NACIONALNA ARHEOLOGIJA

8/13/2019 NACIONALNA ARHEOLOGIJA

http://slidepdf.com/reader/full/nacionalna-arheologija 1/22

NACIONALNA ARHEOLOGIJA

4 utjecaja na kulturu Hrvata

(Bizantski, Franaĉki, Avarski-staromaĊarska i autohtoni romansko-ilirski supstrat)

Povijest nacionalne arheologijeFra Lujo Marun,

— sred.2.pol.19.st., osnivaĉnacionalne arheologije .

— Istraţivao usrednjoj i sjevernoj Dalmaciji

— U Kninu osniva " Kninsko starinsko društvo"

— 1893. god. u Kninu otvoren PRVI MUZEJ HRVATSKIH SPOMENIKA i Kninsko starinsko

društvomijenja ime u HRVATSKO STARINSKO DRUŠTVO.

— Cilj fra Luje je bio doći do senzacionalnih otkrića/nalaza, zanemarujući ostalo (kontekst,stratigrafija...)

— Pisao je o nalazištima, ali ne dovoljno.

nalazi:

MUĆ GORNJI, kod Sinja, sluĉajni nalaz, kraj1871.god ., pri širenju crkvene sakristije naĊen predromaniĉkiZABAT , dio oltarne pregrade=ograda svetišta, sa natpisom koji spominje ime

kneza BRANIMIRA 888. god . U unutrašnjosti crkve i z Branimirova vremena izgraĊen jearhitrav oltarne pregrade 25.3. i 31.8. 888.godine (" za Branimira godina je Kristovi otkad je od

Djevice primio tijelo 888 indicija šesta")

KAPITUL kod Knina, 1875. god. kninski ţupnik Fra Lujo Marun htio potvrditi izvještaj popaDukljanina (Grgur Barski) o 5 crkvi gdje je ubijen Hrv. kralj Dmitar Zvonimir 1075. god. na

Kosovu, tj. današnja Biskupija kod Knina. PotvrĊeno je postojanje tih 5 cr kvi na

Kosovu/Biskupiji.

BISKUPIJA kod Knina, poloţajCRKVINA (crkva svete MARIJE):

naĊeni dijeloviCIBORIJA (koji predstavlj a n ebeski svod ), ovaj je ĉetverostran ranoromaniĉkiZABAT sa likom sv. Marije i natpisom i istim ukrasom kao kod Branimirova

natpisa.

Ciborij moţe biti: šesterostran i ĉetverostran

krstioniĉki (piscina) i oltarni

TRANZENA (ukrašena prozorska rešetka), ranoromaniĉka,

• tetramorf (4 evanĊelista: Matej=anĊeo ili ĉovjek; Marko=lav; Ivan=orao; Luka=bik)



• mandola – oblak svetosti na kojem stoje Djevica i Isus

Istraţivaĉ don Frane Bulić:

obrazovan u glagoljaškom svetištu, završio arheologiju u Beĉu, ravnatelj ST gimnazije, preko40

godina urednik ĉasopisa " Buletino di archeologo de storia Dalmatia ".

najviše prouĉava antiĉke i kršćansk e spomenike

otkriva i sarkofag kr alj ice JEL EN E iz 962 . god . u crkvi sv. Stjepana – Otok kod Solina (90

komada; ona je udovica Hrv. kralja Stjepana II. i majka Drţislavova). Potvrda TomeArhiĊakona.

i fr agment ZABA TA sa natpisom " de duce Tr epimero" (za kneza Trpimira), u RIŢINICAMA kod Solina gdje je dao knez Trpimir izgraditi 852. god. - i prvi benedikti nski samostan u

H rvatskoj , sa jednobrodnom-jednoapsidalnom crkvom.

to otkriće daje mu ideju o osnivanju društva BIHAĆ .

Umro je 1834.god. sa ţeljom da se sahrani u antiĉkom sarkofagu.

*OBOL – novĉić na usta za prijelaz u drugi svijet.

TEORIJE O DOSELJENJU HRVATA

2 osnovne teorije:

Nestorova (autohtonost slavena)

teorija doseljenja

Slavistiĉke i neslavistiĉke teorije.

Izvori

Bizantski car Konstantin VII. Porfirogenet "De admin istrando imperi o " (O upravljanju

carstvom), 10. st . Ustvari je osobno pismo koje je car uputio svom sinu Romanu i to na

grĉkom jeziku, a govori o stanju u carstvu. 3 originalno saĉuvana rukopisa, najstariji iz 11. st.(Vatikanski arhiv).

Prvi ga objavljuje u 17. st. Johanes Meursius i to pod danas poznatim naslovom "De administrando

imperio".

Doseljenje Hrvata opisuje u dva poglavlja, pa se smatra da su to sastavljali razliĉiti ljudi. U

jednom poglavlju spominju se kao Avari-Slaveni

u 30. glavi dolazak Hrvata iz Bijele Hrvatske

u 31. glavi se govori o dolasku pod Porgom iz Bijele Hrvatske i pokrštavanje (BIJELO oznaĉavaISTOK; Crveno – Jug; .... istoĉnjaĉke oznake za strane svijeta).



Toma ArhiĊakon, 13.st., porijeklom iz romanske obitelji iz Splita. Studirao teologiju i pravo

u Bologni. Napisao " H istori a Salontana ", 1267. god. (povijest salonitanske crkve; ţivoti idjela slonitanskih biskupa).

sadrţi podatke i o provali Tatara u 13. st.

a o doseljenju Hrvata kaţe da su Hrvati Goti (od toga nastala i teorija o autohtonosti

pomješana sa 78 plemena iz Poljske).

Prvi zapis u kojem papa Ivan IV. šalje opata Martina 642. god. u Dalmaciju i Istru radiotkupa relikvija svetaca salonitanskih muĉenika i dr.

Pavao Đakon, 642. god., Slaveni napali Sipon u Beneventu (Italiji)

IRANSKA TEORIJA , na podruĉju današnje Afganistana, u pokrajini Harahvati, grad Herath. Ideja

o Hrvatima koji su preko juţnoruskih stepa došli doTanaisa na ušću rijeke Dona u Azovsko more

(dio Crnog mora) – gdje su pronaĊene i 2 ploĉe sa osobnim imenima dvoje ljudi HRVAT

Horvathos i Harvathos. Kr aj 2./poĉ.3. st., ove ploĉe koje su pohranjene u muzeju u Sant Peterburgu.

Teorija Luje Margotića o doseljenju krajem 8.st. (povjesniĉari umjetnosti se pozivaju na nju)...

