkia jkq we;' fulS m%;spdrhka" Tjqkaf.a ld¾hhka bgq lsÍfï§ m%;sm;a;s ks¾udmlhska uqyqK mdk uq,H" udkj yd fjk;a iïm;a W!K;d m%udKhka u; o r|d mj;skq we;' tfuka u fï ms<sn|j ixialD;sl" mßmd,kuh yd fjk;a idOlhka o n,mdhs' ld,h Tiafia WmfoaYk rgdj flfia fjkia jkafka o hkak we.hSu iy kshdukh lsÍu msKsi úúO hdka;%Khka o m%;sm;a;s ks¾udmlhska iy ie,iqïlrejkag wjYH jkq we;'

wjidk jYfhka" fuu .%ka:fha ixl,ams; mrsiSudjka y÷kd.ekSu o wjYH fõ' m%:ufhka" wm ie,ls,su;a jkafka mdi,a j, m%d:ñl iy oaù;shsl uÜgï j, /£ isák isiqkaf.a fm!oa.,sl Wmldrl b.ekaùï ms<sn|j hs' mQ¾j m%d:ñl iy mYapd;a oaù;shsl uÜgï j,o WmfoaYkh mj;sk kuq;a ta ms<sn|j mek k`.skqfha fjk;a .eg`M iy fjk;a kshuhkah' fojkqj" fuu .%ka:fha ie,ls,a,g Ndckh lrkqfha uqo,a f.jd ,nd .kakd WmfoaYkhhs' .=rejreka" {d;Ska iy fjk;a mqoa.,hska úiska fkdñf,a ,nd fokq ,nk WmfoaYkh fuhg we;=,;a fkdfõ' fujka w;sf¾l WmfoaYk flfryso m%;sm;a;s ks¾udmlhskaf.a iy ie,iqïlrejkaf.a fkdu| wjOdkh fhduqfõ' tfia jqjo ta i|yd n,mdkafka .dia;=jla i|yd flfrk WmfoaYkhg jvd fjkia jk .;s,laIK iy fjk;a .eg`M h' f;jkqj" fuu .%ka:h ie,ls,su;a jkafka m%Odk wOHdmk m%jdyfha b.ekafjk Ydia;%Sh úIhhka ms<sn|j muKs' tneúka uqød kdgH mka;s" mdmkaÿ" wd.ñl wOHdmkh" iqM cd;Skaf.a NdIdjka jeks mdie,a yr úIhh ;=< fkd b.ekafjk úIhhka flfrys ie,ls,a, olajkafka ke;' fuu f;audjkaf.a jeo.;alu ms<s.kakd w;r fuu fmdf;a iSudfjka ndysr j ta ms<sn|j o ie<ls,a, oelaùu iqÿiq nj i|yka l< hq;= h'

Page 17: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

17

2. ksodk mrSlaIdj - ^Diagnosis)

mßudj" ;Sj%;djh iy wdldrh

fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkfha mßudj iy yevh ms<sn| b;d ksjerÈ o;a; ,nd .ekSu wiSreh' fuhg fya;= ù we;af;a fiajd imhkakka iy fiajd ,nkakka ms<sn| my; i|yka lreKq fya;=fjks'

idudkHfhka WmfoaYlhska ish fiajd imhkq ,nkafka wka whf.a wjOdkh fhduq fkdjk wúêu;a wdldrhghs' tu`.ska Tjqkg wdodhï nÿ f.ùug isÿ fkdfõ'

WmfoaYkh ,nd .eksu ksid Tjqka fiiq isiqkag jvd whq;= jdis ,nd .kakd njg we;súh yels ye`.Su je<elaùu i|yd isiqka ish w;sf¾l Wmldrl bf.k .ekSï flfrys wjOdkh wfmalaId fkdflf¾' úêu;a wOHdmk moaO;sfha .=rejreka úiska Wmldrl fiajd ,nd .kakd isiqka w{dk njg i,lkq we;ehs hk NS;sh ksid o fï flfrys ie,ls,a, fkdolajhs'

ish orejka i|yd whq;= jdis w;sf¾l Wmldrl b.ekaùï yryd ,nd .ekSu .ek we;súh yels u;h ke;s lsÍu i|yd fo.=reka o fuu b.ekaùï flfrys wjOdkh fhduq fkdlr;a' ;jo tu`.ska Tjqkaf.a orejka w{dk nj is;Su fyda m%Odk wOHdmk m%jdyh .ek úYajdihla ke;s njla fmkaùu je<elaùu i|yd o Wmldrl b.ekaùï ms<sn| fy<sorõ fkdlr;s'

úúO ld,hka j,§ Wmldrl b.ekaùïys ;Sj%;djh" iajrEmh iy ld, iSudj fjkia jk neúka th uek ne,Su wiSre fõ' fndfyda Wmldrl b.ekaùï wNsuqLj isÿfõ' kuq;a th mqoa.,sl wjOdkfha isg úYd, mka;s olajd mrdihl mej;sh yel' th ;eme,a ud¾.sl mdGud,d jYfhka fyda Bg;a jeä m%udKhlska wka;¾cd,h u`.skao isÿúh yel' ;jo iuyr isiqka fndfyda úIhhka i|yd fkdlvjd §¾> ld,hlg Wmldrl WmfoaYkh ,nd .kakd w;r iuyfrla jßka jr iuyr úIhhkag muKla WmfoaYkh ,nd .ks;s' fufia jqjo fï ms<sn|j o< Ñ;%hla ks¾udKh lsÍu i|yd wjYH jk wOHhkhka fï jk úg imqrd we;' fm!oa.,sl WmfoaYkfha jeo.;alu ms<sn|j iudc" wd¾Ól oekqj;aNdjh ksid fuu Ñ;%h jvd;a mrsmQ¾K njg m;afjhs' tfukau jD;a;sl wdh;k iy iajdëk m¾fhaIlhska fuu ixisoaêh ms<sn|j jeäÿrg;a wOHhkh lsÍug fhduq ùu ksid o tu ld¾hh isÿù we;'

mßudj wkqj fjkialï

wxl 1 j.=j úúO miqìï Tiafia ,nd.;a o;a; bosrsm;a lrhs' fï i|yd lrk ,o wOHhk taldldrS fkdjqjo" ixLHdf,aLk iïu; wdlD;shl fkdmej;sh o" tu`.ska m%Odk rgd meyeos,sj oelsh yel' bka m<uq wdl¾YKSh ksrSlaIKh jkqfha w;sf¾l b.ekaùu f,dj mqrdu mj;sk njhs' lekvdj cmdkh jeks Wiia wdodhï uÜgï we;s rgj,a fukau ldïfndach" flkahdj jeks wvq wdodhï ,nk rgj,a o fuu lKavdhug wh;a fõ' WmfoaYkh jvd;a m%p,s;j oelsh yelafla

Page 18: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

18

msáir m%foaYj, fkdj kd.rsl m%foaYj,hs' iuyr ixialD;Sl miqìï j, .eyekq <uhskag jvd msrsñ <uhs fm!oa.,sl WmfoaYk wjia:d ,n;s'

wxl 1 j.=j- fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ms<sn| rgj,a yryd osfjk o¾Yl

msysàu rgdj

nx.a,dfoaYh j¾I 2005 oS ksjdi 16,400 lska ,nd.kakd ,o cd;sl ix.Kk o;a;hka 1998 oS ksjdi 33,229 lska ,nd.kakd ,o tjeksu o;a; yd ixikaokh lrk ,oS' o;a;hka úiska fmkajd fok ,oafoa w;sf¾l WmfoaYkh fkdkj;ajd mej;s w;r ld,h mqrdu j¾Okhla o jQ njls' m%d:ñl YsIH ixLHdfjka 31% la ^fuhska 28.2%la msáirnojo" 51.7% kd.rsljo& WmfoaYkh ,nd we;' kuq;a 1998 oS fuu ixLHdj ^msáir 18.1% lajo" kd.rslj 44.3% jYfhka& 21.4% ls'

ldïfndach j¾I 1997/98 oS m%d:ñl mdi,a 77 l iólaIKhl oS m%;spdr oelajQ msrsfika 31.2] l m%udKhl isiqka WmfoaYkh ,nk nj ;yjqre lr we;' fï i`oyd m%d:ñl wOHdmk jefhka 6.6] l m%udKhla úhoï lr ;sfì' j¾I 2004 oS lrk ,o wkq.dó wOHhkhla u.ska fmkajd fok ,oafoa oAù;shsl uÜgfï oS fuu m%udKh ie<lsh hq;= f,ig j¾Okh jQ njls' oaù;shsl fY%aKsj, by< mka;sj, idudkH .Dyia: jeh m%d:ñl mka;sj, jeh fuka isõ .=Khla jk njls'

lekvdj j¾I 1997 oS mj;ajk ,o oqrl:k iólaIKhl oS mdi,a hk jhfia orejka bkakd fo.=reka 501 lska 9.4 ] l f.ka m%ldYjQfha ish orejka mdi,a fõ,dfjka ndysrj w;sf¾l WmfoaYkh ,nd.kakd njhs' ;jo 8.4 ] m%udKhla w;S;fhaoS o tu fiajdj ,nd we;s nj ;yjqre lrhs'

Ökh j¾I 1994 oS mjq,a 4,773 l mj;ajk ,o kd.rsl .Dyia: wOHdmkh iy /lshd ms<sn| iólaIKfhaoS fuu mrsudjka tu WmfoaYk ,nd.kakd nj meyeos,s úh' ta m%d:ñl mka;sj, 73.8] lao my< oaù;shsl fY%aKsj, 65.6] lao by< oaù;Shsl mka;sj, 53.5] lao jYfhks'

ihsm%ih úoHd, isiqka 1,120 la f.k 2003 j¾IfhaoS lrk ,o wOHhkhlg wkqj 86.4] l m%udKhla oaù;Shsl mdi,a iufhaoS Wmldrl fiajd ,nd we;'

Bcsma;=j l=gqïNhla úiska lrk wOHdmk wdodhñka 61] m%udKhla jeh jkafka fm!oa.,sl WmfoaYkh ioyd nj 2004 oS lrk ,o wOHhkhlska .Kka n,d ;sfí' j¾I 1997 wOHhkhla u.ska .Kkh lr we;af;a fmdÿfõ ish`Mu mka;s j, fm!oa.,sl w;sf¾l fiajd i`oyd o< cd;sl ksIAmdos;fhka 1.6] l m%udKhla jeh jk njhs' l=gqïN 4,729 la i`oyd 1994 oS lrk ,o iólaIKhla u.ska wkdjrKh jQfha kd.rsl m%foaYj, isiqka 64] jYfhka o .%dóh m%foaYj, 52] jYfhka o w;sf¾l Wmldrl wOHdmk fiajd ,nk fihls'

fydxfldx rdcH ixLHd f,aLk u.ska fmkajd oS we;af;a 2006 jif¾oS m%d:ñl iy oaù;shsl YsIH ixLHdfjka 34] la w;sf¾l Wmldrl wOHdmk fiajd ,nd we;s njhs' l=gqïNhka 13,600 l 2004 - 2005 jir j,oS mj;ajk ,o iólaIKhl oS olakg ,enqfka tu fiajd ,nk m%udKh m%d:ñl mka;sj, 36] lao mYapd;a m%d:ñl mka;sj, 33.6] iy oAù;shsl mka;sj, 48.1 ] jYfhka njhs'

cmdkh j¾I 2007 oS isÿl< iólaIKhla fmkajd ÿkafka cql+ kñka ye|skafjk Wmldrl wOHdmk wdh;k j, 15.9] m%d:ñl 1 wxYfha orejka mqoa.,sl bf.kqu ,nk njhs' fuu wkqmd;hka l%ul%ufhka j¾Okh ù ;sfí ' lKsIaG wxYfhaoS 6.8] lajq fuu m%udKhg wu;rj oaù;shsl wxYfha oS yeu isiqka 3 lska u tla wfhl= jYfhka 65.2] l wkqmd;hla fm!oa.,sl WmfoaYkh ,n;a' 15] m%udKhla ;eme,a ud¾.sl mdGud,d yodr;s'

Page 19: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

19

flkahdj cd;sl ksheoshla jYfhka f;dard .kakd ,o 6 fY%aKsfha isiqka 3,233 lska 68.6] l m%udKhla w;sf¾l Wmldrl wOHdmk fiajd ,nd.kakd nj ;yjqre úh' th m<d;a jYfhka Bidk m<df;kaa 39] iy kHdkaid m<df;ka 74.4] la f,igh' iqúfYaIS N+f.da,Sh m%foaY ;=kl fuhg iudka;rj mj;ajk ,o iólaIkhlska wkdjrKh jQfha w;sf¾l Wmldrl wOHdmk fiajd jvd m%p,s; jQfha msrsñ <uqka w;r fukau .%dóh m%foaY j,g jvd kd.rsl m%foaYj, njhs'

úhÜkduh mdi,a 3,639 l miafjks fYa%Ksfha isiqka 72,660 fhdodf.k lrk ,o ksheos iólaIKhloS 38] m%udKhla Tjqka Wmldrl WmfoaYkh ,nd.kakd nj mjik ,oS' j¾I 2002 oS l=gqïNhl wOHdmk jefhka 20] úhoï lr we;af;a fï i|ydhs' úYaj úoHd, m%fõY úNd. i|yd iQodkï jk wh w;r fuu wkqmd;h 29] olajd j¾Okh ù we;' ;jo fuu ixLHdjka uOHu l\qrfÜ iy ksrs;os. m%foaYj, o úfYaIfhka kd.rsl m%foaY j, o by< w.hla .kS'

uQ,dY% ( Bray 2006 jd¾;dlr ;sfnk úúO wOHhkhka ^2006, pp. 517-518& nx.a,dfoaYh .ek hdj;ald,Sk lsrSï -Nath, (2008, p. 57&( f,dal nexl=fõ Bcsma;= igyka (2008, p. 190& ( Kwok fydxfldx ^2009, p.106) iy Ng (2009, p.1& ( cmdkh-úoHdj ixialD;s lS%vd yd wOHdmk wud;HdxYh (2008, p. 13& ( Xue and Ding –

Ökh ms<n| o;a; ^2009, p. 119& ( f,dal nexl= iólaIKh 2001- úhÜkduh .ek o;a;- (2004, p.81)'

j¾I 2007 IIEP m%;sm;a;s ixioh ;jÿrg;a kso¾Yk olajk ,oS' Silova - isf,dajd (2007)

rgj,a 12 l fm!oa.,sl Wmldrl b.ekaùu ms<n| ixLHd f,aLk imhhs' kef`.kysr hqfrdamfha iy wdishdfõ o fidaúhÜ ix.uh iu. ft;sydisl in|;d we;s rgj,a o fï w;f¾ úh^wxl 2 j.=j&' weh olajkafka ^p. 3& uq,a ld,hl fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh idudkH m%udKhl mej;sh o j¾I

1990 ka miq hq.fha th úYd, jHdmdrhla njg m;aj we;s j.hs' wmf.a ixLHd f,aLk ,ndf.k

we;af;a (Open Society Institute) újD; iudc wdh;kh u`.ska 2004-2005 iy 2005-2006 oS isoq

lrk ,o wOHhk folla wkqqidrfhks' ;jo fï ms<sn|ju Silova, Budiene & Bray 2006 iy

Silova 2009 wdY%s;hka we; ^n,kak&' b,lal lKavdhula jYfhka úYaj úoHd,fha m%:u jir Wmdê wfmalaIlhska f;dard f.k" ish mdi,a ld,fha oaù;shsl hq.fha wjidk jif¾ oS Tjqka ,enQ fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ms<sn| w;aoelSï wdj¾ckh lsrSug i,iajk ,oS' win¾cdkh" fcda¾cshdj iy fl%dtaIshdj hk rgj, m¾fhaIlhska oaù;shsl mdi,a isiqka w<,d iólaIKhla lrk ,oS' tu`.ska ms<s;=re ,ndfok whf.a ixLHdj iy úIh m:h o m<,a úh' m<fjks wOHhk jgfhaoS ms<s;=re

,ndfok whf.a ixLHdj 8,713 la jQ w;r fofjks jgh ioyd ms<s;=re ,ndÿka whf.a ixLHdj 3,101 la úh' m¾fhaIKh u.ska m%Odk jYfhka fohdldrhl fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkhka .ek wkdjrKh lr.kakd ,oS' ta" mqoa.,hska úiska fm!oa.,slj u ,ndfok WmfoaYkh iy wdh;k u.ska úYaj úoHd, m%fõYh ioyd bosrsm;a lrk m%drïNl WmfoaYk mdGud,djka h' fmr fidaúhÜ reishdjg wh;ajQ winrscdkh" fcda¾cshdj iy ,s;=fõkshdj jeks rgj, fuka u fudkaf.da,shdfõ o fm!oa.,slj mdvï ,ndoSu iq,Nj oelsh yel' fmr hqf.diaf,daúhd rdcHhg wh;ajQ fl%dtaIshdj" iaf,dfõlshdj" fndiakshdj iy y¾If.dakshdj jeks ixj¾ê; yd jvd hym;a fj<|fmd<la we;s rdcHj, m%drïNl mdGud,djka jeämqr oelsh yelsúh' jvd;a lemS fmfkk ixLHd f,aLk

yuqjkafka win¾cdkfhks' tys úYaj úoHd, YsIHhskaf.ka 90% la u mejiqfõ ;uka mdif,a wjidk fYa%Ksj,oS fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYk j, msysg ,nd we;s njls'

Page 20: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

20

j.=j wxl 2 - kef.kysr hqfrdamfha iy wdishdfõ f;dard.;a rgj, mqoa.,sl b.ekaùï mrsudKh'

Source; Silova (2007), p.5.

fjk;a ixo¾Nhl msysgd Paviot (2007) jd¾;d lf<a m%Yakdj,s wdlD;sh .ek h' ta ol=Kq iy

kef.kysr wms%ldfõ rgj,a 15 lska iukaú; wOHdmk wud;HdxY tl;=j mj;ajk ,o -SACMEQ-

wOHdmk .=Kd;auh kshdukh i`oydjq ol=Kq iy kef.kysr wms%ldkq ix.ufha oSh' ixikaokh

l<yels o;a;hka /ila 1995 oS iy 2000 oS tla/ia lr.kakd ,oS^j.=j 3&' fuu o;a;hka b;d

ksrjq,a fkdùh' fya;=j jQfha fuhg" uqo,g flfrk fm!oa.,sl Wmldr b.ekaùu fuka u .=re

fo.=reka fyda mjqf,a wh úiska fkdñ,fha lrk ,o b.ekaùï o we;=,;a ùuh' tfia jqjo fï u`.ska

iuyr rgj, úYd, f,ig flfrk fm!oa.,sl b.ekaùu m%udKh úoyd fmkajk ,oS' tfukau tys

j¾Okh ùu o meyeos,s lrk ,oS' j¾I 1995 oS 6 fY%aKsfha idudkH jYfhka 49] m%udKhla jd¾;djQ

w;r tu m%udKh 2000 oS 68.3] olajd jeäù ;sìK'

fuu ksrSlaIK" Eilor (2007) úiska W.kavdjg wod,j úia;r lrk ,o rgdj yd iudk;ajhla olajhs' Tyq ^thsf,da& lkiai`M jQfha fY%aKs yryd osfjk ixLHd f,aLk iys;jQ f;dr;=re W!K;djh ms<sn|jhs' kuq;a fï jk úg fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh yeu m%Odk kd.rsl mrsirhlu uq,A nei.;a idudkH fohla yeáhg Tyq ksrSlaIKh lr we;' .%dóh m%foaYj,oS fm!oa.,sl w;sf¾l

b.ekaùu" isiqka úNd. ioyd fmkS isá jir j,g muKla iSudúh' Eilor (2007, p.14& fufia olajhs'

„b.ekaùfï ;Sj%;djh úúO m%foaY wkqj fjkia jqjo fuu ixisoaêh w;s úYd, f,i" uqM rfÜu úúO

wxY yryd" miq.sh oYl fol ;=, m%n, j j¾Okhù mj;S‟. j¾I 2000 SACMEQ iólaIKh

fmkajd ÿkafka ksheosh jYfhka .;a W.kavdfõ 6 fYa%Ksh isiqka w;=frka 81.8% la u mdi,a fõ,dfjka

Page 21: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

21

ndysrj lsishï w;sf¾l b.ekaùulg fhduqjQ njhs' fuu wkqmd;fhka isiqka 51.4% m%udKhla ;u

w;sf¾l mka;s i|yd uqo,a jehlr ;sfí (Byamugisha and Ssenabulya, 2005, pp. 71-72).

j.=j 3 - kef.kysr iy ol=Kq wms%ldfõ 6 fY%aKsfha isiqkaf.a fm!oa.,sl Wmldrl b.ekaùï

m%;sY;hka - 1995 iy 2000 j¾Ihka

SACMEQ I (1995) SACMEQ II (2000)

m%;sY;h ksheÈfha úIu;d m%;sY;h ksheÈfha úIu;d

flkahdj 68.6 2.53 87.7 1.91 u,dú 22.1 1.96 79.7 3.47 uqreis ÿm; 77.5 1.44 86.6 1.07 keóìhdj 34.7 2.08 44.7 2.33 ieïìhdj 44.8 2.35 55.1 3.56

gekazidkshd$iekaisnd¾ 46.1 1.26 55.9 0.95 idudkHh 49.0 1.94 68.3 2.22 Source: Paviot, Heinsohn and Korkman (2008), p. 152.

fuhg jvd fjk;a mrsirhla jQ bkaoshdfõ m%dka; y;rlg iqcd;df.a Sujatha (2007, p. 3&

wjOdkh fhduq úh' wehf.a ksheosh jQfha mka;s IX-XII (9 fYa%Ksfha isg 12 fYa%Ksh& ;=< isiqka 6,948 ls' fuysoS m%dka; iy fY%aKs yryd hï fjkialï olajk kuq;a iuia;hla yeáhg oelaúh yelafla

idudkH jYfhka 41.3% l m%udKhla fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ,nd .kakd njh ^j.=j 4&'

iuyr úg .eyekq <uhskag jvd msrsñ <uhska WmfoaYkhg fhduq jk nj fuu wkqmd;" msrsñ 54.9%

la jYfhkao .eyekq 39.6% jYfhka o ùfuka fmfka' j¾I 2007 § Jalaluddin (2007, p. 1) úiska lrk ,o m¾fhaIKh wkdjrKh ùu iu`. fuu f;dr;=re yd iudk;ajh meyeos,s úh' tu`.ska olajd we;af;a ngysr fnx.d,fha l=gqïNhka m%d:ñl wOHdmk wjia:dfõoS u fm!oa.,sl WmfoaYkh

i|yd wdfhdackhla lr we;s njhs' tu m%udKh mjq,l wOHdmk jefhka 1/3 la blaujhs'

j.=j 4- fY%aKs wkqj bkaÈhdfõ m%dka; 04 l fm!oa.,sl Wmldr b.ekaùï ,nd .kakd isiqkaf.a m%;sY;hka

IX X IX-X XI XII XI-XII IX-XII

wdkaød m%foaYa 11.3 52.7 32.3 - - - -

flar< 43.0 71.6 55.0 31.5 36.0 33.5 43.7

uydrdIag% 43.2 56.0 49.3 41.0 38.5 40.0 44.7

W;a;¾ m%foaYa 31.4 62.0 45.7 31.4 38.6 34.9 40.7

idudkHh 32.0 58.8 44.6 36.0 53.8 36.8 41.3

Note: The sample in Andra Pradesh covered only Grades IX and X. N= Classes IX-X: 4,031; Classes XI- XII: 2,917 Source: Sujatha (2007), p.3

Page 22: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

22

;=¾lsfha fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh b;d by< uÜgul mj;sk nj;a m%idrKh fjñka

mj;sk nj;a jd¾;d ù we;' Tansel and Bircan (2007, pp. 5-6) úiska w;sf¾l WmfoaYkfha uq,sl

m%fNao 03 la y÷kdf.k we;' tla m%fNaohla jqfha fm!oa.,slj .súi.;a uqo,la i|yd b,a ï lrk ,o úIhhlg tlsfkld jYfhka ,ndfok fm!oa.,sl Wmldr WmfoaYk h' fofjks m%fNaoh jqfha m%Odk wOHdmk m%jdyfha .=rejreka úiska úoHd, N+ñh ;=< u mdi,a fõ,dfjka miqj w;sf¾l whlsßula i|yd ,nd fok WmfoaYkh hs' fuu j¾.fha mdvñ ud,djka idudkHfhka wdrïNl ;,fhau mdi,a md,l uKav, úiska ixúOdkh lrkq ,nk w;r ta i|yd wkque;sh iy f.jk uqo,

ms<sn| ;SrKh ,nd fokafka cd;sl wOHdmk wud;HdxYh u`.sks' ;=kajk j¾.h jqfha dersane

jYfhka y÷kajk fm!oa.,sl b.ekaùï uOHia:dkhs' fuys§ wdrïNl yd oaú;Shsl ;,fha isiqka i|yd WmfoaYk fiajd ,ndfok w;r rcfha /lshd j,g m%fõY ùfï Wmldrl mdGud,d o

meje;aúK' j¾I 1960 oYlfhaa uq,a Nd.fha mgka fm!oa.,sl Wmldr b.ekaùï uOHia:dk wdrïN ù

we;s w;r 1965 § tajd ffk;sl rduqjla hg;g f.k tk ,§' ta wkqj tu uOHia:dk cd;sl wOHdmk

wud;HdxYfha ,shdmosxÑ úh hq;= w;r Tjqkaf.a bmhSï i|yd noaola o f.úh hq;= úh' j¾I 1975-

1976 ld,fha§ fujeks uOHia:dk 157 la ;=¾lsh ;=< ,shdmÈxÑ ù ;snqK w;r j¾I 2005-2006 jk

úg tu ixLHdj 3,986 la úh' fuu m%udKh 3,406 la jq oaú;Shsl mdi,a ixLHdj o blaujd we;' fuu

fm!oa.,sl w;sf¾l b.ekaùï uOHia:dk j, m%d:ñl isiqka muKla 1,072,000 la jq w;r oaú;Shsl

wxYfha isiqka 2,076,000 la úh (Tansel and Bircan 2007, pp. 16-17).

Tiaá%hdfõ mj;sk rgdj ;rula fjkia h' Gruber (2007, p.3) olajkafka fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ms<sn|j iuia; cd;sl o;a;hka fkdue;s njhs' úúO j¾.fha fiajd iemhqïlrejka ms<sn|j fyda fm!oa.,sl mdi,a fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYk ixisoaêh ms<sn|j tfia ie,ls,su;a jkafka o@ hkak .ek fyda fuu fiajh l=uk fya;= ksid ,nd .kafka o@ hkak .ek o f;dr;=re lsisjla fkdue;s nj jeäÿrg;a m%ldY lrhs' tfia jqjo fiajd kshqla;Ska ms<sn| Tiaá%hdkq uKav,fha mdßfNda.sl wdrlaIK wxYh" fm!oa.,sl WmfoaYk i|yd hk jeh .Kka n,d we;'

2006 § cd;sl uÜgfï fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYk i|yd jeh fvd,¾ ñ,shk 140 la nj .Kka n,d we;' fuu jeh m%udKh úhdkd úYaj úoHd,h u`.ska isÿ lrk ,o m¾fhaIK jHdmD;sfha

f;dr;=re yd .e,fma' tu úYaj úoHd,hfha jd¾;d wkqj Tiaá%hdkq oaù;Sh mdi,a isiq .yKfhka 20%

la lsishï j¾.hl fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYk fiajhla ,nd we; (Wagner et al., 2003, quoted

by Gruber, 2007, p.3).

ngysr hqfrdamfha fjk;a ;ekaj, fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYk ixisoaêh jeo.;a fia

i,lk nj fjk;a o;a;hka yryd olakg ,efí' j¾I 2008 § fo.=reka 1500 la fhdodf.k isÿ lrk

,o iólaIKhla u`.ska wkdjrKh jqfha m%d:ñl mdif,a isiqka 12% la iy oaú;Shsl mdif,a isiqka

8% la fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYk fiajh ,nd .kakd njhs (Peters, Carpenter, et al ., 2009, p.2).

j¾I 1992 § m%xYfha lrk ,o wOHhkhlska olakg ,enqfKa tla m<d;l isiqkaf.ka 25% la

fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd .;a njhs (Glasman, 2007, p .1). B<`. oYlfha§ fuu wxYfha ie,lsh

Page 23: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

23

hq;= m%idrKhla we;s jqfKa m%xY rch úiska .kakd ,o ys;lr mshjr ksidh (Melot, 2007; Anglade,

2008). .%Sisfha j¾I 2000 oS mj;ajk ,o iólaIKhlska fidhd .kq ,enqfha úYaj úoHd, isiqkaf.ka

80% lg jeä m%udKhla frontistirio f,i y÷kajk ;Sj% YSlaIK wdh;k j, iqodkï mdGud,djla

yodrd we;s njhs' ;jo 50% l muK m%udKhla fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd we;s w;r uqM

ixLHdfjka 1/3 la muK fm!oa.,slj iy lKavdhï jYfhka WmfoaYkh ,nd ;sfí

(Psacharopoulos and Papakonstantinou, 2005, p. 105). wh¾,ka;fha 2003 j¾Ifha§ fcHIaG

oaú;Sh wOHdmkh ksu l< isiqka 1496 la wod, lrf.k lrk ,o iólaIKhlska olakg ,enqfKa 45% l m%udKhla Tjqkaf.a wjidk mdi,a jif¾§ uqo,a ,ndf.k lrk fm!oa.,sl Wmldrl fiajd ,nd

.;a njhs' fuu jhia lKavdhu i|yd 1994 § mej;s 32% m%;sY;h foi n,k l, fuh iEfyk

j¾Okhls (Smyth, 2009, p. 9).

weußld tlai;a ckmofha" lekvdfõ iy ´iafÜ%,shdfõ mj;sk rgdjka iu`. ngysr

hqfrdamfha we;s rgdjka ixikaokh l< yel' j¾I 2007 § fjdÜika (Watson, 2007) jd¾;d lf<a ´iafÜ%,shdj ;=< fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh flfrys ,eî we;s wjOdkh b;d wvq njhs' kuq;a

2004 § f*vr,a wdKavqj úiska kshdul jjqp¾ l%uhla y÷kajd fok ,§' ta m%Odk m%jdyfha m%dma;s

W!K;d we;s jir 03 isiqkag fm!oa.,sl b.ekaùï i|yd uqo,a f.ùu msKsihs' fuu jevms<sfj<

2005 jif¾§ isiqka 6200 lg WmldÍ jq w;r tu ixLHdj fujeks wdOdr i|yd iqÿiqlï ,nk

lKavdhfuka 1/3 l m%udKhls' fuu rdcH odhl;ajh ,nk jevms<sfj<g wu;rj fm!oa.,sl wxYfha fujeks m%drïNkhka o j¾Okh úh' fuu úldYkhka tlai;a ckmofha ;j;a lghq;= yd

iudka;rj mej;sK' úfYaI jYfhka 2002 j¾Ifha§ kS;s.; jq No Child Left Behind (NCLB)

mk; u`.ska fm!oa.,sl bf.kqï imhkakka fj; rdcH iïm;a ,nd §u .ek i|yka l< yel

(Ascher, 2006; Burch, Donovan, and Steinberg, 2006; Vergari, 2007). lekvdj ;=< tjeks iudka;r rdcH wKmk;a ke;súh' tfia jqjo WmfoaYkfha iEfyk j¾Okhla rg ;=< oelsh yels

úh' Davis and Aurini (2006, p. 123) Tjqkaf.a m¾fhaIKh wkqj jd¾;d lf<a miq.sh wjqreÿ 30 l

ld,h ;=< fm!oa.,sl Wmldr WmfoaYk wdh;k 200% - 500% la olajd m%udKhlska j¾Okh ù

we;s njhs' TkafÜf.da m%dka;fha mdi,a hk jhfia orejka we;s fo.=reka 24% l m%udKhla úiska

uE;l § WmfoaYlhska uqo,a f.jd ,ndf.k we;' iuia; lefkaähdkq fo.=rekaf.ka 50% la mjid isáfhaa ;ukag uqo,a úhoï lsßfï yelshdj ;snqfKa kï ksielfhka u WmfoaYlhskaf.a fiajh ,nd .kakd njhs'

,;ska weursldfõ fï ldrKh .ek mrSlaIK isoqj we;af;a b;d w,am jYfhks' kuq;a fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYk wjia:d fuu l,dmfha iuyr ;efkl olakg we;' ta úfYaIfhka

kd.rsl m%foaYj, iy by< oaù;shsl bf.kqï ia:rhkays h' kso¾Ykhla jYfhka – n%iS,fha

Mattos, (2007) rsfhda o cekhsfrda k.rfha kj WmfoaYlhskaf.a ls%hdldrs;aj udkhkaa mrSlaId lr

;sfí' Barros (2008) ndyshd m%foaYfha fuu ixisoaêh .ek i`oyka lr ;sfí'

Page 24: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

24

1 fldgqj' fm!oa.,sl Wmldr b.ekaùï rgdjka j¾.SlrKh

f,dj jgd we;s rgdjka úu¾Ykh lrK l,g fmkS hkafka mrsudj iy iajrEmh wkqj fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh" rdYs .; l<hq;= wdldrhhs' tjeks lKavdhï .; lsrSulg mdol jk lreKq jkafka ; WmfoaYkh jeo.;a ls%hdj,shla f,i j¾OkhjQ wdldrh ms<sn| ft;sydisl o;a;" WmfoaYkhg ys;lr jk fyda wys;lr jk ixialD;sl idOl" rdcH wOHdmk m%;sm;a;s iy fuu Pdhd wOHdmk moaO;sh w;r we;s iïnkaO;d wdoshhs'

cmdkh" fydxfldx"fldrshdj" ;dhsjdkh jeks fmros. wdishdkq rgj, fm!oa.,sl WmfoaYkh l,l mgka b;d m%n, ls%hdldrluls' oeka th rfÜ ixialD;sh yd wkqnoaOj mj;S' fuu ;;a;ajhg fya;= jYfhka oelaúh yelafla fldkamshqIshia oyfï iïm%odhkah' tu.ska idrO¾u wOHdmkh iy Woafhda.su;a nj wjOdrKh lrhs'

kef`.kysr hqfrdamd rgj, iy fmr fidaúhÜ reishdjg wh;aj ;=nQ rgj,a j, 1990 uq,a Nd.h f;la fm!oa.,sl WmfoaYkh idudkH ;;a;ajhl mej;sK' wd¾Ólhka ì|jeàu ksid tu rgj, .=rejrekg orsø;djfhka .e,ùu i`oyd jeämqr hula bmhSug fjfyi ùug isoqjQ úg fm!oa.,sl WmfoaYkh fõ.fhka m%idrKh úh' isiqkaf.a Ydia;S%h oekqfï mej;s wiudk;d o fya;=jla úh'

kef`.kysr wdishdj iy fidaúhÜ ix.ufha iuyr rgj,a iu. ixikaokh lrk l< ngysr hqfrdamfha" W;=re weursldfõ iy ´iag%f,aIshdfõ fm!oa.,sl WmfoaYkh idudkH uÜgul mj;sk kuq;a wo jk úg m%idrKh fjñka meyeos,s f,ig oelsh yels jk ;;a;ajhl we;' m%;sm;a;s ks¾udmlhska wjOdrKh lrkafka fm!oa.,sl WmfoaYkh fjkqfjka wdfhdackh lsrSfï m%;s,dN fo.=reka yd mdi,a olsk neúka ;r.ldrS ;;a;ajhla we;s njls' iuyr rdcHhka fm!oa.,sl WmfoaYkh osrs .kajkafka th wvq idOk uÜgï we;s isiqkg wdOdr jk ksidh'

wms%ldj ;=, fm!oa.,sl WmfoaYkh jvd;a oDYHudk fõ' fï kj Wmk;sh .=rejre olskafka fï yryd ;ukag wdodhï Wmojd .ekSu i\yd we;s wjia:djka yeáhgh' fuys wOHdmk moaO;sh ;=, Yla;su;a wëlaIKhla fyda j.ùula we;s lsrSug ;rï m%n, l%ufõo fkdue;' wo ol=Kq wdishdfõ mj;sk ;;a;ajh jkafka fm!oa.,sl WmfoaYkh ^úfYaIfhka kd.rsl m%foaYhkays& tosfkod cSú;fha fldgila njg m;aùuhs' wm%sldkq wOHdmk moaO;sh ;=<o fuu ;;a;ajh yd iudk ;;a;ajhla úldYh ùu wdrïN ù ;sfí' fmr fidaúhÜ ix.uhg wh;ajQ rgj, mrsoafoka u wms%ldkq .=rejre o fm!oa.,sl WmfoaYkh foi n,kafka ;ukaf.a w,amjQ wdodhug m%;smQrlhla yeáhg hs'

by< oaù;shsl wxYfha yer fiiq wjia:dj, fm!oa.,sl WmfoaYkh ,;ska weursldj ;=< mj;skafka my< uÜgulh' olskakg ,efnkafka idïm%odhsl wOHdmk moaO;shhs' kuqÿ fuu ;;a;ajh ngysr hqfrdamfha iy W;=re weursldfõ we;sjQ mrsosu fjkiaùug Ndckh ùfï yelshdj we;'

fulS úúO m%fNaohka úúO m%;sm;a;s wjYH;d fhdackd lsrSu i|yd m%fhdackj;a h' fm!oa.,sl WmfoaYkfha mrsudj my, uÜgul mej;S muKlska lsishï mshjrla fkd.;hq;= njg" m%;sm;a;s ks¾udmlhska Wml,amkh fkdl< hq;=fõ' fuu wjia:dj lsishï mshjrla .ekSu i|yd b;du;a WÑ; nj is;sh hq;af;a .eg`M wjia:djla we;sùu je<elaùu ioyd l,a;shd mshjr .ekSu" tu ;;a;ajh we;sù m%;sl¾u fiùug jvd fnfyúka hym;a jk neúks'

;Sj%;djh wkqj fjkialï

fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkfha ;Sj%;djh ms<sn| m%Odk úp,Hhka .ek kso¾Yk fmkajdfok

ixLHdf,aLk IIEP m%;sm;a;s ixiofhaoS bosrsm;a úh' WodyrK jYfhka (Neto-Mendes and Costa,

2007) ksfgda-fukaäia iy fldia;d (2007) jir ;=kl ld,hla ;siafia mD;=.d,fha k.rhl oaù;Shsl

Page 25: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

25

mdie,l o;a; fufia olajk ,oS' Tjqka fuu o;a; ish,a,u ,nd .kakd ,oafoa 12 fY%aKsh isiqkg

wod<jhs' j.=j 5 u.ska fmkajkafka 2005-2006 jir i|yd mdi,a y;rlska ,nd.kakd ,o o;a; jk

w;r tu mdi,a j, wkkH;djh t<sorõ fkdùu msKsi j¾K 4 lska y\qkajd we;' 52% isg 65%

olajd m%udKhla fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ,nd we;' fndfyda isiqka i;shlg meh 1 isg 3

olajd ld,hla Wmldrl WmfoaYk ,nd we;s w;r iEfyk isiqka ixLHdjla i;shg meh 4 isg 10

olajd ld,hla tjka WmfoaYk ioyd iyNd.Sj we;' fuu ld,iSudjka iïnkaOh olajd we;af;a

jeh m%udKhka iu.hs'

j.=j 5 - 2005-2006 j¾Ihkays mD;=.d,fha úoHd, lsysmhl 12 fjks fYa%Ksfha isiqka w;f¾ Wmldr WmfoaYk ;Sj%;djh

mdi,a isiqka .Kk

WmfoaYKh ,nk %

WmfoaYk i;s$meh .Kk udisl jeh (Є)

1-3 4-10 10+ NA 70 71-210 210+ NA

ks,a mdi, 161 65% 54% 42% 2% 2% 31% 56% 7% 6%

ly mdi, 97 52% 56% 36% 4% 4% 46% 50% - 4%

fld< mdi, 122 52% 59% 38% - 3% 38% 53% 3% 6%

frdai mdi, 167 63% 54% 45% 1% - 24% 66% 8% 2%

NA = No answer

Source: Neto – Mendes and Costa (2007), p. 7.

mD;=.d,h yd wdY%s; o;a; iïmdokh jQfha wOHdmk wud;HdxYh 2005 jif¾oS cd;sl úYaj

úoHd, m%fõY úNd.hg bosrsm;ajQ 31,035 l wfmalaIlhska yryd lrk ,o iólaIKhla wkqjhs'

(Costa, Neto-Mendes and Ventura, 2008). fuu iólaIKfhka fmkajk ,oafoa fuu ixLHdfjka

54.7] m%udKhla ish mdi,a osúfha 10 isg 12 olajd fY%aKsj, oS fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh ,nd.;a njhs' fuu ld,h tjeks b.ekaùulg md;% ùug b;d iqÿiq ld,h jQ nj meyeos,s h'

ulaksidoh;a 5 - 6 fY%aKs j,oS fuu m%;sY;h 1.6] la jYfhkao 7-9 fY%aKs j,oS 7.7] jYfhka ;=nQ

neúks' iólaIs; jir mqrdu l%uj;aju WmfoaYkh ,enQ ixLHdj 55.9] úh' ;j;a 27.5] msrsila

jif¾ iuyr ld,hl fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd we;s w;r 16.6] la úNd.hg fmrd;=j muKla Woõ ,nd we;'

úNd. wdikak ld,h fj;a u ta ioyd we;s Wkkaoqj j¾Okh ùu ms<sn| idlaIs fjk;a rgj,a j,o oelsh yel' WodyrK jYfhka uqreisfha b;d jeo.;a úNd. folla jk m%d:ñl mdi,a wjidk mrSlaIKh iy by< oaù;shsl mdi,a wjidk mrSlaIKhg fmrd;=j fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh

ioyd b,a u Wmrsufjhs (Obeegadoo, 2007). keóìhdfõoS fuu ;;a;ajh oelsh yelafla 10 fY%aKsh

iy 12 fY%aKsh úNd.dikakfha oSh (Nghiyoonanye, 2007). isx.mamQrej iy úhÜkdufha fuhg

iudkrEmS jQ j¾Okhla m%d:ñl iy oaù;shsl ;,j, wjidk úNd. wjiA:d wkqj fmkajhs (Dang,

2007; Tan, 2009).

Page 26: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

26

Table 6.^j.=j wxl 6'& bkaoshdkq m%dka; myl o;a; bosrsm;a lrhs' fuhska úoyd mdkafka isiqka fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh ,nd .kakd úIhhka yd tys mrsudKh yd ;Sj%;djhhs' flar,fha fm!oa.,sl WmfoaYkh ms<sn| by<u ixLHd;h mej;s w;r wkaød m%foaYays th my< uÜgul úh' tu m%dka;fha ;Sj%;djh ÿq¾j, ;;a;ajhl úh' by< oaù;shsl ;,fhaoS f,dl= úIh m%udKhlg WmfoaYkh ,nd fkd.efkK w;r fuhg tla fya;=jla jQfha Tjqkg úIh lsysmhlg iSudùug ^úfYaI{ ùug& isoqùuhs' my< oaù;shsl ;,fhaoS úIh ud,dfõ m%Odk úIhhka jQfha uõ NdIdjka" bx.%Sis" yskaos" .Ks;h" idudkH úoHdj iy iudc wOHhkh hs' fuu úIh bf.k .kakd

YsIH ixLdfjka 90] muK w;sf¾l WmfoaYkh ,nd.;af;a .Ks;h yerek úg úoHdj iy bx.%sis

i`oydhs (Sujatha, 2007, p. 12). flar, m%dka;fha 98.8] m%;sY;hla .Ks;h ioyd Wmldrl

WmfoaYkh ,ndf.k we;' tfia jqjo W;a;r m%foaYfha fuu m%;sY;h 73] mufKls' fuhg fya;=j tu m%dka;fha .Ks;h wksjd¾hh úIhhla fkdùu úh yel' by, oaù;shsl ;,fhaoS úoHdj iy .Ks;h Odrdjkays isiqka fjk;a Odrdj, wOHdmkh ,nk whg jvd fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh ,nd .ekSu isoqfõ'

j.=j wxl 6 - 2005 jif¾ bkaÈhdfõ YsIHhska w;r úúO úIhhka i|yd WmfoaYk ,nd .kakd YsIH m%;sY;hka

my< oaú;Shsl ;,h by< oaú;Shsl ;,h

1

úIhh 2

úIhh 3

úIhh uq`M

úIhhka 1

úIhh 2

úIhh 3

úIhh uq`M

úIhhka

wdkaød m%foaYa 58.1 36.7 3.4 1.7 - - - -

flar< 7.0 12.9 12.4 67.6 18.8 47.4 13.1 20.7

uydrdIag% 12.0 21.8 55.3 10.9 38.0 55.9 6.1 0.0

W;a;¾ m%foaYa 7.8 21.0 46.8 24.3 35.1 40.6 21.7 2.6

idudkHh 13.3 20.7 39.1 27.0 33.0 49.5 12.4 5.1

Source: Sujatha (2007), p. 11.

j.=j wxl 7 - úúO úIh Odrdjkays bf.kqu ,nk by, oaú;Shsl ;,fha bf.k .kakd bkaoshdkq isiqkaf.a w;sf¾l WmfoaYkh ,nd.kakd m%;sY;hka'

flar< uydrdIag% W;a;¾ m%foaYa tl;=j

úoHdj iy .Ks;h 45.4 55.7 52.1 52.3

Ñ;% 23.4 19.4 15.0 17.5

jdKscHh 20.1 17.8 47.4 19.8

fjk;a 0.0 1.6 10.0 4.3

Source: Sujatha (2007), p. 13.

mdi,a bf.kqï ld,hg w;sf¾l WmfoaYk ld,h o tl;= l< úg isiqkaf.a bf.kqï oskh b;d

oS¾> úh yel' fuu ldrKh Ökfha ueld´ m%foaYhg wod<j Sou (2007, p.5) u.ska úfYaIfhka

Page 27: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

27

yqjd olajd ;sfí' m%d:ñl wxYfha isiqfjl=f.a ks, bf.kqï ld,h meh 5.5 la jqj;a Tjqyq ;j ÿrg;a

meh 2 isg 4 olajd ld,hla bf.k .ks;s' ta wkqj uq`M bf.kqï ld,h meh 7.5 isg 9.5 la olajd oS¾>

fjhs' oaù;shsl ;,fhaoS ks, bf.kqï ld,h meh 7 la jqj;a idudkH jYfhka Tjqka ;j; meh fol

;=kla WmfoaYkh ,nhs' fï wkqj uqM bf.kqï ld,h meh 9 la fyda 10 la jkq we;' Sou (p.5) mjid we;af;a fuu w;sf¾l meh tl;=j u`.ska isÿù we;af;a wOHdmkh i`oyd iïu; ld, m%;smdok wkqmd;hka m%n, f,i W,a,x>kh lsrSulss'

wdldrh wkqj fjkialï'

úúO wdldrhka yryd fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ,ndosh yel' fuu l%ufõo kj ;dlaIKh yryd mrsKduh fjñka ixj¾Okhla ,nhs' fndfyda fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh isÿjkafka .=rejrhd wNsuqLjhs' kuq;a ÿrl:kh" rEmjdysksh" wka;¾cd,h wdosh yryd wkNsuqLjo WmfoaYk ls%hdj isÿfõ' fmr ;eme,a ud¾.sl mdGud,d yryd úYd, WmfoaYk ls%hdj,shla isÿjqj;a wo t;ek ,ndf.k we;af;a fjí wvú iy B - fï,a wdoshhs'

wNsuqLj flrk fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh wdlD;sl jYfhka úYd, f,i fjkia úh yel' m%udKj;a wodhï we;s mjq,a ;u orejkag ;ksj u WmfoaYkh ,nd osh yels WmfoaYlhskaf.a fiajh ,nd .ekSug leu;s jkq we;s' isiqka l=vd lKavdhï jYfhkao WmfoaYkh ,nk wjia:d we;' tfiau foaYkd.dr msrS b;srS hk úYd, lKavdhï yeáhg úfgl oDYH udOHh o Wmldrs lrf.k fm!oa.,sl WmfoaYk isÿjkq olakg ,efí' fï tla tla udkhka u.ska .=rejrekaag o" mdrsfNda.sl f.ùï j,g iy rdcH m%;sm;a;s j,g o úúO n,mEï we;s lrhs'

iuyr rgj, fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh imhkafka" ;ukag oekgu;a hï YsIH ixLHdjla ms<sn|j j.lSula we;s m%Odk m%jdyfha .=rejreka úiskau h' ;uka fyd`Èka okakd isiq msrsilg jeämqr Woõjla ,ndoSu M,odhl njla ne¨ ne,aug fmKqk;a fuu ls%hd ms<sfj,ska f,dl= .eg`M o we;s ùug wjldY we;' b;du;a wjdikdjka; wjia:djl oS" fuh Nh .ekaùula lrd hdfï bvlv mjd ;sìh yel' m%Odk m%jdyfha bf.kqï wjia:djkaysoS ;uka úiska b.ekaúh hq;= iuyr fldgia .=rejre w;miq lsrSfï wjldY we;' ta mdi,a fõ,dfjka miqj flfrk fm!oa.,sl WmfoaYkh ioyd we;s b,a u j¾Okh lsrSu i|ydhs' fndfyda wOHdmk moaO;sj, oS" l=uk isiqka B<. fY%aKshg iu;a jkafkao hk ;SrKh .ekSfï whs;sh .=rejrhd i;=fõ' fuysoS uqo,a jehlr fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh ,n.ekSfï .eg`Mjlg fo.=reka wiqfõ' ta fuu uqo, jeh fkdlsrSu ksid ;u orejkg tu fYa%Ksfhau ;j jirla isàug isÿùfï oS Bg jvd jeä mdvqjla isÿfjk ksid h'

fldrshdj fyda ol=Kq wms%ldj jeks tl iudk fkdjk rgj, mjd wOHdmkh ,ndoSu ioyd rEmjdysksh fhdod .ekSu olskakg ,efí' ol=Kq wms%ldfõ fmdÿ rEmjdyskS fiajd fukau uqo,a f.jd

,nd .;hq;= rEmjdyskS kd,sld j,o wOHdmk jev igyka mj;S (Reddy, 2007, p. 14). ud;Dldj ,ndfok WmfoaYljrhd mdi, fj; rEmjdyskS iïnkaO;djh we;s lrhs' isiqka Tjqkaf.a .eg`M bosrsm;a lsrSfuka wk;=rej .=rejrhd kso¾Yk wkqidrfhka oekqu ,ndfohs' fuu l%uh u.ska .=rejrhd iy YsIHhd w;r Rcq iïnkaO;djhla fkdmj;sk w;r lsisúfgl fm!oa.,sl nkaOkhla

