Nov 2015 preet lari

52
1 2015 dsMbr 10 nvMbr vfˆ sfl aMk 11 qoˆ dsMbr

description

 

Transcript of Nov 2015 preet lari

Page 1: Nov 2015 preet lari

1

2015dsMbr

10

nvMbr

vfˆ

sfl aMk 11

qoˆ

dsMbr

Page 2: Nov 2015 preet lari

dsMbr

2

2015nvMbr

Page 3: Nov 2015 preet lari

3

2015nvMbr

rfqIˆ Pyr, mYˆ dunIaf df nkÈf JolI `c rwK sfrI dunIaf `qy Auˆgl Pyr buwlHfˆ buwlHfˆ `c puwiCaf, “ikwQy ikwQy duKdY?”

hr Qfˆ, hr Qfˆ, hr Qfˆ Aus jvfb idwqf.

B@AEsqMbr

www.facebook.com/groups/[email protected]

7 Bfrq dI crcf dI rvfieq ajy qMdrusq vyNzI zonIgr

8 iksfnF afpxIaF jLmInF dy smfwrt sLihr bxfey!

4 pUnm isMGçêÅçÕÆ

BKdf

kivqfvfˆ

Kfs

5 rfjbIr dIaF kivqfvF23 dIvfn isMG kflypfxI , 45 ismrq sumYrf

khfxIafˆ 9 iewk aDUrI khfxI suÈm bydI16 tomYto sUp divMdr kOr35 do KLbrF aYs pI blrfj isMG iswDU

20 pyikafˆ df sUt krn brfV hrI ky klF22 kry koeI qy Bry koeI surjIq gWg 47 zMg mnimMdr iZwloˆ

gwlbfq

iËMdgInumf

1933 qoˆ

sMpfdkf smIaf isMGmuwK sMpfdkf pUnm isMGsMcflk rwqI kMq isMG

bfnI gurbÉÈ isMGnvqyj isMG bfnI pRDfn pRIq lVI tRst pI[aYc[ vYÈnv

pRIq lVI nOjvfn sMpfdk sumIq isMG dI Xfd ivc qy sRI vYÈnv dy anUTy AuqÈfh dyx sdkf iËMdf hY.

muwK sÌf: qsvIr:lya afAut:smIaf isMGjUnIar izjLfeInr:ieisLqf sLrmf

dsMbr 2015sfl 82vfˆ aMk 11 muwl 20 ru[sflfnf cMdf 240 ru[jIvn sfQ 10,000 ru[bfie eyar 1 sfl 1,200 ru[

pRkfÈn qy hYwz afiÌs pRIqngr(aimRqsr)143109

Cfpk qy pRkfÈk rwqI kMq isMG ny pRIq lVI tRst leI[ipRMtvYl, 146 Ìokl pOieMt aimRqsr qoˆ Cpvfa ky pRIqngr iËlHf aimRqsr qoˆ pRkfÈq kIqf.pRIq lVI zIpIafeI pMjfb dI icwTI nMbr 302 2/47-58b-1277 imqI 8/3/77 rfhIˆ pMjfb Br dy skUlfˆ, kfljfˆ qy lfiebRyrIafˆ leI prvfn hY.

sfzf pqf:Preet Lari, 81/10A, Chandigarh-1198762 63725( Publisher),93161 32806 (Chief Editor),+91 9463226501 (Office) wBank Draft: “PREETLARI” Payable at Chandigarh

lyK 33 bfvf blvMq qy AusdI rcnf iÈvnfQ

38 zfkU dI DI-2 ikRÈn isMG

lVIvfr ikqfb 27 icwq cyqf kfnf isMG

dfr jI nUM Xfd kridafˆ 46 puÈfk gurbÉÈ isMG pRIq lVI

50 drÈvIr sMDU aWYs blvMq myrf sPLf

bfl sunyhVy 23-26

cUhy df ivafh (bfqF)kivqfvfˆ : vgdy pfxI; ibmfrIaFjfxkfrI: (klyjf) pRym avqfr rYxf

jfxkfrI36 kYnyzf dI gn pfilsI aYs pI blrfj isMG iswDU

Xfd 48 BfeI joD isMG (pdm BUÈn) ieMdrpRIq kOr

Page 4: Nov 2015 preet lari

4

2015dsMbr

44

ieh vyK ky bhuq KuÈI hoxI lfËmI hY ik sMsd dy ivc iek KuÈgvfr mhOl kfiem kIqf igaf. Ëfihr hY ik Bfjpf dy aMdrvfr Auh iDr qkVI hoeI hY (modI dy amrIkI BfrqI smrQkfˆ dy vfady muqfbk ik Auh ies Auqy pihrf dyxgy) jo DrimnrpyKqf dI rfKI kr sky. ivkfs dy bfry iek hfˆdrU eykqf bx rhI hY. bIhfr dy votrfˆ vloˆ spÈt sMkyq idwqy jfx ny vI ieh mhOl bxfieaf. lflU df hfˆdrUpuxf moh igaf. iesy qrHfˆ KwbIafˆ pfrtIafˆ nUM vI (sMG pirvfr leI rfm mMidr vrgy)afpxy lMmy icr leI afdrÈ suÌny nUM aslIaq nfl myl ky mOjUdf smyˆ leI pYˆqVf rwKxf cfhIdf hY. qfˆ jo qsvIr ivc rhy. lflU qy nIqIÈ iek ho skdy hn qfˆ bfkI dy iensfnpRsq ikEˆ nhIˆ? muwKDfrf bfry pirvfr dI Audfhrn vyKIey: pirvfr cwldf rihMdf hY hfvI soc aqy qfkq dy muqfbk. jdoˆ qk vwKrI rOˆa df smfˆ nhIˆ afAuˆdf, XfnI AusnUM qfkq nhIˆ imldI,Edoˆ qk afpxI gwl rwKdy rihx dy bfvjUd hr koeI mOjUd rOˆa dIafˆ rsmfˆ bhuqIafˆ nhIˆ qfˆ Gwt mMnx dy leI vcnbwD-rËfmMd huMdf hY. pUrn bfÊIpuxy df iek smfˆ huMdf hY[[[[qyijvyˆ pirvfr ivc qbdIlI afeI qurI jfxI qYa hMdI hY, hr iek vloˆ afpxy afpxy ZMg nfl afpxI afpxI loV aqy rfie muqfbk Ëor lfAuˆdy

rihx krky, iesy qrHfˆ hI Kud srmfeydfrI dy ivc vI qbdIlI afeI hI jf rhI hY(bsqIvfd srmfeydfrI qoˆ nvbsqIvfd srmfeydfrI qoˆ nvXugI qy lokihqU srmfeydfrI??) ; srmfeydfrI, ijs ny hI ibmfrIafˆ qoˆ, rfjfÈfh-jgIrU nfbrfbrI qoˆ bMdKlfsI vI krvfeI. ieQoˆ qk ik cIn vrgf smfjvfd nUM prnfieaf dyÈ vI iesy dI iek iksm ivksq kr ky nvyˆ rfh dws irhf hY. afiKr dunIaf dy sfhmxy ijhVy bhuq hI iËafdf vwzy msly hn AunHfˆ Kfiqr iek aflmI iensfnpRsq eykf lfËmI loV bixaf hryk nUM ids ipaf hY, Eho jo kdy isrÌ gorbfcyv ijihafˆ nUM idisaf sI[[msly ijvyˆ DrqI dy grmfa jfx dy Kqry df bhuq nyVy af jfxf qy nqIjy vjoˆ iBaMkr kudrqI afÌqfˆ df [[ ijvyˆ axmnuwKI ihMsf df Ëor vDdf idsxf[[[koeI hor DrqI lwBx dI loV df af pYxf, pulfV nUM Kixj, afid, vloˆ duhx dI loV, asmfnfˆ ivc pYlIafˆ bxfa ky kul lokfeI leI Kurfk pYdf krnI,asmfnfˆ nUM cVHdy Gr muhweIaf krfAuxy[[[nslfˆ-Drmfˆ-rMgfˆ-ilMgfˆ df ivqkrf mukfAuxf[[[[.( cyqy rhy ik hr 9000 sfl ku dy bfad DrqI afpxy lftU-Dury qoˆ vI mfVI ijhI ihwl ky sB bxI hoeI siBaqf mlIafmyt kr dyˆdI smJI jfˆdI hY, jo smfˆ ik awj kdoˆ df hoieaf ipaf dwisaf jfˆdf

hY!) KYr,Bfrq dunIaf dI lokfeI df Cyvfˆ ihwsf hY, ivkfs dy leI iewQy cwlI hfˆdrU hvf ny dunIaf df hOˆslf vDfieaf hY (qy ÈfbfÈI vjoˆ pfiksqfn nUM vI “jgq dy pulsIey” vloˆ Bfrq nfl gwlbfq krn dI ihdfieq `imlI` lwgdI hY! Èfied KfilsqfnI jm vI lih jfx?)[[[[[[[[[[[

ú modI qy nvfË ivc hoeI kuJ plfˆ dI guafˆZIafˆ vfˆg inwGI imlxI ivc ËrUr nvfË ny diwsaf hovygf ik AunHfˆ dI qfˆ sgoˆ bfˆh PVI jfx dI loV hY, qy afieiss ( dfeyÈ ) dy sfˆJy Kqry dI Gxqf dy bfry vI.

Ìrfˆs ivc hoeI ihMsf iensfnpRsqI dy JMzy Auqy kflIafˆ qfkqfˆ df hmlf hY, ijs nUM hryk ny Kfs mihsUs kIqf hY .

sMpfdkI

ivkfs leI cwlI hfˆdrU hvf ny dunIaf df hOˆslf vDfieafpUnm isMG

Page 5: Nov 2015 preet lari

5

2015dsMbr

55

nvIˆaFN kivqfvF

cuwlHfmYN hux qYƒ kdy vI AuzIkFgI nhINpr kuJ icr mYƒ qyrf jfxf Xfd rhygfiPr smyN dI DUV ivwcsB kuJ imwt jFdf hYkI mYN bUhf bMd kr irhf hF ?muhwbq inrfkfr hY [[[[qYƒ Auh ikx-imx ikx-imx vrKf cOVy pwqy qy kcflUaF ivwc do qIlHy Buwl gey hn _Auh anjfx hYjo qIly dI kdr nhIN jfxdfqIlHy qoN hI GONslf Èbd bixaf hY-cuwlHf hI nhIN irhf vwKrI gwl hYnhIN qF cuwlHy ivwcqIlHy dI ikMnI kImq hYikMnf muwl hY[[[[kI qUM kdy iksypMCI dI cuMJ ivwcqIlHf nhIN vyiKaf ?

2 kRoiDq ho ky pihlF suwtI qUMNKMz dI kOlIÈIrIN jubfn dIiPr afcfr dy ibafm suwtyieh qF afpxy ipafr dI mihk sIiPr qUM BFzy suwtxy ÈurU kIqy -ienHF ivwc afpxy ipafr df sMgIq sIiPr qUM hor cIËF suwtxIaF ÈurU kIqIaF

ijMnHF ivwc mombwqIaF qFGr df cfnx sIiPr qUM pusqkF suwtIaFijnHF nfl mYN iblkuliekwlf ho igaf !

3

qyry nfl-rihxf nhIN cfhuMdfqyry ibn-jIxf nhIN cfhuMdf [[[!

Auh bc igafiswDy qxyN ruwK df qFaMq hI af phuMcfpr Auh vfl vfl bicafJukIaF tfhxIaF ny

Ausƒ bcfa ilaf !

KjUr df ruwKinwky huMidaFmYƒ ÉjUr df ruwKbhuq ipafrf lwgdf _Auh AuWcf sIaphuMc sI !Auh ggn dI ivafpkqfnUM jfxdf[[[[vyKdf qy asmfn dI nIlwqx ivwcnIl dI potlI vFgGul jFdf !

ijs idn vyiKE ! mYN ikMnf rovFgI Aus idnimlx ‘qy imlFgI Dfa kyGut ky jwPI pfa kyvyKxf mYN ikMnf rovFgImYN rwj ky vwrHFgIbdlotI brsFgImYN DovFgIAus idn hovFgIkol bhF-gIiPr nf ikqy jfvFgIkol rhF-gIijs idn mYN lwB ilaf ?nhIN ijs idn af imly !

DMdf rfq jfgdI hY

rfjbIr dIaF kivqfvF {cfnx dI dyvI pUnm pRIq lVI dy nF}

Page 6: Nov 2015 preet lari

dsMbr

6

2015

666

rfj krn vfly afpxy ivcfrF ivc KuwlHidlI rwKx (afdrsL uAuwcy)bysLk AunHF ivcfrF krky PlhIxqf hI ikEN nf hwQ lwgy, Pyr vI AusnUM PlhIxqf nhIN ikhf jf skdf. ivcfr KuwlHidly hI hox. -iqruwkurl (qiml BfsLf dy 2000 sfl pihlF hoey Bgq kvI)

idn jfgdf hYidn rfq dy ivckfraMD Êubfr !

kvnvylfmnuwK hmyÈf dUr vyKdf hYdUr dI socdf hYAumr lMG jFdI hYKol peI cIË nhIN idsdIqF iPr kI socdf hY ?kI vyKdf hY ?mnuwKyN ƒ afdq hYafpxy qoN dUr bihx dIafpxy qoN dUr rihx dIafpxy qoN dUr qurn dIafpx yqoN dUr kihx dIafpxy qoN dUr suxn dIkflÉ hY hnHyrF hY zUMGfkdoN mnuwK kol afpxy afvy dIp jgfvy !

kih skdy hFAuh jo ikqy hoxhoxgy ikqy ?[[[[[[[[[[AuhnF kol pivwqr hMJU hnjoo afqmf ƒ Do ky inkldy hn [[[[aijhy hMJUaF dI lVI ƒ mflf vIkih skdy hF[[[[

hiraflIÉyq KilafnAuh QFijwQy iek rMg ivwczuwby rihMdysB rMg[[[[

do kivqfvFPuwl mihkF vMzdyiKViKV hwsdy [[[[[

2pMCI dI cuMJ ivwc jokwK qIlf hY

ieh hunr hYklf hY _ieh siBaqf, sMsikRqIies ivwc supny qysupinaF dI qfbIr vI hY[[[[

rfq bIq nf jfey ! nIlI ndI ivwcizwgf ipafiek sMÉ cmky

kfxf mINhDuwp ivwcmINh vrHdfmINh ivwcdIvf jgdf !

kMipAUtrkMipAUtr AuWqy jd mYN“hom” dI kmFz lfeI qFhnHyrI vFgikqfb afpxy sÌyipwCy vwl pltx lwgIAudo Nlgfqfr sMÉ dI avfËmYƒ suxdI rhI [[[[[

{ Gr nMbr 64,glI nMbr 2,inAU sLhId AUDm isMG ngr, aimRqsr

nvIˆaFN kivqfvF

rfjbIr dIaF kivqfvF

Page 7: Nov 2015 preet lari

7

2015dsMbr

777

Kfs

Bfrq bfry mfihr jfxkfrI rwKdI ivdvfn vNyzI zonIgr, ijnHF ny ik ihMdU Drm aqy imiQhfs ivsyL ’qy keI ivcfr AupjfAU ikqfbF ilKIaF hoeIaF hn, ny ikhf hY ik afh ipCly kuJ smyN dIaF GtnfvF ny AunHF ivc iek nvIN afs jgfeI hYy ik Bfrq dI Auh mhfn rvfieq, crcf aqy bihs dI, ajy vI shI slfmq aqy ijAUNdI hY. tIEafeI nUM idwqI iek ieMtrivAU ivc, AunHF ny ikhf hY ik ienfm vfips kIqy jfxy, lyKkF aqy iPLlmsfjLF vwloN, aqy 46 ivdvfnF df AuwBr ky sfhmxy afAuxf qy aYlfn krnf ik Auh ieiqhfs nUM sfbq krn bfry AunHF dy nfl gMBIr bihs krn leI idRVH hn ijnHFN nUM ik ieh BfrqI ieiqhfs dy bfry Kwbf

ivcfrZFcf mMndy hn, ieh sB bVIaF suafgqXog GtnfvF hn. aKy,Kry muwidaF dy Auwqy aijhI gMBIr bihs ivc ihwsf lYx df mYnUM bhuq cfa hYy, ikENik ieh Aus bIqy ivc huMdy rhy nfloN iek suafgqXog qbdIlI hY jo ihMduqvI ieiqhfskfrI dI muKflPq krn vfilaF Auwqy gLYr ijMmyvfr iksm dy qy iksy qrHF vI ivdvqf nfl koeI irsLqf nf rwKdy hmly kIqy jFdy rhy hn; mYnUM iek scmuc dI qrwkI huMdI ids rhI hY qy mYN iesdf suafgq krdI hF.AunHF nUM pwiCaf igaf ik kI Bfrq ivc scmuc vD rhI hY asihxsLIlqf ikENik AunF dI aFpxI ikqfb vI qF kFgrs srkfr dy smyN ivc vfips lYxI pY geI sI (d ihMdUjL: aYn afltrnyitv ihstrI). AunHF df jvfb sI ik “myrI ikqfb Auwqy koeI rok-bYn nhIN lwgf sI, kuJ ku injI ivakqIaF dy bxfey iek gruwp ny myry Auwqy mukwdmf kIqf sI qy myry pRkfsLk ny Bfrq ivc ieh ikqfb nf Cfpxf mnjLUr kr ilaf sI. asl ivc qF myrI ikqfb hux iek hor pRkfsLk ny pRkfsLq kr idwqI hY qy ieh sLryafm ivk rhI hY. mYnUM qF ies qoN ieh jfipaf hY ik ros jLfihr krn df scmuc bVf PLfiedf ho jFdf hY; pyNguien ny ikqfb vfips leI qF ijhVf aMqrrfsLtrI ros pYdf hoieaf Auh bVI pryrxf dyx vflf sI, qy aKIr Ausdf Pl vI inkilaf.

iesy qrHF hI,myrf ivsLvfs hY ik lyKkF aqy iPLlmsfjLF dy ros ivKfivaF ny Bfrq dy keI buwDIjIvIaF nUM lfmbwD kIqf hY, vwKry vwKry ivcfrF dI hoNd dy vwl iek vD rhI asihxsLIlqf dy iKlfPL ztx leI. AunHF nUM pwiCaf igaf ik kI rokF-bYn lfAux df koeI asr vI huMdf hY ik nhIN qF AunHF ikhf ik GwtoGwt EnHF dy mfmly ivc qF ikqfb dy Cpx nUM rokx dI koisLsL qoN pYdf hoeI msLhUrI ny iesdI ivkrI bhuq krfeI hY qy ieh “pypr ivc hmysLf hfisl rihMdI hY (ilPfPy vrgy Bury kfgjL ivc vlHytI) qy (gLYr-kfnUMnI qOr ‘qy)pIzIaYPL rUp ivc (afp kMipAUtr kfpI Cfpx leI),qy hux nvIN pyprbYk vI hY.

Bfrq dI crcf dI rvfieq ajy qMdrusq

vyNzI tfeImjL iltPLyst ivc afpxI gwl rwK rhI hY.

“myrf ivsLvfs hY ik lyKkF aqy iPLlmsfjLF

dy ros ivKfivaF ny Bfrq dy

keI buwDIjIvIaF nUM lfmbwD

kIqf hY”

vyNzI zonIgr

Page 8: Nov 2015 preet lari

dsMbr

8

2015

8

iksfnF afpxIaF jLmInF dy smfwrt sLihr bxfey!

muMbeI dy nfl lwgvyN ielfky dy hjLfrF iksfnF afpy iek anoKI pihl kIqI hY_afpxIaF ËmInF ‘qy iek smfwrt istI iqafr krn leI 9 hËfr eykV ËmIn rlfa leI hY. rfeygVH iËlHy dy Kflfpur qflukf dy 11 ipMzF dy hËfrF iksfnF, iml ky, afpxy puriKaF dI ËmIn Auqy iek smfwrt istI KVHI krn leI hwQ imlfey hn. ies sFJI ËmInI iKwqy ƒ ‘gYr-KyqI mfnqf’ idvfeI jfvygI. ies qoN bfad ‘spYÈl prpË vIHkl’ (aYs pI vI) XfnI ‘Kfs mksd leI’ sMbMDI knUMnI shfieqf nfl AuQy iek ‘smfwrt’ Èihr iqafr kIqf jfvygf, ijs ivwc vpfrk aqy irhfiesLI bxqrF smyq ZukvyN cOigrdy df bYylyNs hovygf. ies smfrt istI ivwc iksfnF dI ihwsydfrI AunF dI ËmIn dy muwl dy anusfr hovygI. AunHF ƒ smfrt istI ivwc Èfndfr invfs qF imlxgy hI, afpxI ihwsydfrI ‘qy munfPf vI hovygf. nfl hI Auh pfRjYkt dy aDIn vwK vwK kMm kr ky vI kmfeI kr skxgy. iksfnF anusfr lMmy smyN ‘qNo Auh afpxI ËmIn dy vxjIkrn df ivroD krdy af rhy hn pr sfl 2013 ivwc mhfrfÈtr srkfr vloN AunHF dIaF ËmInF ƒM, bnx lwgy “nvI muMbeI ieMtrnYÈnl eyarport” dy asr hyT afAuNdy joLn ivwc pf dyx ‘qy, AunHF ƒ aihsfs ho igaf ik awj nhIN qF kwl AunHF dIaF ËmInF AunHF dy hwQoN

jFdIaF lwgxgIaF. ies qo pihlF ik bfhrI lok AunHF dIaF ËmInF ƒ ingl jfx, iksfnF ny iekjuwt ho ky kuJ krn df mn bxfa ilaf. sB qoN pihlF ipMz dy nyqfvF iml ky iek rxnIqI bxfeI. AunHF soicaf ik qrwkI-ivkfs kfrjF df ivroD krn dI loV nhIN hY, sgoN Kud afpxf Èihr KVHf kr skdy hF . hux Auh sfry, ivkfs ivwc, afpxI suxvfeI aqy ies qoN hox vfly munfPy nfl afpxy lMmy smyN dy ihwq cfhuMdy hn. AunHF dI ies Xojnf nuUM hor bl imilaf, jdoN ies ielfky ivwc, vwzI ËmInI mflkI vfly aijhy invyÈkF AunHF vwl shfieqf df hwQ vDfieaf, izvYWlprF, ijnHF df kihxf hY ik ies Xojnf nfl sfry, afpxI ËmIn ƒ sFJy qOr ‘qy rlfa ky, ivkfs kMmF ivwc qyËI ilaf skdy hn, aqy hr iksy dy ihwq vI surwiKaq rihxgy. ËmIn df ptf jF AunHF df

muKiqafrnfmf iksfnF dy nF ‘qy hI hovygf, ijs nfl AunHF ËmInF Auqy AunHF dI mflkI df aiDkfr surwiKaq rhygf. ainl suly- 1960 dy dhfky ivwc nvI muMbeI dy ÈurUafqI ivkfs ‘c mhwqvpUrn BUimkf inBfAux vfly tfAUn plfnr- ny iksfnF dI shfieqf kIqI hY, ies smfwrt istI skIm dy leI zrfPt iqafr krn ivwc, ijs ƒ iszko ƒ sONipaf igaf hY. AuNJ, pihlI vfr nhIN hoeI hY iksfnF dI ieh anoKI pihl. aFDrf pRdyÈ dI nvIN rfjDfnI amrfvqI dy inrmfx leI ivjyvfVf aqy guMtUr dy ivckfrly ielfky dy iksfnF ny 30 hËfr eykV ËmIn ƒ sFJf kIqf hY: ies ‘qy ey pI kYpItl rIjn izvYlpmYNt aQfirtI iek afDuink-sLihr ivkisq krygI. hor iek imsfl mgrpfTf Èihr dI vI hY. ieh 120 iksfnF dI ËmIn ‘qy vsfieaf igaf hY, ijnHF ny iml ky puxy dy hwdpsr ipMz ivwc iek tfAUnisLp bnfAux df PYslf kIqf. ies dy munfPy ivwc iksfn brfbr dy ihwsydfr bx gey. ies tfAUniÈwp ivwc hux 2 skUl, 1 spYÈiltI hspqfl, ÈfipMg mfl, rYstorYNt, grIn eyrIaf, afid, hYn. XfnI hux AunHF kol Kud afpxI iek aijhI smfwrt istI hY, ijs ivwc afpxI hr ËrUrq pUrI krn df ieMqjLfm AunHF Éud kIqf hY.

BKdf

Page 9: Nov 2015 preet lari

9

2015dsMbr

99 {jnm iPLroËpur pMjfb. pMjfb XUnIvristI qoN 1979 ivwc pI[aYc[zI. ies smyN inAUXfrk, amrIkf, ivc sQfpq hn qy istI XUnIvristI ivwc ihMdI BfÈf dy aiDafpn df kfrj krdy hn. keI khfxI sMgRih, nfvl, kfiv-sMigRh qy afqm-kQf vI ilK cuwky hn. ienHF dIaF rcnfvF aMgryËI,PLrYNc, zwc,bMglf, AuVIaf,asmI, pMjfbI qy AurdU ivwc anuvfdq ho cuwkIaF hn. ienHF dy aMgryËI ivwc lyK amrIkf, ieMglYNz qy Bfrq dIaF vwK vwK pwiqRkfvF ivwc pRkfÈq ho cuwky hn.

Auh mYƒ acfnk hI imilaf sI qy Auh vI Aumr dy ies pVfa ‘qy jdoN mYƒ iksy mrd dI qlfÈ nhIN sI, mYN

iekFq ivwc rm cuwkI sI qy myry jIvn df kyNdr isrP myrI lyKxI hI sI [[. Auh mYƒ imilaf vI lyKxI dy rfhIN hI sI. myrf nfvl pVH ky sMprk kIqf. Auhny mYƒ icwTI ByjI, imlx dI iewCf Ëfihr kIqI. Pyr PoLn kIqf. eynI dUr afAux dI kI loV aY? koeI dUroN af irhf hovy qF myry AuWqy boJ pY jFdf aY, ihMdusqfnI afdqF jFdIaF nhIN. mihmfn-invfËI, afid. mYN soicaf ieMnI dUr inAUXfrk af ky imlx dI kI ËrUrq sI . kdy ikqy jfvFgI qF iml lYxf. pr Auhny qF iml ky hI gwl krnI sI, afAux df kÈt AuTfAuxf hI sI. hFa krnI peI, smF dyxf hI ipaf. pr Auh Gr nhIN afieaf, hotl ivwc ruikaf qy mYƒ PLon kIqf. ‘‘qusIN mYƒ lMc ‘qy rYsqrF ivwc imlo, pqf dy idMdf hF[[[[[Aus rYsqrF df Kfxf vDIaf huMdf aY.`` ‘‘TIk.`` myry rYsqrF ivwc dfKl huMdy hI iewk nOjvfn AuT ky myry vwl viDaf qF mYN smJ geI ik ieho Auh ÈKs hovygf ijhƒ mYN imlx afeI aF. Auhdf viDaf hoieaf hwQ vyK ky mYN vI hwQ vDaf idwqf. “rfjf.`` mYN iDafn kIqf qF Auh mYƒ afpxy nfloN Aumr ivwc Gwto Gwt ds sfl Cotf jfipaf. swT sfl dI Aumr ivwc phuMc ky hux iËafdfqr imlx vfly mYQoN Gwt

Aumr dy hI huMdy aY, so ieh koeI nvIN gwl nhIN lwgI. AuNJ afpxy qoN CotI Aumr vfilaF ivwc iewk dmKm- AUrjf huMdI hY ijs dI Koj mYƒ hmyÈf rihMdI aY. ‘‘ qusIN jfxdy E nf ik mYN quhfƒ ikAuN imlxf cfhuMnf vF? ``‘‘qusIN Èfied afpxy pwqr ivc kuJ ieÈfrf kIqf sI pr mYnU iDafn nhIN.`` ‘‘ mYN quhfƒ iewk khfxI dyxI cfhuMdf hF. `` ‘‘mYƒ ? ikAuN ? `` ‘‘ ikAuLik qusIN ijs qrHF ilKdy ho, ÈbdF df ijs qrF shI iesqymfl krdy E , bhuq pfrdrÈI aqy dlIl vflf huMdf aY. lwgdY ijvyN gwl hor iksy ZMg nfl khI hI nf jf skdI hovy. Auh kihxgy, qF kuJ hor BfvyN ho

iewk aDUrI khfxI

khfxI

suÈm bydI

wmyry rYsqrF ivwc dfKl huMdy hI iewk nOjvfn AuT ky myry

vwl viDaf qF mYN smJ geI ik ieho Auh ÈKs hovygf ijhƒ mYN imlx

afeI aF.

