mar*

i mm

[ i f^Lv

c . - :

z m

W椏a?&r

W ?r*A

W & 't

K ?

m mmom

«Si-.-

« I V ■f"■'/ «

T k M:* m

I

D IS P U T A T I O P H I L O S O P H I CAD £

S U B S T A N T I AT A R S S E C V N D A .

Q JP A 214VD iv in a Favcntc Gracia,

S vb P r e s i d i o ,

ClariJJimi, DoRiJJimique Viri,D. J O H A N N I S DE R A E I , L. A, M.

Med. Do loco horifque fold is > poft merid.

I V G D V N I S A T A V O K V U t

ExOfficina A B R A H A M ! * G E E R E V L I E T ,

| C7fe l b . -

firtute ac Tietate ïrifigfrnV I R O

D. j O A N N I vandcr ELBURGH , Mcr-catori apud Gorinchemenfes Prudcntifljmó , Parentimeo Honorando;

Grayiffimo , Confultijftmo , & in reins agendis

D. A R N O L D O vandcr C O L L I C K,quondam inter D.D.Ordines H ollandi^ & W est-P r i s i m Deputato Reipublicae GorinchemenfiumConfuli Primario , Ecclefiaeque Seniori Digniflimo,Proavunculo meo Dile&iflimo mihi sternum co-lendo ,

tAmfliJJimo, Speiïatiffim, ConfiltiJfmoque V i R oD. F R A N C I S C O V E R B O O M , J. C.

& Reipublics Rótterdamenfis Praetori Digniflimo,Cognato meo omnis honoris genere mihi venerando,

VoBiffimo , 'PrfèdentiJJimoque V i r oD.JOANNI WOLPHARDO a BULDEREN

Scholse Gorinchemenfis Re&ori vigilantiflimo, foler-tiflimo quondam

TrudentiJJimo V i r o ,

; \

Hafce primitias Hilofopbicas$a

D i S P V T A T l O P HI L OS O P H I C A

S U B S T A N T I A .T A R S S E C I f N D A.

T h e s i s I*E&e quidem Subftantia in gencrc definiturEns per fe Jnbfiflens, quatenus iis verbis eaipii tribuitur ad fubuftendum fufficientia,ut nee fubjeéto in quo ncc caufa per quamfit,opus habeat.Sed per hoe folum lubftantianeq; in rerum natura exiftere,ne4» cognofcih nobis poteft. Quod enim exiftit, id certealiquid efle debet & nihili quidem null*

funt affe&iones ei vero quod non amplius nihil fed revera aliquid eft, uti ante omnia fubftantia eft , neceflario attributaaliqua feu affeétiones quibus k nihilo dificernatur, infunt. Si enimfieripoffit,u tverelubfiftensfubftantiajuxta cum nihilo nullasaffe&iones habeat, quid ipfam difcernet a nihilo ? & cum ex hoefolo quod aflfe&ionem, qualitatem , proprietatem vel attribu-tum aliquod advertimus, fubftantiam , iit fubftat dari de-bere refte concludamus, atque ex adverfo nihili proprium fitnullam habere affeftionem , rationi confentaneum e f t , ut nullam omnino fubftantiam , aliter vel efle vel cognofci pofleputemus. Quod fumma iubftantiarum genera percurrentimanifeftura evadet.

I I.Imprimis ip lèD eus, cuinotionem fubftanti* primario com-

petereoftendim us, non nuda atque omnis attributi expers fubftantia eft, fed revera in eo eft omnis proprietas ac omne at-tributum , quod imperfe&ionem non adfert independenti acperfe

juftus j mifericors atqac omnipotens eft. Et quatemis dcniqaenihil horum ab alio accipit, verum cunda ex intrinieca naturaeproprias perfedione habet neceffario , etiam independens,aeternus immutabilis, fumme fim plex, & purus adus , diciturIdem Deus.Omniaque ifta attributa ita neceffario cohaerent interfefe,atque tam intime pervadunt Dei effentiam,ut nee cogitatio-neabeadivelli,necquicquam fineiis intelligi de Deo poffit.

I I I.Sed ut faepe alibi ita hoe loco quam maxime ufus loquendi

nobis imponit , quando ea quae ad divinitatem pertinent hoep ad o adjedivis feu concretis nominibus exponimus; cum adevitandum conceptum compofitionis, variationis ac dependent ie , praeftaret uti abftradis. Quod advertens Jul. Csef. Schaligerexercit. 3 fed . 6. fic fatis fubtiliter more fuo expreffit:■Jguare neque, ens eft (loquitur de Deo.) fed cjjentia : neque bonusfed bonitas: neque fapiens fedfapientiai neque omnipotens fed omnipotente. Jjhia ita in ipfo funt ut fint ipfum: ita infunt , ut nihilamecedat, nihil fubfequaiur. Et ad cavendam diftindionem at-tributorum k divina fubftantia ,quae ipfa omnis attributio expersattributis a fe diverfis fubftet, rede notare folent philöfophiperfefubfiftereconvenire omni fubftantiae, Deum vero dici non pofïefubftare acctdentibus, fed creaturas tantum. Ubi manifeftumeftnomine accidentium intelligi ea quae fubftantiae foperveniunt,ad-eoquè variationem & compofïtionem in ipfa faciunt & de Deonegatur, quod talibus accidentibus fubftet, non quia nuda&omnis attributi expers eft illius fubftantia, verum ex adverfbquia fic reipfa unum & idem eft, cum omnibus attributis fuis, utab iis diftingui, vel feorfim concipi nulla ratione poffit.