Page 28: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

28

we;s fkdfõ' fuu úldYk u`.ska .=rejre yd isiqka w;r we;s oqria: ùfï ndOl wju lrk kuq;a fndfyda fihska fuu iïnkaOh rfá foaYiSudjg udhsï fõ'

wka;¾cd, WmfoaYkh oqr ms<sn| iSud jvd;a M,odhS wddldrhg ,sys,a lrhs' tu fiajd

cd;sl foaYiSudjka muKla fkdj uydoaùm w;r iSudjkao ch.kS (Ventura 2008a)' B fï,a in`o;d" wka;¾cd," ÿrl:k NdIkh" fjí leurd wdosh u.ska wkq.%dylhskag ;u iqúfYaIS wjYH;djhkag fyd|ska .e,fmk fiajd ,nd .ekaug wjldY ,nd oS we;' ish isiqka fl<ska u uqK.efik WmfoaYlhskag" m%udKj;a wkq.%dylhska ixLdjla ,nd .ekSfïoS ck.ykfha >k;ajho idOlhla fjhs' tneúka Tjqka ;u WmfoaYk uOHia:dk mj;ajdf.k hkafka .ukd.uk uOH,laIhka wdikakjhs' wka;¾cd, WmfoaYkh imhk whg k.rhg fukau .ug o myiqfjka <`.dúh yels w;r myiqjk NdIdjlska o fiajh ,ndosh yel' kso¾Ykhla jYfhka" bkaoshdfõ isák WmfoaYlfhl=g bx.S%is udOHfhka ish fiajh weursld tlai;a ckmofha wkq.%dylfhla fj; ,ndosh yel' tfukau Ökfha isák WmfoaYlfhl=g fydxfldx fyda uef,aishdj fyda isx.mamQrefõ bkakd wkq.%dylfhl= fj; Ök NdId udOHfhka ;u fiajh ,ndoSug wjldY we;'

fuu ksrSlaIK u.ska meyeos,s jkafka WmfoaYkh ,ndoSfï wdldrh uQ¾;su;a jkafka fiajd imhkakka iy wkq.%dylhska hk fomsrsi u yryd njhs' oaù;shsl mdi,a YsIhskaf.a WmfoaYlhska yeáhg fndfyda fihska lghq;= lrkafka w;sf¾l wdodhula wfmalaId lrk úYaj úoHd, YsIHhskah' tu l%uh wkqju" iuyrúg" m%d:ñl isiqkg WmfoaYkh ,ndfokafka oaù;shsl ;,fha isiqka úisks' kuq;a oaù;shsl isiqkag muKla fkdj iriú isiqkg mjd b.ekaùu ms<sn|j lsisu jD;aa;Sh iqÿiqlula fkdue;' tfiajqjo Tjqka ióm jhia iSudjkays miqjk neúka ta wkqj nkaOk we;súh yel'

fuu jhia iSudjkays wks;a wka;fha isákafka úY%dñlhska h' ;j ÿrg;a iudchg lsishï fiajhla ,ndfok w;r w;sf¾l wdodhula ,nd .ekSugo Tjqyq leue;a; olaj;s' Tjqka meñfKkafka fjk;a mrïmrdjlska jk neúka fjk;a bf.kqñ l%u Tjqka úiska fhdod.kakg bv we;' ;jo Tjqka

mrs.Kl wdYS%; f;dr;=re yd ixksfúok ;dlaIKh (ICTs) ms<sn| úfYaI oekqula ^mrsK; njla& fkdue;s wh úh yel' fuu jeäysá WmfoaYlhskaf.ka iuyfrla mdi,a moaO;sfha mQ¾K ld,Sk .=rejreka yeáhg fiajh lr ffk;sl kshuhka mrssos úY%du ,enQ whhs' fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYk fj<|fmdf,a ks, úY%du .ekSfï jhia iSudjka ms<sn| jeämqr ie,ls,a,la ke;s w;r jeä wjOdkh we;af;a ,nd.; yels fiajfha .=Kd;aul ;;a;ajh iy ta i|yd f.úhq;= jk .dia;= m%udKfha idOdrK nj .ekhs'

fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh yeu úglu ls%hd;auljQfha wúêu;a mokul jqj;a wo jk úg fuu wxYh jdKsclrKh fjñka iy jHqy.; fjñka mj;S' Pdhd wOHdmkh" moaO;ska yryd ,ndoSu j¾Okh jk njg fuh ;j;a o¾Ylhls' m%udKfhka l=vd m%dfoaYSh iud.ï iy úYd,

nyqcd;sl iud.ï ia:dms; ù we;' iqm%lg nyqcd;sl iud.ï w;r 1954 oS cmdkfha wdrïN jQ

l=fudaka Kumon iud.u we;' th werUqfka tys ks¾ud;D Toru Kumon (1914-1995) fgdare l=fudaka ish orejdf.a .Ks; m%dma;s uÜgï oshqKq lsrSug .;a mshjrl M,hla yeáhghs' wv ishjilg miqj

Page 29: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

29

l=fudaka mjikafka ;uka rgj,a 45 l isiqka ñ,shk y;rlg fiajd imhk njhs' Tyqf.a wdh;kh wêldrS n, moaO;shla yryd .Ks;h yd NdId b.ekaùu ms<sn|j úfYaI{ ;djhla ,nd we;'

fjk;a wêldrs n,h iys; wdh;k yeáhg Sylvan, Academy for Mathematics and Science, and

the Oxford Learning Centre ye|skaúh yel' Davis and Aurini (2006, P. 124) i|yka lrk ,oafoa wêldrS n,;, jHdmdrhl j¾Okh i|yd fm<Uùula we;s lrk njhs' Tjqka yqjd oelajQfha lekvdfõ ksnkaOk n,dêldrfha úiauhckl j¾Okhhs'

;dlaIKh úiska iïñY% m%fõYhka osrs .kajhs' kj wdldrhla jk cmdk mdi,a k.rh School

City isiqkg ish ksjfia isg fyda lsishï m%dfoaYSh uOHia:dkhl isg fm!oa.,sl mrs.Klhla yryd

bf.kSug wjia:dj imhhs (Suzuki, 2009). fuu cd, mdif,a fudähq, j¾. ;=kla we;;

(i) rEmjdyskS úoHq;a idlÉPd iy mdvï (ii) wka;¾cd, msgqjla yryd flfrk iajhx wOHhk (iii)

uqøs; uQ,dY% yryd WmfoaYkh wdoshhs' mdi,a k.rhg iSudjQ fjku l<ukdlrK jHqyhla we;' m%Odk m%jdyfha wkqlrKhla fkdù ;ukag wdfúKsl bf.kqï moaO;shla meje;aùu ms<sn| ksoiqkla

jYfhka fuh ie,lsh yel' mdi,a k.rh City iqM k.r Towns yryd ls%hd;aul jqjo tu iqM k.r j,go Tjqkag wdfúKssl mdGud,d" wkq.%dylhska iy N+f.da,Sh m%foaY we;' tu tall j,g m%pdrKh" uDÿldx." we.hSï l%ufõo iy w¾: újrKh ioyd Wmldrl wdh;k o mj;S'

fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd rdcH m%;sm;a;s flfia iliaúh hq;= o@ hk .eg`Mjg ms<s;=re jYfhka WÑ; m%;sm;a;s kS¾Kh ioyd Wkkaÿ jk ie,iqïlrejkag iy m%;sm;a;s ks¾udmlhskag fuys olajd we;s m%ldrh wkqj we;s fjkiaùï w;sYhska jeo.;a jk nj fmfka' tfiau (-

weursldfõ mj;sk “lsisu <ufhla w;a fkdyersh hq;=hs” kSs;sh jeks rdcH m%;sm;a;s yryd w¾O jYfhka fyda mq¾K jYfhka rcfha oSukd we;sj flfrK fm!oa.,sl WmfoaYkh ms<sn|j i,ld ne,sh hq;af;a fj<|fmd, n,fõ. u`.ska md,kh jk WmfoaYkhg jvd fjkia wdldrhlghs'

jdiN+ñ fyda uOHia:dkhkays wkqu; WmfoaYlhska úiska wNsuqLj ,ndfok WmfoaYkhg jvd " wka;¾cd,h yryd" iuyr úg fjk;a foaYhl isg ,efnk WmfoaYkh yryd we;sjk m%;sm;a;suh .eg`M j, iajrEmh fjkia fõ'

;u isiqka .ek oekgu;a mdi,a moaO;sh yryd orkakdjQ wksjd¾h j.lSula .ek ye`.Sula orK .=rejreka ,ndfok WmfoaYkh" fo.=reka úiska ish Wkkaoqj u; ,nd .kakd .=rejrekaf.a WmfoaYkhg fndfyda fihska fjkia fú'

mqyqKq jD;a;sl .=rejrekaf.a WmfoaYkh mqyqKqjla fkdue;s iriú isiqkaf.a fydaa oaù;sh mdie,a isiqkf.a WmfoaYkhg jvd fnfyúka fjkiah'

tla isiqfjl=g muKla fm!oa.,slj u ,ndfok WmfoaYkh úYd, foaYk Yd,dj, ùäfhda o¾Yk o we;sj f,dl= msrsilg ,ndfok WmfoaYkhg jvd fjkia fõ'

Page 30: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

30

fuu úúO wdldrhka j¾.SlrKh lrk úg ie,iqïlrejka iy m%;sm;a;s ks¾udmlhska

Tjqkaf.a Ñka;k iajrEmh h:dj;a lr.kS' ta" WmfoaYkh fj; iudc wd¾Ól yd wOHdmksl n,mEï

wjfndaO jk neúks' tneúka fuu .%ka:fha bosrsh fulS udkhka flfrys flakaø .;fõ'

wxl 2 fldgqj - we.ehSï wkqidrfhka ;SrK .ekSu

fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ffki¾.sl jYfhka hym;a fyda whym;a hehs lsj fkdyel' fndfyda foa

r|d mj;skafka WmfoaYkh ,ndfokafka l=uk mrsirhla hgf;a o" flfiao hk ldrKd u;hs' th ,nd fokafka

m%Odk m%jdyfha .=rejreka úiska o" ndysr WmfoaYlhska úiska o" fm!oa.,sl uOHia:dkhkays o@ .=rejreka

;ukaf.au isiqkg WmfoaYkh fokjd o ke;skï ;ukaf.a fkdjk isiqkg W.kajkjd o@ fm!oa.,sl

WmfoaYk u.ska úêu;a mdif,a b.ekaùug W!KmQrKhla fjhs o@ WmfoaYkh ksid wOHdmk m%Odk m%jdy

moaO;sh lsishï wdldrhg flf,iSulg ,lafõ o@'' hkdoS jYfhks' (Poisson, 2007, P.4)

wd¾Ól" iudchsl iy wOHdmksl n,mEu'

mQ¾j.dó ldKav u.ska fmkajd fokq ,enqfõ WmfoaYkfha mrsudKh" ;Sj%;djh iy wdldrh úúO jk njhs' fuu ldrKh iy wd¾:sl moaO;sj, o ixialD;skays o fjk;a úp,Hhkaf.a o mj;sk wiudk;d ksid WmfoaYkfha n,mEu" wd¾Ól idudcshsl iy wOHdmksl jYfhka l=uk wNsfhda. t,a, lrhs o hkak y\qkd.; hq;=j we;' flfia jqjo fuysoS flfrk ixikaokd;aul úYaf,aIKhla yryd fndfyda foa wOHhkh l<yels fõ'

wd¾:sl n,mEu fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh f,dalfha iuyr m%foaYj, b;d úYd, jHdmdrhla ù we;'

fjk;a lsis ;eklg jvd fldrshdfõ fuh meyeos,sj olskakg mq`Mjk' j¾I 2006 oS fldrshdfú l=gqïnhkays fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh ioyd jeh lrk ,o uq`M uqo, wefursldkq fvd,¾

ì,shk 24 ls' fuh o< cd;sl ksYamdos;fhka 2.8% l m%udKhls' (Kim and Lee, 2008, p.3) fldrshdkq fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYk l¾udka;h u.ska WmfoaYlhska yd fuu ld¾hh yd iïnkaO fjk;a fiajlhskag wdodhï ud¾. ,nd fohs' Tjqkaf.a úhoï rgdj rfÜ wd¾:Slfha meyeos,s fjkialï we;s lrhs' fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh i|yd l=gqïN jeh m%udKhka .ek we;s ;j;a kso¾Yk fufiah (

m%xYh ;=, 2006 jif¾ fuu wxYfha weia;fïka;= .; wdodhu mjqï ì,shk 2.21 la jQ w;r

fuu m%udKh 10] lska jd¾Islj j¾Okh úh' (Melot, 2007, p. 50)

.S%isfha fcHIaG oaù;Shsl ;,fha fm!oa.,sl WmfoaYk jeh 2000 oS mjqï ì,shk 1.1 jYfhka

jd¾;d úh' fuu jeh m%udKh rch úiska fuu ;,fha wOHdmk lghq;= i|yd jeh lrK

uqo,g;a jeäh' (Psacharopoulos and Tassoulas, 2004, p. 247)

j¾I 2004 oS ;=¾lsfha fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYk uOHia:dk l< jeh weursldkq fvd,¾

ì,shk 2.9 la jYfhka tla weia;fïka;=jla úiska fmkajd fohs' fuh o< cd;sl ksYamdos;fhka

Page 31: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

31

0.96] l wkqmd;hls' ;j;a weia;fñka;= óg wvq m%udKhka fmkajk ,oS (Tansel and Bircan,

2007, p. 14).

Bcsma;=fõ l=gqïNhka 2002 oS Bcsma;= mjqï ñ,shk 81 la WmfoaYkh i|yd úhoï lrk ,oS'

^fuh wdikak jYfhka weurslka fvd,¾ ñ,shk 18 ls&' fuh jehlr we;af;a úYaj úoHd,hg

we;=,aùug wdikak wjosfha jk w;r m%udKsl jYfhka o< foaYSh ksYamdos;fhka 1.6 l

m%;sY;hls' (World Bank Report 2002, p.26)

f,dalfha fjk;a ia:dkhkays fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkfha N+ñldj fu;rï n,j;a ke;' tfia jqj o w,am fõ;khla ,nk .=rejrekaf.a wdodhug fuu.ska isÿ jkafka fi;ls' Tjqkag iy tu mjq,a j,g m%udKj;a wdodhula iy;sl lr .ekSu i|yd .=rejre WmfoaYkh flfrys keUqre fj;s' kso¾Ykhla jYfhka" Y%S ,xldfõ rcfhka jegqma ,nk WmdêOdrS .=rejrfhl=f.a udisl

fõ;kh 2007 oS weurslka fvd,¾ 108 isg 135 la w;r mej;sK (Samath, 2007, p.1). fm!oa.,sl wxYh yd ii|k úg fuu jegqm my< uÜgul mj;S' tfy;a fld<U k.rfha .Ks; .=rejrfhl=g

fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh u.ska mehlg weurslka fvd,¾ 10 olajd Wmhkakg mq`Mjk' rcfha

jegqmg iujk uqo,la osk 3 la fyda 4 la ;=, bmhsh yel' ;cslsia:dkfha .=rejrfhl=g 2006 jif¾

Tyqf.a udisl fõ;kh yeáhg ,enqfka weurslka fvd,¾ 24 la muKh' kuq;a mehlg weurslka

fvd,¾ 1 isg 2 olajd uqo,la Tyqg fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh u`.ska ,nd .ekSug mq`Mjk

(Kodirov and Amanov, 2009, p. 144). w¾O ld,Sk WmfoaYlhska yeáhg lghq;= l< úYaj úoHd, YsIHfhda mjd fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh u.ska w;sf¾l wd¾:sl m%;s,dN ,n;s' tu`.ska ish wOHdmksl ld¾hhka fyd|ska bgq lrñka rfÜ wd¾Ól m%.;sh i|yd odhl;ajh ,ndoSug yelsjkq we;'

WmfoaYlhskaf.a wdodhfï isg isiqkaf.a bf.kqu foig yefruq' .Ks;h iy NdIdjka ms<sn| ksmqK;djh ,nd .ekSu jeo.;a udkj iïm;a <`.dlr .ekSula yeáhg wd¾Ól kHdhka u`.ska fmkajd fohs' ta u`.ska rfÜ wd¾Ól m%.;sh ioyd odhl úh yel' mqoa.,fhla bf.k .ekSu fkdlf<a kï Tyq ta ld,h;=, l=ula lrk ,oafoa o hkak wksjd¾hfhkau bosrsm;a lsrSug ms<sjka mekhls' tu`.ska wdjiaÓl msrsjeh .Kkh lsrSug wjldY ,efí' mdi,a moaO;sh ;=, bf.kqu ,nk isiqkaf.a wdjiaÓl msrsjeh wd¾Ól úoHdkql+,j my< uÜgul we;' ta Tjqka ;ju wd¾:sl jYfhka M,odhs ;;a;ajhlg meñK ke;s neúks'

tfiau iuyr úfgl WmfoaYkh u.ska wld¾hlaIu;d j¾Okhla o isÿqúh yelshs' ta iïm;a

fjka lsrSug iqoqiq u`.la yeáhg WmfoaYkh f;dard .ekSu yrydh' Kim and Lee (2008, p.31)

fldrshdj weiqfrka fufia olajhs'

uQ,H fj<|fmd, mrsmQ¾K fkdjk neúka o" fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh i|yd uqo,a jeh lsrSug Yla;sh ke;s neúka o" os<s÷ fo.=reka we;s tfy;a Wiia olaI;d iys; orefjl=g my< m%dma;s uÜgï we;s úYaj úoHd,hlg we;=,aùug isÿfjhs' l=gqïNhka úiska wOHdmkh iy fjk;a NdKav w;r jeh lrkq ,nk wdka;sl uqo,a wkqmd;h yeu mjq,la ioydu taldldrS fkdfõ' tneúka fuu whqla;s iy.; wdldrhg isoqjk fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkfha jHdma;sh" olaI;d fjkqfjka wld¾hlaIu iïm;a wdfhdackhla we;s lrhs'

Page 32: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

32

fjk;a ksrSlaIlhska o tjeks wld¾hlaIu wdfhdackhka .ek idlÉPd lrkq ,n;a' ta" fjk;a jvd;a M,odhS fohlg fhdod .;yels iïm;a fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh i|yd fhdod .kakd njg ;¾lhla bosrsm;a lrñka h' iqúfYaIS .eg`Mjla ks¾udKh jkafka m%Odk wOHdmk m%jdyfha .=rejreka ms<sn|jhs' ta Tjqka ;ukaf.a fm!oa.,sl WmfoaYkh ioyd we;s b,a u jeälr .ekSfï wNs,dIh we;sj" is;du;du ish m%Odk j.lSug we;s lemùu wvq lsrSu ksid h' kso¾Ykhla olajk

Sujatha (2007, p. 20) fufia mjihs'

--- fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkhg fhduqjQ .=rejre ish m%Odk mx;s ldurfha b.ekaùu ioyd t;rï ie<ls,su;a fkdfj;s' Tjqyq we;eï úg ;ukaf.a fyda lsishï fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYk uOHia:dkhl fyda WmfoaYk ,nd.kakd f,ig isiqkag n,mEï lr;s'

;j;a wd¾Ól me;slvla jkafka nÿ wh lsrSuhs' fndfyda WmfoaYkhka isÿ jkafka wkshï wdldrhlghs' whnoq tl;= lrk wxYj,g ,`.dúh fkdyels ms<sfj,ghs' rdcH wdodhug nÿ f.úh hq;= mqoa.,hska tfia fkdlrk nj rdcH n,OdrSkag fyd|ska oefkkq we;' whnÿ wdodhu wvqùfï fya;=j ksid rchg ;ukaf.a fjk;a úl,am wd¾:sl yd iqN idOk wNsu;d¾: i`oyd uqo,a fhoùug fkdyels fõ'

iudchSh n,mEu

by< wdodhula we;s mjq,a j,g b;d myiqfjka .=Kd;aulj by< WmfoaYkhla ñ,g .ekSug yelshdj we;s w;r my< wdodhï uágï we;s whg tfia l< fkdyel' tneúka fndfyda fm!oa.,sl WmfoaYk u`.ska iudc wiudk;d oeßh fkdyels uÜgulg Woa§mkh lrhs' wefußld tlai;a

ckmofha rdcH wkq.%yh we;sj mj;ajdf.k hk No Child Left Behind (lsisu orefjla w;ayeßh fkdyel& jHdmD;sh jeks WmfoaYk l%shdj,Ska by; lS iudc widOdrKh ms<sn| ixl,amhg wh;a fkdfõ' fulS jHdmD;sh u`.ska idfmalaIj wvq wdodhï we;s mjq,a j, wvq m%dma;s uÜgï we;s orejkag wjYH iïm;a ,nd § WmfoaYkh i|yd fh§ug wjia:d" n,OdÍka úiska imhd fokq ,efí'

mjqf,a mSvkh iy iudc wjldYh

l=gqïNhka w;aolsk iudc mSvk ixisoaêfha tla wx.hls" fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh' Kim

(2007, p.11) úiska ujlf.a joka yeáhg olajk whqre" WmfoaYkh i|yd fo.=reka fhduq ùfï m%Odk

fya;=j Tjqkaf.a iel ixld Ndjhhs- “hïlsis orefjla jeä olaI fkdù isáh§ fm!oa.,sl WmfoaYk

wdh;khlg iñnkaO fkdjkafka kï tu orejdf.a uj Wu;= fyda È<s÷ úh hq;=h'” WmfoaYk

l%shdj,sfha m%idrKfhka fmkS hkafka mjq,a j, jHqyh o fjkia jk njls (Kim, 2007, p. 12).

fldßhdkq mjq,l idudkHfhka we;af;a tla orefjla fyda fofofkls' msh mrïmrdfõÈ mjq,l

<uhs m%udKh 3-5 olajd jQy' orejka ixLHdj wvq úu ksid fyd| wOHdmk m%dma;s ,nd §u ;reK fouõmshkaf.a wNsm%dhhs' th Tjqkaf.a iudc uÜgu m%o¾Ykh lrk wx.hla yeáhg Tjqka i,lhs' ta ksid Tjqyq ish orejkaf.a wOHdmk ixj¾Okh .ek fmr mrïmrdfõ

Page 33: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

33

fouõmshkag jvd Wkkaÿjla olaj;s' ;reK fouõmsh wfmalaIdj mqoa.,slj ;u orejdf.a ÈhqKqj jqj;a mdi,la orejka .ek i,lkafka lKavdhula jYfhks'

m%xYh ms<sn|jo fuhg ióm jk ksÍlaIKhka oelsh yel' furfÜ o mq¾j mrïmrdjg jvd

mjqf,a m%udKh l=vd ù we;' ;jo orejkaf.a fouõmshka ish fo.=rekag iómj Ôj;aùu;a we;sjkafka

l,d;=rlsks' tneúkau jeäysá mrïmrdfõ Wmldrh ish orejka yodjvd .ekSu i|yd ;reK

fouõmshkag fkd,efí' Glasman (2007, p. 1) fmkajd ÿkafka mqoa.,sl WmfoaYkh i|yd uqo,a f.úh

yels fo.=rekag th yryd mjq,g iduh ,nd .ekSfï wjia:djlaj we;s njhs' ;u orejdf.a f.or

jev fouõmshkag we;s lrk ÿIalr;djh fufia olajhs'

--- fo.=reka iy orejka w;r wd;;sh we;s lrk ia:dkhla njg m;afõ ^úfYaIfhka ;u

orejka kj fh!jkhska jk úg&' ;u orejd mqoa.,sl WmfoaYk uOHia:dkhlg fyda

WmfoaYljrfhl= fj; heùu mdif,a ld¾hhka yd mqyqKqùï i|yd orejdg Woõjla fõ' ;jo

tu`.ska f.or jev ms<sn| wd;;sfhka ore" fouy,a,ka ñfok w;r mjqf,a idudðlhska w;r

hym;a iïnkaO;d iy iudodkh ;sr fõ' orejka ish f.or jev j,g fhduq ùug wlue;s

fudfyd;l§ f.or jev mgka .ekSu fo.=reka uqyqK mdk tla ÿIalr wjia:djls' uj fyda mshd

lsishï úIhhl Wiia iqÿiqlï ,nd isáh § jqj;a mdif,a úIhhl ÿrdjfndaO fldgila i|yd

kj fh!jkfhl=g Wmldr ùu ÿIalr h' tneúka tu .eg`Mj ndysr ;ekl§ úi|d .ekSug

fhduq ùu jvd;a hym;a h'

fï .ek meyeÈ,s lrk Glasman mejiqfõ fo.=reka yd orejka w;r iudodkh we;s lsÍu

myiq jkqfha mdi, ;=<g jvd mdif,ka msg; we;sjk jHqyhl§ h'

mdif,ka msg; we;sjk jHqyhla lsishï w;rueÈ ia:dkhla f,i ie,lsh yel' ^fuu ia:dkh"

Wiia wfmalaIKhka iy wd;;sh we;s& by; fmkajd we;s mjq, o fkdfõ' tfukau th ^we.hSï

mj;ajk" ,l=Kq ,nd fok& mdi, o fkdfõ' fujeks w;rueÈ ia:dkhl§ isiqkag hï fohla

wjfndaO fkdjq nj fy,sorõ l< yel' tfukau Tjqka ;=< fkd;sìh hq;=" tfy;a mj;sk"

oekSï ysveia mj;sk nj lsj yel' tfukau Tjqka hï hï ld¾hhka w;miq fkdl< hq;= jqjo

tfia lr we;s úfgl ta nj lsj yel' ;jo Tjqkag W;aidy lrñka jerÈ lrñka kej;

W;aidy lrñka áflka ál úIhh .ek wd;au úYajdih jrAOkh lr .; yel' fuu ia:dkh

fo.=rekaf.a fkdbjis,su;a nj fyda mdif,a § fokq ,nk úksYaphka .ek NS;shla fkdue;s

;ekls'

isiqkg mdif,aoS fyda mjq,a mrsirh ;=, ,eìh fkdyels" fjk;a udkhl iudc wjldYhla Wmldrl WmfoaYk wjia:djkays ,nd.kakg mq`Mjk' kso¾Yk jYfhka Bcsma;=fõ oaù;Shsl mdi,a ia;%S mqreI jYfhka fjkalr we;s w;r mqoa.,sl WmfoaYk wjia:djkays wfkla md¾Yjh ^ia;%S fyda

mqreI& iu. iïñY% ù ñ;%;aj f.dvk`.d .ekSug wk.s wjia:djla ,nd fohs' Hartmann (2008,

p.58) mqoa.,sl WmfoaYk uOHia:dkhl l<ukdlrefjl=f.a woyia fufia olajhs" “uu úYajdi lrk

Page 34: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

34

mrsos isiqkaf.ka 50] la fuys meñfKkafka bf.kSu i`oydhs' b;srs 50] meñfKkafka Tjqkaf.a ñ;=rka

yuqùughs'”

mqñ;srs nj ^ia;%S-mqreI nj& ms<sn| udkh

mqñ;srs nj ms<sn|j jeä uk;a úia;r lruq' fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh fjk;a n,fõ. iu`. úúO wdldrfhka wka;¾ l%shdldrs;ajhla we;s lrhs' jvd;a m%lgj fmfkkafka n|jd

.ekSfï we;s úIu;djhka h' j¾I 2007 IIEP m%;sm;a;s ixiofha oS Tansel and Bircan (2007) úiska fmkajd ÿkafka ixj¾Okh fjñka mj;sk n|jd .ekSu rgj,aj, .eyekq <uhska m%udKh msrsñ

<uhskag jvd wvq nj mjiñka “;=¾lsh fuu ;;a;ajhg jHd;sf¾Lhla fkdfú” hhs o i|yka fõ' ;=¾lsfha ldka;d wOHdmkh i|yd wd¾:sl fhojqï msrsñkag iu j fyda Bg;a jeä jqj o fo.=rekaf.a leue;a; ;u msrsñ orejka ioyd jeämqr wdfhdackh lsrSughs' ta ;uka úhm;ajQ miqj Tjqkaf.a

m%Odk wdrlaIlhd msrsñ orejd jk njg we;s úYajdih ksid h' Tansel and Bircan (p. 18) fmkajd

fokafka 2005-2006 ld,fha oS fm!oa.,sl Wmldr WmfoaYk mka;sj, mqñ;srs fjki (gender gap)

m%;sY; tall 5 la njhs' ta .Kk ,nd .;a uqM tl;=j 100] la jqfha msrsñ 52.5] la .eyekq 47.5] lao jYfhka .Kkh lrñks' tfia jqj o fuu fjki úêu;a oaù;Sh mdif,a wkqmd;hg jvd wvq

w.hls' tys mqñ;srs fjki m%;sY; tall 9.2] ls' ^msßñ 54.4] iy .eyekq 45.4] jYfhka&' ta wkqj n,k l< mqoa.,sl WmfoaYk uOHia:dkhkays" oaù;shsl mdi,a moaO;shg jvd ia;S% mqreI úIu;djh wvq w.hlska mj;S' fuhg fya;=jla oelaúh yel' by< wdodhï we;s mjq,aj, msrsñ iy .eyekq orejka ish,a,kau fm!oa.,sl Wmldr WmfoaYkh ,nk w;r my< wdodhï we;s whf.a msrsñ orejka muKla tu wjia:dj ,nd.ks;s' tneúka wvq wdodhï we;s mjq,aj, jeämqr mqñ;srs fNaohla fmkajd we;' jeä wdodhï we;s wh w;r ia;S% mqreI iu Ndjh jvd fyd|ska mj;S'

bkaoshdfõ mj;sk mqñ;srs wiu;=,s;;d Sujatha (2007) u`.ska o fmkajd oS ;sfí' tys mj;sk m%Odk wOHdmk m%jdyhg msrsñ <uqka jeämqr n|jd .ekSfï wiudk;djh meyeos,s lrkqfha wd¾Ól yd ixialD;sl idOl yryd h' fuu rgdju m%;srdjh lrk fjk;a rgj, o;a; my; olajd we;'

flkahdfõ Buchmann (2002, pp. 142-143) i|yka lrkafka" m%Odk wOHdmk m%jdyhg isiqka n|jd .ekSfïoS iudk;ajh we;s lsrSfï ld¾hh jeo.;a m%.;shla ,nd we;s njls' jeäoqrg;a mjikafka “jD;a;sh wjia:d ms<sn|j m%p,s; .;dkq.;sl ia;%S mqreI iudcNdjh ms<sn| woyia mj;sS' .eyekq <uqkaf.ka ksjfia lghq;= i|yd wfmalaId lrk odhl;ajh ,nd.ekSfï mrud¾:h we;sj wvq wdodhï ,nk fo.=reka .eyekq orejkaf.a wOHdmkh i`oyd ;u iSñ; iïm;a fhoSug ue,slula olaj;s ^fuu mjq,a jkafka b;du;a oqmam;a wh iy orejka jeä ksid

mjq,a nr we;s whhs&”' Buchmann fmkajd ÿkafka .eyekq <uhska msrsñ <uqkg jvd jeä jev m%udKhla ksji ;=, bgq lrk njhs' fuu ;;a;ajh Pdhd wOHdmkh iu. Tjqkg iïnkaO ùug we;s wjia:d úfYaI jYfhka u j<ld we;s njhs'

Page 35: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

35

fldrshdjg wod,j Kim and Lee (2008, p.25) wOHhkhla yryd wkdjrKh lrk ,oafoa

mqoa.,sl WmfoaYkh ioyd msrsñ <uqkag 0.51 la iy .eyekq <uqka fjkqfjka 0.57 l wodhï kuH;djhla mj;sk njhs' fuhska fmkajd fokafka msrsñ <uqka ioyd mqoa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh w;HjYH NdKavhla nj;a .eyekq <uqka i|yd th iqfLdamfNda.S NdKavhla jk nj;a h' Tjqka jeäÿrg;a fmkajd ÿkafka msrsñkaf.a Y%u yuqod odhl;ajhg jvd ldka;d odhl;ajh wvq njhs' m%;sm,hla jYfhka msrsñkag ,efnk m%;s,dN by< uÜgul mj;S'

nx.a,dfoaYhg wod,j Nath (2008, p.58) m%d:ñl mdi,a ;,hg wod,j lrk ,o

wOHhkhlska wkdjrKh jqfha msrsñ 33.8] lg .eyekq 28.1] wkqmd;hla Wmldrl WmfoaYkh ,nk njhs'

flfia jqj o fuu rgdjka iurEmS fkdfõ' Dang (2007, p.58) úhÜkdufha m%d:ñl fyda oaù;Sh

wxYj, meyeos,s mqñ;srs wiudk;d fkdue;s nj mjihs' flkahdj ms<sn|j SACMEQ o;a;hka

Buchmann (Paviot et al., 2008, p. 153) f.a o;a;hka ikd: fkdlrhs' tfiau Elbadawy,Ahlburg et

al. (2006) Bcsma;=j ;=, ia;S% mqreI wiudk;d fkdolS' mqñ;srs wiudk;d m%Odk wOHdmk m%jdyh

;=<o we;' j¾I 1998 oS mj;ajk ,o Bcsma;= Y%u fj<|fmd< iólaIKfhaoS tu .fõIlhska

WmfoaYk lafIa;%fha jvd ksYaÑ; mqñ;srs wiudk;d oelSug n,dfmdfrd;a;= úh' wOHdmkfha wdêm;H

újdy fj<|fmdf<a we;s nj oeksK' jvd by< wOHdmkhla ,enQ ldka;djkag" jvd fmdfydi;a$W.;a

ieñhka ,enqK w;r iuyr úg n,dfmdfrd;a;= m%udKhg jvd wvqfjka wiudk;d mej;Sug fya;=j

o fuu ;;a;ajh úh yel' fjk;a rgj,a foi n,k l, ls¾.sia:dkfha mqñ;srs wiudk;d jeäfhka

ys;lr jQfha ldka;d md¾Yjhg hs' WodyrKhla jYfhka Bagdasarova and Ivanov (2009, p. 134)

wkdjrKh lf<a fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh i|yd iyNd.s jk isiqka w;=frka 65.4] .eyekq jQ

w;r msrsñ wkqmd;h 34.6] muKla njhs' fuu ;;a;ajh meyeos,s lrk idOlh jQfha YsIH ixLdfjka

;=fkka folla u fyd|ska W.;a mjq,a j,ska ùuhs' fï mjq,aj, fouy,a,ka w;=frka 65] ;a 70] w;r

m%udKhlg" tla wfhl=g fyda úYaj úoHd, Wmdêhla ;snqKs' flfia jqjo fuu idOlh u.ska ;yjqre

jQfha .eyekq <uqkag úfYaI ie<ls,s oelaùula fkdj ia;%S mqreI iudc Ndjh ;yjqre ùu úh yel'

;j;a wdldrhl mqñ;srs udkhla .=rejreka ms<n|j mj;S' iuyr m%cdjka ;=< WmfoaYkh

,ndfokakka jeä jYfhka msrsñ wh ùfï m%jk;djhla we;' ldïfndacfha lrk ,o mrSlaIKhla

wkqj fjkiaùï WoaoSmkh lr ;sfí' f;dard.;a mdi,l 1 isg 3 olajd fY%aKsj, lsisu YsIHfhla

fm!oa.,sl WmfoaYkh fkd,nhs' kuq;a ms<sfj,ska 4, 5, 6 fY%Ksj,oS wkqmd;hka 50%, 25% iy 90]

úh' my fY%aKsfha wkqmd;h wka fYa%Ks folg jvd wvq ùug fya;= úuiQ úg tu fY%aKsfha b.ekajQfha

ldka;djla nj;a wehg ish mjqf,a lghq;= ksid fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh l%uj;aj ,ndosh

fkdyels jQ nj;a m%Odkdpd¾h jrhd úiska mjik ,oS (Bray, 1999b. p. 60). tfiau" Hartmann (2008,

Page 36: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

36

p. 68) jd¾;d lf<a Bcsma;=fõ .=rejrshka fm!oa.,sl WmfoaYkh ksjdij, oS ,ndÿka w;r fm!oa.,sl

Wmldrl WmfoaYk uOHia:dkhka ish,a,u mdfya msrsñ .=rejrekaf.a .%yKfha ;sfnk njhs' weh

jeäÿrg;a fufia mjihs'

iuyrúg .=rejrshkaf.a fm!oa.,sl WmfoaYkh ,ndoSu wvqùug meyeos,s fya;= we;' m%Odk jYfhkau ish .Dyia: j.lSï ksid Tjqkg ld,h yd cjh fkdue;s ùuhs' úfYaIfhka f,dl= mjq,la we;s úg fufia jkq we;' fï yefrkakg Tjqkg iudc iSudjka o mj;S' úfYaIfhka ;reK wújdyl .eyekq .=rejrshlg ijia jrej ksjiska msgj .; lsrSu fyda isiqkf.a ksfjia j,g meñKSu fyda ;u ksjig isiqka le|jd .ekSu ms<sn| iudc ;yxÑ mej;sh yel' ;jo .=rejrshkaf.a uqo,a wjYH;d i`oyd Tjqkaf.a ieñhka u; o hefmk neúka .=rejreka ;rugu w;sf¾l wdodhï u; fkdr|hs'

f,dalfha fjk;a m%foaYhkays mj;sk ixialD;ska fndfyda fjkia jkq we;' tfy;a ta ish`M ;kays fmdÿ

fjkila mj;S' ta .=rejrshkag jvd .=rejreka Tjqkaf.a m%Odk m%jdyfha isiqkag ish fm!oa.,sl mka;s

j,g meñKSug n, lsrSug;a" ;uka i|yd fj<|fmd,la ^f.da, msrsila& fidhd .ekSug;a W;aiql jk

nj is;sh yel'

.%dóh$kd.rsl msysàï

.%dóh yd kd.rsl msysàu wkqj iudc wiudk;d we;s jk wdldrh .ek o olajd we;' m%Odk

fya;= lsysmhla ksid fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh k.rj, jvd;a m%p,s;j mj;S' bka m<uqjekak

jkqfha" kd.rslhska jvd;a by< wdodhï ,nk ksid WmfoaYkh i`oyd jeh lsrSfï yelshdj Tjqkag

we;sùuhs' fojekak jkqfha" k.rj, we;s ;r.ldrS j;djrKfha m%n,j isák jegqma ,nk Y%u

fj<|fmdf<a msrsia jvd;a n,j;a whqrska wOHdmkfha w.h iy iqÿiqlï wfmalaId lsrSuhs' ;=ka jekak

yeáhg oelsh yelafla kd.rsl ck.ykfha >k;ajh ksid WmfoaYkhg wjYH fj<|fmd< mj;akd

w;r tys we;s b,a ug irs,k mrsos fiajd iemhSug .=rejre Wkkaÿ ùuhs'

m%;sm;a;s ixiofha oS bosrsm;a jQ wkqNdú; idlaIs w;rg kef.kysr hqfrdamfha iy wdishdfõ

lreKq o we;=<;a úh (Silova, p. 7). wxl 8 j.=fõ olajd we;s rgj,a 12 ys u msáirg jvd k.rfha

fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh jeä jYfhka olakg ,eìK' fuhska jeäu fjki olskakg we;af;a

24.2] jk lilia:dkfha h' Sujatha(2007) bkaoshdkq ksheoshla wkqidrfhka ,nd.;a o;a; wkqj

fmkajd fokafka kd.rsl$.%dóh fjki fï wdldrhghs' my< oaù;shsl ;,fha oS" k.rfha WmfoaYkh

,nk isiqka 64] idfmalaIj .fï th 29] njhs ^wxl 9 j.=j n,kak&' fuu rgdj wfkHdakH

jYfhka ;yjqre flf¾' fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh fkdue;s .%dóh orejkag moaO;sh ;=< /|S

isàug fkdyels fõ' tneúka Tjqka moaO;sfhka uq`Mukskau bj;aùug bv lv mj;S'

Page 37: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

37

j.= wxl 8- kef`.kysr hqfrdamfha iy wdishdfõ .%dóh yd kd.rsl jYfhka fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkfha Wmfhdack fjkialï m%;sY; jYfhka ] .%dóh kd.rsl

win¾cdkh 87.8 95.0 fndiakshd- y¾if.dakshd 56.9 57.7 fld%taIshdj 50.1 61.6 fcda¾cshdj 76.9 81.2 lilia:dkh 56.6 70.1 ls¾.sia:dkh 37.7 61.9 ,s;=fõkshdj 54.9 69.7 fudkaf.da,shdj 69.9 71.6 fmda,ka;h 59.9 70.1 iaf,dfõlshdj 54.7 58.2 ;cslsia:dkh 41.0 49.9 hqlaf¾kh 77.7 82.0 Source: Silova (2007), p. 7.

j.= wxl 9- bkaoshdkq m%dka; y;rl my, oaù;Shsl ;,fha isiqka w;=frka .%dóh yd kd.rsl jYfhka fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ,nd.kakd YsIH m%;sY;hka ]

.%dóh kd.rsl

wkaød m%foaYa 20.7 38.7 flar, 66.5 70.6 uydrdIaG% 29.3 72.7 W;a;¾ m%foaYa 32.0 52.7 tl;=j 29.0 64.0 N = Rural 1,492; Urban 2,539.

Source: Sujatha (2007), p. 5.

fuu f,aLkfha fjk;a ;ekaj, jd¾;d ù ;sfnk ixLHd f,aLk iu. fuu ixLHdjka

iudk;djhla olajhs' WodyrKhla jYfhka Bcsma;=fõ 1998 oS isÿlrk ,o Y%u fj<|fmd< ms<sn|j

iólaIK o;a; .; yel' rfÜ iqM wdKavq tall 27 ka 22 l l=gqïN 4,816 wdYS%;j ,nd.;a o;a;

fufiah' kd.rsl m%foaYj, 52.0 l m%;sY;hg idfmalaIj .%dóh m%foaYj, fm!oa.,sl w;sf¾l

WmfoaYkh ,nd .;af;a 39.6 l m%;sY;hls (Elbadawy et al., 2006, p.16). j¾IhloS tla orefjl=

i|yd jeh lrk ,o jeh m%udKfha mr;rh fuhg;a jeä úh' th .%dóh m%foaYhka ys Bcsma;shdkq

mjqï 188.9 lajQ w;r kd.rslj 491.5 la úh' fuhg wkqrEmS f,ig nx.a,dfoaYfha ixLHd f,aLk

wkqidrfhka Nath (2008, p. 58) jd¾;d lr we;af;a m%d:ñl 1 fY%aKsfha .%dóh isiqka 19.6]

fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ,nd .kakd w;r ixiokd;aul j kd.rsl m%foaYhka ys th 43.6%

jk njhs' m%d:ñl wjêfha wjidkh jQ 5 fY%aKsfha fuu fjki jvd;a m%n, úh' th .%dóh

m%foaYj, 35.6% la o kd.rslj 62.2% la o jYfhks' fuu ixLHd f,aLk u.ska b,a u yd iemhqu o

Page 38: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

38

meyeos,s lrhs' iemhqu yd wod,j ´iafÜ%,shdfõ Watson (2008, p. 10) i|yka lf<a .%dóh m%foaYj,

we;s WmfoaYl iemhqfï W!K;djh" rch u`.ska fokq ,nk WmfoaYk jjqpr l%ufha id¾:l;ajhg o

ndOdjla njhs' fuu m%foaYj, isiqka" fmdÿ cd;sl m%ñ;shg wvq uÜgul idOkhka" m%udKsl mrSlaIK

j,oS ksrka;rfhka u ,nd we;'

ckj¾.h yd cd;sh

;j;a udkhl iudc wiudk;d cd;sh yd ckj¾.h yd iïnkaO ù we;' úhÜkdufha

iólaIKhlska ,nd.; yels kso¾Ykhla wkqj 1997-1998 m%d:ñl ;,fha oS" jeä ckj¾.fha isiqka

37% la WmfoaYkh ,nd we;s w;r iq`M ck j¾.h i`oyd tu m%udKh 7.1] muKls (Dang, 2007, p.

688). my< oaù;shsl ;,fha oS tu wkqmd;hka 60.7] g idfmalaIj 19.0] la úh' ;jo by< oaù;shsl

;,fha oS tu m%udKhka 78.0] iy 55.9] úh'

fuu ;;a;ajhg m%;súreoaO wdldrfhka iqM ckjd¾.sl isiqka jeämqr WmfoaYk wjia:d ,nk

wh njg o m;aúh yel' Ireson and Rushforth (2005, p. 6) tx.,ka;fha fj<|fmd< n,fõ. u;

mj;sk fuu ;;a;ajh fidhd.kS' tx.,ka;fha iq`M ck jd¾.slhska jYfhka we;s ol=Kq wdishdkq Ök

yd lersìhdkq -wm%sldkq" l=vd njg is;sh yels lKavdhï iqÿq hqfrdamShkg jvd WmfoaYkh ,n;s'

lekvdfõ jeämqru WmfoaYkfhaoS fmruqK .kafka fydxfldx" ;dhsjdkh yd Ökfhka ixl%uKsl

msrsia h' weursld tlai;a ckmofha olskakg we;af;a fjk;a ixo¾Nhls' „lsisu orefjla w;ayersh

fkdyel‟ jevigyk hgf;a id¾:lj b,lal .; lr we;af;a wms%ldkq - weurslkajre iy iamd[a[

iïNjh we;s isiqka h (Zimmer et al., 2007; Mori, 2009).

wOHdmksl n,mEu

fjk;a fndfyda Pdhdjka fuka fkdj" Pdhd wOHdmkhg ;uka Pdhdjlaj mj;sk uq,a jia;=jg

n,mEula we;s l< yel' mdi, yd iïnkaO úIh i|yd w;sf¾l m%fõY m:hkaa ks¾udKh lsrSu

u`.ska m%Odk wOHdmk m%jdyhg fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh úiska Woõ Wmldr fkdfhla

wjia:dj,oS ,ndfok nj fndfyda fihska Wml,amkh flf¾' tfia jqj o iuyr ;;a;ajhka hgf;a

th m%Odk wOHdmk m%jdyh o wNsnjd hk ;eka o mj;S' fj<|fmd< n,fõ. u`.ska fufyhjk

WmfoaYkhg jvd rch u.ska wvq m%dma;Ska we;s isiqka i|yd fufyhjk WmfoaYkh yd;amiska fjkia

wdldrhl ùu wfmalaId flf¾' tfy;a tla tla wdldrhl WmfoaYkh ;=< úúO m%fNao we;s ùuo

n,dfmdfrd;a;= fjhs' Poisson (2007) fuysoS wod,jk mdi,a myiqlï" WmfoaYk ld,iSudj"

b.ekaùfï úIh m:h yd Ys,aml%u" .=re ld¾h idOkh" isiq wjfndaOh" wdoS udkhka .Kkdjla .ek

wjOdrKh lrk ,oS ^jeäÿrg lshjkak Dang and Rogers, 2008, pp. 8-14). B<`. fldgfia kso¾Yk

olajd we;'

Page 39: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

39

wvq m%dma;s we;s isiqka i|yd rdcH wkq.%yfhka meje;afjk jevigyka'

IIEP m%;sm;a;s ixiohg iyNd.sjQjka w;f¾ tx.,ka;fha" <uhska"mdi,a yd l=gqïNhka ms<sn|

wud;HdxYfha (DCSF) ksfhdacs;fhla o úh' Tyq úiska 2007 oS osh;a lrk ,o jeo.;a kshuq

jHmD;shla .ek lreKq bosrsm;a lrk ,oS (Taylor, 2007) ' “b;d fyd| m%.;shla ks¾udKh lsrSu” hk fhdackd l%uh wjOdkh fhduq lrk ,oafoa tla YsIHfhl=g tla WmfoaYlfhl= jYfhka fhdod b.ekaùuhs' fï kj Wml%uh u.ska wfmalaId lrkq ,enqfõ" <ud YslaIKhg Wmldr fjñka wOHdmk idOk uÜgï w;r we;s wiudk;d wju lsrSu hs' fï jHdmD;sh i|yd iQodkï ùfï oS tys ks¾ud;Dka úiska weursld tlai;a ckmofha" tx.,ka;fha iy TiafÜ%,shdfõ mj;sk WmfoaYk úê yryd we;s lrk n,mEï ms<sn|j o we.hSula lrk ,oS'

bosrsm;a lrk ,o f,aLkfha i|yka jQ tx.,ka;fha o;a; Ireson (2004) iy Rushforth

(2005) hk wh úiska wkdjrKh lrk ,o lreKq u; mdol úh' miqj i|yka jQ whf.a wOHhkfha

oS wkdjrKh jQfha (p. 4) Tjqkaf.a ksheosh jQ 6, 11, 13 fY%aKsj, bkakd isiqkaf.ka 27% la fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ,nd .kakd njhs' m¾fhaIlhska úiska m%ldY lrk ,oafoa b;d ckm%sh úIhh

.Ks;h yeáhg;a fofjkqjg bx.%Sis yd úoHdj yeáhg;a h ^bx.S%is úIhfha 6 jir lshùu yd ,sùu

.ek o i|ykla úh&' fuysoS wkdjrKh jQ fjk;a m%Odk ldrKd (-

WmfoaYlfhl= ,nd .ekSug m%Odk fya;=j jQfha ^YsIH ixLHdfjka ;=fkka folla muK isiqkag& jdr úNd. iy fjk;a m%Odk úNd. iu;a ùughs'

oaù;shsl mdi,a isiqka iuyr úg WmfoaYkh ,nd .kafka WmfoaYlhskaf.a Wmldrh ,nñka" wikSm ùfuka fyda fjk;a fya;= ksid Tjqkag w;miq jQ fldgia fyd|ska oek .ekSughs'

YsIH m%dma;s uÜgug fndfyda fihska n,mEfõ WmfoaYkfha .=Kd;aul ;;a;ajhhs' WmfoaYk jev igykaj, M,odhs;djh úúOdldrfhka fjkia úh'

iqÿ iu we;s YsIHhskaf.a „oaù;sh wOHdmkh ms<sn| idudkH iy;slh‟ (GCSE) m%;sm, flfrys WmfoaYkfha n,mEula fkdjQ nj meyeos,s úh' iqM m%udKhla yerek úg fndfyda l`M iu we;s isiqka flfrys WmfoaYkh jeo.;a m%;sm,hla fmkajk ,oS' ixhqla; jYfhka n,k l<" we;sjQ

n,mEu idOkSh tlla úh' .Ks;h úIhfha GCSE úNd.fhaoS WmfoaYkh .eyekq <uhskag jvd msrsï <uhskg m%fhdackj;a úh'

fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh fu;rï úúO wdldr j,ska fjkia jQ fyhska" l=uk mrsirhl oS l=uk wdldrfhka ljqreka i`oyd l=ula l< hq;= o hkak ms<sn|j l%uj;a o;a; m%udKh w,am úh'

Tiafá%,shdj foi n,uq' Taylor (2007, pp. 5-6) u;=lr oelajQfha „jir 3 cd;sl lshùfï fmdoq

iïu; m%.;s uÜgu‟ <`.dùu ioyd isiqkag wdOdr lsrSfï rcfha m%h;akh .ekhs' ´iafÜ%,shdkq

fvd,¾ 700 l jjqpr fouõmshka fj; rch ,ndÿqkafka iqÿiqlï ,;a orejkag tla wfhl=g

WmfoaYlfhla hk mokfï WmfoaYk ,nd.ekau myiq lrùughs (n,kak Watson, 2007, p. 6). miqj fuu jevigyk we.hSug Ndckh lrk ,oS' WmfoaYkhg fmr yd miqj mej;s ;;a;ajhka w;r

Page 40: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

40

lrk ,o ixikaokd;aul we.hSula iy we;s jQ fjki .ek WmfoaYl" fouõmsh Ndrlre whf.a

u;h njg m;ajQ o;a; mdol lrf.k fulS we.hSu isÿ lrk ,oS' j¾I 2003 oS isiqka 19,000 la jir ;=k YsIH m%udKhla iïu; m%.;s uÜgug <x fkdùh ^fuh cd;sl jYfhka .;a l< uq`M YsIH

m%udKfhka 7.6] l m%udKhls&' fuu ixLHdfjka 6,200la fuu jev ms<sfj<g iïnkaO ù" thska

5,443 la uqM WmfoaYk jevigykg u iyNd.S ù we;' we.hSu u`.ska wkdjrKh jQfha isiqkag Ñ;a; úlafIamfhka f;drj bf.kSug fuu jevigyk yryd wjia:dj ,enqK w;r ta wkqj Ñ;a; tald.%;djh oshqKq lsrSug yd bf.kSu flfrys fhduq ùug o W.;a njls' tu`.ska Tjqyq NS;sfhka yd pls;fhka f;drj wd;au úYajdih we;sj bf.k .ekSug o fhduqjQy' id¾:l;ajhg fya;=jQ lreKq w;r mdi,a wdYs%; yd l=gqïNh wdYS%; wkqmdkq o fya;= úh' iuyr m%dka;hka i|yd fïjd b;d

jeo.;a wdldrfhka osiaúh' WodyrKhla yeáhg" úlafgdarshd m%dka;fha 89] isiqka m%udKhla

Tjqkaf.a idOkh oshqKq lr.;a w;r lshùfï l=i,;d j¾Okh jirg 1.7 la úh' flfia jqj;a fuh kshuq jHdmD;shla jQ neúka jvd;a mrsmQ¾K ks.uk j,g t<öu msKsi jeämqr w;aoelSï wjYH jkq

we;' Watson (2007, p. 9) i`oyka lf<a wOHdmkh i`oyd ueosy;aùfï fjk;a l%ufõo yd ixikaokh lrñka msrsjeh M,odhs;djh .ek fmkajd oSu i|yd fuu o;a;hka m%udKj;a fkdjk njhs'

Taylor (2007, pp. 6-7) Ñldf.da kqjr we;s „lsisu orefjla w;ayersh fkdyel‟ (NCLB)

m%;sm;a;sfha ;=kafjks fhdackd l%uh .ek i,ld n,hs' j¾I 2005 oS fvd,¾ ñ,shk 50 la jeh lrñka

mdi,a 343 l bkakd isiqka 60,000 l muK msrsilg fiajd ,ndoSu msKsi fm!oa.,sl iud.ï yd

wdh;k 30 la Ñldf.da mí,sla ial+,aia ^Ñldf.da m%isoaO mdi,a& CPS úiska .súiqï.; lr.kakd ,oS' fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ,nd ÿkafka ,dNdfmalaIdfjka lghq;= l< wdh;k iy