Page 10: Nov 2015 preet lari

dsMbr

10

2015

101010101010

khfxI

jfvy pr Aus qrFH vfprI nhIN huMdI. jo asr quhfzI gwl ivwc hY Ausdf koeI sfnI nhIN . `` ‘‘ lwgdY qusIN kyvl mYƒ piVHaY?`` Auhny myrI itwpxI ƒ suxI axsuxI kr idwqf. Pyr quhfzy pfqr ieMJ lwgdy ny ijvyN ijAUNdy jfgdy iensfn huMdy ny , ‘‘ lwgdY ijvyN ijAUNdy jfgdy sfhmxy Kloqy hox. jo cirwqr mYN quhfƒ dyxf cfhuMdf hF AuhdI rUh ƒ kyvl qusIN hI PV skdy E. `` ‘‘ dyKo, mYN quhfzy nfl koeI vfadf nhIN kr skdI ik quhfzI dwsI hoeI khfxI ƒ ilK skF. mYN ieMJ ilKdI nhIN. jdoN kuJ myry aMdroN AuWTdY mYN qdy ilKdI aF . `` ‘‘ pr mYN jo khfxI quhfƒ dyxI cfhuMdf hF Auh qF quhfzy ies amrIkI smfj dI hI aY. iewQoN dI iewk bdsUrq swcfeI, qusIN vI qF kuwJ mihsUs kIqf hovygf. `` mYN Auhdy vwl svflIaf nËrF nfl qwkdI rhI qy Auhny afpxI gwl jfrI rwKI- “awCf kI kdy qusI mihsUs kIqY ik eyQy pulIs dy hwQoN jdoN vI koeI jvfn mfiraf jFdY qF Auh kflf hI ikAuN huMdY ?`` AuhdI afvfË ivwc iewk zUMGI sWt suxfeI dy rhI sI. mYN cONk geI, ieh afdmI qF ihMdusqfnI mUl df aY, iPr iehƒ kfilaF nfl hmdrdI ikAuN ! aijhf mYN bhuq Gwt vyiKaf jF suixaf sI. afpxy ‘ies lok’

ƒ suDfrn leI iewQy afAux vfly sfry BfrqI, goiraF vrgf jIvn jIx dI hI rIJ rKdy ny qy AunHF vrgf hI bxn dI kfmnf krdy ny qy kflI lokfeI ƒ Ausy qrFH dyK ky vI axizwT krn dI koiÈÈ krdy ny ijvyN gory lok. AunHF df dosqI df hwQ vI goiraF vwl hI vDdY. Auh AunHF hI GrF jF iemfrqF ivwc rihxf psMd krdy ny ijQy gory rihMdy hox. Auh Auho ijhIaF hI nOkrIaF krnIaF psMd krdy ny ijvyN amrIkI gory. AunHF hI XUnIvristIaF, kfljF ivwc pVHn jfxf psMd krdy ny ijwQy iËafdfqr gory pVHdy ny. “jfxdI aF. inAUXfrk vrgy Èihr ivwc rMg-Byd pRqI ijho ijhI sihxÈIlqf vyKx ƒ imldI hY Auho

ijhI amrIkf ivwc hor ikqy nhIN. hr roË bfhr vfilaF nfl vfh pYNdY, afdI ho jFdy aF. Prk hoxf suBfvk lwgx lwg pYNdY. pr iewQy gorf rMg hI afm hY [[AuMJ dwKx ( amrIkf df-sM) dI gwl kwJ hor aY . AunHF lokF ny sdIaF qwk kfilaF ƒ dfs-gulfm bxfa ky rwiKaY, Auh AunHF leI iensfn nhIN KyqF ivwc juqx vfly pÈU sn, jF Bfr Zox vfly Koqy hn. AunHF ƒ ienHF dfsF ivwc nf qF koeI mfnvqf idwsdI sI qy nf hI Auh AunHF ivwc mihsUs krn jF dyK skx dI smrwQf smJdy sn. amrIkf df ieh kflf ieiqhfs afm qOr ‘qy Aus dy awj-vrqmfn ‘qy hfvI ho jFdY. gory ienHF ƒ brfbr dy hwkdfr mMn hI nhIN pfAuNdy, kfƒn ikMnf vI kfilaF dy hwk ivwc hovy. ajIb gwl aY nf iewk pfsy qF iensfn dI aËfdI ‘qy brfbrI dy mUl isDFqF qy ies dyÈ dI nINh rwKI geI aY qy iesy asUl-inXm nfl iesƒ aËfdI imlI hY pr bhuq sfry lok afpxI nsl ƒ AuWcI smJdy ny. quhfƒ pqf hY nf jdoN iewQy sMivDfn iqafr ho irhf sI qy mUl hWkF-aiDkfrF,ajLfdI-svqMqrqf qy brfbrI-smfnqf dI nINh rwKI jf rhI sI qF ieh svfl vI AuiTaf sI ik kI asIN afpxy kfly dfsF ƒ vI Auho suqMqrqf dyeIey ijhVI asIN afpxy leI mMg rhy hF jF mfnv jfqI leI mMg rhy hF. qF aKIr ivwc ies qrF df PYslf

iewk aDUrI khfxI

dupihr nUM iksy nUM duwK phuMcfE qF qIjy hI pihr Aus qoN vwD duwK quhfzy awgy pysL ho jfxgy. -iqruwkurl (qiml BfsLf dy 2000 sfl pihlF hoey Bgq kvI)

afpxy ‘ies lok’ ƒ suDfrn leI iewQy afAux vfly sfry BfrqI, goiraF vrgf jIvn jIx dI hI rIJ rKdy ny qy AunHF

vrgf hI bxn dI kfmnf krdy ny qy kflI lokfeI ƒ Ausy qrFH dyK ky vI

axizwT krn dI koiÈÈ krdy ny ijvyN gory lok.

suÈm bydI

Page 11: Nov 2015 preet lari

11

2015nvMbr

111111111111

hoieaf ik ijhVy smfj dy mYNbr hn AunHF leI hI suqMqrqf qy smfnqf dy aiDkfr hn qy ieh kfly dfs iksy smfj dy mYNbr nhIN hn. ikho ijhf Gor ainaF ik ijvyN Auh iensfn hI nhIN sn. iksy smfj dy mYNbr nhIN sn! Auh, koeI jMglI jfnvr jF bx-mfns sn. `` ‘‘ qusIN kyvl dwKxI amrIkf dI gwl kr rhy E pr dyKo, AuNJ amrIkf dy AWuqr ivwc ËubfnI sMvydnf qy hmdrdI qF KUb ivKfeI jFdI aY pr asl ivwc ieh lok kfilaF ƒ aYn afpxy brfbr smJx ivwc afpxI hyTI mMndy hn. qusIN vyKdy ho ijwQy ijwQy kfly Gr KrIddy ny AuQoN gory inkl jFdy ny . ies nfl qF sfzIaF sfiraF dIaF ÈklF bdl jFdIaF ny, jfiedfd dIaF kImqF izwg jFdIaF ny ik iewQy qF kfly iËafdf rihMdy ny. AuproN siBa idKdy hoey vI asIN PLrk-BydBfv Gwt qF nhIN kIqy .`` mYN ikhf , ‘‘ asIN ihMdusqfnI ikhVy Gwt aF, sfzy ivwc ikhVy gory kfly df PLrk krnf Gwt hY. asIN vI goiraF nfl hI AuWTxf bYTxf psMd krdy hF , AunHF nfl dosqI ‘qy mfx krdy hF. gorI vhutI qF ÈOk nfl Gr lY afAuNdy hF , ihMdusqfnI kflI ‘qy nwk buwlH cfVHdy hF. ies rMg dy aihsfs qoN qF asIN vI Aupr AuTxf hY. ‘‘bws qusIN myrI gwl ƒ smJogy, mYN quhfƒ hI dyxI cfhuMdf hF

ieh khfxI, plIË qusIN ËrUr ilKo.`` ‘‘ Auh qF KYr mYN vyK lvFgI pr qusIN qF ihMdusqfnI lwgdy E. qusIN iksy kfly dy bfry ivwc [[[[[[[[`` “mYN bhuq Cotf huMdf hI iewQy phuMc igaf sI. iewQy hI vwzf hoieaf hF. myrf afpxf rMg vI qF eynf sFvlf hY ik lok keI vfr mYƒ AunHF ivwc hI igx lYNdy ny. bws myry vfl GuMGrfly nhIN hn.”

‘‘shI. `` ‘‘ myry mF bfp aPrIkf qoN hI iewQy afey sn. mYN cfr pMj sfl df hovFgf jdoN Auh kInIaf qoN imËUrI afey sn. quhfƒ Èfied ieh mihsUs nhIN hoieaf ikAuNik qusIN myry ihMdusqfnI nfm qoN jfxUM ho. nfm htfa ky vyKo qF [[[myry mF bfp

imËUrI ivwc hI itk gey. pr skUl ivwc igaf qF dosqIaF vI kfilaF nfl hI huMdIaF sn. AunHF dy nfl hI mYƒ afpxfpx lwgdf sI . afKrkfr rMg qF gorf myrf hY nhIN sI.” asIN ieMnI dyr qwk gwlF krdy rhy ik rYsqrF bMd hox df smF ho igaf. mYN bYry dy ichry ‘qy bycYnI mihsUs kIqI, Auh kih irhf sI ik kuJ hor cfhIdY jF Auh ibl lY afvy. mYƒ cMgf nhIN lwgf ik myËbfn ƒ iksy pRyÈfnI ivwc pfvF so Jwt kih idwqf, ‘‘ lY afvo cYk. ``

iewQy ibl ƒ cYk kihMdy ny . ‘‘qusIN cfhvo qF myry Gr cwl skdy E. gwlbfq AuQy cwldI rvHygI . `` Auh QoVHf ijhf cONk igaf. pihlF mYN jfx buuwJ ky Auhƒ Gr nhIN sI bulfieaf, axjfxy ivakqIaF ƒ mYN Gr nhIN bulfAuNdI. pr hux Auh mYƒ bhuq dieafvfn ijhf iensfn jfipaf ijhVf afpxy leI nhIN, iksy hor leI soc irhf sI. mYƒ aYho ijhy lok bhuq Gwt imldy ny. ijs qrHF dy lyKkF ƒ mYN imldI hF AunHF ƒ iml ky hmyÈf aYho mihsUs huMdf aY ik lyKk svfrQI jIv huMdy ny. myrf afpxy vwl iDafn jFdY. hmyÈf afpxIaF ËrUrqF df iDafn rwKdI aF, afpxy smyN vlo kMjUsI, afpxy sfDnF dI bcq ik bws kuJ nf krnf pvy, dunIaf df sfrf

iewk aDUrI khfxI

khfxI

asIN ieMnI dyr qwk gwlF krdy rhy ik rYsqrF

bMd hox df smF ho igaf. mYN bYry dy ichry ‘qy bycYnI mihsUs kIqI

“Xuvswqf” ny tfeImË afÌ cMzIgVH nfl iml ky gurU nfnk dy pRkfÈ Auqsv Auqy bhuq hI hoxhfr pr pYsy Kuxoˆ kmËor kuVIafˆ leI pRkfÈ dI ikrn bxn leI awgy afey dfnI pirvfrfˆ, swjxfˆ nfly myl krfieaf hY.

suÈm bydI

Page 12: Nov 2015 preet lari

12

2015dsMbr

1212

khfxI

smF isrPlL ilKx ivwc lgfa dyvF. AuNJ vyiKaf jfvy qF iksy ƒ kI Prk pYNdy ik PlfxI ikqfb qusIN ilKI jF iksy hor ny. dunIaf quhfzy ilKx nfl qF cwldI nhIN nf rukdI aY. Pyr mfrks aqy Prfiez ny dunIaf ivc ikMnf ku PLrk pf idwqf ? ieh khfxIaF,kivqfvF,nfvl ilK ky Blf asIN dunIaf ƒ kI dy dyvFgy ! qy GmMz eynf ik sfƒ pUjo, snmfn kro sfzf ik asIN PlfxI ikqfb ilKI hY, PlfxI gwl kih idwqI jo pihlF iksy ny nhIN khI. afpxIaFsrkfrF qoN mMg krdy hF ik ikAuN nhIN klfvF dy ivkfs leI kuJ krdIaF. BfvyN jnqf ikMnI vI grIbI ikAuN nf Bog rhI hovy, sfzy leI Krcf ËrUr kwZxf cfhIdY. `qy jdoN iksy ƒ ienfm iml jfvy qF asIN sV BWuj ky suafh ho jFdy hF jF Pyr dfavf krn lwgdy hF ik asIN qF ienHF ienfmF qoN ikqy AuWcy hF. qy kdy kdy ieh, rfjf vrgy isriPry, af ky sfzy hMkfr ƒ pwTy pf jFdy ny qy asIN ies qrFH BVkx lwg jFdy hF ijvyN sfrI dunIaf df Aujflf sfzy nfl hI kfiem hovy. Auh clf igaf `qy mYN afpxy afp ƒ svfl krdI rhI ik kI myrI sMvydnf(hWsfs hoxf) ieMnI nhIN vD-bx cukI ik mYN AunHF duwKF dI khfxI ilK skF ijnHF ƒ mYN afp nhIN Jwilaf pr myry vrgy iewk hor iensfn ny Jwilaf hY. ijho ijhf kfly gory PLrk Byd iewQy hY Aus qoN

ikqy BYVf ivhfr qF mYN vwzI hMuidaF afpxy hI mulk ivwc aCUqF nfl huMdf vyiKaf hY. rwiKaf hoieaf jmFdfr jdoN afAuLdf sI qF bfhroN hI twtI sfP kr ky cilaf jFdf sI. rfq dI byhI rotI asIN Aus dI JolI ivwc pf idMdy sI pr kdy Auhƒ Coihaf nhIN. dUr dUr rihxf ik ikDry glqI nfl CUh nf jfvy. AusqoN boa afAuNdI sI sfƒ. guslKfnf mfeI hI sfPL krdI sI. AuhdI jfq kuwJ Aupr hovygI pr ikwQy sI sfzy mn ivwc snmfn. AunHF sB ƒ afpxy qoN Coty qy hIx smJxf. Auh ivcfry snmfn dI afs vI ikwQy krdy sI! ieh cyqnf qF myry ivwc iewQy af ky hI afeI ik hr iksm df Gr df nOkr sfzy leI nOkr XfnI hIx sI, Auhƒ gflI vI idwqI jf skdI sI,

byiewËqI Bry Èbd vI afKy jf skdy sn qy iehdy leI sfzy aMdr koeI aprfD-gunfh dI Bfvnf pYdf nhIN sI huMdI. hux mYN ies qrHF socdI hF ik sfzy ivwc pUrn mfnvqf-mukMml iensfnIaq nhIN bxn- hox idwqf jFdI. ijvyN iewQoN dy goiraF ny ieh ZMg kwiZaf hY ik kfly siBa smfj dy mYNbr nhIN huMdy, Ausy qrHF sfzy ÈfsqrF ny vI ieh dlIl idwqI hY ik AunHF df kMm hI AucIaF jfqF dI syvf krnf hNY; jykr asIN AunHF ƒ afpxy Auc asQfnF mMidrF, afid, ivwc nhIN jfx idMdy jF Èfsqr pVHn df hwk nhIN idMdy qF shI hY; AunHF df qF bws ieho kMm hY ik jo iGrxq jF mmUlI kMm asIN nhIN krnf cfhuMdy AunHF koloN krvfey jfx. AuproN iJVk JMb sB jfieË. Gr df kwJ corI hox ‘qy nOkrF ‘qy ielËfm lgf dyxy , nOkrI qoN kwZ dyxf ieh sB afpxy Gr ivwc hI qF vyiKaf sI mYN . pr AudoN AunHF nfl ho rhI byiensfPI ƒ TIk qrHF vyK nhIN sI skdI. mF ny Gr sMBflxf huMdf sI . AunHF koloN iJVk JfV ky kMm nf lYNdI qF kOx sMBfldf eynf vwzf Gr. sfzy sB skUl jfx vfly bwicaF dy kMm. bws iewk hI dlIl- ienHF ibnHF kMm vI qF nhIN srdf. iesy qrHF kuJ amrIkI goiraF ny ikhf sI ik dfs pRQf Kqm krnI Auicq-vfjb nhIN ikAuNik ies ibnF smfj df guËfrf nhIN . sfrf arQcfrf ivgV jfvygf . jykr Kyq

iewk aDUrI khfxI

purfxI idwlI dIaF glIaF ivc nfcIaF,1907.

jdoN iksy ƒ ienfm iml jfvy qF asIN sV BWuj ky suafh ho jFdy hF jF Pyr dfavf krn lwgdy hF ik asIN qF ienHF ienfmF qoN ikqy AuWcy

hF.

suÈm bydI

Page 13: Nov 2015 preet lari

13

2015dsMbr

13

2015

13

khfxI

vfhuxy hn qF kfly dfs-gulfm vfhuxgy, PYktrIaF ivwc Auho hI ipsdy sn, Bfr Auh hI ZoNdy sn , ienHF dy mihlF vrgy mkfn AuhI bxfANudy sn, Gr dI sPLfeI, Kfxf- sB AunHF dI iËMmy. gory kyvl pRbMD krdy , vwzy vwzy kMm- lyKf rwKxf, vpfr vDfAuxf, kfilaF ‘qy hMtr clfAuxy, ËbrdsqI kMm lYxy. Aus rfq mYN sON nhIN skI. sOx qoN pihlF tI[vI[ Auqy KbrF dyKx lwgI qF Ausy kfly lVky df ichrf skrIn ‘qy Cipaf hoieaf sI. Aus inhwQy gBryt dy cyhry ‘qy mYƒ iewk msUm ijhf Bolfpx idKfeI dy irhf sI. srIr ËrUr vwzf sI Ausdf. Cy Puwt qoN kuJ Auqy hI kwd, lMmf Aucf,qFby vrgf cmkdf gUVHf rMg, vfl GuMGrfly, iPnsIaF nfl Biraf hoieaf ichrf suMdr ichrf nhIN sI pr zrfAuxf vI nhIN sI, iewk lfprvfhI ijhI sfrI dunIaf vWl qy afpxy vfl. pr ieMJ huMdf hY qy aksr huMdf hY ik lok lMmy Aucy, kfly gBrytF dy vwzy kwd kfT qoN zr jFdy hn. kI iesy krky pulIsmYn zr igaf qy Aus ivcfry ƒ golIaF nfl BuMn idwqf. byprvfhI ËrUr sI Aus dy ichry Auqy, lfprvfhI vI qy GmMz vI, jvfnI df qy Kfs krky kwcI jvfnI df. zr vI qF sI nhIN qF Bwjdf ikAuN. pr ikAuN nPLrq BrI hY ienHF dy idlF ivwc, smJ nhIN skdf Auh. nPrq jo ieiqhfsk hY, pYdfieÈI

hY, ies leI hY ik bcpn qoN AunHF ƒ isKfieaf igaf hY ik qusIN cMgyrI nsl dy ho. quhfzf gorfpx hI quhfzy Auqm hox df pRmfx-sbUq hY. kyvl srIr df rMg hI ieh dwsx leI kfPI hY ik quhfƒ dunIaf dy vDIaf, aihm-mhwqvpUrx kMmF leI cuixaf igaf hY. iewQy AuNJ qF lokqMqr hY pr iks kol qfkq hovygI qy iks kol nhIN, ieh srIr dy rMg dy afDfr ‘qy PYslf kIqf jfvygf. quhfzy bwcy Auqm skUlF ivwc nhIN jf skxgy ikAuNik AunHF df rMg quhfzy vrgf hY, Auh vI Ausy qrF smfj dI Auqmqf qoN vFJy rihxgy ijvyN qusIN. Gr af ky gwlbfq jfrI rhI qF mYN puiCaf, ‘‘kI qusIN jfxdy sI Aus lVky ƒ ?``

jfxdf sI ? [[[hF ËrUr jfxdf sI. jfxdf sI ik Auh ikMnf Bolf qy nrm idl lVkf sI. gusYl jrUr sI, iblkul ikÈorF-aWlHVF dI qrHF pr PflqU JgiVaF ivwc nhIN sI pYNdf. dosqF nfl iml ky BfvyN ikMnf hI KwpKfnf mcf lvy pr aprfD-jurm vrgI iksy cIË nfl AusdI koeI vfkPIaq nhIN sI. mF isKfAuNdI rihMdI sI skUl df kMm TIk qrHF nfl kiraf kr, iksy burI sMgq ivwc nhIN pYxf. dosq qF Ausdy sfry gvFZ dy kfly lVky hI sn . kuJ ÈYqfn sn, kuJ Boly. pr Auhny koeI glq kMm nhIN kIqf. koeI aYho ijhI iÈkfieq kdy nhIN afeI . hF Bwijaf ËrUr sI, pulIs dy zr qoN Bwijaf sI. ieho Aus df ksUr sI. kfÈ mYN AuQy huMdf qy Auhƒ slfh dy skdf ik bwcy, Bwjx dI koeI ËrUrq nhIN . qUM koeI aprfD-jurm nhIN kIqf. mYdfn ivwc Kyzxf,hwsxf,Èor mcfAuxf vI jykr aprfD hn qF lfanq hY ies dyÈ Auqy `qy iewQoN dI afËfdI Auqy. Aus rfq mYN sON nhIN skI. iPr vI lwgf ik ieh khfxI nhIN ilK skdI mYN . mYƒ kI pqf Auh lVkf jdoNN Bwijaf qF Ausdy mn ivwc kI sI. ho skdf hY Auh afps ivwc iml ky koeI ÈYqfnI krn bfry soc rhy hox. iesy krky pulIs dI gwzI vyKky Bwj Kloqy. pulIs ny roikaf qF Auh qyËI nfl Bwj pey qF AunHF ƒ rokx leI pulIs ƒ golI clfAuxI peI. AuNJ KbrF ivwc qF ieh ikhf igaf hY ik

iewk aDUrI khfxI

rom df 97 sn df, ieMglYNz lwBf, iek jnmidn dy Kfxy leI bfkfiedf swdfpwqr. iek aOrq vloN dUjI nUM.

iewQy AuNJ qF lokqMqr hY pr iks kol

qfkq hovygI qy iks kol nhIN, ieh srIr

dy rMg dy afDfr ‘qy PYslf

kIqf jfvygf.

suÈm bydI

Page 14: Nov 2015 preet lari

14

2015dsMbr

141414

khfxI

pulIs knstybl ƒ jfipaf ik lVkf Aus Auqy hmlf krn lwgf hY, qF golI clfeI . jdoN clfeI qF iewk golI nhIN cfr pMj iekwTIaF clfeIaF qF jo imMtF ivwc hI Kqrf tl jfvy. jvfn lVikaF df tolf aDyV-aDKV iksm dy hMZy vrqy pulIs aPsrF ƒ zrfa vI qF idMdf hY, qy Pyr afpxI surwiKaf leI dUijaf ƒ mfr suwtxf qF gYr-kƒnI vI nhIN. ienHF gBrytF ivwc pulIs dI ieMnI dihÈq ! pulIs ienHF dI rwiKak-rfKI nhIN ienHF leI iewk rfKÈI ÈkqI hY ijs koloN kyvl ziraf hI jf skdf hY, surwiKaf df koeI Brosf nhIN. mYN jdoN pulIs dI gwzI vyKdI hF qF Brosf ijhf bwJdf hY. afpxy afp ƒ surwiKaq mihsUs krdI hF. jy rsqf Buwl jfvF qF jfxdI hF ik ieh shI rsqy ‘qy pf dyxgy. pr ienHF gBrytF dI ies qrHF dI pRqIikRaf(huMgfrf)ikAuN nhIN huMdI ? ienHF socF dy drimafn mYN Aus qoN puwiCaf, ‘‘quhfƒ ies lVky nfl eynI hmdrdI ikAuN hY ? kI quhfzf irÈqydfr hY ? `` “mYN qF inaF dI mMg kr irhf hF, Auhƒ inaF idvfAux leI lV irhf hF. bws, qusIN aijhI khfxI ilKo ik lok AuhdI aMqrafqmf ƒ smJ skx, Auhdy aMdrlI msUm swcfeI ƒ smJ skx, AusdI jvfnI ‘qy tuwty kihr qy byiensfPI bfry jfx skx. afKrkfr ikAuN, ikAuN hr kflf lVkf

jvfn huMdy huMdy ies smfj df srfp bx jFdf hY. ikAuN Auhƒ sfDfrx jIvn jIx dy hwk qoN vFJf kr idwqf jFdf hY ? Auhdf glf KuwlHx qoN pihlF hI ikAuN Got idwqf jFdf hY. jF qF pulIs dIaF golIaF df iÈkfr ho jFdy ny jF iPr jylHF ivwc sV ky sfrI Aumr kwt idMdy ny. ikAuN ? `` mYN Aus ivawkqI pRqI hWsfs-sMvydnÈIl ho rhI sI jdoN ik myry aMdr koeI khfxI afkfr-sLkl nhIN lY rhI sI. mYN Auhƒ aijhf koeI vcn nhIN dyxf cfhuMdI sI ik mYN Aus lVky dy bfry ivwc ilKFgI. iPr vI myrf Auhdy nfl iewk zUMGf irÈqf bxI igaf. Auh myry Gr Tihr skdf hY, mYN afiKaf. asIN aksr lMbf smF ibqfAuNdy . mYƒ AuhdI AuzIk rihx lwg peI. kdy kdfeIN Auhƒ

afpxy kol bulfa lYNdI. Auh hmyÈf koeI nf koeI ZMg lwB hI lYNdf, nfl smF ibqfAux df. koeI gumnfm ijhf irÈqf bxdf jf irhf sI sfzy dovF dy ivckfr ! Auhdf afAuxf mYƒ cMgf lwgdf. ikDry nf ikDry mn ivwc AuzIk bxI rihMdI. iPr iewk vfrI mYN Auhƒ puwiCaf, ‘‘ amrIkf ivwc keI ÈihrF ivwc aijhy byiensfPI vfly hfdsy hoey hn, quhfzI mfeIkl ivwc hI idlcspI ikAuN hY ? `` Auh cuwp irhf pr Aus dIaF awKF kfPI kuJ kih rhIaF sn. ikMnI pIV,ikMnf KflIpx, ikMnI lfcfrI sI AuhdIaF awKF ivwc ! plF ivwc hI ijvyN duwKF dy prnfly vg AuTy . “qusIN swcIN jfnxf cfhuMdy E?” mYN AuhdIaF awKF ivwc Jlkdy hoeI pIV dy prCfivaF ivwcoN kuwJ lwBx dI koiÈÈ kr rhI sI. ‘‘myrf bytf sI Auh . `` ‘‘ Eh ? awCf qF [[[[[[[? `` ‘‘ aPrIkI amrIkn nfl ÈfdI kIqI sI. myry nfl kflj ivwc sI. bhuq ipafr sI asfzf , sfzy ipafr dI sMqfn sI Auh. `` mYN cuwp sI. ikvyN brdfÈq kIqf hovygf dovHF ny, iewko iewk sMqfn ƒ ies qrHF gMvfa dyxf. iewk byksUr, inrdoÈ bwcy df pulIs dy hwQoN blI hoxf. ‘‘ mYƒ aPsos hY . eynf kuJ bIq igaf quhfzy nfl [[[[[[qy quhfzI pqnI ? `` ‘‘ hF myrI pqnI ! [[[[[[[`` Auhny

iewk aDUrI khfxI

pMjfb bIGf brgyz bIbIaF : sLfmlftF leI kmrkwsy

ienHF socF dy drimafn mYN Aus

qoN puwiCaf, ‘‘quhfƒ ies lVky

nfl eynI hmdrdI ikAuN hY ?

kI quhfzf irÈqydfr hY ? ``

suÈm bydI

Page 15: Nov 2015 preet lari

15

2015dsMbr

1515

khfxI

Bry hoey gly nfl hAukf ilaf. lwgf huxy Puwt Puwt ky ro pvygf. Auhƒ afpxf drd sMBflxf byhwd muÈikl lwg irhf sI. ‘‘ Auh [[Auh [[[`` ies qoN awgy Auhdy mUMh ivwcoN Èbd nhIN sn inkl rhy. Auh cuwpcfp ËmIn ‘qy awKF itkfeI bYTf sI. myrI ihMmq nhIN peI ik Aus koloN awgy koeI svfl puwCF . ‘‘ pfgl ho geI sI Auh ! `` Auhny ikhf. myrIaF svflIaf nËrF Aus qy itkIaF hoeIaF sn. ‘‘ myry nfloN ikDry iËafdf ipafr krdI sI Auh Auhƒ , mF sI nf , mF df idl kmËor huMdY, jvfn, hsmuK, ijAUNdf jfgdf, hwsdf Kyzdf bytf jdoN Èfm ƒ Gr vfps nhIN afAuNdf qy Gr vfps afAuNdI aY AuhdI KUn nfl lwQpwQ loQ. Auh vI iswDI Gr nhIN afAuNdI Auhƒ lwBx leI pulIs styÈn jfxf pYNdY. lfvfirs nMgI lfÈ peI rihMdI aY ËmIn `qy , GMitaF bfad bVy afrfm nfl jFdI hY lfÈ AuTfAux vflI gwzI. Èfied jy kuJ smF pihlF hspqfl iljfieaf jFdf qF bc vI skdf sI. srIr df sfrf KUn nuwcV suwkf sI, nbË TMzI pY cuwkI sI. iewk TMzI mOq df aYlfn. AunHF rgF ivwc vgdy grm KUn df ies hwd qwk TMzfpx, ijvyN awg dy goly ƒ brP dI TMzI JIl ivwc gwz idwqf igaf hovy. qusIN afp hI soco kI hoieaf hovygf Ausdf hfl! `` mYN afpxf sfh rok ky iewk sunx

vflI mÈIn bxI hoeI sF. srIr dy rONgty ikwlF dI qrHF sKq ho gey sn. ‘‘ Auh [[[Auh`` roxf Cuwtx nfl AuhdI afvfË iGigaf geI sI. ‘‘ pqf nhIN ikMnf ku vwzf idl hovygf Auhdf ! mfP kr idwqY AuhnyN. roNdI rihMdI ey qy rwb koloN mn dI ÈFqI mMgdI rihMdI aY. bVI Dfrmk hY. hr aYqvfr crc jFdI aY. pfdrI vI Auhƒ qswlI idMdY ik qyry byty df bildfn ËrUr awCf nqIjf lY ky afvygf . vyKo nf, Auhdy kol vIlcfrI qoN isvfa hor kI ey. aksr Gor AudfsI ivwc clI jFdI ey. awjkwlH ielfj leI Auh iewk mnoivÈlyÈk kol jf rhI hY. bVI ajIb hflq hY Aus dI. kdy kdy bhuq ivÈfl ihrdy vflI bx jFdI hY

qy kdy kdy bOKlf ky kihMdI aY -‘‘mYN vI ienHF ƒ Cwzx vflI nhIN ``. pr ivcfrI kry vI qF kI kry. hr iksy dy bwcy dI qF mdd krdI sI. AunHF ƒ shI rsqy ‘qy cwlx dI iswiKaf idMdI sI `qy afpxf hI bytf [[[[[ikvyN sihx kry. ‘‘ bws [[[[ijs idn qoN arQI AuTI aY AuhdI ijMdgI qihs nihs hI ho geI aY. kdy pUjf, kdy iÈkfieqF, kdy pfglF vrgf ivrlfp `qy keI idnF qwk mOq vrgI cuwp, iesy leI qF quhfzy kol [[[[[[[`` Auhny iksy qrHF nfl isr cuwk ky myry vwl vyK ky awK imlfeI qy boilaf, ‘‘dwso ilKogy myrI khfxI ?” myrIaF awKF BrIaF hoeIaF sn. Èbd qF sn hI nhIN myry kol. Aus smyN myrI BfÈf kyvl ro skdI sI, iksy CtptfAuNdy-ivafkul Jrny dI qrHF vih skdI sI. Auhƒ khfxI ivwc ikvyN Zfl skdI sI ? ikvyN ilKFgI iehdI khfxI. ieh qF iehdI lVfeI aY jIhƒ jfrI rwKx leI Auhny khfxI kihxI aY. pr mYN kI CUh pfvFgI Aus dy drd dy Byd ƒ! ikvyN ilKI jfvygI ieh khfxI. ikwQy aqy ikvyN Kqm krnI hovygI ieh khfxI !