1. DALMATINSKO-HRVATSKA GROBLJA RANOG HORIZONTA

do sad najbrojnije istraţena na podr. sjeverne Dalmacije (izmeĊu rijeka Zrmanje i Krke).

najznaĉajnija groblja tog podruĉja su: Nin- Ţdrijac, Nin-Materiza ,

Kašić -M aklin ovo brdo , Kašić -Razbojne ,

Stankovci- Klarića kuće Dubravice kod Skr adin a

izmeĊu rijeke Krke i Cetine najpoznatije i najbolje istraţeno je groblje uBiskupiji kod Knina (s juţne strane crk. sv. Marije, s nalazima karolinških maĉeva i ostruga s garniturom), otkriveno joškrajem 19. st.

IzmeĊu Raše i Cetine, razvojstarohrvatskih grobalja horizonata 7.- 9.st., tipološki je karakteristiĉan.(po naĉinu gradnje grobova, grobnih priloga i naĉina pokopa).

Tipološki i kronološki razvrstajemo ih na:

1) groblja spaljenih pokojnika sa zemljanim urnama, 7. st.



2) Kosturna groblja na redove s poganskim naĉinom pokopa,kraj 7. do sred. 9. st (prijelazni

period od kraja 8. do sred.9.st obiljeţen izrazito karolinškim kult. utjecajem u grob. invent.)

3) Kosturna grob. na redove s kršćanskim naĉinom pokopa i tipiĉno dalmat.-hrvat. kulturom bez

crkava (poneki tragovi karatansko- ketlaške i bjelo.brdske kult.),9. -11. st.

4) Istodobno kost.goblja na redove s kršć.naĉinom i tipiĉnom dalmat.-hrvatskom kulturom oko

crkava, 9.-11. st. (traju do u razvijeni sred. vijek i novo doba).

1. groblja spaljenih pokojnika sa zemljanim urnama, 7. st.

A. M AKLI NOVO BRDO u Kašiću:

prvi je arheološki dokaz o sahranjivanju spaljenih slavenskih pokojnika na podruĉju cijeleexjugoslavije.

najstariji nalaz Slavena (Hrvata).

otkriveni 1967. god. (Janko Belošević)100-ak m JI udaljene su ove ţare od starohrvatskogkosturnog groblja s kraj 8./9. st.

spašene su 4 cijele ţare (9 rekonstruirano); ukopane na 0, 5 m (uništeno oranjem).

ispunjene pepelom i ljudskim kostima; spaljivanje vršeno na posebnoj lomaĉi, a ne na mjestuukopa ţare . A nad njima su pravili manji ili veći humak koji je saĉuvao (koliko-toliko) ţare.

(urne izraĊivane od slabo peĉene gline pomiješane s pijeskom i zrncima kalcita. IzraĊene rukom uz

uporabu primitivnog lonĉarskog kola. Neke ţare su ukrašene valovnicamai brazdama – tipiĉnimslavenskim ukrasom; a oblikom trbušasto-kruţnim. Analogne avrsko-slavenskim urnama sa

nekropole u Devinjskoj Novoj Vesi kod Bratislave u Slovaĉkoj)

B. DUB RAVI CE kod Skradina (5 km SI od njega)

groblje na redove s kosturnim grob., njih 50 (8.-9.st) i paljevinsko groblje sa urnama/ ţarama (6)

datiranim u 7. st. Kosturno groblje je preslojilo ovo sa urnama, pa su neke urne i uništene.

tu je otkriveno ranosred.v. groblje 1986. god. i to sluĉajno.

kosturni grobovi su od neprav. kamenih ploĉa sa poklopcima i s drvenim ljesovima. A od

priloga su najbrojniji keramiĉki lonci (27), a ţeljeznih noţeva (18), drvenih vedrica (3)...

paljevinski – ĉine ţare ispunjene garom i pepelom (1989.god. naĊena je ţara "in situ ", sa

ljudskim spaljenim kostima, poklo pljena kamenim poklopcem). 7. ili prva desetljeća 8. st.

C. sv. LOVRE u Donjem polju kod Šibenika

višeslojno SH groblje (SH=starohrvatsko) s preko 100 grobova (9.-15. st.) i sa 2 zemljane urne s

ostacima spaljenih ljudskih kostiju.

D. NESIGURNI paljevinski pokopi u urnama u Dalmaciji su i:



nedaleko od izvora Cetine u zaseoku Totići

grob iz Smrdelja kod Skradina

Ostali nesigurni podaci o paljevinskim grobljima sa razliĉitih poloţaja u selu Biskupija kodKnina:

Braĉića podvorice, Dolovi i Tatomirove bašte (fra Lujo Marun, bilješke)

E. Izvan podruĉja Dalmacije: U ISTRI: lokalitet Babina brajda kod Ţminja iVeliki Mlun

U BiH: Sutlići kod Konjica (Pavao AnĊelić);Ţarovice na rijeci Buni kod Mostara (Waclav

Radimsky). Od ostalih: Bos. Raĉa, Trnovice kod Zvornika, Dvorine kod Bijeljine, Petoševci kodBanje Luke i Gomjenica kod Prijedora. Kamenica kod Mahvljana, Ţabljak kod Livna.

U HRV: Vinkovci

2. Groblja na redove s kosturnim pokapanjem

Najbrojnija izmeĊu rijeka Zrmanje i Cetine (sjevernaDalmacija):

a) Nin sa širom okolicom

(Materiza – 25 grobova; Ţdrijac – 337 koji je najveće i najznaĉajnije groblje ranog horizonta)

b) Ravni Kotari

(Kašić-Maklinovo brdo; Kašić–Razbojne; Kašić–Glavĉurak; Smilĉić– Kulica; Biljane Donje-Trgulje;

Stankovci- Klarića kuće)

c) juţni prostor Bukovice (Rodaljice, Lišani Ostroviĉki, Burnum-Ivoševci, Dubravice kod Skradina

d) IzmeĊu Krke i Cetine (Biskupija-Crkvina (7.-16. st.); Biskupija- Braĉića podvorice, Biskupija- Bukorovića podvorice;Biskupija-Dolovi; Biskupija- Lopuška Glavica; Zduš kod Vrlike; Gornji Koljani-Crkvina; G. Koljani-

Vukovića most)

IzmeĊu Trogira i Splita nije otkrivena nekropola ranog horizonta poganskog karaktera, ali su tu SH

groblja s kršćanskim naĉinom pokopa kasnog horizonta 9. i 10. st.:

(Mravinci-Gla viĉine, Bijaći-Stombrate, Bijaći-Pišćina, Lepuri, Sućurac-Gajine, Solin-Majdan).

