Moanrinan1Ngai Natin te AtuaNeetiri ao te roro ae 3 te ririki

Mo

anrinan 1N

gai Natin te A

tuaN

eetiri ao te roro ae 3 te ririki

34969 8594 02349 69859 5

KIRIBATI

Boretiaki irounAna Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika KaitiraSalt Lake City, Utah

Moanrinan1Ngai Natin te Atua

Ibukin reiakinaia ataei ae te roro 18 namwakainanakon 3 te ririki, ni ikotaki ma katautau ibukinkangaraoan te bokinreirei ibukin kamanenaana n te neetiri.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 1 - ( )

© 2009 iroun Intellectual Reserve, Inc.Bon ti te Intellectual Reserve, Inc. ae na baireia bwa antai

ae e na kona ni kabongana ao antai ae e na aki.Boretiaki n te United States i America

Kariaiakaki n te English: 5/00Kariaiakaki rairana: 5/00

Rairan te Primary 1: I Am a Child of GodKiribati

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 2 - ( )

iii

Kanoana

Buoka Ibukin te Tia Reirei Iteraniba

Aron Kamanenaan te Bokinreirei Aei n te Anga Reirei v

Aia Kiraati te Roro ae Teniua te Ririki v

Katauraoan taian Reirei vi

Te Anga Reirei i aon te Reirei vii

Katangitang inanon te Umwanreirei vii

Bwaai ni Ibuobuoki Aika a Nooraki viii

Bwaai ni Kairi aika Onoti ibukin Karinaia Ataei aika Mwauku ix

Kangaraoan te Bokinreirei ibukin Kamanenaana n te Neetiri xi

Te Kiraati n te Neetiri xi

Katauraoaia Ataei ibukin te Neetiri xiii

Aia Beeba Kaaro ibukin Bwaai aika Kainnanoaki xiv

Anuaia Ataei aika Uarereke xv

Kangaanga aika kona n Riki n te Neetiri ao Katokaia xvi

Waaki ni Kakukurei ao Takakaro ibukin te Neetiri xvii

Katangitang inanon te Umwanreirei n te Neetiri xxii

Katooton Reirei aika Kangaraoaki xxiv

Nambwan te Reirei ao Atuun te Iteraniba Iteraniba

1 Ngai Natin te Atua 1

2 Iai Rabwatan Tamara are i Karawa 5

3 Ana Baire Tamara are i Karawa Ibukira 8

4 I Kona n Tataro nakon Tamara are i Karawa 12

5 Iesu Kristo bon Natin Tamara are i Karawa 16

6 Tamara are i Karawa ao Iesu a Tangirai 19

7 E Buokai te Tamnei ae Raoiroi 24

8 I Karabwarabwa ibukin te Ngaina ao te Bong 28

9 I Karabwarabwa ibukin te Ran 32

10 I Karabwarabwa ibukin Kaai aika Maiu, Aroka, ao Uee 35

11 I Karabwarabwa ibukin te Ika 39

12 I Karabwarabwa ibukiia Maan 44

13 I Karabwarabwa ibukin Mannikiba ao Maan aika Uarereke 48

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 3 - ( )

iv

14 Atam ao Ewa A Karikaki ni Katootongan Tamara are i Karawa 53

15 Te Taabati Bon te Bong n Nebonebo 57

16 Iai Rabwatau 62

17 I Karabwarabwa ibukin Baiu 67

18 I Karabwarabwa ibukin Taningau 73

19 I Karabwarabwa ibukin Matau 77

20 I Karabwarabwa Bwa I kona n Aroboi ao ni Katomam 81

21 Iai au Namakin 85

22 I Kona Ni Karaoi Bwaai Aika Mwaiti 91

23 Ngai Kaain te Utu 95

24 I Tangiriia Mwaaneu ao Tariu 100

25 I Tangira Au Utu Ae Bwanin 104

26 Utu A Kona Ni Bootaki N Akea Tokina 107

27 Ti Kona N Tataro Bwa Teuana Te Utu 113

28 I Kona n Ongeaba 117

29 I Kona N Taekina Ae Kabwara Au Bure 121

30 I Kona Ni Kabwarai Aia Bure Tabemwaang 125

31 I Karabwarabwa Ibukin Mweengau 129

32 I Karabwarabwa ibukin Amwarake ao Kunnikai 133

33 I Kona n Riki bwa te Rao 137

34 I Kona N Tangiriia Tabemwaang 141

35 I Kona N Akoi nakoia Maan 146

36 I Kona N Riki Bwa Te Banna Ni Katooto Ae Raoiroi 151

37 I Kona Ni Kookoaua 155

38 I Kona Ni Karinerine 159

39 Te Anene E Kakukureiai 164

40 E Buokai Te Bootaki n Toa Ni Iangoa Aron Iesu 168

41 A Anganiira Boki Aika Tabu Tamara are i Karawa ao Iesu 172

42 Ngai Kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira 176

43 Iai Ara Burabeti Ae Maiu 180

44 Ti Kona Ni Ibuobuoki Ni Kabane n te Ekaretia 183

45 Manga Utin Iesu Kristo (Te Itita) 187

46 Bungiakin Iesu Kristo (Kiritimati) 191

Intekiti ibukin Kamatenano aika iai Mwaieia ao Anene ma Mwaieia n te Moanrinan 1 195

Anene ibukin te Neetiri man te Children’s Songbook 196

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 4 - ( )

v

Aron Kamanenaante Bokinreirei Aein te Anga Reirei

Te bokinreirei aei e karekei reirei ibukin reiakinaia ataei ake a tia ni koro teniuaaia ririki n 1 Tianuare. Taan reirei a kona naba ni kangaraoa te bokinreirei ibukinkamanenaana ma ataei ake 18 aia namwakaina nakon teniua te ririki. Ngkanaiai ataei aika tuai koro teniua aia ririki aika ira te Moanrinan, a riai ni mena n tekiraati ae te neetiri ae okoro mairouia te roro ae teniua te ririki ti ngkana te uooteke te mwaanga e rangi ni uarereke. Ngkana e raka i aon waniman ke tengaunataei ae ti te rorona n te uoote ke te mwaanga, e kona ni bwenauaki te kiraati.

Taan reirei irouia ataein te neetiri a riai n tara “Kangaraoakin te Bokinreirei ibukinKamanenaana n te Neetiri,” ni moanna man te iteraniba 00 (ix), ni ikotaki ma temwakoro aei.

Taan kairiiri ao taan reirei a riai n tataro mwaaka ni baireia bwa a na kanga nibarongai aia kiraati ao ni kamanenai taian reirei ao waaki ni kakukurei n te bokin-reirei aei ni kaitara kainnanoia ataei n aia uoote ke mwaanga.

Aia Kiraati te Roroae Teniua te Ririki Ataei ake a koro aia ririki teniua imwaain 1 Tianuare a na kaaina te kiraati ibukiia

ake a koro teniua aia ririki.

Te Kaantaninga

Te kaantaninga ibukin aia kiraati te roro ae teniua te ririki bon buokaia ataei bwa ana karikirakea aia atatai ao aia tangira ibukin Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo,a na irekereke n namakin aika raraoi n te Moanrinan, ao n rikirake n namakinakakaawakina i bon irouna.

Tataro

A riai ni kaukuuki ao ni kainiin ni katoa kiraati ma te tataro mairoun te ataei temanna.E na karaoaki te tataro ni kaukuuki ni moanakin te tai n reirei, ao te tataro ni kainiine na karaoaki n tokin te kiraati. Reireiniia ataei bwa a na anga aia tataro aika kimo-toto, ni bebete. Buokiia ngkana e riai.

Bairean te Tai

Te kiraati aei e na karekea te karaurau ni waaki man te neetiri nakon te Moanrinan.Ni moan iteran te ririki, e na kona ni kainnanoaki ibukiia tenaan teniua n ririkingkana iai aia tai n tibwauaa te tai ao waaki aika kakukurei n aia umwanreirei.N nikiran te ririki, a kona ni kaea tibwauaan te tai ma ataein te Moanrinan aketabeman. E na baireaki tain karaoan te bitaki nakon ikawaiia ataei. Tarataraia

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 5 - ( )

vi

ataei bwa ko aonga n nora tauraoiia, ao ni marooroakinna ma te beretitentii n teMoanrinan ni bairea tain te bitaki. Ataei ake a koro teniua aia ririki a kona n irate waaki ni kaukuuki ao ni kainiin ma ataein te Moanrinan ake tabeman inanonte ririki anne.

Tain te Moanrinan bon 1 te aoa ao 40 te miniti. Tain te waaki ni kaukuuki ao ni kai-niin bon 20 te miniti, ma 5 te miniti aia tai ataei ni kaei aia umwanreirei. Ngkanaiai tibwauaan te tai irouia ataei ake a koro teniua aia ririki n aia umwanreirei, tainte kiraati bon 75 te miniti. Te katautau ae kaotaki inano ikai ibukin bairean te tai ekona ni bitaki ni kaineti ma kainnanoana n te tabo:

Tai ni butimwaai: 10–15 minitiTai n reirei: 25–30 minitiTain Tibwauaan te tai ao waaki ni kakukurei: 20–25 minitiTai ni Kainiin: 10–15 miniti

Ngkana tenaan teniua n ririki a ira tibwauaan te tai ma nikiraia kaain te Moanrinan,tain te kiraati bon 40 te miniti ni irianaki ma tain te reirei ao kauarerekean tain tekaukuuki ao te kainiin.

Tai ni butimwaai: Te kaantaninga n tain te butimwaai bwa ana kona ataei n taetaeao n reitaki ma aia tia reirei ao i marenaia ni waaki aika aki baireaki. A na nama-kina te mweengaraoi ao ni unga ni kaaina te Moanrinan ngkana a inaomata naiwa inanon te tai aei.

Buokiia ataei bwa a na namakina ae a butimwaeaki ao ni mweeraoi n te kiraati.Kaota te tangira, te iraorao ni koaua, ao te karinerine n am taeka ao am mwakuri.Marooroakina kainnanoia ao kakukureiaia. Kanoan te marooro aika riai aika konani karinaki:

• Bwaai aika tibwa riki inanon maiuia ataei, n aron te tei ae tibwa bungiaki ke tekakakibotu n te utu.

• Motirawa aika onoti.

• Tauan kanoan te bong.

• Bwaai aika noori ataei n aia otabwanin.

• Rabakauia n reitaki ma aomata n aron te kakauongo, te ibuokanibwai, kekaraoan katei aika aki kamatauninga.

• Mwakuri n akoi.

Mwanewe aika airi ma kaaia aika karaoaki n te bai ke te tabonibai, waaki nikamarurung n tabetabekan baia, rangaia, ao rabwataia, ao a kona naba nikamanenaaki anene n te tai aei ni buokiia ataei bwa a na rau.

Tai n Reirei: Iri bwain kairi aika tabangaki ni katoa te reirei, ni kangaraoi ngkanae kainnanoaki n am kiraati. Kabanea am iango i aon aia atatai ao kukureia ataei.Rinei karaki ao waaki ni kakukurei aika tamaroa ibukin reiakinaia kaain am kiraatikakawakin tuua n te reirei. Rinei man te mwakoro i aon “Waaki ni Kakukurei AikaRaraoi” waaki ni kakukurei are ko namakinna bwa a na mwakuri raoi ma ataeinam kiraati. Kamanenai waaki ni kakukurei aikai n te tai are ko tangiria n tain tereirei. A reirei raoi ataei ngkana e kaokiokaki, ngaia are ko na bae n tangiria nikamanenaa te waaki ni kakukurei, te anene, te karaki, ke te kibu man boki aikatabu n riaon teuana te tai n tain te reirei ke n reirei ake imwiina.

Reiakini reirei n aron karinanakiia, ma tiaki reirei 45 ao 46 (Itita ao Kiritimati)

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 6 - ( )

vii

Tain Tibwauaan te Tai ao Waaki ni Kakukurei: Ngkana iai tibwauaan te tai n aiakiraati ataei ao tiaki ma ataein te Moanrinan ake tabeman, kamanenai waaki nikakukurei inanon reirei ao n te mwakoro ibukin tibwauaan te tai are “Waaki niKakukurei aika Raraoi”. Ko kona ni kaokioki waaki ni kakukurei man reirei akeimwaaina are a mamate nanoia ataei iai. Karekea tain anenean anene n teMoanrinan (tara “Music in the Classroom,” iteranibaa vii. Kaungaia ataei bwaa na ira te waaki ao n tibwauai aia iango i marenaia.

Ngkana a tia ataei ake a koro teniua aia ririki ni moanna n irira tain tibwauaante tai ma ataein te Moanrinan ake tabeman, a kona n tabetai ni butiaki bwa ana anga reirei n tain tibwauaan te tai. Bairea te anga reirei man te euangkerioae bebete are a na irekereke iai ataein te kiraati ni kabane. Ko na bae ni:

• Buokiia ataei bwa na kaotioti i aon te karaki ke teuana man taian reirei.

• Tuangiia ataei bwa a na kamanenai tamnei ni buoka karakinan te karaki mante naan reirei.

• Tuangiia ataei bwa a na tibwauaa te kibu ke te iango ibukin te moan tua n teeuangkerio.

• Tuangiia ataei bwa a na anenea te anene i aon te moan tua are e reiakinaki.

Te Tai ni Kainiin: Manga rinanon ao kakimototoi boto ni iango n te reirei. Kainetin taekini teuana ke uoua mwakoro n taeka man boki aika tabu man te reirei, aokaturuturui boto ni iango bwa aonga ataei n tibwauai ni mweengaia. Kaoa teataei temanna bwa e na anga te tataro ni kainiin.

KatauraoanTaian Reirei Te moan bwai ae kakaawaki ae ko riai n uringnga ke ni karaoia ibukin nakoraoin

te anga reirei nakoia ataei bon kinakiia ao tangiraia. Atai araia ao kamanenangkana ko taetae nakoia. Reitaki ma ngaia ao kakaea aron maiuia. Kakaai aangaare a na irekereke ma te reirei ao karaoa te reirei bwa e na kaineti nakoia. Kaotaam tangira ae riai ibukiia ao mwannanoia ataei ni kabane n am kiraati.

Te kauoua ni bwai ae kakaawaki bon te tauraoi. Moana katauraoan te reirei ntatabeua nako teuana te wiiki imwaaina. Kabwanina te reirei ni warekia; ngkannetataro mwaaka ni kamatebwaia mani kakaai anga aika nakoraoi ibukin reiakinanmoan tuua nakoia ataei n am kiraati. Rinei waaki ni kakukurei aika raraoi ni ikotiama waaki ni kakukurei n te reirei ao ni karekeia ataei ao ni karekerekeia iai. Baireiwaaki ni kakukurei aika kakaokoro, ao bibita kamanenana bwa a na buoka kain-nanoia ataei. Ataa raoi te reirei n te aro are ko na aki kainnanoa warekana mante bokinreirei. Kateimatoa te itaramata ma ataei n angiin te tai. Kabatia te tataron am tai ni katauraoa te reirei n tatabeua nako, ao ukoukora te Tamnei bwa E nakairiko n am tai ni katauraoi ao n anga reirei.

Te Anga Reirei i Aon te Reirei N am tai n reiakiniia ataei moan tuua n te euangkerio, ko riai ni kaungaia ataei

bwa a na tangira te euangkerio. Katautau aika oti ikai a kona ni buokiko bwa ena kakukurei te Moanrinan n am kiraati:

• Anganiia ataei aia tai ae mwaiti n taetae ao ni ira te waaki.

• Kakauongo ngkana a taetae ataei, ao kataia ni kaekaia n ae raoiroi man riai.

• Ko na ungannano. Ngkana e kukurei te tia reirei n te Moanrinan, ataei a nakukurei n te Moanrinan.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 7 - ( )

viii

• Taetae n te bwanaa ae akoi.

• Ko na taotaonannano, akoi, ao n tatangira, ao riki ngkana a kua ke aki rau ataei.

• Kaota am kakaitau nakoia ake a ongotaeka ao tai mutiakini katei aika bubuakangkana e riai.

• Katauraoi waaki ni kakukurei aika kakaokoro ao tauraoi ni bibita arona ke tainani kamanenaaki n tain te kiraati ni kaitara kainnanoia ataei. Ataei aika uarerekee kimototo aia tai ni iango ke ni kakauongo ao a kainnanoa te kakamwakuriae bati.

• Kataia ni bita nanoia ataei nakon te bwai teuana ngkana e riki te kauntaeka.

• Uringnga bwa ataei aika uarereke a kukurei n taian karaki, bwaai n reirei nikaotan tamnei, katangitang, ao te kakamwakuri. A kukurei ni kabatia kaokio-kan waaki ni kakukurei ao anene, ao riki ake a rabakau.

KatangitangInanon teUmwanreirei Ni katoai reirei n te bokinreirei aei e kaairaki ma anene aika a na buoka kamato-

aan reirein te euangkerio. Ko aki kaantaningaki bwa ko na mwaatai ni katangitangibukin karaoan te anene n te umwanreirei bwa e na kakukurei ao ni kakawaki. Akikona n ataia ataei bwa ko bwaati n anene ke ko aki; a na ti ataia ae ko kukurei nanene. Reiakini anene raoi, ao reiakinna bwa iteran katauraoan am reirei. Te kati-ete ni kakauongo e kona ni buokiira n reiakini anene. Ko kona ni kamanenairawerawe aikai n am tai n anene n te umwanreirei.

Kaokiokan te anene bon te kawai ae tamaroa ibukin reiakinaia ataei te anene.Ko kona ni kabatia kamanenaan te anene ae ti teuana n tain te reirei. Kateankain te anene aika bebete e kona ni karekeia ataei n te anene. Ngkana a raba-kau raoi te anene ataei a na kukurei n aneneia, ni kabatia aneneana n tain tereirei ke n tain tibwauaan te tai ao waaki ni kakukurei.

Reiakina te anene ae boou ke te kamatenano ae uarereke are a kona ni kateakaina ataei:

• Kamatenanoa te anene ke te kamatenanao ae iai kaina imwaain tain te kiraati.

• Kabwarabwara te anene ae boou ke te kamatenano ae iai kaina n aneneia ken taekinna nakoia ataei. Karakarakai kaina, ngkana iai.

• Kaoia ataei bwa a na anenea ke n taekina taekana ma ngkoe. A na aki ataitaekana n te tai naba arei, ma ngkana ko kaokioka te anene ke te kamatenanoare iai kaina n te tai ae mwaiti, a na bon reiakina taekana.

• Karaurau bwa aonga ataei n ata taekana ao kaina.

• Kamanenai bwaai ni ibuobuoki aika a nooraki n tabetai ni buoka reiakinan teanene ke te kamatenano are a kona ni katea kaina. Ataei a kakauongo raoi aon reiakini bwaai riki ngkana iai te bwai ae a nooria.

• Kauarerekea te anene ke te kamatenano are a kona ni katea kaina ngkana akirau ataei. Ngkana e ananau te anene ke te kamatenano are a kona ni kateakaina, ko na tangiria ni buokia ataei ni karaoa kaina n am tai n anene ke n tae-kina taekana n ti ngkoe.

N tabetai ao ataei aika uarereke a na rawa n anene ma ngkoe, ma a na kukurei nira te waaki n ongora nakon te anene.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 8 - ( )

ix

Bwaai ni IbuobuokiAika a Nooraki A kakaawaki bwaai ni ibuobuoki aika a nooraki n reiakinaia ataei aika uarereke.

Tamnei, tamneia aika korokoreaki, bwaai, ao tabeua riki bwaai ni ibuobuoki aikaa nooraki a kona n taua ana kakauongo te ataei, ni buokiia ataei n uringa te bwaiare ko reireinia.

Tamnei ao tamnei aika korokoreaki aika ko na kamanenai ibukin reirei a kaairakima te bokinreirei. Te mwakoro ibukin “Katauraoi” ni katoa reirei e karinani tamneiare a na kabonganaaki n te reirei anne iaan atuuna ao nambwana. Nambwa aikarokiaki a tei ibukin tamnei n tatabeua nako (ke ae titebo mangaia) n te Kete nTamnei n te Euangkerio (34730) ao te tabo n tango boki n te auti ni bootaki. Temwakoro ibukin “Katauraoi” e karinani tamnei aika korokoreaki n tatabeua nakon nambwaia are n te boki n reirei ao ni Bwaai n Reirei ni Kaotan Tamnei AikaKorokoreaki n te Moanrinan n tiete (33239–33250 ke 08456) are a kaairaki matamnei aika titebo aika korokoreaki.

A tamaroa taian bwai aika iai rabwataia ibukin bwaai n reirei aika a nooraki,ao riki ngkana bwaai aika tataneiai ataei ae a kona n ringi ke n taui. Ngkana kokaraki man boki aika tabu, kamanenai oin am boki aika tabu ke boki aika tabuman te tabo n tangoboki n te auti ni bootaki bwa bwaai n reirei aika a nooraki.

Bwaai ni KairiAika Onoti IbukinKarinaia AtaeiAika Mwauku E karaoa te katooto te Tia Kamaiu ibukira bwa ti na namakina te nanoanga ibu-

kiia aomata aika mwauku. Ngke e kawariia tenaan Nibwaite imwiin Manga Utina,E taku:

“Iai ibuakomi ae aoraki? Uotia mai. Iai ibuakomi ae mwauku, ke e mataki, ke eikoaki, ke e aki konabwai, ke e rebera, ke e rai, ke a bonotaninga, ke a karawa-wataki n aekaia nako? Kairiia mai ao N na katoka aorakiia, bwa iai au nanoanganakoimi; ao e a onrake nanou n te nanoanga” (3 Nibwaai 17:7).

Ngkai ko tia reirei n te Moanrinan ko a mena n te nakoa ae te kabanea n tamaroaibukin kaotan te nanoanga. E ngae ngke tao ko tuai kataneiai n anga te rabakauni ibuobuoki, ngkai ko tia reirei ko kona n ataia ao ni buokiia ataei aika mwauku nreirei ao n rikirake n te maiu n tamnei. Tabeakinia, mwannanoia, ao n tangiria bwaa kainnanoaki ni karinaki kaain te kiraati n tatabemania inanon te waaki n reirei.

Ataei aika mwauku a kona n namakina te Tamnei n aki tabeakinna bwa teraaia konabwai. E ngae ngke tabeman ataei aki kona ni tiku ni kabwanina tain teMoanrinan, a kainnanoa reken aia tai n iria e ngae ngkana ti teutana bwa a nanamakina te Tamnei. E riai ni iai raona n tain te Moanrinan ae atai kainnanon teataei ngkana arona bwa e na tangira ana tai ni kaokoroaki man te kurubu aebwanin.

E kona ni iai aia kangaanga tabeman kaain te kiraati n reirei, n aia taratara ke abonokau, nanoroo, iai aia kangaanga n taetae, kangaanga n anuana ke arona nitoman ma te botanaomata, rootaki aia iango, aia kangaanga ni kakamwakurike n nakonako, ke ae rootaki n te aoraki ae aki totoki. Tabeman a kunea bwa ekaokoro ao e kangaanga te taetae ke katein te tabo. N aki tabeakini aroaroian tatabemania, ataei n tatabemania titebo kainnanoia bwa a na tangiraki ao nibutimwaeaki, n reiakina te euangkerio, n namakina te Tamnei, n tokanikai niira te waaki, ao ni beku ibukiia tabeman.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 9 - ( )

x

Kairiiri aikai a kona ni buokiko n reireiniia ataei aika mwauku:

• Tai tara mwaukuiia ao kinaa te ataei. Karaoa ae bon aroarom, iraorao, aobwaina te tangira.

• Reiakini korakoran ao ana kangaanga te ataei.

• Karaoa am kabanea ni kona n reiakiniia ao ni kauringiia kaain te kiraati mwio-koaia bwa a na karineia kaain te kiraati ni kabane. Buokan kaain te kiraati aeiai mwaukuna e kona n riki bwa namakinan reiakinan anuan Kristo ibukiiakaain te kiraati ni kabane.

• Kakaei anga ibukin reiakinan te ataei ni marooroakinna ma kaaro, ma kaain teutu ake tabeman, ao, ngkana e riai, ma te ataei.

• Imwaain ae ko na butiia te ataei ae mwauku bwa e na tataro ke na aki, titiraki-nna moa bwa tera ana namakin ibukin irakin waaki n te kiraati. Katuruturua aiakonabwai ao aia tarena ataei n tatabemaniia ao kakaei aanga ake a na mwee-ngaraoi ao n nakoraoi iai ni ira te waaki n tatabemaniia.

• Kangaraoan bwaai n reirei ao bwaai ake a otabwaninia bwa a na aitara makainnanoia ataei n tatabemaniia ake a mwauku.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 10 - ( )

xi

Kangaraoan te Bokinreirei ibukinKamanenaana n te NeetiriTe Kiraatin te Neetiri Antai Kaaina

Ataei aika 18 aia namwakaina ma a tuai koro 3 aia ririki n 1 Tianuare a kona nira te neetiri man aia babaire aia karo. A na riai ni weteaki uoman taan reirei nikatoai kiraati n te neetiri. Ngkana tiaki taanga taan reirei, a na riai n titebo aiamwaaine. A riai ni uaia ni mena n te kiraati n tain te Moanrinan.

Te Kaantaninga

Te kaantaninga ibukin te kiraati n te neetiri bon karekean te tabo ae iai iai tetangira, ae mano, ae barongaaki raoi ike a kona ni karikirakea aia atatai ao aiatangira ataei ibukin Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo, n reke aia atatai ae kaku-kurei n ana tabo te Ekaretia, ao n rikirake n namakina kakaawakiia. Te kiraati n teneetiri bon moan atakin te Ekaretia ike a reiakinaki te euangkerio ataei aika rangini uarereke ao a reitaki ma ataei tabeman ao ikawai.

Bwaai n aia Otabwanin

E riai ni itiaki ruun te neetiri, e kakukurei, ae a nano iai ataei ao ni kaan ma te rokingkana e kona. Ruun te neetiri e kona ni bwenauaki ni kaokoroaki taabo n taka-karo (i aon rabunan te timanti ke te kie, ngkana e kona), ni wareware ke waaki nikakukurei, ao n anga reirei. Bwaai n takakaro a riai n itiaki, n aki kaikoaki, ao ntamaroa. A na aki kabonganaaki bwaai n tamwatamwa.

Bairean te Tai

Maanin tain te kiraati n te Neetiri bon 1 te aoa ao 40 te miniti. Te tai aei e riai ntibwatibwaaki nakon mwakoro aika kakaoro, a na kamatoa te kaantaninga n tereirei.

Kataia ni katauraoi reirei aika titebo baireaia man te wiiki teuana nakon teuana.A namakina te mwaneaua ataei ngkana e teimatoa bairean te tai ao bibitaki mante waaki teuana nakon teuana are a tataneiai iai. A kona ni bitaki katautauanbabaire ibukin kainnanon te tabo:

Te ButimwaaiTain te takakaro: 35 minitiTain te ikotaki: 10 minitiTain te anene: 10 minitiTain te amwarake: 10 minitiTain te reirei: 10 minitiTain Waaki ni Kakukurei: 15 minitiKainiin: 10 miniti

Ataein te Neetiri a na aki ira tain tibwauaan te tai ke te kaukuuki ke waaki ni kainiin.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 11 - ( )

xii

Te Butimwaai: Ngkana a roko ataei nakon te kiraati n te neetiri, atonga araia ntatabemaniia ngkana ko kamauriia. Buokiia ataei bwa a na namakina am tangiraao ana tangira Tamara are i Karawa. Te katangitangi ae maraara e kona ni kare-kea te karinerine, te namakin ae tamaroa. Iai rawerawe n anene man teChildren’s Songbook i aon katiete ni kakauongo (52538).

Tain te Takakaro: Kariaia ataei bwa a na takakaro ma bwaai n takakaro, bwaai nikanimnim, tamnei, ke booki. Kaungaia ataei n tatabemaniia bwa a na rinea ti teu-ana aia bwai n takakaro n te tai teuana ao ni kaoki nakon nneia imwaain ae arinea te bwai teuana. Tai imanonoa te ataei bwa e na ibuokanibwai ngkana e rawateuanne ke neienne. Angiia ataei n te roro aei a tuai tauraoi nanoia ke n tauraoi niibuokanibwai ma aomata. Tauraoi ibukiia ataei, ma tai kabatia rinim i marenan aiatakakaro. N tokin te tai n takakaro, buokiia ataei ni kaoki bwaai n takakaro.

Waaki ni kakukurei aika onoti a kona ni wakinaki i nanon te tai aei (tara “Waaki niKakukurei ao Takakaro ibukin te Neetiri,” 00 (xiv–xvii)), ma a na aki kaantaningakiataei bwa a na ira te waaki.

Tain te Ikotaki: Butiia ataei bwa a na anenea te anene teuana ao katauraoi nakonte tataro. A kona ni kuneaki rinanin anene n tataro ni iteraniba 310 n te Children’sSongbook. Kaoa te ataei bwa e na tataro. Reireiniia ataei bwa anga aia tataro aekimototo, ni bebete. Buokiia ngkana e riai. Imwiin te tataro, kaoia ataei bwa a nataetae ao n reitaki ma taan reirei ao i marenaia n ae aki baireaki arona. Kaota amtangira, te iraorao, ao te karinerine n am taeka ao am mwakuri. Bwaina te mwan-nano ao te kona ni bibitaki. Marooroakina kainnanoia ataei ao mweeraoia.Botoniango n te marooro aika riai aika kona ni karinaki:

• Bwaai aika tibwa riki i nanon maiuia ataei, n aron te tei ae tibwa bungiaki n temweenga ke te kakaki botu n te utu.

• Motirawa aika onoti.

• Kanoan boong.

• Matakuakinakin bwain te aonaaba.

• Rabakau n reitaki ma aomata n aron te kakauongo, te ibuokanibwai, ke kara-oan katei aika raraoi.

• Mwakuri n akoi.

Kamatenano aika iai mwaieia, kamwakuri ni kamarurung, ao a kona naba nikamanenaaki anene n te tai aei ni buokiia ataei bwa a na rau.

Tain te Anene: E kona ni kamanenaaki te anene n tain te kiraati ni karekea tenamakin ae kakukurei, ae butimwaai, angareirei i aon rongorongon te euangke-rio; ao kariaia ataei bwa a na karaoa te bwai ae kaokoro (tara “Katangitang ina-non te Umwanreirei n te Neetiri,” 00 (xvii–xix)). Ataei a kukurei n kaokioki aneneman te wiiki teuana nakon teuana. Taan kairiiri n te neetiri ao tia reirei a riai ni iaiaia katooto n te Children’s Songbook. A kona ni kaoaki tabeman bwa a na ibuo-buoki ma te anene n te neetiri.

Tain te Amwarake: Bairea tain te amwarake nakon kainnanoia ataei. Te mwaneibukin te amwarake e riai n reke man te kataumwane ibukin te Moanrinan.Ibukina bwa ataei a amwarake ni katoa wiiki n te neetiri, taan reirei a ria ni titiraki-niia kaaro ngkana iai amwarake ae a na aki kang natiia (tara Church Handbook

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 12 - ( )

xiii

of Instructions, Book 2: Te Nakoanibonga ao Taan Kairiiri Ni Bootaki [1998],239). Imwaain anganakiia te amwarake, buoka temanna te ataei ni kakabwaiate amwarake.

Tain te Reirei: Reirei n te bokinreirei aei a koreaki ibukia ake a koro teniua aia ririki,ma a mwaiti waaki ni kakukurei n taian reirei ao ni mwakoro i aon waaki ni kaku-kurei aika raraoi aika tau ibukiia ataei ake a uarereke riki. Iai inanon reirei n tata-beua nako te mwakoro i aon “Tabeua Riki Waaki ni Kakukurei ibukiia Ataei akea Uarereke riki”. (Taraia bwa bwaai n reirei ao katauraoi aika kainnanoaki ibukintabeua riki waaki ni kakukurei aki karinanaki n te mwakoro i aon “Katauraoi” nikatoa reirei. Karaurau ni wareka kabwarabwaraan waaki ni kakukurei n tatabeuanako are ko na tangiria ni kamanenaa n taraia raoi bwa a reke bwaai ni kabaneake ko kainnanoi.)

Katooto i aon aron kangaraoan te bokinreirei aei ibukin te kiraati n te neetiri akona ni kuneaki ni iteraniba 00 (xix–xx). Ngkana ko kangaraoi reirei, uringnga ntataro mwaaka ni iangoa aia atatai ataei ao nanoia. Waaki ni kakukurei a riai nikimototo ao ni kakaokoro ibukina bwa ataei n te roro aei e uarereke aia tai ni konani iangoa te bwai teuana. Ataei a reirei man kaokiokan te bwai, ngaia are ko nabae n tangiria ni kaokioka te waaki ni kakukurei n tain te reirei ke n reirei nakontaai aika na roko. Ibukin tabeua riki buoka ibukin reiakinaia ataei aika uarereke,tara “Katauraoan Reirei,” “Aron Te Anga Reirei,” “Katangitang n te Umwanreirei,”ao “Bwaai ni Ibuobuoki Aika a Nooraki Tamnei” ni iteraniba 00 (vi–viii).

Tain Te Waaki ni Kakukurei: Rinei waaki ni kakukurei n aron te kara, karaon bwaaiman te burawa ae kamatoaki, kaotioti, takakaro, ao tabeua riki (Tara “Waaki niKakukurei ao Takakaro ibukin te Neetiri,” 00 (xiv–xvii)) aika a na boutoka rongoro-ngon te euangkerio, kariaia te ibuokanibwai, ao ni karekea te atatai ni karaoibwaai. Tai tabeaianga ngkana ataei ake a uarereke a tangiria n oki n takakaro.

Tain te Kainiin: Buokiia ataei ni kaoki aia bwai n takakaro ao bwaai n reirei; ngka-nne kauarerekea ni manga rinanona ao kakimototoa te rongorongo man te eua-ngkerio. Buoka temanna te ataei ni karaoa te tataro ni kainiin.

Katauraoaia AtaeiIbukin te Neetiri Tabeua te wiiki imwaain rinin te ataei n te neetiri, te moan kauntira n te beretitentii

n te Moanrinan e riai n anganiia ana karo te ataei katooton bwaai aika a na kara-oaki ni iteranibaa 00 (xi) ao ni kabaea te tai ni marooro imarenaia kaaro ao taanreirei n te neetiri.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 13 - ( )

Aia Beeba Kaaro ibukinBwaai Aika Kainnanoaki

Te ataei te mwaane ke te aine e kona n nakon te neetiri n te moan tai ma te ingainga n nano ke temaaku, te moangare ke te tang. E mwaiti te bwai ae a kona ni karaoia kaaro ni kaman katauraoa teataei bwa e aonga n ata te kukurei n te neetiri. Ngkana ataia ataei bwa a na nakea ao tera ae a nakaantaningaia, angiin te tai a ingainga ni kan iri. Naake a roko n akea ke ti teutana kabwarabwaraakinamai imwaaina a na kona ni maaku ao n rawa n tiku. Katauraoa natim nakon te neetiri ni karaoan aikamwaiti man aikai ngkana e riai:

xiv

1. Reireina natim taekan te neetiri uoua tewiiki imwaain a na moan tai ni iri teuanneke neienne.

2. Baireia bwa e na kaitibo te ataei ma taanreirei n te neetiri teuana ke uoua te wiikiimwaain a na moan tai ni ira te neetiri.

3. Baireia bwa e na kaitibo te ataei matabeman ataein te neetiri.

4. Taekini taeka aika tamaroa ibukin teneetiri, n te wiiki are imwaain rininte ataei n te neetiri.

5. Kaira natim bwa e na noora te ruun neetiri ngkana akea kaaina.

6. Te bongina imwaaina, kauringa te ataeiae na moanaki te neetiri ningabong.

7. Angan te ataei a na tai ae bati nikatauraoi ibukin te taromauri, n anamoan bong n te neetiri. Tai ienikuriia.

8. Katikui ni kabane n te mweenga anabwai n takakaro te ataei.

9. Kataenangiia natim n amwarake ao nnakon te roki imwaain ae ko nikiria n te

neetiri. Te tei ae kainnanoa onean anabitaake e riai n nikiraki iroun tinana.

10. Rooko i aon te tai n te neetiri.11. Karaua nanon natim bwa ko na okiria.

Rooko iaon te tai n ana natim ni bwarante neetiri.

12. Ngkana e maaku natim, tiku irarikinan te neetiri inanon tabeua te tai.

13. Tuangia taan reirei n te neetiri te kiraatiare ko na iria inanon tain te neetiri bwaaonga n nikira natim iroum ngkana iaite kangaanga.

14. Kaongoia taan reirei n te neetiri ngkanaiai ana kangaanga natim, n aronamwarake ae rabwarabwataki iai.

15. Taekina am atatai n te neetiri ma natimn ae raoiroi, ae tatangira. Taraia raoibwa ko na taekina ae raoiroi ibukia anatia reirei natim n te kiraati n te neetiri.

16. Uringnga bwa te tangira ao tetaotaonannano e na karekea te namakinae raoiroi n te neetiri ibukin natim.

Taiaoka n aki kaira natim nakon te neetiri ngkana teuanne ke neienne iai irouna bwaai aika oti ikai:

• Biua

• Ngako

• Bekobeko

• Te kakaiun ao te unun

• Mumuta

• Bekanako

• Bauraura

• Bekabeka ni mata

• Iai utina

• Ngkana iai aorakina ke ikoakina ae bwai n aora-kiaki n te bwatin te iti inanon 48 te aoa n nako

• Aorakiia ataei ae ataaki ae e a roko n ana tain eweewe:

te bwatata (itiua te bong)

miitira (ni karokoa e a mauna te bauraura)

te biua ao te bauraura n te kun(ni karokoa e a mauna te bauraura)

katibu mwangai (ni karokoa e a toki tibuna,angin te tai itiua te bong)

te tona

Ngkana e rabwarabwataki natim ao e karika tengako, te bekobeko, te bauraura, taiaoka ni kao-ngoia taan reirei n te neetiri ngkana e aki eweewe.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 14 - ( )

xv

Anuaia AtaeiAika Uarereke Kamatebwaian anuaia ataei aika uarereke aika oti ikai e na buokiko n ataa aroia

ataei n am kiraati. Kamanenaa am ataibwai ni katauraoa ao n anga reirei ao nreitaki ma ataei. Uringnga bwa aikai kairiiri aika tabangaki; Tiaki titebo rikirakeiaataei n te tai ae ti teuana ke titebo aron kateia n roroia ae ti teuana. Ibukin rongo-rongon riki anuaia ataei, tara Akea Riki te Wewete ae Kakawaki nakon, te AngaReirei (110–11).

Anuan Ana Iango te Ataei ae Uarereke

• E beebete ao e nanona raoi ana iango. Aki ota ni iango aika taekinaki.

• E uarereke aia tai ni kona ni kakauongo nakon te bwai teuana (teuana nakonteniua te miniti).

• Angiin te tai e titiraki ke e taetae i aon bwaai aika aki irekereke ma te bwai areko taekinna.

• A kume ao a reberake.

• Bon aroia bwa a kukurei n reirei ao ni katai bwaai aika boou.

• E kukurei ni kaokiokan te bwai.

• E kona ni karaoi rinerine aika beebete.

Aron Rabwatan te Ataei ae Uarereke

• Bon arona ae rangi ni kakamwakuri.

• E tabe ni karikirakea ana konabwai ni mwaati, ni kibakiba, ao ni uboubo.

• E aki rau, e kakaiun, ao e kai kua.

• E beebete irouna kamaenakoan ke karuoan te bwai ao e kangaanga irounamanga kaokaia.

Aron te Ataei ae Uarereke n Reitaki ma Aomata

• E kai onimakina temanna.

• Bon arona ae kukurei n takakaro i bon irouna.

• Angiin te tai e tinaniku beka ao e bon ti tabe ma nanona.

• E kangaanga irouna te ibuokanibwai ao te ikaruoruo.

• Angiin te tai e uneakini ana bwai n takakaro.

Aron ana Namakin te Ataei ae Uarereke

• E tatauraoi n tangira ao ni kan tangiraki.

• E mwamwaiti ana tai ni kaota nanona ae korakora.

• E kai tang n angiin te tai.

• E bibitaki nanona ao ana namakin.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 15 - ( )

xvi

Anuan Tamnein te Ataei ae Uarereke

• E tangiria n tataro ma e na kainnanoa buokana ni karaoia.

• E kona ni moanna n reireinaki nanon te karinerine.

• E kai rootaki iroun te Tamnei.

• E ataia bwa e tangirira Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo.

• E ota ni moan tuua n te tamnei.

KangaangaAika Kona nRiki n te Neetiriao Katokaia N neetiri naba aika kabanea n tamaroa, ataei n tabetai aki ongotaeka. A kaotaki

ikai tabeua kangaanga ni kateia aika tabangaki ao katautau ibukin katokana.

Kangaanga Aanga ibukin Katokaia

E tuangko te karo bwa erawa te ataei ni ira te neetiri.E tatakarua ao e tangngkana e na nako te karo.

Kaungaia kaaro bwa a na kaman katauraoianatiia imwaain tain te neetiri (tara “KatauraoaiaAtaei ibukin te Neetiri,” iteraniba 00 (x–xi)).Kaoa te karo bwa e na tiku ni karokoa e rauao ni mweeraoi te ataei n te neetiri. E na konani ibuobuoki ngkana a kaoaki tabeman ikawaibwa a na tauia ataei ake a tang ni buokia bwaa na mwaneaua.

E tara ni maakiniko ke ataeiake tabeman, e ririaki n akeananona n te neetiri, ao e rawan taetae nakon temanna.

Bwaina te taotaonannano, tai imanonoa teataei. Anganna ana tai bwa e na kinako, e nakinaia ataei ake tabeman, ao ana otabwanin.Kaunga te ataei man te tai teuana nakon teu-ana ao n tuanga bwa e na katai teuana keuoua waaki ni kakukurei. Buoka te ataei bwae na reke irouna namakinan te kukurei.

N tain te neetiri, temanna teataei e nimta rangam ke ekataia n tekateka i matam.

Ataei aika uarereke a kainnanoa te iraoraoao te mwannano. Tautauan ke kataetaean teataei imarenantai e na kona ni karaua nanonteuanne ke neienne. Ngkanne kaunga teataei bwa e na ira buakon waaki ni kakukurein te neetiri.

N tain te reirei, ao a mwaitiataei aika teirake ao ataonnako imwaain bwaranwaaki ni kakukurei

Bwaina te tauraoi ao ata kainanoia, nanoia,ao maanin aia tai ni kakauongo ataei n tata-bemaniia. Taratarai kanikina ibukin te botu kete aki rau bwa ko aonga ni bita te waaki nikakukurei bwa e na botau ma nanoia ataei.Tai kairoroa te ataei bwa e na iri n taian waakini kakukurei. Kariaia ngkana iai ataei aika kanoki n takakaro ma bwaai n takakaro.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 16 - ( )

xvii

E rawa te ataei n tekateka nrau ao ni kakauongo. Teuanneke neienne e ikekebutu ao ekatikitikia ataei ake a tekatekairarikina.

Te kauoman n tia reirei e kona ni kaira nanonte ataei nakon te waaki ni kakukurei are kairiate moan tia reirei. Angan te ataei te bwai teu-ana bwa e aonga teuanne ke neienne n tau-taua te bwai ae irekereke ma te reirei ke tewaaki ni kakukurei.

A mwaiti ataei aika moanate uneaki ni bwaai n takakaro.Temanna te ataei e butiboro,e oro, ke tena bwa e aongan taua te bwai n takakaro.

N tabetai ataei a kona n raoiakini itabaraarai bon irouia, ma ko riai ni katoka te un ke tekauntaeka bwa a na aki kaikoakiia imarenaiake n urubwai. Ko kona n tuangiia aanga akea na kona iai ni katoka aia kangaanga.

E a moanna n takakaro buakatemanna te ataei—e katiotioa tebwai n takakaro, e taibaoia, kekarekare iai. Teuanne ke neie-nne e biri nakon iteran te ruu.

Ko riai ni katoka te katei aei. Kabwarabwaranakon te ataei bwa e aera ngkai teuanneke neienne a na aki karaoa te mwakuri aei,ngkanne kaira te ataei nakon te waaki nikakukurei teuana.

Te ataei e karuoi bwai n taka-karo man nneia, ao e rawa nikaokia nakon nnena.

Karaurau ni kamatoa n tuangiia te katei aekaantaningaaki. Kaota aron kaokan bwaai ntakakaro. Kaungaia ataei bwa a na kaoka tebwai n takakaro imwaain ae anaa teuana riki.

Te ataei e a moanna ni ngure-ngure ao n tang. Ngkana kokataia ni karaua nanona, teua-nne ke neienne e taekina ae,“I ribaiko,” ao e kararoa.

A kai bitaki nanoia ataei. Kaota te bwai n taka-karo ae kaokoro ao tuangnga bwa e kakukureite takakaro ma ngaia. Ngkana e aki mwakurianne, kataa te karaki ke te boki. N tabetai aokaoan matan te ataei e kona ni buoka katokantangina. Ngkana e reiti nako tangina, kaira teu-anne ke neienne nakon ana karo.

E titiraki te ataei, “E na rokoningai tinau? N na okira mwee-ngau ningai?”

Karaua nanon te ataei bwa a na mangaokira teuanne ke neienne ana karo. Taekinibwaai tabeua aika a na karaoaki imwaainte tai n oki nakon mweengaia.

Waaki ni Kakukureiao Takakaro Ibukinte Neetiri Kamanenai waaki ni kakukurei n te mwakoro aei n aron nakoraoina are ko bai-

reia n tain te takakaro ke te waaki ni kakukurei n te neetiri. Ko kona ni kamanenaiwaaki ni kakukurei n te mwakoro aei are irekereke ma te reirei teuana n tain tereirei n te neetiri, ao waaki ni kakukurei man te reirei a kona naba ni kamane-naaki n tain te takakaro. Karaoi waaki ni kakukurei bwa a na tauraoi ibukiia ataein tain te takakaro, ma tai kaantaningaia ataei bwa a na iria. Tabeman ataei akukurei n takakaro ma bwaai n takakaro ni karokoa tokin tain te takakaro.

Waaki ni Korobanna

E kona ni kakukurei te korobanna ao e kona ni buokiia ataei ni karikirakea oni-makinana i bon irouna, te konabwai ni karaoa te bwai, rabakau ni kamanenaibaia, kanakoraoan mwakurin te mata ma te bai, ao ataakin aia namakin. Te koro-banna e kona n riki bwa aia aanga ae karaunano ni kaota anuaia i bon irouia.Kamanena am iango ao am konabwai ni karaoa te bwai ni bairei waaki ni koro-banna aika riai ibukin am kiraati.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 17 - ( )

xviii

Bwaai ni kairi aikai a kona ni buokiko ni bairei waaki ni korobanna ibukin aiakonabwai ni karaoa te bwai:

• Kabebetei karaoan bwaai.

• Bwaina te tauraoi. Katauraoi ni kabane bwaai aika kainnanoaki ao reireinikoaron karaoan bwaai aika baireaki.

• Tauraoi ni karaoi bitaki ngkana e riai. Ngkana ko kona ni karaoi bitaki, ko naaki nanokawaki ngkana e aki nakoraoi te waaki ae baireaki. Uringnga bwaataei n angiin te tai a kukurei riki ni kakatai ma bwaai ake ko anganiia nakonare a na karaoi bwai aika baireaki.

• Baina te nano ae tamaroa ao kukurei n te bwai are a karaoia ataei, ao kamoa-moaia ma nanom ni koaua.

• Kamanenai aanga aika mwaiti. Bairei karaoan bwaai aika a na kona iai ataei nikamanenai bwaai aika mwaiti ao aron karaoaia aika mwaiti man te wiiki teuananakon te wiiki teuana.

• Taratara raoi aron am taeka bwa akea ae na un iai. Ataei aika uarereke aki karaoiaia korobanna bwa a na tei ibukin te bwai teuana. A ti kukurei ni kakatai mabwaai ake a karekeaki. Ngkana ko kan taetae ibukin ana mwakuri te ataei, tae-kina aei, “Karakina am tamnei nakoiu” n onea mwiin te titiraki ae, “Tera anne?”

• Kauarerekea am ibuobuoki. Buokiia ngkana e riai ma katukuia ataei bwa a nabon karaoa oin aia mwakuri.

Te Korotamnei ma te kureiaon ke te bentira ae kara ma te Katangitang

Bwaai aika kainnanoaki: Bwana ke katangitang aika tia n raweaki, beeba, aokureiaon ke bentira aika kara.

Katanga te anene n aia tai ataei ni karaoa aia kara. Ana karaoa aia kara nakonaia namakin are reke man te anene.

Korotamnei man Bwaai aika Karanaki aika Kanimnimwaki

Te tamnei ae karaoaki man kanimnimwan mwakoro ni beeba, tamnei, ke bwaairiki tabeua.

Bwaai aika kainnanoaki: A kona ni kamanenaaki bwaai aika mwaiti n te tamneiae karaoki man bwaai aika kakaokoro aika kanimnimwaki, n aron te beeba ibukinniniran batia, beeba ni kaobai, katotoon beeban rabunan te oo, banikai, te tano,ao mwakaroni (macaroni) n aekaia nako. Ko na bae ni kainnanoa te kuru ke tekanim ao te mwakoro ni beeba ke te bwai teuana ae borababaua aona (bwa ana kanimwi i aona aia tamnei are e karaoaki man bwaai aika kakaokoro aikakanimnimwaki) ibukiia ataei n tatabemania.

Anganiia ataei bwa a na rinei bwaai ake a na kanimwi i aon nnen aia tamnei arekaraoaki man bwaai aika kakaokoro aika kanimnimwaki. Anganiia ataei bwa a nakaraoa aia korobanna are a tangiria.

Karinrini Makaroni n te Kora

Bwaai aika kainnanoaki: Makoroni aika bubura aika tuai kamwaaki (ke mwakoro-koro ni kain uteute ke te bwai riki teuana ae kai karinaki iai te kora), te mwakoro nikora ke te karai ibukiia ataei n tatabemaniia, ao te kuru ke te bwai ni kanim (wax).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 18 - ( )

xix

Kateboa tabon te kora teuana ke te karai n te kuru ke te bwai ni kanim ni kamatoatabona. Ngkana e a mau, e na matoa ao e na tauraoi ibukin karinana. Katimoiatabon te kora are teuana bwa e aonga n aki butaki nako te makoroni. Anganiiaataei bwa a na karina te karai ni bwangabwangan te makoroni, ao booti tabonte kora ni kabaei ngkana a tia ataei.

Burawa ibukin te Takakaro

Bwaai aika kainnanoaki:

2 te mwangko te burawa1 te mwangko te taoro1 te buun te oera ni kuka3/4 te mwangko te ranTe bwai ni kara ibukin te amwarake (e kona n tiku)

Boota te burawa ao te taoro. Ikotia ma te oera ao te ran ae tau bwa e na boomatoa. Kabwaroa te ran teutana imwiin teutana ni karokoa e a matoa ma e naaki kanimnim. Kakibea ao kabebetea n turuturunga. (Karanakin te burawa ibukinte takakaro, boota karan te amwarake ma te ran imwaain ae ko bootia ma teburawa ao te taoro.)

Karaoa te burawa ibukin te takakaro imwaain ae ko na kamanena n te neetiri,ao karinna n te bwai ae iin raoi ae aki kona n rin iai te ang, ngkana e kona. Uotate beebwa, (e mwakuri raoi te beeba ae e a tia ni kabiraki bwa e aki kona n nimte burawa i aona) n rabuni aon taian taibora are a na kabonganai ataei ma teburawa ibukin te takakaro.

Takakaro ao Kamatenano aika iai Mwaiena

Ataei a kan kakaraoi bwaai ae a na kakamwakuri iai, n aron takakaro aika bee-bete ke kain mwanewe ke anene. A mwaiti kamatenano aika iai mwaieia aikakaairaki n taian reirei, ao tabeua takakaro aika beebete a kabwarabwaraki inano.Ngkana a kukurei ataei n te waaki ni kakukurei, e kona ni mwaiti kamanenaanainanon te ririki, tiaki ti n reirei are a oti iai.

Bwaai ni kairi aikai a kona ni buokiko n reireiniia ataei kamatenano aika iai mwai-eia aika boou:

• Kamatenanoi kamatenano imwaain boon am kiraati.

• Taekini taekaia ao karaoi mwaieia moa ibukiia ataei, ni karakarakai kaina.Ngkanne kaoia ataei bwa a na taekini taekaia ao ni karaoi mwaiena ma ngkoe.

• Karaurau bwa aonga ataei n atai taekaia ao mwaieia.

• Kamanenai n tabetai bwaai ni ibuobuoki aika nooraki ni buoka te anga reireiiaon kamatenano aika iai mwaieia. A kakauongo ao a karekea raoi te reireiataei ngkana iai te bwai ae a na taraia.

• Kakimototoa te kamatenano ae iai mwaiena ngkana a moanna n aki rau ataei.Ngkana e ananau te kamatenano ae iai mwaiena, ko na bae n tangiria ni buo-kiia ataei ni katea mwaiena ngke ko taekina taekana n ti ngkoe.

Kiibu ni Karinerine

Kamanenai kiibu aika kaotaki aikai ngkana aki rau ataei ao a kainnanoa buokaiabwa aonga ni karinerine. Kamanenaan teuana mai i buakoia ae ti tebo taina

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 19 - ( )

xx

n katoa wiiki e kona ni buokiia ataei n ata tain te tataro ni kaukuki ao ni kainiin.Buokiia ataei n taekina taekana ao ni karaoi mwaiena n aron are katautauakin taekana.

Kaukia, Kainna [Baim]

Kaukia, kainna;Kaukia, kainna;Uboi baimi.Kaukia, kainna;Kaukia, kainna;Katikui iaon waem.

I ioioi baiu

I ioioi baiu.I kamanenai anganibaiu ni uaia ni kaminominoi baiu.I uboi baiu.I tabeki rake baiu,I karuoi baiuAo I booti iaon rangau.

Aki kakarongoa waeu.I aki kamwakuri waeu.I tekateka raoi n au kaintekateka.I kabaraka atu.I kaini matau.I a tauraoi ibukin te tataro.

N tabetai I Abwabwaki, ao n Tabetai I Uarereke

Kamanenai kiibu aika kaotaki ikai ibukin te baraaki-ao-kaetiko ni katikiko ngkanaa maan n tekateka ataei ao a kainnanoa te nakonako ni kakamwakuri. Kaokiokian aron kainnanoana.

N tabetai I abwabwaki—rangi, rangi n abwabwaki (tei rake, tei i tabon waem).

N tabetai I uarereke—rangi, rangi ni uarereke (baraaki, nako naano).

N tabetai I ananau, n tabetai I uarereke (teirake, ngkanne baraaki).

I aera ngkai? (teirake ke baraaki; anganiia ataei bwa a na taekinna ngkana aabwabwaki ke a uarereke).

Te Koraa ae Uarereke

Tuangiia ataei aron unikan te koraa i aontano, ao buokia ni bakaea ae a unikikora. Taekina, “Ti a bakaea ae ngaira koraa aika uarereke” (tooro ke kauangikanga te booro, ao kamakia matam). “E a oti tai ao e kaabuei taian koraa.Ngkanne e a bwaka te karau ao e kangai, ‘Uti, koraa aika uarereke’ ” (kaureimatam ao moanna ni katikiko). “Teirake mai ibuakon te tano, koraa aika uare-reke, bwa kam aonga n rikirake” (teirake ao katiki baimi iaon atumi). “Koraa aikauarereke, kam a rikirake bwa ue aika tikiraoi [ke aroka aika abwabwaki].”

Ti a Nakon ana Auti Tibura te Aine [ke Tibura te Mwaane]

Taekina, “Ti a bakaea te nako nakon ana auti Tibura te Aine [ke Tibura te Mwaane].Te moanibwai ti na karini ara bwai ni kamariri [ke ti katauraoira]” (karaoa kain aeko karina am kooti ke ko katauraoiko). “Ti a toka n te kaa [ke ti a toka n te bwati]”

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 20 - ( )

xxi

(karaoa kain ae ko kauka te mataroa ao ko buti). “Oo, e mwanomwano te kawaiaei” (kamwakuri ni karaoa kain ae ko tokari mwanomwano). “Taraia, ti a katea bairanakon te bureitiman” (katea baim). “Ti a kaan roko. E a roko ngkai Tibura te Aine[ke Tibura te Mwaane]. Ti a anga nakon neiei [ke teuaei] ara inga ae moan tebubura” (katea kain ae ko inga ma Tibum te Aine ke Tibum te Mwaane).

Ti Buokiia ara Karo

Kairiia ataei ni karaoi mwakuri aika tei ibukin buokaia aia karo. Ko kona n tae-kina, “Ti a bakaea ae ti buoka taean te burooa (floor).” A na karaoa kain ae ataea te burooa. Ko kona n reitia ni karaoi kainiwene, kaitiaki winto, tae bubu,iakini baanikai, keniken n te onaroka, kaitiaka te ka, ke waaki aika riai n am aono.

Te Takakaro ni Karabino Booro

Bwaai aika kainnanoaki: Te booro.

A na tekateka ni iteran te kamronron. Ngkoe ko na tekateka i moaia ao ni karabi-noa te booro nakon te ataei, taekina aran te ataei anne ke titirakinna te titiraki aeirekereke ma te reirei. Te ataei e na karabinoa te booro nakoim ao e taekinaaram ke kaeka te titiraki. Taraia raoi bwa a na bane n reke teuana aia tai ataei.Ko kona naba n tei ni karaoa te takakaro aei, n anga ni kaokioka te booro.

Katoatoaan Bwaai aika Titebo

Bwaai aika kainnanoaki: Te beeba ae matamata, te tati.

Kamanena te beebwa ae matamata ni karaoa teuana te korokoro ae bubura aoteuana ae uarereke ni katoai tein bwaai aika kaotaki ikai: tukuea, mronron, tetentabo, te aati, te bwai ae waniua iterana, te mronron ae wai. Takini aeka nibwaai aikai iaon te burooa. A na bane ataei n reke aia tai n katoka aekan tein tebwai ae uarereke ae bootau ma tein are e bubura. Ibukin te kakaokoro, karaoaaekan tein te bwai iaon beeba aika kakaokoro karaia, ao tuangiia ataei bwa a nakatoatoai ni karaia ao tiaki aekan tein te bwai.

Te Katangitang ma Tein Bwaai

Bwaai aika kainnanoaki: Mronron aika kakaokoro karaia aika korokoreaki manbeebwa aika matamata ke te kunikai, anene ke katangitang aika raweaki, te teibini kanimnim (e kona n tiku).

Teibini ke katukui mronron i aon te burooa n te mronron ae bubura. Tuangiia ataeibwa a na nakonako i tinanikun te mronron ae bubura ngkana e tang te katangi-tang. Ngkanne e toki te katangitang, ataei n tatabemania a na atonga karan temronron are tei irarikin teuanne ke neienne. Ibukin te bitaki, kamanenai aekan teinbwaai ao tuangiia ataei bwa a na atonga aran te kara ke aekan tein te bwai.

Kakibakibaan te Baeki ni Biin

Bwaai aika kainnanoaki: Baeki ni biin; te baoki, te bwaene, ke te kareteke (aekaraoaki man te tamnei ae kakiribwangabwangaki ae kanimwaki ma te bwai aematoatoa).

Tuangiia ataei bwa a na karenakoa te baeki ni biin nako nanon te baoki, te bwa-ene, ke te kareteke.(Ko kona ni karaoi baeki ni biin ke te kareteke bwa e na botauma te motirawa ke te reirei). A kona ataei ni karei buraoki ke baoki aika kauatao-aki n te baeki ni biin.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 21 - ( )

xxii

Boua ae Karaki ni Katootongan te Aomata

Bwaai aika kainnanoaki: Anene ke katangitang aika raweaki.

Tuangiia ataei bwa a na ririaki n te ruu ngkana e tang te katangitang. Ngkana etoki te katangitang, a riai n tei n aki kakamwakuri ataei kanga boua aika karaki.A kona ni manga kakamwakuri ngkana e tang te katangitang, ma a riai n tei naki kakamwakuri n te tai are e toki iai.

Katangitang Inanonte Umwanreirein te Neetiri Te Katangitang inanon te umwanreirei n te neetiri e karekea te namakin n iraorao

ao n tangira, ni karika te Moanrinan bwa te tabo ae kakukurei te tiku iai. Te roron ataei n te neetiri a tauraoi ao a ingainga n reiakina taekan Tamara are i Karawaao Iesu Kristo, boni ngaia, ao te aonaaba ae tikiraoi aei. Te kawai ae kakawakiibukin reiakinana irouia bon rinanon katangitang. A kona ni kukurei ataei n tekatangitang n anga aika kakaokoro. A kona n anene, katangi bwai ni katangi-tang, nakonako ma te katangitang, ao a kakauongo nakon te katangitang. Tara“Katangitang inanon te Umwanreirei,” iteraniba 00 (page vii), ibukin rongorongonriki kamanenaan katangitang n anga reirei nakoia ataei aika uarereke.

Anene

A kona n rawa n anene ataei aika uarereke ma ngkoe (aki kona n anene mangkoe ataei aika rangi ni uarereke), ma a kukurei n ongora ngkana ko anene aoangiin te tai a reiakini moan tuua aika kakaawaki rinanon taian anene. Kaungaiaataei bwa a na anene, ma tai raraoma ngkana aki. Ataei aika aki kona n anenema ngkoe a kona ni kukurei ni mwamwaie ngkana ko anene.

Ko na bae n tangiria ni kamanenai anene aika titebo ni katoa wiiki ngkana ko moanwaakina te waaki ni kakukurei ae kaokoro. Ngkana a ongo ataei tangin te katangi-tang ae a taneiai iai, a na bon ataia bwa tera te waaki ni kakukurei ae nang moa-naki. Ko kona ni bita taekan te anene bwa e na bootau ma aroia ataei ke waaki nikakukurei. Kabatia anenean kuuna ae mamaten nanoia ataei i nanon te ririki.

Anene aika kaotaki ikai man te Children’s Songbook a bon riai kamanenaakia nte neetiri. A kairaki ikai katautau tabeua ibukin anga ae ko kona iai ni kangaraoataekaia. E kona ni iai am iango ibukin aanga ni kangaraoi aikai ke anene tabeuariki n te Children’s Songbook bwa aonga n tau ibukin te neetiri.

• “Te Utu ae Kakukurei” (p. 198) ‘tara taekana n Reirei 23’ (© 1975 PioneerMusic Press, Inc.). Karaoa te kibu ibukin am neetiri ke te Moanrinan ae kaku-kurei. Kamanena bwa te kamauri: “I noora Susie; e norai. . . . ”

• “Karaoa ae I Karaoia” (p. 276) ‘tara taekana n Reirei 36’. Kamanena ibukinte kairiiri: “Kaitiaka te neetiri, irai, irai! . . . ” ke “Bootaki n anene. . . . ”

• “Fun to do” (p. 253) ‘tara taekana n Reirei 9’.

• “Here We Are Together” (p. 261) ‘tara taekana n Reirei 23

• “If You’re Happy” (p. 266) ‘tara taekana n Reirei 39.’

• “Smiles” (p. 267) ‘tara taekana n Reirei 21.’

• “Popcorn Popping” (p. 242) ‘tara taekana n Reirei 10.’

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 22 - ( )

xxiii

Bwaai ni Katangitang

Karekei bwaai ni katangitang aika beebete ibukiia ataei bwa a na katangi, ke bonkaraoi oin am bwai.

Te bwai ni katangitang ae ukaki n te wi ke te buu: Karaoi bwangabwanga tabeuani iteran te katibooti ae mronron (n aron are e kamanenaaki ibukin niran te batia,beeba ae tia ni kiritinaki, ke beeba ni kaobai). Ibukin katamaroana, kanimwatabona are teuana n te teibi ni kanim. Ngkana ko na katangnga, katanga notinte anene ke n anene nako nanon bwangabwangan te katibooti ae mronron.

Tianibeeba aika kanimwaki ma Mwakoro ni kai: Koroi uoua te mwakoro man tekai ae 1 te inti matenna 2 te inti rababana 4 te inti anauna. Koroi uoua mwakoroaika uarereke riki, tao 1 te inti rababana ao 21⁄2 te inti anauna. Tianibeeba tabonaare kakang ke aneke man taian buraoki. Katokai ake a uarereke i nukan ake abubura ao boneraia ni kamatoa. Kanimwa te mwakoro n tianibeeba i aana nikatoai mwakoro ni kai. Aron te takakaro, kaaioroi buraoki n tano, ke bubui i bonirouia mwakoro n tianibeeba.

Bwai ni Kamwaruuru: Karini koraan te koon ke bin aika mwau inanon te kaen tebiti ae akea mangeena ae kakang, ke n te konteina ae te kaatibooti. Anganiiaataei bwa a na katamaroai konteina. Kanimwi raoi n te teibi tabona ake a uki ntukia ataei bwa a na aki kanna ke n takakaro ma kanoana. Aron te takakaro,kamwarurua.

Beero: Itui beero nako aon te mwakoro ni kunikai. Aron te takakaro, ioioia.

Mwaie nakon te Katangitang

Kai ni mwaie nakon te katangitang aika oteaki a buokia ataei ni kamanena kora-koraia n ae raoiroi ao e karikirakea aia konabwai ni kamanenai aia iango ni karaoibwaai aika boou. Anene, katanga te biaano ke bwaai ni katangitang riki tabeua,ke kamanenai katangitang aika raweaki ibukiia ataei bwa a na mwaie nako iai.

Bwa aonga n irekereke ni mwaie nakon te katangitang, ko kona ni:

• Kairiia ataei ni biribiri, kibakiba, baraki, minomino, nakonako i tabon waeia,kawakawa, rangatia, ke taakini baimi nakon te katangitang. Anganiia ataei aiatai ni ikaruoruo ni kaira aia waaki n te kurubu.

• Katangi ke anenei anene aika kakaokoro biriia ao kabiribiria ke kanakonakoiaataei n aron are e taekinaki n te anene.

• Anganiia ataei tikaabu (scarves) aika matamata ke beeba aika irariki n ananaubwa a na katiotioi n aia tai ni mwaie nakon te katangitang.

• Kamanenai anene aika iai mwaieia ngkana a kainnanoa te bitaki ataei. Ngkanaa tia n tekateka ataei inanon te tai ae maan, te anene ae iai mwaiena bwa ana kamwakuri baia, rangaia, ke rabwataia. Ngkana a tia ni kakamwakuri ao akainnanoa karauaia, te anene ae iai mwaiena ibukin kamwakuran baia, atuia,ke mataia n aia tai n tekateka e na bon nakoraoi.

Te Kakauongo

Ko kona ni kabongana te katiete ni kakauongo iaon te Children’s Songbook(ti te katangitang, 52505; katangitang ao taekaia, 52428) ngkana iai.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 23 - ( )

xxiv

E kona ni kangaanga irouia ataei ae a na kabanea aia iango iaon te katangitangngkana a ti kakauongo. Ikota te kakauongo ma te anene, te kakamwakuri, kewaaki ni kakukurei riki tabeua, n aron ae kaotaki ikai:

• Tuangiia ataei bwa a wene i aon te timanti ao n ongora ni katangitang aikakakaokoro. Marooro bwa e kanga aron rotakiia n te katangitang Ngkannetuangiia bwa a na kabwarabwara aron aia namakin.

• Katanga te katangitang ibukin te mwaati ao tuangiia ataei bwa a na mwaatini katobibia te ruu.

• Tuangiia ataei bwa a na uboubo ni irira birin te katangitang are a ongoraeakinna.

Katooton ReireiAika Kangaraoaki Katooto aika kaotaki ikai i aon uoua reirei n te bokinreirei aei aika kangaraoaki ibu-

kin kamanenaana n te neetiri. Ngkai ko a manga rinanon te katooto, taraia bwa:

Ni katoa te tai ae uarereke inanon te reirei e kaineti ma rongorongon te euangke-rio ae beebete. Waaki ni kakukurei ao katangitang a riai ni buokiia ataei n ataimoan tuua n te euangkerio ao taekaia.

Ti tabeua mwakoro man te oi n reirei aika a tia n rineaki. Aio e buoka kabeebe-tean te kiraati, waaki ni kakukurei, ao e riai ibukia ataei aika roro n rin n te neetiri.

Waaki ni kakukurei aika rineaki aki kamanenaaki n taainako n aron teia n te reirei.Waaki ni kakukurei n tain te reirei a riai ni baireaki n teia ae raoiroi ni buokia ataeiaika roro n rin n te neetiri bwa a na ata te rongorongo n te euangkerio.

Reirei 6: Tamara are i Karawa ao Iesu a Tangirai

Te Butimwaai Teuana te anga are ti na karekea te namakin ni karinerine ibukin te neetiri bonman katangan te katangitang ae maraara ao e riai ibukin te Taromauri. Ibukinkaotakin rongorongon te euangkerio n te reirei aei, ko kona n angan temannate ataei te baati (badge) ae kangai “A tangirai Tamara are i Karawa ao Iesu”(tara waaki ni kakukurei aika raraoi 6, iteraniba 6, iteraniba 00 (170).

Tain te Takakaro 35 miniti

N tain te takakaro, kakaai kawai ni buokia ataei bwa a na iangoa Tamara arei Karawa ao Iesu Kristo. Te katooto, ko kona n reireiniia ataei bwa Tamara arei Karawa ao Iesu a kukurei ngkana ti akoi imarenara ao a rangi n tangiriira. Kokona naba ni buokiia ataei bwa a na uringa te reirei n te wiiki ae nako ngkanako titirakiniia, “Antai Natin Tamara are i Karawa?”

Tain te Ikotaki 10 te miniti

E kona ni kamanenaaki tain te ikotaki ni katauraoia ataei ibukin te reirei. Moannaman anenean te anene n tataro ao buoka temanna te ataei n tataro. Ngkannebuokiia ataei ni katauraoia ibukin te reirei man titirakinia bwa antai ae anganiirate aonaaba ae tikiraoi ao te euangkerio ao te Ekaretia (tara kamwakuran teiango, iteraniba 00 (page 15)).

Tain te Katangitang 10 te miniti

Te katangitang e kona ni manena ni buokiia ataei aika roro n rin te neetiri bwa ana reiakina te rongorongo n te euangkerio. Te katooto, n te reirei aei ko kona ni

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 24 - ( )

xxv

buokiia ataei ni iangoa Tamara are i Karawa ao Iesu man anenean “I Ataia aeMaiu Tamau” ke (tara waaki ni kakukurei aika raraoi 2, iteraniba 00 (17)). Ngkanae reke taina, manga rinanon anene man reirei ake mai imwaaina ke aneneianene aika tia n rineaki ni iteraniba 00 ( xvii).

Tain te Amwarake 10 te miniti

E ngae ngke akea te waaki ni kakukurei ae kamanenaaki ikai ni kamatoa terongorongo n te euangkerio, ko kona ni kauringiia ataei bwa e tangiriira Tamaraare i Karawa ao Iesu ao ti riai ni karabwaia ibukin bwaai ni kabane, ni ikotaki makanara. Ngkanne kaoa temanna te ataei bwa e na kakabwaia te amwarake.

Tain te Reirei 10 te miniti

A mwaiti mwakorokoron te reirei aei ae a kona ni kamanenaaki ni buokiia ataeiaika roro n rin te neetiri n ataia bwa e tangiriia Tamara are i Karawa ao Iesu.Te katooto, ko kona ni kamanenaa mwakorona aika kaotaki ikai man reirei 6:

• Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo anganiira taian kakabwaia (iteraniba 00(15–16)

• Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo e tangiriira n tatabemaniira (iteraniba 00 (16))

• Waaki ni kakukurei riki tabeua 2 (iteraniba 00 (17))

• Waaki ni kakukurei aika raraoi 1 (iteraniba 00 (17))

Tain Waaki ni Kakukurei

15 te miniti

Tain te waaki ni kakukurei e angania ataei aia tai ae riai ni karaoi bwaai aika boouao ni kabongana korakoraia. Ngkana a kona ni karaoaki, waaki ni kakukurei a riaini kamatoa te rongorongo n te euangkerio. Te katooto, ko kona n takakarona tekarabino booro (iteraniba xvi), n titiraki ni kamatoa te rongorongo n te euangkerio.

Tai ni Kainiin 10 te miniti

Kamanenaa te tai ni kainiin ni kauringiia ataei bwa Tamara are i Karawa aoIesu Kristo a tangiriia n tatabemaniia ao a atai araia. Tibwaua am namakin nikakaitau ibukin taian kakabwaia are e a anganiira Tamara are i Karawa ao IesuKristo. Ngkanne buoka te ataei ni karaoa te tataro ni kainiin.

Reirei 10: I karabwarabwa ibukin Kaai aika Maiu, taian Aroka, ao Uee

Te Butimwaai Kamauriia ataei n tatabemaniia n araia ngkana a rin n te neetiri. Ngkana kokamauriia, kaota te botoniango n te reirei n tuangiia bwa n te bong aei a nareiakina taekan aroka, uee, ao taian kai aika maiu.

Tain te Takakaro 35 te miniti

N tain te takakaro, katauraoia ataei ibukin te reirei n tuangiia taekan bwaai aikamwaiti aika tikiraoi n te aonaaba ake a kariki Tamara are i Karawa ao Iesu Kristoibukira bwa ti na kukurei iai.

Tain te Ikotaki 10 te miniti

Anenea te anene n tataro; ngkanne buoka te ataei n tataro. Ibukin te reirei aei,ko kona naba ni uota te aroka ibukiia ataei bwa a na nooria, riinga, ao n arokia.Ngkanne kaota am kakaitau ibukin taian aroka, uee, ao kaai aika maiu (tarawaaki ni kakukurei riki tabeua 2, iteraniba 00 (30)).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 25 - ( )

xxvi

Tain te Katangitang 10 te miniti

Karaoan mwaien te anene e na buokia ni karekea te tabo ae kakukurei aon anganiia ataei te bitaki nakon te bwai ae a karaoia. Ngkana e reke taina,ko kona naba ni manga rinanon anene man te reirei are mai imwaaina.

Tain te Amwarake 10 te miniti

Ngkana e riai, moana tain te kabuki ma te waaki ni kakukurei ae beebete aeirekereke ma te rongorongo n te euangkerio. Te katooto, n te reirei aei e konate amwarake n ae ti te kariki ao uanikai. Kabwarabwara nakoia ataei bwa bwaaiaikai a reke man kaai aika maiu, aroka, ao uee (tara waaki aika kakukurei niiteraniba 00 (29)). Ngkanne buoka te ataei ni kakabwaia te amwarake.

Tain te Reirei 10 te miniti

Rinei mwakoro man te reirei are ko namakinna bwa a na buokaki iai ataei n atate rongorongo n te euangkerio. Te katooto, ko kona ni buokiia ataei bwa a naatai aron rikin kaai aika maiu, aroka, ao uee ngkana ko koroua mwakoron teuanikai bwa aonga n noori koraa ataei. Kabwarabwara te bwai ae na riki ibukinkoraa bwa a na rikirake ao n riki bwa taian uaanikai (tara waaki ni kakukurei aikararaoi 4, iteraniba 00 (30)). Ngkanne buokiia ataei ni uniki koraa ni mwangkobeeba aika on n te tano (tara waaki ni kakukurei aika raraoi 1, iteraniba 00 (29)).

