malti - Merlin Publishers€¦ · 4 IL-MALTI: IS-SMIGĦ IL-KARTA TAL-GĦALLIEM IL-ĦIN: 30 minuta...

merlin

malti

Karti tal-g˙alliema u twe©ibiet

Ippubblikat g˙all-ewwel darba fl-2012 b˙ala pdf imniΩΩel minn www.merlinpublishers.com

Dan il-pdf hu ma˙sub biex jintuΩa mal-ktieb Merlin Benchmark Malti (978999091406-1)

Merlin Publishers Ltd42, Triq Mountbatten, Il-Blata l-Bajda, Maltawww.merlinpublishers.com

Copyright © Merlin Publishers LtdSiltiet copyright © l-awturi rispettivi tag˙homIs-silta fil-5 karta copyright © Trevor Ûahra, me˙uda minn “Il-Ìenn li jΩommni f’sikkti”, pubblikazzjoni Merlin PublishersIs-silta fis-7 karta copyright © Trevor Ûahra, me˙uda minn “Intervista ma’ Ûarbun”, Sag˙tar, Marzu 2010Is-silta fit-8 karta copyright © Kilin, me˙uda minn “Fuq il-G˙ajn ta’ San Bastjan”, pubblikazzjoni Klabb Kotba MaltinIs-silta fid-9 karta copyright © Mary Puli, me˙uda minn “Is-Sinjorina Anna” mill-ktieb “TuΩΩana” (ed. Ìor© Mallia u Trevor Ûahra), pubblikazzjoni Merlin Publishers

Dan il-pdf ma jistax jitqassam f’xi g˙amla jew legatura o˙ra ˙lief kif inhu ppubblikat, ming˙ajr il-permess tal-pubblikatur.

1

IL-MALTI: TAĦDIT

IL-KARTA TAL-INTERLOKUTUR

IL-ĦIN: 10 minuti KARTA 1

Taħriġ 1: It-Tħejjija (minuta, mhux assessjat) L-interlokutur jistaqsi lill-istudent dawn il-mistoqsijiet biex irabbilu ftit kunfidenza u jnaqqaslu t-tensjoni li jista’ jkollu. Iħajru wkoll jitkellem bla ma jiddejjaq. 1A Lil Student A: Bonġu, x’jismek? 1B Lil Student B: Bonġu, x’jismek? 2A Lil Student A: Minn fejn inti? 2B Lil Student B: Kemm għandek żmien? 3A Lil Student A: X’għamilt sabiħ ilbieraħ wara l-iskola? 3B Lil Student B: X’biħsiebek tagħmel illum wara li tispiċċa l-iskola? 4A Lil Student A: Kif tasal l-iskola: bil-mixi jew iwasslek xi ħadd? Min? 4B Lil Student B: X’tara int u ġej/ja l-iskola? (tfal oħra, ħwienet, djar …) 5A Lil Student A: Rajt xi programm jew film interessanti dan l-aħħar? 5B Lil Student B: Rajt xi programm jew film interessanti dan l-aħħar? 6A Lil Student A: X’kien jismu u għaliex għoġbok? 6B Lil Student B: X’kien jismu u għaliex għoġbok? 7A Lil Student A: Liema żmien tas-sena jogħġbok l-aktar? Għaliex? 7B Lil Student B: Tieħu gost l-iskola? X’jogħġbok l-aktar?

2

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru. Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar kif tqatta’ tmiem il-ġimgħa. a) Tkun tixtieq li jasal tmiem il-ġimgħa? Għaliex? b) X’tieħu gost tagħmel l-aktar is-Sibt filgħodu? ċ) X’tagħmel il-Ħadd filgħodu u waranofsinhar? d) Issib ċans li tiltaqa’ mal-ħbieb? Fejn tmorru? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar il-qari. a) Tħobb xejn taqra? Għaliex tħobb taqra? b) Xi tħobb taqra l-aktar: Kotba, magazines jew xi ħaġa oħra? ċ) B’liema lingwa tħobb taqra l-aktar? Għaliex? d) Semmi ktieb sabiħ li għoġbok l-aktar u għaliex?

3

IL-KRITERJI GÓALL-VALUTAZZJONI TAL-MALTI MITKELLEM

Il-vokabularju (4 marki)

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

Il-korrettezza grammatikali (4 marki)

It-tlissin tal-kliem u l-intonazzjoni tad-diskors (3 marki)

Ta˙ri© 3/4 (2 marki)

Dawn il-marki jing˙ataw skont kriterju partikulari li jkun marbut mat-Ta˙ri© 3 u 4

It-ta˙dit mexxej u l-interazzjoni (4 marki)

Ir-relevanza tad-diskors (3 marki)

Jinqeda biss bi kliem u fra®ijiet ba®içi fil-mod kif jesprimi ru˙u. Idur g˙al kliem jew fra®ijiet b’lingwa o˙ra li mhix il-Malti.

Ju®a firxa wiesg˙a ta’ vokabularju li jkun addattat g˙as-sitwazzjoni partikolari tat-ta˙dit.

Jaf ikompli ma’ min qieg˙ed ikellmu, imma jkun je˙tie© g˙ajnuna kontinwa.

Jaf ikompli ma’ min qieg˙ed ikellmu, bla skossi u ming˙ajr tbatija ®ejda.

Jinqeda b’kostruzzjonijiet morfolo©içi u sintattiçi korretti.

It-twe©ibiet mhumiex relevanti minkejja l-g˙ajnuna li jing˙ata.

Jifhem il-mistoqsijiet u/jew l-istruzzjonijiet u jwie©eb b’mod relevanti.

Il-kliem huwa mlissen b’mod ®baljat u b’influwenza ta’ lingwa barranija fl-intonazzjoni.

Il-kliem huwa mlissen b’mod tajjeb u b’intonazzjoni korretta.

Jie˙u ®balji morfolo©içi u sintattiçi

4

IL-MALTI: IS-SMIGĦ

IL-KARTA TAL-GĦALLIEM

IL-ĦIN: 30 minuta KARTA 1

Merħba tfal!

Matul is-sessjoni tas-smigħ se tisma’ żewġ siltiet.

Jekk trid, tista’ tibda taħdem l-eżerċizzji fil-ktieb li għandek quddiemek waqt li qed tisma’

l-qari tas-siltiet.

Kull silta, flimkien mal-eżerċizzji, se naqrahomlok darbtejn.

Issa nitolbok tiftaħ il-ktieb li għandek quddiemek u ssib paġna 3.

---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------

Għandek ftit ħin biex tara u taqra Taħriġ A u Taħriġ B tal-ewwel silta.

---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------

Issa se naqralek l-ewwel silta. Waqt il-qari tista’ tibda taħdem l-eżerċizzji.

---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------

Il-Qari tal-Ewwel Silta:

Fil-jiem li ġejjin għandu jitressaq quddiem il-Kunsill Lokali ta’ Ħal Siġra rapport magħmul

minn żewġ periti. Dan jgħin il-Kunsill ta’ Ħal Siġra jiddeċiedi jekk iħallix jew jaqlax

tmintax-il siġra li hemm fi Triq il-Palazz li se tkun irranġata b’bankini ġodda u mogħtija

t-tarmak.