,dNdfmalaIdfjka f;drj lghq;= lrk ,o wdh;k hk ldKav foj¾.hla úh' fuhg wu;rj CPS

úiska iajlSh jev igykla o ls%hd;aul lrk ,oS' WmfoaYkh ,enQ ixLHdfjka Nd.hla muK wvx.= jQfha fuu jev igykg hs' WmfoaYkh i`oyd iqÿiqlï we;s tfy;a WmfoaYkh fkd,enQ whg jvd WmfoaYkh ,nd.;a wh ;=< lsishï oshqKqjla olskakg ,eìK' tfukau iqÿiqlï we;sj jevigykg iyNd.s jQ wh o wvqu idOk uÜgfï wh w;r úh' j¾Ihlg miqj WmfoaYkh ,enQ isiqkf.a

lshùï úIhfha j¾I 1.09 l m%.;shla o .Ks; úIhfha j¾I 0.94lska m%.;shla we;s úh' WmfoaYk

fkd,enq whf.a m%dma;s óg wvq jqjo tu wh w;f¾ o 1.3 iy 0.92 m%udKhka o ms<sfj<ska olakg

,enqKs' kuq;a fuu ixLHd" k.rh mqrdu ,nd.kakd ,o j¾Ok uÜgu jQ 1.06 iy 1.01 ^ms<sfj<ska&

iu. n,k l< wvq uÜgul we;' Taylor Ñldf.da w;aoelSï wkqidrfhka m%Odk .eg`M y;rla y`ÿkd .kakd ,oS'

fkdñ,fha osjd wdydrh ,eîug we;s iqÿiqlu wkqj WmfoaYkh ,eîfï iqÿiqlï we;s wh f;dard .kakd ,oS' fuu ;;a;ajh uq`Mukskau wd¾Ól ;;a;ajh iu. úkd WmfoaYkh ,eîfï fhda.H;djh u; ine|S ke;' tneúka fuu jev ms<sfj< hgf;a WmfoaYkh ,eìh hq;= iuyr fokd u`.yerS WmfoaYkh wjYH fkdjk wh we;=<;a ùfï wjia:d we;' ish orejka g WmfoaYkh ,eìh hq;= úIhhka f;dard .kq ,nkafka fo.=reka úisks' iuyr úg Tjqkaf.a f;arSu idjoH úh' fo.=reka wdl¾Ykh lrk oekaùï yd WmfoaYk meh jeä m%udKhla iuyr iud.ï úiska bosrsm;a lrk ,oS' kuq;a fuh wOHdmksl jYfhka m%fhdackj;a fkdùh'

Page 41: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

41

WmfoaYk lKavdhfï m%udKh úúOdldrhg fjkia úh' tla .=rejrhdg tla isiqjd ne.ska iuyr úfgl WmfoaYkh isÿ jqj;a fndfyduhla lKavdhï yeáhg WmfoaYkh ,enQ w;r iuyr úg lKavdhul isiqka 20 la muK o úh'

iuia; jYfhka we.ehSula fkdùh' fiajh ,nd fokakdf.a j.ùula o fkdùh' j¾Idjidk úNd.fhaoS YsIHhd fyd| idOkhla ,enqfõ kï tu f.!rjh úÿy,g fyda fjk;a md¾Yjhlg fkdj tu .=rejrhdg u ,eìK' mdvï idïm, mQ¾j we.hSulg Ndckh l< lsisu iud.ula fkdùh' tfukau uq,a .=rejrekaf.a yd fo.=rekaf.a wfmalaIK j,g ijkaÿka iud.ï o w,am úh'

isiqkaf.a j;auka .=rejreka u WmfoaYlhska f,i n|jd.;a iud.ï jeämqr n,mEula we;s lsrSug iu;a úh' Tjqka fj; WmfoaYkh msKsi ,ndÿka øjH isiq wjYH;djhkag irs,k mrsos Wmfhda.s lr.kakd ,oS' tjeks WmfoaYlhska fj; YsIH jd¾;d" fyd| fo.=re miq fmdaIKhka iy mdif,a úYajdih o ;snqKs'

fulS wkdjrKhka ie,ls,a,g .ksñka 2007 tx.,ka;fha kshuq jHdmD;sh osh;a lrk ,oS' th

úÿy,a 484 l ^7-11 iy 11-14 jhfia& 2 yd 3 mka;sj, isiqkaf.ka 10% l i|yd tla YsIHhdg tla WmfoaYljrhd mokñka WmfoaYkh ,ndoSfï uq`M msrsjeh m%odkh lsrSug ie,iqï úh' bx.S%is fyda

.Ks;h i`oyd meh 10 l WmfoaYkh iy meh foll tla tla .=re YsIH iïnkaOh tu`.ska we;s flf¾'

fuhg iul< yels jevigykla isx.mamQrefõ o l%shd;aul fjñka mej;sK (Tan, 2009,

p.97). rch 1980 oYlfhaoS wOHdmk idOkhkays mej;=k ckjd¾.sl wiu;=,s;Ndjh .ek lkiai,a,g m;aúh' úfYaIfhka wjOdkh fhduq jQfha Ök yd bkaoshdkqjkag jvd f.da;%sl uef,a cd;slhskaf.a idOkh wvqùu .ekhs' rdcH n,OdrSka úiska" uef,a$uqia,sï orejkg WmfoaYkh ,ndoSu

i`oyd uQ,H wdOdr" (MENDAKI) uef,a$uqia,sï orejkaf.a wOHdmkh i`oyd jQ ljqkais,h fj; ,ndfok ,oS' mdi,a fõ,dfjka miqj fuu Wmldrl mka;s meje;aùu i`oyd rcfha mdi,a o ,nd fok ,oS' wvq .dia;= m%udKhlg fiajh ,ndoSug iQodkï mqyqKqq .=rejreka o ta i|yd ,ndfok ,oS'

m<uqfjka MENDAKI úiska o wk;=rej isx.mamQre bkaoshdkq ixj¾Ok ix.uh (SINDA) úiska o ksnkaOk l%uhla we;s lrk ,oS' fuu wdh;k fol wo jk úg Yla;su;a yd m%lg wdh;k njg

m;aj we;' n,kak -(MENDAKI, 2009; SINDA, 2009).

ol=Kq wms%ldfõ mj;sk idudka;r jevigykla ms<sn|j Reddy, úiska (2007) IIEP m%;sm;a;s ixiofha oS bosrsm;a lrk ,oS' oaù;shsl mdi,aj, úoHdj b.ekaùu jeä oshqKq lsrSfï wNsm%dh we;sj

úoHd iy ;dlaIK fomd¾;fïka;=j (DST) úiska WmfoaYk ls%hdj,sh iudf,dapkh lsrSula b,a,d isák ,oS' tu iudf,dapkfhaoS bosrsm;a jQ jd¾;d wkqj fomd¾;fïka;=j wvq wdodhï ,nk mjq,a i`oyd fiajd imhk úoHd, b,lal flfrk jevigykla osh;a lsrSug mshjr .kakd ,oS' WmfoaYkh uqyqKg uqyqK ,d flfrk wdlD;sh wkqj úh' rch fï i|yd fm!oa.,sl wxYfha iud.ï fj;

Page 42: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

42

wruqo,a ,ndoSu i|yd b,a,Sula lrk ,oS' rdcH wkq.%dyl;ajh u; we;sjQ m%drïNkhla ksid m%Odk wOHdmk m%jdyhg o n,mEula we;sjk whqre flfia wiudk;d ch.kafka o hkak ms<sn|j meyeos,s lr fok jev igykl fyd| kso¾Ykhla jYfhka fuh fmkajd osh yel'

fj<|fmd< úiska fufyhjk Wmldrl WmfoaYkh'

fuu .%ka:fha fmr olajd we;s mrsosu wmf.a WmfoaYk ls%hdjka mQ¾K jYfhka r|d mj;skafka fj<|fmd< úiska fufyjkq ,nk jHjidhka jYfhks' tu ls%hd ms<sfj< bf.kqï m%;s,dN ,ndosh hq;= njg wfmalaId lrk w;r tfia fkdjQ úg ls%hdldrlï ue,ù"úkdY ù hkq we;' WmfoaYk m%drïNhka .ek we.hSula lrk úg fmkS hkafka iuyrla we;af;a ixl,amkhka iy m%pdrKhka mdol lrf.k úkd m%o¾Ys; idlaIs u; fkdjk njhs' fndfyda foa r|d mj;skafka WmfoaYkfha iajNdjh iy WmfoaYkfha jdis ,nd.ekSug isiqka ;=< we;s iQodku u;h' tfukau iuyr miqìful fm!oa.,sl WmfoaYk jHjidh wOHdmkfha m%Odk m%jdyh flfrys RKd;aul f,ig o n,md we;'

fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh m%Odk wOHdmk m%jdyh fjkqjg wdfoaYlhla njg m;aùu ksid we;sjk ;;a;ajh fuysoS u;=úh yels .eg`M j,ska tlls' m%Odk ndysr úNd.hla ióm jk wjia:djl oS iuyr rgj,a j, iuyr isiqka ;u mdi,g" ;ukaf.a úNd. i|yd iqúfYaI jYfhka wjYH jk foa iemhSug fkdyels njg iel ixldjla we;slr .kS' úêu;a mdi,g m<,a mrdihl b,a,Sï bgq lsrSug we;s w;r jvd mD:q, iudc yd foaYmd,ksl wNsu;d¾:hka o we;' ;=¾lsfha isiqka mdi,a fkdmeñKSug ksoyig ldrKd yeáhg uqo,a jeh lr jHdc ffjoH iy;sl ,nd .ekSug Wkkaÿùu fuu ielfha w;Hka; isÿùulaa f,i oelaúh yel' oaù;sshsl yd ;D;Shsl wOHdmk m%fõY úNd.hka meje;afjk wjia:djkays oS Tjqka jeämqr wjOdkh fhduq lrkafka m%Odk m%jdyfha mka;s j,g iyNd.s ùug fyda .Dyia:j úNd.hg iQodkï ùug fkdj" fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkhg

fhduq ùughs' Tansel iy Bircan (2007, p.8) jd¾;d lrkafka fndfyda isiqkg wikSm njg ,nd.ekSug yels jHdc ffjoH iy;sl ksid Tjqkg m%Odk wOHdmk m%jdyfha mka;s u`. yeÍug

bvlv ,efnk njhs' wo fuu ldrKh fndfyda fihska ms<s.ekSug Ndckh jQ ;;a;ajhhs' j¾I 2005

oS ;=¾ls wOHdmk{hskaf.a ix.uh úiska fcHIaG Wiia mdi,a YsIHhska 1,078 la iy Wiia mdGYd,d

WmdêOdrska 1,073 wdYS%;j iólaIKhla mj;ajk ,oS' úNd.hg iQodkï ùu flfia mdie,a .ukg

n,mEfõ o@ hk m%Yakh Tjqka fj; bosrsm;a lrk ,oS' Wiia mdi,a YsIHhskaf.ka 55] la o Wiia

mdi,a WmdêOdÍka f.ka 49] la o ;uka jHdc ffjoH iy;sl ,nd.;a nj mejiQy'

fï yd iudk rgdjla wei¾n¾cdkfha o olskakg mqMjk' Kazimzade (2007) fmkajd oqkafka úfYaIfhka ;u mdi,a ld,fha oaù;shsl ;,fha wjidk fYa%Ksfha oS isiqka idudkHfhka mdi,a

mdvï u`.yer fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh i|yd mdi,a ld,h ;=<oS u fhduqjk njhs (n,kak

Silova and Kazimzade, 2006, p. 128). iuyr isiqka mdi,a n,OdrSkag w,a,ia mjd ,ndoS mdif,ka

Page 43: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

43

msgù we;' tu`.ska Tjqka msg; isáh o meñKSfï f,aLkfha ;uka meñKs njg igyka fhdojd f.k

fm!oa.,sl mka;s i|yd iyNd.S ù ;sfí' Obeegadoo (2007) f.a m%ldYh m%;srdjh lrñka

Kazimzade mejiqfõ tjka ld, iSudjka ;=< mdi,a mka;s ldur fndfyda fihska ysia njla olakg ,efnk w;r fï fõ,dfõ oS isiqka fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh mdif,ka msg; oS ,nd .ksñka isák njhs'

fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkfha ;Sj%;djh isiqkaf.a Ñ;a; tald.%;d úh;g n,mEula lrhs'

fldrshdfõ oS Kim (2007, pp. 16-17) fmkajd ÿkafka úfYaI wruqKq iys; Wiia mdi,a i|yd m%fõY úNd.hg WmfoaYkfhka we;sjk n,mEu .ekhs' whÿïldr isiqka m%n,j úYajdi lf<a WmfoaYk uOHia:dk u.ska ,nd fok oekqu úNd.h i|yd jvd;a wod, jk njhs' w;sf¾l WmfoaYk uOHia:dk j,g úYd, b,a ula we;' tys meñK bf.k .kakd isiqyq mdi,a fõ,dfõ§ idudkHfhka

mka;s ldurfha ksod .ks;s' fuu ldrKh isiqka úiska o ms<s.efka (Kim 2007, p. 17).

mdi,a .=rejreka úfYaI wruqKq iys; Wiia mdi,a (SPH) whÿïlrejkag leu;s ke;' tfia ù we;af;a Tjqka mka;sfha jev .ek wjOdkhla fkdolajd ksod .kakd fyhsks' fofjks yd

f;fjks j¾Id¾O ^fifuiagr& j, ,nd .kakd fYa%Ks SPH úNd.hg wod< fkdfõ' tneúka mka;s ldurh ;=< wjq,la we;s lrk fï isiqkag .=rejreka leue;a;la olajkafka ke;'

SPH isiqka by< idOkhlska hqla;hs' mx;sh ;=< Tjqka uykais ù bf.k .kafka ke;' we;a; jYfhkau Tjqkaf.ka iuyfrla ksødYS,S jk w;r ;fjflla fm!oa.,sl mka;sfha f.or

jev fyda fjk;a lghq;a;l fhfohs' bx.%Sis mka;sfha oS ksod.kS' “wms fuu fldgi oekgu;a

bf.kf.k we;' .=rejre ta nj oks;s” - hk woyi Tjqka ;=< mj;S'

by; WoaOD;h u.ska Ñ;a; tald.%;d úh; .ek muKla fkdj m%Odk wOHdmk m%jdyfha mx;s ldurfha wfkalúO;djh .ek o .eg`M u;= lrhs' WmfoaYkh my;a idOkh we;a;jqka flfrys b,lal jk úg mx;sfha ;sìh hq;= wfkalúO;djh wju lrñka tu`.ska m%Odk m%jdyfha .=re ld¾hh myiq lrhs' kuq;a fj<|fmd< u`.ska fufyhjk WmfoaYkh idudkHfhka WmldÍ jkafka by<

idOkhka we;s whghs' uqreisfha Bah-lalya (2006, p. 75) u`.ska meyeos,s lrk wdldrhg ;

iuyr isiqkg fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYkh ,efnk w;r ;j;a whg fkd,efnk úg m%Odk wOHdmk m%jdyfha .=rejrekag .eg`M mek k.S' lsisfjl= WmfoaYkh fkd,nk úg tu .eg`M we;sjkafka ke;' l%udkql+, mdvï" WmfoaYkh u`.ska oshqKq lrk kuq;a tu`.ska kshñ; mdi,a ld,h ;=< isÿ lrk bf.kqï b.ekaùï ls%hdj,sfha w.h o wvq l< yel'

m%Odk m%jdyfha .=rejrekaf.a YslaIK l%ufõo fm!oa.,sl WmfoaYl l%ufõo j,g jvd fjkia úhyel' fuh wNsfhda.hls' WodyrKhla jYfhka .Ks;h úIhfha oS hdka;s%lj .eg`Mj úi|Sfï wdldrh WmfoaYkfha oS bf.k .kakd kuq;a ta iu. wkqnoaO jk uQ,O¾uhka .ek

wjfndaOhla fkd,nhs' weursld tlai;a ckmofha “lsisu <ufhla w;ayersh fkdyel” jevigykg t,a,jk úfõpkhla jkafka mx;s ldurfha úIh ud,dj iu`. jev igyk u`.ska ,ndfok fiajd

Page 44: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

44

iïnkaëlrKh fkdùuhs' WmfoaYkh ,nd fok whg .=rejreka iu`. ixfoaYkhla meje;aùfï

wjYH;djh ;yjqre lr fkd;sîu .ek úfúplfhda fmkajd fo;s' fï fya;=ju" taldnoaO bf.kqï

jevigykla ixúOdkh lsrSu i|yd mdi,g we;s yelshdj ÿ¾j, lrhs (Sunderman, 2006, p. 118).

isiqka ndysrj WmfoaYkh ,nd .kakd neõ okakd ksid .=rejreka ;u m%Odk m%jdyfha lghq;=

w;miq lsrSug we;s yelshdj ;j;a .eg`M wjia:djls' fndfyda úg fujeks .=rejreka" WmfoaYk mx;s

o Tjqka úiska u mj;ajk wh úh yelshs' Hartmann (2008: 52) jd¾;d lf<a" ;udf.au ridhk úoHd

.=rejrhd ish fm!oa.,sl WmfoaYlhd o jQ l,ays Bcsma;=fõ YsIHfhl= ;=< we;s jQ oDIaÀhhs'''

vhskd mjikafka mx;sfhaoS isiqka l:d lsrSu fyda fjk;a úIh .ek lghq;= lrk njls' „lsis

flfkla wjOdkh fhduq fkdlr;s' tneúka iïmQ¾K mdvu b.ekaùug .=rejrhd ie,ls,su;a

fkdfõ' Tyq úIh lreKq" b;d fkd.eUqre wdldrhlska lsisu meyeos,s lsrSula fkdue;sj úia;r

lrkq we;' wms iefjdu mqoa.,sl WmfoaYkh ,nk nj Tyq fyd|ska okS' tneúka Tyq lror

jkafka wehs @‟

Hartmann (p. 67) i|yka lrkafka fndfyda WmfoaYlhska Tjqka úiska rÑ; .%ka: wf,ú

lsÍfuka w;sf¾l wdodhula ,nk njhs' fuu fmd;a" fj<|fmdf<a iq,N j we;s kuq;a mdi,a j,

úlsKSSu ;ykï fõ' úIh ud,d ixj¾Ok n,Odßka úiska ks¾foaY lrk bf.kqï l%ufõohka fuu

fmd;a u`.ska fkdi,ld yßk neúka mdi,a ;=< tajd ;ykï lr we;'

my; olajd we;s igyfka fmkajd we;s isoaê wOHhk u`.ska Wmldrl WmfoaYkfha ;j;a

udkhka meyeÈ,s lrhs' tfiau Poisson úiska ixlaIsma;j olajd we;s WmfoaYkh iy m%Odk wOHdmk

m%jdyh w;r mj;sk iïnkaO;d ksÍlaIKh lsÍu o jeo.;ah ^j.=j 10&'

Page 45: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

45

j.=j 10 - wOHdmkfha m%Odk m%jdyhg mqoa.,sl Wmldrl WmfoaYkfha n,mEu

úIhh m:h n,mEfï udos,sh Okd;aul iDKd;aul

wOHdmkh i|yd wruqo,a iemhSu

f,dj mqrd wOHdmkh i|yd jeäfhka uQ,H m%;smdok ,nd §u

m%Odk m%jdyh yiqrjkakka úiska jvd ld¾hlaIu j Wmfhda.S l< yels wruqo,a fjk;a wxY j,g yerùu

.=rejrekaf.ka WmfoaYkh ;ukaf.ka ,nd .; hq;= njg fouúmshkag flfrk n,mEu

rchg ,eìh hq;= nÿ wdodhu fkd,eî hdu

.=re wdodhï ud¾. .=rejreka i|yd w;sf¾l wdodhula

.=re l<ukdlrKh

l<ukdlrK l%shd mámdá úlD;s lsÍu ^jeä uqo,a m%udKhla bmhsh yels /lshd wjia:d fjka lr .ekSug W;aidy lsÍu&

mdi,a myiqlï m%fhdackhg .ekSu

mdi,a fú,dfjka ndysrj mdif,a myiqlï Wmfhda.S;djh j¾Okh lsÍu

fmdÿ myiqlï mqoa.,sl ldrKd i|yd fhdod .ekSu

WmfoaYk ld,h mdi,a fõ,dfjka miq ld,h jvd m%fhdackj;aj .; lsÍu ^wëlaIKh fkdue;s orejka o we;=`Mj&

uq`M bf.kqï ld, m%udKh wvq ù hdu ^.=re fkdmeñKSu&

.=rejreka hgf;a mej;sh hq;= m%;sldÍ b.ekaùñ fjkqjg mqoa.,sl WmfoaYkh i|yd fhduq ùu

wOHdmk wka;¾.;h iy b.ekaùfï l%u

rdcldÍ ld,h ;=< § úIhh ud,dfõ fldgila muKla b.ekaùu

fm!oa.,sl WmfoaYlhska úiska wkq.ukh lrkq ,nk lg mdvñ lsÍfï l%ufõoh wkq.ukh lsÍu

.=re ld¾hh idOkh m%Odk m%jdyfha .=rejrekaf.a jev m%udKh wvq ùu

isiqka m%udKj;a ;rï iqodkï ù we;s nj iy;sl lsÍu msKsi .=rejreka .kakd W;aidyh wvq ùu

WmfoaYk mdvï ,ndfok .=rejreka wld¾hlaIu iy f;fyÜgq njg m;a ù isàu

WmfoaYk ld¾hh i|yd m%uqL;djh fok ksid m%Odk m%jdyfha b.ekaùï lghq;= meyer yeÍu

Page 46: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

46

úIhh m:h n,mEfï udos,sh

Okd;aul iDKd;aul

isiq bf.kqu ffokslj isiqkag W.kajk oE wjfndaO lr .ekSug myiq ùu

jev m%udKh wêl ùu iy isiqkag we;sjk f;fyÜgqj

mka;s ldurfha l%shdldrlï flfrys Wkkaÿj ySk ùu

fm!oa.,sl WmfoaYk mdvñ j,§ ,enqK fydavqjdjka mdúÉÑ lrñka isiqka hdka;%sl f,i jev lsÍu

YsIH fkdmeñKsfï m%udKh by< hdu

mka;s ldur .;sl;ajh fyñka bf.k .kakkag mka;sfha fjk;a wh iu`. iu ùug Wojq lsÍu

mka;s ldurfha iudfhdacl w;aoelSï j,g jvd fm!oa.,sl WmfoaYkh jeo.;a ùu

WmfoaYlhska úiska Wmfhda.S lr .kakd b.ekaùfï l%u .=rejrekaf.a bf.kqï b.ekaùfï m%fõYhka iu`. mEySula ke;s ùu

m%Odk m%jdyfha .=rejrekag we;s f.!rjh wvq ùu

m%Odk m%jdyfha .=rejrekag mka;sh ;=, wêl wiudk;dj,g uqyqK mEug isÿùu

l%shd mámdá f;dard .ekSu iy we.hSu

WmfoaYkh idOdrKShlrKh msKsi úNd. i|yd we;s wjYH;d by< oeóu

úYaj úoHd, m%fõY l%shdj,sh úlD;s lsÍu

YsIH idOkh wvq idOk uÜgï we;s whg jvd fyd| m%;sm, ,eîu

wOHdmk fj<|fmdf<a ;r.ldÍ;ajh j¾Okh lsÍu iy isiq bf.kSu ÈhqKq lsÍu

isiqka w;r we;s iudc wiu;d j¾Okh lsÍu

Wiia m%dma;s uÜgï we;s wh WmfoaYkh ,nd .ekSfï§ we;sjk mr;r fjki

mqoa.,sl WmfoaYkh ,nd .kakd isiqkag olajk wksis mlaImd;S;ajh

fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd meñfKk isiqkag o`vqjï meñKùu ^ys;du;d fmkajk ÿ¾j,;djhls&

fm<fmd;a ksmoùu iy fnod yeÍu

úNd. i|yd iqodkï ùug WmldÍ jk iajhx wOHhkh myiq lrjk kj fuj,ï ksIamdokh Èß .ekaùu

kshñ; fm<fmd;a j,g WmfoaYk l%ufõohka we;=<;a ùu

Source: Poisson (2007), pp. 14-15.

Page 47: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

47

isoaê wOHhk ;%s;ajh

tla tla rglg iqúfYaIS jk w;aoelSu mÍlaId lsßfï§ ud;Dldfõ ixlS¾K;djh meyeÈ,s fõ' isoaê wOHhkh i|yd fndfyda rgj,a f;dard .; yelsj ;sìK' tfy;a b,lal .; lsßfï iy

ixlaIsma; ùfï fya;= ksid rgj,a 03 lg iSudù we;' fldßhdj f;dard .kakd ,oafoa uyd mßudK w;sf¾l WmfoaYkh ms<sn|j tu rgg §¾> b;sydihla we;s neúks' ms<sfj<ska n,hg m;a rchhka úiska fuu .eg`Mj úi£u i|yd fkdfhl=;a m%;sm;a;Ska l%shd;aul lr we;;a thska w;ajqfha iSñ; id¾:l;ajhls' uqreis Èjhskg o tjeks u b;sydihla we;' kuq;a ck.yKh jvd;a l=vd jk neúka o WmfoaYkhg n,mdk ixialD;sldx. fjkia jk neúka o fldßhdjg jvd wiudk;d tys olakg we;' m%xYh f;dardf.k we;af;a trfÜ rch úiska fm!oa.,sl WmfoaYkh Èß.ekaùu i|yd jHqyhka ia:dms; lr we;s neúks' ;j o m%xYfha we;sjq fjkialï jvd;a woH;kh'

fldßhdj

Seth (2002, p.1) w¾: oelajqfha fldßhdfõ wOHdmkh cd;sl jYfhka jq oeä weíneysùuls' fldßhdkqjka Tjqkaf.a ^wOHdmk WK& jYfhka iuyr úg i|yka lrk ixisoaêh .ek Tyq úiska lr we;s wOHhkfhka fufia fmkajd fohs' wd¾Ól iy idudÔh fjkila we;s lsÍfï WmlrKhla f,i

wOHdmkh .ek úYajdih ;nk neúka 20 jk ishjfia ueo Nd.fha mgka fm!oa.,sl WmfoaYkh

wOHdmkfha jeo.;a ixrplhla njg m;aj we;' IIEP m%;sm;a;s ixiofha § Kim (2007, p.1) i|yka

l< mßÈ 2007 j¾Ifha§ Wiia mdi,a isiqkaf.ka 63.1% la fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd .kakd njg

weia;fïka;= .; j we;' lKsIaG Wiia mdGYd,d uÜgfï § fuu m%;sY;h 78.4% la jq w;r

wdrïNl ;,fha § th 88.2% la úh' fldßhdkq WmfoaYkh úúO iajrEm .kS' kso¾Yk jYfhka

2007 j¾Ifha uOH mdGYd,d ;,fha § isiqka 45.5% la hakwons hhs ye¢kafjk mqoa.,sl bf.kqï wdh;k j, WmfoaYkh ,nd we;' fm!oa.,slj fyda lKavdhï jYfhka WmfoaYkh ,enq m%;sY;h

25.5% ls' ;j;a 10.4% l m%udKhla WmfoaYk iud.ï u`.ska imhk ,o ld¾hh m;%sldjka yryd bf.kSu bgq lf<a mjqf,a idudðlhska o we;=`M jßka jr meñKs WmfoaYlhkaf.a iydh o we;sjhs'

5% l m%;sY;hla wka;¾cd,h yryd WmfoaYkh ,nd we; ^Kim, 2007, p. 7). j¾I 2006 § mqoa.,sl

WmfoaYkh i|yd l=gqïNhka úiska ork ,o uqM jeh m%udKh weußldkq fvd,¾ ì,shk 24 ls ^Kim

& Lee, 2008, p.3). fuu uqo,a m%udKh o< foaYSh ksIamdÈ;fhka 2.8% la jq w;r th rch úiska

m%d:ñl iy oaù;shsl wOHdmkh i|yd jeh lrk uqo,ska 80% la muK úh'

fuu ixLHdjka foi rcfha ks<OdÍka iy uyck;dj n,kafka fo.sähdfjka hq;=jh' Kim

(2007, p.1) fmkajd ÿkafka"

fm!oa.,sl Wmldrl wOHdmkh fldßhdfõ mj;sk tla mSvdldÍ .eg`Mjls' fo.=rekaf.a wd¾Ól ÿIalr;d j¾Okh lrk njg o fpdaokdjla mj;S' tfukau ÿmam;a iy fmdfydi;a wh w;r mj;sk wiudk;djh jeä lrk njg;a mdi,a úIhh ud,dj úlD;s lrk njg;a mdi,a

Page 48: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

48

.=rejrhdf.a n,dêldrh ÿ¾j, lrk njg ;a isiqkaf.a iu;=,s; ixj¾Okhg ydks lrk njg

;a jYfhka ;j;a fpdaokd o mj;S'

tfia jqj o l=gqïNhkaf.ka mqoa.,sl WmfoaYkh i|yd we;s b,a u È.ska È.gu by<

uágul we;' fofjks f,dal ix.%duh wjidkfha § fldßhdj cmdk wêrdcHh md,kfhka ksoyi

,nd .;af;ah' tu wjia:dfõ rfÜ kq.;alu by< uÜgul mej;s w;r rg o b;du;a ÿmam;a úh'

oYl y;rl wejEfuka fldßhdj w;am;a lr.;a l¾udka; ixj¾Okh ksid 1966 j¾Ifha § wd¾Ól

iyfhda.S;djh iy ixj¾Okh ms<sn| ixúOdkhg (OECD) we;=,aùug yelsúh' fuu ixúOdkhg

Wiia wd¾Ólhla iys; fmdfydi;a ñksiqkaf.a iudch hkqfjka WÑ; jq ye¢kaùula o we;' Henry,

Lingard (et al.,2001, p.7) úiska i|yka lrkq ,enqfõ wOHdmk moaO;sh iy fm!oa.,sl WmfoaYkh

ms<sn| we;s wjOdkh hk lreKq fuu id¾:l;ajfha jeo.;a wx. njhs' ;jo .=re n,dêldßh u;

mejreK wd;;sh iy ;Sj% ;r.ldß;ajh u`.ska o b;d ;r.ldÍ mdi,a m%fõY úNd. ksid o b;d

W.;a iy úkh .rel Y%u n,ldhla ks¾udKh lr we;' fï wkqj ks¾udKh jqfKa ;r.ldÍ ,laIK

iys; Okjd§ ld¾ñl md,k l%uhla i|yd iqodkï jq iudchls'

úNd. wdêm;Hh iy m%;sixialrK mßY%uhka

cmdkh u`.ska hg;a lr .ekSug fmr Y; j¾Ihkays fldßhdjg Yla;su;a isú,a fiajd úNd.

iïm%odhla mej;sK' w;suy;a lS¾;skduhla iys; rcfha fiajhg iqM msßilg we;=<;a ùug yels

jqfha fï mgq oajdrh yrydhs (Zeng, 1999). fuu moaO;sh Ökfha mej;s wdlD;sh wkqj ilia úh'

;jo fuh m%cd N+ñld i|yd YsIH;aj iy úêu;a bf.kSu mokï jk lka*shqishdkq iïm%odhg o

wkqnoaê; h' wo mj;akd úNd. l%uh cmdk wêrdcHjd§ hq.fha 20 jk Y; j¾Ifha§ ks¾udKh

jqjls' iqM fjkialsÍï we;sj ksoyia fldßhdfõ o fuu l%ufõo mj;ajdf.k hhs' j¾I 1950 oYlfha

§ uOH mdi,a" Wiia mdi,a iy úYaj úoHd, wdÈhg m%fõY ùu i|yd úNd. mj;ajk ,§' fuu

úNd. j, wdrïNl tajd úfYaIfhka jeo.;a úh' tu`.ska uq,sl mdi,aj, isiqkag mjd mSvkhla we;s

lrk ,§' iuyr úoHd, úiska i;s wka; yd ikaOHd ld,Sk jYfhka uqo,a wh lrk mka;s ixúOdkh

lrk ,§' mdi,ska miq meje;afjk jkfmd;a lsÍfï ieis o wrUk ,§' fïjd mdi,a j,g fukau

.=rejrekag o w;sf¾l wdodhï ud¾. njg m;aúh'

úIh ndysr jYfhka úNd. i|yd lrk fujka m%h;ak m%isoaO úfõpkhg Ndckh úh' ta

mdi,a isiqka u; we;s l, wd;;sh fo.=reka u; we;s lrk ,o wd¾Ól wiSre;djh iy iudc

wiudk;d m%j¾Okh l< wdldrh ms<sn|jhs' wOHdmk wud;HdxYfhka ksl=;a flreK ksfhda.hka

/ila u`.ska fuu l%uh kj;ajk f,i wK lrk ,§' j¾I 1955 § ckdêm;s Rhee Syngman úiska

ksl=;a lrk ,o m%ldYhl i|yka jqfha fndfyda .=rejreka iy mdi,a jdis ,nd we;af;a mdi,a i;=

Page 49: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

49

Odß;djh iy whÿïlrejka w;r we;s ;=,s;Ndjfha úIu;djh yryd njhs' tneúka ñka bÈßhg

úIh ndysr mka;s iy tjeks Ndú;hka “kS;s u`.ska mq¾K o`vqjï ,eîug fya;= jkq we;” (Seth,

2002, p. 143).

tfia jqjo fuu jdrK ksfhda. u`.ska úYd, n,mEula we;s fkdflßK' tneúka n,OdÍka

w;sf¾l WmfoaYkh wvq lsÍu i|yd ;j;a mshjrla .kakd ,§' ta" wOHdmk ysksuf`.a úúO

wjia:djkaysÈ isiqka f;dard .ekSu i|yd we;s l%ufõoh m%;sixialrKh lsÍu yryd hs' j¾I 1969 §

fida,a k.rfha iy fjk;a m%Odk k.r j, 1970 §;a rfÜ fiiq fldgiaj, 1971 § o" b;d jeo.;a

mshjr .kakd ,§' tajdhska jeo.;a mshjrla jkafka uOH mdi, i|yd jq m%fõY úNd.h fjkqjg

wyUq f,d;/hshla we;s lsÍuhs' fuu m%;sixialrKh u`.ska (Kim, 2004, p. 9) b,lal lrk ,oafoa"

orejkaf.a wd;;sh ,sys,a lrñka Tjqkaf.a mshú j¾Okhg wkqn, §u

uq,sl mdi,a wh:d f,i uOH mdi,a úNd.h i|yd fhduq ùfuka je<elaùu

mqoa.,sl WmfoaYkh wffO¾h lsÍu

úúO rcfha úoHd, w;r we;s mr;rh wvq lsÍu

l=gqïNhka u; mejfrk udkisl iy uq,Huh nr ieye,a lsÍu

ish`M isiqka i|yd jir 09 l wksjd¾h wOHdmkh ,nd §fï cd;sl b,lalh idlaId;a lr .ekSu

i|yd by; i|yka mshjr iu`. isiqka n|jd .ekSu o mqM,a lrk ,§'

fï m%;sixialrK w¾O jYfhka id¾:l úh' ;jo ta flá ld,Sk jYfhks' ta ksid fjk;a

.eg`M o we;súh' mdi,a úiska n|jd .kakd isiqka w;r bf.kqï uÜgfï úYd, wiudk;d we;s nj

mdi,a j,g fmksK' uOH mdif,a m%fõY úNd.h wj,x.= lsÍu iy m%fõY wjia:d mqM,a lsÍu u`.ska

fuu .eg`Mj úif|kq fjkqjg fjk;a uÜgulg udre úh' wêIaGdkh iy olaI;djh we;s isiqkag

oekqfka Tjqkaf.a wjYH;d m%udKj;a mßÈ" ñY% olaI;d we;s mka;shlska fkd,efnk njhs' tneúka

Tjqyq by< mdif,a m%fõY úNd.h i|yd mqoa.,sl WmfoaYkh ,nd .ekSug fm<UqKy' fuu rgdj

t<sorõ ùu;a iu`. 1974 § n,OdÍka úiska Wiia mdi,a wjia:dj ,nd §u i|yd ;j;a f,d;/hs

l%uhla wdrïN lrk ,§' fida,a iy mqidka k.r j, uq,skau wdrïN lrk ,o fuu m%;sm;a;sh miqj

k.r 20 l l%shd;aul lrk ,§' ;jo 2003 jk úg thg by< mdi,aj, isiqkaf.ka 73% la wdjrKh

úh' j¾I 1983 § ;j;a ie,eiaula m%ldYhg m;a lrk ,§' ta úoHdj" úfoia NdId" l%Svd iy fjk;a

úIhh lafIa;% j, bf.k .ekSug leu;s jq iqN. YsIHhskag fiajh lsÍu i|ydhs' fufia lrk ,oafoa

f,d;/hs l%uh W!K;d we;s lrk njg we;sjq úfõpkhg m%;spdrhla jYfhks' j¾I 2007 jk úg

fï úfYaI wruqKla we;s Wiia mdi,a ish`M oaù;shsl wxYfha isiqkaf.ka 0.42% lg fiajd imhk ,§

(Kim, 2007, p. 3).

Page 50: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

50

by< mdi,a ;,fha m%fõYh i|yd ;r.ldÍ úNd. wj,x.= lsÍfï m%Odk m%;sM,h jqfha wod<

.eg`Mj úYaj úoHd, m%fõY uÜgug ;,a ùuhs' fuu úNd. uÜgu fld;rï jeo.;a fõ o h;a th

my< ;, ish,a,gu n,mEula we;s lf<ah' Seth (2002, p.157) i|yka lrkafka úoHd, m%fõYh

i|yd iqodkï ùfï W;aidyh my< ;,hka fj; ;,a ùfï m%;sM,h jqfha fndfyda isiqka mqoa.,sl

mdvï iy mdi,a fú,dfjka miq Wmldrl mdvï j,g m%d:ñl wjÈfha§ u fhduq ùu njhs' uOH

mdi,a i|yd iy Wiia mdi,a i|yd jq m%fõY úNd. wj,x.= lsÍu ksid lS¾;su;a wOHdmk wdh;k

msysá Èia;%slalhl mÈxÑ ùu b;d jeo.;a idOlhla njg m;aùh' iuyr osia;%slal j, mdGYd,d"

Wiia úoHd, m%fõY úNd. j,ska by< id¾:l;ajhla ,eîu ksid tu m%foaY j, bvï we;=`M foam,

ñ, o by< hdula isÿ úh' fuys§ we;sjk ;;a;ajh iajhx ;Dma;slr úh' l%ul%ufhka Èia;%slalh

fmdfydi;a mjq,aj, jdiia:dkhla njg m;ajk w;r Tjqkg mqoa.,sl WmfoaYkh ,nd .ekSu lsisu

w;lska ÿIalr fkdùh'

;ykï lsÍu i|yd .kakd ,o kj mßY%uhka

pqx vQ yajeka (Chun Doo Hwan ) 1980 oS kj yuqod rdcH md,kfha kdhlhd f,i n,hg

m;ajQ úg olakg ;snqK ;;a;ajh fufiah' uQ,sl mdif,a 12.9 ] lao uOHu mdif,a 15.3 ] lao Wiia

mdif,a 26.2] o fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nñka issáhy (Kim, 2007, p.1). fuu .eg`Mj md,kh

lsrSfï wêIaGdkh ckdêm;s pqx g we;súh' Tyq úoHd, m%fúY úNd.fha md,kh fm!oa.,sl wdh;k

j,ska fjkalr rdcH md,kh hgf;a msysg jq úoHd, m%fõY idOk mrSlaIKhlg mjrk ,oS' Ydia;%Sh

úIhhka ioyd w;sf¾l Wiia mdi,a WmfoaYk mka;s meje;aùu iy tu úIhhka i|yd w;sf¾l

Wiia fm< mka;s fyda WmfoaYkh meje;aùu Tyq úiska ;ykï lrk ,oS' fuh fï olajd we;s l<

úma,ùh mshjrla nj i|yka l< yel' wjirh ,enqK fm!oa.,sl WmfoaYkh" u,, lS%vd" ix.S;h"

gelafjdkafvda iy u,a ieris,s hk úIhhka i`oyd iSudúh'

tfia jqjo kej;;a fuu ;yku ls%hd;aul lsrSu ÿIalr úh' Seth (2002, p.186) fufia úia;r lrhs'

fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh ;ykï lsrSu je<elaùu i`oyd fo.=reyq fndfyda fjfyi jQy'

isiqkaf.a jdiia:dk fj; iel bmoùulska f;drj <`.dùu ioyd isiqkf.a WmfoaYlfhdaa Wiia

mdif,a ks, we\qfuka ieriS tys .shy' iuyr mjq,a" WmfoaYlhska i|yd l=,S ksjdi ,nd ÿkay'

tu ksjdi Ndrlreg fkdoefkk mrsos tu mjq,a j, orejkag WmfoaYkh ,ndosh yelsùu i`oyd

fuu mshjr .kakd ,oS' ksjdvq ksfla;k" fydag,a" ksjdi ixlS¾K fndfydaúg jkfmd;a ^lg

mdvï lsrSfï& uOHia:dk jYfhka ryis.;j fhdod .kakd ,oS' fmdfydi;=ka ;u orejka

WmfoaYkh ,nd.ekSu i|yd úfoia rgj,g hjk ,oS'

fufia u;=jQ wjodkï ;;a;ajh" WmfoaYk .dia;= by< oeóug fya;=jQ w;r ryis.;j fm!oa.,sl

WmfoaYkh ,ndoSu jdis iy.; jHdmdrhla njg m;aúh'

Page 51: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

51

iïuq;shlg t<öfï wjYH;djh y\qkd.;a rch" l%ul%ufhka ;yku ,sys,a lsrSug mshjr .kakd

,oS (Yang, 2001). :-

j¾I 1984 oS isisr R;=fõ mdi,a ksjdvq iufha fm!oa.,sl úfoaY NdId b.ekaùfï uOHia:dkhkag we;=<;a ùug wjirh ,eìK' tfukau b;d wvq wOHdmk m%dma;s uÜgï we;s

^my<skau miqjk 20] l m%udKhg& mdif,aoS u tu .=rejrekaf.a fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd .ekSug wjirh ,enqKs'

j¾I 1988 oS" m%Odk m%jdyfha isiqka i|yd mdif,a oS WmfoaYkh uqo,la wh lr ,ndoSu wkqu; lrk ,oS'

j¾I 1989 oS" úYaj úoHd, YsIHhska g mdif,a m%d:ñl yd oaù;Shsl YsIHhska i`oyd WmfoaYkh ,ndoSu wkqu; úh' bf.kqu i`oyd ksmofjk ^má.; l<& frfldavâ bf.kqï wdOdrl fÜma ksmoùug" ñ,g .ekSug o wjirh ,eìK'

j¾I 1991 oS m%d:ñl yd oaù;Shsl isiqkg mqoa.,sl WmfoaYk wdh;khka g mdi,a fõ,dj we;=<;u mqoa.,sl WmfoaYkh ,ndoSug wjirh ,enqKs'

1996 oS úYaj úoHd, Wmdê wfmalaIlh skag m%d:ñl iy oaù;Shsl mdif,a isiqka i|yd WmfoaYkh ,nd oSug wkque;sh ,eìK'

by; i|yka mßÈ iSudjka ,sys,a lsÍfuka fõ.j;a ixj¾Okhla we;s úh' 1993 j¾Ifha§ fm!oa.,sl

WmfoaYkh i|yd rg mqrd jeh l< uqof,a tl;=j fjdka ì,shk 3,410 la (US Dollars 4.3 billion)

úh' fuu uqo,a m%udKh ;j ÿrg;a j¾Okh fjñka 1994 § fjdka ì,shk 4,996 lao 1995 oS fjdka

ì,shk 9,320 la o úh (Yoon et al., 1997, p.1). 1977 jk úg uq,sl" uOH yd by< úoHd, ;, j, isiqkaf.a jd¾Isl WmfoaYk .dia;=fõ idudkHh .Kka .eKqfka o< cd;sl ksIamdÈ;fha tal mqoa.,

w.fhka 12% isg 16% olajd jk njg hs' fuu uqo,a m%udKh cmdkfha fuka ;=ka .=Khla fyda y;r

.=Khla úh (Kwak, 1999). WmfoaYkh m%n, jYfhkau mej;=fKa uq,sl wOHdmk ;,fha h' fuh k.r j, jvd;a meyeÈ,sj oelsh yels jqj;a .%dóh m%foaYj, o m%p,s;j mj;sk nj oelsh yels úh'

j¾I 1997 jk úg ;ykï lsÍfï .eg`Mj kej;;a foaYmd,k kHdh m;%hg we;=<;a jqfha isÿ

jq YS>% j¾Okh ksid o úh yel' 1988 ckdêm;s lsï vd cqka.a (Kim Dae-Jung) f.a uq,au foaYkfha

§ m%ldY lf<a ;uka “<ud fm< úIh ndysr lghq;= j,ska ksoyia lr .kakd nj;a fo.=reka mqoa.,sl

WmfoaYkfhka we;sù ;sfnk uq,H wmyiq;dfjka uqojd .kakd” nj;ah (quoted by Yi, 2002, p. 2).

rch j¾I 1988 § m%ldYhg m;alf<a fcHIaG oaú;Shsl isiqka i|yd jk w;sf¾l bf.kqï WmfoaYkh

mshjfrka mshjr ;ykï lrk njhs' 1998 jk úg my< oaú;Shsl ;,fha Wiia mdif,a m%:u wjqreoao

i|yd fï ;yku l%shd;aul lsÍug kshu úh' ta wkqj l%ufhka 2001 jir jk úg ish`Mu oaú;Shsl YsIHhskag fuu ;yku l%shd;aul ùug ie,iqï flßK'

tfia fj;;a fuu fhdackdj ms<s.kq ,enqfõ úYd, ielhla iys;j hs' WmfoaYkh ms<sn| .eg`Mj M,odhS f,i ch .; yels jkafka th wkjYH jk ;ekg m;a lsrSug lghq;= lsÍfuka njg fï ms<sn|j úfõplfhda ;¾l bÈßm;a l<y' tfiau WmfoaYkh yryd ,eìh yels jq idfmalaI

Page 52: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

52

jdish wvq lsÍfuka iy wOHdmk m%Odk m%jdyfha .=Kd;aul j¾Okhla we;s lsÍfuka o fufia l<

yels njg jeä ÿrg;a ;¾l l<y' úYd, wf,úhla we;s mqj;a m;la (Asiaweek, 1997, p. 20)

fhdackd lf<a"

fldßhdkq n,OdÍka Tjqka f.a W!K;d i`.jd .ekSu i|yd m%d:ñl iy oaú;Shsl wOHdmkfha WmfoaYkh ;ykï lsÍu iujkafka uq`M ck;dj u È<s÷ njg m;a lr fidrlu ;=rka lsÍug lghq;= lsÍu jeks ;;ajhlg hs' YS>%fhka j¾Okh jk ;r.ldÍ ;;ajhl mj;sk wdishdfõ b;d iq`M fmdÿ .=Kdldrh i|yd kS;s iïmdokh lsÍu w¾:j;a fkdfõ'

fufia h<s mK .ekajq ;yku ms<sn|j mßY%uh óg mqfrda.ó jq whf.a W;aidyhg jvd ÿr .uka lf<a ke;' Widúh úiska j¾I 2000 § fuu ;yku jHjia:d úfrdaë nj;a th udkj whs;Ska W,a,x>kh lsÍula nj;a m%ldYhg m;alrk ,§'

úl,am Wmdhud¾. ms<sn| m%h;akhka

fuu isÿùï j,g uqyqK mdk fldßhdkq n,OdrSyq jvd m<,a m%fõYhla .ekSug ;SrKh l<y'

Tjqka úiska 2004 jif¾§ “rdcH wOHdmk moaO;sh m%;sixialrKh lsÍu yryd mqoa.,sl WmfoaYkh

msKsi flfrk jeh wju lsÍfï m%;sm;a;sh” fia kï l< m%drïNkhla Èh;a lrk ,§' WmfoaYkh

;ykï lsÍug mshjr .ekSu frda. ksodkhg ms<shï lsÍula fkdj frda. ,laIK j,g ms<shï lsÍula

nj fï jkúg n,Odßkag wjfndaO úh' tneúka rdcH wOHdmkh i`oyd iEu ;,hlu uyck m%idoh

we;s lsßug l< hq;= foa fidhd n,k ,§' fï .ek iqúfYaI mshjr 10 la m%ldY úh (Kim, 2004, p.22).

1. wka;¾cd,h iy wOHdmk .=jka úÿ,s fiajh yryd “úoHd,hSh Ydia;% yelshd mÍlaIKhg (CSAT)” iqodkï ùfï mdGud,d bÈßm;a lsÍu fkdfyd;a bf,lafg%dksl Ndú;h yryd b.ekaùfï

jevigyk;

2. Ydia;%Sh idOk uÜgï u; mokï jq" mdi,a fõ,dfjka miq mj;ajk w;sf¾l mka;s mdi,g wjYH

újO ;, j, mj;ajdf.k hdu ;

3. jvd;a iM, úIhh ndysr l%shdldrlï y|qkajd oSu ;

4. ;ukaf.a l=vd orejka <ud wdrlaIl uOHia:dk j,g hjd .ekSug ;rï j;alula ke;s /lshdj,

kshq;= fo.=rekaf.a orejka i|yd mdif,ka miq meje;afjk mka;s we;s lsrSu ;

5. jD;a;sl .=rejreka fiajhg n|jd .ekSu iy úúOdx.SlrKhg ,lajq .=re we.hSï moaO;shla

fhdod .ekSu;

6. b.ekaùfï l%u iy we.hSfï l%u fjkilg Ndckh lsÍu ;

7. Wiia mdi,a tliudk ;;ajhg f.k tafï m%;sm;a;sh fjkia lsÍu yryd isiqka úúO mka;s j,g

f;aÍfï § Tjqkaf.a m%ùK;d uÜgï mdol lrf.k b.ekaùfï l%uhla ks¾udKh lsÍu ;

8. Wiia mdi,a jd¾;d iy úIhh ndysr l%shdldrlï jd¾;d i|yd m%uqL;djh ,ndfoñka CSAT

,l=Kq flfrys we;s wjOdkh wvqlsÍu u`.ska úoHd, m%fõY l%shdud¾. fjkia lsÍu ;

9. wOHdmkfha wju idOk uÜgula ,nd .ekSu iy;sl lsÍu ;

10. iudc iy ixialD;sl W!K;djhg ms<shï fiùu .

Page 53: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

53

fï l%shdud¾. j,ska iuyrla ksid fmr mej;s m%;sixialrKhka o" kùlrKhg fyda wdmiq yerùug yels úh' úÿy,a j,ska ,efnk úIhh ndysr l%shdldrlï iys; ks¾foaY u; isiqka we;=<;a lsÍfï l%uh tla kùlrKhls' fuu l%uh fjk;a ;ekaj, mej;s l%uhg jvd m%;súreoaO wdldrhg Èiajkafka tu`.ska uOH.; úNd. l%uhla iy m%ñ;slrKfhka hq;= we.hSï Wmudkhka we;s lrñka

¥IK l%shd o wju lrk neúks (Gorgodze, 2007). kj ie,eiau ;=<g o m%Odk wOHdmk m%jdyh i|yd mej;s WmfoaYk l%shdj,sfha iuyr .=Kdx. we;=<;a lsÍug Wkkaÿ úh' tneúka wka;¾cd,h iy pkaøsld ;dlaIK rEmjdysksfha ksoyia mdvñ ud,d fufyhqu i|yd" jkfmd;a mdi,a f,i

iqm%isoaO jq (Cram schools) WmfoaYk wdh;k j, .=rejreka fhdod .kakd ,§' fuys§ ksoyia mdvñ

ud,d ,nd ÿkafka yr úIhhka i|yd muKs (Lee, 2007, p. 1228).