pMjfbI: suKpfl isMG huMdl 98145-28282 (‘hMs` ihMdI idwlI sqMbr 2015)

iewk aDUrI khfxI

ksLmIr 1903

pqf nhIN ikMnf ku vwzf idl hovygf Auhdf ! mfP kr idwqY AuhnyN. roNdI rihMdI ey qy rwb koloN mn dI ÈFqI mMgdI rihMdI aY.

suÈm bydI

Page 16: Nov 2015 preet lari

16

2015dsMbr

16161616

khfxI

tomYto sUp divMdr kOr

-jy qusIˆ ieh dyKxf hovy ik smfj ikMnf ku swiBa jfˆ iÈÈt hY qfˆ ieh dyKo AuQoˆ dy lok afpxIafˆ aOrqfˆ nfl iks qrHfˆ df ivvhfr krdy hn. -bcf Kfn

ieh sqrfˆ Pysbuwk qy pVH ky imisË brfV afp muhfry bolI : ikMnI gihrI gwl khI hY ies lyKk ny,sfzy smfj dI hoˆd iehnfˆ sB cIËfˆ `qy hI qfˆ inrBr krdI hY,asIˆ aOrqfˆ sfrI iËMdgI afpxy pqI qoˆ isrÌ iewËq hI mMgdIafˆ hfˆ qy Auh vI sfnUM nsIb nhIN huMdI. bcpn ipE dIafˆ iJVkfˆ `c lMGdY,jvfnI vwzy vIr dy zr nfl, Pyr ivafh qoˆ bfad pqI dIafˆ gflHfˆ qy suhirafˆ dy qfny-imhxy aqy buZfpf juafkfˆ dy isr `qy, kI kry iewk afm aOrq ijs dI sfrI Aumr ieho DMdy ipwtdI dI lMGdI hY. ieh socdI imisË brfV bolI: mYˆ ieh sB kI socx lwgI! brfV sfihb qoN

cMgf pqI koeI hoxf Blf, kdy Auhnfˆ mYnUM iksy cIË leI roikaf toikaf nhIN. cwl AuT mnf, cwlIey, afpxy Ipad nUM bMd kr. bfkI dy cfr GMty dI iÈPt pUrI krn leI muV iqafr. “Eky grlË lyts gYt bYk tU d jOb[[[[” afpxI ds virafˆ dI jOb ivwc awj pihlI vfr solfˆ GMty lgfqfr kMm kr rhI sI. styt ivwc PlU nfl keI mOqfˆ ho geIafˆ sn. stfÌ dy keI mYˆbr bImfr sn qy hr koeI zbl iÈPt lfAux nUM mjbUr sI. aYmrjYˆsI vfrz mrIjfˆ nfl Biraf ipaf, “AuÌ!!! E mfie gOz!” imisË brfV ny TMzf hAukf lY ky ikhf, qy rijstr qoˆ nfm pVH ky “aMgd bfjvf” kih ky hfk mfrI, qfˆ iewk inwkf ijhf mfsUm ichrf, ibwlIafˆ awKfˆ vflf cfr ku sfl df jvfk, XYlo lfien nUM Pflo krdf aMdr af igaf, AuhdI mfˆ ipCy ipCy af KVHI hoeI qy sihmI ijhI avfË `c bolI, “hYlo imisË brfV”, qfˆ Xwk dm Auhny isr Auwqy cuwikaf qy muskurfAuˆdI hoeI bolI, “E mfie gOz! rfjvIr! iejL dYt XU? afÌtr sc af lOˆg tfeIm hnI,hYv ey sIt plIË[[[” bwcy dy vfeItl sfeIn cYwk krn `qy pqf lwigaf, AuhnUM bhuq qyË buKfr qy pyt ivwc isvIar ienÌYkÈn hY ijs krky AuhnUM qurMq hspqfl dfiKl krnf pYxYN | zrI sihmI hoeI rfjvIr muV muV aMgd df isr plosdI qy Audfs ingfh

nfl imisË brfV vwl qwkdI ik kuJ qfˆ dwsy, ies nMnHI jfn nUM aKIr kI hoieaf, ikAuˆ hoieaf[[[? nrs Auhdy hwQ bMnH KUn nfl itAUbfˆ BrI jfˆdI hY aqy dUjI nrs aYksry leI vIHlcyar lYx leI dOVI- ieh sfrI hPVf dPVI Auhdy aMdr zr df qUÌfn lY afeI. AuhnUM ieMJ lwigaf ijvyˆ sfgr dI iewk ivÈfl lihr muV Ausdy ryqly Gr nUM Ìnfh kr dyvygI qy Auh iPr ies BIV `c iekwlI rih jfvygI. ieh sB soc Auh jor nfl cIKI, “kYn XU plIË tYl mI,vwts rOˆg ivd mfie sn! [[[[eynf kih Auh byhoÈ ho geI. stfÌ nUM BfjVfˆ pY geIafˆ. “ÈI hYz aYn aYˆgËfieatI atYk”,imisË brfV ny Auhdy vfeItl sfeIn cYk krdy hoey ikhf. stfÌ vloˆ AuhnUM dubfrf hoÈ ivwc ilafˆdf igaf qy Auhdy vI sfry loVIˆdy tYst mOky `qy kIqy gey. rfjvIr cuwp sI,kuC nhI sI bol rhI,sInIar nrs ny imisË brfV nUM Auhdy nfl

iek vfr dI gwl hY iek muMzf huMdf sI qy AusnUM iek kuVI nfl ipafr sI, qy Ausdf hfsf iek suafl sI ijs df juafb Auh afpxI sfrI iËMdgI lf ky lwBdf rihxf cfhuMdf sI. - inkoly kfwRs, d ihstrI afÌ lv

Page 17: Nov 2015 preet lari

17

2015dsMbr

171717

gwl bfq krn nUM ikhf. “aMgd dI tYst irport dy muqfbk AuhnUM nmonIaf hY, ijs krky AuhnUM hspqfl ivwc rihxf pYxYˆ ,Auhdf tRItmyyNt ÈurU ho igaf hY. aYˆtIbfieaOitks dy nfl hor dvfeIafˆ vI cwlxgIafˆ ijs nfl Auh CyqI TIk ho jfeygf,” rfjvIr nUM, imisË brfV ny hOˆslf idMidafˆ moZy qoˆ hlUx ky ikhf. itk-itkI lf suwqy pey aMgd vwl vyKdI hoeI rfjvIr Auhdy gl lwg AuwcI AuwcI rox lwgI qy imMnqfˆ krdI bolI[[[“myry aMgd nUM bcfa lE,Auhdy ibnf myrf koeI shfrf nhI[[[[” Auhdy mn nUM itkfAux leI imisË brfV AuhnUM vHIlcyar `qy ibTfa kYPytIrIaf vwl lY geI. rsqy `c, jfˆdI jfˆdI rfjvIr hr iewk cIË nUM ghu nfl qwkdI bolI, “iehnfˆ pMj sflfˆ `c ikMnf kuJ bdl igaf. kYPytIrIaf qfˆ pihlfˆ rfeIt sfeIz huMdf sI, hux ikQy hY[[[?” “Auh qfˆ bhuq ipCy jf ky bixaf hoieaf. XU noa pIpl krfAUz[[[” “ Eh[[[!” rfjvIr ny jvfb idwqf, “ieh korIzor dIafˆ kMDfˆ df rMg pihlfˆ lfeIt XYlo sI,hux vfeIHt ho igaf, ieh kursIafˆ nhI sn huMdIafˆ,nf hI ieh Poto Prym,afh kI? iehnfˆ ny qfˆ Aquarium vI riKaf hoieaY,ikwzjL leI plyieMg spOt--afh sB cIËfˆ qfˆ mfvfˆ mMgdIafˆ ny.” rfjvIr boldI geI qy imisË brfV huMgfry BrdI geI.

iewk vwzf hfl ijs ivwc qkrIbn cflI kursIafˆ qy ds tybl lwgy hoey, Kfx nUM ipËf,miPn,aYWg-rol,kukj,kyk,sYˆzivwc,sUp,kOÌI,jUs, gRIn-tI, icps,afid, smfn ipaf sI. imisË brfV kursI sfeIz `qy kr ky vHIlcyar nUM tybl lfgy kr bolI, “dws kI Kfxf ey qUM, jy ‘itm hortn` jfxf qfˆ dws.” “no afeI aYm Eky,” rfjvIr ny jvfb idwqf | imisË brfV ny AuhnUM pfxI df glfs PVfAuˆdy hoey puiCaf, “dws kI hoieaf qYnUM?kuC qfˆ bol !!”pr rfjvIr Pyr cuwp dI buwkl mfr bYT geI. imisË brfV ny Auhdf iDafn bdlx leI ikhf, “Eky lYts hyv XUar Ìyvryt ietflIan tomYto sUp.” ieh sux rfjvIr hYrfn qfˆ hoeI pr KuÈ sI, ik iksy nUM AuhdI psMd nf-psMd Xfd hY. imisË brfV lfeIn ivwc jf KVHI hoeI qy afrzr idwqf , “ do boal ietflIan tomYto

sUp plIË[[[” kfAuˆtr qy KVHI kuVI ny awK df Brvwtf Auwpr cuwk ky nIly nYxfˆ `c nËfkq Br, gulfbI buwlHfˆ `qy hlkI muskurfht ilaf,suinhrI ilt nUM afpxy gory muKVy qoˆ, kUMj vrgI grdn nfl JtkfAuˆdy hoey ikhf, “10 zflr 34 sYNt ieË XUar totl ibwl. aYˆz hfE XU gonf pY? zyibt,kRyizt aOr kYÈ,imisË brfV?” “kYÈ plIË, jUlIaf,” imisË brfV ny vIh zflr df not PVfAuˆdy ikhf. jUlIaf ny 9 zflr 66 sYˆt aqy 2 sUp boal idwqy qfˆ imisË brfV ny ikhf, “XU kIp d cyˆj jUlIaf[[[QYˆk XU [[[[[” imisË brfV ny sUp tybl `qy rwiKaf qy kMD nfl lwgy kfAuˆtr qoˆ do cmcy, nmk,pypr itÈU qy kRYkr cuwk rfjvIr kol kursI `qy af bYTI. rfjvIr bolI, “quhfnUM awj vI Xfd hY, ik ieh myrf Ìyvrt sUp hY[[[?”“ hfˆ, rfjvIr, mYnUM awj vI Xfd hY, ieMn ibMn sfrf kuC !!! Auh zrfAuxI rfq jdoˆ qUM KUn nfl iBwjI hoeI aYmbUlyNs ivc hspqfl ilafˆdI geI sI,qy qyrf Auh ÈrfbI pqI AuQy KVHf zrfmy kr irhf sI, ik AuhnUM kuJ nhI pqf ik qyrI ieh hflq ikhny kIqI hY, jd ik asI sfry hI jfxdy sI ik Auh jlfd koeI hor nhI,qyrf pqI hI sI. sfZy Cy GMty df EpryÈn qy bhwqr GMty byhoÈ rihx qoˆ bfad jdoˆ qYnUM hoÈ afieaf, mYnUM pqf qUM JUTf ibafn idwqf sI, ik

khfxI

tomYto sUp

Bfrq qy aPLrIkf ivc vpfr df ajokf ieiqhfs (arbF zflrF ivc)[

“quhfnUM awj vI Xfd hY, ik ieh myrf

Ìyvrt sUp hY[[[?”“ hfˆ, rfjvIr,

mYnUM awj vI Xfd hY, ieMn ibMn

sfrf kuC !!!

divMdr kOr

Page 18: Nov 2015 preet lari

18

2015dsMbr

181818

koeI nkfbpoÈ qyry `qy hmlf kr, prs Koh ky Ìrfr ho igaf. qyrI mfsUmIaq awj vI qyrIafˆ awKfˆ `coˆ JlkdI hY, qy Aus dirMdy dy mgrmwC dy hMJUafˆ ipwCy luikaf ichrf awj vI hlUx idMdY rUh nUM. qyry vloˆ dwsI geI qyrI hwzbIqI awj vI lUM-kMzy KVHy kr idMdI hY. ikMnf hYvfn sI Auh pwQr idl iensfn. hvs dI ies kdr BuwK sI AuhnUM ik Auh kpiVafˆ pihnI qIvIˆ df vI apxIafˆ kfm Biraf nËrfˆ nfl blfqkfr hI kr dyvy! eynI sohxI,prIafˆ vrgI kuVI nUM Cwz Auh eyDr AuDr mUMh mfrdf iPrdf rihMdf. qyrI iewk mhIny dI hOsipitlfeIËyÈn ny AuhdI iewk iewk krqUq qoˆ sB nUM jfxU krvfieaf. Aus rfq qfˆ Auhny hwd hI kr `qI jdoˆ qyrI sqfrfˆ sfl dI BqIjI nUM Èryafm hspqfl dy ivwc hwQ pf ilaf. qYnUM asI pryÈfn nhIˆ sI krnf cfhuMdy, iesy leI asIˆ afp hI AuhnUM sYksual hyrsmYˆt dy kys `c aMdr krvfieaf sI. “kmlIey, ieh ietflIan tomYto sUp hI qfˆ sI, ijhny afpfˆ nUM cMgy dosq bxfieaf sI. qyrIafˆ awKfˆ `coˆ sfrf idn ikrdy Kfry hMJU pUry stfÌ nUM qklIÌ idMdy, Auh qfˆ Blf hovy afh sUp df ijhnUM pIx qoˆ bfad qUM hwsx lwgI, qy qyry aMdrlI rfË dI gMZ KuwlHI , ik aKIr Aus rfq hoieaf kI sI!” imisË brfV iewko sfh `c sfrf kuJ boldI geI. sUp dIafˆ Guwtfˆ BrdI rfjvIr ruk

geI qy kihx lwgI, “Aus rfq myrf sB kuC AuwjV igaf. rfq dI rotI Kfx qoˆ bfad mYˆ jws leI, jo ilivMg rUm `c soÌy `qy bYTf Èrfb pI irhf sI , tybl `qy ickn dy pkOVy qy nfl qly hoey zrfeI PrUt dI plyt rwK, sOx cwlI sI, ik acfnk jws ny myrI qurI jfˆdI dI bfˆh PV leI qy kihMdf, ‘swco swc dws qUM mYnUM ikMnf ipafr krdI hYˆ?` mYˆ ikhf, ‘qYnUM pqf afpxI lv mYirj hoeI af, mYˆ Gridafˆ nfl ijwd kr ky qYnUM ieMzIaf qoˆ ivafh ky ilafˆdf, qy qyry nfl lv mYirj krvfeI.` ‘awCf Pyr myry buwgy,` jws boilaf, ‘gwl eydfˆ ik hux qYnUM myrf iewk hor kMm krnf pYxfN! Auh ieh ik dyK, hux qYnUM pqY afpxy ivafh nUM pMj sfl hogy[[[ kuVIey, mYˆ qyry qoˆ kuC lYxf neIˆˆ, ikAuˆik mYˆ nhI cfhuMdf jdoˆ mYˆ qYnUM qlfk dvfˆ,qyrI myrI nvIˆ iËMdgI `c koeI tRbl afvy, so ies krky cuwp cfp iehnfˆ qlfk dy pyprfˆ `qy GuwgI mfr qy dÌf ho jf myrI

iËMdgI ‘coˆ`[[[jws ny tybl nUM lwq mfr guwsy `c ikhf[[[`` awgoˆ kI hoieaf: “qlfk! pr ikAuˆ?`` kMbdI avfË `c rfjvIr bolI[[[“sflIey qUM mYnUM svfl kIqf?” vflfˆ qoˆ iKwcdf hoieaf jws jfnvr vfˆg boilaf, rfjvIr dy iZwz `c lwqfˆ mfrdf hoieaf, qy kihMdf, “hY kI qyry ivwc, dws[[[? ZfeI hwzIafˆ nfl hux jwt df icwq Br igaf qYQoˆ! gwl sux lY kMn KolH ky, mYˆ Pysbuwk `qy kuVI psMd kIqI hoeI af,kuafrI af,juafn af qyry nfloˆ,hfly qfˆ iKVdf Puwl af, Auhdy nfl ivafh krvfAuxfN mYˆ qy jy qUM nfˆh nuwkr kIqI qfˆ qyrI DOx lfh ky rwK idafgfˆ!” “nhIˆ nhIˆ jws, eydfˆ nf kro plIË,” rfjvIr roˆdI hoeI bolI. “qYnUM ikMnI vfr ikhf myry sfhmxy ipwt isafpf nf kiraf kr,” jws ny guwsy `c tybl `qy peI Èrfb dI boql rfjvIr dy isr `c vgfh mfrI qy jdoˆ KUn `c iBwjI ny 911 kfwl krn leI Pon cuikaf qfˆ Auhny rfjvIr dI swjI bfˆh qOlIey vfˆg mroV ky aMgUTy df joV kwZ idwqf, ijhVf awj vI zfktrfˆ qoˆ nhI juiVaf. ieh sB kuC dwsdI rfjvIr Pyr ro peI | imisË brfV rfjvIr nUM cuwp krvfAuˆdy bolI, “myry kYrIar dI sB qoˆ zrfAuxI rfq sI Auh[[[[ikvyˆ koeI iensfn afpxI hvs dI awg buJfAux leI, afpxI qIvIˆ nUM sflfˆ qwk vrqdf irhf, muV

jIrf Bfrq ivc muK qOr `qy rfjsQfn qy gujrfq ivc huMdf hY[ sIrIaf sMkt ny Birq qoN iesdI aYksport 55% vDfa CwzI hY[

“qYnUM ikMnI vfr ikhf myry sfhmxy ipwt isafpf nf kiraf

kr,” jws ny guwsy `c tybl `qy peI Èrfb dI boql rfjvIr dy isr `c vgfh mfrI

khfxI

tomYto sUp

divMdr kOr

Page 19: Nov 2015 preet lari

19

2015dsMbr

191919

khfxI

jdoˆ idl Br igaf qfˆ iewk by-svfd cIË smJ ky kUVy `c suwt idwqf. ieho ijhy kuwqy nUM golI mfr dyxI cfhIdI hY jfˆ Pyr sdf leI npuMsk bxf dyxf cfhIdY. ieho ijhy iensfn isrÌ ichry qy ijsm nUM ipafr krdy ny,rUhfˆ nfl qfˆ Auhnfˆ df koeI dUr qwk vfsqf nhI huMdf. iets hfrz tU ÌfieMz a solmyt(rUh df sfQI) mfie zIar[[” rfjvIr bolI, “mYnUM qfˆ nhI lwgdf ik dunIaf `c aijhy lok vI hn, jy huMdy qfˆ lokfˆ dIafˆ DIafˆ,BYxf duKI nf huMdIaF. shuirafˆ leI nUMh kdy DI nhI huMdI,jdoˆ ik DIafˆ vfilafˆ leI jvfeI puwq huMdy ny; nUMh dI rfeI ijMnI glqI phfV qy puwq jykr kql kr dyvy qfˆ Auh vI muafÌ[[[[! aKIr kdoˆ imlygf DIafˆ nUM iensfÌ[[[[” rfjvIr dI ieh gwl sux imisË brfV bolI, “ zoˆt iQMk nygyitv, bI poiËitv hnI, dunIaf dy sfry mrd iewko jhy nhI huMdy[[[[ iets nyvr lyt[[[[qy nf hI sfrIafˆ aOrqfˆ iewko jhIafˆ huMdIafˆ hn .dyK myrI gwl sux iDafn nfl,jy kfr clfAuˆidafˆ aYksIzyNt ho jfvy qfˆ gwzI clfAuxI nhIN Cwz idMdy,iesy qrfˆ jy koeI glq iensfn iËMdgI `c af jfvy qfˆ kuwl iensfnIaq qoˆ ivÈvfs AuTxf cMgI gwl nhIˆN. so AuTo iËMdgI nUM nvyˆ nËrIey nfl dyKo,mMiËl vwl jfx vfly rsqy Kud-b-Kud bx jfxgy. afh myrf Ipad PVfa, qYnUM iewk bhuq sohxI kivqf pVH ky suxfAuˆdI afˆ.”

“kI qusIˆ kivqf ilKdy E?” rfjvIr bolI. “hf hf hf !” imsË brfV Thfkf mfr ky hwsdI hoeI bolI, “E ikQy kuVIey? ieh qfˆ ipCly mhIny iewk sfihqk sBf ivwc, torfˆto qoˆ iek gIqkfr ny prmjIq isMG iZwlo, Auhnfˆ nUM sunx df mOkf imilaf! mYnUM cMgI lwgI qy mYˆ not kr `lI. cMgIaf Xfdfˆ sMBfl ky rKx leI huMdIafˆ ny, cMgy mfVy vkq `c iehnfˆ nUM pVH ky hOˆslf imldY[[[ hmmm? “qUM gOr nfl suxIˆ, mYnUM XkIn hY ik qyrI nygyitv soc nUM ËrUr poiËitv vfeIbs imlxgIafˆ. mrdfˆ pRqI qyrI rfie ËrUr bdlygI.” “Auh ilKdy hn:

keIafˆ leI qfˆ asIˆ, byieqbfry jhy rhy afˆbhuiqafˆ leI awKIafˆ dy, qfry jhy rhy afˆ

pihlfˆ jy mYˆ nfˆ lvfˆ, bohVfˆ ijhI Cfˆ dfawKIafˆ df qfrf hfˆ, mYˆ afpxI hI mfˆ dfAuhdIafˆ duafvfˆ, siqkfry jhy rhy afˆ

keIafˆ leI qfˆ asIˆ, byieqbfry jhy rhy afˆ

dUjI gwl krdf hfˆ, afpxI mYˆ BYx dIijhdf ieqbfr, neIEˆ gwl koeI kihx dIbfvHfˆ vfly bx ky, shfry jhy rhy afˆbhuiqafˆ leI awKIafˆ dy, qfry jhy rhy afˆ

iewk nfm iËMdgI `c hor, myry afAuˆdf eygwl ijhdI idl myrf, krnI qy cfhuMdf eypr sdf ndI dy, iknfry jhy rhy afˆkeIafˆ leI qfˆ asIˆ, byieqbfry jhy rhy afˆbhuiqafˆ leI awKIafˆ dy, qfry jhy rhy afˆ

gwl ieQy krnI qfˆ bxdI ey jfn dIijhVI myry nfl vwsdI ey myry hfx dIAuhdy leI qfˆ sdf hI, ipafry jhy rhy afˆkeIafˆ leI qfˆ asIˆ, byieqbfry jhy rhy afˆbhuqIafˆ leI awKIafˆ dy, qfry jhy rhy afˆ

“iZwloˆ” ieh kMm hux, kr ky idKfAUgfpuwqfˆ nUM ivafh ky, DIafˆ Gr `c ilafAUgfDIafˆ ibnf bVy hI ivcfry jhy rhy afˆbhuiqafˆ leI awKIafˆ dy qfry jhy rhy afˆ”

ieh gIq sux ky rfjvIr, imisj brfV dI godI `c isr Dr roˆdI hoeI bolI, “myry vrgI ivcfrI nUM afpxy Gr dI DI,afpxI hmsÌr koeI kdoˆ bxfAUgf, Auh KuÈIafˆ Biraf idn kdoˆ afAUgf! Auh KuÈIafˆ Biraf idn kdoˆ afAugf!” rfjvIr df ieh svfl sux imisË brfV dIafˆ awKfˆ Br geIafˆ qy Auh vI afpxy iKaflfˆ `c ikDry guafc geI[[[[[[[

(knyzf)

jfqF qy gutF dy icMnH mwQy `qy, dwKxI Bfrq!

“mYnUM qfˆ nhI lwgdf ik dunIaf `c aijhy

lok vI hn, jy huMdy qfˆ lokfˆ dIafˆ DIafˆ,BYxf

duKI nf huMdIaF.”

tomYto sUp

divMdr kOr

Page 20: Nov 2015 preet lari

20

2015dsMbr

202020

pyikafˆ df sUt krn brfV hrI ky klfˆ

gwlbfq

rfxI nUM afpxy BqIjy df mVMgf jvfˆ hI gyjy ‘qy ipaf. jvfˆ hI sfvyˆ df sfvfˆ gyjf. rfxI df ieko iewk Brf. BqIjy dy rwKVI bMnHdI rfxI dy hwQ kMb gey, awKfˆ coˆ iqwp iqwp hMJU cox lwgy. jvfn hoey BqIjy nUM BUaf ny buwkl c lY ilaf,rwj ky ipafr, asIsfˆ idwqIafˆ bfhÜf roeI, hwdoˆ vwD. BqIjy ny vI rwKVIafˆ bMnHx afeI BUaf df rwj ky cfa kIqf, ÉuÈI mnfeI. sfl ivc ieko iewk qfˆ idn huMdf sI jdoˆ BUaf ipMz afAuˆdI. qy afAuˆdI qoˆ hI sfrf Gr ÉuÈIafˆ nfl Br jfˆdf. awj jdoˆ BqIjf afpxI kmfeI ivcoˆ rwKVIafˆ bMnHx afeI BUaf leI sUt bxf ky ilafieaf qfˆ rfxI df aMdr pft, roˆdI ikqy JwlI nf jfvy. bVy sflfˆ bfad AusnUM rwKVIafˆ ‘qy awj Pyr sUt imilaf sI. rfxI

iewk sfl bfad imly pyikafˆ dy sUt nUM cfa nfl bxfAuˆdI, Éfs Éfs mOky pfAuˆdI. ieh sUt pf ky AusnUM ieAuˆ lgdf ijvyˆ pyky jf afeI hovy.

AusdIafˆ awKfˆ sfhmxy sB kuÈ iÌlm vfˆg cwl ipaf, Auvyˆ df Auvyˆ bIiqaf vkq AusdIafˆ awKfˆ sfhmxy af igaf ik ikvyˆ Ausdf hwsdf vwsdf pykf pirvfr brbfd ho igaf sI,ikvyˆ vkq dI mfr ny Ausdy Gr nUM aYsf Gyrf pfieaf ik ijvyN iewk vfr qfˆ sB kuÈ Éqm hI ho igaf hovy, ikvyˆ vDIaf kbIldfrI cwkI afEuNdf gyjy df bfpU mfVf ijhf iZwlf hoieaf qy imMtfˆ ivwc hI aOh igaf aOh igaf. rMgIN vwsdy Gr ivwc swQr ivC igaf, gyjy dI mfˆ mMjy nfl juV geI, ikvyˆ Bog pYˆdy sfr

hI pqf nI ikQoˆ ÈrIk aqy afVHqIafˆ ny krËf kwZ mfiraf- iksy nUM pqf vI nf lwigaf ikAuˆik kbIldfrI qfˆ sfrI gyjy dy bfpU kol sI. gyjf qfˆ pihlfˆ hI Bmwqiraf iPrdf sI Auwqoˆ ibmfrI qy krËy ny jvfˆ hI mfr qf. gihxf gwtf byby dI ibmfrI Kf geI, acfnk ipaf krËf sfrf Gr Kf igaf, sym dI mfr sfrI Ìsl Kf geI Auwqoˆ Gr dI kbIldfrI gyjf Kf geI. irÈqydfr sfk skIrIafˆ Xfr bylI ÈrIkf kbIlf sB mUMh moV gey. hor qfˆ hor Gr dy pRfhuxy ny vI Gry afAuxf bMd kr idwqf, aKy mYˆ ikvyˆ vrqfˆ nMgfˆ nfl, lok mYnUM kI kihxgy. pr rfxI ny Gr afly dIafˆ imMnqfˆ qrly kr ky sfl ivwc isrÌ iewk idn rwKVIafˆ nUM pyky jfxf mnËUr krvfa ilaf. rfxI bws sfl dy sfl rwKVIafˆ nUM ipMz afAuˆdI qy sfrf iZwz hOlf kr ky qur jfˆdI. dovyˆ BYx Brf bIqy vyly nUM Xfd kr ky roˆdy, dovfˆ dIafˆ gwlfˆ sfrf idn nf muwkdIafˆ qy nfly dovfˆ dIafˆ awKfˆ coˆ pfxI vI nf muwkdf. gyjy nUM ies idn dI AuzIk rihMdI ik kdoˆ BYx Gr afvy qy duwK suwK sfˆJf kry. Auh kmilaF vfˆg bysbrf hoieaf ies idn dI AuzIk krdf. jdoˆ ieh idn twp jfˆdf qfˆ Auh keI keI idn Audfs Audfs quiraf iPrdf. ies idn Auh Aucycf Èihr jfˆdf,imiTafeI ilafAuˆdf qy hor inwk suwk vI, BYx leI spYÈl sUt bxfa ky ilafAuˆdf, bfhÜf cfa krdf. Aus idn roˆdf

ijnHF ivc kOVy bol sihx dI sLkqI hY, Auh igRhsQI huMdy hoey vI sinafsIaF dy vFg hn.