Il-Kunsill qabbad perit biex imexxi x-xogħol f’din it-triq. Huwa ressaq il-pjanti tiegħu u

ried jaqla’ s-siġar biex minflok ikun hemm bankini wiesgħa li jintużaw ukoll minn nies

b’siġġu tar-roti u ommijiet bil-pushchairs.

In-nies tat-triq ma qablux mal-pjanti tal-perit u marru jipprotestaw mal-Kunsill. Is-Sur Leli

Muscat, f’isem ir-residenti, tkellem magħna u spjega li dawn is-siġar huma tal-bżar, ta’ Ġuda

u taċ-Ċipress. Qal li spiss jara l-isturnell jieqaf jistrieħ fis-siġar tal-bżar. Dawn minbarra

l-għasafar tal-bejt u pitirrossi li jgħixu fihom.

Hu semma wkoll li s-siġar ta’ Ġuda jiftħu fjuri roża u jiġbdu kwantità kbira ta’ friefet il-

lejl żgħar. Dawn l-ispeċi saru rari f’Malta u għalhekk tkun ħasra kbira jekk inkomplu

neqirdulhom is-siġar li jgħixu fihom.

5

Meta sema’ lir-residenti, il-Kunsill Lokali ddeċieda li għalissa jwaqqaf ix-xogħol. Qabbad

żewġ periti oħra jisimgħu l-opinjoni ta’ kulħadd u jagħmlu rapport bil-fehmiet tagħhom.

Imbagħad ikun f’idejn il-Kunsill li jiddeċiedi x-xorti ta’ dawn it-tmintax-il siġra ta’ Triq il-

Palazz f’Ħal Siġra.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa se naqralek Taħriġ A.

Imla l-vojt bil-kelma t-tajba. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

L-aħbar li smajt hija fuq il-Kunsill Lokali ta’ Ħal Siġra.

Issa ngħaddu għall-kumplament tas-sentenzi u tista’ taħdimhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Dan il-Kunsill qiegħed jistenna _____________ minn żewġ periti.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Fuq dak li jgħidu l-periti, il-Kunsill Lokali jrid jieħu deċiżjoni importanti fuq is-siġar li

hemm fi Triq il-_________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

It-triq se jkollha l-________________ ġodda u tingħata wkoll it-____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa se naqralek Taħriġ B.

Qabbel Kolonna A ma’ Kolonna B billi tikteb in-numru t-tajjeb. L-ewwel waħda hija lesta.

F’Kolonna A, f’numru wieħed, naqraw:

Il-perit ried jaqla’ s-siġar biex …

F’Kolonna B din is-sentenza tkompli …

iwessa’ l-bankini.

Għalhekk ktibt numru wieħed fil-kaxxa ta’ ħdejha.

Mela s-sentenza sħiħa tiġi:

Il-perit ried jaqla’ s-siġar biex iwessa’ l-bankini.

6

Issa se naqralek Kolonna A u wara naqra Kolonna B. Waqt li qed naqra’ tista’ tibda tqabbel

iż-żewġ partijiet tas-sentenzi.

Kolonna A:

Numru tnejn: Ir-residenti tat-triq ma qablux miegħu …

Numru tlieta: Skont in-nies, is-siġar ta’ Ġuda huma meħtieġa biex …

Numru erbgħa: Leli Muscat, wieħed mir-residenti, iħobb josserva l-għasafar …

Numru ħamsa: Il-kunsill sema’ lin-nies u waqqaf ix-xogħol u qabbad żewġ periti

oħra …

Issa se naqralek Kolonna B:

… ma jkomplux jinqerdu speċi rari ta’ friefet il-lejl.

… li jistkennu fis-siġar tat-triq.

… biex jagħmlu rapport wara li jisimgħu l-fehma ta’ kulħadd.

… u marru jipprotestaw mal-Kunsill Lokali.

---------- Waqfa ta’ 10 sekond għal min għadu qed jikteb ----------

Issa se naqralek is-silta kollha għat-tieni darba. Waqt li qed tisma’ tista’ tkompli taħdem u

tispiċċa l-eżerċizzji.


Fil-jiem li ġejjin għandu jitressaq quddiem il-Kunsill Lokali ta’ Ħal Siġra rapport magħmul

minn żewġ periti. Dan jgħin il-Kunsill ta’ Ħal Siġra jiddeċiedi jekk iħallix jew jaqlax

tmintax-il siġra li hemm fi Triq il-Palazz li se tkun irranġata b’bankini ġodda u mogħtija

t-tarmak.

Il-Kunsill qabbad perit biex imexxi x-xogħol f’din it-triq. Huwa ressaq il-pjanti tiegħu u

ried jaqla’ s-siġar biex minflok ikun hemm bankini wiesgħa li jintużaw ukoll minn nies

b’siġġu tar-roti u ommijiet bil-pushchairs.

In-nies tat-triq ma qablux mal-pjanti tal-perit u marru jipprotestaw mal-Kunsill. Is-Sur Leli

Muscat, f’isem ir-residenti, tkellem magħna u spjega li dawn is-siġar huma tal-bżar, ta’ Ġuda

7

u taċ-Ċipress. Qal li spiss jara l-isturnell jieqaf jistrieħ fis-siġar tal-bżar. Dawn minbarra

l-għasafar tal-bejt u pitirrossi li jgħixu fihom.

Hu semma wkoll li s-siġar ta’ Ġuda jiftħu fjuri roża u jiġbdu kwantità kbira ta’ friefet il-

lejl żgħar. Dawn l-ispeċi saru rari f’Malta u għalhekk tkun ħasra kbira jekk inkomplu

neqirdulhom is-siġar li jgħixu fihom.

Meta sema’ lir-residenti, il-Kunsill Lokali ddeċieda li għalissa jwaqqaf ix-xogħol. Qabbad

żewġ periti oħra jisimgħu l-opinjoni ta’ kulħadd u jagħmlu rapport bil-fehmiet tagħhom.

Imbagħad ikun f’idejn il-Kunsill li jiddeċiedi x-xorti ta’ dawn it-tmintax-il siġra ta’ Triq il-

Palazz f’Ħal Siġra.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Se naqralek Taħriġ A għat-tieni u għall-aħħar darba.

Imla l-vojt bil-kelma t-tajba. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

L-aħbar li smajt hija fuq il-Kunsill Lokali ta’ Ħal Siġra.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Dan il-Kunsill qiegħed jistenna _____________ minn żewġ periti.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Fuq dak li jgħidu l-periti, il-Kunsill Lokali jrid jieħu deċiżjoni importanti fuq is-siġar li

hemm fi Triq il-_________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

It-triq se jkollha l-________________ ġodda u tingħata wkoll it-____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa se naqralek Taħriġ B għat-tieni u għall-aħħar darba.

Qabbel Kolonna A ma’ Kolonna B billi tikteb in-numru t-tajjeb. L-ewwel waħda hija lesta.