SH groblja istog obiljeţja otkrivena su i drugdje u sjev. i srednjoj Dalmaciji, Istri i Primorju:



Danilo-Eraci, Vrpolje-Kosa, bribir-Vratnice, Vrbica kod Bribira, Kašić-Grede, Veli Dol kod

Kriţišća, a dijelom i nekropola Stranĉe-Gorica , te groblje Ţminj u Istri, (Gološevo kod Barbana,Divigrad, Buzet 9/10. st.).

U Donjoj Panoniji poganski horizont (groblja): Velika Gorica, Stari Ćić ; dok su ostala groblja tog

horizonta po arheol. karakteru avaroslavensaka (Otok i Privlaka kod Vinkovaca, 8. i rano 9. st.) .

Osamljeni ratniĉki grobovi s nalazima karolinškog oruţja:Podsused kod Zagreba, Cirkovljan u

MeĊimurju, Medvediĉka kod ĐurĊevca.

U BiH , groblja s poganskim horizontom: Grborezi i Rešetarica kod Livna; Rudići kod Glamoĉa,Mogorjelo kod Ĉapljine.

*Poganski naĉin pokopa datira se okvirno od 7. do kraja 8. st., ali se on nastavlja i dalje u sredinu 9.st. U tom periodu imamo – (uvjetovano ekspanzijom Franaka na JI Europe)

prijelazno doba koje se izdvaja izrazitim karolinškim utjecajem (kraj 8. do poĉet. 2. pol. 9. st.).

*Tijekom 1.pol. 9. st. kod Hrvata je uslijedilo doba konsolidacije (podiţu se crkve i nastaju brojnagroblja – koja se od poganskih razlikuju po svom:

arheološkom karakteru; smještaju; grobnoj arhitekturi; načinu pokopa; sadržaju grobnih nalaza.

Tako u grobovima više nema:

keramiĉkih posuda s popudbinom

priloga oruţja i raznih uporabnih predmeta

novca u svojstvu obola

OS NOVNE ZNAĈAJKE SH GROBALJA:

Najviše istraţivana i naĊena na podruĉju S Dalmacije.

Groblja SH horizonta poganskog naĉina pokopa, sm ještena u najplodnijem podruĉju:

U blizini prapov. i antiĉkih lokaliteta ili na njima: (Kašić-Maklinovo brdo, Burnum) ili

na mjestima prapov. ili ant. nekropola (Nin- Ţdrijac, gdje je SH groblje preslojilo ilirsko;Biljane-Donje- Prţine, preslojeno prapov. i ant. groblje; Kašić-Glavĉurak, preslojenakasnoant. nekropola s pojedinaĉnim istoĉnogotskim grobovima).

neka su smještena uz grobne humke (Nin-Materiza)

ili su ukopana u humke (Krnezi kod Nina). Što se tiĉe humaka – pitanje je jesu li Hrvati

preuzeli kultno mjesto ili su sami podizali humke.



Groblja SH horizonta s kršćanskim naĉinom pokopa, nastala tijekom 9. st. spadaju, velikim

dijelom meĊu groblja na redove i bez crkvenog su objekta. A neka iz tog horizonta se prostorno veţuna groblja ranog horizonta s pogan. obiljeţjima; dok su druga zasebna i traju do u razvijeni sred.v.

SH groblja s kršćanskim naĉinom pokopa uz crkvene objekte (Biskupija-Crkivna, Gornje

Koljane- Crkvina, Groblje oko crk.sv. Marte u Bijaćima, Biljane Donje-Begovaĉa, Galovac-Crkvina)

Groblja s trajanjem/kontinuitetom od starokršćanskog vremena do ranog sred. vijeka: Biskupija-

Crkvina; sv. Luka na Uzdolju; Riţinice kod Solina; sv. Marta u Bijaćima; Birbirska glavica;Crkvina u Ţaţviću kod Bribira; katedrala u Biogradu; crkva sv. Marije i sv. Asela u Ninu iBegovaĉa u Biljanima Donjim.

Razlikujemo 2 horizota:

RANI 7.-9. st. (Poganski)1. grobovi sa spaljenim pokojnicima u zemljanim urnama2. grobovi u zemljanoj raci3. grobovi u zemljanoj raci s uporabom kamena4. grobovi s kamenom grobnom arhitekturom5. grobovi s drveni ljesovima

• zidane presvoĊene grobnice (Biskupija kod Knina i Crkvina u Galovcu izraĊeni odantiĉkih spolija (pripadaju starokršć. vremenu i upotrebljavane u ran.sred.vijeku)

• uporaba kamenih sarkofaga (za pokop pripadnika višeg društveno sloja)

KASNI 9.-11. st. (Kršćanski)

S kamenom grobnom arhitekturom

Rani horizont, 7.-9.st.: Oba rituala pokapanja (biritualno)

Paljevinsko:

- Kašić kod Zadra (Maklinovo brdo, 1967.god., Janko Belošević) - Dubravice kod Skradina (spaljivanje); oranjem uništeno paljevinsko groblje – samo 4 ţare

spašene - Donje Polje sv. Lovre kod Šibenika

Grobovi na redove: (karakteristika ranog sred. vijeka). 4 osnovna tipa grbova:

I. U obiĉnoj zemljanoj raci (bezikakve arhitekture)II. U obiĉnoj zemljanoj raci s djelomiĉnom uporabom kamena

III.

Grobovi s kamenom arhitekturom(imaju prevlast od sredine 9. st./kristijanizacija)IV. Grobovi s primitivnim drvenim ljesovima (sastavljeni kovanim ţeljeznim ĉavlima)



NIN – ŢDRIJAC (7. – 9. st.)

Istraţivaĉ Janko Belošević (1967., 1969., '70., '71., '74., '75., i 1979.).

Dvije nekropole:

Zapadna strana (278 grobova; 22 dvojna i 1 trojni grob)

Istoĉna strana (56 grobova) - Preko 300 (334) grobova- Poganski i kršćanski horizont (poganski sa jednostavnim grobovima, tj. Obiĉne zemljane

rake i sadrţi više keramike. Postupno nestaje u 9.st. Kršćanski s više nakita, od 9. st.; rakaobloţena kamenjem).