I V .Quantum adcorporéas fubftantias, eae quidem ita fimplices

non font, ut quiequid ad eas pertinet fic re ipfa unum Sc idem f it ,fed varia ex partlbus inipfisreperitür compofitio, atque etiamdiverfis accidentibus, formis & qualitatibus fobftant, ex quibusnon varietatem tantum ac differentias, fed exiftentiam quoqueac fubftantiam corporum naturalium & nobis cognofoi in con-feffo eft.Haec accidentia autem una cum corporum particulariumformis & qualitatibus abeffe quidem poffunt a communi corporum fubftantia , quae materia d icitur; fed concludi inde non de-

bet parem effe rationem affe&ionum acattributqrum omnium.Poftquam enim feparatum eft corpore quicquid re ipfa abeflevel ratione praefcindi abillius fubftantia poteft,clare intelligi-mus, materiam remanere, qua; omnium eorum, quae fic fepararib corpore poflunt, incorruptibile fubje&umeft. Et ut tale fub-jeftum effe poflït materia, in longum latum ac profundum ex-tenfaideoqueimpenetrabilis, divifibilis acmobilis effe debet. Ethajc impenetrabilitas, divifibilitas acmobilitas non conftituuntquidem fubftantialem materise entitatem, fed earn comitanturtantum. Ut materia feu corpus ratione lute fubftantia; concipi

. idcirco polfit, non cogitando de iftis proprietaries, etfi hse* proprietates nee negari poffint de materia nee re ipfa ab illa ab-effe. Extenfio autem > propter quam iftae proprietates naturamcorporis comitantur necelfario, non tantum nullo tali modoabefle vel removeri, féd ne cogitatione quidem prtefcindi po-teft k pura.cörporum lubftantia.

V.Etenim fi incorporea, hoc eft fpiritualis non eft nuda & pura

materiae fubftantia, utieffe nequit, qualis igitur eft, quid ejuseflcntiam conftituit ac diftinguit k fubftantiis aliis, ff re vera inlongum latum ac profundum extenfum non eft ? Deinde cumomne corpus revera extenfum fit, unde quaefo hsec extenfio, fiipfa corporis fubftantia earn ex fe non babet ? certe extenfit? velintrinfece ad materialem corporis fubftantiam pertinet ejufqueeflentiamingreditur, velilliaccidit&tanquam fubjeéto per fcfubfiftenti inhsret. Scd qua rationelubftantiae inextenfie accen t extenfio, quo paifto haec ab ilia recipietur ? An tota fubftantia communicabitur & fubjicietur fingulis extenfionis partibus ,& fic tota in corporis centro, tota in ambitu , tota in fingulislocis intermediis, adeoque non amplius una in corpore uno ffedrevera multiplex erit ? quod contradiórionem involvit apertifli-mam. An potius aliens & adlcititiae extenfionis per fubftantiam , quse ex fele leu formaliter inextenla fingitur , diftributioquaedam fiet, ut ubique parti extenfionis pars tantum fubieóta;fubftantiae & tota toti refpondeat?

, . V I.Pofterius lano lènfu dici quidem poteft, fi modo fubftantiam

corporis ab ejuldem extenfione non fegregatam, verum intimcA 3 unam

utiam alteri implicltam confideremus *. hoe pafto enim neutra ahaltera ullarationedeftituivcl excludi poteft, fedubiquefe in-vicem ficcomitantur > ut fubftanti* & extenfionis tantundem fitin tali corpore, quandoquidem non du* res diverfs fed una tantum funt. At . f i nudam 6c puram ab extenfione fubftantiamfeorfim fumere, extenfionem veto tanquam diverfum quidfupcraddere labores , nunquam efficies , ut tota extenfiocumtota fubftantia , & partes cum partibus congruant; ve-rum vel tota inextenfa fubftantia in punfto , & tota acceden-tis extenfionis moles feorfim ab omni fubftantia fubfiftet> velper appertain contradi&iohem 6c contra fuppofitum, fua pur*Üli fubftanti* reddetur cflentialis extenfio, 8c fic altera lila,au* k fubftantia diftinguitur opus non erit.^ V I I .