Il-perit ried jaqla’ s-siġar biex …


8

iwessa’ l-bankini.



Il-perit ried jaqla’ s-siġar biex iwessa’ l-bankini.



Kolonna A:

Numru tnejn: Ir-residenti tat-triq ma qablux miegħu …

Numru tlieta: Skont in-nies, is-siġar ta’ Ġuda huma meħtieġa biex …

Numru erbgħa: Leli Muscat, wieħed mir-residenti, iħobb josserva l-għasafar …

Numru ħamsa: Il-kunsill sema’ lin-nies u waqqaf ix-xogħol u qabbad żewġ periti

oħra …


… ma jkomplux jinqerdu speċi rari ta’ friefet il-lejl.

… li jistkennu fis-siġar tat-triq.

… biex jagħmlu rapport wara li jisimgħu l-fehma ta’ kulħadd.

… u marru jipprotestaw mal-Kunsill Lokali.

---------- Waqfa ta’ 10 sekond għal min għadu qed jikteb ----------

Issa għandek minuta biex tiċċekkja Taħriġ A u Taħriġ B.

---------- Dan huwa t-tmiem tal-ewwel silta ----------

Issa ngħaddu għat-tieni silta.

Nitolbok issib paġna 4.

-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------

Għandek ftit ħin biex tara u taqra Taħriġ A u Taħriġ B tat-tieni silta.

-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------

Issa se naqralek it-tieni silta. Waqt il-qari tista’ tibda taħdem l-eżerċizzji.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

9

Il-Qari tat-Tieni Silta:

Mixħut fuq is-sufan, bdejt inqalleb l-istazzjonijiet tat-televixin. Milli jidher l-aħbarijiet kollha

fuq il-gwerra u kull fejn tqalleb ħlief ġlied, sparar, nies jiġru u jgħajtu ma tarax. Ma ridtx

narahom u għalaqt għajnejja u bla ma ridt f’moħħi bdew ġejjin it-tifkiriet ta’ dakinhar li bdiet

il-gwerra. Għadni niftakar sew. Kien il-ħdax ta’ Ġunju 1942 u jien kelli dsatax-il sena. Kont

ilni naħdem it-Tarzna xahrejn. Dakinhar qomt bħas-soltu mal-erbgħa u nofs ta’ filgħodu u

wara li ħadt il-kafè tlaqt bil-mixi lejn Bormla. Meta wasalt bdejt ix-xogħol bħas-soltu.

Niftakar li għall-ħabta tas-sebgħa daqqet is-sirena u jien u sħabi tlaqna kollox u morna

nistkennu fix-xeltrijiet ġol-blat li kellna fit-Tarzna. Uħud minn sħabi ħasbu li kien taħriġ tas-

soltu u baqgħu jaħdmu. Imma wara ftit narawhom ġejjin jiġru kemm jifilħu lejna hekk kif fuq

rasna bdew jinstemgħu ħsejjes qawwija tal-ajruplani tal-gwerra. Bdejna nisimgħu tisfir li

jtarrax u theżżiż qawwi ta’ bombi neżlin ma’ kullimkien. Fix-xelter kulħadd twerwer u

tgeddes ’il ġewwa kemm seta’. Kultant kienet tinħass theżżiża aktar qawwija mill-oħrajn u

d-dawl baxx li kellna kien jintefa għal ftit u jerġa’ jiġi.

Kollha kemm aħna ma ftaħniex ħalqna. Kulħadd inkwetat għall-familja tiegħu. Ġibt

quddiem għajnejja lil ommi u lil ħuti ż-żgħar imwerwrin. Ftakart f’missieri, li kien suldat fuq

il-kanuni tal-Barrakka. Jien u sħabi dorna ma’ Lonzu tal-Mużew ngħidu r-rużarju b’ħeġġa

kbira.

Ma nafx kemm domna hemm ġew. Niftakar li hekk kif daqqet is-sirena li l-attakki kienu

għaddew, kulħadd ħareġ mgħaġġel biex jitlaq lejn daru ħalli jara lill-familja tiegħu. Jien

għamilt l-istess. Iżda jien u ħiereġ niftakarni nisma’ leħen maħnuq ħiereġ minn taħt borġ

ġebel isejjaħ għall-għajnuna. Waqaft u flimkien ma’ ħamsa oħra minn sħabi qbadna nwarrbu

l-ġebel sakemm irnexxielna noħorġu lil Ċikku, l-imgħallem tagħna. Ma nistax ninsa l-ħarsa

tiegħu u l-għafsa kbira li għafasli idi hekk kif għabbewh fl-ambulanza u telqu jiġru bih lejn

l-isptar.

Wara xi ġimgħa Ċikku reġa’ daħal għax-xogħol u għadu sal-lum jirringrazzjani li salvajtlu

ħajtu.


Agħżel it-tweġiba t-tajba billi tagħmel fil-kaxxa t-tajba. L-ewwel waħda hija lesta.

10

Numru wieħed:

L-awtur ftakar fil-gwerra għax …

iltaqa’ ma’ ħabib tiegħu u tkellmu fuq dak iż-żmien.

kien qed iqalleb l-aħbarijiet u ħlief ġlied u sparar ma bediex jara.

beda jara dokumentarju wara l-aħbarijiet fuq it-tieni gwerra.

It-tweġiba t-tajba hija kien qed iqalleb l-aħbarijiet u ħlief ġlied u sparar ma bediex jara.

Għalhekk immarkajt sinjal fil-kaxxa ta’ ħdejha.

Is-sentenza sħiħa hija:

L-awtur ftakar fil-gwerra għax kien qed iqalleb l-aħbarijiet u ħlief ġlied u sparar ma

bediex jara.


Numru tnejn:

Fl-ewwel jum li bdiet il-gwerra, l-awtur …

mar bħas-soltu għax-xogħol fit-Tarzna.

baqa’ d-dar għax kien ma jiflaħx.

kien ħareġ ma’ sħabu u marru Bormla.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Meta kien fix-xelter, huwa …

raqad raqda fil-fond.

qagħad jitkellem ma’ sħabu fuq il-gwerra.

ftakar f’missieru u fil-familja tiegħu.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Fix-xelter, Lonzu tal-Mużew beda …

jipprietka fuq il-paċi.

jgħid ir-Rużarju.

jibża’ u jibki.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

11

Numru ħamsa:

Malli daqqet is-sirena, l-awtur u sħabu ħarġu mix-xelter u …

telqu lejn djarhom biex jaraw lill-familja tagħhom.

marru jkomplu x-xogħol.

marru jqallbu fid-djar imwaqqgħa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Waqt li kien ħiereġ mit-Tarzna, l-awtur sema’ …

l-ħoss tal-ajruplani riesqa fuqhom.

lil sħabu jsejħulu biex imur magħhom.

leħen maħnuq ħiereġ minn taħt borġ ġebel.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Minn taħt il-ġebel huwa salva …

ħamsa minn sħabu.

kelb ferut.

lill-imgħallem tiegħu.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Immarka fil-kolonna t-tajba biex tgħid jekk hux VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX.