- U gotovo svim grobovima n aĊeni ulomci slavenske keramike (sitne) korištene u ritualnesvrhe, a posipane i po grobnoj raci-

- 5 posuda prekrivenih kamenom ploĉicom ili rimskim crijepom (za popudbinu – jelo i piće)

3 osnovna naĉina pokopa na Ţdrijacu:

a) Grobovi u obiĉnoj zemljanoj raci 1/3 b) Grobovi s kamenom grobnom arhitekturom 2/3c) Grobovi s drvenim ljesovima (20-ak)

Ploĉe na pokojnicima u grobovima 13, 237, 278 i 310. (vampirizam???). U grobu 313 kamenispod glave pokojnika.

grob 76, keramiĉka posuda uz noge + 20ulomaka razbijenog rimskog stakla.

grob 173, majka s djetetom, na kosturu majke 30 puţeva.

grob 62, majka i dijete, u ustima pokojnice obol (srebrni novac franaĉkog cara Lotara 840.-855.).

trojni grob 322 ? u drvenom lijesu (1.pol.9.st):

o s karolinškim maĉem tipa H , par ostruga s garniturom za zakopĉavanje (po 2: kopĉe, jeziĉca i petlje), koplje, noţ s koricama, 2 ţeljezna noţa, cjevasti pojasni okov;

o ogrlica (torques) od srebrne ţice ĉetvrtasta presjeka; ogrlica od staklene paste; o 2 glinene posudeo Novac kao privjesako stakl ena boca (tehnika slobodnog puhanja, tanko staklo prozirne ţućkastozelene boje)

o staklena ĉaša(od tankog plavkastozelenog prozirnog stakla)

grob 310, 1. pol. 9. st., uz karaĉice, strelice (vrškovi), perlice od staklene paste, nalazila se i

prozirna staklena plavkastozelena ĉaša.

NIN-MATERIZA, 8. st.

Humak Materiza 1 km JI od Nina. Mate Suić 1948. god poĉeo istraţivati (JI starna 16 SH grobova).Druga kampanja istraţ. 1955. god. Mate Suić i Šime Batović (cijeli humak, još 9 grobova na SZ).

Time je ispitana prva SH nekropola iz poganskog razdoblja Hrvata na podruĉju Dalmacije.

Dva tipa grobova : 1. u obiĉnim zemljanim rakama i 2. s kamenom arhitekturom.



*S tim da niti jedan nije imao popločano dno, ni pokrivnu ploču.

Ostaci paljevine kod i na 3 groba (16, 20 i 21).

Grobni nalazi: keramika (16), oruĊe, oruţje i nakit u 13 grobova naĊeni.

KAŠIĆ-MAKLINOVO BRDO, 8.-1.pol. 9.st.

15 km SI od Zadra (od 1954.- '67. god. istraţeno je 7 srednjovjekovnih lokaliteta na širem podruĉju sela, a otkriveno više od 1000 grobova koji datiraju od 7.-13. st. + 3 crkve)

na poloţaju Maklinovo brdo otkrivena je najstarija nekropola na podruĉju Dalmacije, a prvaistarţivanja proveo je Mate Suić 1955. god. u 3 kampanje (1955., '57. i '67. god.).

otkrivena su ukupno 55 groba iz SH razdoblja.

2 su osnovna naĉina pokopa na nekropoli:

1) grobovi u jednostavnim zemljanim rakama (12)2) i s upotrebom kamena (43)

nije pronaĊen niti jedan djeĉji grob.

svi su grobovi kosturni.

Od pogrebnih obiĉaja istiĉu se dvije odsjeĉene glave (vampirizam) bez drugih kostiju; kao i ploĉe postavljene na kostur pokojnika (grudi i noge) – što se nalazi i na ostalim SH grobljima pogan. horiz.

prilozi su brojni i nalaze se u 43 od 55 grobova.

Kašić-Maklinovo brdo, poloţaj vinograd S. Drĉe – ţarno groblje (opisano na str. 4. ove skripte)

KAŠIĆ-RAZBOJNE

u blizini (JI) nalazi se lokal. Mastirine sa SH crkvom šesterolisna tlocrta.

1956. god. pristupilo se istraţ. nekropole (prije toga se istraţivala crkva) i otkrivena je 37grobova. svi grobovi su kamene arhitekture, i to 32 od 37 su imala pokrivene ploĉe; a većina idno. A takav naĉin pokopa u poganskom horizontu u Dalmaciji je rijetkost. Po tehnici gradnje iobliku moţe se podijeliti na:

a) ovalne (prevladavaju)

b) paĉetvorinastec) i trapezoidne

*Niti u jednom od grobova nije uoĉena ritualnost – što je rijetkost kod ovog horizonta SH grobova.

KAŠIĆ GLAVĈURAK, pješĉani humak

grobovi u jednost. zemljanim rakama s kamenom arhitekturom.



nalaţene su glinene posude (prilikom kopanja pijeska) i tako je gotovo potpuno uništena SHnekrop. s preko 200 grobova. Pa su 1965. god. poduzeta zaštitna istraţ. pod vodstvom JankaBeloševića, a istraţeno je 25 grobova (10 iz doba seobe naroda i 15 SH).

Dakle, tu je postojala kompleksna nekropola:

najstarija faza se datira u 6. st. (kasnoantiĉko ţivlje + IGotski grobovi)

SH nekropola koja se u većem dijelu protezala J od humka imala je dvahorizonta:

STARIJI (2.pol.8. st. do u 1.pol. 9.st.), poganski

i MLAĐI (od 10. do 11. st.) i kamena arhitekt. grobova.

SM ILĈIĆ-KULICA, 8. do 1.pol. 9. st.

1973.god. Arh. muzej u ZD- u pod vodstvom Janka Beloševića našao je ono što je ostalo od SHnekropole koja je već bila gotovo potpuno uništena.

Svi grobovi bili su kamene arhitekture

orijentacija SZ- JI (obiĉno je bila I-Z , s glavom na Z koja gleda na I, tj. izlazeće sunce).

BILJANE DONJE-TRLJUGE , poloţaj Prţine (8.-11. st.)

18 km I od ZD-a

istraţivanja 1973. god pos vodstvom J. Beloševića

spašena 23 SH groba + 5 koji su godinu prije spašeni.

STANKOVCI- KLARIĆA KUĆE, 8. st.

1972. god. pod vodstvom J. B. istraţeno >300m2 terena i spašeno 13 SH grobova (poganskihobilj.)

2 osnovna tipa grobova: 1) u obiĉnim zemljani rakama i 2) s kamenom arhitekturom bez ploĉa nadnu i pokrovu, a ovalni

grobovi su orijentirani raznoliko SI-JZ (glava na SI)

meĊu grobovima otkriveno i vatrište (prva pojava te vrste u tom horizontu u Dalmaciji)

BURNUM- IVOŠEVCI

poloţaj Šupljaja (areal rimskog logora Burnum), fra Lujo Marun 1897. god. istraţio 30-ak SH

grobova grobovi, većinom, izraĊeni od kamenja uzetog iz porušenih antiĉkih kuća i ulomaka rimskih

kamenih natpisa.