Page 21: Nov 2015 preet lari

21

2015dsMbr

2121

ÈrIky vfly qfˆ pihlfˆ hI vrqxoˆ hwt gey sI hux qfˆ koeI jwt iËmIˆdfr vI koly nf

KVHdf ik sflf jwt ho ky sIrI rldf.

vI qy ÉuÈ vI sB qoˆ vwD huMdf. sB nUM dwsdf ik myrI rfxI BYx afeI hY. jvfk vI Bwjy iPrdy BUaf BUaf krdy. vkq dI mfr qy bIqdy sflfˆ ivwc gyjf awDf rih igaf, ËmIn ivk geI msfˆ iewk awDf ikwlf hI bicaf hoxf, tUm Cwlf ivk igaf qy Gr clfAuˆdf gyjf afp vI ivk igaf. hux kbIldfrI clfAux leI gyjf vfrI vwty qy iksy nfl kMm krvfAux lwg ipaf iPr hOlI hOlI idhfVI jfx lwg ipaf qy aKIr sIrI vI rlx lwg ipaf. ÈrIky vfly qfˆ pihlfˆ hI vrqxoˆ hwt gey sI hux qfˆ koeI jwt iËmIˆdfr vI koly nf KVHdf ik sflf jwt ho ky sIrI rldf. gyjf sB afpxy ipMzy ‘qy jrdf irhf aMdr vV ky roˆdf irhf pr ijvyˆ ikvyˆ lY dy ky afpxy muMzy nUM pVHfAuˆdf irhf jo hOlI hOlI jvfn ho irhf sI.

aKIr iewk mfr hor peI gyjy ‘qy, ijvyˆ rwb iemiqhfn lY irhf hovy. rwKVI df idn nyVy af igaf. gyjy nUM BYx dy afAux df cfa sI pr pYsy vwloˆ koeI hIlf nf hovy. nf iËmIˆdfr nyVy lwgx dyvy MijnHF dy sIrI lwigaf sI, nf koeI dukfn dy QVHy cVHn dyvy pYisafˆ qoˆ ibnfˆ. aKIr awk cwbdf gyjf purfxy afVHqIafˆ dI hwtI igaf ijs ny JUTf krËf pfieaf sI. lflf gyjy nUM dyK ky pihlfˆ ziraf, iPr hwisaf. gyjy ny pYisafˆ dI Ìirafd kIqI qfˆ afVHqIaf

purfxf jfxU hox krky muwCfˆ ‘qy hwQ Pyr ky kihMdf, “gyijaf pYisafˆ dI kI gwl krdF ijMny mrËI lY jf- ds hËfr,vIh hËfr,lwK! pr iewk kMm krnf pA!U”. grËfˆ df mfiraf gyjf Aus leI sB kuÈ krn nUM iqafr sI. Auh kusL vI kr skdf sI BYx dy sUt leI. afVHqIaFˆ awgf ipwCf ijhf vyK ky buwlHfˆ ‘qy jIB mfr ky kihMdf, “E gyijaf Êuwsf qfˆ krIN nf, Auh iqjorI peI af kwZ lf ijMny mrËI ,pr iewk vfr! iewk vfr! afpxI BYx ! BYx nUM iewk vfr myry nfl !! iewk rfq !” gwl pUrI hox qoˆ pihlfˆ gyjy ny lfly dI GMzI mroV ‘qI qy lflf pfr bol igaf. Gr ‘qy iewk hor drdnfk qy mfrU hfdsf! gyjf aMdr ho . gyjy dI GrvflI qy BYx ny ijvyˆ ikvyˆ ho ky kys liVaf, dr dr Dwky KfDy pr gyjf

Pfhy lwg igaf. jdoˆ lfÈ Gry afeI qfˆ sB pfsy cuwp pwwsr geI pr gyjy dy Groˆ kIrny qy vYxfˆ dI afvfË keI mhIny afAuˆdI rhI . sB kuJ Éqm ho igaf. pr lok axKI jwt dIafˆ bfqfˆ pfAuˆdy rhy. ijvyˆ kihMdy ny ik sB kuJ Éqm ho ky vI iewk afs bcdI af qy awj AuhI afs rfxI nUM BqIjy dy afpxI kmfeI ivcoˆ ilafˆdy sUt ivwcoˆ idwK rhI sI jo pVH ilK ky afpxI imhnq, eImfndfrI qy lgn dy isr ‘qy cMgf iemiqhfn pfs kr ky kcihrIafˆ `c vwzf aÌsr lwg igaf sI. jo afpxy pVHfeI dy pYsy vI ibnfˆ iksy dy mUhry hwQ awzy Éud idhfVIafˆ kr ky pUry krdf irhf. hux AuhI Ausdy Gr qoˆ mUMh moVn vfly lok Ausdy BqIjy nUM sO sO slfmfˆ krdy. awj Ausy Gr ivwc rwKVIafˆ bMnHx afeI rfxI nUM ÉuÈIafˆ nwc rhIafˆ idK rhIafˆ sn, jo keI sfl pihlfˆ ies Gr qNoˆ ruws geIafˆ sI. awj bhuq sflfˆ bfad rfxI ÉuÈ ÉuÈ qy mfx nfl afpxy pyky Gr qoˆ jf rhI sI qy BqIjy df idwqf rwKVI vflf sUt AusnUM Brf df inwG dy irhf sI, qy BqIjf - AusnUM sfvyˆ df sfvfˆ jvfˆ gyjf hI lwg irhf sI.

+61430850045

pyikafˆ df sUt

gwlbfqaklvfly kdy vI eIrKf dy vws pY ky iksy df nuksfn nhIN krdy, ikENik Eh jfxdy huMdy hn ik iksy nfl eIrKf Kud afpxy leI duwK dI vjHf bx jFdI hMudI hY.

krn brfV hrI ky klfˆ

Page 22: Nov 2015 preet lari

22

2015dsMbr

2222 Buwty kflj hripMdr rfxf jI imly qy hYlo hfey bfad ivwc pihlfˆ igly iÈkvy krn lwg pey ik qUM afp qy mryˆgf, nfl sfnUM vI mrvfeyˆgf. mYiKaf kI gwl ho geI. kihx lwgy ik qyrI kivqf ‘iÈar’ kIqI sI qy muwCfˆ-dfhVIafˆ vfly af gey ik qyrf kuVIey idmfg qfˆ nhIˆ ihwlH igaf. mYiKaf ikhVI kivqf, kihx lwgy `aOrMgËyb dy aMimRq Ckx qoˆ pihlfˆ.` rfjpury lfgy df imwqr hY, sMdIp. Auhdy qy pMcfieq krvfAux nUM iPrdy sI kuwJ lok. kfrx AuhI ik ieh ‘gwgbfxI’ kI soc ky iÈar krdf hY.mfnsy df iewk imwqr ajYpfl nwq dwsdf sI ik qyrI `bVy aPsos nfl kihxf pY irhf` kivqf kflj dy smfgm ivwc pVHI sI qy EQy vI AuhI kuwJ hoieaf, ijs df pihlfˆ hI pqf sI. eydfˆ dy qËrby hor vI bhuiqafˆ

nfl hoey hoxgy. Pysbuwk ‘qy qfˆ qusIˆ sB vyK hI lYˆdy ho. pihlI klgI apxy Audoˆ lwgI sI jdoˆ ilKfrI sBf rUpngr ny ilKfrI sBf vloˆ sflfnf qor qy CpvfeI kivqfvfˆ dI pusqk ivwc myrIafˆ do kivqfvfˆ pfeIafˆ qy bfad ivwc alocnf dy zr qoˆ iewk kivqf Cp ky af cuwkI ikqfb ivwcoˆ vrkf pfV ky kwZ idwqI, pr Aus dy dUsry vrky dy ipCly pfsy iksy hor dI kivqf kwtI jfxI sI qy iPr bfkI awDI kivqf qy kflI isafhI Pyr ky Aus df nfmo-inÈfn imtfAux dI koiÈÈ kIqI geI. ieh pRfpqI iksy mYzl qoˆ Gwt nhIˆ hY. dUsrI klgI vI ilKfrI sBf ropV vloˆ mYnUM KrI kivqf suxfAux qy ilKfrI sBf ivwcoˆ brKfsq krky lgfeI geI. qIjI klgI mYˆ Audoˆ lwgI smJI jdoˆ

iksy imwqr ny dwisaf ik `Auh` qYnUM cMgf nhIˆ smJdy. Auh nhIˆ cfhuMdy ik qUM Auhnfˆ dI iksy sfihqk mihiPl ivwc Èfiml hovy. ieh qy kuwJ vI nhIˆ, ajy bhuq klgIafˆ lwgxIafˆ hn. awj hI pqf lwigaf hY ik ropV dy nyVly ipMz GnOlI df koeI iÈv sYnf df vrkr myrI kivqf `awj nhIˆ qy kwlH KVkxgy` nUM iÈar krn bdly 295 ey qihq 14 idnfˆ df vIËf lgvf bYTf hY. (jy ieh bMdf eImfndfr huMdf, sfÌ idwK vflf huMdf, iÈvsynf nfl nf juiVaf huMdf qd ies dy nfl ihwk zfh ky KVHnf sI qy EQoˆ qwk sfQ dyxf sI ijwQoˆ qwk gwl iksy isry nhIˆ lwgdI.) mYˆ ies nUM koeI pRfpqI nhIˆ smJdf qy nf hI koeI klgI lwgI smJdf hfˆ, ikAuˆik iÈvsynf bfry sB jfxdy hn ik ieh iPrkfpRsqfˆ dI jwQybMdI hY. iehnfˆ df kMm hI cuafqI lfAuxf hY qy shI arQfˆ ivwc ieh jfxbuwJ ky pMjfb ivwc Bgvfˆ lfgU krn leI aijhIafˆ hrkqfˆ krdy hn ik sfhmxy vflf guwsy ivwc afvy qy Psfd ÈurU hox. muwKmMqrI bfdl dI iÈvsynf vfilafˆ qy AucycI imhr hox bfry vI crcy afm suxy jfˆdy hn.KYr sfzf kMm hY jfgrUkqf PYlfAuxf. hnHyrIafˆ rfqfˆ ivwc vI dIvy bflx df Jwl hY sfnUM qy ieh dIvf bldf hI rwKfˆgy.

{gwgbfxI, PysbUk}

kry koeI qy Bry koeIsurjIq gWg

gwlbfq

Page 23: Nov 2015 preet lari

23

2015dsMbr

23

2015nvMbr

23

B@AEakqUbr

23

B@

23

ibmfrIaF

ivtfimn KfE beI ivtfimn KfEsrIr qoN ibmfrIaF nUM dUr BjfE

ivtfimn ey roky aMDrfqfivtfimn bI ibn idl nUM Gftfivtfimn sI skrvI Bjfvyivtfimn zI irkts nUM nwQ pfvyE bwly bwly bwly bwly bwly bwlyivtfimn KfE…

lohy dI Gft anImIaf lfAuNdIafieEzIn sfnUM igwlVH qoN bcfANudIkYlsLIam hwzIaF krdf rfjIsux lE gwl bVy kMm dI BfjI E bwly[[[[

kuposLx ivc nf jIvy koeIishq nUM rwKIey sB nroeIkrmjIq bVy CUq dy rogpCfx hovygI rhFgy arog E bwly[[[[[

krmjIq isMG DfrIvfl98881-79988

pfxI vgdy hI rihx

ik vgdy suMhdy ny

KVoNdy busdy ny

ik pfxI vgdy hI rihx.

ijMdF imlIaF hI rihx

ik imilaF jINdIaF ny

ivCiVaF mrdIaF ny

ik ijMdF imlIaF hI rihx

rUhF AuzdIaF hI rihx

ieh AuwizaF cVHdIaF ny

atikaF izgdIaF ny

ik rUhF AuzdIaF hI rihx

qy mYN turdf hI rhF

ik tuiraF vDdf hF

KloieaF Gtdf hF

ik mYN turdf hI rhF.

dIvfn isMG kflypfxI

vgdy pfxI2015dsMbr

Page 24: Nov 2015 preet lari

24

2015dsMbr

24

cUhy df ivafh Ìlorf aYnI stIl (1894 dI aMgryjLI ikqfb qoN anuvfd)

iek vfr dI gwl hY iek motf qkVf cUhf mIˆh ivc iBwj igaf, qy dUr dUr qwk mIˆh qoˆ koeI afsrf nf idsdf vyK Auhny Jwt nf lfeI qy DrqI puwtx lwgf qy CyqI hI Aus ny afpxy leI iek cMgI Kuwz bxfa vI leI, ijs dy ivc vV ky Auh suwkI Qfˆ bYTf irhf qy bfhr vfCV pYˆdI rhI ijs ny vfhvf icwkV ijhf kr idwqf hr pfsy.

jdoˆ Auh Edoˆ puwtdf ipaf sI qfˆ AusnUM iek cMgI qkVI jVH hwQ lwgI sI, vfhvf suwkI hoeI qy bflx nUM cMgI, ijs nUM Ausny cMgI qrHfˆ sfˆB ilaf sI- ikEˆik cUhf jo

huMdf hY ieh bVf suwGV jIa huMdf hY- peI bfad ivc ieh Gr lY jfvfˆgf. qfˆ jdoˆ mIˆh ruikaf, suwkI jVH mUMh ivc PVI Auh Gr nUM tur ipaf. Auh tuiraf jfvy, tuiraf jfvy[[[icwkV qoˆ bcdf bcfˆdf,qy Aus ny kI vyiKaf ik iek buwZf afdmI bYTf awg bflx dy afhr ivc ruwJf hY ijhVI bldI hI nhIˆ peI, qy inwky inwky bwcy Aus nUM Gyrf pfeI KVHy, roeI jfˆdy hn, roeI jfˆdy hn.

“hOa hfie!” cUhy dy mUMhoˆ inkilaf,jo idl df nrm sI qy nfly Aus nUM sB kuJ df pqf rwKx df vI Buws sI, “ienHfˆ kI cIk ichfVf pfieaY! hoieaf kI hY?”

“ieh inafxy BuwKy hn,” afdmI ny jvfb idwqf; “svyr df kuJ mUMh ivc nhIˆ ipaf, pr ieh iCtIafˆ iswlHIafˆ hn, awg hI nhIˆ PVdIafˆ,qy mYˆ rotIafˆ ikvyˆ lfhvfˆ?”

“bws eynIE gwl hY, qfˆ Èfied mYˆ qyry iksy kMm af skdf hfˆ,” cMgy suBfa df cUhf kihMdf, “afh lY PV afh suwkI jVH, qy awg blI ik blI lY!”

ivcfry afdmI,hjfr Èukrfny kr,Auh suwkI jVH lY leI, qy bdly ivc cUhy nUM burkI ku aftf idwqf, AusdI imhrbfnI qy Ausdy vwzy idl leI ienfm.

“bVf iksmqvflf hfˆ mYˆ!” cUhy ny soicaf, KuÈI KuÈI afpxf ienfm cuwkI iljfˆidafˆ, “qy huiÈafr vI bVfˆ! ikMnf cMgf rih igaf hfˆ-glI hoeI zMzI ijhI dy bdly pMj idnfˆ df Kfx nUM lwB igaY! vfh beI vfh! vfh! akl vI ikaf cIË huMdI hY!”

Auh tuiraf jfvy, tuiraf jfvy, afpxI mfrI hoeI mwl nUM iZwz nfl lfeI,ik awgy iek

pMjfb dIafˆ bfqfˆ

2015dsMbr

Page 25: Nov 2015 preet lari

25

2015dsMbrB@AE

25

Guimafr df ivhVf idisaf, ijQy Guimafr,afpxf cwkf afpy GuMmdf Cwz,afpxy iqMn bwicafˆ nUM vrfAux dy afhr ivc lwgf hoieaf sI, ijnHfˆ asmfn isr `qy cuwikaf hoieaf sI,afpxy cIk ichfVy nfl.

“hAu hfie!” cUhf cIk ky boilaf, afpxy kMnfˆ ivc Auˆglfˆ dyˆidafˆ, “kI rOlf pfieaY! - mYnUM dws qfˆ shI ik hoieaf kI hY.”

“BuwKy hoxy ny,” Guimafr ny msosy hoey ny ikhf; “ienHfˆ dI mfˆ aftf lYx geI aY bjfr, Gr hY jo nhIˆ aftf. qy ieh nf kMm krn dyˆdy ny nf arfm!”

“bws eynIE gwl! ” hryk nUM mWqF dyNdf iPrdf cUhf kihMdf, “qfˆ qy Èfied mYˆ qyry iksy kMm af skdf hfˆ. afh lY PV afh aftf, qy Jtpt iehnUM pkfa lY, qy iehnfˆ nUM Kuaf ky ienHfˆ dy mUMh bMd kr!”

Guimafr ny eynf Èukrfnf kIqf cUhy df, AusdI imhrbfnI leI, ik puwCo nf, qy nfly iek cMgI ijhI pUrI pkfeI mtkI cux ky, cUhy nUM, jor nfl dy idwqI peI ieh jrUr

myry vloˆ inÈfnI rwK lY.

cUhf ies vtFdry nfl inhfl ho igaf, qy hflfˆik mtkI iljfxI Aus leI sOKI nhIˆ sI,Ausny bhuq hI aOKy ho ky ieh afpxy isr `qyitkfa hI leI, qy polf polf qur ipaf, pYr awgy pYr Drdf; sVko sVk,afpxI pUCl Ausny afpxI bfˆh qoˆ dI vl leI eys zroˆ peI Tyzf hI nf lwg jfvy ikqy. qy nfl afpxy afp nUM afKI jfvy, afKI jfvy, “bVf iksmqvflf hfˆ mYˆ qy huiÈafr vI bVfˆ! ikMnf cMgf sOdf kr lYˆdfˆ!”

Auh quiraf igaf, quiraf igaf qy awgy imly kuJ crfvy jo afpxf mfl zMgr cfr rhy sn. AunHfˆ ivcoˆ iek iek mwJ coa irhf sI, qy bfltI Auhdy kol hY nhIˆ sI so afpxIafˆ juwqIafˆ ivc hI duwD coa irhf sI.

“ieh kI kml pfieaY! iPty mUMh!” hmysLf sfÌ suQrf rihx vflf cUhf kUikaf, ijsqoˆ ieh sB brdfÈq nhIˆ sI ho irhf. “ bVI krqUq hY!- koeI bfltI ikEˆ nf leI?”

“ikEˆ nf leI? hY hI nhIˆ sI

cUhy df ivafh

sfzy kol- eys leI!” crfvy ny krfrf jvfb idwqf, ijs nUM ieh smJ nhIˆ sI af rhI ik iehnUM kI peI hY? asIˆ jo mrjI krIey!

“jy eynIE gwl hY,” nËfkqfˆ vfly cUhy ny ikhf,” myry `qy imhr kro qy ieh mtkI vrq lE, ikEˆik mYˆ gMd nhIˆ brdfÈq kr skdf!” Aus crfvy ny, ijvyˆ ieh koeI Kfs gwl nf hovy,mtkI lY leI, qy duwD coeI igaf, coeI igaf jo mtkI ivcoˆ bfhr zuwlHx lwgf; Pyr cUhy vwl muV ky, jo Kloqf sB kuJ `qy awK rwK irhf sI,kihx lwgf, “lY, inwikaf,qUM vI Guwt pI lY, qyrf vI dyxf dy deIey.”

pr ijQy cUhf cMgy suBfa df sI EQy afpxy jogf clfk vI sI.

“nf, nf, imwqrf,” Auh kihMdf, “eyny nfl nhIˆ srnf! afpxI mtkI dy bdly qF duwD eynf pIxf pYxYˆ ik jo myry iZwz ivc hI nhIˆ afAuxf! ipafry jnfb jI, eynf ikQy pfAUˆgf! vYsy vI, mYˆ kdy mfVf sOdf nhIˆ kIqf, qy eys leI mYˆ quhfQoˆ ieh afs krdfˆ ik qusIˆ GwtoGwt mYnUM Auh mwJ dy idEgy ijs df ieh duwD hY.” {-cWldf}

iek imhnqI BfrqI bwcf

2015dsMbr 2015dsMbr

Page 26: Nov 2015 preet lari

26

2015dsMbr

26

klyjf (kfljf,ijgr)pRym avqfr rYxf

quhfzy srIr ivc kfljf sB qoˆ vwz-afkfrI glYˆz(gdUd, igltI) hY. ieh imhdy(pyt) dy swjy hwQ,PyPiVafˆ dy aYn(iblkul) Qwly siQq huMdY. Aus nUM vyK ky qusIˆ ieh nhIˆ soc skdy ik ieh iek kYmIkl (rsfiexk) ilbfrtrI,iek ÌUz(Kurfk)df zIpU aqy srIr df vwzf (muK, myjr) izspYcr(vsqfˆ GlfAux vflf) hY. afE vyKIey ik Auh ikhVy mhwqvpUrn kfrj krdY qy afpxI ijMmyvfrI inBfAuˆdY. axQwk lhU(rkq) afˆdrfˆ aqy imhdy(pyt)y aqy pyt dy pridafˆ(zfieafPLRfm) dy nfl nfl vihMdy hoey,iekwTy kIqy qrHfˆ qrHfˆ dy pOÈitk pdfrQ lgfqfr klyjy(ilvr) kol phuMcfAuˆdf hY. pihlfˆ klyjf AunHfˆ nUM bVy iDafn dy nfl Cfˆtdf hY. kuJ nUM Auh iekdm lhU nUM vfips moV idMdf hY, qfˆ jo Auh AunHfˆ nUM pwiTafˆ(mfs-pyÈIafˆ),hwzIafˆ,nsfˆ aqy pyt (imhdf) vMnI iljfa sky. bfkI `qy Auh muV kfrjÈIl ho ky, AunHfˆ nUM nvyˆ pdfrQfˆ dy ivc

ievyˆ bdl idMdf hY ijvyN dy Auh pihlfˆ nhIˆ sn. isrÌ eydfˆ hI ieh AunHfˆ nUM EQy Gwl skdf hY, ijQoˆ leI Auh hn. hfnIkfrk pdfrQ sÌfeI krn vfly ivBfg ivc Gwly jfˆdy hn. ies bfry qusIˆ ‘guridafˆ` bfry aiDafey ivc pVH skdy ho. pr asIˆ Blf klyjy(ilvr) nUM Kurfk (ÌUz) df zIpU ikEˆ kihMdy hfˆ? ikEˆjo Auh srIr nUM kfrjÈIl , ijAUˆdy-jfgdy rwKx leI loVIˆdy pdfrQfˆ df ËKIrf sfˆBI, rwKI bYTf hY. kuJ vI hovy, qusIˆ idhfVI ivc isrÌ iqMn jfˆ cfr vfrI Kfxf Kfˆdy ho. pr quhfzy sYwl(koisLkf) hr

pl(sikMt) Kurfk dI mMg kry hn, so klyjf lgfqfr afpxy storfˆ ivcoˆ AunHfˆ nUM Auh Kurfk Gwldf hY. qusIˆ Bfvyˆ svyr qoˆ Èfm qIkr kuJ vI nf KfE, aqy ieQoˆ qIkr ik Bfvyˆ qusIN kuJ idn vrq rwKo, pr lhU quhfzy sYwlfˆ nUM inrMqr Kurfk phuMcfAuˆdf rhygf. Auh ies nUM kyljy dy storfˆ qoˆ hfisl krdf hY,ijQy ik Auh rfKvyˆ rwKy huMdy hn.aqy Blf klyjf (ilvr)iek izspYcr(vsqfˆ Gwlx vflf) ikEˆ hY? ikEˆ jo Auh bVy iDafn nfl lhU dI bxqr df iDafn rwKdf hY. ieh nhIˆ pqf ik Auh eydfˆ ikvyˆ krdf hY,pr sfieMsdfnfˆ ny ieh vyiKaf, inrIiKaf hY ik jdoˆ vI lhU dI bxqr bdlx lwgdI hY, klyjf qurq Aus nUM nfrml (kudrqI, sfDfrn)hflq ivc ilafAux leI loVIˆdy pdfrQ(qwq) Aus ivc joVdY. aijhI hflq ivc,Aus dy storfˆ(BMzfirafˆ)ivc Aucqm kvfltI df qfËf lhU QoVHI mfqrf ivc ËrUr imldf hY.

jfxkfrI kfljf,ijgr

2015dsMbr

Page 27: Nov 2015 preet lari

27

2015dsMbr

27

gujrKfn lfhOr nf kUcf

gujrKfn ivwc vwzf gurduafrf isMG sBf df hI sI qy dUjy drjy qy srdfrF df gurduafrf jo Èihr dy pqvMqy, rfie bhfdur srdfr ibÈn isMG axd pirvfr vloN sQfpq sI. ies qoN ielfvf sfzy nvyN muhwly ivclf mfeI kfkI df gurduafrf vI sI jo asF bflkF ƒ sB qo vwD ipafrf sI, sfzf CwpxCoq df awzf. hor vI glI muhwilaF ivwc Èfied inwky gurduafry hox pr AuhnF dI koeI Xfd, simRqI nhIN. jy Xfd hY qF sB qoN vwD mfnqf vfly srb-sFJy gurduafry koTI dI ijsƒ ‘BfeI puxCU sfihb nI koTI’ afiKaf jFdf sI. AudoN gurduafrf sfihb afKx dI iprq nhIN sI. iesy krky koTI sfihb vI kdy nhIN sI afiKaf, suixaf. ‘afA koTI julIey’ bs ieMj hI afKdy, dOVdy-dgVdy asIN jf vVdy sF, ‘BfeI puxCU nI koTI’ gwiPaF dy gwPy prÈfd lYx ijsdI kdy nhIN sI qot izwTI. bs vrqdf hI rihMdf, KulHmKulHf. AuQy joq vI jgdI rihMdI dysI iGAu dI, cOovI GMty. srb sFJI sI koTI. ihMdU, iswK, muslmfn sB suafxIaF dI iebfdqgfr qy sYr-gfh vI. Èfm huMidaF hI sB qur pYNdIaF koTI vl, DrwicaF dy Drwcy. buwZIaF bflVIaF, ivafhIaF-

swjivafhIaF swjIaF DjIaF qy kMjkF kuafrIaF dI BIV hI BIV. vwzIaF-vzyrIaF gwlF dy nfl nfl joiVaF dI syvf krdIaF idsdIaF qy islmy-sqfry jVy ilbfsF ivwc iJliml krdIaF vhutIaF, kuVIaF-nwZIaF imldIaF igldIaF, jPo-jPI huMdIaF qy goÈy krdIaF. byÈk bfhlIaF mYƒ irÈqydfr jF guaFZ dIaF BUaF, mfsIaF, cfcIaF idwsdIaF pr kfly icwty burikaF vflIaF vI Gwt nf idsdIaF. koeI mumqfË dI mF, koeI brkq dI BYx qy koeI slmf dI BfbI. koTI aMdr vVidaF hI Auh nkfb cuwk ky mwQf tykdIaF ar joq dI kflÉ nfl awKF ivwc Dfr pfAuNdIaF. Èihr dIaF zolIEN inklIaF vhutIaF, nvjfq iÈÈUaF dIaF mFvF,

ibmfrI qoN cMgIaF BlIaF hoeIaF ËnfnIaF GroN bfhr pihlf pYr puwtx ‘qy ‘BfeI puxCU nI koTI’ ‘c hI hfËrI BrdIaF, Èuukrfny ivwc isr JkFdIaF awgy dI suwK leI suwKxf suuKdIaF, mMnqF mMndIaF, cflIhy ktdIaF, prÈfd-rumfly cVHFdIaF. ÈfmF vyly dI sMgq ivwc mrdF dI ÈmUlIaq hox df mYƒ koeI cyqf nhIN. hor iksy mMdr msIq jF gurduafry ƒ kdy kdy hI Bfg lwgdy sn. iksy purb, idn idhfVy jF juMmy-eId ƒ pr koTI ivwc sdf hI gihmf-gihmI aqy inwq df myl-imlfp. jy bsMq qy isrÌ bsMq hI sI AudoN dy pMjfb df srb sFJf iqAuhfr qF koTI qy isrÌ koTI hI sI gujrKfn df srb sFJf isÌq-Gr! mF dfdI qy hor vwizaF-vzyiraF qoN

icwq cyqfkfnf isMGlVIvfr ikqfb

ipafr jo hY ieh ipaf hI nhIˆ rihMdf iksy pwQr vfˆg. iesnUM pfAuxf krnf pYˆdf hY, guMnHxf pkfAuxf. rotIafˆ vfˆg.vfr vfr. hr vyly nvyˆ isroˆ. - Aursulf ky[ ly guien, d lyQ afÌ hYvn.