L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Il-gwerra li jiftakar l-awtur bdiet f’Malta f’Ġunju 1942. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

Din Veru. Għalhekk fil-kaxxa għamilt sinjal taħt Veru.

Issa se naqralek il-bqija tas-sentenzi u tista’ taħdimhom.

Numru tnejn:

L-awtur kien ilu dsatax-il sena jaħdem it-Tarzna. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Hu kien joqgħod mal-familja tiegħu f’Ħaż-Żabbar. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

12

Numru erbgħa:

Missier l-awtur kien suldat fuq il-kanuni tal-Barrakka. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

L-imgħallem Ċikku miet waqt dan l-attakk. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

F’dan l-attakk ġew madwar ħamsin ajruplan mill-Italja. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

F’dan l-attakk intefgħu ħafna bombi fl-inħawi tat-Tarzna. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 30 sekonda għal min għadu qed jikteb -------------

Issa se nerġa’ naqralek it-tieni silta, għat-tieni darba u l-aħħar darba.

Waqt il-qari tista’ tkompli taħdem l-eżerċizzji.


Mixħut fuq is-sufan, bdejt inqalleb l-istazzjonijiet tat-televixin. Milli jidher l-aħbarijiet kollha

fuq il-gwerra u kull fejn tqalleb ħlief ġlied, sparar, nies jiġru u jgħajtu ma tarax. Ma ridtx

narahom u għalaqt għajnejja u bla ma ridt f’moħħi bdew ġejjin it-tifkiriet ta’ dakinhar li bdiet

il-gwerra. Għadni niftakar sew. Kien il-ħdax ta’ Ġunju 1942 u jien kelli dsatax-il sena. Kont

ilni naħdem it-Tarzna xahrejn. Dakinhar qomt bħas-soltu mal-erbgħa u nofs ta’ filgħodu u

wara li ħadt il-kafè tlaqt bil-mixi lejn Bormla. Meta wasalt bdejt ix-xogħol bħas-soltu.

Niftakar li għall-ħabta tas-sebgħa daqqet is-sirena u jien u sħabi tlaqna kollox u morna

nistkennu fix-xeltrijiet ġol-blat li kellna fit-Tarzna. Uħud minn sħabi ħasbu li kien taħriġ tas-

soltu u baqgħu jaħdmu. Imma wara ftit narawhom ġejjin jiġru kemm jifilħu lejna hekk kif fuq

rasna bdew jinstemgħu ħsejjes qawwija tal-ajruplani tal-gwerra. Bdejna nisimgħu tisfir li

jtarrax u theżżiż qawwi ta’ bombi neżlin ma’ kullimkien. Fix-xelter kulħadd twerwer u

tgeddes ’il ġewwa kemm seta’. Kultant kienet tinħass theżżiża aktar qawwija mill-oħrajn u

d-dawl baxx li kellna kien jintefa għal ftit u jerġa’ jiġi.

13

Kollha kemm aħna ma ftaħniex ħalqna. Kulħadd inkwetat għall-familja tiegħu. Ġibt

quddiem għajnejja lil ommi u lil ħuti ż-żgħar imwerwrin. Ftakart f’missieri, li kien suldat fuq

il-kanuni tal-Barrakka. Jien u sħabi dorna ma’ Lonzu tal-Mużew ngħidu r-rużarju b’ħeġġa

kbira.

Ma nafx kemm domna hemm ġew. Niftakar li hekk kif daqqet is-sirena li l-attakki kienu

għaddew, kulħadd ħareġ mgħaġġel biex jitlaq lejn daru ħalli jara lill-familja tiegħu. Jien

għamilt l-istess. Iżda jien u ħiereġ niftakarni nisma’ leħen maħnuq ħiereġ minn taħt borġ

ġebel isejjaħ għall-għajnuna. Waqaft u flimkien ma’ ħamsa oħra minn sħabi qbadna nwarrbu

l-ġebel sakemm irnexxielna noħorġu lil Ċikku, l-imgħallem tagħna. Ma nistax ninsa l-ħarsa

tiegħu u l-għafsa kbira li għafasli idi hekk kif għabbewh fl-ambulanza u telqu jiġru bih lejn

l-isptar.

Wara xi ġimgħa Ċikku reġa’ daħal għax-xogħol u għadu sal-lum jirringrazzjani li salvajtlu

ħajtu.

Issa se naqralek Taħriġ A għat-tieni darba u l-aħħar darba.


Numru wieħed:

L-awtur ftakar fil-gwerra għax …

iltaqa’ ma’ ħabib tiegħu u tkellmu fuq dak iż-żmien.

kien qed iqalleb l-aħbarijiet u ħlief ġlied u sparar ma bediex jara.

beda jara dokumentarju wara l-aħbarijiet fuq it-tieni gwerra.

It-tweġiba t-tajba hija kien qed iqalleb l-aħbarijiet u ħlief ġlied u sparar ma bediex jara.

Għalhekk immarkajt sinjal fil-kaxxa ta’ ħdejha.


L-awtur ftakar fil-gwerra għax kien qed iqalleb l-aħbarijiet u ħlief ġlied u sparar ma

bediex jara.


Numru tnejn:

Fl-ewwel jum li bdiet il-gwerra, l-awtur …

14

mar bħas-soltu għax-xogħol fit-Tarzna.

baqa’ d-dar għax kien ma jiflaħx.

kien ħareġ ma’ sħabu u marru Bormla.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Meta kien fix-xelter, huwa …

raqad raqda fil-fond.

qagħad jitkellem ma’ sħabu fuq il-gwerra.

ftakar f’missieru u fil-familja tiegħu.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Fix-xelter, Lonzu tal-Mużew beda …

jipprietka fuq il-paċi.

jgħid ir-Rużarju.

jibża’ u jibki.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Malli daqqet is-sirena, l-awtur u sħabu ħarġu mix-xelter u …

telqu lejn djarhom biex jaraw lill-familja tagħhom.

marru jkomplu x-xogħol.

marru jqallbu fid-djar imwaqqgħa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Waqt li kien ħiereġ mit-Tarzna, l-awtur sema’ …

l-ħoss tal-ajruplani riesqa fuqhom.

lil sħabu jsejħulu biex imur magħhom.

leħen maħnuq ħiereġ minn taħt borġ ġebel.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Minn taħt il-ġebel huwa salva …

ħamsa minn sħabu.

kelb ferut.

lill-imgħallem tiegħu.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

15

Issa se naqralek Taħriġ B għat-tieni darba u l-aħħar darba.

Immarka fil-kolonna t-tajba biex tgħid jekk hux VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX.


Numru wieħed:

Il-gwerra li jiftakar l-awtur bdiet f’Malta f’Ġunju 1942. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

Din Veru. Għalhekk fil-kaxxa għamilt sinjal taħt Veru.