Wiia mdi,a tl iudk ;;a;ajhg f.k tafï m%;sm;a;sfha fjki o meyeÈ,s h' 1974 jif¾§ fuu m%;sm;a;sh y÷kajd ÿka wjia:dfú§ ;¾ldkql+, njla yd wdl¾YkSh njla o fmKqks' ne¨

ne,aug fyda fyd| mshjrla f,i fjk;a rgj,g o fuu m%;sm;a;sh Èia úh' tu ksid Kim & Lee

(2008, p. 29) jeks úfõplhskaf.a m%ldY ydiHhg ,la l< yel' Tjqka mejiqfõ fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd we;s by< b,a u ms<sn|j fl,skau fodaI o¾Ykhg b,lal jkafka fuu m%;sm;a;sh

njhs' fjk;a we.hqïlrejkag (e.g. Byun, 2008) we;af;a óg jvd ishqï f,i fjkia jk woyia h' flfia jqj o fuu m%;sm;a;sh l%shd;aul ùfï§ fyda m,oeÍfï§ tajd iDcq wdldrfhka isÿù ke;s nj meyeÈ,sh'

j.=j 11 - 1980 - 2007 ld,h ;=<§ fldßhdfõ mqoa.,sl WmfoaYkh ,nd .;a YsIH m%udKh m%;sY;hla jYfhka

uQ,sl mdi, uOH mdi, Wiia mdi,

1980 12.9 15.3 26.2

1997 72.9 56.0 32.0

2007 88.2 78.4 63.1

Source: Kim (2007), p.1

fuu oiúO l%shdud¾. ,hsia;=fõ fjk;a ldrKd j,g m%;súreoaO jq wxl 10 foi n,uq'

“iudc iy ixialD;sl W!K;djhg ms<shï fiùu” hk lshuk b;d m<,a fukau meyeÈ,s f,i ks¾jpkh lsÍug fyda n,d;aul lsÍug fkdyels ldrKhls' wOHdmkhg we;s f.!rjh iy ;r.ldÍ Ôj .=Kh fldßhdj ;=< .eUqßka ;yjqre ù we;s neúka laIKslj kùlrKh lsÍug fkdyel' tneúka mqoa.,sl WmfoaYkh fkdlvjd j¾Okh ù we;af;a wkqms<sfj,ska n,hg m;ajq

rchkaf.a mßY%u o jHj¾: lrñks ^j.=j 11&' WmfoaYk ,nd .ekSfï wdh;k .Kk ^hakwons)

fõ.fhka j¾Okh úh' j¾I 1980 § 381 isg j¾I 2000 jk úg 14,043 la úh' 2007 § tu m%udKh

31,000 la úh ^Kim and Lee, 2008, p. 9). tfia jqjo fldßhdkq wOHdmk n,OdÍka ;u u;h

Yla;su;a j bÈßm;a lsÍug h;ak orhs' fï .ek woyia olajk Lee and Jang (2008, p.15) ksjerÈj wjYH;djh fmkajd fohs' fuu .eg`Mj úi£ug yelsjkafka nyq wdxYsl yd mßmQ¾K m%fõYhla u`.ska neúka ta i|yd wkq.ukh l< hq;af;a bjiSfuka hq;= iy ¥ro¾YS ls%hd ms<sfj;ls'

Page 54: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

54

fldgqj 3 - mSvk l<ukdlrKh mdi,a tl iudk ;;ajhg f.k tafï m%;sm;a;shg jHd;sf¾Lhla jk úfYaI Wiia mdi,a iuqyhla fldßhdkq rch u`.ska ks¾udKh lrk ,§' fuu mdi,a j,g we;=<;a ùug we;af;a ;Sj% ;r.hls' ;jo fm!oa.,sl

WmfoaYkh fuu mdi,a j, w;ayeßh fkdyels wx.hls' Kim (2007) wOHhkh lf<a l=gqïNhkaf.a mSvkh l<ukdlrKh lf<a flfiao hkakhs' vdcqka kue;s .eyekq <uhd iy wef.a ujf.a oelau fuys i|yka lruq' fuu fþofhka úia;r lrkafka vdcqkaf.a Ôú;fha mSvkldÍ ;;ajh ;Sj% jq ld,iSudjla .ekhs' ;Sj%;djfhka wvqj fyda fujeks mSvkhka fldßhdkq orejka ñ,shk .Kklf.a uq`M mdi,a ld,fha§ u tÈfkod Ôú;fha n,mdk ,laIK h'

úfYaI Wiia mdi,l m%fõY úNd.hg udi 02 g fmr vdcqka fm!oa.,sl WmfoaYk wdh;khl ,shdmÈxÑ úh' tys§ weh bx.%Sis" fldßhka NdIdj iy .Ks;h bf.k .;a;d h' fm!oa.,sl wdh;khg weh mdif,ka miqj

iji 05 g muK f.dia rd;%S 10 muK jk ;=re bf.kSfuys fhÿkd h' ;j o weh rd;%S 02 f;la tu wdh;kfha

iajhx wOHhk ldurfha .; l<d h' bka miqj ksjig meñKs weh kskaog .sfha rd;%S 03 g muKh' weh Wfoa

06 g wjÈ ù kej; wef.a mdi,g meñKshd h' vdcqka f.a uj weh ksod .;a wdldrh fufia úia;r lrhs' ud weh wjÈ l< jydu kskafoka wjÈ fjhs' kuq;a weh wjÈ lsÍu uu leu;s ld¾hhla fkdfõ' weh flfrys we;sjk wkqlñmdj ksid hï fyhlska uu weh wjÈ fkdlf,a kï weh fldam fjhs' weh ug fufia lshhs' Tn óg jvd Yla;su;a úh hq;=hs' ud wjÈ lsÍu Tng wudre úh yels jqj;a Tn tfia l< hq;=hs' Tn th lrkafka ud i|ydh' Tn ud fid,jd fyda tfia ke;skï ug myrla oS fyda ud wjÈ l< hq;=hs'

vdcqkaf.a ujg fuu ld, iSudfõ § ÿjf.a Ôú;h b;d wudre njg ye`.=k;a fm!oa.,sl WmfoaYkh ms<sn|j weh ie,l=fõ wdfhdackhla yeáhghs' fjk;a uõjreka yuqù Tjqkaf.a orejka ,nk fm!oa.,sl WmfoaYk .ek idlÉPd lrk úg fuu u;h weh ;=< ;j;a ;yjqre úh' vdcqkag kï ye`.=fka fm!oa.,sl WmfoaYk wdh;kh wehf.a o¾Ykm:h m<,a lr.ekSug WmldÍ jq njhs' vdcqka ;r.ldÍ;ajh tys § w;aÿgq neúka jeäfhka uykais ù bf.kSug fhduqfjhs' tfia jqjo fm!oa.,sl WmfoaYk wdh;kfha bf.kSu ksid wef.a mdi,a wOHdmk wdh;kfha jev meyer yeÍug o isÿúh' weh

mqoa.,sl WmfoaYk wdh;kfha mdkaor 02 jk ;=re bf.kSu l< neúka fndfyda úg mdi,a mka;s ldurfha§ ksod .;a;d h' Source: Kim (2007), pp. 7-8

uqreis osjhsk

fldßhdkq wOHdmk n,OdÍka fukau uqreis wOHdmk n,OdÍka o fm!oa.,sl WmfoaYkfha

.eg`M iys; ldrKd i|yd úi÷ï fiùug W;aiql jqy' kuq;a Tjqka o ,enqfõ iSñ; id¾:l;ajhls'

IIEP m%;sm;a;s ixiofha § uqreis Èjhsfka ysgmq wOHdmk weu;sjreka jq wd¾uq.ï m¾iqrduka (1983-

1995) iy iaàjka Tì.dfvda (2000-2005) hk fofokdg tl;= ùug wjia:djla ,eìK' foaYmd,k

lafIa;%fha§ Tjqka fjkia me;sj, isáh uq;a fuu ixiofha § Tjqyq tl;= jQy' Tjqka fofokd tlajkaj

m%ldY lf<a fm!oa.,sl WmfoaYk .eg`Mj ch .ekSu i|yd l%shd;aul l< yels m%;sm;a;s ks¾udKh

lsÍfï ÿIalr;djh hs' Tjqka jeäÿrg;a mejiqfõ Tjqka úiska uqyqK mE wNsfhda. ta wdldrfhka u

Tjqkaf.a mqfrda.dóka iy wkq.dóka o w;aú¢k njhs'

Page 55: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

55

we;a; jYfhkau" uqreis Èjhsk mqoa.,sl WmfoaYkfha wNsfhda.hka Y; j¾Ihl muK

ld,hl mgka ksÍlaIKh lr we;' Foondun (2002, p. 488) úiska 1901 § Wmqgd oelajQfha tjlg

mej;s tlu rcfha oaú;Sh msßñ mdif,a uq,a .=re úiska l< m%ldYhls' tlS uq,a .=rejrhd úiska

fm!oa.,sl WmfoaYkfha ksfIaOkd;aul udkhka y÷kd .;a kuq;a th je<elaùug fkdyels ùu .ek

wirK jq njla m%ldY lr we;' Bg iudk m%ldYhla l=remafma uqreis rdclSh úoHd,hfha uq,a .=re

úiska 1911 § lr ;sfí (quoted in Mauritius, 1994, pp. 1-2). Tyq mejiqfõ Tyqf.a .=re uKav,fha

12 fofkla fm!oa.,sl WmfoaYkh i;shlg meh 13 - 33 olajd ,nd fok njhs' Tyq fufia mjid

we;'

m%udKj;a jkaÈhla ,nd fkdfokafka kï fuu Ndú;h mq¾K jYfhka ;ykï lsÍug fkdyel' uu tjeks mshjrla hym;a nj o fkdis;ñ' fï uy;=kag úÿy,ska msg Tjqkaf.a úfõl ld,h Tjqkag iqÿiq jk mßÈ m%fhdackhg .ekSug mqMjk' th keje;aúh yelafla ljqrekag o lshd uu fkdolsñ' iSudjka mekùu o l< fkdyels nj uf.a woyihs' tfia kï tjeks ;ykula n,d;aul lrkafka flfiao@ tu .=rejreka m%n,j lshkq we;af;a rdcldÍ fõ,dfjka miqj Tjqkaf.a l%shdjka md,kh l< fkdyels njhs' uu we;s jro ms<s.ksñ' kuq;a i;=gqodhl úi÷ula ,nd§ug wfmdfydi;a fjñ'

oYl ;=klg miq 1941 wOHdmk jd¾;dfõ l¾;D ;¾l lf<a .=rejreka i÷od isg isl=rdod olajd iEu rd;%shlu w;sf¾l b.ekaùfï fhfokafka kï Tjqkaf.a kshñ; ld¾hfha § ld¾hlaIu úh fkdyels njhs' tu jd¾;dj (quoted in Mauritius, 1994, p. 2) olajd we;af;a"

jev lrk Èkh m%udKj;a fkdfõ kï th §¾> l< yel' mka;sfha /ilg mqoa.,sl WmfoaYkh wkjYHhs' tjeks b.ekaùula wjYH jkafka miqng msßñ <uhska lsysm fofkl=ghs' wjYH jk wdldrhg th l< hq;af;a mka;s Ndr .=rejreka úiska u" ;uka ,nd .kakd jegqm yd iïnkaO rdcldßhla yeáhghs'

wdreuq.ï mriqrduka f.a (Armoogum Parsuramen) kdhl;ajh (1983-1995)

fm!oa.,sl WmfoaYkh ms<sn| Wkkaÿj j¾Okh fjñka meje;s wjoshl wdreuq.ï mriqrduka

n,fha isáfha h' fï .eg`Mj úi|Sug mshjr .ekSfï wêIaGdkhla Tyq ;=< ;sìK' Tyqf.a ld,iSudj

wdrïNfha oS t<sÿgq Oj, m;s%ldj u.ska fufia olajd we; (Mauritius, 1984, p.15)'

“fm!oa.,sl WmfoaYkfha we;s úIu ls%hd ms<sn|j rcfha ie<ls,a, fhduqj ;sfí' úfYaI wjOdkhla fhduqj we;af;a m%d:ñl mdi,a .ekhs' WmfoaYkh i|yd uqo,a f.ùug fkdyels mjq,aj, orefjda Tjqkaf.a mdi,a osúfha wdrïNfha mgka u wjdis ;;a;ajhl isá;s' fm!oa.,sl WmfoaYkfha mrsudKh iy tu.ska úÿy,a j,g we;s jk m%;súmdl .ek mQ¾K úu¾Ykhla meje;aùu rcfha fhdackdjhs' wOHhkfha m%;sm, wkqj meyeos,s ks¾Kdhlhka ;SrKh flfrKq we;' fm!oa.,sl WmfoaYkfha wk¾: m%;súmdl uev,Su i|yd m%Odk wjOdkh fhduqjkafka mdi,a ;=< flfrk b.ekaùfï .=Kd;aul ixj¾Okh flfrys h' .=rejreka ;ukaf.a tosfkod

Page 56: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

56

ld¾hhka idOdrK wdldrhg;a is;g tl`.j;a isÿ lrkafka kï m%d:ñl úoHd,hka ys mqoa.,sl

WmfoaYkhg we;s b,a u iEfyk m%udKhlska wvqfjkq we;'”

uqrsis úYaj úoHd,fha lKavdhula úiska fï úu¾Ykh isÿ lrk ,oS' thska wkdjrKh jQfha

1986 oS wkqmd;h jeä jQ wdldrhhs' m<uqfjks fY%aKsfhaoS 11.2] jQ th yhfjks fY%aKsh jk úg 72.7]

la úh' y;ajk fY%aKsh jk úg fuu wkqmd;h 37.3] olajd wvq jQ w;r 10 fY%aKsh jk úg 87.2]

olajd jeä úh (Joynathsing, Manzoor, et al., 1988, p.31 and p.43). m%d:ñl wxYfha w. jk úg

we;s jQ jeãfuka fmkajd fokafka m%d:ñl wOHdmk iy;slfha (CPE) ys we;s w.hhs' tu iy;slh

oaù;sh wOHdmkhg msúiSfï fodrgqjhs' fuu oajdrh miq l<úg WmfoaYkh ,nk .Kk my< hhs'

mdGYd,d iy;sl m;%h iy Wiia mdGYd,d iy;sl m;%h hk úNd. wdikak fj;a u WmfoaYk

wkqmd; j¾Okh fjhs' uqrsis ¥m;aj, oaú;Shsl wOHdmkh tlsfkl u; /÷k moaO;shls' m%d:ñl

wOHdmk moaO;sfha WmfoaYk ;Sj%;djh jeäjkafka Foondun (1992) i`oyka lrk wdldrhg “;re

mfya oaú;Shsl mdif,a ia:dkhla ,nd .ekSfï úldr ;r.h” ksidh' jeäfhka Ydia;S%h olaI;d we;s

isiqka úiska WmfoaYkh o jeäfhka ,nd .ekSfï yelshdjla mj;S'

WmfoaYkh meje;afjk ia:dk úúOhs' m%d:ñl wxYfha fm!oa.,sl WmfoaYkh meje;afjkafka

mdif,a .=rejreka úiska mdif,aoSu hs' isiqkag WmfoaYkh ,nd .ekau i|yd Tjqkaf.ka oeä mSvkhla

isÿúh yel' oaú;Shsl ;,fhaoS idudkHfhka WmfoaYljreka jQfha úIhh Ndr .=rejrekah' Tjqka

YsIHhdf.a mdif,ka u úhhq;= fkdfõ' WmfoaYkh .=rejrekaf.a f.or oS l=vd lKavdhï jYfhka

,ndoSug mqMjk' úYd, lKavdhï jk úg l=,shg ,nd.;a bvlv we;s ;ekl meje;afõ'

fldrshdfõ ylajQka jeks wdh;k uqrsisfha fkdue;s úh'

uqrsis úYaj úoHd,h meyeos,s fhdackd bosrsm;a lf<a ke;' kuq;a ksrSlaIK bosrsm;a úh (Joynathsing

et al., 1988, pp. 64-66).

fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh jkdys iajhx iú n,.ekaùu we;s lsrSfï moaO;shls' fmdoq

úYajdih jQfha mx;s ldurfha b.ekaùu úNd. iu;a ùug m%udKj;a fkdjk njg hs' fï

fya;=j ksid isiqyq WmfoaYkh fidhd .shy' ish isiqka WmfoaYkh ;=<ska fmdaIKh ,nk nj

okakd iuyr .=rejre mx;s ldurh ;=< ;u isiqkag úNd.h iu;a ùug ;rï m%udKj;a jk

b.ekaùula lsrSug mrsY%uhla fkd.ks;s' tneúka fm!oa.,sl WmfoaYkh i`oyd we;s

wjYH;djh iajd¾:h i,iajk iqNdrxÑhls'

fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh wOHdmk moaO;shl ia:dms; jQ úg thska jdis ,nk wh th mj;ajdf.k hdug Wkkaÿ fj;s' WmfoaYkh fo.=reka olskafka ;ukaf.a orejkag wd¾Ól yd iudcSh oshqKqj ,nd .ekSfï taldhk ud¾.h yeáhg hs' .=rejreka th olskafka nÿ f.ùug isÿ fkdjk wdodhula jYfhkqhs' idudkH uy ck;dj th olskafka nÿ f.jkakdg w;sf¾l

Page 57: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

57

jehla fkdue;sj wOHdmkfha m%.;shg <`.dùfï ud¾.hla yeáhghs' mdi, ;=< b.ekaùu oshqKq lsrSug úma,ùh wdldrfha mshjr fkd.kafka kï úkd" fï fya;= lsysmh u ksid fm!oa.,sl WmfoaYkh iSud lsrSug fkdyels jkq we;'

wOHdmk moaO;sh ls%hd;aul jk mrdñ;sh fjkia lsrSfuka fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd we;s b,a u wvq lsrSug mqMjka úh yel' Wod(-tla/ia lr.;a oekqu uekSu i|yd fkdj yelshdj uek ne,Su i|yd úNd. ilia lr .ekSu u`.ska; wOHdmk iqoqiqlï u; fkdr|d wNsfhda.;d mrSlaIK wkqidrfhka fiajlhska n|jd .eksSug fiajdfhdaclhska Wkkaÿ lsrSfuka wdoS jYfhka-' tfia jqjo" m%;sixialrKhka id¾:l jkafka wd¾:sl yd iudcSh h:d¾:hka mokï lr.;a úghs' Y%u fj<|fmdf<a mj;sk h:d¾:hka iy fo.=re isiq wfmalaIdjka iu. mEfyk úghs' fï ldrKd .ek fkdie,ls,su;aj" n,mEï iys;j mgjk úi÷ï fjf;d;a tajd wid¾:l ùu ksh;h'

mriqrduka wOHdmk weu;s yeáhg md¾,sfïka;=j bosrshg by; lS úYaj úoHd, wOHhkh

f.k taug iu;a úh' j¾I 1988 oS bosrsm;a jQ fuu jd¾;dj m%n, újdohlg Ndckh úh' YsIHhskag

we;s oS¾> bf.kqï ld,h Tyq úiska fmkajd fok ,oS' .=rejrekaf.a .rdc jeks WmfoaYkh ,ndÿka

fkdiqÿiq ia:dkj, ;=nQ whym;a fN!;sl mrsirh .ek fmkajdfok ,oS' wvq wdodhï,dNS mjq,a j,g

jk ydksh .ek úia;r lrk ,oS' w.%dud;H jrhd o tu f;audj Tiafia woyia olajk ,oS' isiqkaf.a

wNsjDoaêh .ek i<ld .=re fo.=re ix.ï (PTAs) jvd ;=,s; m%fõYhla lrd t<ôh hq;= njg Tyq

woyia oelaùh' oaú;Shsl wOHdmk wjia:d m<,a lsrSu u.ska m%d:ñl wxYfha wjidkfha mj;sk wjysr

bj;a lsrSug o fhdackd lrk ,oS' m%d:ñl wxYfha ;=kafjks m%udKh olajd isiqkg WmfoaYkh

iïmQ¾Kfhkau ;ykï lsrSfï yelshdj .ek o Tyq woyia oelaùh' fï ms<sn|j fyd|u wdo¾Yh

foaYmd,k{hska úiska fmkajd foñka ;u orejka fm!oa.,sl WmfoaYkhg fhduq fkdl< hq;= nj o

mjik ,oS'

idudkH ck;dj i|yd rch úiska fm!oa.,sl WmfoaYkh ms<sn| jevuqM mj;ajk ,oS'

uqreis ÿm;a oY ,laIhl muK ck;djla jdih lrk l=vd rgls' tneúka jevuqM i|yd fo.=reka"

.=rejreka" ix.ï idudðlhska wd§ jYfhka ksfhdað;hska úYd, ixLHdjl iyNd.S;ajh ,nd .;

yels úh' tfiau fuu isoaêfhka fmkS .sfha fm!oa.,sl WmfoaYkh fld;rï ia:dms; ù we;a o hk

ldrKhhs' fï lreKq ie,ls,a,g .ksñka 1989 § weu;sjrhd fr.=,dis ud,djla ilia lrk ,§'

(Parsuramen, 2007)

nd, orejkaf.a fi!LHh wdrlaId lsÍu i|yd ;=kafjks mka;sh olajd WmfoaYkh ;ykï lsÍug

lshùu" ks¾udKd;aul iy ixp,k wOHdmkh" m%cdpdrh wd§ úIhhkag jeämqr ld,h ,nd

foñka my< mka;s j, ld, igyka iudf,dapkh lsÍug

Page 58: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

58

mdif,aoSu 4, 5, 6 mka;s ldur j, WmfoaYk mka;s meje;aùu i|yd wjir ,nd §ug'- tu`.ska n,dfmdfrd;a;= jkafka .=rejrekaf.a ksjdi jeks ckdlS¾K ;;ajhkaf.ka ñ§ jvd;a WÑ; mßirhl bf.kqï l%shdj,sh mj;ajd .ekSuhs'

WmfoaYk mka;shl Wmßuh isiqka 40 olajd iSud lsÍug iy i;shlg ,eìh hq;= WmfoaYk ld,h

meh 10 g iSud lsÍug

fuu fr.=,disj, B<`. mshjr jqfha tajd kS;s.; lsÍuhs' 1991 fuu mk; md¾,sfïka;=jg bÈßm;a lsßfï § m¾iqrduka fufia mjid we;' uqo,a f.ùug fkdyels jk isiqka o ;ukaf.a mka;s j,g we;=<;a lsÍug .=rejrekag n, l< hq;=h' fuu l%shdud¾.hg iyfhda.h ,nd .ekSu msKsi .=rejreka i|yd wdpdrO¾u moaO;shla o .=re iNd o ks¾udKh l< hq;=h' újdo wjia:dfú§ úreoaO

mlaIfha uka;%Sjreka úiska wjodkï .ek woyia olajk ,§' 1 - 3 olajd mka;s j, .=rejrekag

WmfoaYk wjia:d wysñ lrñka 4 - 6 olajd mka;s j, .=rejrekag WmfoaYk wjia:d ,nd § fjk;a

j¾.hl .=rejreka we;s lsÍu wjodkula nj Tjqyq mejiQy' Tjqka fmkajd ÿkafka ;j ÿrg;a 4 , 6 mka;s j, WmfoaYkh mj;ajd f.k hdu fy<doelsh hq;= lreKla njhs' ta" tu ksido iudka;r wOHdmk moaO;shla ;j ÿrg;a kv;a;= jk ksid h' weu;sjrhd Tyqf.a u;fha u fkdfjkiaj

t,anf.k isáfha h' újdofhka wk;=rej mk; iïu; úh (Parsuramen, 2007).

fuhg iudka;rj we;sjQ isÿùuls fï wjqreoafoa u t<sÿgq m%d:ñl mdi,a idOkh ms<sn|

jd¾;dj' fuys CPE úNd.h .ek úfYaI i|yka lsrSula ;snqKs (Manrakhan, Vasishtha et al.,

1991). WmfoaYkh fndfyda fo.=rekag wd¾Ól jYfhka nrla jqj;a iEfyk fo.=re m%udKhla WmfoaYkh me;+y' ta ;u orejkag fyd| oaú;Shsl mdi,l ;ekla ,nd.ekSu i|ydhs' i;shlg osk

2 isg 5 olajd jdr .Kkla whÿïlrejkaf.ka 70] WmfoaYkh ,nd.;a nj jd¾;dfjka fy<súh'

fuu ixLHdfjka o 88] tla WmfoaYl jrfhl=f.ka W.;a w;r 9] .=rejreka fofofkl=f.ka o 3]

.=rejre ;=ka fofkl= fj;ska o WmfoaYkh ,nd ;sfí' fuu úNd.h iu;a ixLHdfjka 90] m%udKhla mqoa.,sl WmfoaYkh ,enQjka h' wiu;a jQ ixLHdfjka o wvlg WmfoaYkh ,eî fkdue;'

fï wdldrfha o;a; ksid" iy weu;sjrhdf.a b,a,Sfuka miqj" fouõmshka ixfõoS lsrSu msKsi

rch u.ska fm!oa.,sl WmfoaYkfha m%fhdack iy wksis mdúÉÑh hk uefhka w;am;s%ldjla m%isoaêhg

m;alrk ,oS (Mauritius, 1994). fuu m;%sldj u`.ska ixlaIsm;aj olajk ,oafoa fr.=,dis" iqidOHlrK

ms<sfj;a iy b,a,Sï ud,djls' fuu fr.=,disj, fldgila jQfha I-III m%udK i|ydjQ WmfoaYk

;yku" i;shlg meje;aúh yels WmfoaYk ld,iSudj iy mx;shl Wmrsu isiq m%udKh hk lreKq

h' iqidOHlrKh hgf;a oelajQfha WmfoaYk lghq;= i|yd mdi,a iïm;a ,ndoSfï wjirhhs' fuu

myiqlu ksid isiqka wOHdmkh i|yd WÑ; fkdjk mrsirhkays .eyeg ú|Su kej;sK' ;jo

fr.=,dis ms<smosk nj fidhd ne,Sfï myiqlu ks,OdrSkag ,enqKs' fuu w;am;s%ldfõ wdhdpkhla

Page 59: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

59

bosrsm;a jQfha .=rejrekaf.ka h' wvq wodhï iys; mjq,aj, orejkag widOdrKhla jk whqrska

fjkalr fkdie,lsh hq;= nj tu b,a,Suhs'

fuhg wu;r mshjrla yeáhg m%d:ñl iy CPE úNd. úIh ks¾foaYhka m%;sfYdaOkh lrk

,oS' isiqka tla .=rejrfhl= u; u hemSu je<elaùu i|yd úIh wkqj fnod fjkalr b.ekaùu 4 mka;sfhaoS wdrïN lrk ,oS' fm!oa.,sl WmfoaYkhg fhduq fkdjk isiqkg ks.re lr i,lk .=rejreka .ek jd¾;d lsrSug uq,a .=rejrekag iy ks,OdÍkag Wmfoia fok ,oS' oaú;shsl mdi,a w;r meje;s wiudk;d wju lsrSug o mshjr .kakd ,oS' fuh Tjqka w;r mej;s ;remfya iqmsrs uÜgu mj;ajd .ekSfï ;r.hg o ksudjla úh'

fuu fr.=,dis jeäfhkau n,mEfõ m%Odk wOHdmk m%jdyfha fiajh lrñka ;uka W.kajk isiqkg u mqoa.,sl WmfoaYkh ,ndfok .=rejrekag hs' tjeks ;ykï kS;s f.k tau myiq úh yel'

kuq;a Wkkaÿ fo.=reka úiska I-III m%udKj, isiqka i|yd mqoa.,sl WmfoaYl fiajd ,nd.ekSu

fkdkj;ajd u isÿúh' iuyr md¾,sfïka;= uka;%Ska oelajQ wdldrhg u I-III m%udKhkays lrk ,o iSudjka ksid mdi,a ;=< ;;a;ajh jvd;a W.% lrñka tu wdh;k w;r ia:r jYfhka fjkaùula

we;súh' fuu ldrKh .ek i|yka lrk uqreishdkq mqj;am;la (L’Express, 20 June 1993, quoted by

Foondun, 2002, p.506) jd¾;d lrkafka my< fY%aKsj, W.kajk .=rejrekag fm!oa.,sl WmfoaYkh kue;s rij;a flala tfla fldgila wysñ lr we;s njhs' fuys m%;sm,h jqfha mdif,a by< fY%aKsj,

W.kajk .=rejreka njg m;aùug we;s wjldYh ,nd .ekSug mdi, ;=< flfrk n,mEïh' 1994 §

UNICEF jd¾;dj fufia olajhs'

;ukaf.a isiqka yryd fyda ;uka úiska u hjk l=vd ,smshlska fm!oa.,sl WmfoaYkh mgka .kakd njg y;rfjks m%udKfha .=rejreka jir wdrïNfha§ u fouúmshkag oekaùu mqreoaola njg m;aj we;' fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd jeäfhka u b,a u we;af;a YsIH;aj ks¾udKh lrkakka faiseurs de boursiers f,i ye¢kafjk .=rejreka i|ydhs' w;ñg ire fo.=rekag ish orejka i|yd ;ksju fm!oa.,sl WmfoaYlhska ,nd .kakg mqMjk' tfia fyhska wOHdmkh m%cd;dka;%jd§ iudchl we;s iudkd;au;djh mj;sk ksoyia moaO;shla fkdfõ' th m%dfhda.slj mj;skafka by< .=K;ajfhka hq;= b.ekaùu by< uqo,lg úlsfKk ro,jd§ iudc l%uhla jYfhks'

wOHdmk weu;s yeáhg m¾iqrdukaf.a §¾> ld,h 1995 § wjidk úh' Tyqf.a mßY%ufha

m%;sm, fï olajd mej;=K o jir 02 lg miq Tyq fkdi;=g m%ldY lf<a “fuu .eg`Mj ;ju;a we;

lshd“h (Parsuramen, 1997, p. 51). Tyq n,dfmdfrd;a;= jqfha Tyqf.ka miqj meñKs wOHdmk weu;s fuu ixlS¾K .eg`Mj flfia úi|kafka o lshdh'

leâria wd¾ Ñoïnrï ms,af,a fmruqK .kS' (1997 – 2000)

m¾iqrdukaf.a wkqm%dma;slhd jqfha fÊïia n¾á fâúâ h' Tyq ks,h ork ,oafoa jir tl yudrla muKla neúka WmfoaYkh ms<sn| .eg`Mj .ek hula lf<a ke;' kuq;a Tyqf.a wkqm%dma;slhd

Page 60: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

60

tfia lf<ah' wOHdmkfhys ia:r jYfhka wiudk;d we;s ùu yd fm!oa.,sl WmfoaYkh .ek È.gu

ie,ls,a, oelajq fudyqf.a ku leâria wd¾' Ñoïnrï ms,af,a úh' Tyq È.=ld,Sk jHqyuh fjkialï

.ek Wkkaÿ úh' iuyr ;re mfya hehs lshd .kakd mdi,a iy wfkla mdi,a w;r we;s wiu;djh

ke;s lsÍug mshjr .kakd ,§' thg iu.dój Tyq W;aidy .;af;a m%d:ñl mdi,a w;r we;s

wiudk;d o wju lsÍughs' tu`.ska isiqkag CPE iu;aùug we;s wjia:d jeä lsÍug n,dfmdfrd;a;=

úh' fuu mshjr ms<sn|j m%ldY jqfha 1997 Oj, m;%sldj u`.skah' tys oelajqfha mqoa.,sl WmfoaYkh

jkdyS" “wOHdmk moaO;sfha iqmsß ;r.ldÍ;ajfha iDcq M,hls ; WÑ; .=re ixj¾Ok jevigykl

W!K;djhls; rfÜ mj;sk fyd|u olaIhska wdl¾IKh lsÍug .=re fiajhg fkdyels ùuhs;

.=Kd;auh iy;sl lsÍfï l%ufõohl meyeos,s W!K;djhhs”. fuu Oj, m;%sldj W.% úi÷ï ,nd §u

fkdlrk ,§' ta fjkqjg jvd m<,a wOHdmk ixo¾Nhla ;==< fm!oa.,sl WmfoaYkh ke;sù hkq

we;ehs i,lk ,o neúks (pp. 28-29).

mdi,a N+ñh ;=< mqoa.,sl WmfoaYkh ;ykï lsÍu

ia:dkh" fõ,dj" ld, iSudj" YsIH ixLHdj" meh .Kk wdÈh i|yka lrñka fm!oa.,sl WmfoaYkh ms<sn| jd¾;d bÈßm;a lsÍu .=rejrekag w;HdjYH lsÍu

i;s wka;fha iy m%isoaO ksjdvq Èkj, WmfoaYkh ;ykï lsÍu

wvq m%dma;s we;s isiqka i|yd m%;sldÍ b.ekaùu mdi,ska miq .=rejreka úiska lrkq we;ehs n,dfmdfrd;a;= ùu

.=rejrekaf.a fiajd ;;a;ajh ixialrKh lsÍu

kshñ; b,lal yd m%ñ;Ska ,nd .ekSu iy;sl lsÍu i|yd mÍlaIljreka fj; .=re ld¾hlaIu;djh we.hSfï n,;, mejÍu

mka;s ldur bf.kqï l%shdj,sh W!KmQrKh i|yd B - fï,a yd tjeks udOH f,aLk j¾Okh lrñka fo.=rekag Wmldrl wjia:d iemhSu

fo.=reka iy m%cdjg fm!oa.,sl WmfoaYkfha we;s ksfYaOd;aul n,mEï yqjdoelaùu

.=re Wiiaùï wjia:djkays § fm!oa.,sl WmfoaYkh ms<sn| fr.=,dis W,a,x>Kh ms<sn|j i,ld ne,Su

kj YsIH whs;Ska ms<sn| m%{ma;shg oeä f.!rjfhka hq;=j ie,lSu

fmr meje;s m%;sm;a;sh yd fkdiujk ldrKh jkafka mdi,a N+ñh mdúÉÑ lsrSuhs' fmr

n,fha isá wh fuu ldrKhg wjir oSug fya;= ;sìK' ta úYd, mka;s m%udKj;a fkdjk f.j,a

jeks ia:dk j, meje;aùfï wk;=r je<elaùug iy mdif,a mka;s meje;aùu ksid tu lghq;a;

újD;j meje;aùug;a fya;=jk neúks' wfkla wruqK jQfha l=vd <uqka mdif,a isg fjk;a WmfoaYk

ia:dk fj; wkdrlaIs;j .uka lsrSu je<elaùu hs' ms,af,a úiska fuu m%;sm;a;sh wd msg yerùug

Page 61: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

61

mrsY%uhla .kakd ,oS' Tyqf.a ;¾lhka jQfha fï u`.ska uyck iïm;a wjNdú;hla jk nj;a mdif,a

.=rejreka ish isiqkg WmfoaYkh i|yd n,flfrk nj;a túg Tjqkag .e,ùula fkdjk nj;ah'

ms,af,ag jegyS .sfha fuu mrsY%u flfrys rcfhka mjd úfrdaO;d we;s l< njls' Tyqg oekqfka WmfoaYkh i|yd uyck b,a ug m%;spdr olajk fjk;a weu;sjre iy fcHIaGhska ;ukag tfrys jk njls' ms,af,a ráka neyer jQ wjia:djl fuu m%;sm;a;sh lKmsg yrjk ,oS'

iaàjka Tì.dfvda 2000-2005 hgf;a w`M;a jQ mrsY%u

iaàjka Tì.dfvdaf.a Oqr ld,h o wdrïN jQfha Tyqf.a mqfrda.dñhdf.a ;=nQ woyia j,g iudk

jQ is;sú,s iys;jhs' fuu iudk;ajfha o¾Ylhls" ^Ending the Rat Race in Primary Education)

(Mauritius, 2001) “m%d:ñl wOHdmkfha whym;a ;r.ldrSNdjh wjika lsrSu” hk m%;sm;a;s

f,aLkh' fuu f,aLkfha wjOdkh o fhduqjQfha lS¾;su;a mdi,a i|yd m%fõY wjia:d msKsi mj;sk

;r.h ms<sn|jhs' fï .ek woyia oelajQfha „isiqka yd fo.=reka hk md¾Yj fol u; udkisl

mSvkhla we;s lrñka úêu;a mdi,a meje;aùfï mrud¾:h o ksfYaOkh lrk‟ jev ms<sfj,la

jYfhks' fï wkqj m%;sixialrK fhdackdj,shla t<s olsk ,oS (Obeegadoo, 2007, p. 4).

oaú;Shsl mdi,a m%udKh fo.=K úh' iqmsrs oaú;Shsl mdi,a VI m%udKfha isg werfUk mdi,a njg m;a lrk ,oS' oaú;Shsl mdi,a m%fõYh mosxÑfha ÿr m%udK mdolj ilia úh' ta wkqj m%d:ñl wjêfha wjidkfha meje;s ;r.ldrS m%fõY úNd.h o wfydais úh' fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd we;s ld,h iSud flfrk whqre mdi,a mj;ajk ld,h o oS¾> lrk ,os' .=rejreka i|yd úfYaI jegqma oSukdjla ,ndfok ,oS' wvq wdodhï ,nk mjq,aj, miqng orejka i|yd ksoyia w;sf¾l WmfoaYkh ,ndfok l%shdldrS wOHdmk l,dm l%uhla o y|qkajd fok ,oS'

fuu ls%hdj,sfhaoS o rchg úfrdaO;d iy wl¾uKH;djhkag uqKoSug isÿqúh' IIEP m%;sm;a;s

flakaøfhaoS Obeegadoo fï .ek kS;s moaO;sh yd ne|qk kso¾Ykhla bosrsm;a lrk ,oS' Tyq

jD;a;sfhka kS;s{fhl= jQ neúka kS;s moaO;sfha m%fhdack o ,nd .ekSug Wkkaÿ úh' Tyq fj;

.=rejrekag tfrys meñKs,s ,eî ;sìK' fï w;r .=rejrhdg tfrysj Widú ls%hdud¾. .ekSug

iQodkï fo.=reka f.ka flfkla o yuqúh' tfia jqj;a fuu kvqj wjqreÿ folla muK ld,hla meje;s

w;r wjidkfhaoS rcfha kS;s wxYfha wOHlaIg fuys ms<s;=rla wjYHjk kvqjla fkdmj;sk nj

ms<s.ekSug isÿqúh'

wl¾uKH;djh ms<sn| ;j;a wjia:djla Obeegadoo f.a i.hska ms<sn|j o osiaúh'

WmfoaYkh keje;aùug mshjr .ekSu i|yd fu;rï fjfyi ù lghq;= lrk ,o kuq;a tys m%.;sh

b;d ukao.dó ùfï fya;=j Tyqg fkdjegysKs' wjidkfhaoS Tyqg fmkS.sfha wOHdmk yd úoHd;aul

m¾fhaIK wud;HdxYfha Tyqf.a WmfoaYlhska mjd WmfoaYkh ,ndfok whj`Mka njhs' mj;akd l%uh

hgf;a WmfoaYk ls%hdj,sh yryd Tjqkag jdis w;aúh' fï WmfoaYlhska o moaO;sfha .=rejreka

Page 62: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

62

yeáhg fiajh lr ta yryd úÿy,am;ska ù fyda wOHdmk ks,Odrska ù by<g meñKs wh hs' fuu

lS¾;skduh ksid Tjqkag fiiq WmfoaYlhskag jvd f,dl= uqo,lg fiajh ,ndoSug mqMjka úh'

Obeegadoo úiska IIEP m%;sm;a;s ixiofhaoS olajk ,o m%;súreoaO isoaêhla jQfha WmfoaYkh

,ndoSug wlue;s jQ .=rejrfhl= ms<sn|jhs' Tyq ;ukag ish úfõl ld,fhaoS jvd hym;a foa lsrSug

we;s nj mjihs' ish orejkag WmfoaYkh w;HjYHj ;sìhoS;a fuu .=rejrhd úiska th m%;slafIam

lsrSu j.lSu meyer yersula fia i<ld fo.=reyq Tyqg tfrys jQy' tys m%;sM,hla jYfhka fuu

.=rejrhd fjk;a mdi,lg udre lsrSug isÿúh' tjeks isÿùï o fndfyda fihska olakg ,efnk nj o

Obeegadoo úiska fmkajd fok ,oS' Obeegadoo m%ldY lf<a ;ukaf.a m%;sixialrK fya;=fjka

m%d:ñl ;,fha WmfoaYkh wvqjQ njls' tfy;a fï .ek ixLHd;aul o;a; fkdue;' olskakg we;af;a

WmfoaYkh by< uÜgul we;s njhs' wOHdmk l%uh .ek úu¾Yk jd¾;djla fufia olajhs…(Bah-

lalya, 2006, p. 75):

;uka yeuúg u úYajdi lf<a ish orejka mqoa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh fkd,n;ayq kï Tjqkag úIh ks¾foaYfha fldgia w; yefrk njls" hkak m%Yak i|yd ms<s;=re ÿka fo.=reyq mji;s' jvd ckms%h .=rejreka Tjqkaf.a oekqu m%ldY lrk .%ka: m< lrñka tajd ñ,oS .ekSug isiqkag n,lrk nj o olakg ,efí' tu fmd;a ish WmfoaYkfha fldgila jk nj mji;s' fuu fmd;a yryd iy fm!oa.,sl WmfoaYkh yryd ,nk wdodhu u.ska Tjqyq ish jegqm lsysm .=Khlska jeälr .ks;s' fuys whym;a M,hla ù we;af;a fuu .=rejreka mdif,ka miqj flfrk .=re fo.=re /iaùï" fiajdia: ieis jeks ld¾hhka i`oyd iyNd.s lrjd .ekSu úÿy,a m%OdkSkag fkdyels ùuhs' ;ukaf.a mqoa.,sl WmfoaYk lghq;= j,g ndOdjla jk wdldrfhka iliajk kùlrK yd m%;sixialrK j,g .=rejre ;rfha úreoaO;ajh m%ldY lr;s' isiqka o mdif,ka miqj flfrk lghq;= i|yd iyNd.sùug wlue;sh' fláfhka fufia mejish yel' w;sf¾l WmfoaYkh" fjk;a ld¾hhka ioyd jvd M,odhs f,i fhdod.; yels iïm;a úkdY lrñka" moaO;sh u; mrfmdaI;sfhla j njg m;aj we;'

fuu .eg`M wìhi jqj o Obeegadoo f.a mßY%uhg isá úreoaO jd§kaf.a n,h Yla;su;a úh'

Obeegadoo úiska IIEP m%;sm;a;s ixiofha§ bÈßm;a l< wdldrhg Tyqf.a hq.fha § bÈßm;a lrk

,o m%;sixialrKhka újdod;aul jq w;r ta ish,a, wdmiq yrjk ,§' fï fya;=j ksid fm!oa.,sl

WmfoaYkhg jeämqr Ôjhla ,enqKs'

wk;=rej l=uk W;aidyhka .; hq;=o@

Steven Obeegadoo f.ka miqj 2005 § meñKsfha Dharam Gokhool h' Tyq fjk;a

mlaIhlska meñKs w;r tl, Obeegadoo f.a m%;sm;a;s úfõpkh l< kuq;a Gokhool g ta i|yd

bÈßm;a l< yels lsisu úl,amhla fkdùh' WmfoaYkh i|yd mdi,a ,nd §ug ;SrKh jqj;a ta i|yd

.dia;=jla f.úh hq;= úh' (Bah-lalya, 2006, p.94). Gokhool y÷kd.;af;a (2006, pp. 4-5) fm!oa.,sl

Page 63: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

63

WmfoaYkh u`.ska wOHdmk l%shdj,sh ksYam%Nd lrk nj;a wOHdmkfha uqM uy;a mrud¾: úkdY

lrk nj;ah' Tyqf.a ms<shu jqfha kej;;a úIh ks¾foaYh fukau CPE úNd.h fjkia lsÍuhs' fï

.ek uyck;djf.ka iuyrla (e.g Mahadeo, 2008) m%Yak lrkq ,enqfõ úi÷ï ,nd §fï l%shdj,sh

fu;rï m%udo jkafka l=ula ksid o hkakhs' wruqKq lrd myiqfjka <`.d ùula ;sfíoehs ydiHfhka

hq;=j úuik ,o ’'

fuu fmdf;a f;audjg úfYaIfhka wod< jk mqj;am;a ,smshla uqreishdkq mqj;am;l m<úh'

tys i|yka jqfha IIEP m%;sm;a;s ixioh ;=< mj;sk m%drïNkhka ms<sn|j we;s wjOdkhhs (Etienne,

2007). IIEP .ek jd¾;d lrk fuu mqj;am;a ,smsh i|yka lf,a wOHdmk úfYaI{hska .Kkdjla

meßia k.rhg /ia ù we;s nj;a fndfyda ñksiqka úiska “wY=N wjYH;djhla” yeáhg i,lk

fm!oa.,sl WmfoaYkh .ek ta wh idlÉPd mj;ajk nj;a h' fuu ixiofha f;audj “uqreishdkq

ixo¾Nhg úfYaIfhka wod< jk” neõ tys i|yka jqfha fï jk úg;a WmfoaYkh wd¾Ól iy

bf.kqï Ys,am l%u ms<sn| .eg`M we;s lrk jix.;hla njg m;aj we;s ksidh' fuu ,smsh ;jÿrg;a

i|yka lrkq ,enqfha;

uqreis Èjhsfka fm!oa.,sl WmfoaYkfha we;s .eg`Mj jkafka tys fjk;a fndfyda foa wvx.=j we;;a fm!oa.,sl;ajh olakg fkd,eîu hs' mka;sfha b.ekajq oE ms<sn|j l:d lrk l=vd <ud lKavdhï we;s ia:dkhla iy wjia:djla fjkqjg tys mj;skafka" úYd, <uqka ixLHdjla .=rejrfhl=f.a .rdchlg isr lrñka lrkq ,nk WmfoaYkhls' fm!oa.,sl WmfoaYkh ilia úh hq;af;a iqúfYaI úIh lreKq ms<sn|j ÿIalr;d we;s isiqka lsysm fofkl=g WmldÍ ùu i|ydhs' tu Wmldrh ie,ish hq;af;a jrlg isiqka fo;=ka fofkla i|yd Wmfoia §fï úfõlh iy bjiSu we;s .=rejrfhl= úisks' kuq;a uqreis Èjhska j, WmfoaYkh mj;skafka fï wdlD;sfhka .õ .Kkla wE;lh' j¾;udkfha we;s fm!oa.,sl WmfoaYk iajrEmh ;ykï fyda wvq lsÍug kï fuu moaO;sh iïmQ¾Kfhka kùlrKh l< hq;=hs' wo fm!oa.,sl WmfoaYkh úIu pl%hl mj;S' fjk;a fouõmsfhda Tjqkaf.a orejka fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd mqyqKq lr;s' tneúka wfma orejka o fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd iïnkaO fkdlsÍug ;rï tä;r fkdúh hq;=hs' tfia WmfoaYkh fkd,nk orejdg wjdishla isÿfõ' fuu is;=ú,s ud,dj ta úIu pl%hhs' tfukau iuyr .==rejre úêu;a mka;s ldurh ;=< b;d fyd¢ka ;u lghq;a; fkdlr;s' ta isiqka fm!oa.,sl WmfoaYkh yryd tu úIh fyd¢ka bf.k .kakd njg we;s úYajdih ksidh'

tjeks w`M;ajeähdjlg ie,eiau ilia lrk ,oafoa Gokhool f.a wkqm%dma;sl Vasant

Bunwaree úisks (Mauritius, 2008). fuu f,aLkfha (p. 39) olajd we;af;a wOHdmk wxYfha mj;sk

oreKq ;r.ldÍ;ajhhs' wOHdmkfha iajNdjh iy we.hSï wdldr ms<sn| ixl,amuh fjkialï j,

wjYH;djh o wjOdrKh lrk ,§' fuu jd¾;dfõ wNsu;d¾: o olajd we; (p. 12). fm!oa.,sl

WmfoaYkfha wjYH;dj l%ul%ufhka neyer lsÍug mshjr .; hq;=h' fuu ld¾hh l< yels jkafka

Page 64: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

64

m%d:ñl wxYfha ;=ka jk mshjf¾§ h ^5-6 m%udKh&' Zones d’ éducation prioritaires (ZEPs) hkqfjka

i|yka lrk moaO;sh yryd lsishï ÈhqKqjla ,nd we;' jvd fkdÈhqKq m%foaYj, iún, .ekaùï

we;s lsÍu ;=<ska iudc wiudk;d msgq oelSug tu jevigyk u`.ska mshjr f.k we;' úNd. m%;sm,

wkqj YsIH idOkh wkqidrfhka ixj¾Okh .ek ks.uk j,g meñKSu jd¾;dfjka isÿ úh' tfukau

tu`.ska il%Sh fo.=re ueÈy;aùï" m%cd iïnkaO;d iy iuia; m%fõYhka wd§ hym;a mßphka biau;=

lr olajk ,§' .=rejrekaf.a jD;a;Sh ixj¾Okh u`.ska o úIh ks¾foaYfha m%;sixialrK yryd o

WmfoaYkh u; r|d mej;Sfï wjYH;djh wvq lsÍug mshjr .efka' ta wkqj mdi,a i;H jYfhkau

b.ekaùfï wdh;k njg m;ajkq we;'

fuu f,aLkh wkq.ukh lrñka weu;s Bunwaree 2009 § m%ldY lf<a y;rfjks m%udKfha

isg my< isiqkg WmfoaYkh ;ykï jk njhs' fuu ksfhda.h B<`. jif¾§ l%shd;aul ùug ;SrKh

úh (Meetarbhan, 2009). fuu m%;sm;a;sh ;=< m¾iqrduka úiska jir 18 lg fmr bÈßm;a lrk ,o

fhdackd kej; m%;srdjhla úh' tfia jqjo .=re ix.ñ úiska laIKslju n,j;a úfrdaO;djh m%ldY

lrk ,§ (Hilbert, 2009). fmdÿ uyck;djf.a m%;sl%shdjka j,ska fmkS .sfha fuu m%;sm;a;sfha

b,lal <`.d lr .ekSu o miq.sh ld,fha fukau ÿIalr jk njhs' mqoa.,sl WmfoaYkfha fya;= iy

úfYaI ,laIK ch .ekSu i|yd mshjr .ekSu .ek uqreishdjg §¾> b;sydihla we;' kuq;a

m%;sm;a;s ks¾udmlhskag tu oYlfha§ u jdf.a olakg ,enqfKa mqoa.,sl WmfoaYk ixialD;sh b;d

.eUqßka ;ekam;a ù we;s neúka th f,fyisfhka ixfYdaOkh lsÍu fyda fjkia lsÍu ÿIalr njh'

fldgqj 4 - uqreisfha mqoa.,sl WmfoaYkh fu;rï Yla;su;a wehs@

b;sydih mqrdu uqreis wOHdmk moaO;sh my; lafIa;%hkays § yeuúgu ;r.ldÍ iy jrKd;aul úh' (i). iqmsß mdi,a j,g m%fõY ùfï§ ^oaú;Shsl ;,fha§ fuu u;h ñ:Hdjla njg m;aù we;'& (ii). msgrg úYaj úoHd, i|yd rcfhka ,efnk YsIH;aj ,nd.ekSu msKsi

j¾;udk ld,fha§ WmfoaYkh i|yd we;s b,a u ;ju md,kh lrkq ,nkafka wOHdmkh i;H jYfhkau jdrKh ms<sn| jHdhduhla jk neúks' fuh r|d mj;skafka wêl f,i nrmegjQ úIh ks¾foaYhla iy fndfyda ;r.ldrS úNd. /ila u;h' fï úNd. u`.ska b;d fyd| .Khg jefgk whg úYaj úoHd, m%fõYh ,efí' WmfoaYkh jkdys fuu ;r`.fhaoS f;aÍï uÜgug meñKSfï Wml%uhhs' fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd we;s b,a u fld;rï n,j;a o hk ldrKh meyeos,s jkafka kd.rsl m%foaYhl .=rejrfhla WmfoaYkh ,ndoSug wlue;s jqjfyd;a ta whg lsishï ;¾ck j,g uqyqKmEug isÿùu ksidh'

iemhqï me;a; .ek n,uq' .=rejrekag f.jk wvq jegqm úiska Tjqkag w;sf¾l wdodhula ,ndfok WmfoaYkfha fhoSu osrs .kajhs' j¾I 2002 oS m%d:ñl .=rejrfhl=f.a wdrïNl jegqfma uq`M .Kk o< cd;sl ksIaamdos;fha tal mqoa., wkqmd;h 0.8 la muK úh' fuu wkqmd;h OECD rgj,aj, 1.7 la jk w;r uqreish yd Bg iudk rgj,a j, o tal mqoa., wdodhu 2.0 la jQ neõ mjihs' WmfoaYkh ;=<ska m%d:ñl .=rejreka ish wdodhu fo.=k f;.=k lr.kS'

Source; Obeegadoo (2007), p. 2.

Page 65: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

65

m%xYh

fldrshdfõ uqrsisfha fuka iudc wd¾Ól n,fõ. j,ska muKla fkdj" m%xYfha§ WmfoaYk l¾udka;hg" rch úiska .kq ,nk mshjr u`.ska o fufyhùula isÿfõ' w;sf¾l WmfoaYkh ioyd fhduqjk mjq,a j,g ta i|yd jeh lrk uqo,g whnÿ jdis o ,efí' fujeks m%drïNkhka ;=<ska n,OdrSka wfmalaId lrkafka wOHdmk m%dma;s uÜgï ixj¾Okh lrñka ta i|yd flfrk úhofï fldgialdrs;ajhla oerSughs'

m%xYfha fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh ms<sn`o m%:u wOHhkh isÿlr we;af;a 1994 oS

Glasman and Collonges úisks' tu rfÜ fm!oa.,sl WmfoaYkfha b;sydih miq.sh Y; j¾Ih lrd

osfjk nj Tjqkaf.a .%ka:h i|yka lrk w;r fuu ld,h ;=< wOHdmk jHdma;sfha oshqKqj iu.