Tain Waaki ni Kakukurei

15 te miniti

Imwiin te reirei, ko kona ni katanga te katangitang ae maraara n aia tai ataei nikarani tamnein kaai aika maiu, aroka, ao uee. Waaki ni kakukurei a kona n rine-aki man te reirei ke man ake a karinanaki ni iteraniba xiv–xvii. Tabeman ataei ana tangiria n takakaro ma bwaai n takakaro n te tai aei. Katauraoi waaki ni kaku-kurei, ma tai kaantaningaia ataei bwa a na iria.

Tain te Kainiin 10 te miniti

Tain te kainiin e kamanenaaki ibukin kakimototoan te rongorongo n te euangkerioao ni buokiia ataei ni katauraoia nakon te tataro. N te reirei aei, ko kona n tua-ngiia ataei bwa a na taekini imwiim taekan te anene ae “Little Seeds Lie FastAsleep” ni kauringiia ataei bwa ti karabwarabwa ibukin kaai aika maiu, aroka,ao uee (tara waaki ni kakukurei aika raraoi 2, iteraniba 00 (29)). Ngkanne buokate ataei n anga te tataro ni kainiin.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 26 - ( )

Ngai Natin te Atua

1

Reirei

1Te Kaantaninga Buokaia ataei n tatabemaniia bwa a na ataia ae ngaira naati tamnei iroun Tamara

are i Karawa, E kinaira ao E tangiriira.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia te Otinako 2:1–10; Taian Areru 82:6; Doctrineand Covenants 138:55–56; ao Moses 1:1–6. Tara naba Moan Tuua n teEuangkerio (31110), mwakoro 2.

2. Titirakina ana karo teuanne ke neienne ni kakae uoua ke teniua anuaia ataein tatabemaniia.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao Bwaeao Aika Mwaiti Booia.b. Te baeki ni biin ke te bwai ae uarereke ae maraurau.c. Tamnei 1-1, Te Aonaaba (62196); tamnei 1-2, Mote n te Maunei (Kete n Tamnei

n te Euangkerio 106; 62063).

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi aika ko natangiri ni kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Anenea “Ngai Natin te Atua” (Children’s Songbook, iteraniba “0” [2]) ma ataei.

Ngai Natin te Atua,E kanako maiai,E anganai abau mweengauNgai ma tamau tinau.

Kairirai ao kawakinai,Kaota te kawai.Reiai ae na karaoiaBwa I kan tiku irouna.

Karaurau ni karea te ataei n te baeki ni biin ke te bwai ae maraurau n am tain taekini taeka aika “I kina natin te Atua ae arana .” Tuanga teataei bwa e na atonga oin arana teuanne ke neienne ao ni kaoka te baeki ni biinnakoim. Kaokioka te waaki ni kakukurei ni karokoa a bane n tia n reke aia tai.

Ngaira Naati Tamnei Iroun Tamara are i Karawa

• Antai Tamara are i Karawa? (Kamanenai aia kaeka ataei bwa a na kairiko n amtai ni kabwarabwara mwakoron te reirei aei bwa a an mataata irouia ataei.)

Kota te tamnei 1-1, Te Aonaaba. Kabwarabwara bwa imwaain bungiakira n teaonaaba ti maeka i Karawa ma Tamara are i Karawa. Bon tamnei ngaira ikekei.Te tamnei bon te bwai are inanora are e kamaiuira. Ngke ngaira tamnei, bonakea irikora ao riira n aron rabwatara ae ngkai, ma bon titebo tarakira.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 27 - ( )

2

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa bon taman tamneira, ngaira ataei bonnatina tamnei. Ti aki uringa maekara ma Tamara are i Karawa imwaain ruoranakon te aonaaba, ma ti ataia bwa ngaira natina tamnei ibukina bwa ti warekiani boki aika tabu.

Kaota te Baibara ao wareka Taian Areru 82:6, ni kabwarabwara bwa nanon areMoan te Rietata bon Tamara are i Karawa. Katuruturua bwa aomata ni kabanen te aonaaba bon natin Tamara are i Karawa.

Anene Anenea riki “Ngai Natin te Atua”. Kabwarabwara bwa te Atua bon aran Tamaraare i Karawa teuana.

Tamara are i Karawa E Kinaira ao E Tangiriira

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e rangi n tangiriira n tatabemanira ibukinabwa ngaira natina. E atai arara ao arora ni kabane. E ata te bwai ae ti kukurei iai aoae ti nanokawaki iai. E ata ae te kabanea n tamaroa ibukira n tatabemaniira.

Waaki ni Kakukurei Kabatia taekinan te kibu ae kaotaki ikai ma ataei, ni kamanenai mwaieia aikakabwarabwaraaki:

Tamara are i Karawa e Kinaai

Tamara are i Karawa e kinaai (kotoiko)Ao tera ae I kan kakaraoia.E ataa arau ao au tabo ni maeka (kabooi tabon baim ni kauoua ni karaoa

taubukin te auti).I ataia ae E tangirai, naba (kaibiroi baim n tau tabon angam ni koniko).

E ataa te bwai ae I kukurei iai (katoka tabon baim iaon wiim ae wiingare).E ataa te bwai ae I nanokaawaki iai (katoka tabon baim iaon wiim ae aki wingare).I ataia ae E kan buokai (kotoiko),Ao anne te bwai ae I kukurei iai!

Butia te ataei bwa e na tei i matan te kiraati. Kamanena te bwai are ko karekeimai roun ana karo te ataei, kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e ataa aronanuan te ataei aika tamaroa. Te katooto, ko kona n taekina, “Tamara are i Karawae ataia bwa Emily te nati te aine ae tatangira, e buoka tinana n tararua tarina aeuarereke, ao e kukurei ao e momoangare.” Reitia nako ni karokoa a tia n rekeaia tai ataei n tatabemaniia

Kabwarabwara bwa ngkana ti karaoi mwakuri n akoi ao n tatangira, ti katootongaTamara are i Karawa.

Ti Kona ni Katootonga Tamara are i Karawa

• Tera aran te kamea ae uarereke?

• E na rikirake te bun ni kamea bwa tera?

• Tera aran te bun ni moa?

• E na rikirake bwa tera te kiokio?

Kabwarabwara bwa n aroia maan ae a ikawai rake ni katootongia aia karo, ti naikawai rake ni katootongia ara karo. Tamara are i Karawa bon taman tamneira,ngaia are ti kona n ikawai rake ni katootonga. Tamara are i Karawa e tatangira,e raoiroi, ao e akoi, ao e tangiria ni buokiira. Ngkana ti tatangira, ti raoiroi, ao ti

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 28 - ( )

3

akoi, ti katootonga Tamara are i Karawa. Kabwarabwara bwa ti riai ni kataia riki nikatootonga Tamara are i Karawa ni katoa bong.

Iai te Mwakuri ae Kakaawaki ae ti na Karaoia mairoun Tamara are i Karawa

Te Karaki Kaota te tamnei 1-2, Mote n te Maunei, ao karakina karakinan natin Barao te ainen arona ni kamaiua Mote man te kangaanga ngke te merimeri ngaia, n aron aree kuneaki n te Otinako 2:1–10.

Kabwarabwara bwa Mote e ikawai rake bwa temanna ana tia ibuobuoki ae kakaa-waki Tamara are i Karawa, te burabeti. Tamara are i Karawa e tuanga Mote bwaMote bon natina te mwaane (tara Moses 1:4, 6) ao bwa iai te mwakuri ae kakaa-waki ae na karaoia Mote. Wareka te moan mwakoro ni kibu n taeka ni Moses 1:6nakoia ataei. Mote e karaoa te mwakuri aei ngke e kairiia tibun Iteraera n otinakomai aban Egypt, ike a bwainikirinaki iai, nakon te aba teuana, ike e reireiniia iaiana tua Tamara are i Karawa.

Tuangia ataei bwa a na tei i matan te kiraati temanna imwiin temanna, ao buokiian tatabemaniia ni manga taekina te moan mwakoro ni kibu n taeka ni Moses 1:6,ni bitia nakon aran teuanne ke neienne: “Iai te mwakuri ibukim, (aran te ataei),natiu te mwaane (natiu te aine).”

Kabwarabwara bwa iai bwaai aika kakaawaki ibukira ae ti na karaoi n ara tai nimaiu n te aonaaba mairoun Tamara are i Karawa, n aron te riki n tina ke n tama,te mitinare, te tia reirei, te tia ibuobuoki n te taromauri, ke te tia ibuobuoki nakonte botanaomata.

• Tera te mwakuri ae kakaawaki ae kona n tangiria Tamara are i Karawa bwa kona karaoia?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na karaoa kain te bwai ae a tangiria ngkana a ikawai, n aronte tina ke te tama ae bwabwakoa te merimeri, te mitinare ae kakaeia aomata ntuangiia taekan te euangkerio, ke te tia reirei ae reireina te kiraati

Te Kakoaua Tuangiia ataei bwa a riai n uringnga n taai nako bwa ngaia naati tamnei irounTamara are i Karawa ao e kinaia ao E tangiriia. Buokiia bwa a na ataia bwa akona n riki n aron Tamara are i Karawa ao bwa iai aia mwakuri ae kakaawaki aea na karaoia n te aonaaba. Ko kona n tibwaua nakoia te bwai ae ko a tia n rina-nona are e buokiko n ataia bwa Tamara are i Karawa E kinako ao E tangiriko.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kaoti tamneia aomata aika kakaokoro, ke taekinia aomata ae a kinaia ataei,ao titiraki, “Natin te Atua te aomata aei?” Te Katooto, “Natin te Atua te bitiobi?”“Natin te Atua te bureitiman aei?” “Natin te Atua kaain rarikim?” ao a mwaitiriki. Buokiia ataei bwa a na ataia bwa aomata ni kabane bon natin te Atua.

2. Ni katuruturua bwa Tamara are i Karawa e kinaia ao e tararuaira ataei n tatabe-maniia, tuangiia ataei bwa a na katia am kibuntaeka, n aron katooto aikai:“Tamara are i Karawa e ataia ae I nanokaawaki ngkana ,” “Tamaraare i Karawa e ataia ae I kukurei ngkana ,” “Tamara are i Karawa eataia bwa te bwai ae mamate nanou ni karaoia bon ,” “Tamara arei Karawa e ataia ae I kan nanakon te Moanrinan ibukina bwa ,” aoa mwaiti riki.

Reirei 1

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 29 - ( )

4

3. Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa bon Uean karawa ao te aonaaba.Ibukina bwa ngaira natina, ngaira natiniuea mwaane ao aine. Karaoa te bauni uea ibukiia ataei n tatabemaniia ao koroi taeka aika Ngai Natin te Atua nikatoai bauniuea. Anganiia ataei bwa a na karani taian bauniuea.

4. Anenea ke taekini taekaia ma ataei ni ka-ua kibu man “I Know My FatherLives” (Children’s Songbook, iteraniba “0” [5]).

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki. 1. Butia ataei bwa a na iangoa te bwai ae a tatangiria (ko kona naba ni karekea

te rongorongo aei mairouia aia karo imwaain taina). Titirakiniia n tatabemaniiaataei bwa tera ae e tatangiria teuanne ke neienne, ao tuanga teuanne keneienne bwa Tamara are i Karawa e ataia naba, n aron ae n te katooto aei:“Tamara are i Karawa e ataia ae Leah e tatangiriia kamea.”

2. Buokia ataei ni karaoa kain te kamatenano ae iai kaina ae kaotaki ikai:

Ngkana ko rangi, rangi n ananau (katei baim nako eta),Iai te tabo ibukim n te umwantabu.Ngkana ko rangi, rangi ni uarereke (tooro),Iai te tabo ibukim n te umwantabu.

Ananau (katei baim),Uarereke (tooro),Ananau (katei baim),Uarereke (tooro)—Tamara are i Karawa e tangiriira ni kabane.

3. Buokiia ataei ni karaoa kain te kibu ae kaotaki ikai:

Te merimeri ae Mote

Iai ana kainiwene ae te booti te Merimeri ae Mote (kamwangkongkoa baimteuana ao katuka tabonibaim are i tabotabo man baim are teuana inanona).

Mwaanena ae tatangira e matakuakinna ibuakon uteute are e karaba ibuakona(kaninganinga imarenan tabon ni baim are ko karaba iai matam).

N te bongina ao e kunea te nati ni uea te aine (rara nako mooa, n tara aontano,)ao e tabekia ni baina (bakaea ae ko tabeka te merimeri);

E taku neiei, “N na anaa te merimeri aei ni kaawakinna man kangaanga nikabane” (bakaea ae uouoa te ataei inanon baim).(Man te Fascinating Finger Fun iroun Eleanor Doan. © 1951. Kamanenaakiman te kariaiakaki.)

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 30 - ( )

Iai Rabwatan Tamaraare i Karawa

5

Reirei

2Te Kaantaninga Buokaia ataei n tatabemaniia bwa a na ataia bwa Tamara are i Karawa bon te

aomata ni koaua, ma rabwatana ae kororaoi n te iriko ao n te rii, ao bwa ti karaoakini katootongana.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Ioane 14:9; Doctrine and Covenants 130:22;Moses 2:27; ao Joseph Smith—History 1:14–17. Tara naba Moan Tuua n teEuangkerio (31110), mwakoro 1.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao Bwaeao ae Mwaiti Boona.b. Beeba ao kureiaon ibukiia ataei n tatabemaniia.c. Te tirotaam ae uarereke.d. Tamnei 1-3, Iesu te Kristo (Kete n Tamnei n te Euangkerio 240; 62572);

tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti (Kete n Tamnei n te Euangkerio 403; 62470).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko na tangirini kamanenai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki

Kamwakuran te Iango

Tibwatibwai beeba ao kureiaon, ao tuangiia ataei bwa a na koroi tamneia.Ngkana a tia, tuangiia bwa a na taui ieta tamneia, ao titirakiniia bwa a nga ataeini koaua, are iaon te beeba ke ake a taui beeba. Titirakiniia bwa a kanga n ataia.

Kabwarabwara bwa n aron ae a bon koaua raoi ibukina bwa iai rabwataia,Tamara are i Karawa e bon koaua ao iai rabwatana. Ti kona n noori tamneinTamara are i Karawa, ma bon tiaki Tamara are i Karawa ni koaua. Tamara arei Karawa are e bon koaua iai rabwatana ae te iriko ao te rii.

Iesu Kristo bon titebo Taraana ma Tamara are i Karawa

Titirakiniia ataei ngkana iai te aomata ae e a tia n tuangiia bwa titebo taraakiiama aia karo. Kaota tamnei 1-3, Iesu te Kristo, ao kabwarabwara bwa Iesu Kristobon natin Tamara are i Karawa. Ti tuangaki ni boki aika tabu bwa titebo taraanIesu Kristo ma Tamara are i Karawa. Kaota te Baibara ao kabwarabwara Ioane14:9 nakoia ataei.

• Antai ae titebo taraana ma Iesu?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na teirake. Buokiia ni kamatenanoa te moan mwakoro nTaekan te Onimaki: “Ti kakoauaa te Atua, te Tama ae akea tokina, Natina aeIesu Kristo.”

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 31 - ( )

6

Titebo Taraakira ma Tamara are i Karawa ao Iesu

Kabwarabwara bwa ngaiia naati tamnei iroun Tamara are i Karawa ao bwa titebotaraakira ma ngaia. Iai rabwatara n ai arona. Kabwarabwara Moses 2:27 nakoiaataei. Kabwarabwara bwa ngkai ti karikaki ni katootonga Tamara are i Karawananona bwa titebo taraakira ma ngaia.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na ikaruoruo n tara te tirotaam ke temanna te ataei. Tuangiiaataei bwa a na atonga bwain rabwataia teuana are e nooria teuanne ke neienne, naron baia, rangaia, mataia, ke taningaia. Kabwarabwara bwa iai naba bwai akannen rabwataia Tamara are i Karawa ao Iesu.

• Iai rabwatam ae titebo tarakina ma rabwataia Tamara are i Karawa ao Iesu?

Kabwarabwara bwa ti ataia bwa aekakira taraan Tamara are i Karawa ao Iesuibukina bwa tabeman burabeti (taan kairiiri n te Ekaretia) a tia n noora Tamaraare i Karawa ao Iesu ao a tia ni korea rongorongoia ni boki aika tabu.

Te Karaki Kaota Tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti. Karakina te Moan Kaotioti, n aron are ekuneaki n: Joseph Smith – History 1:14–17.

• E kanga Iotebwa Timiti n ataa taraakiia Tamara are i Karawa ao Iesu?

• Aekakira rabwataia Iesu ao Tamara are i Karawa?

Kakoaua Kaota am kakoaua ao am kakaitau ibukin rabwatam are karaoaki ni katootonganTamara are i Karawa. Kaota am kakaitau ibukin bwaai aika mwaiti aika tamaroaae kona ni karaoia rabwatam.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua mai ibuakon waaki ni kakukurei ni kamanenai n tain te reirei.

1. Tuangiia ataei bwa a na tei ao n taekina te kamatenano ae iai kaina ae kaotakiikai, ni kamanenai kaina aika kabwarabwaraaki:

Iai Rabwatau ae Tamaroa

Iai rabwatau ae tamaroa (katoka baim iaon bwabwaam)Ae baireia ibukiu Tamara are i Karawa.E anganai taningau bwa N na kona ni kakauongo (kamwangkongoa baim

i taningam)Ao matau bwa N na noraaba (kotea matam).

Iai baiu aika uaai ae I kona n uboi (uboi baim),Uoua waeu ae a kona n rairaki (rairaki).Ngkana I kan karaoia, I kona n riingiTabon waeu i aontano (baraki ao riingi tabon waem).

Ngkana I iangoa rabwatau (kotea atum n tabon baim),Tamaroana raoi (karaurau n tekateka)Bwa Tamau are i Karawa e baireiaBwa e na titebo taraakiu ma ngaia.

2. Buokiia ataei n anenea ke taekini taekan “Atu, Angau, Bubuan Waeu,”(Children’s Songbook, iteraniba 275). Kauringiia ataei bwa Tamara are iKarawa e anganiira rabwatara ae titebo ma ngaia ao rabwatara aika tamaroaaikai a kona ni karaoi bwaai aika mwaiti.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 32 - ( )

7

3. Anganiia ataei bwa a na ikaruoruo ni kamanena tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti,ni karakina karakinan te Moan Kaotioti nakoia kaain te kiraati.

4. Karakina karakinan Marc ao ana waaki ni kakukurei te utu:

Taman Marc e mate ngke te merimeri ngaia. E aki toki ni iangoia bwa aekakirataraan tamana. Ngaia ma tinana a kaea te waaki ni kakukurei n te utu ike e nakawaria iai ai-tinana ao ai-tamana ake a rangi ni kina tamana.

Ngke a roko, e kamauriia ai-tamana. E tara Marc ao e taku, “N na bon kinakin taabo nako. Titebo kanoan matam ma tamam.” Ai-tinana ae Elizabeth e taku,“Ko ataia, Marc, titebo bwairim ma bwairin tamam.” Ai-tinana ae Mary e taku,“Marc, I uringa moangaren tamam ni moangarem.”

Ngke a buti n okira mweengaia, e tuanga tinana Marc, “I kukurei n te bong aei!E mwaiti te bwai ae I reiakinna iaon tamau n te bong aei. I kunea bwa titebotarakiu ma ngaia, ao anne ae I kakukureiai! Ngkai ngkana I tara te tirotaam,N na uringa bwa aekakira taraakina, ao N na bon aki mwanuokinna.” E kanakoabaina tinan Marc’s ni, boboa bain Marc’s, ao e taku, “Ngkai ko mena I rarikiu,N na bon aki kona ni mwanuokinna naba.”

Tuangiia ataei bwa n aron Marc ae e ataia bwa titebo taraana ma tamana engae ngke e aki kona n nooria, ngaia ti ataia bwa titebo tarakira ma Tamaraare i Karawa e ngae ngke ti aki kona n nooria

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kaota tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti. Kabeebetea ni karakina karakinan te

Moan Kaotioti. Katuruturua bwa Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo bonaomata ni koaua ao a kakauongo nakon ara tataro.

2. Kamanena tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti, ni kaotia bwa rabwatara titebo marabwatan Tamara are i Karawa ao Iesu. Ngkana ko kotea bwain te rabwataiaon te tamnei, tuangiia ataei bwa a na koteia naba ni bwain rabwataia. Tekatooto, ngkana ko kotea bain Tamara are i Karawa, a riai ataei ni kotea baia.

3. Buokiia ataei ni karaoa kain te kamatenano ae iai kaina ae kaotaki ikai ngkanako taekini taekana:

Iotebwa e katorobubua ibuakon kaai (katorobubua ao booti baim)Ao e taekina te tataro ae onoti (katoka tabon baim iaon riam).E noora te Tama ao te Nati (tararake, kanua matam ni baim)Ao e kakauongo nakoia ikekei (kamwangkongkoa baim I akuun taningam).

4. Kotea wiim ao taekina, “Aio wiiu.” Ngkanne titiraki, “Kam kona ni kaota wiiminakoiu?” ao buokiia ataei bwa a na bon kotea wiia. Titiraki, “Iai wiin Tamara arei Karawa?” Manga kaokia ibukin te mata, te bwairi, te taninga, baai, ao wae.Ngkanne kotei ni katoai bwain te rabwata n aki atonga araia, ao tuangiia ataeibwa a na atonga.

Reirei 2

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 33 - ( )

Ana Baire Tamaraare i Karawa Ibukira

8

Te Kaantaninga Buokiia ataei bwa a na ataia ae a maeka ma Tamara are i Karawa bwa natinatamnei imwaain rokora n te aonaaba ao bwa ti kona ni manga maeka ma ngaiaimwiin te maiu aei.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Aberaam 3:22–27. Tara naba Moan Tuua n teEuangkerio (31110), mwakoro 2.

2. Bwain reirei aika kainnanoaki:a. Boki aika tabu.b. Te taore ke te taore ae te beeba.c. Tamnei 1-1, Te Aonaaba (62196); tamnei 1-3, Iesu te Kristo (Kete n Tamnei n

te Euangkerio 240; 62572); tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri (62307); tamnei1-6, Te Bootaki ni Utu n te Tairiki (62521); tamnei 1-7, Te Utu ae Tatangira;tamnei 1-8, Kabutan te Toa (62021); tamnei 1-9, Tataro n te Moaningabong(62310); tamnei 1-10, Tataro n te Utu (62275); tamnei 1-11, Te Ataeinimwaaneae Bwabetitoaki (62018); tamnei 1-12, Te Ataeinaine ae Kamatoaki (62020);tamnei 1-13, Iotebwa Timiti (Kete n Tamnei n te Euangkerio 400; 62449).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin taian waaki ni kakukurei aika raraoi are ko nakamanenai

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Katoka te taore ke te taore ae te beeba iaon teuana te kaintekateka irarikiia ataei.Butiia ataei bwa a na teirake, tannako, ao n tekateka n tannako.

• E aera ngkai e aki teirake te taore?

• E aera ngkai ko kona n teirake?

Taekini kaokoro imarenaia ataei ao te taore. Buokiia ataei bwa a na ataia ae amaiu. Ngaia n tatabemaniia iai tamneia inanon rabwataia are e kamaiuia bwaaonga ni kona n noraaba, ni kakauongo, n teirake, ni kakamwakuri, ni iango,ao n taetae.

Ngaira Naati Tamnei Iroun Tamara are i Karawa

Manga rinanona ma ataei bwa ti kanga ni maeka ma Tamara are i Karawa bwanatina aika tamnei imwaain bungiakira nakon te aonaaba. Ti bon kukurei, ao titangiria ni maeka ma Tamara are i Karawa. Bon akea rabwatara aika iroura ngkai,ma bon iai tamneira. Kabwarabwara bwa te tamnei bon titebo taraana ma rabwa-tara ma bon akea irikona ao riina.

• Ko maeka iaa imwaain bungiakim nakon te aonaaba?

Anene Anenea “Ngai Natin te Atua” ma ataei (Anene n taromauri ma aia anene ataei,iteraniba 54). Kauringiia ataei bwa te Atua bon aran Tamara are i Karawa teuana.

Reirei

3

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 34 - ( )

9

Ngai natin te AtuaE kanako maiaiE anganai abau mweengauNgai ma tamau tinau

Kairirai ao kawakinaiKaota te kawaiReiai ae n na karaoiaBwa I kan tiku Irouna

Waaki ni Kakukurei Tuanga te ataei bwa e na tei irarikim. Kamanena aran te ataei, ni kabwarabwarabwa teuanne ke neienne e maeka ma Tamara are i Karawa imwaain bungiakinanakon te aonaaba, ao teuanne ke neienne bon te ataei ae te tamnei ae tangirakiiroun Tamara are i Karawa. Karaoa anne nakoia ataei n tatabemaniia.

Kabwarabwara bwa ibukina ae tangiriira Tamara are i Karawa, iai ana baire ibukira.Imwaain karikan te aonaaba, Tamara are i Karawa e weteia ni bootia natina nikabwarabwara ana baire. Ngaira ni kabane, ara karo, ao tarira ao mwaanerati mena ikekei.

E Kanakoira Tamara are i Karawa bwa ti na Maeka n te Aonaaba

Kaota te tamnei 1-1, Te Aonaaba. Kabwarabwara bwa te aonaaba bon iteranana baire Tamara are i Karawa. Iaan ana kairiiri Tamara are i Karawa, Iesu Kristoe karika te aonaaba ibukira. Ti kanakoaki bwa ti na bungiaki ikai ao ni karekeirabwatara.

Kaota te tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri. Tuangiia ataei bwa a na taetae iaonte tamnei. Tuangia bwa a ingainga nanora n roko nakon te aonaaba ao n reireiao ni ikawai rake. Ti roko n te aonaaba bwa merimeri n taian utu aika kona ntangiriira ao n tararuaira..

Tuangiia ataei bwa ngke ti roko n te aonaaba, ti anganaki rabwatara ma kunna,mwatiretina, raraana, ao riina. Tuangiia ataei bwa a na riringa oin baia.

• Ko kona n namakina te rii inanon baim?

• Ko kona n noora ao n namakina kunim?

• Ko kona n namakina am mwatireti?

Kauringiia ataei bwa tamneira inanon rabwatara e anganiira te maiu, ma ti aki konan nooria ke n riinga tamneira. Ti kona n noora ao n riinga rabwatara. Tuangiia ataeibwa bon te kakabwaia ae korakora reken rabwatara aikai.

Waaki ni Kakukurei Kabaibati n taekina te kamatenano ae kaotaki ikai ma ataei. Kotei bwain te rabwatangkana e taekinaki.

I Karabwarabwa Ibukin Matau

I karabwarabwa ibukin matau,Taningau, wiiu ao bwairiu;I karabwarabwa ibukin baiu ao anga ni baiu,Rangau, waeu ao taboniwaeu.(E anaaki man te kibu iroun Lucy Picco.)

Kabwarabwara bwa ngkai ti mena n te aonaaba ti ikawai rake ao n reiakini bwaaiaika mwaiti. Ngkai ti reiakina rinean karaoan bwaai aika eti, ti kona n rikirake ni

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 35 - ( )

10

katootonga Tamara are i Karawa ao Iesu. Aio bon iteran ana babaire Tamara arei Karawa teuana.

Tamara are i Karawa e Tangiriira bwa ti na Okiria n te Bong Teuana.

Kaota am tangira ibukin Tamara are i Karawa. Tuangiia ataei bwa n te bongteuana ao ko kan oki nakon Tamara are i Karawa bwa ko aonga n nooria ao nimanga mena irarikina. Kabwarabwara bwa aio naba iteran ana baire Tamara arei Karawa. E tangiriira n tatabemaniia bwa ti na oki ni maeka ma ngaia ngkana etoki maiura n te aonaaba. E tangiriira, ara karo, ao ara utu ni kabane bwa ti namanga maeka ma ngaia.

Kabwarabwara bwa te manga maeka ma Tamara are i Karawa ao Iesu, ti riai nibwabetitoaki ao ni kawakin tuua ni kabane. Kaoti boki aika tabu. Kabwarabwarabwa boki aika tabu a reireiniira taekan Tamara are i Karawa ao Iesu ao tera aea tangiria bwa ti na karaoia.

Kamanenaan tamnei aika karinanaki n te mwakoro ibukin te “Katauraoi”, a taeki-nna bwa tera ae tangiria Tamara are i Karawa bwa ti na karaoia n te aonaaba.E tangiriira bwa ti na tangiriia ara utu, ti na aki ti tabe ibukira, ti na nako n taro-mauri, kana te toa, tataro n te ingabong ao te tairiki, karaoa te tataro n te utu aote bootaki ni utu n te tairiki, ti na bwabetitoaki, ti na kamatoaki ao ni karekea teTamnei ae Raoiroi, ti na mare n te tembora, reiakina taekaia burabeti, ao n rikini katootonga Tamara are i Karawa ao Iesu.

Te Kakoaua Kaota am kakaitau ibukin Tamara are i Karawa ao ibukin ana baire ibukira.Kaungaia ataei bwa a na karaoa ae ataia bwa e eti n taai nako bwa aonga noki n te bongina ni maeka ma Tamara are i Karawa ao Iesu.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei

1. Katoaia ataei ma te mwakoro ni beeba are ko a tia ni korea i aona Ngai Natinte Atua, ao tuangiia ataei bwa a na bon korea tamnein teuanne ke neienne.Tuangiia ataei bwa a na kaota aia tamnei nakoia kaain te kiraati. Kaungaiaataei n tatabemaniia bwa a na taekina te bwai ae raoiroi ibukin teuanne keneienne n ana tai ni kaota te tamnei.

2. Buokiia ataei n atonga te kibu ae kaotaki ikai ao a na karaoi kaina ake a kaotaki:

Ana Karikibwai te Atua

E karaoa namwakaina te Atua (karaoa te mronron ni baim)Ao itoi aika ruberube (kauki tabon baim ao kaini ni katimoia baim)Ao e katikui i karawa (tabeki rake baim).E karaoa taai (karaoa te mronron ni baim ietan atum)Ao kaai aika maiu (katei rake baim)Ao uee (kamwangkongkoa baim)Ao man ni kiba aika uarereke aika kibakiba (katiotioi baim).(Man te Fascinating Finger Fun iroun Eleanor Doan. © 1951. Kamanenaakiman te kariaia.)

3. Korei i aon beeba aika kakaokoro titiraki aika kaotaki ikai. Manga rinanon tereirei ni katoaia ataei n angania bwa a na rinea te mwakoro ni beeba. Wareka

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 36 - ( )

11

te titiraki ao angan te ataei bwa e na kaekaa. Kaokiokia n aron kainnanoana nangania ataei bwa a na bane n reke aia tai.

a. Antai natin te Atua? (Ngai; bon aomata ni kabane.)b. Ti maeka ia imwaain bungiakira nakon te aonaaba? (I karawa ma Tamara are

i Karawa ao Iesu.)c. E aera ngkai Tamara are i Karawa e tuanga Iesu bwa e na karaoa te aonaaba

ibukira? (Bwa ti aonga ni karekei rabwatara ao n reiakina te bwai ae ti na riaini karaoia bwa ti aonga ni manga maeka ma Tamara are i Karawa ao Iesu.)

d. Tera ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga ni manga maeka ma Tamara are iKarawa ao Iesu? (Ongeaaba nakon tuua, ko na aki ti tabe ibukim, ko nabwabetitoaki, nakon te tembora, ao a bati riki. Tuangiia ataei bwa a na kaotate tamnei ae riai ngkana a kaeka te titiraki.)

e. Ti na maeka ma antai imwiin tokin maiura ikai i aon te aonaaba? (Tamaraare i Karawa ao Iesu ao ara utu.)

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Karekea ana kariaia am beretitenti n te Moanrinan, ni kaoa te karo bwa e na

uota ana merimeri nakon te umwanreirei. Karakiniia kaaro ao aron aia tangiranakoia natiia. Tuangiia ataei bwa uoman aia karo aika tangiriia: aia karo ikain te aonaaba ao Tamaia are i Karawa. Imwaain bungiakia merimeri nakon teaonaaba, a maeka ma Tamaia are i Karawa. (Te bwai ae na taraaki: Ko na riain atai aroia ataei n am kiraati, tabeman mai ibuakoia a kona n akea tamaia nimweengaia.)

2. Uota teuana ke uoua kaau aika toaraoi ae “Kau ni mwaane aika ababaki” nakonte kiraati. Taekinna bwa antai ae bwabwaini kaau aika bubura aikai. Anganiiaataei bwa a na kabotaua buburan aia kau ke waeia ma ake a bubura. Anganiiaataei bwa a na ikaruoruo n nakonako ni “Kau ni mwaane aika ababaki.”

3. Anenea ke taekini moan rain aika uoua n “I Lived in Heaven” (Children’sSongbook, p. 4).

I maeka i karawa rimoa, e bon koaua;I maeka ikekei ao I tangira ma aomata ae I kinaia ikekei. Ao ngkoe naba.(© 1987 iroun Janeen Jacobs Brady. Kamanenaaki man te kariaia.)

• Antai ae ti maeka ma ngaia i karawa? (Tamara are i Karawa ao Iesu aoaomata ni kabane.)

4. Buokiia ataei ni karaoa kain te kamatenano ae kaotaki ikai ngkana ko taekintaekana. Kabatia kaokiokana nakon are nanom.

Karaoa te mronron ngkai a bane n tei, n taubai. Taubai n tain te waaki nikakukurei.

Ti bane ni uaia ni maeka ma Tamara are i Karawa (a na bane ni katenaia,ni kanakoi baia nako nukan te mronron.).

E kanakoira nakon te aonaaba bwa ti na maeka iai (kamarangai ngkami nikabubura te mronron).

E anganiira ara utu bwa a na tangiriira ao n reireiniira (manga katenatenaingkami).

Ara utu a na buokira bwa ti na manga maeka ma ngaia (manga kamarangaingkami ni kabubura te mronron).

Reirei 3

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 37 - ( )

I Kona n Tataro nakonTamara are i Karawa

12

Te Kaantaninga Buokaia ataei bwa a na reirei n tataro nakon Tamara are i Karawa ao a na ataiaae e kakauongo.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Taniera 6. Tara naba Moan Tuua n teEuangkerio (31110), mwakoro 8.

2. Bwaai n Reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-9, Tataro n te Ingabong (62310); tamnei 1-10, Tataro n Utu (62275);

tamnei 1-14, Taniera inanon nneia Raian (Kete n Tamnei n te Euangkerio 117;62096); tamnei 1-15, Kakabwaiaan te Amwarake.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi are ko kankamanenai

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na anga te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuanga te ataei are e anga te tataro ni kaukuuki bwa e na tiku n tei i matan tekiraati. Kauringiia ataei bwa n te reirei ae nako a reiakina ae ti maeka ma Tamaraare i Karawa imwaain bungiakira. Tamara are i Karawa e a tia ni karuoira nakonte aonaaba.

• Ti na kanga n taetae ma Tamara are i Karawa ngkai ti mena n te aonaaba?

• Antai ae taetae nakoina (aran te ataei are e anga te tataro ni kaukuuki) ngkee tataro teuai (ke neiei)?

Buokiia ataei bwa a na ataia bwa ngkana ti tataro ti bon taetae raoi ma Tamaraare i Karawa.

Ti Kona n Tataro nakon Tamara are i Karawa

Kaota am koaua bwa e ngae ngke ti aki nooria, ma ti kona n tataro nakonTamara are i Karawa ao e na kakauongo nakon ara tataro.

Kaota tamnei 1-9, Tataro n te Ingabong.

• Tera ae karaoia te ataeinaine aei?

• Antai ae taetae nakoina?

• Tera n am iango ae taekinna te ataeinaine aei nakon Tamara are i Karawa?

Kamanena te tamnei 1-9, Tataro n te Ingabong ; tamnei 1-10, Tataro n Utu; aotamnei 1-15, Kakabwaiaan te Amwarake, n am tai ni marooro ma ataei bwa nningai am tai n tataro. Kabwarabwara bwa ti kona n tataro nakon Tamara arei Karawa n te tai are ti tangiria iai; taai aika ti tataneiai iai bon ngkana ti uti aongkana ti nang matu, n tain te amwarake, ma ara utu, ao ngkana ti kainnanoa

Reirei

4

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 38 - ( )

13

te buoka n taai aika onoti. Anganiia ataei bwa ana taui tamnei aika riai n am taini marooroakini.

E Reireiniira Iesu Kristo n Tataro nakon Tamara are i Karawa

Kabwarabwara bwa Iesu e a tia n reireiniira karaoan bwaai tabeua ngkana ti tataro.Ngkana ti katauraoi n tataro, ti iangoa Tamara are i Karawa.

• Tera ae ti karaoi ma baira ngkana ti tataro?

• Tera ae ti karaoia ma atuura ao matara ngkana ti tataro?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na katootonga te bwai are ko karaoia n am tai ni kabwa-rabwara aron te katauraoi nakon te tataro ni booti baim, ni kabaraka atuum,ao ni kamatui matam. Ko kona ngkanne n tuanga te ataei temanna bwa e natei i matan te kiraati, ao n tuangiia ataei ake tabeman bwa a na katootonga tebwai are karaoia teuanne ke neienne ngkai teuanne ke neienne e kaota aronte katauraoi n tataro.

Anene Kabatia anenean ke taekinan taekan “A Prayer Song” ma ataei (Children’sSongbook, p. 22). Karaoi kaina aika katautauaki n taekan te anene.

Ti kabaraaki atura n tataro n te bong aei,Ti bane ni booti baira,Ngkanne ti kamatui matara, ao n ara tai n tataroTi taetae ma Tamara are i Karawa

• Tera riki ae ti kona ni karaoia ni katauraoi nakon te tataro?

Kabwarabwara bwa ni mweengara, ngkana ti tataro i bon iroura ke n ara utu,ti aki ti booti baira, kabaraaki atura, ao ni kamatui matara, ma angiin te tai tikatorobubua.

Anene Kabwarabwara bwa iai bwaai aika onoti aika ti taekini ngkana ti tataro. Kabatiaanenean ke n taekini taekan kauouan kibun “I Pray in Faith I Tataro n Te Onimaki”(Children’s Songbook, p. 14). Tuangiia ataei bwa a na katea tabon baia teuana nikatoai bwaai aika aua aika onoti ae ti kona n taekini ngkana ti tataro.

I moanna n taekina “Tamara are I Karawa ae tangiraki”;I karabwa ibukin kakabwaia aika E anganai;Ma te nanorinano I butiia ibukin bwaai aika I kainnanoi,N aran Iesu Kristo, Amen.(© 1987 iroun Janice Kapp Perry. Kamanenaaki man te kariaia.)

• Ti na kanga ni moana ara tataro?

• Tera ae ti kona ni karabwa Tamara are i Karawa ibukina?

• Tera ae ti kona ni bubuti ibukina nakon Tamara are i Karawa?

• Ti na kanga ni motika ara tataro?

Tamara are i Karawa e Kakauongo Iroura Ngkana ti Tataro

Te Karaki Kaota tamnei 1-14, Taniera ni Nneia Raian. Karakina te karaki man Taniera 6.Kabaibati ni wareka te moan itera n te kibu 22 ni kabwarabwara bwa e aerangkai e aki ikoaki Taniera ngke e mena ni nneia raian.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 39 - ( )

14

Kabwarabwara bwa Taniera e kan tataro ibukina bwa bon te tua mairoun Tamaraare i Karawa ao ibukina naba bwa e tangiria ni karabwa Tamara are i Karawa ibukinana kakabwaia.

• Tera ae karaoia te uea ibukin Taniera ngke e tataro? (Tara Taniera 6:16.)

• Tera ae riki nakon Taniera ngke e mena ni nneia raian? (Tara Taniera 6:22.)

• Ko kanga n ataia bwa e kakauongo Tamara are i Karawa nakon ana tataroTaniera? (Tara Taniera 6:23.)

Kakoaua Taekina te tai teuana ngke e kakauongo Tamara are i Karawa nakon am tataro.Butiia ataei bwa a na taekina aia atatai aika tia n reke irouia man te tataro.

Tuangiia ataei bwa ko kakaitau ngkai ko kona n tataro nakon Tamara are iKarawa, ao kakoaua nakoia bwa Tamara are i Karawa e kakauongo nakoirangkana ti tataro.

Ngkana ko butia te ataei temanna bwa e na karaoa te tataro ni kainiin, mangarinanon aron te katauraoi nakon te tataro.

• Tera ae ti na karaoia ngkana ti katauraoi nakon te tataro? (Booti baimi, kabarakaatumi, ao kamatui matami.)

• Tera te moan bwai ae riai n taekinna (aran te ataei) n te tataro?

• Tera ae konaa ni karabwa Tamara are i Karawa ibukina (aran te ataei)?

• Tera ae konaa ni butiia Tamara are i Karawa ibukina (aran te ataei)?

• E na kanga (aran te ataei) ni motika ana tataro?

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kakiba rakea te bwai ae maraurau, n aron te baeki ni biin ke te booro, nakoiaataei. Ngkana e a tia n reke aia tai ataei n tatabemaniia n tikoba te bwai anne,butia teuanne ke neienne bwa e na kabwanina te kibuntaeka aei “NgkanaI tataro, I kona ni karabwa Tamara are i Karawa ibukin .”E kona ni kaeka te ataei ni kangai, “Au utu.” Ngkana a bane n tia n reke aiatai ataei, manga kaoka te waaki ni kakukurei ao tuangiia ataei bwa a na taekinibwaai ae a kona ni bubutia Tamara are i Karawa ngkana a tataro. Ko kona nikaotii tamnei ni buokiia ni karekei aia iango.

2. Anenei ke taekini taekan “A Song of Thanks” (Children’s Songbook, p. 20),ni karaoi kaina aika kaotaki inano:

Ti karabwako [Tamara are i Karawa] ibukin te aonaaba ae moan te tamaroa(Kamronroni baim ni katootonga te aonaaba);

Ti karabwako ibukin te amwarake ae ti kanna (bakaea ae ko karina te amwarakei wiim);

Ti karabwako ibukin mannikiba aika anene (katomai tabonibaim ma waebuamni katootonga wiin te mannikiba);

Ti karabwako, te Atua, ibukin bwaai ni kabane (taakin nako baim)!(Man te First Year Music iroun Hollis and Dann. © 1957 by D. C. Heath andCompany. Manga boretiaki man te kariaia.)

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 40 - ( )

15

3. Anaa te kibu ae “I Karabwarabwa ibukin Matau,” kotei bwain rabwatam ngkanaa atongaki:

I karabwarabwa ibukin matau,Taningau, wiiu ao bwairiu;Karabwarabwa ibukin baiu ao anganibaiu,Rangau, waeu ao taboniwaeu.(E anaaki man te kibu mairoun Lucy Picco.)

4. Tuangiia ataei bwa a na karaoa aia kaotioti iaon Taniera ni nneia raian. Kokona ni uoti kunikai ibukin te kaotioti. Ngkana ko aki kan kabwanina te karakini karaoia bwa te kaotioti, tuangiia ataei bwa a na bakaea ae ngaiia raianaika bekorara, ao ngkanne tuangiia bwa a na kaini wiia bwa aongkoa e akaini te anera.

5. Anenea ke taekini taekan “Thanks to Our Father” (Children’s Songbook, p. 20).

6. Tuangiia ataei bwa a na korei tamnein bwaai aika a kona iai ni karabwa Tamaraare i Karawa ngkana a tataro. Korea Ngkana I tataro, I kona ni karabwa Tamaraare i Karawa ibukin: ni katoai tamnei.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kauringiia ataei bwa ngkana ti tataro ti taetae nakon Tamara are i Karawa,

ae E tangiriira ao e kakauongo nakoira. Buokia ataei n taekina te kibu aekaotaki ikai:

I tangira Tamau are i Karawa;I karabwa ngkana I tataro.E tangirai Tamau are i Karawa;E ongo bwaai ake I taekini.

2. Buokia ataei n taekina teuana ke ni kauoua kiibu aika kaotaki ikai, ni karaoimwaieia aika riai:

Ti booti baira, ti kabaraki atuura,Ti kamatui matara, ti a tauraoi ngkai.

Ti booti baira ao ti kabaraki atuuraAo ti kakauongo ngkana e taekinaki te tataro.

3. Katanei baia ataei n tatabemaniia iaon te mwakoro ni beeba. Taekini bwaai aeti riai ni karaoi ma baira ao anganibaira n ara tai n tataro. Anganiia ataei bwa ana karani tamnein baia are a kataneaki. Korea araia ataei ni katoai aia tamnei.

Reirei 4

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 41 - ( )

Iesu Kristo bon NatinTamara are i Karawa

16

Te Kaantaninga Buokaia ataei bwa a na ataia ae Iesu Kristo bon natin Tamara are I Karawa.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Mataio 3:13–17 ao Ruka 1:26–35; 2:1–7, 41–52.Tara naba Moan Tuua n te Euangkerio (31110), Mwakoro 3.

2. Man ana kariaia te beretitenti n te Moanrinan, kaoa ana karo temanna te ataeibwa e na roko n taekina rongorongon natina ngke teuanne ke neienne bon temerimeri. Buutia bwa e na uoti tamneina ao ana bwai n takakaro ae mamatenanona iai, ngkana e kona. Kaunga bwa e na kaota ana tangira ibukin natina.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoakia. Te Baibara.b. Tamnei 1-16, Bungiakin Iesu Kristo (Kete n Tamnei n te Euangkerio 201;

62495); tamnei 1-17, Iesu ngke te ataeinimwaane n te Tembora (Kete nTamnei n te Euangkerio 205; 62500); tamnei 1-18, Ioane te Tia Bwabetitongke e Bwabetitoa Iesu (Kete n Tamnei n te Euangkerio 208; 62133).

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi aika ko tangiriani kamanenai.

Te bwai ae na taraaki iroun te tia reirei: Ngkana ko taetae iaoia kaaro n te reirei aei,ko riai n atai aia kangaanga ataei n am kiraati are akea aia karo ni mweengaia.Katuruturua bwa ngaira ni kabane iai Tamara are i Karawa ae tangiriira. Ngkana iaii buakoia ataein am kiraati ae a kauaei aia karo, kabwarabwara bwa kaaro aikakauaei a tangiriira naba ao a tararuaira.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na anga te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Titirakinia ataei ngkana a kina te irua. Kaoa natin te irua bwa e na kaotia nakoiakaain te kiraati. Tuanga te karo bwa e na taekina natina nakoia ataei. Kaoia ataein tatabemaniia nako bwa a na taekina te bwai teuana ibukin aia karo teuanne keneienne, n aron karan irana ke ana mwakuri.

Iesu Kristo Bon Natin Tamara are i Karawa

Tuangiia ataei bwa ngaia n tatabemaniia bon uoman tamaia: tamaia iaon te abaao Tamaia are I Karawa. Tamara are i Karawa bon taman tamnei aika inanonrabwatara. Iesu bon ti temanna tamana, ibukina bwa Tamara are I Karawa bontaman tamnein Iesu ao rabwatana. Ngaia anne bukina ae Iesu e aranaki bwaNatin te Atua.

Te Karaki Kaota tamnei 1-16, Bungiakin Iesu Kristo, ao karakina bungiakin Iesu, n aron aree kuneaki n Ruka 1:26–35 ao 2:1–7. Katuruturua bwa te anera e tuanga Maria

Reirei

5

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 42 - ( )

17

bwa natina bon Natin te Atua. Okirikaki nakon te tamnei n am tai n titiraki iaontitiraki aika kaotaki ikai:

• E nga te aomata ae tinan Iesu?

• Antai arana? (Tara Ruka 1:27.)

• Antai te mwaane ane n te tamnei? (Tara Ruka 1:27.)

• Antai taman Iesu? (Tamara are i Karawa. Iotebwa bon te mwaane ae raoiroi aerineaki iroun Tamara are i Karawa bwa e na tararua Maria ao Iesu.)

Anene Tuangiia ataei bwa a na tei n anenea ke n taekin mwanewen “Away in a Manger”(Children’s Songbook, p. 42). Otoi kaina aika riai ni baim ao anganibaim n aronare katautauaki ni mwanewena.

Ni nneia maan n amwarake, akea nnena ni matu,Te Uea Iesu te tei e wene iaiItoin ni karawa a baraki n taraiaTe Uea Iesu te tei, e matu ni kanaia maan te uteute

Iesu e Tangira Tamara are i Karawa ao E Ongeaaba Irouna

Te Karaki Kaota tamnei 1-17, Te ataeinimwaane ae Iesu n te Tembora, ao karakina karaki-nan Iesu n te Tembora, n aron are kuneaki n Ruka 2:41–52. Katuruturua bwa Iesue nakon te tembora ibukina bwa e tangira Tamana are i Karawa ao e tangiria nreireinia aomata taekana.

• Tera ae karaoia Iesu n te Tembora? (Tara Ruka 2:46.)

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni kabatia karaoan te kamatenano ae iai mwaienaae kaotaki ikai:

E nakon te tembora Iesu te Teei (nakonako n te tabo are ko tei iai)Imwaain ae rikirake ni korakora ao n ananau (tabekirake baim ni waerake)Ni karaoa ana mwakuri Tamana (taakini baim)Ibukina bwa e tangiriira ni kabane (rabwatiko).

Te Karaki Kaota tamnei 1-18, Ioane te Tia Bwabetito ngke e Bwabetitoa Iesu, ao karakinakarakinan bwabetitoakin Iesu, n aron are e kuneaki ni Mataio 3:13–17. Kabwara-bwara bwa Iesu e bwabetitoaki ibukina bwa E tangira Tamana are i Karawa aoe tangiria n ongeaaba irouna. Iesu e tangiria ni karaoa te banna ni katooto aeraoiroi ibukira. Kabaibati ni wareka te kibu 17 (moanna man Natiu ae tangirakiTeuaei), ao kabwarabwara bwa aikai ana taeka Tamara are i Karawa. Tamaraare i Karawa e kukurei ngke e bwabetitoaki Iesu.

• Ko a tia n noora temanna te aomata ni bwabetitoaki?

Kabwarabwara bwa te anga teuana ae a kona iai ataei n ongeaaba nakonTamara are i Karawa ao ni kaotia bwa a tangiria bon man bwabetitoakia ngkanae koro waniua aia ririki.

Kakoaua Kaota am kakoaua bwa Iesu Kristo bon natin Tamara are i Karawa. Kaota amtangira ibukin Iesu ao am kakaitau ae ko namakinna ibukina.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 43 - ( )

18

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kabaraki ni kateniua tamnei man te reirei iaon toan rangam ke iaon te taibora.Kaoa te ataei temanna bwa e na rinea teuana te tamnei, kaotia nakoia kaain tekiraati, ao karakina karakinana are kabwarabwaraaki n te tamnei. Karaoa aearon aei nakon tamnei ake uoua.

2. Tuangiia ataei bwa a na anenea ke n taekina mwanewen te moan kibun“Tuangai Karakinan Iesu” (Children’s Songbook, p. 57).

3. Tuangiia ataei bwa a na karaoa kain karakinan bungiakin Iesu, ni kabonganaibwaai aika beebete n aron te taore, te ninira, ao rabunan te atu.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kaota tamnei 1-16, Bungiakin Iesu Kristo, ao titirakinia ataei bwa antai te meri-

meri are n te tamnei. Tuangiia rongorongon bungiakin Iesu.

Kabwarabwara bwa ai tiaki ngkai te merimeri Iesu. E a ikawai, ao bon a na tiaibuobuoki Tamara are i Karawa ae te kabanea ni kakaawaki. Kaota tamnei 1-3,Iesu te Kristo, ao tuangiia ataei bwa Iesu e tangiriira ao e buokiira n aangaaika bati.

2. Tuangiia ataei bwa a na teirake ao n taekini taeka aikai “Iai Ngkoa te Mwaaneae te Tino” (Children’s Songbook, p. 249). Karaoi kaina ae te toro ibukin temoan kibu ao te tei n tabeki rake baim ibukin te kauoua ni kibu.

Te merimeri ngai ngkoa, merimeri, merimeri,Te merimeri ngai ngkoa, ae uarereke, uarereke, uarereke.

Ngkai I a rikirake ni bubura, bubura, bubura,Ngkai I a rikirake ni bubura, ananau, ananau, ananau!

3. Marooro ma aia karo kaain am kiraati imwaaina ni karekei tamneia kaain amkiraati ngke merimeri, ke bwaai n takakaro aika a takakaro ma ngaai. Kaotibaikai nakon te kiraati. Kaotia bwa antai te merimeri ni katoai tamnei ke areana bwai te bwai n takakaro. Kabwarabwara bwa ngke merimeri ngaia, titebotaraakiia ma are n taian tamnei ao n takakaro ma bwaai n takakaro.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 44 - ( )

Tamara are i Karawaao Iesu a Tangirai

19

Reirei

6Te Kaantaninga Buokaia ataei n tatabemaniia n namakinna bwa Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo

a tangiriira n tatabemaniira.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Mareko 10:13–16; Ioane 3:16; ao 3 Nibwaai17:11–12, 21–24.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao Ana Boki Moomon.b. Te tirotaam ae uarereke.c. Tamnei 1-1, Te Aonaaba (62196); tamnei 1-3, Iesu te Kristo (Kete n Tamnei

n te Euangkerio 240; 62572); tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti (Kete n Tamnein te Euangkerio 403; 62470); tamnei 1-19, Kristo ma Ataei (Kete n tamnein te Euangkerio 216; 62467); tamnei 1-20, Iesu ngke E kakabwaiaia NatiiaNibwaaite.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi are ko tangiriani kamanenai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Iobai ma ataei n tatabemaniia. Atonga aran te ataei ao tuangiia n tatabemaniiate bwai ae ko tatangiria iroun teuanne ke neienne.

Titirakinia ataei n tatabemaniia bwa a na atonga aran temanna ae tangira teuanneke neienne ao taekina te bwai ae kakaraoia te aomata anne ae namakina iai ae etangiraki teuanne ke neienne.

Kabwarabwara bwa te reirei aei bon rongorongoia uoman aomata aika tangiriirani kabane. Anganiira te aonaaba ae tikiraoi ao te euangkerio ao te Ekaretia.

• Antai aomata aika uoman aikai ae a tangiriia aomata ni kabane? (Tamara arei Karawa ao Iesu Kristo.)

Te Karaki Kaota tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti. Tuangiia ataei bwa a na buokiko ni karakinakarakinan te bwai are e riki n te tamnei.

• Ko uringnga bwa antai aomata n te tamnei aei?

• Tera ae a karaoia?

Anganiira Kakabwaia Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo

Kauringia ataei bwa imwaain rokora n te aonaaba, ti maeka ma Tamara are iKarawa ao Iesu Kristo. A baireia ibukira bwa ti na nakon te aonaaba bwa tiaonga n reirei ao n rikirake. A kinaira ao a tabeakiniira.

Kaota tamnei 1-1, Te Aonaaba.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 45 - ( )

20

• Tera ae tuangaki Iesu Kristo iroun Tamara are i Karawa bwa e na karaoia ibukira?

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e tuanga Iesu bwa e na karika teaonaaba ao bwaai ni kabane ake iaona. Buokiia ataei bwa a na ataia bwaTamara are i Karawa ao Iesu a bairei bwaai ni kabane ake ti kainnanoi ibukinmaiura ao kukureira. Bwaai aikai a kauringira aia tangira ibukira.

• Tera bwaai aika kauringira ae a tangiriira Tamara are i Karawa ao Iesu?(A kona ni kaairaki bwaai n aron aikai ni kaekaana te utu, raora, te Ekaretia,aroka, ao maan.)

Anene Anenea ke taekin mwanewen “My Heavenly Father Loves Me” (Children’sSongbook, p. 228), ni kamanenai kaina aika kaotaki inano. Ngkanne tuangiiaataei bwa a na tei n anenea te anene ma ngkoe.

Ngkana I ongo (katokai baim iaon taningam)tangin te mannikiba (kauki ao kainitabon baim n aron wiin te mannikiba)

Ke I tara (tararake) karawa ae mawaawa (tabeki baim ni kamwangkongkoi),Ngkana I namakina te karau iaon ubu (katea kain bwakan te karau n tabonibaim)Ke te ang ngkana e karekare (kamwakuri baim ni ka-uaai nako moa ao rikaaki),Ngkana I ringa te rooti ae maraurau (bakaea ae ko ringa ke ko aroka te uee)Ke I nakonako i rarikin te aroka ae beeboro (nakonako n te tabo are ko tei iai),I kukurei ngkai I maeka n te aonaaba ae tikiraoiE karaoia Tamara are i Karawa ibukiu (taakin nako baim ao anganibaim).

Kaota tamnei 1-3, Iesu te Kristo.

• Antai aei?

• Antai taman Iesu?

Wareka te moan itera ni Ioane 3:16 (ni karokoa Natina) ao kabwarabwara bwa tekabanea ni korakora ni kakabwaia ae e a tia n anganiira Tamara are i Karawabon kanakoan Iesu Kristo nakon te aonaaba.

Iesu E Kaota Ana Tangira ibukiia Ataei

Te Karaki Kaota tamnei 1-19, Kristo ma Ataei. Karakina karakinan Iesu ngke E kakabwaiaiaataei, n aron are e kuneaki ni Mareko 10:13–16.

Kaotia ae Iesu e karekea Ana tai n tangiriia ao ni kakabwaiaia ataei e ngae ngkea taku taan iriiria bwa e aki riai ni katabeaki irouia ataei.

• Tera ae karaoia Iesu ngke a roko ataei? (Tara Mareko 10:16.)

• Tera n am iango aia namakin ataei ibukin Iesu?

Anene Anenea ke taekini mwanewena, ma ataei “Jesus Loved the Little Children”(Children’s Songbook, p. 59).

Iesu E tangiria ataeiAika uarereke n arouE na kakabwaiaia ao ni buokiiaAo ni katokaia iaon rangana

Te Karaki Kaota tamnei 1-20, Iesu ngke E Kakabwaiaia Natiia Nibwaite. Kabwarabwarabwa imwiin maten Iesu, e kawaria aomata I America. America e raroa man tetabo are e maeka iai Iesu n te aonaaba.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 46 - ( )

21

Karakina karakinan Iesu ngke E kakabwaiaia natiia Nibwaite, n aron are e kuneakin te ka 3 Nibwaai 17:11–12, 21–24. Kabwarabwara bwa Iesu e kakabwaiaia ataeitemanna imwiin temanna.

• E kanga ni kaota ana tangira Iesu ibukiia ataei?

• Ko kanga n ataia bwa e tangiriko Iesu?

Waaki ni Kakukurei Kabatia tain taekinan te kibu ae kaotaki ikai ma ataei, ni karaoi kaina aika kaotaki:

Iesu E Tangiriia Ataei ni Kabane

Iesu e tangiriia ataei ni kabane (taakini baim),Aika a bon uarereke (kamanena baim ni kaota rietan te tei),Te merimeri ni nnena (karaoa baim bwa nnen te tei ni bwabwakoaki),Aika a bubura ao ananau (katei baim ni karietai iaon atum).(Man Finger Fun for Little Folk iroun Thea Cannon. © 1949 iroun te StandardPublishing Company, Cincinnati, Ohio. Kamanenaaki man te kariaia.)

Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo a Tangiriira n Tatabemaniira

Buokiia ataei bwa a na ataia bwa a kakaawaki n tatabemaniia iroun Tamara arei Karawa ao Iesu. Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriiran tatabemaniira ao a kinaira n arara.

Waaki ni Kakukurei Tabeka te tirotaam ao tuangia ataei bwa a na waerake temanna imwiin temanna.Ngkana e roko te ataei ao e tara te tirotaam, taekina, “Aio bon (aran te ataei),ao Tamara are i Karawa ao Iesu a rangi n tangira (aran te ataei).”

Te Kakoaua Kaota am kakoaua bwa Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo a maiu ao a tangiriiran tatabemaniira. Kaota nanom ni kakaitau ibukin kakabwaia aika bati are a tia nanganiko Tamam are i Karawa ao Iesu.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Anenea ke taekina mwanewen “Jesus Is Our Loving Friend” (Children’sSongbook, p. 58). Katoaia ataei ma katooton bwaai n reirei aika tibwatibwaaki“Jesus Is Our Loving Friend” (n tokin te reirei), ao anganiia ataei bwa a nakarana aia bwai n reirei are tibwatibwaaki.

2. Anenea ke taekina mwanewen “I Ataia ae Maiu Tamau” (Children’s Songbook,p. 5).

3. Kaoti tamnein bwaai are a tia n anganiira Tamara are i Karawa ao Iesu, n aronte tembora, maan, uee, utu, raoraora, mweengara, te auti ni bootaki, ke bokiaika tabu. (A kona ni karekeaki tamnei man te tabo n tangoboki n te auti nibootaki, te Kete n Tamnei n te Euangkerio, ke ana maekatiin te Ekaretia.)Buokiia ataei bwa a na ataia bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tia nanganiira baikai ibukina bwa a tangiriira.

4. Uota te bwai teuana, n aron te bwatoro ni moi ae akea kanoana, ae kona nikaminoaki bwa te bwai ni koto. Katekatekaia ataei n te mronron iaon tano aokatuka te bwatoro i nuuka. Kaminoa te bwatoro iaon tano. Ngkana e kotea teataei temanna, te ataei anne e na atonga te bwai teuana ae a tia n anganiiraTamara are i Karawa ao Iesu are oti iai aia tangira ibukira. Buokiia ataei n tata-

Reirei 6

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 47 - ( )

22

bemaniia ni iangoa ana kaeka ngkana e roko ana tai teuanne ke neienne.Imwiin ana kaeka te ataei, angan teuanne ke neienne bwa e na kaminoa tebwatoro bwa e na kotea te ataei temanna.

5. Katauraoa te baoki ke te baeki ae kanoaki ni bwaai aika bati aika ti kainnanoiibukin maiura n te aonaaba, n aron te amwarake, te ran, ke kunnikai. Kabwarab-wara bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a bairea te aonaaba ibukira bwa ti namaeka iai. Kabwarabwara bwa kanoan te baoki ke te baeki bon bwaai tabeuaake ti kainnanoi ibukin maiura n te aonaaba. Anganiia ataei kaeka iaon te bwaiteuana ni karokoa a kona ni keetina bwa tera. Ngkana a tia ni keetina, kaotina-koa te bwai anne man te baoki ke te baeki. Reitanako te takakaro ni karokoa atia ni bane ni keetini bwaai ataei.

6. Karaoa te baeti (badge) ae kangai A Tangirai Tamara are i Karawa ao Iesu ibukiiaataei ni kabane bwa a na bwaina ke ni uoti nakon mweengaia. Ko kona ni kani-mwa te baeti irouia ataei n tatabemaniia ke ko katinetinea te baeti n te kora aokatinea n roroan te ataei. Ko kona ni karabai taian baeti iaan aia kaintekatekaimwaain te reirei ao tuangiia ataei bwa a na kakaea.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Buokiia ataei n taekini mwanewena ao ni karaoi kain te kibu ae kaotaki ikai:

Ngkana ko rangi, rangi n ananau (katei ni waerake baim),Iai nnem n te umwantabu.Ngkana ko rangi, rangi ni uarereke (tooro kauangi),Iai nnem n te umwantabu.

Ananau (katei ni waerake baim),Uarereke (tooro kauangi),Ananau (tooro kauangi),Uarereke (tooro kauangi)—A tangiriira Tamara are i Karawa ao Iesu.

2. Taekina te kibu ae kaotaki ikai ao buokiia ataei ni karaoa kaina are kaotaki:

Tamara are i Karawa e Kinaai

Tamara are i Karawa e kinaai (kotoiko)Ao te bwai ae I kan kakaraoia.E ata arau ao nneu ni maeka (karaoa taubukin te auti ni kabooi tabonibaim).I ataia e tangirai, naba (katabiroi baim n taui tabon angam ni kooniko).

E ataa te bwai ae I kukurei iai (katokai tabon baim iaon wiim ae wiingare).E ataa te bwai ae I nanokaawaki iai (katokai tabon baim iaon wiim ae aki

wiingare).I ataia e kan buokai (kotoiko),Ao anne te bwai ae kakukureiai!

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 48 - ( )

Iesu Bon Raora ae Tatangira

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 49 - ( )

E Buokai te Tamnei ae Raoiroi

24

Te Kaantaninga Buokiia ataei bwa a na ataia bwa te Tamnei ae Raoiroi e buokiira.

Te Katauraoi 1. Tataromwaaka ni kamatebwaia Ioane 14:16–17; 2 Nibwaai 32:5; Moronai 10:4–5;ao Doctrine and Covenants 39:23; 130:22. Tara naba Moan Tuua n te Euangkerio(31110), mwakoro 7.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao katooton te Doctrine and Covenants.b. Te bwai ae a tataneiai iai ao te baeki ae aki kona n nora kanoana.c. Tamnei 1-3, Iesu te Kristo (Kete n Tamnei n te Euangkerio 240; 62572);

tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti (Kete n Tamnei n te Euangkerio 403; 62470).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi are ko tangiria nikamanena.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuanga temanna te ataei bwa e na kawariko. Wirikirikina te bwai teuana ibukin teTamnei ae Raoiroi I taningana, n aron “Te Tamnei ae Raoiroi e buokiia Tamara arei Karawa ao Iesu.” Kaokiokia ma ataei n tatabemania n te kiraati (ko kona n tae-kina ae titebo nakoia ataei n tatabemania). Titirakiniia ataei bwa ataia bwa antaiae ko na taekinna n te bong aei. Kabwarabwara bwa ko na taekina aia tia ibuo-buoki Tamara are i Karawa ao Iesu, are te Tamnei ae Raoiroi.

Kaota tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti. Kotea Tamara are i Karawa ao Iesu ao kabwa-rabwara bwa iai rabwataia ae titebo tarakina ma rabwatara. Kabwarabwara bwa teTamnei ae Raoiroi bon titebo n anga aika mwaiti ma Tamara are i Karawa ao Iesu.E tangiriira ao e buokiira. Ma akea rabwatana n aron Tamara are i Karawa ao Iesu.Bon te tamnei are e kona ni karaurau ni karini iango n ara iango ao e anganiiranamakinan te kukurei ao te karaunano.

Te Tamnei ae Raoiroi e Anganira te Karaunano ao te Buoka

• Ngkana ko maraki ke ko nanokawaki, e kanga tinam ke tamam ni karauananom ao n anganiko te namakin ae tamaroa?

Kaota tamnei 1-3, Iesu te Kristo. Tuangiia ataei bwa Iesu e ataia bwa ana reirei,taan buokia, a na bon nanokawaki ngkana e mate, ngaia are e tuangiia bwa e nabutia Tamana are i Karawa bwa e na kanakomaia te Tia Karaunano ni buokiiabwa a na aki nanokawaki (tara Ioane 14:16–17).

Tuangiia ataei bwa te Tia Karaunano bon te Tamnei ae Raoiroi, ao e kona ni karauananora, naba. Kabwarabwara bwa ngkana ti nanokawaki ke ti un, Tamara are iKarawa e na buokira ni kanakoa te Tamnei ae Raoiroi bwa e na karaua nanora.

Reirei

7

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 50 - ( )

25

Te Karaki Kabwarabwara bwa te Tamnei ae Raoiroi e kona ni kauringira ao ni kairiirirangkana ti kainnanoa buokara. Taekinna n oin am taeka te karaki ae kaotaki ikaiiaon Harold B. Lee ngke e uarereke, are e riki bwa te ka-tengaun ma temannani Beretitenti n te Ekaretia:

“Tao waniua au ririki, ke I uarereke riki, ngke e kairai tamau nakon te tabo ni mann te tabo ae raroa ma mweengara. Ngke e tabe ni mwakuri I kataia ni katabeta-beai ma bwaai are a kakaraoi ataeinimwaane. E bon kabuebue ao ni bubu tebong arei ao I takakaro ni karokoa I a kua. I tinanikun te oo ao bon iai te auti aeuarereke ae e mane are e tara ni kakaongora irou. N au iango ao I iangoa te autiae mane aei bwa ana auti te uea are N na nako ni mataku iai, ngaia are I a nakon tamwarakea te oo bwa N na nakon te auti ae mane. Iai te bwana ae roko irouae taekina te bwai ae rangi ni kakaawaki, ‘Harold, tai nako ikekei.’ I tarataranako ni kakaea ae wetea arau. Tamau e mena i kiraroa i tabon te marae are teu-ana. E aki kona n noora te bwai ae I karaoia. Bon akea te tia taetae ae I nooria.Ngkanne I ataia ae iai ae I aki kona n nooria ae kauringai bwa N na aki nako ike-kei. Tera ae mena ikekei, N na bon aki kona n ataia, ma I reiakinaki ngke te ataeingai bwa iai aomata aika ti aki kona n nooria ae a kona n taetae nakoira” (n teConference Report, Mexico City Mexico Area Conference 1972, pp. 48–49).

Kabwarabwara bwa n tabetai te Tamnei ae Raoiroi e kabaibaiti ni wirikiriki, n aronare e karaoia nakon Beretitenti Lee, ma angiin te tai e anganiira te namakin ibukinte bwai ae ti riai ni karaoia ao are ti na aki.

Te Tamnei ae Raoiroi e Buokiira Bwa ti na Ataa te Eti

Kabwarabwara bwa Te Tamnei ae Raoiroi e tangiriira ao e buokiira n rinea te eti.Tuangiia ataei bwa a na iangoi bwaai tabeua are a tia ni karaoi aika raoiroi, naron te ongeaaba nakoia aia karo, buokaia tabeman, ao karaoan aia tataro.

• Tera am namakin ngkana ko karaoi bwaai aika eti?

• Tera am namakin ngkana ko karaoi bwaai aika bure?

Kabwarabwara bwa te Tamnei ae Raoiroi e buokiira n ataa te kaokoro imarenante eti ao te bure ngkana e anganiira te namakin ae raoiroi, te namakin ae aabuengkana ti karaoa te bwai ae eti ao namakinan te nanokawaki ngkana ti karaoa tebwai ae bure.

Tuangiia ataei bwa a na tibwauai taai ngke a namakina ae raoiroi, ae kakukureiibukina bwa a karaoa aia rinerine ae eti ke a buoka temanna. Buokiia bwa a nakina ana kairiiri te Tamnei ae Raoiroi.

Anene Anenea ke taekina mwanewen “Kakauongo, kakauongo” (Children’s Songbook,p. 107) ma ataei.

Kakauongo nakon te bwanaa ae maaraara n rau!Kakauongo! Kakauongo! Ngkana ko riai ni karaoa te rinerine.E na kairiko n taai nako.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 51 - ( )

26

Te Tamnei ae Raoiroi e Buokiira bwa ti na Ataia bwa Tamara are i Karawa aoIesu Kristo a bon Koaua

Kabwarabwara bwa te Tamnei ae Raoiroi e kona ni buokira n ataia bwa ebon koaua te bwai teuana. Kaota te baeki are iai te bwai inanona nakoia ataei.Tuangiia ataei bwa iai te bwai inanon te baeki, ma tai kaota te bwai anne nakoia.

• Iai te bwai teuana inanon te baeki aei?

Kabwarabwara bwa e ngae ngke aki kona n noora te bwai are n te baeki ataei,ataia bwa iai ibukina bwa ko a tia n tuangiia bwa iai ikekei. E ngae ngke ti tabe-man aomata ae a tia n noora Tamara are i Karawa ao Iesu, te Tamnei ae Raoiroie kona ni buokiira bwa ti na ataia ae Tamara are i Karawa ao Iesu a bon koauaao a tangiriira. Kabwarabwara bwa te ataibwai aei e aranaki bwa te kakoaua.N tabetai aomata a kaota aia kakoaua n tain bobootakin te Ekaretia ao a tua-ngiira bwa ataia ae maiu Iesu. Te Tamnei ae Raoiroi e a tia ni buokia bwa a naataia ae koaua aio.

Ti Kona ni Karekea ana Bwai n Tituaraoi ae te Tamnei ae Raoiroi

Taekina am namakin ngke ko bwabetitoaki ao ni kamatoaki. Taekina am namakinngke a katokai baia iaon atuum mwaane aika iai irouia te nakoanibonga aoanganiko ana bwai n tituaraoi ae te Tamnei ae Raoiroi.

Kabaibati ni wareka Doctrine and Covenants 39:23 rinanon te Tamnei ae Raoiroi.Kabwarabwara bwa ngkana a koro waniua aia ririki ataei ao a bwabetitoaki ao akamatoaki, a na kona ni karekea te bwai n tituaraoi ae te Tamnei ae Raoiroi.

Kakoaua Kaota am kakaitau ibukin te Tamnei ae Raoiroi ao tuangiia ataei bwa e kanga teTamnei ae Raoiroi ni karaua nanom ao ni buokiko n ataa te bwai ae eti.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Buokiia ataei n anenea ke n taekin mwanewen “The Still Small Voice”(Children’s Songbook, p. 106)

2. Kaoti tamneia aomata aika karaoi bwai aika raoiroi, n aron te ibuokanibwai aote ibuobuoki imarenaia. Titirakinia ataei bwa tera aia namakin ngkana a karaoibwaai aika raoiroi. Kabwarabwara nakoia ataei taai are aomata a karaoi bwaaiaika raoiroi ao bwaai aika buakaka, n aron ae a buoka tinaia, te unun matariia, ibuokanibwai n aia bwai n takakaro, ao n aki ongeaaba nakoia aia karo.Tuangiia ataei bwa ana wiingare ngkana e raoiroi te mwakuri ao a na matanokunoku ngkana e aki raoiroi te mwakuri.