Numru tnejn:

L-awtur kien ilu dsatax-il sena jaħdem it-Tarzna. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Hu kien joqgħod mal-familja tiegħu f’Ħaż-Żabbar. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Missier l-awtur kien suldat fuq il-kanuni tal-Barrakka. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

L-imgħallem Ċikku miet waqt dan l-attakk. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

F’dan l-attakk ġew madwar ħamsin ajruplan mill-Italja. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

F’dan l-attakk intefgħu ħafna bombi fl-inħawi tat-Tarzna. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?


Issa għandek żewġ minuti biex tiċċekkja l-eżerċizzji kollha.

Grazzi. L-eżami tas-smigħ spiċċa.

Saħħa!

16

IL-MALTI: TAĦDIT




17

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-Interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru. Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar il-komputer. a) Taf tużah il-kompjuter? Fejn tużah l-aktar? b) Inti tuża l-kompjuter biex tistudja jew biex tilgħab? ċ) Tista’ tuża l-kompjuter għal xi ħaġa oħra? d) Tixtieq titgħallem aktar kif tuża aħjar il-kompjuter? Għaliex? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar għaqdiet. a) Int membru f’xi għaqda? X’jisimha? b) Fejn tiltaqgħu u kull meta tattendi l-għaqda tiegħek? ċ) Semmi żewġ attivitajiet li torganizza din l-għaqda u li jogħġbuk l-aktar. Għaliex jogħġbuk? d) X’ġid tieħu minn din l-għaqda? Kif tista’ tgħinek ’il quddiem?

18



0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

















19

IL-MALTI: IS-SMIGĦ



Merħba tfal!



l-qari tas-siltiet.



---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------


---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------


---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Is-Siġar tal-Bonsai – indaħħlu s-siġar f’darna Is-siġar tal-Bonsai huma siġar tal-foresti li jitkabbru fi qsari żgħar. Dan it- tkabbir ilu jeżisti

għal sekli sħaħ fiċ-Ċina u fil-Ġappun. Fl-Ewropa saru popolari meta ġabuhom magħhom

vjaġġaturi li żaru dawn l-artijiet.

Fost il-bonsai insibu siġar tal-ballut, tal-pin … Jekk tieħu ħsiebhom sewwa jgħixu għal

snin twal. Huma jridu kura ta’ espert li jkollu ħafna paċenzja u mħabba kbira lejhom għaliex

jieħdu żmien twil biex jikbru ftit millimetri.

Il-bonsai jitkabbru billi titpoġġa ż-żerriegħa fi qsari apposta. Sakemm jikbru ftit, jeħtieġu

ammont preċiż ta’ ilma u dawl. L-esperti jemmnu li trid snin twal ta’ esperjenza biex tagħraf

meta l-pjanta jkollha bżonn l-ilma u kemm trid tagħtiha. Dan għaliex l-għeruq huma delikati

ħafna u qatt ma għandhom jitħallew jinxfu għalkollox. L-għeruq u l-friegħi tal-bonsai jridu

jinżabru ta’ spiss biex is-siġra tibqa’ ċkejkna. Huma jitkabbru f’forom differenti skont

il-qafas tal-ħadid li jitilgħu miegħu.

20

Ħafna nies jitħajru jkabbru l-bonsai imma jsibu li mhumiex kapaċi. Għalhekk iqabbdu lil

xi ħadd espert u dan iżommhom għandu. Kultant jeħduhom id-dar biex iżejnu meta jkollhom

xi okkażjoni speċjali.

Ħafna dilettanti jemmnu li bejn il-bonsai u l-bniedem titrabba relazzjoni soda. Dan għaliex

is-siġar jgħixu għal snin twal. Teżisti d-drawwa li l-bonsai jibqgħu jintirtu fil-familja.

B’hekk iservu ta’ tifkira ħajja ta’ dawk li għexu qabel.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Aqta’ linja taħt it-tweġiba t-tajba. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Il-bonsai huma (pjanti, siġar, ħxejjex) tal-foresti li jitkabbru fil-qsari fid-dar.

It-tweġiba t-tajba hija siġar. Għalhekk għamilt linja taħt siġar.

Is-sentenza sħiħa hija: Il-bonsai huma siġar tal-foresti li jitkabbru fil-qsari fid-dar.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Dawn is-siġar ilhom sekli sħaħ jitkabbru (fl-Ewropa u fl-Afrika, fiċ-Ċina u l-Ġappun,

f’Malta u Għawdex).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Huma kapaċi jgħixu bosta (jiem, xhur, snin) basta jkollhom il-kura li jeħtieġu.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Biex il-bonsai jikbru ftit (millimetri, ċentimetri, metri) għandhom bżonn mill-espert

imħabba kbira u ħafna paċenzja.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

(L-għeruq, Il-friegħi, Il-weraq) tal-bonsai huma delikati ħafna u jridu ilma bil-qies u

f’waqtu.

21

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

L-espert ikabbar il-bonsai billi jpoġġi (ż-żerriegħa, l-friegħi, l-basal) tas-siġar li jixtieq fi

qsari apposta.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi ------------


Immarka b’ċirku t-tweġiba t-tajba. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Is-siġra tal-bonsai tibqa’ ċkejkna għax …

a) l-għeruq u l-friegħi tagħha jinżabru ta’ spiss.

b) hija siġra li ma tikbirx.

ċ) ma tissaqqix ħafna.

It-tweġiba t-tajba hija a. Għalhekk immarkajt ċirku madwar l-ittra a.


Is-siġra tal-bonsai tibqa’ ċkejkna għax l-għeruq u l-friegħi tagħha jinżabru ta’ spiss.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

L-espert tal-bonsai jifforma s-siġra billi …

a) jaqta’ l-weraq skont id-disinn li jixtieq.

b) jkabbar il-pjanta skont qafas apposta tal-ħadid.

ċ) jpoġġiha fi qsari apposta u fid-dlam.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Dawn is-siġar tal-bonsai jintużaw …

a) għall-ikel f’riċetti Ċiniżi.

b) għall-mediċina u fejqan tal-mard tat-tfal.

ċ) biex iżejnu d-djar f’okkażjonijiet speċjali.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

22

Numru erbgħa:

Fl-Ewropa, il-bonsai saru popolari meta …

a) l-gazzetti bdew jiktbu fuqhom.

b) nies mill-Ewropa marru ċ-Ċina u l-Ġappun u ġabuhom lura magħhom.

ċ) ċ-Ċiniżi u l-Ġappuniżi bdew isiefru lejn pajjiżi tal-Ewropa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Nies li jridu jżejnu d-dar imma ma jafux ikabbru l-bonsai …

a) iqabbdu esperti biex ikabbru dawn il-pjanti u jagħtuhomlhom kull tant żmien.

b) iżejnu bi pjanti tal-plastik li jixbhu l-bonsai.

ċ) jissellfu mingħand il-ġirien tagħhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Familja li tiret siġra tal-bonsai tgħożżha ħafna għax …

a) tiswa ħafna flus.

b) tfakkarha fis-siġar kbar li hemm fil-foresti.

ċ) tfakkarha fil-familjari li kkuraw il-bonsai qabilha.

