O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling guahi...

24
« O}(estono11 / TRIAL . tN t I ITA I OPINION - 11,

Transcript of O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling guahi...

Page 1: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

« O}(estono11 ano11a~

/ TRIAL VER~ 1or~ .tN t I ITA I OPINION- 11,

Page 2: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

'

Page 3: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

~]Yiaria ajnas,.., illusf rafei '2f Starla Stone

'l'hese pilot materials were produced pursuant to a Grant from the U. S. Office of Education, Department of Health, Lducation and Welfare. However, the opinions expressed herein do not necessarily reflect the positions or policy of the U. S. Office of Education, and no official endorsement by the U.S. Office of Education should be inferred.

This preliminary publication was produced with funds provided by the Bilingual Education Act, Title VII of the Elementary and Secondary Education Act of 1965, as amended by Public Law 93 . 380.

Produced By PACIFIC AREA LANGUAGES MATERIALS DEVELOPMENT CENTER SOCIAL SCIENCE RESEARCH INSTITUTE 2424 Maile Way,Porteus 713,University of Hawaii at Hanoa Honolulu, Hawaii 96822

Page 4: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na
Page 5: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

Kuatro mit sakkan maloffan guaha un taotao mamo­makkot gi kanton tasi. Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ti matte gi hinasso-na na ginen guaha taotao su­

magagayi este na lugat i ha diskukubre. Bula guinaha­na este na isl a lao ti ha tungo'. Anai matte i yina­

yas-na dumeskansa gi papa 1 tronko ya despues sigi di

manhasso. Entre guiya ha 1 ilek-na na sumen libianu ·i

lina 1 la 1 familia-na yanggen ha ~a'fanmatto magi ya man-niha managa guini na luyat. Sina ha gue' yan

familia-na manmananom yan mampeska (parehu ha' gi tano'

yan gi tasi) g~ini na lugat yan lokkue' ti u fanluhan ni hafafa ha' pot chinatsaga. Siempre u fatto i tiem­

po ya u matai este na taotao ya despues i manatatte na

taotagui u ma tungo' siempre pot este na isla i islan

Marianas--Ayu ha' nai ha babatga gue' este na taotao

na esta manodda' lugat-na. Estague' na rikon lugat i

ha espipiha apmam na tiempo. Despues di ha sodda'

este na rikon lugat ha po'lo ha' esta na iyon-na.

1

Page 6: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

Hayi mohon este na prohimu? Ginen manu gue' maai? Taya' trabiha sina umoppe este siha na kuestion lao esta guaha ha' ibidensia ni para u inayuda. Estague'

palu kuestion nimana'guahayi para ta faisen maisa hit.

Taimanu pusision-na este na prohimu? Ngaian nai matto este na prohimu guini magi na lugat? Hafa taimanu fatto-na magi? Hafa i rason na matto magi este na prohimu? Hafa ha u'usa na lingguahi guini na tiempo?

Ta chagi fan umoppe i manmamensiona na kuestion

siha mientras ta tataitai mo'na este na lepblo lao ta tungo' ha' na taya' trabiha klaru na ineppe para este siha na kuestion.

I finene'na na kuestion sina ha' buente ta faisen

maisa hit ngai 'an nai ta estudiayi i finatton i taotao

magi Marianas. Bula na taotao manmalago' para u ma

tungo' mangginen manu este siha na taotagui i manggaige

giya Pasifiku. Meggai ha' ideha pot i finatton-niha

este na taotagui yan taimanu na ma kumple i finatton­

niha magi giya Pasifiku. Guaha umestudiayi i kutturan­

niha i taotao giya Pasifiku ya ma sodda' na mansen difirensiao yan manna'manman. Ayu siha i umestudiayi

este na propblema sesso nai ma eksaimina i difirentes

klasen infotmasion ya ma espiha empenu para u ma sodda'

hafa sesso che'cho'-niha i taotao siha. I scientist s

lokkue' ma estudiayi pot lingguahi. Ilek-niha na yanggen parehu i lingguahi pues parehu ha' na rQsan

taotao. Este na klasen pinarehu ti kumeke' ilek-na na

mamprimu pat mamprima. Sina ha' un li 'e' este na pina­

rehon rasa guini giya Marianas. Unu na ihemplo i

Gupallao meggai giya siha umu'usa ayu na lingguahi i ma

u'usa gi islan Truk. Yanggen para un guaddok tatte

mangginen manu este siha na taotagui, siempre un sodda'

na este na Gupallao mangginen Truk yan Yap. I ling­

guahi esta ti parehu lao meggai na palabra siha mana'­

achule' ha' didide'. Guini gi bandan i Gupallao yan i

2

Page 7: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

taotao rruk sina ha 1 un sodda 1 na mampa re hu ha' na

banda nai manasaga . Meggai lokkue 1 giya siha mampa­

rentes.