úYd, jYfhka th fjkiaù we;s njla o olajhs' Glasman and Collonges ia:r jYfhkajQ fnoSï iy

iudcfha we;s ;r.ldrS jgmsgdj hgf;a fm!oa.,sl WmfoaYkhg wh;a jQ N+ñldj iy tys iajdNdjh

.ek úYaf,aIkhla isÿlr ;sfí' Tjqkaf.a o;a;hka mdol lrf.k we;af;a frdaka-we,amaia (Rhône-

Alps) m%foaYfha ,hsiSia f,i y÷kajk mYapd;a oaú;Shsl mdi,a 12 l bf.kSu ,nk isiqka 9400 l

m%udKhla u;hs' isiqka 15] l m%udKhla fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nk w;r ;j;a 10] la

wkd.;fhaoS WmfoaYkh ioyd fhduqùug n,dfmdfrd;a;= fjhs' fuu isiqka w;=frka 36] la ish

oaú;Shsl mdi,a osúfha ljr ld,hloS fyda WmfoaYkh ,nd we; (Glasman and Collonges, 1994, p.30).

b;du ckm%sh úIhhka jQfha .Ks;h ^57%)" fN!;sl úoHdj iy ridhk úoHdj ^20%&" bx.S%is ^9%&

iy m%xY NdIdj ^5%& jYfhks' fm!oa.,sl WmfoaYkhg" msáir mdi,a isiqkg jvd kd.rsl mdie,a

isiqka fhduqj we;' rcfha mdi,a isiqkg jvd fm!oa.,sl úÿy,a isiqka WmfoaYkh ,nd ;sfí'

fulS wOHhkfhka wk;=rej t<ô ld,fha oS WmfoaYkh m%udKfhka iy úúO;ajfhka

j¾Okh ù ;sfí' oYlhlska miqj Glasman (2004), – cd;sl wOHdmk yd Wiia wOHdmk iy

m¾fhaIK wud;HdxYh fjkqfjka High Council for School Evaluation - HCEC (Haut Conseil à l’

évaluation de l’ école) mdi,a we.hSu i|yd jQ Wiia uKav,h u`.ska ilia lrk ,o jd¾;djla yryd

fuu f;audj .ek woyia olajhs' fuu jd¾;dfõ (p. 51) f.or jev" <ud wdrlaIdj iy fm!oa.,sl

WmfoaYkh msKsi flfrk jeh ioyd wdodhï nÿ iyk ,ndoSfï rdcH ;SrKh wkqj we;sjQ n,mEu

i|yka lrhs' fuu ;SrKh wOHdmk wud;Hjrhd úiska fkdj iudc taldnoaO;djh ms<sn|

wud;Hjrhd úiska .kakd ,oaols' lsishï wdldrhl jD;a;Ska i|yd wkqn, oSu iy tla fouy,af,la

we;s mjq,a j,g Wmldr ùu Tyqf.a woyi úh' iuyr mjq,aj,g ish wd¾:sl ;;a;ajh u;

WmfoaYkh ,nd.ekSfï ÿIalr;d we;sjqj;a tjeks lghq;a;la i|yd lsishï lem lsrSulg iQodkula

;sìK' tfia fm!oa.,sl WmfoaYkh ioyd wdfhdackhla lsrSu .ek fo.sähdfjka isá mjq,a j,g fuu

;SrKh osrs.kajk iqM úh' fuu kS;suh m%;smodkfhka jdis ,nd.ekSug wdh;k /ila bosrsm;a úh'

Page 66: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

66

fj<|fmd< m%uqLhd jQfha zwelvñhdZ kue;s iud.uhs' m%lg wdfhdack wdh;khla jQ fï iud.u

nÿ iykh WoaoSmkh flfrk fj<| oekaùï yryd ish WmfoaYk fiajd .ek ;r.ldrS wdldrhg

m%pdrKhla f.khk ,oS'

B<`. wjqreoafoa HCEC .a,diaukaf.a jd¾;dj ms<sn| woyia bosrsm;a lrk ,oS ^Forrestier,

2005). fuhg m%;spdr jYfhka rch" fm!oa.,sl WmfoaYkh .ek yd iudk wjia:d ,eîfïoS mj;akd iudc úIu;djhka ms<sn| cd;sl iïuka;%Khla ixúOdkh lrk ,oS' fuh f;dr;=re iy ixksfõok

;dlaIK lafIa;%h (ICT) u.ska m%p,s; lrk ,oafoa wka;¾cd,fha o iydh we;sjhs' m%;sm,h jQfha

ks¾Kdhl olajk m%;sm;a;s f,aLkhla we;sùuhs (Bassy et al., 2006).

tu jif¾u Cavet (2006) úiska National Institute of Pedagogical Research- INRP (Institut

national de recherche pédagogique) b.ekaùï l%ufõo ms<sn| m¾fhaIK ms<sn| cd;sl wdh;kh i|yd"

wkqnoaê; wdYs%; .%ka: uQ,dY% o i|yka lrñka" mrsmQ¾K úYaf,aIK jd¾;djla bosrsm;a lrk ,oS'

fuu f,aLkfha 2003 oS isÿlrk ,o ks, iólaIK jd¾;dfõ lreKq Wmqgd olajk ,oS' tys olajd

we;af;a fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd.kafka jeä jYfhkau oaú;Shsl ;,fha oS nj;a by< ;,j,g

.uka lrk úg WmfoaYkfha ;Sj%;djh jeäjk nj;a h' ;jo lKsIaG by< mdif,aoS fujeks

Wmldrhla ,enqfõ lsishï úIhhla wudre jk úg ^úfYaIfhka .Ks;h jeks& njhs' fyd|ska úIhh

yodrk 25] muK whj`Mkao úYsIag;ajh lrd <`.dùu i|yd WmfoaYkh ,n;s (Cavet, 2006,p. 2).

fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd.ekSug lrkq ,nk ;SrKfhaoS .=rejreka ueosy;a jQfha b;d l,d;=rlsks'

fï i|yd fm<Uùu" lKsIaG Wiia mdif,a oS 23] la iy fcHIaG oaú;shsl mdif,a oS 40] la muK

m%udKhlska fo.=reka úiska flrek w;r YsIHhska ;uka úiskau Wkkaÿ jQ wjia:d o mj;S' fm!oa.,sl

WmfoaYkh i|yd wdfhdackh l< fndfyda fo.=reka iudcfha jrm%ido ,;a mka;sfha whhs' ta Tjqkg

úIhh ud,dj iu. lghq;= lsrSug fkdyels ksid fyda ta i|yd ld,h fkdue;s ùu ksidhs' fm!oa.,sl

WmfoaYkh idudkH .=rejreka úiska ,ndÿkafka b;d l,d;=rlsks' ta fjkqjg ;u .=rejrhd yd tla

<ufhl= jYfhka 34] la o" fjk;a .=rejrfhl= yd <uhd jYfhka 31] o" fjk;a wdh;khla

jYfhka 21] o" Cavet (p.4) WmfoaYkh isÿfõ' iuyr úg fo.=reka úiska fm!oa.,sl WmfoaYlhskaf.a

fiajh ,nd.kafka ish orejkaf.a udkisl wd;;sh ke;s lsrSug hs' bf.kSu ms<sn|j ld¾hhka

fo.=reka" fjk;a ndysr md¾Yjhlg mejrSu u.ska mjqf,a iduh iy iyfhda.S;djh /flkq we;'

fj<|fmd< úYaf,aIKh lrk iud.ula úiska 2007 j¾Ifha oS ;j;a f,aLkhla imhk ,oS' fuu jd¾;djg wkqj (Melot, 2007. p. 104) fuu l¾udka;h m%n, f,ig j¾Okh jQfha mdi,a moaO;sfha we;s ÿ¾j,;d ms<sn|j fo.=reka flfrys ;=nQ NS;sh ksid h' b;du;a ys;lr ffk;sl

Page 67: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

67

wdjrKhla we;s mrsirhl fm!oa.,sl WmfoaYkh jd¾Islj 15] l j¾Ok fõ.hlska 2006 jk úg

jir yhla ;=< jeäfjñka mej;sK' fu,Ü i|yka lf<a o lKsIaG oaú;Shsl wxYfha isiqkaf.ka 25] la o" fcHIaG oaú;Shsl wxYfha isiqkaf.ka 33% la o WmfoaYkh ,nk njhs' fuu ixLHdjkays m%dfoaYSh jYfhka fjkia ùula o olakg we;' fu,Ü mejiqfõ mersia k.rfha f,dl= ,hsiS mdi,Aj,

isiqkaf.ka (p.105) ishhg 75 la WmfoaYkh ,nk nj „wfldfvdñhd‟ u`.ska weia;fïka;= lr we;s

njls' j¾I 2008 oS u qM rfÜu oY ,laIhlg jvd isiqka ixLHdjla WmfoaYkh ,nk nj weia;fïka;=

ù we; (Pech, 2008).

WmfoaYk fj<|fmdf<a m%Odk jYfhka foj¾.hl iemhqïlrejka olakg ,eìK'

;ks ;ksj jev lrk mqoa.,sl .=rejre

.=rejreka yd fo.=reka tlsfkld w;r iïnkaO;d we;s lr.kakd ,oafoa fjk;a whf.a ks¾foaY u;" oekaùï m%pdrKh ;=<ska fyda jeä jYfhka" wka;¾cd,h yryd h' Rcqj iïnkaO ùu fmdÿqfõ jeä jYfhka isÿfjk l%uh hs' idudkH jYfhka fuu md¾Yjhka w;r we;sjk .Kqfokq wm%ldYs; h' tfia jqjo wdodhï nÿ iykh ksid j;auka .=rejre ;u wdodhu m%ldY lsrSug Wkkaÿ úh hq;=hs' tu`.ska o Tjqkg wdl¾IKhla ,efnk neúks' .=rejrekaf.ka iuyrla oekgu;a fiajfha /|S isák fyda úY%du ,enQ fyd| m<mqreÿ .=rejrekah' wfkla msrsi úYaj úoHd, Wmdê wfmalaIlhska fyda fcHIaG YsIHhska h'

mdif,ka miqj ls%hd;aul jk WmfoaYk iud.ï

fuu iud.ï úúO wdldrhg ls%hd;aul úh'

- iud.u úiska imhk .=rejreka ksjig meñK ,ndfok fm!oa.,sl WmfoaYkh fyda wdh;kfha ia:dkhl l=vd lKavdhï i|yd WmfoaYkh'- fuu fofjks l%uh jvd;a ckms%h fukau oshqKqj ,nñka mj;sk l%uhhs'

- ksjdvq ld,h ;=< l=vd lKavdhï i|yd ixúOdkh jk läkï mdvï ud,d- fïjdfha j¾Okh fiñka isÿqfõ'

- bf.kSu" úfúlh" <ud ixj¾Okh wdosh .ek we;=<;ajk ixhqla; jevigyk - oeka t<solsñka mj;S'

- wk;¾cd,fhka ^ud¾..;j& isÿflfrk b.ekaùu ;ju ixj¾Okh ù ke;;a me;sfrñka mj;S'

- mdi,a fm< .eiSï$mqyqKqj yqfola úIh oekqug jvd Tíng hk jeo.;a lafIa;% fj; hhs- Wod( wd;au úYajdih" wNsfm%arKh" ixúOdk yelshd we;=`Mj bf.kSfï lghq;= wd§' oekg fuu lafIa;%h jrm%ido ,;a iq`M msrsilg újD;j we;'

fuu iud.ï w;r o ls%hd;aul jk l%ufõofha fjkialï úoHdudk fõ' iuyfrl= ish isiq lKavdhï j,g ish mrsY%hkays oS WmfoaYkh ,nd ÿks' ;jflla ksjdi j,g f.dia WmfoaYkh ,ndoSug .=rejreka iemhQy' iuyr iud.ï fkdfhl=;a úIhh i|yd úfYaI{;djhla oelaùh' iuyfrl= mdi,a ;,hka .ek úfYaI{;djh oelajQ w;r iuyrla idudkH úIhh ud,dj u b.ekajQy' fï w;r tla iud.ï iuqyhla ,ndÿka fiajdj jvd;a mD:q, úh' b.ekaùug wu;rj <ud

ixj¾Okh" f.or jev (Home work) i|yd iydh wdosh o we;=`Mj b.ekaùu fuhg we;=<;a úh'

j.=j wxl 12 u`.ska ksrEmKh lrkafka fj<|fmd< m%uqLhska ms<sn| ixLHd f,aLkhs' fuu wdh;k

Page 68: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

68

j,ska iuyfrl= m%xYfha iqúfYaI m%foaY flakaø lr.kakd ,oS' iuyr wfhl= yeu m%Odk k.rhla u

b,lal lr we;' hg;a msrsfihska folla fyda nyq cd;sl iud.ï yeáhg ls%hd;aul úh' 2Amath

iud.ug lekvdfú o fudfrdlafldafõ o YdLd we;' Keepschool wdh;khg c¾uksfha iy

tx.,ka;fha o YdLd ;snqKs' fï w;r Sylvan iud.fï uQ,ia:dkh weursld tlai;a ckmofha jQ w;r th m%xY fj<|fmd< wdl%uKh lsrSug o meñK we;'

j.=j wxl 12 - m%xYfha we;s m%Odk WmfoaYk wdh;k'

jHdmdrh f,aLk.; ixLHdj m%xYfha we;s ld¾hd, .Kk

m%ldYs; wdodhï m%udKh

^hqfrda ñ,shk jYfhka& wefldfvdñhd 100,000 97 87 fldaia f,ckafâ% 30,000 9 16 fldïmaf,Ühqâ 23,000 34 23 is,ajdka oS ke; 18 8 wekdfldaia 16,000 50 5 2ta ud;a 10,000 72 12 lSmaial+,a 8,000 80 5 fvdñfldaia 6,500 20 5 Source: Melot (2007).

fm!oa.,sl WmfoaYk fiajh imhk wh ish fiajd bosrsm;a lrk wdldrh o jeä oshqKq lr we;' Glasman (quoted in Cavet, 2006, p.11) fmkajd ÿkafka fuu iud.ïj, kï fjkia jQ wdldrh .ekhs'

j¾I 1960 iy 1970 oYlfha oS fuu iud.ï y÷kajd we;af;a m%;sldrS lghq;= lrk

wdh;k jYfhks' tneúka Tjqka" Math-Asistance, Math-Secours, Ortho-Math wdoS jYfhka .Ks; WmldrS wdh;k nj y`.jk kï j,ska y÷kajk ,oS'

j¾I 1980 ueo Nd.fhaoS fï iud.ï ;r.ldrs;ajhg msúisfhdah' bka miqj tu ;;a;ajh

w¾:j;a jk" Études Plus, Performance, Stud Avenir, Progress System jeks kduhka fhdod f.k ;sfí'

j¾;udk wdh;k jvd;a ,sys,ajQ o idudkHjQ o kduhka Ndú;d lrhs' idudkH kduhka jQfha Domicours, Keepschool, Complétude, Après la Classe jeks tajdh'

fm!oa.,sl wdh;k úiska fmkajkq ,enQ Ydka;Ndjh ksid Tjqkg fuu ls%hdj,sfha Woafú.lr

nj we;=`M Y%u fj<|fmdf<a ;;a;ajhkg uqyqK osh yels úh' m%xYfha iudc wd¾:sl jgmsgdj

fldrshdjg uqreishg fyda fjk;a ;eka j,g jvd fjkia h' m%xYh we;=<; mjd iudc wd¾:sl

lKavdhïj, msysàu wkqj fjkialï olakg we;' ^úfYaIfhka f,dl= k.r" l=vd k.r iy .ïno

m%foaY wdoS jYfhka&' fuu ksrSlaIKh fmkajd fokafka mj;sk ixo¾Nh wdYS%;j WmfoaYkh .ek

Page 69: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

69

i<ld ne,sh hq;= njhs' ;jo WmfoaYk fiajhg jdis ,ndfok ;j;a idOl mj;S' mdi, ;=< mj;sk

;r.ldrS ;;a;ajh j¾Okh lrjk Ydia;%Sh ;r.ldrs;ajh" wúksYaÑ; nj" mdi,a w;r we;s ;r.h"

fm!oa.,SlrKh iy mdi,a moaO;sfha mrsydksh fïjdhska iuyfrls'

fufia jqj o fuu wdh;k u`.ska iemfhk fiajdjkays .=Kd;aul Ndjh .ek m%Yak lrk

úfõplhska o we;' m%xY fg,súIkfha 2009 jif¾ jd¾;djl (Bendall and Tourte, 2009) fmkajd

ÿkafka fndfyda WmfoaYl$.=rejreka f.a wdOqksl iajNdjhhs' fï wh fiajfha fhdojk iud.ï u`.ska

Tjqka .ek lrk m%pdr .ek o úuis,su;a úh' Melot (2007, p. 99) wkqj olajd we;af;a fuu wxYh

jeämqru ryiH wdldrfhka yeisfrk nj;a WmfoaYk fj<|fmd< wúksYaÑ; fukau mdroDYH

fkdjkakd jQ LKavkh jQ tlla njhs (p. 119).

fldgqj wxl 5 - m%xYfha fm!oa.,sl WmfoaYkfha uq,H .Kkh'

fm!oa.,sl WmfoaYk iud.ï j,g f.jk uqof,ka 50] l uqo,la i|yd nÿ iyk ,ndoSug m%xY rch u.ska bv oS ;sfí' wefldfvdñhd jkdys fuu iykfhka jeäu jdis ,nk iud.ï w;=frka tlls' fuu iud.u fo.=reka iy WmfoaYlhska uqK .iajhs' túg fo.=reka úiska u WmfoaYl jrhdg uqo,a f.jd ,efnk nÿ ksoyi i`oyd b,a,Su lrhs'

ish orejd ,shdmosxÑ lsrSu msKsi uQ,sl ,shdmosxÑ .dia;=j yeáhg hqfrda 75 l .dia;=jla f.úh hq;= w;r fuh noaog hg;a fkdfõ' tneúka hula wvqjkafka ke;' bkamiq tla mehlg hqfrda 32 ne.ska whlrk w;r thska hqfrda 14 .=rejrhdg f.jkq ,nhs' iuyrúg fuu uqo, óg jvd wvq ùug o bv we;' ;j;a hqfrda 5 la fiajl .dia;= jYfhka o hqfrda 13 la wdh;kfha .sKqug o nerfõ' ta wkqj hqfrda 32 la jk .dia;=fjka hqfrda 16 la fo.=rekaf.a nÿ iykhg we;=,;a h' wjidkfha oS mehl WmfoaYk úhou hqfrda 16 ls' wefldfvdñhd wdh;khg f.jk hqfrda 13 o .=rejrhd ,nd.kakd hqfrda 14 o jYfhka hqfrda 27 la i|yd .=rejrhd úiska wdodhï m%ldYhla l< hq;=j we;' kuq;a thska o wdh;khg f.jk uqo, jk hqfrda 13 .=rejrhdf.a hqfrda 27ka úhoñ jYfhka wvq lr b;srshg nÿ iyk me;Suhs fuysoS isÿjkafka'

Source: Cavet, 2006, p. 12

m%xYfha mj;sk m%;sm;A;sh iu. fldrshdkq yd uqrsis ;;a;ajhka fjkia fjkafka" whnÿ l%uh yryd WmfoaYkh i|yd mjq,a j, wdfhdackh osrsu;a lsrSu msKsi orK odhl;ajhhs' fï u`.ska iudc wiudk;d we;sjk njg flfrk úfõpk i|yd m%xY n,OdrSyq fowdldrhlska m%;spdr olaj;s' m<uq úi|qu f,i olajkafkaa rch u`.ska ls%hd;aul lrk f.or jev i|yd Wmldr ,ndoSfï l%uh fkdñ,fha u ;j;a m<,alr mj;ajdf.k hdu u`.ska wiudk;d wju jk njhs' rch u`.ska l%shd;aul lrk fuu jevigyk 1980 oYlfha oS wud;HdxY y;rl wkq.%yh ,nd ;sfí' ^wOHdmk" /lshd ixj¾Ok" fi!LH yd iudc wdrlaIdj hk wud;HdxYhs&' rdcH yd w¾O rdcH wdh;k 2000 l

cd,hla yryd (Cavet, 2006, p. 4), fmdaIKh ,nhs' ;j o tu jevigyk" 2000 la muK jQ rdcH fyda w¾O rdcH uÜgfï wdh;k iy iudc u; r|d mj; S (Cavet, 2006, p.4). fojkqj" rch úiska mdi,a cd,h yryd WmfoaYkh ixj¾Okh lsrSfï ms<sfj;a m%ldYhg m;alr we;' fuys wruqK jQfha ish`M iudc-wd¾:sl ;,j, isiqkg Wmldr tldldrj u ,ndoSuhs' wdrïNfhaoS fuu jevms<sfj, iuyr mdie,aj, wksjd¾hh jYfhka ls%hd;aul lrk ,oS' tfy;a iuyr mdi,a j,g fuu jevigykg iïnkaOùu iafúÉPdfjka ;SrKh lsrSug wjir ,eìK' miq ld,hloS n,OdÍka ;SrKh lf<a ish`M

Page 70: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

70

mdi,a fuu jevigykg we;=<;a jk njhs' f.or jev i|yd Wmldr jevigyk" ixialD;sl

jevigyka" l%Svd wdos lreKq o wvx.= fuu WmfoAYkh i;shlg osk y;rla miajre 4 isg 6 olajd

ls%hd;aul úh' fuu m%;sm;a;sh ls%hd;aul lsrSug rch hqfrda ñ,shk 140 la jeh lrk ,oS (Ventura,

2008b, p.9).

Page 71: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

71

3. m%;sm;a;s u`.ska m%;spdr oelaùu - ^Policy Responses)

m%;sm;a;s ks¾udmlhskaf.a m%;spdr wjYH lrk" fm!oa.,sl Wmldrl WmfoaYk moaO;sfha

,laIK iy n,mEï y|qkd .ekSu i|yd fjka lrk ,o mQ¾j mrsÉfþoh" ksodk mrSlaIdj f,ig

kï lrk ,oS' fldrshdj" uqreis osjhska yd m%xYh ms<sn|j lrk ,o isoaê wOHhkfha oS tu rgj,a

úiska .;a ms<sfj;a m%;spdrhka fuys§ i|yka lr ;sfí' j;auka fldgfia úúO mrsirhka ys olajd

we;s úúO m%;spdr iúia;r j fmkajd oS ;sfnkafka m%;sm;a;s ie<iqï lrejka ta ms<sn|j ie,ls,su;a

úh hq;= neúks' úúO ixo¾Nhkays id¾:l;ajhg m;a ms<sfj;a fuka u id¾:l fkdjQ mshjr o fuys

i|yka j we;'

yeu mrsirhla u iqúfYaI jk fyhska o ks¾udKh lrKq ,nk m%;sm;a;s tu miqìug fyd|ska

iqoqiq úh hq;= neúka o fuu mrsÉfþoh bosrsm;a lr we;af;a is;shïlrKh ms<sn| ye`.Sula o

iys;jhs' bka miqj WmfoaYkhg we;s b,a¨u yd ta wkqj we;s iemhqu .ek o ie,ls,a, fhduqlr

we;' m<,a wruqKq idlaId;a lr.ekSug iy fj<|fmd< n,fõ. fu,a, lsrSu i|yd m%;sm;a;s

ks¾udmlhska úiska wjOdkh fhduq l< hq;= wxY ms<sn|j o woyia olajd ;sfí' isÿl< yels ffk;sl

jHqyhkaf.a iajdNdjh fln÷ úh hq;= o hk ldrKh .ek o i|ykaj we;'

ixo¾Nhka" wNsu;d¾:hka iy jHqyhka is;shïlrKh

lsishï wdldrhl is;shïlrKhlg t<fUk m%;sm;a;s ks¾udmlhska uq,ska m%fhdackj;a m%Yak folla weish hq;=h'

Pdhd wOHdmkh" iudchSh wd¾Ól yd wOHdmksl wNsu;d¾:hkag fld;rï m%udKhl ydkslr .eg`Mjla njg m;aj we;af;a o@ ^m%Yakhla njg m;aúh yelsfõ o@& ta i`oyd fld;rï ÿrlg md,khla l< hq;= o@

fld;rï ÿrlg Pdhd wOHdmkh Yla;su;a j;alï m%Njhla fõ o@ fuh fï olajd mq¾K jYfhka Wmfhda.S lrf.k we;af;a o iy ta i|yd l=uk wkqn,hla ,ndosh hq;= o@

fuu fmdf;a fmr fldgfia fmkajd oS we;af;a fndfyda mrsirhkays oS Pdhd wOHdmkh foi

fo.sähdfjka hq;=j nef,k njls' rchg fyda nÿf.jkakdg msrsjehla fkdue;sj wOHdmk b,lalhka

fj; <.dùug tu`.ska wjldY ,efí' m%Odk wOHdmk m%jdyfhka ;uka wfmalaId lrk ish,a,

fkd,efnk nj úYajdi lrk yd Pdhd wOHdmkh i|yd uqo,a f.ùug Yla;sh we;s fo.=rekaf.ka

t,a,jk mSvkhg ms<shula jYfhka o th l%shd lr;s' flfia jqjo yqfola fj<|fmd< n,fõ. u`.ska

Odjkh jk WmfoaYkh ksid iudc wiudk;d ;j;a W.% njg m;afõ' ;j o tu`.ska m%Odk wOHdmk

m%jdyh fj; wksis n,mEï o we;sfõ' tlu mdrsfNda.sl msrsilg" rch u`.ska fkdñ,fha imhk

iudk fiajdjka u fm!oa.,sl wxYh u.ska uqo,la whlr iemhSfï l%uoajhl meje;au ksid

jHdl+,;ajhla we;sùug bv ;sfí'

Page 72: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

72

isiqkaf.a iudc wd¾Ól ;;a;ajhka iy ixialD;sl yd fjk;a idOl wdosh" ms<sfj;a ilik

wh úiska ish wjOdkhg ,la l< hq;=fõ' TiafÜ%,shdfõ iy weursldfõ miqng isiqkg WmfoaYkh

oSu myiq lrjk ,o w;r fuu ;;a;ajh fldrshdfõ fyda cmdkfha mj;sk rgdjg jvd fjkia fõ'

fldrshdfõ iy cmdkfha fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nkafkda by< m%dma;Ska we;s isiqyq h' isx.mamQrefõ

m%Odk wOHdmk m%jdyfha .=rejrekag ;ukaf.a m%Odk m%jdyfha isiqka ù we;s whg fm!oa.,slj

WmfoaYkh oSu ;ykïh' fuh uqreis osjhskays mj;akd rgdjg fjkia jkafka uqreisfha tjeks

;ykula m%Odk m%jdyfha .=rejrekag fkdue;sùu ksidh' WmfoaYl .=rejreka ms<sn|j o ms<sfj;a

idokakka w;r fjkia jQ woyia mj;S' ta Tjqka .=rejreka" úY%dñlhska" úYaj úoHd, Wmdê

wfmalaIlhska" oaú;Shsl ;,fha YsIHhska" jeks ljqreka o@ l=uk ;,hka i|yd úhhq;= o@ tu msrsfika

l=uk wh iqÿiaika o@ l=uk wh bj;a úh hq;= o@...... wdoS ldrKd ms<sn|jhs' WmfoaYkh ,ndfok

m%ldrh ms<sn|j o u;fNao we;' tla wfhla ;j tla wfhl=g jYfhka o" lKavdhï jYfhka o"

úYd, foaYk Yd,dj, wêl msrsilg o" wka;¾cd,fhka o" ''' wdoS jYfhks'

;uka isák mrsirfha mj;sk fm!oa.,sl WmfoaYk rgd j¾.SlrKhg m%;sm;a;s ks¾udmlhska

leue;a; olajkq we;' tu`.ska Tjqka úiska wkqu;lrk yd fkdlrk j¾. y|qkd.kq we;' j.=j wxl

13 jeks igyk Wmldr lrf.k fuh l< yel' tu igyfka úia;r fufiaa olajd we;' ta WmfoaYk

j¾.h" m%ldrh" oekg mj;sk iq,N;djh" wkd.;fha fld;rï ÿrlg meje;sh hq;= o wdoshhs' fuu

;lafiarej jvd;a iqúfYaIs ùu i|yd my; i`oyka ldKav j,g fldgia l< yel'

wdodhu wkqj lKavdhï ( iuyr .Khl WmfoaYkhg iuyr wdodhï uÜgïj, bkakd mjq,a j,g m%fõYúh yels fõ o@ ms<sfj;a ilik wh ;j;a jeä msrsilg m%fõYh ilia lrkafka o@

mqñ;srs nj ^ia;S% mqreI Ndjh&( msrsñ <uqkg jvd .eyekq <uhskag wjdis ;;a;ajhka fõ o@ ^fyda fuys úreoaO ;;a;ajh&' ;jÿrg;a iudkd;au;djh j¾Okh l< hq;= o@

ckjd¾.sl nj( WmfoaYkh jeämqr lsishï ckj¾.hkag muKla ,efí o@ fjk;a whg wvqùu ksid we;sjk .eg`M fln÷ o@

msysàu ( lsishï m%foaY fyda kd.rsl$msáir fldÜGdY j,g jdis ;sfí o@ wjdis we;af;a o@ N+f.da,Sh jYfhka ;=,s; njla j¾Okh l< hq;= o@

fuh jvd;a úÑ;% lsrSu ioyd we;=,a l<yels w;sf¾l idOl we;' tajd fufia oelaùug mqMjk (

;Sj%;djh( l=uk fY%aKs$;,j,oS o@ l=uk ld, iSudjkaysoS o@ l=uk úIhhka i`oyd WmfoaYkh ;Sj% úh hq;= o@

.=Kd;auh( WmfoaYkfha .=Kd;aul nj fln÷ o@ úNd. j,oS muKla fkdj fjk;a wOHdmk udkhkaysoS th bf.kSfï M, ,nd.ekSug WmldrS fõ o@

Page 73: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

73

msrsjeh ( úúO WmfoaYk j¾.j, tall msrsjeh fln÷ o@ tu msrsjeh fld;rï ÿrlg l=gqïNhg nrla fõ o@

wd¾Ól m%;sudkhka ( /lshd wfmalaId lrk fyda w;sf¾l wdodhï m;k whg WmfoaYkh fld;rï m%fhdackj;a o@ rch úiska WmfoaYk ld¾hh i|yd noao ;j ÿrg by< ouhs o@ úúO wdldrfha WmfoaYkhg n,mdk fjk;a wd¾Ól m%;sudkhka ;sfí o@

j.=j wxl 13 - fm!oa.,sl WmfoaYkh j¾.SlrKh i`oyd ls%hd ms<sfj,la'

fm!oa.,sl WmfoaYkh iemhqïlrejka wdldrh

oekg tys fmdÿ jHdma;sh ^wdodhï uágñ" mqñ;sß

nj" ck j¾.h iy msysàu wdÈh we;s fjkialï wkqj&

wkd.;fha§ WÑ; jkakdjq jHdma;sh

^wdodhï uágñ" mqñ;sß nj" ck j¾.h iy msysàu wdÈh we;s fjkialï wkqj&

;ukaf.au isiqkagu WmfoaYkh imhk .=rejreka

tlsfkld l=vd lKavdhï úYd, lKavdhñ

fjk;a .=rejrekaf.a isiqka i|yd WmfoaYkh imhk .=rejreka

tlsfkld l=vd lKavdhï úYd, lKavdhñ

^oaaú;Shsl fyda úYaj úoHd,& isiqka

tlsfkld l=vd lKavdhï

fjk;a wh ^jD;a;slhska" úY%dñlhska iy .DyKshka jeks&

tlsfkld l=vd lKavdhï úYd, lKavdhñ

WmfoaYk iud.ï^m%dfoaYSh" cd;sl iy n,h,;a wka;¾cd,&

tlsfkld l=vd lKavdhï úYd, lKavdhñ foaYk Yd,d jkfmd;a lrkakka uDÿldx. wdOdrfhka

wka;¾cd, yryd imhkakka

tlsfkld

o;a;hka idudkHfhka ÿ,n jk neúka ms<sfj;a ilik whg ;ukaf.a wjfndaOh wkqj

weia;fïka;= ilia lsÍug iy ;SrK .ekSug isÿù we;' fuys§ ;udf.a rfÜ fyda tjeks fjk;a

rgj, tl;= lrk ,o o;a;hka o Wmfhda.S lr.kq ,efí' ish`Mu mßirhka wdY%s;j tl;= lr.kakd

o;a; ish,a,g úYd, wjOdkhla ,nd Èh hq;= nj fuu .%ka:fhkao IIEP m%;sm;a;s ixiofhka o

ks¾foaY lr we;'

Page 74: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

74

fldgqj wxl 6 – cmdkfha cql+ WmfoaYk uOHia:dk m%fNao y÷kd .ekSu

úfYaIfhka cmdk cd;slhska fkdjk úpdrlhska cql+ wdh;kh .ek i`oyka lr we;af;a idudkH

wdldrfhks' Tjqka (Cram School) jk fmd;a lsÍfï mdi, hk jpkh fkd.eUqre f,i mßj¾;kh lrñka cql+ w;r we;s wiudklï iy j¾.hka .ek fkdi,ld yer we;' jvd;a mÍlaIdldÍ jQ úYaf,aIlhska cql+ uOHia:dk úúO j¾. rdYshla y÷kdf.k we;s w;r tu úúO;ajh m%;sm;a;s ks¾udmlhskag úúO w¾: ,nd fokq we;'

bx.%Sis l:kh" ld¾ñl mqyqKqj iy l,d i|yd b,lal jQ cql+ iy Ydia;%Sh wxYhg nrjQ .l=Iq cql+

(Gakushú juku) w;r m<,a fjkila Roesgaard (2006, p.32) úiska olakd ,§';jo .l=Iq cql+ wdh;k

w;r úfYaI{;d wkqj fjkiaùula .ek Tjqka i|yka lr we;' fydIq cql+ (Hoshú juku) ,nd fokafka

m%;sldrS b.ekaùï h' *ql=Iq cql+ (Fukushú juku) ,nd fokafka w;sf¾l WmfoaYkh hs' fhdIq cql+ (Yoshú

juku) ,nd fokafka m%drïNl b.ekaùï h' Iska.l= cql+ (Shingaku juku) l%shd;aul jkafka by< idOk

uÜgï we;s ;jÿrg;a ÈhqKq ùug woyia lrk isiqka i|yd h' lafhdidhs cql+ (Kyõsai juku) iy fvdrsre

cql+ (Doriru juku) hk j¾. folu ;r.ldÍ jHdhduhka iy irU ms<sn| lghq;= lr;;a lafhdidhs cql+

(Kyõsai juku) jvd;a kuHYS,s fõ' iuyr j¾. l%shd;aul jkafka ñ;%hska yuqfjk ia:dk (deai no ba or

idokoro) fyda Wjgeka uOHia:dk (takujijo) jYfhks'

Roesgaard fï .ek jeäÿrg;a .fõIKh lrñka" úp,Hhka wgla we;s wdldr jdohla f.dv kxjd we;'

- jd;djrKh( wdh;kh ;r.ldrSo@ Wkkaÿj j¾Okh lrjk iqM o@ WmldrS o@ úfõl iqjhla ;sfí o@

- mdvï ud,dj, b,lalh ( mdGud,dj mdi,a moaO;sfha idudkH ldrKd ms<sn|j o ke;skï úNd. b,lal lrf.k o@

- mdi, yd we;s iïnkaO;d ( m%Odk m%jdyfha jev i|yd WmldrSfõ o ke;skï tu wdh;kfhau b,lal i|yd jev lrhs o @

- YsIH m%cdj ( Tjqkaf.a iajNdjh iy Ydia;S%h lghq;= j,oS ,nk idOk uÜgï

- bf.kqï Wmldrl ( mdif,a u we;s" ñ,g ,nd.kakd iy ksfjiaj,oS idok bf.kqï øjH

- úYd,;ajh ( we;s wkq.%dylhska m%udKh iy cql+ wdh;kh úYd, oïje,l mqrella o nj

- we;=,;aùu ( b,a ïlrejka m%fõY mrSlaIKhla yryd f;dard .kakjd o ke;skï wdh;kfha bvlv wkqj n|jd .;yels m%udKh o@

- m%pdrKh ( n|jd.ekSu lgjpkfhka flfrk oekaùï wkqj o ke;skï fj<| oekaùï yryd o@ úYaj úoHd, m%fúYh id¾:l jQ .Kk fyda Wiia b.ekaùï Ys,am wdosh .ek wjOdrKh flfrhs o @

Page 75: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

75

cql+ j¾. iy idokq ,nk úp,Hhka oelafjk WmfoaYk wdlD;sh (

Shingaku juku Iska.l= cql+

Hoshú juku fydIq cql+

Kyõsai juku lafhdidhs cql+

Doriru juku fvdrsre cql+

jd;djrKh ;r.ldÍ$ W;af;ac ckl úfõlS $ WmldÍ fmdaIl$ iyfhda.S;d úfõlS ^.Dyia: o úh

yel& mdGud,dfõ wruqK m%fõY úNd.

mdie,a úNd. iy W!K mQrKh uq,sl bf.kqu uq,sl ksmqK;d

mdi,g iïnkaOhs lsisjla ke; mka;sfha jevj,g

miq.dój iy iómj b;d iaj,amhls' lsisjla ke;'

isiqka Wiia idOk we;s wh idudkH idOk uÜgula we;s wh

ÿ¾j, idOk uÜgula we;s wh

ish`M ;, j,§

bf.kqï WmlrK ;udf.a u fm<fmd;a

ksjfiaoS idok ,o fyda fj<|fmdf<ka ,efnk fm< fmd;a

ksjfiaoS idok ,o fyda fj<|fmdf<ka ,efnk fm< fmd;a

;udf.au fm<fmd;a

m%udKh > 200 isiqka iuyrla"n,h,;a

< 200 isiqka < 100 isiqka oyia .Kkla

m%fõYh mÍlaIKhl fyda m%fõY úNd.hla

fN!;sl iSudjka muKs

fN!;sl iSudjka muKs iSudjla ke;'

m%pdrKh jdKsc' ^úYaj úoHd, m%fõYh wjYHhs'&

lg jpkh iy .=re Ys,amSh l%u

lg jpkh iy .=re Ys,amSh l%u

fj<| iy .=re m%pdrKh

WmfoaYkh i|yd we;s b,a ug m%;spdr oelaùu – Addressing the Demand for Tutoring

TiafÜ%,shdj" tx.,ka;h" m%xYh" isx.mamQrej iy weursldj úúO wdldrfhka fm!oa.,sl

WmfoaYkh W;af;ackh lsrSug mshjr f.k we;' j¾I 2004 oS osh;a lrk ,o Tutorial Voucher

Initiative ksnkaOk jjqpr ,ndoSfï mshjr jYfhka y÷kajdfok l%uh u.ska fouõmshkag

TiafÜ%,shdkq fvd,¾ 700 l ^we'fvd,¾ 547& uqo,la ;u orejkaf.a w;sf¾l WmfoaYkh fjkqfjka

jeh lsrSfï myiqj ,ndfok ,oS' j¾I 2007 oS TiafÜ%,shdkq uy wdKavqj An Even Start (Watson,

2008, p.7) jYfhka ye|skajQ miq.dó jevigykla ioyd j¾I y;rl ld,hlg m%;smdok fjkalrk

,oS' weursld tlai;a ckmofha o (Burch et al., 2006) tjeksu jevigykla wdrïN lrk ,oS' tlai;a

ckmo jevigyk iy TiafÜ%,shdkq jevigyk u.ska tx.,ka;h o m%fndaOhla ,eîh' tx.,ka;fha

(Taylor, 2007) ta wkqj jevigykla osh;a úh' isx.mamQre rch" wvq idOkhka we;s wh w;r

WmfoaYkhg b,a ula we;s lsrSu msKsi oSukd iy m%fndaOu;a lsrSï /ila m%cd tall wdYS%;j isÿ

lf<ah' tfia jqj o m%xYfha mj;sk noq iyk ,ndoSfï wdldrh jQ whnÿ iyk l%uh" wjOdkh

fhduqlr ;sfnkafka wvq idOkhka we;s isiqka fj; fyda wvq wdodhï we;s fo.=reka fj; b,lal lr

fkdfõ (Melot, 2007).

fuu yeu wdlD;shlau tu rgj,g iqúfYaI jQ wNsfhda.hka chf.k we;' TiafÜ%,shdfõ"

(Watson, 2007, p.9) jvd;a il%Sh o;a;hkaf.a wjYH;djh .ek i`oyka lrk ,oS' úfYaI jYfhka

Page 76: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

76

.%dóh fmfoiaj, WmfoaYkfha id¾:l;ajh iy wod< jk l=i,;d we;s WmfoaYljrekaf.a iemhSu

wdosh .ek o;a; fkdue;s úh' b;d Wiia f,ig kd.rSlrKh ù we;s isx.mamQrefõ fuh wmyiq

fkdùh' fuysoS wNsfhda.h jQfha wvq idOkhka we;s wh flfrka t,a,jk b,a u iemhSuhs' tfiau

fj<|fmd< n,fõ. u.ska md,kh jk miqìful yelshd we;s wh by<u fj<|fmd, b,a ula iys;

Wiia WmfoaYlhska ,nd.ekau ksid we;súh yels wiu;=,s;djh hs (Cheo and Quah, 2005; Tan, 2009).

weursld tlai;a ckmofha (Sunderman, 2006, P.119) úfõpkd;aulj NCLB jHqyh .ek i|yka lf<a

tys M,odhs;djh ms<sn| idOl fkdue;sùu .ekhs' tfukau iuyr WmfoaYlhska wksis l%u mdúÉÑ

lrñka isiqka wdl¾Ykh lr.kakd nj;a" uqM rfÜu WmfoaYkh ,eîug iqÿiqlï we;s whf.ka 20]

l m%udKhla fuu jevigyk g we;=,ajk nj;a h' fujeks w;aoelSï fjk;a rgj, wOHdmk

m%;sm;a;s ks¾udKh lrk msrsif.a wjOdkhg fhduq úh hq;af;a tjeks jevigyka ;u rgj, we;s

lsrSfuka je<lS isàu i|ydhs'

fjk;a rgj,aj, m%Odk wjOdkh jQfha b,a u W;af;ackh lsrSu fkdj th wju lsrSuhs' fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd iSud meñKùfï mgka iïmQ¾Kfhka ;ykï lsrSu olajd jQ úúO mshjr fldrshdj úiska f.k we;s nj isoaê wOHhkfha oS meyeos,s úh' tfiau uqreisfha I m%udKfhaa isg III m%udKh olajd WmfoaYkh ;ykï lsrSug .;a mrsY%uh oelsh yels úh' fuu m%;sm;a;s j,g

iudka;rj osfjk ;ykï lsrsï my; whqre f,aLkj, olajd we;; ldïfndach (Bray and Bunly, 2005,

p.75) Bcsma;=j (Hartmann, 2008, p.48) flkahd (Wanyama and Njeru, 2004, p.1) ;=¾lsh (Tansel and

Bircan, 2007, p. 6) W.kavdj (Eilor, 2007, p. 28) iy bkaoshdkq m%dka;hla jk ngysr fnka.d,h

(Jalaluddin, 2007, p. 2). fï ;ykï lsisjla im, fkdùh' kso¾Yk jYfhka Bcsma;=fõ (Hartmann,

2008, p. 48) m%;srdjh lf<a Herrera (1992, p. 75) úiska m%ldY lrk ,o fohuhs' fuys olajd we;af;a fujeks ;ykï iudk l< yelafla" ksjeros mosl udre yryd fkdf.dia is;afia mdr mekSfuka" kS;shla iqMfjka we;;a th ls%hd;aul ke;s ksid isÿjk kS;s leãfï wjia:djg njhs' rch úYd, mrsY%uhla orñka f,dl= m%pdrKhla o we;sj iïu; lr.kakd ,o kS;sh ls%hd;aul lsrSu fldrshdfõ iy uqreisfha ÿIalr úh' m%Odk m%jdyfha mx;sNdr .=rejre úiska ;u isiqkag u fm!oa.,sl WmfoaYkh ,ndoSu .ek m%n, úreoaO;ajhla oelaúh yel' ta Tjqkag oekgu;a ta j.lSu mejrS we;s fyhsks' kuq;a fuu ;yku WmfoaYkh ms<sn|j flfrk iuia; ;ykulg jvd fjkiafõ'

tneúka fmdÿqfõ n,k l<" WmfoaYkh i|yd we;s b,a u flfrys we;sjk ie,ls,a,

fhduqúh hq;=j we;af;a yqfola u;=msg fmfkk frda. ,laIK j,g fkdj frda. uQ,hg ms<shï fhosu

i|yd úh hq;=hs' uQ,sl fya;= ish,a,la u wOHdmk n,OdrSka úiska u muKla úi|Sug m%h;ak oerSu

ksr¾:l jkafka fuhg iudc wd¾Ól lreKq o we;=<;a jk fyhsks' wOHdmk idOkh iudÔh

jYfhka fld;rï f.!rjhg md;% jkafka o hk ldrKh iy ta i|yd fld;rï lemlsÍï l<

hq;af;a o hkak ixialD;sl idOl wkqj ;SrKh fõ' by< wOHdmk uÜgï j,g ,efnk m%;s,dN

wkqmd;h iy WmfoaYkh i|yd flfrk wdfhdackfha M,odhS;djh wd¾Ól idOl fõ' mjq,a

Page 77: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

77

ixj¾Ok wud;HdxYh iy wd¾:sl ixj¾Ok wud;HdxYh u.ska fuu ldrKd ms<sn|j hula l< hq;=

fõ' fldßhdj iy Tiaá%hdj jeks ÿr neyer msysá rgj,aj, mjd fï ms<sn|j iudk wdrïNl mshjr

f.k we;' tajdg uq,a ù we;af;a wOHdmk wxYfha jD;a;slhska fkdj rcfha Wiia ks,OdÍka h'

iqNidOk lKavdhï" wd.ñl wdh;k jeks isú,a iudc ixúOdk;a iu`. rdcH n,OdÍka fuu ldrKd

ms<sn|j iyfhda.fhka l%shd lsÍug leu;s jkq we;' Pdhd wOHdmk moaO;sfha m%udKhg iy

iajNdjhg n,mdk fia yeisrúh yels WmlrK .Kkdjla wOHdmk wud;HdxYfha n,OdÍka i;=j

we;' úfYaI jYfhka;

úNd. - fndfyda rgj, fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd we;s b,a u úNd. j, iajNdjh u;

r|d mj;S' fndfyda úNd. by< lvq,a,l iajNdjh .kS' tajd iu;a ùu ;rula ÿIalr jk w;r

fuu úNd. j, m%;sM, whÿïlrejkaf.a Ôú;fha wkd.; wfmalaIdjkag ;Èka n,mdhs' úNd.fha

iajrEmh wkqj úIhh ud;Dld ms<sn| .eUqre wjfndaOhla fkdue;sj jqj o fláld,Sk lgmdvï

lsÍulska fyda m%;s,dN ,eìh yels wdldrhg úNd. wdlD;sh ilia ù we;' tneúka wOHdmk

n,OdÍka úNd.hka ys iajrEmh úu¾Ykh l< hq;=h' tfia jqj o n,OdÍka w¥ro¾YS wdldrhg"

úNd. m%;sixialrKh ir, l%shdjla yeáhg fkdie,lsh hq;=hs' fldßhdfõ iy uqreisfha isoaê

wOHhk fmkajd ÿka wdldrhg fndfyda ;=,s;hka iy whs;Ska ms<sn|j ldrKd ie,ls,a,g .;

hq;=h'

ixl%dka;s wkqmd;h- iuyr rgj,aj, whÿïlrejka iSñ; m%udKhlg muKla B<`. ;,hg iu;a

ùug wjldY we;s nj okakd ksid WmfoaYkh i|yd we;s b,a u m%n, ù we;' fm!oa.,sl

WmfoaYkh i|yd we;s b,a u wvq lsÍug yels tla wdldrhla jkafka úNd. j, iu;a ùfï

oajdrh m<,a lr B<`. ;,hg hk m%udKh jeä lsÍu u.skah' iuyr iudchka úúO ia:r wkqj

o Wia my;a yeáhg o fn§ mj;S' ta whf.ka ;uka Wiia njg úYajdi lrk msßi w;r

fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd we;s b,a u b;d by< ;,hl mj;S'

idudkH uyck;d úYajdih - wOHdmk m%Odk m%jdyfha moaO;Skaj,g iudÔh wjYH;djhkag

;a orejkaf.a mqoa.,sl wjYH;djhkag ;a hula l< yels njg úYajdihla fkdue;s úgl

fo.=reka ;=< WmfoaYkh i|yd úYd, b,a ula we;sfõ' iudclrKh iy fjk;a mßphka we;s

lsÍu i|yd w;HjYH wdh;k jYfhka mdi,aj,g ms<s.ekSula we;' kuq;a fndfyda fokd

i,lkafka mdi,aj,g lsishï W!KmQrlhla wjYH njhs' iuyr miqìful ixl%dka;s wkqmd;hka

m%idrKh lsÍu u`.ska WmfoaYkh i|yd we;s b,a u my< fy<Sugo woyia lr we;' WmfoaYkh

Page 78: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

78

i|yd we;s mSvkh jeäfhka t,a,jkafka my< idOkhka we;s whf.ka fkdj by< idOk uÜgï

we;s whf.ka nj wdKavq úiska wjfndaO lr .; hq;=hs' cd;Hka;r ixikaokhl § fmkS hkafka

WmfoaYkh jvd mD:q,j we;af;a Wiia m%dma;Ska we;s wOHdmk moaO;Ska ;=<h' WodyrKhla

jYfhka" my< m%dma;s uÜgï we;s wm%sldjg jvd by< m%dma;s uÜgï we;s kef`.kysr wdishdj

oelaúh yel'

úúO wdldrfha WmfoaYkhkaf.ka ksYaÑ;ju l=uk fohla n,dfmdfrd;a;= jkafka oehs

m%;sm;a;s ks¾udmlhska iy ie,iqïlrejka úiska i,ld ne,sh hq;=hs' Tjqka úuid ne,sh hq;af;a

rcfha mdi,l mx;sfha isiqka 35 blaujk úg ueisú,s k.k fo.=reka w;sf¾l WmfoaYk mx;sfha 110

la j we;;a ;u orejd tys heùug ue,s fkdjkafka wehs hk fya;=jhs ^fldgqj 7&' idudkH m%jdyfha§

fkd,nk njg;a" l=vd lKavdhï j, § fyda fm!oa.,slj ,nk WmfoaYkfhka ,nd .kakd njg;a

fo.=reka l=ula olshs o hkakhs' kqmqyqKq úYaj úoHd, isiqjl=f.ka w¾Old,Sk jYfhka ,efnk

WmfoaYkh i|yd jeh lsÍu mqyqKq jD;a;sl oaú;Shsl mdi,a ;,fha .=rejrfhl=f.ka ,nk

WmfoaYkhg jvd iqÿiq wdfhdackhla yeáhg fo.=reka i,lkafka l=ula ksidoehs i,ld ne,sh hq;=h'

fldgqj 7 - Bcsma;=fõ .=re WmfoaYljrfhla

my; oelafjk úia;rh (Hartmann, 2008, p.43) Bcsma;=fõ m%n, lS¾;shlaa iy fj<|fmd< b,a¨ula ;=nQ WmfoaYlfhl= ms<sn|jhs' fuys olajd we;s wdldrfhka Tyq úYd, WmfoaYk mka;sj, o ckms%h flfkls'

ug ridhk úoHdj mka;shlg wdrdOkhla ;sfí' tneúka uu .eyekq <uqka i|yd jk ldurfha

miqfm< fl<jr wdikhl jdäùñ' mdvu wdrïNjk úg uu .Kka lf<a <uqka 110 ls' yeu

fokdu jhi wjqreoq 14 l ;rfï úh' ;reK fiajlfhda ;=ka y;r fofkla Tjqkg ksYaYío ù wjOdkh fhduq lrk fia b,a,Sï lr;s' ysIdï uy;d mka;shg we;=`M jk úg l:dj kj;S' weia