Page 28: Nov 2015 preet lari

28

2015dsMbr

282828

suxdy sF ik puxC qNo afey-itky sn iewQy, BfeI puxCU sfihb. iesy koTI ivwc Auh iebfdq krdy. pYrF ivwc GuMgrU pfeI nwcdy rihMdy vjd ivwc rfqF bwDI. jy asF bflkF ny afpxy bjuLrgF qoN suixaf sI qF awgoN AuhnF ny vI qF afpxy vzyiraF qoN ieMj jfixaf hovygf. dfdI dy jnm df aMdfËf sMn 1880 dy lgBg df lgfieaf jf skdf hY. pUrI sdI dI Aumr hMZfeI dfdI ny. dfdI dIaF gwlF qNo puxCU sfihb df smF AunHIvIN sdI dy ÈurU dy nyVy qyVy df soicaf imiQaf jf skdf hY. ieh vI mF-dfdI doN aksr hI suxdy sF ik BfeI puxCU sfihb dy bcn sn ik :‘gujrÉfn lfhOr nf kUcf bxky AujV jfsI’--------- rwb sbwbI nvMbr, 2010 ivwc jMmU kÈmIr akfdmI ivwc hoey qRYBfÈI muÈihry ivwc iÈrkq krn geI ƒ akfdmI dI lfiebryrI ivwc zf[jnk isMG ikrqI dI pusqk ‘igafnI buwwD isMG jIvn qy rcnF’ myry hwQ lwgI. ies ivwc ‘BfeI buwD isMG’ ricq ‘guwJy hIry’ dy afDfr ‘qy BfeI puxCU sfihb df iËkr ies pRkfr hY: ‘ BfeI puxCU sfihb df jnm iek zogrf pirvfr ivwc mYihMzr ivKy hoieaf. do sfl afp mhfrfjf rxjIq isMG dI ÌOj ivwc BrqI vI

rhy pr acfnk afp ny nOkrI Cwz idwqI aqy pRfxI mfqr dI syvf krnI afrMB idwqI. afp CUq-Cfq nhIN sn mMndy. ihMdU muslmfn df ivqkrf nhIN sn mMndy. iek bokf aOr pfxI dI mÈk afp hr smyN cuwkI rwKdy sn qy rfh jFidaF ƒ pfxI iplfAuNdy rihMdy[[[LpoTohfr dy ngr gujrKfn, rvfqF bsflI, suKo, gilafxf zorf afid ngrF ivc GuMmky afp pRfxI mfqr dI syvf krd sn. AuhnF nf hI afpxf koeI cylf bxfieaf aqy nf hI vfrs. pMj kwqk ƒ hr sfl afp dI smfDI ‘qy mylf lgdf hY. ies qrIk ƒ afp joqI joq smfey sn [[[ pqf nhIN afp df nF hI puxCU isMG rwiKaf igaf sI jF puxCvfsI hox krky poTohfr ivwc afp ƒ puxCU jI kr ky bulfAux lwgy sn[[[.’--------

kwqk mhIny ivwc rvfqF df mylf lwgdf sI. sfrf poTohfr huMm huMmf ky puwjdf sI. ieh mYƒ cMgI qrHF Xfd hY. ies myly ivwc mYN guMm geI sF, pMj virHaF dI bflVI. jLrUr ieh EhI myelf hoxY jo BfeI puxCU sfihb dI Xfd ivc AunhF dI smfD ‘qy lwgdf irhf hovygf . hux lfhOr dy kUcy gujrKfn vl muVdy hF. guV aqy myivaF dI mMzI, rfvlipMzI dI muK qihsIl, poTohfr df kyNdr sI, gujrÉfn .sFgrI iklHf, buwD-guPfvF ijnHF dy TMzy eykFq Ehly ivwc bih ky iemiqhfnF dI iqafrI krdy sn myry vIr, vIrF dy dosq. nfl vgdI iqRKI ndI, kFÈI, klklFdI. kFÈI dy kMZy ‘qy hI sn muMizaF dy ieslfmIaF aqy Éflsf hfeI skUl ijnHF ivckfr aksr hI huMdy dOVF, kbwzI, Putbfl aqy hfkI dy mukfbly ijnHF dy iKzfrI huMdy sn myry Brf. ienHF hI skUlF ivwc pVHy sn sfzy poTohfr dy jMmpl bfhly lyKk, sfihqkfr qy buwDIjIvI. kvI pRo L mohn isMG qy AuhnF dy smkflI bfhly sfihqkfr gujrKfn dy hI ipMz Dimafl dy. iksdf nF leIey qy iksdf CwzIey. sB iËlHF ipMzI, qihsIl gujrÉfn qy Ausdy grfvF, mohiVaF dy hI jMmpl hn. sMn 1945 ivwc gujrKfn dy GrF ivwc ibjlI phuMc geI sI. ajy vI Xfd hn Bfpf jI blbF aqy pwiKaF dy puafieMtF dI igxqI imQdy igxdy.

do sfl afp mhfrfjf rxjIq isMG dI ÌOj

ivwc BrqI vI rhy pr acfnk afp ny nOkrI Cwz idwqI aqy pRfxI mfqr dI syvf krnI

afrMB idwqI.

icwq cyqf

lVIvfr ikqfb

bysLk hfQI dy Auwqy qIr hI ikAuN nf vrHfey jfx, jLKmI hox ‘qy vI Auh afpxI gMBIrqf nUM kfiem hI rwKygf. Ausy qrHF ihMmqI ivakqI afpxIaF asPlqfvF qoN cMcl nhIN hoxgy, sgoN afpxy AuqsLfh nUM hor bcfeI rwKxgy. -iqruwkurl (qiml BfsLf dy 2000 sfl pihlF hoey Bgq kvI)

kfnf isMG

Page 29: Nov 2015 preet lari

29

2015dsMbr

2929

AuhnF idnF ivwc hI af igaf sI GrF ivwc tUtIaF df pfxI. ies qoN pihlF Gr dy KUh aqy BfeI ibsLnyY aqy jIqy rfhIN srdfrF dy KUh dy imwTy pfxI ƒ vihMgIaF ‘qy Zoey afey pIpo hI mYƒ Xfd hn. iesy sfl kuVIaF dI aTvIN jmfq nOvIN cVH geI sI qy imzl skUl hux hfeI skUl GoiÈq ho igaf sI. jI LtI[ roz qoN pfr, zfk bMgly dI bsqI ivwc nvyN gujrÉfn dIaF koTIaF Ausr rhIaF sn, DVfDV. ijAuN ijAN gujrÉfn dI qrwkI dy crcy huMdy nfl hI duhrfieaf jFdf BfeI puxCU sfhb df vfk : gujrÉfn lfhOr nf kUcf bxky AujV jfsI ikAuN AujVsI ? ikMj AujVsI ? smJ nf afvy. iPr afx Zuikaf sMn 1947. kriPAU. rOly. guaFZI grF-mohVy, mMDrf byvl, suKo, sfgrI nVflI, Dimafl, pMj grfeIN, Pulxf, zyrf Kflsf, mxikaflf, drqflf, seIdF, kwlr, gilafxf, lflfmUsf, bVkI - koeI nf bicaf. awgF lptF. kwtF vwZF. cIk ichfVy. DUMeyN Dmfky. ‘hr koeI AujVky gujrÉfn pnfh lYx dI krdf. sfzf Gr vI Br igaf imwqr-irÈqydfr pirvfrF nfl. rfj bdlny hI afey nu. kdy prjf vI bdlI ?’ byjI ƒ hflF vI pwkf ivÈvfs sI. ‘sB TIk ho jfsI. sB TIk ho

jfsI.’ byjI sB ƒ, Kud ƒ hOslf dyx dI krn. byjI dy vwzy vzyry iswK rfj vyly dy sn, byjI dwsdy. bfkI qF sfrf poTohfr hI dMigaF dI lpyt ivwc afieaf pr gujrÉfn bc igaf. Èihr df Qfxydfr seIad, sI Bfpf jI df kFgrsI imwqr. nF hux Xfd nhIN. jy Xfd hY qF iehI ik AusdI DI surweIaf myrI jmfqx sI qy pwkI shylI vI. Qfxydfr awgy grfvF ‘coN afey awlf hU akbr aqy Xf alI dy nfary mfrdy gujrÉfn ivwc vVdy DfVvIaF dI pyÈ nf geI. kurfn ÈrIÌ ƒ CfqI nfl lf ky BIV sfhvyN Kloqf awlf dI ksm KFidaF Auh grijaf : ‘sfrIaF golIaF kurfn ÈrIP pfr kr ky mYNZy sIny ivwc lihsx jy qusF ihwk ÉqrI qY vI inÈfnf soiDaf qF.

quws mYNZy KUn ny qY Kudf ny dyxdfr hooooso. mfhVI jfn leI kY eI awgy vwD skxy ho quws [[[.’ mÈflF nIvIaF pY geIaF. AulHry hoey ikrpfnF qy gMzfsy ruwk gey. Aus nyk rUh, Tfxydfr ny Èihr dy hr moV qy ispfhI qYnfq kr idwqy. idn rfq df sÉq pihrf. kfÌI idn dUrNo DfVvIaF aqy huVdMgIaF dy nfary ar Zol-Zmwky vjdy rhy, suxINdy rhy. iPr kriPAU lwg gey. lwgy rhy.sfry poTohfr ivwcoN Èihr gujrÉfn hI ÉUn Érfby qoN slfmq irhf. ÌONj qYnfq rhI. apRYl qoN agsq ivwc 99 pRqIÈq ihMdU iswK afbfdI gujrÉfno kUc kr geI. hwdoN pfr. byjI, myrI dfdI AuhnF iek pRqIÈq lokf ivwcoN sI jo ipwCy rih gey sn. jo socdy sn, kdy prjf vI bdlI ?byjI do sfl bfad idwlI puwjy imltrI dI mdd nfl.AujV igaf gujrÉfn lfhOr df kUcf bxky. kI gujrÉfn hI AujiVaf ? sfrf pwCmI qy pUrbI pMjfb nf AujiVaf ? kI ihMdusqfn ivc AujfVy qy GwlUGfry nf hoey ? ikhVI jgHf sI ijwQy hyTlI Aupr nf hoeI ? jy gujrÉfn lfhOr df kUcf sI qF ihMdusqfn ? swc ieh vI hY ik lfhOr, aMimRqsr, idwlI, muMbeI jF

sfry poTohfr ivwcoN Èihr

gujrÉfn hI ÉUn Érfby qoN slfmq irhf. ÌOj

qYnfq rhI. apRYl qoN agsq ivwc 99 pRqIÈq ihMdU iswK afbfdI gujrÉfnoN

kUc kr geI.

icwq cyqf

lVIvfr ikqfb

aPLrIkf qy Bfrq drimafn vpfrk irsLqy 6000 sfl jF vWD purfxy hn.

kfnf isMG

Page 30: Nov 2015 preet lari

30

2015dsMbr

3030

klkwqf sB hI AujVy qy muV vwsy vI pr myivaF dI mMzI, guV df Gr, poTohfrI siBaqf df kyNdr, gujrÉfn muV afpxy purfxy jlOa ivwc nf prq sikaf. ikAuN ? ikAuNik ipMzI ny ieslfmfbfd vsfa ilaf. gujrÉfn qoN qIh-cflI mIlF dI ivwQ ‘qy hI hY, ieslfmfbfd. Auh rfjDfnI bx igaf. ieslfmfbfd dI vsoN dI igxqI sMn 1951 ivwc iek lwK sI qy hux lwKo-lwK. ies dy Ault gujrÉfn dI jnsMiKaf ies vyly vI swqr pJwqr hËfr dy krIb hI hY qy Auh ajy vI qihsIl hI hY rfvlipMzI dI. iËlHf nhIN bixaf. gujrKfn dy vpfrI iËafdf krky KwqrI afbfdI kUc kr ky ieDr af geI. ipwCy rih gey grIb muslmfn pirvfr ijnHF dy bfhly juafnF df muwK ikwqf ÌOj hY. rwjy puwjy kÈmIrI aqy rfjy pirvfrF ivwcoN bhuqy bfhr cly gey hn. koeI XU ky qy koeI amrIkf. hux gujrÉfn dy dukfndfr iËafdf kr ky mhfjr hn jo ieDroN prvfs kr ky AuQy jf itky.---------- mfrc 2004 ivwc mYN lfhOr geI. sRI mqI mdIhf gOhr dy swdy ‘qy ‘ËnfnI nftk Auqsv’ ivwc Èfml hoxf sI. Pyr gujrFvfly ivwc muÈfiery dI ÈmUlIaq mgroN myrI gujrKfn dI qVÌ ƒ mihsUs kridaF AuQoN dy pRbMDkF ny myrf poTohfr jfx df

jugfV kr idwqf. ieslfmfbfd, ipMzI aqy pMjf sfihb qoN huMdI hoeI ny mMDry dy bws awzy ‘qy siQq kdy myry Bfpf jI df huMdf brmf ÈYWl, pYtrol pMp jo hux pfiksqfn ÈYWl aKvfAuNdf sI, dy bUhy qoN imwtI hUMJ ky mwQy lfeI aqy potlI bMnH ky BYxF BrfvF leI vI lY aFdI. dfdI mfpy cfcy qF guËr gey sn. sihkdy hI. gujrKfn geI qF shI pr afpxf Gr nf lwB skI. nf hI dfdkf Gr ijsdI ipClI koTI ivwc mYN jnm ilaf sI. purfxf muhwlf, nvF muhwlf, kmytI muhwlf- hux ieh nF nhIN sn rhy. bdl gey sn. sfry. kI krF---? iks qNo puwCF---? vkq sfQ nhIN sI dy irhf. vfps CyqI prqxf lfËmI sI. vfhgf

bfrzr ju pfr krnf sI. iek hotl dy kfAUNtr ‘qy bYTy lgBg afpxI hI Aumr dy bMdy qoN puwCx dI ihwmq kIqI. Auh ieDroN jf vwsy sn, gujrKfn. AuhnF dI mfqBUmI jMmU sI. ‘mYN jMmU dI ƒh hF qy gujrÉfn dI DI’ mYN iPws peI. Aus nyk rUh ny bVI koiÈÈ kIqI pr nf lwiBaf mYƒ afpxf jF dfdkf Gr. muV bih geI tYksI ivwc. ieQy prqky vI rfbqf kfiem irhf. pqf lwigaY ik dfdky Gr vflI jgHf ‘qy vwzf mfWl Ausr igaf hY. sfzy nvyN muhwly vfly Gr dIaF qsvIrF afeIaF. AuNj df AuNj hI hY Auh AuWcy QVHy vflf kdy sfzf huMdf Gr qy BIVI glI vI, ijwQy kokly KyzdI sF. gujrÉfn AujVky muV visaf qF hY pr lfhOr df kUcf hI smJo.

kFgrsI nI DI

‘kFgrsI nI DI, kFgrsI nI DI’ AuWcI AuWcI cIkidaF AuhnF mYƒ DPyL muwky mfrny ÈurU kr idwqy. glmy qoN PV ky iksy myrI Prfk cIr CoVI qy koeI myrIaF ilmHF puwtx lwgI. vwzI kwdfvr amrjIqf myrIaF dovyN bfhvF ipwCy iljfky mroVn lwgI.

myry Bfpf jI df huMdf brmf ÈYWl, pYtrol

pMp jo hux pfiksqfn ÈYWl aKvfAuNdf sI,

dy bUhy qoN imwtI hUMJ ky mwQy lfeI aqy potlI bMnH ky BYxF BrfvF leI vI lY

aFdI.

icwq cyqf

lVIvfr ikqfb

srIr df ieimAUn Zfˆcf (rog qoˆ bcfAU Zfˆcf) qkVf hovy qfˆ kYˆsr dy sYwlfˆ dy pYr nhIˆ lwgx dyˆdf. Pl, sbËI,

Kurfk pUrk golIafˆ, ksrq, sfvIˆ pDrI iËMdgI mddgfr huMdy hn. mfVf aflfduaflf, guwsf iglf rwKI rwKxf hfnI

phuMcfAuˆdf hY.

kfnf isMG

Page 31: Nov 2015 preet lari

31

2015dsMbr

3131

mY kurlfa AuTI. ‘kFgrsI nI DI hfie hfie’ kFgrsI nI DI hfie hfie alfhuxIaF dyNdIaF, CfqIaF iptdIaF hor vI af juVIaF, Drwcy df Drwcf. mYN cOQI jmfq ivwc sF. myrf kI doÈ sI. kI anrQ kIqf sI mYN jF myry Bfpf jI ny? myrI bfl-buwD dI smJ qoN bfhr sI. jy cyqy dI buxqI ƒ AuDyVn lwgF qF eynf hI Xfd afAuNdf hY ik ieh sMn 1945-46 dI Gtnf hY. sfry gujrÉfn dy iswK BfeIcfry ivwc akflI lihr df Ëor sI. Èihr ivwc kyvl iqMn hI kFgrsI suxINdy sn, mUl isMG zmylI vflf, hrnfm isMG bftf(AuhdI juwqIaF-joiVaF dI dukfn sI, Ëfihr hY Aus kol bftf kMpnI dI eyjMsI hovygI) qy qIjy myry Bfpf jI, lIzr sfihb. nOjuafn pIVHI dy coxvyN iswty,gurbÉÈ BfeIaf jI pwky akflI sn. akflI kOx sn----? kFgrsI kOx sn----? ikAuN sn----? awT nON virHaF dI myrI bfl Aumr nMU pqf nhIN sI. jy pqf sI qF eynf hI ik ijhVy gurbÉÈ BfeIaf jI afm qOr qy Bfpf jI dy pYrIN pYNdy, AuhnF df eynF siqkfr krdy, AuhI rfq dy Kfxy mgroN bYTy AuhnF nfl KUb bhuMÈdy

sn. bihsF ivwc mfstr qfrf isMG, mhfqmf gFDI, Bgq isMG qy bfbf ÉVk isMG dy nF bfr-bfr afAuNdy sn. kdy kdy, iksy Èincr-aYqvfr ƒ lfhOr, muÊlpurf ivKy ieMjInIairMg kflj ivwc pVHdy hoey myry jIq vIr jI vI ies bihs ivwc Èfml huMdy sn. AuhnF dy hoTF AuWqy gFDI gFDI qy nihrU dy Aucfrx qoN jfpdf sI, gFDI koeI dyvqf hY, sfry gurUaF df gurU qy nihrU Ausdf chyqf puwqr Èfied. Auprokq GtnF qo iek idn pihlF hI jI tI roz Aupr iewk vwzy sfry ahfqy ivwc iekwT hoieaf sI, kFgrs df smfgm. nIly bfxy ivwc koeI hsqI sI ijs ƒ sfry bfbf KVk isMG jI afK rhy sn. ies iekwT ivwc sfzI zfk bMg-ly ivwc Ausr rhI koTI df Tykydfr,

cfcf iebrfihm vI sI qy qfieaf rfm lfl vI. bMsI rfm bfhrI vI sI qy sUbydfr hrbMs isMG vI. ienHF sfiraF dy ichry awj vI AuNj dy AuNj myry cyqy ivc itky hoey hn. vwzf smfgm sI. qkrIrF ho rhIaF sn. sBf ivwc qurdy iPrdy sB nfl, hwQ imlFdy, siq sRI akfl qy Pqih gjFdy myry Bfpf jI kflI ackn qy icwty sfÌy ar pjfmy ivwc, jyb ivwcNo gol GVI dI ltkdI ËMjIr nfl tuwp-tuwp turdy, sB qoN vwD pRBfvq kr rhy sn mYƒ. myry leI ieh qmfÈf hI sI. roË vFg hI dUjy idn mYN skUl geI. awDI CuwtI vyly Auh sfrIaF kuVIaF rl iml ky goÈy kr rhIaF sn, mYƒ GUr rhIaF sn. koeI-koeI myry vwl qwk ky cupyV-muwkf vI vwt rhI sI. jmfq ivwc sB qoN huiÈafr aqy inwkIaF vwzIaF dI chyqI nfl ieh kI Bfxf vrq igaf sI, mYƒ smJ nhIN sI af rhI. sfrI CuwtI hoeI. bsqf cuwikaf. skUloN bfhr huMidaF hI Auh sfrIaF myry ‘qy tuwt peIaF ‘kFgrsI nI DI kFgrsI nI DI’ cIkdIaF. jy sfrf Èihr akflI sI qF Bfpf jI ƒ kI vÉq pY igaf sI kFgrsI hox df? Auh hornF dy ipAu-BrfvF vrgy ikAuN nhIN sn? kFgrsI hoxf koeI bhuq burI gwl sI, cor lutyry jF zfkU hox vrgI

jmfq ivwc sB qoN huiÈafr aqy

inwkIaF vwzIaF dI chyqI nfl ieh kI Bfxf vrq igaf sI, mYƒ smJ nhIN

sI af rhI.

Pl df rs pIx nfloN ies nUM Kfxf ibhqr hY[ jdoN rs pIE qF Guwt Guwt kr ky pIE, qF jo ieh Quwk nfl rl

sky. Pl KflI pyt KfE, jF Kfxy qoN pihlF.

icwq cyqf

lVIvfr ikqfb

kfnf isMG

Page 32: Nov 2015 preet lari

32

2015dsMbr

3232

qy mYN Ausy Bfpf jI dI DI sF. CI CI! DrqI ivhl dvy qy mYN smfa jfvF. mYN afqm glfnI nfl lbryË sF. roNdI roNdI Gr afeI. Gr ivwc mF nhIN sI. Auh ipMzI geI hoeI sI, mYQNo inwky vIr ƒ holI PLYimlI hspqfl idKfx. Auh aksr ibmfr rihMdf sI. Aus df ijgr viDaf hoieaf sI. mfnf vI nfl geI sI. mfnf mYQoN do sfl vwzI sI pr KuwlyH mokly aMgF vflI hox kfrn iËafdf vwzI lgdI. Auh pVHfeI ivwc kmËor sI. Aus df pMjf bVf Bfrf sI. Aus qoN aksr hI mYƒ mfr KfxI pYNdI sI. asIN AuproqlI dIaF ju sF. Auh kdoN ivafhI jfvygI qy myrI bMd KlfsI hovygI, mYN socdI pr awj Aus df skUloN gYr-hfËr hoxf mYƒ zfZf BYVf lwgf. jy Auh hfËr huMdI qF iksy dI ihMmq nhIN sI pYxI myrf vfl vI ivMgf krn dI. afp BfvyN ikMnF kuwt lvy mfnF pr hor iksy ƒ Aus hwQ nhIN sI lfx dyxf, mYƒ XkIn sI. sfzy Gr dy sfhmxy hI gomf mfsI dI hvylI sI. gomf mfsI sfry muhwly dI cOoDrfxI ijhI sI. surmf qy kwjl bxfAux dI mfhr. hr mrË dI dvf. isafpy dI srdfrnI. gomf kol Èihr dIaF nvIaF ƒhF vYx qy alfhuxIaF iswKx leI vI afAuNdIaF sn qy qIlF nfl nfVy buxn, PulkfrI kwZx, acfr-murwby aqy kulÌI bxfAux df vwl vI. pIZf jyhf mUMh kr ky ‘ijwqnF JUT

mfro QoVHf hY’ dy qkIaf klfm nfl gomf gwl ÈurU krdI. sfhmxy qF nhIN pr kMzI ipwCy guaFZ-mfsIaF, cfcIaF qoN mYN Aus ƒ PPfkuwtx mfsI vI afKidaF suixaf sI. Pwty hfl, KuwQyy glmy qy ibÉry vflF ar JrIto-JrIt mUMh dI qrsXog hflq ivwc mYƒ vyKidaF hI gomf mfsI ny mYƒ klfvy ivwc lY ilaf. mF jdoN vI awgy ipwCy jFdI gomf mfsI hI asF bwicaF df iDafn rwKdI. mY Auhdy gl lwgky iPs peI, Ëfro Ëfr. “ klH qUM skUl jFidaF hI afK dyvIN hux myry Bfpf jI vI akflI ho gey hn, bws.” gomf mfsI ny KMzyvflI pIlI JMzI myry Prfk dy swjy moZy vwl nwQI kr idwqI jo skUl ivwc dfÉl huMidaF hI

sB ƒ nËr af geI. ho skdY Auh sfrIaF vI afpxI QfvyN zrIaF hoeIaF hox. ‘myry Bfpf jI vI akflI ho gey hn.’ myry kihx dI dyr sI ik Auh sB mYƒ jwPIaF pf pf imlx lwgIaF.amrjIqf ny qF cuwk ky mYƒ ipafr BuaftxIaF hI dy idwqIaF. dUjy idn skUl nfl lwgdy isMG sBf dy gurduafry ivwc dIvfn lwgf hoieaf sI. Bfrf smfgm Èfied ivsfKI sI jF koeI hor purb. mYN vI Èmfl sF sMgq ivwc sxy afpxIaF bfl-sKIaF dy. styj AuWqy gf irhf sI Auh. bcn isMG bcn sI Aus df nF. Auh ipMzIEN afieaf sI. ryizE isMgr. qy gIq sI: pMQ jy afËfd qyrf dys vI afËfd hY pMQ jy afbfd qyrf dys vI afbfd hY. iek joÈ df diraf TfTF mfr irhf sI. gIq Éqm huMidaF hI jYkfry nfary ÈurU ho gey, gUMjdy, akfÈ CuUMhdy qy mYN vI Èfml sF Aus joÈnfd ivwc sxy sfQxF dy bfhF AulfrHdI qy grjdI. hux mYN vI akflx sF nf ik kFgrsI nI DI, sfrIaF kuVIaF ƒ XkIn ho igaf sI.

mohflI —95019-44944

Aus qoN aksr hI mYƒ mfr KfxI pYNdI sI. asIN AuproqlI

dIaF ju sF. Auh kdoN ivafhI jfvygI qy myrI

bMd KlfsI hovygI, mYN socdI.

Ìirj ivc plfsitk dIafˆ boqlfˆ ivc pfxI nf rwKo! ieh bhuqIafˆ boqlfˆ pfxI ivc iek kYˆsrdyxf ËihrIlf pdfrQ zfieaOkisn CwzdIafˆ lwBIafˆ hn.

icwq cyqf

lVIvfr ikqfb

kfnf isMG

Page 33: Nov 2015 preet lari

33

2015dsMbr

3333

bfvf blvMq ƒ mYN kyvl ieko vfr imilaf sF pr mYN AusdI rcnf ƒ ipCly kfÌI smyN qoN pVHdf af irhf hF ijs ivc ‘ikRÈnf’ df bfr-bfr iËkr afAuNdf hY.myrI jfcy ikRÈnf AusdI pRyimkf vI hY qy pRyrnf vI. bkOl bfvf blvMq dy :

pr acfnk pRIq myrI nfl ikRÈnf ho geI, ryÈmI-julÌF ny CUihaf hY idl dy sfË ƒ, pRym smJfieaf hY af ky iËMdgI dy rfjL ƒ.iËMdgfnI hY pRfieaf DMn nhIN iËMdgI nUM mfnxf aOgux nhIˆ .ikEˆ iÉaflF dy leI hn byVIaF ?jd hvf ƒ vkq ƒ, bMDn nhIN.roË lMGdf hF glI qyrI `coN mYNcfhy iksmq ivc qyrf drÈn nhIN jF

kI KohygI dunIaF mYQoNkI ieh drdI qyryqUM hYN BfgprI dy vFgUMhr iek gIq `c myry.

aqy iesy qrHF hI : suwqy hoey bxF `coN, aDmoey jMglF `coNlMGy kmfl-pUrn dunIaF nvIN vsf ky ! pr iehdf ieh mqlb nhIN ik bfvf kyvl ipafr df hI kvI sI, sgoN Auh qF smfjk kurIqIaF qy jMg vrgy iGxOny amlF df vI, puwj ky ivroDI sI. ies dI AuØwGVvIN imsfl AusdI “AUÈf” kivqf ivcoN vI idwqI jf skdI hY :

qyrI cmk hY hlky hlky buwlIHaF dy nUr `qyqyrf nÈf hY ipafr dy nvyN nvyN srUr `qyqyrf hI rMg husn ‘qy apfr idl kÈI hY joqUM hI hYN qVp ieÈk dI mhfn iËMdgI hY jo

afdrÈ hr mnuwK ƒ, mhfn qoN mhfn dypÈU qy pMCIaF dy duwK drd ƒ Ëbfn dyjgfAux vflI Kfk ƒ idlF dy nYx KolH dy imlfp nUr bMidaF dI afqmf qy zolH dyhy AUÈy, hy mfq- AunqI dy hr ivcfr dIsmyN ƒ eykqf ,smfnqf df gUVHf rMg dyimtf jhfn qoN klyÈ ies Ìryb jMg dy bfvf blvMq bVf nyk idl ÉUbsUrq qy sÌfeI psMd iensfn sI . ieh qy Èfied ieho kfrn hY ik Auh idwlI `c ijhVI QF ‘qy rihMdf sI Esdfy aflf duaflf Aus ƒ bVy afdr dIaF nËrF nfl vyKdf sI. vyKo Ërf Aus dI rihxI bihxI dI iek Jlk: ieh gwl 1966 dI hY jdoN asIN, myry gurU pRo: sujfn isMG nfl idwlI ivc ho rhI pRogRYisv rfeItrjL

kfnÌrMs vyKx leI gey- gurU jI ny bUhf KVkfieaf pr aMdroN afeI iek nOjvfn aOrq, drvfËy awgy pMj Epry bMidaF ƒ vyK ky ibnF kuJ bolx qoN hI iPr aMdr ƒ prq geI sI ik Jwt ku ipwCoN AusdI QF `qy aMdroN inkl afeI iek bËurg aOrq ƒ vyK ky lwgdy hwQ hI gurU jI bol pey : ‘‘BYx jI, asF bfvf blvMq horF ƒ imlxf hY.” ‘‘iks ƒ ? BfeIaf jI ƒ ?” Ausdf pRÈn sI. gurU ny ijvyN anumfn nfl hI hF vjoN isr ihlf idwqf sI ik Aus aOrq ƒ afpxy mgr af Kloqy ds ku sfl dy muMzy ƒ ikhf : ‘‘kfkf jf ienHF ƒ AUpr BfeIaf jI kol Cwz af.” aYn Ausy smyN AuproN afvfË af geI “sujfn isMG jI lMG afE.” lgdf hY bfvf jI ny grUU jI dI

bfvf blvMq qy AusdI rcnfiÈvnfQ

lyK

Page 34: Nov 2015 preet lari

34

2015dsMbr

34

afvfË sux leI sI. ‘‘mYN afiKaf, afey qF hF eI ikAuN nf bfvf jI dy drÈn hI kr cwlIey.” sfzy gurU nY koTy `qy pYr DridaF hI gwl ÈurU kIqI, ‘‘qy nfl ieh muMzy vI quhfƒ kdoN dy imlx ƒ kih rhy sn.” “bhuq ÉUb.” bfvf jI ny awgy ho ky sfiraF nfl hwQ imlfey qy iPr kfhlI nfl prqdy hoey mMjy `qy rwKI sMdUkVI iek pfsy rwK ky sfzy sfiraF leI bYTx dI QF bxfeI qy iPr gurU jI vwl prqdy hoey kihx lwgy : sujfn isMG jI bwcy qF sfry rfËI KuÈI hn?” ‘‘sB TIk ny qusIN afpxI suxfE.” gurU jI df AuØwqr vI iek pRÈn sI. ‘‘mqlb pVHn ilKx dy islisly ivc ?” bfvf jI ny cMgI qrHF smJxf cfihaf sI. ijMnf icr ieh islislf jfrI irhf mYN bfvf jI dI kutIaf df jfieËf lYNdf irhf. surmy dIaF ÈIÈIaF, cUrn dIaF boqlF qy slIky nfl sFB ky rwKy ikqfbF- rsfly ;pqf nhIN Auh eynI ku QF ivc eynf kuJ smyt ikvyN lYNdy sn. hspqfl, lfiebRyrI qy zfk Gr! sfzy bYTy bYiTaF hI AuhnF ny iek nOjvfn dy sfdyy ilÌfÌy ‘qy itktF lfa ky AusdI zfk df kMm sfiraf sI qy iek hor df hfl-cfl puwiCaf sI jo ipClI rfq AunHF koloN iZwz pIV dI dvfeI lY ky igaf sI.