3. Taekinna n te bwana ae amarau, “Aomata ni kabane are kam ongo bwanaau,katoka tabon baim i aon bwairim. Aomata ni kabane are kam ongo bwanaau,katokai baimi i aon atumi.” Reitianako, ni kabonganai bwaain te rabwata aketabeua, ni karokoa a bane ni kakauongo ataei nakon bwanaam ae amarau.Kabwarabwara bwa e ngae ngke ko amarau n taetae, ngke a kakauongoataei, a kona n ongo bwanaam ao ni iri am kaetieti. Kabwarabwara bwa teTamnei ae Raoiroi e taetae nakoira n te bwana ae amarau. Ngkana ti kakauo-ngo raoi e na tuangiira bwaai aika kakaawaki.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 52 - ( )

27

4. Taekinna n oin am taeka te karaki ae kaotaki ikai iaon Beretitenti WilfordWoodruff, te kaaman ni Beretitenti n te Ekaretia:

N te tairiki teuana ngke a mwananga Beretitenti Woodruff, buuna, ao amannatiia, a tiku ni matu n ana auti raoraona. Teniman ataei a matu n te auti aoBeretitenti Woodruff, buuna, ao temanna te ataei a matu n aia aenikaa itinaniku. Beretitenti Woodruff e taku: “I aki maan ni wene ngke e taku tebwanaa nakoiu: ‘Teirake ao kamwainga am aenikaa.’ I aki ongo rebwen te ba,te iti ke te mwaeiei, ma te bwanaa ae maraara, n rau ae bwanaan Tamnei teAtua—te Tamnei ae Raoiroi. . . . I teirake ao I kamwainga au kaa . . . ao I kateiai rarikin te auti. Ngke I oki ni wene e tuangai naba te Tamnei arei, ‘Nako aokamwainga am taongki man te kai te oke.’ . . .I kamwaingiia ni kabaeia nakonnnen te kai ae te hickory. I a nako ni matu. Tenibwi te miniti imwiina ao teukeuke n anti e tabekanako te kai are a kabaeaki ngkoa iai au taongki, e oteiamai i oina, ao e uotia nako tebubua te miita raroana, ni uotaa nako uoua te oo,ao e kawenea . . . n te tabo are tei [ngkoa] iai au aenikaa. . . . Man auongeaaba nakon ana kaotioti Tamnein te Atua nakoiu I a kamaiuai ao buuao natiu, ni ikotaki ma au man” (“Leaves from My Journal,” Millennial Star,12 Ritembwa 1881, pp. 790–91).

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki. 1. Teuana te wiiki imwaain te reirei aei, butiia aia karo ataei n tatabemaniia bwa

a na uota “te bwai ni karaunano” nakon te kiraati. E kona n ae te burangketiae onoti ke te bwai n takakaro ke te anene ae onoti ae na aneneaki. Katataraitabeua bwaai bwa mwiina ao iai tabeman aika mwaninga ni uota aia bwai.

Marooro n te kiraati ma ataei, bwa a kanga bwaai aikai n anganiia te namakinae a kamanoaki ao a tangiraki. Kabwarabwara bwa temanna ana tia ibuobuokiae kakaawaki Tamara are i Karawa ao Iesu e kona n anganiia te namakin aea kamanoaki ao a tangiraki. Te aomata aei n tabetai e aranaki bwa te TiaKaraunano, ibukina bwa Tamara are i Karawa e kanakoa bwa e na mena irourangkana ti nanokaawaki ke ti tabeaianga. Te aomata anne bon te Tamnei aeRaoiroi, te rao ae kamiimi!

2. Anenea ke taekin mwanewen te kabanea n rain n “The Still Small Voice”(Children’s Songbook, p. 106) ao buokiia ataei ni karaoi kaina aika kaotaki:

Kakauongo, kakauongo (kamwangkongkoa baim i akuun taningam).E na wirikiriki te Tamnei ae Raoiroi (katoka tabon baim are tabotabo i aon riam).Kakauongo, Kakauongo (kamwangkongkoa baim i akuun taningam).Nakon te bwana ae maraara n rau (katokai baim i aon buroom).

Reirei 7

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 53 - ( )

I Karabwarabwa ibukinte Ngaina ao te Bong

28

Te Kantaninga Buokaia ataei bwa a na ataia ae irakin ana baire Tamara are i Karawa, Iesu Kristoe karaoa te ngaina bwa ti aonga ni kona ni mwakuri ao n takakaro ao te bongbwa ti aonga ni kona ni motirawa.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 1:1, 3–5, 14–18; Ereman 14:1–13;ao 3 Nibwaai 1:15–23.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao Ana Boki Moomon.b. Tamnei ae korokoreaki 1-1, taai; tamnei ae korokoreaki 1-2, namwakaina;

tamnei ae korokoreaki 1-3, itoi (tamnei aika korokoreaki ae titebo a konanaba ni kuneaki n te tiete 3 n tamnei ae korokoreaki ibukin bwaai ni ibuobuokiaika nooraki n te Moanrinan).

c. Tamnei 1-21, Tamuera te I-Reimwanaite i aon te Oo (Kete n Tamnei n teEuangkerio 314; 62370).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko kankabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuangiia ataei bwa ko tabe ni iangoa te bwai teuana are e baireia Tamara are iKarawa ao Iesu Kristo e karaoia. Tuangiia ataei bwa a na keetina te bwai areko iangoia. Anganiia kairaia aika kaotaki ikai, teuana imwiin teuana:

1. Ti namakina iai te abue.

2. E mronron ao e baboobo.

3. E mena i karawa.

4. N tabetai e tara n ae e karaba i akuun te nang ke te maunga.

Imwiin aia keeti ataei are “taai,” kaota tamnein taai are e korokoreaki

• Antai ae karaoa taai?

Ti Mwakuri ao ti Takakaro n te Ngaina

Te Karaki Karakina karakinan karaoan te ngaina ao te bong man Karikan Bwaai nakoiaataei 1:1, 3–5 ao karaoan taai, namwakaina, ao itoi man Karikan Bwaai 1:14–18.

• Antai ae karaoa te ngaina ao te tairiki?

• Tera ae e tuangaki Iesu iroun Tamara are i Karawa bwa e na katukua i kawarabwa e na kaota te ngaina nakoira?

Reirei

8

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 54 - ( )

29

Tuangiia ataei bwa taai e anganira te oota bwa ti aonga n nooraba. Taai e kabu-eira ao e buokiia aroka n rikirake. Ti na bon aki kona ni maeka n te aonaabangkana akea taai.

• Tera aran te tai are e oti taai iai? (Ngaina.)

Kabwarabwara bwa a mwaiti bwaai aika ti kona ni karaoi n te ngaina. Ti kona nimwakuri, n takakaro, ao ni buokiia tabeman.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na taekini bwaai ae a kona ni karaoi n te ngaia, n aron teamwarake, te takakaro, ke taean aontano. Tuangiia bwa a na teirake ni karaoakain tabeua aia iango. Ko bae n tangiria ni karaoi kaina tabeua ma ngaia.

• Tera ae ko kona ni karaoia ni buoka temanna n te ngaina? (A kona ni kaairakikaeka ma rikoan bwai n takakaro, te tebo raurau, ke katakakaroan tariu kemwaaneu ae uarereke.)

Ti Motirawa n te Tairiki

• Ti noora taai n taai nako?

Kabwarabwara bwa ni katoa tairiki ao e bung taai ao e roo karawa. Ti aki konan noora taai n te tairiki.

• Tera aran te tai ngkana e a roo? (Tairiki.)

• Tera ae e tuangaki Iesu iroun Tamara are i Karawa bwa e na katikua i karawani kaota te tairiki? (Namwakaina ao itoi.)

Tuangiia ataei bwa a na kaoti tamnein namwakaina ao itoi are a korokoreakiirarikin tamnein taai.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na taekini ke ni katei kain bwaai tabeua ae a kakaraoi n tetairiki, n aron karaoan te tataro imwaain matuia, te ongora nakon karaki, ireanwiia, ke te matu.

Kabwarabwara bwa tabeman aomata, n aroia taokita, neeti, taan tiri ai, a mwakurin te tairiki, ma angiina mai iroura a kabongana te tairiki ni matu. Angiia maan amatu naba n te tairiki.

• E aera ngkai ti matu?

Buokiia ataei bwa a na ataia bwa te matu e tamaroa ibukin rabwatara, ao Tamaraare i Karawa ao Iesu a tangiria bwa ti na tararua raoi rabwatara. Ngkana e taumatura, ti na namakina ae raoiroi riki ao ni marurung. Ngkana e aki tau matura,ti na bon kua ao n aki kukurei.

Ngkana e korakora kaokoron anaun te bong n tain bibitakin kanoan boong nam tabo, kabwarabwara bwa te tairiki e kona ni maan taina n taai tabetai inanonte ririki ao ni uarereke n taai tabetai. Ara karo a buokira bwa ti na ataia ngkanae a boo tain te matu ao ngkana e a boo tain te uti ao te kakamwakuri.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 55 - ( )

30

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni karaoi takakaro ma te tabonibai:

Teuae e Uarereke Aei

Teuae e uarereke aei e nang matu (katea tabonibaim teuana).E kawenea atuuna iaon te uninga (kawenea tabonibaim i nanoni baim are teuana).E niniria ni kakoa i nanon burangketi (kaini tabonibaim i aon tabonibaim are te

moan),Ao aio aron matuna n te tairiki.

E roko te ingabong ao e kaurei matana.E kanakoi rabunana (kauka baim ni kaota tabonibaim are motirawa).E waekoa n teirake ao ni karini kunikaina ao n taonnako (katea tabonibaim),E tauraoi ni wiingare ao ni mwakuri ao n takakaro.

Tamara are i Karawa e Kabongana te Ngaina ao te Bong ni KatanoataBungiakin Iesu

Te Karaki Tuangiia ataei bwa Tamara are i Karawa e kabongana te ngaina ao te bong nibuoka taekinan bungiakin Iesu. Kaota tamnei 1-21, Tamuera te I-Reimwanaite iaon te Oo, ao kabwarabwara te bwai are e riki n te tamnei. Kabwarabwara bwate burabeti are Tamuera e tuangiia Nibwaite te bwai are e na riki i karawa ngkanae a roko ana tai ni bungiaki Iesu. E na bung taai, ma karawa e na aki roo.Kabwarabwara bwa a mwaiti aomata aika aki kakoaua Tamuera, ma te bwaiare e taekinna e bon riki (tara Ereman 14:1–13 ao 3 Nibwaai 1:15–23).

Buokiia ataei bwa a na ataia ae bungiakin Iesu e rangi ni kakaawaki n te tabo aeraroa i America, ike a maeka iai Nibwaite ao Reimwanaite, Tamara are i Karawae karaoa te tairiki are e bungiaki iai Iesu bwa e na ota n aron te ngaina.

• Tera te bwai ae na riki ae kakaawaki are e tuangiia aomata Tamuera are teReimwanaite?

• Tera ae a nooria Nibwaite ae riki i karawa n te tairiki are e bungiaki iai Iesu?

Kakoaua Kaota am kakoaua bwa Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo a karaoa te ngainaao te tairiki bwa buokara. Kaungaia ataei bwa a na karabwa Tamara are i Karawaibukin te ngaina ao te tairiki.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei

1. Karekea te beeba ae mainaina ao te iterana te beeba ae roro ke buru roo ibukiiaataei n tatabemania. Kanimwa iterana are roro nako aon iteran te beeba aremainaina bwa a na tei ibukin taraan te ngaina ao te bong. Korei mronron aikauarereke man te beeba bwa a na tei ibukin taai ao namwakaina, ao buokiiaataei ni kanimwi ni nneia ae eti. Kabonganai itoi aika kanimnim ke aika korokore-aki n katoka ni iterana are te tairiki. I aon aia beeba ataei n tatabemania koreaae I kakaitau ibukin te ngaina ao te tairiki.

2. Anenea ke taekin taekan kauouan kibun “The World Is So Lovely” ma ataei(Children’s Songbook, p. 235). Karaoa kain “The World Is So Big” n aron aree kaotaki inano:

E bubura te aonaaba, oo, e mronron (karaoa te mronron ae bubura ni baim)Ao a kunea i aona ana karikibwai te Atua

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 56 - ( )

31

A raneanea otan itoi n te tairiki (kaeti ao kakamwakuri tabonibaim),Taai n te ngaina e abue ao e ota mwaaka (karaoa te mronron ae bubura ni baim).E bubura te aonaaba, oo, e mronronE tangiriira ni kabane te Atua, a mwaiti kakabwaiakira (taui baim n rabwatiko).

3. Anenea “Kakukurei Karaoana” (Children’s Songbook, p. 253), ni kabonganaiaia kibu ataei are a taekinna. Imwaain anenean te kibu, titirakinia ataei bwamwaiena are a katautaua e karaoaki n te ngaina ke te tairiki. Karioi mwaienan aron are katautauaki n taekaia.

4. Karioa te karaki ibukin tarim ke mwaanem are e takakaro i tinaniku ngke bwa-kantaai. Kabonganai taian ara ao aanga are a tataneiai ataei n am kiraati.Kabwarabwara te bwai are a karaoia ataei n tokin te bong. Kaairia ma kabwa-rabwara n aron bungin taai, tinaia ngke e weteia bwa a na rin, ao ataei ngke akaraoi aia mwakuri, te kaitiaki, te katauraoi imwaain te katairiki, buokan ireanbwain amwarake, te katauraoi imwaain te matu, te ongora te karaki imwaainte matu, ao karaoan te tataro imwaain te matu. Kabwarabwara bwa a kangan rau ao ni matu tarim ao mwaanem, aomata tabeman, mannikiba, maan aikauarereke, ao maan.

Buokia ataei bwa a na ataia bwa n te bong, ti riai ni kamatui matara ao ni matubwa aonga n rikirake ni marurung ao ni korakora rabwatara. Aio bon iteran anabaire Tamara are i Karawa ibukira.

Kabwarabwara te karaki ma banna aika korekoreaki, ke angania ataei tabeiabwa a na katea kain te karaki.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki. 1. Kaoti tamnei aika korekoreaki ibukin taai, namwakaina, ao itoi. Titirakinia titiraki

aika kaotaki ikai:

• Ti noori baikai ia?

• Ti noora taai n te tairiki?

• Ti noori itoi n te ngaina?

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e tuanga Iesu bwa e na karaoa taaibwa e na anganira te oota ao ni kabueira n te ngaina ao namwakaina ao itoibwa a na anganira te oota n te tairiki.

2. Buokiia ataei bwa a na karaoi kakamwakuri nakon te anene ae iai mwaieenan te tai naba are ko taekin taekaia:

Ana Karikibwai te Atua

E karaoa namwakaina te Atua (karaoa te mronron ni baim)Ao itoi aika ruberube (kauki tabon baim ao kaini ni katimoia baim)Ao e katikui i karawa (tabeki rake baim).E karaoa taai (karaoa te mronron ni baim ietan atum)Ao kaai aika maiu (katei rake baim)Ao uee (kamwangkongkoa baim)Ao mannikiba aika uarereke aika kibakiba (katiotioi baim).(Man te Fascinating Finger Fun iroun Eleanor Doan. © 1951. Kamanenaakiman te kariaia.)

Reirei 8

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 57 - ( )

I Karabwarabwa ibukin te Ran

32

Te Kantaninga Buokaia ataei bwa a na namakina te kakaitau nakon Tamara are i Karawa aoIesu Kristo ibukin te ran.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 1:9–10; Te Otinako 17:1–6;ao Mataio 3:13–17.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Ngkana e kona ni karaoaki, karekei tamnein aekan rabwata n ran aika

kakaokoro, n aron neei aika bubura, karanga, ao taian marawa.c. Tamnei 1-8, Kabutan te Toa (62021); tamnei 1-11, Te Ataeinimwaane ae

Bwabetitoaki (62018); tamnei 1-18, Ioane te Tia Bwabetito Ngke eBwabetitoa Iesu (Kete n Tamnei n te Euangkerio 208; 62133).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai are ko tangiria nikabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Butia te ataei temanna bwa e na nako mataia kaain te kiraati. Wirikiriki nakon tani-ngan teuanne ke neienne te waaki ni kakukurei ae kabonganaki iai te ran, n aron teirewii, te tebo bai, ke te tebo aroka. Tuangiia ataei bwa a na katea kain te waaki nikakukurei ao ataei ake tabeman a na keetina te bwai are karaoaki kaina. (Ko nabae ni kainnanoia ni kaotia nakoia ataei bwa a na kanga ni katea kain te waaki.)Kariaia ataei n tatabemania bwa a na ikaruoruo ni katea kain te waaki ni kakukurei.

Kaotia bwa waaki ni kakukurei n tatabeua nako are a kateaki kaia a kainnanoate ran. Tuangiia ataei bwa a na riai ni karabwarabwa nakon Tamara are i Karawaao Iesu ibukin ae anganira te ran.

Te Ran Bon Kanoan te Karikibwai ae Kakaawaki

Kabaibati ni wareka ao ni kabwarabwara Karikan Bwaai 1:9–10.

• E aera ngkai e rangi ni kakaawaki te ran iroura?

• Ti na kanga ni karekea ara ran?

Buokia ataei bwa a na ataia bwa te ran e reke man taabo aika mwaiti, ni ikotakima neei aika bubura, karanga, marawa, te karau, ao te tino. Kabwarabwara bate tino ao te aiti bon raan aika buraoki. Kaoti tamnein raan are ko karekei aotaekinna bwa a roko man te tabo ra n am aono.

Tuangia ataei bwa ko karabwarabwa ngkai te ran bon kanoan ana baire Tamaraare i Karawa.

Anene Anenea “Kakukurei Karaoana” (Children’s Songbook, p. 253). Ibukin taian kibu,tuangia ataei bwa a na taekini aanga are a kabongana iai te ran, n aron uatiakin

Reirei

9

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 58 - ( )

33

kunikai, te tebotebo, ke irean wiia. Karioi mwaien te anene n aron are katautauakin taekana.

E kakukurei uatiakin kunikai,E kakukurei, kukurei, kukurei!E kakukurei uatiakin kunikaiKukurei, kukurei, kukurei!(© 1963 iroun D. C. Heath and Company. Manga Boretiaki man te kariaia)

Ti Kainnanoa te Ran ibukin Bwaai Aika Mwaiti

• E aera ngkai ti kainnanoa te ran? Tera ae kabonganaki ibukina?

Kabwarabwara bwa bwaai ni kabane aika maiu, ni ikotaki ma aomata, maan, akainnanoa te ran ibukin maiuia. Ngkana e kona n reke, anganiia ataei n tatabe-mania te mwangko n ran bwa a na nimma. Taekina ae e aki kona rabwatara nimaiu ngkana akea te ran ibukin te moi.

• A kanga maan ao aroka ni karekea te ran are a kainnanoia?

Kabwarabwara bwa ti kainnanoa naba te ran ibukin bwaai riki tabeua, n aron teuaati ao te kuuka.

Iesu E Angan Mote ao Tibun Iteraera te Ran inanon te Rereua

Te Karaki Karakina karakinan Mote ngke e karekea te ran man te bwa, n aron are kuneakin Te Otinako 17:1–6. Kabwarabwara bwa aomata a mena n te rereua ae kabue-bue ao e mwautakataka. Bon akea te ran ikekei.

• Tera ae na tia n riki ngke arona bwa e aki reke te ran irouia Tibun Iteraera?

• Ko a tia ni bora n taka? Tera te namakin ngkana ko nima te ran ae mwaitorongkana ko taka?

E Kakaawaki te Ran n te Ekaretia

Te Karaki Kaota tamnei 1-18, Ioane te Tia Bwabetito ngke e Bwabetitoa Iesu. Karakinakarakinan bwabetitoan Iesu, n aron are e kuneaki ni Mataio 3:13–17.

• E bwabetitoaki ia Iesu?

• E kanga ni bwabetitoaki Iesu?

Kaota tamnei 1-11, Te Ataeinimwaane ae Bwabetitoaki.

• Ti bwabetitoaki ia ngkana e koro waniua ara ririki?

• Ko a tia n noora te aomata ae bwabetitoaki?

Kariaia ataei bwa a na taekina te bwai are riki ngke a noora temanna ae bwabeti-toaki. Kabwarabwara bwa e na riai ni iai te ran ngkana ti na bwabetitoaki.

Kaota tamnei 1-8, Kabutan te Toa.

• Ti kanga ni kabongana te ran n te bootaki n toa?

Kaota am kakaitau ibukin te ran bwa ti aonga ni kona ni bwabetitoaki ao n taua te toa.

Kakoaua Kaota am kakoaua ibukin ana baire Tamara are i Karawa ao ana tangira ibukirangkai e anganiira te ran. Tuangia ataei bwa ko kakaitau nakon Tamara are iKarawa ao Iesu ibukin te bwai n tangira ae tamaroa.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 59 - ( )

34

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kamatenanoa te kibu ae kaotaki ikai ma ataei, ni karaoi kaina aika kaotaki:

Matim ni Karau

Ngkana a taka ueeAo a mau banikai (kauki baim ao taakini ni waerake),Matim ni karau aika kukureiA bwaka mai i karawa (karuoi baim, ni kakamwakuri tabonibaim).A tebetebe n taabo nako (kakamwakuri tabonibaim man teiterana teuana nakon

are teuana)A kukurei n takakaro n aroia ataei,Ni karokoa ae oota n abue taai (tabekirake baim i aon atuum ao ni katea te

mronron)E kanakoa te nang ao te karau (karabai taobonibaim i akuum).

2. Tuangia ataei bwa a na korea tamnein te ran, n aron te nei, te karanga, kematim ni karau. Korea I karabwarabwa ibukin te ran i aon aia beeba ataei ntatabemaniia.

3. Tuangia ataei bwa a na taekinna ke ni katea kain aanga are a kona iai n taka-karo n te ran, n aron te uaua, te tiki n aiti, karaoan te aomata n te tino, ke tekatebetebe n taian kaneinei.

4. Buokiia ataei bwa a na ataia ae te ran e buokiira ni kaitiaki bwaai. Tuangia bwaa na katea kain waaki ni kaitiaki are a kabonganaki iai te ran, n aron uatiakinkunikai ke tebokan baia.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki. 1. Karaoi tabeua ke ni kabane waaki ni kakukurei aika kaotaki ni buokia ataei n

reiakina kabonganan te ran n aanga aika kakaokoro:

a. Angania ataei n tatabemania te ran teutana bwa a na nimma. Ngkana a tabeni mooi ataei, kabwarabwara bwa te ran bon kanoan a na baire Tamara are iKarawa ibukin te aonaaba. Ti kona n nima te ran ngkana ti taka.

b. Kanoa te boora n te ran teutana ao buokia ataei n tatabemania n tebokabain teuanne ke neienne. Kauringiia ataei bwa Tamara are i Karawa ao Iesua baireia bwa e na iai te ran ibukira. Kabwarabwara bwa ti kona nikabongana te ran n teboki bwaai.

c. Ngkana e kona ni karaoaki, kairia ataei nako tinaniku ao angania n tatabemaniabwa a na teboka te aroka. Ke uota te aroka nakon te kiraati ao kariaia ataei ntatabemania bwa a na teboka te aroka n te ran teutana. Kabwarabwara bwaaroka a kainnanoa naba te ran bwa aonga ni maiu ao n rikirake.

2. Karaoa kaina ngkai a bakaea ae bwaka te karau ataei—karauraua n te moan tai,ao ngkanne karikirakea ni kanenea.

a. Ororei tabonibaim.b. Ororei baim.c. Ororea bubuaniwaem, ni kakaibibiti baim.d. Ororea aontano ni waem.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 60 - ( )

I Karabwarabwa ibukin Kaaiaika Maiu, Aroka, ao Uee

35

Reirei

10Te Kantaninga Buokaia ataei bwa a na namakina te kakaitau nakon Tamara are i Karawa ao

Iesu Kristo ibukin kaai aika maiu, aroka, ao uee.

Te Katauraoi 1. Tataromwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 1:11–13.

2. Katuka te uanikai, baanikai, ke te mwaanga ae uarereke n te kunnikai ke baekibeeba.

3. Katauraoi katooton uanikai aika uarereke, baanikai, ke te kariki. Ongora irouiaaia karo ataei ni kakoaua raoi bwa akea ataei aika rabwarabwataki n amwarake.

4. Bwaain reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibarab. Ngkana e kona n reke, karekei tamnein kaai aika maiu n te aba, aroka, ao

ue ao uoti bwaai aika uarereke aika karaoaki man te kai man mweengam,n aron te bentira, te bun, ao te boora.

c. Tamnei aika korokoreaki 1-4, uee (tamnei aika korokoreaki aika titebo akona naba ni kuneaki n te Tiete 3 ni Bwaai n Reirei ni Kaotan Tamnei aikaKorokoreaki n te Moanrinan).

d. Tamnei 1-22, Te Aroka ae Uee; tamnei 1-23, Te Ngao ma Bunnatoi.

5. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko kankabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kabubuta te baeki ni uanikai, baanikai, ke te mwaanga inanona, kainna bwa a naaki noora kanoana ataei. Tuangia ataei bwa a na tautaua te baeki ao ni keetina tebwai are i nanona. Tuangia bwa a na aki keetinna n takaruaia ni karokoa a banen tia n reke aia tai n tautaua te baeki. Ngkana a bane n tia n tautaua te baeki,kariaia ataei bwa a na tuangko bwa tera n aia iango kanoan te baeki. Kaotinakoate bwai are n te baeki, ao kabwarabwara teiteina ao bonganana.

Kaai aika Maiu, Aroka, ao Uee a Karika te Aonaaba Bwa te Tabo ae Tikiraoini Maekanaki

Kauringia ataei bwa bwaai ni kabane n te aonaaba a karaoaki n aron ana baireTamara are i Karawa. N te kateniua ni bong ni karikan bwaai, Iesu e karaoi kaaiaika maiu, aroka, ao uee (tara Karikan Bwaai 1:11–13). Kabwarabwara bwaTamara are i Karawa ao Iesu a tangiria ni karaoa te aonaaba bwa e na tikiraoima kaai aika maiu, aroka, ao uee.

Kaota tamnein te uee aika korokoreaki ao tamnein nako kaai aika maiu, aroka,ke uee are ko karekei. Kariaia ataei bwa a na taekini bwaai aika a tia n rinanonama kaai aika maiu, aroka, ke uee

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 61 - ( )

36

Te Karaki Karakina te karaki ae na reireiniia ataei bwa kaai aika maiu, aroka, ao uee akaraoa te aonaaba bwa te tabo ae tikiraoi ni maekanaki. Karakini aroka aika tiki-raoi aika rikirake n te tabo are ko maeka iai. Ngkana iai n am aono, ko na bae ntangiria ni kabongana tamnei 1-22, Te Aroka ae Uee, ao iango aika kaotaki ikai:

Iai te kai ae maiu ae tatangiria Kelly n takakaro i aana. N te ingabong teuana aoe kautaki iroun tinana ao e tuangnga bwa iai ana kakubanako ibukin Kelly ae nanooria. Te kai ae maiu are e tatangiria Kelly e onrake n te uee ae mainaina aetitebo taraana ma te bobukoon. E titiraki Kelly bwa a kanga n roko bobukoon nte kai ae maiu are tatangiria, ao e kabwarabwara kakaawakin taian uee tinana.

Anene Tuangia ataei bwa a na tei n anenea “Bobukoon Aika Rebereberake” (Children’sSongbook, p. 242), ni kabonganai baia ni karaoa kaina n aron are katautauakin taekana. Kabwarabwara bwa n tain te tiburing, te kai ae te ebirikote (apricot)e kariki uee aika mainaina ae titebo tarakia ma bobukoon.

I tara tinaniku man te winto, ao tera I noori?Bobukoon aika rebereberake i aon te kai te ebirikote!Tiburing e uota te kakubanako ae tamaroa,A rebereberake uee i matau.I kona ni kaona baiu bwa te kaniwanga,Te booro ni bobukoon ae boiarara.Bon tiaki ngaia raoi, ma bon taraanTe bobukoon i aon te kai te ebirikote

Kabwarabwara bwa tabeua uee riki i aon kaai aika maiu, tabeua a riki i aon bua-koako ao aroka aika tamwatamwa, ao tabeua a riki mai i aontano. Kaoia ataeibwa a na taekini uee are a tia n nooria.

• Ti na kanga ni kabonganai uee ni katikiraoa ara aonaaba? (Ti uniki n onarokaibukin te uee, karaoi kaue, ti katekei ni irara ke n ara kunikai.)

• E aera ngkai ti angan temanna te uee? (Ibukin taai aika onoti ao ibukin kaku-kureiaia aomata.)

Aroka ao Kaai Aika Maiu a Kainnanoaki ibukin Maiura

Te Karaki Kabwarabwara bwa aroka ao kaai aika maiu a kainnanoaki ibukin maiura. Kaotatamnei 1-22, Te Kai ae Uee, ao karakina karakinan kabonganaan te kai ae maiuaika mwaiti. Kabonganai iango aika kaotaki ikai ke taekini aanga riki tabeua area kabonganaki iai kaai aika maiu irouia aomata n am aono:

Te moan bon mannikiba a kabongana te kai ae maiu ibukin mweengaia. A karauaraoi ni karaoa ngaoia, ao te tina ni mannikiba e bungia bunnimoana iai. (Kaotatamnei 1-23, Te Ngao ma Bun ni Mannikiba.) Ngkana a ure bun ni mannikiba manbunimoaia, te kai ae maiu e riki bwa mweengaia ae raoiroi ibukia. E kamanoia mankabuebuen taai, man te karau, ao mairouia maan i aontano are a kona ni kabuani-bwai irouia. Te kai ae maiu e karekea naba uanikai ibukin te utu are a maeka nikaan ma ngaia. A takakaro ataei n nuun te kai ae maiu ao a kabaei tieia nakon temwaanga ae bubura. Ngkana e mate iteran te kai ae maiu, te utu e koreia ao nikamanena bwa te aia ni kaabuea te auti.

• E aera ngkai a kakaawaki kaai aika maiu iroura? (A karekea te amwarake, te kai,te nuu, ao te tabo n takakaro.)

Kaoti bwaai tabeua man mweengam ke te umwanreirei are a karaoaki man te kai,ao taekina kabonganaan te kai aika mwaiti.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 62 - ( )

37

• Baikara bwaai aika ko atai aika karaoaki man te kai?

Kabwarabwara bwa ti kabonganai naba aroka n aanga aika mwaiti. Te bwai teu-ana ae te kabanea ni kakaawaki bwa e karekea te amwarake ibukira.

• Aekara aroka aika ti amwarake mai iai?

Ngkana iai tamnein am tabo ae ko karekei ae oti iai aroka aika kabonganaki ibu-kin te amwarake, kaoti ngkai.

Waaki ni Kakukurei Taetae ma ataei i aon amwarake aika koraa, uanikai, ao aroka aika kaakanakiaika unikaki n te tabo. Kabwarabwara bwa amwarake aika koraa a karaoaki bwate kariki ao te tirieo (cereal). Titirakinia ataei n tatabemania aran te amwarake aea tatangiria teuanne ke neienne ae reke man te aroka. Kariaia ataei bwa a nakatoonga te uanikai, aroka aika kakanaki, ke te kariki are ko uotia. Tuangia tae-kan te aroka ke te kai ae maiu are reke mai iai.

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e tuanga Iesu bwa e na karaoi arokaao kaai aika maiu aika kakaokoro bwa e aonga n reke kanara aika raraoi.

• Ti na kanga ni karabwa Tamara are i Karawa ibukin kanara? (Ti na karabwangkana ti butia bwa E na kakabwaia te amwarake imwaain ae ti kanna.)

Kakoaua Tibwaua am kakoaua ibukin ana tangira Tamara are i Karawa ao Iesu ibukira ntatabemaniira. Kauringia ataei bwa a na uringa te tangira anne ni katoa bongngkana a noori kaai, aroka, ao ue aika maiu aika tikiraoi.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Uoti koraa tabeua (n aron koraan te ue, biin, ke te wiita) ao te mwangko beebaae on n te tano ibukiia ataei n tatabemania bwa a na uoti nakon mweengaia.Kaota aron unikan te koraa nakoia ataei, ao kauringiia bwa a na riai n angante koraa te ran ao te riringa bwa e aonga n rikirake.

2. Korea baan te uee, banikai, ao kaina man te beeba are karanaki ao tuangiaataei n tatabemania bwa a na kanimwi tabeua n aron tein te uee i aon te mwa-koro ni beeba teuana. Korea atuun te iteraniba ae I karabwarabwa ibukin ueeaika tikiraoi.

3. Uota te uanikai ke uaan te aroka ae kakanaki ae iai koraana i nanona. Tuangiaataei bwa iai te bwai ni kakubanako inanona. Bwenaua te uanikai ke uaan tearoka ae kakanaki bwa aonga n noora te koraa are i nanona ataei. Kabwara-bwara bwa ngkana a unikaki koraa ao n anganaki te ran ao te riringa, a na riki-rake ni kariki ua aika mwaiti ke aroka aika kakanaki uaaia.

4. Kairia ataei bwa a na nakonako ni matakuakini bwain aia otabwanin n nooriaroka aika kakaokoro aekakia. Ngkana e kakarau ke kamwaitoro ao aki konan otinako, a kona ataei ni mataku man te winto ao ni ikaruoruo n taekini arokaare a kona n noori. Ngkana e riai, kabwarabwara bwa iai bibitakin kanoanboong aika teimatoa ae a kona n rootaki iai aroka ao kaai aika maiu.

Reirei 10

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 63 - ( )

38

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kaota tamnei 1-22, Te Kai ae Maiu ae Uee. Tuangia ataei bwa Tamara are i

Karawa ao Iesu Kristo a kariki aroka ao kaai aika maiu (tara Karikan Bwaai1:11–13). Kabwarabwara bwa kaai aika maiu angania te kai ao te uanikai.Aroka anganira uanikai ao uaan aroka aika kakanaki.

2. Uota te aroka ke bwain te aroka (n aron te uee ke tabeua banikai) ibukia ataeibwa a na nooria, tautaua, ao n arokia. Angania ataei n tatabemania aia taibwa a na ringa ke n taua te aroka. Kaota karana, boina, ke tikiraoina. Kaotaam kakaitau ibukin aroka, uee, ao kaai aika maiu.

3. Taekina te kibu ae kaotaki ikai, ni kabwarabwara kaina. Ngkanne tuangia ataeibwa a na karaoa kaina ngkana ko a manga taekina te kibu.

I keniken

I keniken ao keniken ao keniken (karaoa kain te keniken),Ao I uniki tabeua koraa (baraaki ni bakaea ko uniki koraa).I reeke ao I reeke ao I reeke (karaoa kain ae ko reeke ma kananaua katikana),Ao I kou uteute (karinanoko ni baraaki ao karaoa kain ae ko kou uteute).E oota ni kabuebue taai (karaoa te mronron ni baim),E bwaka te karau, ao ngkanne (karuoi baim, kakamwakuri tabonibaim)I matau raoiA rikirake au koraa (karini tabonibai are n te maing imarenan tabonibaim are

te angatai).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 64 - ( )

I Karabwarabwa ibukin te Ika

39

Reirei

11Te Kantaninga Buokaia ataei bwa a na namakina te kakaitau nakon Tamara are i Karawa ao

Iesu Kristo ibukin te ika ao manin te ran.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 1:20–23; Iona 1–3; Mataio14:15–21; ao Ruka 5:1–11.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibarab. Te ika ae karaoaki man te beeba (tara te bwai ni katooto n tokin te reirei).c. “Kai n roaroa”—te kai ma te kora ae kabaeki i tabona ao te kiribi ni kanim

beeba, te mwakorona te teibi, ke te maekineti ae kanimwaki i tabon te kora.(Kawakina te kai n roaroa ibukin kabonganaana n reirei nakon taai aika naroko.)

d. Te konteina ibukin nnen te ika are karaoaki n te beeba.e. Ngkana e kona, karekea tamnein ika ke maan aika maiu n te ran.f. Tamnei aika korokoreaki 1-5, te ika (e kona ni kuneaki te tamnei ae

korokoreaki ae titebo n te tiete 4 Bwaai n Reirei ni Kaotan Tamnei AikaKorokoreaki n te Moanrinan).

g. Tamnei 1-1, Te Aonaaba (62196); tamnei 1-24, Iesu ao Taan Akawa (Keten Tamnei n te Euangkerio 210; 62138); tamnei 1-25, Te Ika; tamnei 1-26,Te Biraoki; tamnei 1-27, Te On.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai are ko tangiria nikabongana.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuangia ataei bwa a na bakaea ae a tei i aon te buriti ietan te karanga ke te neiae bubura.

• Tera ae ko nooria ngkana ko tara nanon te ran?

Tuangia ataei bwa a na tei ni bakaea ae a uaua n te ran n aron te ika.

Tamara are i Karawa E Tuanga Iesu Kristo bwa E na Karaoi Ika ao Manin teRan ake Tabeua

Kaota tamnei 1-1, Te Aonaaba, ao manga rinanon bwaai tabeua ake e tuangaIesu Tamara are i Karawa bwa e na karaoi aika a tia ni marooroakinaki n reireiaika tia ni karaoaki. Tuangia ataei bwa Iesu e karika te ika (tara Karikan Bwaai1:20–23). Ika bon kanoan ana baire Tamara are i Karawa ibukin te aonaaba.Kaota tamnei 1-25, Te Ika, ao taekinna bwa a maeka ia.

• Ko a tia n noora te ika?

Kariaia ataei bwa a na taekina te ika are a tia n nooria.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 65 - ( )

40

Kaota te tamnei ae korokoreaki 1-5 ao tamnein ika are ko a tia ni karekei. Taetaeiaon ika aika kakaokoro, n aron te ikabaun (goldfish), ikan te karanga, ingimea,bakoa, ke aeka ni ika are a tataneiai ma ngaai ataei n te kiraati.

• Tera riki maan aika maiu n te ran irarikin te ika?

Kaota tamnei 1-26, Te Biraoki, ao tamnei 1-27, Te On. Taetae i aon taian biraokiao taian on ao aia tabo are a maeka iai. Taetae naba i aon taian kua, mwanai,tire, ao manin te ran riki tabeua. Kabwarabwara bwa manin te ran tabeman amaeka i marawa, tabeman n neei aika bubura, ao tabeman n taian karanga.

Waaki ni Kakukurei Buokiia ataei n tatabemania ni iangoa manin te ran ao bakaea te nakonako,kibakiba, ke uaua n aroia.

Te Karaki Taua ieta te Baibara ao kabwarabwara bwa ti kona ni wareka taekan te ika ni bokiaika tabu. Taekina karakinan Iona, n aron are e kuneaki ni Iona 1–3. Kabwarabwarabwa Iesu e katauraoa te ika ae abwabwaki bwa e na onga Iona bwa e na aki bwa-bwa. Iai te mwakuri ae na karaoia Iona mai iroun Iesu. Ko na bae n tangiria niwareki ni kabaibati teuana ke uoua kiibu, n aron Iona 1:17 ke Iona 2:1, ngkana kokarakina te karaki. (Ngkana ko kabaibati ni wareka te kibu, kabwarabwara bwaIesu n tabetai e aranaki ba “te Uea.”)

• Antai ae kanakoa te ika ae abwabwaki bwa e na onga Iona? (Tara Iona 1:17.)

• Tera ae karaoia Iona ngke e rin ni biriton te ika? (Tara Iona 2:1.)

• Tera ae karaoia Iona ngke e otinako mai inanon te ika? (Tara Iona 3:1–3.)

• A kakoaua Iona aomata ao a rairinanoia? (Tara Iona 3:5, 10.)

Tuangia ataei bwa tabeman ika a rangi n abwabwaki, n aron te ika are e ongaIona, ao tabeman a rangi ni uarereke ao a kona ni maiu n te boora.

Waaki ni Kakukurei Buokia ataei ni karaoa te takakaro n tabonibaia ae kaotaki ikai:

Te Ikabwaun

Te ikabwaun ae tangiraki irou ae akea taboniwaena (ringi tabon waem).E uaua n aki karongoa ni kauntaba bwairina bwa e baki (kotea bwairim).E aki kona n otinako n takakaro ma ngai, ao I aki kona n rin ni uaua (karaoa

kain te uaua).Ao ngkana I kangai, “Otinako takakaro,”Titebo ae kangai, “Nakomai riin” (“anoanoia” ni baim).

Te Karaki Kaota riki te Baibara n am tai ni karakina karakinan Timon Betero are e kuneakin Ruka 5:1–11.

Kaota tamnei 1-24, Iesu ao Taan Akawa, n te tai ae riai.

• E aera Iesu ngke e toka n ana kaibuke Timon Betero? (Tara Ruka 5:3.)

• Tera ae tuanga Timon Betero Iesu bwa e na karaoia? (Tara Ruka 5:4.)

• Tera konan ana karaun Timon Betero? (Tara Ruka 5:6.)

Tamara are i Karawa e Tuanga Iesu Kristo bwa e na Karaoi Ika ao Manin teRan bwa ti na Kabonganai

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e tuanga Iesu bwa e na karaoi ika aomanin te ran bwa ti na kabonganai ibukin te amwarake ao bwaai riki tabeua.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 66 - ( )

41

Te Karaki Manga okira te Baibara, ni karakina te karaki are kuneaki ni Mataio 14:15–21.Ko na bae n tangiria ni kabaibati ni wareka teuana ke uouo kiibu, n aron are niMataio 14:16–17, n am tai ni karakina te karaki.

• Tera ae karaoia Iesu ngke a baki aomata? (Tara Mataio 14:15–16.)

• Tera ae kamwarakeia iai aomata Iesu? (Tara Mataio 14:19.)

Waaki ni Kakukurei Kaota te kai n roaroa are ko a tia ni katauraoia nakoia kaain te kiraati, ao kaoa tema-nna te ataei bwa e na nako mooa n akawa. Karini tamnein te ika are e tia ni koroko-reaki i nanon te kontaina, ao ngkana e katinetinea ana kora i etan te kontaina,kanimwa te ika n te kiribi, teibi ni kanimnim, ke maekineti ao tuanga te ataei bwa ena katikia ni kaotinakoa. Kariaia ataei n tatabemania bwa a na ikaruoruo n akawa.

Kariaia ataei bwa a na taekini taai are a tia iai n akawa ke ni kang ika.

Kakoaua Kaota am kakaitau ibukin te ika ao manin te ran.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kariaia ataei bwa a na karani aia ika aika beeba are konaia n tain te waaki nakawa (manga kaoka te waaki ni kakukurei ngkana e tangiraki). Korea I kara-bwarabwa ibukin te ika i aon akun aia ika ataei n tatabemania.

2. Tuangia ataei bwa a na tekateka n te itera ni mronron. Katukui ika are a tia nikarani ataei i aon tano i mataia. Bootaki n taekina te kibu ae kaotaki ikai:

Te ika ae uarereke n te karanga ae uarerekeI kona n raweiko n akea te matau

Kotea temanna te ataei ao tuangnga bwa e na rinea oin ana ika teuanne keneienne ni koteia n te kai n roaroa ke n tabonibaina. Te ataei e na taekina,“I kateke te ika temanna ae ,” n atonga karan te ika. Te ataeie na taua te ika ni uotia nakon mweengana. Waaki nako ni karokoa a bane ntia n reke aia tai n taon ataei.

3. Anenea “Thanks to Our Father” ma ataei (Children’s Songbook, p. 20).

4. Buokia ataei bwa a na karaoa te takakaro n tabonibaia are kaotaki ikai.Kabwarabwara bwa te ‘minnow’ bon te ika ae uarereke.

Te On ae Uarereke

Iai au on ae uarereke.E maeka n te baoki (kamwangkongkoi baim).E uaua n te karanga (karaoa kain te uaua),E tamwarakei atibu (kamwakuri tabonibaim ni waerake n aron ae tamwatamwa).

E katebea ni wiina te minnow (uboi baim).E katebea ni wiina te uti (uboi baim).E katebea ni wiina te maninara (uboi baim),Ao e katebeai ni wiina (uboi baim)!

E rawea te minow (uboi baim);E rawea te uti (uboi baim);E rawea te maninara (uboi baim);Ma e aki raweai!

Reirei 11

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 67 - ( )

42

(Vachel Lindsay, man Collected Poems of Vachel Lindsay. © 1920 irounMacmillan Publishing Co., Inc., manga kabouaki n 1948 iroun Elizabeth C.Lindsay. Kabonganaki man te kariaia.)

5. Buokiia ataei n taekina taekan te waaki ni kakukurei ae kaotaki ikai.Kabwarabwara bwa te ‘nook’ bon te tabo ni karaba.

Niman Ika Aika Uarereke

Tuangia niman ataei bwa a na tei i mataia kaain te kiraati, a na bane n toa mate ika ae karaoaki man te beeba.

Niman ika aika uarereke a uaua n te karanga ae uarereke.Temanna e uanako nakon ana tabo ni karaba (temanna te ataei e

“uanako” n oki nakon ana kaintekateka teuanne ke neienne).Ika aika uarereke, ika aika uarereke, a kukurei n takakaro,Ika aika uarereke, ika aika uarereke, a uaua ni kabongnga.

Anenea te kibu riki teuana ma aman ika, imwiina teniua, imwiina uoua.Temanna te ataei e na uanako ni katoa kibu. Ngkana ai ti temanna te ataein tiku, kabongana te kibu ae kaotaki ikai:

Temanna te ika ae uarereke e uaua n te karanga ae uarereke;Teuanne [ke neienne] e uanako nakon ana tabo ni karabaIka aika uarereke, ika aika uarereke, a kukurei n takakaro,Ika aika uarereke, ika aika uarereke, a uaua ni kabongnga.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kaota tamnei 1-25, Te Ika; tamnei 1-26, Biraoki; ao tamnei 1-27, Te On. N oin

am taeka, karakina karakinan karaoan te ika ao manin te ran (tara KarikanBwaai 1:20–23). Kaota am kakaitau ibukin te ika ao manin te ran riki aketabeua.

2. Tuangia ataei bwa a mwaiti maan aika maeka i nanon ke irarikin te ran.Tuangia bwa a na keetina bwa tera te man ae ko iangoia ngkana ko angarekena aika kaotaki ikai:

a. E kirin ao e maran ao e ranea kuniu. I kibakiba. I maeka irarikin neei aikabubura, karanga ae uarereke, ke neei. Ko kona ni keetina bwa tera ngai?

(Ngkana a tia ni keetinna ataei ae te “biraoki,” Kaota tamnei 1-26, Biraoki,ke korea tamnein te biraoki i aon te burakibooti.)

b. I rangi ni waeremereme. I uota te bora ae matoatoa i akuu. Ngkana I maaku,I katika atuu, baiu, ao rangau nakon nanon borau. Tera ngai?

(Ngkana a tia ni keetinna ataei ae te “on,” Kaota tamnei 1-27, Te On, ke koreatamnein te on i aon te burakibooti.)

Ngkana a tia ni keetini maan ni kauoua, tuangia bwa a na kibakiba ni katobibin aroia biraoki; ngkanne tuangia bwa a na kawakawa ni karaurau n aroia oon.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 68 - ( )

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 69 - ( )

I Karabwarabwa ibukiia Maan

44

Te Kantaninga Buokaia ataei bwa a na namakina te kakaitau nakon Tamara are i Karawa aoIesu Kristo ibukiia maan.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 1:24–25 ao 6:5–8:19.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei aika korokoreaki 1-6 ni karokoa 1-19, maan (a kona naba ni kuneaki

n tiete 4 ao 5 tamnei aika korokoreaki ae titebo ma tamnei aika a kona nikuneaki ni Bwaai n Reirei ni Kaotan Tamnei aika Korokoreaki n te Moanrinan).

c. Tamnei 1-28, Karikan Bwaai—Maan aika Maiu (Kete n Tamnei n te Euangkerio100; 62483); tamnei 1-29, Kabaan te Aake (Kete n Tamnei n te Euangkerio102; 62053); tamnei 1-30, Noa ao te Aake ma Maan (Kete n Tamnei n teEuangkerio 103; 62305).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Katukui tamneia maan aika korokoreaki i aontano ke te taibora i moaia ataei.Buoka te ataei temanna n rinea te tamnei ae korokoreaki, kaotia bwa tera teman anne, ao kaotia nakoia kaain te kiraati. Reitia nako ni karokoa a tia ataei ntatabemania n reke aia taon teuana.

Tamara are i Karawa e Tuanga Iesu Kristo bwa e na Karaoi Maan

Manga rinanona ma ataei ae Tamara are i Karawa e tuanga Iesu Kristo bwa ena karaoa ara aonaaba ae tikiraoi, ni ikotaki ma te ngaina ao te tairiki, marawaao te aba, ao aroka ao kaai aika maiu. Kaota te Baibara ao kauringiia ataei bwati wareka Karikan Bwaai n te boki aei. Kabwarabwara bwa te Baibara e tuangirabwa Tamara are i Karawa e tuanga Iesu bwa e na karaoi maan ao ni katikuia nte aonaaba.

Kaota tamnei 1-28, Karikan Bwaai—Maan aika Maiu.

• Antai ae karaoi bwaai aika ko noori n te tamnei aei?

• Tera araia maan aika n te tamnei aei?

Kabwarabwara bwa Iesu e karaoi aeka ni maan nako bwa a na mena n teaonaaba. Tabeman maan a maeka n oniman ke irarikin mweenga. Tabemanmaan a maeka n te buakonikai, tabeman n taian maunga, ao tabeman n taianrereua. Tabeman maan a maeka n taabo aika mwaitoro n te aonaaba ao maanake tabeman a maeka n taabo aika kabuebue.

Reirei

12

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 70 - ( )

45

• Maan ra aika maeka n te oniman?

• Maan ra aika maeka n te buakonikai, ni maunga, ke n te rereua?

• Tera te man ae ko tatangiria?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni bakaea ae ngaia te man are a tatangiria.

A Buokira Maan

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e tuanga Iesu bwa e na katukuia maann te aonaaba bwa buokara. Ti kabonganai maan tabeua bwa amwarake, tabe-man bwa a na mwakuri ibukira, ao tabeman a kakamataku taraaia ke ti takakaroma ngaia.

• A kanga ni buokira maan?

• Tera te man ae ti karekea mai irouna te amwarake, n aron te miriki, bunimoa,ke te iriko?

• Tera te man ae ti karekea mai irouna te kunikai ibukin kunikaira?

• Tera taian man aika kakukurei maninakia?

• Tera taian man aika ti kona n toka iaoia?

Kariaia ataei bwa a na taekini bwaai ae a tia n rinanona ma maan aika kakaokoro.

A Kamaiuaki Maan man te Ieka

Karakina karakinan Noa ao te Aake, n aron are e kuneaki ni Karikan Bwaai6:5–8:19. Kaota tamnei 1-29, Kabaan te Aake, ao tamnei 1-30, Noah ao te Aakema Maan. Ko kona naba ni kabonganai tamnei aika korokoreaki ni kabwarabwarate karaki.

• A kanga ni kakabwaiaaki Noa ma ana utu ibukin aia ongeaaba iroun Iesu?

• A kanga ni kamaiuaki maan?

• Ngkana ti noora nei wirara, tera ae ti kauringaki iai?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ni karaoa kaina ngkana ko anaa te kibu ae kaotaki ikai:

Noah

Noa e kaba te aake ae bubura (taakini baimi);E ataa te bwai ae na karaoia (katoka tabonibaim i rarikin ramwam).E aamana, e taona, ao e taua abwakina (karaoa kaina aika kaotaki)N aron are e tuangaki (katoutoua atuum).

E weteia ana utu Noa (katoutoua atuum).Bwa a na mwaati n toka n te booti (karaurau ni mwaati n am tabo)—Ao, kaka-uoman taian man (karaurau ni mwaati n am tabo)—A toka n te aake (karaoa kain ae ko beibeti ni baim).

A bobootaki nang ni karau (katukui baim ietan atuum),E a bwaka te karau (kakamwakuri tabon baim ni katotonga bwakan te karau)—Ao e rabuna te aonaaba (katioi bwaim ni katea iteran te mronron);Akea te aba (rairaira atuum).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 71 - ( )

46

E rau ni beibeiti te aake (katea kain ae beibeti ni baim)Ni ngaina ao tairiki aika bati (booti baim ni iteran atum teuana),Ni karokoa e oti taai (katea te mronron ni baim ietan atuum)Ao e kabuebue man oota mwaaka

Ao e kamaua te ran man te aba (katabiroi baim i bwabwaam);E kaoti te aba ae mau (takini anganibaim ao baim);A karabwarabwa ana utu Noa (kabaraka atuum ao booti baim)Bwa te Atua e memena irarikia n taai nako.(Kangaraoaki man te kibu iroun Beverly Spencer.)

Kakoaua Tibwauaa am namakin ni kakaitau ibukin te aonaaba ae tikiraoi are karaoia IesuKristo ni kaineti ma ana baire Tamara are i Karawa. Kaota nanom ni kakaitauibukia maan are a katukaki n te aonaaba aei ibukira bwa ti na kabonganai aoni kukurei iai.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Takakarona te takakaro ae “Te man, Te man, Antai Ngkoe?” Tuangiia ataei bwaa na kamronron. Tuanga temanna te ataei bwa e na tei i nuukan te mronron aoni bakaea ae ngaia te man. Ataei ake tabeman a na katei baia ni keetinna bwatera te man are e katootonga te ataei are i nuuka. Ngkana iai te ataei ae etiana keeti, teuanne ke neienne e na rin n te mronron ni katootonga te man rikiteuana. Ko kona n tuangia ataei n tatabemania bwa a na wirikirikia nakoimaran te man are e katootonga teuanne ke neienne bwa ko aonga ni kakoauabwa e mataata te ataei ao n ataa tangin, kakamwakurin, ao taraan te man.

2. Takakarona te takakaro ae “Tera te Man Aei?” Anganiia ataei rongorongonte man teuana. Rongorongo a kona ni kaota te tabo are e maeka iai te man,buburana, aron tangina, karana, ao e kanga ni buokia aomata. Tuangiia ataeibwa a na katei baia ngkana a taku bwa ataa te man are ko taekinna.Kaokiokia ma maan aika kakaokoro n aron mwaitina are ko tangiria.

3. Anenea ke taekina taekan “E Rangi ni Bubura te Aonaaba” ma ataei(Children’s Songbook, p. 235). Karaoi kaina aika kaotaki inano:

E rangi ni bubura ao, oo, e rangi ni mronron (kabaraaka atuum ao booti baim)Ao iaona a kuneaki ana kariki bwai te Atua;Taian maunga (katea baim n aron te maunga ietan atuum)Ao mwarua (kabaraaka nanon ni baim inano i moam)Ao kaai aika maiu aika ananau, (katea baim ni kaanaui rake),Maan aika bubura (kataia roota are ieta)Maan aika uarereke (taua i nano).E rangi ni bubura ao, oo, e rangi ni mronron (katea te mronron ae bubura ma

baim).E tangirira ni kabane te Atua; a mwaiti kakabwaiara (taui baim n rabwatiko).

4. Tuangiia ataei bwa a na taekini aia man ke te man ae a kan maninna.Marooroakinna ma ataei arora ni kawakinia ara man.

5. Angania ataei te beeba ao kureiaon. Kariaia ataei n tatabemania bwa a nakorea tamnein te man are e tatangira teuanne ke neienne. Katoai aia tamneini korea i aona I kakaitau ibukiia maan.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 72 - ( )

47

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki. 1. Kaota tamnei 1-28, Karikan Bwaai—Maan Aika Maiu. N oin am taeka, karakina

karakinan karaoan te man (tara Karikan Bwaai 1:24–25). Kaota am kakaitauibukiia maan.

2. Rinei tabeua maan ae a tataneiai ma ngaia ataei. Tuangiia ataei bwa a nabakaea ae ngaia maan n tatabeman nako. Marooroakinna bwa tera taraakinte man ao tangina ao tera bonganana.

3. Buokia ataei n anenea te moan rain n “All Things Bright and Beautiful”(Children’s Songbook, p. 231).

Reirei 12

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 73 - ( )

I Karabwarabwa IbukinMannikiba ao Maan aika

Bingingi ae Oneai Waena

48

Te Kantaninga Buokaia ataei n tatabemania bwa a na namakina te kakaitau nakon Tamara arei Karawa ao Iesu Kristo ibukia mannikiba, maan aika bingingi ae oneai waeia,ao bwaai aika kawakawa.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 1:20–25 ao 1 Uea 16:29–17:6.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Ngkana e kona, karekei tamneia mannikiba, maan aika bingingi ae oneai

waeia, bwaai aika kawakawa aika rereke n am aono.c. Tamnei aika korokoreaki 1-20 nakon 1-25, mannikiba ao maan aika bingingi

ae oneai waeia, (tamnei aika korokoreaki aika titebo a kona ni kuneaki n tiete4 ao 5 ni Bwaai n Reirei ni Kaotan Tamnei aika Korokoreaki n te Moanrinan).

d. Tamnei 1-31, Eria Ngke e Kamwarakeaki Irouia Reben; tamnei 1-32, Te Kakaiirouia Mouakena (Kete n Tamnei n te Euangkerio 413; 62603).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi are ko na tangirini kabonganai

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Anga rekena aika kaotaki ikai ao tuangia ataei bwa a na keetina kaekaan te titiraki“Tera Ngai?”

1. Iai wiiu ni katebetebe.

2. Iai burae ni manna.

3. Iai baiu ni kiba.

4. I kiba iaan nang.

Ngkana a tia ataei ni keetina ae “te mannikiba,” tuangia bwa a na rimwiim nibakaea ae ngaia mannikiba aika kibakiba inanon te ruu. Kairia n oki nakon aiakaintekateka.

Tamara are i Karawa e Tuanga Iesu Kristo bwa e na Karaoi Mannikiba

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e tuanga Iesu Kristo bwa e na karaoimannikiba ibukira bwa ti na kukurei iai ao ni karaoa te aonaaba bwa te tabo aetamaroa ibukin te maeka. Kaota te Baibara ao tuangia ataei bwa te Baibara etuangira taekan karikaia maan (tara Karikan Bwaai 1:20–23).

Kabwarabwara bwa a mwaiti aekakin mannikiba aika maeka n te aonaaba. Kaotitamneia mannikiba ake ko karekei ao tamneia maan aika korokoreaki, teuanaimwiin teuana.

Reirei

13

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 74 - ( )

49

• Te mannikiba aio?

• Ko kanga n ataia? (Iai baina ni kiba, burae ni manna, ao wiina ni man.)

Kariaia ataei bwa a na taekina taekan te bwai ae a tia n rinanona ma taian man-nikiba.

A Kona ni Buokira Mannikiba

Te Karaki Kaota tamnei 1-31, Eria Ngke Kamwarakeaki Irouia Reben, ao karakina karaki-naia reben ake a kamwarakea Eria are te burabeti, n aron are e kuneaki n 1 Uea17:1–6. Buokia ataei bwa a na ataia ae Tamara are i Karawa ao Iesu iai mwaa-kaia i aon bwaai ni kabane, i aoia mannikiba naba. Iesu e tuangia mannikibabwa a na tararua Eria ngke e karaba mairoun te uea ae buakaka ae Aaba.

• A kanga n ataia reben bwa a na uota te amwarake nakon Eria? (Tara 1 Uea17:4.)

• Aekakira amwarake are a uoti reben? (Berena ao te ika; tara 1 Uea 17:6.)

Waaki ni Kakukurei Rinea te ataei temanna bwa e na riki bwa Eria. Tuangiia ataei ake tabeman bwaa na bakaea ae ngaia tenaan reben are a uota te amwarake n te ingabong aomanga n te tairiki.

Te Karaki Karakina karakinaia mouakena ao rokati (crickets) n oin am taeka:

Ngke a roko bwaeonia n te Salt Lake Valley, a uniki wiita ao kaai n amwarakeriki tabeua. A kainnanoa uaaia ibukin karaoan te kariki ao aekan amwarake rikitabeua bwa kanaia. E ikawai n ananau te wiita. Imwain te tai ibukin te wiita, e onkarawa n te nang ae bubura. Bon tiaki te nang ni karau, ma nangin nga ma ngarokati. A tikura te wiita taian rokati ao a tabe ni kanna.

Bwaeonia a kabanei aia konaa ni katokiia rokati man kanakin aia wiita. A kauraiaai, a batiboi rokati n te kainiaaki ao burangketi, ao a kataia naba n tebokia n te ran.Ma a bon aki toki taian rokati. A maaku bwaeonia bwa e nang akea kanaia n tain tekamwaitoro. A katorobubua n tataro ao a butia Tamara are i Karawa buokaia.

E aki maan ao a roko mouakena ao a kang taian rokati. (Kaota tamnei 1-32,Te Kakai irouia Mouakena.) E aki maan, ao a bane angia rokati. Bwaeonia akarabwa Tamara are i Karawa ibukin rokoia mouakena ao kamanoan arokaia(tara William E. Berrett, The Restored Church [Salt Lake City: Deseret Book Co.,1961], pp. 283–85).

• A kanga ni buokiia bwaeonia mouakena?

Tamara are i Karawa e tuanga Iesu Kristo bwa e na Kariki Maan aika Bingingiae Oneai Waeia ao Maan aika Kawakawa

Tuangiia ataei bwa Iesu Kristo e karikia naba maan aika bingingi ae oneai waeiaao bwaai aika kawakawa n aron tentakareau ao naeta. Maan aikai bon kanoanana baire Tamara are i Karawa.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na keetini maan aika bingingi ae oneai waeia ao bwaai aikakawakawa are a kabwarabwaraaki ni kamwaninga aika kaotaki ikai. Ngkana a tiani keetinaki kamwaninga n tatabeua nako, kaota ao marooroakin tamnei aikakorokoreaki aika riai.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 75 - ( )

50

1. I baboobo ao I katiiti.E buraerae rabwatau.I karaoa ana karewe te maniberu ibukim ao ibukiu.Ngai bon te ni karewe. (Maniberu; karaoa tangina ni katiiti.)

2. I karaoa ngaou ao I rawea iai kanau.Wannai rangau ni bon arou.I ribaaki irouia aomata angiin te tai.Ko kona ni keetina bwa tera ngai? (Tentakareau; kamwakuri tabonibaim

n aron te ranga.)

3. Ngai ngkoa te nimwatoi.I kona ni kiba nako karawa.A tikiraoi baiu ni kiba.Ngai bon te. (Bwebwe; karaurau kamwakuri tabonibaim n aron baai ni kiba.)

• Tera am atatai i aon maan aikai?

Kabwarabwara bwa a mwaiti bukin karikan maan aika bingingi aika oneai waeia.Tabeua maan aika bingingi ae oneai waeia a kona ni kanaki irouia mannikiba,maan, ao maan aika bingingi ae oneai waeia; tabeman a tamaroa taraakia aotangitangia. Maniberun te karewe a karaoa ana karewe te maniberu bwa ti nakanna, ao a buokia uanikai, uee, ao aroka aika kakanaki bwa a na rikirake.

Waaki ni Kakukurei Kaota tamnein te maniberu ae korokoreaki ao tamneia maniberu ke ngaoia rikitabeua are ko a tia ni karekei. Kabwarabwara aroia maniberu n rikoa te kareweman taian uee ni kabongana ibukin karaoan ana karewe te maniberu, ao ngka-nne tuangia ataei bwa a na bakaea ae ngaia maniberu aika nako man te ueeteuana nakon teuana ni rikoa te karewe ibukin karaoan ana karewe te maniberu.

• Tera te man ae bingingi ae ko tatangiria? Tera bukina?

Kaoti tamneia maan aika bingingi ae oneai waeia are ko a tia ni karekei. Kabwara-bwara bwa tabeman maan aika bingingi ae oneai rangaia a kamwe buakaira.A kang kanara ao a tenaira. Kauringiia ataei karakinan mouakena ao rokati.Taian rokati a kabanei ni kang kanaia bwaeonia.

Kabwarabwara bwa ngkana a kamarakiira ke a kamwe buakaira maan aikabingingi, a bon ti kataia ni kamanoia.

Kakoaua Kauringia ataei bwa mannikiba, maan aika bingingi ae oneai waeia, ao maanaika kawakawa riki tabeua bon kanoan ara aonaaba aika kakaawaki. Kaota amkakaitau ibukiia maan aikai.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Takakaro n takakaron te bwebwe. Tuangiia ataei bwa a na tekateka n temronron. Rinea temanna te ataei bwa e na riki bwa te bwebwe. Te ataeiaei e na katiotioa te bwebwe ae karaoaki man te beeba ietan atuia ataei aketabeman n ana tai n nakonako I tinanikun te mronron. N ana tai n nakonakoni katobibia te mronron te ataei, taekina te kibu aio:

Temanna te bwebwe ae uarereke e kibanakoN te bong ae tamaroa, n tain te kabuebue.E kibarake nako karawa ae mawawa,Ao ngke e tiku, e tiku i aom!

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 76 - ( )

51

Ngkana ko taekina ae, “E tiku i aom,” te ataei are riki bwa te bwebwe e katukate bwebwe are karaoaki man te beeba i matan te ataei temanna. Te ataei annee a riki ngkai bwa te bwebwe. Manga kaoka te kibu ni karokoa ae a tia n rekeaia tai ataei n riki bwa te bwebwe.

2. Kabwarabwara n taeka aika beebete aron te nimwatoi n riki bwa te bwebwe.Tuangiia ataei bwa a na bakaea ae ngaia nimwatoi aika niniria bwa te nikabuu.Tuangiia bwa a na tekateka n aia kaintekateka ke i aontano ao a rabwati waeiani baia, ni bakaea ae a matu Tuangiia bwa ngkana e nang bitaki te nimwatoinakon te bwebwe, a moanna ni kakamwakuri ao n taakini baina ni kiba.Tuangiia ataei bwa a na taakini baia. Kauringia ataei bwa taian bwebwe akikakarongoa, ngkana a kakamwakuri naba. Tuangiia ataei bwa a na tei ao nibakaea ae a kibakiba n aki kakarongoa inanon te ruu.

3. Taekini taekan “E Bubura te Aonaaba” ma ataei (Children’s Songbook, p. 235).Kabonganai kaina aika inano ma “E Bubura te Aonaaba”:

E rangi ni bubura ao, oo, e rangi ni mronron (karaoa te mronron ae bubura ni baim)Ao i aona a kuneaki ana kariki bwai te Atua;Taian maunga (katea baim n aron te maunga ietan atuum)Ao marua (kabaraka nanon ni baim inano i moam)Ao kaai aika maiu aika ananau, (takini baim nako eta),Maan aika bubura (kataia roota are ieta)Maan aika uarereke (taua i nano).E rangi ni bubura ao, oo, e rangi ni mronron (katea te mronron ae bubura ma baim).E tangirira ni kabane te Atua; a mwaiti kakabwaiara (taui anganibaim n rabwatiko).

4. Taekini taekan “Bwaai ni Kabane a Oota ao a Tikiraoi” (Children’s Songbook,p. 231), ni kabonganai kaina aika kaotaki inano:

Bwaai ni kabane aika oota ao a tikiraoi (karaoa te mronron ae bubure ni baim),Maan ni kabane aika bubura ao a uarereke (taakini nako baim, ngkanne manga

booti ni kaini baim),Bwaai ni kabane aika wanawana ao kamiimi (kotea atuum n tabonibaim),E karaoi ni kabane Te Uea Te Atua (booti baim n aron ae ko na tataro).

Ni katoai uee aika uarereke aika raure (katimoia baim, ngkanne kauka baim),Ni katoai mannikiba aika uarereke aika anene (booti tabonibaim ma waebuam

n aron wiin te mannikiba),E karaoi karaia aika tokatoka (katiotioa baim n aron katean nei wirara);E karaoi baia ni kiba aika uarereke (booti baim n aron ae ko na tataro).

5. Uota bwatoron ana karewe te maniberu ibukiia ataei bwa a na nooria ke a nakatomamma. (Titirakinia aia karo ataei ni kakoaua bwa akea ataei aika rabwa-rabwataki n ana karewe te maniberu.)

6. Buokiia ataei ni karaoa teuana ke uoua takakaro ma te tabonibai aika kaotakiikai:

Uoman Mannikiba aika Uarereke

Uoman Mannikiba aika Uarereke a tekateka i aon te oo (katoka tabonibaimteuana ni I tabon angam).

Temanna arana Peter (tabeka tabonibaim te maing) Temanna arana Paul (tabeka tabonibaim te atai).Kiba nako, Peter (katuka tabonibaim te maing i akuum);Kiba nako, Paul (katuka tabonibaim te atai i akuum).

Reirei 13

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 77 - ( )

52

Oki, Peter (manga katuka tabonibaim te maing i aon tabon angam);Oki, Paul (manga katuka tabonibaim te atai i aon tabon angam).

Ngaon te Maniberu

Aio ngaon te maniberu (kamwangkongkoa baim te maing ni kabarakia).A nga maniberu?A karabaia n tabo are a na nooraki iai (karabai tabonibaim te atai iaan baim te

maing are ko kamwangkongkoa). E a kaan aia tai ni kiba nako man te ngao (kaotinakoa baim te atai ao tabeki

tabonibaim teuana imwiin teuana ngkana a warekia ataei).Teuana, uoua, teniua, aua, nimaua! BZZZ! Tangin te maniberu.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kaota te tamnei ae beebete taraana, te tamnei ae korokoreaki, ke te korobanna

ae te mannikiba. Tuangiia ataei bwa Tamara are i Karawa e tuanga Iesu Kristobwa e na karikiia mannikiba (tara Karikan Bwaai 1:20–23). Kaota am kakaitauibukin mannikiba.

2. Kabwarabwara bwa iai wiia aika onoti ae buokiia n tabeka kanaia. Tuangiia ataeibwa a na tabeki baia nakon wiia n aron wiin te mannikiba ao ni bakaea ae atabeka kanaia. Kabwarabwara bwa mannikiba iai naba baia ni kiba are e buokiiani kiba. Tuangiia ataei bwa a na kamwakuri baia ao ni bakaea ae a kiba.

3. Taekini taekan “Mannikiba n te Kai ae Maiu” (Children’s Songbook, p. 241),ni kamanenai kaina aika kaotaki i nano:

Ti na kakaea te ngao ae uarereke (booti kamwangkongkoa baim)Ni mwaangan te kai (tabekirake baim ni kamroni i aon atuum).Ti a wareki bunnimoa inanona;Iai teuana, uoua, teniua (tabekarake teuana, uoua, ao teniua tabonibai).

E tekateka te tina i aon te ngao (kamwangkongkoa baim te maing; katoka baimte atai i aona)

Ni kaurei bunnimoa, ni kateniua (katei tabonibaim tenai).E kibakiba ni kakatobibi te karo (kamwakuri baim n aron ae kibakiba)N tautiania ana utu.

4. Buokiia ataei ni karaoa te takakaro ma te tabonibai are kaotaki ikai:

Tentakareau ae Uarereke

Tentakareau ae Uarereke e tamwaka te kawawa (kabonganai tabonibaim uouani baim teuana n “tamwarakea” baim are teuana).

E bwaka te karau ao e kabwaka tentakareau (tabekirake baim ietan atuum;ngkanne manga karuoi ao kakamwakuri tabonibaim).

E oti taai ao e kamwaua te karau (karaoa te mronron i aon atuum).E a manga tamwaka te kawawa tentakareau ae uarereke (manga kaoka kaina

man te moan rain).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 78 - ( )

Atam ao Ewa A Karikaki niKatootongan Tamara are i Karawa

53

Reirei

14Te Kantaninga Buokaia ataei bwa a na ataia ae Atam ao Ewa a karikaki ni katootongan Tamara

are i Karawa.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 1; 2:15–25; ao 3. Tara nabaMoan Tuua n te Euangkerio (31110), mwakoro 5 ao 6.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei aika korokoreaki 1-1 nakon 1-25 (e kona ni kuneaki te tamnei ae

korokoreaki ae titebo n te tiete 4 Bwaai n Reirei ni Kaotan Tamnei AikaKorokoreaki n te Moanrinan).

c. Tamnei 1-33, Atam ao Ewa (Kete n Tamnei n te Euangkerio 101; 62461);tamnei 1-34, Atam ao Ewa A Reireiniia Natiia.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko kankabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuangiia ni kabane naake natin Tamara are i Karawa bwa a na teirake. Kauringiiaataei bwa ngaira ni kabane bon Natin Tamara are i Karawa, ngaia are a riai nibane n teirake.

Anene Anenea “Ngai Natin te Atua” (Anene n Taromauri ma aia Anene Ataei, iteraniba 54)ma ataei. Kaotia bwa te anene aei e tuangiira bwa Tamara are i Karawa e a tia nanganiira mweengara i aon te aba.

Ngai Natin te Atua,E kanako maiai,E anganai abau mweengauNgai ma tamau tinau.

Kairirai ao kawakinai,Kaota te kawaiReiai ae N na karaoia,Bwa I kan tiku irouna.

E Karikaki te Aonaaba n Aron Ana Baire Tamara are i Karawa

Waaki ni Kakukurei Katikui ni kabaraki i aon te taibora ke i aon rangam tamnei aika korokoreaki.

• Tera bwaai tabeua are karaoi Iesu ibukin te aonaaba?

Ngkana e taekina teuana te kariki bwai te ataei, tuanga teuanne ke neienne bwae na kaota tamneina are e korokoreaki.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 79 - ( )

54

• Kariki bwai raa aika ko kakaitau ibukiia?

Buokia ataei bwa a na ataia ae te aonaaba ao bwaai ni kabane i aona a karikakiibukira bwa ti na kabonganai ao ni kukurei iai. Kauringiia ataei bwa te aonaabaao bwaai ni kabane i aona bon kanoan ana baire Tamara are i Karawa.

Anene Manga anenea “Ngai Natin te Atua” ma ataei.

Atam ao Ewa Bon Kanoan Ana Baire Tamara are i Karawa

Tuangiia ataei bwa a na tarai tamnei aika korokoreaki are a kaotaki.

• Tera riki ae kainnanoaki bwa e na mena n te aonaaba?

Kaota tamnei 1-33, Atam ao Ewa. Kabwarabwara bwa imwiin karikan bwaai nikabane ake tabeua, a karikaki Atam ao Ewa. Taekina taekan karikan te aomata,n aron are e kuneaki ni Karikan Bwaai 1:26–28. Kabwarabwara bwa Atam aoEwa bon ngaia uoman tenaan moan aomata ni maeka i aon te aonaaba. Bon iairabwataia ae te iriko ao te rii ae titebo tarana ma rabwatan Tamara are i Karawa.

• Antai te moan mwaane ae maeka i aon te aonaaba?

• Antai te moan aine?

• Aekakira rabwatan Atam ao Ewa?

Tuangiia ataei bwa a na tautaua baia, ao kauringiia bwa rabwataia bon titebo marabwataia Atam ao Ewa.

Te Karaki Kabwarabwara tamnei 1-33, Atam ao Ewa, karakina karakinan Atam ao Ewa noin am taeka, n taekini bwaai aika kaotaki ikai (tara Karikan Bwaai 2:15–25; 3):

1. Imwiin reken rabwataia Atam ao Ewa, a maeka n te tabo ae tikiraoi ae aranakibwa te Nne n Aroka are i Eten.

2. Atam ao Eva a mareaki n aki toki iroun Tamara are i Karawa.

3. Uanikai ao uee a kai riki n te Onaroka are i Eten, ao a manana maan ni kabane.

4. Aki ata te kaokoro imarenan te raoiroi ao te buakaka Atam ao Ewa.

5. Atam ao Ewa aki kona ni kariki.

6. Atam ao Ewa a kona ni kang uaan kaai ni kabane ma ti teuana ae a na akikanna.

7. Atam ao Ewa a kana uaan te kai arei.

8. A kanakoaki Atam ao Ewa man te Nne n Aroka are i Eten.

9. E bitaki te aonaaba ae bwanin: Atam ao Ewa a bae ni mwakuri korakora ibukinkarekean kanaia, a moanna n riki uteute, ao maan a moaanti.