BISKUPIJA- CRKVINA, najvaţniji srednjov. arheološki lokalitet (8.-14. st)

istraţivanja oko crkve Sv. Marte od kraja 19. st.:

1. fra Lujo Marun 1886.-1908

2. revizijska Stjepan Gunjaĉa1950.-1952.

3. 2000. god. Ante Milošević i Ljubo Gudelj

1. Istraţivanja pod vodstvo fra Luje Maruna iznjedrila su najveću koliĉinu nalaza, ali voĊena bezkvalitete i dokumentacije (stratigrafija, kontekst....)

procjene grobova na Crkvini u Biskupiji su oko 1000 grobova

4 tipa grobova:

1) od neobraĊenih kamenih ploĉa (mnoštvo naušnica, novca i dr. predmeta, te ostruge)

2) sarkofazi (uzimani s rim. nekrop. i u njih pokapani hrv. odliĉnici)

3) zidani grobovi oblijepljeni malterom u koje se polaţu pokojni bezlijesa; poklopcima

pokriveni i razinom zemlje postavljen stećak (malo nalaza – prsten, naušnica) 4) zidani etaţni grobovi (duboki, neki presvoĊeni, neki obloţeni kamenim ploĉama; pokapano

više mrtvaca – jedan iznad drugoga na katove i meĊusobno odijeljeni kamenim ploĉama. Najĉešće 3,a rijeĊe 2 kata grobova. NaĊeno ovakvih 20-ak). BEZ NALAZA.

2. u revizijskim istraţivanjima (1950./51.) pronaĊeno88 SH grobova koji se dijele u 3 vrste:

1) u jednostavnoj raki s ostatkom lijesa (1)

2) grobovi u jednostavnoj raki bez lijesa (8, I-Z)

3) grobovi obzidani obiĉnim kamenjem i pokriveni ploĉama (79, ovalni, pravok., prijelazni tip)

U oba tipa grobova naĊeni brojni prilozi, a najviše nakit (karaĉice: obiĉne, naroskane, S, skoljencem; jednojagodne, dvojag., trojag., ĉetverojagodne naušnice; prstenje; ogrlica od 1040raznobojnih staklenih perlica, ukrasne aplike), mletaĉki novac (6).

BISKUPIJA- BUKOROVIĆA PODVORNICA

ovdje otkriveni temelji tzv. "ĉetvrte" predromaniĉke crkve u Biskupiji (L. Marun, 1889.) iokocrkve groblje 10.- 12. st. (moţda i paljevinski grobovi).

od 1939. do 1951. ukupno otkrivena 123 SH groba (SH= starohrvatska).

u dosta grobova primijećeni tragovi paljevine od glave do sredine tijela. 4 tipa grobova:

1) Obiĉna zemljana raka bez kamena (27; 8. stolj eće)

2) ovalni grobovi od tesane sedre il i obiĉnih ploĉa od vapnenca (51; 9.-12. st.)

3) pravokut. grob. od sedre il i nepravilnih kamenih ploĉa (18; kasniji od prethodnih)

4)grobovi trapezoidnog oblika (21; 13.- 15. stoljeće)



BISKUPIJA- BRAĈIĆA PODVORNICA

L.Marun. NaĊeno 50-ak grobova. Većino u drvenim ljesovima. SH grobovi 7. i 8. st. smogućnošću da neki pripadaju i dobu seobe naroda. Prilozi: noţevi, strelice, igle, šila, kresiva,kremenje, praporci, koplje, ĉešalj, puce, ogrlice staklenih perli, prstenje naušnice.

BISKUPIJA-DOLOVI

3 kosturna groba, a moţda i paljevinski. To su jednostavne zemljane rake. Po L. Marunu iz 8. st.

VRLIKA- ZDUŠ, 1 km JI od Vrlike

1902. god. sluĉajno otkriveni grobovi u obiĉnoj zemlji.

1957. god. ponovno sluĉajno, pa poduzeta zaštitna istraţivanja (Dušan Jelovina) i otkriveno 5

ranosrednjovjekovnih grobova. U 4 groba kod glave naĊene keramiĉke posude i to je to.

KOLJANE GORNJE-CRKVINA

1890. i 1891. god. prva istraţivanja. Ostaci SH crkve i dekor ativne plastike iz 9. st ., te grobovi

bez priloga - svi od obiĉnih kamenih ploĉa. Trobrodna crkva je konaĉno otkopana 1897. god

( do tad se mislilo da je jednobrodna) , a u atri ju 2 groba s pri lozima ostru ga. Dok se s I strane

bazilike našlo mnogo grobova sa prilozima srebrnih naušnica.

r evizijska iskopavanja 1956. god. (1936. slabo obraĊeni podaci istraţivanja)

KOLJANJE GORNJE- VUKOVIĆA MOST

1897. god. (3 groba).

u grobu 1 (drveni lijes) otkriven maĉ sa pripadajućom garniturom + ostruge s garniturom zazakopĉavanje (kopĉa+preĊica+jeziĉak x2)

GRBOREZI, lokalitet MRAMORJE kod LIVNA

1954. '55. i 1956. god., otkopano veliko kasnosrednjovjekovno groblje 14.-15.st. (266 grobova).

neki od tih grobova vjerojatno pripadaju starijem vremenu i dio su groblja na redove 8.-9. st.

PODGRADINA- REŠETARICA kod LIVNA

1987. god sluĉajno otkriveni grobovi sa zemljanim rakama u ruševinama starokršćanske (SK)

crkve.



NIN- SV. KRIŢ, (8.-15. st.)

istraţivanja J. Beloševića (1968., '69., '70. god.)

oko crkve 202 groba, malo priloga

Otkrivene dogradnje i pregradnje porušene antiĉke arhitekture u suhozidnoj teh. tako je dobiven

stambeni prostor. Tu su otkrivena kućna ognjišta kao i ostaci materijalne kulture iz 8. st.

srednjo.v. nalazi su malobrojniji od antiĉkih. A od sitnih nalaza brojno je zastupljenaranosrednjovjekovnih naseobinska keramika ; (i renesansno glazirano stolno posuĊe, tal.majolika, te hispano-maurska keramika)

Istraţeni grobovi leţali su u 3 sloja:

1.najgornji sloj , kamena grobna arhitek. (recentni sloj, bez arheološke vrijednosti)

2. drugi sloj (10.-12.st.)