“bfvf jI, ieh muMzy quhfzy koloN aÈIrvfd lYx afey ny, kivqfvF qy khfxIaF ilKdy ny.” sfzy gurU ny sfzy bfry dws ky gwl awgy qorI sI. bfvf jI bulHF ivc hI QoVHf ijhf muskRfey ijvyN kih rhy hox mYN svfgq krdf hF myry Gr afAux vfly ienHFichiraF df . sfzy vI ichry iKyV AuTy. pr aMdroN iJjk rhy sF ik ikvyN afpxIaF kwcIaF ipwlIaF rcnfvF, mMny-prmMny ies kvI ƒ sunfAux lwg pvFgy ? pr gurU df afdyÈ hI aijhf sI ik sfƒ bolxf hI pY irhf sI. mYN qy sLmÈyr inrml ny afpxI iek iek kivqf suxfeI sI, gurcrn isMG ivrdI qF ajy Jwkdf hI bhuq huMdf sI. qy mfstr rGbIr isMG kuJ ilKdf hI nhIN sI huMdf. ‘‘beI iÈvnfQ afpxI iek ÊËl vI bfvf jI ƒ suxfa.”

gurU jI dy kihx df Bfv sI ik afpxI Auh ÊËl suxfvF jo gf ky suxfn vflIaF rcnfvF ivcoN AunHF ƒ cMgI lwgdI sI. ÊËl sI :bfhF `c sOx df nf, afieaf ajy smF hYphuMcf ajy nf myrf mMËl ‘qy kfrvF hY.mihÌl df arQ kI hY mjbUr hrkqF nymjbUrIaF dy isr ‘qy sB aYÈ df smF hY. ijMnf icr mYN boldf irhf bfvf jI dy ichry ‘qy keI qrHF dy Auwqrfa cVHfa afAuNdy rhy qy iPr iek pl dI cuwp ipwCoN bolxf ÈurU kr idwqf : ‘‘vyKo sujfn isMG jI, kivqfvF qF TIk ny, AuˆJ qfˆ ÊËl vI TIk hY, pr mYN isPLfirÈ krFgf ik AurdU dy ÈbdF qoN prhyË krnf cfhIdf hY.” AunHF ny bVy gMBIr sur ivc afiKaf sI. ‘‘sux lAu beI muMizE.” sfzy gurU ny vI ijvyN puÈtI krn dy iÉafl nfl afiKaf sI. pqf nhIN ieh bfvf jI pRqI AunHF dy mn ivc bYTI ÈrDf df ikRÈmf sI jF myry ivc idnoN idn af rhI pikafeI df asr- kuJ vI hovy pr ieh AuhI ivcfr pRgt kIqy sn jo awj qoˆ vrHy pihlfˆ myrI ies ÊËl `qy pRo[ krnjIq ny pRgt kIqy sn pr Aus smyN, gurU jI ny Ausdy pYr nhIN sn lwgx idwqy pr mYN afpxy gurU qy svfl krn nfloN bfvf jI awgy afpxf pwK pyÈ krnf hI TIk smiJaf, ikAuNik AurdU AurdU qF keIaF dy mUMhF qoN suixaf hoieaf sI pr jdoN mYN AusdI afpxI rcnf ivcoN

lyK

bfvf blvMq qy AusdI rcnf

pr aMdroN iJjk rhy sF ik ikvyN afpxIaF

kwcIaF ipwlIaF rcnfvF, mMny-prmMny ies kvI ƒ sunfAux

lwg pvFgy ?

Kud ipafr hY jo bicaf rih igaf huMdf hY, jdoˆ ipafr ho jfxf sV muwk cuwkdY. -lUeI zI brneIarË, kYptn korYlIË mYˆzoiln.

iÈvnfQ

Page 35: Nov 2015 preet lari

35

2015dsMbr

35

hI CFt ky kuJ Èbd agly awgy Dr dyNdf qF Auh vI socIN pY jFdf sI. ‘‘bfvf jI, afpxy vloN qF bVI koiÈÈ krIdI ey pr pqf hI nhIN ik kdoN koeI dUjI Ëbfn df Èbd sfzI rcnf ivc afx Dsdf hY.’ mYN afpxI smisaf dwsx dy nfl nfl Ausdf hwl vI puwC irhf sF. “nhIˆ, bolI dy islisly ivc qusIˆ eyny vI kwtV nhIˆ ho skdy.- pr AunHfˆ Èbdfˆ df iDafn ËrUrrwK ilaf kro jo sfzI bolI dy suBfa ƒ hI bdl ky rwK dyNdy hn.” bfvf jI ny ivafiKaf kIqI : ‘‘msln nUMnguMnf vfly ÈbdF qoN qF bhuq hI sucyq rihx dI loV hY. ijvyN kfrvF, afsmF, afid, qoN.” Auh ikMnf hI icr sfƒ smJFdy rhy qy iPr gurU jI dy kihx `qy sfƒ afpxI iek kivqf suxfeI jo ies qrHF ÈurU hoeI sI : “suMdr iÉafl suMdr kivqf `c Zfldf jfh.” bfvf jI dI kivqf nfloN vI, AunHF dy bolx df ZMg bVf ipafrf sI. sLurU krn qoN pihlF Auh kfPI icr kivqf dI lYa ƒ mUMh ivc hI guxguxFdy rhy ijvyN koeI phuMicaf hoieaf gvweIaf krdf hY. qy iPr hOlI hOlI, lihrdfr afvfË ƒ bfhr kwZdy hoey ieAuN hulfry ijhy lYx lwg pey ijvyN AunHF ƒ AunHF dI afpxI hI rcnf dy kfiv-rs ny nÈy ivc lY aFdf hovy.

mohflI 96538-70627

lyK

bfvf blvMq qy AusdI rcnf

14 akqUbr ƒ bymOsmI BfrI mINh pY igaf hY. pMjfb dy keI ijilHaF ivwc Jony dI mMzIaF ivwc peI aqy KyqF ivwc KVHI pwkI Psl brbfd ho geI hY. jwtF dy ichry dI lflI ro ro ky awKF ivwc af geI sI. mMzIaF ivwc srkfrI ryt qoN Gwt lwg rhy rytF ny pihlF hI jwtF dI jfn kwZI hoeI sI. puwqrF vFg pflI rihMdI KUMhdI Psl brbfd huMdI vyK ky jiraf nhIN sI jf irhf, pr zfZy awgy kfhdf Ëor? bymOsmI bfrÈ ƒ hr koeI afpxy qrIky nfl anuBv kr irhf sI. agly idn iewk hI aKbfr ivwc ies sbMDI do vwK vwK KbrF CpIaF. pihlI Kbr nfl iewk bËurg iksfn dI Poto lfeI geI sI, ijs dI bIbI dfhVI hMJUaF nfl iBwjI peI sI. bybsI ivwc hMJU BrIaF nËrF nfl AuWpr asmfn vwl vyK ky Èfied rwb ƒ Psl brbfd krn df Aulfhmf dy irhf sI. Kbr ivwc iliKaf igaf sI ik bymOsmI bfrÈ

kfrn sYNkVy eykV bfsmqI, Jonf aqy nrmy dI Psl brbfd ho geI hY. iksfnF dy sfh sUqy gey hn. sYNkVy iksfn rotI qoN afqur ho gey hn. kI srkfr iehnF grIb iksfnF dI sfr leygI? iksfn XUnIanF ny mMg kIqI hY ik iksfnF dy krËy muafP kIqy jfx qy spYÈl igrdfvrI kr ky iksfnF ƒ muafvËf idwqf jfvy. bymOsmI bfrÈ ny iksfnF ƒ brbfd kr ky rwK idwqf hY. Ausy aKbfr dy dUsry pyj ‘qy lwgI Kbr ivwc iewk KUbsUrq Èihr dI KUbsUrq JIl ‘qy sYr krdy lokF dI Poto lfeI geI hY. sohxy sohxy kwpVy pf ky lok bfrÈ qoN bfad JIl ‘qy sYr kr rhy hn. Kbr ivwc iliKaf sI ik PuhfrF pYx qoN bfad mOsm hoieaf suhfvxf. lokF ƒ grmIN qoN imlI rfhq . Plfxy Èihr dy lok mINh pYx qoN bfad hoey KuÈgvfr mOsm df mËf lYNdy hn.

9815124449

do KLbrF

khfxI

blrfj isMG iswDU aYs pI

iÈvnfQ

Page 36: Nov 2015 preet lari

36

2015dsMbr

36

2015dsMbr

36

kYnyzf PyrI dOrfn AuQoN dI idlcsp gMn pfilsI bfry pqf lwgf jo hiQafr rwKx dy ÈOkIn pMjfbIaF ƒ bhuq psMd hY. ijhVy ivdyÈI lfiesMsI hiQafrF dI pMjfb ivwc iqV ky numfieÈ kIqI jFdI hY, AuhnF dy AuQy ÈfipMg mflF ivwc Zyr lwgy hoey hn. afpxy qF ieQy gMn hfAUs vfly simwQ aYNz vYsn aqy vYbly skft, afid, dy irvflvrF df 5-5 lwK leI jFdy hn pr kYnyzf ivwc sB qoN vDIaf kvfltI dI rfeIPl 2-3 hËfr zflr ( krIb 1[50-2 lwK ) qwk iml jFdI hY. kYnyzf ivwc asly dy ÈOkIn pMjfbIaF dy GrF ivwc ey[ky[47 aqy snfeIpr gMn vrgIaF 10-10, 15-15 rfeIPlF

aqy vflQr, brfAUinMg, rUgr, glfk aqy kolt vrgIaF cotI dIaF kMpnIaF dy irvflvr-ipstl afm hI rwKy hoey hn. asIN srHI afpxy dosq rfj dy Gr bYTy sI ik Aus df dosq rfjvMq isMG rfey (mÈhUr iÈkfrI) vI af igaf. rfj ny jfx pihcfn qoN bfad dwisaf ik awj asIN rfey nfl ryNj ‘qy PfieirMg pRYkits krn jfxf hY. jdoN mYN rfey ƒ afpxy tUirst hox kfrn koeI kfƒnI pMgf pYx dI ÈMkf pRgt kIqI qF Aus ny hws ky tfl idwqf. rfey dI gwzI dI izwgI ivwc snfeIpr gMn smyq 5-6 rfeIPlF, bMdUkF peIaF sn. pRfeIvyt ryNj phfVF ivwc bhuq hI rmxIk jgHf ‘qy bxI hoeI sI. zispiln

bhuq hI sKq sI. KflI bMdUkF vI KolH ky qy rfeIPlF dy bolt ipwCy kr ky hI aMdr jfieaf jf skdf sI. mYN soicaf aYvyN gyVf hI ipaf. iehnF ny ikwQy mYƒ PfieirMg krn dyxI hY? bhuq hYrfnI hoeI jdoN gory atYNzYNt ny isrP myry pfsport dI aYNtrI kr ky inÈfnybfËI krn dI afigaf dy idWqI. bfad ivwc rfey ny kYnyzf dI gMn pfilsI bfry ivsQfr nfl jfxkfrI idwqI. Auh kYnyzf srkfr vwloN srtIPfeIz hiQafrF dI tryinMg dyx vflf Ausqfd hY. Auh inÈicq PIs lY ky do idn dI hiQafr clfAux aqy sMBflx dI byisk tryinMg dyNdf hY. Aus vrgy AusqfdF vwloN jfrI srtIiPkyt ‘qy puils,ivakqI df aprfDI irkfrz vyK ky lfiesMs jfrI kr dyNdI hY. lfiesMs sfzy dyÈ vFg afqm rwiKaf leI nhIN, blik inÈfnybfËI aqy iÈkfr leI pRdfn kIqf jFdf hY. iewk lfiesMs ‘qy qusIN axigxq aslHy rwK skdy ho. dukfn ‘qy jfAu qy dfl sbËI vFg KrId ky Gr lY afAu. jrmn kMpnIaF dy bxy hiQafr sB qoN vDIaf igxy jFdy hn. rfey dy Gr 2 ey[ky[47 smyq blfËr, sfvr, kirwgafP, vflQr, iswg, sfko, prfsI, tYvfr, afid,kMpnI dIaF 35 qoN vwD rfeIPlF, bMdUkF, irvflvr aqy ipstl hn. lfiesMs pihlI vfr 5 sfl leI bxdf hY. bfad ivwc irkfrz cYWk kr ky irinAU kr

kYnyzf dI gn pfilsIaYs pI blrfj isMG iswDU

jfxkfrI

Page 37: Nov 2015 preet lari

37

2015dsMbr

37

2015dsMbr

37

kYnyzf dI gMn pfilsI

idwqf jFdf hY. 1991 qoN bfad vDdy hoey krfeIm ryt kfrn aftomYitk hiQafr rwKx ‘qy pfbMdI lgf idwqI geI hY. hux isrP sYmI aftomYitk jF bolt aYkÈn hiQafr rwKy jf skdy hn. hiQafr dy kYlIbr aqy golIaF dI igxqI dI koeI ilmt-hWd nhIN hY, cfhy hËfr golI rwK lAu. puils bws jfieË ijhf aYmUnIÈn rwKx leI pRyrdI hY. jy koeI jurm kry qF lfiesMs kYNsl qy hiQafr Ëbq kr ilaf jFdf hY. mukwdmy ivwcoN brI hox ‘qy dubfrf lfiesMs bx jFdf hY. koeI ivakqI cfhy tUirst vIËy ‘qy afieaf hovy, 2 idn dIaF klfsF lgf ky 60 idn leI afrËI lfiesMs bxvf skdf hY aqy ijMny vI cfhy hiQafr KrId skdf hY. pr afpxy dyÈ vfps jfx qoN pihlF hiQafr vycxy jF igPt krny pYNdy hn. kYnyzIan bwicaF ƒ bcpn ivwc hI isKfieaf jFdf hY ik rfeIPl ÈUitMg bfkI gymF vFg iewk gym hY. rfeIPlF-bMdUkF ƒ iewk Kyz dy qOr ‘qy jF iÈkfr leI vriqaf jFdf hY. rfey ny dwisaf ik jdoN vI afpxy pMjfbI BfeIbMd tryinMg lYx leI afAuNdy hn qF ieh jrUr puwCdy hn, ‘‘ ies rfeIPl dI mfr ikMnI hY? ieh ikMnI dUr qoN bMdf mfr dyNdI hY?” AuhnF ƒ smJfAuxf pYNdf hY ik hiQafr gym jF iÈkfr leI hY, bMdy mfrn vfsqy nhIN. kYnyzIan kfƒn ijMnf lfiesMs lYx aqy hiQafr

KrIdx ivwc nrm hY, hiQafr rwKx aqy vrqx ivwc Enf hI sKq hY. kYnyzIan srkfr afpxy nfgirkF dI surwiKaf leI bhuq hI krVI hY. puils aqy surwiKaf dsiqaF qoN ielfvf koeI vI ipsqOl-irvflvr ƒ Èryafm lY ky nhIN GuMm skdf. jy ipsqOl ikqy lY ky jfxf hovy qF bkfiedf zwby ivwc pf ky iljfxf pYNdf hY. bMdUkF vI gwzI dI izwgI jF aijhI jgHf rwKxIaF pYNdIaF hn ijwQoN iksy dI nËr nf pvy. hiQafr ivwc golI Br ky rwKxI, nfbfilg dy hwQ ivwc dyxf jF iksy vwl glqI nfl vI iswDf krnf, nf-muafPI Xog aprfD hY. isrP ÈUitMg ryNj jF jMgl ivwc nMgf hiQafr lY ky GuMimaF jf skdf hY. hiQafr corI hox jF guMm hox ‘qy puils irport drË krfAuxI lfËmI hY. kYnyzf df hr sUbf afpxy ihsfb

nfl hMitMg sIËn ÈurU hox ‘qy inÈicq igxqI ivwc jfnvrF df iÈkfr krn leI primt jfrI krdf hY. inrDfirq PIs dy ky iksy vI ÈfipMg mfl, gMn Èfp, afid, qoN primt KrIidaf jf skdf hY. primt qoN vwD mfqrf jF corI iÈkfr krn ‘qy BfrI juurmfny jF kYd dI sËf ho skdI hY qy lfiesMs kYNsl ho jFdf hY. iÈkfr mfrn qoN bfad iÈkfr cuwkx qoN pihlF mry hoey jfnvr df vyrvf primt ivwc drj krnf pYNdf hY. vx ryNjr iÈkfrIaF ‘qy sKq ingHf rwKdy hn. mUs, BUrf irwC, ihrn, aYlk, bwqKF, iqwqr, btyry, jMglI ByzF aqy jMglI bwkry, afid, mfrn leI primt jfrI kIqy jFdy hn. pMjfbI iekwTy ho ky iÈkfr Kyzx jFdy hn qy mIt afps ivwc vMz ky PrIË kr lYNdy hn. ÈOkInF ny iÈkfr Kyzx leI Kfs gwzIaF iqafr krvfeIaF hoeIaF hn. gYNgstrF kol njfieË hiQafrF dI vI Brmfr hY. ieh hiQafr jF qF amrIkf, afid, qoN smwgl kr ky ilaFdy jFdy hn, jF GrF aqy dukfnF qoN corI kIqy jFdy hn. pMjfb ivwc BfvyN pMjfbI ivafh ÈfdIaF ivwc Èrfb pI ky ipsqOlF nfl PukrIaF mfrdy hn, pr kYnyzf ivwc kMn ‘c pfey nhIN rVkdy. aYs pI blrfj isMG iswDU pMzorI iswDvF 9815124449

pMjfb ivwc BfvyN

pMjfbI ivafh ÈfdIaF ivwc Èrfb pI ky

ipsqOlF nfl PukrIaF mfrdy hn, pr kYnyzf ivwc kMn ‘c pfey nhIN

rVkdy.

jfxkfrI

afpxy srIr nUM, aFdrF nUM sfPL hox df mOkf dyxf hY qF iqMn idn isrPL Pl hI KfE qy pIE. ichrf cmk peygf.

aYs pI blrfj isMG iswDU

Page 38: Nov 2015 preet lari

38

2015dsMbr

383838

(kmrf lWBidaF hqfsL sI, iek Zfby ‘qy bYTf Kfxf Kf irhf sI ik Zfby dy mfilk ny AuWqy hI iek kmry dI pysLksL kIqI -sM[) aMnHf kI Bfly do nYx! ieh sux ky mYƒ ieqnI KuÈI hoeI ijvyN kdy kulMbs ƒ amrIkf dI ZUMz kr ky imlI hovygI. mYN hlkU DlkU rotI KfDI qy Auh mYƒ Aupr kmry idKfx leI lY igaf. AuhnF ivc sB ËrUrI shUlqF sn. rotI pfxI df vI klyÈ muwk igaf. hor kI cfhIdf sI. mYN KuÈ ho igaf qy puwiCaf,‘‘ikrfieaf?” Ausny myry dovyN moZy ipafr nfl QpQpfey qy hws ky ikhf, ‘‘Cwzo eys gwl ƒ, bfad `c dyK lvFgy. qusIN afpxf smfn cuwk ilafvo.” mYN jdoN gAUÈflf `coN smfn cuwikaf qF mYN vyiKaf ik aMmf gulfb bfno dIaF awKF ivc KuÈI qy AudfsI dy imly july Bfv sn. Pyr Ausny dwisaf ik Auh dUjy qIjy idn Aus Zfby dy awgoN dI lMGdI hY qy Auh BfeI rfq dIaF bcIaF hoeIaF rotIaF idMdf hY. do sqMbr ƒ myry iemiqhfn ÈurU ho gey. eyQy hr qrHF KuÈ sI.Zfby df mflk jgrUp isMMG jo koeI pMjfh sflF df sI, myry kol gyVf mfr ky hfl cfl puwC jFdf. mYN Ausƒ hux cfcf jI kihx lg ipaf sI. iqMn cfr idnF bfad nfl vfly kmry `coN iksy aOrq qy bwicaF dIaF avfËF suxfeI idwqIaF. mYN hfly kuJ aMdfËf hI lf irhf sI ik ieh kOx ho

skdy hn ik cfcf jI jgrUp isMG af igaf. ‘‘eyDr af[[[mYN qYƒ qyrI cfcI nfl qy myry bwicaF nfl imlfvF.” Auh myrf hwQ PV ky nfl dy kmry `c lY igaf. kmry `c iewk kursI ‘qy inhfieq hI gorI icwtI, KUbsUrq aOrq jo cflI, pMqflI sflF dI lgdI sI bYTI hoeI sI. iek nOjvfn qy Ausy yvrgI KUbsUrq koeI sqfrF

aTfrF sflF dI kuVI prHy krky iKVkI kol bYTI hyTF bfËfr dI rOxk dyK rhI sI. do hor bwcIaF, koeI ds jF igafrF sflF dIaF, iek kony ivc gIitaF nfl Kyz rhIaF sn. koeI ZfeI iqMn sflF df bwcf bYz `qy suwqf ipaf sI. mYN awgy vwD ky cfcI jI ƒ mwQf tyikaf qy Ausny vI mYƒ ipafr qy asIs idwqI. ‘‘kfkf, qyry bfry Gr ivc roË hI gwlF huMdIaF hn. qyry cfcf jI qF qyrI qrIP krdy nhIN Qwkdy. mYN vI awj soicaf ik clo awj mYN afp hI jf ky iml afvF. vYsy mYƒ Zfby `qy afAuxf psMd nhIN qy nf ieh Zfby vflf DMdf cMgf lgdf hY. sfƒ jwtF ƒ ieh ikvyN cMgf lg skdf hY ik lokF dI jUT cuwkdy iPrIey. myry kol pYNqI ivGy ËmIn hY. AusdI pdYsL bQyrI hY. pr koeI mjbUrI af geI.” mY vyiKaf cfcf jgrUp isMG Ausƒ awKF hI awKF `c ieÈfrf kr ky bolx qoN rok irhf sI. pr myry aMdr Èwk dI gMZ bwJ geI. ieh kI mjbUrI ho skdI hY. ieh aOrq qy bwcy qF iksy reIs Grfny dy lgdy hn. Ausny myry bfry kuJ qF jfxkfrI afpxy Gr vfly qoN lY rwKI sI qy bfkI myry koloN puwC leI. ikqnI ËmIn hY. kI goq hY. Gr ivc kOx kOx hn. AusdI puwC pVqfl vDdI geI qy myry idl dI DVkx vI nfl nfl vDdI geI. ieh aOrq myry koloN kI cfhuMdI hY ? kfÌI dyr gwlF bfqF qoN bfad Auh AuØwTx lwgI qF ikhf, ‘‘kfkf, sfzy Gr iksy Pursq vfly idn

ikRÈn isMG

zfkU dI DI-2

ijLMdgInumf

asihxÈIlqf bfry bihs nfl iek TwlH hI nhIˆ pfeI jf rhI, iek ividaf vI idwqI- leI jf rhI hY. afimr, ÈfhruK iek sUÌIafnf rvfieq dy JMzfbrdfr vI hn, hr bol ipafr isKfAux qy vDfAux leI huMdf hY. anUpm KyV ienHfˆ dy pUrk hI hn.

Page 39: Nov 2015 preet lari

39

2015dsMbr

39393939

afAuxf. ieh myrI vwzI DI gurkIrq dsvIN df pRfeIvyt iemiqhfn dyxf cfhuMdI hY. asIN iewk mfstr itAUÈn leI rwiKaf hoieaf hY. qUM Ërf eysƒ puwC ky vyKIN ik eysdI pVHfeI TIk cwl rhI hY ik nhIN. mfrc `c iem-iqhfn hn. jy Blf pfs ho jfvy qF rMg lg jfvy. mYN AuØwqr idwqf, ‘‘cfcI jI, mYN ËrUr afvFgf.” jdoN gurkIrq myry kol dI lMGI qF Ausny myry vl eys qrHF vyiKaf, ijvyN Auh myry leI koeI inmMqRx dy rhI hovy. ijvyN kihMdI hovy ËrUr afAuxf, mYN ieMqËfr krFgI. KuÈbUaF KlyrdI jdoN Auh myry kol dI lMGI qF myrf idl ieqny Ëor dI DVikaf ijvyN PVk ky bfhr af jfvygf qy Ausdy ipwCy ipwCy qur jfvygf. kI ies ƒ hI pihlI nËr df ipafr kihMdy hn ? myry aMdroN ieh svfl AuØwiTaf pr hfly qF mYN zOr BOrf ijhf ho igaf sI. koeI jvfb nf suwiJaf. pr mYN inscf kr ilaf ik jdoN vI pyprF ivckfr CuwtIaF hoxgIaF qF mYN ËrUr gurkIrq ƒ imlx leI jfieaf krFgf. cfcy jgrUp isMG ny ipwCoN afvfË dy ky ikhf,‘‘eysƒ qF pqf nhIN kdoN smF imlUgf. mYN kMm Cwz ky eysdy nfl nhIN af skdf.” gurkIrq dI mF ny ikhf, ‘‘TIk hY Pyr kfkf, qUM pMzqF vflI glI `c mkfn nMbr 105 pMzq lwBU rfm dy mkfn `qy af jfvIN. asIN AuQy ikrfey `qy rihMdy hF.” mYN buwq bixaf suxdf irhf. mYN Èfied

eys nvyN sMjog dI KuÈI ivc gVUMd sI. agly idn myrf pypr sI. rfq ƒ smfDI lf ky irvIjn krnf sI. pr hux lgdf sI ijvyN ieh sB kuJ boJ hY. gurkIrq dy iKaflF ivc aPImcI vFg pInk lg jFdI. ikqfb iek pfsy izwg jFdI. jdoN mYN eys hflq `coN inkldf qF stov `qy cfh bnfAux lg jFdf ik cfh pI ky kuJ cusq ho ky pVH skFgf. Pyr socdf, ipCly Cy mhIinaF `c Ìrk pYNdf hY jy awj nf pVH sikaf. pqf nhIN kdoN nINd af geI. bwqI vI jldI rih geI. svyry jdoN pypr dyx leI pOVIaF AuØwqr ky hfl kmry ivc dI qyËI nfl inkl irhf sI qF iek myË `qy myry skUl smyN df sfieMs tIcr cfh pINdf hoieaf dyiKaf. mYN ruk ky Ausƒ siq sRI akfl bulfeI. Auh bVy qpfk nfl dosqF vFg imilaf. Ausny mYƒ puwiCaf ik mYN eyQy kI krn leI afieaf hF. mYN ikhf ieh lMbI khfxI hY. bfrF vjy qk mYN af jfvFgf, Pyr

sB dwsFgf. jy cfho qF Aupr myrf kmrf hY, qusIN arfm kr skdy ho. pr Ausny ikhf,‘‘gursyvk, mYN arfm krn leI nhIN afieaf hF. qYƒ Èfied pqf nhIN mYN hux srkfrI skUl `c mfstr hF. qyry vflf pRfeIvyt skUl mYN kdoN df Cwz idwqf hY. qYƒ ikqy jfx dI kfhlI lgdI hY ? pr mYN QoVHy `c mukFdf hF. myrI mF qF ipwCy rfvlipMzI jo hux pfiksqfn `c hY, mr geI sI. asIN iqMn Brf hF. sB qoN vwzf mYN. Coty hfly pVH rhy hn. sB kuJ TIk cwl irhf sI. pr mfVI iksmq ƒ, ipwCy ijhy myry ipAu ny iek jvfn aOrq nfl ivafh kr ilaf. hux mYƒ lwgdf hY ik Aus df sfrf Jukfa Aus aOrq vl hY. myry BrfvF ƒ vI Auh aOrq psMd nhIN. Auh duKI hn qy myrf ipAu vI AuhnF df vqIrf dyK ky duKI hY. myry Brf GroN Bwjx ƒ iqafr hn, nhIN qF Auh kihMdy hn ik mYN AuhnF kol af ky rhF. myrf hfly qk ivafh nhIN hoieaf hY. sfzI jfq brfdrI dy eyDr koeI pirvfr nhIN hn. hux mYN soicaf hY ik myrI bdlI myry ipMz jF afs pfs ho jfvy qF mYN afpxy BrfvF df iKafl rwK skdf hF. hF, qYƒ dyK ky Xfd afieaf. qyry kflj df iek kYimstrI df pRoÌYsr sI. kI nfm sI[[[hF drÈn isMG.” mYN ikhf, Auh qF do sfl pihlF koeI vwzf aÌsr bx ky cilaf igaf sI. mfstr jI ny KuÈ ho ky dwisaf,‘‘hF, ieh AuhI qF hY ijhVf eyQy izptI zfierYktr

kI ies ƒ hI pihlI nËr df ipafr kihMdy hn ? myry aMdroN ieh

svfl AuØwiTaf pr hfly qF mYN zOr BOrf ijhf ho

igaf sI.