10. Atam ao Ewa a moanna n reke natiia.

Kaota tamnei 1-34, Atam ao Ewa A Reireinia Natiia. Kabwarabwara bwa Atam aoEwa a kakabwaiaaki ao anganaki natiia aika mwaiti. Bon tenaan moan karo n teaonaaba. A reireinia natiia taekan Tamara are i Karawa ao Iesu. A rikirake aia utuao a kabuta te aonaaba.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 80 - ( )

55

• Tera ae a karaoia Atam ao Ewa imwiin kitanan te Nne n Aroka are i Eten?

Kabwarabwara bwa Atam ao Ewa ao natiia a kabonganai ao a kukurei n arokaao maan are a karikaki ibukin te aonaaba.

Waaki ni Kakukurei Buokiia ataei ni karaoa te takakaro ma te tabonibai ae kaotaki ikai:

Atam ao Ewa

Atam ao Ewa a maeka n te aonaaba (booti baim ni kamwangkongkoi ni kaota teaonaaba)

Ngke e booureirei.A kawakinia maan aika mwaiti (kabongana baim teuana ni toroba baim are teuana)Ao a uniki ao a tararuai aroka ibukin kanaia (karea wiim n tabonibaim, n aron ae

ko amwarake).A kariki Atam ao Ewa (katei ni katenai tabonibaim uaai)A karikia oin natiia (katei riki uaai tabonibaim).Ngkai a mwaiti ataei aika tia ni bungiaki (kakamwakuri tabonibaim ni katengaun).An tara aron rikiraken mwaitia kaain te aonaaba (kabonganai baim ni karaoa te

mronron ae bubura. Ngkanne taakini nako baim i rarikim)!

Buokiia ataei bwa a na ataia ae ibukina bwa Atam ao Ewa bon tenaan moankaro n te aonaaba, ngaira ni kabane bon kaain aia utu.

A taku Tamara are i Karawa ao Iesu bwa e Raoiroi te Aonaaba

Kabaibati ni wareka te moan kibuntaeka ni Karikan Bwaai 1:31. Tuangiia ataei bwaa na manga wareka te kibuntaeka ma ngkoe. Kabwarabwara bwa Tamara are iKarawa ao Iesu a namakinna bwa a raoiroi aia kariki bwai ni kabane. Ae moante kakaawaki, a namakinna bwa ti raoiroi, ao a rangi n tangirira n tatabemaniira.

Kakoaua Kaota am kakoaua ibukin aia tangira Tamara are i Karawa ao Iesu ibukira n tata-bemanira. Kabwarabwara bwa bwaai ni kabane n te aonaaba bon ibukira bwa tina kabonganai ao ni kukurei iai. Ngkana ti noora te uee, te itoi, ke te kariki bwaiteuana, ti kauringaki iai bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tangirira. Kaota amkakaitau ibukin aia tangira ao ibukin te aonaaba.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Rinei waaki ni kakukurei aika mwaiti man Reirei 8 nakon 13, are ko na karaoima ataei n aron “Ana Karikibwai te Atua” ke “Noa”.

2. Manga rinanon te bwai are e riki ni katoaa bongin te Kariki Bwai ao ataei ana wareki bongina n tabonibaia.

3. Anenea ke taekini taekan “E Tangirai Tamara are i Karawa” (Children’sSongbook, p. 228) ma ataei.

4. Kariaia ataei bwa a na korea ke ni karana te bwai teuana ae kanoan ana baireTamara are i Karawa, n aron te uee, te kai ae maiu, ke taai. Korea ietan aiabeeba ataei n tatabemania nako I karabwarabwa ibukin te aonaaba.

Reirei 14

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 81 - ( )

56

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Taekini taekan “E Bubura te Aonaaba” (Children’s Songbook, p. 235). Buokiia

ataei ni karaoi kaina aika kaotaki inano:

E bubura te aonaaba, oo, e mronron (karaoa te mronron ae bubura ni baim)Ao i aona a kuneaki ana karikibwai te AtuaTaian maunga (katea baim n aron te maunga ietan atuum)Ao marua (kabaraka nanon ni baim inano i moam)Ao kaai aika maiu aika ananau, (katei baim nako eta),Maan aika bubura (kataia roota are ieta)Maan aika uarereke (taua i nano).Itoi aika ranea otaia n te tairiki (kaeti ao kakamwakuri tabonibaim)Taai n te ngaina e abue ao e oota (karaoa te mronron ae bubura ni baim),E rangi ni bubura ao, oo, e rangi ni mronron (katea te mronron ae bubura ma

baim).E tangirira ni kabane te Atua; a mwaiti kakabwaiara (taui anganibaim n rabwatiko)

2. Buokiia ataei ni karaoi kain te takakaro ma te tabonibai aika kaotaki ikaingkana ko taekina taekana:

Ana Karikibwai te Atua

E karaoa namwakaina te Atua (karaoa te mronron ni baim)Ao itoi aika ruberube (kauki tabon baim ao kaini ni katimoia baim)Ao e katukui i karawa (tabeki rake baim).E karaoa taai (karaoa te mronron ni baim ietan atum)Ao kaai aika maiu (katei rake baim)Ao uee (kamwangkongkoa baim)Ao mannikiba aika uarereke aika kibakiba (kakibakibai baim).(Man Fascinating Finger Fun iroun Eleanor Doan. © 1951. Kabonganaki mante kariaia.)

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 82 - ( )

Te Taabati Bon teBong n Nebonebo

57

Reirei

15Te Kantaninga Buokaia ataei bwa a na ataia ae te Taabati bon te bong n nebonebo ao ni motirawa.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 2:1–3 ao Te Otinako 16:11–31.Tara naba Moan Tuua n te Euangkerio (31110), mwakoro 24.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-6, Bootaki n te Utu n te Tairiki (62521); tamnei 1-7, Te Utu ae

Tatangira; tamnei 1-8, Kabutan te Toa (62021); tamnei 1-9, Tataro n teingabong (62310); tamnei 1-10, Tataro n te Utu (62275); tamnei 1-35, Rikoante Maana; tamnei 1-36, Ataei ao Kaaro a Wareka te Karaki man Boki aika tabu.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei are ko na tangiria ni kabo-nganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Buokiia ataei ni katea kain Karikan Bwaai ni katoaa bongina n am tai ni kauringiabwa tera ae karikaki ni katoaa te bong (tara Karikan Bwaai 1):

Bong 1 Bakaea ae a matu ao ngkanne uti, ni kaota te tairiki ao te ngaina.

Bong 2 Teirake, tararake, ao taakini baim ni kaota karawa.

Bong 3 Baraaki ni kinika te uee ao ngkanne aroka te uee.

Bong 4 Karaoa te mronron ae bubura ma baim ibukin taai ao te mronron aeuarereke ma tabonibaim ibukin namwakaina, ao ngkanne kakamwakuritabonibaim ao baim ni kaoti itoi aika ruberube.

Bong 5 Bakaea ae ngkoe te mannikiba ae kibakiba inanon te ruu ke te ika aeuaua i taari.

Bong 6 Bakaea ae ngkoe te man. Nakonako ni katobibia te ru n te tai ae mwaitini katootonga te man anne. Ngkanne tei n te rain n taekina n tatabemannako, “Arau bon (oin aran te ataei). Ngai natin te Atua.”

Tuangia ataei bwa a na tekateka n aki kakarongoa.

Tuangiia ataei bwa n te ka-itiua ni bong, Tamara are i Karawa ao Iesu a motirawa.A arana te bong ni motirawa aei bwa te Taabati.

Tuangiia ataei bwa a na manga taekina te taeka ae te Taabati tabeua te tai.

Te Taabati Bon te Bong ae Tabu

Kabaibati ni wareka Karikan Bwaai 2:1–2 ao te kibu 3 ni karokoa te taeka aebong. Kabwarabwara bwa ngke e tia ni karika te aonaaba ao bwaai ni kabane

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 83 - ( )

58

ake i aona Tamara are i Karawa ao Iesu, a kakabwaia te ka-itiua ni bong. Bon tebong ae na katabuaki, ae okoro man bongin te wiiki ake tabeua. Te Taabati bonara bong ni motirawa man ara mwakuri ao n neboa Tamara are i Karawa ao Iesu.

• Te bong ra n te wiiki ae te Taabati?

• Tera ae a karaoia Tamara are i Karawa ao Iesu n te bong ae te Taabati? (TaraKarikan Bwaai 2:2.)

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na katei itiua tabonibaia. Wareka itiua ma ngaia, ni kamwa-kuri tabonibaia n tatabeua nako ngkana e warekaki. Kabwarabwara bwa n tekaonobong (kamwakuri tabonibaim ake oneai), ti karaoi ara mwakuri. N te kaitiuani bong (kamwakura te ka-itiua n tabonibai n ti ngaia), ti motirawa man ara mwa-kuri ibukina bwa bon te bong ae te Taabati.

Te Karaki Kaota tamnei 1-35, Rikoan te Maana, ao karakina karakinaia Tibun Iteraera ao teMaana, n aron are kuneaki n Te Otinako 16:11–31.

Buokiia ataei bwa a na ataa te kakai n te maana. Kabwarabwara bwa ni katoa bongao Tibun Iteraera a rikoa are e tau ibukin te bong anne, ma n te kaonoua ni bong arikoa te maana ae tau ibukin uabong. Ngkana Tibun Iteraera a rikoa te maana aemwaiti riki n te bong teuana ae tiaki te kaonobong, e na bon buakaka. N te kaitiuani bong, are bon te Taabati, bon akea te maana ae na rikoaki. N te bong aei aoTibun Iteraera a kana te maana are tatara are a rikoia n te kaonoua ni bong.

• E kanga n reke kanaia Tibun Iteraera?

• E aera ngkai aki rikoa te maana n te Taabati?

Wareka te Otinako 16:26 ni kabaibati. Kabwarabwara bwa Tibun Iteraera a reirei-naki bwa a na aki mwakuri n te Taabati. N te Taabati, Tamara are i Karawa aoIesu a tangiria bwa ti na iangoia ao tiaki ara mwakuri. Te Taabati bon te bongae rangi n tabu iroun Tamara are i Karawa ao Iesu.

Katuruturua bwa te Taabati bon tiaki te bong ni mwakuri ni karaoi bwaai aikati tataneiai ni karaoi ma bon te bong n neboa Tamara are i Karawa ao Iesu. TeNebonebo nanona bwa ti na iangoa Tamara are i Karawa ao Iesu ao ni karaoibwaai are e na oti iai mwaitin ara tangira ibukiia.

Te Taabati Bon te Bong n Nebonebo

Buokiia ataei bwa a na ataia ae te Taabati bon te bong ae kakukurei ibukina bwati kona n neboa Tamara are i Karawa ao Iesu n aanga aika kakaokoro.

• Tera ae ko a tia ni karaoia n te bong aei ni kaotia nakon Tamara are i Karawaao Iesu bwa ko tangiria?

Kabwarabwara bwa te kawai teuana ae kakaawaki ae ti kona iai n neboa Tamaraare i Karawa ao Iesu, ke ni kaotia bwa ti tangiria, bon man te nako n taromauriao n taua te toa. Kaota tamnei 1-8, Kabutan te Toa. Tamara are i Karawa ao Iesua kukurei ngkana ti anene ao ti kakauongo ao ngkana ti aki kakarongoa ao nongeaaba bwa ti aonga ni kona n ongora irouia ara tiareirei ao n namakina aiatangira ibukira Tamara are i Karawa ao Iesu.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 84 - ( )

59

Waaki ni Kakukurei Buokiia ataei ni karaoa te takakaro ma te tabonibai ae kaotaki ikai:

I Kukurei Ngkai I Roko n Taromauri n te Bong Aei

I kukurei ngkai I roko n taromauri n te bong aei (booti baim ao kaboi tabonibaimake tabotabo ni katea taubukin te umwantabu).

I reireinai ni kakauongo (kamwangkongkoa baim i akuun taningam)Ao n tataro (booti baim ao kabaraka atuum).I reirei taekan Iesu i Karawa (kotea karawa);I iangoa Iesu ao ana tangira (rabwatiko).

Ti kaota naba ara tangira ibukin Tamara are i Karawa ao Iesu ngkana ti tararaoiao ti itiaki ngkana ti roko n taromauri. Ti riai ni kaitiaki ubura ao irara ao ni bwainikunikaira aika tenaan kabanea n tamaroa.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na katea kain ae a katauraoia ibukin te taromauri.

• Tera ae ti na karaoia n neboa Tamara are i Karawa ao Iesu ngkana ti menan te umwantabu?

• Tera ae ti na karaoia n neboa Tamara are i Karawa ao Iesu ngkana ti menani mweengara?

Buokiia ataei bwa a na ataia ae ti na aki kabane mwane ke ni boobwai n teTaabati. Ti riai n aki nako ni mataku n te takakaro ke waaki ni kakakibotu n teTaabati. Ti riai n aki mwakuri irarikin mweengara ke n ara onaroka ke n nakon akawa ke n tiriman n te Taabati.

Kabwarabwara bwa a mwaiti bwaai aika ti kona ni karaoi ni mweengara nikawakina iai tabun te bong ae te Taabati. Kaota te tamnei man te mwakoro are“Te Katauraoi” n te tai ae riai n tain te marooro. Ti kona n takakaroni takakaroaika aki kaberoro ma kaain ara utu, ni warekaki karaki ni boki aika tabu nakoira,karaoi nnen tamneia kaain ara utu, kawaria ara utu ke naake a aoraki, koroitamnein bwaai ake ti karabwarabwa ibukina, te nako n nakonako ma kaainte utu, tataro, anenei anene, ao n ongora ni katangitang aika raraoi.

Waaki ni Kakukurei Kariaia ataei bwa a na ikaruoruo ni katea kain bwaai ae a kukurei ni karaoi nimweengaia ni kaawakin tabun te bong ae te Taabati.

Kakoaua Tuangiia ataei bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a kukurei ngkana ti nako n taro-mauri n te Taabati, ao ngkana ti anene, tataro, ao ni kakauongo nakoia ara tiareirei.A kukurei naba ngkana ti karaoa ae riai ni mweengara n te Taabati. Taekini bwaaitabeua aika kaota te karinerine ae ko kan kakaraoi n te Taabati, ao kaota namaki-nan te kukurei n te Taabati. Kaungaia ataei bwa a na tibwauai bwaai are a tia nreiakini n te reirei aei nakoia aia utu.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Karaoa te waaki ni kakukurei ae kaotaki ikai, ni karioi kiibu ibukiia ataei n tata-bemaniia n am kiraati. Kaoia ataei bwa a na karaoi kaina ma ngkoe.

Reirei 15

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 85 - ( )

60

Ibukina bwa te Bong aei Bon te Taabati

Kotea temanna te ataei n am kiraati ao atonga aran te ataei anne n am tai ntaekina te kibu aei ao ni karaoa kaina:

(Aran te ataei) e kakauongo nakon boki aika tabu n te bong aei(kamwangkongkoa baim i akuun taningam).

(Aran te ataei) e kakauongo nakon boki aika tabu n te bong aei, ibukina bwate bong aei bon te Taabati.

Taekina te kibu ibukiia ataei n tatabemaniia, ni kabonganai iango aika kaotakiikai ma teina are ieta:

(Aran te ataei) e tataro n te Moanrinan n te bong aei (booti baim, kabarakaatuum, kamatui matam).

(Aran te ataei) e koro tamnei n te bong aei (bakaea ae ko koro tamnei ni baim).(Aran te ataei) e kawara temanna ae akea raona n te bong aei (iobai ma te

ataei are weteaki).(Aran te ataei) e reiakina taekan te katei riki n te bong aei (bakaea ae ko rairaira

iteranibaana ao ni mataku n tamnei).(Aran te ataei) e kororeta nakon Tibuna te Unaine ao te Unimwaane n te bong

aei (kakamwakura baim n aron ae ko koroboki).(Aran te ataei) e kakauongo nakon te karaki n te bong aei (kamwangkongkoa

baim i akuun taningam).

2. Taekina te karaki ae kaotaki ikai nakoia ataei n oin am taeka:

Bwaeonia a mwananga ni maire aika bati bwa a na nako ni maeka i Salt LakeValley. A roko tabe bong imwaain te Taabati. E ngae ngke iai mweenga ae ana katei ao aroka ae a na uniki, a baireia bwa a na aki mwakuri n te Taabati.A mwakuri korakora ao a kabaitia ni kena aontano ni katauraoia ibukin teununiki. E matoatoa aontano, ngaia are a riai moa ni kamwaimwaia ibukinkamarauana n te bwai ni kamarau. N tairikin te Kaonobong, ao a tia ni unikiaroka aika kakanaki n te onaroka ae bubura. Ni ingabongin te Taabati, a boo-taki ibukin te taromauri n Taabati ao a karabwa Tamara are i Karawa ibukinkarokoaia n te tabo ni maeka ae boou.

3. Tuangiia ataei n tatabemania bwa a na korea oin tamnein teuanne ke neiennengke karaoa te waaki ibukin te Taabati. Tuangiia ataei bwa a na karakin oinaia tamnei. Koroi araia ataei n aia tamnei ao aia waaki, n aron te katooto aei:E anenei kunan te Moanrinan David n te Taabati.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Buokiia ataei ni karaoi kain te takakaro ma te tabonibai ae inano n te tai are ko

taekin taekaia

Te Kariki Bwai

E taku Iesu bwa e na oota taai (karaoa te mronron ae bubura ni baim ietanatuum),

E na bwaka te karau (karuoi bain i moam ao kakamwakuri tabonibaim),A na riki taian uee (kamwangkongkoi baim, ni katararakei).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 86 - ( )

61

E taku Iesu bwa a na anene mannikiba (kaurei ao kaini tabonibaim kanga wiinte mannikiba),

Ao bwaai ni kabane are e taku Iesu bwa a na riki, a bon riki (booti baim).(Johnie B. Wood, n te Sing, Look, Do, Action Songs for Children, etetanakiiroun Dorothy M. Peterson [Cincinnati: Standard Publishing Co., 1965].)

Kabwarabwara bwa ngke tia karikan te aonaaba, Tamara are i Karawa ao Iesua motirawa. Te bong ae te Taabati bon ara bong ni motirawa ao n uringaTamara are i Karawa ao Iesu.

2. Tuangiia ataei bwa ngkana ti karaoi ara mwakuri n te Kaonobong e kabebeteauringakin Iesu ao Tamara are i Karawa n te Taabati.

Reirei 15

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 87 - ( )

Iai Rabwatau

62

Te Kantaninga Buokaia ataei bwa a na namakina raoiroina ao teuanne ke neienne e na karinearabwatana n aomata.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Taniera 1 ao Doctrine and Covenants 89.Tara naba Moan Tuua n te Euangkerio (31110), mwakoro 29.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao katooton te Doctrine and Covenants.b. Tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri (62307); tamnei 1-37, Taniera ngke e

rawa ni kana te Iriko ni Man ao te Wain mairoun te Uea (Kete n Tamnei n teEuangkerio 114; 62094); tamnei 1-38, Ataei aika Takakaro ma te Booro.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko tangirini kabonganai.

Kaetieti nakon te tia reirei: Ko riai n ataa aia namakin ataei n am kiraati ake iaitoaraan rabwataia. Taratarai bwaai ake a kona ni karaoi rabwataia, ao tiaki aiaaki konabwai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuangiia ataei bwa a na teirake. Buokiia n anenea ke n taekina taekana ao nikaraoa kain “Atu, Angau, Bubuau, ao Taboniwaeu” (Children’s Songbook, p. 275).Anenea ke taekina taekana ni karaurau n te aro are a na kona ni kotea ke nikamwakuri bwain rabwataia ngkana atongaki. Te katooto, katoutoua atuum,ioioa tabon angam, kabwaoua bubuan waem, ao teei i taboniwaem.

Atuu, angau, bubuau, ao taboniwaeu, bubuau ao taboniwaeu, bubuau aotaboniwaeu,

Atuu, angau, bubuau, ao taboniwaeu, matau, taningau, wiiu, ao bwairiu.

Kabwarabwara nakoia ataei bwa a kabongana rabwataia ni buokia n anenea ken taekina taekan te anene aei.

E Baireia Tamara are i Karawa Ibukira n Tatabemanira bwa e na Iai Rabwataran Aomata

Manga rinanona ma ataei bwa ngke ti maeka i karawa ma Tamara are i Karawaao Iesu Kristo, bon akea rabwatara n aomata. Bon ngaira taian tamnei. Ti riai nruo nakon te aonaaba ni karekei rabwatara n aomata. E baireia Tamara are iKarawa ibukira bwa ti na bungiaki nako aon te aonaaba ao e na iai ara karoae taan tararuaira.

Kaota tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri.

• Antai aomata n te tamnei aei?

• Antai ae baireia ibukira bwa ti na ruo nakon te aonaaba ni karekei rabwataraao ni iai ara utu?

Reirei

16

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 88 - ( )

63

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na teirake ni katootonga te bwai are ko karaoia n am tai nikabwarabwara bwa rabwatara bon mai taubukin atuura (ringa atuum) nako tabontaboniwaera (ringi taboniwaem). Ubura (wiingare) ao tabonibaira (kakamwakuritabonibaim) bon bwain rabwatara ni kabane. Tuangiia ataei bwa a na mino teuanate tai ao n tekateka.

Kabwarabwara bwa a mwaiti bwaai aika e kona ni karaoia rabwatara. Bwainrabwatara n tatabeua nako bon iai ana mwakuri ae onoti ae riai ni karaoia.

• Tera ae ko kona ni karaoia ma matam?

• Tera ae ko kona ni karaoia ma taningam?

• Tera ae ko kona ni karaoia ma wiim?

• Tera ae ko kona ni karaoia ma baim?

• Tera ae ko kona ni karaoia ma waem?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na teirake ao n anaa te kamatenano ae iai kaina:

Iai Rabwatau ae Tamaroa

Iai rabwatau ae tamaroa (katoka bain iaon bwabwaam)Ae baireia ibukin Tamara are i Karawa.E anganai taningau bwa N na kona ni kakauongo (kamwangkongoa baim i taningam)Ao matau bwa N na nooraaba (kotea matam).

Iai baiu aika uaai ae I kona n uboi (uboi baim),Uoua waem ae a kona n rairaki (rairaki).Ngkana I kan karaoia, I kona n riingiTabon waeu i aontano (baraaki ao riingi tabon waem).

Ngkana I iangoa rabwatau (kotea atuum n tabon baim),Tamaroan bwaina nako bon (karaurau n tekateka)Bwa Tamau are i Karawa e baireiaBwa titebo taraakiu ma ngaia.

A Tangirira Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo bwa ti na Tararuai Rabwatara

Kabwarabwara bwa ngkai a rangi ni kakaawaki rabwatara, Tamara are i Karawaao Iesu a tia n anganira tuua bwa buokara n tararuaa rabwatara ao ni kawakinnabwa a na korakora ao ni marurung. Aranaki tuua aikai bwa Tuan te Mauri. Kaotakatooton te Doctrine and Covenants (ke kaota te tabo are e moanaki iai teDoctrine and Covenants n te ikota ni boki ake teniua). Kabwarabwara bwa Tuante Mauri e koreaki n te boki aei ni boki aika tabu.

Marooroakini aekan amwarake are e tuangira Tuan te Mauri bwa e kawakinimarurungin rabwatara, n aron uaanikai, aroka aika kakanaki, ao koraa. Ngkannemarooroakini bwaai ake a tuangira Tamara are i Karawa ao Iesu bwa ti na akikabonganai, n aron te baake, arekoro, ao te koobe. Buokiia ataei bwa a na ataiabwa ngkana ti ongeaaba nakon Tuan te Mauri ao ni kang amwarake aika riai,Tamara are i Karawa ao Iesu a kukurei iroura ao a na kakabwaiaira.

Te Karaki Karakina te karaki are n Taniera 1 are aron Taniera ngke kang amwarake are etangiria Tamara are i Karawa bwa e na kang. Kaota tamnei 1-37, Taniera ngkee rawa ni kana te Iriko ni Man ao te Wain mairoun te Uea, n taina ae riai.

• Tera ae karaoia Taniera ngke e tuangnga te uea bwa e na kang bwaai ake akiraoiroi ibukina? (Tara Taniera 1:8, 12–13.)

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 89 - ( )

64

• A kanga ni kakabwaiaki Taniera ma raraona ngke a iri nanon ana tua Tamaraare i Karawa iaon bwaai are a kona ni kang? (Tara Taniera 1:15, 17, 20.)

• Tera amwarake aika kamarurung ae ko kakanna?

• E aera ngkai ko riai ni kang amwarake aika kamarurung?

• Tera am namakin ngkana ko kang amwarake aika raoiroi ibukim?

Kabwarabwara bwa iai naba bwaai ae ti riai ni karaoi ibukin kawakinan rabwatarabwa a na marurung ao ni korakora.

Kaota tamnei 1-38, Ataei aika Takakaro ma te Booro.

• Tera ae a karaoia ataei aikai?

• E aera ngkai e kakaawaki te kamarurung ibukin rabwatara?

• Tera aanga riki tabeua are ti kona iai ni kamarurunga rabwatara?

Booti baim ni iteran ubum teuana ao kamatui matam n aron are ko matu.

• Tera ae I bakaea karaoana?

• E aera ngkai e kakaawaki bwa e na koro ara tai ni matu?

Bakaea ae ko teboki baim.

• Tera ae I bakaea karaoana?

• Ningai ae ti riai n teboki baira iai?

• Ningai ae ti riai n tebotebo iai?

• Ningai ae ti riai ni buratini wiira iai?

• E aera ngkai ti kainnanoia bwa ti na itiaki?

Marooroakin tuan te marurung riki tabeua, n aron bwainakin kunikai aika riai nibibitakin kanoan te bong, karaoan kateira aika raraoi aika, kamanoira, ao kare-kean te ang ae boou.

Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo a Tangirira bwa ti na Kawakin Rabwatara

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tangirira bwa ti na kawakinrabwatara man taian kangaanga ao ikoaki. Titirakinia ataei taekan kangaanga aea kona ni kaaitaraki iai, ni kabonganai titiraki aika kaotaki ikai ke bon karioi amtitiraki:

• Tera ae kona n riki ngkana ko takakaro ma te matiati?

• Tera ae kona n riki ngkana ko takakaro n te kawai ke irarikin taian kaa?

• Tera ae kona n riki ngkana ko aki taratara raoi ma bwaai aika kakang n arontaian biti ao tati?

• E aera ngkai ti kabaeira n te bare ngkana ti toka n te ka?

Kabwarabwara bwa ti riai ni kamanoa rabwatara. Ti na aki karaoi bwaai aika kama-mate nakon rabwatara ae a na kona ni ikoaki iai. Kabwarabwara bwa Tamara are iKarawa ao Iesu a tangiria bwa ti na namakina ae ti mano ao ti kukurei. A tangirirabwa ti na tararuai rabwatara bwa ti aonga ni marurung.

Kakoaua Kaota am namakin ni kakaitau ibukin rabwatam n aomata. Kaota am kakaitaungkai a tararuai rabwataia ataei bwa aonga ni marurung ao ni korakora.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 90 - ( )

65

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ake ko na tangiri ni kamanenai n tain

te reirei.

1. Anenea ke taekin taekan “Karaoa ae I Karaoia” (Children’s Songbook, p. 276)tara taekana n Reirei 36, ni karaoi kaina aika katautauaki n taekana. Tuangiiaataei bwa ko kakaitau ibukin te rabwata ae kona ni karaoi bwaai aika mwaiti.

2. Uoti tamnein amwarake ao mooi aika kakaokoro. Tuangia ataei bwa a na baireiabwa a raoiroi ke a buakaka n tatabeua nako ibukin rabwataia. Kabwarabwarabwa tabeua bwaai a raoiroi, ma e aki ngkana e riao mwaitina. Te katooto, ekangkang te kanre, ma ngkana e riao mwaitina ao e kona ni kaorakiira. Kaotitamnein bwaai aika raoiroi bwa a na noori ataei.

3. Nnei n te baeki ke te baoki, ni uoti bwaai tabeua aika a buokira ni kawakinrabwatara. Kaairia ma te bwai teuana are e buokira ni kaitiakira, n aron tetoobu, te kunikai ni ireire ke te taara ae uarereke, ke te burati ni irewii. Kaairiama te amwarake teuana ae raoiroi, te burangketi ae uarereke ae na tei ibukinte matu, ao te bwai teuana ae na tei ibukin te kamarurung, n aron te booro aeuarereke. Angania rongorongon te bwai teuana ao tuangiia bwa a na keetinnabwa tera. Kaota nakoia te bwai anne ngkana e eti aia reke. Waaki nako nikarokoa a bane n tia ni kaotaki bwaai.

4. Tuangiia ataei bwa a na teirake ni karaoa kain kawakinan rabwataia bwa a natara raoi ao a na itiaki. Tuangiia bwa a na bakaea ae a teboki baia, irei wiia,ao a kaara iraia. Ngkanne tuangiia bwa a na karaoa kain te kamarurung ae atatangiria, n aron te kibakiba, te waekirere, te ueba, ke te karekare n te booro.

5. Marooroakinna ma ataei bwa a kanga tabeman aomata n aki nakoraoi bwainrabwataia. Ti riai n aki bwai ni ngareia aomata aikai ke ni kotoia ke ni ngareaki-nia. Marooroakina arora nakoia aomata aika iai toaraan rabwataia (marooroma ngaia, iraorao ma ngaia, karaoa ae a tataneiai iai, buokia ngkana a kain-nanoa te buoka).

6. Tuangiia ataei n tatabemania bwa a na korea tamnein teuanne ke neienne.Katoai aia beeba ni korea I kakaitau ibukin rabwatau.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kaota tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri, ao kariaia ataei bwa a na marooroa-

kinna.

• Ko a tia n riki bwa te merimeri?

• A kona n nakonako ke n taetae tenaan merimeri?

Kauringia ataei bwa bon tenaan merimeri ngkoa, ma ngkai a rikirake rabwataiaao a mwaiti riki bwaai ae a kona ni karaoi. Ngkana a rikirake riki rabwataia,a na bon kona ni karaoi riki bwaai aika mwaiti.

Kaota tamnei 1-16, Bungiakin Iesu Kristo, ao kauringia ataei bwa Iesu bon temerimeri naba ngkoa.

2. Kotea wiim ao taekina, “Aio wiiu.” Ngkanne titiraki, “Ko kona ni kaota wiimnakoiu?” ao buokia ataei ni kotea wiia. Manga kaokia ibukin te mata, te bwairi,te taninga, baia, ao waeia. Ngkanne kotea bwain rabwataia n tatabeua nako

Reirei 16

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 91 - ( )

66

n aki taekina arana ao tuangiia ataei bwa a na atonga arana. Ngkana a konan taekini bwain rabwataia aikai, ko kona n titirakinia aran bwain rabwataia rikitabeua ae aki bati n ataia ataei, n aron bubuanibaia, bubuaniwaeia, toun nibai, ao nimoimoi ni waena.

3. Otea te karaki ae aki kanganga i aon te ataei ae uarereke n am aono. Karakinate ataei anne ngke e uti n te ingabong, e karini kunikaina, e kai ngabong, ao ana waaki n te bong anne. Ngkana ko marooro i aon waaki ni kakukurei n tata-beua nako, titirakinia ataei bwa tera bwain rabwataia ae a kabongana.

4. Tuangiia ataei bwa a na teirake n anenea te anene ae kaotaki ikai n aron een“Once There Was a Snowman” (Children’s Songbook, p. 249). Karaoi kaina aete toro ibukin te moan kibu ao te tei ni tabeki rake baim ibukin te kauoua ni kibu

Ngai te merimeri ngkoa, merimeri, merimeri,Ngai te merimeri ngkoa, ae uarereke, uarereke, uarereke.

Ngkai I a rikirake ni bubura, bubura, bubura,Ngkai I a rikirake ni bubura, ananau, ananau, ananau!

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 92 - ( )

I Karabwarabwa ibukin Baiu

67

Reirei

17Te Kantaninga Buokaia ataei n tatabemania bwa a na kakaitau teuanne ke neienne ibukin baina

ao te bwai are a kona ni karaoia.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Mataio 19:13–15 ao Doctrine and Covenants20:70; 35:6; 42:43–44.

2. Katauraoa te baeki ke te baoki ae kanoaki ni bwaai aika tataneiai iai ma a kao-koro aron tautauakiia ao teia, n aron te atibu, te banikai, te moti ni kunikai, tebuun, te koom, ao te bentira. Karini bwaai ae a na toa iai ataei n am kiraati.

3. Ngkana e kona n reke, karekea katooton bwai n reirei aika tibwatibwaaki i aonte taetae n te bai (e kuneaki n tokin te reirei) ibukiia ataei n tatabemania.

4. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Te bwai ae uarereke n aron te bwatin ke te koin.c. Tamnei 1-8, Kabutan te Toa (62021); tamnei 1-11, Te Ataeinimwaane ae

Bwabetitoaki (62018); tamnei 1-12, Te Ataeinaine ae Kamatoaki (62020);tamnei 1-39, Kakabwaiaan te Merimeri; tamnei 1-40, Kakabwaiaan te Aoraki(62342).

5. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi are ko na tangiriani kabonganai.

Kaetieti nakon te tia reirei: Ko riai n ataa aia namakin ataei n am kiraati ake iaitoaraan rabwataia. Katuruturua am iango i aon bwaai ake a kona ni karaoirabwataia, ao tiaki aia aki konabwai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuanga te ataei temanna bwa e na karina baina i nanon te baeki ke te baoki areko a tia ni katauraoia, n aki tara nanona. Tuanga te ataei bwa e na ringa teuanate bwai, ao n taekina are namakinna (maraurau, matoatoa, maran, kiribeubeu),ao kataia ni keetinna bwa tera. Ngkanne tuanga te ataei bwa e na kaotinakoa tebwai anne man te baeki ke te baoki ao ni kaotia nakoia kaain te kiraati. Kariaiaataei ake tabeman bwa a na riingnga. Waaki nako ni karokoa a bane n tia n rekeaia tai ataei.

• Tera ae ko kabongana n roota nanon te baeki (baoki)?

• Tera ae ko kabongana n tautaua te bwai anne?

Kabwarabwara bwa baira bon te kakabwaia ae korakora ibukira. Ti kona ni kabo-nganai baira n aanga aika mwaiti.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 93 - ( )

68

Ti Kona ni Karaoi Bwaai Aika Mwaiti ma Baira

Tuangiia ataei bwa a na tabeki rake baia n taraia. Marooroakin bwaai ae a kona nikaraoi ma baia ataei. A kona n anaa te bwai teuana ma tabonibaia ao uaebuaia;a kona n taua te bwai n rauraun baia; a kona ni katiotioa ao n rairaira baia ni kai-tarai tabo nako.

Waaki ni Kakukurei Kabongana te bwai ae uarereke n aron te bwatin ke te koin, ao tuangiia ataeibwa a na ikaruoruo ni kataia n tabeka te bwai anne n aki kabongana uaebuaia.Kauringiia ataei bwa bwain rabwatara ni kabane a kakaawaki

Waaki ni Kakukurei • E kanga ni buokiko baim ni katauraoiko nakon te taromauri?

Tuangiia ataei bwa a na karaoa kain waaki n te ingabong, n arou tebokan ubuia,karinan aia kunnikai, koomwan iraia, amwarakeia, ao buratinan wiia.

• A kanga ni buokiko baim n takakaro?

Tuangiia ataei bwa a na katea kain aanga are a kona ni kabongana iai baia ntakakaro, n aron katebetebean te booro, bakaea kamwarakean te taore, kateiteima taian buraoki ke te tano, ke te oro turam.

• A kanga ni buokiko baim ni mwakuri?

Tuangiia ataei bwa a na katea kain aanga are a kona iai ni kabonganai baia nimwakuri, n aron rikoan bwaai n takakaro, katauraoan te taibora n amwarake,katauraoan te kainiwene, ke kamwarakean ana man

• A kanga baim ni buokiko ngkana ko roko n te taromauri?

Tuangiia ataei bwa a na katea kain aanga are a kabonganai iai baia n te taromauri,n aron te iobai, tauan te tamnei, katean baia ni kaeka te titiraki, ke kanakin te toa.

Buokia ataei bwa a na ataia ae baira bon kakabwaia aika korakora nakoira aobwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tangirira bwa ti na kabonganai baira ni buo-kira ao ni buokia tabeman. Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa ao Iesu akitangirira bwa ti na kabonganai baira ni karaoa ae aki riai nakoia tabeman—n oroke ni kinikin ke n rarua. A tangirira bwa ti na kabonganai baira n aanga aika eti.

A Kabonganai Baia Aomata Tabeman ni Buokira

• A kanga ni kabonganai baia am karo ao kaain am utu ni buokiko?

Marooroakinna bwa a kanga ara utu ni katauraoa kanara, ni uaati ara kunikai,ni kabaei ara kau, n takakaro ma ngaira, ao ni karaoi bwaai aika mwaiti ibukira.

Kabwarabwara bwa mwaane aika iai irouia te nakoanibonga a kona ni kaka-bwaiaira rinanon te katoka bai. Kaoti tamnei aika karinanaki n te mwakoro ibukin“Te Katauraoi”, teuana imwiin teuana, ao kariaia ataei bwa na kaoti aekaki ni kaka-bwaia aika kakaokoro ae ti kona ni karekei rinanon baia kaain te nakoanibonga.Buokia bwa a na ataia bwa ti kona n anganaki kakabwaia ngke ngaira merimeri;ti kona ni bwabetitoaki ao n anganaki ana bwai n tituaraoi ae te Tamnei ae Raoiroi;ti kona n taua te kariki ao te ran, are e kakabwaiaaki irouia kaain te nakoanibonga,n tain te toa ni katoa wiiki; ao ti kona ni karekei kakabwaia ngkana ti aoraki.

Te Karaki Kauka am Baibara nakon Mataio 19:13–15 ao karakina karakinan Iesu ngke ekakabwaiaia ataei. Kabaibati ni wareka te moan itera n te kibu 13 (ni karokoatataro). Karakina aron Iesu ngke e kabonganai baina ni kakabwaiaia ataei.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 94 - ( )

69

Kabwarabwara bwa Iesu e kabongana naba baina ni buokia aomata n aangatabeua, n aron kakabwaiakiia ngke a aoraki, a mataki, a bonotaninga.

A Kona n Taetae Baira

Kabonganai baim ni kabo ke n anoano. Titirakinia ataei bwa tera ae ko karaoima baim.

Kabwarabwara bwa tabeman aomata aika bonotaninga ao aki kona n ongo ke ntaetae a karaoi kanikina ma baia ae iai nanona n taian taeka. A taetae ma baia.E aranaki aei bwa te taetae n te bai.

Waaki ni Kakukurei Kabonganai bwaai n reirei aika tibwatibwaaki n tokin te reirei, n reireinia ataei arontaekinan “te karo,” “te tina,” ao “I tangiriko” n te taetae n te bai. Ngkana e kona nreke, angania ataei n tatabemania katooton te bwai n reirei are tibwatibwaaki bwauotaia nakon mweengaia ao e na tibwauaia ma ana utu teuanne ke neienne.

Kakoaua Tabeki baim ao kaota am kakaitau ibukia. Kaungaia ataei bwa a na karabwaTamara are i Karawa ibukin baia ao ni kabonganai baia ni buokia ao tabeman.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kaewei tamnein baia ataei n tatabemaniia iaon te beba. Korea I karabwarabwaibukin baiu i aon aia beba, ao kariaia ataei bwa ana karana tamnein baia aoni uotia nakon mweengaia.

2. Buokia ataei n anenea ke n taekina taekan “Iai Uoua Baiu Aika Uarereke”(Children’s Songbook, p. 272). Katea kaina n aron are katautauaki n taekana.

3. Ngkana e angaraoi te tabo ao e raoi te bong, kairia ataei n nakonako i tinanikubwa a na tautaui bwaai aika kakaokoro aron tautauakiia, n aron te buriki, kabi-ran te oo ae te timanti, boton te kai ae maiu, ao te uteute.

4. Karao te waaki ni kakukurei ae kaotaki ikai ni buokia ataei ni wareki tabon baiaao uaebuaia:

Wareki taian Tabonibai

Tabekarake baim teuana ao kabongana tabonibaim ni baim are teaina ni koteiao ni wareki, ni moanna man tabonibaim are te kabanea ni uarereke.

Teaina te tabonibai, uaai tabonibai, tennai tabonibai, aai.Ngkai te uaebua e karekea teaina riki.Nimaai i aon baiu ae teuana,N aron are e baireia Tamara are i Karawa.

Tabekarake baim are teaina ao koteia ao wareki n aron are ko a tia ni karaoia.

Teaina te tabonibai, uaai tabonibai, tennai tabonibai, aai.Ngkai te uaebua e karekea teaina riki.Nimaai i aon baiu aei, naba.I kona n reireiniia te bwai ae a na karaoia.

Reirei 17

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 95 - ( )

70

Tabekirake baim ni ka-uaai ao kabwaoua tabonibaim ngkana e warekaki.

Tengaun bootana—ti a warekia teuana riki te tai.Teaina ao uaai ao tennai ao aai,Nimaai, oneai, itiai, wannai, ruaai, tengaun—bootana.(Kaeti ni kabane tabonibaim n te tai ae ti teuana.)A kona n tei n ananau.

5. Anenea te anene ae “Kakukurei Karaoana” (Children’s Songbook, p. 253 akona n reke taekana n reirei 9) ni kamwaita taina. Ni katoai kiibu, kariaia ataeibwa a na taekina te bwai teuana ae kona ni karaoia baia, n aron katebetebeante booro, kinikan te uee, ioioan te taore, katangan te biaano, katiotioan baimni kabo.

6. Buokia ataei ni karaoi kakamwakuri nakon te kamatenano ae iai kaina ae kao-taki ikai, ni kabonganai kaina aika katautauaki n taekana:

I Roota are Ieta

I roota are ietaAo I roota are i nanoAo I ioioi baiu ni kauoua.I taakini tabonibaiu,Ao ngkai I a katimoia.I roota are i matauAo I roota are I aku;I uboi baiu n aron aei.Ngkanne I tekateka ni kamotirawai i aon rangau,Ike a tiku n aki kakarongoa.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Buokia ataei ni karaoi kakamwakuri nakon te kamatenano ae iai kaina n te tai

naba ae ko taekin taekaia:

I Tangiri Baiu

I tangiri baiu; bon raraou (taui baim i matam ao taraia).A tabetabe ao a ibuobuoki ni karokoa tokin te bong (katea kain mwakuri ae

karaoi baim).A kona n aki kakarongoa ngkana a rukumaki (rukum baim) ke uboia ni

karebwetaua (uboubo)!Ngkana a karaoa ae eti, I kamoamoa iai!

2. Tuangia ataei bwa a na tekateka ni kamronron. Kabwarabwara te waaki teuanaao tuangiia ataei bwa a na katea kain te bwai are a na karaoia ma baia n tewaaki anne.

Katooto:

Kaota nakoiu te bwai ae a riai ni karaoia baimi imwaain te tai n amwarake.Kaota nakoiu te bwai ae a riai ni karaoia baimi ngkana ko ongora n te karaki.Kaota nakoiu te bwai ae a riai ni karaoia baimi ngkana ko butiaki bwa ko na

rikoi am bwai n takakaro.Kaota nakoiu te bwai ae a riai ni karaoia baimi ngkana ko karaoa am tataro.

Kabwarabwara bwa ti riai ni buoki baira bwa a na karaoi bwaai ae a riai nikaraoi n taai nako.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 96 - ( )

71

3. Anaa te kibu ae kaotaki ikai ma ataei, ni karaoi kaina aika katautauaki n taekana:

Uboi Baim

Uboi baim, uboi baim,Uboi n aron ae I karaoia.

Taua tabon angam, taua tabon angam,Taua n aron ae I karaoia.

Kabebetea n orea bubuaniwaem, kabebetea n orea bubuaniwaem,Oreia n aron ae I karaoia.

Ioioa atuum, ioioa atuum,Ioioia n aron ae I karaoia.

Uboi baim, uboi baim,Katikui n aki karongoa.

Reirei 17

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 97 - ( )

TAN

GIR

I-K

OI

TAM

AU

A K

ona

n Ta

etae

Bai

ra

TIN

AU

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 98 - ( )

I Karabwarabwa ibukin Taningau

73

Reirei

18Te Kantaninga Buokaia ataei n tatabemania bwa teuanne ke neienne a na namakina raoiroin

taningaia ao te bwai ae a kona ni karaoia.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Mareko 7:32–35 ao Joseph Smith—History1:17.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao Te Bwaeao ae Bati Boona.b. Tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti (Kete n Tamnei n te Euangkerio 403; 62470);

tamnei 1-41, Te Ataei ma Buokana ni Kakauongo; tamnein te burabeti ae maiu.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko na tangirini kabonganai.

Kaetieti nakon te tia reirei: Ko riai n ataa aia namakin ataein am kiraati are iaitoaraan rabwataia. Katuruturua am iango i aon bwaai ake a kona ni karaoirabwataia, ao tiaki aia aki konabwai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Wirikiriki ni karaoa ae kaotaki ikai:

Kamauria ataei n tatabemania. Kairia ataei bwa a na karaoi bwaai aika mwaiti,n aron ae a tekateka, katei baia, karuoi baia, ao a katei tabonibaia uaai.

Ni bwanaam are ko tataneiai iai, titirakinia ataei bwa a kanga n ataa te bwai aea na karaoia ngke ko tabe ni wirikiriki.

• Tera bwain rabwatam ae buokiko n ataa te bwai are e taekinaki?

Taningara Bon Taian Kakabwaia Nakoira

Anene Anenea ke taekini taekan kiibu 1 ao 2 n “Ti Karabwako Tamara” (Children’sSongbook, p. 20, a kona ni nooraki taekan te anene aei i nano n te reirei aei).

Ti karabwako Tamara bwa ti na uoti,Bwa ko anganiira bwaai ni kabane.

Matara ao taningara ao baira ao waera,Kunikai bwa ti na bwaini, ao amwarake bwa ti na kang.

• Tera ae taekinna te anene aei ae e a tia n anganira Tamara are i Karawa?

• Tera mai ibuakon bwaai aikai ae buokira ni kakauongo? (Taningara.)

Titirakinia ataei bwa a na karaua raoi n tautaua taningaia. Kabwarabwara bwaiteran taningaia are i tinanikun atuuia bon tiaki ngaia ae a kakauongo iai. Iterantaningaia aei e buoka te karongoa n rin inanon te taninga nakon itoi n te taningaao bwain riki te taninga tabeua are a buokia bwa a na ongo.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 99 - ( )

74

• Ti na kanga ni kawakin taningara?

Kabwarabwara bwa ti riai ni kamanoi taningara man karongoa aika kaberoro aoman bwaai aika kona n uruaki iai.

Kabwarabwara bwa a mwaiti bukina, ngkai aki mwakuri raoi taningaia tabemanaomata, ngaia are aki kona n ongo karongoa are a kona n ongo angiia aomata.Ngkana iai te aomata ae a kina ataei ae iai nakobuakan ana kakauongo, ko konani kabwarabwaraa taekan buokan ana kakauongo te aomata anne. Kaota tamnei1-41, Te Ataei ma Buokan ana Kakauongo, n am tai ni kabwarabwaraa. Buokiaataei bwa a na ataia bwa angin te tai aomata aika aki kona n ongo raoi aki konanaba n taetae raoi, ibukina bwa aomata a reirei n taetae ngkana a katootongibwaai ake a ongo.

Waaki ni Kakukurei Karaoa te taetae n te bai ibukin “I tangiriko” (tara reirei 17).

• Ko uringnga bwa tera nanon aei?

Tuangiia ataei bwa a na karaoi kanikina aikai.

Kauringiia ataei bwa n te wiiki ae nako ko marooroakina aron te bai ae kona nikaraoa te taetae n te bai. Buokia ataei bwa a na ataia bwa aomata aika aki konan ongo a reitaki n anga tabeua, n aron te taetae n te bai, n te koroboki, ao niwareka te ria.

Te Karaki Karakina karakinan Iesu ao te mwaane ae taningabono, are e kuneaki ni Mareko7:32–35.

• Tera n am iango ana namakin te mwaane are e taningabono ngke e ataia aee a kona n ongo?

Katuruturua bwa bon te kakabwaia te kona n ongo.

Ti Kona n Ongo Kakarongoa ma Taningara

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na kataneiaia ni kabonganai taningaia.

Tuangiia ataei bwa a na ikaruoruo n tei i moa n te ruu. Wirikiriki nakon taningan teataei aran te man ke te bwai ae a tataneiai iai ae iai tangina. Tuanga te ataei bwae na karaoa tangina ibukiia kaain te kiraati, ao tuangiia ataei bwa a na keetinnabwa tera te man ke te bwai ae tangina arei. (Tangin bwaai akanne n aron tanginte katamwa, kaukaun te kamea, tangin te tareboon, ke tangin ana bimbim te kaa.)

Marooroakini ma ataei tabeua karongoa aika kakaawaki ae a kona n ongo mataningaia, n aron aia wewete aia karo ao tangin bwaai are a kauringaki iai bwaa kawa ni ikoaki.

• Tera karongoa ae ko tatangiri ni kan ongo?

Ti Kona ni Kakauongo nakon ana Reirei Tamara are i Kawara ao Iesu Kristo

Tuangiia ataei bwa a na tekateka n aki karongoa ao ni kakauongo.

• Tera ae ko ongo?

Marooroakin karongoa aika kakaokoro ae a kona n ongo, n aron kaukan ao kai-nan te mataroa, aomata aika taetae n te katangaina, tangin te aokan, ke te ang.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 100 - ( )

75

• Tera riki karongoa ae ti ongo n te taromauri?

Kabwarabwara bwa ti ongo irouia ara tia reirei, ara karo, taan kairiiri n teMoanrinan, bitiobi, ao taan kairiri riki tabeman n te taromauri.

• E aera ngkai e kakaawaki iroura bwa ti na kakauongo nakoia aomata aikai?

Kabwarabwara bwa aomata aikai a buokira n reiakina te bwai are a tangiriaTamara are i Karawa ao Iesu bwa ti na karaoia.

Te Karaki Kaota tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti, ao kariaia ataei bwa a na tuangko te bwaiare a uringnga n te tamnei. Kauki boki aika tabu. N Te Bwaeao ae Mwaiti Boonaao e taekinaki iai te bwai are e tuangaki Iotebwa Timiti iroun Tamara are i Karawabwa aio Natiu ae tangiraki ao bwa Iotebwa Timiti e riai n ongo Irouna (taraJoseph Smith—History 1:17).

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e tangirira bwa ti na kakauongo nakonte bwai are e na taekinna Ngaia ao Iesu. Buokia ataei bwa a na ataia bwa Tamaraare i Karawa ao Iesu aki kaineti n taetae nakoia aomata ni kabane, ma ti kona nongora irouia ara karo, ara tia reirei, ao taan kairiiri n te Ekaretia. A kona n tua-ngiira bwa tera are a tangiria Tamara are i Karawa ao Iesu bwa ti na ataia. TeTamnei ae Raoiroi e kona naba ni buokira n ataia bwa tera ae a tangiria Tamaraare i Karawa ao Iesu bwa ti na karaoia.

Kaota tamnein te burabeti ae maiu.

• Antai aio?

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a taetae nakoira rinanoia taankairiiri n te Ekaretia, ao moara riki ara burabeti ao ara bitiobi. Taan kairiiri aikaia na tuangiira bwa tera ae a tangiria Tamara are i Karawa ao Iesu bwa ti nakaraoia. Ti riai ni kakauongo raoi nakoia.

Kakoaua Kaota am kakaitau ibukin taningam ao ibukin te bwai n tituaraoi ae te kakauongo.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Tuangiia ataei bwa a na kamatui mataia ao n rabuni ni baia. Ringa atuun tema-nna te ataei. E riai ni kangai te ataei anne, “I karabwarabwa ibukin taningau.”Tuangiia ataei ake tabeman bwa a na keetinna bwa antai bwanaana are aongo. Waaki nako ni karokoa a bane n tia n reke aia tai n taetae ataei.

2. Karaoa te kamatenano ae iai kaina ae kaotaki ikai ma ataei:

Iai Rabwatau ae Tamaroa

Iai rabwatau ae tamaroa (katoka bain iaon bwabwaam)Ae baireia ibukiu Tamara are i Karawa.E anganai taningau bwa N na kona ni kakauongo (kamwangkongoa baim i

taningam)Ao matau bwa N na nooraaba (kotea matam).

Iai baiu aika uaai ae I kona n uboi (uboi baim),Uoua waem ae a kona n rairaki (rairaki).Ngkana I kan karaoia, I kona n riingiTabon waeu i aontano (baraaki ao riingi tabon waem).

Reirei 18

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 101 - ( )

76

Ngkana I iangoa rabwatau (kotea atuum n tabon baim),Tamaroana bon (karaurau n tekateka)Bwa Tamau are i Karawa e baireiaBwa e na titebo taraakiu ma ngaia.

3. Tuangiia ataei bwa a na kaitara te tabo teuana ao ngkoe ko tei i akuia. Karaoikarongoa ma baim ke aitam (item) I aon tangin-bwaai riki tabeu, ao tuangiiaataei bwa a na keetinna bwa tera are ko karaoia ni karaoa te karongoa. Kokona n uboi baim, karebwerebwei tabonibaim, ke katanga te beero. Kariaiaataei bwa a na kataia ni karaoi karongoa i bon irouia.

4. Rawei karongoa i rarikin am tabo ni maeka, n aron kaukaun te kamea, tangiamannikiba, ke te ngarengare. Katangi karongoa n te kiraati ao tuangiia ataeibwa a na kakauongo ao ni keetinna bwa tera karongoa akekei.

5. Reireinia ataei te anene ae aki kanganga ke te mwakoro ni kibuntaeka n tetaetae n te bai. Ngkana iai ae ko kina ae rabakau n taetae n te bai, ko konani kaoia nakon te kiraati ao ni karaoa taekan “Ngai Natin te Atua” n te taetaen te bai ngkana anene kaain te kiraati.

6. Tekateka ma ataei n te mronron. Wirikirikia te rongorongo ae kimototo nakonte ataei are i rarikim. Te ataei anne e na manga wirikirikia te rongorongo nakonte ataei are i rarikina, ao n reitia nako n te mronron. Te kabanea n ataei e nakabaibati n taekina te rongorongo. Tuangiia kaain te kiraati te rongorongo areko angan te moan ataei n noora aron bitakina.

Imwiin te waaki ni kakukurei titirakinia ataei bwa tera ae a kabongana n ongo-raekina te rongorongo. (Taian Taninga.) Kauringiia bwa a na karabwa Tamaraare i Karawa ibukin taningaia.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Ngkana e riai, ao kairiia ataei nako tinaniku. Kaungaia bwa a na aki kakarongoa

ao n ongora ma taningaia. Tera karongoa ae a kona n ongo? Ngkana kamokira te umwanreirei, manga rinanon karongoa are a ongo.

2. Tuangiia ataei bwa a na tei n taekina te kibu ae kaotaki ikai, ni karaoi kainaaika kaotaki n taekana:

Ringi Matam

Ringi matam,Ringa bwairim,Ringi taningam,Ringi taboniwaem.

Taakini baimNi waerake ieta,Karieta rikiNako karawa.

Katokai baimI aon iram;Tekateka ma te rauI aon am kaintekateka.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 102 - ( )

I Karabwarabwa ibukin Matau

77

Reirei

19Te Kantaninga Buokaia ataei bwa teuanne ke neienne e na namakina bonganan matana ao te

bwai are a kona ni karaoia.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Ioane 9:1–7 ao 3 Nibwaai 11:1–17.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao Ana Boki Moomon.b. Bwain niran te ao ae bubura bwangabwangana ao kabaean te kau ke te

mwakoro ni kora. (Ngkana e rawata kaain am kiraati, ko na bae n tangiriani kabatia riki ni uoti)

c. Te tikaabu (scarf) ke te kunikai ibukin kabaean mataia.d. Tamnei 1-43, E Kamaiua te Mataki Iesu (Kete n Tamnei n te Euangkerio 213;

62145); tamnei 1-44, Iesu e Anga Reirei n te Aono ni Maeao (Kete n Tamnein te Euangkerio 316; 62380).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei are ko na tangiri ni kabo-nganai.

Kaetieti nakon te tia reirei: Ko riai n ataa aia namakin ataei n am kiraati ake iaitoaraan rabwataia. Taratarai bwaai ake a kona ni karaoi rabwataia, ao tiaki aiaaki konabwai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kaotia nakoia ataei bwa e rangi ni beebete karinan kabaean te kau ke te kora nibwangabwangan bwain niran te ao ma matam aika uki. Ngkanne kamatui matamao kataia ni karina kabaean te kau ni bwangabwangan bwain niiran te ao. Anganiiaataei bwa a na bane ni kataia ni karaoia.

Matara Bon Bwaai ni Kakabwaia Nakoira

Kabwarabwara bwa iai matara bwa ti aonga ni kona ni wareware ao n reirei,mwakuri ao takakaro, ao n noora te aonaaba ae tikiraoi.

Marooroakinna ma ataei bwa tera te kaokoro ngke arona bwa aki nooraaba.

• Ko na kanga ni kana kanam?

• Ko na kanga n ataia bwa tera te kunikai ae ko na bwainna?

• Ko na kanga ni kakaea kawaim i nanon am auti?

Anene Buokia ataei n taekini taekan “Uoua Matau aika Uarereke” (Children’s Songbook,p. 268 A kairaki taekan te anene aei inano n te reirei aei).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 103 - ( )

78

Uoua matau aika uarereke a rube, rube, rube,Uoua matau aika uarereke a nooraaba,Atu ao angau; bubuau ao taboniwaeu;A mwaiti riki bwain rabwatau.Tra ra ra ra ra ra,Uoua matau aika uarereke a nooraaba,Uoua matau aika uarereke a rube, rube, rube,A mwaiti riki bwain rabwatau.(Man Merrily We Sing, © 1948, 1975 iroun Pioneer Press, Inc. [mwaangan teuanaJackman Music]. Kabonganaaki man te kariaia.)

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tara tinaniku man te winto (ke tamnei ae tikiraoi) aobakaea ae bon aia moan tai n nooraaba. Kaoia bwa a na taekina te bwai are anooria. Taetae i aon taian kara ao tein bwaai. Buokia ataei bwa a na ataia bwabon te kakabwaia te kona n nooraaba.

• Tera bwaai tabeua ae ko tatangiri ni kan noori?

Kabwarabwara bwa e aki raoiroi aia taratara mataia tabeman aomata. Aomataaikai a bwaini kiraati ni mataki ke renti (lenses) aika kanimwaki ni mataia bwa buo-kan aia taratara. Tabeman aomata a mataki ao aki kona n noora te bwai teuana.

Waaki ni Kakukurei Marooroakina aroia mataki n reirei n nakonako i bon irouia ma te kamea ae kai-riia ke te oko. Kabaea matan temanna te ataei ao bakaea ae ngkoe te kameaae kairia. Anganna baim bwa e na taua te ataei n aron roon te kamea. Kairira teataei ni katobibia te ruu. Kariaia ataei bwa a na ikaruoruo n bakaea ae a matakike te kamea ae kairiiri.

Te Karaki Kaota tamnei 1-43, E Kaurea Matan te Mataki Iesu, ao karakina karakinan Iesungke e kaurea matan te mataki, n aron are e kuneaki ni Ioane 9:1–7.

• Tera ae karaoia ma te bokaboka Iesu? (Tara Ioane 9:6.)

• Tera ae riki ngke e teboka matana n te nei teuare e mataki? (Tara Ioane 9:7.)

• Tera n am iango ana namakin teuare e mataki ngke e a nooraaba?

I Karabwarabwa nakon Tamara are i Karawa ibukin Matau

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni manga taekina te kibu ae kaotaki ma ngkoe,ni katoai bwain rabwataia ni kotei ngkana e taekinaki:

I Karabwarabwa Ibukin Matau

I karabwarabwa ibukin matau,Taningau, wiiu ao bwairiu;I karabwarabwa ibukin baiu ao anganibaiu,Rangau, waeu ao taboniwaeu.(E kangaraoaki man te kibu iroun Lucy Picco.)

Te Karaki Kabubuta te tamnei 1-44, Iesu e Anga Reirei n te Aono ni Maeo; ao titirakiniaataei n tatabemania bwa ana taekina te bwai teuana are e nooria teuanne keneienne n te tamnei. Karakina karakinan Iesu ngke kawara te Aono ni Maeao,n aron are kuneaki n 3 Nibwaai 11:1–17.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 104 - ( )

79

• Antai ae a nooria aomata?

• Tera aia namakin aomata ngke a noora Iesu? (Tara 3 Nibwaai 11:16–17.)

• Tera karan ana kunikai Iesu? (Tara 3 Nibwaai 11:8.)

Kabwarabwara bwa ti kona n aki noora Iesu n rabwata n aroia tenaan Nibwaite,ma ngkana ti noora te aonaaba ae tikiraoi, ti kona n uringa ana tangira ibukira.

Kakoaua Kaota am kakaitau ma ataei ibukin matami. Taekinna bwa a kanga kariki bwaiaika tikiraoi ae ko noori ni katoa bong ni kauringko aia tangira ibukim Iesu aoTamara are i Karawa. Kauringia ataei bwa a na karabwa Tamara are i Karawaibukin mataia.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kaoia ataei bwa a na tarai mataia i bon irouia, reben mataia, aia aari, ao bura-eni mataia. Kabwarabwara bwa reben matara, ara aari, ao buraeni matara abuokia n tuuka te bareka, te bubu, ao te maono n rin ni matara.

2. Imwaain te kiraati, kabongana te bwai ae kakang n aron te biin ni kabwanga-bwanga te beeba n tein te mronron ao te tukuea. N tain te kiraati, kabaeimataia ataei temanna imwiin temanna ao tuangiia bwa a na namakini tibutibui aon te beeba ao a na taekina teina. Kabwarabwara bwa aio aekan aia koro-boki mataki (braille), are a kona iai mataki ni wareware.

3. Kabonganai baeki beeba, ni karaoi maata aika kona n uki ao ni in (tarakabwarabwaraana n tokin te reirei) ibukia ataei n tatabemania. Katoai beebani korea i aona I karabwarabwa ibukin matau. Tuangiia ataei bwa a na karanimaata ao ni korea tamnein te ira i aon aia baeki beeba. Kabonganai maataaika baeki beeba, ni katea kain taai are ti kauki ao ti kaini matara iai ma ataei,n aron are ngkana ti uti ke ti matu, ngkana ti tataro, ao ngkana ti maaku.

4. Ngkana e riai, kairia ataei n nakonako ni matakuakini bwaai aika karikaki itinaniku. Butia bwa a na booti baia ao n aki kakarongoa n aia tai n nakonako,bwa aonga ni kamataua raoi kabonganaan mataia. Ngkana a okira te kiraati,kaoia bwa a na ikaruoruo n taekini bwaai are a noori.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Anenea ke taekini taekan “Bobukoon a Rebereberake” (Children’s Songbook,

p. 242 taekan te anene aei e kuneaki n Reirei 10). Kabwarabwara bwa ueente kai ae te abirikote (apricot) titebo taraana ma te bobukoon.

• Ngkana ko tara tinaniku man te winto, n aron are e taekinaki n te anene,ko na noori bobukoon n rebereberake man te kai ae te abirikote (apricot)?Tera ae ko na nooria ngkana ko tara tinaniku man te winto?

Kariaia ataei bwa a na tara tinaniku man te winto, ke kairiia nako tinaniku teu-tana te tai. Oki nakon te kiraati ao manga rinanon bwaai are a noori.

• Tera ae ko kabongana n noori iai bwaai aikai? (Maata.)

Kabwarabwara bwa ti riai ni kakaitau nakon Tamara are i Karawa ibukin matara.

Reirei 19

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 105 - ( )

80

2. Tuangiia ataei bwa a na tei n taekini taekan “Ringi Matam,” ni karaoi kaina aikakaotaki n taekana:

Ringi matam,Ringa bwairim,Ringi taningam,Ringi taboniwaem.

Taakini baimNi waerake ieta,Karieta rikiNako karawa.

Katokai baimI aon iram;Tekateka ma te rauI aon am kaintekateka.

3. Kaota te bwai ae uarereke nakoia ataei. Kabwarabwara bwa ko na katikua nte tabo teuana n te ruu, ao a na riai ni kabonganai mataia ni kakaea. Tuangiiaataei bwa a na kamatui mataia, ao katuka te bwai n te tabo ae kona n noorakima e na aki rangi ootara. Tuangiia ataei bwa a na kaurei mataia ao ni kakaeate bwai n aki kakamwakuri ke ni karongoa. Tuangiia bwa a na booti baiangkana a tia ni kunea te bwai. Kauringiia ataei ba a riai n aki kakarongoa aoni kariaia ake tabeman bwa a na kakaea te bwai ma mataia. Kaokiokia n aronmwaitina are tangiraki.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 106 - ( )

I Karabwarabwa Bwa I konan Aroboi ao ni Katomam

81

Reirei

20Te Kantaninga Buokaia ataei bwa a na namakina raoiroin te namakin ibukin te aroboi ao te

katomam.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Te Otinako 16:11–15, 31 ao Doctrine andCovenants 59:18–19.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao katooton te Doctrine and Covenants.b. Teuana te katooto ae uarereke ibukin te amwarake ae boi kangkang ibukiia

ataei n tatabemania (n aron te uanikai, te kariki, bitiketi, ke te bobukoon).Katukui katooto n te baeki. Reitaki ma aia karo ataei ni kakoaua raoi bwaakea te ataei ae rabwarabwataki n te amwarake.

c. Katootoon te bwai teuana ae kamangingi (n aron ranin te remon), taoro(n aron te taoro), ao te karewerewe (n aron te tioka) ibukiia ataei bwa a nakatomamma. Reitaki ma aia karo ataei ni kakoaua raoi bwa akea te ataeiae rabwarabwataki nakon taian katooto.

d. Tamnei 1-35, Rikoan te Maana.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko na tangiriani kabonganai.

Kaetieti nakon te tia reirei: Ko riai n ataa aia namakin ataei n am kiraati ake iaitoaraan rabwataia. Taratarai bwaai ake a kona ni karaoi rabwataia, ao tiaki aiaaki konabwai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Butia ataei bwa a na kamatui mataia. Kariaia ataei n tatabemania bwa a naaroka katooton te amwarake are n te baeki ao ni keetinna bwa tera amwarakeakekei. N aia tai ni kamatui mataia naba, angania ataei katooto bwa a na kang.Tuangiia ataei bwa a na kaurei mataia, ao ni kaotia ke n taekina nakoia te bwaiare a tibwa kanna.

• E kanga boin te amwarake aei?

• E kanga kanakin te amwarake aei?

Tuangiia ataei bwa a kona naba ni kukurei n te amwarake e ngae ngke aki konan nooria. A kona ni karaoa aei ibukin bwa Tamara are i Karawa e a tia ni kaka-bwaiaia bwa bwaai ni kanamakin ibukin te aroboi ao te katomam.

Ngaira n tatabemanira iai bwairira bwa ti aonga ni kona n aroboi

• Ti kanga n aroki bwaai?

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 107 - ( )

82

Marooroakini ma ataei tabeua bwaai are a tia n arokia inanon te wiiki, n aron tekuuka, te eea ae boou imwiin bwakan te karau, ke uee. Tuangiia ataei bwa ti riaini karabwa Tamara are i Karawa ibukin ara namakin n aroboi.

• Tera bwaai ae ko kan aroki?

Waaki ni Kakukurei Buokia ataei ni karaoa te kamatenano ae iai kaina ae kaotaki ikai:

Iai Bwairiu

Iai bwairiu (kotea bwairim).E tekateka i aon ubu (katokai baim i aon tabam),I nukana raoiTe tabo ae te kabanea n raoiroi (kabongana tabonibaim ni korea tamnein temronron ae ko iangoia ni katobibia bwairim).

Bwairiu e kona ni kaaniniboi (kaaniniboi);Bwairiu e kona n aroboi (ikerake ni bwairim ao katinakoa).I karabwa Tamara are i Karawa (booti baim)Ngkai e mwakuri raoi bwairiu.

Ngaira n tatabemanira iai newera bwa ti aonga ni kona ni katomam

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e a tia ni kakabwaiaira n tatabemanirama newera bwa ti aonga ni kona ni katomam. Kariaia ataei bwa a na katomammibwaai aika kamangingi, aika taoro, ao aika karewerewe ngkana a tangiria nikaraoia.

• E nga ae kamangingi?

• E nga ae taoro?

• E nga ae karewerewe?

• Tera te bwai ae ko tatangiria ni katomamma?

Kaota katooton te Doctrine and Covenants (ke te itera ni ba ibukin atuun teDoctrine and Covenants n te ikota ni boki ake teniua). Kabwarabwara bwa ti tua-ngaki n te boki aei ni boki aika tabu bwa bwaai aika tamaroa boia ao kanakiabon bwaai ibukira bwa ti na kabonganai ao ni kukurei iai (tara D&C 59:18–19).

Te Karaki Kaota tamnei 1-35, Rikoan te Maana. Karakina karakinan te maana, n aron arekuneaki n Te Otinako 16:11–15, 31.

• Tera kanakin te maana? (Tara te Otinako 16:31.)

• Ko a tia ni kana ana karewe te maniberu?

• Tera kanakina?

Kabwarabwara bwa a mwaiti bwaai aika aki raoiroi ni kanaki: tabeua berii, bwaaini kaitiaki, bwaai man bwatoro ao kaen aika aki ataaki tabuakaia, ke bwaai naoraki ke bwatin n akea aia kariaia kaaro. Bwaai aikai a kona n rangi ni kaorakira.Katuruturua nakoia ataei kakaawakin te titiraki nakoia ikawai imwaain ae a kato-mam ke a kana te bwai ae a kunea.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 108 - ( )

83

Kakoaua Kaota am kakaitau ibukin te bwairi n aroki bwaai ao te newe ni katomami bwaai.Kauringiia ataei bwa a na karabwa Tamara are i Karawa ibukin aia namakin naroboi ao ni katomam.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Uotii bwaai tabeua aika kamaeu boia, n aron te toobu, te uee, ao te remon,ao tabeua bwaai aika akea boia, n aron te mwakoro ni beeba ao te bwain takakaro. Tuangiia ataei bwa a na rinei ake a kona n aroki. Tuangiia ataeitemanna imwiin temanna bwa e na kamatua matana teuanne ke neienne,n aroka te bwai teuana, ao ni keetinna bwa tera. Kariaia ataei n tatabemaniabwa e na reke aia tai.

2. Kariaia ataei bwa a na tara neweia n te tirotaam. Kabwarabwara bwa a mwaitibwaai ni katomam n newera are a buokira ni katomami bwaai aika karewe,mangingi, ao a taoro. Tuangia ataei bwa a na tooma te ran. Kabwarabwarabwa newera a kona naba ni buokira n ataia ngkana a mwaimwai ke a mwai-toro bwaai.

3. Kariaia ataei n tatabemania bwa e na korea tamnein te amwarake ae tatangiriateuanne ke neienne. Tuangiia ataei bwa a na kaoti aia tamnei ao n taekini bwatera amwarake ae a tatangiri.

4. Kaotinakoi bwaai aika uarereke tibwaia aika titebo taraakia ma a kaokorokanakiia, n aron te taoro ao te tioka ke te burawa ao titatin te koon. Anganiiaataei n tatabemaniia bwa a na kana ae uarereke ni katoai bwaai akanne.Ngkanne titirakinia ataei bwa tera kanakin bwaai aikai n tatabeua nako.Marooroakin aron bwaai tabeua aika kona n titebo taraakia ma a kakaokorokanakia. (Reitaki ma aia karo ataei ni kakoaua raoi bwa akea ataei aika rabwa-rabwataki ni bwaai ake ko uoti.)

5. Anenea “Te Anene ni Karabwarabwa” (Children’s Songbook, p. 20).

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Korea te bwai ae wai ni mronron i aon te burakibooti ke te mwakoro ni beeba.

Kabwarabwara bwa te bwai ae wai ni mronron aei bon tamnein te ubu.

• Tera ae akea?

Ngkana atongi ataei maata, taninga, bwairi, ao te wi, korei iaon te tamnei.Ngkanne manga rinanon bwaai are a karaoi bwaai aikai. Kaota am karabwara-bwa nakon Tamara are i Karawa ibukin rabwatam.

2. Kotea wiim ao taekina, “Bon aio wiiu.” Ngkanne titiraki, “Ko kona ni kaotawiim?” ao buokia ataei bwa a na kotea wiia. Kaokia ibukin mataia, bwairiia,taningaia, baia ao waeia. Ngkanne katoai ni kotei bwain rabwataia n aki taekiniaraia ao tuangiia ataei bwa a na taekina arana. Ngkana a kona ataei ni taekiniaran bwain rabwataia ni kabane, ko kona naba n titiraki aran bwain rabwataiaae aki bati n atai ataei, n aron te bubuanibai, bubuaniwae, tou-ni-bai, aonimoimoi ni wae.

Reirei 20

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 109 - ( )

84

3. Tuangiia ataei bwa a na tei n taekina te kibu ae kaotaki ikai, ni karaoi kainaaika kaotaki n taekaia:

Ringi Matam

Ringi matam,Ringa bwairim,Ringi taningam,Ringi taboniwaem.

Taakini baimNi waerake ieta,Karieta rikiNako karawa.

Katokai baimI aon iram;Tekateka ma te rauI aon am kaintekateka.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 110 - ( )

Iai au Namakin

85

Reirei

21Te Kantaninga Buokiia ataei bwa ana ota ao ni kinai namakin ao n reiakin kawai ake ana kukurei iai.

Te Katauraoi 1. Tataromwaaka ni kamatebwaia Ruka 15:11–32.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnein te Ubu ae Moangare/Mata n Un (tara te banna n tokin te reirei aei).c. Tiaoka ao te bwai ni kamauna.d. Tamnei 1-45, Te Tebo Bwai n Amwarake; tamnei 1-46, Ataei aika Angan

Tinaia taian Uee; tamnei 1-47, Ataei aika Kauntaeka; tamnei 1-48, Ataei aikaTakakaro ma taian Buraoki; tamnei 1-49, Te Nati ae Bakatae (Kete n Tamnein te Euangkerio 220; 62155).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei are ko na tangiri ni kabo-nganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa temanna te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kaota tamnein te Ubu ae Moangare/Mata n Un. Anenea ke taekina taekan “Smiles”(Children’s Songbook, p. 267) ni kabatia taina ma ataei. Angania ataei aika mwaitiaia tai n raira te ubu nakon te moangare ke te mata n un n taina ae riai.

Ngkana ko kuba ni matanuun,Tai katikua iroum.Ma waekoa ni bitiaAo kanakoa n te wiingare

Akea ae tangira te matanuun.Bitia nakon te wiingare.Karaoiroa te aonaabaNi wiingare n taainako.

Ara Namakin A Oti Ni Matara ao N Ara Mwakuri

• Tera am namakin ngkana iai te wiingare iaon ubum?

• Tera am namakin ngkana iai te matanuun iaon ubum?

Kabwarabwara ae aomata a kona n ataia bwa tera ara namakin man taraanubura. Tuangiia ataei bwa a na kaota mataia ae kukurei nakoim.