---------- Waqfa ta’ 10 sekondi għal min għadu qed jikteb ----------




Is-Siġar tal-Bonsai – indaħħlu s-siġar f’darna Is-siġar tal-Bonsai huma siġar tal-foresti li jitkabbru fi qsari żgħar. Dan it- tkabbir ilu jeżisti

għal sekli sħaħ fiċ-Ċina u fil-Ġappun. Fl-Ewropa saru popolari meta ġabuhom magħhom

vjaġġaturi li żaru dawn l-artijiet.

Fost il-bonsai insibu siġar tal-ballut, tal-pin … Jekk tieħu ħsiebhom sewwa jgħixu għal

snin twal. Huma jridu kura ta’ espert li jkollu ħafna paċenzja u mħabba kbira lejhom għaliex

jieħdu żmien twil biex jikbru ftit millimetri.

Il-bonsai jitkabbru billi titpoġġa ż-żerriegħa fi qsari apposta. Sakemm jikbru ftit, jeħtieġu

ammont preċiż ta’ ilma u dawl. L-esperti jemmnu li trid snin twal ta’ esperjenza biex tagħraf

meta l-pjanta jkollha bżonn l-ilma u kemm trid tagħtiha. Dan għaliex l-għeruq huma delikati

23

ħafna u qatt ma għandhom jitħallew jinxfu għalkollox. L-għeruq u l-friegħi tal-bonsai jridu

jinżabru ta’ spiss biex is-siġra tibqa’ ċkejkna. Huma jitkabbru f’forom differenti skont

il-qafas tal-ħadid li jitilgħu miegħu.

Ħafna nies jitħajru jkabbru l-bonsai imma jsibu li mhumiex kapaċi. Għalhekk iqabbdu lil

xi ħadd espert u dan iżommhom għandu. Kultant jeħduhom id-dar biex iżejnu meta jkollhom

xi okkażjoni speċjali.

Ħafna dilettanti jemmnu li bejn il-bonsai u l-bniedem titrabba relazzjoni soda. Dan għaliex

is-siġar jgħixu għal snin twal. Teżisti d-drawwa li l-bonsai jibqgħu jintirtu fil-familja.

B’hekk iservu ta’ tifkira ħajja ta’ dawk li għexu qabel.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------



Numru wieħed:

Il-bonsai huma (pjanti, siġar, ħxejjex) tal-foresti li jitkabbru fil-qsari fid-dar.

It-tweġiba t-tajba hija siġar. Għalhekk għamilt linja taħt siġar.

Is-sentenza sħiħa hija: Il-bonsai huma siġar tal-foresti li jitkabbru fil-qsari fid-dar.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Dawn is-siġar ilhom sekli sħaħ jitkabbru (fl-Ewropa u fl-Afrika, fiċ-Ċina u l-Ġappun,

f’Malta u Għawdex).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Huma kapaċi jgħixu bosta (jiem, xhur, snin) basta jkollhom il-kura li jeħtieġu.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Biex il-bonsai jikbru ftit (millimetri, ċentimetri, metri) għandhom bżonn mill-espert

imħabba kbira u ħafna paċenzja.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

24

Numru ħamsa:

(L-għeruq, Il-friegħi, Il-weraq) tal-bonsai huma delikati ħafna u jridu ilma bil-qies u

f’waqtu.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

L-espert ikabbar il-bonsai billi jpoġġi (ż-żerriegħa, l-friegħi, l-basal) tas-siġar li jixtieq fi

qsari apposta.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi ------------



Numru wieħed:

Is-siġra tal-bonsai tibqa’ ċkejkna għax …

a) l-għeruq u l-friegħi tagħha jinżabru ta’ spiss.

b) hija siġra li ma tikbirx.

ċ) ma tissaqqix ħafna.

It-tweġiba t-tajba hija a. Għalhekk immarkajt ċirku madwar l-ittra a.


Is-siġra tal-bonsai tibqa’ ċkejkna għax l-għeruq u l-friegħi tagħha jinżabru ta’ spiss.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

L-espert tal-bonsai jifforma s-siġra billi …

a) jaqta’ l-weraq skont id-disinn li jixtieq.

b) jkabbar il-pjanta skont qafas apposta tal-ħadid.

ċ) jpoġġiha fi qsari apposta u fid-dlam.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Dawn is-siġar tal-bonsai jintużaw …

a) għall-ikel f’riċetti Ċiniżi.

b) għall-mediċina u fejqan tal-mard tat-tfal.

ċ) biex iżejnu d-djar f’okkażjonijiet speċjali.

25

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Fl-Ewropa, il-bonsai saru popolari meta …

a) l-gazzetti bdew jiktbu fuqhom.

b) nies mill-Ewropa marru ċ-Ċina u l-Ġappun u ġabuhom lura magħhom.

ċ) ċ-Ċiniżi u l-Ġappuniżi bdew isiefru lejn pajjiżi tal-Ewropa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Nies li jridu jżejnu d-dar imma ma jafux ikabbru l-bonsai …

a) iqabbdu esperti biex ikabbru dawn il-pjanti u jagħtuhomlhom kull tant żmien.

b) iżejnu bi pjanti tal-plastik li jixbhu l-bonsai.

ċ) jissellfu mingħand il-ġirien tagħhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Familja li tiret siġra tal-bonsai tgħożżha ħafna għax …

a) tiswa ħafna flus.

b) tfakkarha fis-siġar kbar li hemm fil-foresti.

ċ) tfakkarha fil-familjari li kkuraw il-bonsai qabilha.


Issa għandek minuta biex tiċċekkja Taħriġ A u Taħriġ B




-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------


-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

26


Niftakar meta kont il-Kenja, fl-Afrika, ħabib tiegħi ħadni f’raħal tal-Maasaj. Kont smajt

ħafna xorti fuqhom u issa li ġieni ċ-ċans li narahom mill-qrib m’għedtx le.

Kif wasalna, rajt nisa u tfal ħerġin wara xulxin mill-għerejjex baxxi u tondi magħmulin

mit-tajn imnixxef fix-xemx. L-irġiel ma dehrux, ħlief ftit xjuħ.

Kulħadd kellu rasu mqaxxra u miżbugħa ħamra. L-ilbies tal-Maasaj jikkonsisti f’biċċa

drapp kbira kkulurita mdawra magħhom u maqfula f’għoqda fuq spallithom. In-nisa kienu

mimlija żibeġ, brazzuletti, imsielet tqal u kbar. Qisu kulma kellhom dendluh m’għonqhom,

ma’ rashom u ma’ ġisimhom kollu.

Fid-daħla tar-raħal, stajt nara suldat żagħżugħ għassa. F’rasu kellu ħafna rix u kien wieqaf

dritt iserraħ fuq vleġġa bil-ponta vvalenata. Kien attent biex ma jħalli l-ebda annimal selvaġġ

jersaq lejn ir-raħal.