• na dubini od 0, 25 – 1 m najveći je i ima preko 100 grobova (ovalni prevladava),

grobovi su kameni (većinom poploĉana dna i s pokrovnim ploĉama). Sahranjivano više pokojnika. Orijentacija raznolika (karakteristiĉno za grobove oko crkava. Prilozima lobrojni, tipološki poznati oblici SH nakita10.-13. st.

naušnice i prstenje najbrojniji, preĊice, uporabni predmeti

u grobu 188 relikvijarni kriţ, jedan nalaz bizantskog relikvijarnog kriţa otkriven u zatvorenojgrobnoj cjelini na SH grobljima u Dalmaciji.

*Prvi i drugi sloj mogu se datirati u 10. st. pa nadalje.

3. treći sloj, 8. st.

na dubini od 1 - 1,5 m. Leţao na niveleti (u ravnini) antiĉke Aenone, a neki grobovi ukopani iu ilirski sloj.

ovaj sloj se razlikovao od prethodnih po grobnoj arhitekturi i naĉinu sahrane, orijentaciji igrobnim prilozima. Orijentacija SZ-JI (na SZ glava).

grobovi u obiĉnimzemljanim rakama . Po jedan pokojnik . A uz kostur više ili manjekamenja ili rimskih tegula crijepova).

prilozi rijetkost.

od 55 grobova u samo 4 naĊeni prilozi i to uglavnom nakit (zlatna karaĉica, 2 obiĉne, prsten,zlatnik Konstantina V. Kopronima (741.-775.) kao obol.

sloj ima veliku arheološku vrijednost i u njem je moţda pokapano autohtono stanovništvo koje je ţivjelo u simbiozi sa novopridošlim.



2. MAĈEVI

Karolinški import. Kovani u Porajnju u 2.pol. 8. st. (a u 9. st. kovani u Porajnju i drugdje).

na podruĉju Dalmacije naĊeno 19 (dvosjekli/spathe), i još 2:Ĉairi kod Stoca i na i u Divoselu

na Velebitu.

maĉevi potjeĉu iz ratniĉkih grobova u koje su dospjeli u 9. st. (izostanak maĉeva prije kraja 8.st.,govori kako se Slaveni nisu koristili njima – bar ne ĉesto). I obiĉnouz lijevi kuk/nogu

pokojnika.

MAĈ se sastoji od dva dijela: • B ALĈAKA (dijeli se na: JABUČICU , RUKOHVAT(gelender) i NAKRSNICU )

• i SJEĈIVA

uz maĉeve naĊene u zatvorenim grobnim c jelinama redovito se pronalaze i dijelovi

GARNITURE za zakopĉavanje (kopĉa, jeziĉac i petlje - x2).

Tipovi maĉeva naĊeni u Dalmaciji:

tip H

tip K

prijelazni tip K – O (O – III)

poseban tip 1

tip X

tip (alfa)

tipološki nedefinirani maĉevi

Tip H

Petresen unutar tipa izdvojio 2 varijante: stariju i mlaĊu

mlaĎa - kasno 8. i rano 9. st.; obrubljen hrbat na bazi jabuĉice i na nakrsnici

starija – 9.-11. st.; hrbat jedva vidljiv

- najviše naĊenih u Skandinaviji

- ima trokutastu jabuĉicu sa zaobljenim rubom

- jabuĉica i nakrsnica ĉesto ukrašenitauširanjem1; i obiĉno su to dvosjekli maĉevi.

Nalazišta: - Gradac kod Drniša, Katuni kod Omiša, Nin- Ţdrijac, Rudići Glamoĉ.

1 TAUŠIRANJE, kovaĉka tehnika doraĊivanja oruţja, tj. ulaganja mekanijeg u tvrĊi materijal (zlato u ţeljezne površine)



Tip K

- potjeĉu iz Porajnja (2.pol. 8. st.) {iz kasnomerovinških maĉeva sa zoomorfnim završecima na jabuĉicama}

- najviše ih iz Norveške, Sj. Irske i Hrvatske.

- maĉ imarašĉlanjenu krunu jabuĉice – najĉešće 5, a rijetko 6 ili 7 reţnjeva. Reţnjevi su ili jednake širine ili je srednji reţanj širi i povišeniji

- nakrsnica ima kraću i duţu varijantu primjeri sa jabuĉicom bogato ukrašenom tauširanjem nisu rijetkost i platiranje nakrsnice.

- dvosjeklo sjeĉivo je ĉestodamascirano 2 i ima ţlijeb za otjecanje krvi.

Unutar ovog tipa moţemo razlikovati iprijelazni tip K – O koji ima jabuĉicu identiĉnu kao tip K, anakrsnica umjesto zaobljenih ima zašiljene krajeve – što je odlika tipa O.

Nalazišta: - Biskupija-Crkvina (signatura VLFBERTH – majstor/radionica + garnitura za zakopĉavanje)

- Kninsko polje – Gugine kuće - Koljane Gornje – Vukovića most - Mogorjelo

- Stolac- Ĉairi - Podgradina, Livno, Rešetarica

- Poletnica kod Zadvarja

- Prozor kod Otoĉca – Gornja Luka (signatura ULFBREHR )

- Podsused kod Zagreba

Tip X

- potjeĉu iz Z i srednje Europe iz franaĉkih radionica u srednjem i donjem Porajnju, kasno 9. st.

(Arbman), 10. i 11. st. (Petersen). Mnogi nalazi s podruĉja negdašnje Velike Moravske.

- duţa, uglavnom vodoravna nakrsnica.

Nalazi šta: Koljane, Brodski Drenovac, Dabar.

Posebni tip 1 { Petersenov tip, koji odgovara Anerovoj skupini3 1 i 2

- trodijelno izvedena kruna jabuĉice s povišenim srednjim dijelom

- nemaju jednako oblikovanu jabuĉicu (jednoobraznu) – tako da ovom tipu pripadaju i maĉevi saizrazito otupljenim vrhom jabuĉice, ali i prijelazni oblici ka tipu H, tj. K.

- nakrsnica je u pravilu kratka, ravna i masivna

- sjeĉivo je redovito damascirano i po sredini ţlijeb za otjecanje krvi.

2 Damasciranje, posebna tehnika izrade oruţja; spajanje traka iz razliĉitih vrsta ţeljeznog materijala- kovanjem3 ANEROVA podjela maĉeva: 1. maĉevi bez ukrasa, 2. ukrašeni iz 1.pol.8.st/, 3. tip Manheim preteţno ukrašeni iz2.pol.8/rano 9.st. i 4. skandin avski maĉevi posebnog tipa iz ranog 9. st.