Waaki ni Kakukurei Korei aua mronron aika buburakaei iaon te burakibooti. Korei inanona bwain teubu ae kai koreaki ni karaoi ubu aika kaoti namakin aika kakaokoro: te kukurei,te nanokaawaki, te un, ao te maaku (tara kabwarabwaraana inano). Ngkai ekoreaki te ubu n tatabeua nako, titirakiniia ataei bwa a na kabwarabwarai nama-kin ake a oti iaon te ubu, ao imwiina tuangiia bwa a na karaoi oin ubuia bwa ana tara ni kukurei, nanokaawaki, ni un, ao ni maaku.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 111 - ( )

86

• Tera ae kananokawakiko?

• Tera ae kakukureiko?

• Tera ae kauniko?

• Tera ae kakamaakuko?

Tibwauaia ma ataei te tai ae ko a tia n nanokawaki iai, ni un, ke ni maaku ao tetai ae ko a tia ni kukurei iai.

Ti Kona N Reiakinna N Taotaoni Ara namakin

Kabwarabwara bwa e raoiroi kaotan ara namakina ni kabane aika kakaokoro,ma ti riai ni kaoti ni kawai aika eti, ai moaraariki ngkana ti un.

Kaota te tamnei 1-47, Ataei a Kauntaeka.

• Tera n am iango ae a namakinna ataei aikai?

• Tera n am iango ae a taekinna nakoia i bon i marenaia?

• Tera ae ko riai ni karaoia ngkana ko un?

Kabwarabwara ae e ngae ngkana ti namakina ae ti kan oro, tatakaarua, ke nikammaraka temanna ngkana ti un, ti kona n reiakinna bwa ti na kaota ara nama-kin ma ataan te riai ao te akoi. Ngkana ti oro ke n tatakaarua, ti na tii namakinate un riki, ma te akoi e kona ni buokiira bwa ti namakina ae raoiroi riki.

Waaki ni Kakukurei Kariaia ataei bwa a na ikaruoruo n riki bwa ataei inanon te tamnei. Buokiia bwaa na iangoi bwaai ake a na bae ataei ake inanon te tamnei n taekin nakoia ibon i marenaia n onea mwiin te tatakaarua ke te oro, n aron ae “I kona n tokangkanne?” “Ti a ikaruoruo,” “I nanokawaki ngkana ko weteai n aara aika bua-kaka,” ke “I aki kukurei ngkana ko karaoa anne.”

Kaota te tamnei 1-48, Ataei a Takakaro ma Kaai. Katerea raoi ae ataei aikai a uaian takakaro raoi ao a kukurei ubuia ibukina bwa a tibwaua aia bwai ao n taetae nakoi i bon i marenaia.

• Antai ae kona ni buokiko n namakina ae raoiroi riki ngkana ko nanokawaki,ko un, ke ko maaku?

Kabwarabwara ae ngkana ti taetae nakoia tinara, tamara, ke tabeman ake atangiriira, a kona ni buokiira ni kaotaira bwa e aera ti namakina ae riki nakoira.Ngkana ti tataro nakon Tamara are i Karawa, te Tamnei ae Raoiroi e na konani buokiira n namakina ae raoiroi riki. E na buokiira te Tamnei ae Raoiroi bwati na ataa te bwai ae ti na karaoia bwa ti aonga ni kona ni manga kukurei.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 112 - ( )

87

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni karaoa te kamatenano ae iai kaina ni kabatiataina:

Au Namakin

N tabetai ngkana I nanokawaki (karaoa te ubu ni nanokawaki),Ngkana e rabwatai tinau. Imwiina I a kukurei (rabwatiko ao karaoa te ubu ni kukurei).

N tabetai ngkana I a rangi ni un (karaoa te ubu ae un),I walk away and talk with Dad (nakonako n am tabo ao katoua atum, n ai aron ae

ko taetae).

Ngkana iai ae e kakamaakai (karaoa te ubu ae kakamaaku),I tataro ni karaua nanou (booti baim).

Imwiina ngkana I takakaro i tinaniku,N na kukurei ni katoa bong (karaoa te ubu ae kukurei).

Ti Kukurei Ngkana Ti Buokiia Tabemwaang

Kaota te tamnei 1-46, Ataei A Angan Tinaia Uee.

• Tera n am iango ae a iangoia aomata n te tamnei aei?

• E aera ko iangoia bwa a namakina ae aron anne?

• Tera am namakin ngkana ko anga te bwai teuana nakon temanna?

Kaota tamnei 1-45, Kaitiakan Bwain Amwarake.

• Tera ae karaoia te ataeinaine?

• Tera n am iango ae e namakinna te ataeinaine are n te tamnei? Bukin tera?

• Tera aron am namakin ngkana ko buoka temanna?

Waaki ni Kakukurei Buokiia ataei ni karaoa te kamatenano ae iai kaina ae inano:

Te Ibuobuoki E Kakukureiai

I kan buoka tinau (baka ni karina am kunnikai ni kuuka);E rangi ni mwaiti tabena.I buokia ni kamwaui bwainamwarake (baka ni kamwaui bwainamwarake)Ao ni kamwarakea te merimeri, naba (baka ni kamwarakea te merimeri).

I kan buoka tamau (baka ni karina te nangoanibai n onaroka).E rangi ni mwaiti tabena (baka ni katamaroai aroka ke ni kouteute).I buokia n te onaroka (baka n teboki aroka)Ni karokoa ae e tia ana mwakuri.

Te ibuobuoki e kakukureiai (kotea te wiingare).E anganai te namakin ae raoiroi (kabangaki baim iaon angam ao rabwatiko).Bwa ngkana I buokiia tabeman (taakin baim),I karaoa ae I riai ni karaoia (katoua atum ao booti baim)!

Tamara are i Karawa ao Iesu A Tangiriira Bwa Ti Na Kukurei

Kabwarabwara ae Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriira bwa ti na kukurei. Aataia ae ti kona ni kukurei ngkana ti karaoa te bwai ae a tangiriira bwa ti na karaoia.

Reirei 21

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 113 - ( )

88

Te Karaki Kaota te tamnei 1-49, Te Nati ae Bakatae, ao karakina te karaki are e kuneaki nRuka 15:11–32. Katerei namakin aika kakaokoro ake a kabwarabwaraaki iroun tekaro ma natina mwaane. Ngkana e kabwarabwaraaki te namakin teuana, ko konani koteia n tuanga te ataei bwa e na kotea te ubu ae riai are e kaeti ma ngaia iaonte burakibooti. N aron te katooto, ko kona n kangai: E tangiria te ataeinimwaane nikitana te mweenga ao n nako kiraroa n te aba ae raroanako. Ngke e nako, e rangin nanokawaki tamana. Imwiin teutana te tai, raoraon te ataeinimwaane e a kitanna.E a namakina te nanokawaki. N te tai ae waekoa, ai akea ana mwane. E maakuibukina bwa e a baki ao akea temanna ae e na anganna kanana . . . ao a bati riki.

• Tera n am iango ae namakinna te nati te mwaane aei ngke e roko ni mwee-ngana?

• E aera e kukurei te karo ngke e a oki natina te mwaane? (Tara Ruka 15:24.)

• E aera e un tarina are te ikawai ngke e a oki tarina are e uarereke riki? (TaraRuka 15:28–30.) Tera ae kona ni karaoia bwa e na manga kukurei?

Te Kakoaua Ko na karaua nanoia ataei bwa aomata ni kabane a kukurei, a nanokawaki,ke a un n taai tabetai. Ti riai n reireinira bwa ti na kaoti namakin aikai ni kawaiaika eti. Kauringiia ataei bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriira bwa ti nakukurei. Tuangiia ataei aron kukureim ngkana ko karaoa te bwai are a tangiriirabwa ti na karaoia Tamara are i Karawa ao Iesu.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei man waaki ni kakukurei aikai ake ko na kabonganai n tain te reirei.

1. Tuangiia ataei bwa a na tei inanon te mronron. Tuangiia bwa a na kaeti riaia aon aki wiingare. Imwiina moana te ngare ni katobibia te mronron ao n taekintaeka aikai inano: “N na wiingare nakon (aran te ataei).” Te ataei are ko atongaarana e na riai ni kaota te wiingare ao ni manga kaoki taeka aikanne, ni karinaaran te ataei are imwiina. Reitianako ni karokoa a bane ataei ni kabane inanonte mronron ni wiingare.

Kauringiia ataei ae ngkana a wiingare nakoia aomata tabeman, a na bonwiingare naba nakoia. E rangi ni kangaanga n reke te nanokawaki, te un, kete maaku ngkana ti wiingare.

2. Anenea “When We’re Helping” (Children’s Songbook, p. 198) ke “Jesus WillWant Me To Be a Sunbeam” (Children’s Songbook, p. 60).

3. Tuangiia ataei bwa a na iangoa te bwai teuana ae a kona ni karaoia bwa a nakukurei iai. Karenakoa te baeki ni biin ke te bwai ae maraurau nakon te ataeiao ni kangai, “(Aran te ataei) e kukurei ngkana.” Tuanga te ataei bwa e nakanoa te bwangabwanga n te bwai ae e kakukureia ke ao imwiina e kaokate baeki ni biin nakoimi. Reitianako ni karokoa a bane ataei n tatabemaniian tia ni ikaruoruo.

4. Karakina karakinan temanna te ataei ae karaoa te bwai ae rangi n tamaroa ibu-kin tinana, n aron ae karaoan te tabe n te mweenga. E aki ataia te tina bwa antaiae buokia, ai ngaia are e titirakiniia natina n te utu bwa antai ae buokia. Ngke eroko iroun natina are e karaoa te mwakuri n akoi arei, e ataia ae e karaoia teataei aei ibukina bwa e noora te wiingare ae bubura i moana. E rangi ni kukureite ataei ibukina bwa e a tia ni karaoa te bwai teuana ae rangi n tamaroa.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 114 - ( )

89

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Ngkai ko taekina te kibu ae inano, kairiia ataei bwa a na karaoa mwakurina.

Manga kaokia ngkana a tangiria ataei.

A Karaoi Boong Ni Kakukurei

Uoua maata n noori bwaai aika a na karaoaki (kotei matam),Uoua riia aika wiingare ni kabanea te bong (wiingare ni kabubura).Uoua taninga aika ongo bwaai aika taekinaki (kamwangkoikoi baim irarikin

taningam),Uoua baai aika rikoi taore (baka n rikorikoi taore ao ni kanakoi).

Te newe ae taekini taeka aika akoi ni katoa bong (kotea wiim),Te nano ae tatangira ni mwakuri ao n takakaro (kaaki baim iaon bwabwam).Uoua wae aika biribiri ni kukurei (kotei waem) —A Karaoi boong ni kakukurei ibukiia aomata ni kabane.

2. Anenea “If You’re Happy” (Children’s Songbook, p. 266) ao karaoi kakamwa-kuri ake e taekinaki man taekaia. Manga kaokia ma taeka ake a kaairaki naron ake katautauaki mai nano n te iteranibaa n te boki n anene aei.

3. Tuangiia ataei bwa a na karaoa te ubu ni kukurei, te ubu n nanokawaki, teubu n un, ao te ubu ni kua. Kabwarabwara ae a kona n taekin man taian taekabwa e kanga aia namakin n onea mwiin te tang ke te raraoma. Ngkana ti tae-tae iaon ara namakin ti kona n namakina ae raoiroi riki.

Reirei 21

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 115 - ( )

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 116 - ( )

I Kona Ni KaraoiBwaai Aika Mwaiti

91

Reirei

22Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei n ataia bwa ngkai ngaiia natin Tamara are i Karawa ti

kona ni karaoi bwaai aika mwaiti n tatabemaniira

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia 1 Tamuera 17.

2. Reitaki ma aia karo ataei n tatabemaniia nako n te kiraati bwa a na kakaeate bwai teuana ae a rangi n rabakau raoi natiia ni karaoia ke ae a reiakinnani karaoia.

3. Katauraoi mwakorokoro ni beeba ma kaetieti aika beebete iaoia, n aronae uboi baim, wareware nakon teniua, nakonako n raauniia te ruu, kibakiba,korea te mronron (iaon te burakibooti ke te mwakoro ni beeba), teei iaonteaina waem, booti baim, ke kotea te bwai ae buruu. Karekei mwakorokoroni beeba aika a mwaiti n aron ae tau ma mwaitiia kaain te kiraati. Ko na taraiaataei aika iai toaraan rabwataia, ao koaua raoi bwa ko na karini bwaai aikaa kona ni karaoi.

4. Korea araia ataei n tatabemaniia iaon te mwakoro ni beeba ae okoro.

5. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Te kai n roaroa ae kainnanoaki (rineia ngkana ko tangiria; tara reirei 11).c. Te bwaoki ae e na kanoaaki n taian ara (rineia ngkana ko tangiria).d. Tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri (62307); tamnei 1-10, Te Tataro ni Utu

(62275); tamnei 1-38, Ataei a Takakaro ma te Booro; tamnei 1-50, I KonaNi Kunnikaiai; tamnei 1-51, Te Utu ae Uaia ni Mwakuri (62313); tamnei 1-52,Tawita e kamatea Koria (Ana Kete N Tamnei Te Ekaretia 112; 62073).

6. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko na tangirini kabonganai.

Kaetieti nakon te tia reirei: Tarai aia namakin ataei n am kiraati ake iai toaraanrabwataia. Kaatuua am iango iaon bwaai ake a kona ni karaoi rabwataia, ma tiakin toaraaia.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Rukumi mwakorokoro ni beeba are iai araia ataei iai ao kaaki inanon te bwaoki keiaon te burooa. Tuanga te ataei bwa e na kabongana te kai n roaroa ke bain teua-nnne ke neienne n tabeka teuana te mwakoro ni beeba. Butiia te ataei are aranaae mwakoro bwa e na tei irarikim. Tuanga kaain te kiraaki te bwai teuana ae ekona ni karaoia te ataei aei ke ae e reiakinna ni karaoia. Manga kaokia ni karokoae a tia te ataei ni karekea ana tai n rinea arana ao ko a tia n kaota rongorongon teataei. Kaota kukureim nakon te ataei ibukin te bwai ae a kona ni karaoia ao ake areiakinna ni karaoia.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 117 - ( )

92

Rabwatara A Kona Ni Karaoi Bwaai Aika Mwaiti

Te Anene Anenea “Ngai Natin Te Atua” ma ataei (Children’s Songbook, p.2).

Ngaia natin te Atua,E kanakomaiai,E anganai abau mweengauNgai ma tamau tinau.

Kairiirai, ao kawakinai,Kaota te kawai.Reiai ae N na karaoiaBwa I kan tiku irouna.

• Antai taman tamneim?

• Antai ae kanakomaiko nakon te aonaaba bwa ko na karekea rabwatam?

Manga rinanoia ma ataei bwa Tamara are i Karawa e a tia ni baireia ibukira bwati nakomai nako aon te aba ni karekei rabwatara. Kabwarabwara bwa e tangiriirabwa ti na reiakin bwaai aika mwaiti ma rabwatara ao e tangiriira bwa ti na kabo-nganai rabwatara inanon kawai aika eti bwa ti aonga n riki n ai arona.

• Tera ae ko kona ni karaoia ma baim? waem? wiim? matam?

Kaota tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri.

• Tera n am iango ae e kona ni karaoia te merimeri aei?

Taekin titiraki aikai ke ake a titebo ma aikai ni katerea bwa mwaitira bwaai ake atia n reiakinna ataei ma ngke a uareereke.

• E kona n nakonako te merimeri?

• E kona n taetae te merimeri?

• E kona ni kamwarakea i bon i rouna te merimeri?

• E kona ni kunnikaia i bon i rouna te merimeri?

• E kona n ree te merimeri?

• E kona n anenei anene te merimeri?

• E kona ni bwatika n ae tennai waena te merimeri?

Kabwarabwara bwa ataei a ikawai ao a na reiakini bwaai riki aika a na rangi nimwaiti. Teuana n teuana te tai, kaoti tamnei 1-10, 1-38, 1-50, ao 1-51. Kariaiatemanna te ataei bwa e na taua te tamnei n te tai naba are te ataei are temannae kabwarabwara bwa tera ae riki n te tamnei. Imwiin aia kaeka ataei, kamoamo-aiia ibukin bwaai ake a atai ae a kona rabwatara aikai ni karaoi.

Waaki ni Kakukurei Kariaia temanna te ataei n tatabemaniia bwa a na rinea te mwakoro ni beebama te kaetieti ae mwakoro iaona. Wareka te kaetieti ni kabaibati ao tuangiia ataeibwa a na karaoa te bwai are e taekinaki. Kariaia te ataei n tatabemaniia bwa ena reke ana tai.

• Tera ae ko reiakinna ni karaoia ngkai?

• Tera ae ko reiakinna ni karaoia ngkai ko tabe ni ikawai?

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 118 - ( )

93

Tuangiia ataei bwa ko rangi ni kakaitau nakon Tamara are i Karawa ngkai ti kare-kei rabwatara aika kona ni karaoi bwaai aika mwaiti.

Tamara ae i Karawa e Kona ni Buokiira ni Karaoi Bwaai Aika Mwaiti

Tuangiia ataei bwa n tabetai ti tuangaki bwa ti na karaoi bwaai aika mwaiti aikaa kangaanga.

• Tera ae ko a tia ni kataia ni karaoia ae kangaanga?

• Antai ae kona ni buokiira n reiakin karaoan bwaai aikai? (Kaaro, mwaanera,ao tarira, ara tia reirei.)

• Antai ae ko na nakoina ibukin buokam ngkana ti na karaoa te bwai ae e rangini kangaanga? (Tamara are i Karawa.)

Kabwarabwara bwa Iesu Kristo e kona ni buokira naba ngkana a kangaangakaraoan bwaai.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-52, Tawita e kamatea Koria, ao karakina karakinan Tawita aoKoria, n aron are e kuneaki n 1 Tamuera 17. Kabwarabwara bwa Iesu e buokaTawita ni karaoa te bwai ae kangaanga.

• Antai ae kakamakuia ana taanga Iteraera? (Tara 1 Tamuera 17:4–8.)

• Antai ae katan iaana Tawita bwa e na buokia? (Tara 1 Tamuera 17:37.)

Te Kakoaua Kaotia bwa aekara aron am kakaitau nakon Tamara are i Karawa ibukin rabwa-tam ao bwaai ni kabane ake e kona ni karaoi. Kaungaiia ataei bwa a na butiaTamara are i Karawa bwa e na buokiia ni kabonganai rabwataia ni karaoi bwaaiaika raraoi.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Anene ma ataei, ke taekin taekan “Do As I’m Doing” (Children’s Songbook,p. 276 ‘tara taekana n Reirei 36’) ke “Fun to Do” (Children’s Songbook, p. 253)ao karaoi kaia aika riai. Kariaia ataei bwa a na katei kaia ibukin reitan taiankiibu.

2. Anganiia ataei beeba ao tenaan kara ao kariaia bwa a na korea teuana kebwaai riki ae e kona te ataeinnaine ke te ataeinimwane anne ni karaoia. KoreaI kona ni karaoi bwaai aika mwaiti iaon ana beeba te ataei n tatabemaniia.

3. Buokiia ataei bwa a na iangoi bwaai tabeua ae a kona ni karaoia ni mwee-ngaia ni buoka iai temanna, n aron ae katauraoan te taibora, buruumuan teburooa, ke kamwarakean te man. Kauringiia bwa a na tuangiia aia karo taekanaia ibuobuoki imwiin te Moanrinan bwa aonga aia karo ni buokiia ni kauringakaraoana.

4. Manga kaoki tabeua waaki aika riai n rinanon reirei 16 ni karokoa 20.

Reirei 22

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 119 - ( )

94

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Tuangiia ataei bwa a na tei n anenei taeka aika inano nakon een “Once There

Was a Snowman” (Children’s Songbook, p. 249). Kabonganai kakamwakuri ntitiku ibukin te moan kibu ao kakamwakuri ni kaoka tein te rabwata ibukin tekauoua ni kibu.

Ngke te merimeri ngai, ngkoa,Ngke te merimeri ngai, ae uarereke

I a ikawai rake, ni bubura, riki,I a ikawai rake, ni bubura, n abwabwaki!

Anganiia ataei bwa a na taetae iaon bwaai ake a kona n reiakin ni karaoiinanon aia tai ngke tenaan merimeri.

2. Kaota raoi te mwakuri n aron te waekireere, ke te kibakiba, ao tuangiia ataeibwa a na taekina aran te bwai are ko karaoia. Imwiina tuangiia ataei bwa a nakaraoa te mwakuri ae titebo. Angan te ataei ana tai bwa e na kaota raoi temwakuri teuana. Tuangiia ataei ake temwangina bwa a na taekinna bwa terate mwakuri ao imwiina a na katotonga.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 120 - ( )

Ngai Kaain te Utu

95

Reirei

23Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei n ataia bwa Tamara are i Karawa e a tia ni baireia ibukira

bwa ti na kaaina te utu ae e kainnanoira ao e tangiriira.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Ruuka 1:26–35.

2. Kinaia raoi kaain aia utu ataei n am kiraati ao tatauraoi n taekina te bwai teu-ana ae kakukurei ae riki iroun temanna n tatabemaniia, n aron te merimeri aeboou, te tari ke te mwaane ae karaoa te mwakuri ni mitinare, ke ana kakaaki-botu te utu.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Te Tiaoka ao te tatita.c. Tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri (62307); tamnei 1-7, Te Utu ae Tatangira;

tamnei 1-16, Bungiakin Iesu (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 201; 62495);tamnei 1-23, Te Ngao ma Naati ni Mannikiba; tamnei 1-51, Te Utu ae Uaiani Mwakuri (62313); tamnei 1-53, Ana Kakukurei te Utu (62384).

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko na tangirini kabonganai.

Kaetieti nakon te tia reirei: Atai aron aia utu ataei n am kiraati. Buokiia ataei nataia bwa te bwai ae kakaawaki n aia utu bon tiaki mwaitiia aomata inanon aiautu, ma kaain te utu ana bon tangiriia imarenaia n tatabemania ao n tararuaiiaimarenaia n tatabemania nako.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kaota te tamnei 1-23, Te Ngao ma Naati ni Mannikiba. Kariaia ataei bwa a namarooro iaon te tamnei ao tuangiia bwa a na kinaia mannikiba ao te ngao.

• Antai ae karaoa te ngao ibukiia bun ni mannikiba?

• A aera bun ni mannikiba a kainnanoa tinaia ke tamaia bwa a na tararuaiia?(Bwa e na kamwarakeia, ni kabueeiia, ao ni kamanoia man te kangaanga.)

• Ngkana a ikawai ao ni korakora riki bun ni mannikiba, antai ae e na reireiniiani kiba?

Kabwarabwara bwa bun ni mannikiba a kaaina te utu ae e na buokiia n tararuaakainnanoia.

Ngai Kaain te Utu

• Iai am utu?

• E aera ko kainnanoa te utu bwa e na tararuaiko?

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 121 - ( )

96

Kaota te tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri. Manga rinanoia bwa e kangaTamara are i Karawa ni baireia ibukira n tatabemaniira nako bwa ti na roko n teaonaaba bwa ti na riki bwa kaain te utu. Kabwarabwara bwa ngkana e bungaikite merimeri, e aki kona n tararuaia te merimeri i bon i rouna. E aki kona n amwa-rakea ke ni karina kunnikaina i bon i rouna te merimeri. E kainnanoa te utu bwae na tararuaia.

• Antai ae tararuaiko ngke ko bungiaki?

• Tera bwaai tabeua ake a karaoia am utu ibukim ngke te merimeri ngkoe?

• Tera bwaai tabeua ae a karaoia am utu ibukim ngkai?

• Antai ae babaire ibukim bwa ko na kaaina te utu?

Buokiia ataei n ataia bwa aekara aron kukureia aia utu ngke a bungiaki.Katuruturua raoi bwa mwaitira tangiraia irouia aia karo ao kaain aia utu aketabeman ao a tangiria bwa a na kukurei.

Te Anene Buokiia ataei n anenea ke n taekin taekan “Ngai Natin te Atua” (Children’sSongbook, p.2).

Ngai natin te Atua,E kanakomaiai,E anganai abau mweengauNgai ma tamau tinau.

Kairiirai ao kawaakinai,Kaota te kawai.Reiai ae N na karaoiaBwa I kan tiku irouna.

Kaota te tamnei 1-16, Bungiakin Iesu, ao kabwarabwara bwa Iesu e bungiakinakon te utu ngke e roko nako aon te aba (tara Ruka 1:26–35).

• Antai aomata aika inanon te tamnei aei?

• Antai tinan Iesu?

• Antai taman Iesu? (Kauringiia ataei bwa Tamara are i Karawa bon taman Iesu;Iotebwa bon te aomata ae raoiroi ae rineaki iroun Tamara are i Karawa bwa ena tararuaa Maria ao Iesu.)

• E kanga am iango n aia namakin Maria ao Iotebwa iroun Iesu?

• Tera n am iango ae a karaoia Maria ao Iotebwa n tararuaa iai Iesu te merimeri?

• Antai ae baireia ibukin Iesu bwa e na karekea ana utu ae na tangiria ao n tara-ruaia?

Tamara are i Karawa ao Iesu A Tangiriia Utu Ni Kabane

Kaota te tamnei 1-7, Te Utu ae Tatangira. Kabwarabwara bwa tabeua utu iaitinaia ao tamaia, ao tabeua utu iai tii temanna aia karo. Tabeua utu iai tibuia ketabeman riki aomata aika ibuobuoki n tararuaia ataei. Tabeua utu iai natiia aikamwaiti, ao iai naba tabeua utu ae ti temanna natiia ke bon akea natiia. Buokiiaataei bwa a na ataia ae utu nako a kakaokoro ao Tamara are i Karawa ao Iesua tangiriia utu ni kabane.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 122 - ( )

97

Waaki ni Kakukurei Kaoia ataei n tatabemaniia bwa a na karakina oin aia utu teuanne ke neienne.Buokia ataei n tatabemaniia, temanna imwiin temanna bwa e na korei korobannaae te kai (stick figures) iaon te burakibooti ae ana tei ibukiia kaain ana utu teua-nne ke neienne. Tuanga te ataei bwa e na atonga araia kaain ana utu ni kabaibatiao imwiina e na wareki mwaitiia kaain ana utu. Ngkana a tia ataei n tatabemaniia,tibwauaia ma kaain te kiraati tabeua bwaai ake ko reiakinna iaon ana utu te ataein tatabemaniia nako.

Tamara are i Karawa ao Iesu A Tangiriia Kaain te Utu bwa A na Kaota AiaTangira I bon I Marenaia

Te Anene Buokiia ataei n anenea ke n taekin taekan “A Happy Family” (Children’s Songbook,p. 198).

I tangira tinau; e tangirai.I tangira tamau, ao e tangirai;E tangiriira, n aiarona,Bon te utu ae kakukurei(Mairoun Merrily We Sing, © 1948, 1975 iroun Pioneer Music Press, Inc. [mwaa-ngan ana aobiti Jackman Music]. Kabonganaki man te kariaia.)

• Ko kanga n ataia bwa a tangiriko am utu?

• Tera ae ko na karaoia ni kaotia nakoia kaain am utu bwa ko tangiriia?

Kaota te tamnei 1-53, Kakukureian te Utu.

• Aei te utu ae kakukurei? Ko kanga n ataia?

• Tera ae ko tangiria ni karaoia ma am utu?

• Ngkana a akoi aomata ni kabane nakon temanna ma temanna, tera amnamakin?

Kaota te tamnei 1-51, Te Utu A Uaia Ni Mwakuri.

• Tera ae karaoia te utu aei?

• Tera ae ko karaoia ni buoka iai am utu?

• E kanga am namakin ngkana ko buokia kaain am utu?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na iangoi kawai aika kakaokoro ake a kona iai ni buokia aiautu ni mweengaia, n aron rikorikoan aia taore, takakaro ma te merimeri, ke teibuobuoki ni irei bwainamwarake. Kariaia ataei bwa a na kamwakuri aia iango.Kaungiia ataei bwa a na buokia aia utu inanon te wiiki.

Te Kakoaua Tibwauaa am namakin ni kakaitau nakon Tamara are i Karawa ibukin te kaka-bwaia n riki bwa kaain te utu.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Anenea riki “A Happy Family”. Rineia aman ataei bwa a na riki bwa te utu ina-non te anene. Tuangiia bwa a na tauii kanikina ni kaotia iai bwa kaain te uturaa ae tei iai ibukina temanna n tatabemaniia. Tei ibukiia ataei ake aman aokotea atuun te ataei n tatabemaniia ngkai ko anenea ke n taekin taeka ma

Reirei 23

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 123 - ( )

98

ataei. Manga kaoka te anene, ni kariaia ataei ake tabeman bwa a na karekeaaia tai n riki bwa kaain te utu. Reitia nako ni karokoa e a tia n reke aia tai ntaon ataei n tatabemaniia.

2. Tuangiia ataei rongorongon ana kaetieti te Uea ae Beniamina nakoia ana utu,n aron are e kuneaki ni Motiaea 4:14–15. Wareka kabanean iteran te kibu 15ni kabaibati. Tuangiia ataei bwa a na kaoti kawai ake a kona iai kaain te utun tangiriia ao ni ibuobuoki i bon i marenaia.

3. Buokiia ataei bwa a na karaoa te takakaro ma te tabonibai ae inano:

Au Utu

Aio tinau ae botonaine (kotea tabonibaim ae te moan);Aio tamau ae abwabwaki (kotea tabonibaim ae i nuuka).Aio tariu ae ikawai (kotea tabonibaim are nnen te mwamwa),Ao e tuai ni bane.Aio mwaneu ae uarereke (kotea tabonibaim ae uarereke),Ae bon rangi ni uarereke.Ao antai te aomata ae temanna aio (kotea waebuanbaim)?Eng ko bon ataia ae ngai.Temanna, uoman, teniman, aman, niiman, ko nooria (ring tabonibaim nako

ngkai ko wareki),A karaoa teuana te utu ae tamaroa!

Buoka te ataei n tatabemaniia bwa e na katei mwaitin tabonibaina ae riai nonea mwiin mwaitiia aomata inanon ana utu teuanne ke neienne (ngkana eraka iaon tengaun kaain ana utu te ataei temanna, tuanga temanna te ataeibwa e na buokia). Buoka te ataei n tatabemaniia bwa a na manga kaoka taiankabanea n rain ake uoua n te kibu, ni wareware nakon mwaitiia aomata inanonana utu teuanne ke neienne imwaain taekinan “a karaoa teuana te utu aetamaroa!”

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kaota te tamnei 1-23, Te Ngao ma bun ni Mannikiba.Buokiia ataei bwa a na

karaoi kakamwakuri nakon “Mannikiba n te Aroka” (Children’s Songbook,p. 241) n te tai naba are ko anenea ke n taekin taeka aikai:

Ti na kakaea te ngao ae uarereke (kamwangkoikoi baim ni kauaai)Ni mwaangan te aroka (tabeki baim ieta iaon atum).Ti a wareki am bunnimoa;Iai teuana, uoua, teniua (tabeka teaina te tabonibai i eta, uaai, ao tennai).E tekateka te tina ni mannikiba (kamwangkoakoa baim te maing, kaaki baim

te atai iaon ane teuana)Ni katabwenai ana bunnimoa, aika teniua (tabeki rake tennai baai).E kibakiba te tama ni katoobibiia (kamwakura baim n aron ae kokibakiba)Ni kaawakina ana utu.

2. Anenea “Here We Are Together” (Children’s Songbook, p. 261).

Ti na uaia ni bootaki, ni boobootaki;O, ti na uaia ni bootaki n ara utu.Iai tamau ao tinau ao mwaaneu ao tariu;O, ti na uaia ni bootaki n te bong aei.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 124 - ( )

99

3. Buokiia ataei bwa a na karaoi mwaieen te kibu n te tai are ko taekin taekaia:

Au Utu

Ai aroia mannikiba n te aroka (kakibakibai baim n aron bain te mannikiba),Iai oin au utu (koteiko).A anganai kanau (baka n amwarake)Ao reireiai bwa N na takakaro (kibakiba),Bwa N na mano ma ni kukurei ni katoa bong (wiingare ni kabubura).

4. Taekin taeka aika inano ke aneneia nakon toona are e raoiroi iai:

E tangiriko tinam, e tangiriko tinam.Tamam naba, tamam naba.Aomata inanon am utu, inanon am utu,Te tangira ae koaua, I tangiriko.

Reirei 23

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 125 - ( )

I Tangiriia Mwaaneu ao Tariu

100

Te Kaantaninga Bwa e na kaungaia ataei n tatabemaniia bwa a na kaota aia tangira ibukiia tarinake mwaanena teuanne ke neienne.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Te Otinako 1:22–2:10.

2. N ana kariaia am beretitenti n te Moanrinan, kaoa te tina ma natina nakon tekiraati. Tuangnga bwa e na taetae iaon ae kanga n tararua natina, ni ikotakima bwaai ake e karaoi ma ana utu ni kateimatoa iai kaawakinan te merimeri.Kaunga bwa e na taetae iaon ana tangira are e namakinna ibukin natina.Ngkana e aki tauraoi te tina ma natina, ko kona ni kaoa te tina bwa e naroko ma tamnein natina ngke te merimeri.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Te taore ae te merimeri.c. Tamnei 1-2, Mote inanon te bwaene (Ane Kete n Tamnei te Ekaretia 106;

62063); tamnei 1-13, Iotebwa Timiti (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 400;62449).

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko tangiriani kabongana.

Kaetieti nakon te tia reirei: Ngkana ko anga te reirei aei, tatauraoi n ataa aianamakin ataei n am kiraati ake akea mwaaneia ao tariia.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kabwarabwara te tina nakon te kiraati ao tuangnga bwa e na karakina natinanakoia ataei. Kariaia ataei bwa a na titirakina te tina tabeua titiraki iaon natina.Tuanga te tina bwa e na kabwarabwara aron kukurein te utu n reken te merimeriae boou nakon mweengaia.

Ti Kona N Tangiriia Mwaanera ao Tarira

• Iai iroumi ae iai mwaanena ke tarina ae uarereke?

Kariaia ataei ake iai mwaaneia ke tariia ae uarereke bwa a na taetae iaon temerimeri ao ni karakinna bwa e kanga aron aia utu ni katauraoi nakon te meri-meri ae boou.

• Iai iroumi ae iai mwaanena ke tarina ae ikawai?

Kariaia ataei bwa a na taetae tabeua te tai iaoia mwaaneia ao tariia. Kauringiiaataei ae ko taetae n te reirei are mai mwaaina iaon ae a kanga utu nako ni kaka-okoro. Tabeman aomata iai mwaaneia aika mwaiti ao tariia, ao tabeman aomataiai tii tabeman ke ai bon akea. N aki tabe bwa mwaitira mwaanem ke tarim, ti riain tangiriia ao n akoiia.

Reirei

24

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 126 - ( )

101

Te Karaki Kaota te tamnei 1-13, Iotebwa Timiti, ao kabwarabwara ae te Burabeti IotebwaTimiti, te moan Beretitenti n te Ekaretia, iai tarina ae arana Hyrum ae e rangi ntatangiria. Hyrum ao Iotebwa a bon rangi ni iraorao ao a uaia ni ibuobuoki i boni marenaia rinanon maiuiia. N oin am taeka, karakina te karaki ae inano iaon tetai are Hyrum e buoka iai Iotebwa:

Ngke te ataeinimwaane Iotebwa Timiti, e moanna n rangi ni kaakaiaki aorakina.E tabe n rikirake te maraki iaon waena. E tabe n aoraki naba tinana ibukin tararu-aakina n te bong ao te ngaina ao e kainnanoa naba motirawana. Tarin Iotebwaae te ikawai riki ae Hyrum e tuatua ngkana e kona n onea mwiin tinana. Ana karoHyrum a bon onimakinna bwa e na tararuaa raoi Iotebwa, ai ngaia are a kariaia.E tiku Hyrum irarikin tarina ae wene ma marakina ae kuri ni kaan bwanin reitina-kon marakina inanon boong aika mwaiti. E taua waen Iotebwa imarenan baina,are bon ti te anga ae e na kona iai ni kanakoa teutana man te maraki ae kora-kora (tara Lucy Mack Smith, History of Joseph Smith, manga rinanoaki. PrestonNibley [Salt Lake City: Bookcraft, 1954], iteraniba 55).

• Ko kanga n ataia ae Hyrum e tangira tarina ae Iotebwa?

Kabwarabwara ae teuana te kawai ae ti kona ni kaota iai ara tangira ibukiiamwaanera ao tarira bon buokakia.

Ti Kona Ni Buokiia Mwaanera ao Tarira

• Ko na kanga ni buokiia mwaanem ao tarim?

• A kanga mwaanem ao tarim ni buokiko?

Waaki ni Kakukurei Kabwarabwarai mwakuri tabeua ake a kaota ae a kanga ataei ni karaoi aroianakoia mwaaneia ao tariia. Tuangiia ataei bwa a na katea waebuanibaia nakoeta ngkana te mwakuri bon te kawai ni ibuobuoki nakon te mwaane ke te tari,ao tuangiia bwa a na kotea naano ni waebuanibaia ngkana te mwakuri bon tiakite ibuobuoki nakon te mwaane ke te tari. Ko na bae n tangiria ni kabonganaiiango tabeua aika inano:

• Kariaia tarim bwa e na takakaro ma am taore ae boou.

• Tangoa ana booro tarim n aki karekea ana kariaia.

• Buoka mwaanem n rikorikoi ana taore.

• Tuanga tarim ana kariaia bwa ko na takakaro n ana booro.

• Ko rawa n takakaro ma tarim.

• Ko na akoi ngkana e nanokaawaki tarim.

• Takakaro ma mwaanem ngkana e a tiku n tii ngaia.

Ti kona ni ibuobuoki ma mwaanera ao tarira aika uarereke

Kabwarabwara ae n tabetai e kangaanga ngkana e bungiaki te merimeri ae boounakon te utu ibukina bwa te merimeri e anaa aia tai ae mwaiti ao aia tararua kaaro.Buokiia ataei bwa a na ataia ae e ngae ngke a rangi n tabetabe kaaro ma te meri-meri ae boou, a bon teimatoa n tangiriia natiia ake tabemwaang. Kauringiia ataeibwa te merimeri e kainnanoa buokana n angiin bwaai ni kabane, n aroia nabaataei ake a ikawai (n aroia ake n am kiraati) a kona ni karaoi bwaai aika mwaitibon ibukiia ao ibukin mwaaneia ao tariia aika uarereke.

• Ko na kanga ni buokia am karo ma mwaanem ao tarim ae uarereke?

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 127 - ( )

102

Waaki ni Kakukurei Kaotia nakoia ataei bwa e kanga aron tobwaan te taore ae te merimeri ma tetaratara raoi. Reireiniia aron te anene ibukin kamatuan te ataei ke anenea “NgaiNatin te Atua” (Children’s Songbook p.2) n te tai naba ae a ikaruoruo n tobwaate taore.

Ngai natin te Atua,E kanakomaiai,E anganai abau mweengauNgai ma tamau tinau.

Kairiirai ao kaawakinai,Kaota te kawai.Reiai ae N na karaoiaBwa I kan tiku irouna.

Te Karaki Kabwarabwara ae iai mwaanen Mote ae ikawai riki ae e tangiria ao e buokia ngkete merimeri ngaia. Ni kabonganaan tamnei 1-2, Mote inanon te Bwaene, mangakaoka karakinan Mote te merimeri, n aron are e kuneaki n Te Otinako 1:22–2:10.Kamaataata raoi bwa e kanga n taatara mwaanena ae uarereke Miriam.

• E kanga Miriam ni buoka Mote te merimeri?

Te Kakoaua Tibwaua am namakin iaon kakaawakin ae mwaanem ao tarim a uaia ni ibuobuokiao n tatangira i bon i marenaia. Ngkana e riai, tibwauaa te maiu ae ko rinanonainanon ataeim ngke ko uaia ni ibuobuoki ngkoe ma mwaanem ke tarim i bon imarenami. Kauringia ataei ae ngkana ti buokia mwaanera ao tarira ti kaota aratangira ibukiia. Kabwarabwara aron am kakaitau nakon Tamara are i Karawa ibu-kin karinakira inanon taian utu.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Anganiia ataei beeba ao kureiaon ke bentira, ao tuangiia bwa a na korei tam-neia mwaaneia ao tariia. Kariaia ataei bwa a na ikaruoruo ni kaota aia tamneiiaoia mwaaneia ao tariia. Kaungaiia ataei bwa a na taekin bwaai ake a tatangi-ria ni karaoi ma mwaaneia ao tariia.

2. Karekea tamneia ataei n tatabemaniia ngke te merimeri ao tuangiia ataei bwaa na keetinna bwa antai te merimeri anne. (Ko na koaua raoi bwa ko na kaokitaian tamnei nakoia kaaro n akea ururuakina.) Kauringiia ataei ake iai mwaa-neia ao tariia aika ikawai ake a ibuobuoki n tararuaiia ngke tenaan merimeringkoa ngaiia.

3. Anenea ke taekin taekan “Fun to Do” (Children’s Songbook, p. 253), ni kabo-nganai taeka n aron ae “Uouoa te merimeri e kakukurei” ke “Buokan tariu ekakukurei.” Karioi mwaieeia n aron ae taekinaki man taekaia.

4. Anenea ke taekin taekan moan kibun “When We’re Helping” (Children’sSongbook, p.198), n onea mwiin tariu ke mwaaneu iroun tinau, ke aneneakauouan kibun “A Happy Family” (Children’s Songbook, p. 198).

5. Uota tamnein oin am utu ao tuangiia ataei rongorongoia mwaanem ao tarim.Ko na bae n tangiria n tibwaua tabeua am namakin aika kakukurei ake ko a tiani uaia ni maiuakinna.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 128 - ( )

103

6. Ni kabonganaakin bwaai n aron te taore te merimeri, te bwatiketi ke te bwaokiae uarereke, te rabuna, ao te kabaeniira, buokiia ataei bwa a na kaotioti iaonkarakinan Miriam ao Mote te merimeri inanon te bwaene.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kaaki te merimeri ae karaoaki ae uarereke inanon te baeki ke nangoan te wae

te kunnikai ae bubura. Tuangiia ataei bwa a na karini baiia n aki taratara ao nikataia ni ketinna man tautauakina bwa tera te bwai anne.

2. Anenea ke taekin taekan kiibu ni kauoua n “A Happy Family” (Children’sSongbook, p. 198). N te tai naba are ko anene, katomai baimi ao mwainginanon te mronron ma ataei, ke karaoi mwaie aika beebete ake a na boraoima nanon te anene.

3. Buokiia ataei bwa a na karaoi kakamwakuri nakon takakaro ma te tabonibaiae inano n te tai naba ae ko taekin taekaia:

Aio te bwai ae karaoia te merimeri:Ubo-ubo-ubo-ubo (uboi baim)!Aio te bwai ae karaoia te merimeri:Karaba mata, I nooriko (karaoa te karaba mata ao kaotakina ma baim)!Aio te bwai ae karaoia te merimeri:Karau-rau-karau-rau (karaoi tabonibai bwa a na “nakonako” inanon te eea).Aio te bwai ae karaoia te merimeri:Matu - matu - matu - matu (kararaa tabam iaon baim aika bootaki).

4. Buokiia ataei bwa a na karaoi kakamwakuri nakon kamatenano ae iai kaina nte tai naba ae ko taekin taekaia:

Mote Te Merimeri ae Uarereke

Iai ana kainiwene te boti Mote Te Merimeri (kamwangkongkoa baim teuana aokaaki tabotabon tabonibaim are teuana inanona).

Mwaanena ae taatangiria e tarataraia rinanon uteute are e karaba iai(kaninganinga rinanon tabonibaim are ko kaaki i matam).

N te taina ao e a kuneaki iroun te natinuea (rara nako mooa, n tara naano) ao eanaia ni mwaneia (baka n tabeka te merimeri);

E taku, “N na anaa te merimeri ao ni kaawakinna bwa e naki tiringaki” (baka niuouoa te merimeri inanon baim).

(Man Fascinating Finger Fun iroun Eleanor Doan. © 1951. Kabonganaaki mante kariaia.)

Reirei 24

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 129 - ( )

I Tangira Au Utu Ae Bwanin

104

Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei n namakina te tangira ibukiia kaain aia utu ni kabane.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Ruka 1:36–44, 56.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-7, Te Utu Ae Tatangira; tamnei 1-18, Ioane te Tia Bwabetito E

Bwabetitoa Iesu (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 208; 62133); tamnei 1-54,Salt Lake Tembora (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 502; 62433), ke tamneinte tembora n te aba.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Anenea “A Happy Family” ma ataei (Children’s Songbook, p. 198).

I tangira tinau; ao e bon tangirai.I tangira tamau, e bon tangirai;E bon tangiriira, n ae riai,Bon te utu ae kakukurei.

I tangira tariu, ao e bon tangiraiI tangira mwaaneu, e bon tangirai;E bon tangiriira, n ae riai,Bon te utu ae kakukurei.(Man Merrily We Sing, © 1948, 1975 iroun Pioneer Music Press, Inc. [mwakoronana aobiti Jackman Music]. Kabonganaaki man te kariaia.)

Kariaia ataei bwa a na marooroakinna bwa tera ae a karaoia ma aia utu inanonte wiiki ae e a tia n nako. Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e na atonga arantemanna man ana utu, n aron te karo, te tina, mwaanena, ke tarina.

• Antai riki ae kaain am utu?

Tibura, Ai tinara, Ai tamara, ao Naan Tarira ma Mwaanera A Bane NiKakaawaki Bwa Kaain Ara Utu

Kaota te tamnei 1-7, Te Utu Ae Tatangira.

• Aekara aron te utu aei ma am utu?

• Aekara okoron te utu aei ma am utu?

• Antai aomata aika te tibu te aine ao te tibu te mwaane n te tamnei aei?

Kabawarabwara bwa tiibu bon aia karo tinara ao tamara. Iai tibura ni kabane, engae ngke ti aki rangi ni kinaia raoi ibukina bwa a tia ni mate ke a maeka i kiraroa.

Reirei

25

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 130 - ( )

105

• Iraman mai roumi aika a kinaia tibuia?

• A maeka irarikimi tibumi ke a raroa nako?

• Tera ae ko tangiria ni kaakaraoia ma ngaiia?

Te Anene Anenea ke taekin taekan moan rain aika uoua n “Grandmother” (Children’sSongbook, p. 200), ao kabonganai kakamwakuri aika inano. Manga kaokiangkana e tangiraki, ni kabongana tibu te mwaane n onea mwiina tibu te aineni kabanean rainin te kibu.

Ko arokai (kaaki tabonibaim iaon riam; imwiina kanakoi).Ko rabwatai (booti baim iaom).Ko wiingare ngkana ko norai, naba (wiingare).E bia reke tibuia te aine n te aonaaba aei (taakini baim)Ae ai arom (koteia).

Ko wareware nakoiu (baka n taua te boki).Ko aneneai (kauremangaangaea wiim kanga ko anene).Ko tuangai ae Ko tangirai, naba (kamwangkongkoim n raaunia wiim).E bia reke tibuia te aine n te aonaaba aei (taakini baim)Ae ai arom (koteia).

• Antai riki inanon am utu? (Ai Tinam, Ai Tamam, ao naan tarim ke mwaanem.)

Kabwarabwara ni kakimototoa bwa a kanga ni irekereke ai tinara, ai tamara, aonaan tarira ma mwaanera (N aron te Katooto, ai tamam bon mwaanem tinam ketarin tamam). Kariaia ataei bwa a na karakina rongorongoron ai tinaia, ai tamaia,ao naan tariia ma mwaaneia.

Te Karaki Kaota te Baibara ao kauringiia ataei ae ti kona ni wareware n rongorongon maiunIesu n te boki aei. Kaukia nakon Ruka 1:36–44, 56 ao kabwarabwara ae imwaainbungiakin Iesu, E nako Maria n noora ai tarina Eritabeta, ae e bon kaantaninganaba reken ana merimeri. Aran natin Eritabeta bon Ioane, ao bon ai tarin Iesu. Ngkea ikawai rake Ioane ao Iesu, Ioane e bwabetitoa Iesu. Kaota te tamnei 1-18, Ioane teTia Bwabetito E Bwabetitoa Iesu, ao tuangiia ataei bwa a na kotea Iesu ao Ioane.

Kaain Ara Utu Bon Raao Aika Raoiroi

Kabwarabwara bwa ni kabane kaain ara utu a kona n riki bwa raao aika raoiroi.Ngkana iai am koraki ae ko rangi ni kaan nakoina, tuangiia ataei bwa e kangaaron am namakin ibukin te aomata aei.

• E aera ko tangiria ni mamaeka ma am utu?

Te Anene Anenea riki “A Happy Family” ma ataei. N te tai aei karinii kiibu ibukin ai tinau,ai tamau, ai tariu ke ai mwaaneu, ao tibu.

• Tera ae ko karaoia ma ai tinam, ai tamam, ai tarim ke ai mwaanem, ao tibum?

Tuangiia ataei rongorongon te manga katiteuanaaki n te utu ke te tai teuanangkana a uaia ni bobootaki iai am utu ibukin te bukamaru ae onoti. Kariaia ataeibwa a na karakina aron aia bwaatei (party) n aia utu ke aia kakaawari ake a uringi.

Kabwarabwara ae Tamara are I Karawa ao Iesu Kristo a babaaire ibukira bwa tina maeka ma ara utu n akea tokina. Kaota te tamnei 1-54, Salt Lake Tembora, ke tam-nein te tembora n te aba. Kabwarabwara ni kakimomotoa ae ngkana ti mareaki inanonte tembora ao ni maeka ma te etieti, ti kona ni maeka ma ara utu n akea tokina.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 131 - ( )

106

Te Kakoaua Tuangiia ataei aron am tangira ibukiia kaain am utu. Kamataata raoi ae ara utubon te kakabwaia nakoira. Kaungaiia ataei bwa a na tatangira ao n akoi nakoiakaain aia utu.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Man ana kariaia am beretitenti n te Moanrinan, tuanga tibun temanna amataei, ke temanna n te uoote ae te tibu, bwa e na kawara te kiraati. Tuanga teiruwa bwa e na taekina rongorongon ana tangira ibukiia tibuna nakoia ataei.(Ke ko kona ni kaoa ai te tina, ai te tama, ke ai tarin ke ai mwaanen temannate ataei bwa e na taetae iaon ana tangira ibukiia kaain ana utu ni kabane.)

2. Uota teuana ke uoua tamneia kaain am utu, ai moaraarariki ake iai taian tibu iai,ai tinam, ai tamam, ke ai tarim ke ai mwaanem. Tuangiia ataei bwa a na kakaekoke temanna riki ae a kona ni kina (n aron ae buum ke natim) inanon te tamnei.Tuangiia ataei rongorongoia tabeman riki aomata inanon te tamnei.

3. Angania ataei n tatabemaniia te beeba ni kinaaki ma aran kaain te utu iaona,n aron “Tinau,” “Tamau,” “Mwaaneu,” “Tariu,” “Tibu te Aine,” “Tibu te Mwaane,”“Ai Tamau,” “Ai Tinau,” ke “Ai Tariu ke Ai Mwaaneu.” (Ngkana iai tii tabemanataei n am kiraati, kabongana tii tabeua man aara aikai; ngkana iai ataei aikamwaiti n am kiraati, e na raka iaon temanna te ataei ae e na titebo araia.)Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e na roko i moa ngkana ko atonga te araare iaon ana beeba ni kinaaki. Kabwarabwara bwa utu a kakaawaki ao a nano-naki bwa a na uaia ni bootaki. Tuangiia ataei bwa a na karaoa te mronron aoni katomai baiia. Tuangiia bwa a na karaoi kakamwakuri aika bati n te tai nabaae a katomai baiia, n aron ae katiotioi baiia, te nakonako n te mronron, aoanenean “A Happy Family Te Utu Ae Kakukurei.”

4. Tuangiia ataei bwa a na karekea tamnein tibuia ke aia koraki riki tabeman.Korea aran te tamnei Tibu ke tera nako ae riai.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Karaoa te bwaoki ke te baeki ma te aati iaona ni kaota te tangira. Korei tamnei

aika beebete ke korotamnei ake a onei mwiia kaain te utu ae kaan ao te utu aeraroa. Titirakiniia ataei, “Antai ae tangiriko?” Ngkana a kaeka ataei, kaaki taiantamnei aika riai inanon te bwaoki ke te baeki teuana n teuana te tai. Ngkana abane n rin tamnei inanon te bwaoki ke te baeki, tabekia ieta ao tuangiia ataei,“Aomata aikai ni kabane a rangi n tangiri ngkami.”

2. Kaaki tamneia kaain am utu aika korokoreaki (tara te waaki 1, ieta) iaon tetaibora ke te burooa. Tuangiia ataei bwa a na tan rikaaki ke ni kamatui mataian te tai naba ae ko anaa teuana te tamnei ae korokoreaki. Kariaia ataei bwaa na keetinna bwa antai ae bua. Manga kaokia n te tai ae bati nakon ae kotangiria. Kaoki tamnei aika korokoreaki ao tuangiia ataei ae Tamara are iKarawa e tangiriia utu nako bwa a na uaia ni manga bootaki ma ngaia riki,n akea temanna ae e na bua.

3. Tuangiia ataei bwa a na atongiia kaain aia utu ae raroa, n aron ai tinau,ai tamau, ai tariu, tibu te aine, ao tibu te mwaane.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 132 - ( )

Utu A Kona Ni BootakiN Akea Tokiia

107

Reirei

26Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei bwa a na ataia ae taian tembora bon taabo aika tabu ike

a kona iai ni kabaeaki aia utu n akea tokiia, ao ni kaungaia natiia n tatabemaniiabwa a na katauraoi n rin n te tembora.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Doctrine and Covenants 97:15–17 ao 124:37–41.Tara naba Moan Tuua n te Euangkerio (31110), mwakoro 36, ao “Tembora” anaAuti te Uea.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Katooton te Doctrine and Covenants.b. Tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri (62307); tamnei 1-7, Te Utu Ae Tatangira;

tamnei 1-54, Salt Lake Tembora (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 502; 62433);tamnein tembora tabeua ake a tauraoi (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 505;62434–62448, 62566–62569, 62583–62601, 62613–62619); te iteraniba nikorotamnei n tokin te reirei.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangiri nikabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kaota te tamnei 1-54, Salt Lake Tembora, ao tamnein riki tembora ake tabeua,ni ikotaki ma te tembora n ana tembora am mwakoro, ngkana e tauraoi. Kariaiaataei bwa a na taekina te bwai ae a ataia iaon taian tembora.

• Ko a tia n noora te tembora?

• Tera ae kaoti n am iango ngkana ko noora te tembora?

Marooroakina tamaroan taian tembora, ni katerei taian kainikoto ake i taubukiia,winto ao mataroa. Kabwarabwara bwa iaon oon tinanikun te tembora n tatabeuanako bon taeka aika Maneaban Iehova. Kaain te Ekaretia a nako n te tembora nreiakina rongorongon Tamara are i Karawa ao Iesu ao aia tangira ibukira.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na kaaki baiia ietan atuiia bwa a na karaoa kainikoton tetembora. Tuangiia bwa a na kainetiia raoi ao ni kaabwabwakiia ao ni baka n rikibwa te tembora ae tamaroa. Imwiina tuangiia bwa a na tekateka n rau.

Te Tembora bon te tabo ae tabu

Kabwarabwara bwa te tembora bon te tabo ae tabu (tara D&C 97:15–17).Tuangiia ataei bwa a na manga kaoka te taeka ae tabu. E nanonaki n aei ae tetembora bon te tabo ae onoti ike a bane iai ni kauringaki ara iango iaon Tamaraare i Karawa ao Iesu.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 133 - ( )

108

Tuangiia ataei bwa ngkana a kaawakina ana tua Tamara are i Karawa, a kona nnako n te tembora ngkana a ikawai riki. Kabwarabwara bwa inanon te temboraao ti na karaoi berita aika onoti nakon Tamara are i Karawa bwa ti na kaawakinana tua. Ti kona naba ni mare inanon te tembora, ao ti kona naba ni bwabetito-aki ibukiia aomata ake aki bwabetitoaki n te tai ae a maeka iai iaon te aba.

Tuangiia ataei bwa a na katei tennai tabonibaia ao ni kaoki teniua bwaai ake akona ni karaoi inanon te tembora ngkana a ikawai riki.

“Inanon te tembora I kona ni karaoi berita aika onoti nakon Tamara are i Karawa.”

“Inanon te tembora I kona ni mareaki.”

“Inanon te tembora I kona ni bwabetitoaki ibukiia tabemwaang.”

Te Anene Tuangiia ataei bwa a na tei ao n anenea ke n taekin taekan moan kibun “I Loveto See the Temple” (Children’s Songbook, p. 95), ni kabonganai kakamwakuriaika inano:

I kan noora te tembora (kooni tabonibai ao katea te moan tabonibai ni baai ntatabeua nako ao ni karaoa te kainikoto).

N na roko iai n te taina (nakonako n am tabo)N namakina te Tamnei ae Raoroi (kaaki baim iaon bwaabwam),N na kakauongo ao n tataro (kaaki baim i akuun taningam, imwiina booti baim).(© 1980 iroun Janice Kapp Perry. Kabonganaaki man te kariaia.)

Kabwarabwara ae ibukina bwa te tembora bon te tabo ae tabu, ti bwaini kunnikaiaika mainaina ngkana ti mena inanona. Te kunnikai e kauriingira ae Tamara are iKarawa ao Iesu a tangiriira bwa ti na itiaki taraara ao ni itiaki nanora ao bwa tina rinea karaoan te eti n taainako.

• Tera karan am kunnikai ae ko bwainna n te bong aei?

• Tera karan am kunnikai ae ko na bwainna inanon te tembora?

Kabwarabwara ae ibukina bwa te tembora bon te tabo ae tabu, ti bon karinerinengkana ti mena inanona. Ti wiirikiriki ke n taetae ni kabeebete. Tuangiia ataei bwaa na wiirikiriki n taetae, “I tangira Tamara are i Karawa ao Iesu.” Kabwarabwara aeti kona n namakina te kukurei ao te rau inanon te tembora ibukina bwa ti nama-kina ae ti kaan nakon Tamara are i Karawa ao Iesu.

Te Karaki Karakina te karaki ae rongorongon Beretitenti Lorenzo Snow n oin am taeka:

E ataia Lorenzo Snow ae e na waekoa n riki bwa te burabeti n te Ekaretia. E nakon te tembora, e karina ana kunnikai ae mainaina, e katorobubua inanon te ruu aeonoti ao e tataro. E tangira Tamara are i Karawa bwa e na tuangnga bwa tera aeriai ni karaoia bwa e na kaira iai te Ekaretia. E a tataro man tataro ma e aki te rokoni kaekaaki ana tataro. Ngke e a kitana te ruu are e tataro iai Beretitenti Snow, ekaoti Iesu nakoina. E bwaina te kunnikai ae mainaina ae tamaroa ao e tara n aee tei iaon te bwai ae koora. Iesu e tuanga Beretitenti Snow bwaai ake e a tia ntataro iai bwa e na ataia (tara LeRoi C. Snow, “An Experience of My Father’s,”Improvement Era, Tebetembwa 1933, iteraniba 677).

• E aera n am iango e tataro Beretitenti Snow inanon te tembora n onei mwiintaabo riki tabeua? (Ibukina bwa e kona riki n namakina ae kaan nakon Tamaraare i Karawa ao Iesu inanon te tembora.)

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 134 - ( )

109

Taian Tembora A Buokiia Utu Bwa A na Bootaki n Akea Tokiia

Kaota te tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri, ao tamnei 1-7, Te Utu ae Tatangira.Kabwarabwara bwa a kona ni buokiia utu taian tembora bwa a na bootaki nakea tokiia. Ngkana e mareaki te mwaane ao te aine inanon te tembora ao nongeaaba nakon tenaan tua, E berita Tamara are i Karawa nakoia bwa a konani maeka ma ngaiia i bon i marenaia ma natiia n akea tokina. Ti arana aei bwate kabaeaki n riki bwa te utu.

• Antai aomata inanon am utu?

• Aekara am namakin ngkana ko mena irarikiia am utu?

• E na kanga te utu ni bootaki n akea tokina?

Taekina te koaua nakoia ataei ae Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriia utunako ao a tangiriia utu nako bwa a na kabaeaki n akea tokiia. Kabwarabwarabwa utu ake a tuai man kabaeaki n te tembora a kona ni katauraoiia man teongeaaba nakon ana tua nako Tamara are i Karawa. Imwiina a kona n nakonakon te tembora bwa a na kabaeaki bwa te utu.

Te Anene Anene ma ataei ke taekin taekan kooratin “Families Can Be Together Forever”ni kabatiaa taina (Children’s Songbook, p. 188).

Utu a kona ni bootaki n akea tokiiaRinanon ana baaire Tamara are i KarawaI tangiria ni kan memena irarikiia oin au utu,Ao te Uea e kona n tuangai ae N na karaoia.

I Kona Ni Katauraoi Bwa N Na Nako n te Tembora

Kauringia ataei bwa ni kabane ake a ongeaba nakon ana tua Tamara are i Karawaa kona n nako nakon te tembora. Kaota iteranibaan te korotamnei are e kaairakin kabanean te reirei ao kariaia ataei bwa a na marooroakin tuua ake a kamaata-taaki. Kabwarabwara bwa te ongeaba nakon tuua aikai e na buokiia ataei bwa ana tau n nako nakon te tembora ngkana a ikawai.

• Tataro.

• Ongeaba irouia kaaro.

• Tangirii ngkami i bon i marenami.

• Kaea te taromauri.

• Kabwaka te kabwianibwai.

• Amwarake n amwarake aika raoiroi (ongeaba nakon Tuan te Mauri).

• Bwaina te kookoaua.

Te Kakoaua Tibwauaa am namakin iaon kakaawakiia utu aika a bootaki n akea tokiia ao iaonkakabwaia n te tembora. Kauringiia ataei bwa te karinerine nakoia kaaro ao teongeaba nakon ana tua Tamara are i Karawa bon kawai aika kakaawaki nakonte katauraoi nakon te nako nakon te tembora.

Reirei 26

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 135 - ( )

110

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Buokiia ataei bwa a na ataia ae akea tokina bon te tai ae rangi n abwaabwaki.Ko na kona n tuangiia ae e abwaabwaki riki nakon te tai are a taatataningaia nikarokoa e roko aia bonginibung ke aia tai ni motirawa are i mwiina; e abwaa-bwaki riki nakon ana tai ni maiu te aomata ae te kabanea ni kara; e abwaa-bwaki riki nakon kaokan te tai ngke a maiu Atam ma Ewa. Kabwarabwara aeakea tokina e nanonaki bwa te bwai ae e aki kona n toki.

Buokiia ataei bwa a na karaoi kakamwakurin te kibu ae inano ngkana ko taekintaekaia:

Maanra Ae Akea Tokina?

Maanra ae akea tokina? (kotea atuum, kaanga ko iango)?E abwaabwaki riki nakon teuana te ririki (kaaki am timoi iaan bwangem,

kawenea bubuanibaim iaon baim are teaina).E abwaabwaki riki nakon waakin te tai (katimoia baim i aan bwangem,

taua bubuan baim i nanon baim)Ibukin te Kiritimati ngkana e nang rokoMaanra ae akea tokina? (kotea baim, kaanga ko iango)?E aki rangi n abwaabwaki kabonganaakina (ioi tabonibaim nako mooa ao buuki)Ma ara utu aika ko tangiriia (rabwatiko),Ma e bon aki kona n toki, e aki toki!

2. Man ana kariaia am beretitenti n te Moanrinan, kaoiia aia karo ataei n amkiraati bwa a na tibwauaa aia namakina iaon kakaawakin te kabaeaki n tetembora.

3. Karaoa katooton te iteraniba ni korotamnei are ni kabanean te reirei ibukinte ataei n tatabemaniia. Kariaia ataei bwa a na karana te korotamnei.

4. Man ana kariaiai am beretitenti n te Moanrinan, kaoa te utu n am uoote akea tibwa nako nakon te tembora ni kabaeaki bwa a na tibwaua aia namakiniaon kakaawakin te kabaeaki inanon te tembora.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Buokiia ataei bwa a na karaoi kain te kamatenano n te tai naba are ko taekin

taekaia:

Ngai Te Tia Ibuobuoki

Ngkai I a bubura ma n abwaabwaki, (teei iaon tabonwaem ao katiki baim nikaabwakiko),

N na bon riki bwa te tia ibuobuoki.Te tia ibuobuoki nakon tamau; (katea tabonibaim ae te tabotabo),Ae akoi ma n raoiroi;Ao nakon naba tinau (katea te kauoua n tabonibai)Ni Bwaai ake N na karaoi.Te tia ibuobuoki nakon mwaaneu (katea tabonibaim te kateniua),Nakon tariu naba (katea tabonibaim te kaaua);Te tia ibuobuoki ni koaua nakoia raraou (katea waebuanibaim).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 136 - ( )

111

N na kataia n riki bwa ana tia ibuobuoki te AtuaMa n tangiraia tabemwaang n aron ae e tangirai (booti baim).N na riki bwa aia tia ibuobuoki aomata (taeanako baim ni kamarangaa),Ngkai I a bubura ma n abwaabwaki (teei iaon taboniwaim ao ni katiki baim

ni kaabwakiko).

2. Buokiia ataei bwa a na karaoi kain te kamatenano n te tai naba ae ko taekintaekaia.

Karaoa te mronron ma ataei ni kabane aika tei, n taubai. Taubai ni karokoa ebane te waaki.

Ti bane ni uaia ni maeka ma Tamara are i Karawa (a bane ni kaaniia ni kabane,n taubai nako nuukan te mronron).

E kanakomaira nakon te aonaaba (maenako nakon te mronron ae bubura).E anganiira ara utu bwa ti na tangiriia (manga bane ni kaaningkami riki).E reiakiniira bwa ti na manga maeka ma ngaia riki (manga maenako nakon

te mronron ae bubura riki).

3. Karekea tamnein rainin tinanikun te tembora iaon te beeba ibukiia ataei bwaa na karanna.

Reirei 26

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 137 - ( )

I Kona Ni Katauraoi Bwa Nna Nako n te Tembora

AMWARAKE N AMWARAKEAIKA RAOIROI

KAEA TE TAROMAURI

TANGIRI NGKAMI I BON I MARENAMI

KABWAKA TE KABWIANIBWAI

BWAINA TE KOOKOAUA

TATARO ONGEABA IROUIA KAARO

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 138 - ( )

Ti Kona N TataroBwa Teuana Te Utu

113

Reirei

27Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei n tatabemaniia bwa a na ataa te tataro n utu n taainako

e na buoka te utu ni kaniia ma Tamara are i Karawa ao i bon i marenaia.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Aramwa 34:19–27 ao 3 Nibwaai 18:17–21.Tara naba Moan Tuua n te Euangkerio (31110), mwakoro 8.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Ana Boki Moomon.b. Te Tamnei ae korokoreaki 1-26, te tama; Te Tamnei ae korokoreaki 1-27,

te tina; Te Tamnei ae korokoreaki 1-28, te ataeinaine ae kairake; Te Tamneiae korokoreaki 1-29, te ataeinimwaane ae roroia mitinare (tamnei aika koro-koreaki aika titebo a kona naba ni kuneaki n ana kete n Tamnei Ni Ibuobuokite Moanrinan 1).

c. Tamnei 1-10, Te Tataro ni Utu (62275); tamnei 1-15, Kakabwaiaan teAmwarake; tamnei 1-44, E Reirei Iesu n te Western Hemisphere (Ana Keten Tamnei te Ekaretia 316; 62380).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuangiia ataei bwa a na taekina rongorongon te bwai teuana ae a karaoia maaia utu. Angan te ataei n tatabemaniia ana tai ni kaeka. Imwiina kaota te tamnei1-10, Te Tataro ni Utu.

• Tera ae karaoia te utu aei?

Kabwarabwara ae ngkana ti tataro bwa te utu, ti karaoa te bwai teuana ae tangi-ria Tamara are i Karawa ao Iesu bwa ti na karaoia. Te tataro bwa te utu e bonaranaki bwa te tataro ni utu.

Tamara are I Karawa ao Iesu Kristo A Tangiriira bwa Ti Na Tataro ma Ara Utu

Te Karaki Kaota te tamnei 1-44, E Reirei Iesu n te Western Hemisphere. Taekina rongoro-ngon Iesu Kristo ngke e kawariia Nibwaite ao e tuangiia bwa a na tataro, n aronare e kabwarabwaraki n 3 Nibwaai 18:17–21. Kaota Ana Boki Moomon nakoiaataei ao wareka 3 Nibwaai 18:21 ni kabaibati. Buokiia ataei bwa a na ataia aeIesu e tangiriira bwa ti na tataro ma ara utu. N ai aroia natiia Nibwaite aika akakabwaiaki rinanon te tataro n utu, ai ngaia are ti kona ni kakabwaiaki rinanonte tataro n utu.

Ti Kona ni Karaoa Te Tataro N Utu Ni Katoa Bong

Kabwarabwara ae Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriira bwa ti na tataro maara utu ni katoa ingabong ao ni katoa tairiki. N aron ae kakaraoaki te karo ke te

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 139 - ( )

114

aomata are e kaira te utu e butia temanna bwa e na atonga te tataro. Temannaman te utu ae kona n atonga te tataro n utu.

• N ningai ae ti na tataro iai ma ara utu?

• Antai ae kona n taekina te tataro n utu?

Te Anene Anenea ke taekin taekan “Family Prayer” (Children’s Songbook, p. 189).

Ti na bootaki n te mronronNi katorobubua n tataro n utuNi karabwa Tamara are i KarawaN taian kakabwaia ake ti tibwauai.

• Tera ae ti na taekin inanon ara tataro n utu?

Kabwarabwara ae ti taekin bwaai aika titebo inanon ara tataro n utu n aron aeti taekin inanon oin ara tataro n te ingabong ao n te tairiki. Ma inanon te tataron utu ti taetae iaon bwaai are e irekereke ma te utu ae bwanin, tiaki tii ngaira.

Te Anene Manga kaoki bwaai ake ti atongi ngke ti tataro man taekinan taekan kauouankibun “I Pray in Faith” (Children’s Songbook, p. 14).

I moanna man atongan “Tamau are I Karawa ae Ko Tangiraki”;I karabwa ibukin kakabwaia ake e anganai;Imwiina I kananorinanoai n butiia bwaai ake I kainnanoi,N aran Iesu Kristo, Amen.(© 1987 iroun Janice Kapp Perry. Kabonganaaki man te kariaia.)

• Tera ae ti taekinna ni moan te tataro?

• Tera ae ti taekinna n tokin te tataro?

• Tera ae a riai ni karaoia aomata ni kabane n te tai naba ae e atongaki tetataro?

Kabwarabwara ae taekinan “amen” ni kabanean te tataro e nanonaki bwa tikariaia are e taekinaki n te tataro.

Kaota te tamnei 1-15, Kakabwaiaan te Amwarake. Kabwarabwara ae ti tataronaba bwa teuana te utu ngkana ti bubuti kakabwaian karara.

• Tera ae ti taekinna ngkana ti bubuti ibukin te kakabwaia iaon te amwarake?(Ti karabwa Tamara are i Karawa ibukin te amwarake ao ti butiia bwa e nakakabwaiaa.)

• Antai ae kona n taekina te tataro ni butiia Tamara are i Karawa bwa e nakakabwaia te amwarake?

Te Anene Taekina taekan riki kauouan kibun “I Pray in Faith”.

Ti Karekei Kakabwaia Aika Mwaiti Ngkana ti Uaia n Tataro N Utu

Te Karaki Ni kabonganai tamnei aika korokoreaki 1-26 rinanon 1-29, karakina rongorongonte utu ae uaia n tataro ibukin temanna kaain aia utu ae karaoa ana mwakuri nimitinare. Ko na bae n tangiria ni kan kabonganai iango aika inano:

Catherine bon te ataeinaine ae kairake. E tangiriia ana utu ao e ataia ae a tangiria.N tabetai mwaanena ae te ikawai e karakini karaki nakoina man te Baibara ao Ana

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 140 - ( )

115

Boki Moomon. E kamatebwai Booki Aikai Paul ibukina bwa e tangiria ni kan nakoni karaoa ana mwakuri ni mitinare ao n tuangiia aomata tabemwaang rongoro-ngoia.

N te bong teuana e a butimwaea ana reta Paul. Ngke e kauka ana reta, e rangini kukurei. “N nang nako n au mition!” e taku. Tabeua te wiiki imwiina, e a bontauraoi raoi Paul bwa e nang mwananga. Imwaain ae e mwananga, e katorobu-bua te utu ibukin te tataro n utu. Taman Catherine e karabwarabwa nakonTamara are i Karawa ibukin kakabwaia aika mwaiti are e a tia ni karekea aiautu ao ibukin tibwangan Paul bwa e na nako ni karaoa ana mwakuri ni mitinare.E butia Tamara are i Karawa bwa e na kakabwaia Paul, ni kaawakinna, ao nibuokia bwa e na riki bwa te mitinare ae raoiroi. Te tataro e kakukureia nanonCatherine. E ataia ae Tamara are i Karawa e na bon buoka Paul inanon ana taini mwakuri ni mitinare. A tataro ibukin Paul Catherine ma ana utu ni katoa bongn ana tai are e karaoa ana mwakuri ni mitinare.

Kabwarabwara ae a kona utu ni uaia n tataro ibukin temanna ae aoraki, ibukinte buoka ma kangaanga n te utu, ibukin te mitinare are e kainnanoa ana ibuo-buoki Tamara are i Karawa, ao ibukin aanga riki tabeua. Kabwarabwara ae tikona n tataro iaon te bwai teuana are e kakaawaki nakoira. Kabongana Aramwa34:19–27 bwa e na buokiia ataei bwa a na ataia bwa n ningai ae a na tataro iai.

Wareka riki 3 Nibwaai 18:21 ni kabaibati. Kauringiia ataei ae e berita Iesu bwa tina bon kakabwaiaki ngkana ti karaoa ara tataro n utu.

Te Kakoaua Kamataata raoi am kakoaua n te tataro n utu. Ko na bae ni kan taekinna ae n tetaina e kakorakoraki oin am utu te tataro n utu.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Karaoa te kamatenano ae iai kaina ae inano ma ataei:

Aio tinau, ae buokai n au tai n takakaro (tabeka te moan tabonibai);Aio tamau, ae mwakuri ni kabanea te ngaina (tabeka te kauoua n tabonibai).Aio mwaaneu, ae rangi ni korakora ma n abwabwaki (tabeka te katennai n

tabonibai);Aio mwaaneu, ae tangiria ni kan takakaro n te booro (tabeka te kaaua n

tabonibai).Ao aio ngai, I kukurei n taekinna (taakina waebuam)Bwa a uaia ni katotorobubua n tataro ara utu (kaina am timoi).