L-irġiel dejjem jirgħaw il-merħliet tal-baqar u l-mogħoż barra r-raħal. Rajthom iduru

b’biċċa zokk f’idhom. Sirt naf li dik hija drawwa tagħhom u ma jmorru mkien mingħajr dak

iz-zokk. Billi huma rgħajja, żgur li jiġu bżonnu fil-każ li jaraw xi annimal selvaġġ riesaq

lejhom. Xi wħud iġorru magħhom ukoll qaws u vleġeġ.

Il-kuraġġ tal-irġiel Maasaj huwa tal-għaġeb. Huma ma jaħsbuhiex darbtejn biex jattakkaw

iljun li jkun se jħarbtilhom il-merħla tagħhom. Ħadd ma jiġih f’moħħu li jaħrab u jħalli

l-merħla waħidha. Jagħżlu li jmutu huma milli jitilfu xi mogħża jew baqra.

Għall-Maasaj, il-baqar u l-art huma ħwejjeġ qaddisa. Huma jgħixu biss minn fuq dak li

tagħtihom il-baqra li jarawha bħala r-rigal t’Alla għalihom. Stajt nara l-irġiel jiġbdu d-demm

minn għonq il-baqra u jħalltuh mal-ħalib biex jixorbuh. Il-baqra ma tweġġax. Dan ix-xorb

huwa magħruf bħala saroj u huwa meqjuż bħala l-ikel tipiku tal-Maasaj.

L-art iqisuha bħala sagra u qatt ma jaħdmuha. Jekk xi ħadd iħaffer fil-ħamrija jħossu ħati u

n-nies iħarsulu bl-ikrah. Huma jemmnu li l-art hija ta’ Alla biss u ta’ ħadd aktar. Għalhekk

ma jaħsbuhiex darbtejn biex jidħlu f’xi għalqa u jieklu mill-frott li jsibu.


Imla l-vojt f’din it-tabella billi ddaħħal kelma meħuda mis-silta. L-ewwel waħda hija lesta.

Isem it-tribù: Maasaj

Issa ngħaddu għall-kumplament tat-tabella u tista’ taħdimha.

27

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Post fejn issibhom: Il-____________, fl-Afrika

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Tip ta’ djar li jgħixu fihom: Għerejjex magħmulin minn ____________ imnixxef

fix-xemx

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Xogħol prinċipali tal-irġiel: Irabbu u jirgħaw il-merħliet tal-baqar u tal-____________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

L-aktar affarijiet għeżież: L-art li jgħixu fiha u l-______________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Ikel tipiku: Ħalib imħallat ma’ ___________ il-baqra

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Ħares lejn dawn l-istampi u imla l-vojt bil-kelma t-tajba li tiftakar mis-silta li smajt.


L-IRĠIEL MAASAJ

Rashom imqaxxra u miżbugħa .

F’idejhom iġorru ____________ u vleġġa biex iħarsu l-merħla tagħhom mill-annimali slavaġ.

28

IN-NISA MAASAJ





Niftakar meta kont il-Kenja, fl-Afrika, ħabib tiegħi ħadni f’raħal tal-Maasaj. Kont smajt

ħafna xorti fuqhom u issa li ġieni ċ-ċans li narahom mill-qrib m’għedtx le.

Kif wasalna, rajt nisa u tfal ħerġin wara xulxin mill-għerejjex baxxi u tondi magħmulin

mit-tajn imnixxef fix-xemx. L-irġiel ma dehrux, ħlief ftit xjuħ.

Kulħadd kellu rasu mqaxxra u miżbugħa ħamra. L-ilbies tal-Maasaj jikkonsisti f’biċċa

drapp kbira kkulurita mdawra magħhom u maqfula f’għoqda fuq spallithom. In-nisa kienu

mimlija żibeġ, brazzuletti, imsielet tqal u kbar. Qisu kulma kellhom dendluh m’għonqhom,

ma’ rashom u ma’ ġisimhom kollu.

Fid-daħla tar-raħal, stajt nara suldat żagħżugħ għassa. F’rasu kellu ħafna rix u kien wieqaf

dritt iserraħ fuq vleġġa bil-ponta vvalenata. Kien attent biex ma jħalli l-ebda annimal selvaġġ

jersaq lejn ir-raħal.

Ma’ widnejhom kienu jdendlu __________ kbar u tqal ħafna.

L-ilbies kien ikun magħmul minn biċċa drapp ___________ marbuta għoqda fuq spallejhom.

In-nisa kienu mimlija żibeġ u ____________.

29

L-irġiel dejjem jirgħaw il-merħliet tal-baqar u l-mogħoż barra r-raħal. Rajthom iduru

b’biċċa zokk f’idhom. Sirt naf li dik hija drawwa tagħhom u ma jmorru mkien mingħajr dak

iz-zokk. Billi huma rgħajja, żgur li jiġu bżonnu fil-każ li jaraw xi annimal selvaġġ riesaq

lejhom. Xi wħud iġorru magħhom ukoll qaws u vleġeġ.

Il-kuraġġ tal-irġiel Maasaj huwa tal-għaġeb. Huma ma jaħsbuhiex darbtejn biex jattakkaw

iljun li jkun se jħarbtilhom il-merħla tagħhom. Ħadd ma jiġih f’moħħu li jaħrab u jħalli

l-merħla waħidha. Jagħżlu li jmutu huma milli jitilfu xi mogħża jew baqra.

Għall-Maasaj, il-baqar u l-art huma ħwejjeġ qaddisa. Huma jgħixu biss minn fuq dak li

tagħtihom il-baqra li jarawha bħala r-rigal t’Alla għalihom. Stajt nara l-irġiel jiġbdu d-demm

minn għonq il-baqra u jħalltuh mal-ħalib biex jixorbuh. Il-baqra ma tweġġax. Dan ix-xorb

huwa magħruf bħala saroj u huwa meqjuż bħala l-ikel tipiku tal-Maasaj.

L-art iqisuha bħala sagra u qatt ma jaħdmuha. Jekk xi ħadd iħaffer fil-ħamrija jħossu ħati u

n-nies iħarsulu bl-ikrah. Huma jemmnu li l-art hija ta’ Alla biss u ta’ ħadd aktar. Għalhekk

ma jaħsbuhiex darbtejn biex jidħlu f’xi għalqa u jieklu mill-frott li jsibu.


Imla l-vojt f’din it-tabella billi ddaħħal kelma meħuda mis-silta. L-ewwel waħda hija lesta.

Isem it-tribù: Maasaj

Issa ngħaddu għall-kumplament tat-tabella u tista’ taħdimha.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Post fejn issibhom: Il-____________, fl-Afrika

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Tip ta’ djar li jgħixu fihom: Għerejjex magħmulin minn ____________ imnixxef

fix-xemx

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Xogħol prinċipali tal-irġiel: Irabbu u jirgħaw il-merħliet tal-baqar u tal-____________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

L-aktar affarijiet għeżież: L-art li jgħixu fiha u l-______________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

30

Ikel tipiku: Ħalib imħallat ma’ ___________ il-baqra

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Ħares lejn dawn l-istampi u imla l-vojt bil-kelma t-tajba li tiftakar mis-silta li smajt.


L-IRĠIEL MAASAJ

Rashom imqaxxra u miżbugħa .