Sit cnim extenfio quatnor pedum cubicorum fubftanti* ma-teriali nud* qusex le inextenfa fingitur addenda. Certe hoeipfo quod inextenfa fupponitut talis fubftantia, etiam ïndivi-fibilis efle , partibufque extra fe pofitis carere debet. Vndeigitur finguli fupervenientis extenfionis pedes \ utl c Peillorum partes accipient tantum prscife fubftanti* quantum ïrtcorpore quatuor pedum fubjedum iis eife debet ? fieri ne poteft ut ex eo quod partes 8c extenfionem per fe. non ha-b e t, partes exfdndantur 8c inextenfa atque impartibilis fubftantia ver* extenfioni fubjiciatur fccundum partes ?D ein -de fi partes non habet nuda 6c pura hujufmodi fubftantia,ideoque alien* extenfionis partibus congruere non poteft ,qua ratione integram 8c coh*rentem quatuor pedum extenfio*nem, qu*ex omnibus illis partibus , in quas re ipfa divifibiliseft revera conftat, recipiet ? fierine poteft ut ld quod extenfurnnullo modo eft per quatuor continuos trin® dimenfioms pe s,quos in recipienda extenfione invemmus, protendatur, atque2d oppofitos tant* magnitudes tenrunos ufque P«««ga j *intercept* extenfioni tanquam per fe fubfiftens fubjeftum fubftet ? cumque fecundum talia figmenta corporis magm nudaac pura fubftantia exfefenon magis extenfioiiem habeat^ quamcorporis valde exigui, qu*cunque tandem fubftantia aflumatu r , nullius unquam, quatuumvis exigu* .extenfionisverumfubjedum effe poteft: vel fiulla ration? fieri poffit, ut fub

ftaötia ex felnextenfa alien» eitenfionis fubje&utn fiat, fubftantia corpWum majnmorum, puta orbïs terrarum , quamvisexiguam, minimorum ex. gr. pulicis, quamvis maximam abf-que ulla fui augmentatione vel dimunitione induere vel exuereppterit extenfionem: ea fer.e ratione, qua nihil referre intelli-gimus j magnumnean parvum fit corpus ̂ quod vel ab angeloaffumitur,vel menti human» ad conftituendum hominem unitur.

V I I I.Hinc autem aperte fequuntur duo abfurda j Primum quidem,

quod natura fubftanti» corpöreshoc pado confundatur cumjncorporea feu fpirituali, qu» folafic affumere poteft alienamextenfionem, ut ipfamet interim in fe extenfa non evadat > alte-rum vero quod qualitatem & extenfionem hac ratione multi-plicari necefïe fit in corporibus. Finge enim puram, qu»incorporequatuor pedum eft, fubftantiam ante alien» extenfio-nis advéntum inextenfam efie, certe ut alienam extenfionemfubeat, atque fecundum trinam dimenfionem ab una extremi-tate ad aliam diffufa per fc fubfiftat, & fecundum partes fub-ftet extenfioni adventiti» ( uti facere debet omnis fubftantiaqu» fpiritualis non eft) non amplius in fe inextenfa manere, ve-rum fecundum propriam ac nudam fuam entitatem per fe extenfaevadere debet. Atque ita duplex ftatim dabitur extenfio, unaextrinfeca, quam k pura fubftantia divellunt, altera intrinfeca& èflentialisjfine qua prior in nuda fubftantia recipi non poffer.Et ffhancintrinfecam extenfionem iterum diftinguere veils ci fuafubftantia, huic iterum alia extenfione opus erit, ut alteri fub-ftare ac fubjici poffit. Cumque talis extenfionem multiplica-tio non modo non in infinitum, fedne femel quidem in fubftantia corporea poffibilis vel neceffaria fit , prftnaque &effentialis illa extenfio , quam etiam in puriifimje fubftanti»materialis conceptu & eflentia involvi deprehendimus folafufficiat: patet nullam nudam & diverfam ab illa extenfionefubftantiam vel iutelledu concipi, vel re ipfa in rerum natura exiftere poffe , verum rem unam & eandem efle incorpore, quod nomine fubftanti» & extcjifionis venit.

C O-

C O R O L L A R TA.I.

A n hruta fentiant , imaginentur , appetant, aliave animatnrnia exerceant ? E xercitii gratia , in utramque partem•difquirendum perm ittim us.

I I.Proprium efi infeparabile a (ubjeBo.

I I I."Nil f i t > n il in terit reUe ab antiques diSlum ejl de fu fiantia ,

I V.Accidentia realia & form a fubfiantiales nec dantur nec dart

pojfunt.

V.Lunam habere montes & vallet notum (3 eertum eft: quod

etiam maria in ea fin t tanquam probabile dtfendemtu,

V I.Terra è planetarum numero eft , ac proinde movetur : fo l

autem eo in loco fia t , ubi terra per errorem vifus vulgocollocatur,

F I N I S ,

II

ÏSMte*