2. Karenakoa ke angan bain te ataei te bwai ae maraurau n aron te baeki ni biinke te booro, teuana n teuana te tai. Imwiin ae a rawea te bwai anne ataei, tua-ngiia bwa a na arana te bwai teuana ae a kona iai ni karabwa Tamara are iKarawa ngkana a atonga aia tataro n utu. Imwiin ae e a tia te ataei n tatabe-maniia ni karekea ana tai n taon, manga kaoka te waaki, n tuangiia ataei bwaa na arani bwaai ake a kona ni butiia iai Tamara are i Karawa ibukina ngkanaa atonga aia tataro n utu.

3. Angan te ataei n tatabemaniia te mwakoro ni beebwa ao taian kureiaon kebentira. Kariaia ataei bwa a na korei tamneia aia utu ngkana a tataro. Koreaaran te tamnei n tatabeua nako I kukurei ngkana a uaia n tataro au utu.

4. Anenea ke taekin taekan “A Song of Thanks” (Children’s Songbook, p. 20) ke“A Prayer Song” (Children’s Songbook, p. 22).

Reirei 27

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 141 - ( )

116

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Buokiia ataei bwa a na manga kaoka te kibu aei, teuana te rain imwiin teuana:

Ti tangira Tamara are i Karawa;Ti karabwa ngkana ti tataro.E tangiriira Tamara are i Karawa;E ongo te bwai are ti taekinna.

2. Karakina karakinan te utu ae a uaia n tataro ao ni karekea te ibuobuoki area kainnanoia. N aron te Katooto, a kona ni bua te utu ao a manga kuneakawaia; a kona ni kabua te bwai teuana ao a manga kunea; ke temanna nte utu e kona n aoraki ao e manga kamarurungaki. Kaotia ae ni ikotaki ma tetataro ni karabwarabwa ibukin te buoka, e riai ni uringnga te utu n anga anatataro ni karabwarabwa imwiin reken te buoka are a kainnanoia. Kauringiiaataei ae Tamara are i Karawa e kukurei ngkana ti karabwa ibukin kakabwaiaake e anganiira.

3. Anenea ke taekin taekan kiibu aika te moan ao te kateniua n “Thanks to OurFather” (Children’s Songbook, p. 20).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 142 - ( )

I Kona N Ongeaba

117

Reirei

28Te Kaantaninga Bwa e na kakorakora nanoia ataei n tatabemaniia bwa a na ongeaba nakon

Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo ao ni karinerine nakoia aia karo.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Taniera 3; Ioane 14:15; ao I-Ebeto 6:1. Taranaba Moan Tuua n te Euangkerio (31110), mwakoro 35.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Taian koroboki aika tabu.b. Tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri (62307); tamnei 1-8, Kabutan te Toa

(62021); tamnei 1-9, Te Tataro n te Ingaabong (62310); tamnei 1-46, Ataei AAnga Taian Uee Nakon Tinaia; tamnei 1-55, Kabwarabwara iaon te Maunga(Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 212; 62166); tamnei 1-56, Mwaane aketeniman inanon te Ai ae Uramwaaka (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 116;62093).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangiri nikabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuangiia ataei ma te karinerine bwa a na karaoi kakamwakuri aika bati, n aronae te teirake, tanrikaaki, ringan taboniwaeiia, ao te tekateka. Karabwaiia ngkaia karaoa are ko tuangiia. Kabwarabwara ae a tia n ongeaba. A ongeaba nakonam kaetieti.

Tamara are i Karawa ao Iesu A Tangiriira Bwa Ti Na Karinerine nakoia Ara Karo

Kaota te tamnei 1-5, Te Utu ma te Merimeri.

• Tera ae kaotia te tamnei aei?

Kotea te merimeri n te tamnei ao taetae iaon ae ti kanga ngaira n tatabemaniiran roko nakon te aonaaba n aron te merimeri. Kauringiia ataei ae ibukina ae ataeia rangi ni uarereke ao n akea aia konabwai, a kainnanoa temanna ae ikawai aoni bubura riki bwa a na tararuaiia.

• Antai ae tararuaiko ngke te merimeri ngkoe?

• Antai ae tararuaiko ngkai?

Kabwarabwara nakoia ataei ae aomata ake a tararuaiia, n aroia aia karo ao kaainaia utu tabeman, a tangiriia ao a tangiria bwa a na mano ma ni kukurei.

• Tera ae a reireiniko am karo bwa ko na aki karaoia?

Taetae iaon bwaai aika a na karaoi ataei ake a kona ni kammarakiia ke n aki kaku-kureiia, n aron ae te takakaro n te kawai, ringan te titobu ae kabuebue, anaakin tebiti ae kakang, te biri rikaaki n te karaabe, ke te un ma tariia ke mwaneia.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 143 - ( )

118

• A aera ami karo aki tangiri ngkami bwa kam na karaoi bwaai aikai?

Taetae iaon bwaai ake a na mano ao ni kukurei iai ataei, n aron ae te takakaroma aia taore, te nako n taabo tabeua ma aia karo, ao te akoakoi nakoia tariia aomwaneia.

• A aera ami karo a kariaia bwa kam na karaoi bwaai aikai?

• E aera ngkai ko riai ni karinerine nakoia am karo?

Kabwarabwara ae ara karo a tangiriira ao a tangiriira bwa ti na karaoi bwaai akea na kateimatoaira ni mano ao ni kukurei.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni karaoi kakamwakurin te kibu ae inano:

A tangiria ni biri waeu, (biiri ni karaurau n am tabo),A tangiria n takakaro baiu, (ioioi baim),Ma ngke e kangai Tinau [ke Tamau], “Nakomai” (anoia ni baim),I waekoa n ongo.

• Tera am namakin ngkana ko ongeaba irouia am karo ao n roko ngkana aweteiko?

• Tera am namakin ngkana ko karaoi bwaai riki tabeua are a tuangko am karobwa ko na karaoia?

Kabwarabwara ae ngkana ti karineia ara karo, ti kona n namakina te kukurei.A kukurei naba ara karo ngkana ti ongeaba.

Tuangiia ataei ae Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriira bwa ti na ongeabairouia ara karo. Wareka ao kabwarabwara I-Ebeto 6:1 nakoia ataei.

Te Anene Anenea ke taekin taekan kiibu ni kabane ake teniua n “Quickly I’ll Obey”(Children’s Songbook, p. 197).

Ngkana e weteai tinau,I waekoa n ongo.I tangiria ni karaoa te kabanea n tamaroaN te bong teuana ao ni katoa bong.

Ngkana e weteai tamau,I waekoa n ongo.I tangiria ni karaoa te kabanea n tamaroaN te bong teuana ao ni katoa bong.

E tangirai Tamau are i Karawa,E kakabwaiai ni katoa bong.I tangiria ni karaoa te kabanea n tamaroaN te bong teuana ao ni katoa bong.

Tamara are I Karawa ao Iesu A Tangiriira bwa Ti Na Ongeaba nakon Taian Tua

Kaota te tamnei 1-55, Kabwarabwara iaon te Maunga.

• Antai ae n te tamnei aei?

Kabwarabwara ae ngke e mena Iesu iaon te aba, e reireiia aomata bwa tera aee tangiriia Tamara are i Karawa bwa a na karaoia. Reirei aikai a aranaki bwatenaan tua. Tabeki boki aika tabu. Tuangiia ataei ae tenaan tua a koreaki inanonboki aika tabu.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 144 - ( )

119

Waaki ni Kakukurei Kauka te Baibara ao wareka Ioane 14:15. Kabwarabwara ae Iesu e taekin taekaaikai. Kabwarabwara ae kaawakin e nanonaki n ae ongeaba. Tuangiia ataei bwaa na manga kaoka te kibu ma ngkoe tabeua te tai.

• Tera taian tua tabeua are e tangiriira bwa ti na ongeaba iai Tamara are i Karawa?

Ni kabonganai taian tamnei aika inano, taetae iaon tabeua mai buakon tuua akea kona n ongeaba nako iai ataei:

Tamnei 1-5, Te Utu ma te Ataei—tangiriia ara utuTamnei 1-8, Kabutan te Toa—kaea bootakin te EkaretiaTamnei 1-9, Tataro n te Ingabong—tataro nakon Tamara are i KarawaTamnei 1-46, Ataei A Anga Uee nakon Tinaia—akoi nakoia tabemwaang

• Tera ae karaoia Tamara are i Karawa ngkana ti ongeaba nakon ana tua?

E Kakabwaiaira Tamara are I Karawa Ngkana Ti Ongeaba

Te Karaki Kakimomoto ni kairekerekea karakinan Tiaterake, Metiaka, ao Abete-neko, n aronare e kuneaki n Taniera 3. Kaota te tamnei 1-56, Teniman Mwaane n te Nne niKanai Ai ae Uramwaaka, n te tai ae riai. Kabwarabwara ae teuana man ana tuaTamara are i Karawa bon are ti na tataro tii nakoina. Ti aki tataro nakoia aomatariki tabeman ke nakoia anti, aika a ti tebo ma bouannanti. Kabwarabwara aeTiaterake, Metiaka, ao Abete-neko a ata ana tua Tamara are i Karawa ao a tangi-ria n ongeaba nako iai. E kamanoia mwaane aikai Tamara are i Karawa man te aiibukina bwa a ongeaba irouna. E aki kabueekiia n te ai.

• A aera aki maraki n te ai Tiaterake, Metiaka, ao Abete-neko?

• Tera n am iango ae a namakinna Tiateraka, Metiaka, ao Abete-neko ngke ekamanoia man te ai Tamara are i Karawa?

Te Kakoaua Kamaataata raoi am namakin iaon kakaawakin te ongeaba nakoia ara karo aoTamara are i Karawa ao Iesu. Tuangiia ataei ae e kanga ni buokiko ni kakukureikote ongeaba nakon taian tua.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kariaia te ataei n tatabemaniia bwa a na ikaruoruo n anganiia kaain te kiraatitabeua kaetieti, n aron ae “teirake” ao “kaaki baimi iaon atumi.” Tuangiia ataeiake tabeman bwa a na ongeaba nakon taian kaetieti.

2. Ni kabongana te kai n roaroa man reirei 11 ao katauraoi tabeua ika beeba akea koreaki iaona kaetieti aika kai reke, n aron ae “booti baim,” “manga kaoka aetaekinna Iesu, Ngkaana kam tangirai, ao kaawakin au tua,’ ” “nakonako ni karau-rau n raauniia te ruu,” “wiingare nakoia ataei ake tabemwaang,” ao “buokiia ataein anenea ‘Ngai Natin Te Atua.’ ” Angan te ataei n tatabemaniia ana tai ni karekeakonana te ika beeba ao n ongeaba ni kaetieti ake a koreaki iaon taian ika.

3. Manga kaoka karakinan Noa, ni kamataata raoi ae Noa ma ana utu a kamaiu-aki man te ieka ibukina bwa a ongeaba nakon taian tua.

4. Angan te ataei n tatabemaniia te mwakoro ni beeba are ko a tia ni korea iaitamnein te utu ae kukurei ao ni korei taeka iai ae I kukurei ngkana I ongeaba.Kariaia ataei bwa a na karani taian ubu.

Reirei 28

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 145 - ( )

120

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Buokiia ataei ni karaoi kakamwakurin te takakaro ma te tabonibai ae inano:

Tabonibai aika uarereke (tabeka te timoi),Ake a na buokira n ongeaba?“N na karaoia.” “N na karaoia.” “N na karaoia.” “N na karaoia.” “N na karaoia”

(tabeka te tabonibai ni katoai taeka “N na karaoia” ni karokoa a bane ntaakinaki tabonibaia),

A taku tabonibai aika tabetabe.

2. Uooti bwaai aika mwaiti aika a anga te kamanomano, n aron taian kau,bwaara, ao nangoan baai. Titirakiniia ataei aekara te kamanomano ae e angate bwai teuana (N aron te Katooto, kaau a kamanoi taboniwaera; taian bwaraa kamanoi atuura man te mwaitoro ke matara man taai). Tuangiia ataei nikabane ae ngkana ti ongeaba nakoia ara karo, ti bon kamanoaki naba. Taetaeiaon tabeua tuua ao a kanga ni kamanoira.

3. Tabeki baim ao kaotia nakoia ataei bwa ko na kanga ni kamwaingiingi taboni-baim. Tuangiia ataei bwa a na tabeki baiia, ni kamwaingi tabonibaiia, ao nikauka ao ni kaini tabonibaiia. Kabwarabwara ae ti kona ni kakamwakuri oinbaira ao tabonibaira, ma aki kona tabeman riki. Kabwarabwara bwa ti konani karaoi baira bwa a na ongeaba ngkana e butira temanna bwa ti na karaoate bwai teuana. Ni karaoan aei e na bon kakukureia nanora.

4. Buokiia ataei bwa a na karaoi kakamwakuri nakon te kamatenano ae inano nte tai naba ae ko taekin taekaia:

I Taatangiri Baiu

I taatangiri baiu; bon raoraou (tabeki baim i moam ao taratarai).A tabetabe ao a ibuobuoki ni karokoa e toki te ngaina (karioi mwakurin te bai

ae e karaoia).A kona n rau n rukumaki (rukum baim) ke ni uboubo ni kanenea (uboubo)!Ngkana a karaoa ae eti, I kakatonga iai!

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 146 - ( )

I Kona N Taekina AeI Kabwara Au Bure

121

Reirei

29Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei bwa a na ataia ae ngkana ti karaoa te bwai teuana ae

kaairua, ti riai n taekina ae ti kabwara ara bure ao ni kataia ni kaeta te bwai aebure are ti a tia ni karaoia.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Motiaea 27:8–37.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Ana Boki Moomon.b. Te taore ae uarereke ae kona n rin n te buua.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Ngkai a rin ataei n te ruu ao ni bootaki ibukin te reirei, bairea raoi karaoantabeua kaairua ni baireakin te umwanreirei ibukin te reirei. Ko na bae ni—

• Kabwaka te bwai teuana iaon te burooa.

• Katanrikaaka teuana te kaintekateka.

• Katea teuana te tamnei.

• Moana korean te bwai teuana iaon te burakibooti ke iaon te moti ni beeba aoimwiina kamaunaa ke katika te rain iaona.

Imwiin te kaairua n tatabeua nako taekina ae, “I kabwara au bure, I karaoa tebure.” Imwiina kaeta te kaairua.

Titirakiniia ataei ngkana a noori kaairua ni kabane ake ko karaoi. Katerea raoi bwani kabane a karaoa te kaairua.

N Tabetai Ti Karaoi Bwaai Aika A Kaairua

Kabwarabwara ae ti tabe ni ikawai rake ao n reiakinna bwa ti na rinea te eti, ntabetai ti karaoi rinerine aika kaairua. Aika bon tiaki taian kaairua n aron kareeante tamnei nako naano; aikai taai ake ti karaoi iai bwaai aika kaairua, tabeua bwaaiake aki tangiria bwa ti na karaoia Tamara are i Karawa ao Iesu ao ara karo. Mankaraoan rinerine aika kaairua, ti kona ni kananokaawakiira ao aomata tabeman.

Te Karaki Karakina te karaki ae inano n oin am taeka, ni kabongana te taore ae uarerekebwa e na kamataata raoi:

A tabe ni kakukureiia Travis ao Matt n ana auti Matt. Travis e tatangiri ana taoreMatt ao n tangiria bwa e na riki bwa oin ana bwai. E iangoia Travis bwa e natangoi tabeua man taian taore, ao e karini n ana buua n aki tuanga Matt.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 147 - ( )

122

Ngke e a takakaro Travis ma ana taore ni mweengana, e aki rangi ni kakukurei.E titiraki tinana bwa e aera ngkai e aki kukurei. Travis e tuanga tinana ae e a tia ntangoi ana taore Matt n akea ana bubuti ao ngkai e a namakina te rawaawata iai.

Tinan Travis e tuangnga ae e bon kaairua anaakin te bwai teuana ae ana bwaitemanna. E tuanga Travis bwa tera ae kona ni karaoia ni kaeta ana rinerine aekaairua. E tangiria Travis ni kaoki taian taore, ma e maaku bwa e raawa n un Mattirouna. E taekinna tinan Travis bwa e ngae ngke e na un Matt, ma kaokakin taiantaore bon te bwai ae eti karaoana. E tuanga naba Travis ae tuangakin Matt ae ekabwara ana bure e kona ni buokia ni kanakoa te nano ae buakaka are irounaibukin karaoan te bwai ae kaairua.

E anai taian taore Travis nakon Matt. E taku bwa e kabwara ana bure ibukinanaakin taian taore n aki tuatua ao e berita bwa e na aki manga karaoia. E rangini kukurei Matt ngkai e uoti taore Travis ni kaoki. E kukurei Travis ngke e taekinate koaua ao e kaeti bwaai (anaaki mairoun Pat Graham, “Travis Repents,” Friend,Maati 1987, pp. 40–41).

• Tera ae karaoia Travis ae kaairua?

• Tera ana namakin Travis ngke e anai ana taore Matt?

Kabwarabwara ae ngkana ti karaoa te bwai teuana ae kaairua, ti namakina terawaawata inanora. Aio te kawai teuana ae e buokira iai Tamara are i Karawa nataia ae ti a tia ni karaoa te bwai ae kaairua.

• Tera ae karaoia Travis bwa e na kanakoa iai te namakin ae buakaka?

• E kanga ana namakin Travis ngke e kaoki ana taore Matt ao n taekinna aee kabwara ana bure?

Ti Riai N Taekina Ae Ti Kabwara Ara Bure

• Tera am namakin ngkana ko karaoa te bwai ae kaairua?

• Tera ae ko kona ni karaoia ni kanakoi namakin aika buakaka?

Buokiia ataei bwa a na ataia ae ngkana ti ataia ae ti a tia ni karaoa te bwaiae kaairua, ti riai ni kaotii. Imwiina ti tangiria n taekina ae “I kabwara au bure.”Ti kainnanoia naba bwa ti na kataia ni kaeta te bwai ae ti karaoia ae kaairuaao ni berita bwa ti na aki manga karaoia.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni karaoa te kamatenano ae inano ma ngkoe:

Ngkana I karaoa te bwai ae kaairua (ioa te tabonibai man te iterana nakonte iterana),

N na kangai “I kabwara au bure,”.I namakina te nanokaawaki (katiiki koonan wiim nako naano ma tabonibaim,

ni karaoa te ubu ae nanokawaki)Ibukin te bwai ae I karaoia ngkai.

N na karaoa ae raoiroi riki (katokai baim iaon beebem ao katoutoua atuum);N na kataia ma korakorau.N na kukurei (wiingare)Ngkana I karaoa ae eti (booti baim ao katoua atuum).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 148 - ( )

123

Ti Riai Ni Karaoa Ara Kabanea N Tamaroa Ni Kaeta Te Kaairua

Te Karaki Kaota Ana Boki Moomon nakoia ataei. Tuangiia bwa Ana Boki Moomon e kara-kina rongorongon te aomata ae karaoa ae kairua.

Kauka Ana Boki Moomon ao karakina karakinan Aramwa, n aron ae kuneakini Motiaea 27:8–37. Kabwarabwara bwa Aramwa e aki kan kakauongo nakontamana. E rawa n ongeaba iroun Tamara are i Karawa ao Iesu. E karaoi bwaaiaika mwaiti aika a kairua. E tuangiia aomata bwaai aika aki koaua n taekan teEkaretia. A mwaiti aomata aika a kakoauaa ao a aki kakauongo nakoia taankairiiri n te Ekaretia.

Kabwarabwara bwa e bitaki Aramwa man karaoan bwaai aika kairua nakon kara-oan bwaai aika eti. E kataia ni kaeti bwaai aika kairua ake e a tia ni karaoi manreiakinaia aomata te koaua.

• Tera n am iango aron ana namakin Aramwa ngke e kunea bwa e karaoi bwaaiaika kairua? (Tara Motiaea 27:29.)

• E kanga Aramwa ni kataia ni kaeti bwaai aika kairua ake e a tia ni karaoi?(Tara Motiaea 27:32, 35–36.)

• Tera n am iango aron ana namakin Aramwa ngke e moana reiakinaia aomatate koaua?

• Ngkana ko karaoa te bwai teuana ae kairua, e aera ko kataia ni kaetia?

Tibwaua oin am namakin iaon te tai teuana ngke ko taekina ae ko kabwara ambure. Tuangiia ataei aron am namakin ao ko kanga ni kataia ni kaeta te bwai aekairua ae ko a tia ni karaoia.

Manga rinanoi bwaai ake ti kainnanoi ngkana ti ataia ae ti a tia ni karaoa te bwaiteuana ae kairua:

1. Taekinna ae ti karaoa ae kairua.

2. Taekina “Kabwara au bure.”

3. Berita n aki manga karaoia riki.

4. Karaoa ara kabanea n tamaroa ni kaeta te bwai ae ti kairua iai.

Kabwarabwara bwa taian mwaneka aikai ni kabane a aranaki bwa te rairannano.Tamara are i Karawa ao Iesu a rangi ni kukurei ngkana ti raira nanora man bwaaiaika kairua aika ti karaoi.

Tuangiia ataei bwa a na marooroakinna bwa a na kanga ni kona ni iriiri taianmwaneka n te rairannano n aanga aika inano aikai:

• Tera ae ko riai ni karaoia ngkana ko anaa te bwai teuana ae tiaki am bwai?

• Tera ae ko riai ni karaoia ngkana ko taekina te bwai ae aki raoiroi nakon temanna?

• Tera ae ko riai ni karaoia ngkana ko aki taekina te koaua nakoia am karo?

• Tera ae ko riai ni karaoia ngkana ko ineakina temanna ni kabwaka?

Te Kakoaua Kamataata am kakoaua bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriira ngkana tikaraoi naba bwaai aika kairua. Tuangiia ataei ae ko ataia bwa a na bon kukureingkana a atonga ae a kabwara aia bure ibukin bwaai aika a karaoi aika kairuaao ngkana aki manga kataia ni karaoi riki bwaai aika kairua.

Reirei 29

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 149 - ( )

124

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Karekea te tano ae maraurau ke te buraawa ae kamatoaaki. Kaota aron roora-nakin te tano ae nimnim ke te buraawa ae kamatoaaki ao imwiina katiraa.Buokiia bwa a na karaoa te ubu ae wiingare n te tano ae nimnim ke te buraawaae kamatoaaki ni kauringiia ae ngkana a taekina ae “I kabwara au bure” a nabon namakina ae raoiroi riki. (Te kaetieti ibukin karaoan te buraawa ae kamato-aaki e kona ni kuneaki ni iteranibaa xv n te bokinreirei aei.)

2. Angan te ataei n tatabemaniia te mwakoro ni beeba ao te kureiaon ke te ben-tira. Tuangiia ataei n tatabemaniia bwa a na korea te ubu ae matangare. Koreataekan te tamnei I kona ni kukurei ngkana I taekina ae I kabwara au bure.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. “N akea te kantaninga” kabwaroa te bwaoki ni kureiaon ke bwaai riki aika

uarereke iaon te burooa. Tuangiia ataei ae ko kabwara am bure ngkai kokabwaroi kureiaon, ao imwiina ko titirakiniia bwa tera ae ko riai ni karaoia nikatamaroa riki te itera anne. Ngkana ko kaitiaki, tuangiia ataei ae ko na bonnamakina riki ae tamaroa ngkana e manga tararaoi man itiaki riki te burooa.Kaoiia ataei bwa a na buokiko ni kaitiaki.

Kabwarabwara bwa n tabetai ti karaoi bwaai ake a karawawataira ke aomatariki tabeman. Ngkana e riki aei, ti riai n taekina ae “I kabwara au bure” ao nikataia ni katamaroai bwaai. Karabwaia ataei ibukin buokam ni kaitiaki, aokauringiia bwa a na bon kukurei ngkana a buokiia tabemwaang.

2. Anenea ke taekin taekan “Jesus Said Love Everyone” (Children’s Songbook,p. 61).

3. Tuangiia ataei bwa a na taekina te taeka ae bubura, n aron aibobotaemati(hippopotamus). Tuangiia bwa n tabetai e kangaanga taekinan tabeua taeka.Kabwarabwara bwa e kona ni kangaanga atongan ae “I kabwara au bure”ngkana ti a tia ni karaoa te bwai ae kairua. Kabwarabwara bwa e ngae ngketaeka aika “I kabwara au bure” a kangaanga taekinaia, a kona ni ibuobuokini biti nanokawaki nakon namakin aika raoiroi riki.

4. Karakina te karaki ae uarereke iaon rongorongoia uoman ataei aika a uaia ntakakaro. Ngke temanna mai buakoia ataei e okanako are temanna, e takute moan ataei, “I kabwara au bure” ao e kataia ni buoka raona ae marakibwa e na namakina ae raoiroi riki. Karina te iango ni bitakin te rawaawatanakon te kakukurei. Ko na bae n tangiria ni kabongana nambwan te Ubu aeMatangare/Mataun man reirei 21. Kariaia te ataei bwa e na taua te nambwaao rairia ni kaota aia namakin ataei inanon te karaki.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 150 - ( )

I Kona Ni Kabwarai AiaBure Tabemwaang

125

Reirei

30Te Kaantaninga Bwa e na kaungai nanoia ataei bwa a na kaakabwarabure.

Te Katauraoi 1. Tataromwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 37:12–28; 41:38–43; 42:1–8;45:1–15; Mataio 18:21–22; ao Ruka 23:33–34.

2. Katauraoi moti ni beeba aika uarereke ao korei iaon taian moti ni beeba n tata-beua te rongorongo n aron teuana man aika inano:

• Temanna ae oroiko ao e butuiko.• Temanna ae aki kariaiko bwa ko na takaakaro.• Temanna ae urua ae am bwai.• Temanna ae weteiko n te ara ae kamaraki nano• Temanna ae anaa te bwai ae ko takakaro ma ngaia ao n rawa ni ibuobuokia.

Katauraoa te moti ni beeba ibukin te ataei n tatabemaniia inanon te kiraati(karaoi aanga riki tabeua ngkana e riai). Katukui beeba inanon te bwaoki aeuarereke ae koreaki iaona “Te Bwaoki ni Kabwarabure.”

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-47, Ataei aika Kauntaeka; tamnei 1-57, E kaboakinako Iotebwa

irouia Tarina (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 109; 62525); tamnei 1-58,E Kaotia Iotebwa bwa E Na Kinaaki Irouia Tarina; tamnei 1-59, Te Taurakin te Kaibangaki (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 230; 62505).

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kaota te tamnei 1-47, Ataei aika Kauntaeka.

• Tera ae a karaoia ataei aikai?

• E aera n am iango ngkai a kauntaeka?

• Tera am iango n aia namakin?

• Tera ae a kona ataei aikai n taekinna i bon i marenaia bwa e na katoka te kau-ntaeka ao n anganiia te namakin ae tamaroa riki?

Manga rinanoia man te reirei are i mwaaina bwa kakaawakira aron taekinan“Kabwaraa au bure.” Kabwarabwara bwa imwiin ae a taekina ataei ae a kabwaraaia bure, a kona ni kabwara aia bure i bon i marenaia. E nanonaki n aei bwa anang aki riai n un i bon i marenaia ao a riai ni iraorao. Kauringiia ataei ibukin tekaraki iaon rongorongon Matt ao Travis man te reirei are mai mwaaina. Matt ekabwara ana bure Travis ibukin anaakin ana taore. A bon teimatoa ni iraorao.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 151 - ( )

126

E Kabwarai Aia Bure Tarina Iotebwa

Te Karaki Kaota te tamnei 1-57, E Kaboakinako Iotebwa Irouia Tarina. Karakina karakinIotebwa ngke e kaboakinako nako Aikubuta, n aron ae kuneaki ni Karikan Bwaai37:12–28.

• Tera aron am iango n ana namakin Iotebwa ngke a kaboanako tarina bwa ena riki bwa te toro i Aikubita?

Kabwarabwara bwa e riki Iotebwa bwa te mwaane ae kakannato i Aikubita (taraKarikan Bwaai 41:38–43). Imwiin ririki aika mwaiti, a roko tarin Iotebwa nakoAikubita bwa a na karekei amwarake ibukina bwa e aki tau kanaia n oin abaia.A kunea bwa e bon teimatoa ni maiu ao e a riki bwa ai te mwaane ao e kakan-nato i Aikubita (tara Karikan Bwaai 42:1–8; 45:1–15).

Kaota te tamnei 1-58, E kaotia Iotebwa bwa E na Kinaaki Irouia Tarina.

• E kanga am iango n ana namakin Iotebwa ngke e a manga mena irarikiiatarina? (Tara Karikan Bwaai 45:14–15.)

• E un Iotebwa irouia tarina? (Tara Karikan Bwaai 45:5.)

• E kanga am iango n aia namakin tarin Iotebwa nakoina?

• E kanga aron Iotebwa ni kaotia bwa e a tia ni kabwarai aia bure tarina?(Tara Karikan Bwaai 45:5–15.)

Waaki ni Kakukurei Tuanga temanna te ataei bwa e na riki bwa Iotebwa ao ataei ake tabeman bwaa na baka n riki bwa tarin Iotebwa. Buokiia ataei bwa a na katea aron karakinanIotebwa ngke e manga katiteuanaaki ma tarina ao e kabwarai aia bure.

E Tuangiira Iesu Bwa Ti Na Kaakabwarai Buure

Taua te Baibara. Kabwarabwara bwa inanon te Baibara, e tuangira Iesu bwa ti nakakabwarai buure. Temanna mai buakoia ana abotoro Iesu e titirakinna taekan tekabwara bure nakoia tabemwaang (tara Mataio 18:21–22). E tuangnga Iesu bwati bon riai ni kakabwarai buure n taainako. E tuangiira bwa e taekinna naba teBaibara bwa e kakabwarai buure Iesu.

Kaota te tamnei 1-59, Te Tauraki n te Kaibangaki. Kabwarabwara ae a rangini iowaawa tautia nakon Iesu. A kataerea ao a baewareia. A karibui neerainanon bain Iesu ao waena ao a tauria iaon te kaibangaki bwa e na mate.Kabwarabwara ae Iesu e kabwarai aia bure tautia. E aki un irouia tautia ibukinte bwai ae a karaoia nakoina. (Taratara raoi bwa ko na aki beta ngkana ko kara-kina te karaki aei. Tabeman ataei a rangi ni kai rootaki nakon te iango ae aomataa kammaraka Iesu.)

Raira ana boki Ruka 23:34 ao tuangiia ataei bwa tera ae taekinna Iesu ngke etataro nakon Tamara are i Karawa imwaain matena: “Tamau, kabwara aia bure.”Tuangiia ataei bwa a na manga kaoki taeka aikai ni kabaibati tabeua te tai.

• E ngae ngke a kammaraka Iesu tautia, tera ae e karaoia?

• Tera ae tangirira bwa ti na karaoia Iesu ngkana iai temanna ae kauniira ke ekananokawakiira?

Waaki ni Kakukurei Butia ataei bwa a na karaoi bwaai ni kabane ake ko karaoi. Tuangiia bwa ana iriiriko ngkai ko tei, ko katikitikiko, wiingare, tekateka, ao ni booti baim.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 152 - ( )

127

Kabwarabwara bwa ibukina ngkai a karaoi bwaai ni kabane ake ko karaoi, a irii-riko. Ngkana ko iriira temanna, ko karaoa te bwai ae titebo ma ae karaoia teaomata anne. Ngkana ti kabwara aia bure tabemwaang, ti iriira Iesu. Ti karaoate bwai ae e karaoia. E tangiria Iesu bwa ti na kabwarai aia bure naake a kana-nokaawakira ke a kauniira.

Ti Kona Ni Kabwarai Aia Bure Tabemwaang

Waaki ni Kakukurei Kaota te “Bwaoki ni Kabwara bure” ao kaoa temanna imwiin temanna te ataeibwa e na anaa te moti ni beeba mai iai.

Wareka te rongorongo n tatabeua ao titiraki n titiraki n aron aika inano:

• E a tia n riiriki aei nakoimi?

• E kanga aron am namakin iai?

• Tera ae riai n taekinna nakoim te aomata are e kananokawakiko ke ni kauniko?

• Tera ae ko riai ni karaoia ke n taekinna nakon te aomata ae e a tia ni buakaakanakoim ke n tia ni kananokaawakiko ke ni kauniko?

Karakina te tai are ko kabwara iai ana bure temanna ao e kanga aron am namakin.Buokiia ataei bwa a na ataia bwa a tangiriira Tamara are i Karawa ao Iesu bwa ti nariki ni kakabwarai buure.

Te Anene Buokiia ataei n anenea ke n taekin taekan “Help Me, Dear Father” (Children’sSongbook, p. 99).

Buokai, tamau ae tangiraki, ni kabwaraiNi kabane aia bure taan aki raoiroi.Buokai ni katoa bong, Tamau, I tataro;Buokai kaaniai, nakoim.

Te Kakoaua Kaota am kakoaua ae a tangiriira Tamara are i Karawa ao Iesu bwa ti na riki nikakabwarai buure. Kaungaia ataei bwa a na tataro ao ni butiia Tamara are iKarawa bwa e na buokiia ni kabwarai aia bure tabemwaang.

Waaki ni KakukureiAika Raraoi Rinei tabeua man taian waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Manga kaoka karakinan te nati ae bakatae, n aron are e kuneaki n Ruuka15:11–32. Kabongana te tamnei 1-49, Te Nati ae Bakatae. Buokiia ataei bwaa na ataia bwa te karo e tangira natina ao e kabwara ana bure.

2. Karaoa te takaakaro n te tabonibai ae inano. Kaoa te ataei bwa e na karaoimwaieia ma ngkoe.

Uoman rao aika uarereke, temanna n te maing ao temanna n te angatai(katei baim ni kauaai ao katimoimoi),

A moanna ni kauntaeka ao a moanna ni un (kauni katimoitimoi teuana nakonteuana).

Ngkai rao aika uarereke aikai a aki kukurei n te bong anne,Ma a tia n reiankinaki te kawai ae eti n aia takakaro.Imwiina e a orea atuuna ma te maama (karinanoa te katimoitimoi are te atai

man te tou ni bai ao katannankoa);

Reirei 30

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 153 - ( )

128

Are temanna e karaba naba atuna ni maama, bwa e namakina ae ai aron nabaanne (karinanoa te katimoimoi are te maing ao katannakoa naba).

Te moan rao e taku, “I ata te bwai ae N na karaoia (uboi baim).Ni kaotia nakoim bwa I kabwara au bure, I bubuti kabwaraan au bure.”“Ngai naba I kabwara au bure,” e taku are temanna,“Ti a takakaro ao ni kukurei ni karokoa nikiran te bong” (boti baimi ao tekateka).

3. Karaoa te baete (badge) ibukin te ataei n tatabemaniia bwa a na bwainna nakonmweengaia. Korea iaon te baete n tatabeua nako ae I kona ni kabwarai buure.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia AtaeiAika Uarereke Riki 1. Manga kaoka te karaki man reirei 29 iaon rongorongoia uoman ataei ake a

takakaro (tara Reitan Waaki ibukin Ataei aika Uarereke, waaki 4). Taekinnabwa e kanga ni kabwara ana bure are temanna te ataei are e rawaawata.

2. Anenea ke taekin taekan “Jesus Said Love Everyone” (Children’s Songbook,p. 61).

3. Anenea ke taekin taekan “If You Happy” (Children’s Songbook, p. 266) ‘tarataekan “If You Happy” n Reirei 39’. Kabwarabwara nakoia ataei bwa ngkanati kabwarai aia bure naake aki akoi nakoira, ti na namakina te kukurei.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 154 - ( )

I KarabwarabwaIbukin Mweengau

129

Reirei

31Te Kaantaninga Bwa e na kaungaia ataei n tatabemaniia bwa a na namakina te kakaitau ibukin

mweengan teuanne ke neienne ao ni ibuobuoki n tararuaia.

Te Katauraoi 1. Tataromwaaka ni kamatebwaia 1 Nibwaai 2:2–6; 17:7–8; ao 18:6, 23.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Ana Boki Moomon.b. Te konteina ma te ran, te konteina ma te tano, ao te mwaanga ae uarereke.

Ngkana ko kukurei, uota tamnein te karaanga, te tano, ao te aroka.c. Beeba ao taian kureiaon (crayons) ke bentira.d. Tamnei 1-60, Riaai ao Ana Aomata ngke A Roko n te Aba ni Berita (Ana Kete

n Tamnei te Ekaretia 304; 62045); tamnei 1-61, Te Otinako mai Nauvoo (anaKete n Tamnei te Ekaretia 410; 62493).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika raraoi are ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kaota te konteina ke tamnein te ran ao titiraki bwa aekara maan ke maan aikauarereke ae a karaoa mweengaia inanon te ran. Buokia ataei bwa a na iangoibwaai aika mwaiti n aron ae riai. Kaota te tano ao imwiina te mwaanga, ao buo-kia ataei bwa a na iangoi aekan maan ao maan aika uarereke ake a karaoimweengaia inanon te tano ao inanon aroka.

• Tera am iango ae e na riki ngkana e mena mweengam inanon te ran?

• Tera ae e na kona n riki ngkana e mena mweengam inanon te aroka?

A Mwaiti Mweenga Aika Kakaokoro Aekaia

Kabwarabwara bwa maan ao maan aika uarereke a maeka inanon mweengaaika kakaokoro aekaia. A maeka naba aomata inanon mweenga aika kakaokoroaekaia.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-60, Riaai ao Ana Aomata A Roko n te Aba ni Berita, ao nikaota Ana Boki Moomon n te tai naba ae ko karakina rongorongon Riaai ma anautu ao aekan mweengaia ae a maeka inanona (tara 1 Nibwaai 2:2–6; 17:7–8; ao18:6, 23). A karekea mweengaia aia utu Riaai ae kamweengaraoi i Ierutarem, mangke e tuangia te Uea bwa a na kitana Ierutarem, a mwamwananga inanon terereua ao ni maeka inanon umwa n rianna. Imwiin ririki aika bati te Uea e tuangaNibwaai, ae natin Riaai, bwa e na katea te kaibuke. A maeka Riaai ma ana utuinanon te kaibuke n te tai naba ae a mwananga iai nakon te aba ni berita, tetabo are a tia Tamara are i Karawa ao Iesu ni katauraoia ibukiia bwa a na maeka

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 155 - ( )

130

iai. Imwiin rokoia n te aba ni berita, a manga maeka naba Riaai ma ana utu n teumwa n rianna ni karokoa a kona ni karaoi mweengaia aika matoatoa riki.

• Aekara kaokoron mweenga ake a maeka inanona Riaai ao ana utu?

Te Karaki Kaota te tamnei 1-61, Te Otinako mai Nauvoo. Taekina rongorongoia kaain teEkaretia ngkoa ake a katea te kaawa ae aranaki bwa Nauvoo. A mwakuri kora-kora bwa na katea mweengaia ao aia tembora ae tamaroa. Ma tabeman aomatai rarikin Nauvoo a aki tatangiriia kaain te Ekaretia ao a imanonoia bwa a na nako.A mwamwananga kaain te Ekaretia ma tii aia bwai ake a kona n rin inanon te kaaae kookaki ae iai rabunana. Ibukina bwa a uarereke taian kaa aika kookaki ae iairabunaia, a mwaiti ataei aika a katukui aia taore. Tabeman aomata a maeka ina-non aia kaa ae kookaki ae iai rabunana ao inanon umwa n rianna inanon te taiae maan.

• E aera e rangi ni kangaanga te maeka inanon te kaa ae kookaki ae iai rabu-nana ke te umwan n rianna?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ao karaoa mwaien te kibu ae inano:

Bwaeoniia ataei a rianna ao ni marooro (nakonako n aia tabo);Imwiina a takaakaro ao a tie ao ni waekireere (waekireere ke ni kibakiba n aia tabo).N te tairiki, a raneanea man ota itoi (kauki ao kaurei baai);Inanon te kaa ae kookaki a matu ao a mii (kamatui maata, kararaa atuia nakonbaiia).

Te Mweenga Bon te Tabo Are Ti Tangiraki Iai

Kabwarabwara bwa e aki kakaawaki bwa te aeka ni mweenga raa ae ti maekaiai. Tao ti kona ni maeka n te auti ae buubura, te auti ae uarereke, te ruu aekabooaki, te umwa n rianna ke te booti. Te bwai ae kakaawaki bwa mweengarabon taabo ike a tangiriia i bon i marenaia iai kaain te utu. Karakina rongorongonoin mweengam ao tera ae ko karaoia bwa e na riki bwa te tabo ae tatangira.

• E aera ko kan tiku ni mweengam?

• Ko kanga n ataia ae e tangiriko am utu?

• Ko a tia ni kabanea te tairiki teuana n aki mena ni mweengam?

• Ko matu iaa?

• Tera am namakin ngke ko a okira oin mweengam?

Kauringiia ataei bwa e rangi n raoiroi te oki nakon oin mweengam ao am kainiwene.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni kakauongo ngkai ko taekin taekan “Te Mweenga”(Children’s Songbook, p. 192). Tuangiia ataei bwa a na anganiia te inga n te tai area ongo iai mweenga. Ngkana ko tangiria, manga okira te kibu ao tuangiia ataeibwa a na taekin taekaia ma ngkoe.

Te mweenga a mena aomata iai ake ko tangiriiaAo aomata ni kabaneTe mweenga bon te katantan nakoia ataeiNi kabane ake a mena iai(© 1975 iroun Sonos Music, Orem, Utah. Bon ti te Intellectual Reserve Inc ae e nabaireia bwa antai ae e na kona ni kabongana ao antai ae e na aki. Kabonganaakiman te kariaia.)

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 156 - ( )

131

Ti Kona Ni Buokiia Ara Utu N Tararua Mweengara

Kabwarabwara bwa ti kainnanoia bwa ti na tararua mweengara bwa a na riki bwataabo aika raoiroi ni maekanaki. Kaain te utu n tatabemaniia a riai ni ibuobuoki nikaawakina te mweenga bwa e na taraaraoi man itiaki.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na katei kain bwaai tabeua ake a kona ni karaoia ni buokaiai mweengaia bwa e na taraaraoi man itiaki, n aron ae rikoan aia taore, buru-muan te burooa, ao rukuman ao barongaan aia kunnikai.

Kaoia ataei bwa a na roko n tei irarikim temanna imwiin temanna. Kabwarabwaranakon te ataei n tatabemaniia aron te anga are e na kona iai teuanne ke neiennen riki bwa te tia ibuobuoki ae tamaroa ni mweengana. Titirakina te ataei bwa teraae e kona ni karaoia ni buoka iai te anga anne. Kabonganai katooto aika inanoke karaoi oin am anga bwa e na booraoi ma kaain te kiraati:

• Ko kabwaroa te mwangko n ran iaon te burooa n tiaki nanom. Tera ae ko riaini karaoia?

• Ko takakaro ma am mwakorokoro ni kai ni karokoa te bwakantaai. Ngkai ai tetai n amwarake. Tera ae ko riai ni karaoia ma am mwakorokoro ni kai?

• E rangi ni kawaekoa tinam bwa e na tauraoi te katairiki iaon te taibora. E kain-nanoa temanna bwa e na katauraoa aon te taibora imwaain ae e a kona namwarake te utu. Tera ae ko kona ni karaoia?

• A tia ni uaatiaki ao ni karauaki raoi n rukumaki am kunnikai. Tera ae ko riai nikaraoia ma ngaiia ngkai?

• Ko a tia n takakaro i tinaniku ao am kau e a onrake n te bokaboka. Tera ae koriai ni karaoia imwaain ae ko na rin inanon te auti?

• E mangaongao am kainiwene ngkana ko otinako mai iai n te ingabong. Teraae ko riai ni karaoia nako iai?

Kaungaiia ataei bwa a na taetae iaon bwaai ake a karaoi ni buoka iai taraaraoinao itiakin mweengaia. Tuangiia ataei bwa ko kanga ni mwakuri ni kaawakinamweengam bwa e na taraaraoi man itiaki.

Waaki ni Kakukurei Anganiia ataei te beeba ao kureiaon ke bentira ao tuanga te ataei n tatabemaniiabwa e na korea tamnein te bwai teuana ae e kona neienne ke teuanne ni karaoiinanon te wiiki ni ibuobuoki iai ni mweengana. Korobokiia te tamnei n tatabeuanako I rangi ni kakaitau ibukin mweengau.

Te Kakoaua Tibwaua am namakin iaon mweengam ao kabwarabwara am karabwarabwa nakonTamara are i Karawa ao Iesu Kristo ibukin kakabwaiakim n reken mweengam.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Uoti tabeua bwain te mweenga aika kinaaki (tao teuana ibukin te ataei n tata-bemania) inanon te baeki. Kariaia te ataei n tatabemaniia bwa e na rinea teu-ana te bwai man te baeki ao ni kabwarabwara bwa e kanga kabonganaakinan tain te ibuobuoki inanon te auti. N aron te katooto, te kunnikai e kona nikabonganaki ibukin te tae bubu ke kamwauan bwain amwarake, te buun e

Reirei 31

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 157 - ( )

132

kona ni kabonganaki ngkana e a katauraoaki te taibora ibukin te amwarake,ao te taore e kona ni katukaki ni nnena ngkana e a kaitiakaki te ruu.

2. Anenea ke taekin taekin “E Kakukurei” (Children’s Songbook, p. 253), ni kabo-nganai taeka n aron aikai “Making my bed is fun to do” ke “Setting the table isfun to do” n te tai naba anne ao karaoa kaina.

3. Katanei baiia ataei n tatabemaniia iaon te moti ni beeba bwa a na uoti nakonmweengaia. Koroboki iaon te beeba n tatabeua nako Iai baiu aika kona ni ibuo-buoki. Marooroakinna bwa tera ae a kona ni karaoia ni baiia ataei ni ibuobuoki.

4. Tuangiia ataei bwa a na iangoia bwa aia kaintekateka a rabaunaki n te kaa aekookaki. Tuangiia bwa a na katiki aia kaintekateka inanon te mronmron n aronae a karaoia bwaeoniia n te tairiki ibukin katanaia mairouia aomata aika a kaka-mwarua ao maan aika kaakang. Tuangiia bwa a na karaoa aia kaotioti (ni kara-oan te ai ni kaemba ao kuukanakin te katairiki), ao n tamwarakei aia kaa aikakookaki (kaintekateka) bwa a na matu.

5. Uoti tamnein mweenga n aekaia nako, ke korei tamneia iaon te burakibooti kete moti ni beeba. Marooroakinna ma ataei bwa e karaoaki man tera te auti teu-ana n tatabeua nako ao kanga tera aron te maeka inanona. Ko kona ni karinate umwa n rianna, te auti ae karaoaki man te tinoo, te taua, te auti te kai, ao teauti iaon te bao.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Buokia ataei ni karaoi kakamwakurin te takaakaro ma te tabonibai ae inano:

Tabonibai aika tabetabe (tabeka te timoi),Ake a na buokira n ongeaba?“N na karaoia.” “N na karaoia.” “N na karaoia.” “N na karaoia.” “N na karaoia”

(tabeka te tabonibai ni katoai taeka “N na karaoia” ni karokoa a bane nitaakinaki tabonibaia),

A taku tabonibai aika tabetabe.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 158 - ( )

I Karabwarabwa ibukinAmwarake ao Kunnikai

133

Reirei

32Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei n namakina ao ni karaababa aia kakaitau ibukin te amwa-

rake ao te kunnikai.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 1:11–12 ao 1 Uea 17:8–16.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Te Uaanikai ke uaan kaai aika uarereke ma koraaia inanona.c. Te baeki ni biin ke tabeua bwaai aika maraurau.d. Te Tamnei ae korokoreaki 1-5, te ika; Te Tamnei ae korokoreaki 1-7, te beeki;

Te Tamnei ae korokoreaki 1-8, te tiibu; Te Tamnei ae korokoreaki 1-9, te kao;Te Tamnei ae korokoreaki 1-22, taian moa (tamnei aika korokoreaki aika titebo a kona naba ni kuneaki n Ana Bwai ni Ibuobuoki te Moanrinan iaonTamnei aika Korokoreaki ae te Kaaua); ke kakaei tamneiia maan ake akarekei amwarake ao kunnikai n am tabo.

e. Tamnei 1-15, Kakabwaiaan te Amwarake; tamnei 1-50, I Kona Ni Kunnikaiai.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangiri nikabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Anga kaetieti aika inano, ni kanoai bwangabwanga ma amwarake ni kaingaabongaika kinaaki:

Ngkana ko tangiria ni kan kana te ibukin te kaingabong, katea baim.

Ngkana ko tangiria ni kan kana te ibukin te kaingabong, katea baim are teuana.

Ngkana ko tangiria ni kan kana te ibukin te kaingabong, teirake.

Reitia nako ma mwakuri riki tabeua ni karokoa ko a tia n atonga teuana te amwa-rake ae e tatangiria te ataei n tatabemaniia. Imwiina taekina, “Ngkana ko kara-bwarabwa nakon Tamara are i Karawa ibukin te amwarake ae ko kanna, tekatekaao booti baim.”

Ti Kabonganai Aroka ao Maan bwa Amwarake

• Tera riki aekan amwarake aika ko tangiria ni kan kang?

• Ti na karekea iaa kanara?

• Antai ae kariki aroka ao maan ake ti karekei iai amwarake bwa ti na kang?

Marooroakini tabeua amwarake ake ko kaakang ao a reke mai iaa. Kabwara-bwara bwa ti karekei amwarake aika mwaiti man taian aroka.

Urua ke korea ni kauka te uaanikai ke te uaanikai n amwarake ae uarereke areko uotia ao kotei ni kaotii taian koraa.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 159 - ( )

134

• Tera aikai?

• A aera aroka iai koraaia?

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa e babaire ibukin taian aroka bwa a nakarekei koraaia bwa a na kona koraa aikai ni ikawai nakon aroka aika mwaiti aobwa a na karekei amwarake ibukira (tara Karikan Bwaai 1:11–12). Ngkana tearoka n aron te uaanikai ke te uaanikai ae uarereke e ikawai, a na karikaki rikikoraa aika rawata.

Waaki ni Kakukurei Karaoa te kamatenano ae iai kaina ae inano ma ataei:

A Taunaki Koraa Ni Kananoaki

A Taunaki Koraa Ni Kananoaki (baraaki n ringa te burooa ma baim).A matu n te tano (Katoka baim are teuana iaon are teuana, ni booti toun baim).E ota mwaaka otana (tabekai anganibaim iaon atum ni kamronronna).E maatimtim te karau (kamwakuri tabobanibaim ngkai a buti rikaaki).E kare marau te ang (kabuti anganibaim riaon atum).A moana ikawaia taian koraa (kamwakuri tabonibai ni waerake man te burooa).

• Ko a tia ni buoka unikan taian koraa?

• Tera ae ko unikia?

• Baikara amwarake aika ti karekei man taian aroka?

Buokiia ataei ni iangoi uaanikai aika bati, uaanikai aika uarereke, ao koranin tekai. Kabwarabwara bwa te kariki ao tirieo (cereal) a karaoaki ma koranin te kai.Tuangiia ataei bwa ko rangi ni karabwarabwa nakon Tamara are i Karawa ibukinkoraa ake a ikawai n kariki uaanikai, uaanikai aika uarereke, ao koranin te kai.

Manga kaotii riki koraa.

• Tera ae a kainnanoia koraa aikai bwa a aonga ni ikawai?

Te Karaki Karakina karakinan Eria ao te aine ae tia ni mate buuna i Tarebata, n aron aekuneaki n 1 Uea 17:8–16. Buokiia ataei bwa a na ataia ae e aki tau te amwarakeibukina bwa akea te karau. N akean te karau bwa e na uota te ran, akea teamwarake ae e na ikawai.

• Tera am namakin ngkana ai akea te amwarake ae e na kanaki?

• E kanga te aine ae tia ni mate buuna ni kakabwaiaki ibukin tibwauaan teamwarake ae uarereke are irouna ma Eria? (Tara 1 Uea 17:15–16.)

Kabwarabwara bwa tiaki ni kabane kanara a roko man taian aroka.

• Ti na karekea mai iaa te miriki?

• Ti na karekea mai iaa te bunimoa?

• Ti na karekea mai iaa te iriko?

Taetae iaon ae a na kanga tabeua amwarake n reke man taian man. Ni kabonga-nai tamnei aika korokoreaki ke tamnei aika riai, marooroakin maan aika a kabo-nganaaki ibukin te amwarake n am tabo.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 160 - ( )

135

Ti Kabonganai Taian Aroka ao Maan ibukin Kunnikaira

Katerea bwa te amwarake bon tiaki ti te bwai ae ti karekea man taian aroka kemaan. Kaota te tamnei 1-50, I Kona Ni Kunnikaiai.

• Tera ae karaoia te ataeinimwaane aei?

• Tera ae ko karinna iaom ngkana ko kunnikaiko?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na karaoi kain karinakin taian kunnikai n aekaia nako n aronte kabaraaki, te kunnikai, te kau, te kooti, ao te bwara.

• E aera ti kainnanoa te kunnikai? (Bwa ti na rabuni rabwatara, bwa ti na katanirabwatara, bwa e na kabueeira ngkana e kamwaitoro.)

• E karaoaki mai iaa te kunnikai?

Ngkana a kona n arani tabeua man taian kunnikai ataei ake a kabongaaki nikaraoan taian onea, titirakiniia ngkana a ataia bwa a reke mai iaa kunnikai aikai.Kabwarabwara bwa ti karekei kunnikai ibukin karaoan onea ma kaau mai irouiamaan ao aroka. Tuangiia ataei bwa tera taian man ke aroka ake a karekei kunni-kai ake a kabuta kabonganaakiia n am tabo. N aron te Katooto, te bwaubwau(cotton) ao te rinen (linen) a reke man taian aroka, ao te tirika e reke man taiannimwatoi. Buraen te tiibu (wool) e reke man te tiibu, ao angiin kunin maan(leather) a reke man taian kao.

Ti kona ni karabwarabwa ibukin amwarake ao kunnikai

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na iangoi amwarake ake a karabwarabwa ibukiia. Kaare keangan te ataei temanna imwiin temanna, te baeki ni biin ke te bwai ae maraurau.Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e na atonga te amwarake are e rangi ni kara-bwarabwa ibukina teuanne ke neienne ao imwiina e na kare ke n anganiko tebaeki ni biin n kaokia nakoim. Marooroakina te tabo ae e reke mai iai te amwarakeare e atongaki imwaain karenakoan te baeki ni biin nakon te ataei are imwiina.Kauringiia ataei bwa te aroka ke te man n tatabemaniia a karikaki iroun Iesu, iaanana kairiiri Tamara are i Karawa.

Manga kaoka te waaki, n titirakina te ataei n tatabemaniia bwa a na atong aekakini kunnikai nako n onea mwiin te amwarake.

Kaota te tamnei 1-15, Kakabwaiaan te Amwarake.

• Antai ae ti na karabwa ibukin kanara?

• Antai ae ti na karabwa ibukin ara kunnikai?

• Ti na kanga ni karabwa Tamara are i Karawa ibukin bwai aikai? (Teuana tekawai bon kaotakiia inanon ara tataro ni katoa bong.)

Te Kakoaua Kabwarabwara am kakaitau bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tia ni karaoiabwa e na riai ibukira bwa ti na karekei kunnikaira bwa ti na bwainii ao kanarabwa ti na amwarake iai.

Reirei 32

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 161 - ( )

136

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Angan te ataei n tatabemaniia te mwakoro ni beeba ma te rain ae koreakirikaaki i nuuka ao taeka aika I rangi ni karabwarabwa ibukin: ae koreaki i nuukamai eta. Kariaia te ataei n tatabemaniia bwa e na korea tamnein te amwarakeni iteran te rain are teuana ao te aekaki ni kunnikai teuana iaon are te iterana.

2. Buokiia ataei n anenei ke n taekin taekan taian moan kibu ake uoua n “Thanksto Our Father” (Children’s Songbook, p. 20).

3. Kariaia ataei bwa a na baka n riki bwa taian koraa. Tuangiia bwa a na toroinano n aron ae kanga a unikaki iaontano, imwiina a karaurau n teirake ngkanae ota taai ao e karaurau ni bwaka te karau iaoia. Ko na bae n tangiria ni kariaiaataei bwa a na karekea aia tai n riki bwa taai ao te karau.

4. Uota te uaanikai ke te uaanikai ae uarereke ao anganiia ataei tatabeuta bwaa na kanna. Kabwarabwara te aeka ni koraa ke n aroka are e reke mai iai teuaanikai ke te uaanikai ae uarereke. (Kakaea mai rouia aia karo ataei ni kako-auaa bwa akea te ataei ae e boitin n te amwarake are ko uotia.)

5. Kabwarabwara te amwarake ae ataaki irouia ataei ao titirakiniia bwa a na kee-tinna bwa te amwarake raa ae ko kabwarabwara. N aron te Katooto, ko konani kangai, “Te amwarake aei e mainaina ke ni buraun tinanikuna. Iai nanana.E kaakatukaki n te ngao. Tera te bwai anne?” (Te bunnimoa.) Kaokia n aronmwaitin taina are ko tangiria. Ko na bae n tangiria ni uota katooton te amwa-rake n tatabeua nako ake ko kabwarabwarai.

6. Uoti bwaai n onoono n aron tiibuta, kooti, taian bwara ao kariaia ataei bwa a nakarini iaoiia ngkana ko taetae iaon kunnikai ake a karabwarabwa ibukiia ataei.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Buokiia ataei n anenea ke n taekina taekan “A Song of Thanks” (Children’s

Songbook, p. 20).

2. Tuangiia ataei bwa a na karaoa kain karinan te kunnikai ngkana ko taekin taekante kamatenano ae iai kaina ae inano:

Ataei, karina ami kawaerake, karinna, karinna.Ataei, karina ami kawaerake, teuana, uoua, teniua.

Ataei, karina ami kamumun, karinna, karinna.Ataei, karina ami kamumun, teuana, uoua, teniua.

Ataei, karina ami kabaraki, karinna, karinna.Ataei, karina ami kabaraki, teuana, uoua, teniua.

Ataei, karina ami titaokin, karinna, karinna.Ataei, karina ami titaokin, teuana, uoua, teniua.

Ataei, karina ami kau, karinna, karinnaAtaei, karina ami kau, teuana, uoua, teniua.

A bane ngkai ni kunniakaiia ataei, kunnikaiia, kunnikaiia, kunnikaiia (uboi baimi).A bane ngkai ni kunnikaiia ataei; ti a nako n takakaro!

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 162 - ( )

I Kona n Riki bwa te Rao

137

Reirei

33Te Kaantaninga Bwa e na buoka te ataei n tatabemaniia bwa a na tangiria n riki bwa te rao.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Ioane 6:1–13 ao 11:1–7, 17–44.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-3, Iesu te Kristo (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 240; 62572).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Koteiko ao titiraki, “Antai ngai?” A na bae ni kaeka ataei ma aram ke te taekaae te tia reirei. Kabwarabwara bwa ngkoe bon raoraoia naba, ao ngaiia bon rao-raom. Kabwarabwara bwa raao bon aomata aika a itangitangiri i bon i marenaia.

Bootaki ma ataei inanon te mronron. N tara te ataei n tatabemaniia temannaimwiin temanna, taekina, “(Aran te ataei) bon raoraou.” Kariaia te ataei n tatabe-maniia bwa e na reke ana tai ni karaoa aio, ni kakoauaa raoi bwa ataei n tatabe-maniia a na taekinaki n te tai teuana ma teuana.

Iai Raoraora Aika Mwaiti

• Antai raoraomi?

Kariaia ataei bwa a na karakiniia raoraoia. Katerea raoi bwa raao a kona ni kaka-okoro roroia. Kaain ara utu a kona n riki bwa tabeman mai buakoia oin raoraorani koaua. Kamataata bwa aomata n tatabemaniia ae kaain te kiraati bon te rao.

Kaota te tamnei 1-3, Iesu te Kristo. Kabwarabwara bwa te aomata are n te tamneibon te rao ae moan te raoiroi nakoia ni kabane kaain te kiraati.

• Antai raoraora are inanon te tamnei aei?

• Ko na kanga n ataia bwa Iesu bon raoraom?

Te Anene Anenea ke taekin taekan “Jesus Is Our Loving Friend” (Children’s Songbook, p. 58).

Iesu bon raoraora ae tatangira.E rangi ni kaan nakoira.E na raoniira ngkana ti tataro ;E tangiriia ataei ni kabane.

Te Karaki Karakina karakinan Iesu ngke e kauta Rataro man te mate, n aron ae kuneakin Ioane 11:1–7, 17–44. Kamataata bwa Rataro ma mwanena bon raoraon Iesu.Ngke e mena Iesu i Betania, e tiku ni mweengaia ao e katairiki ma ngaiia.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 163 - ( )

138

• Tera ana namakin Iesu ibukin Rataro? (Tara Ioane 11:3, 35–36.)

• Tera ae karaoia Iesu ibukin Rataro? (Tara Ioane 11:43–44.)

• Tera n am iango aron aia namakin Rataro, Maria, ao Mareta nakon Iesu?

Ti Kona N Riki Bwa Rao aika Itangitangiri

• Ti na kanga ni kakukureia raoraora?

Kabwarabwara bwa ngkana ti a riki bwa raao aika itangitangiri, ti buokiia tabe-mwaang bwa a na karaoi bwaai aika raoiroi. Ti tabeakiniia raoraora ao ti tangiriiabwa a na kukurei. Marooroakina kakaawakin aron kateira nakoia tabeman n aronae ti tangiria bwa e na manga karaoaki nakoira. Titiraki bwa a kanga ataei nikona n riki bwa raao aika itangitangiri n aekan aanga n aron aikai:

• Ngkoe ma raoraom kam takakaro, ao temanna te ataei e roko ni kan takakaroma ngkami.

• Te ataei ae boou e roko nakon te kiraati ibukin ana moan tai ao e maama kee maaku.

• Te ataei ae e bwainigareaki ao e a bwainrang.

Te Anene Anenea ke taekin taekan “Kindness Begins with Me” (Children’s Songbook, p. 145).

I tangiria n akoia raou nako,Bwa e eti anne, ko ataia.Ai ngaia are I kangai, “Uringa aio:E moa te akoi irou.”

• Tera am namakin ngkana a akoi raoraom nakoim?

• Tera n am iango ae a na namakinna ngkana ko akoi nakoia?

Buokiia ataei bwa a na ataia bwa ngkana a tangiria ni karekea raoraoia, a bon riaimoa ngaiia n riki bwa raao aika itangitangiri.

Rao A Ibuoka Ni Bwai I bon I marenaia

• Ngkana ko takakaro ma (arana te taore ke te bwai teuana riki ae kaonoti), aoe a roko raoraom bwa e na takakaro ma ngkoe, tera ae ko riai ni karaoia?

Kabwarabwara bwa ngkana ti kariaia temanna te aomata bwa e na takakaro mangaira, ke ngkana ti anga tabeua man are iroura nakon temanna riki, ti bon ibu-oka ni bwai. N tabetai ti aki kona n tibwai ara bwai ake iroura, ai ngaia are tikarekei ara tai n taon ma ngaiia. Aio naba te ibuoka ni bwai.

• Ngkana temanna mai rouia raoraom e baki ao iai kanam, tera ae ko riai nikaraoia?

Te Karaki Kaota te Baibara ao karakina karakinan Iesu ngke e kamwarakeia nimangaa, n aronae kuneaki ni Ioane 6:1–13. Kamataata raoi bwa ibukina bwa te ataeinimwaane aekairake e tibwaua kanana are iai irouna, e a tia Iesu ni kona ni kabongana mwaa-kana ni karaoa te amwarake bwa e na tau ni kamwarakeia aomata ni kabane.

Kauringiia ataei karakinan Eria ao te aine ae e a tia ni mate buuna i Tarebata(ae karakinaki n reirei 32). E kakabwaiaaki te aine ae e a tia ni mate buuna ibu-kina bwa e tibwaua kanana e ngae ngke e aki rangi n tau are irouna.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 164 - ( )

139

• Tera ae ti kona n tibwaia ma raoraora?

• Tera ae ti kona n tibwauaia ma kaain ara utu?

Te Anene Tuangiia ataei bwa a na tei ao n anenea “Fun to Do” (Children’s Songbook,p. 253), ni kabonganai taeka aika “Te ibuoka n (taore, boki, ke tera riki ae atangiria ataei) e kakukurei.” Tuangiia ataei bwa a na karaoi kaia ae na nakoraoi taekaia.

Te Ibuoka n taore e kakukurei,E kakukurei, e kakukurei!Te Ibuoka n taore e kakukurei,Ni kukurei!(© 1963 iroun D. C. Heath and Company. E manga boretiaki man te kariaiakaki.)

Kauringiia ataei bwa raao a ibuobuoki i bon i marenaia, ao kaungaiia bwa a naibuobuoki ni kaitiaka te umwanreirei n aron ae kainnanoaki.

Te Kakoaua Kaota am kakoaua ni kakaawakin te riki bwa te rao ae raoiroi. Ko na bae ntibwaua oin am namakin iaon oin raoraom. Kauringiia ataei bwa Tamara arei Karawa ao Iesu bon raoraora ao a tangiriira. Kaungaiia ataei bwa a na akoinakoia raoraoia n te wiiki aei.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Anenea ke taekin taekan “Jesus Said Love Everyone” (Children’s Songbook,p. 61).

2. Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni karaoa te kibu ae iai kaina “Raoraou aeUarereke ae Tangiraki”:

Iai raoraou ae moan te taatangiraki (rabwatiko);I noora neienne [ke teuanne] ni katoa bong.I tangira raoraou ae akoi.Aio arora n takakaro:Ti takakaro ma taore (baka ni uouoa te taore inanon baim);Ti karenakoi ara booro (baka ni kare n te booro);Ti mwaati n aroia tautia naba (nakonako inanon am tabo).Ti takakaro n te tie (baka n tietie);Ti marooro man anene;N aron ae a karaoia raao aika raoiroi (booti baim ao katoua atuum).

3. Uota te kanre ibukiia kaain te kiraati (Tuoia ma aia karo ataei ni kakoauaa bwae aki boitin te ataei nakon te kanre). Kaaki te kanre n te tabo ae a kona n noriaataei. Taekina aron tararaoina ao tuangiia ataei ngkana a tangiriko bwa ko natibwauaia ma ngaiia. Titirakiniia ataei bwa tera aia namakin ngkana ko tibwa-uaa te kanre ma tii temanna mai buakoia. Marooroakinna bwa tera aron aianamakin tabemwaang ngkana a katukaki. Tibwaua te kanre ma ataei.

4. Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa teuanne ke neienne e na korea bon tam-neina ngke a ibuokanibwai ma raoraoia. Korea aran te tamnei n tatabeua nakoI kona ni ibuokanibwai ma raoraou.

Reirei 33

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 165 - ( )

140

5. Karakina te karaki ae koaua ae inano n oin am taeka:

Te Kau ae Buraati Tabona

Ngke a roko ni maeka i Utah tenaan bwaeoniia, angiia bon aomata aika akainnano. A tia ni kabanea aia mwane ni kabane ni kabooi aia bwai ibukin temwananga ae abwabwaki ao ni kabooi aia bwai ni mwakuri ake a na kainna-noia ni katea iai mweengaia ao ni katea aia onaroka. Ibukina bwa e aki rangin tau aia mwane aomata, a mwaiti ataei aika a reke tii teuana aia kau ae toa,are a bwaini n te Taabati koraki. Mwaitin te tai akea nangoan waeiia n nikiranboongin te wiiki.

Temanna te bwaeoniia n ataeinaine ae arana Melinda iai ana kau ae toa aetinebu, te kau ae buraati tabona are e a tia ni bwaini n tain te winta. N tainte kabuebue e a tia ana utu neiei ni kabooa ana kau ae toa ae tamaroa,ae kamweengaraoi n te Taabati, ao e na bwaini naba n tain te boreein.

Raoraon Melinda, ae Amanda, bon te akea ana kau. Melinda e rangi n nanoa-nga Amanda ao e bubuti ana kariaia tinana bwa e na tangoa teuana te kau aetoa nakon Amanda bwa e na bwainna n tain te boreein. Ngke e a anaa ana kauae toa ae mane, ae buraati tabona Melinda bwa e na uotia nakon raoraona,e taku tinana, “Ngkana ko na ibuokanibwai, ko riai n anga te bwai ae ko tangiriani karekea bon ngkoe.”

E rangi ni iango Melinda inanon tabeua te miniti. E iangoa bwa tera ae e atia ni karaoia Iesu. E iangoia bwa aekara te kau ae toa ae tangiria ni bwainna,ao imwiina e katiaa ana iango. E anaa ana kau ae boou ibukin te Taabati bwae na bwainna raoraona, ao e nakon te boreein ni bwaina ana kau ae mane,ae kamwaraa, man buraati taboia. Ma e rangi n namakina te kukurei Melinda!E ataia ae e ibuokanibwai n aron ae e tangiria Iesu bwa e na karaoia.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Uoti taore aika bati ibukia ataei bwa a na takakaro ma ngaia. Marooroakina

kakaawakin taekinan ae “Taiaoka” ao “ko rabwa.” Kaungaiia ataei bwa a naibuokanibwai n taian taore ngkana a takakaro ao ni ibuobuoki i marenaia nikaitiaki taore ngkana a tia n takakaro.

2. Ngkana ko taekina te kibu ae inano, kairiia ataei bwa a na katea kaina. Mangakaokia ngkana a tangiria ataei.

Karaoi Boong ni Kakukurei

Uoua maata a noori bwaai aika raoiroi ni karaoaki (kotei matam),Riia aika uoua a wiingare ni kabongnga (wiingare ni kabubura).Taninga aika uoua a ongo aia taeka tabemwaang (kamwangkoikoi baim

irarikin taningam),Uaai baai a rikoi taian taore (baka n rikorikoi taore ni kaaki ni nneia).

Neweu ae taetae raoi ni katoa bong (kotea wiim),Nanou ae tatangira n takakaro ao ni beku (booti baim iaon bwabwam).Waeu aika uaai ni biribiri (kotea rauraun waem)—A karaoi boong ni kukurei ibukira ni kabane

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 166 - ( )

I Kona N Tangiriia Tabemwaang

141

Reirei

34Te Kaantaninga Bwa e na kaunga te ataei n tatabemaniia bwa e na kabwarabwara ana tangira

ibukiia tabemwaang rinanon mwakuri ao taeka aika akoi.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Mataio 7:12; Mareko 10:13–16; Ruka 10:30–37;ao Ioane 13:34.

2. Manga kaoka te karaki man reirei 19 iaon Iesu ngke e kaurea matan te mataki(tara Ioane 9:1–7).

3. Karaoa te beeba ae te aati ibukin te ataei n tatabemaniia n te kiraati. KoreaI tangiriko iaon te aati n tatabeua nako.

4. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-3, Iesu te Kristo (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 240; 62572); tamnei

1-43, E kaurea Matan te Mataki Iesu (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 213;62145); tamnei 1-48, Ataei a takakaro ma taian Kai; tamnei 1-62, Te I-Tamariaae Raoiroi (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 218; 62156).

5. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kaota te tamnei 1-48, Ataei a Takakaro ma taian Kai.

• Tera ae a karaoia ataei aikai?

• N am iango ataei aikai a iraorao?

• A kanga rao ni kakukureia i bon i rouia?

Kauringiia ataei bwa raao a kakukureia i bon i rouia n ae akoi. Ngkana ti akoinakoia tabemwaang, ti kaota te tangiria nakoia.

Te Anene Anene ma ataei, ke taekin taekan “Jesus Said Love Everyone” (Children’sSongbook, p. 61), ni kabonganai kakamwakuri aika a kaotaki inano:

E taku Iesu tangiriia aomata (katangainai baim n taakin);Akoia, naba (katoua atuum nako eta ao naano).Ngkana e onrake nanom n te tangira (rukum baim iaon bwaabwaam),A na tangiriko naba. (rabwatiko).

E Kaota Ana Tangira Iesu nakoia Tabemwaang Man te Akoakoi

Kaota te tamnei 1-3, Iesu te Kristo, ao tuangiia ataei bwa E tuangira Iesu bwati na kakukureia aomata n ai aron ae ti tangiria aomata bwa a na kakukureira

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 167 - ( )

142

naba. Kaota te Baibara ao wareka Mataio 7:12 ni karokoa karaoia naba nakoia.Kabwarabwara bwa te tamnei aei e nanonaki n are ngkana ti tangiria tabe-mwaang bwa a na akoi nakoira, ti riai n akoi nakoia.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-43, Iesu e Kaurea Matan te Mataki. Kariaia ataei bwa a na buo-kiko ni karakina te karaki ae kabwarabwaraki man te tamnei (tara Ioane 9:1–7).

• E kanga n akoi Iesu nakon te mwaane ae mataki?

Te Karaki Karakina karakinan Iesu ngke e kakabwaiaiia ataei, n aron are e kuneaki niMareko 10:13–16.

• E kanga n akoi Iesu nakoia ataei?

Kamaataata bwa Iesu e kabanea maiuna ni buokiia aomata tabemwaang. Mante riki n akoi, e kaota te tangira Iesu nakoia tabemwaang. Kabwarabwara bwa etuangira Iesu bwa ti na tangirira i bon i roura. Wareka Ioane 13:34 nakoia ataei.Tuangiia ataei bwa a na manga kaoka “tangiri ngkami i bon i roumi n aron ae Itangiri ngkami” tabeua te tai.

Te Anene Anene ma ataei, ke atongi taekan “Love One Another” (Children’s Songbook, p. 136).

Ngkai I tangiringkami,Tangiri ngkami imarenami.Aio te tua naba ngkai:Tangiri ngkami imarenami.A na ataingkami aomataBwa au reirei ngkami,Ngkana kam itangitangiriImarenami.(© 1961, 1989 iroun Luacine C. Fox. Kabonganaki man te kariaia.)

Ti Kona Ni Kaota Te Tangira nakoia Tabemwaang Man Te Akoakoi

Te Karaki Kaota te tamnei 1-62, Te I-Tamaria ae Raoiroi, ao karakina karakinan te I-Tamariaae raoiroi, n aron are e kuneaki n Ruka 10:30–37.

• Antai n te karaki ae akoi?

• Tera ae karaoia te I-Tamaria bwa e buoka iai te mwaane are e ikoaki?

Buokiia ataei n iangoi aanga ae a kona iai n akoi nakoia tabemwaang. Tuangiiabwa a na tibwaua aia iango ma kaain te kiraati ake tabemwaang.

Kabwarabwara bwa n tabetai e kangaanga te akoi nakon temanna ibukina bwate aomata anne e taraa n aki iraorao ke n okoro ma ngaira. Buokiia ataei n ataiabwa aomata ni kabane a kainnanoia bwa a na akoaki raoi. E ngae naba ngkanaa taraa n aki iraorao aomata ke n taraa n okoro ma ngaira (N aron te Katooto,ngkana a kaokoro kuniia ke n toara,) ti riai n rangi n akoia naba.

Taekina aron kakaawakin kaotan te tangira ao te akoi inanon ara utu.