ÿisï 110 la wfmalaId iy.;j .=rejrhd foig fhduqfõ' ysIdï uy;d jhi wjqreÿ 45 l ;ru isyska isrerla we;s wfhls' Tyqg >kg jeã ke;s ysifla iy ;=kS Wvq /jq,la o we;' ye| isákafka idïm%odhsl f,ig lñihla ghs tlla iy lymdg c¾ishls' kuq;a jeä lemS fkdfmfkk fuu ;;a;ajh flfkla rjgk iqMh' ysIdï uy;d w;aoelSï we;s .=rejrfhl= muKla fkdj l=i,;d iys; úcacdldrfhla nj B<`. meh fol ;=< fyd|ska meyeos,s úh' Tyq ish fm%alaIlhska bosrsfha b;d läir f,ig .uka lrhs' fkdfhla iQ;% l`M ,E,af,a ,shñka tajd meyeos,s lrhs' Tyqf.a Yío úldYkh yryd rsoaudkql+, .dhkhl fhfohs' jrska jr Tyq iuyr iQ;% iy mdG .dhkh lrhs' Tjqkg wod< b`.s fyd|ska okakd njla fmkajk isiqyq tajd lsysm jdrhla iuQy jYfhka .dhkh lr;s' m%Yak we;af;a kï tajd fld, lene,a,l ,shd fiajlhska yryd ;ud fj; tjk f,ig b,a,Sï l<;a lsisfjl= m%Yak wikafka ke;'

Page 79: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

79

WmfoaYk iemhqug m%;spdr oelaùu - Addressing the Supply for Tutoring

iuyr miqìful iemhqu u`.ska o b,a ula ks¾udKh l< yel' fuu ud;Dldj hgf;a iqúfYaIS

iajdNjhka ;=kla .ek i,ld ne,sh yel'

.=rejre ;ukaf.a u fj<|fmd<la ks¾udKh lr.ekSu - ;uka m%Odk wOHdmk m%jdyfha oS

W.kajk isiqkg jeämqr WmfoaYk mdvï ;uka úiskau meje;aùu iuyr rgj, idudkH isoaêhla

úh' fndfyda wjia:d j,oS isiqkg ;ukaf.a WmfoaYkhg iïnkaOùug n,flfrkqfha" úIhh

ud,dfõ fldgila muKla mx;sfhaoS wdjrKh lrñks' isiqkg oek.ekSug i,iajkafka by<

mka;s j,g Tjqka iu;aùu md,kh lrkafka ;uka úiska u jk njhs' Silova (2007, p. 8) u`.ska

okajk mrsos wksjd¾h fm!oa.,sl WmfoaYkh"

mdi,a fõ,dfjka miqj ;uka úiska u mj;ajkq ,nk WmfoaYkh ,nd .; hq;= njg

isiqkg mSvkh fyda NS;sh fhduq lrkafka .=rejrhd úiska u hs' tfia meñKSu m%;slafIam

l<fyd;a Tjqkg ,efnkqfha wvq ,l=Kq nj o Tyq mjihs'

Silova úiska wdjrKh lrk ,o m%foaYhka wkqj fuu ;;a;ajh me;sr mj;skafka uOHu

wdishdfõ ^lilia:dkh" lsrs.sia:dkh" ;cslsia:dkh" fudkaf.da,shdj iy fl%dtaIshdj-

win¾cdkh yd fcda¾cshdj rdcHhka o we;=`Mj& nj o i|yka úh'

;ukaf.a iudkhskaf.ka tk mSvkh - wfkla yeuflla u mdfya WmfoaYkh ,nk nj fmfkk úg

wka isiqkag fukau fo.=rekag o ;uka fldka fjk njla oefkkq we;' Kim (2007, p.9) úiska

iïuqL mrSlaIKhg hd lr.;a ujla woyia olajk wdldrh"

yeu ckudOHlska u jd¾;d lrkafka uyckhd fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd.kakd njhs'

uf.a orejkaf.a hy`Mjkaf.a uõjreka mjikafka Tjqkaf.a orejka wij,a úIhh fyda

fï úIhhg WmfoaYkh fm!oa.,sl wdh;k j, oS ,nd.kakd njhs' uu uf.a orejdg

jvd fyd| wkd.;hla m;k fyhska Tyq fjkqfjka ;jÿrg;a wdfhdackh lrñka

fm!oa.,sl WmfoaYk wdh;k fj;g hjñ '

WmfoaYk iemhqï lrejka úiska lrkq ,nk m%pdrKh' - jdKsc mrsirhl l%shd;aul jk WmfoaYlhska fjk;a jHdmdrslhska yd iufõ' Tõyq o imhkq ,nk fiajhg b,a ula ks¾udKh lsrSug wfmalaId lr;a' iuyr wh ùÓj, oekaùï m%pdrh lr;s' ;j;a iuyre m%isoaO m%jdyk udOHhkays fyda mqj;am;a j, m%pdrKfhys fhfo;s' Tjqkaf.a ld¾hfha .=Kd;aul nj .ek ixLHd f,aLk mokula fkdue;s úh yel' m%Odk m%jdyfha fuh iq,Nj we;s w;r idOkh my< hk úg .=rejrhdg fkdj YsIHhdg jro megùu o isÿfõ' iemhqu ms<sn|j ;=nQ iuyr N+f.da,Sh iSudjka

Page 80: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

80

oeka wka;¾cd,h ksid bj;aj we;' iuyr rgj,aj, b,a u ;jÿrg;a m%idrKh lrkafka n,OdrS

;;a;ajhla we;s lrñks' Davies and Aurini (2006, p.124) úia;r lrk wdldrhg"

fuu ieliqu l=vd jHdmdr uOH.; cd,hka yd iïnkaO lrhs' n,h,;a ;;a;ajh taldnoaO oduhkag fjkiafjhs' taldnoaO oduhka f.a tacka;jreka jk m%dfoaYSh jHdmdrslhd odufha wjodku ;rula ÿrg Ndr.kS' m%dfoaYSh jHdmdrslhdg uQ,H wjodkula o we;' tneúka jegqma ,nk l<ukdlrefjla fuka fkdj n,h,;a fiajHhdf.a fiajh jvd;a ld¾hlaIuj ,ndoSug m%dfoaYslhd Wkkaÿ fjhs' fï l=vd wdfhdaclhska ms<s.;a ksIamdokhla wf,ú lsÍu i|yd n,h ,ndf.k we;' tfukau ta i|yd l<ukdlrK mqyqKqj" wf,ú lsÍfï iydh iy ksIamdokh uek ne,Sfï l%ufõoh o Tjqka fj; we;' Tjqka wf,ú lrkafka isiq WmfoaYkh fyda ^fldams úlsKsu" jdyk noaog §u wdÈh jqj;a& ta i|yd mdßfNda.sl o;a; iy meyeÈ,s ksIamdok f;dr;=re j,g m%fõY ùfï wjirh n,h,;a wf,úlrejkag we;'

;ukaf.a j¾;udk isiqkag fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd §fï .eg`Mj foi ne,sh hq;af;a jvd

m<,aj idlÉPd l< yels úIudpdr ud;Dldj hgf;ah (Hallak and Poisson, 2007; Poisson, 2007;

Dawson, 2009). fldgqj wxl 8 ys oelafjkafka fuu .eg`M wjfndaO lr .ekSu i|yd m%fhdackj;a

jk (Klitgaard) la,sÜ.d¾â f.a iq;%hhs' fuu iQ;%h fm!oa.,sl WmfoaYkhg wod< lr ne,sh yelsh'

ta wkqj m%Odk wOHdmk m%jdyfha .=rejrekag úIu ùug we;s bvlv b;d úYd,h' ta Tjqkag ;u

isiqkaf.a bf.kSu ms<sn|j taldêldrhla we;s neúks' tfukau mÍlaIK j, § iu;a jkafka ljqreka

o@ wiu;a jkafka ljqreka o@ hkak ;SrKh lsÍfï n,h o Tjqkag we;s ksidh' ta w;ru Tjqkaf.a

lghq;= flfrys Tjqka moaO;sfha wksla wh fj; j.ùula fkdork neúks' uqreisfha IV - VI m%udKj,

yeu úIhgu fjk;a .=rejrfhla jYfhka .=rejre m;alsÍfï § wfmalaId lf<a mka;s Ndr .=rejrhd

flfrys we;s taldêldrh ke;s lsÍuhs' mdif,a iy moaO;sh ;=< j.ùu jeä lrñka wNsu;sh ms<sn|

n,h wvq lsÍug W;aidy orK ;j;a mshjrj,a we;'

fldgqj 8 - taldêldrh + wiSñ; wNsu;h – j.ùu

úIudpdr j, iajNdjh iy fya;= flfrys wjOdkh fhduq lrñka Klitgaard (1988, p.75) fuu ldrKd iq;%hlg ,>q fldg we;'

úIudpdrh = taldêldrh + wiSñ; wNsu;h – j.ùu

Tyq olajd we;af;a ksfhdað;hskag ish fiajd odhlhska flfrys taldêldÍ n,h we;s ù j.ùu ÿ¾j, jq úg

úIudpdr ms<sfj;a j¾Okh jk njhs' Biswal (1999, p.223) mjikafka fjk;a ÿIK l%shd iy fm!oa.,sl WmfoaYkh w;r we;s iudka;r Ndjh fuu ixl,amh u.ska fmkajd fok njhs' tfukau ksfhdað;hskaf.a" mdrsfNda.slhd fj; j.ùu ms<sn| ye`.Su ÿ¾j, jk úghs' fuh úfYaIfhka isÿ jkafka m%Odk m%jdyfha .=rejre Tjqkaf.a u isiqka i|yd mqoa.,sl WmfoaYkh ,ndfok úghs' ìiajd,a fmkajd ÿkafka Tjqka isiq orejkag fiajd imhd §fï taldêldrh orkakka njhs' Tjqka imhk foa l=ula úh hq;=o hkak ms<sn|j mQ¾K wNsu;hla Tjqkag we;s njhs' tfiao jqj Tjqkf.a l%shdj ms<sn|j Tjqka j.lSulg ne£ ke;s njhs' fuhska u;=jk ;;ajh jkafka" ;ukaf.a mka;sfha j.lSñ meyer yßñka uqo,la i|yd ndysr WmfoaYkfha fh§u u.ska isiqkaf.a mdrsfNda.sl w;sßla;h Wÿrd .ekSuls'

Page 81: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

81

fcdkaika Johnson(2008) úiska fuu ixl,amhg j¾Khla ,nd fok ,§' Tyq úiska f.k wd úp,Hhka jqfha" W.kajk úIhh lafIa;%h" isiqkaf.a iudc wd¾Ól ;;ajh iy isiqkaf.a idOk uÜgï wdoS ldrKd h' ls¾.sia:dka foaYhg wdY%s;j Tyqf.a .%ka:fha fufia olajhs' (p. 213)

úIudpdrfha fhfok .=rejreka iy fkdfhfok .=rejreka w;r fjki jd¾;d jkafka Tjqka Ôj;ajk Èia;%slalh" W.kajk úIhh" Tjqkaf.a wOHlaIl ljqreka o hk j." Tjqkaf.a iydhl .=rejreka ljqreka o iy Tjqkaf.a isiqka ljqreka o hk ldrKd weiqfrka úkd Tjqkaf.a mqñ;sß nj" ck j¾.h" jhi iy mßmd,k N+ñldj wdÈ lreKq weiqfrka fkdfõ'

msgqj 219 jvd;a iúia;rj olajhs'

ls¾.sia:dkfha w;sYhska wd;aud¾:ldó .=rejrfhla W.kajk úIhhka úh yelafla Wiia b,a ula we;s .Ks;h" ls¾.sia NdIdj fyda bx.%Sis NdIdjhs' tfukau Tyq m%;slafIam lrkq we;af;a b;sydih jeks wvq b,a ula we;s úIhhka úh yel' isiqka f;dard .ekSfïoS fY%aKsj,

,nd .kakd idudkHh (GPA) by< uÜgul we;s isiqka fukau iudc wd¾Ól uÜgu (SES) by< we;s isiqka f;dard .kakjd úh yel' Tjqka b.ekaùug leu;s jkqfha ckjd¾.sl jYfhkA tldldrS jQ o" W!K ixj¾ê; jQ o m%foaY j,hs' tu m%foaY kd.ßl fyda .%dóh úh yel' ^b;d jeo.;a jkafka& wêl f,i ¥Is; jQ .=rejrfhla fiajh lsÍug leu;s jkafka mdi,a wOHlaIl jrhdf.a jD;a;sl Ndjh iy fjk;a .=rejrekaf.a oeä nj tu .=rejrhdf.a l%shdldÍ;ajhg úfYaI md,k n,mEula fkdlrk úghs'

tneúka fcdkaika mjikafka la,sÜ.d¾âf.a uq,sl bÈßm;a lsÍu ksjerÈ njhs' ulaksido h;a"

tjeks .=rejrekg by< b,a ula we;s wOHdmk NdKav ms<sn|j m%udKj;a taldêldrhla we;s neúks'

;jo tjeks NdKav flfia mßfNdackh flfrkafka o hkak ;SrKh lsÍfï n,hla o tu .=rejreka

fj; mj;S' kuq;a fcdkaika úiska bÈßm;a lr we;s úp,Hhka ;=< my; i|yka ldrKd o ;sfí'

isiqkaf.a ñ,§ .ekSfï yelshdj u.ska il%Sh lrk ,o WmfoaYk b,a u" Tjqkaf.a bf.kSfï

yelshdjka iy úIhhkag we;s úfYaI Wkkaÿj wdÈhhs' fï wkqj n,k l, ¥Is; .=rejreka g ¥Is;

wkq.%dylhska o wjYHhs' m%;sm;a;s ks¾udmlhskag fï wkqj ,efnk .uHd¾:h jkafka úúO

mßirhkays § ta wkqj fjkia jk úp,Hhka .ek i,ld ne,sh hq;= njhs'

fufia n,k l, fmfkk ldrKhla jkafka iuyr wOHdmk moaO;Ska .=rejrekaf.a wNsu;sh

ms<sn| n,h wvq lrk njh' fuh neÆ ne,aug fmfkk wdldrhg jvd fjkia ;;ajhla úh yel'

úúO mdi,a mdol we.hSï yd iu.dój úNd. we.hSu;a tla ixrplhla njg m;alsrSu u.ska

;r.ldrS úNd. j,ska we;sjk miq.dó n,mEï wvqlsrSug yelsfõ' mdi,a mdol we.hSu u.ska

.=rejrekaf.a we.hSï N+ñldj j¾Okh fõ' tu.ska Tjqkaf.a wNsu;sh ms<sn| n,h o jeäfõ' jeäÿr

úldYkh jQ mdi,a mdol we.hSï" mdi,a moaO;sfha ixj¾Okhla we;s lrhs o ke;fyd;a jeäÿrg;a

.eg`M ks¾udKh lrhs o hk ldrKh m%;sm;a;s ks¾udmlhskag we;s m%Odk .eg`Mjls' fuhg ms<s;=r

r|d mj;skafka .=re j¾.hd ;=< we;s jD;a;sl Ndjh u; iy Tjqka úiska ms<s.kakd iajhx kshuhka

u;h' tu mshjr ls¾.sia:dkfha iuyrla m%foaYj, oS WÑ; fkdjk w;r tu rfÜ u fjkia

Page 82: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

82

m%foaYj,g o fjk;a rgj,g o b;d WÑ; úh yel' fmdÿ wdpdr O¾u moaO;shl j¾Okh iu`.

wkqnoaO flfrk f,dal .=re mej;=ï moaO;shlska cks; jk fm!oa.,sl WmfoaYk wdpdr O¾u

moaO;shla ixj¾Okh lsrSu u.ska fuh wod< njg m;al, yel (Poisson, 2007, p.17). fuu

ldrKfhaoS .=re ix.ï m%n, u;hla orkafka kï Tjqka jeo.;a yjq,alrejka njg m;afõ'

tx.,ka;fha oS 2007 ^j.=j 14& osh;a lrk ,o ‘hym;a m%.;shla ks¾udKh lsrSu’ .ek fÜ,¾

úiska (2007, pp.17-18) bosrsm;a lrk ,o wdlD;sh .ek i|yka lsrSu iqÿiqh' tfia lrk ,oafoa

Making Good Progress jevigyk osh;a l< wjia:dfõ oS h ^j.=j 14&' fuu jevigyk u.ska

i,ld n,k ,oafoa mka;s ldur .=rejreka Tjqkaf.a YsIHhska w;sf¾l WmfoaYkhg il%Sh f,i

fhdojd .ekSu ms<sn|jhs' fufia lrk ,oafoa wdpdr O¾u ms<sn| .eg`M fkdjkq we;ehs o iy

wëlaIl l%uhka m%udKj;a nj o i,lñka úh yel' iqÿiqlï ,enq .=re moú we;s (QTS) .=re

WmfoaYlhska jD;a;sl WmfoaYlhska iy fjk;a úoHd,j, .=rejreka WmfoaYkh i|yd fhdod .ekSu

ms<sn|j o i,ld n,k ,oS' iqÿiqlï rys; úYaj úoHd, isiqka .ek i,ld nef,kafka ke;' mqyqKq

jk .=rejre .ek i,ld n,k ,oafoa úfYaI jd;djrKhla hgf;a muKs' ta Tjqka oekgu;a isiqka

bkakd mdi, .ek fyd| oekSula we;s úfglhs' fuu wdlD;Ska fjk;a ;ekaj,oS o m%fhdackj;a úh

yel' tfia jqjo fuu l%uh wkq.ukh l< hq;af;a m%n, uq,H iïm;a iy .=re jD;a;sl Ndjh ms<sn|

m%n, mokula we;s mrsirhl muKs'

j.=j 14 - tx.,ka;fha ‘Making Good Progress’ ^fyd| m%.;shla we;slruq& jevms<sjf,aos i<ld n,k ,o WmfoaYk wdo¾Ylhka

úl,amh m%fhdack iSudjka

mka;s Ndr .=rejrhd YsIH wjYH;d y÷khs'

fo.=reka y÷khs'

mka;sfha flfrk miq.dó jevigyka jvd myiqhs'

;;a;aj iy;slh iqrlaIs;hs'

msgia;r .=rejrhdg ,efnk m%;spdrh u mdif,a WmfoaYlhdg o ,eîu

isiqka jefvys fhdojd .ekSug kj fm!reIhla iy l%ufõohla wjYHhs'

.=rejrhdf.a j;auka jev wêl;ajh

.=rejrhdf.a úÿyf,ka miqj flfrk jevigyka ksid ld,h uÈ ùu

WmfoaYkh .ek fo.=re wdl,amh - mka;s Ndr .=rejrhdg jvd fjkia flfkl=g leu;s úh yel'

Page 83: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

83

mdi,g iïnkaO fjk;a .=rejrfhla

mqoa.,hdf.a iy bf.kqï l%ufha fjkila

m<,a jq w;aoelSï

mdi,a moaO;sh iy ms<sfj;a .ek oekqu

hq., jYfhka jev lsÍfï wjia:dj

mka;s Ndr .=rejrhd iy fo.=reka iu. myiq iïnkaO;djh

jd¾;djka iy ie,iqï j,g <`.d ùfï myiqj

oekgu;a isiqka yd fo.=reka okakd wfhla ùu

;;a;aj iy;slh jvd;a iqrlaIs;hs'

fjki ms<sn|j isiqka i;=gq fkdùu

orejkaf.a wjYH;d .ek .=rejrhd fkdoekSu

.=rejrhdg oekgu;a we;s wêl jev m%udKh

mdif,ka miq flfrk jevigyka ksid .=rejrhdf.a ld,h iSud jkq we;'

WmfoaYkh ms<sn| fo.=rekaf.a woyi - WmfoaYlhd okakd .=rejrfhla fkdúh hq;=h'

mdi,a yryd flfrk WmfoaYkh Wod(- fjk;a ifydaor mdi,aj, .=rejreka

kj uqyqKla kj woyia

.=rejrekag kj w;aoelSula

fjkiaùu Yla;su;a ùu yd ixj¾Okh ùu

W.;a mdvï Èia;%slalfha mdi,a yryd yqjudrej

msáka meñfKk .=rejrhdf.a mqyqKq wjYH;d'

.=re udrejg blaukska yqrejk jeäysá isiqkag jvd iqÿiqh'

mdi,a yryd flfrk l%shdj,sh .ek .=rejrekaf.a wkjfndaOh'

.=rejre isiqkaf.a wjYH;d ms<sn| fkdoek isàu'

WmfoaYk ieis j, ;;a;aj md,kh kshdukh lsÍu wmyiqhs'

´kEu .=rejrfhla kj uqyqKla kj woyia

YsIHhdf.a wjYH;d ms<sn| kj oelaula

jevigyka j, .=re iïnkaOh jeä ùu

fujka mßirhkays jev lsÍfuka ,efnk w;aoelSu

uQ,sl wjia:dfõ ;sìh hq;= úIhh oekSu fkdue;s ùu

mdif,a l%u yd úê fkdoekSu

ld,h yd úúO ia:dk ms<sn| .eg`M ksid mka;s Ndr .=rejrhd iu`. iïnkaO ùug we;s ÿIalr;djh

fuu l%shdms<sfjf,a wruqKq .ek fkdoekSu

WmfoaYk ieis j, ;;a;aj md,kh kshdukh lsÍu wmyiqhs'

Page 84: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

84

WmfoaYk wdh;kh WmfoaYlhska mqyqKq lrkq ,efí'

f;dard .ekSu i|yd jvd f,dl= msßila isàu

ish`Mu m%dfoaYSh uOHia:dk j, mßmd,khla isÿfõ'

yelshdj iy ld,h .eg`Mjla fkdfõ'

mdi,aj, .=rejrekaf.a ld¾h- Ndrh myiq lrjhs'

hdj;ald,Sk Ys,aml%u .ek fkdoekSu

WmfoaYk ieis j, .=K;auh kshdukh lsÍu wmyiq ùu

WmfoaYlhskaf.a jdiia:dk ÿr neyer ùu

fo.=reka yd isiqka iu. blauka iïnkaO;d

mdi,a moaO;sh .ek wkjfndaOh

ia:dkSh jeh

m%fõYu yd wdrlaIdj ms<sn| .eg`Mj

fjk;a fhdackd ; WmfoaYlhska( m%Odk .=rejre( Wiia wOHdmk .=rejre( .=re jD;a;shg wdmiq meñfKk wh( f;dr;=re iy ikaksfõok ;dlaIK .=rejre $ uq,a .=rejre fuu kshdulfha fkdue;( mjq,a b.ekaùï WmfoaYlhska ^iqÿiqlï ,;a .=re ;;a;aajh ;sìh hq;=hs&( bf.kqï WmfoaYljreka ^iqÿiqlï ,;a .=re ;;a;aajh ;sìh hq;=hs&( mqyqKqjk .=rejreka ^mdi, .ek oekSula we;s wh" úfYaI wjia:dj,§ muKla&

mqoa.,hdf.a iy bf.kqï l%ufha fjkila

m<,a w;aoelSï

oekgu;a isiqka yd fo.=reka fï .ek oek isàu

WÑ; úIhh .ek oekSu ;sîu

WmfoaYk ieis j, .=K;auh kshdukh lsÍu wmyiq ùu

uq,a wjêhg WÑ; jk kùk iy wod< oekqu fkdue;sùu

úIhh uq,sl jYfhka oek.; hq;=foa fkdue;s ùu - jeämqr oekqu iy mqyqKqj wjYH úh yel'

fj<|fmd< iïnkaO lr.ekSu - Harnessing the Market

iuyr m%;sm;a;s ks¾udmlhska f.a u;h jQfha WmfoaYkh oekgu;a mj;sk nj;a" n,OdrSka

fld;rï leu;s jqj;a th bj;a lsrSug fkdyels nj;a úh yel' tn÷ wh úiska iu.s nkaOk we;s

lsrSu i|yd fj<|fmd< iïnkaO lr.; hq;af;a l=uk ud¾. Tiafia o hkak úu¾Ykh l< hq;=fõ'

fï ms<sn| WÑ; jk kso¾Yk by; olajd we;' Wod( Pdhd wOHdmk moaO;sh jvd;a meyeos,s f,ig

m%o¾Ykh ùu msKsi uqreisfha WmfoaYlhskag w;sf¾l mka;s mdi,a N+ñfha meje;aùug wjir fok

,oS' tu.ska hï lsis úêhl md,khla we;s lsrSug wfmalaId lrk ,oS' iekaisnd¾ rdcHfha" rcfha

mdi,a j,g fm!oa.,sl WmfoaYkh i|yd iq`M .dia;=jla wh lsrSug wjirh fok ,oS' fuu w;sf¾l

Page 85: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

85

WmfoaYkh mdi,a fõ,dfjka miqj .=rejreka úiska u ,ndoSug;a ta .ek fo.=re wkque;sh we;sj

l%shd;aul lsrSug;a mshjr .kakd ,oS' rcfha f,aLkhl (Zanzibar, 1998, p.18) úia;r lrkafka (

fuu u;h ;rula újdod;aul úh' tfia jqjo fï mshjr u.ska fo.=rekg iafõÉPdfjka u .=rejrekag w;sf¾l odhl;ajhla .=re wdodhug tlalsrSug wjldY ,enqK w;r tu.ska .=re wNsfm%arKhla we;s lsrSug;a Tjqka fjk;a /lshd wdodhï ud¾. ioyd wdl¾Ykh ùu je<elaùug;a yels úh' fuu ldrKh /lshd m%fõYh flfrys o Okd;aul n,mEula we;s lrk ,oafoa ksrka;rfhka jeäjk YsIH we;=<;aùug irs,k fia .=re n|jd .ekSfï ia:sr ;;a;ajhla ks¾udKh ùu ksidh'

fuu m%;sm;a;sfha wk;=reodhl me;a;la o we;' .=rejrekag ish rcldrs j,g wkqrEmS jk jegqmla ,ndoSug wjYHjk jHqyuh fjkialï f.k tau i|yd isÿúh hq;= n,mEï fï ksid ,sys,a jkq we;' ;j o fuh mdi,a fm!oa.,SlrKfha ie`.jqk mshjrla o fõ' fujeks uqo,a wh lsrSula ksid mdi,a ixialD;sfha we;sjk fjkiaùu wdmiq yerùu mjd ÿIalr úh yel' flfia jqj o wo jk úg n,OdrSka úiska WmfoaYkfha meje;au y÷kdf.k we;s w;r WmfoaYkh iy m%Odk m%jdyh yd iu.s nkaOk we;s lsrSug o mshjr f.k we;'

;j;a m%drïNkhka úoHd, ;,fhaoS olskakg fkdyels úh yel' kuq;a osia;s%la fyda Bg by<

uÜgul oS mej;sh yel' fjk;a fndfyda ;ekaj, fukau ldïfndacfha o m%d:ñl wxYfha mrsmd,lhska

fufia oel ;sfí' ta .=rejreka by< fY%aKs j, ckms%h úIhhka b.ekaùug leue;s njls' tu.ska

Tjqkag mqoa.,sl WmfoaYkh io`yd iqrlaIs; fj<|fmd<la we;sjk neúks (Bray and Bunly, 2005 ;

Dawson,2009). fuu fya;=j ksid uq,sl fY%aKs yd wfkla úIhhka o fkdi<ld yefrkq we;' tla

¥ro¾YS uq,a .=rejrfhl= úiska f.k we;s nqoaêu;a mshjrls fuh' ta WmfoaYkh yryd ,efnk

ish`Mu uqo,a wruqo,lg ner lr tu tl;=j mdif,a .=re uKav,fha ish,a, fj; iufia fnoS hdug

mshjr .ekSuhs' fuu mshjr wod, uq,a .=rejrhdf.a u uQ,sl;ajfhka .kakd ,o kuq;a uq`M moaO;sh

yryd u osfjk fia ls%hd;aul lsrSfï wjldYhla o mj;S'

rch úiska o WmfoaYlhskag Tjqkaf.a ls%hdldrlï jvd;a jD;a;sl Ndjfhka hq;=j mj;ajd

f.k hdu i|yd osrsu;a l< yel' ;dhsjdkfha WmfoaYk ,ndfok whf.a ix.uhla we;' tu.ska ish

idudcsl;ajfha wOHdmksl yd jHdmdrsl ls%hdldrlï kshdukh lrhs' j¾I 1999 oS ;dhsfma k.rfha

muKla WmfoaYk$ksnkaOk mdi,a 1150 la muK úh' fuys fiajh l< msrsfika wvlg jvd wh

;dhsfma k.rfha ksnkaOk wOHdmkh ,ndoSfï kshq;= jQjkaf.a ix.ufha idudcslhska jqy'

uyckhdf.ka ;u iudcsl mdi,a j,g tfrysj ,efnk meñKs,s tl;= lr mqj;a ,smshl m<lrK

,oS' wo th iajhx md,k wdh;khla njg m;aù we; (Bray, 2003, p.57)' .S%isfha iudka;r ixúOdkh

jQfha 1981 oS ia:dms; jQ “Hellenic Federation of Frontistiria Teachers” wdh;khhs' j¾I 2008 jk úg

tys idudcsl;ajh 3000 la jQ w;r tu msrsi WmfoaYk mdi,a ysñlrefjda jQy' ;j o WmfoaYlfhda

37000 l msrsila o idudcsl;ajh ,nd isáhy ^Hagitegas, 2008a, p. 1; Hagitegas, 2008b o n,kak).

Page 86: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

86

fulS wdh;k ish,a, u jD;a;sl wdh;k jQ w;r isiqkaf.a fmdÿ iqNidOk lghq;= j, oS rchkag

fuu wdh;k iu. idlÉPd lrñka tlaj jevlsrSug yelshdj mej;sK'

fjk;a WmfoaYk iud.ï o ish lS¾;sh kexùug mshjr .;af;a ;ukaf.a ;;a;aj md,k m%ñ;Ska yryd hs' c¾uksfha úYd, WmfoaYk iud.ula jQ Schuerhilfe.de, m%ldY lf<a ish úIhh ish,a,g mdßfNda.sl ;;a;aj md,k ISO 9001 ,nd we;s njhs' m%xYfha Complétude wdh;kh fjk;a ;r.lrejkaf.ka fjkaùug fujeks Wml%uhla Wmfhda.s lr.kakd ,oS' fuu m%drïNkhka fulS iud.ï úiska u .kakd ,oS' kuq;a cd;sl wdKavq úiska o ndysr fr.=,dis mekùfï ;¾ckhla u.ska fyda fuu iud.ï j,g iajhx md,khla we;s lsrSug osrsu;a l< hq;=hs'

WmfoaYk mdi,aj, fj<|fmd< l%fudamdhka Wmfhda.s lr.ekSu yryd rchkag o úúO ck.yk lKavdhï ;=< wjfndaOh j¾Okh l< yel' fldrshdfõ Kim (2007, P.14) jd¾;d lf<a fm!oa.,sl WmfoaYk wdh;k j, WmfoaYlhska by< uOHu mx;sl m%cdjka iy my< mx;sfha m%cdjkaf.a fjki fmdÿ jYfhka y÷kd.;a njhs' ;j o fojk j¾.fha fo.=rekaf.a orejka WmfoaYkhg fhduq lsrSu wvqfjka isÿjk nj o wjOdrKh lr we;' WmfoaYk mdi,a ish fj<|fmd< m%j¾Okh lsrSug W;aaiql jk neúka Tjqyq il%Sh f,ig ñksiqkaf.a iudc ixp,H;djh ms<sn| ye`.Sï wjqiaiñka lghq;= lr;s' fï u.ska my< iudc ;,fha <uqka w;r wOHdmk ls%hdjka ixj¾Okh flfrk neõ fmfka' fï u.ska rcfha wruqKla o iM, fõ' jevigyka u.ska my< iudc ;,fha isiq orejkag lsishï m%fhdackhla w;afõ'

tu wdldrhg u rdcH fkdjk ixúOdk iy isú,a iudc wdh;k yryd WmfoaYkh m%j¾Okh lsÍfï yelshdj wdKavq j,g we;' Jalaluddin (2007, p.4) nx.a,dfoaYfha mj;sk m%cd bf.kqï wdOdrl jHdmD;Ska (CLAP) .ek biau;= lrhss' CLAP jHdmD;sh 1998 § Èh;a lrk ,oafoa isiqkag iy m%cdjg Tjqkf.a Odß;d j¾Okh u`.ska bf.kqï j¾Okh i|yd WmldÍ ùughs' fuu jHdmD;sfha tla wx.hla jQfha m%cd mdolj WmfoaYlhska n|jd .ekSuhs' rdcH fkdjk ixúOdk iu. jev lrk tu ixúOdk u.ska mqyqKqj ,nd § we;s úYaj úoHd, YsIHhska iy fjk;a YsIHhska f;dard .ekSu fuu jHdmD;sfha tla wx.hls' WmfoaYlhska mka;s ldurfha .=rejreka iu`. ióm iyfhda.S;djfhka jev lrk kuq;a .=rejre Tjqkag ksfhda. ,nd §ula fkdlrhs'

fuhg iudka;r m%drïNkhla Bcsma;=fõ we;' wOHdmk n,Odrska Pdhd wOHdmkh foi

jm/ilska n,k kuq;a tys iuyr wxY m%j¾Okh lsrSug lghq;= lr;s' iudcfha wvq wdodhï,dNSka

f.a orejkag fkdñ,fha WmfoaYkh ,ndoSug wjirh" mqKH lghq;= lrk wdh;k j,g ,nd oS we;'

fuu ld¾hh uqia,sï m,a,sfha § lf;da,sl m,a,sfha oS fyda fjk;a f.dvke.s,a,l meje;afjkq we;'

Hartmann (2008, p.41 ) jd¾;d lrkafka fuu ks,uh yd ffk;sl n,e;s WmfoaYk iajrEmh o"

mj;akd WmfoaYk rgdjg tl;= lrk ,oafoa" fndfyda fihska m%p,s; jQ wkS;sl WmfoaYkhg

wNsfhda.hla jYfhks' fm!oa.,sl WmfoaYkfha ksr;jk iafõÑPd ixúOdk f,aLk.; úh hq;af;a

wOHdmk wud;HdxYh hgf;a fkdj iudcfiajd wud;HdxYh hgf;a h'

Page 87: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

87

md,k jHqyhka Yla;su;a lsÍu'- Improving regulatory Structures

Silova (2007) f,aLkh jkdys md,k jHqyhka ms<sn|j idlÉPd lsrSug WÑ; wjia:dj hs' weh

úiska ^msgqj 9& mjik ,oafoa" kef.kysr hqfrdamfha iy wdishdfõ rgj,a j, fm!oa.,sl WmfoaYkfha

wys;lr iajNdjhka rdYshla olakg we;;a weh úiska úu¾Ykh lrk ,o rgj,a 12 lska yhl

muKla lsishï wdldrhl md,k jHqyhka meje;s njhs' ta lilia:dkh" ,s;=fõkshdj"

fudkaf.da,shdj" iaf,dfõlshdj" ;cslsia:dkh iy hqlaf¾khhs ^j.=j wxl 15&'

j.=j wxl 15 - wdishdfõ iy hqfrdamfha rgj,a 6 l fm!oa.,sl WmfoaYkh md,kh lrk ffk;sl jHqyhka' lilia:dkh j¾I 1999 oS mkjk ,o ksfhda.hla u.ska rdcH wOHdmk wdh;k úiska fm!oa.,sl

w;sf¾l wOHdmk fiajd ,ndoSu .ek md,khla we;s lrk ,oS' fm!oa.,sl WmfoaYkh

ks¾jpkh lrk ,oafoa ; „rcfha úIh ks¾foaY u.ska olajd we;s wOHhk ld, iSudjkag

wu;r j" isiqka i|yd fm!oa.,sl uÜgfuka mdi,a úIh ms<sn|j mka;s meje;aùuhs'‟ fuu kshuh u.ska jeäÿrg;a i|yka lrk ,oafoa mdi,a j,g mj;sk wOHdmk iïu;hkag wu;rj w;sf¾l wOHdmk fiajdjka jYfhka bf.kqï fiajdjka ,nd oSug wjldY we;s njhs'

,s;=fõkshdj j¾I 2003 wOHdmk kS;sh u.ska iajdëk .=rejrhd hk ixl,amh y÷qkajd fok ,oS' Tyq$weh ms<sn|j fuys olajd we;af;a fm!oa.,sl jYfhka wOHdmk fiajd ,nd oSug n,m;%,;a wfhla yeáhghs' iajdëk .=rejrfhl=g fkdúêu;a wOHdmkh ,ndoSug mqMjk' fmr mdi,a ks¾foaYhg w;sf¾l jkakd jQ jevigyka fudähq, ls%hd;aul lsrSug mqMjk' úêu;a wOHdmk jevigyka mj;ajdf.k hdug mqMjk' ish fm!oa.,sl jevigykla wkqj lghq;= lsrSug;a" ;udg rsis f,ig l%ufõo iy bf.kqï Ys,am fhdod .ekSug;a" fiajdia: iy WmfoaYk wdOdr iemhSug;a iajdëk .=rejrekag wjldY ;sfí' fuu kS;sh u.ska iajdëk .=rejrekag o j.lSï mejf¾' wdpdr O¾uhkag wkql+,ùu" YsIH wdrlaIdj ;yjqre lsrSu" fi!LH kshuhkag wkql+, jk bf.kqï uOHia:dkhla mj;ajdf.k hdu" isiqka iu. .súi.kq ,enQ bf.kqï ls%hdj,sh l%shd;aul lsrSu wdosh óg we;=<;afõ'

fudkaf.da,shdj j¾I 2006 wOHdmk kS;s ixfYdaOkh iy fmrmdi,a" m%d:ñl iy oaú;Shsl mdi,a .=rejreka i`oyd jQ wdpdr O¾u moaO;shla mj;S' ish m%Odk wOHdmk m%jdyfha isiqka jk whg fm!oa.,sl WmfoaYkh meje;aùu ;ykïj we;' wdpdrO¾u moaO;sfha fofjks fldgfia

i|ykaj we;af;a .=rejreka úiska „isiqkag fmd;a fyda wOHdmk WmlrK wdoS oE ñ,oS .ekSug n, fkdl< hq;=hs' ffk;sl jYfhka wkqoek fkdue;s .dia;= fyda whlsrSï fkdl<

hq;=hs' .=rejrhd úiska Wkkaÿ lrjk ,o WmfoaYk fkdmeje;aúh hq;=hs'‟ fuu wdpdrO¾u W,a,x>kh lrk .=rejrekg ish fiajd iy;slh wj,x.= lsrSfuka yd ov .eiSulska o~qjï lsrSug kshu úh'

iaf,dfõlshdj jdKsc n,m;% mk; u.ska l,djka iy úfoaY NdIdjka ioyd WmfoaYkh ,ndoSu md,kh lrhs' úfoaY NdIdjl WmfoaYlfhla ùu i|yd tu lafIa;%fha Wmdêhla ,eìh hq;= úh' ^úYaj úoHd, iy;slh fyda úfoaY NdId b.ekaùfï iy;sl m;%h&' tfia ke;fyd;a wod, úfoAY NdIdj ks, jYfhka l:dlrk rfÜ jir oyhla mosxÑh o m%udKj;a úh' l,d úIh

Page 88: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

88

b.ekaùu i`oyd wod< jk l,dj i|yd jQ wdh;khlska iy;slhla fyda jir oyhl ld,hla tu l,dj m%.=Klr ;sîu wjYH úh' tfia jqj o fjk;a mdi,a úIhhka b.ekaùu i|yd iqÿiqlï kshuhka fkdue;s úh' ;jo m%Odk m%jdyfha .=rejreka úiska fm!oa.,sl WmfoaYkh ,ndoSu ms<sn|j o kS;suh ndOdjka fkdùh'

;cslsia:dkh wOHdmk ms<sn| 2004 kS;sh fm!oa.,sl WmfoaYlhd ks¾jpkh lrkafka „mdif,a fyda úYaj úoHd,fha ish fiajd ld,fhka mrsndysrj" tlaj fyda iuQy jYfhka isiqkg WmfoaYkh ,ndfok wfhla ‟ jYfhks' mkf;a 24 j.ka;sh wkqj fo.=reka fyda Ndrlrejka úiska rcfha oaú;Shsl mdi,a fj;" uqo,a f.ùula we;s fm!oa.,sl WmfoaYkhla i|yd b,a,Sula l< yel' my; olajk lafIa;%hka i|yd we;s mdi,a úIh ks¾foaYhg wu;rj wu;r WmfoaYk meje;aúh yels nj kS;sfha i|ykaj we;' (1) rcfha wOHdmk úIh ks¾foaYh u.ska wdjrKh fkdjk úIhhka iy jevigyka i|yd (2)' wOHdmk wdh;k u.ska wdjrKh fkdlrk úIh lreKq ;Sj% wdldrhg jeäÿr bf.kSu i|yd (3) rdcH wOHdmk fiajdfjka Tíng hkakd jQ fjk;a wOHdmk fiajd ,nd .ekau i|yd'

hqlaf¾kh wOHdmk yd úoHd wud;HdxYh u.ska 2003 jif¾oS mdi,a mrsY%hkays fm!oa.,sl WmfoaYkh ;ykï lrk ,oS' fo.=rekaf.ka wd meñKs,a,la jQ wksjd¾h lrk ,o fm!oa.,sl WmfoaYkhla ^mx;s Ndr .=rejre úiska wjYH nj okajd Tjqka úiskau ,ndÿka WmfoaYkhla& ms<sn|j m%;spdr oelajQ rch" 2004 oS .=rejreka úiska ish isiqkag u fm!oa.,sl WmfoaYkh ,ndoSu ;ykï lrk ,oS'

Source: Silova (2007), pp. 10-11.

fuu rgj,a yh w;=frka b;d iúia;r kS;s rduqjla mej;=fka ,s;=fõkshdjg hs' tu rfÜ 2003

wOHdmk kS;sh u.ska fm!oa.,sl WmfoaYlhd ms<sn| iúia;r ks¾jpkhla ,nd oS we;' iajdëk

.=rejrhd yeáhg kï lrñka iúia;r ,shdmosxÑ ùfï ls%hdj,shla olajd we;' tfukau tys

fm!oa.,sl WmfoaYlhska i|yd j.lSï rdYshla o kshu lr ;sfí' tajd w;r .=re wdpdrO¾u

ms<smeoSu" bf.k.kakd whf.a iqrlaIs; nj iy b.ekaùu isÿjk ia:dkh tu ld¾hh i`oyd WÑ;

ùu wdosh o we;' iuyr .=rejreka m%Odk m%jdyfha lghq;= lrk wh u ùug o bv we;s nj fuu

kS;sh úiska ms<sf.k we;' kuq;a ;ukaf.a u isiqkag ;uka úiska u WmfoaYkh ,ndoSu ;ykï lrk

,oS (n,kak" Būdiene and Zabulionis, 2006, p.218).

fuhg fjkia jk ;;a;ajhla jYfhka iaf,dfõlshdj ie,lsh yel' jdKsc n,m;% mk; u.ska

kshu lrk ,oafoa úfoaY NdIdjka iy l,d úIh b.ekaùu i|yd fldkafoais mufKls' fjk;a mdi,a

úIhhka fm!oa.,slj b.ekaùu ms<sn|j fldkafoais fkdue;s jQ fyhska tu WmfoaYlhska jdKsc

n,m;% fkd,nd" nÿ fkdf.jk Pdhd wd¾Ólfha u ls%hd l<y ^n,kak" Kubánová, 2006, p.282). mx;s

ldurfha W.kajk .=rejrekag o fm!oa.,sl WmfoaYkh ms<sn| iSudjka fkdùh' fuu rgj,a w;r

rgj,a ;=kla ^,s;=fõkshdj" fudkaf.da,shdj iy hqlaf¾kh& muKla m%Odk m%jdyfha ish mdi,a isiqka

i|yd u fm!oa.,sl WmfoaYkh ,ndoSu ;ykï lr we;'

isf,dajd (Silova, p.11) i|yka lr we;af;a fuu kS;s mej;sh;a tajd l%shd;Aul ù we;af;a

l,d;=rlska njhs' lilia:dkfha iy ;cslsia:dkfha meje;s ld¾hh mámdá ixlS¾K iy ñ, wêl

úh' fndfyda iúia;r jHqyhla we;s ,s;=fõkshdfõ we;s jqj o kshu jQ wdldrhg ,shdmosxÑ jQfha

Page 89: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

89

WmfoaYljre w;f,diails' ,s;=fõkshd wdodhï nÿ mÍlaIlhska mejiqfõ flfkl= fm!oa.,sl

WmfoaYkh ,nd fokafka o hkak Tmamq lsrSu ÿIalr jQ nj;a tneúka Tjqka WmfoaYkfha fhfoñka

m%ldY fkdl< wdodhï ,nd .kakd nj;a h' lilia:dkfha iy ;cslsia:dkfha kS;sh jQfha w;sf¾l

WmfoaYkh i|yd f.jkq ,nk uqo,a wod, wOHdmk wdh;kfha nexl= .sKqug ner l< hq;= njghs'

lilia:dkfha iy ;cslsia:dkfha m%isoaO mdi,a j,g tjeks nexl= .sKqï mjd fkd;sìK' Silova

(p.12) olajd we;af;a whnÿ whlsrSfï l%ufõohkays W!K;djh hs' ;cslsia:dk wOHdmk kS;sh olajd

we;af;a" „;csla kS;sfha m%ldr" uqo,a whlr ,ndfok wOHdmk fiajd j,ska Wmhk wdodhu whnÿ

f.ùug hg;a fõ'‟ tfy;a fuu kS;sh ls%hd;aul lsrSug hdka;%Kh rch i;= fkdjQ w;r

WmfoaYlhskag iafõÉPdfjka thg wjk; ùug ´kElula fkdùh'

fjk;a rgj,a j,g fjkiajQ ffk;sl jHqyhka iy m%;sudkhka ;sfí' fldrshdj" cmdkh

hgf;a l,la mej;shd kuq;a fldrshdkq iy cmdk kS;s moaO;sSka tlsfklg fjkia h' Kim and Lee

(2008, p.9) mjid we;af;a „ylafjdka ’ mj;ajdf.k hdug rcfhka n,m;% ,nd.; hq;=j we;s njhs'

tys WmfoaYlhska lsishï wOHdmksl uÜgul isáh hq;= w;r mj;sk myiqlï wdrlaIK m%ñ;Ska

imqrd ,sh hq;=h' wh lrk .dia;= m%udKhka o" m%dfoaYsh wOHdmk n,OdrSka úiska m;alrkq ,nk

lñgqj u.ska kshñ; m%udK fkdblauúh hq;=fõ' Kim and Lee ( p. 9) fufia o i|yka lr;s'

cmdkfha cql+ fj; mj;sk „jkakdg jdoS‟ m%;sm;a;shg jvd f,dl= fjkila fuu Yla;su;a kS;sfhys mj;S' cmdk rch cql+ foi n,kafkaa fjk;a l=vd jHdmdr foi n,k wdldrhghs' tneúka tajd md,kh fkdlrhs' tneõka cql+ úúO iajrEm j,ska yd úúO jQ fm!oa.,sl WmfoaYk wdldrhkaf.ka hq;=j b;d kuHYS,S wdldrhg wOHdmkfha we;s b,a ug uqyqK fohs' tfy;a ylafjdka b;d ishqï wdldrfhka ks¾pjkh fjñka úêu;a mdif,a wdldrhg u mdfya ls%hd;aul fj;s'

fujeksu woyia ;j;a l;=jre fofofkla o olaj;s (Dierkes, 2008, and Mori, 2008,). IIEP

m%;sm;a;s ixiofha oS bosrsm;a jQ kso¾Yk lsysmhla o olajuq'

Tiaá%hdfõ fndfyda fm!oa.,sl WmfoaYkh mj;skafka tlsfkldg jQ mokfï „.Dy l¾udka;hla‟ jYfhks' WmfoaYlhska jkafka úYaj úoHd, YsIHhska" úY%dñl iy ls%hdldrs .=rejreka h' rcfha fiajlhska i`oyd we;s fr.=,dis wkqj .=rejrekg ;uka W.kajk mdif,a u isiqkg fm!oa.,sl WmfoaYkh ,ndoSu ;ykïh (Gruber, 2007, p.3: see also Gruber, 2008).

bkaoshdjg WmfoaYkh md,kh lsrSu i|yd cd;sl m%;sm;a;shla ke;' kuq;a iuyr m%dka;hkays (Sujatha, 2007, pp. 29-30) m%Odk m%jdyfha .=rejrekag fm!oa.,sl WmfoaYkh ;ykï lr we;' iuyr m%dka;j, m%Odk m%jdyfha .=rejrekag iSñ; WmfoaYkhg wjir ;sfí' b;d W.% wd¾:sl ÿIalr;d we;s úfgl mdif,a uq,a .=rejrhdf.a wjir ,nd tfia lrkakg iSñ; wjldY we;'

iqcd;d mejiqfõ ^p.29) „wiSsñ; wdldrhg .=rejreka fm!oa.,sl WmfoaYkh ,nd fok nj ljqre;a

Page 90: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

90

okakd fohla‟ njhs' uydrdIaG% m%dka;fha WmfoaYk uOHia:dk" rcfha wdodhï fomd¾;fïka;= fj<| mk; hgf;a ,shdmosxÑ ù we;' WmfoaYkh ,ndfok iud.ï ,shdmosxÑj isákafka mqKHd;k fldñiï mk; hgf;ah' ,shdmosxÑh iEu jir ;=klg jrla w`M;a l< hq;= jqjo th tfia isÿfkdfõ' thg fya;=j wod< fomd¾;fïka;=j, iy n,OdÍkaf.a WodiSk;ajh ksidh

(Sujatha, 2007, p. 30).

keóìhdfõ „w;sf¾l WmfoaYkhg ud¾f.damfoaYkh imhk lsisu fr.=,dishla we;s njla

fkdfmfka ‟(Nghiyoonnanye, 2007, p. 2). tfia jqj o fuu ld¾hh jeä oshqKq fjñka mj;S'

mD;=.d,fha n,OdÍka úiska 1999 oS „fmdÿ ld¾hhka ;=< fm!oa.,sl l%shdldrlï rdYs.;ùu‟

hkqfjka kï lrk ,o mk;la wOHdmk lafIa;%fha iïu; úh (Neto-Mendis and Costa, 2007,

p. 3). ld¾hhka rdYs.; lsrSug wjirh ,nd osh yelafla „Wla; fm!oa.,sl ls%hdj" whÿïlre úiska isÿlrkq ,nk uyck fiajhg iudkqrEmS fyda iudkjk wka;¾.;hla ke;sjQ o"

^.=rejrhdf.a m%Odk /lshdfõ isák& isiqka fj; u fhduq fkdjkakdjQ o"‟ wjia:djloS h' j¾I

2005 oS f.ktk ,o fr.=,disfhka" rcfha mdi,l .=rejrfhl= fm!oa.,sl ls%hdldrlï fkdl< hq;= hs jYfhka ir,j olajd ;sfí' ;ukaf.au mdif,a isiqka we;=<;a jk úg fm!oa.,sl w;sf¾l

WmfoaYkh ,nd fkdosh hq;= nj fuys,d i|ykaj we;' tfia jqj o Neto-Mendis and Costa

(2007, p. 3) fufia o olaj;s'

ffk;sl f,aLk u.ska olajd we;s iSudjkaf.a jákdlula ke;s ;rï h' tajdfha we;s jákdlu

jkqfha foaYmd,k n,OdÍka iudchg hjk ix{djls' tu.ska iSudjka ;ykï lsrSï wdosh we;' ta

iu. wkq.dó úh hq;= w;sf¾l m%;smdok fkdue;s neúka fïjdfha M,odhs;djh .ek m%Yak u;=fõ'

fuu wKmk;a ioyd mQ¾K foaYmd,k wNsu;sh yd talu;sl lemùu iy wjYHjk oeä nj yd

md,khla ke;slu o .eg`M we;s lrhs'

isx.mamqrej m%Odk m%jdyfha .=rejreka ;uka i;shlg meh 6 lg jvd WmfoaYkfha fhfokafka

kï wjir ,nd.; hq;=h' Tjqka fiajh lrk úoHd,fha isiqkg WmfoaYkh ,ndoSu ;ykïh'

tfia jqj o fuu fr.=,dis oeä wdldrhg l%shd;aul fkdfõ' b.ekaùfï .=Kd;aul nj md,kh

lsrSu i|yd lsisÿ fr.=,dishla ke; (Tan, 2007, see also Tan, 2009. p. 100).