zfkU dI DI

Kfxy qoN bfad TMzf pfxI pIxf kYNsr nUM swdf dyx vFg hY,jo qyl KfDf huMdf hY Eh aFdrF ivc jMm ky icwkV kr dyNdf hY qy iek qyjLfbI mhOl bxfeI rwKdf hY. grm sLorbf jF kosf pfxI pIxf cMgf hY. ijLMdgInumf

ikRÈn isMG

Page 40: Nov 2015 preet lari

40

2015dsMbr

40

aYjUkyÈn hY qy sfzIaF bdlIaF krdf hY. bs bx igaf kMm, qUM cwl myry nfl AusdI koTI. myrI isPfirÈ kr. vfihgurU ny bVI suxI hY.” ieh kih ky Ausny myry dovyN hwQ PV ley. mYN sicaf mYN qF Ausdf stUzYNt sI. myrI isPfirÈ Auh ikAuN mMnygf. mYN ikhf, ‘‘mfstr jI, hfly qF pypr dyx leI jf irhf hF. vfps af ky Ausdy dÌqr cwlFgy. afdmI qF Auh bhuq sfAU qy hrmn ipafrf sI pr hux mOky df aÌsr hY qy mYN Ausdf purfxf ividafrQI. koeI bhuqI afs nhIN rwK skdy. qusIN Aupr myry kmry `c Tihro. duiphr qoN bfad clFgy.” pr mfstr jI ijvyN bhuqy Auqfvly sn. QoVHf Audfs ijhy ho gey. duiphr qoN bfad asIN dovyN izptI zfierYktr dy dÌqr phuMc gey. sfihb hfly lMc `qy nhIN gey sn. mYN prcI qy afpxf nF, kflj df nfm qy purfxy stUzYNt df hvflf ilK ky cpVfsI ƒ idwqI. cpVfsI ijvyN qurMq bfhr afieaf qy sfƒ aMdr lY igaf. pRoÌYsr sfihb mYƒ dyK ky pihcfx gey qy KVHy ho ky myry dovy moiZaF `qy hwQ rwKky muskfey. mfstr jI ƒ kursI `qy bYTx df ieÈfrf kIqf. Pyr bVIaF gwlF hoeIaF. mYƒ kihx lwgy, ‘‘gursyvk, kflj ivc pVHfAux dy Auh idn bhuq cMgy sn. hr vyly nOjvfn muMzy kuVIaF dy iKVy hoey gulËfr `c rihxf qy afnMd mfnxf. afpxy pIrIaz pVHfey qy CuwtI. koeI iPkr

nhIN. ieh aÌsrI bhuq burI blf hY. Aupr zfierYktr, iminstr qy hyTF sYNkVy mfstr. pUrf Kljgn hY.” jd qk cpVfsI sfzy leI cfh lY afieaf sI. pRoÌYsr sfihb boly, ‘‘Euh swc, mYN qF Bul igaf, kI kMm hY myry Elz stUzYNt df?” mYN mfstr jI vl ieÈfrf kr ky ikhf, ‘‘ieh myry purfxy sfieMs tIcr hn. ieh quhfƒ afpxI iviQaf dwsxgy.” mfstr jI ny afpxy Gr dy hlfq, qy afpxy PrË bfry sB kih suxfieaf. pRoÌYsr sfihb sux ky bhuq gMBIr ho gey qy ikhf, ‘‘quhfzy ipqf jI ny ieh kMm eys Aumr `c koeI cMgf nhIN kIqf hY. bymyl ÈfdIaF aksr duKdfeI GtnfvF `c qbdIl ho jFdIaF hn, nmoÈI alg JWlxI pYNdI hY. quhfzI smwisaf afpxI jgh shI hY. QoVHf sbr kro. aglI qbfdilaF dI ilst ivc mYN quhfƒ aYzjst kr dyvFgf. Pyr vI mYN dyKFgf ik koeI mfstr eys mhIny dy aKIr `qy

irtfier hox vflf hoieaf qF AusdI jgh aYzjst kr dyvFgf. bhuqf iPkr nf lfE, sB TIk ho jfvygf.” Pyr mYƒ kihx lwgy, “qUM qF ijvyN dwisaf hY, hfly eyQy kuJ idn rihxf hY. imldf igldf rhIN. XfdF sFJIaF kiraf krFgy. hF[[[[swc Auh kfxf iPiËks df izmOnstrytr hfly EQy hI sI ik ikqy hor cilaf igaf? bhuq ieMtYlIjYNt afdmI hY. asIN sfry hI kRfwsvrzË pËlË Biraf krdy sF- pr eys afdmI ny qF kmfl kIqI. ds hËfr df pihlf ienfm ijwq igaf pr Ausƒ smJ nf pvy ik Aus eys rkm df kI kry. mYN ikhf bicMq isaF alIgVH jf ky pwQr dI awK pvf lvNy qF qyrf ivafh vI ho jfvygf.[[[hf[[[[[hf[[[[hf!” pRoÌYsr sfihb AuØwcI AuØwcI hwsy. asIN jdoN afiÌs qoN bfhr afey qF mfstr jI ny myry dovyN hwQ PV ky myrf DMnvfd kIqf. mYN aMmf gulfb bfeI ƒ hr roË Èfm ƒ imlx leI jFdf sI. idn Br dIaF CotIaF motIaF gwlF Aus nfl sFJIaF krdf. agly pMj idn mYƒ CuwtIaF sn. mYN soicaf ikAuN nf awj hI pMzqF vflI glI `c cilaf jfvF. mYN puwC puCfa ky AuhnF dy Gr phuMc igaf. gurkIrq dI mF ƒ qF ijvyN cfa cVH igaf. CotIaF bwcIaF myrI kmr nfl eys qrHF icMbV geIaF ijvyN mYN AuhnF df icr qoN ivCiVaf koeI Brf iml igaf hovy. gurkIrq dIaF awKF ivc iek anoKI

rojLfnf do cfr sMqry Kfx nfl jLukfm qoN,lhU nfVF ivc crbI dy jmHF hox qoN, gurdy dI pwQrI qy gudf rfh dy kYNsr hox qoN y bi-

caf jf skdf hY. rojL iek syb Kfx nfl gudf rfh df kYNsr,idl df dOrf qy pfsf mfrn vfly hwilaF qoN bcfa rihMdf hY.

ieh aÌsrI bhuq burI blf hY. Aupr

zfierYktr, iminstr qy hyTF sYNkVy mfstr.

pUrf Kljgn hY.

ijLMdgInumf

zfkU dI DI

ikRÈn isMG

Page 41: Nov 2015 preet lari

41

2015dsMbr

41

cmk zlHkF mfr rhI sI qy Auh Bwj ky ipCly kmry `c clI geI. QoVHI dyr bfad kpVy bdl ky qy afpxIaF ikqfbF kfpIaF lY ky af geI. AusdI mF myry leI cfh qy koeI nmkIn lY afeI. mYƒ iekwly ƒ cfh pIx qoN sMkoc hoieaf. gurkIrq ny dwisaf ik Auh cfh nhIN pINdI. mYN AusdIaF ikqfbF qy kfpIaF dy pMny pltdf irhf pr asl ivc mYN cor awKF nfl Ausƒ pVHn df Xqn kr irhf sI. jdoN sfzIaF awKF imlIaF qF Auh bycYn ijhI ho jFdI. Pyr vI mYN smJ ilaf sI ik Auh pVHn ivc bVI jLhIn lVkI hY. dsvIN `c awCy nMbr lY ky pfs ho jfvygI. eyny ƒ AusdI mF ny drvfËy `c KVHI ho ky AuØwcI avfË `c ikhf ik Ausƒ koeI ËrUrI kMm Xfd af igaf hY qy Auh awDy pOxy GMty qk vfps af jfvygI. mYƒ vI qkId kIqI ik mYN Ausdy ipCoN cilaf nf jfvF. ieh kih ky Auh clI geI qy drvfËf ByV geI. dovyN bwcIaF vI Ausdy nfl clIaF geIaF. Ausdy jfx qoN bfad asIN dovyN kuJ dyr qk cuwp bYTy rhy. aKIr mYN hI cuwp qoVI. ‘‘gurkIrq, mYƒ lgdf hY ik qyrI pVHfeI TIk Tfk cl rhI hY. myrf iKafl hY ik dsvIN qoN bfad qUM eyQy kflj ivc dfKl ho ky Gwto Gt bI[ey[ qF kr hI lvIN. lVkIaF jy afpxy pYrF `qy KVHIaF ho jfx qF AunHF df BivK surwiKaq ho jFdf hY. shuiraF `c vI afdr mfn vD jFdf hY.”

shuiraF df nF sux ky AusdIaF awKF `coN hMJU tpkx lg pey. mYƒ smJ nf pvy ik ieh mYN kI kih idwqf jo ies dI duKdI nfV CyV idwqI. jy Auh Èrmfa jFdI ijvyN afm kuVIaF aijhf krdIaF hn qF vKrI gwl sI pr rox df kI mqlb. eys qoN pihlF ik mYN kuJ puwCdf Auh AuØwT ky aMdr kmry `c clI geI. mYƒ ligaf ijvyN Aus ny koeI trMk KoilHaf huMdf hY. bfhr afeI qF Ausdy hwQ ivc iek postkfrz sI jo Ausny myry vl vDfa idwqf. mYN DVkdy idl nfl piVHaf. Auh iksy vDfvf isMG ny iek sfl pihlF iliKaf sI ik gurkIrq dy bfpU blbIr isMG ny mrn qoN pihlF ijhVf afpxI DI df irÈqf AuhnF dy puwqr nfl kIqf sI, Auh AuhnF ƒ mnËUr nhIN ikAuNik zfkU dI DI nfl afpxy puwqr df ivafh kr ky afpxy Kfndfn dI iewËq ƒ vwtf nhIN lf skdy. “sfzy vloN sfÌ jvfb

hY. qusIN afpxI DI ƒ ijQy mrËI hY ivafh lvo.” Auh sfhmxy bYTI ro rhI sI qy mYN, pryÈfn hoieaf, eys buJfrq ƒ smJx dI koiÈÈ kr irhf sI. mYN Ausƒ cuwp krfAux df jqn kridaF Ausƒ afpxf rumfl idwqf qy ikhf jy ho sky qF mYƒ sfrI gwl dwsy: ieh blbIr isMG, jgrUp isMG qyry kOx hn? kI pqf hY ik mYN quhfzI koeI shfieqf kr skF? Ausny afpxy awQrU pUMJy qy ikhf- “asIN dwKxI mflvy dy iek ipMz dy rihx vfly hF. koeI cflI pMjfh ikwly rOxI vflI ËmIn hY. myry bfpU jI blbIr isMG ÌOj ivc hOldfr sn. hwsdf Kyzdf pirvfr sI. KyqI bMnf myry bfbf jI qy ieh myrf cfcf jI jgrUp isMG sMBfldy sn. pr jwt iksy KFdy pINdy qy KuÈhfl pirvfr ƒ dyK nhIN skdy. iehI hfl sfzy ÈrIkF df sI. aYvyN Kfh mKfh iksy nf iksy gwl ƒ lY ky JgVdy rihMdy sn. iek vfr pfxI dI vfrI `qy lVfeI hoeI qy AuhnF ny myry bfbf jI ƒ mfr idwqf. cfcf jI vI ËÉmI hoey qy Cy mhIny hspqfl `c pey rhy qy bc gey. mukwdmf cwilaf. AuhnF dy do bMidaF ƒ vIh sflF leI jylH ho geI. myry bfpU jI ÌOj ivcoN izscfrj lY ky af gey. bfbf jI dy kql qoN bfad AuhnF dy mn `c hr vyly bdly dI awg BVkdI rihMdI sI. keI vfr dfrU pI ky bihk jFdy qy kihMdy, jUipaf duÈmx qF ijAUNdy iPrdy hn. mYN nhIN Czxf iehnF ƒ

iehI hfl sfzy ÈrIkF df sI. aYvyN Kfh mKfh iksy nf iksy gwl ƒ lY ky JgVdy rihMdy sn.

kYNsr nfl lVn df iek qrIkf ieh vI hY ik iesnUM iesdI Kurfk nf idE qy ieh BuwKf mr jfvy. cInI, icwtf nmk,duwD (duwD pyt ivc Ault mhOl bxFdY) qy iesdy pdfrQ,lfl mfs,cfh,kOPLI hI nhIN, guwsf qy iglf rwKI rwKxf vI nuksfn dy skdy hn.

ijLMdgInumf

zfkU dI DI

ikRÈn isMG

Page 42: Nov 2015 preet lari

42

2015dsMbr

42

BfvyN Pfhy lg jfvF. qUM qyrI BrjfeI qy jvfkF df iKafl rwKIN. Auh XqIm ho jfxgy. qyry hI shfry ijAuxgy. jy ikqy myrf koeI puwq huMdf qF mYN sOKf mrdf. aijhIaF gwlF sux ky asIN sfry rox lg jFdy. myrI mF smJfAuNdI ik bdlf qF asIN lY ilaf- AuhnF dy do bMdy vIh sflF leI aMdr ho gey hn; jylHF `c hI mr muwk jfxgy. eys qrHF kuJ smF inkl igaf. myry bfpU jI ny lsMsI rÌl lY leI. hr vyly nfl cuwkI iPrdy. iksy mOky dI qlfÈ `c rihMdy. sfƒ hmyÈf iÌkr rihMdf ik ikqy vfrdfq nf kr dyx. myrI dfdI ijAuNdI huMdI qF Aus ƒ smJfAuNdI. bs jo hoxI sI! iek idn vYrIaF dy do jvfn kVI vrgy muMzy mfr idwqy, afp Prfr ho gey. puils myry cfcf jI ƒ PV ky lY geI. eys ‘qy koeI mukwdmf bixaf nhIN. pr sfƒ zr ligaf ik vYrI sfƒ mfr mkfAuxgy. myrI mF dy inafxf inwkf hox vflf sI. Auh iÌkr nfl hr vyly mrdI jfvy. kuJ idnF bfad pqf ligaf ik myrf bfpU zfkUaF dy toly ivc rl igaf hY. ieh qF hor vI burf ho igaf! ipMz vfly sfƒ nÌrq krn lg pey. Auh puils ƒ kihx ik iehnF ƒ ipMz ivcoN kwZo, ipMz ƒ Éqrf hY, eyQy cOkI ibTfE. aKIr ipMz vfilaF qy puils dI roË roË dI pryÈfnI qoN bcx leI ËmIn Tyky `qy dy ky sfrf twbr eyQy af igaf. eyQy af ky koeI iqMn mhIinaF bfad myrI mF dy myrf Cotf

vIrf mwGr hoieaf. hux suwK nfl iqMn virHaF df hox vflf hY. myry bfpU jI ƒ vI pqf lg igaf ik asIN eyQy af gey hF. Auh luk iCp ky afAuNdy, ro ro ky kihMdy ik Auh sfzy ksUrvfr hn. AunHF kfrn asIN Gr qoN byGr ho gey hF. Aunf ƒ mfÌ kr deIey. jy ikqy kƒn qy smfj AunHF ƒ mfÌ kr dyvy qF Auh kdy vI eys rsqy nf cwlxgy. iek iek dy pYrIN pY ky mfÌI mMg lYxgy. mYN puwiCaf ieh jgrUp isMG, qy quhfzf ieh pirvfr ? kI sbMD hY? Ausny dwisaf ik ieh Ausdy cfcf jI hn. pihlF Auh pihlvfnI krdf sI. Ausdy Ausqfd pihlvfn ny lMgot bÉÈx qoN pihlF vcn ilaf sI ik Auh ÈfdI nhIN krygf qy bRhmcfrI rhygf. pr myry bfpU dy mfry jfx qoN bfad myry nfnikaF dy Ëor pfAux ‘qy Ausny myrI mF ‘qy cfdr pf ky kryvf kr ilaf. Auh hux ipqf bx ky sfzI prvirÈ kr irhf hY. Pyr mYN puwiCaf, ‘‘qyry bfpU jI ƒ iksny mfiraf?”

myry mUMhoN aYvyN inkl igaf ikAuNik zfkU qF aksr puils mukfbly `c mfry jFdy hn. gurkIrq ny awKF Br ky dwisaf, ‘‘Auh iksy zfkUaF dy toly `c qF hY sn. luwt mfr df kuJ mfl Auh afpxI mfsI dy puwqF kol amfnqI rwK jFdy sn qy eys dy bdly kuJ nf kuJ ihwsf amfnq sMBflx leI dy jFdy sn. iek vfr AuhnF ƒ pYsy dI loV peI qF awDI rfq ƒ mfsI dy Gr af gey qy afpxI loV dwsI. pr AuhnF ny ikhf ik AusdI amfnq mMzI dy afVHqIey kol rwKI hoeI hY. rfq ƒ eyQy rho qy Auh svyry mMzI jf ky lY afAuxgy qy Pyr aglI rfq hnyry `c inkl jfxf. myry bfpU jI ny AuhnF `qy ieqbfr kr ilaf. Kf pI ky sON gey. pr AuhnF byeImfn mfsI dy Ëflm puwqF ny myry bfpU jI ƒ suwqy pey ƒ briCaF nfl ivMnH idwqf. qurMq mMzI jf ky Qfnydfr ƒ imly qy sfrI gwl dwsI ik Plfxy zfkU ƒ AuhnF ny mfr idwqf hY. Qfnydfr bhuq KuÈ hoieaf. qy ikhf ik qusIN CyqI jf ky AusdI lfÈ ƒ nihr dy pul `qy lY afE. asIN mukfblf idKfvFgy qy eyDr golIaF clfvFgy. qusIN koeI BfÌ nf kwiZE, nhIN qF zfkU dI iemdfd krn leI bMnH ky lY jfvFgy qy sfrf KfDf pIqf kZfa lvFgy. eyvyN Pyr zrfmf hoieaf. lokF ny Èukr mnfieaf ik zfkU mukfbly `c mfiraf igaf hY. Qfnydfr ƒ qrwkI qy ienfm imilaf qy asIN XqIm ho gey. hux myrI mF qy cfcf jI ƒ iehI

myry bfpU jI ny AuhnF `qy ieqbfr kr ilaf. Kf pI ky

sON gey.

quhfnUM dwsF ik mYN iek jfdU df pfxI (hMJUaF qoN) iqafr kr rhI hF jo Bolfpx vfips lY afey.

Pascal Guillam,PLrFsIsI.

ijLMdgInumf

zfkU dI DI

ikRÈn isMG

Page 43: Nov 2015 preet lari

43

2015dsMbr

43

iÌkr KfeI jFdf hY ik asIN qF zfkU dI Aulfd hF. myry ielfvf myrIaF do BYxF hn, Cotf vIrf hY. kOx sfƒ apnfeygf. kOx sfzy irÈqy leygf? keI vfr jIa krdf hY ik mYN koeI KUh Kfqf gMdf kr dyvF. mYN jvfn ho geI hF qy irÈqf tuwt cuwikaf hY. Gwto Gwt myrI mF dI iewk icMqf qF muwky. myry leI kI dsvIN qy kI bI[ey[! sB iek brfbr hY. awgy hnyrf hI hnyrf idsdf hY.” lMbf sfh Br ky Auh qF cuwp ho geI pr myry leI anigxq svfl KVHy ho gey. ijvyN ieh BUq pRyqF df jfmf pf ky qFzv nfc nwcdy hoey puwC rhy hox ik hux dws iehnF df kI hovygf. ikhVf mfeI df lfl hY ijhVf iehnF ƒ eys nrk `coN kwZ ky iewËq dI iËMdgI dI rfh `qy ilaf sky. mYN ijvyN AuhnF dIaF lfl lfl awKF qoN bc irhf hovF pr AuhnF dy lMby qy zrfAuxy prCfivaF qoN pfr iewk afÈf dI dyvI df pRkfÈ nËr afieaf. Auh dyvI hY myrI mF ijsdy aQfh ipafr `qy mYƒ Brosf hY. Ausy ny hI mYƒ swcy mfrg `qy cwlx leI hmyÈf qoN pRyiraf hY. mYƒ ijvyN eys pRkfÈ dI ikrn `c koeI rsqf iml igaf hovy. mYN qurMq gurkIrq dy dovyN hwQ PV ky afpxI CfqI nfl lfey qy ikhf, ‘‘gurkIrq, awj qoN quhfzy qy myry duwK suwK sFJy ho gey hn. asIN iewk dUjy dy pUrk hF. mYƒ agoN df rsqf sfÌ idK irhf hY. iksy aidRÈ ÈkqI ny sfzf myl krfieaf hY. pYNzf byÈk ibKVf hY pr

asMBv nhIN ik asIN afpxI mMËl `qy phuMc jfeIey. bs hux asIN do qoN iek ho jfeIey. kI ieh sMBv hY? kI qUM jIvn sÌr `c myry nfl pYr imlf ky cwlxf psMd kryNgI? asIN iml jul ky eys pirvfr dI zubdI qy ihckoly KFdI ikÈqI ƒ pfr lY jfvFgy. asIN iehnF ƒ aijhy svrg `c lY jfvFgy ijQy iehnF ‘qy BUqF dI prCfeI nhIN peygI. BivwK dIaF afsF qy KyVy sfzy ivhiVaF `c JUmr pfAuxgy.” gurkIrq myry moZy ‘qy Juk geI qy glvkVI pf leI. Ausdy hMJUaF ny myrI kmIË iBAuN idwqI. mYN Ausdf isr afpxy dovF hwQF `c ilaf. Ausdy hMJU KuÈI qy ascrjqf dy sn. eyny ƒ bUhy dy KVkx dI afvfË afeI. cfcI jI qy bwcIaF af geIaF sn. gurkIrq aMdr vfly kmry vl Bwj geI qy mYN qyËI nfl AuhnF dy kol dI lMGx lwgy ny ikhf ik kwlH mYN Pyr afvFgf. mYƒ lgdf sI ik myrf iemiqhfn

eys nvyN iemiqhfn dI Byt cVH igaf, hux mYN afAux vflI hflq dI iqafrI krnI hY. aglf prcf pMj idnF bfad sI. Aus rfq mYN sON nhIN sikaf. ieko pRÈn- ik mYN afpxy pirvfr vfilaF ƒ ikvyN Brosy `c lvF. kI Auh mMn jfxgy. myrI mF dy AusdI hox vflI ƒh bfry koeI suÌny hoxgy. mF qF myrI myry bcpn qoN GoVIaF gfAuNdI afeI hY. pr mYN socdf hF ik gurkIrq qoN suhxI qy isafxI vhutI bfry Ausny kdy klpnf vI nhIN kIqI hovygI. pr Pyr vI jy Auh nf myrI mMnI? bfpU jI ƒ jy ieh zfkU dI DI vflf irÈqf psMd nf afieaf qF Pyr kI hovygf? pr mYN afpxy vDy hoey kdmF qoN iksy hflq `c vI ipwCy nhIN htFgf. mYN zfierYktr sfihb kol jf ky mfstrI dI nOkrI leI bynqI krFgf. Auh bVy sulJy qy hmdrd bMdy hn. Auh myrI eys hflq ƒ ËrUr smJ jfxgy qy myrI shfieqf krngy. mYN afqm inrBr ho ky gurkIrq ƒ hr qrHF suKI rwK skFgf. mYƒ pUrf Brosf hY ik smF pf ky myrI mF-bfpU jI gurkIrq ƒ apnfa lYxgy. aglI svyr mYN ipMz ƒ CyqI hI inkl jfxf cfhuMdf sI pr hfly vI mn jko-qwkI ivc ipaf hoieaf sI. mYN iqafr ho ky hyTF cfh pIx leI afieaf qF cfcf jI jgrUp isMG iml gey. Ausny mYƒ vyKidaF hI jwPI pf leI. myry mwQy ƒ cuMm ky ipafr kIqf. mYN smJ igaf ik gurkIrq ny iehnF ƒ sB dws idwqf hY. cfcf jI

hr iensfn dy srIr dy ivc kYNsr dy sYwl huMdy hI hn. jdoN ieh

guxF-jrb ho ho ky kroVF-arbF dI igxqI qwk phuMc jfx, EdoN hI koeI tYst ienHF dy hox nUM pkV skdf hY. ibmfrI qoN bcfa rwKx df srIrk qfxf bfxf kmjLor hox nfl kYNsr

sYwl vDx df mhOl bxdf hY.

asIN iml jul ky eys pirvfr dI zubdI qy ihckoly

KFdI ikÈqI ƒ pfr lY jfvFgy.

ijLMdgInumf

zfkU dI DI

ikRÈn isMG

Page 44: Nov 2015 preet lari

44

2015dsMbr

4444

ny ikhf, ‘‘bytf mYN smJdf hF ik qUM ipMz cwilaf hNY. vfihgurU qyrI qy sfzI shfieqf kry. qyry vrgf puwq jy sfƒ iml jfvy qF rwb qoN hor kI cfhIdf hY. hux qF sfzI zorI qyry hwQ hY.” Pyr Ausny gurkIrq dI post-kfrz sfeIË dI qsvIr afpxI jyb `coN kwZ ky mYƒ PVfa idwqI. AusdI afÈf qy bynqI BrI Èkl dyK ky myrf idl Br afieaf. mYN cfcf jI dy pYrIN hwQ lfey. mn ivc ardfs kIqI ik sB TIk ho jfvy. soicaf, jfx qoN pihlF mYN afpxI mn dI hflq aMmf gulfb bfno nfl sFJI krFgf. Auh ijvyN mYƒ AuzIkdI peI sI. kihx lgI, ‘‘rfq mYƒ suÌnf afieaf. ijvyN qUM qy iewk bhuq suMdr kuVI myry kol afey qy mYƒ suMdr kpiVaF df qy imTfeI df zonf dy ky qUM kih irhf sI ik vyK myrI vhutI, aMmf, qUM sfƒ aÈIrvfd dyh. asIN ÈfdI kr leI hY.” sux ky mYN suMn rih igaf. ieh ikvyN ho skdf hY? koeI sfzf muKbr hY jo eysƒ dws ky igaf hY. qy eys ny suÌnf bxfa ky dws idwqf. mYN jyb `coN qsvIr kwZI qy puwiCaf, ‘‘aMmf jI, vyKo ieh kuVI qF nhIN sI quhfzy suÌny ivc?” Ausny dyK ky ikhf, ‘‘bytf ieh qF Aus qoN vI iËafdf suMdr hY. eysdf mqlb hY ik koeI gwl bfq cwl rhI hY.” Pyr mYN Ausƒ ÈurU qoN aKIr qk dI dfsqfn suxfa idwqI. Auh buwq bx ky suxdI rhI. AusdIaF awKF Br afeIaF. Pyr mYƒ ipafr

kr ky Ausny ikhf, ‘‘puwqrf, ieh bVf nyk qy pivwqr kMm hY. mYƒ pUrI AumId hY ik qyry mF-bfp eys irÈqy leI mMn jfxgy.” Pyr Ausny lMbf hAukf Br ky ikhf, ‘‘kfÈ ! ikqy qyry vrgf rfjkumfr sfzy vrgIaF dI iËMdgI `c afieaf huMdf. asIN bdnfm iËMdgI dy icwkV `coN inkl ky ÈrIÌ qy ieËqdfr GrF dIaF ƒhF, DIaF bx jFdIaF. qUM hux qurMq ipMz jfh qy af ky mYƒ sB kuJ dws. mYƒ hux cYn nhIN peygI. mYƒ pwkf XkIn hY, prmfqmf sB TIk kr dyvygf. sux, myry kMnF ivc hux qoN sLihnfeIaF vwjx lg peIaF hn. koeI anhd nfd vwjx lg pey hn. jIa krdf hY ik iewk vfr Pyr pYrF `c GuMgrU bMnH lvF qy jIa Br ky JUm JUm ky nwcF. ZolkI qy vwty dI qfl ‘qy suhfg dy gIq gfvF.” mYN Ausƒ eysy msq hfl `c Cwz ky qy pYrIN hwQ lf ky qur igaf.

ipMz vfilaF ƒ myrI koeI AuzIk nhIN sI. Gr ivc sfry hI sn. myrI mF ny myrf mwQf cuMm ky ipafr kIqf qy asIs idwqI. pr Auh hYrfn sI ik mYN qF hfly qIh sqMbr qoN bfad muVnf sI. Ausƒ iÌkr ijhf ho igaf. “puwq suwK nfl qF afieaf hYL? ipCly sfl vFg koeI hor bKyVf qF nhIN ho igaf?” mYN AuhnF dI qswlI krfeI qy dwisaf ik aglf prcf pMj idnF bfad hY, soicaf ipMz quhfƒ iml afvF. hor kuJ nhIN. mYN soicaf afpxy idl dI gMZ ikvyN KolHF. myrI mF myrI ieh EprI ijhI JfkxI dyK ky zr geI qy puwiCaf, ‘‘puwq, eyvyN ikAuN zOr BOrf ho ky EpiraF vFg dyKdf hYN. guMm suMm ijhf hoeI jfnf hNY. srIr qF qkVf hY ? “AUsny myrI bFh qy mwQy ƒ CUh ky dyiKaf. mYN ikhf, “ sB TIk hY. qusIN AuØwpr cubfry `c cwl ky myrI iewk gwl suxo.” myrI mF ny pihlF myry vl qy Pyr myry bfpU jI vl vyiKaf, ijvyN hYrfnI qy iÌkr prgt kr rhI hovy. pr myry bfpU jI ny ikhf, ‘‘qUM jfh qF shI iek vfr. jvfn jhfn muMzf hY. koeI eys dI smwisaf ho skdI hY. lgdf hY mYQoN ÈrmfAuNdf hY. qF hI mF dI buwkl `c vVI jFdf hY.” Auh myrf hwQ PV ky jko qwkI `c pOVIaF cVH geI. mYN vI ijvyN bysbrf ho igaf sF. Ptf Pt bgYr ruky afid qoN aMq qk sB kQf kih suxfeI qy gurkIrq dI qsIvr Ausƒ dy idwqI. Auh bVI gMBIr qy iÌkrmMd ho geI

ieh cfr qoN swq sfl dy bwicaF leI vI bhuq aihm huMdf hY ik EnHF qoN muafPLI mMgI jfey.