• Ko na kanga ni kaota am tangira nakon tamam? nakon tinam? nakoia mwaa-nem ao tarim?

Kamaataata raoi bwa ngkana ti akoi nakoia ara utu, tiaki tii kaain ara utu aikakukurei, ma Tamara are i Karawa ao Iesu naba, a kukurei.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 168 - ( )

143

Kabwarabwara bwa n tabetai tenaan merimeri ke ataei a anaa ke n urui arabwaai. Buokiia ataei bwa a na ataia ae ataei aika rangi ni uarereke a aki ataate bwai ae a karaoia n angiin te tai. Ti tangiria n rangi n akoia ao n aki un irouia.Ngkana iai bwaai aika kona ni kai uruaki, ti riai ni kataia ni kararoai bwa a naaki roko iai ataei.

• Ti na kanga ni kaota ara tangira nakon Tamara are i Karawa ao Iesu?

Kamaataata raoi bwa ti kona ni kaota ara tangira nakon Tamara are i Karawaao Iesu man kaawakinan taian tua, man te riki ni karinerine inanon te Ekaretia,ao man te riki n akoi ao ni ibuobuoki nakoia ake irarikira.

Ti Kona Ni Kaota Ara Tangira Man Taetaera n Akoi

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na iri kaetieti aika inano. Imwiin ae a karaoi mwakuri ataei,karabwaia ibukin irakin te kaetieti.

1. Taiaoka n teirake.

2. Tekateka, taiaoka.

3. Taiaoka n teirake ao rairaki nako akuum. Taiaoka n tekateka. Manga teirake riki,I butiko.

4. Katiki baim i etan atuum, taiaoka.

5. Taiaoka tekateka n rau.

• Tera taeka, ni karinene, ao n akoi ake I taekin?

• Tera am namakin ngkana temanna e taekina “Taiaoka” ao “ko rabwa” nakoim?

Buokiia ataei bwa a na ataia ae ngkana ti tangiria tabemwaang bwa a na taetaen akoi nakoira, ti riai n taetae n akoi nakoia.

Kauringiia ataei iaon taeka ni karinerine tabeua, n aron “I kabwara au bure” ao“Matauninga, taiaoka,” ao aanga ake taeka aikai a na kabonganaki iai. Titirakintitiraki aikai ke aika riai aika ti tebo nakon am katei:

• Ko na kanga ni bubuti ni karinerine ibukin te moi te ran?

• Tera ae ko na taekinna ngkana iai temanna ae uota nakoim ana bwaintangira?

• Tera ae ko na taekinna ngkana ko karawawaata temanna?

• Tera ae ko na taekinna bwa ko na karinerine ni karekea ana kakauongo temanna?

Kabwarabwara bwa e ngae ngke tabemwaang a taetae n aki akoi nakoira, ti riain teimatoa n taetae n akoi ni kabooa.

Te Anene Manga anenea riki “Jesus Said Love Everyone” ma ataei.

Te Kakoaua Tuangiia ataei ae ko tangira aroia are ko a tia iai n noriia n riki n akoi. Kabwara-bwara bwa ibukina Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiria aomata ni kabane,a kukurei ngkana a noriira n riki n akoi i bon i marenara. Kaota am kakoaua aeTamara are i Karawa ao Iesu a tangirira bwa ti na riki n akoi. Angan te ataei ntatabemaniia te aati ae te beeba. Tuangiia ataei bwa tera taeka ake a taekinakiiaon taian aati, ao kabwarabwara am tangira ibukiia ataei.

Reirei 34

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 169 - ( )

144

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Wareki katooto aika inano (ke karaoi tabeua bon mairoum), ao tuangiia ataeibwa a na taui aia beeba n aati ngkana te mwakuri e kabwarabwara te akoi kee kaota te tangira. Tuangiia bwa a na taui taian aati iaon toaniwaeia ngkanate mwakuri e aki akoi ao e aki kaota te tangira.

• Ikaruoruo ngkana ko karaoa te takakaro.

• Ko nibwaunuun.

• Buoka te ataei ae ikoaki.

• Orea temanna ae kauniko.

• Nakonako ni karinerine inanon te umwantabu.

• Taekinan ae “Taiaoka” ao “ko rabwa.”

• Kaukan te mataroa ibukin temanna.

• Ko beroro n te umwantabu.

• Ibuobuoki ni kaitiaki.

Kauringiia ataei bwa ngkana ti akoi nakoia tabemwaang, ti kaota te tangira,ao Tamara are i Karawa ao Iesu a kukurei iroura.

2. Iangoi waaki aika mwaiti aika ko atai ike a kona n reke iai aia tai ataei n rikin akoi ke ni kaota te tangira ibukia tabemwaang. Korei taian waaki aikai iaonte moti ni beeba ao tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e na rinea te moti nibeeba. Wareka te waaki n tatabeua nako ao tuanga te ataei are e rineia bwae na taekinna bwa e kanga aron mwakurian te waaki anne. Ko kona ni kabo-nganai katooto aika inano:

• Ko uaia n takakaro ngkoe ma raoraom, ao temanna te ataei e rinnako n te ruu.Tera ae ko riai ni karaoia?

• Ngkoe ma tarim kam tangiria n takakaro ma te taore ae ti teuana. Tera aeko riai ni karaoia?

• Mwanem ae uarereke e anaa te bwai ae am bwai. Tera ae ko riai ni karaoia?

3. Ni kabonganaan taian katooto aika ko atai man am uoote ke am tabo, maroo-roakinna bwa ko na kanga ni kaota te akoi ao te tangira nakoia ake iai toaraanrabwataia. Buokiia ataei bwa a na iangoi kawai aika kaonoti ake a kona nibuoka iai te aomata ae toaraa.

• Ti na kanga ni kaota te tangira nakon temanna ae aki noraaba?

• Ti na kanga ni kaota te tangira nakon temanna ae aki kona n ongo?

• Ti na kanga ni kaota te tangira nakon temanna ae kabongana te uira nikaintekateka ke taian oko?

4. Buokiia ataei bwa a na ataia ae e ngae ngke tabeman aomata a kona n tae-kina te taetae ae okoro ke ni kaokoro karan kuniia nakon are irouia, ngaira nikabane natin Tamara are i Karawa. Ti riai n riki n akoi nakoira i bon i marenara.Ti riai ni kakukureia aomata ni kabane n aron ae ti tangiria ni kakukureiakaki.Kabwarabwara bwa te aomata n tatabemaniia e okoro ma tabeman riki naanga tabeua.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 170 - ( )

145

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Anenea ke taekin taekan “Kindness Begins With Me” (Children’s Songbook,

p. 145).

2. Buokiia ataei bwa a na karaoa te kamatenano ae iai kaina ae inano:

E ururingaki te wiingare (katiki koonan wiim nakon te wiingare),Ao ngkana I nanokaawaki (katiki koonan wiim nakon te ubu n nanokaawaki),I kataia n anga te wiingare (katiki koonan wiim nakon te wiingare),Ao I waekoa ni kimwareirei (kaaki baim ni kauaai iaon buroom!(Anaaki mairoun Pat Graham, “Feeling Glad,” Friend, Maati. 1990, iteraniba 21.)

Reirei 34

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 171 - ( )

I Kona N Akoi nakoia Maan

146

Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei bwa a na ataa kakaawakin te riki n akoi nakoia maan.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Karikan Bwaai 2:19–20; 6–8.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-28, Te Karikibwai—Bwaai aika Maiu (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia

100; 62483); tamnei 1-30, Nooa ao te Ake ma taian man (Ana Kete n Tamneite Ekaretia 103; 62305).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Baka n riki bwa te man ae e kinaaki irouia ataei. Tuangiia ataei bwa a na keetibwa aekara te man ane ko katootongnga. Kariaia te ataei n tatabemaniia bwa ena reke ana tai ni baka n riki bwa te man ao n te tai naba anne ataei ake tabe-man a na keeti bwa te man tera are e katootongnga teuanne ke neienne.

Atam E Angan Te Man Araia n Tatabeua Nako

Kauringiia ataei bwa Tamara are i Karawa e babaire ao Iesu e karikiia maan nikabane, te ika, mannikiba, ao maan aika uarereke iaon te aonaaba. Kaota teBaibara ao kabwarabwara bwa e tuangira boki aika tabu ae E araniia maanni kabane Atam (tara Karikan Bwaai 2:19–20). Kaota te tamnei 1-28, Te Karikibwai—Bwaai aika Maiu.

• Tera araia maan aika inanon te tamnei aei? (Kariaia ataei bwa a na ikaruoruoni kotea te man inanon te tamnei ao n taekina araia.)

Tamara are i Karawa ao Iesu A Tangiriira Bwa Ti Na Akoi nakoia Maan

Te Karaki Kaota te tamnei 1-30, Nooa ao te Ake ma maan, ao manga kaoka karakinanNooa ao te Ake, n aron are e kuneaki ni Karikan Bwaai 6–8. Kamaataata raoibwa e na aki kee iaan uoman aekan te man n aekana nako ake a kamaiuakiman te bwabwa. Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriia maan ao a tangiriiabwa a na maeka iaon te aba.

• E aera e katokaia maan Nooa iaon te ake?

• Tera tenaan man ae ko karabwarabwa ibukiia ngkai e katokaia Nooa iaon te ake?

• Tera n am iango ae a tangiriira iai Tamara are i Karawa ao Iesu bwa ti na kaku-kureiia iai maan?

Reirei

35

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 172 - ( )

147

Te Karaki N oin am taeka, karakina te karaki ae inano iaon rongorongon Bereitenti SpencerW. Kimball, te katengaun ma uoman ni Beretitenti n te Ekaretia:

Ngke te ataeinimwaane Beretitenti President Spencer W. Kimball, ana mwakurie kanakonakoia tenaan kao nakon nnen kanaia te uteute ae tao teuana te maireraroana man mweengana. N te bong teuana e karaoa ana bwai ni bana, te bwain takakaro ae kona ni kabongana ni banai iai taian atibu ni bouan te oo ao botonaroka. E a rangi ni bwaati ao e kona ni katekea te aroka ke bouan te oo ae rangin raroa nako.

Iai aroka aika a abwabwaki ake a riki irarikin te kawai are e kairiia iai taian kao.E noria Spencer bwa a rangi ni mwaiti mannikiba iaoia aroka aikai. Ngke e nooriamannikiba, e kariiriaki nanona bwa e na banaiia bwa e na kaota baitekena. Mae waekoa ni uringa te anene are e aneneia n te Moanrinan. E taku, “Tai tiringiiamannikiba aika uarereke. . . . Te aonaaba bon aban te Atua, ao e karekea teamwarake ibukiia aika uarereke ao arona naba ma ake a bubura.” E iangoi taekaake e anenei aikai Spencer. E iangoia bwa mannikiba aikai a kakaawaki irounTamara are i Karawa, ao e aki eti bwa ko na tiringiia. Ai ngaia are e rangi n tara-tara raoi ni bana n ana bwai ni bana bwa e na bon aki katekea te mannikibatemanna (tara Riibotin te Maungatabu, Eberi 1978, iteraniba 71; ke Ensign,Meei 1978, iteraniba 47).

• E kanga ni kaota ana akoi nakoia mannikiba Spencer W. Kimball?

Tuangiia ataei bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriira bwa ti na riki n akoinakoia maan ni kabane.

Te Anene Anenea ke taekin taekan “Kindness Begins With Me” (Children’s Songbook, p. 145).

I tangiria n akoi nakoia aomata nako,Ibukina bwa e eti anne, ko ataia.Ngaia are I taku nakoiu, “Uringa aei:E moa te akoi irou

• Iai am man?

Waaki ni Kakukurei Kaoiia ataei bwa a na taekin aia man ao a kanga n tararuaiia. Wareka te rongo-rongo ae inano ao tuangiia ataei bwa a na katea waebuaia (thumbs) nako etangkana te akoi te rongorongo ni kakukureiaia maan. Tuangiia bwa a na koteanaano ni waebuaia ngkana e aki akoi te rongorongo ni kakukureiaia maan.

• Kamwarakeia n te amwarake ae raoiroi ni katoa bong.

• Mwaninga ni kamwarakeia.

• Mwaninga n anganiia te ran.

• Karekea te ran ae boou bwa e na tauraoi ibukin nimaia.

• Karekea te tabo ae tan, ae kamweengaraoi ibukin nneia ni matu.

• Kateimatoaia ni kainiia n te tabo ae kabuebue ni kabanea te bong.

• Anganiia te tangira ao tabeakinaia.

Te Kakoaua Kauringiia ataei bwa a karikaki maan iroun Iesu ao bon mwakoron ana babaireTamara are i Karawa. Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriira bwa ti na riki nakoi nakoia maan. Tibwaua am namakin iaon te man ae tararuaki ke iaoia maan.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 173 - ( )

148

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Karaoa katooton te rabiti ni kabanean te reirei ibukin te ataei n tatabemaniia,ao kariaia ataei bwa a na karani aia rabiti. Kanimwa te booro ae bwaubwaun te kanim i bukin te rabiti n tatabeua nako ni karaoia bwa e na buraerae.

2. Anenea ke taekin taekan “My Heavenly Father Loves Me” (Children’sSongbook, p. 228).

3. Ni kabongana te kainroaroa man reirei 11 ao tamnein maan aika korekoreakiake a airi ma aia boki n reirei, kariaia ataei bwa a na ikaruoruo n akawaa aiaman. Ngkana e reke ana man te ataei n tatabemaniia, kariaia ataei bwa a naikaruoruo ni kaoti aia man ao n taekinna bwa tera ae a ataia iaon rongorongoia.

4. Karaoa aia baete (badge) ae kangai N na akoi nakoia maan ibukin te ataei ntatabemaniia bwa a na bwaini nakon mweengaia.

5. Buokiia ataei bwa a na karaoi kakamwakurin te tabonibai ni ira takaakaron tetabonibai ae inano:

Au Katamwa ae Uarereke

E tamwarakea te aroka au katamwa ae uarereke (“kabiri” ni waerake tabonibain te atai nakon te maing)

Ao e tekateka n taraai (katuka baim te maing iaon angam te maing).I taku, “Nakomai, au katamwa,” ao e ruo (kabira tabonibaim rikaaki nakon angam)Ao e kabanea te amwarake inanon ana raurau (kamwangkongkoa baim te

maing; kamena baim te maing bwa angkoa e kana te amwarake te bun nikatamwa).

6. Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni karaoi kakamwakuri ma ngkoe ngkai kotaekina te kibu ae inano:

Noa

Noa e kaba te aake ae bubura (taakini baimi);E ataa te bwai ae na karaoia (katoka tabonibaim i rarikin ramwam).E aamana, e taona, ao e taua abwakina (karaoa kaina aika kaotaki)N aron are e tuangaki (katoutoua atuum).

E weteia ana utu Noa (katoutoua atuum).Bwa a na mwaati n toka n te booti (karaurau ni mwaati n am tabo)—Ao, kaka-uoman taian man (karaurau ni mwaati n am tabo)A toka n te aake (karaoa kain ae ko beibeti ni baim).

E tei te nangi roo (kaki baim ieta),E moanna ni bwaka te karau (kakamwakuri tabonibaim ni katotonga te karau)—E rabunaki te aonaaba (karaoa te tamnei ae bwaoua ma baim ao anganibaim);Ai bon akea te aba ae noraki (ioioa atum mai rarikina nako rarikina).

E rau ni beibeiti te aake (katea kain ae beibeti ni baim)Ni ngaina ao tairiki aika bati (booti baim ni iteran atum teuana),Ni karokoa e oti taai (katea te mronron ni baim ietan atuum)Ao e kabuebue man oota mwaaka.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 174 - ( )

149

Ao e kamaua te ran man te aba (katabiroi baim i bwabwaam);E kaoti te aba ae mau (takini anganibaim ao baim).A karabwarabwa ana utu Noa (kabaraka atuum ao booti baim)Bwa te Atua e memena irarikia n taai nako.(Anaaki man te kibu iroun Beverly Spencer.)

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kariaia ataei bwa a na taetae iaon te man ae iai irouia ke a tangiria ni karekea.

Marooroakinna ma ataei bwa e kanga aron kakukureiaia ao tararuaia maan.

2. Anenea ke taekin taekan “The World Is So Big” (Children’s Songbook, p. 235).Karaoi kakamwakuri n aron ae taekinaki inano:

E rangi ni bubura te aonaaba, o, e mronron (karaoa te mronron ae buburani baim),

A kuneaki iai ana karikibwai te Atua;Maunga (karaoa tein te maunga ni baim iaon atum)Ao karaanga (kaaki nanon baim inano i moan rabwatam)Aroka aika ririeta (katiki baim nako eta),Maan aika bubura (katiki nako eta)Ao man aika uarereke (katikia nako naano),E rangi ni bubura te aonaaba, o, e mronron (karaoa te mronron ae bubura

ni baim),E tangiriira te Atua; e mwaiti kakabwaiara (booti baim ao rabwatiko),

3. Kaoti tabeua tamnein maan aika korekoreaki, temanna imwiin temanna, aokariaia ataei bwa a na taekinna bwa tera ae a ataia iaon te man n tatabeuanako, n aron ae e maeka iaa, aekara aron tangina, ao tera ae a tatangiria iai.

Reirei 35

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 175 - ( )

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 176 - ( )

I Kona N Riki Bwa Te BannaNi Katooto Ae Raoiroi

151

Reirei

36Te Kaantaninga Bwa e na buoka te ataei n tatabemaniia bwa a na karaoa te banna ni katooto

teuana ae raoiroi ibukiia tabemwaang man irakin ana katooto Iesu.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Mataio 4:19; Ruka 19:1–10; Ioane 13:15;ao 3 Nibwaai 17:11–24.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao Ana Boki Moomon.b. Tabeua tamnein mwaneka aika koreaki man te beeba.c. Tamnei 1-3, Iesu te Kristo (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 240; 62572);

tamnei 1-63, Takaio n te Aroka; tamnei 1-64, E tataro Iesu ma I-Nibwaite(62542).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Taekin taekan “Do As I’m Doing” ma ataei (Children’s Songbook, p. 276). Tuangiiaataei bwa a na ira te mwakuri are ko karaoia, n aron kaminominoi baim, uboi baim,ke baka ni kiba n aron te mannikiba.

Karaoa ae I karaoia;Irai, iriirai!Karaoa ae I karaoia;Irai, iriirai!Ngkana I karieta ke ni karinanoa,Ngkana I katataa ke ni karaua,Karaoa ae I karaoia;Irai, iriirai!Karaoa ae I karaoia;Irai, iriirai.(© 1963 iroun D. C. Heath and Company. Manga boretiaki man te kariaia.)

Kabwarabwara nakoia ataei bwa ngkana a karaoa te kakamwakuri ae ti tebo maare ko karaoia, a irira am katooto. Ngkana ti iriira ana katooto temanna, ti karaoate bwai ae a karaoia. Tuangiia ataei ae e kangai Iesu, “Iriirai” (tara Mataio 4:19).

Tamara are i Karawa E Kanakoa Iesu Kristo nakon te Aonnaba bwa e na Rikibwa te Banna ni Katooto Ibukira

Kaota te tamnei 1-3, Iesu te Kristo. Kabwarabwara bwa teuana bukin ae roko Iesunakon te aonaaba bwa e na riki bwa te banna ni katooto ibukira ao ni kaotia bwa

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 177 - ( )

152

ti na kanga ni maeka. E kororaoi Iesu. E nanonaki n anne ae e karaoi bwaai nikabane n te kawai ae eti. Te kawai ae e maiuakinna ngke e mena iaon te aonaababon te kawai ae ti riai ni kataia ni maiu.

Kauka te Baibara ao wareka Ioane 13:15 nakoia ataei. Tuangiia ataei bwa aikaibon ana taeka Iesu. Kamaataata raoi bwa ti tangiria n riki n ai aron Iesu ao ni iraana katooto.

Te Anene Buokiia ataei n anenea ke n taekin taekan moan mwakoron “I’m Trying To BeLike Jesus” (Children’s Songbook, p. 78).

I kataia ni katootonga Iesu;I iriira ana kawai.I kataia n tangira n ai arona,Ni bwaai ake I karaoi ao ake I taekin.(© 1980 iroun Janice Kapp Perry. Kabonganaki man te kariaia.)

• Aekara bwaai aika ti riai ni karaoi ngkana ti kataia n riki bwa Iesu?

Te Karaki Kaota te tamnei 1-63, Takaio n te Aroka, ao karakina karakinan Iesu ao Takaio,n aron are e kuneaki n Ruka 19:1–10. Kabwarabwara ae Iesu e karaoa te bannani katooto ae raoiroi ibukira ngke e akoi nakon Takaio. E ngae ngke aomatatemwaangina aki tatangira Takaio, e tangiria Iesu ni kan nakon ana auti ao nriki bwa raoraona.

• E kanga aron ana akoi Iesu nakon Takaio? (Tara Ruka 19:5.)

• Tera n am iango n aron ana namakin Takaio ngke e akoi Iesu nakoina?

Te Anene Anenea ke taekin taekan “Jesus Said Love Everyone” (Children’s Songbook, p. 61),ni kabonganai kakamwakuri aika taekinaki inano:

E taku Iesu tangiria aomata (katangainai baim n taakin);Akoia, naba (katoua atuum nako eta ao naano),Ngkana e onrake nanom n te tangira (rukum baim iaon bwaabwaam),A na tangiriko naba (rabwatiko),

Te Karaki Kaota te tamnei 1-64, E tataro Iesu ma I -Nibwaite, ao karakinna bwa e kanga ntataro Iesu ibukiia natiia I-Nibwaite, n aron are e kuneaki n 3 Nibwaai 17:11–24.Kabwarabwara bwa e kaotaki Iesu man ana katooto ae ti riai n tataro ibukiiatabemwaang.

• Antai ae e tataro Iesu ibukina? (Tara 3 Nibwaai 17:21.)

• Tera n am iango aron aia namakin ataei ngke e tataro Iesu ibukiia?

• Antai ae ti kona n tataro ibukina?

Marooroakinia aomata aika ti kona n tataro ibukiia, n aroia kaain te utu, aomataaika aoraki, mitinare, ao taan kairiiri n ara Ekaretia.

Waaki ni Kakukurei Kaota te tamnei 1-63, Takaio n te Aroka, ao tamnei 1-64, E tataro Iesu maI-Nibwaite, bwa a nim ni kaaitara iaon oon te ruu, ao katukui beeban tanen mwa-neka iaon te burooa ni kairiiri nakon te tamnei n tatabeua nako. Tuangiia ataeibwa a na anenea ke n taekin taekan moan mwakoron “I’m Trying To Be LikeJesus” riki ngkai a iriiri tanen mwaneka nakon te tamnei n tatabeua nako.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 178 - ( )

153

Teei n te tamnei n tatabeua nako ao tuangiia ataei bwa a na manga karakinaangiin te karaki n aron ae a kona. Buokiia ataei bwa a na iangoi kawai ae akona n riki iai bwa banna ni katooto n ai aron Iesu ni katoa te waaki n tatabeuanako. N aron te Katooto, a kona n tibwaa aia taore ke n takakaro ma te ataei aekainnanoa raoraona (Takaio), ao a kona n tataro ibukin temanna ae aoraki ke nikainnanoa te buoka ae onoti (tataro ibukiia natiia I-Nibwaite).

Buokiia ataei bwa a na ataia ae ngkana a kaota te tangira ibukiia tabemwaangman te riki n akoi ao man te tataro ibukiia, a katootonga bannan Iesu. A karaoanaba te banna ni katooto ae raoiroi ibukiia aomata tabemwaang.

Te Anene Anenea ke taekin taekan kooratin “I’m Trying To Be Like Jesus” (Children’sSongbook, p. 78), ni kabonganai kakamwakuri aika kabwarabwaraki inano:

Tangiri ngkami i bon i roumi n aron Iesu ngke e tangiri ngkami (rabwatiko).Kataia ni kaota te akoi ni bwaai ake ko karaoi (iobai ma bain temanna).Nanorinano ao tatangira n te mwakuri ao i nanom (baka n riki teaina baim

bwa atun te man ao kabooa ma baim are teuana),Bwa aikai bwaai aika e reireiia Iesu (katomai baim ni kauoua, ni katei toun

baim ni kauaai, n aron bokin boki aika tabu).(© 1980 iroun Janice Kapp Perry. Kabonganaki man te kariaia.)

Ti Kona N Riki Bwa Banna Ni Katooto nakoia Tabemwaang

Kabwarabwara bwa n aroia ataei aika a iriira ana katooto Iesu, aomata tabe-mwaang a tarataraia ao ni iriira bannaia.

Waaki ni Kakukurei Tuanga te ataei bwa e na roko nako mataia kaain te kiraati ao n riki bwa te tiakairiiri. Tuanga te ataei bwa e na kairiia ataei ake tabemwaang n te kakamwakurin aron uboakin baia, taminomino, ke ni kibarake ieta ao nano. Manga kaoka tewaaki ni kariaia ataei ake tabemwaang bwa a na riki bwa te tia kairiiri.

Kabwarabawara bwa a mwaiti riki kawai aika kakaawaki n riki bwa te katootonakon ae ti kanga ni kakamwakurii rabwatara. Tuangiia ataei ae a kona n riki bwabanna ni katooto aika raoiroi man karaoan bwaai aika raoiroi, n aron ae tataeki-nan te koaua, karinean tamaia ma tinaia, tibwaan aia taore, te karinerine n teumwantabu, ao buokaia aia utu.

• Tera ae ko kona ni karaoia bwa te banna ni katooto ae raoiroi ngkoe nakoiatabemwaang?

Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa a na iangoa te kawai are e na riki iai teuanneke neienne bwa te banna ni katooto ae raoiroi ao n tuangiia kaain te kiraati bwatera ae karaoia teuanne ke neienne.

Te Kakoaua Taekina te tai ngke ko iriira ana banna ni katooto ae raoiroi temanna. Tibwauaam namakin iaon kakaawakin iriiran ana katooto Iesu. Kaungaiia ataei bwa a nakaraoa te banna ni katooto ae raoiroi ibukiia tabemwaang man karaoan bwaai aee kakaraoia Iesu.

Reirei 36

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 179 - ( )

154

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Karaoa te bau ae uarereke ke te bwara man te beeba ibukin te ataei n tatabe-maniia. Iaon te bau teuana n tatabeua nako ke te bwara, korea ae I kona n rikibwa te banna ni katooto ae raoiroi. Marooroakini kawai aika a kona ataei iai nriki bwa banna ni katooto inanon te wiiki.

2. Kaota te tooti ke ota aika uarereke tabeua. Kaota ao marooroakinna bwa ekanga te ota man te tooti ni buokia aomata ngkana e otanako. Wareka te moankibuntaeka n 3 Nibwaai 12:16 ni kabaibati. Kabwarabwara nakoia ataei ae titebo ngaiia ma ota aika uarereke ngkana a karaoi banna ni katooto aika raoiroi,ibukina bwa aomata tabemwaang a tarataraia ao ni iriiriia. Kariaia temanna teataei bwa e na taua te tooti ao ni kairiia ake tabeman n raaunia te ruu. Mangakaokia ni karokoa ae ataei ni kabane ake a tangiria n n riki bwa te tia kairiiri atia n reke aia tai n taon.

3. Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni karaoi kakamwakurin te kamatenano ae iaikaina ae inano:

Iesu E Tangiria Ataei aika Uarereke

Tabeman ataei a biribiri n te kawai ae bubu (biribiri n am tabo),A kawaekoaia iaon waeia aika uarereke (kotea te taboniwae),Rinanon te bwariko n aomata ni kakaea aia tabo (baka n totoko nakoia aomata)Ni kaaniia Iesu, bwa a na nooria (tei n taboniwaem ao taratara nako),A taku ake a ikawai, “Kanakoia” (takini baim kanga ai aron ae ko taekina ae “toki”),“E rangi n tabetabe n te bong aei ibukiia” (matanun ao ioioa atum),Ma e taku Iesu, “Kanakomaia nakoiu” (anoano ni baim),“A rangi ni kakaawaki ao a tangiraki irou” (rabwatiko),(Anaaki man Margaretta Harmon n te Bible Story Finger Plays and ActionRhymes [Cincinnati: Standard Publishing, 1964], iteraniba 27.)

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Tuangiia ataei bwa a na manga kaoka te taeka ae banna ni katooto. Tuangiia

bwa te banna ni katooto ae raoiroi bon temanna ae ko tangiria bwa e rikiraken ai arona. Ara karo a kona n riki bwa banna ni katooto aika raoiroi nakoira.Tuangiia ataei bwa a na atongi bwaai aika a karaoia aia karo n tabeakiniiake ni kakukureiia.

2. Takaakarona “Iriira te Tia Kairiiri” ma ataei. Tuangiia ataei bwa a na tei nte rain. Te moan ataei n te rain e biri, waekireere, tie, ke e karaoi tabeua rikimwakuri nakon iteran te ruu are teuana. Te ataei are temanna e iriira te moanataei, ni karaoa te bwai are e karaoia teuanne ke neienne. Imwiina te moanataei e nakon tokin te rain, ao te ataei are imwiina e riki bwa te tia kairiiri aeboou. Reitianako ni karokoa ae te ataei n tatabemaniia e a tia ni karekea anatai n riki bwa te tia kairiiri.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 180 - ( )

I Kona Ni Kookoaua

155

Reirei

37Te Kaantaninga Bwa e na kamatoaa nanoia ataei n tangira te kookoaua.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Te Otinako 20:15–16; Aramwa 53:16–22;56:44–57; ao Ana Onimaki te Ekaretia 1:13. Tara naba Moa n Tuua n teEuangkerio (31110), mwakoro 31.

2. Karaoa te kabae n atu ibukin te ataei n tatabemaniia man mwakoron te beebake te kunnikai ae abwaabwaki. Korea iaon te kabae n atu n tatabeua nako aeI kona ni kookoaua.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao Ana Boki Moomon.b. Te bwatin ke bwaai riki tabeua aika uarereke.c. Tamnei 1-13, Iotebwa Timiti (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 400; 62449);

tamnei 1-65, Uangaa Taan Buaka aika Kairake (Ana Kete n Tamnei teEkaretia 313; 62050).

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuanga te ataei bwa e na nako mataia kaain te kiraati. Booti nanoni baim ni kau-oua ma te bwatin inanona ke te bwai riki ae uarereke. Tuangiia ataei ake tabe-man bwa a na booti nanon baia ni kauoua. Kawara te ataei nakon te ataei, nikabuti baim imarenan baaia. Kabwaka te bwatin inanon bain te ataei temanna.Tuangiia ataei bwa a na teimatoa ni kauni baia ni kauaai, ni baka ni iai te bwatininanona. Atonga ae “Bwatin, bwatin bwatin, antai ae iai ana bwatin?” Tuanga teataei are mai moa bwa e na kataia ni keetinna bwa antai te ataei ae iai te bwatinirouna man te titiraki ae, “(Ara), iai am bwatin?” Tuangiia ataei bwa a na riai nikaeka ma te koaua, “Akea, akea irou te bwatin,” ke “Eng, iai irou te bwatin.”

Takakaro n te takakaro anne n te tai ae bati, n rineia tabeman ataei bwa a nakeeti ao ni bwaatina te bwatin. Kamoamoaia ataei ibukin aia kookoaua.

Tamara are i Karawa ao Iesu A Tangiriira bwa Ti na Kookoaua

Kaota te tamnei 1-13, Iotebwa Timiti. Tuangiia ataei bwa Iotebwa Timiti e korea ae,“Ti kakoauaa ae ti riai ni kookoaua” n te katebwi ma teniua n ana onimaki teEkaretia. Buokiia ataei ni kauringi taeka aikai.

• Tera ae nanonaki n te riai ni kookoaua?

Kabwarabwara bwa te riai ni kookoaua e kaaira tataekinan te koaua, n aki anaibwaai ae ana bwai temanna, ao ni kakukureia aomata tabemwaang n ae booraoi.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 181 - ( )

156

Kaota te Baibara ao tuangiia ataei ae Mote e uoti Tuua ake Tebwina nakoia anaaomata (tara Te Otinako 20). Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa ao Iesu aangan Mote uoua tuua iaon te kookoaua: “Ko na tai kimoa” ao “Ko na tai kaotaaron raom n te aro ni kewe.” Wareka Te Otinako 20:15–16 ni kabaibati.

• Tera ae nanonaki n te kimoa?

Kabwarabwara ae kaotan aron raom n te aro ni kewe e nanonaki n ae taekinante bwai teuana ae tiaki te koaua.

Te Anene Anenea ke taekin taekan moan mwakoron “I Believe in Being Honest” (Children’sSongbook, p. 149).

I kakoauaa te riai ni kookoaua;I kakoauaa te riai n etieti,Bwa te kookoaua e riai moanakina mairouN na kookoaua, ao N na etieti.

Waaki ni Kakukurei Kabwarabwarai tabeua mwakuri nakoia ataei. Tuangiia ataei bwa a na tei ngkanae koaua te mwakuri ao n tekateka ngkana e aki koaua te mwakuri. Kabonganaitaian katooto aika inano ke karaoi tabeua i bon i roum:

• Anakin te kanre ngkana e a tia tinam n tuangko bwa ko na aki karaoia.

• Taekinan te koaua n te bwai ae ko karaoia.

• Anaakin te bwai ae tiaki am bwai.

• Kaotakin te bwai ae ko karaoia ae kaairua.

• Taekinan ae temanna e karaoa te bwai ae kaairua ngkana bon ngkoe ae kokaraoia.

• Kunean te mwane ke te bwai teuana ae ana bwai temanna ao kaokakinanakon te aomata are bon ana bwai te bwai.

Tuangia ataei bwa ana tibwauaa te bwai ae a tia n rinanona ngke a tia ni kookoaua.

• Tera aron am namakin ngke ko kookoaua?

• Tera aron am namakin ngke ko aki kookoaua?

• E aera n tabetai ko maaku ni kookoaua? (Ko na bae ni katuaeaki ke ni kana-nokaawaka temanna.)

Buokiia ataei bwa a na ataia ae ti kona n namakina ae raoiroi riki ngkana ti bwainate kookoaua, e ngae ngke n tabetai e kangaanga karaoana.

Ti Kakabwaiaaki Ngkana Ti Kookoaua

Te Karaki Kaota te tamnei 1-65, Taanga Ni Buaka Aika Uangaa. Karakina karakinaiauangaa taan buaka aika kairake n ataeinimwaane, n aron are e kuneaki nAramwa 53:16–22 ao 56:44–57, ai moarariki Aramwa 53:20–21. Kabwarabwaraae teuana bukina ae ataeinimwaane aikai a rangi n rianako ibukina ngkai abwaina te kookoaua. Wareka ni kababaiti te kabanea ni mwakoro n Aramwa53:20 (man mwaane aika a kookoaua). Kabwarabwara ae te riki n etieti e bonnanonaki ae te riki ni kookoaua. Ibukina bwa taan buaka aika kairake aikai a koo-koaua, a katanaki n tain te buaka. A kakabwaiaaki ibukin aia kookoaua, onimaki,ao ninikoriaia. Ti na bon kakabwaiaaki ngkana ti kookoaua.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 182 - ( )

157

• A kanga taanga ni buaka aika uangaa a kakabwaiaki ibukin aia kookoaua?(Tara Aramwa 56:54–56.)

Waaki ni Kakukurei Kaaki te kabaennatu iaoia ataei. Tuangiia bwa a na baka n riki bwa taan buakaaika uangaa aika kairake ao ni mwaati ni katoobibia te ruu ngkai ko ubouboabirin taina. Tuangiia bwa a na toki ni mwaati ngkana ko toki ni uboubo, ao tua-ngiia ataei n tatabemaniia bwa e na taekinna teuanne ke neienne bwa e kanga nikona ni kookoaua. Moana riki am uboubo, ao manga kaoka te waaki ni kakukureini karokoa e a tia te ataei n tatabemaniia ni ikaruoruo n anga te kaeka.

Te Kakoaua Kaota am kakoaua ae Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiriira bwa ti na kooko-aua ao bwa ti na kona n namakina te kukurei ngkana ti kookoaua.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Karakina te karaki ae inano iaon Jacob Hamblin ao natina n oin am taeka:

Jacob Hamblin bon temanna mai buakoia tenaan moan bweoniia ake a nakoUtah maiaki. E taatangiriia tenaan Indians ake a maeka ikekei ao e reirei aiataetae. E rangi ni kookoaua nakoia tenaan Indians, ao a moanna n onimaki-nna. N te bong teuana ao e kanakoia natina mwaane Jacob bwa a na kabo-anakoa te aoti ibukin kainnanoan taian rabuna. A tarataraa raoi te aoti areitenaan Indian ao a kanakoa te bwariko n rabuna. E taku natin Jacob temwaane, “E aki tau.” A manga anga riki taian rabuna nakon te bwarikotenaan Indian. Ngke e a taku natin Jacob bwa e a tau mwaitin taian rabuna,e oki rikaaki nakon mweengana, ni kamoamoa bwa e a tia ni karekei rabunaaika mwaiti ibukin te aoti. Ngke e a noria Jacob bwa mwaitira taian rabunaare e uoti natina te mwane nakon mweengaia, e bon aki kukurei. E aki boo-tau boon te aoti ma taian rabuna. E kaoka natina te mwaane Jacob ma ite-ran te rabuna bwa e na uoti n oki nakoia tenaan Indian. Ngke e oki nakoikekei te ataeinimwaane, e ngare te Indian ao e taku, “I ataia ae e na kaokiiaJacob” (tara Jacob Hamblin Jr., n aron are tuangaki Louise Lee Udall, inA Story to Tell [Salt Lake City: Deseret Book Co., 1945], 359–60).

Kabwarabwara ae tenaan Indian a ataia ae Jacob Hamblin bon te mwaaneae kokoaua ao e na bon kaoki tenaan rabuna aika tatara. A kona n onimakinaJacob tenaan Indian ibukina bwa e kookoaua n taainako. Kariaia ataei bwa ana kaota aron ke ni manga karakina te karaki.

2. Kabonganai taore aika kamwakuraki (puppets) aika a kai karaoaki, n aron aekunnikain te wae (sock) ke te taore man baekin beeba, ni kaota iai te waakiae temanna iai ana rinerine imarenan te kookoaua ao te aki kookoaua.Kabonganai katooto aika inano ke karaoi tabeua bon mairoum:

• Ko urua te bwainamwarake ao e titiraki tinam bwa antai ae karaoia.

• Ko ibuobuoki n rikoi mwaane aika a bwaro, ao ko kaririiaki bwa ko na anai.

• Ko kana uoua te bitiketi imwiin ae e tuangko tamam bwa ko na aki. E titirakitamam bwa ko kana te bitiketi.

Tuangiia ataei bwa a na ikaruoruo ni kabonganai taore ao n taekinna bwa teraae a na karaoia ni katoa te waaki n tatabeua nako.

Reirei 37

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 183 - ( )

158

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Titirakiniia ataei ngkana iai te aoti n te ruu. Tuangiia ae ngkana a bon rangi n

taratara raoi, a na bon aki kunea te aoti inanon te ruu ibukina bwa bon akeateuana. Bon tiaki te kookoaua taekinan ae iai te aoti inanon te ruu. Titirakingkana a kona n nora (atonga te bwai teuana ae a kona ni kai nooria ataei).Kabwarabwara ae bon te kookoaua taekinan ae te bwai aio e bon mena n teruu. Tuangiia ataei ae ngkana a taekina te bwai teuana ae bon te koaua ke ebon riki, ngkanne a bon kookoaua.

2. Tuangiia ataei bwa a na tabeki baia ni kauaai ngkana ko taekina te bwai aekoaua ao ni katukui baia ngkana ko taekina te bwai ae aki koaua. Karaoirongorongo aika beebete taekaia ma a ota, n aron ae “Iai te uee inanon baiu,”“I bwaina te kunnikai,” “E uraura ana kawaerake John,” ke “Ko tekateka iaonte kaintekateka.”

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 184 - ( )

I Kona Ni Karinerine

159

Reirei

38Te Kaantaninga Bwa e na buoka te ataei n tatabemaniia bwa a na kaota aia tangira ibukin Tamara

are i Karawa ao Iesu man te karinerine.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Te Otinako 3:1–10.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-19, Kristo ao Ataei (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 216; 62467);

tamnei 1-66, Moses and the Burning Bush (Ane Kete n Tamnei te Ekaretia107; 62239); tamnei 1-67, Kaain te Kiraati ae karinerine.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuangiia ataei bwa a na booti baia ao n tekateka n rau n te tai naba ae ko aneneake n taekin taekan “Reverently, Quietly” (Children’s Songbook, iteraniba p. 26) nte bwana ae beebete. Ngkana a ataa te anene ataei, a kona n anene ma ngkoe.

Karinerine, ni kainabwaabu, ni iangoa te Atua;Karinerine, ni kainabwaabu, n neboia n te anene.Karinerine, ni kainabwaabu, n tataro ngkai,Ni butimwaea te Tamnei ae Raoiroi inanora.

Ngkana ko bane, karabwaia ataei ibukin aia tekateka n rau.

Ti Kona Ni Karinerine n te Umwantabu

Kaota te tamnei 1-67, Kaain te Kiraati ae Karinerine.

• A mena iaa ataei aikai?

• Tera ae a karaoia?

• Tera n am iango ae a iangoia?

• E kanga arom ngkana ko roko n te Moanrinan?

Kabwarabwara ae ngkana ko roko n te umwantabu ti riai ni karaoi arora n te kawaiae kaokoro. Aio ae aranaki bwa te karinerine.

Tuangiia ataei bwa a na manga kaoka te taeka ae karinerine ni kabatiaa.

• Tera n am iango ae nanonaki n te riki ni karinerine?

Kabwarabwara bwa te riki ni karinerine e nanonaki ni karaoan bwaai ae kaota aratangira ao ni karinerine ibukin Tamara are i Karawa ao Iesu. Ti kona ni kaota aratangira ibukiia ni kawai aika inano (kariaia ataei bwa a na kaotii raoi tabeua ngkaiko kabwarabwarai):

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 185 - ( )

160

• Nakonako ma te rau ao taetae n aamarau.

• Tekateka n rau ao kakauongo nakon taian tataro ao reirei.

• Katei baira ngkana ti tangiria n taekina te bwai teuana.

• Booti baira.

• Kateimatoaan te umwantabu bwa e na itiaki.

Kabwarabwara bwa ngkana ti karaoi bwaai akai, Tamara are i Karawa a ataia aeti tangiriia ao ti bon kukurei ni mena n te ekaretia.

Te Anene Anene ma ataei, ke taekin taekan “I Want To Be Reverent” (Children’s Songbook,p. 28). Manga kaokia ngkana e tangiraki.

I tangiria ni karinerine,Ni kaota tangirana.N na kakauongo raoi,Bwa e moa te karinerine mairou.

• E aera ti riai ni karinerine n te Moanrinan?

Kauringiia ataei bwa ngkana ti karinerine, ti kona ni kakauongo nakoia ara tia rei-rei ao n reiakina rongorongon Tamara are i Karawa ao Iesu. Ngkana ti karinerine,ti buokiia tabemwaang bwa a na karinerine naba.

• Tera te kateitei ae ti mena inanona ngkai?

• Antai ana auti aei?

Kabwarabwara bwa te autinibootaki bon ana bwai Tamara are i Karawa ao Iesu.Bon te tabo ae ti roko bwa ti reiakina rongorongoia iai ao tera nako ae a tangiriabwa ti na karaoia.

Waaki ni Kakukurei Karaoa te takakaro ma te tabonibai ae inano ma ataei. Kabonganai mwakurin tebai ni kaota mwakoron te autinibootaki.

Te Autinibootaki

Aio oon te auti ae tamaroa;Aio te karaabe ae rietaata.Aio te winto ae karina te otaAo te mataroa ae uki nakoia aomata.E kateaki te auti aei man baai aika tatangiraBwa te auti n anene ao n tataro.Ti a boti baira, ni kabaraki atura (booti baim ao kabaraaki atumi)Ao n anga te kakarabwarabwa ibukin te auti aei n te bong aei.

• Tera bwaai tabeua ae ko riai ni karaoia inanon te autinibootaki?

• Tera bwaai tabeua ae ko riai ni karaoia inanon te autinibootaki?

Buokiia ataei bwa a na ataia ae iai taabo ao taai ibukin te biribiri ao karaoan tetakakaro inanon te autinibootaki, ma n angiin te kateitei ao n te Taabati ti riai nikarinerine. Katereterea raoi bwa irarikin te tekateka n rau n te Moanrinan ao inanonte umwantabu, ti nakonako ao n taetae ma te karaurau inanon taian kawai n rin.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 186 - ( )

161

Te Karaki Karakina karakinaia ataei n am kiraati aika roko nakon te Moanrinan. Karinaaron kukureia ngke a biri ma ni kibakiba iaon kawaia nakon te kateitei, ao aronnakonakoia ma te rau ngke a rinnako, ao tera ae a karaoia n tain bootakin te toaao te Moanrinan ao imwiina ai te kawai n rinnako. Kamaataata raoi aron aia kari-nerine ataei ngke a roko nakon te umwantabu.

Te Anene Anenea ke taekin taekan “Two Happy Feets” (Children’s Songbook, p. 270) ngkaia nakonako ataei n raauniia te ruu ma te rau ao te taratara raoi bwa a na bon akikarongoa aia kau.

Iai uoua waeu aika kukureiA uotai nako ike I tangiria.I kona ni kabongana ni waekireere ao n tie,Ao a karongoa, I ataia.Ma n ana auti Tamau are i KarawaA rangi ni karaurau ni bwakaMa ngaia are, e ngae ngke I nakonako, ko aki kona n ongoWaeu aika a uarereke.

• Tera ae ko karaoia ma waem inanon taian kawai n rinnako n te ekaretia? ina-non te umwantabu? inanon te kiraati?

• Tera ae ko karaoia ma baim?

• Tera ae ko karaoia ma bwanaam?

Ti Kona Ni Karekei Namakin ni Karinerine.

Kaota te tamnei 1-19, Kritsto ao ataei, ao kabwarabwara aron am namakin ngkeko iangoa aron Iesu Kristo ao mwaitira aron ana tangira ibukira. Kabwarabwaraae aikai bon namakin ni karinerine. Kaoia ataei bwa a na kabwarabwara aron aianamakin iaon Iesu.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-66, Mote ao te Kai ae Ura, ao karakina te karaki are e kune-aki n Te Otinako 3:1–10. Kamaataatai raoi namakin ni karinerine are e namakiniMote ngke e taetae te Uea nakoina man te kai ae ura ao ni weteia bwa e na kai-riia natina ni kaotinakoia mai Aikubita. Wareware ni kabaibati man te Baibara aokabwarabwara mwakoron te kibu 5: “Buuti am kau mai waem, bwa aontano aetabu te tabo ane ko tei iai anne.”

• E aera Mote e butii ana kau?

Kabwarabwara bwa aio bon te kawai ni karinerine. Koaua raoi bwa ataei a naataia ae ti na aki butii ara kau bwa ti na karinerine iai. Iai riki ara aanga tabeuani karaoan te karinerine.

• Ko na kanga n riki ni karinerine?

Ti Kona Ni Karinerine ni Mweengara

Tuangiia ataei bwa te autinibootaki bon tiaki tii te tabo ae ti riai ni karinerine iai.

• Tera ae ko karaoia ni mweengam ngkana temanna e tataro?

• Tera ae ko karaoia ni mweengam n tain bootakin te utu n te tairiki?

Reirei 38

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 187 - ( )

162

Kabwarabwara ae ngkana ti kakauongo ma te rau n tain taian tataro ao reirei nimweengara, ti bon karinerine naba. Aio e kaota ae ti tangira Tamara are i Karawaao Iesu.

Te Kakoaua Kabwarabwara am tangira ibukin Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo ao am kakai-tau ngkai ko kona ni kaota te tangira aei man karaoan te karinerine. Kaungaiiaataei bwa a na kaota aia tangira ibukin Tamara are i Karawa ao Iesu ma n te kari-nerine n tain te Moanrinan, n tain bootakin te toa, ao n tain te tataro n utu ao boo-takin te utu n te tairiki.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kairiia ataei bwa a na nakonako ni karinerine n taian kawai n rinnako n te autini-bootaki. Ngkana e riai, nako nakon te umwantabu. Ngkana ko okira te umwan-reirei, kamoamoaia ataei ibukin kateia ae a karinerine ao marooroakinna bwa ekanga aroia ni karinerine ni buokiia aomata tabemwaang ake inanon te kateiteini karinerine n aia kiraati.

2. Katanea waen te ataei n tatabemaniia iaon te mwakoro ni beeba ae iai taekante anene iai ae “Two Happy Feet” are koreaki iaon (tara iteraniba 00 (126).Kariaia te ataei n tatabemaniia bwa e na karana mwanekana ao ni uotia nakonmweengana.

3. Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa a na ikaruoruo ni kaota te kawai are ekona iai teuanne ke neienne ni kaota te karinerine iai inanon te kiraati, n aronae te tekateka n rau, booti baim, ke katean baim ngkana iai te bwai ae ko naatongnga. Taetae iaon ae bukin tera ti riai ni karinerine inanon ana auti Tamaraare i Karawa.

4. Buokiia ataei bwa a na atongi taeka nakon teuana ke ni kauoua ni kiibu aikainano. Karaoi kakamwakuri n aron ae taekinaki man taian taeka.

Kauki, Kaini [Baimi]

Kauki, kaini;Kauki, kaini;Uboia teutana.Kauki, kaini;Kauki, kaini;Katuki iaon botonwaem.

I Ioioa BaiuI ioia baiu.I kaminominoa baiu.I uboa baiu.I tabeki baiu,Ao I karuoiI rukumi i botoniwaem.

I karabai waeu.I kamotirawa waeu.I tekateka raoi n au kaintekateka.I kabaraaka atu.I kamatui matau.I a tauraoi n tataro.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 188 - ( )

163

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Tuangiia ataei bwa a na kamatui mataia. Tuangiia bwa a na katei baia ngkana

a ongo ae ko kabwaka te mwane ke te bwatin. Kabwaka te mwane ke te bwa-tin iaon te burooa ke te taibora. Imwiina ninira te bwatin ke te mwane inanonte kaawere ke te moti ni kunnikai ae uarereke. Tuangiia ataei bwa a kateimatoamataia ni kamatui, ao ni kakauongo raoi, ao ni katei baia ngkana a ongo bwa-kan te mwane ke te bwatin n te tai aei. Kabwaka te bwatin ke te mwane iaonte burooa ke te taibora. Buokiia ataei bwa a na ataia ae e mwaiti riki te bwaiae e na ongoraeaki ngkana ti kakauongo raoi.

Reirei 38

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 189 - ( )

Te Anene E Kakukureiai

164

Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei bwa a na ataia ae e raoiroi te anene ao e kona ni buo-kira bwa ti na namakina te kukurei ao ni kauringiira iai Tamara are i Karawa aoIesu Kristo.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia 1 Tamuera 16:19–23; Ita 6:2–12; ao Doctrineand Covenants 25:12.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara, Ana Boki Moomon, ao katooton te Doctrine and Covenants.b. Tamnei 1-61, Te Otinako mai Nauvoo (Ane Kete n Tamnei te Ekaretia 410;

62493); tamnei 1-68, E katangitang Tawita ibukin Tauro; tamnei 1-69,Jaredite Barges.

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Kaetieti nakon te tia reirei: Ko na bae n tangiria ni kaoa te tia kariiri n te anenen te Moanrinan bwa e na buokiko ma te reirei aio.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuangiia ataei bwa a na karaoa te mronron ao n anenea “If You Happy” (Children’sSongbook,p. 266) ni kabatia, ni kabonganai taeka n aron aika “uboi baim,” “kabukiwaem,” ao “karubei matam.” Karaoi kakamwakuri n aron ae taekinaki man taiantaeka.

Ngkana ko kukurei, uboi baim.Ngkana ko kukurei, uboi baim.Ngkana ko kukure,Ao ko na kaotia ni matam.Ngkana ko kukurei, uboi baim.

• Tera aron am namakin ngkana ko anenea te anene aei?

Te Anene Ae Raoiroi E Kona Ni Buokira Ni Kakukureira

Kabwarabwara bwa te anene ae rau, ma ni kakukurei, ao ae tamaroa e kona nibuokira n namakina ae raoiroi inanora. Ngkana ti nanokaawaki, ao ni un, ke nimaaku, te anene ae raoiroi e kona ni buokira bwa ti na manga kukurei.

Te Karaki Kaota tamnei 1-68, Tawita E Katangitangi ibukin Te Uea are Tauro. Karakina kara-kinan Tawita ngke e katanga te aabi ibukin te Uea are Tauro ngke e aki namakinaae raoiroi te uea, n aron are e kuneaki n 1 Tamuera 16:19–23.

• Bukin tera n am iango ana katangitang Tawita e karaoa te Uea are Tauro bwae na namakina ae raoiroi riki?

Reirei

39

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 190 - ( )

165

• Tera te bwai ni katangitang ae ko tatangiria ni kan ongora?

Karaoa kain taian katangtangi ni kakimototoi n aron ae taekinaki

Waaki ni Kakukurei Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e na baka ni katanga te bwai ni katangtang,n aron te biaano, waioriin, kitaa, burute (flute), ke te aabi, n te tai naba ae kokatanga een te anene ke te anene n taromauri teuana ae kinaaki.

Te Anene Kabwarabwara bwa te aneenene e kona ni buokira naba ni kakukureira. Anenea“Happy Song” (Children’s Songbook, p. 264), ni kabonganai kakamwakuri n aronae kabwarabwaraaki inano:

Taian take anene ni kukurei n te nei (kauki ao kaini tounibaim ao tabonibaim naron wiin te take).

Tinaia mooa a terekoo ni kabanea te bong (kaaki baim iaan angam ni karaoibainikiba).

Mannikiba inanon ngaoia (karaoa baim n tamnein te ngao) ao te ang I etan aroka(kamwaeiei baim iaon atuum n aroia aroka aika a ukaki n te ang)

Ni kabane a iri n anenean te anene ni kukurei.(© 1963 iroun D. C. Heath ao Company. Manga boretiaki man te kariaia.)

• Tera anenen te Moanrinan ae buokiko ni kakukureiko?

Te Anene Kariaia ataei bwa a na rinea aia anene ae mamaten nanoia, ao aneneia ma ngaiia.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-61, Te Otinako mai Nauvoo, ao karakina te karaki ae inano noin am taeka:

Ngke a kiitana mweengaia bwaeoniia i Nauvoo ao n nako maeao, a booti aiabwai ni kabane ake a kona ni booti inanon aia kaa ae katikaki irouia maan kete aenikaa. A na bon katukui angiin aia bwai imwiia ibukina bwa ai akea nneia.E kangaanga te mwamwananga, ao aki toki ni namakina te kua bwaeoniia ntokin te bong koraki.

N te tairiki ao a booti aia man ao aia kaa ae a katikaki irouia maan tenaan bwa-eoniia n te mronron ao ni karaoa te ai ae bubura i nuukan te mronron. Te bura-beti, ae Brigham Young, e ataia ae a na bae ni kukurei riki aomata ngkana iaite anene. E kaungaiia bwa a na anene ao ni mwaie. Bwaeoniia ake a uoti aiawaeoriin, turambeti (trumpets), ao taian turam a kabonganai ni katangitang iai.A bane ni mwaie ao n anene aomata ni kabane ni katoobibia te ai. Teuana maibuakon aia anene ae “Waaki Ngkami, Aika Kam Raoiroi.” Te anene e anganiabwaeoniia te korakora ao te ungannao. Ngkana a matu n te tairiki anne imwiinaia anene ao aia mwaie, a bon namakina te kukurei.

Te Anene Tuangiia ataei bwa a na tekateka n te mronron ao ni baka n riki bwa bwaeoniian tekateka ni katoobibia ain te kaembwa (camp). Anenea teuana anenen teMoanrinan ae mamaten nanom ma ataei.

Te Anene E Buokiira Ni Uringa Iai Tamara are I Karawa ao Iesu

Kabwarabwara bwa te anene n te Ekaretia e kauringiira iai Tamara are i Karawaao Iesu. Tuangiia ataei bwa a na kamatui mataia ao ni baka n ongo te anene aee aneneaki n te umwantabu imwaain te bootaki n toa.

• E kanga ni kona ni buokiko te anene ni karinerine n te umwantabu?

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 191 - ( )

166

Kabwarabwara bwa Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiria n ongora ara anene.E taku te Uea bwa E kukurei Tamneina n te anene ae nako man te nano ao aiaanene ake a raoiroi bon te tataro Nakoina. Kabwarabwara ae anenean anenen tetaromauri bon aekan ae te tataro nakon Tamara are i Karawa. Ti karabwa Tamaraare i Karawa ibukin taian kakabwaia ake e anganiira. Anenean anene n rongoro-ngon Tamara are i Karawa ao Iesu e kauringiira ae a tangiriira ao a tangiria nikan buokira. Kabwarabwara ae taian anene ake ti anenei n tain bootakin te toabon anene n taromauri.

• E aera ti anenei anene ao anene n taromauri n te umwantabu?

Te Karaki Kaota te tamnei 1-69, Aia Bwaati (Barges) Iaretaite, ao karakina karakinanIaretaite ngke a roko n te aba ni berita, n aron are e kuneaki n Ita 6:2–12.Kabwarabwara ae a anenei anene Iaretaite ni kamoamoa Tamara are i Karawaao Iesu n te tai naba are a rin iai inanon te bwaati, ke kaibuke.

• E aera n am iango Iaretaite a anenei anene inanon mwanangaia?

• Tera n am iango ae a namakinna Iaretaite ngke e a oreaki aia bwaati n te angma te nao?

• E kanga te anene ni buokiia ngke a maaku?

• Ko a tia n anenea te anene ngkana ko maaku? E kanga arona ni buokiko?

Te Kakoaua Tibwaua te tai are ngke e anganiko namakinan te kukurei te anene. Kauringiiaataei ae Tamara are i Karawa ao Iesu a tangiria n ongora mairouia bwa a naanenei anene aika raoiroi. Ngkana a anene, a kona n namakina te kukurei aon uringnga ae Tamara are i` Karawa ao Iesu a tangiriia.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Anenea “Fun to Do” (Children’s Songbook, p. 253).

2. Ngkana e uarereke te mwaiti n te kiraati, tuanga te ataei n tatabemaniia bwa ena rinea anenen te Moanrinan ae mamaten nanona, ao imwiina uaia n aneneianene aikai ma kaain te kiraati ae bwanin.

3. Karaoi beeba mwangko ni kamwaruuru ibukiia ataei bwa a na kabonganaibwa bwaai ni kairi n te katangitang. Kabwaroa te raiti ke te tano ae uarerekeinanon te beeba mwangko. Kabaraaka te kauoua ni mwangko ao kanimwa nte tieroteibi ma te moan mwangko bwa e aonga n akea te tano ke te raiti nibwaro. Anenea anenen te Moanrinan n te tai naba are ataei a kabonganai aiabwai ni kamwaruuru. Ko kona ni uoti bwaai riki tabeua ni kabonganai bwabwaai ni kairi ni katangitangi, n aron beero, kaai aika kabubu bwa a na kare-bwerebwei, ke kaai aika a na ororeaki ni kauntabaaki.

4. Katanga te katangitang ae tau ibukin te Moanrinan ao tuangiia ataei bwa a naanene ma ngaia ke ni kakamwakuri nako iai.

5. N oin am taeka, karakina karakinan te Burabeti Iotebwa Timiti ao tabeman rikitaan kairiiri n te Ekaretia ngke a kaawakinaki n te karabuti i Carthage. Mwaaneaika buakaka a katukuia n te karabuti e ngae ngke a tuai ni karaoa ae kaairua.E ataia te Burabeti ae maiuna e a mena inanon te kangaanga, ao e a rangi

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 192 - ( )

167

n nanokaawaki. E titirakina raoraona ae John Taylor bwa e na anene ibukina.E rangi n nanokaawaki naba John, ao e tuanga Iotebwa ae e aki namakina tekan anene, ma e kaunga nanona Iotebwa. Ngke e anenea te anene John iaonrongorongon Iesu, a bane n namakina ae raoiroi riki aomata ni kabane akeinanon te karabuti. E kauringiia te anene ae Tamara are i Karawa ao Iesu atangiriia. E anganiia te korakora ao te ungannano.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Anenei ma ataei tabeua mai buakon aia anene ataei ae mamaten nanoia.

Tuangiia ataei bwa a na uboubo ni karaurau ngkai a anene. Taetae nakoiaataei bwa e kanga aron te anene ni kakukureiia.

2. Katauraoa te rawerawe n aekan katangitang nako aika kakaokoro ibukiia ataeibwa a na kakauongo nako iai. Kakoaua raoi bwa te anene e na bon riai ibukinte Taabati.

3. Tuangiia ataei bwa Tamara are I Karawa e a tia n anganira aekaki n anene aikakakaokoro aika mwaiti. Tabeua anene a karaoaki mairouia aomata, ao tabeuaanene a karaoaki man bwain te aonaaba ake a katootobibira. Atong aranbwaai tabeua aika karikaki ake a karaoa aekan tangin te anene, n aron te ang,karau, mannikiba, manibeeru, ao te baa. Tuangiia ataei bwa a na katootongate aekan tang teuana n tatabeua nako.

Reirei 39

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 193 - ( )

E Buokai Te Bootaki nToa Ni Iangoa Aron Iesu

168

Te Kaantaninga Bwa e na kaunga te ataei n tatabemaniia bwa e na iangoa aron Iesu n tain tebootaki n toa.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Ruka 22:19–20 ao 3 Nibwaai 18:1–11. Taranaba Moan Tuua n te Euangkerio (31110), mwakoro 23.

2. N ana kariaia am beretitenti n te Moanrinan, tuanga te bitiobi bwa e na bairearokon temanna kaain aia kooram ibonga bwa e na roko nakon am kiraati ibu-kin tabeua te miniti ni moan teiraken te reirei. E na riai ni katauraoia kaain tekooram ni ibonga anne bwa e na tuangaiia ataei aron mwiokoana ni baireante toa ao ana namakin iaon te otenanti ae moan te tabu aei.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara ao Ana Boki Moomon.b. Tamnein bwaai aika riki man maiun Iesu, n aron ae tamnei 1-16, Te Bungiaki

(Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 201; 62495); tamnei 1-17, Te AtaeinimwaaneIesu inanon te Tembora (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 205; 62500); tamnei1-19, Kristo ao Ataei (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 216; 62467); tamnei1-43, Iesu E Kaurea Matan te Mataki (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 213;62145); ao bwaai riki tabeua ake ko tangiria ni kabonganai.

c. Tamnei 1-3, Iesu te Kristo (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 240; 62572);tamnei 1-8, Kabutan te Toa (62021); tamnei 1-44, Iesu Ngke E Angareirei nte Western Hemisphere (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 316; 62380); tamnei1-70, Te Toa are Te Riao (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 225; 62174).

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Kaota te tamnei 1-8, Kabutan te Toa. Tuangiia ataei ae te taromauri n te Taabatiike ti bane ni uaia ni kaitibo iai e aranaki bwa te bootaki n toa.

• E aera ti arana te bootaki aei bwa te bootaki n toa?

Kaota kaain te kooram ni ibonga nakoia ataei. Tuanga bwa e na karakina rongo-rongon taben te Nakoanibonga ae te Aaron ibukin te toa. Tuanga bwa e nakabwarabwara ana namakin iaon ana beku n te otenanti ae tabu aei. Karabwaibukin rokona ao anganna te inaomata bwa e na okira ana bootaki ni kooram keana kiraati n te Reirei n Taabati.

E Anganiira Te Toa Iesu Bwa e na Buokiira Ni Ururingnga

Kaota te tamnei 1-3, Iesu te Kristo. Kauringiia ataei bwa Iesu bon natin te Tamaraare i Karawa. Ibukina bwa e rangi n tangiriira Iesu, e roko nakon te aonaaba bwa

Reirei

40

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 194 - ( )

169

e na riki bwa ara Tia Kamaiu. E kamarurungiia aoraki, e angareirei n te euangkerio,ao e kaota te kawai ae eti ibukin te maiu. Imwiina e mate ibukira.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-70, Te Toa ae Te Riao. Karakina karakinan te Toa ae Te Riao,n aron are e kuneaki n Ruuka 22:19–20. Wareka te kabanea n taeka man tekibu 19 ni kabaibati man te Baibara: “Kam na karaoa aei bwa kanuringau.”Kabwarabwara ae Iesu e tuangiia ana Abotoro bwa a na uaia ni bootaki ni katoangainan te Taabati ao ni uringnga man tauan te toa.

Kaota te tamnei 1-44, E angareirei Iesu n te Western Hemisphere. Kabwarabwaraae ngke e kawariia I-Nibwaite Iesu, e tuangiia naba bwa a na uaia ni bootaki nikatoa ngainan te Taabati ao ni uringnga man tauan te toa (tara 3 Nibwaai 18:1–11).

• Antai ae a riai ni iangoia Abotoro ngkana a taua te toa?

• Antai ae a riai ni iangoia I-Nibwaite ngkana a taua te toa?

• Antai ae ti riai ni iangoia ngkana ti taua te toa?

• N ningai ae ti karaoa iai te toa?

Waaki ni Kakukurei Karaoi kamatenano aika inano ma ataei:

I Kukurei n Roko N te Taromauri Ngkai

I kukurei n roko n te taromauri ngkai (kooni baim ao karaoi kainikoton teumwantabu man katean tabonibaim),

I tangiria ni kakauongo (kamwangkongkoa baim irarikin taningam)Ao n tataro (booti baim ao kabaraka atum),I reiakina aron Iesu (kotea eta);I iangoa Iesu ao ana tangira (rabwatiko),

Taian Karaki Kaota tamnein maiun Iesu teuana imwiin teuana. Ngkana a kinaa te tamnei ataei,kariaia bwa a na karakina te karaki. Ngkana aki ataa te karaki, tibwauaia ni kaki-mototoa ma ngaiia. Kariaia ataei aika mwaiti bwa a na ibuobuoki ni karakinakintaian karaki.

• Tera karakinan Iesu ae ko kona ni iangoia n tain bootakin te toa?

Kariaia ataei bwa a na karakin karaki tabeua iaon Iesu ake a kona ni iangoi n tainbootakin te toa. Ngkana aki kona ni iangoa teuana, tuangiia teuana ke uoauakaraki iaon Iesu ae ko tangiria ni iangoia n tain bootakin te toa.

Ti Kona Ni Karinerine n Tain te Toa

Waaki ni Kakukurei Buokiia ataei bwa a na taekina te kibu ae inano, ni kabonganai kakamwakuri akea kabwarabwaraki:

N na boti baiu (booti baim);N na kabaraaka atu (kabaraaka atum)Ao rau, rau (wirikirikin te rain aio),Ngkai e kakabwaiaki te toa,N na uringnga Atuau.

Kabwarabwara ae ibukina bwa E anganiira te toa Iesu bwa e na buokira ni uring-nga iai, e rangi ni kakaawaki bwa ti na iangoa aron Iesu ao ni buokiia tabeman niiangoia, naba. Ti kona ni karaoa aei man te karinerine inanon tain te toa.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 195 - ( )

170

Waaki ni Kakukurei Wiirikirikiia teuana man taian rongorongo aikai nakon te ataei ao n tuanga teua-nne ke neienne bwa e na manga kaokia ni kabaibati nakoia kaain te kiraati.Reitianako ma rongorongo ake tabeua ao ataei ake tabeman.

1. Ti katauraoira ibukin te toa man anenean te anene n taromauri ae karinerineare e na kauringiira iai Iesu.

2. Ti kakauongo raoi ngkai e atongaki te tataro ni kakabwaiaa te kariki.

3. Ngke e kabutaki te kariki nakoira, ti anaa tii teuana te mwakoro.

4. Ti kakauongo raoi ngkai e atongaki te tataro ni kakabwaiaa te ran.

5. Ti karinerine n nima te ran ao ni kaoka te mwangko nakon te turee (tray).

6. Ti aki taatakakaro ma te kariki ke mwangko n toa.

Kabwarabwara ae karaoan bwaai aikai e kaotia ae ti karinerine ngkai ti taua te toa.

• Ti na kanga ni karinerine n tain te toa?

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na kakauongo nakon taian kakamwakuri ake ko kabwara-bwarai. Tuangiia bwa a na teirake ngkana ko taekina te bwai teuana ae a riai nikaraoia ke ni iangoia n tain te toa. Tuangiia bwa a na tekateka ngkana ko taekinate bwai teuana ae a aki riai ni karaoia ke ni iangoia n tain te toa. Kabonganaikatooto aika inano ke tabeua bon mai roun:

• Kakauongo raoi ngkana a atongaki taian tataro n toa.

• Uringnga ae a tangiriira Tamara are i Karawa ao Iesu.

• Iangoa taekan te nako ni bikiniki.

• Uringnga ae Iesu e kamarurungiia aoraki.

• Taetae nakon mwaanem ke tarim.

• Ioioiko.

• Iangoa aron Iesu ngke e kakabwaiaia ataei.

Te Kakoaua Kaota am kakoaua iaon mwaitin am kakaitau ni karekean te toa ni kauringiira iaiIesu Kristo ao tera are e a tia ni karaoia ibukira. Kabwarabwara ae e moamoa rikiam kakaitau ngkana a bane ni karinerine aomata ni kabane n tain te toa bwa koaonga ni kaatua ma iango iaon iangoan Iesu.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e na korea te tamnei teuanne ke neiennengke e taua te toa. Koroboki iaon te tamnei n tatabeua nako I kona ni iangoaIesu ngkai I taua te toa.

2. Uoti ture n toa nakon te kiraati aika akea kanoaia ibukin te kariki ao te ran.Kariaia ataei bwa a na taraia ao n taui turee. Tuangiia ataei bwa a na kabwara-bwara bwa tera ae riki n tain katabuan te toa n tain bootakin te toa.

3. Tuangiia ataei bwa a na kaota aron aia karaki man maiun Iesu.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 196 - ( )

171

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kabwarabwara te toa n te kawai ae rangi ni beebete. Kaota tamnein Iesu ao

tuangiia ataei ae iai te tai teuana n te Taabati ngkana ti uringa Iesu n te angaae kaokoro. Aio ngkana ti a kana te maibi ae uarereke ao n nima te ran n temwangko ae uarereke n tain bootakin te toa. Kabwarabwara ae n tain te toaao ti uringa aron mwaitin ana tangira Iesu nakoira ao ni iangoi aron bwaaiaika mwaiti are e a tia ni karaoi ni buokira iai bwa ti na kukurei.

2. Anenea ke taekin taekan “Tell Me the Stories of Jesus” (Children’s Songbook,p. 57).

3. Buokiia ataei bwa a na karaoi kakamwakurin te kamatenano ae iai kaina n tetai naba are ko taekin taekaia:

Te Karikibwai

E taku Iesu e riai taai n ota (karaoa te mronron ae bubura ietan atum ma baim),Te karau e riai ni bwaka (uoti baim nako moan rabwatam n te tai naba ae ko

karurui tabonibaim),Uee a riai ni ikawai (kamwangkoikoi baim, a na tararake nanon baim).E taku Iesu a riai n anene mannikiba (kauki ao kaini tabonibaim ao toanibaim

kanga ai aron wiin te mannikiba),Ao e bon riki, e riki (booti baim).(Johnie B. Wood, n Sing, Look, Do, Action Songs for Children, manga rinanoaki.Dorothy M. Peterson [Cincinnati: Standard Publishing Co., 1965].)

Kauringiia ataei ae Iesu e a tia n anganiira bwaai aika mwaiti bwa ti na kukurei iai.N tain te toa ti kona ni kaotia ae ti karabwarabwa man iangoakin Iesu.

Reirei 40

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 197 - ( )

A Anganiira Boki aika TabuTamara are I Karawa ao Iesu

172

Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei n ataia bwa iai inanon koroboki aika tabu aia taekaTamara are i Katawa ao Iesu Kristo ake ti kona n reiakin iaon rongorongonTamara are i Karawa ao Iesu Kristo ma kamatebwaian koroboki aika tabu.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Ruuka 22:19–20; 3 Nibwaai 18:21; Doctrineand Covenants 59:6; ao Moses 7:11. Tara naba Rerein te Euangkerio (31110),mwakoro 10.

2. Katauraoi ni karakina teuana am karaki ae mamaten nanom man korobokiaika tabu, ni kabonganai tamnei ngkana e riai.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Koroboki aika tabu n aekaia nako (Baibara, Ana Boki Moomon, Doctrine

and Covenants, and Pearl of Great Price).b. Te moti ni kunnikai ae e na rabuni koroboki aika tabu ke te mwakoro ni

beeba ae e na niiri inanona.c. Tamnei 1-3, Iesu Kristo (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 240; 62572); tamnei

1-18, Ioane te Tia Bwabetito ngke e Bwabetitoaa Iesu (Ana Kete n Tamneite Ekaretia 208; 62133); tamnei 1-44, Iesu ngke e Angareirei n te WesternHemisphere (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 316; 62380); tamnei 1-70,Te Toa ae te Riao (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 225; 62174).

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin te waaki ni kakukurei ae riai are ko tangiria nikabongana.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Imwaain te reirei, rabuni taian boki aika tabu ma te moti ni kunnikai ke nirii inanonte beeba. Katukui boki aika tabu aika a niiraki akanne iaon te taibora ke te kainte-kateka ike a kona n noori ataei. Kabwarabwara bwa ko a tia n rabuna te bwaiteuana ae rangi ni kakaawaki nakoim ao nakoia. Kariaia ataei bwa a na keetinate bwai ae ko a tia n rabunna.

Imwiin tabeua aia keeti, kariaiia ataei bwa a na namakina kanoan te kunnikai kete beeba. Ngkana e keetinna te ataei bwa ngaia bon te boki ke booki, tuangiiaataei bwa e eti anne ao kanakoa rabunan taian boki. Tuangiia ataei bwa a ara-naki booki aikai bwa taian koroboki aika tabu. Tuangiia ataei bwa a na taekinate taeka ae koroboki aika tabu tabeua te tai.

Taian Koroboki aika Tabu Bon Boki aika tabu

Kabwarabwara bwa koroboki aika tabu bon booki aika kakaokoro man booki aketabeua. Bon boki aika tabu. Kauringiia bwa te bwai teuana ae tabu e buokiira niiangoa iai Tamara are i Karawa ao Iesu. Kabwarabwara bwa koroboki aika tabu atuangiira rongorongon Tamara are i Karawa ao mwaitira aron aia tangira nakoira.

Reirei

41

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 198 - ( )

173

A tuangiira bwa tera ae a tangiria Tamara are i Karawa ao Iesu bwa ti na karaoiabwa ti aonga ni kukurei.

Kaotii ao aranii aua tenaan mwakuri aika raraoi, teuana imwiin teuana. Ngkanatabeua mai buakoia a bootaki inanon teuana te boki, kotea te itera are kanimwabaan te boki ike a rereena iai oin iango ke rairia nakon iteranibaa ake a oti iaimwakuri aika raraoi.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa ti riai n tararuai raoi koroboki aika tabu ao n rairii baaia ma tekaraurau. Tuangiia ataei n tatabemaniia bwa a na nako mataia ataein te reirei aoni kaota raoi bwa e kanga aroia n tararuai raoi koroboki aika tabu ao n rairairiibaaaia.