ueld´ ys 1998 oS iïu; lr.;a kS;shlska" WmfoaYk uOHia:dk n,m;% ,nd.; hq;= nj lshhs'

tfukau fi!LHh yd wdrlaIdj ms<sn| iy;sl jk ia:dk i|yd n,m;% ksl=;a jk nj o okajhs

(Sou,2007, p.3). n,m;%,dNshd úiska wmrdO ls%hdjlg jrolre fkdjQ njg iy;slhla o bosrsm;a

l< hq;=hs' fuu uOHia:dkfha ffoksl lghq;= Ndrlre o lKsIaG mdGYd,d fyda bka by<

Page 91: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

91

iy;slhla ,nd isáh hq;=h' WmfoaYljrekag o" mka;s ms<sfj<ska m%d:ñl wxYfha WmfoaYlhskag

lKsIaG oaú;Shsl iy;slh o" lKsIaG oaú;Shsl whg fcHIaG oaõ;Shsl iy;slh o" bka by< whg

Wiia wOHdmk iqÿiqlï o ;sìh hq;=fõ' WmfoaYk uOHia:dk n,m;% jd¾Islj w`M;a l< hq;=h'

wOHdmk yd ;reK lghq;= ld¾hdxYhg n,m;a ke;s uOHia:dk jeiSfï n,h we;' n,m;%

,nd.ekSfï l%uh ÿIalr jqj o tys m%;s,dN mj;sk neúka n,m;% ,nd.kakd wh n,m;% fkdue;s

wh .ek meñKs,s bosrsm;a lsrSug o ue,s fkdfõ'

W.kavdfõ wOHdmk yd lS%vd wud;HdxYhg WmfoaYkh ms<sn| meyeos,s m%;sm;a;shla ke; (Eilor,

2007, p.33). j.lSu meyer yerSï iy WmfoaYkh yd iïnkaO fjk;a ldrKd u; fuu

wud;HdxYh" .=rejreka iy uq,a .=rejrekaf.a fiajh wjika lsrSug o" ta ms<sn|j úúO pl%f,aL

ksl=;a lsrSug o lghq;= lr ;sfí' fm!oa.,sl WmfoaYkh ke;s lsrSfï jHdhduhg iyfhda.h

,ndfok yeáhg fo.=rekaf.ka fkdfhla jr b,a,Sï lr we;' „flfia jqjo fuu ldrKh

l<ukdlrKh lrk msrsi úiska wNsfhda.h Ndr .kakd iajNdjfha iy Tjqka i;= úúO

N+ñldjkaf.a wmyeos,s;djhla o úoHdudk fõ' tneúka WmfoaYkh yiqrejk M,odhS hdka;%Khla

mj;sk njla fkdfmfka ‟ (Eilor, 2007, p. 33).

tx.,ka;fha mj;sk iajNdjh o iúia;rj oelaùu jà' f,aLl Ireson (2007a, p.5)

fj<|fmdf<a olakg we;s iajrEm wkqj „´kEu flfkl=g" wod, jk iqÿiqlï fyda w;aoelSula

fkdue;sj WmfoaYlfhl= jYfhka bosrsm;a ùug mqMjk’' tfia jqjo rcfha Making Good Progress

jevigyk u.ska thg iïnkaO lr.kafka ljqreka o WmfoaYl .dia;= fln÷ o wdosh ms<sn| mqM,a fr.=,dis mkjd we;' ydÜ*âIh¾ m%dfoaYSh n,OdrSka úiska tl;= lr fmdÿ ck;dj fj; bosrsm;a

lrk ,o o;a; jd¾;djlg wkqj (2009) fuu jevms<sfj< hgf;a fiajhg n|jd .kakd

WmfoaYlfhl=g ;

.=rejrfhla jYfhka fiajfha isàu wksjd¾h fkdue;s jqj;a QTS iqÿiqlï iys; .=re

;;a;ajh ;sîu; fyda

miq.sh .sïydkfha non-QTS ù bka miqj QTS ,nd.ekSfï wfmalaIdfjka isàu; fyda

tx.,ka;fha mdi,aj, b.ekaaùug iqÿiqlï we;s úfoaY .=rejrfhl= ùu; fyda

wod, úIh ms<sn| Wiia wOHdmk fyda jeäÿr wOHdmk mqyqKq .=rejrfhl= ùu- wjYH fõ'

fiajhg n|jd .kakd ish`Mu WmfoaYlhska wmrdO jd¾;d ld¾hdxYh u`.ska msrslaid n,hs' mdi,a

md,l uKav, fyda m%dfoaYSh mrsmd,k wdh;k u.ska fiajfha ksr; lrjk WmfoaYlhskag úY%du

jegqma o iys; kshñ; jegqma ta wdh;k u.ska ,nd osh hq;=h' Sharma (2009) olajd we;af;a fujeks

jQ jev ms<sfj,la u.ska (

Page 92: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

92

rfÜ ie`.jqk fm!oa.,sl WmfoaYlfhda rdYshla isá;s' iuyfrla fokd l< t<s jQ wh fkdfj;s'

fuu msrsi rcfha mdi,a i|yd jQ „fm!oa.,sl;ajhg m;a bf.kqu‟ wruqK lrd hEu msKsi jákd

iïm;a jYfhka Wmfhda.s lr.ekSug wjia:dj ,efí'

fï w;r Tanner, Day et al. (2009, p. 47) úiska lrk ,o" idudkH fj<|fmdf<a bkakd WmfoaYl

wdh;k .ekjQ iólaIKhlska wkdjrKh jQfha tu wdh;khkaf.ka 43% la muKla WmfoaYlhska

i|yd QTS fyda tjeks iqÿiqlï wjYH fia i<lk njhs' kuq;a tu wdh;k j, WmfoaYlhska 79% l

m%udKhla wmrdO jd¾;d ld¾hdxYfha úu¾Ykhg Ndckh lr we;'

w;sf¾l WmfoaYkh md,kh lsrSu i|yd we;s ffk;sl jHqyhka ms<sn| iels,a, foi n,k

l, fmkS hkafka iuyr wdKavq fuu ldrKhg fkdu| wjOdkh fhduq lrk w;r ;j;a wdKavq

i|yd tjeks md,k jHdhduhka fkdue;s njhs' ;j;a iuyr wdKavq j,g fkdmeyeos,s fr.=,dis

we;;a ;j;a ;efkl mj;akd fr.=,dis mjd Wkkaÿfjka ls%hd;aul fkdflf¾' fuu úIh lafIa;%h

i|yd jvd;a meyeos,sjQ;a" cd;Ska w;r ixikaokd;aulj úu¾Ykh l<yels jQ;a m%;sm;a;s wjYH nj

meyeos,sh' m%Odk m%jdyfha .=rejreka i|yd" oekgu;a ;u isiqka yeáhg bkakd" ta msrsi .ek ;uka

j.lSula ork YsIHhskag fm!oa.,sl WmfoaYkh ,ndoSu ;ykï lsrSu .ek m%n, W;aidyhla fndfyda

rgj,aj, we;' tx.,ka;fha iy TiafÜ%,shdfõ tjeks WmfoaYkh wkqu; lr we;s w;r m%xY rch

we;=`M iuyr rdcHhka o fuu ;;a;ajhg wjir oS ;sfí' kuq;a úIu ls%hdjkag fï u.ska we;sjk

bvlv w;s úYd, ksid fulS WmfoaYkh ;ykï lsrSug mlaIj lsjyels fndfyda fya;= mj;S'

rdcHhka .=rejreka i|yd m%udKj;a fõ;khla ,ndfoñka ta whg w;sf¾l wdodhï ud¾. fidhd

hEfï wjYH;djh ke;s l<fyd;a tjeks ;ykï lsrSula ÿIalr fkdfjkq we;s'

Page 93: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

93

4' kshdukh iy we.hSu - (Monitoring and Evaluation)

ie,iqï.; iy ie,iqï .; fkdjk iajrEmhka y÷kd.ekSu msKsi" m%;sm;a;s ks¾udmlhska

úiska ish wkil ;=< mj;sk iEu wdldrhl u wOHdmk ls%hd úu¾Ykh l< hq;= fõ' iqúfYaI

m%;sm;a;s ks¾foaYhka f.ktaug kï oekg mj;sk we.hSï hdka;%Kh .ek o fidhd ne,sh hq;=h'

my; oelafjkafka fuu ldrKd iu. wdY%s; jk fm!oa.,sl WmfoaYk w;aoelSï iuQyhls' we;af;ka

u úúO ;,hkays oS o;a; wjYH fõ' ta tla tla mdi,a jYfhka" tla tla osia;s%lal jYfhka" rgj,a

yeáhg fyda cd;Hka;r jYfhka úh yel' fuu mrsÉfþofha m%:u fldgfia oS rg ;=<g wjOdkh

fhduq lrjk w;r fojk fldgfia oS rgj,a yryd we;s ;;a;ajhka .ek i,ld n,uq'

cd;sl iy m%dfoaYSh miq fmdaIK ikaêia:dk

ksodk mrSlaIdj ms<sn| fldgi wdrïNfhaoS u i|yka lf<a Wmldrl WmfoaYkfha m%udKh

iy wdldrh ms<sn| ishqï jQ o;a; fidhd .ekSu wmyiq jk njhs' fkdfhl=;a fya;+ka ksid

WmfoaYlhska isiqka fo.=reka hk wh ,ndfok fyda ,nd.kakd fyda ñ,g .kakd WmfoaYkfha wdldrh

iy m%udKh mejiSug ue,s jkq we;' iuyr R;= wkqj o" ,ndfok WmfoaYkfha ld,h iy

;Sj%;djh fjkia fõ' fujeks úp,Hhka /ila mj;sk úg WmfoaYkfhka we;sjk n,mEu uek ne,Su

ÿIalr fõ'

tfia jqjo" WmfoaYkh kshdukh lsrsug yelshdj mj;sk nj fuu .%ka:fha i|ykaj we;s

m¾fhaIK wOHhk u.ska Tmamqfõ' Ireson (2007a p. 3) mjikafka fyd|u f;dr;=re uQ,dY%h jkafka

wOHdmk wdh;k j, isákd isiqka njhs' fï msrsig m%Yakdj,s ,ndoS m%;spdr ,nd.ekau jvd myiqh'

weh jeäÿrg;a fufia o mejiSh'

isiqka iïnkaO lrf.k lrkq ,nk iólaIK u.ska WmfoaYkfha iajNdjh iy m%udKh ms<sn|j

jeo.;a úia;rdul f;dr;=re ,efí' úIh wkqj we;s ckms%h;djh yd ;Sj%;djh iy mdi,a jir

wkqj we;s rgdj .ek o lreKq ,nd .ekSug mq`Mjk' fuu iólaIK yryd jeäÿrg;a ckúldY

f;dr;=re o ,efí' ;jo isiqka WmfoaYkh ms<sn|j orK woyia iy .=rejreka fhdod .ekSu

.ek lreKq o jeäÿrg;a ,efnk f;dr;=re fõ'

m%udKd;aul lreKq ms<sn|j flfrk iólaIK m%Yakdj,sSkag wu;rj .=Kd;aul ;;a;aj

mÍlaIdj i|yd iïuqL idlÉPdjka o meje;aúh yel' ta yryd WmfoaYk udos,s y÷kd .ekSug;a

j¾. lr.ekSug;a bv ,efí' wyUq fkdjk ksheos yryd m%fhdackj;a f;dr;=re ,efnk kuq;a

tu.ska wkdjrKh jk ldrKd ;=<ska rgj,a yryd mj;sk wkqmd;hka iy WmfoaYkfha ld,dkqrEm

keUqreùï wdosh ixikaokh lsrSu i|yd jeo.;a hula fkd,eìh yel'

Page 94: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

94

Ireson (2007a) m%ldY lf<aa iólaIK m%Yakdj,s fndfyda úg úYajdih ;nkafka m%;spdr olajk

whf.a u;lh u; njhs' ^Wod( iólaIKh i|yd jeh jQ uqM uqo, .ek f;dr;=re u;l we;s whqre

úh yel&' w;S;fha ,enQ WmfoaYk f;dr;=re j,g jvd" j¾;udkfha mj;sk ;;a;ajhka .ek wikq

,nk m%Yak i|yd ,efnk ms<s;=re jvd ksjeros fõ' WmfoaYk msrsjeh ms<sn|j isiqkaf.ka wikq ,nk

m%Yak i`oyd n,dfmdfrd;a;= jk ksjeros ms<s;=re fkd,efí' tu msrsjeh ord we;af;a Tjqka fkdj

fo.=reka jk fyhsks' ;jo isiqka uqo,a f.jd flfrk WmfoaYk yd fkdñ,fha ,efnk mx;s

.Kkdjlg iyNd.sjk úg Tjqkg meyeos,s f,ig tfia fjkialr oelaùug wmyiq úh yel'

wm fj; we;s úl,amhka ish,a, y÷kdf.k" wikq ,nk m%Yak ksjeros wdldrhg jpk fhdod

ilid f.k" j,x.= m%;spdr ,nd.ekSu msKsi wjYH jkafka .eUqre oekSuls' l=vd orejka i|yd

iajhx jd¾;d ,efnk m%Yak ks¾udKfha oS jvd;a ie,ls,su;a ùu wjYH fõ' Ireson (2007a, p. 5)

fufia o mjihs'

oskfmd;a l%uh u.ska isiqkaf.ka ,efnk f;dr;=re jvd ksjeros fõ' tysoS j;auka u;lh úkd

miq.sh foa u;lalr ,sùula Wjukd fkdjk ksidh' tfia jqj o oskfmd;a wiïmQ¾K úh yel'

ke;sùug o bv ;sfí' tneúka M, wkqmd;slh iy weia;fïka;= j, ksrjoH;djh wvq úh yel'

úYd, m%udKfha iólaIK i|yd fuu l%uh iqqÿiq fkdfõ' isiqka úiska imhd we;s iuyr

f;dr;=re j, ksrjoH;djh uek ne,Su o WÑ; úh yel'

úl,am f;dr;=re uq,dY%hla jkafka fo.=reka h' iuyr úg iqúfYaI isiqka lKavdhula Wfoid

mdif,a oS meje;afjk w;sf¾l mka;s .ek Tjqka fkdokakjd úh yel' kuq;a idudkH WmfoaYkfha oS

Tjqkaf.a orejka i|yd fm!oa.,sl mka;s ixúOdkh lrkafka ;a tajd i|yd hk msrsjeh .ek okafka

;a fo.=rekah' tneúka fm!oa.,sl WmfoaYkh me;sr we;s m%udKh .ek úYajdiodhl f;dr;=re

uQ,dY%h jkafka fo.=rekaa fõ' bx.S%is mdi,a ish fo.=rekaf.a kï iy ,smskh fy<s fkdlrk neúka

Ireson f.a l%fudamdh jQfha orejka w; fo.=reka fj; m%Yakdj,s heùuhs' th úYajdiS fnodoSfï

l%uhla fkdjQj;a Tyqg oekqfka idOdrK m%;spdrhla ,enqK njhs' jir 6 isiqkf.a fo.=rekaf.a

m%;spdr ishhg 38 lajQ w;r jir 9 iy 11 mx;sj, fo.=reka f.ka ishhg 29 la úh' fjk;a

rgj,aj, mj;sk kS;s fu;rï ndOl iys; fkdjkq we;' tneúka fl<ska u fo.=reka yuqùu jeks

m%fõYhka myiqfjkq we;'

.Dyia:j flfrk iólaIKhka u.ska fufia o;a; ,nd.ekSu ;j;a ud¾.hls' ix.Kk

m%Yak j,oS WmfoaYkh tla wx.hla úh yel' úhÜkdufha cSjk ;;a;ajh ms<sn| iólaIKhl

(Dang, 2007) oS fufia lrk ,oS' fndfyda rchka ;ukaf.a u m%Yak we;=,a lsrSug we;s ;r.h ;=<

fm!oa.,sl WmfoaYkh flfrys Tjqkg m%uqL;d fkd;sìh yel' tneúka b;du;a ir, m%Yakhlg jvd

Page 95: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

95

hula ix.Kkhl we;=,aùug wjldY ke;' fydxfldx rdcHfha fjk;a úl,am m%fõYhla .ek

kso¾Yk we;' fydxfldx ys (Bray and Kwok, 2003, p. 614) iy tx.,ka;fha (Peters et al.,2009, p. 2) o

wyUq f,i ÿrl:k u.ska lrk iólaIKhla .ek olajd we;' m%;spdr olajk wh ;u fm!oa.,sl

cSú;hg lrorhla yeáhg i,ld fmkajk kqreiakd njla fyda msrsjeh .ek f;dr;=re u;lfha ke;s

njla ksid fuu l%ufha o iSudjka mj;S' tfy;a fuh m%fhdackj;a o;a; ,eîfï ud¾.hla jYfhka

ie,lsh yel'

fm!oa.,sl WmfoaYlhska o" WmfoaYk mdi,a o" WmfoaYk iud.ï o f;dr;=re ,nd.ekSfï

jeo.;a uQ,dY%hka h' jkfmd;a mdi,a iy WmfoaYk iud.ï Tjqka úiska lrk oekaùï m%pdr yryd

f,fyisfhka y÷kd.ekSug mqMjk' Tjqkaf.a oekaùï mjd lsishï f;dr;=rla imhhs' ta iy;sl lrkq

,nk m%;s,dN .ek lrk w;sYfhdala;s m%pdrK yryd hs' iuyr iud.ïj, m%pdrKh ia:dk

lsysmhl we;s YdLd .Kkdjla i|yd fõ' l=vd wdh;k N+f.da,Sh jYfhka iSud jQ m%foaYhla i|ydhs'

fï ksid cd;sl jYfhka me;sr mj;sk mQ¾K Ñ;%hla olskakg fkdyel' fm!oa.,sl WmfoaYlhska o

iuyrúg m%pdrKfha fhfo;s' tfy;a jeämqr isiqka n|jd .efkkafka fm!oa.,sl ks¾foaYhka yryd

neúka Tjqka woDYHudk nj lsj yel'

Ireson (2007a, p. 5) fm!oa.,sl WmfoaYkh .ek wjOdkh fhduq lrk mqj;a jd¾;dlrejka idudkHfhka iïuqL idlÉPd mj;ajkafka f,dl= iud.ï iu.ska fyda fm!oa.,slj bkakd m%lg WmfoaYlhska iu.hs' tjeks wh Tjqkaf.a ld¾hh .ek fyd|ska oek isáh hq;=hs' tfia jqj o m%fõYï ùfï wjYH;djhla mj;S'

m<uqfjka u" mqj;a jd¾;dlrefjl=g l:d lsrSug leu;s jk fyd|ska iud.ula fufyhjk wOHlaIjrfhla .ksuq' wdh;k fuu wdldrfha m%pdrKhg leu;a;la olajkafka th fkdñ,fha ,efnk neúks' tfukau fo.=reka WmfoaYl fiajh ,nd .ekSug leu;s jkafka th iïu;h f,ig ms<s.kakd ksidh' WmfoaYl jHdmdrslhskaf.a wNsreÑh jkafka Tjqkaf.a jHdmdrfha oshqKqj yqjd oelaùuhs'

WmfoaYk jHdmdr fld;rï uOHia: jqj o tajdg uq`M lafIa;%h wdjrKh lsrSug ;rï ksfhdacH;ajhla

,nd oSu wmyiq fõ'

kshdukfha isg we.hSu foig yefruq' Taylor (2007, p.11) úiska tx.,ka;fha 2007 oS osh;a

lrk ,o Making Good Progress jevigyfka iels,a, idok ,oS' weh meyeos,s lf<a WmfoaYk

ie,iqï iy WmfoaYk ieis ksheos jYfhka f.k ta yryd bf.kqï b.ekaùï l%shdj,sh we.hSug

md;% jk njhs' ish`M mdi,a j, isiqkag mdGud,dj wdrïNfha oS fukau wjidkfhaoS o we.hSï

mj;ajd m%dma;s o;a; ,nd osh hq;=hs' WmfoaYkh wjidk jk úg .kq ,nk úksYaph mx;s Ndr

.=rejrhd úiska o ;yjqre l< hq;=hs' WmfoaYkh ,enQ isiqka .ek os.ska os.gu fidhd n,ñka fjk;a

whg idfmalaIj Tjqka ,nd we;s idOkh uek ne,Su msKsi úúO jQ mrSlaIK yd .=re ;lafiare o;a;

Page 96: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

96

ie,iqï lrk ,oS' wk;=rej kshdul jHdmD;sh we.hSu i`oyd WmfoaYk iud.ula f;dard .kakd ,oS'

PricewaterhouseCoopers (2008) iud.u u.ska fuu we.hSu m%d:ñl yd oaú;Shsl mdi,a 450 la o

m%dfoaYSh n,OdrS wdh;k 10 la o weiqfrka isÿ lrk ,oS' we.hqïlrejkaf.a m%d:ñl m¾fhaIKh

fuys my; olajd ;sfnk ld¾hOdrd wkqj isÿúh ^j.=j 16)'

j.=j 16' tx.,ka;fha Making Good Progress jevigyfka kshdul jHdmD;sh i|yd fhdod.;a l%ufõoh'

mdi,a ksheÈh l%shdldrlu

.eUqfrka l%shd;aul jk mdi,a tla m%dfoaYSh n, m%foaYhla i|yd oaú;Shsl mdi,a 4 lska iy m%d:ñl mdi,a 6 lska iukaú; tla mdi,la

tla mdi,lg meñKsh hq;af;a: - uq,a .=rejrhd we;=`M .=re uKav,h yuqù idlÉPd lsÍug" mdif,a kshdul

kdhl (SPL)" .Ks;h yd bx.%Sis wxY m%OdkSka" wdKavqlrKfha idudðlhska" úfYaI wOHdmk wjYH;d iïnkaëldrl"m%.;s WmfoaYl iy fjk;a .=rejreka - oaú;Shsl mdif,a isiqka i|yd iólaIKhla ,nd §u ^tla mdi,lska isiqka 8

fofkl= ne.ska jirlg isiqka 100la& fyda m%d:ñl mdif,a flakaø.;jQ

lKavdhula ^8-10 jir j,ska tla úÿy,lska isiqka 5 la& - flá ^ffjl,amsl& .=re iólaIKhla meje;aùu

wdikak jYfhka isiqka 100 lf.a fo.=reka i|yd iólaIKhla meje;aùu .eUqfrka l%shd;aul jk mdif,a wdOdr we;sj uqøs; msgm; ,nd foa'

fuh mdol lr.kafka udi 8 g fmr bgq lrk ,o fujeksu ld¾hhla iy

m%Odkdpd¾h fyda mdi,a kshdul m%Odk .=rejreka 4 la iu. udi 4 g fmr lrk ,o ÿrl:k idlÉPdjla u;hs'

ir,j l%shd;aul jk mdi,a tla m%dfoaYSh n, m%foaYhl m%d:ñl mdi,a 20 la iy oaú;’Shsl mdi,a 20 la iys;j úÿy,a 4 la

iEu mdi,lu uq,a .=rejrhd fyda mdif,a kshdul kdhl (SPL) iu. lrk ÿrl:k idlÉPd

wdikak jYfhka isiqka 100 lf.a fo.=reka i|yd iólaIKhla meje;aùu ir,j l%shd;aul jk mdif,a wdOdr we;sj uqøs; msgm; ,nd foa'

fuh mdol lr.kafka fujeksu udi 8 g fmr bgq lrk ,o ld¾hhls' uq,a .=rejrhd" mdi,a kshdul kdhl iy m%dfoaYSh n,OdÍ iys; flakaø.;jQ lKavdhula - ÿrl:k iïuqL idlÉPdjla'

ck .yKh fjk;a kshduk mdi,a

ish`M uq,a .=rejreka iu. flfrk e- idlÉPdj ^udi 8 g fmr lrk ,o idlÉPdjla wdY%s;j&

m%dfoaYSh n,OdÍkaf.ka kshduk kdhlhska 10 la iu. flfrk iïuqL

idlÉPdj ^udi 8 g iy udi 4 g fmr lrk ,o idlÉPdj mdol lrf.k& iEu m%dfoaYSh iNdjl u we;s yeu úoHd,hl u m<,a w;aoelSï yiqlr.ekSu i|yd

Source: PricewaterhouseCoopers (2008), p. 6

fjk;a rgj,a j, wdKavq j,g fujeks w;s kùk m%fõYhka wkq.ukh lsrSug fkdyels jkq

we;s' ta Tjqkg l=i,;d we;s wh fkdue;sùu ksid fyda wjYH uq,H iïm;a ke;sùu ksid úh yel'

kuq;a mj;akd rdcH hdka;%Kh yryd o fndfyda foa idlaId;a lr.; yel' mD;=.d,fha wOHdmk

Page 97: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

97

wud;HdxYh j¾I 2005 oS ;SrKh lf<a isiqka úYaj úoHd, m%fõY úNd.h i|yd ,shdmosxÑ jk

wjia:dfõ oS ir, m%Yakdj,shla ,ndoSughs (Costa et al., 2008). tu.ska úuik ,oafoa fm!oa.,sl

WmfoaYkh i|yd fhduqjQ úIhh" meñKs ia:dk" msrsjeh iy ta i|yd jeh l< ld,h wdosh .ekhs'

th iSñ; ksheoshla úh' wdjrKh lf,a uqM uy;a fcHIaG oaú;Shsl isiq .Kh fkdj úYAj úoHd,hg

we;=,a jk iSñ; msrsila úh' tfia jqjo th f;dr;=re j,ska msrS mej;sK' fuu m%Yakdj,sh lvodis

u; ,shd msrùug fyda wka;¾cd, ud¾..;j o msrùug yels úh' fuu m%Yakdj,sh o m%fõY ls%hd

ud¾.fha u fldgila yeáhg iuyr isiqka is;kakg we;s' W;a;r iemhQ wh úYaj úoHd, m%fõY

n,dfmdfrd;a;=j ksid by< wNsfm%arKhlska isáhy' tneúka fuhg b;d Wiia m%;spdr uÜgula

,enqKs'

rdcHhka úiska kshdukh yd we.hSu mj;ajdf.k hEug .;yels úl,am ls%hd ud¾.hla jkafka ish we.hSï Odrs;djh ixj¾Okh lsrsu i`oyd úYaj úoHd, iy m¾fhaIK wdh;k iu. yjq,a in|;d we;slr .ekSuhs' fuhg fmr olajd we;s uqrsis rfÜ isoaê wOHhkh i|yka lf<a rch úiska mjrK ,o uqreis úYaj úoHd,hfha m¾fhaIl iïnkaO;djhla yryd njhs (Joynathsing et al.,

1998). tfiau 2007 j¾IfhaoS ueld´ rch WmfoaYk ls%hdjka iy fo.=re woyia ms<sn| iólaIKhla i|yd fydxfldx Ök úYaj úoHd,fha m¾fhaIl msrsila fhdod .kakd ,oS (Ho, 2008). újD; iudc wdh;kh" m%dfoaYSh m%;sm;a;s ms<sn| nqoaêu;=ka iu`. tl;=jqfha" fmr fidaúhÜ foaYh jYfhka ;=nQ rgj,a j, WmfoaYkh ms<sn| úu¾Ykhla i|ydhs (Silova et al., 2006: Silova, 2009). úYaj úoHd,

m¾fhaIlhska úiska lrkq ,nk fidhd .ekSï u.ska o cd;Hka;r ixúOdk (see e.g. UNESCO, 2000:

World Bank, 2004) u.ska lrk ,o wOHhkhka u.ska o rdcHhkag m%fhdack w;aúh yel'

IIEP m%;sm;a;s ixiofha W;af;ackh yryd W.kavdfõ iy fndÜiajdkdfõ (Eilor, 2007:

Makgothi, 2007) isÿ lrk ,o uQ,sl is;shïlrKh .ek i|yka lsrSu fuys oS WÑ;h' IIEP wdh;k bosrs jev i|yd o WmldrS ùug leue;a; olajhs'

cd;Hka;r m%ñ;slrKh - International Benchmarking

cd;Ska yryd isÿ flfrk iólaIK u.ska o ie,iqïlrejkg iy m%;sm;a;s ks¾udmlhskg

Woõ ,efí' ta ish rfÜ mj;sk iqúfYaIS o;a; yryd muKla fkdj cd;Hka;r jYfhka ms<s.;a by<

u iïu;h jk ^„nxl= i,l=K jYfhka‟ bx.S%isfhka y÷kajk& by< u m%ñ;s ;;a;ajh u.ska o ta

yryd ,efí' my; olajk iólaIK y;r úfYaI wjOdkhg iqÿiqhs'

„;=kafjks cd;Hka;r .Ks; yd úoHd wOHhk wdh;kh‟ iy tys wkqm%dma;slhd jQ „fg%kaâia

cd;Hka;r .Ks; yd úoHd wOHhk wdh;kh‟ (TIMSS) úiska lrk ,o wOHhkhka „wOHdmk ld¾h

idOkh we.hSu ms<sn| cd;Hka;r wdh;kh‟ (IEA) fhys wkq.%yh we;sj isÿúh' TIMSS wdh;kfha

m%:u mrSlaIK jgfhaoS (1995) .Ks; yd úoHd isiqka 500,000 lska muK o;a; tl;= lr.kakd ,oS'

Page 98: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

98

fudõyq 5 fY%aKs uÜgfï miqjQy' fuu ixLHdjg rgj,a 45 l Tjqkaf.a .=rejreka iy uq,a .=rejre o

we;=<;a jQy (Martin, 1996, p. 1-2). fojk jgh 1999 oS meje;aùh' fujr wjOdkh fhduqjQfha rgj,a 38 l 8 fY%aKsfha (Robitaille and Beaton, 2002, p. 11) isiqka fj;hs' ;=kafjks jgh 2003 oS rgj,a 49 l (Mullis, Martin et al., 2005, pp. 3-4) 4 iy 8 fY%aKs j, isiqka yryd ixikaokSh o;a; tla /ia lrk ,oS'

fuu wOHhkhka úiska Pdhd wOHdmkh ms<sn| fndfyda WmfoaYd;aul o;a; bosrsm;a lrk ,oS

(Baker, Akiba, et al., 2001; Wolf, 2002; Baker and Le Tendre, 2005). fï iólaIKh nyq wdxYSh jQ

fyhska úYaf,aIlhskag úúO úp,Hhka yryd nyqúO iynkaOkhka fj; t<öug yels úh' flfia

jqj o Tjqkg l%ufõohka ms<sn| wNsfhda. olakg ,eìK' 1995 iólaIKfhaoS 7 iy 8 fY%aKs j,

isiqkaf.ka weiQ m%Yak jQfha - mdi,a fõ,dfjka fmr fyda miqj i;shg fld;rï meh .Kkla Tn

w;sf¾l mdvï ,nd .kafka o@ .Ks; fyda jkfmd;a mx;s j,g iyNd.s jkafka o@ hkdoshhs ^TIMSS,

1998, p. SQ 2-3). tjeksu m%Yak úoHd úIhg o t,a, úh' ,enqK m%;spdr yqfola fm!oa.,sl WmfoaYkh

.ek muKla fkdùh'fjk;a .=rejreka úiska flfrk ixLHd;aulj jd¾;d fkdjk w;sf¾l b.ekaùu

o isiqkaf.a idudkH jevNdrhg tl;= úh'„i;sh ;=<oS flfrk w;sf¾l jev‟ hk m%Yakfhka ld,Sk

fjkialï .ek woyia jQfha ke;' 2003 j¾Ifha mj;ajk ,o iólaIKfha § 8 jk fY%aKsfha isiqkag

fuu m%Yakh ixfYdaê;j ,nd fok ,§' „fuu mdi,a j¾Ih we;=<; my; oelafjk úIhhka i|yd

Tnf.a idudkH mka;s j,g wu;rj fld;rï w;sf¾l mka;s meje;ajqfha o@„ (TIMSS, 2003, p. 27)

m%Yak i|yd W;a;r iemhQ isiqkaf.ka .Ks;h" Ôj úoHdj" N+ úoHdj" ridhk úoHdj iy fN!;sl

úoHdj .ek m%Yak lrk ,oS' nyqjrK W;a;r yeáhg ,enqfKa „yeu Èklu mdfya‟" „i;shlg jrla

yda fojrla‟, „iuyr úg‟, „lsis Èkl ke; ‟wd§ jYfhks' uqM mdi,a jir flfrys wjOdkh fhduq l<

úg R;= wkqj isÿ jk fjkiaùï ixLHdj wvqúh' WmfoaYkh i|yd jeh jq uqo, WÉp yd wju f,i

fkdj j¾Ifha idudkHh yeáhg m%;spdr ,enqfka kï R;= wkqj fjkiaùï ixLHdj fkdfjkiaj

mj;S' tfukau fuu W;a;rh ñ, whlrk iy ñ, wh fkdlrk WmfoaYkh w;r fjkila fkdolS'

wOHdmk .=Kd;auh kshdukh i|yd jQ ol=Kq iy kef`.kysr wm%sldkq ix.uh (Southern and

Eastern Africa Consortium for Monitoring Educational Quality – SACMEQ) u.ska lrk ,o fofjks iólaIKh flfrys ie,ls,a, fhduq lruq' j¾I 1995 iy 2000 § SACMEQ u.ska jir 06 isiqka flfrka ,nd .kakd w;sf¾l mka;s .ek o;a; tl;= lrk ,§' fuh wOHdmk moaO;Ska 06 lg wod<j

isÿ úh ^j.=j wxl 03 n,kak&' iuyr m%;spdr olajkakka úiska ksoyia mka;s iy uqo,a f.jk mka;s w;r meg,Sula we;s lr .;a neúka kej;;a fuu o;a;hkays WNhd¾:hka we;s úh' j¾I 2007 § fuu úYaf,aIKh ;j ÿrg;a ksjerÈ lsÍu i|yd m%Yakdj,sh ixfYdaOkh lrk ,§' fuys§ rgj, a 15

g wod< jvd;a ishqï jq m%Yak we;=<;a lrk ,o w;r tajd mQ¾j mÍlaIdjlg o ,la lr ;sìK' Paviot

(2007; 2009) nyqjrK ms<s;=re iu.ska m%Yak 13 la bÈßm;a lrk ,§:

Page 99: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

99

1. fuu mdi,a j¾Ih we;=<; mdi,a fú,dfjka ndysrj mdi,a úIhh i|yd Tn w;sf¾l WmfoaYk

,nd .;af;a o@

2. fuu mdi,a j¾Ih ;=< Tn l=uk mdi,a úIhh i|yd w;sf¾l WmfoaYkh ,nd .;af;a o@

3. fuu mdi,a j¾Ifha § l=uk ld,hla ;=< Tn úiska fuu w;sf¾l mdvï ,nd .;af;a o@

4. mdi,a j¾Ih ;=<§ fldmuK ld, wka;rhka ;=< Tn WmfoaYkh ,nd .;af;a o@

5. miq.sh j¾Ih ;=< § Tn o we;=`Mj isiqka fldmuK ixLHdjla tu WmfoaYk mka;s j,g iyNd.S

jQfha o@

6. i;shlg meh lShla fuu mdi,a j¾Ih ;=< § WmfoaYkh i|yd .; lf<a o@

7. mdi,a jif¾ § w;sf¾l WmfoaYk mka;s j,§ Tn úiska lrk ,o ld¾hhka fln÷ o@

8. wod< mdi,a j¾Ifha§ Tng fuu WmfoaYk ,nd ÿkafka ljqreka úiska o@

9. fuu w;sf¾l mka;s fuu mdi,a j¾Ih ;=<§ Tn ,nd .;af;a l=uk ia:dkhl§ o@

10. fuu w;sf¾l WmfoaYkh ,nd .ekSug Tng n, lf,a ljqreka o@

11. Tn fuu w;sf¾l WmfoaYkhg iyNd.S jqfha l=uk fya;=jla ksido@

12. Tn úiska ,nd .kakd ,o w;sf¾l mdvñ .ek Tfí woyia fln÷ o@

13. fuu w;sf¾l WmfoaYkh ,nd .;a whg lsishï .dia;=jla f.jk ,oafoa o@

mqoa.,sl WmfoaYkh o m%isoaO fyda iafõÉPd WmfoaYkh o jYfhkA j¾.SlrKh lsrSu

wjidkfha § .eg`Mjla úh' m¾fhaIlfhda flfia jqj o fujeks WNhd¾:hka mej;sh yels njg oek

isáhy' jir 6 YsIHfhda ;udg ,efnk l=uk WmfoaYkh i|yd f.úh hq;= o@ f.úh hq;= keoa o@

hkak .ek fyd| wjfndaOhlska fkdisáhy' tfukau f.ùï mßudKh .ek m%Yak weiSug o fkdyels

úh' WmfoaYkh i|yd f.ùï l< hq;= nj oek isá isiqkaf.ka tu f.ùï uqo,a j,ska o øjH j,ska o

fyda ta foj¾.fhkau o hk m%Yakh wik ,§ (Paviot, 2007, p. 15). tfy;a SACMEQ úoHd lñgqj

fuhg jvd hula weish hq;= ke;s nj ms<s.ksñka m%ldY lr isáfha f.ùï ms<sn| ldrKh b;d

ixfõ§ iy újdod;aul ud;Dldjla jk njhs' cd;Ska w;r flfrk wOHhkhka ys m%Odk wNsfhda.hla

jkafka nyq cd;sl ixfõ§;djhka i`oyd wkql+, ùuhs' tfia fkdue;s jqjfyd;a wOHhkh i|yd

Wmfhda.S lr .kakd fuj,ï úlD;s jkq we;'

Open Society Institute – OSI újD; iudc wdh;kh úiska rgj,a 09 la yryd lrk ,o

wOHhkhlg oekgu;a wmf.a wjOdkh fhduqj we; 2004 - 2005 (Silova et al., 2006)' fuu l%uh u

wkq.ukh l< ;j;a rgj,a 03 la o úh 2005 - 2006 (Silova, 2009). j¾I 2007 § OSI úiska tu

wOHhkh u h<s meje;aùug ;SrKh lrk ,oafoa rgj,a w;r mj;sk o;a; h<s oek .ekSughs'

Page 100: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

100

m%d:ñl yd my< oaú;Shsl isiqka ms<sn|j flfrk TIMSS iy SACMEQ wOHhkhg m%;súreoaOj fuu

wOHhkh wjOdkh fhduq lf<a úYaj úoHd,fha m<uq jif¾ isiqka fj;hs' Tjqkaf.a oaú;Shsl mdif,a

wjika jif¾ ,nd .kakd ,o WmfoaYk ms<sn|j u;lh wjÈ lrk ,§' fuu lKavdhu jvd;a

úhm;a wh jq neúka Tjqkaf.a m%;spdr iuyr wxY j,ska jvd ksjerÈ úh' f;dard .;a rgj,a 12 ka

TIMSS wdh;khg wdjrKh l< yels jqfha rgj,a 02 la muKs' tajd kñka ,s;=fõkshdj iy

iaf,dafõlshdjhs' kuq;a fuu fidhd .ekSï ixikaokh lr wOHdmk moaO;sfha úúO ia:dk ms<sn`oj

woyila fï yryd ,nd .; yels úh'

m%Odk cd;Ska yryd flrek y;rfjks jeo.;a jQ wOHhkh jqfha „wd¾Ól iyfhda.S;d iy

ixj¾Ok ixúOdkh (Organisation for Economic Co-operation and Development – OECD)

u.ska (Programme for International Student Assesment – PISA) cd;Hka;r YsIH we.hSï

jevigyk hgf;a lrk ,o wOHhkhhs' fï u.ska wjqreÿ 15 la jhi we;s YsIHhska úúO wOHdmk

moaO;Ska ;=< ,nd we;s bf.kqï idOk mÍlaIdjg Ndckh lrk ,§ (43 in 2000, 41 in 2003, and 58

in 2006). j¾I 2006 § fo.=reka fj; ksl=;a lrk ,o m%Yakdj,sfha o;a;hkays mjqf,a wOHdmk jeh

.ek i|yka j we;' kuq;a úfYaI jYfhka WmfoaYkh i|yd hk úhou fjka lr olajd ke;' isiqka

i|yd ksl=;a lrk ,o m%Yakdj,sh u.ska mdif,ka ndysr jq bf.kqu ms<sn| o;a; /ia lrk ,§' tfia

jqjo fjk;a ndysr bf.kSï iy mqoa.,sl WmfoaYlhska i|yd f.jk ,o uqo, fjka lr olajd ke;

(OECD, 2005, 2006b). wkd.; iólaIK j,§ óg jvd iqúfYaISj o;a; /ia lsÍfï wjYH;djh

ms<sn|j PISA lKavdhu idlÉPd lr we;' kuq;a ta wh wkd.;fha§ we;s úh yels ixl,amkd;aul

iy ixúOdkd;aul wNsfhda.hka ms<sn|j ie,ls,su;aj isà'

Page 101: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

101

5. iudma;sh - (Conclusions)

wjidk fldgi uq, mqrkafka fm!oa.,sl WmfoaYkh f,dal jHdma; ixisoaêhla yeáhg m;aj

we;s nj wjfndaO lr.ksñks' tf;l=ÿ jqj;a" th fï jk úg úúO rgj,aj, úúO .;s ,laIK we;s

lrf.k ;sfí' uE; oYlhka ;=< fm!oa.,sl WmfoaYkh YS>% f,i j¾Okh ù we;' wo jk úg th"

thg u wdfõKsl moaO;shla njg m;aj ;sfí' fuu ldrKd flfrys jeämqr wjOdkhla w;HdjYHhs'

;ukaf.a ixo¾Nhka i|yd jk m%.;sYS,S l%shdud¾. iy WÑ; m%;spdr l=ulaoe hs y÷kd.ekSu msKsi

m%;sm;a;s ks¾udmlhska iy ie,iqïlrejka Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.hg uqyqK Èh hq;=h'

keUqre;djhka y÷kd .ekSu

j¾I 2007 IIEP m%;sm;a;s ixiofha§ ish foaYkh ksud lrñka Obeegadoo (2007, p.6)

mejiqfõ „fm!oa.,sl WmfoaYkh foaY iSud" ixialD;Ska iy kef.kysr-ngysr jeks ÈYd" wkq ÈYd

iy ÿmam;a - fmdfydi;a wd§ iSud wNsnjd hñka me;sfrñka mj;sk w;r wOHdmkh fm!oa.,SlrKh

ùfï iy jdKsclrKh ùfï m%jK;djhla o we;s lrk‟ njhs' fuu m%ldYh iyNd.S jq wfkla wh

úiska o m%;srdjh lrk ,§' fndfyda ÿrlg fm!oa.,sl WmfoaYkh l%shd;aul jkafka ie`.jqK

fj<|fmd<lhs (Silova et al., 2006). kuq;a ld,hdf.a wejEfuka fuu fj<|fmd< jvd t<sorú fjñka

mj;S' wod< rEmlh jk Pdhdj wo g wkqrEm lr.kafka kï meyeos,sj fmfkkafka fm!oa.,sl

WmfoaYkh fmr lS Pdhdfõ isg wdf,dalh lrd wj;S¾K jk njhs'

ngysr hqfrdamfha isg kef.kysr wdishdj jeks l,dmhka ys fm!oa.,sl WmfoaYkh fndfyda

ixialD;Ska ;=< uq,a neif.k we;' úisfjks Y; j¾Ifha w. Nd.h jk f;la th mej;sfha wvq

m%udKhlhs' bkamiq cmdkh" fldrsshdj jeks rgj, th m%n, ixisoaêhla njg m;aúh' tu

Y;j¾Ifha w. jk úg win¾cdkh" ldïfndach" uqrsish iy YS% ,xldj jeks rgj, o tfiau jHdma;

úh' úis tlafjks ishjfia wdrïNfha isg u kef.kysr hqfrdamfha yd uOHu wdishdfõ o iy Bg;a

jeä m%udKhlska ngysr hqfrdamfha" W;=re weursldfõ" Tiag%f,aIshdfõ yd wms%ldfõ o meyeos,sj

olskakg mqMjk' ,;ska weursldfõ rgj,a j, o oeka u;= fjñka mj;S'

fuu j¾Okhg wkq.%yh olajk n,fõ." úúO msysàï mrsirhka wkqj úúO fõ' kso¾Ykhla

yeáhg( fcda¾ðhdfõ" ls¾.sia:dkfha iy ;cslsia:dkfha m%Odk idOlhla ù we;af;a m%Odk m%jdyfha

.=rejrekag ,efnk wvq jegqmhs' tu .=rejrekag ish mjq,a kv;a;= lsrSu msKsi w;sf¾l wdodhula

,nd.ekSug n,lsrSula mj;S' fuhg idfmalaIj fydxfldx" fldrshdj" cmdkh iy isx.mamQrej jeks

rgj,aj, .=rejrekag jvd fyd| jegqmla ,efí' tys m%Odk idOlh njg m;ajkafka iudcfha we;s

;r.ldÍNdjh hs' B,`.g fmkS hkafka" kjmrmqr fjkqfjka wdfhdackhla yeáhg WmfoaYkh

Page 102: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

102

fjkqfjka jeh lsrSfuka wkd.;fha w;afjk ^wfmalaIs;& m%;s,dN ms<sn| we;s úYajdihhs' weursldfõ

iy tx.,ka;fha WmfoaYkh mj;skafka rch úiska ta i|yd olajk Wkkaÿjg m%;spdr jYfhks' fulS

wdKavq h;ak orkafka wvq m%dma;s uÜgï we;s isiqkaf.a ;;a;ajh jeäoshqKq lsrSug iy mdi,a jvd;a

;r.ldrS njg m;alsrSughs' W.kavdfõ iy ud,dú rdcHfha WmfoaYkh wkqnoaO jkafka fkdoshqKq

njg fmfkk wOHdmkfha .=Kd;aul j¾Okhla we;s lsrSfï wNs,dIh iu.hs'

wOHdmkfha .=Kd;aul mrsydksh ms<sn|j we;s W;am%dihla jkafka iuyr mrsirhl oS mrsydksh isoaO jkqfha rch úiska m%d:ñl yd lKsIaG oaú;Shsl wxYhkays ksoyia wOHdmkh oshqKq lsrSug .kakd W;aidyh ;=<u ùuhs' fuysoS neÆ ne,aug fmfkkafka rdcH wOHdmk moaO;sfha ksoyia nfjls' tfy;a mdrsfNda.sl b,a u ksid fuu ;;a;ajh mrhñka ie`.jqk Pdhdj biau;= jkafka mqoa.,sSlrKh .ek o b`.shla o ,nd foñks' fï ksid ;jÿrg;a iudc wiudk;d o os.gu mj;skq we;' IIEP m%;sm;a;s ixiofhaoS Kitaev (2007, p. 3) fuu W;am%di ;;a;ajhg wjOdkh fhduq lrùh' iuyr fo.=rekag ksoyia wOHdmk l%uhla hgf;aoS jqj o ish orejkaf.a wOHdmkh i|yd uqo,a

f.úug wjldYh mej;Su meyeÈ,sj oelsh yel' oeka u;=jk m%Yakh jkafka „ish,a,kag ksoyia

wOHdmkh‟ hk uQ,sl isoaOdka;h ;jÿrg;a j,x.=fõ o hkakhs' fndÜiajdkdys rch fuu ldrKh nrm;, wdldrhlska i<ld n,hs' iuyr fo.=rekag oaú;Shsl wOHdmk i|yd uqo,a f.úh yel' tneúka tu wxYfhka uqo,a whlrñka tu iïm;a jvd;a wjYHjk my< ;, i|yd Wiia M,odhs;djhla we;sjk wdldrhg jehlsrSug yelshdj mj;S (Makgothi, 2007).

j¾I 2007 Obeegadoo f.a m%ldYh t,a,jkafka jeäfjk b,a ug fuka u jeäfjñka mj;sk iemhqu o flfrysh' b,a¨u .ek Tyq fufia i|yka lrhs (

fuh wOHdmkfha hq.hhs' Ydia;%Sh Wkak;sh foi n,kafka cSú;h mqrdjgu mqoa.,fhl=g m%.;sh we;s lr .ekSu i|yd osúfhaoS ,nk tlu wjia:dj f,ighs' th m%cdj ;=< wd¾:sl yd idudcSh wNsjDoaêh o we;s lrhs' Y%u fj<|fmd< fjkia fjñka mj;S' l=i,;d úúOdx.SlrKh" ;dlaIKh u.ska Odjkh flfrk wd¾Ólhlg wjYH fõ' fuu ;;a;ajh mrsj¾;kh jkafka os.ska os.gu j¾Okh jk wOHdmk wjia:d yd uxfm;a ms<sn|j uyck;dj ;=< we;s m%n, wjYH;djh njghs'

WmfoaYkh i|yd we;s iemhqu jeäù ;sfnkafka WmfoaYkh jvd;a úYd, iudc ms<s.ekSulg

md;%j we;s ksid muKla fkdfõ' f.da,ShlrKfha n,fõ. fya;=fjka fiajd i|yd ndysr m%Njhka

foig fhduqùfï fya;=j o ksidh (see e.g. Nanda, 2005; Marlantes and Sunol, 2006; Ventura 2008a).

wo jkúg WmfoaYkh m%dfoaYsh jYfhka o foaYiSud yryd o ,ndosh yel' tfukau meyeos,s f,i

wka;¾cd,.; ùfuka o WmfoaYkh ,eîug mqMjk' Obeegadoo úiska y÷kd .;a ;j;a n,fõ.hla

jQfha mrsfNdack jdohhs' tu.ska „.=rejre ;=< jD;a;sl id¾:l;ajfha ñïula yeáhg jeämqr uqo,a

bmhSfï Wkkaÿjla we;s lrhs' ;jo tu.ska .=re jD;a;sh ;=< jHjidhl ixialD;shla o ks¾udKh

lrhs‟' we;a; jYfhka fndfyda rgj,aj, .=re jD;a;sfha .=K j.dfõ m%n, fjkila olskakg mqMjk'

fufia ù we;af;a rdcHhka úiska wOHdmk moaO;sh jvd;a ;r.ldÍ njg m;alsrSug .kakd W;aidyfha

n,mEula yeáhg fyda .=rejreka yd l=gqïNhka fj<|fmd< mKsjqv j,g olajk m%;spdr yeáhghs'

Page 103: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

103

fujeks jgmsgdjloS fm!oa.,sl WmfoaYkh ir, wdldrhlg neyerj fkdhhs' fuu ixisoaêh

iuyr ms<sfj;a idok iy ie,iqï yok wh fkd;ld isàug W;aidy .ks' kuq;a fuh osfkka osk

wmyiq;djhla njg m;afjñka mj;S' fuu ixisoaêh .ek oekqj;a ùul mgka .; hq;= jk iqúfYaI

m%;sm;a;s y÷kd .ekaula olajd m%.ukh ùu Bg;a jvd wmyiq fõ' WmfoaYkh jkdys b;d ixlS¾K

ixisoaêhls' thg n,mdkq ,nkafka ixialD;sl" wd¾Ól" N+f.da,Sh msysàu" iudc mx;sh wdÈh Tiafia

Èfjk úúO idOlhs' oYl lSmhla ;siafia fldßhdkq iy uqreishdkq n,OdÍka fuu ixisoaêhg ms<shï

fh§ug .;a W;aidyh ,nd we;af;a iSñ; id¾:l;ajhla jqj o isÿù we;s m%.;sh jevodhlh' fï

W;aidyhka u.ska fmkajd fokafka bÈßhg o ie,iqï lsÍfï wjYH;djhhs' m%;sm;a;suh mshjr

.ekSug fmrd;=j l< hq;=j we;af;a WmfoaYkh ia:dms; ùug wjldY fkd§ oeka mj;akd ;;a;ajfha

§ u iqÿiq mshjr .ekSuhs' my< idOk uÜgï we;s whg WmldÍ ùfï l%ufõohla yeáhg hym;a

wruqKq we;sj WmfoaaYkh ffO¾hu;a lrjk m%xYh" tx.,ka;h" ´iafÜ%,shdj jeks rdcHhkag

wk;=re we`.ùula l< hq;=hs' ta mdi,a moaO;sh ;=< n,dfmdfrd;a;= fkdjk wk¾:ldÍ fjkialï

WmfoaYkh iúu;a lsÍu ;=<ska isÿúh yels njhss (Obeegadoo, 2007, p. 6). IIEP m%;sm;a;s

ixiofha§ Tì.dfvda iu`. WmfoaYkfha jHdma;sh ms<sn|j tl`.;ajhg meñKsfha;