Nalazišta: Morpolaĉa-Tubića kuće, Orlić kod Knina, Prelog-Cirkovljan (MeĊimurje) Medvediĉkakraj ĐurĊevca

Tipološki nedefinirani maĉevi: - Divoselo na Velebitu

- Humac-sv. Mihovil

- Mostar, Vukodol (+ par razliĉitih ostruga i metalno okovi vojniĉkog stijega), oko 800. god./uništeni grob

- Zvonigrad (gradina kod Mostara)

- Biskupija-Crkvina

- Bijaći, Stombrate

3.OSTRUGE

- ne spadaju u oruţje, ali su dio opreme (u parvilu) ratnog konjaništva.

Prvi ih upotrebljavaju Kelti u srednjelatensko doba. A u antici dobivaju savršenije oblike i više se

uporabljuju.

U ranom srednjem vijeku dobivaju nove osobine: kratki šiljak konusnog oblika i duţi krakoviostruţnih lukova, te završavaju ušicama koje su paralelno postavljene u odnosu na ostruţne krakove(ove ostruge su nošene pojedinaĉno, u merovinšk o doba, i to uz petu lijeve noge).

Poĉetkom 8. st. pojavljuju se u parovima

u 2. pol. 8. st. u Porajnju se uz ostruge s ušicom poĉinju proizvoditi i ostruge s malo kraćimkrakovima i sistemom za zakopĉavanje koji je koristio ploĉice sa zakovicama (na kraju

ostruţnih krakova) *Ostruge i s duţim i s kraćim ostruţnim krakovima imaju kratak trn.

*Trn poslije 800. god. postaje duţi i ostruge masivnije, ali im se izgled ne mijenja.

*Veće promjene tek u 11. st. (šiljak,koji se s obzirom na os krakova svija , postaje piramidalan i pupoljast).

*Na po druĉju ranofeudal. Hrv. ostruge,uz vrške strelica, su najbrojniji nalaz ratniĉke opreme. - s podruĉja Dal. Hrv. objavljena su 42 para ostruga i 29 pojedinaĉnih.

Lokaliteti:

- Biskupija-Crkvina (35)

- Koljani-Crkvina (12)

- Nin- Ţdrijac (11) **prve rasprave o tipologiji djelo su Ljube Karamana i podijelio ih je na osnovu naĉina oblikovanja ostruţnih krakova 1)koji završavaju ušicom i 2) sa ploĉicom sa zakovicama



**Zdenko Vinski je dokazao da nema kronološke razlike izmeĊu ove dvije varijante i podijelio ih na:

1. ranokarolinške laganije ostruge od bronce (iznimno srebra) s tanjim krakovima i kraćim šiljcima

2. masivnije od bronce i ponekad ţeljeza s debljim krakovima i duţim šiljcima – pripisuje karolinškimradionicama

3. jedno stavne ţeljezne Z. Vinski smatra produktom domaćih radionica (uzor karolinške)

5 OSNOVNIH TIPOVA OSTRUGA: odlika ranosrednjov. ostruga je trokutast presjek ostruţnih krakova i luka

1. ostruge s paralelnim ušicama. 2.pol. 8. st.

2. ranokarolinške lagane ostruge(tzv. paradne ostruge ; karolinški import, misionari).

Kraj 8./poĉ. 9. st. 3. karolinške masivne, raskošno ukrašene (za elitu, nisu sluţile u vojne svrhe). 9. st.

4. masivne, jednostavne

5. ostruge 11. st.

1) rijetke. Lokaliteti: Gornji Vrbljani i Gradac kod Posušja. *narebren luk

2) od plemenitih metala. 5 pari u Dal.Hrv., 4 iz Biskupije-Crkvina i iz Mostara- Vukodol 2 razliĉite.

3) od pl.metala i spadaju meĊu najljepše primjerke karolinškog tipa i vremena.- Na podr. Dalmat. Hrv. do sada naĊeno 7 pari:- 4 iz Biskupije-Crkvina,

- Koljane Gornje-Crkvina (2 para)

- Sultanovići-Gorica (1 par)

*2. i 3. tip ima isti mehanizam za zakopĉavanje (na kraju ostruţnih krakova nalazi se pravokutno ili štitastoraskovane ploĉice sa zakovicama, pomoću koji su se na ostruge priĉvršćivali remeni)

4) masivne, jednostavne (heterogene),

- mogu se izdvojiti 2 osnovne grupe i jedna neodreĊena:

1 – one uvijek izraĊene od ţeljeza (Biskupija-C, Nin- Ţ., Koljane-C., Kašić-maklinovo b., Podgradina

kod Livna- Rešetarica...). Bez ukrasa, osim na bronĉanoj oplati – geometrijski. Kraj 8 do sred. 9. st.

2 – krakovi s kalotastim proširenjem, ukrašena zrakastim ukrasom (Gradac kod Posušja, Varivode –

Kistanje, Bribir-Vratnice, Biskupija-C.). Kraj 9./poĉetak 10. st. 3 – ove se ne mog uvrstiti u dvije prethodne podgrupe (Bajagić – Sinj, Biskupija-Crkvina, Lukar kod

Oklaja, Piramatovci-sv. Lovre, Podgradina kod Livna- Rešetariva)

5) glavana promjena na ostrugama iz 11. stoljeća je svijanje šiljka u odnosu na os ostruţnog luka ikrakova. (5 parova i 5 pojedinaĉnih ostruga ovogtipa dosada je registrirano).



Lokaliteti :

Koljane-Crkvina, Biskupija- C, Koljane kod Vrlike, Raduĉić (pupoljast vrh šiljka)

Gorica kod Gruda i Zvirići kod Humca (izduţeni šiljak kruţnog presjeka).

KOPLJA Na osnovu naĉina uporabe, 2 su osnovna tipa:

- LAKO koplje za bacanje

- MASOVNO, koplje za blisku borbu.

Ali se obiĉno dijele na:LISTOLIKA i koplja S KRI LCI M A.

*karolinška ratniĉka oprema – koplja s krilcima i dvosjekli maĉ (spatha).

KOPLJA S KRILCIMA (krilca na donjem dijelu tuljca i uvijek usporedna s oštricom). Najĉešće ihkoristili konjanici, a uloga krilaca je da zaustave vrh koplja kako ne bi u potpunosti prošao kroz tijelo

protivnika – lakše za izvući!!!Gospode, Boţe!!!, pa je raspon krilaca uvijek veći od širine sjeĉiva.

- na slavenskim nekropolama su karolinški import 9.-11-. st. (Poljska, Ĉeška, Slovaĉka i podruĉje Ketlaške kulture).

Iz Hrvatske 11 primjeraka sa osam nalazišta(ostaci drveta u tuljcu radiokarbonskom analizom datiraju

koplja od 770.-990. god.).