Kabwarabwara bwa koroboki aika tabu iai kanoana karaki aika koaua. Karaki aikaia buokiira n ataa bwa tera ae a tangiriira bwa ti na karaoia Tamara are i Karawaao Iesu. A kona ni buokira inanon maiura taian karaki inanon koroboki aika tabu.

Te Karaki Karakina teuana te karaki mai buakon am karaki aika mamaten nanom man koro-boki aika tabu, ni kabonganai tamnei ngkana e riai. Kamaataata raoi bwa a kangabwaai aika a reiakinaki inanon koroboki aika tabu ni buokiko. Kabwarabwara bwamwaitira aron tangiran te kan wareware ni karaki inanon koroboki aika tabu.

Te Anene Buokiia ataei n anenea ke n taekin taekan “Tell Me the Stories of Jesus” (Children’sSongbook, p. 57). Kauringiia ataei ae karaki inanon koroboki aika tabu ake a reiaki-nna n te Moanrinan bon karaki aika koaua.

I kan ongo karakinan Iesu tuangai,Bwaai ake e karaoi ngke e maiu.Aika riki irarikin kawai, ao i taari,Karakinan Iesu, tuangai ni bane.

Iai Kanoan Koroboki aika Tabu Aika Ana Reirei Iesu

Kabwarabwara bwa tabeua man koroboki aika tabu a bon koreaki irouia mwaaneake a kinaa Iesu ao a maiu ngke e maiu. A nora Iesu ao a ongo ana angareirei. Akorei koroboki aika tabu mwaane aikai bwa a aonga aomata ni kabane n reiakinarongorongon Iesu ao ana reirei ao a na ataia ae bon natin Tamara are i Karawa.

Kaota te tamnei 1-70, Te Toa ae Te Riao. Kariaia ataei bwa a na taekina ae aataia iaon te tamnei. Kaota te Baibara ao tuangiia ataei bwa a na manga kaokariki arana. Kauka te Baibara nakon Ruka 22. Kabwarabwara ae Iesu e reirei mante Baibara ae ti riai n taua te toa bwa kanuuringana. E anaa te berena Iesu ao ekakabwaiaa ao e anganiia ana reirei (taan ibuobuoki). E anaa te mwangko ao ekariaia bwa a na mooi. Wareka te mwakoro ni kibuna 19 ngke e Taku Iesu, “Kamna karaoa aei bwa kanuringau.” Katerea raoi bwa aikai ana taeka Iesu.

Kaota te tamnei 1-44, E reirei Iesu n te Western Hemisphere, ao kauringiia ataeibwa tera ae riki n te tamnei. Kaota Ana Boki Moomon ao tuangiia ataei bwa a nakaokioka arana. Kauka Ana Boki Moomon nakon 3 Nibwaai 18. Kabwarabwaraae Iesu e reireniia aomata bwaai aika mwaiti. Wareka mwakoron kibuna ae 21ike e kangai Iesu, “Tataro inanon ami utu.”

• Tera ae tuangiira Iesu bwa ti na karaoia ma ara utu?

Kaota te tamnei 1-3, Iesu te Kristo. Kaota te Doctrine and Covenants ao tuangiiaataei bwa a na kaokioka arana. Kauka te Doctrine and Covenants nakon mwa-koro 59. Kabwarabwara ae teuana mai buakon ana reirei Iesu bon are ti riai n

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 199 - ( )

174

tangiriia aomata ni kabane. E taku Iesu bwa ti riai n tangiriia kaain rarikira n aiaron tangirara i bon i roura (tara D&C 59:6).

• Tera ae taekinna Iesu bwa e na karaoaki?

• Antai raom?

• E kanga aron am namakin ngkana ko akoi nakoia tabemwaang ao ni kaotaam tangira ibukiia?

Te Anene Buokiia ataei n anenea ke n taekin taekan “Jesus Said Love Everyone” (Children’sSongbook, p. 61), ni kabonganai kakamwakuri aika kabwarabwaraaki inano:

E taku Iesu tangiria aomata (katangainai baim n taakin);Akoia, naba (katangainai baim n taakin),Ngkana e onrake nanom n te tangira (rukum baim iaon bwaabwaam),A na tangiriko naba. (rabwatiko),

Kaota te tamnei 1-18, Ioane te Tia Bwabetito E Bwabetitoa Iesu. Kariaia ataeibwa a na taetae iaon te tamnei. Kamaataata raoi ae Iesu e bwabetitoaki ao etangiriia aomata ni kabane bwa a na bwabetitoaki. Kaota te Pearl of Great Priceao tuangiia ataei bwa a na kaokioka arana. Kauka te Pearl of Great Price nakonMoses 7 ao taekinna bwa e kanga Iesu n reireina te mwaane ae arana Enokabwa e na nako ni bwabetitoiia aomata. Iesu e tuanga Enoka bwa e na bwabetiton aran te Tama, ao te Nati, ao te Tamnei ae Raoiroi (tara Moses 7:11).

Katei aua booki aika a kariaiakaki. Kamaataata raoi ae ana reirei Iesu a bon menainanona ni kabane.

• Tera booki aikai?

• Antai ana reirei aika a kuneaki inanon boki aika tabu aikai?

• A aera a koreaki boki aika tabu?

• E na kanga n anganiko te namakin bwa ko na ataia bwa Tamara are i Karawaao Iesu a tangiriira ao a tia n anganiira boki aika tabu?

Te Kakoaua Kabwarabwara am kakaitau ao am tangira ibukin boki aika tabu. Kaota am kako-aua ae boki aika tabu bon ana taeka Tamara are i Karawa ao Iesu ao man kama-tebwaian taian boki aika tabu ti kona n reiakin baika a tangiriira bwa ti na karaoiaTamara are i Karawa ao Iesu.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Rukumi mwakorokoro ni beeba ni kakateiterana ni karaoi aekan raoi katootontinanikun booki aika a kariaiakaki, teuana e na katauraoaki ibukin te ataei ntatabemaniia. Korei aran booki aika a kariaiakaki n taian koona. Karekea tebwangabwanga ni koonana teuana ao kabongana te kora ke te karai ni kabaeatinanikun ana boki te ataei n tatabemaniia.

I aon nanon te tinaniku n tatabeua, korea te kibu are e reireiaki n tain te reirei:

Baibara: E reireiniira Iesu taekan te toa (Ruka 22:19),Ana Boki Moomon: E reireiniira Iesu bwa ti na tataro inanon ara utu

(3 Nibwaai 18:21),

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 200 - ( )

175

Doctrine and Covenants: E reireiniira Iesu bwa ti na tangiriia kaain rarikira(D&C 59:6),

Pearl of Great Price: E reireiniira Iesu bwa ti na riai ni bwabetitoaki (Moses 7:11),

Anga taian tinaniku aika a katauraoaki nakon te ataei n tatabemaniia bwa a nauotia nakon mweengaia. Ngkai ko karaoia, manga kaoka ana reirei Iesu nimarooroakini n tain te reirei.

2. Buokiia ataei bwa a na kamatenanoi mwakoron te kawaniua n taekan te oni-maki: “Ti kakoauaa te Baibara bwa bon ana taeka te Atua” ao “ti kakoauaanaba Ana Boki Moomon bwa bon ana taeka te Atua.”

3. Karekei tamnei tabeua man karakin Ana Boki Moomon ake a na raona tebokinreirei aei ke man ana tabo n tangoboki te autinibootaki. Kaota te tamnein tatabemaniia ao marooro ni kakimototo iaon karaki ake a kabwarabwarai.Kauringiia ataei ae boki aika tabu a kanoaki ni karaki aika koaua.

4. Tuangiia ataei n te tai teuana ngke iai nanon koroboki aika tabu nakon maium.Kabwarabwara bwa e kanga ni buokiko koroboki aika tabu ao e kanga nanganiko te namakin anne.

5. Kakaei koroboki aika tabu aika kimototo ake iai inanona ana taeka Iesu, naron ake inanon te reirei. Taekin kiibu n tatabeua nako, ni moanna ma taekaaika E taku Iesu. N aron te Katooto, “E taku Iesu, ‘Mai Rimwiu.’ ” Karenako keanga te baeki ni biin ke bwaai tabeua aika a maraurau nakon te ataei ao tua-nga neienne ke teuanne bwa e na manga kaoka te kibu imwiim ao imwiina ena karenako te baeki ni biin anne ni kaokia. Reitaanako karenakoan te baekini biin anne ni karokoa e a bane te ataei n tatabemaniia n tia ni ikaruoruo.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Anenea ke taekin taekan “Tell Me the Stories of Jesus” (Children’s Songbook,

p. 57) n te tai naba ae ko tabeka te Baibara.

2. Kakimototoa ni karakina karakinaia rebera ake tengaun (tara Ruka 17:11–19),ao imwiina karaoa kakamwakurin te tabonibai ma ataei:

Tengaun mwaane aika aoraki (tabeki tabonibaim ake tengaun);E kamarurungiia Kristo n te taina.E tii taetae, ao e nako marakiia (karaoa te kabo n tabonibaim)!E aki kamiimi? Ao e aki okoro (kaaki tabonibaim teaina i rarikin atuum ao ko

taraa n aki oota)Bon ti temanna te aomata (tabeka teaina tabonibaim)Anganna te kakarabwarabwaNi kamoamoa te Atua (tabekirake baim ni kauoua nako eta)?(Anaaki mairoun Jean Shannon n te Bible Story Finger Plays and ActionRhymes [Cincinnati: Standard Publishing Co., 1964], p. 27.)

Kaotia nakoia ataei bwa e kuneaki iaa inanon te Baibara te karaki.

3. Titirakiniia ataei bwa tera karakin boki aika tabu ae mamate nanoia iai. Ngkanako kona, kaotia nakoia bwa e mena iaa inanon boki aika tabu taian karaki aikai.

Reirei 41

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 201 - ( )

Ngai Kaain Ana EkaretiaIesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki

Ni Boong Aika Kaitira

176

Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei bwa a na ataia ae teuanne ke neienne bon kaain anaEkaretia Iesu Ibukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Mareko 1:9–11; Doctrine and Covenants 115:4;ao Joseph Smith—History 1:5, 10–19. Tara naba Moan tuua n te Euangkerio(31110), mwakoro 17.

2. Korea te mwakoro ni beeba ae bubura ke te kaatibooti ae manii nakon tamneini katomatoma aika mwaiti–mwakorokoroia ngkai a mwaiti aomata n te kiraati(ataei ao te tia reirei). Korea araia kaain te kiraati n tatabemaniia iaon te mwa-koro ni katomatoma.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Taian koroboki aika tabu.b. Tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 403; 62470);

tamnei 1-8, Kabutan te Toa (62021); tamnei 1-12, Te Ataeinnaine aeKamatoaki (62020); tamnei 1-18, Ioane te Tia Bwabetito E Bwabetitoa Iesu(Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 208; 62133); tamnei 1-39, Kakabwaiaakin teMerimeri; tamnei 1-40, Kakabwaiaan te Aoraki (62342); tamnein te burabetiae maiu.

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tabeka te mwakoro ni katomatoma are e mena aram iaona. Tuangiia ataei ae tebwai anne ana bwai te katomatoma. Bwatini mwakorokoro ake tabeua ao buokiiaataei bwa a na boti taian katomatoma. Kotea te ara n tatabeua nako n te kato-matoma ao warekia nakoia ataei. Kabwarabwara ae ngkai te mwakoro ni kato-matoma n tatabeua bon ana bwai te katomatoma aei, ngaiia n tatabemaniia bonkaain te kiraati aei. Kabwarabwara ae kaainakin te bwai teuana e nanonaki n aete riki bwa mwakorona.

• Tera riki ae ko kaainna?

Kabwarabwara ae ti kaaini kurubu riki tabeua, n aron ae taian utu ke kaain rarikira.Ti kaaina naba ana Ekaretia Iesu.

Kaota te tamnei 1-39, Kakabwaiaan te Merimeri.

• Tera ae riki n te tamnei aei?

Kabwarabwara nakoia ataei ae angiia a karekei araia ao kakabwaia ngke ngaiiatenaan merimeri. Ibukin te araara ao te kakabwaia aei, a kaawakinaki araia n ana

Reirei

42

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 202 - ( )

177

rekooti te Ekaretia ao a kona ni kangai, “Ngai kaain ana Ekaretia Iesu KristoIbukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira.”

Buokiia ataei n atonga ae “Ngai kaain ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika ItiakiNi Boong Aika Kaitira” tabeua te tai.

Waaki ni Kakukurei Karaoa te kamtenano ae iai kaina ma ataei “I Belong to The Church of JesusChrist of Latter-day Saints”:

I kukurei n roko n te taromauri ngkai (kooni baim ao karaoi kainikoton teumwantabu man katean tabonibaim iaon are teuana),

I tangiria ni kakauongo (kamwangkongkoa baim irarikin taningam)Ao n tataro (booti baim ao kabaraka atum),I reiakina aron Iesu (booti baim ao kabaraka atum);I iangoa Iesu ao ana tangira (rabwatiko),

Kabwarabwara nakoia ataei ae ti roko nakon ara bootaki n Taromauri n reiakin rikiaron Iesu ao tera ae tangiria bwa ti na karaoia. Tuangiia ataei ae inanon te reireiaei a na reiakin bwaai tabeua aika kakaawaki aika mwakoron ana Ekaretia Iesu.

Iai Te Nakoanibonga N Ana Ekaretia Iesu

Kaota te tamnei 1-8, Kabutan te Toa; tamnei 1-12, Te Ataeinnaine ae Kamatoaki;ao tamnei 1-40, Kakabwaiaan te Aoraki. Kariaia ataei bwa a na taekina te bwaiae a ataia bwa tera ae riki n te tamnei n tatabeua nako. Kabwarabwara ae e kai-nnanoaki te nakoanibonga bwa e na karaoi tatabeua man bwaai aikai. Te nakoa-nibonga bon te mwaaka ae iai iroun Tamara are i Karawa ao Iesu. Tamara are iKarawa ao Iesu a anga te mwaaka aei nakoia mwaane aika raoiroi bwa a nakona ni ibuobuoki mwaane aikai ni karaoi aia mwakuri Tamara are i Karawa aoIesu iaon te aba. Koteia taan taua te nakoanibonga inanon te tamnei n tatabeuanako. Tuangiia ataei bwa a na atonga te taeka ae nakoanibonga tabeua te tai.

• Antai ae ko ataia ae e taua te nakoanibonga?

Buokiia ataei bwa a na ataia ae mwaane ake a taua te nakoanibonag a kona nikakabwaia ao n kabuta te toa, ni bwabetito, ao n anganiia aomata te kakabwaia,ao ni karaoi bwaai riki tabeua aika kakaawaki. Kaota te tamnei 1-39, Kakabwaiaante Merimeri, ao manga tuangiia ataei ae a kakabwaiaaki tenaan merimeri irouiamwaane ake a taua te nakoanibonga.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-18, Ioane te Tia Bwabetito E Bwabetitoa Iesu. Kariaia ataeibwa a na taekina te bwai are a uringnga iaon te tamnei. Kakimototoa ni mangakaoka te karaki, n aron are e kuneaki ni Mareko 1:9–11.

• Antai ae bwabetitoa Iesu? (Tara Mareko 1:9.)

• Antai mwaakana ae e kainnanoia Ioane bwa e na bwabetitoa iai Iesu?(Te nakoanibonga.)

Kabwarabwara ae te bwabetitoaki iroun temanna are e taua te nakoanibonga bonmwakoron kaainaakin ana Ekaretia Iesu ae kakaawaki. Tuangiia ataei ae ngkana ea koro waniua aia ririki, a kona ni bwabetitoaki bwa kaain ana Ekaretia Iesu.

Ana Ekaretia Iesu Iai Ana Burabeti

Te Karaki Kaota te tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti, ao karakina karakinan Iotebwa Timiti aote Moan Kaotioti, n aron are e kuneaki n Joseph Smith—History 1:5, 10–19.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 203 - ( )

178

• Antai are e roko n taetae nakon Iotebwa Timiti inanon te buakonikai? (TaraJoseph Smith—History 1:17.)

Kabwarabwara ae ibukina bwa e taetae Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo maIotebwa Timiti, ti arana Iotebwa Timiti bwa te burabeti. E tuangiira te burabetibwa tera ae a tangiria bwa ti na ataia Tamara are i Karawa ao Iesu.

• Tera te burabeti? (Te aomata ae iai weteana ae onoti bwa e na taetae ma Tamaraare i Karawa ao Iesu ao n tuangiira bwa tera ae a tangiriira bwa ti na ataia.)

Kaota tamnein te burabeti ae maiu. Tuangiia ataei rongorongona. Kabwarabwaraae n taai nako ana Ekaretia Iesu iai ana burabeti ae maiu ae na reireiniira bwatera ae a tangiriira bwa ti na ataia ao ni karaoia Tamara are i Karawa ao Iesu.

Te Anene Buokiia ataei n anenea ke n taekin taekan kooratin “Follow the Prophet”(Children’s Songbook, p. 110). Tuanga te ataei bwa e na taua tamnein te bura-beti ae maiu n te tai naba ae kam anene.

Iriira te burabeti, iriira te burabeti, iriira te burabeti; tai kitana te koaua.Iriira te burabeti, iriira te burabeti, iriira te burabeti; e ataa te kawai.

Iai Boki aika tabu N Ana Ekaretia Iesu

Tabeki boki aika tabu.

• Tera ae I tabeki?

Kariaia ataei bwa a na taekina te bwai ae a ataia iaon boki aika tabu. Kauringiiaataei ae boki aika tabu iai kanoana ana reirei Tamara are i Karawa ao Iesu. Iaikanoan boki aika tabu karaki aika koaua aika mwaiti iaon Iesu, burabeti, aoaomata tabeman. Boki aika tabu bon mwakoron ana Ekaretia Iesu ae kakaawaki.

Ngaira Kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira

• Antai ana ekaretia ae ti kaainna?

• Tera aran te ekaretia ae ti kaainna?

Wareka Doctrine and Covenants 115:4 nakoia ataei. Kabwarabwara ae te ara aeie nanonaki n ae aio ana ekaretia Iesu n te tai ae ti maiu iai ngkai. Buokiia ataeibwa a na ataia ae a mwaiti aomata rinanon te aonaaba ae a kaaina ana EkaretiaIesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira.

Ko na bae n tangiria ni kabwarabwara ae iai naba ekaretia tabeua iaon teaonaaba aei ni boong aikai ake a reiakina taekan Iesu ao n reireiniia aomatabwa a na maiuakina te maiu ae raoiroi, ma a aki karekea te nakoanibonga,te burabeti ae maiu, ke ni kabane taian boki aika tabu.

Waaki ni Kakukurei Butiia ni kabane ake a kaaina ana Ekaretia Iesu bwa a na teirake. Kauringiiaataei ae ngaiia ni kabane a riai n teirake. Tuangiia ataei bwa a na manga kaoka,“Ngai kaain Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira.”

Ni kabonganai tamnei ao boki aika tabu, kakimototoa ni manga rinanoa, ae tenakoanibonga, te burabeti ae maiu, ao boki aika tabu bon mwakoron anaEkaretia Iesu ae kakaawaki.

Te Kakoaua Kaota am kakoaua ni koauan bwaninin te euangkerio. Buokiia ataei bwa ana namakina aron kakaawakin ao tamaroan te riki ni kaaina ana Ekaretia aekoaua Iesu.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 204 - ( )

179

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Karaoa te baeti (badge) ae kaangai Ngai kaain ana Ekaretia Iesu Kristo IbukiiaAika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira ibukin te ataei n tatabemaniia bwa a na bwainnan okira mweengaia. Kariaia ataei bwa a na karana aia baeti.

2. Karaoi takakaron te tabonibai ae inano ma ataei:

Aei te Ekaretia

Aei te Ekaretia (katimoimoi baim ma tabonibai aika kabwaouaaki nako nanona),Ao aei taubukina (taakin tabonibai ae tabotabo ao katomai taboia),Kauki mataroa (kauki baim, ni kateimatoa tabonibai)Nooria aomata nako (kakamwakuri tabonibai),Kaina te mataroa ao ongora aia tataro (kaini baim ma tabonibai inanona;

tabeki baim nakon teuana taningam),Kauka te mataroa ao a bane n otinako (kaki baim, karaoi tabonibaim bwa

a na “nakonako”),

3. Karakina karakinan te ataei ae kaaina ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia AikaItiaki Ni Boong Aika Kaitira ae e nako ni kaea te taromauri. Ni kaairii ma taianwaaki ni kakukurei ae a na kaaini ataei n am kiraati, n aron ae te tekateka maaia utu n tain bootakin te toa, tauakin te toa, te tekateka ma te karinerine n teMoanrinan, te tataro, ao te anene.

Ko kona naba n tuangiia ataei bwa a na iangoi iango aikai ma n anga taian titirakin aron ae “Tera ae a riai ataei ake a kaaina te Ekaretia ni karaoia n te Taabati?”“Tera ae a karaoia ni bootakin te toa? n te Moanrinan?” “Tera ae a karaoia nimweengaia n te Taabati?” “Tera ae a karaoia n tain bootakin te utu n te tairiki?”“E kanga aroia ni kakukureia aia utu? raoraoia?” Buokiia ataei bwa a na ataia aeataeinimwaane ao ataeinnaine ake a kaaina ana Ekaretia Iesu a riai ni karaoia.

4. Tuangiia ataei bwa a na iangoi kurubu aika kakaokoro n aron ae te Utu kekaain te kiraati n te Moanrinan. Tuangiia ataei bwa a na karakina te bwai ae atatangiria ngkai a kaaini kurubu n tatabeua nako. Kaina te marooro ni kaotiabwa tera ae kam (ao ko) tangiria iai ni kaainakin ana Ekaretia Iesu KristoIbukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika Kaitira.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Imwaain te kiraati, korei tamnei aua aika beebete—te mata, te bai, te taninga,

ao te wii—iaon mwakoro ni beeba aika a kakaokoro.

Tuangiia ataei ae iai bwaai aika mwaiti ae ti kona ni karaoi n te Ekaretia. (Kateatamnein te mata.) Ti kona ni wareware ni karakin boki aika tabu. (Katea tamneinte bai.) Ti kona n takakaro n rau ma raoraora. (Katea tamnein te taninga). Ti konani kakauongo raoi nakoia ara tia rerei. (Katea tamnein te wii). Ti kona n taetae nikaraurau n te tai ae ti mena iai n te Ekaretia. Tuanga te ataei n tatabemaniia bwae na waerake ao ni kotea teuana man taian tamnei. Ngkai e koteaki te tamnei,tuangiia ataei bwa tera ae e tei ibukina.

Reirei 42

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 205 - ( )

Iai Ara Burabeti Ae Maiu

180

Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei bwa a na ataia ae ti kakabwaiaaki ngkana ti iriira te burabeti.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia 1 Tamuera 3:1–10, 19–20. Tara naba MoanTuua n te Euangkerio (31110), mwakoro 9.

2. Karinani iaon aia mwakoro ni beeba n tatabemaniia ana reirei aika mwaiti teburabeti ae maiu man te marooro n te maungatabu ke koroboki n ana maeka-tiin te Ekaretia. Katauraoi mwakoro ni beeba aika mwaiti ngkai a mwaiti ataein te kiraati. Rukumi mwakoro ni beeba ao kaaki inanon te boora ke te bwaene.Taian reirei a kona ni kairi—

• Reirei man boki aika tabu ni katoa bong.• Kaawakina tabun te bong ae te Taabati.• Tataro ni katoa bong.• Nako nakon bootakin te toa ao te Moanrinan.• Ko na kookoaua.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-4, Te Moan Kaotioti (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 403; 62470);

tamnei 1-29, Katean te Ake (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 102; 62053);tamnei 1-42, E Weteaki Te Ataenimwaane ae Tamuera iroun te Uea (Ana Keten Tamnei te Ekaretia 111; 62498); tamnei 1-66, Mote ao te Buakonikai ae Ura(Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 107; 62239); tamnein te burabetia ae maiu.

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangiri nikabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Teuana imwiin teuana, kaota tamnein Nooa (tamnei 1-29), Mote (tamnei 1-66),ao Iotebwa Timiti (tamnei 1-4). Kaoiia ataei bwa a na taekina te bwai ae a ataian rongorongon ae tera ae riki n te tamnei n tatabeua nako.

Imwiin marooroakinan bwa tera ae a ataia ataei iaon taian tamnei, kakimototoani kabwarabwara ae Iesu e tuanga Nooa bwa e na katea te ake bwa aonga anautu ni kona ni kamaiuaki man te ieka. Iesu e tuanga Mote bwa e na kainaomataiakaain Iteraera man te tautoronaki. Iesu e tuanga Iotebwa Timiti ae e kona n akikaaini ekaretia ake a tei iaon te aonaaba.

A Taetae Burabeti ma Tamara are i Karawa ao Iesu Kristo

Kabwarabwara ae Nooa, Mote, ao Iotebwa Timiti bon burabeti ni kabane. Teburabeti bon te aomata ae taetae ma Tamara are i Karawa ao Iesu. Ngkai akeaTamara are i Karawa ao Iesu iaon te aonaaba bwa a na reireiniira, iai aia bura-beti ake a na buokiia. Tamara are i Karawa ao Iesu a reireina te burabeti, ao te

Reirei

43

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 206 - ( )

181

burabeti e reireiniira bwa tera ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga ni kona ni kaka-bwaiaki ao ni kukurei.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-42, E Weteaki te Ataeinimwaane ae Tamuera iroun te Uea, aokarakina karakinan Tamuera ngke e weteaki bwa e na riki bwa te burabeti, n aronare e kuneaki n 1 Tamuera 3:1–10, 19–20. Wareka 1 Tamuera 3:10 nakoia ataei.

• Antai ae wetea aran Tamuera ngke e mena iaon te kainiwene? (Iesu. Tara1 Tamuera 3:4.)

• Antai n ana iango Tamuera ae weteia? (Tara 1 Tamuera 3:5.)

• Tera ae tuanga Tamuera Eri bwa e na karaoia? (Tara 1 Tamuera 3:9.)

• Tera ae taekinna Tamuera nakon Iesu? (Tara 1 Tamuera 3:10.)

Kabwarabwara ae Tamuera bon te ataeinimwaane ae kairake ngke e taetae Iesunakoina n te moan tai. Ngke e a ikawai rake, e reireiniia ana aomata bwa tera aea na karaoia ae a tangiria Tamara are i Karawa ao Iesu.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia teniman ataei bwa a na baka n riki bwa Tamuera, Eria, ao Iesu ao ni karaoamwakurin te karaki. Manga kaokia ma ataei tabeman tabeia, ngkana e tangiraki.

Iai Ara Burabeti Iaon Te Aonaaba Ni Boong Aikai

Kaota tamnein te burabeti ae maiu. Tuangiia ataei te bwai teuana ae ko ataiaiaon te burabeti.

Tuangiia ataei bwa a na teirake ao n taekina, “(Aran te burabeti ae maiu) bonana burabeti te Atua.”

• E aera ti kainnanoa te burabeti ae maiu? (Bwa ti aonga n ataia bwa tera aetangiriira Tamara are i Karawa ao Iesu bwa ti na karaoia.)

Kabwarabwara ae e reireiniira te burabeti man taetaena n te maungatabu. Taianmaungatabu bon bootaki aika bubura are a kaeaki irouia aomata aika bati. Tikona ni karekea ongoraara nakon te burabeti iaon te terewition, reerio, ke taianrawerawe. A koreaki naba ana taeka n ana maekatiin te Ekaretia are a kona arakaro ao tabeman riki ni wareki nakoira.

Waaki ni Kakukurei Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e na rinea te mwakoro ni beeba man teboora ke te bwaene ae ko katauraoia. Wareka te rongorongo iaon te mwakoroni beeba n tatabeua nako ao marooroakinna ni kakimototoa ma ataei. Tuangiiaataei ae rongorongo aikai bon bwaai ni kabane are e tuangiira te burabeti bwati na karaoia.

Waaki ni Kakukurei Tuanga te ataei bwa e na iangoi kawai ake a kona ni iriira iai te burabeti.Karenakoa ke anga te baeki ni biin ke te bwai ae maraurau nakon te ataei ntatabemaniia ao n atonga, “N na iriira ara burabeti man.” Tuanga te ataei n tata-bemaniia bwa e na kabanea te kibuntaeka ma te anga are e kona iai teuanneke neienne ni iriira te burabeti.

Ti Kakabwaiaaki Ngkana Ti Iriira Te Burabeti

Manga okira riki tamnein Nooa, Mote, Iotebwa Timiti, ao te burabeti ae maiu.Kabwarabwara ae ibukin ae ana utu Nooa a iriiria, a kamaiuaki man te ieka.Ibukina bwa Iteraera a iriira Mote, a kaotinakoaki mai Aikubita nakon te aba

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 207 - ( )

182

ae tamaroa riki. Ibukina bwa aomata a iriira Iotebwa Timiti, a riki bwa kaain anaEkaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki Ni Boong Aika Itiaki.

Kabwarabwara ae aomata aikai a kakabwaiaki ibukina bwa a iriira te burabeti.Ti kakabwaiaki naba ngkana ti iriira te burabeti.

Te Anene Buokiia ataei n anenea ke n taekin taekan kooratin “Follow the Prophet” (Children’sSongbook, p. 110). Tuanga te ataei bwa e na taua tamnein te burabeti ae maiu nte tai naba ae kam anene.

Iriira te burabeti, iriira te burabeti, iriira te burabeti; tai tkitana te koaua.Iriira te burabeti, iriira te burabeti, iriira te burabeti; e ataa te kawai.

Te Kakoaua Tibwaua am kakoaua iroun te burabeti ae maiu. Tuangiia ataei bwa ko ataia bwangkana ti iriira te burabeti, ti na bon kakabwaiaki ao ni kukurei.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Karekea te rawerawe n te katiete ni kakauongo ke te katiete ni mataku iroun teburabeti ae maiu ibukiia ataei, ke kaota tamneina man taian maekatiin n te Ekaretia.

2. Anenea ke n taekin taekan “Ti Karabwako, Te Atua, ibukin am Burabeti”(Anene n Taromauri ma Aia Anene Ataei, nambwa 32) ibukiia ataei.

3. Manga karakina karakinan kaotin te Tia Kamaiu nakon Beretitenti LorenzoSnow (tara reirei 26). Kabwarabwara ae Iesu e kaoti nakon Beretitenti Snow ntuanga bwa e na kanga ni kaira te Ekaretia. Iesu e tuanga Beretitenti Snowbwa tera ae e na reireiniia iai kaain te Ekaretia.

4. Iangoi tabeua aanga ike a na kona iai ataei ni iriira ana reirei te burabeti.Kabwarabwara te anga teuana n tatabeua nako nakon te kiraati, ao tuangiiaataei bwa a na karakina ke a na karaoi kakamwakuri bwa tera ae a riai ni kara-oia n te anga teuana n tatabeua nako ni iriira te burabeti. N aron te Katooto:“Ko nora te mwane teutana inanon te umwanikuuka. Ko tangiria ni kan anaia,ma ko ataia bwa ana bwai tinam. Tera ae ko na karaoia ni iriira iai ana reirei teburabeti bwa ko na kookoaua?”

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Kaota tamnein te burabeti ae maiu n tain te kiraati ae bwanin. Karaua raoi n

tuangiia ataei bwa antai ngaia. Kabwarabwara ae e tangiriia ao e tangiria nikan buokiia bwa a na okira Tamara are i Karawa ao Iesu. Manga kaoka aeiuoua ke teniua te tai n tain te kiraati.

2. Takakarona “Follow the Leader” ma ataei. Tuangiia ataei bwa a na tei n te rain.Te moan ataei n te rain e na biri, waekireere, tie, ke ni karaoi mwakuri tabeuariki nakon iteran te ruu. Te ataei are temanna e na iriira te moan ataei, ni karaoaare e karaoia teuanne ke neienne. Imwiina te moan ataei e nako kabanean terain, ao te ataei are imwiina e riki bwa te tia kariiri ae boou. Reitianako ni karo-koa e a bane n tia te ataei n tatabemaniia ni ikaruoruo n riki bwa te tia kairiiri.

Imwiin te takakaro, kabwarabwara ae te burabeti bon te tia kairiiri n te Ekaretia.Ngkana ti iriiri bwaai ake e tuangiira bwa ti na karaoia, e na bon kairiira n okiraTamara are i Karawa ao Iesu.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 208 - ( )

Ti Kona Ni IbuobuokiNi Kabane n te Ekaretia

183

Reirei

44Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei bwa a na ataia ae ni kabane kaain te uoote ke te mwaanga

a kona ni ibuobuoki n te Ekaretia.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia 1 Nibwaai 17:7–15; 18:1–4.

2. Katauraoa te kaati ae kai karaoaki ni karabwarabwa ibukin te ataei n tatabe-maniia bwa e na karanna ao n anga nakon te beretitenti n te Moanrinan ketemanna riki ae buokiia ataei n te Ekaretia. Ko na bae n tangiria ni korea tam-nein te uee iaon moan baan te mwakoro ni beeba ae rukumaki ao ni koreitaeka iaon nanona ae Ko rabwa.

3. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Ana Boki Moomon.b. Te kai n roaroa ao te ika man reirei 11. Iaon te ika n tatabeua nako kaaki

rongorongon te bitiobi ke te beretitenti n te mwaanga, n aron ae “E teka-teka mai moa n te umwantabu,” “E buokia aomata n ara uoote [ke n temwaanga],” ke “Ti kona n anga ara kabwianibwai nakoina.”

c. Te konteina (container) ni kureiaon ke ni bentira.d. Tamnei 1-8, Kabutan te Toa (62021); tamnei 1-67, Te Kiraati ae Karinerine;

tamnei 1-71, Katean te Kaibuke.

4. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangirini kabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Uota te kaintekateka nako nuukan te umwanreirei ao kataia n tabekia man teainamai buakon rangana. Kabwarabwara ae iai bwaai aika mwaiti ake ti aki kona nikaraoi ni karokoa ti uaia ni mwakuri. Kaoiia teniman ataei bwa e na anaa temannan tatabemaniia rangan te kaintekateka kaka teaina ao ni buokiko n tabeka te kain-tekateka tabeua te tientemiita man te mataroa. Kabwarabwara ae ngkana a baneni uaia ni mwakuri aomata nako, ti kona ni karaoi bwaai aika mwaiti ake ti akikona ni karaoi n tii ngaira.

Tamara are i Karawa ao Iesu A Tangiriira bwa Ti na Uaia ni Mwakuri

Te Karaki Kaota te tamnei 1-71, Karaoan te Kaibuke, ao kakimototoa ni karakina karakinanNibwaai ma ana utu ngke a kabaa te kaibuke, n aron are e kuneaki n 1 Nibwaai17:7–15 ao 18:1–4. Kamaataata raoi ae Nibwaai e kainnanoa ana ibuobuoki teUea (Iesu) ao ana utu bwa a na kabaa te kaibuke.

• E aera Nibwaai e aki kona ni kabaa te kaibuke n akea te ibuobuoki?

• E kanga ni buoka Nibwaai te Uea? (Tara 1 Nibwaai 17:8–10; 18:1.)

• E kanga ana utu Nibwaai ni ibuobuoki? (Tara 1 Nibwaai 18:1.)

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 209 - ( )

184

• Tera ae riki ngke a bane ni uaia ni mwakuri aomata ni kabane (Tara 1 Nibwaai18:4.)

Kariaia ataei bwa a na taetae iaon aia namakin ake a tia n rinanoi n aia uaia nimwakuri ma aomata tabeman.

Waaki ni Kakukurei Kabwarabwara ae ti uaia naba ni mwakuri n te Ekaretia. Te aomata n tatabemaniianako n te uoote (ke te mwaanga) e buokia tabemwaang. Baka n riki, n te taetaeke n te mwakuri, bwa temanna ae e na buokiia kaain am kiraati n te Ekaretia n tewiiki koraki, n aron te tia kaira te anene, te tia katanga te biano, te tia reirei, ke teberetitenti n te Moanrinan. Tuangiia ataei bwa a na keetinna bwa antai ae ko bakan riki bwa ngaia. Imwiin ae a keeti ataei bwa antai ngkoe, kabwarabwarai taben teaomata anne ni weteana. Manga kaokia ni kabatia taina nakon are ko tangiria.

Kaota te tamnei 1-8, Kabutan te Toa.

• Tera ae karaoia te riikan aei?

• Ko kinaa temanna ae e kabuta te toa?

Kabwarabwara ae ataeinimwaane aika kairake ake iai irouia te Nakoanibonga aete Aaron a kona ni katauraoi, ni kakabwaia, ao ni kabuta te toa. Aikai aanga akea kona ni ibuobuoki iai ataeinimwaane aika kairake n te Ekaretia.

Waaki ni Kakukurei Kabwarabwara ae iai temanna n am uoote ke n te mwaanga ae buokiia aomatanako n te Ekaretia. Tamara are i Karawa e a tia n angan te aomata aei te mwa-kuri ae kakaawaki bwa e na karaoia. Tuangiia ataei bwa a na ikaruoruo n akawaibukin rekeia iaon te ika ni beeba. Wareka te reke n tatabeua nako ni kabaibati.Reitianako ni karokoa a bane ni warekaki reeke ni kabane, ao imwiina kariaiaataei bwa a na keetinna bwa antai te aomata anne.

• Antai aran ara bitiobi (ke te beretitenti n te mwaanga)?

• Tera bwaai aika kakaawaki are e karaoi ni buokiira iai?

Marooroakini mwakuri ake a karaoaki irouia aomata tabemwaang inanon arauoote ke ara mwaanga, n aron ae taan reirei n te mweenga ao taan kakawari nreirei. Ko na bae n tangiria ni kan taetae iaon taian wewete ake a karekei kaainaia utu ataei.

Ti Kona Ni Ibuobuoki n te Ekaretia

Waaki ni Kakukurei Kamraraa kanoan te konteina ni kureiaon ke ni bentira iaon te burooa. Tuangatemanna mai buakoia ataei bwa e na rikorikoi, ao bairea ana tai teuanne ke neie-nne n noria bwa maanra ana tai. Manga kamrarai riki bwaai. Tuanga te kiraati aebwanin bwa a na ibuobuoki n rikorikoi, ao n noria bwa mwaitira te tai ae bane.Kabwarabwara ae ngkana a bane ni mwakuri aomata, ti kona ni katiaa te mwakurin aron ae raoiroi riki.

• Tera ae ko kona ni karaoia ni ibuobuoki iai n te Ekaretia?

Buokiia ataei ni iangoi aanga are a kona iai ni ibuobuoki n te Ekaretia, ni ikotakima kateimatoaan itiakin te autinibootaki, te akoi nakoia tabemwaang, buokiiaataei ake a nanokaawaki ke a maaku, ao te karinerine n tain taian taromauri.

• Ti na kanga ni buoka kateimatoaan ara umwanreirei ao ara autinibootaki bwae na itiaki?

• Ti na kanga ni buokiia aomata tabemwaang n te Ekaretia?

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 210 - ( )

185

Kaota te tamnei 1-67, Te Kiraati ae Karinerine.

• E kanga aron aia ibuobuoki ataei aikai n te Ekaretia?

• E kanga ni buokiia raora n reirei ngkana ti karinerine?

• E kanga ni buoka te tia reirei ngkana a bane aomata ni kabane ni karinerine?

• E kanga aron ara namakin ngkana a bane ni karinerine aomata ni kabane?

Waaki ni Kakukurei Kabwarabwara ae teuana te anga ae ti kona ni ibuobuoki iai n te Ekaretia bonman atongan ae “ko rabwa” nakoia aomata ake a karaoi bwaai ibukira. Tuangiiaataei bwa a na karana te kaati ni karabwarabwa are ko a tia ni katauraoia, ao nanganiia n tain te kiraati ngkana e riai.

Te Kakoaua Kabwarabwara am kakaitau ibukiia aomata ni kabane ake a ibuobuoki inanonam uoote ke n am mwaanga. Tuangiia aron am namakin ni karaoan ana mwakuriTamara are i Karawa ma n te riki bwa te tia reirei n te Moanrinan.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Ngkana e riai, nako n rianna nakon te umwantabu ao kaotia nakoia ataei bwa atekateka iaa kaain te bitioburiki (ke te beretitentii n te mwaanga) n tain bootakinte toa. Kariaia ataei bwa a na ikaruoruo n tekateka n taian kaintekateka. Imwiinakaotia nakoia ataei bwa e mena iaa ana aobiti te bitiobi (ke te beretitenti n temwaanga).

2. Karenakoa ke aanga te bwai ae maraurau n aron te booro ke te baeki ni biinnakon te ataei, ao titirakina teuanne ke neienne bwa e na arana temanna n teuoote (ke te mwaanga) are e ibuobuoki n te Ekaretia ao ni kabwarabwara bwae kanga te aomata anne ni ibuobuoki. Imwiina tuanga te ataei bwa e na kare-nakoa te bwai anne ni kaokia nakoim. Reitianako ni karokoa e a tia n reke teu-ana mai inano ana tai te ataei n tatabemaniia.

3. Ma n ana kariaia am beretitenti n te Moanrinan, kaoa kaain te bitioburiki tema-nna ke te tia kairiiri n te uoote are teuana bwa e na kawara te kiraati ao n tua-ngiia ataei bwa tera ae e na karaoia teuanne ke neienne ni ibuobuoki iai n teEkaretia.

4. Korea tamnein te ubu ae kai karaoaki iaon te beeba raurau ke n te beeba aemronron ibukin te ataei n tatabemaniia. Anganiia ataei taian kureiaon ke ben-tira, ao tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e na karina te ira ni katitebooa tekara n aron tein iran teuanne ke neienne. Tuangiia ataei ae ngkana ko taekinate bwai teuana ae koaua iaon ae a kanga ni ibuobuoki n te Ekaretia, a riai nitabeki ubuia beeba. Ngkana e kaairua te taetae, a kona ni kaaki iaon mwano-kaia. Ngkana e kaairua te taetae, a riai ni katukui iaon mwanokaia. Kabonganataian taeka n aron ae—

• I riai ni karenako te beeba iaan au kaintekateka.

• I riai ni karabwaia aomata ake a buokai n te taromauri.

• I riai ni biri iaon kawaiu nakon te kiraati.

• I riai ni karinerine n te taromauri.

Reirei 44

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 211 - ( )

186

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Takakarona “Follow the Leader” ma ataei. Tuangiia ataei bwa a na tei n te rain.

Te moan ataei n te rain e na biri, waekireere, tie, ke ni karaoi mwakuri tabeuariki nakon iteran te ruu. Te ataei are temanna e na iriira te moan ataei, ni karaoaare e karaoia teuanne ke neienne. Imwiina te moan ataei e nako kabanean terain, ao te ataei are imwiina e riki bwa te tia kariiri ae boou. Reitianako ni karo-koa e a bane n tia te ataei n tatabemaniia ni ikaruoruo n riki bwa te tia kairiiri.

Imwiin te takakaro kauringiia ataei bwa te bitiobi bon te tia kairiiri n te uoote.E tangiriira bwa ti na karaoi bwaai ake a na kairiira n okira iai Tamara are iKarawa.

2. Anenea ke taekin taekan te anene “Do As I’m Doing” (Children’s Songbook,p. 276) tara taian taeka n Reirei 36, ni kabonganai kakamwakuri n aron aekatautauaki iroun temanna mai buakoia ataei n te kiraati. Manga kaokia inanontabeua taai aika tau bwa e na ikaruoruo te ataei n tatabemaniia n rinea temwakuri.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 212 - ( )

Manga Utin Iesu Kristo (Te Itita)

187

Reirei

45Te Kaantaninga Bwa e na buokiia ataei bwa a na ataia ae Iesu Kristo e manga uti.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaiam Ruuka 23:33–24:12, 36–40, 51. Tara nabaMoan Tuua n te Euangkerio (31110), mwakoro 12.

2. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Tamnei 1-3, Iesu te Kristo (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 240; 62572);

tamnei 1-16, Bungiakin Iesu (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 201; 62495);tamnei 1-55, Kabwarabwara iaon te Maunga (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia212; 62166); tamnei 1-59, Te Tauraki iaon te Kaibangaki (Ana Kete n Tamneite Ekaretia 230; 62505); tamnei 1-72, Iesu e Tataro i Ketetemwane (Ana Keten Tamnei te Ekaretia 227; 62175); tamnei 1-73, Taunakin Iesu (Ana Kete nTamnei te Ekaretia 231; 62180); tamnei 1-74, Iesu E Kaoti Ikoakina (AnaKete n Tamnei te Ekaretia 234; 62503).

3. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangiri nikabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tabeka te tamnei 1-3, Iesu te Kristo, kareea ubuna nakon boton waem. Tuangiiaataei ae ko nang taetae iaon temanna ae e rangi ni kakaawaki. Tuangiia ataeibwa a na keetinna bwa antai te aomata aei imwiina ao ko anganiia taian rekeaika inano:

1. Te aomata aei e rangi n tangiriia aomata ni kabane.

2. E maeka iaon te aonaaba ngkoa ao e katea ana ekaretia.

3. E reireiniira bwa ti na kanga ni maiu ao ni kukurei.

4. E kakabwaiaia aomata ao e tuangiia bwa a na akoi ao n tatangira.

Ngkana a tia ataei ni keetinna (ke ko a tia n tuangiia) ae te aomata anne bon Iesu,kaota te tamnei.

E Tangiriira Iesu

Kauringiia ataei ae Iesu bon natin Tamara are i Karawa. Tamara are i Karawae kanakoa Iesu nakon te aonaaba ibukin te kaantaninga ae kakaawaki.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-16, Bungiakin Iesu. Kakimototoa ni karakina rongorongonbungiakin Iesu. Ko na bae n tangiria ni kan tuangiia ataei bwa a na buokiko nikarakina te karaki. Kauringiia ae Iesu bon te merimeri ae onoti.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 213 - ( )

188

Kaota te tamnei 1-55, Kabwarabwara iaon te Maunga. Kabwarabwaraa ae ngkee a ikawai rake Iesu, e katea ana Ekaretia ao e reireiniia aomata bwa a na kangani maiu ao n tangiriia i bon i marenaia.

Te Anene Tuangiia ataei bwa a na tei ao n anenea ke n taekin taekan “Jesus Sais LoveEveryone” (Children’s Songbook, p. 61), ni kabonganai kakamwakuri aika inano:

E taku Iesu tangiriia aomata (katangainai baim n taakin);Akoia, naba (katoua atuum nako eta ao naano),Ngkana e onrake nanom n te tangira (rukum baim iaon bwaabwaam),A na tangiriko naba (rabwatiko)

Kaota te tamnei 1-72, Iesu e tataro i Ketetemwane.

• Tera ae karaoia Iesu n te tamnei aei?

Kabwarabwara ae imwaain maten Iesu, e nako n tataro n te tabo ae aranakibwa te Onaroka i Ketetemane. E maraki ikekei Iesu ibukin ara bure ai ngaia areti kona n rairannano ao ni kabwaraaki ara bure man bwaai aika ti karaoi aikakaairua. Iesu bon tii ngaia te aomata ae iai mwaakana ni karaoa aei ibukira.E karaoia ibukina bwa e rangi n tatangiriira.

E Manga Uti Iesu

Kabwarabwara ae aomata aika mwaiti aomata ake a maiu n ana tai Iesu iaonte aonaaba ake a tangiria. Ma e ngae n anne, tabemwaang a aki tatangira Iesu.A aki kakoauaa ae bon ngaia natin Tamara are i Karawa.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-59, Te Tauraki n te Kaibangaki. Kabwarabwara n taeka aikaaki kangaanga te Tauraki n te Kaibangaki, n aron are e kabwarabwaraki n Ruka23:33–46. Kabwarabwara ae aomata ake aki tatangira Iesu a bon rangi ni katei-buaka nakoina. Tautia a boonerai bain Iesu ma waena ao ni katinea iaon te kai-bangaki. A katuka Iesu iaon te kaibangaki ni karokoa ae e mate. (Kabonganate kauring ni karakinan te karaki aei ao ni karaoa te kamatenano ae iai kaina aeinano. Tabeman ataei a rangi ni kai ota nakon te iango are aomata a kamma-raka Iesu.)

Kabwarabwara ae ngke e mate Iesu, tamneina e kitana rabwatana ao e nakokarawa. Kauringiia ataei ae ngaira n tatabemaniira iai tamneira. A aki kona nnoraki tamneira, ma a bon karaoira bwa ti na maiu.

Kaota te tamnei 1-73, Taunakin Iesu. Kabwarabwara ae aomata ake a tangiraIesu a anaa rabwatana ao n niiria raoi inanon te kunnikai. A uota rabwatan Iesunakon nneia maate (te tabo ae aekan te nono ike a taunaki iai aomata) ao nikaraua ni kawenea rabwatana ikekei (tara Ruuka 23:50–56).

Kaota te tamnei 1-74, E Kaota Ikoakina Iesu. Kabwarabwara ae tenibong imwiinmatena, E a manga uti Iesu. E a manga maiu. Ngke e mate Iesu, tamneina ekitana rabwatana. Ngke e manga uti, e manga oki tamneina nakon rabwatana.Iesu bon te moan aomata ni manga uti.

Kabwarabwara ae a mwaiti aomata aika nora Iesu imwiin manga utina (taraRuka 24). E reireiniia raoraona Iesu ao e kaota rabwatana ae manga uti nakoia(tara Ruka 24:36). E anganiia raoraona rabwatana bwa a na taua bwa a aongan ataia ae rabwatana ae manga uti iai irikona ao riina (tara Ruka 24:39–40).Imwiina reireinakiia aomata, e a manga nako riki ni maeka Iesu ma Tamara areI Karawa (tara Ruka 24:51).

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 214 - ( )

189

• E aera Iesu e tangiriia aomata bwa a na riingnga? (Tara Ruka 24:36–40.)

• E nakea imwiina Iesu ngke e kitaniia aomata? (Tara Ruka 24:51.)

Kabwarabwara ae n te bong are e manga uti iai Iesu bon te moan Itita. Ti buka-marua te Itita ni katoa ririki bwa e na buokiira ni uringa iai ae e manga uti Iesu.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na teirake ao ni karaoi kakamwakuri nakon te kibu ae inanoma ngkoe:

E manga maiu IesuTenibong imwiin matena (tabeki tennai tabonibaim),Iai mwanekan te neera i baina ao i waena (kotea nanon baim aoo nakon rauraun

waem)Ao mwiin te kainiwai irarikina (kotea rarikina),E roko Iesu n reireiniira (taakin baim)Bwa ti na maiuakina te euangkerio (taakin baim),Bwa e manga uti Iesu,Ti na bon manga uti naba (katoua atuum nako eta ao naano),

Ti Na Manga Uti

Buokiia ataei bwa a na ataia ae Iesu e oki nakon te maiu imwiin matena. E maiungkai Iesu i karawa, ao e aki manga mate. Kabwarabwara ae e karaoia Iesu bwae na riai ibukira bwa ti na manga uti n ai arona. E nanonaki n aei ae ngaira ntatabemaniira ti na manga maiu riki imwiin matera.

• Ko ataa temanna ae e a tia ni mate?

Kabwarabwara ae ngkana a mate aomata, tamneia a teimatoa ni maiu. N tebong teuana a na manga uti, are nanona bwa rabwataia ao tamneia a na mangabootaki riki n aron ae e karaoia Iesu. Ko na bae n tangiria ni kan kabwarabwaranakoia ataei ae ti aki kona ni manga uti imwiin tenibong, n aron Iesu, ma ti nabon manga uti n te bong teuana.

Tuangiia ataei bwa a na manga kaoka te taeka ae tia ni manga kautaki tabeua tetai ao tuangiia bwa tera nanona.

Katerea raoi bwa kakaawakira aron ataakin ae aomata ni kabane ake ti kinaiaao n tangiriia—ara karo, mwaanera, tarira, tibura, ao raoraora—a na manga uti.Ti na manga maiu riki imwiin matera. E karaoa aei Iesu bwa e na riai.

Te Kakoaua Kaota am kakoaua ae Iesu e tangiriira n tatabemaniira nako. Ibukin ana tangiraae korakora ibukira, e maraki ao ni mate ao e manga uti bwa ti aonga ngaira ntatabemaniira ni kona naba ni manga uti n te bong teuana.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Kakimototoa ni marooroakin tabeua waaki ma katei ake a rinanoaki n te Ititaake a rangi n ataia ataei. Kakaitau ibukin katein te Itita ni waakin te aonaababwa a kakukurei, ma buokiia ataei bwa a na katannakoi iango aikai man aenanonaki raoi n te Itita.

2. Kaota te nangoani bai ke te nangoani bai ae kaokoroi tabonibai nakoia ataei.Kabotaua rabwatara n aonaaba nakon te bai ma te nangoan bai iaona. Kaotia

Reirei 45

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 215 - ( )

190

bwa e kanga te bai (te tamnei) ni karaoa te nangoanibai (te rabwata) ni kaka-mwakuri. Buuta te nangoanibai ao kabwarabwara ae aio aekan te mate nrabwata. Te tamnei ao te rabwata a maenako, ao te rabwata e aki kona nikakamwakuri. Manga kaoka te nangoanibai nako aon baim ao kabwarabwaraae aei te manga uti. Ngkai te tamnei ao te rabwata a manga katiteuanaaki.Kauringiia ataei ae ibukina bwa Iesu Kristo e manga uti, aomata ni kabanea na manga uti naba n te bong teuana.

3. Karaoi taian katooto iaon te bwai n reirei ae tibwatibwaki ae atuunaki n “IesuBon Raoraora Ae Tangiraki,” ae kuneaki ni kabanean reirei 6, ao kariaia ataeibwa a na karani.

4. Karenakoa ke anga te baeki ni biin ke te bwai teuana ae maraurau nakon teataei ao tuanga teuanne ke neienne bwa e na kaeka nakon teuana mai bua-kon taian titiraki ake inano (ke te titiraki ae titebo) imwaain karenakoan keanganakim te baeki ni biin ni kaokaki nakoim. Reitinako ni karokoa ataei nikabane a tia ni ikaruoruo ni kaeka te titiraki.

• E aera ti bukamarua te Itita?

• Antai te moan aomata ae tia ni manga kautaki?

• Tera ae nanonaki n te tia ni manga kautaki?

• E katukaki iaa rabwatan Iesu imwiin matena?

• Imwiin manga utin Iesu, a mwaiti aomata aika a nora Iesu?

• E aera Iesu e anganiia aomata bwa a na taua rabwatana ae manga uti?

• Antai riki ae na manga uti ibukina bwa e manga uti Iesu?

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Buokiia ataei bwa a na karaoi kakamwakurin te kamatenano ae iai kaina ae

inano n te tai naba are ko taekin taekaia:

E A Uti Iesu!

Aio te tabo ae wene ia Iesu (koteia);Taraia, e a rabino nako te atibu!Baraaki; nooria (kabouako nako naano ao bubua matam ni baim),Akea ikai (tei rake)!E a uti Iesu! Kabebetei nanomi (uboi baim)!(Dana Eynon, in Bible Story Finger Plays and Action Rhymes [Cincinnati:Standard Publishing Co., 1964], iteraniba 29.)

2. Kabwarabwara ae Iesu e mate ao e manga uti n tain te Tiburing. Te tiburingbon tain te maiu ae boou. Taian aroka ao uee a moana ikawaia riki. A mwaitimaan ake a bungiaki n tain te tiburing. Kariaia te ataei n tatabemaniia bwa ena korei tamnein taian uee ke natiia taian man. Kaota te tamnei 1-3, Iesu teKristo, ao kabwarabwara ae ibukina bwa Iesu e manga uti, ti na manga maiunaba imwiin ae ti mate.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 216 - ( )

Bungiakin Iesu Kristo (Kiritimati)

191

Reirei

46Te Kaantaninga Bwa e na buoka te ataei n tatabemaniia bwa a na namakina te kakaitau ibukin

bungian Iesu Kristo.

Te Katauraoi 1. Tataro mwaaka ni kamatebwaia Mataio 2:1–12 ao Ruka 1:26–35; 2:1–20.

2. Kakaei tabeua kabwarabwaraan taekan aia bonginibung ataei aika a kai ataakin am kiraati, n aron ae a bungiaki iaa, tera karan iranatuia, ao a maeka iaa n aiamoan wiiki inanon maiuiia. Ko na kai ataa ana namakin te ataei are e tabekaki.

3. Korei mwakoron beeba ni kaananaui (te katautau nakon 20 te tientemiitaabwakina ao 4 te tientemiita rababana) ibukin tieinin te Kiritimati. Korei beebaaika ananau aika tau ibukin te ataei n tatabemaniia bwa e na karaoa te tieintabeua te raroa abwakina.

4. Korea te koroboki ni kabwarabwara te tiein ni Kiritimati (tara reirei) nakoia aiakaro ataei n tatabemaniia, bwa a aonga ni kaungaiia natiia bwa a na karaoimwakuri n akoi.

5. Bwaai n reirei aika kainnanoaki:a. Te Baibara.b. Te kamataku ae uarereke ni Bungiakin Iesu. Ko na bae n tangiria ni kan

kabongana te taore te merimeri ae niiniraki n te rabuna, ni wene inanon tebwaoki ae uarereke. Korea te itoi man te beeba ao kaaki i etan te kamatakuni bungiakin Iesu. Ngkana e aki tauraoi te kamataku ni bungiakin Iesu, kabo-ngana tamnei 1-75, Bungiakin Iesu (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 200;62116).

c. Taian kureiaon ao te kanim.d. Tamnei 1-75, Bungiakin Iesu (Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 200; 62116);

tamnei 1-76, Akea Te Ruu N Te Auti Ni Iruwa (62115); tamnei 1-77, TeKatanoata iaon Bungiakin te Kristo nakoia taan Kaawakin Tiibu (Ana Keten Tamnei te Ekaretia 202; 62117); tamnei 1-78, Te Mwaane ae Wanawana(Ana Kete n Tamnei te Ekaretia 203; 62120).

6. Karaoi katauraoi aika riai ibukin waaki ni kakukurei aika riai ake ko na tangiri nikabonganai.

Reirei ManTaian Waaki Kaoa te ataei bwa e na karaoa te tataro ni kaukuuki.

Kamwakuran te Iango

Tuanga te ataei bwa e na tei irarikim ngkana ko taekina kabwarabwaraana ae koataia ni bungiakina. Manga kaokia ibukin te ataei n tatabemaniia n te kiraati.

Ti Katekeraoa Ana Bongnibung Iesu Kristo n Tain te Kiritimati

Kabwarabwara ae ngkai aio tain te Kiritimati, ti bukamarua temanna ae ti tangiria.

• Antai ana bongnibung ae ti bukamaruia?

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 217 - ( )

192

Te Karaki Karakina karakinan kawaran Maria iroun te anera, n aron are e kuneaki n Ruka1:26–35. Kabwarabwara ae te anera e tuanga Maria ae e na riki ngaia bwa tinanNatin te Atua, ae Iesu.

• Antai aran tinan Iesu? (Tara Ruka 1:27.)

• Antai taman Iesu? (Tamara are I Karawa. Tara Ruka 1:35.)

Kabwarabwara ae Iotebwa bon tiaki taman Iesu. Bon te mwaane ae raoiroi aree rineaki bwa e na tararuaa Iesu. E kaoti te anera nakon Iotebwa inanon te miiao n tuangnga taekan te merimeri are moan te kakaawaki are e bikoukouaMaria. Te anera e tuanga Iotebwa ae Maria e riai n riki bwa buuna.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-76, Akea te Ruu n te Auti ni Iruwa, ao karakina rongorongonmwanangan Iotebwa ao maria mai Natareta nako Betereem, n aron are e kune-aki n Ruka 2:1–7. Wareka Ruka 2:7 ni kabaibati, ni kabwarabwara te taeka aree kona n aki rangi ni mataata nakoia ataei.

Waaki ni Kakukurei Tuangiia ataei bwa a na tekateka ke ni katorobubua iaon te burooa imatan tekamataku ni Bungiakin Iesu. Ko na bae n tangiria ni kan karekea te rabuna ibukiiabwa a na tekateka iaona. Kabutaa nako te tamnei 1-75, Ana Bonginibung Iesu,ao tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e na taekina rongorongon teuana te bwaiare e nooria n te tamnei.

• A aera a aki matu n te auti ni iruwa Maria ao Iotebwa? (Tara Ruka 2:7.)

• E bungiaki iaa Iesu? (N aia tabo maan.)

• Aekara tein te kainiwene are e karekea Maria ibukin te merimeri Iesu?(Tara Ruka 2:7.)

Te Anene Buokiia ataei n anenea ke n taekin taekan “Away in a Manger” (Children’sSongbook, p. 42). Karioi mwaingingin baim ao anganibaim ni kaaitarai taeka.

Ni nneia maan n amwarake, akea nnena ni matu,Te Uea Iesu te tei e wene iai;Itoin ni karawa a baraki n taraia,Te Uea Iesu te teei, e matu ni kanaia maan te uteute.

Te Karaki Kaota te tamnei 1-77, Te katanoata iaon bungiakin Kristo nakoia taan kaawakintiibu, ao taekina rongorongon aia kaakawari taan kaawakin tiibu, n aron are ekabwarabwaraki n Ruka 2:8–20.

• A aera a maaku taan kaawakin tiibu? (Tara Ruka 2:9.)

• Tera ae e tuangiia taan kaawakin tiibu te anera? (Tara Ruka 2:10–12.)

• Tera ae a karaoia taan kaawakin tiibu imwiin ae a kawara Iesu te merimeri?(Tara Ruka 2:17, 20.)

Te Karaki Kaota te tamnei 1-78, Te Mwaane ae Wanawana, ao taekina rongorongon anakaakawari te mwaane ae wanawana, n aron are e kabwarabwaraki ni Mataio2:1–12.

Te Waaki Tuangiia ataei bwa a na tei ao ni baka n toka iaon te kamero n raauniia te ruu,ni iriira te itoi are e na kairiia nakon Iesu te merimeri.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 218 - ( )

193

Imwiin te mwananga ae bati n te ruu, tuangiia ataei bwa a na ruo mai aon tekamero ao n oki nakon te kamataku ni bungiakin Iesu. Kabwarabwara ae n te taiare e kunea iai te merimeri Iesu te mwaane ae wanawana, e kunea naba te taboae raoiroi riki Iotebwa ibukin te utu bwa a na tiku iai ao aki manga mena ni nneiamaan n amwarake. Kauringiia ataei ae te mwaane ae wanawana e uoti ana bwai-ntangira koora, riibano, ma te muura. Tuanga te ataei n tatabemaniia bwa e nataekinna bwa ngkana ana bwaintangira ni katooto teuanne ke neienne te koora,te ribano, ke te mura ao ke e kaotii nakon Iesu te merimeri.

Ara Bwaintangira nakon Iesu Bon te Riki n Ai Arona

Kabwarabwara ae ni katoa te Kiritimati ngkana ti bukamarua ana bongnibungIesu, ti kona n anganna ara bwaintangira. Ti aki kona n anganna koora, ribano,ke te mura n aron are a karaoia mwaane ake a wanawana, ma ti kona n anga teaekaki ni bwaintangira teuana. Tii ara bwaintangira nakon Iesu ngkana ti kataian riki n ai arona. Ti na bon riki n ai aron Iesu ngkana ti akoi nakoia ara utu aoraoraora.

Waaki ni Kakukurei Buoka te ataei n tatabemaniia bwa e na karaoa te tiein ni Kiritimati ma tomanaaika bati. Tuangiia ataei bwa a na karani taian toma ao imwiina kanimi taian toma(tara kabwarabwaraana ni kabanean te reirei). Tuangaiia ataei bwa a na katukuiaia tiein n taabo inanon mweengaia ike a na kauringiia iai karaoan te mwakuri nakoi ibukiia tabemwaang bwa aia bwaintangira nakon Iesu. Kakaewenakoia ataeibwa a na karaoi teuana man te mwakuri n akoi ae inano ni katoa bong ni karo-koa te Kiritimati.

Buokiia ataei bwa a na iangoi mwakuri n akoi ake a kona ni karaoi. Kauringiia aengkana a karaoi mwakuri n akoi, a anga te bwaintangira ae tamaroa nakon Iesu.Angan te ataei n tatabemaniia te rongorongo ni kabwarabwara te tiein nakoiaana karo teuanne ke neienne.

Te Kakoaua Kabwarabwara ae ana bongnibung Iesu bon teuana mai buakon bwaai aikakakaawaki are e a tia n riki iaon te aonaaba. Kabwarabwara am tangira ibukin Iesuao nanom ni kan riki n ai arona, tiaki n tii tain te Kiritimati ma ni kabane te ririki.

Waaki ni Kakukureiaika Raraoi Rinei tabeua man waaki ni kakukurei aikai ni kamanenai n tain te reirei.

1. Manga karakina karakinan ana bongnibung Iesu n te tai naba ae karaoa mwa-kurian ana itera Iotebwa, Maria, te tia kaawakina te auti ni iruwa, te tia kaawakintiibu, ao mwaane ake a wanawana. Kabonganai mwakoro ni kai bwa te taore temerimeri, te bwaene ae uarereke, ao te kunnikai n raburabu, ngkana a tauraoi.Angan te ataei n tatabemaniia ana tai ni kaainna. Ko na bae n tangiria ni kanmanga kaoka te waaki, ni kariaia ataei bwa a na taui aia itera aika kakaokoro.

2. Buokiia ataei bwa a na korokoro ke ni korea te itoi ae kai katamaroaki. Kariaiaataei bwa a na karana aia katamaroa, ao ni kanimwa te kora nakon te itoi ntatabeua nako bwa e aonga te ataei ni katinea n te tabo teuana ni mweengana.

3. Marooroakini tabeua man taian katauraoi aika karaoaki mairouia titoa ao biti-neti ibukin te Kiritimati ae a tia ataei n ataia. Buokiia bwa a na ataia ae bwaain aron bwaintangira ao taian bootaki a kakukurei, ma te Kiritimati bon tiirongorongon raoi ana bongnibung Iesu Kristo ao kakaawakin kaatuan teiango irouna ao maiuna.

Reirei 46

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 219 - ( )

194

4. Marooroakin katei n te aba aika kaatuua iangoan-Kristo n tain te Kiritimatiake ko kukurei iai ao n atai. Kaoiia ataei bwa a na taetae iaon katein rimoani kaatuua iangoan-Kristo ake a kukurei iai aia utu n tain te Kiritimati.

Waaki ni KakukureiRiki ibukiia Ataeiaika Uarereke Riki 1. Tuangiia ataei bwa a na baka n riki bwa taan kaawakin tiibu ake a motirawa n

te marae. Buokiia bwa a na karaoa mwakurin te maaku are a namakinna taankaawakin tiibu ngke a nora te anera, imwiina te kakukurei are a namakinnangke a ataa te rongorongo. Buokiia bwa a na iangoia bwa angkoa a ongo aiaanene anera ao n tara te tairaiki ae tamaroa ao n noora te itoi. Uaia n nako-nako n raauniia te umwanreirei ni kakaea te merimeri. Katorobubua imatan temerimeri Iesu ni nneia maan n amwarake, ao n anenea te anene n nebonebo.

2. Buokiia ataei bwa a na karaoi kakamwakuri nakon te kibu ae inano ngkai kotaekin taekaia:

Te merimeri ni nneia maan (Kamwaeiei baim kanga ko uouoa te merimeri),Te tina ae tatangira irarikina (kawaerakei baim),E ota te itoi i karawa (kotea karawa ma te karinerine),Natin te Atua e mena ikai (uboi baim ni kukurei)!

3. Anenea ke n taekin taekan “Jesus Said Love Everyone” (Children’s Songbook,p. 61). Kauringiia ataei ae ti bukamarua ana bongnibung Iesu n tain te Kiritimati.

4. Karaoi tamnei aika korekoreaki aika kai karaoaki iaon Iesu ngke e niiniraki n tekunnikai. Rikoi uteute aika mwau, kanaia maan uteute, ke te wiita ao uotia ibu-kiia ataei bwa a na kanimmwa n te kuruu nako aon nneia maan n amwarake(te beeba ae tikuea). Kariaia ataei bwa a na kanimmwa tamnein Iesu te meri-meri ae korekoreaki iaon te kainiwene ae te uteute ke kanaia maan.

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 220 - ( )

195

Intekiti ibukin Kamatenanoaika iai Mwaieia ao Anenema Mwaieia n te Moanrinan 1

A Karaoi Boong Ni Kakukurei . . . . . . . . . . . 00 (69, 110)A Prayer Song . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (10)A Song of Thanks. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (12)A Tangiria Ni Biri Waeu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (93)A Taunaki Koraa Ni Kananoaki . . . . . . . . . . . . . 00 (104)Aei Te Ekaretia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (140)Aio Te Bwai Ae Karaoia te Merimeri . . . . . . . . . . 00 (80)Aio Tinau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (90)Ana Karikibwai te Atua . . . . . . . . . . . . . . . 00 (9, 24, 44)Anene ni Kukurei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (129)Ataei, Karina Ami Kawaerake . . . . . . . . . . . . . . 00 (106)Atam ao Ewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (43)Atuu, Angau, Bubuau, Taboniwaeu . . . . . . . . . . 00 (48)Au Katamwa Ae Uarereke . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (116)Au Namakin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (67)Au Utu (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (76)Au Utu (2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (77)

Bobukoon Aika Rebereberake . . . . . . . . . . . . . . 00 (28)Bwaai Ni Kabane Aika Oota ao A Tikiraoi . . . . . . 00 (40)Bwaeoniia Ataei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (102)

E A Uti Iesu! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (150)E Bubura Te Aonaaba . . . . . . . . 00 (24, 37, 40, 44, 117)E Kakukurei. . . . . . . . . 00 (24, 25, 54, 72, 80, 103, 108)E Manga Maiu Iesu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (149)E Nakon Te Tembora Iesu Te Teei . . . . . . . . . . . . 00 (14)E Taku Iesu Tangiria Aomata . . . 00 (111, 120, 136, 148)E Tangirai Tamau are i Karawa . . . . . . . . . . . . . . 00 (15)E Ururingaki Te Wiingare . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (114)

I Ioioa Baiu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xvi, 00 (128)I Kan Noora te Tembora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (84)I Karabwarabwa Ibukin Matau . . . . . . . . . 00 (8, 12, 61)I Kataia Ni Katootonga Iesu . . . . . . . . . . . . . . . 00 (120)I Keniken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (30)I Kukurei N Roko n te Taromauri Ngkai 00 (46, 133, 138)I Roota are Ieta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (54)I Tangiri Baiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (54, 94)I Tataro n Te Onimaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (11)Iai Bwairiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (63)Iai Rabwatau ae Tamaroa . . . . . . . . . . . . . 00 (5, 49, 59)Ibukina bwa te Bong aei Bon te Taabati . . . . . . . 00 (47)Iesu E Tangiria Ataei aika Uarereke . . . . . . . . . 00 (121)Iesu E Tangiriia Ataei Ni Kabane . . . . . . . . . . . . 00 (16)imeri ni Nneia Maan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (153)Iotebwa E Katorobubua Ibuakon Kaai . . . . . . . . . 00 (6)

Karaoa ae I Karaoia . . . . . . . . . . . 00 (50, 72, 119, 147)Kauki, Kaini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xv, 00 (127)

Maanra ae Akea Tokina? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (86)Mannikiba n te Kai ae Maiu . . . . . . . . . . . . . 00 (41, 76)Matim ni Karau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (26)Mote Te Merimeri ae Uarereke . . . . . . . . . . . . 00 (3, 80)

N Na Boti Baiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (133)N Tabetai I Abwabwaki, ao N Tabetai I Uarereke . . . . xviNgai Te Tia Ibuobuoki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (86)Ngaon te Maniberu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (41)Ngkana I Karaoa Te Bwai Ae Kaairua . . . . . . . . . 00 (96)Ngkana Ko Kukurei . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (69, 129)Ngkana Ko Rangi, Rangi N Ananau . . . . . . . . 00 (3, 17)Ni Nneia Maan n Amwarake . . . . . . . . . . . . 00 (13, 152)Niman Ika Aika Uarereke . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (33)Noa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (36, 116)

Raoraou ae Uarereke ae Tangiraki . . . . . . . . . . 00 (109)Ringi Matam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (59, 62, 65)

Tabonibai aika Uarereke . . . . . . . . . . . . . . . 00 (94, 103)Tamara Are i Karawa E Kinaai . . . . . . . . . . . . 00 (2, 17)Te Autinibootaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (126)Te Bwanaa ae Maaraara n Rau. . . . . . . . . . . . . . 00 (21)Te Ibuobuoki E Kakukureiai . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (68)Te Ikabwaun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (32)Te Karikibwai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (47, 134)Te Merimeri Ngai Ngkoa . . . . . . . . . . . . . 00 (14, 51, 73)Te Mweenga. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (102)Te On Ae Uarereke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (33)Te Utu Ae Kakukurei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (76, 80)Temanna Te Bwebwe Ae Uarereke . . . . . . . . . . . 00 (40)Tengaun Mwaane Aika Aoraki . . . . . . . . . . . . . 00 (137)Tentakareau ae Uarereke . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (41)Teuae e Uarereke Aei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (23)Ti Bane Ni Uaia Ni Maeka ma Tamara

are i Karawa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (9, 87)Ti Booti Baira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (12)Ti Booti Baira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (12)Ti Na Uaia Ni Bootaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (76)Tibu te Aine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (81)

Uboi Baim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (55)Uoman Mannikiba Aika Uarereke . . . . . . . . . . . . 00 (40)Uoman Rao Aika Uarereke. . . . . . . . . . . . . . . . 00 (100)Uoua Waeu Aika Kukurei . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (126)

Wareki taian Tabonibai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (54)Wiingare. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 00 (66)

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 221 - ( )

Anene ibukin te Neetiri mante Children’s Songbook

Ni ikotaki nakon taian anene inanon te Children’s Songbook, ko na bae n tangiria nikabonganai aia anene ataei man oin am katei. Ko na kakoauaa raoi bwa taian anenea na kaaitara ma te bwai ae kainnanoaki ae inano:A uarereke ao a kai reke.A kabonganai aekan nooti aika kororo (5 nakon 8 te too).A okioki taekaia (titebo taeka aika kabonganaki n angiin te tai) ao a kai reiakinaki.Taeka a kabwarabwarai bwaai ake a kona n nori ataei, n ongo, n taui, n aroki, ke namakini.Taeka aika aki kaaitara nakon ana reirei te euangkerio.

196

34969_859 Body.pdf 1/17/14 12:57 PM - 222 - ( )

Moanrinan1Ngai Natin te AtuaNeetiri ao te roro ae 3 te ririki

Mo

anrinan 1N

gai Natin te A

tuaN

eetiri ao te roro ae 3 te ririki

34969 8594 02349 69859 5

KIRIBATI