úêu;a mdif,a we;s W!K;d iy fodaI j,g ms<shï fh§u u.ska WmfoaYkh je<elaùu fyda

wjysr l< hq;=j we;' cd;sl ixo¾Nhka iy h:d¾:hka u; r|d mj;sñka .; hq;=

m%;sm;a;suh úl,amhka mj;S' wê ;r.ldÍ úNd. w;aisg úh hq;=hs' wOHdmk fiajdjka

iemhSfï .=Kd;aul Ndjh jeä ÈhqKq l< hq;=hs' wOHdmk bf.kqï wjia:d i|yd úúO;ajhla

we;s lr jrKSh wjia:djka ,nd Èh hq;=hs' fuhg" fm!oa.,sl wxYfha m%drïNkhka

iqidOHlrKh ùu o we;=<;a úh hq;=hs'

rch úiska wOHdmkh i|yd jeämqr uqo,a jeh lsÍu u.ska wOHdmkh i|yd jeh jk l=gqïN

msßjeh wvqjk nj fkdis;sh hq;=hs' fuhg m%;súreoaO f,i" rdcH l%shdldrlï u.ska m%Odk m%jdyfha

m%idrKhla we;s fõo" ta wkqju Pdhdfõ o m%idrKhla we;súh yel' fuu ;;a;ajh r|d mj;skafka

mjq,lg myiqfjka jeh l< yels uqo,a m%udKh" fmdÿ wOHdmkh ms<sn|j we;s wdl,am iy

fm!oa.,sl WmfoaYkh ms<sn|j we;s wdl,am u;hs' fndfyda mjq,a i,lkafka ish orejkaf.a

wOHdmkh i|yd yels yeu msßjehla u oeÍfuka Tjqkaf.a wkd.;h id¾:l jk njhs' tneúka tu

b,lalh imqrd .ekSu i|yd yels hula bgq lsÍug Tjqka iQodkï h' iuyr iudchka ;=<" Ydia;%Sh

fkdjk wxY jk uqød kdgH" mshdfkda mdvï" wd.ñl wOHdmkh jeks wxYhkag keUqre ùu jvd;a

m%fhdackj;a fõ' tfy;a iuyr iudchkays m%Odk wOHdmk m%jdyfha úIhhka jk .Ks;h" úoHdj

iy NdIdjka i|yd lrkq ,nk jeh lsÍï b;d fyd| wdfhdackhka jYfhka i,lkq ,nhs'

oekgu;a w;sf¾l fm!oa.,sl WmfoaYkh b;d fmdÿ ;;a;ajhlg j¾Okh ù we;s iudchka ;=< fmdÿ ;ykula l, fkdyels jkq we;' ish`M wxY wdjrKh jk ;ykula lsisu ;ekl id¾:l

Page 104: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

104

fkdfõ' tfy;a m%Odk m%jdyfha W.kajk .=rejreka úiska ish YsIHhskagu WmfoaYkh ,nd §u ;ykï lsÍu WÑ; jkq we;' fndfyda rgj, mqoa.,sl WmfoaYk .eg`Mj úi¢h hq;af;a b;d ishqï iy nyq wdxYsl m%fõYhla yryd h' m%n, iudc wiudk;d iys; jQ oreKq fm!oa.,sl WmfoaYkhg m%;spdr oelaúh hq;af;a jHjia:dms; ud¾.hkaf.ka h' rchka úiska o w;sf¾l WmfoaYk ld¾hhg w; .eish hq;=h' ta wvq idOk uÜgï we;s isiqka i|yd fm!oa.,sl WmfoaYkhg iydh ,nd§u u.ska h' fufia lsÍfï§ tu rdcHhka fouõmshkaf.a" .=rejrekaf.a iy fjk;a md¾Yjhkaf.a wdl,am j,g o mdi,a moaO;sfha ixialD;shg o we;s úh yels mD:q, n,mEï ms<sn|j o ie,ls,su;a úh hq;=h'

Pdhdj wkqidrfhka bf.k .ekSu

m%;sm;a;s ks¾udmlhska iy ie,iqïlrejka fm!oa.,sl WmfoaYkh foi RKd;aul ixisoaêhla

f,i ^fyd| f.j;a;l jefvk j,a me<Eáhla f,ig& ne,sh hq;= fkdfõ' ta fjkqjg Tjqka úiska u;=

l< hq;= m%Yak /ila we;' m<uqjekak jkafka" m%Odk wOHdmkh yryd ,efnk bf.kqug w;sf¾l

jYfhka Wmldrl b.ekaùu i|yd iEfyk uqo,a jeh lsÍug fo.=reka iQodkï jkafka l=ula ksid o@

hk m%Yakhhs' iuyr fouõmshkag tla isiqjdg tl WmfoaYlhd jYfhka ^tlsfkld jYfhka&

WmfoaYkh wjYH jkafka wehs@" ;j;a iuyreka isiqka 100 la fyda iuyr úg 1000 la fyda jk mka;s

j,g ish orejka heùug iQodkï jkafka wehs@" m%Odk m%jdyfha mdi,aj,g iuyr ld, j,§ isiqka

fkdmeñKSu ksid mka;s ldur ysia ùfï ixisoaêfhka úêu;a mdi,a ms<sn| W.; yelafla l=ulao@"

fufia fkdmeñKSu jika lsÍu msKsi isiqka w,a,ia f.ùu jeks wh:d ud¾. j,g hdug mjd iQodkï

ù fm!oa.,sl WmfoaYk uOHia:dk j,g iyNd.S jkafka wehs@" oeka oeka b,a u wkqj iemfhk

ùäfhda ksnkaOk mß.Kl j,g fyda wf;a f.k hd yels WmlrK j,g ,ndf.k f.or fyda

mdif,a§ fyda WoHdk.;j fyda ud¾.ia:j bf.k .ekSug wjldY we;' ;dlaIKsl uOHia:dkj,

fuu ksnkaOk ilia lrk WmfoaYlhskaf.ka m%;sm;a;s ks¾udmlhskag l=ula bf.k .; yels o@

fuu m%Yak j,g Èh yels tla W;a;rhla jkafka iuyr mßirhka ;=< fm!oa.,sl WmfoaYlhska" fjk;a .=rejrekag jvd wNsfhda. Ndr .kakd mdßfNda.sl keUqre;djhla we;s wh ùu njhs' Glassman (2007) fmkajd ÿkafka m%xYfha fm!oa.,sl WmfoaYlhska mjikafka ;uka jvd;a mdroDYH jk njhs' ta Tjqka mdi,a j,g jvd fõ.fhka iy iúia;rd;aulj miq fmdaIKhla isiqkag ,ndfok neúks' Tyq jeäÿrg;a mejiqfõ m%Odk m%jdyfha isiqkaf.a m%dma;sh wvq úg ,efnk úi÷u kej; tu fY%aKsfha /£ isàuhs' fuhg m%;súreoaO f,i woyia olajk tla WmfoaYk iud.ula mjikafka Tjqkaf.ka WmfoaYkh ,nk isiqka kshñ; idOkh fkd,nkafka kï fouõmshka úiska f.jk ,o uqo,a wdmiq ,nd .ekSug fyda B<`. jif¾§ ksoyia WmfoaYkh ,nd .ekSug wjldY we;s njhs' fldßhdfõ Kim (2007, p. 12) m%ldY lf<a úfYaI Wiia mdi,a i|yd b,a ï lrk isiqka"

i,lkq ,nkafka yelshd wkqj j¾. lrñka fjkia jQ úIhh ks¾foaY ,nd§u jeämqr jdishla njhs' fuhg idfmalaIj n,k l, mdif,a § ish`M isiqkaf.a bf.kqï yelshdjkaf.a fjki ms<sn|j ;elSula fkdfldg tlu mka;sfha bf.kqug ,lafõ' Tjqkaf.a fo.=rekag wjYHj we;af;a mdi, úiska ;u orejkag mqoa.,sl wjOdkh fhduq lrjkq oelSughs' th Tjqkaf.a

Page 105: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

105

yeisÍu ms<sn|j muKla fkdj Ydia;%Sh idOkhka ms<sn|jo úh hq;=hs' mqoa.,sl WmfoaYk wdh;k úiska imhkq ,nk mqoa.,sl ie,ls,a, tu wdh;k j,g jdishls' Tjqka tu jdish yryd mqoa.,hska wdl¾Ykh lr .ksñka tu mqoa.,hskaf.a fm!oa.,sl WmfoaYk wdh;k flfrys we;s úYajdih ;yjqre lr .kS'

Kim jeäÿrg;a m%ldY lf<a fuu m%jK;djh fndfyda úg iïnkaO jkafka fldßhdkq l=gqïNhkaf.a mj;sk fjkialï j,g njhs' fldßhdkq mjq,aj, fouy,a,ka /lshdj, ksr;j isák úg fuu ;;a;ajh jvd;a wod< fõ' N+f.da,Sh ixp,k;d .eg`M ksid fo.=rekaf.a fouõmsfhdaa ish uqKqnqrka wdikakfha mÈxÑj fkdisá;s' tneúka mjqf,a idudðlhskag o orejka fj; fm!oa.,sl wjOdkhla fhduq lsÍug fkdyel' iuyr úg mdif,ka o tjeks wjOdkhla fkd,efí' fuu miqìu ;=< fo.=reka olskafka fm!oa.,sl WmfoaYk wdh;khg ish orejka yg fm!oa.,sl wjOdkh fhduq lsÍug yelshdjla we;s njghs'

fldßhdfõ mj;sk ;dlaIK ÈhqKqj ksid WmfoaYk mdvï wka;¾cd,fhka nd.; l< yelsh'

fufia ùu o m%;sm;a;s ks¾udmlhska úlaIsma;Ndjhg m;alrk kj ÈYdjla úh yel' Choe (2009, p.

14) fmkajd ÿkafka miq.sh wjqreÿ 05 g jvd oi .=Khlska wka;¾cd,fha fõ.h jeälsÍu i|yd

fldßhdj fvd,¾ ì,shk .Kkla jeh lrk njhs' tfia nd.; lrk ,o jevigyka bÈßhg miqjg

Odjkh lsÍug fyda iuyr fldgia u.yer ne,Sug fyda kej; ne,Sug yelsùu ksid isiqkag uqyqKg

uqyqK,d flfrk b.ekaùfuys ke;s iqkuH;djhla wka;¾cd,h yryd ,eî we;' uqyqKg uqyqK,d

flfrk mdi,a b.ekaùug flfrk wu;r b.ekaùula úÈhg cd,.;j ,efnk fuu Wmldrl

b.ekaùï m%fhdackj;a fjñka mj;S' tjeks ud¾..; yd ud¾. wm.; mdGud,d rcfha n,OdÍka

úiska fuka u mqoa.,sl WmfoaYlhska úiska o iemhsh yel' kuq;a j¾;udkfha § fm!oa.,sl

WmfoaYlhska fuu lafIa;%fha o fmruqK f.k we;s nj fmfka' ksnkaOk jHdmdrfha tla wka;¾cd,

uQ,slfhla mjikafka Choe (2009, p.4) úiska o fmkajk mßÈ wkd.;fha § isiqka iuyr úg mdi,a

hkafka i;shg Èkla muK úh yels njhs' th o l%Svd jeks lKavdhï l%shdldrlï i|yd úh yels

njhs' iuyr úg fuh wka;jd§ mqfrdal:khla úh yel' tfy;a lsishï mßirhl § lsishï

isiqfjl=g fuh fhda.H jkq we;' úfYaIfhka Wiia wNsfma%rKhlska hq;= úNd. wdikakfha isák isiqka

fuu ;;a;ajhg wod< jkq we;'

fjk;a mßirhka ;=< WmfoaYk uOHia:dk úiska fjkia wdldrhl fiajhla imhkq ,efí' ta

udkj iïnkaO;d jeäÈhqKq lsÍug odhl ùfuka l=gqïNhka ;=< we;s jk fjkiaùï iajNdjh .ek

Sou (2007, p.4) úiska olajd we;af;a ueld´ foaYh wdY%s;j hs' tu rfÜ jeäfjñka mj;sk fm!oa.,sl

WmfoaYk uOHia:dk ixLHdjla ;=< <ud wdrlaIl myiqlï o tlajr u imhkq ,efí'

mdi,a Èjd úfõlfha§ WmfoaYk uOHia:dkh úiska tys isiqkg Èjd wdydrh ,ndfoa' wdydrfhka miqj mdif,a ijia jrefõ jevigyka i|yd Tjqyq iyNd.S lrj;s' mdi,ska miqj isiqka kej;;a WmfoaYk uOHia:dkh fj; /f.k f.dia Tjqkaf.a fouõmshka Tjqka /f.k hdug meñfKk f;la f.or jev ms<sn|j WmfoaYk fiajhla ,nd fohs'

Page 106: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

106

tfy;a mdi,a j,g o fuu fiajd imhd §fï fkdyelshdjla mej;Sug m%n, fya;= fkdue;'

tx.,ka;fha wOHdmk n,OdÍka úiska fm'j 8.00 isg m'j 6.00 olajd Èfjk §¾> mdi,a Èkhla .ek

w;ayod ne,Sul ksr;j isà' fï jk úg fndfyda mdi,a úiska" md,khla iys; Èjd ld, l%shdldrlï

imhkq ,efí (Ireson, 2007b). ueld´ foaYfha rch mdi,a m%cdlrK jevigykla 2002 § wdrïN

lrk ,§' fï u.ska mdif,a myiqlï m%cdj i|yd o újD; lrk ,§' ueld´ rch jvd jeäysá isiqka

i|yd bf.kqï ldur ixúOdkh lrñka tajd kv;a;= lsÍfï j.lSu m%cd ixúOdk fj; mjrd we;'

j¾I 1997 § mgka ueld´ rch úiska ÿrl:k yryd f.or jev WmfoaYkhg WmldÍùfï l%uhla

wrUd we;' mdi, i|yd WmfoaYk uOHia:dkh wdfoaY lsÍu .ek i,ld ne,Sfï§ Bðma;= foaYfha

Hartmann (2008, p.57) jd¾;djla wkqj YsIHdjlf.a ;shqKq úfõpkhla yqjd oelaúh yel' fuh

wehf.a mdif,a§ ,enQ my;a uÜgfï idOkh yd iïnkaOhs' “uu mdi,a hdu kj;ajd mqoa.,sl

WmfoaYkh muKla ,nd .;af;a kï th jvd;a fyd| jkq we;”' fuu YsIHdj .eg`Mj foi n,kafka

wef.au oDIaÀ fldaKfhka úh yel' rdcHhkag mdi,a yryd ,nd .; yels jk m<,a wruqKq we;'

iudcdhkh" cd;sh ixj¾Okh lsrSu iy ;=,s; ixj¾Okh fï w;r fõ' ;jo l%Svd iy Ydia;%Sh

idOkhka iunrj mj;ajdf.k hdu o fuhg we;=<;ah' tfia jqjo wOHdmk n,OdÍka nqoaêu;aj

i,ld ne,sh hq;= fohla we;' ta m%isoaO úNd. j,g fmrd;=j we;s WÉp ld,iSudjl § isiqka ;=<

we;sjk Woafú.lr wjia:d ,sys,a lsÍug mshjr .ekSuhs' fujeks wjia:dj,§ wOHdmkfhaa mD:q,

mßudjka fkdi,ld yefrk nj wOHdmk{hskaf.a ueisú,a, úh yel' kuq;a isiqka yd Tjqkaf.a

fo.=reka nqoaêu;a wdldrhg olskafka moaO;sh úiska ,nd fok jrKSh wjia:d .ekhs' ta wkqj m%Odk

wOHdmk m%jdyfha we;s wvqmdvq fmkajdfok o¾mKhla njg mqoa.,sl WmfoaYkh m;ajkafka kï ta

foi n,d mdi,a j,g ish wjYH;d imhd .ekSu i|yd W;aidy oeßh yel'

iuyr iudchkays we;s mdi,a we;a; jYfhkau mj;sk ;;a;ajhg m%;spdr olaj;s' Tan (2007)

úiska jd¾;d lf<a isx.mamQrefõ WmfoaYk uOHia:dk úIhh ks¾foaY l,a;shd W.kajd rdcH mdi,a

moaO;shg jvd fmrgqj isàu .ekhs' miqj mdi,a o úIh ks¾foaYh o isiqkaf.ka iuyrlg fyda l,a

we;sj b.ekaùug lghq;= fh§u ksid fm!oa.,sl WmfoaYk uOHia:dk iy m%Odk wOHdmk m%jdyfha

mdi,a hïlsis ;ekl§ tlg yuq jk ;;a;ajhla we;sfõ' fldßhdfõ mj;sk Wiia mdi,a ish,a,

iudk njg m;alsÍfï m%;sm;a;sh u.ska isÿ lr we;af;a fm!oa.,sl WmfoaYkhg we;s b,a u wvq

lsÍu fkdj ;jÿrg;a jeä lsÍuhs' ;jÿrg;a kuHYS,S ùfï wjYH;djh ksid iudk;ajh we;s lsÍfï

m%;sm;a;sfha iajNdjh yd wruqKq j, jvd kuH;djhla wjYH nj fmKqks'

n,OdÍka jvd ielfhka iy wdrlaIdldÍ f,i fkdn,kafka kï Pdhd wOHdmk moaO;sh foi

n,d fndfyda foa bf.k .ekSug mqMjk' fuu fm!oa.,sl WmfoaYk ixisoaêh flfrys jeä

wjOdkhla fhduq lsÍfï jákdlu wjOdrKh l< hq;=hs' m%;sm;a;s ks¾udmlhska iy ie,iqïlrejka

Page 107: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

107

úiska wkq.ukh l< yels b;du;a wk;=re iys; m%fõYh jkafka Pdhd wOHdmk moaO;s .ek

fkd;ld yeÍuhs' jvd Okd;aulj i,ld n,ñka Pdhdj yryd fndfyda foa bf.k .ekSug m%;sm;a;s

ks¾udmlhska iy ie,iqïlrejka mshjr .; hq;=h' fuys§ Tjqka úiska wOHdmksl" idudðl" wd¾Ól

idOl we;=<;a jk m<,a ixo¾Nh .ek o ie,ls,su;a úh hq;=fõ' úúO rgj,a ,nd we;ss w;aoelSï

j, ixikaokd;aul úYaf,aIKhla u.ska fndfyda foa bf.k .ekSug wjldY we;s nj fuu .%ka:h

u.ska meyeos,s lr § ;sfí'

Page 108: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

108

Page 109: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

109

References

ADEA (2008). Beyond primary education: challenges and approaches to expanding learning opportunities. 2008

Biennale on Education in Africa, 5–9 May, Maputo, Mozambique. Paris: Association for the

Development of Education in Africa (ADEA).

Anglade, R. (2008). Soutien scolaire: Le nouvel horizon du système éducatif? Retrieved 23 May 2008 from

www.temps-reels.net/imprimer.php3?idarticle=1778

Ascher, C. (2006). NCLB‟s supplemental educational services: is this what our students need? In: Phi

Delta Kappan, 88 (2), 136–141.

Asiaweek (1997). Banning tutors: in education-obsessed Asia, the move is both wrong and futile (Editorial).

23(17), 2 May, 2.

Bagdasarova, N., & Ivanov, A. (2009). Private tutoring in Kyrgyzstan. In: I. Silova (Ed.), Private

supplementary tutoring in Central Asia: new opportunities and burdens (pp. 103–124). Paris: IIEP-

UNESCO.

Bah-lalya, I. (Ed.) (2006). Mauritius: 2000–2005 educational reform. Paris: IIEP-UNESCO and Association

for the Development of Education in Africa (ADEA) Working Group on Education Sector

Analysis (WGESA).

Baker, D., Akiba, M., LeTendre, G., & Wiseman, A.W. (2001). Worldwide shadow education: outside-

school learning, institutional quality of schooling, and cross-national mathematics

achievement. In: Educational Evaluation and Policy Analysis, 23(1), 1–17.

Baker, D. P., & LeTendre, G. K. (2005). National differences, global similarities: world culture and the future

of schooling. Stanford: Stanford University Press.

Barros, S. A. P. (2008). A Banca e a institucionalização de escola: possibilidades para a história de educação da

Bahia. Departamento de Educação de Universidade do Estado da Bahia.

Page 110: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

110

Bassy, A., Dupuis, J., Jammes, R., Bérard, J., Loarer, C., & Menant, G. (2006). L’accompagnement à la

scolarité: pour une politique coordonnée équitable et adossée aux technologies de l’information et de la

communication. Paris: Ministère de l‟Éducation Nationale, de l‟Enseignement Supérieur et de la

Recherche.

Bendall, L., & Tourte, L. (Reporters) (2009). Le soutien scolaire, réussite ou échec?. France 2 channel

broadcast, 22 January. Retrieved 31 January 2009 from http://envoye-special.france2.fr/index-

fr.php?page=reportage-bonus&id_article=1205

Biswal, B. P. (1999). Private tutoring and public corruption: a cost-effective education system for

developing countries. In: The Developing Economies, XXXVII(2), 222–240.

Bray, M. (1999a). The shadow education system: private tutoring and its implications for planners.

Fundamentals of Educational Planning No.61, Paris: IIEP-UNESCO. Available on

www.iiep.unesco.org.

Bray, M. (1999b). The private costs of public schooling: household and community financing of primary

education in Cambodia. Paris: IIEP-UNESCO. Available on www.iiep.unesco.org.

Bray, M. (2003). Adverse effects of private supplementary tutoring: dimensions, implications, and government

responses. Series: Ethics and Corruption in Education. Paris: IIEP-UNESCO. Available on

www.iiep.unesco.org.

Bray, M. (2006). Private supplementary tutoring: comparative perspectives on patterns and

implications. In: Compare: A Journal of Comparative Education, 36(4), 515–530.

Bray, M., & Bunly, S. (2005). Balancing the books: household financing of basic education in Cambodia. Hong

Kong: Comparative Education Research Centre, The University of Hong Kong, and Washington

DC: Human Development Unit, East Asia and Pacific Region, The World Bank. Available on

www.hku.hk/cerc/Publications/Mono4-ebook/Balancing-the-Books-ToC.pdf

Page 111: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

111

Bray, M., & Kwok, P. (2003). Demand for private supplementary tutoring: conceptual considerations,

and socio-economic patterns in Hong Kong. In: Economics of Education Review, 22(6), 611–620.

Buchmann, C. (2002). Getting ahead in Kenya: social capital, shadow education, and achievement. In: B.

Fuller, & E. Hannum (Eds.), Schooling and social capital in diverse cultures (pp. 133–159). Amsterdam:

JAI Press.

Būdienė, V., & Zabulionis, A. (2006). Lithuania. In: I. Silova, V. Būdienė, & M. Bray (Eds.), Education in a

hidden market place: monitoring of private tutoring (pp. 211–235). New York: Open Society Institute.

Burch, P., Donovan, J., & Steinberg, M. (2006). The new landscape of educational privatization in the

era of NCLB. In: Phi Delta Kappan, 88(2), pp. 129–135.

Byamugisha, A., & Ssenabulya, F. (2005). The SACMEQ II project in Uganda: a study of the conditions of

schooling and the quality of education. Kampala: Ministry of Education and Sports, and Harare:

Southern and Eastern Africa Consortium for Monitoring Educational Quality (SACMEQ).

Byun, S. (2008). Assessing the effects of the high school equalization policy on shadow education in South Korea: a

propensity score matching approach. Paper presented at the Ninth International Conference on

Educational Research, Seoul National University, 27–28 October.

Cavet, A. (2006). Le soutien scolaire: entre éducation populaire et industrie de service [Also available in

English: After-school tutoring: between popular education and a service industry]. Lettre d‟information.

Lyon: Cellule Veille scientifique et technologique, Institut national de recherche pédagogique.

Cheo, R.; & Quah, E. (2005). Mothers, maids and tutors: an empirical evaluation of their effect on

children‟s academic grades in Singapore. In: Education Economics, 13(3), 269–285.

Choe, S. H. (2009). Online courses: equalizer for Koreans? In: International Herald Tribune, 2 June, p. 14.

Page 112: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

112

Costa, J. A., Neto-Mendes, A., & Ventura, A. (2008). Inquérito às condições do recurso a Explicações.

Presentation at the Fifth Symposium on Organisation and School Management, University of

Aveiro, Portugal, 2–3 May.

Dang, H. (2007). The determinants and impact of private tutoring classes in Vietnam. In: Economics of

Education Review, 26(6), 684–699.

Dang, H., & Rogers, F.H. (2008). How to interpret the growing phenomenon of private tutoring: human capital

deepening, inequality increasing, or waste of resources? Policy Research Working Paper 4530.

Washington DC: The World Bank.

Davies, S., & Aurini, J. (2006). “The franchising of private tutoring: a view from Canada”. In: Phi Delta

Kappan, 88(2), 123–128.

Dawson, W. (2009). The tricks of the teacher: shadow education and corruption in Cambodia. In: S. P.

Heyneman (Ed.), Buying your way into heaven: education and corruption in international perspective (pp.

51–74). Rotterdam: Sense Publishers.

Dierkes, J. (2008). Japanese shadow education: the consequences of school choice. In: M. Forsey, S.

Davies, & G. Walford (Eds.), The globalisation of school choice? (pp. 231–248). Oxford: Symposium

Books.

Dindyal, J., & Besoondyal, H. (2007). Private tutoring in mathematics: the Mauritian experience. Paper

presented at the conference on redesigning pedagogy: culture, knowledge and understanding.

Retrieved 1 August 2009 from http://conference.nie.edu.sg/2007/paper/papers/CUL394.pdf

Eilor, J. (2007). Is coaching a challenge to Uganda’s education system? Paper presented at the IIEP policy

forum on confronting the shadow education system: what government policies for what private

tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Elbadawy, A., Ahlburg, D., Levison, D., & Assaad, R. (2006). Private and group tutoring in Egypt: where is

the gender inequality? Minneapolis: Department of Economics, University of Minnesota. Retrieved 30

July 2009 from http://iussp2009.princeton.edu/download.aspx?submissionId=91279

Page 113: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

113

Etienne, P. (2007). UNESCO international conference: the government must cure „the evil‟ of private

tuition. In: L’Express [Mauritius], 24 July.

Foondun, A. R. (1992). Private tuition in Mauritius: the mad race for a place in a ‘five-star’ secondary school.

Paris: IIEP-UNESCO.

Foondun, A. R. (2002). The issue of private tuition: an analysis of the practice in Mauritius and selected

South-East Asian countries. In: International Review of Education, 48(6), 485–515.

Forrestier, C. (2005). Avis du Haut Conseil à l’évaluation de l’école: Le travail des élèves pour l’école en dehors de

l’école. Paris: Haut Conseil à l‟évaluation de l‟école.

George, C. (1992). Time to come out of the shadows. In: Straits Times, 4 April, p. 28.

Glasman, D. (2004), Le travail des élèves pour l’école en dehors de l’école. Savoie, France: Université de Savoie,

Faculté de Lettres, Langues et Sciences Humaines. Retrieved 6 June 2009 from

www.ladocumentationfrancaise.fr/rapports-publics/054000358/index.shtml

Glasman, D. (2007). Tutoring for the rich, tutoring for the poor? Short notes from France. Paper presented at

the IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what government policies for

what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Glasman, D., & Collonges, G. (1994). Cours particuliers et construction sociale de la scolarité. Paris: Centre

national de documentation pédagogique.

Gokhool, D. (2006). Address at the opening of workshop on induction programme for social workers (education)

and education psychologists, Mauritius Institute of Education, 13 November.

Gonzales, E. J., & Smith, T. A. (1997). User guide for the TIMSS international database: primary and middle

school years. Chestnut Hill, MA: TIMSS International Study Center, Boston College.

Page 114: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

114

Gorgodze, S. (2007). Corruption-free but inequitable: can private tutoring undermine the integrity of unified

national examinations? Paper presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow

education system: what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Gruber, K. H. (2007). From the shadow into the limelight: the increasing visibility of tutoring in Austria. Paper

presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what government

policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Gruber, K. H. (2008). Die Nachhilfe-Industrie: Jährlich geben Eltern 140 Millionen für private Lernhilfe

aus. In den Ferienmonaten herrscht Hochkonjunktur. In: Die Zeit, Nr.27, 26 June.

Hagitegas, G. (2008a). The identity of OEFE [Hellenic Federation of Frontistiria Teachers]. Athens: Hellenic

Federation of Frontistiria Teachers.

Hagitegas, G. (2008b). The overthrow of the Greek myth. Athens: Livanis. [in Greek]

Hallak, J., & Poisson, M. (2007). Corrupt schools, corrupt universities: what can be done? Paris: IIEP-

UNESCO. Available on www.iiep.unesco.org.

Hartmann, S. (2008). The informal market of education in Egypt: private tutoring and its implications. Working

Papers No.88, Mainz: Institut für Ethnologie und Afrikastudien, Johannes Gutenberg-Universität.

Henry, M., Lingard, B., Rizvi, F., & Taylor, S. (2001). The OECD, globalisation and education policy.

Oxford: Pergamon Press.

Herrera, L. (1992). Scenes of schooling: inside a girls’ school in Cairo. Cairo papers in social science 15(1).

Cairo: The American University in Cairo Press.

Hertfordshire Local Authority (2009). Making good progress: one to one tuition in Hertfordshire. Retrieved

1 August 2009 from http://www.thegrid.org.uk/learning/mgp/hr/documents/hr_factsheet.pdf

Hilbert, P. (2009). Abolition des leçons en Std IV: la guerre ouverte. L’Express [Mauritius], 26 May.

Page 115: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

115

Ho, S. C. (2008). Current situation and impact of tutorial class/after school study class and its related services

in Macao. Macao: Direcção dos Serviços de Educação e Juventude. [in Chinese]

Ireson, J. (2004). Private tutoring: how prevalent and effective is it? In: London Review of Education, 2(2),

109–122.

Ireson, J. (2007a). Monitoring and evaluating private tutoring: how and why should we do it? Paper presented

at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what government policies

for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Ireson, J. (2007b). Remarks made during the IIEP policy forum on confronting the shadow education

system: what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Ireson, J., & Rushforth, K. (2005). Mapping and evaluating shadow education. ESRC Research Project RES–

000–23–0117. London: Institute of Education, University of London.

Jalaluddin, A. K. (2007). Private tutoring in an open knowledge economy and school-community partnership.

Paper presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what

government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Japan, Ministry of Education, Science, Culture and Sport (2008). Report on children's out-of-school

learning activities. Tokyo: Ministry of Education, Science, Culture and Sport. [in Japanese]

Johnson, E. M. (2008). Out of control? Patterns of teacher corruption in Kyrgyzstan and their implications for the

study of street-level corruption control. PhD dissertation, Graduate School of Arts and Sciences,

Columbia University.

Joynathsing, M., Mansoor, M., Nababsing, V., Pochun, M., & Selwyn, P. (1988). The private costs of

education in Mauritius. Réduit: School of Administration, University of Mauritius.

Kazimzade, E. (2007). Remarks made during the policy forum on Confronting the shadow education system:

what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Kim, H. (2004). Analysing the effects of the high school equalization policy and the college entrance

system on private tutoring expenditure in Korea. In: KEDI Journal of Educational Policy, 1 (1), pp. 5–

24.

Page 116: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

116

Kim, M. (2007). School choice and private supplementary education in South Korea. Paper presented at the

IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what government policies for what

private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Kim, S., & Lee, J. (2008). Private tutoring and the demand for education in South Korea. Unpublished

manuscript, Milwaukee: University of Wisconsin. Retrieved 7 June 2009 from

www.rrojasdatabank.info/devstate/southkorea1.pdf

Kitaev, I. (2007). Private tutoring and financing issues. Powerpoint presentation at the IIEP policy forum

on confronting the shadow education system: what government policies for what private tutoring?

Paris: IIEP-UNESCO.

Klitgaard, R. E. (1988). Controlling corruption. Berkeley: University of California Press.

Kodirov, S., & Amonov, N. (2009). Private tutoring in Tajikistan. In: I. Silova (Ed.), Private

supplementary tutoring in Central Asia: new opportunities and burdens (pp. 136–161). Paris: IIEP-

UNESCO.

Kubánová, M. (2006). Slovakia. In: I. Silova, V. Būdienė, & M. Bray (Eds.), Education in a hidden market

place: monitoring of private tutoring (pp. 279–303). New York: Open Society Institute.

Kumon (2008). Kumon Institute of Education. Retrieved 28 July 2008 from

www.kumon.ne.jp/english/index.html 2008

Kwak, Y. S. (1999). Insufficient government spending on education feared to weaken national

competitiveness. In: The Korea Herald, 24 June.

Kwok, P. (2009). A cultural analysis of cram schools in Hong Kong: impact on youth values and

implications. In: Journal of Youth Studies [Hong Kong], 12(1), 104–114.

Lee, C. J. (2005). Korean education fever and private tutoring. In: KEDI Journal of Educational Policy, 2(1),

99–107.

Page 117: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

117

Lee, C. J., & Jang, H. M. (2008). History of government policy to shadow education. Paper presented at the

Ninth International Conference on Educational Research, Seoul National University, pp. 27–28

October.

Lee, C. J., Park, H. J., & Lee, H. S. (2009). Shadow education systems. In: Sykes, G., Schneider, B. L., &

Plank, D. N. (Eds.), Handbook of Educational Policy Research (pp. 901–919). New York: Routledge.

Lee, J. (2007). Two worlds of private tutoring: the prevalence and causes of after-school mathematics

tutoring in Korea and the United States. In: Teachers College Record, 109(5), 1207–1234.

Liu, J. (2009). Cram Schooling in Taiwan. In: Journal of Youth Studies [Hong Kong], 12 (1), 129–136.

Mahadeo, S. K. (2008). Mauritius: abolishing the CPE as it is. In: L’Express [Mauritius], 3 May. Retrieved

5 August 2009 from http://allafrica.com/stories/200805051582.html

Makgothi, A. (2007). Remarks made during the IIEP policy forum on confronting the shadow education

system: what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Manrakhan, R., Vasishtha, K., & Vadamootoo, V. (1991). Determinants of performance in primary schools

with special reference to failures at CPE Level. Réduit: Mauritius Examinations Syndicate.

Marlantes, L., & Sunol, E. (2006). Online tutors: education a click away – American students turn to India

for homework help. In: ABC World News, 25 November. Retrieved 30 August 2008 from

http://abcnews.go.com/WNT/Technology/story?id=2641669&page=1

Martin, M.O. (1996). Third International Mathematics and Science Study: an overview‟. In M.O. Martin

and D.L. Kelly (eds.), Third International Mathematics and Science Study (TIMSS) Technical Report,

Volume I: Design and Development. Chestnut Hill, MA: TIMSS International Study Center, Boston

College.

Page 118: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

118

Mattos, L. O. N. (2007). Explicadores do Rio de Janeiro: encontros e desencontros em trajetóroas

profissionais singulares. In: Revista Brasileira de Estudos Pedagógicos, 88(218),140–156.

Mauritius, Ministry of Education, Arts and Culture (1984). White paper on education. Port Louis: Ministry

of Education, Arts and Culture.

Mauritius, Ministry of Education and Human Resource Development (1997). White paper on pre primary,

primary and secondary education. Port Louis: Ministry of Education and Human Resource

Development.

Mauritius, Ministry of Education and Science (1994). Use and abuse of private tuition. Port Louis: Ministry

of Education and Science.

Mauritius, Ministry of Education and Scientific Research (2001). Ending the rat race in primary education

and breaking the admission bottleneck at secondary level. Port Louis: Ministry of Education and Scientific

Research.

Mauritius, Ministry of Education, Culture and Human Resources (2008). Education and human resources

strategy plan 2008–2020. Port Louis: Ministry of Education, Culture and Human Resources.

Meetarbhan, R. (2009). Le mauvais remède. L’Express [Mauritius], 26 May.

Melot, L. (2007). Le marché du soutien scolaire. Paris: Precepta. Summary available on

http://www.xerfi.fr/etudes/7SME04.pdf

MENDAKI (2009). Yayasan Mendaki Annual Report 2008. Singapore: Council on Education for

Malay/Muslim Children (MENDAKI). Retrieved 8 August 2009 from

http://www.mendaki.org.sg/index.jsp

Mori, I. (2008).The political background of private tutoring: a comparison of Japan and Korea. Paper presented

at the 52nd annual conference of the Comparative and International Education Society, New York,

17–21 March.

Page 119: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

119

Mori, I. (2009). Backgrounds of private tutoring in the United States. Paper presented at the 53rd annual

conference of the Comparative and International Education Society, Charleston, South Carolina,

22–26 March.

Mullis, I. V. S., Martin, M. O., & Foy, P. (2005). IEA’s TIMSS 2003 international report on achievement in the

mathematics cognitive domains: findings from a developmental project. Boston: TIMSS and PIRLS

International Study Center, Lynch School of Education, Boston College.

Nanda, P. K. (2005). Outsourcing of education is India’s new catch. Retrieved 26 July 2005 from

www.newkerala.com/news.php?action=fullnews&id=7177

Nath, S. R. (2008). Private supplementary tutoring among Primary Students in Bangladesh. In:

Educational Studies, 34(1), 55–72.

Neto-Mendes, A., & Costa, J. A. (2007). Private supplementary tutoring in Portugal: a contribution to

understand this activity. Paper presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow

education system: what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Ng, Y.H. (2009). Tutors are like actors. Deccan Herald, 4 June. Retrieved 3 August 2009 from

http://www.deccanherald.com/content/8619/tutors-like-actors.html

Nghiyoonanye, G. T. (2007). Private tutoring in Namibia: short notes towards policy forum on private tuition,

IIEP, Paris. Paper presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system:

what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Obeegadoo, S. (2007). Remarks made during the IIEP policy forum on confronting the shadow education

system: what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

OECD (2005). Student questionnaire for PISA 2006: main study. Paris: Organisation for Economic Co-

operation and Development (OECD).

OECD (2006a). Demand-sensitive schooling: evidence and issues. Paris: Organisation for Economic Co-

operation and Development (OECD).

Page 120: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

120

OECD (2006b). Assessing scientific, reading and mathematical literacy: a framework for PISA 2006. Paris:

Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).

Open Society Institute (OSI) (2008). Open Society Education Monitoring Initiative. Retrieved 24 August 2008

from www.soros.org/initiatives/esp/focus_areas/emi

Parsuramen, A. (1997). Master plan for education for the year 2000: the Mauritian experience. Issues and

methodologies in educational development 14, Paris: IIEP-UNESCO.

Parsuramen, A. (2007). Remarks made during the IIEP policy forum on confronting the shadow

education system: what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Paviot, L. (2007). The design of pupil questionnaire items on extra tuition for the SACMEQ III project data

collection. Paper presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system:

what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Paviot, L. (2009). Personal information to the author on nature of final SACMEQ questionnaire. Paris:

IIEP-UNESCO.

Paviot, L., Heinsohn, N., & Korkman, J. (2008). Extra tuition in southern and eastern Africa: coverage,

growth and linkages with pupil achievement. In: International Journal of Educational Development,

28(2), 149–160.

Pech, M. (2008). “Plus d‟un million d‟élèves bénéficent d‟un soutien scolaire.” In: Le Figaro, 29 October, 9.

Retrieved 6 June 2009 from www.udapel93.fr/IMG/pdf/2008_10_29_Le_Figaro.pdf

Peters, M., Carpenter, H., Edwards, G., & Coleman, N. (2009). Private tuition: survey of parents and carers.

Research brief DCSF-RBX-09-01. London: Department for Children, Schools and Families.

Poisson, M. (2007). Private tutoring: asset or threat for mainstream education? Challenges and responses. Paper

presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what government

policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Page 121: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

121

PricewaterhouseCoopers (2008). Evaluation of the making good progress pilot: interim report. Research report

SCSF-RR065. London: Department for Children, Schools and Families.

Psacharopoulos, G., & Tassoulas, S. (2002). Achievement at the higher education entry examinations in

Greece: a procrustean approach. In: Higher Education, 47(2), 241–252.

Psacharopoulos, G., & Papakonstantinou, G. (2005). The real university costs in a „free‟ higher education

country. In: Economics of Education Review, 24 (1), 103–108.

Reddy, V. (2007). Evaluating the shadow: supplementary tuition to achieve equity and redress in South Africa.

Paper presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what

government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Robitaille, D., & Beaton, A. E. (2002). TIMSS: a brief overview of the study. In: D. F. Robitaille, & A. E.

Beaton (Eds.), Secondary analysis of the TIMSS data (pp. 11–18). Dordrecht: Kluwer Academic

Publishers.

Roesgaard, M. H. (2006). Japanese education and the cram school business: functions, challenges and perspectives

of the juku. Copenhagen: Nordic Institute of Asian Studies Press.

Samath, F. (2007). Sri Lanka: primary education in crisis. Inter Press Service News Agency. Retrieved 31

July 2009 from www.ipsnews.net/print.asp?idnews=38219

Seth, M. J. (2002). Education fever: society, politics, and the pursuit of schooling in South Korea. Honolulu:

University of Hawai‟i Press.

Sharma, Y. (2009). Britain‟s struggling students get extra tuition. South China Morning Post, 7 February, p.

E2.

Silova, I. (2007). Private tutoring in eastern Europe and central Asia: policy choices and implications. Paper

presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what government

policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Silova, I. (Ed.) (2009). Private supplementary tutoring in central Asia: new opportunities and burdens. Paris:

IIEP-UNESCO.

Page 122: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

122

Silova, I., Būdienė, V., & Bray, M. (Eds.) (2006). Education in a hidden market place: monitoring of private

tutoring. New York: Open Society Institute.

Silova, I., & Kazimzade, E. (2006). Azerbaijan. In: I. Silova, V. Būdienė, & M. Bray (Eds.), Education in a

hidden market place: monitoring of private tutoring (pp. 113–141). New York: Open Society Institute.

SINDA (2009). Coming together: SINDA Annual Report 2008. Singapore: Singapore Indian Development

Association (SINDA).

Smyth, E. (2009). Buying your way into college? Private tuition and the transition to higher education in

Ireland. In: Oxford Review of Education, 35(1), 1–22.

Sou, C. (2007). Private tutoring in Macao. Paper presented at the IIEP policy forum on confronting the

shadow education system: what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-

UNESCO.

Stevenson, D. L., & Baker, D. P. (1992). “Shadow education and allocation in formal schooling: transition

to university in Japan”. In: American Journal of Sociology, 97 (6), 1639–1657.

Sujatha, K. (2007). Private tuition in India: trends and policy implications. Paper presented at the IIEP policy

forum on confronting the shadow education system: what government policies for what private

tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Sunderman, G. L. (2006). Do supplemental educational services increase opportunities for minority

students? In: Phi Delta Kappan, 88(2) 117–122.

Suzuki, S. (2009). Private tutoring as business. Tokyo: Waseda University.

Tan, J. (2007). Remarks made during the IIEP policy forum on confronting the shadow education system:

what government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Page 123: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

123

Tan, J. (2009). Private tutoring in Singapore: bursting out of the shadows. In: Journal of Youth Studies

[Hong Kong], 12(1), 93–103.

Tanner, E., Day, N., Tennant, R., Turczuk, O., Ireson, J., Rushforth, K., & Smith, K. (2009). Private

tuition in England. Research report DCSF-RR081. London: Department for Children, Schools and

Families.

Tansel, A., & Bircan, F. (2007). Private supplementary tutoring in Turkey: recent evidence on its various aspects.

Paper presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what

government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Taylor, D. (2007). Making good progress: the use of one to one tuition in improving rates of pupil progression.

Paper presented at the IIEP policy forum on confronting the shadow education system: what

government policies for what private tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

TIMSS (Third International Mathematics and Science Study) (1998). International version of the background

questionnaires Population 2. Chestnut Hill, MA: TIMSS International Study Center, Boston College.

TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) (2003). TIMSS 2003 student questionnaire

Grade 8. Chestnut Hill, MA: TIMSS International Study Center, Boston College.

Transparency International (2009). Corruption in the education sector. Working paper #04/2009. Berlin:

Transparency International.

UNESCO (2000). The EFA 2000 assessment: country reports – Romania. Paris: UNESCO.

Page 124: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

124

UNESCO (2004). Education for all: the quality imperative. EFA global monitoring report 2005. Paris: UNESCO.

UNESCO (2007). Education for all by 2015: will we make it? EFA global monitoring report 2008. Paris:

UNESCO.

UNESCO (2008). Overcoming inequality: why governance matters. EFA global monitoring report 2009. Paris:

UNESCO. Retrieved 7 June 2009 from www.unesco.org/en/efareport

UNICEF (1994). Situation analysis of women and children in Mauritius. New York: UNICEF.

UNICEF (2007). Education for some more than others? A regional study on education in Central and Eastern

Europe and the Commonwealth of Independent States (CEE/CIS). Geneva: UNICEF Regional Office for

CEE/CIS.

Ventura, A. (2008a).As explicações através da Internet: globalização e offshoring. In: J.A.Costa, A.

Neto-Mendes, & A.Ventura (Eds.), Xplica: investigação sobre o mercado das explicações (pp. 69–84).

Aveiro: Universidade de Aveiro.

Ventura, A. (2008b). Private supplementary tutoring in Europe: an overview. Paper presented at the Ninth

International Conference on Educational Research, Seoul National University, 27–28 October.

Vergari, S. (2007). Federalism and market-based education policy: the supplemental educational services

mandate. In: American Journal of Education, 113(2) 311–339.

Wagner, P., Spiel, C., & Tranker, M. (2003). Wer nimmt Nachhilfe in Anspruch? Eine Analyse aus

Hauptschule und Gymnasium. In: Zeitschrift für Pädagogische Psychologie, 17(3–4), 233–243.

Page 125: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

125

Wanyama, I., & Njeru, E. (2006). The sociology of private tuition. IPAR Policy Brief 10(7) Nairobi: Institute

of Policy Analysis and Research.

Watson, L. (2007). Private tutoring in Australia: a preliminary analysis. Paper presented at the IIEP policy

forum on confronting the shadow education system: what government policies for what private

tutoring? Paris: IIEP-UNESCO.

Watson, L. (2008). Private expectations and public schooling: the growth of private tutoring in Australia. Paper

presented at the national conference of the Australian Association for Research in Education

(AARE), 30 November–4 December. Retrieved 5 August 2009 from

http://ocs.sfu.ca/aare/index.php/AARE_2008/AARE/paper/viewFile/692/170

Wolf, R. M. (2002). Extra-school instruction in mathematics and science. In: D. F. Robitaille & A. E.

Beaton (Eds.), Secondary analysis of the TIMSS data (pp. 331–341). Dordrecht: Kluwer Academic

Publishers.

World Bank (2002). Arab Republic of Egypt: education sector review – progress and priorities for the future.

Washington DC: World Bank.

World Bank (2004). Vietnam: reading and mathematics assessment study. Vol.2, Washington DC: Human

Development Sector Unit, East Asia and Pacific Region, World Bank.

World Bank (2005). Expanding opportunities and building competencies for young people: a new agenda for

secondary education. Washington DC: World Bank.

World Bank (2008). The road not travelled: education reform in the Middle East and North Africa. Washington

DC: World Bank.

Xue, H., & Ding, Y. (2009). A positivistic study on the private tutoring of students in urban China. In:

Journal of Youth Studies [Hong Kong], 12 (1), 115–128. [in Chinese]

Yang, S. (2001). Tutoring policy change and reflection on the roles of public and private education. Seoul:

Korean Education Development Institute. [in Korean]

Page 126: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

126

Yi, P. (2002). Household spending on private tutoring in South Korea. Paper presented at the annual

conference of the Comparative and International Education Society, Orlando, Florida.

Yoon, J. I., Huh, T. J., Lee, B. G., Hong, S. P., Kim, J. R., Kim, D. Y., Kang, T. H., & Kim, E. O. (1997).

Research on the actual condition of extracurricular lessons. Seoul: Korean Educational Staff Association.

[in Korean]

Zanzibar, Revolutionary Government of (1998). Prospective stock-taking review of education in Africa: the

Zanzibar case study. Paris: Association for the Development of Education in Africa (ADEA), and

Zanzibar: Ministry of Education.

Zeng, K. (1999). Dragon gate: competitive examinations and their consequences. London: Cassell.

Zimmer, R., Gill, B., Razquin, P., Booker, K., &Lockwood, J. R. (2007). State and local implementation of the

No Child Left Behind Act: volume I – Title I school choice, supplemental educational services, and student

achievement. Washington DC: US Department of Education.

Page 127: Pdhd wOHdmk moaO;sfha wNsfhda.h ch4 fuu .%ka:fha m%ldYlr we; woyia iy ks.uk ish,a, .%ka: l¾;Djrhdf.a u jk w;r tajd liu wdldrhlska UNESCO fyda IIEP woyia ksfhdackh fkdlrhs' fuyso Wmfhda.s

127

fuu .%ka:fha wjOdkh fhduq jkafka Pdhd wOHdmk moaO;sh jYfhka y|qkajkq ,nk fm!oa.,sl Wmldrl b.ekaùu flfrys h' úfYaIfhka kef`.kysr wdishdfõ fujeks WmfoaYk úYd, ixLHdjla fndfyda ld,hla ;siafia mej;sKs' fm!oa.,sl w;sf¾l WmfoaYkh wo jk úg wdishdfõ fukau wm%sldfõ" hqfrdamfha iy W;=re weursldfõ fndfyda ia:dk j, o jeä jeäfhka olskakg mqMjks' YsIHhska fmdoqfõ ksoyia wOHdmkh wdKavqfõ mdi,a j,oS ,nd.ks;s' mdi,a ksjdvq ld,j,oS o" i;s wka;hkaysoS o" oji wjidk jk ld, iSudfõoS o" mdif,aoS bf.k .kakd úIhhka i|yd uqo,a f.jd fm!oa.,sl w;sf¾l Wmldrl b.ekaùu fï isiqkau úiskau ,nd .efk;s'

w;sf¾l fm!oa.,sl WmfoaYkhg hym;a M,hka o meje;sh yel' isiqkag úIh ks¾foaYh wdjrKh lrñka b.kSu iïmQ¾K lsrSug tu.ska myiqlï i<ihs' mdi,a fõ,dfjka miqj ie<iqï.; jQ ld¾hhl ksr;ùug isiqkg wjia:dj ,nd fohs' tfukau WmfoaYlhskag wdodhï ud¾.hla imhhs' fufia jqjo WmfoaYkfha whym;a M,hka o we;' fj<|fmd< n,fõ. u.ska md,kh ùug bv yershfyd;a WmfoaYkh u.ska iudc wiudk;d W.% lrñka isiqka ;j;a wdldrhlska mSvdjg m;alrkq we;' ta wOHdmksl fkdjk fjk;a jeo.;a lghq;= i|yd Tjqkag we;s ld,h ke;s lrñks' úêu;a mdi,a .=rejrekaf.a idudkH rdcldrsh jkafka ish úIhh b.ekaùuhs' fuu j.lSu meyer yrsñka" ;u YsIH msrsigu tu úIhh fm!oa.,sl WmfoaYkh yeáhg W.kajd uqo,a wh lsrSfï wjia:d we;sjQ úg ks¾udKh jkafka m%n, .eg`Mjls'

fuu .%ka:h wdrïN jkafka" úúO miqìï ys mj;sk Pdhd wOHdmk moaO;ska ys mrsudj" iajNdjh iy we;s .eg`M wdosh iudf,dapkh lrñks' bkamiqj flfrkafka fuu ixisoaêh .ek rdcH n,OdrSka úiska .;hq;= m%;spdr y|qkd .ekSuhs' ta i|yd m%.;s.dó m%fõYhka wkq.ukh lsrSug n,OdrSka fmd<Ujhss' l=uk j¾.fha WmfoaYkhka ;u miqìug ys;lr fõ o lskï tajd wys;lr fõoehs ksYaph lrñka n,OdrSka úiska ;ukag b;du;a WÑ; jk m%;sm;a;s ks¾udKfh ys ffO¾hu;a lsrSu .%ka:fha wNs,dIhhs'

l¾;D ms<sn|j ………

ud¾la fí%" fydxfldx úYaj úoHd,fha ;=,kd;aul wOHdmkh ms<sn|j uydpd¾h Oqrh orhs' j¾I 2006 - 2010 olajd UNESCO ys wOHdmk ie<iqïlrKh ms<sn| cd;Hka;r wdh;kfha (IIEP) wOHlaIl jrhd jYfhka lghq;= lr we;' Pdhd wOHdmk moaO;s ms<sn|j 1999 oS Tyq úiska rÑ; .%ka:h IIEP wdh;kh úiska m< lrk ,oS' th fuu ud;Dldj .ek rÑ; uq,au .%ka:h jk w;r fndfyda fihska Wmqgd olaùï j,g md;%j we;' uq,a fmd; m<lsrSfuka wk;=rej Tyq úiska lrk ,o m¾fhaIK ld¾hhka fuu .%ka:h ,sùug uq,a úh' ud¾la fí% ;=,kd;aul wOHdmk lafIa;%h ms<sn|j f,aLk .Kkdjla rpkh lr we;s w;r wOHdmk mrsmd,kh iy wOHdmkh i|yd uQ,H iïm;a Wmfhda.s;djh .ek o lD;s rdYshla bosrsm;a lr ;sfí'