Lokaliteti kopalja (obe vrste) :

1.Cetina kod Trilja,

2.Rudići kod Glamoĉa,3. Stolac - Hatelji,

4.Mogorjelo (2 koplja- vrbin list i lovorovo)

5.Stolac – Ĉairi 6.Vir – Posušje

7.Nin – Ţdrijac 8.Poletnica kod Zadvarja

9 i 10 – nepoznata nalazišta u Hercegovini.

BOJNI NOŢEVI - kraći od 20 cm, smatraju se oruĊem

- duţi od 20 cm, oruţje.***ali je bitan kontekst pronalaska!!



Rijetki su u slavenskim nekropolama. Ĉesti u vrijeme seobe naroda – posebno kod germanskih

plemena, ali i u kasnijem razdoblju (merovinškom i karolinškom).

- Bojni noţevi s podruĉ. Dalm.Hrv datiraju se od sred. 8. st. (Nin – Materiza) do sred. 9. st.

- unutar samih bojnih noţeva razlikuju se 2 tipa:

1) kratk i bojni noţevi (SCRAMASAX ); 20 – 40 cm + širina 2, 5 – 4 cm

Nin- Ţdrijac (20) i Maklonovo brdo u Kašiću (7). Bisk. – Crkvina, Kašić – Razbojne, Knin – Spas...

2) dugi bojni noţevi (SAX ); duţi od 40 cm

- rijetki, samo 4 naĊena: Nin – Mteriza (2), Biskupija-Crkvina i Knin.

SJEKIRE oruĊe i oruţje (9.-11. st.), a negdje i u 7. st.

- iako su osnovno naoruţanje slavena, kod nas su rijetke (15).od toga samo 1 iz zatvorene grobnecjeline.

Na osnovu ušice i sjeĉiva dijele se na:

1)sjekire uskog sjeĉiva 2)bradate sjekire

** najranije datirana je sjekira iz VEDRINA (7. i 1.pol. 8. st.), analogije u Albaniji. Ante Milošević je povezuje sa zbivanjima oko pada Salone!!***

1)sjekire uskog sjeĉiva (korištene od prapovijesti do srednjeg vijeka); 8-10. st. A na osnovu

završetka ušice dva su podtipa:a) sjekire sa ĉekićastim završetkom (kod nas ovaj!!)

b) sa ravnim završetkom na kraju ušice Lokaliteti :

1.Krka – Bilušića buk, dvije 2.Biskupija – Crkvina, 1 sigurno i moţda 2 loše oĉuvane

3.Otres

4.Morpolaĉ 5.Nin

6.okolica Knina

2)bradate sjekire (2.pol. 8./poĉ. 9. st.) Na osnovu ušice imamo podjelu na:

a) sa ĉekićastim završetkom (Kašić – Maklinovo brdo)

b) sa ravnim završetkom na kraju ušice (Biskupija-Crkvina, 2) + Panonija: Velika Gorica, Novo Ĉiĉe



POJASNI JEZIĈCI

nalazišta:1.GORNJI VRBLJANI kod izvora Sane, 8. st. (Ivo Bojanovski, Zdenko Vinski)

- izduţenog pravokutnog oblika s polukruţnim završetkom, od bronce, 16 x 2,1 (2,4) cm, s tragovim

a pozlate i srebra

- obje strane ukrašene – prednja s kriţevima u medaljinima+reljefna slova

- straţnja su polja pravokutna (ukivanje) i u njima natpis (rovašenje)

- natpis ĉine sigle , odnosno abrevijature (skraćenice) SSCS (SCS SCS DNS SB = Sanctus x3Dominus Sabaoth)

- prostor izmeĊu srebrnih ploĉica ukrašen rovašenjem pozlaćenim viticama i ţivotinjskim

ornamentom (u stilu Taisova kaleţa) – na aversu.- na reversu: natpis na prav. ploĉicama(3) "TETGIS FABER ME FACIT " (tetgis me izradio ili

ukrasio).

2. u MOGORJELU,

- pojasna garnitura (dvodijelna k opĉa+ dvodijelni jeziĉac); u blizini maĉ, koplje, slavenskakeramika.

- stilski srodna onoj iz Gornji Vrbljana iz 2.pol. 8. st.

- u obliku U + završetak u obliku ţivotinjske glave.

3. MEDVEDIĈKA kod ĐurĊevca, jednodijelni bronĉani (rovašeni ţivot. motiv)

PRIVJESCI

1) Biskupija-Crkvina, zlatni privjesak, jajolikog oblika

2) Nin- Ţdrijac,medaljon (srebrni) i kriţ (iz djeĉjeg groba, od lijevane bronce sa

prikazom ljudskog lika na krajevima krakova)



SAKRALNI PREDMETI

1) KADIONICA, 8. st. iz stare Vrlike kod izvora Cetine, naĊena 1925. god. (kod naselja Vrh Rika 9.st.)

- od lijevanog srebra, dijelom pozlaćena, s geometrijskim ornamentom (rovašen), a noga i

zdjelica, a u niello tehnici izmeĊu arkada na zdjelici izvedeni u obrisima cvjetni ornamenti.

- gornji dio s arkadama (3) i provuĉenim lanĉićem s trokrakom na vrhu.

**Bavarski knez Tasilo i njegoc kaleţ i 777. god. na kojem su ţivotinj.+biljni+pleterni (rovašeni)ukras – kojih nema na našoj kadionici iz stare Vrlike.

2) RELIKVIJAR sv. Asela, 9. st.

- drveni okvir sa svih strana pokr iven srebrnim pozlaćenim limom i s iskucanimgeometrijskim i biljnim ornamentom

- glavana figuralni prikaz u dvije je zone:

gornja - Krist Pantokrator (grĉ. Svemoćni) s desno rukom blagoslivlja, a lijevomdrţi knjigu (u gornjoj mandorli)

u donjem pojasu 3 sveca (sv. Ambroz, sv. Marcela, sv. Anselmo).

3) relikvijar nepoznatog sveca iz 2. pol. 8. st.

- od drva u obliku sarkofaga, obloţen srebrnim limom sa 6-ero latiĉnim i 8-mero

latiĉnim rozetama.

4) Lopudski relikvijar, 2. pol. 8. st. , u obliku kvadrata; srebrni lim sa djelomiĉnom pozlatom. Na prednjoj strani 3 arkade pod kojima su kriţevi. Na poklopcu 1 arkada s kriţem i kraćim stranama po1 kriţ.



NAKIT

NACIONALNA ARHEOLOGIJA

Documents

Transcript of NACIONALNA ARHEOLOGIJA