Guaha na s cient ists umestudiayi i tataotao i tao­

tao gi halom i un gurupon taotao. Estague 1 siha manma­

estudiadiayi, i haga, i mineddong i telang, i ilu, yan i pusision i tataotao. Ayu siha lokkue ·· manma 1 estu­

diadiayi i kulot i lassas, i kulot i lassas, i kulot

i ataddok yan palu siha nai s~na maninayuda siha suma­

ngani mangginen manu este na gurupon taotao magi. Ma na'gof impottante lokkue 1 ma estudiayi i ga•­

ga' yan i tinanom. Ginen estudian-niha pot bandan

tinanom yan ga 1 ga 1 nai sina ma tungo 1 mangginen manu

este na tinanom yan ga 1 ga 1 magi yan hayi na rasan tao­

tao chumuchule 1 este na tinanom yan ga'ga'. Guaha na

biahi lokkue• na ginen i guinaifen i manglo 1 yan i

kuarenten i tasi mana 1 pumusible manmatto dirirentes klasen tinanom guini na isla sigun gi ma'estudia-na.

Bula siha masangan-na pot este i tinanom ni manggaige

guini gi isla. Ilek-niha na sina ha' buente na i tao­

tao ni manmasodda 1 gi isla mismo chumule 1 hanao este siha na tinanom para uson-niha gi bandan amot pat sino para nenkanno - niha. Ya pa 1 go i taotao sina ha' buente

manhinasa ni napu asta este na isla ni manoggan. Sina ha' lokkue 1 manabak este na taotao ya manmanli 1 e 1 isl a ya managa ha'.

Ginen i managan-niha este na taotagui, ma na 1 gua­

ha bula siha na tinilaika gi halom isla. Esta pa ' go

ha ' este macho 1 cho 1 gue na yanggen sumaga taotao gi un

lugat parehu ha' i sengsong pat i lancho bula na tini­

laika ma cho'cho'gue.

Gumaha kuestion mangginen manu este siha na tao-

tao i ma sagayi Marianas 4,000 anos na tiempo. Sina

ha' buente mangginen Philippine sa' i kutturan-niha

taotao Philippine antes na tiempo mana'achule 1 palu

yan i kutturan taotao Marianas.

3

Page 8: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

Parehu ha' i taotao Phillipine yan i taotao Mari­

anas ma tungo' manmannanom pugas. Guiya este na bia­

hi anai esta mannalom i Espanot. Ayu lokkue' na ma

tungo' i Chamorro manmanom pot pugas sa' man-niha ma­

naga yan ayu siha na taotagui tumungo' pot pugas.

I taotao ni manggaige Micronesia mangginen Indo­

nesia magi. Bula mamparehon-niha este siha na taota­gui. Taya' trabiha sumosodda' mangginen manu magi i

manatigu na Chamorro siha. Kuatro anos maloffan na

tiempo anai manmatto magi i Chamorro. Guini na biahi guaha ha' lingguahen-niha. I lingguahi ni ma na'se­

sesetbe pat sino ma u'usa difirentes klasi na linggua­hi. Ma na'fan danna' i lingguahi todu ya ma fa'na'an

Lingguahen Chamorro. Hunggan, entre mas tiempo matu­

lalaika i lingguahi. Bula siha na palabran antigu ti mana'fanesetbe pa'go na tiempo. Guaha lokkue' na pa­

labra manmanayiyiyi gi lingguahi yanggen guaha nuebu

na kosas lini 1 e 1 -niha pat guinahan-~iha. Anai manha­

lom i Espanot giya Marianas, manmafa 1 na 1 gue i Chamorro

ni lingguahen-niha. Ginen este na manmana'yiyi nuebu

na palabra gi linguahen Chamorro yan guaha palu siha

mana'fanuha palabran Chamorro. Bula na patte siha gi bandan kuttura mantinilaika

ni Espanot. Gi hinalom-niha i manantigu na Chamorro

giya Marianas, di di de' ha' na kuttura ma tungo'. Ti

ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

lingguahi gi magahet ma u'usa guini na biahi.