“puwq suwK nfl qF afieaf hYL? ipCly sfl vFg koeI hor bKyVf qF nhIN ho

igaf?”

ijLMdgInumf

zfkU dI DI

ikRÈn isMG

Page 45: Nov 2015 preet lari

45

2015dsMbr

45

mhfrfj dy hukm `c ho irhf . pr pihlF mYN qyry bfpU jI nfl gwl kr lvF.” ieh kih ky Auh hyTF AuØwqr geI. hyTF ivhVy ivcoN mYƒ AuhnF dy bol Aupr suxfeI dy rhy sn. mYƒ ligaf ijvyN gurkIrq dI qsvIr myrIaF BYxF dyK ky BfbI[[[[BfbI[[[suhxI BfbI kih rhIaF hn. mYN Aupr bYTf ijvyN PFsI dI sËf suxn leI afpxy afp ƒ iqafr kr irhf sF. koeI vIh imMtF bfad myry bfpU jI, mF jI, myrf Cotf vIr qy dovyN BYxF ClFgF mfrdy Aupr af gey. myrIaF BYxF myry gl ƒ icMbV geIaF. myry bfpU jI ny KuÈI prgt krdy hoey mYƒ jwPI `c lY ilaf qy ikhf, “ puwq Auh ikhVI GVI sI jd bihÈqI Pl vFgU qUM sfzI god `c af igaf. bs hux qUM koeI iÌkr nf kr. kwlH hI asIN Aus pirvfr ƒ iml ky pihlF qF gurkIrq ƒ cuMnI cVHfAux dI rsm krFgy qy Pyr ivafh dI koeI qfrIK insicq krFgy. qUM hfly afpxy iemiqhfn vloN ivhlf ho lY.” sux ky mYN jvyN iksy nÈy ivc KIvf ho igaf. avfk ho igaf. mn hI mn vfihgurU jI df Èukrfnf krI jfvF. bfpU jI qy mF jI dy pYrF ivc bfr bfr isjdf krI jfvF. mYƒ dyK ky myrIaF BYxF hwsI jfx qy icV colf pfeI jfx. hnUmfngVH (rfjsQfn) 09462290937

qy ikhf, ‘‘puwq, qUM qF afpxy vloN sB nbyVf kr afieaf hYN pr qUM sfzy bfry iewk vfr vI nf soicaf ik asIN iewËq-afbrU vfly bMdy hF. gwl eyQy hI qF nhIN muwkdI. kwlH ƒ qyrf vIrF qy qyrIaF BYxF dy kfrj krny hn. qUM Aus kuVI nfl kOl iekrfr kr afieaf hYN. AuhnF dI blf awj qUM sfzy gwl pf irhf hY. iewk vfrI qF sfƒ puwC lYNdf.” mYN AuØwqr idwqf, ‘‘mF jI, mYN qF jo krnf sI kr idwqf. mYN Aus kuVI bgYr rih nhIN skdf. vcn idwqf hY qF hr hflq `c pUrf AuqrUMgf. pr qusIN TMzy idmfÊ nfl ivcfr kr lvo. AuhnF kol pMjfh ivGy ËmIn hY. pYsy vwloN hr qrHF suKI hn. bs eyhI iewk klMk hY ijhVf kyvl asIN Do skdy hF. mYN eys bfry vI soc ilaf hY. afpF AuhnF dI ËmIn vyc ky eyDr duafby `c ikqy ssqI ËmIn df bMdobsq kr ky AuhnF ƒ eyDr df vsnIk bxfa dyvFgy. AuhnF ƒ khFgy ivafh eyDr eyQy af ky krn qy hfly irhfieÈ kpUrQly rwKx. mF jI quhfzy aÈIrvfd qy ihMmq nflAuhnF df klMk Dul jfvygf qy Auh awgy qoN sfvIN qy suKflI iËMdgI bqIq kr skxgy.” mF jI ‘qy myry iehnF ÈbdF df ijvyN jfdU hoieaf. AuhnF ny ikhf, ‘‘gursyvk puwqr, qUM qF bhuqf hI isafxf qy Drm avqfr hY. hux mYN vI smJdI hF ik aKIr bMdf hI bMdy df dfrU huMdf hY. koeI qF awgy lwgxf cfhIdf hY. ieh sB gurU

(PLrFs ivc hoey kqlF nMU vyK ky)

buJfey ikAuˆ Blf qfry, Kudfieaf myiraf dwsIˆ .gey mfsUm ikAuˆ mfry, Kudfieaf myiraf dwsIˆ .duaf kI mMgxI qYQoˆ, qUM ikwQy Cup igafˆ jf kyieh pf ky mfmly Bfry Éudfieaf myiraf dwsIˆ .qUM kfly lyK ilK idwqy ny ikAuˆ, mfsUm qlIafˆ ‘qy; lgfky Aumr dy lfry, Éudfieaf myiraf dwsIˆ.ieh ikhVf mËb kihMdf hY ik holI KUn dI Kyzoieh ikhVf kr igaf kfry Éudfieaf myiraf dwsIˆ .hnyrI kUV dI JuwlI, ik zuwibaf swc df sUrj,ieh swc nUM kOx llkfry, Éudfieaf myiraf dwsIˆ.ijnHfˆ ‘qy amn iliKaf sI, Auh vrky ÉUn ivc zuwby,Blf ieh Èbd ikAuˆ hfry, Kudfieaf myiraf dwsIˆ.Auh ijhVy ÉOÌ ivc pQrf gey, lokfˆ nUM kI dwsIey,Éudf dIafˆ rihmqfˆ bfry, Éudfieaf myiraf dwsIˆ.AunHfˆ nUM bÉÈ dy hux qfˆ, AunHfˆ ‘qy rihm kd krnf,Auh ijhVy vk q dy mfry, Éudfieaf myiraf dwsIˆ.ikqy bsqy ikqy kfnI ikqy armfn iKlry nyikAuˆ ieh rul gey sfry Éudfieaf myiraf dwsIˆ .

ismrq sumYrf

buJfey ikAuˆ Blf qfry

gLjLl

ijLMdgInumf

zfkU dI DI

ikRÈn isMG

Page 46: Nov 2015 preet lari

46

2015dsMbr

464646

dfr jI nUM Xfd kridafˆ

gurbÉÈ isMG pRIq lVI

puÈfk

puÈfk dI pihlI ikÈq EdoN mnuwK dI iËMdgI ivwc afeI jdoN hYvfnF dI ÈRyxI `coN inklky eys ny afpxy leI iewk BfeIcfrf joV ilaf.BfeIcfry ivwc ilMg-eIrKf kr ky JgVy AuqpMn hoey qF nMgyj Zwkx df irvfj hoieaf. dUjI ikÈq EdoN afeI jdo mnuwK sMskfrF dy pYdf hox krky, mn dI vrqooN bhuqI krn lwg ipaf, srIr dI vrqoN Gtx krky srIr souhl ho igaf qy eys ƒ mOsm koloN bcfAux dI loV pY geI. Pyr jdoN mnuwK suMdrqf qy suhj ƒ vI afqmk ËrUrq smJx lwg ipaf qF puÈfk dy Auprly dohF BfvF dy nfl qIjy Bfv ‘sjfvt` df vfDf ho igaf. so puÈfk dy iqMn gux ËrUrI hn. pihlf- ik ieh kfmnf ƒ Auksfey nf, qf ik roËfnf ijMdgI ivwc byloVy jvfr-Bfty mnuwK dI iewk-icwqI nUM zulfx nf. eys leI bfhr pf ky jfx vflI puÈfk KfmoÈ hovy ijhVI mn dIaF cMcl klF ƒ swdf nf dyvy. Awj bhuq sfrI aÈFqI df kfrn puÈfk ivwc KfmoÈI dI QF ÈoKI hY. prdy dI loV nhIN, nf srIrk bxqr dIaF golfeIaF ƒ kwpiVaF ivwc guaf dyx dI . isrP eynI loV hY ik vyKx vfly dy idl ivwc KuÈ-numfeI dy Cuwt hor koeI sMskfr nf Aupjy. Auhƒ BON BON ky, awKF curf curf ky qwkx dI pRyrnf nf hovy. dUjf gux puÈfk df ieh hovy ik Auh srIr ƒ mosm koloN bcfvy. srIr ƒ ijs qrHF dI cfho afdq pfeI

jf skdI hY. eys leI jqn krnf cfhIdf hY ik QoVHy kwpiVaF nfl guËfrf ho sky. grIb, amIr dohF ƒ pflf grmI iewko ijMny hI lwgdy hn. ijnHF kol vsIly bhuq hn AuhnF kol shfrn-ÈkqI Gwt huMdI hY, qy ijnHF kol vsIly nhI NhuMdy AuhnF dI shfrn-ÈkqI vD jFdI hY. qwkVI hmyÈf iewk pfsy inAuNdI rihMdI hY. eys leI loVF vDf ky pUiraF krn dI qklIP shfrx nflo Nieh sOdf bhuq ssqf hY ik shfrn-ÈkqI ƒ vDfieaf jfey. loVF QoVHIaF krn ivwc inrf suKwl hI nhIN afnMd vI hY. bhuqf vkq jIvn mnorQ dI pRfpqI leI iml jFdf hY qy ijMnf inwgr

kMm mnuwK krygf, Enf hI rs jIvn ivwc Ausƒ pRfpq hovygf. afqmf qy srIr dovyN qkVy hoxgy. ijMnI puÈfk sMiKpq hovygI, Enf srIr cyqMn rhygf. Enf hI ihwlx-juwlx df sfhs vDIk hovygf qy Enf vDyry srIr grmI pYdf kr skygf. kudrq dfqF loV anusfr dyNdI hY. kwpVy bhuq srIr ivwc grmI Gwt, kwpVy QoVHy aMdrlI grmI bhuqI. eys leI svfDInqf dy mMny hoey asUl anusfr, afpI NpYdf kr skxf dfqF dI amIrI nfloN vDyry cMgf hY. CfqI qy pyt ƒ jo grm rwKx df pRbMD kr ilaf jfey qF hor iksy ihwsy leI grm kwpVy dI loV nhIN. lwqF leI TMzf pjfmf, CfqI qy pyt leI Kwdr dI bunYn AuqoN AUnI bunYn qy TMzI kmIË Auqy gly-bMd grm kot, ihMdusqfn dI ruwq leI kfPI puÈfk hn. gly-bMd kot KuwlHy-glyvfly kot nfloN keI drjy vDyry grm huMdf hY ikAuLØik srIr dI grmI aMdr rwKdf hY. grmIaF ivwc TMzy , KuwlHy qy QoVHy vsqr suKdfeI huMdy hn. KudmuKiqafrI dy cfhvfn eydUM vI Gt vsqrF nfl guËfrf kr skdy hn. puÈfk df qIjf gux suhj hY. vsqr mihMgy BfvyN nf hor pr sIqy isafxI qrHF hoxy cfhIdy hn. islfeI ivwcoN pihnx qy isAux vfly dohF dI ÈKsIaq nËr afAuxI cfhIdI hY. puÈfk df ieh qIjf gux -suhj- dUjy dohF nfloN Gwt ËrUrI nhIN . hryk df PrË hY ik Auh dunIaf ivwc KUbsUrqI vDfey. Puwl kuwJ sMvfrdy

jnmidn : 2 dsMbr lyKk sMqoK isMG DIr (1920); 4 dsMbr blvMq gfrgI; 5 dsMbr BfeI vIr isMG (1872); 17 dsMbr pRo[ pUrn isMG (1881); 27 dsMbr imrjLf gLfilb (1797); 30 dsMbr drsLn isMG afvfrf (1906).

Page 47: Nov 2015 preet lari

47

2015dsMbr

4747

nhIN pr cMgy lwgdy hn ikAuNik bfg dI KuÈ-numfeI vDFdy hn. PuwlF ƒ vyK afAux mgroN mnuwK afpxf kfrj vDyry Aumfh nfl kr skdf hY. puÈfk dI vyqr srIr dIaF golfeIaF anusfr hovy, Auhdy ivwc qfËgI, sfdgI qy nvInqf hox pr pihnx vfly dI ÈKsIaq puÈfk dy iKlfr qy ÈoKI ivwc guafcxI nhIN cfhIdI. vsqr pihnx df iewk hunr hY, ijnHF ƒ Auh afAuNdf hY Auh moty vsqr ivwc bx bx pYNdy hn. puÈfk dI suhj bhumuwlqf jF cmk dmk nhIN, ivclf sMskfr hY. pfrKU nËr puÈfk qoN hI mnuwK df anumfn lf lYNdI hY. vwzy afdmIaF dI puÈfk dy hr ihwsy ivwcoN AunHF dI ÈKsIaq dI JfqI pYx lwg pYNdI hY. AunHF dy gloN lwQy vsqr ƒ hwQ lfieaF iewk anoKI Cuh mihsUs huMdI hY. Auh vsqrF ivwc jfn pf dyNdy hn. mihMgy afdmI afm krky ssqy kwpVy pFdy hn, ikAuLik Auh pRvfh nhIN krdy ik puÈfk AunHF ƒ vizafvy, Auh afdq anusfr puÈfk ƒ vizaFdy hn. puÈfk lwijaf-pUrq, mOsm dy tfkry leI kfPI qy sjdI hoxI cfhIdI hY. ieh sfry gux QoVHf muwl dy k ypRfpq krnf puÈfk-hunr hY. pf hr koeI skdf hY, mtkf isrP hunr vfly-skdy hn. [[[[[ cwldf

puÈfk

zMgmnimMdr iZwloˆ gwlbfq

bwgy dI GrdI ny svyry svyry suwqy bwgy nUM hlUx ky AuTieaf.“jwgU dy Bfpy[[[[jwgU dy Bfpy[[[”“hoa [[[kI af[[[ikEˆ moZf iKwcI jfnI afˆ[[[[[hfˆ dws [[[kI af[[[[”“hwp[[[hwp[[[iPrdf eI zMgrfˆ dI KuurlI lfgy !”“kI hwp hwp krI jfnIafˆ[[[[”“KurlI lfgy bfbf eI[[[”“mYˆ kI krfˆ ihr[[[[” jwgU df Bfpf Gys mfr ky Pyr sOˆ igaf.“jwgU dy Bfpy KurlI lfgy hwp eI AuT qfˆh kwZ bfrH[[[”jwgU df Bfpf iKwJ ky AuiTaf[[[“swp afK Kfˆ iswDf[[[ikQy af[[[?”“KurlI lfgy !”“vwzI sfrI zfˆg cuwk jwgU df Bfpf KurlI lfgy swp duafly ho igaf.lfgy jf ky pihlfˆ mOkf vyiKaf.iPr swp mfrn leI zfˆg vwtI qy ipwCy Dryk `qy lwgI BUMzfˆ dI KwKr nUM jf vwjI !qy sfry BUMz jwgU dy Bfpy duafly !pMjfˆ swqfˆ ny jwgU dy Bfpy dy mUMh `qy inÈfny bMn Dry .jwgU df Bfpf bcfa krn leI nfly zfˆg GumfeI jfvy qy nfly DI dI BYx dI krI jfvy.guafˆZIafˆ dy vI kMn KVHy ho gey .sB iekwTy ho ky Gusr musr suxn lwgy. bgIcy dy cMny ny vyiKaf—bwgy dy hwQ vwzf sfrf muwgdr PiVaf hoieaf sI qy afvdI Gr vflI vwl nUM GmfeI jf irhf sI !!bgIcy dy cMny nUM lwgf bwgy nY awj

cfcI dy igwty syk Gwqxy afˆ.mfr ky Cfl jf bwgy nUM jwPf Br ilaf!“nf mfrIˆ qfieaf[[[jnfnI kuwtqI kMD kuwtqI brfbr gwl ieaf !!”“prfˆ hojf cMinafˆ[[[[prfˆ hojf !”“Cwz kMjrf Bwj cwilaf eI qyrf ku lwgdf !”“mYˆ nI Cwzxf[[[jf qfeI aMdr clI jf !”bwgy dI GrdI izbr izbr cMny vwl vyKI jfvy.bwgy ny Jtkf mfr ky jwPf Czfieaf.“prHfˆ mr mfmf[[[[[Bjf qf kulgdf !”cMny ny swp Bwjf jfˆdf vyiKaf.“qfieaf mYˆ qy afiKaf KxI qfeI dI syvf hox lwgI af[[[[.”eynf afK cMnf kwcf ijhf ho ky bUihEˆ bfhr ho igaf qy bwgf swp df KihVf Cwz BUMzfˆ dI KwKr duafly ho igaf.bwgy dI Gr vflI KuÈ ho ky kihMdI “jwgU dy Bfpy, Èukr swcy pfÈf df BUMzfˆ dy zMg nf` eI sr igaf[[[bfbf tl igaf !”bwgy nUM smJ nf lwgy ik Gr vflI nfl lVy jfˆ[[[?

gurbÉÈ isMG pRIq lVI

dfr jI nUM Xfd kridafˆ

gurbÉÈ isMG pRIq lVI dIaF ikqfbF leI sMprk- 99150-48001

Page 48: Nov 2015 preet lari

48

2015dsMbr

{gurbKLsL isMG pRIqlVI dI ilKq nUM iswK Drm dI pYrvI krdI dWsx vfly ivdvfn, ipM[ qyjf isMG dy nfl- ieh qfkId jLrUr

kIqI ik bfhrI pflxf vI EnI hI jLrUrI hY. afE ies vrHy ienHF dy ivcfr jfxIey_sMM.}

mhfn sKÈIaq sn BfeI joD isMMG jI jo smfjk, Dfrmk qy ividak KyqrF ivc afpxf vwKrf sQfn bxfa ky ivcry.

ipCokV: BfeI joD isMG jI df jnm ipqf bKÈI rfm isMG Gr ipMz GuMgrIlf iËlHf rfvlipMzI hoieaf. Auh ielfkf ijwQy sB qoN pihlF afrIaFy pYr pfey. keI AuWcIaF hsqIaF jnm ilaf . ieh Kfndfn bKÈI khfAuNdf sI: dfdf bKÈI qyjf isMG qy pVdfdf inhfl isMG jI sn jo isK rfj vyly aMimRqsr ivc cuMgIaF dy vwzy krmcfrI sn. Kfndfn ivc gwl cwldI hY ik ijMnf ÖI mfl aimRqsr qoN bfhr jFdf Aus pur bKÈI inhfl isMG jI dI mohr lgdI. BfeI jI df pihlf nF rxbIr isMG sI. BfeI joD isMG jI dy dfdI jI qoN ieh nfm Aucfry nhIN sI jFdy qy AunHF ny ienHF df nfm sMq isG rwK ilaf. sMq isMG ajy do virHaF dy hI sn jd AunHF dy ipqf jI clfxf kr gey. ienHF df pflHx poÈx bfbf qyjf isMG jI ny kIqf. jdoN BfeI sfihb ny aMimRq Ck ilaf qF ienHF df nfm BfeI joD isMG rwK ilaf igaf.

pVHfeI: BfeI joD isMG jI bcpn

qoN hI pVHn ivwc huiÈafr sn. muwZlI iswiKaf afpxy ipMz dy mdrwsy ivwc, dsvIN rfvlipMzI kIqI qy vjIPf vI hfsl kIqf. jd iemiqhfn nyVy afAuNdy qF afp rfq ƒ vI pVHdy. Aus smyN ibjlI jF lYNp dI suivDf nhIN sI, iewk vwzf sfrf imwtI df dIvf srsoN df qyl pf ky, GVf mUDf mfr ky Aus AuWpr rwK ilaf jFdf aqy cfry pfsy muMzy bYT ky pVHdy. 1901 ivc aYP[ey[ kIqI. Gr ivc grIbI hox kfrn aYP[ey[ qoN bfad rujgfr dI Bfl ivwc inkl gey-zfkKfny dy klrk bxy, POj dy kmsryt ivBfg ivc nOkrI kIqI.

aMimRqsr: ieQy af afp ny suMdr isMG mjITIaf Gr bwicaF nuM pVHfieaf qy nfl nfl pVHfeI vI jfrI rwKI. Kflsf kflj bI[ey[ kIqI, 1906 ivc ihsfb dI aYm[ey[. bVHI hI lgn qy imhnq nfl afpxI

pVHfeI kIqI.

irsLI mUrq: BfeI joD isMG jI qF hY hI sn sfdgI dI mUrq! kihMdy ny ienHF ƒ dyK ky purfxy irÈIaF mu-nIaF dI qsvIr qfËf huMdI sI. afp ƒ Drm bfry kfPI igafn sI. afp aMimRq vyly AuT ky gurbfxI dIaF svyr vyly inwqnym dIaF bfxIaF df pfT krdy. suKmnI sfihb df pfT vI pRqIidn. afp ƒ Kflsf kflj ivc Dfrmk ivwidaf df pRoPYsr inXukq kIqf igaf. aMimRq vyly Gr ivc sRI gurU gRMQ sfihb df pfT qF krdy hIy, Aus ipwCoN kflj dy gurduafry afsf dI vfr df kIrqn suxdy, iPr ividafrQIaF ƒ sRI gurU gRMQ sfihb dI kQf suxfAuNdy. bVy AuqÈfh nfl ividafrQIaF ƒ Dfrmk ivwidaf idMdy. kihMdy ny ik AuhI ivakqI isKr nUM CMUhdy hn jo aMdroN bfhroN iewk hox ‘qy -ienHF dy guxF ƒ dyK sqMbr 1914 ivc Kflsf hfeI skUl lfielpur vfilaF ny AuQy af jfx leI bynqI kIqI qy afp Aus skUl dy hYzmfstr jf bxy. afp sfZy pMj sfl AuQy rhy qy cMgf vfXUmMzl pYdf kIqf.

ipRMsIpl: PrvrI 1920 ivc gurU nfnk Kflsf kflj gujrFvflf dy ipRMsIpl bxy. ieQy zyZ ku vrHf rhy, kuJ mqBydF kfrn ieh nOkrI Cwz idwqI. 1936 ivc Kflsf kflj aMimRqsr ipRMsIpl inXukq hoey aqy solF sfl bfad 1952 syvfmukq

aMdroN bfhroN iewk BfeI joD isMG (pdm BUÈn)

ieMdrpRIq kOr34 vIN brsI Auwqy Xfd

BfeI joD isMG (31 meI 1882-4 dsMbr 1981) ny pMjfbI bolI qy sfihqkfrF leI vDx Puwlx dy sfDn bxfey.

Page 49: Nov 2015 preet lari

49

2015dsMbr

4949

mfeIkRovyv ivc plfsitk dy brqn aqy Zwkx vI nf vrqo. ÈIÈf vrqo. Ìom dy glfs-plytfˆ vI pfrtIafˆ, afid, ivc vrqxy bMd ho rhy hn, ienHF dy kYˆsrdyxy

mfdy krky.

hoey. Kflsf kflj dI AusfrI qy AuWnqI ivc bhuq mhfn kMm hY.inXm dy pwky: afp dy inXm pwky sn, KuÈI hovy jF gm inXmF ivc ivGn nhIN sI pYNdf. hr qrHF nfl smfj ivc ivwidaf df pRcfr kIqf: aiDafpk, pRoPYsr, sMpfdk, hYzmfstr, ipRMsIpl qy iPr lYijslytr bx ky.

pMjfb lyjslyitv koNsl mYNbr: 1923 dsMbr afp sRomxI gurduafrf pRbMDk kmytI dI shfieqf nfl pMjfb lyjslyitv koNsl dy mYNbr cuxy gey. iek ibKVy vyly pMQ dI syvf kIqI. gurduafrf ibl pfs krfAux dI agvfeI kIqI jo 7 julfeI 1925 ƒ pfs hoieaf, 1 nvMbr ƒ lfgU. 1952 ivc iPr gRYjUeyt cox Kyqr vloN pMjfb ivDfn sBf dy mYNbr cuxy gey. muV rfjpfl ny dsMbr 1957 ivc BfeI vIr isMG dI imrqU ‘qy KflI hoeI sIt ‘qy apRyYl 1960 ivc nfmjd kIwqf. nfmjd hox krky ienHF dI sIt afËfd mYNbrF ivcoN sI. afp smfjvfdI pfrtI dy vI mYNbr rhy. afp sdn dy kMm ivc zUMGI idlcspI lYNdy sI,bihs vyly lgBg hr iek ivÈy ƒ CUMhdy sI.

luiDafxf: Kflsf kflj aMimRqsr qoN bfad luiDafxf af gey. cMnx df bUtf hr pfsy mihk iKlfrdf hY cfhy ijwQy mrjI lf idAu! luiDafxy af ky vI afpxI mihk cfry pfsy iKlfr idwqI. afp

dy axQwk XqnF nfl 24 akqUbr 1954 ƒ pMjfbI sfihq akfdmI dI sQfpnf hoeI. ijwQy BfeI vIr isMG ny afDuink pMjfbI kivqf dI nINh rwKI AuWQy BfeI joD isMG jI ny pMjfbI bolI qy sfihqkfrF leI vDx Puwlx dy sfDn bxfey.

pihly vfeIs cFslr: BfeI joD isMG jI ƒ 30[04[1962 pMjfbI XUnIvristI dy pihly vfeIs cFslr inXukq kIqf igaf. Aus smyN afp jI dI qnKfh 2200ru[ mhInf sI. jd Kflsf kflj ipRMsIpl sI qF qnKfh 1200ru[sI qy 1000ru[ afpxy kol rwK qy 200ru[ dsvMD idMdy sI qy jd 2200ru[ qnKfh ho geI qF afpxy puwqr suMdr isMG jI ƒ ikhf, ‘‘myrf gujfrf qF 1000 nfl vI vDIaf cl jFdf sI, jy qUM afigaf dyvNy qF mYN vDI hoeI rkm df dfn kr idaf krF.``awgoN suMdr isMG jI ny ikhf ik mYN afpxI qnKfh nfl cMgI qrF jIvn inrbfh kr skdf hF. mYN quhfzy dfn krn dy cfE ivc rukfvt nhIN bxFgf.

pdm BUÈn: zfktr afP iltrycr , aiBnMdn gRMQ qF imly hI BfeI joD isMG jI ƒ ‘pdm BUÈn` dI AupfDI nfl vI snmfinq kIqf igaf. cIP Kflsf dIvfn dy pRDfn rhy.

rcnfvF: bhuq sfrIaF rcnfvF pMjfbI qy aMgryjI ivc ilKIaF,

sfihq nfl zUMGy ipafr dy vws. ‘‘iswKI kI hY``, gurmiq inrxX, pMjfbI bolI, pRfcIn bIVF bfry, gurbfxI dy tIky, afid, Auwqy. ienHF rcnfvF ivc srlqf qy sihjqf hY. gurbfxI dI zUMiGafeI ƒ bVy sihjy ZMg nfl pyÈ kIqf hY. pMjfbI XUnIvristI vloN gurU gRMQ sfihb df aMgryËI ivc anuvfd ho irhf sI qF afp hr Èbd ivcfr ky soDdy sI. afp ny ieh kMm ismrn dI qrF kIqf.

AupdyÈ: aiDafpk df kMm pihlF afpxf afp sfD ky, afpxy ivc igafn Aupjfa ky, ƒ dyxf hY”. afp aKIrI Aumr qwk awT-awT GMty kMm krdy. swcmuwc BfeI joD isMG jI iewk rqn sn. sfry sMsfr ivc afpxf nfm pYdf kIqf. AunHF dIaF iswiKafvF qy ivcfr sfƒ hmyÈf hI shI rfh idKfAuNdy rihxgy:

‘‘suBfa AuhI jo jIvn ivcoN rUpmfn hovy qy krnI ivc cmky.”

lyKkf BfeI sfhb dI poq-nUMh hn. luiDafxf 98886-90280

34 vIN brsI Auwqy Xfd

aMdroN bfhroN iewk BfeI joD isMG (pdm BUÈn)

ieMdrpRIq kOr

‘‘suBfa AuhI jo jIvn ivcoN rUpmfn hovy qy krnI ivc

cmky.”

Page 50: Nov 2015 preet lari

50

2015dsMbr

myrf sÌf

kMjk jy mY nf huMdI bfbulf[[[[[[[[qyrf kwd Èfied hor Auwcf huMdfafVHqIaf df muMzf afny bhfnyy afpxy Gr nf viVaf rihMdfqyry KIsy ‘c vI hr vyly sfhvflf pMp huMdfipMz afeI jMJ qyrIafˆ awKfˆ ‘c nf AuqrdIAulfr gwz yhyTfˆ afeI qyrI bFh nf mrdIqUM koiTyaF nfl myrf kwd nf mfpdf iPrdfgurduafry dIaF pOVIaF ‘c lwgy sMgmrmr ‘qy qyrf vI nF huMdfzIjl df zrMm KUUh qoˆ zUMGf nf huMdfpYlI df bMMnf eynI vfr nf vwiZaf jFdfsusfietI vflf bfbU afpxI grfˆt ‘qy vI sfeIn krdfqyrI pwg df afÉrI pyc hr vfr Cotf nf pYˆdfmyrI hoˆd kwZI kxk ‘qy pury vfˆg nf vgdIqUM pMjflI dy dony pfsy isr nf idMdf

jy mYˆ nf huMdI vIiraf[[[[[[[[qUM vI jYjLI bYˆs dy gfixafˆ vrgf huMdfglI ivwcoˆ lMGdy hr muMzy nUM tuMzy tfAut vfˆg nf GUrdfqyrI awK kol myry nfˆ vrgf twk nf huMdfluwcy aYm aYl ey nfl qyrI vI XfrI huMdIafpxy Kyq nUM vI moGy df pfxI lgdfqyrI trflI iswDI ho qurdItrYktr dIafˆ prfˆdIafˆ koeI zYx nf crUMzdIqMU pwtfˆ ‘qyy byjfn mornIafˆ df Bfr nf cuwkI iPrdfbrsIn dy ruwg ijMny qyry suÌinafˆ ’qy gMzfsy nf cwldyqyry leI KyqIˆ Bwqf afAuˆdfqyry ihwsy dy sfg ‘c vI cwn ijwzf mwKx df pyVf huMdfqyrI gfDI ’qy vI mfsUmIaq JUty lYˆdIsfAux dIafˆ kxIafˆ qyry ipMzy ‘qy sUlfˆ vfˆg nf vrHdIafˆkxkfˆ ‘c ÉVHy zrfAuixafˆ ‘qy qYnUM moh nf afAuˆdfisÉr dupihry ihwldI cwrHI vyÉ qU MigwdVfˆ mgr nf BwjdfCy vflI gwzI dI kUk qYnUM ipMz vwl nf DwkdIsfJry sMK dI afvfj ‘qy qUM qRBk ky nf AuwTdfpRBfq vyly trYktr df spIkr vYx nf pfAuˆdf .

jy mYˆ nf huMdI aMmVIey[[[[[[[[[qyry mwQy ‘qy socfˆ dIafˆ lIhfˆ nf huMdIafˆqUM vI bfpU dI pwg vrgI cuMnI rMgfAuˆdIqVky BONkdI kuwqI dI afvfj ‘qy aBVvfhy AuwT mYnUM nf lwBdIqyry ipMzyN ’qy mYˆ nIl bx nf AuBrdIqUM pftIafˆ awzIafˆ JIrI nfl vMz lYˆdInuafrvfly mMjy ‘qy pY mwCrdfnI ‘coˆ cMd CfxdIijhn dy kfVHny ‘c sfrI rfq socfˆ nf kVHdIafˆswDrfˆ df aDirVkf kflI ibwlI nf pIˆdIqyrf moqIaf myrI Aumr vfˆg nf vDdfjy qUM kuwK ivwc ivlkdf vIry vrgf kuJ nf lwBx jfˆdIjfˆ iPr lMMbVfˆ dy Coty muMzy dI CtI ‘qybfpU eynI nf pIˆdf qfˆ Èfied mYˆ nf huMdI !!!

ruqbfkursI aOkfq nhIN huMdI AubldI ‘mYN` dy qyËfbIpx nfl afpxf mUMh vI Juls skdYiqrhfey psIny nfl isMjy gulfbF `clflI nhIN lh UdOVdYkfr df ÈIÈf mMgqy dy iÌMgripRMt qoN vwD kuwJ vI nhIN rok skdfaMnHy dI sotI `qy lwgI GMtI kdy vI vwj skdI hYey[sI[ dI TMZ lhU dI qpÈ vI sIq kr idMdI hYstwzI dI nukr `c peI koeI kRFqIkfrI ikqfbGr `c mrdfngI qy buwDIjIvqf dfieklOqf qy afKrI pRmfx hYqF hI qy ivlkdy hfrmonafpxy prCfivaF dy blfqkfrI ho inbVdy hnkI bwdlF ƒ tMMkIaF `c smytx vfilaF dIAulI lwgI soc`coN jnmy ikrmF ƒ vI afwrgYink mMnogy?

aYws blvMq

drÈvIr sMDU

Page 51: Nov 2015 preet lari

51

2015dsMbr

Page 52: Nov 2015 preet lari

52

2015dsMbr

December-2015 Registration No. ASR/0004/2014-16 Regd. RNI No. 107/57