4

\~ ~

~

Page 9: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

Ta tungo' ha' na i Chamorro mampeskadot. Ginen

sinedda'-ta na to'lang guihan, go'naf guihan, lansan

guihan, haguet guihan, yan tnlayan guihan nai mang­

gaige gi kuatkuet lugat siha. Este siha na pidason ibidensia nai sina ta tungo' yan sumangani hit hafa

kinanno~niniha i taotao Marianas guini na tiempo. I

scientists ma tungo' hafa na klasen guihan ma kakanno' ni Chamorro sa' sigun gi inestudian-niha na to'lang

guihan. Sina ha' buente guaha un gurupon taotao ti

manmasedi para u fampeska. Yan guaha ha' lokkue' buente un gurupon taotao ma sedi para u ma kanno' un

k 1 as en g u i ha n ha'. Est e tr ab i ha ti k 1 a 1 a r u est a k i ta

kontinu'a gumuaddok mo'na ya gumuaha sufisiente na

ibidensia.

5

Page 10: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

I acho' latte ma usa gi ha-ligen guma' . Este i acho' latte

ni ma usa gi gima' guaha parehu-na

ma hatsan-na giya Philippine. I

acho' latte ~a na'tachu para u

susteni i linekka i gima' gi ed­

da'. Gi kada bandan i acho' guaha

dos patte. I sampapa na patte ma-

fa'nana'an latgeru, guiya este i

ta lo' na banda g i ac ho' . I ari-

don do gi sanhilo' i acho' mafa'na-

na'an tasa. Este na acho' sen im-

pottante gi sigente siha: I gima'

sina ma godde' gi kontra i acho'

kosa ki yanggen matto i manglo' ti

u tomba i gima'. Lokkue' i tasa

ni dumirenduduyi i sampapa' sumen

setbe ni ti para u halom i cha'ka pat sino hafa na ga'ga' gi halom guma'. Parehu ha' yan iya Philip­

pine ma gogof adahi i cha'ka na u

fanhalom gi gima'-niha sa' u ma

kanno' i pigas-niha.

6

Page 11: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

Todu ayu siha na taotao ni manggai gima' latte

manimpottante na taotagui. Guaha ha 1 lokkue' siha guma 1

gi uriyan i gima' latte lao este siha na guma' manma-

fa'tinas ginen hayu, guafak aggak pat sino ginen i

hagon tronko siha. Ayu na bandan songsong ni manlulucha

i gima' latte managuahayi un dankolo na guma' gi en­

talo' este i manlulucha na guma'. Ilek-niha' umestu­

diadiayi este na buente este i dankolo na guma', gima'

i magas. Guaha lokkue' sumasangan na buente ma na'­guaha este na guma' pot para u fanmapo'lo i lalahi

siha ya para u fanmafa'na'gue pot bandan peska yan palu

siha na kosas. Sina ha' buente este na guma' nai man­

mapopo'lo i galaide' siha potno u famotgon .

Guaha siha liyang gi halom isla ya bula pinenta manggaige gi halom i liyang. Este siha na pinenta

manmacho'gue apmam na timepo. Guaha na ginen i pinenta

nai ta tungo ' i estoria antes na tiempo.

I otro klasen pinenta ni manmasodda' guiya este

potte r y . Este i pottery manmafa'tinas ginen i edda'

sabana. I taotao ma nisisita sahguan ni para u ma po'lo i hanom-~iha yan i nenkanno ' -~iha ayu na ma has­soyi manmama'tinas pottery . Ti este ha' i pinenta

tiningo ' -niha i scientists . Ma tungo' ha ' na i taotao manmama'tinas pottery , ma sodda ' lokkue' pidason pot ­

te r y gi halom isla. Este i edda' sabana despues di

monhayan mafa'tinasnaihon, maolek ma usa sa' sina ha' ma hotno ya ginen i mahotnon- na, muma'ettok taimanu ha 1 i acho 1

• I edda' sabana mana 1 gasgas despu e s ma

yilulok ya ma acha bulan biahi kosa ki mumanana'. Guaha siha unai ma na'yiyiyi edda 1 sabana sa 1 potno

u ka 1 ka 1 yanggen umanglo' ya ayu nai managai figura

ni para u huyong tason pat sino lu'uya. Oespues di

monhayan mafa'gai figura i edda' sabana ginen i

7

Page 12: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

kannai-niha, mana'anglo'. Yanggen dinanche i mana'yen­

na na unai, i la'uya ti u ka'ka' yanggen mana'anglo'.

I taotao manana'i tiempo para u nahong anglo'-na ya

ayu nai ma totnge i guafi. Ma usa i punot niyok ya manalagu i la'uya ya ma hamme gi guafi . Este na kla­

sen ninalagu mafa'nana'an "sosongge." Yanggen ti ka'­

ka' i la ' uya ni ma songge ayu nai ma na'setbe gi seng­

song. Pa'go na tiempo giya Philippine sina ha' en

lili'e' hanom ni manmapopo'lo gi este na klasen sahguan (mafa'tinas ginen i edda' sabana).

I scientists ni umestudiadiayi pot taotao ma tun­go' ha ' yanggen i matai na taotao maolek kinannono'-na

pat baba kinannono'-~a sigun gi inatan-~iha ni nifen i matai.

Guaha siha bula sinedda'-niha i scientists sigun gi ~inaddok-niha gi halom isla lao ti todu manmatuge' pa pa' .

CHAMORRO TAGALOG ENGLISH

apu ab6 ash

matai mamatay die

talanga tainga ear

ta ta tatay father

maolek magaling good

kannai kamay hand

hutu kuto louse

1 ah i lalaki man

taotao tao person

uchan umulan rain

pugas bi gas rice

chalan daan road

ta l i ta 1 i an rope

langet langit sky

matuhok ma tu log sleep or sleepy

puti 'on butuin star kanifes manipis thin

8

Page 13: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

NORTH

EAST

• URACAS :. MAUG

• ASUNCION

t AGRIHAN

~ PAGAN

,, ALAMAGAN • GUGUAN

• SARIGAN SOUTH .. ANATAHAN

,- FARALLON DE MEDIN ILLA

MANAGAHA 1# . ..,, SAIPAN

AGUIGW\N.,f TINIAN NAFTAN ROCK -

~ROTA

~UAM 0 40 80 120 160

t# cocos KILOMETERS

0 25 50 75 100

MILES

....__ .. }4ariana Js[ands

Page 14: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na
Page 15: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

I HESTORIAN MARIANAS

Aktibidat: A. Direksion: Oppe i sigente siha na kuestion sigun

gi tiningo'-mu.

1. Hafa mohon ha keke cho'gue este na taotao guini

na lugat?

2. Kao ha tungo' este r.a taotao amanu gue' nai

gaige?

3. Hafa gaige gi hinasson-na este na taotao ni para u sen po'lo na lugat-na este na lugat?

4. Kao hinasson-na este na taotao na yanggen guiya

ha' na'maisa sumaga guini na lugat u magof?

5. Hafa malago'·na este na taotao para u cho'gue?

B. Direksion: Fa'tinasi sentensia

palabra siha.

1. peska

2. kosas

3. buska 4. chatsaga

5. safu

10

sigente na

Page 16: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

I HESTORIAN MARIANAS

c. Direksion:

na palabra.

1. libianu

2. guaha 3. matai 4. espiha

5. puti

D. Direksion:

nte siha na

1. tan om

2. deskansa

3. sakkan

4. uriya

5. tungo'

Tuge' papa'

Tuge' papa'

palabra.

( I I )

atlibes-niha este siha

kumeke' ilek-niha singe-

A. Direksion: Oppe i sigente siha na kuestion sigun

gi tiningo'-mu.

1. Hayi este na taotao?

2. Ginen manu este na taotao?

3. Taimanu ma'atan-na este na taotao?

4. Ngai 'an nai matto este na taotao magi na lugat?

5. Hafa na klasen lingguahi ha na'sesetbe nu este

na taotao?

11

Page 17: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

e-

t?

e

I HESTORIAN MARIANAS

B. Direksion: Fa'tinasi sentensia

siha.

1. tiempo 2. ayuda

3. rason

4. klaru

5. estudia

sigente na palabra

C. Direksion: Tuge' papa' i atlibes-niha este siha

na palabra.

1. magi

2. chagi

3. apmam

4. guaha

5. guini

D. Direksion: Tuge' papa' i kumeke 1 ilek-niha

siha na palabra.

1. lingguahi

2. lugat 3. buente

4. ganye

5. ayuda

( I I I )

sigente

A. Oireksion: Oppe i sigente siha na kuestion sigun

gi tiningo'-mu.

1. Kao mamparehu ha' i manma'estudia pot

ran Chamorro?

2. Hafa siha na problema sinedda'-niha

3. Hafa ilek-niha i scie n tists pot bandan

guahi na parehu ha'?

12

kuttu-

scientists?

l in g -

Page 18: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

I HESTORIAN MARIANAS

4. Hafa na gurupon taotao parehon-niha i Gupallao

siha ni manggaige Marianas gi bandan lingguahi?

5. Hafa i mas ma estudiadiayi ni scientists fuera di i lingguahi?

B. Direksion: Fa 1 tinasi sentensia i sigente na palabra

siha.

1. idea 2. difirensi 1 ao 3. palabra

4. primu 5. kina 1 hulo 1

-c. Direksion: Tuge 1 papa' atlibes-niha este siha na

palabra.

1. hongge

2. difirensi 1 ao

3. pa 1 go

4. fat to

5. kumple

D. Direksion: Tuge' papa' kumeke' ilek-niha sigente s i ha na palabra.

1. rasa

2. kuentos

3. infotmasion

4. estudia

5. mappot

( I V )

A. Direksion: Oppe sigente siha na kuestion sigun

ti tiningo'-mu. 1. Mangginen manu este siha na Gupallao

gaige Marianas?

13

mang-

Page 19: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

I HESTORIAN MARIANAS

2. Hafa sinedda'-niha scientists pot Gupallao?

3. Hafa mas inestudian-niha di i lingguahi?

scientists fuera ha'

4. Hafa lokkue' i scientists ma estudiayi fuera

ha' di i taotao yan i lingguahi?

5. Hafa siha ilek-niha scientists pot

tinanom magi gi isla?

finatton

B. Direksion: Fa'tinasi sentensia

siha.

sigente na palabra

1. gurupu

2 . siakasu

3. a mot

4. chinalapon

5. nangu C. Direksion: Tuge' papa'

palabra. 1. chule'

2. chalapon 3. parehu

4. buente

5. guaha

atlibes-niha este siha na

D. Direksion: Tuge' papa' i kumeke ilek-niha i sigente

siha na palabra.

1. tinanom

2. dokko'

3. siakasu

4. rason

5. miyas

14

Page 20: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

I HESTORIAN MARIANAS

( v ) A. Direksion: Oppe i sigente siha na kuestion sigun

gi tiningo'-mu.

1. Hafa na rason i scientists na ma estudiayi pot

i kinalamten i mangle'?

2. Yanggen un atan i chart kao sina mohon un dis­

tingi i lingguahen Chamorro yan lingguahen

Tagalu hafa nai uma 1 achule 1 ?

3. Hafa parehon-niha i Chamorro yan i Tagalu che'cho'-niha anai humalom i Espanot?

4. Hafa i manantigu na Chamorro ma u'usa para

haligen guma'?

5. Hafa ma u'usa ni Chamorro para u fanmafa'tinas

na'yan-niha pat sahguan-niha?

B. Direksion: Fa'tinasi sentensia

siha.

1. penta

2. litratu

3. tason

4. ma'gas

5. pugas

15

sigente na palabra

Page 21: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

I HESTORIAN MARIANAS

C. Direksion: Tuge' papa' i atlibes-na este siha na

palabra.

1. pripara

2. sinimai

3. daggao

4. to'lang

5. haffot

16

Page 22: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na
Page 23: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na
Page 24: O}(estono11 - scholarspace.manoa.hawaii.edu · Sigi di ha atan i uriya-na. Lao ... I ling  guahi esta ti ... ta tungo' hafa manma'agang-niniha pat sino hafa na

, 0 3Sn AM'1~811