F’idejhom iġorru ____________ u vleġġa biex iħarsu l-merħla tagħhom mill-annimali slavaġ.

31

IN-NISA MAASAJ




Saħħa!

Ma’ widnejhom kienu jdendlu __________ kbar u tqal ħafna.

L-ilbies kien ikun magħmul minn biċċa drapp ___________ marbuta għoqda fuq spallejhom.

In-nisa kienu mimlija żibeġ u ____________.

32

IL-MALTI: TAĦDIT




33

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-Interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru. Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar it-televixin. a) Tħobb tarah it-televixin? Għaliex? b) Liema programmi tħobb tara l-aktar? Għaliex? ċ) Liema programmi jdejquk l-aktar u għaliex? d) Kemm tagħmel ħin kuljum tara t-televixin? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar il-mixi. a) Tħobb timxi xi mixja twila? Għaliex? b) Fejn tħobb tmur timxi u ma’ min tmur? ċ) X’tieħu miegħek meta tmur mixja twila? X’tilbes speċjali? d) Taħseb li l-mixi huwa tajjeb għal saħħitna? Għaliex?

34



0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

















35

IL-MALTI: IS-SMIGĦ



Merħba tfal!



l-qari tas-siltiet.



---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------


---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------


---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Tbassir tat-temp

It-temp illum 19 t’Ottubru sebaħ xemxi u bnazzi imma mal-ħin beda tiela’ sħab oħxon mill-

Grigal. Dan wassal biex waranofsinhar l-ajru ssaħħab u f’xi nħawi għamlu ħalbiet ħfief tax-

xita. Ir-riħ nefaħ mil-Lvant imma filgħaxija dar mill-Grigal. L-ogħla temperatura rreġistrata

llum kienet ta’ 22 grad Celsius filwaqt li mal-lejl mistennija tinżel għal 6 gradi. Xita mkejla

mill-ewwel ta’ Settembru sal-lum hija ta’ 100 millimetru.

Ħarsa lejn it-temp għal għada nsibu li fuqna se jkollna pressjoni għolja minn fuq l-Ewropa.

Din se taħbat ma’ pressjoni baxxa li ġejja minn fuq l-Afrika u mistennija toħloq maltempati

bix-xita u bir-ragħad.

Għalhekk it-temp għal għada 20 t’Ottubru mistenni li jkun bix-xita u bir-ragħad.

Il-viżibilità tkun moderata għal ħażina fil-waqtiet tax-xita. Ir-riħ se jkun qawwi għal qawwi

ħafna mill-Grigal forza 4 u 5. Il-baħar se jkun b’imbatt qawwi għal qawwi ħafna mill-Grigal.

Matul il-lejl il-maltemp mistenni li jkompli u r-riħ jilħaq qawwa ta’ riefnu l-aktar fl-inħawi

fejn jaqbel.

36

L-ogħla temperatura għal għada mistennija li titla’ 19-il grad Celsius filwaqt li dik tal-

baħar se tkun 21 grad. Għal mal-lejl it-temperatura mistennija tinżel 4 gradi Celsius.

Għal rapport aktar dettaljat għall-baħħara u s-sajjieda tista’ tidħol fis-sit TempMalta.com

fejn tistgħu taraw it-tbassir tat-temp għall-ħamest ijiem li ġejjin.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Qabbel Kolonna A ma’ Kolonna B. L-ewwel waħda hija lesta.


Ir-rapport jibda billi jgħid kif kien …


it-temp fid-19 t’Ottubru.



Ir-rapport jibda billi jgħid kif kien it-temp fid-19 t’Ottubru.


iż- żewġ partijiet tas-sentenzi.

Kolonna A:

Numru tnejn: Is-sħab oħxon li tela’ mal-ħin kien …

Numru tlieta: L-ogħla temperatura mkejla mal-jum kienet …

Numru erbgħa: Xita li tkejlet minn Settembru kienet …

Numru ħamsa: Kien se jagħmel il-maltemp għax …


… ta’ 22 grad Celsius.

… pressjoni għolja u baxxa kienu se jiltaqgħu.

… 100 millimetru.

… ġej mill-Grigal.

---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


37

Immarka fil-kaxxa t-tajba biex tgħid jekk hux VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX.


Numru wieħed:

It-tbassir kien li l-20 t’Ottubru kellu jkun bnazzi u xemxi. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?

Din Falz. Għalhekk fil-kaxxa għamilt sinjal taħt Falz.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Ir-riħ kellu jkun qawwi ħafna mill-Grigal. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Kien mistenni li waqt ix-xita jagħmlu xi ħalbiet tas-silġ. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Is-sajjieda setgħu jaraw tbassir tat-temp aktar dettaljat fuq sit apposta. Veru, Falz jew

Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Matul il-lejl il-maltempata kellha tnaqqas u r-riħ jieqaf. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Il-baħar kellu jkun ftit imqalleb mil-Lvant. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

It-temperatura ta’ matul il-lejl kellha titbaxxa għal 4 gradi. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?




38


Tbassir tat-temp

It-temp illum 19 t’Ottubru sebaħ xemxi u bnazzi imma mal-ħin beda tiela’ sħab oħxon mill-

Grigal. Dan wassal biex waranofsinhar l-ajru ssaħħab u f’xi nħawi għamlu ħalbiet ħfief tax-

xita. Ir-riħ nefaħ mil-Lvant imma filgħaxija dar mill-Grigal. L-ogħla temperatura rreġistrata

llum kienet ta’ 22 grad Celsius filwaqt li mal-lejl mistennija tinżel għal 6 gradi. Xita mkejla

mill-ewwel ta’ Settembru sal-lum hija ta’ 100 millimetru.

Ħarsa lejn it-temp għal għada nsibu li fuqna se jkollna pressjoni għolja minn fuq l-Ewropa.

Din se taħbat ma’ pressjoni baxxa li ġejja minn fuq l-Afrika u mistennija toħloq maltempati

bix-xita u bir-ragħad.

Għalhekk it-temp għal għada 20 t’Ottubru mistenni li jkun bix-xita u bir-ragħad.

Il-viżibilità tkun moderata għal ħażina fil-waqtiet tax-xita. Ir-riħ se jkun qawwi għal qawwi

ħafna mill-Grigal forza 4 u 5. Il-baħar se jkun b’imbatt qawwi għal qawwi ħafna mill-Grigal.

Matul il-lejl il-maltemp mistenni li jkompli u r-riħ jilħaq qawwa ta’ riefnu l-aktar fl-inħawi

fejn jaqbel.

L-ogħla temperatura għal għada mistennija li titla’ 19-il grad Celsius filwaqt li dik tal-

baħar se tkun 21 grad. Għal mal-lejl it-temperatura mistennija tinżel 4 gradi Celsius.

Għal rapport aktar dettaljat għall-baħħara u s-sajjieda tista’ tidħol fis-sit TempMalta.com

fejn tistgħu taraw it-tbassir tat-temp għall-ħamest ijiem li ġejjin.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------




Ir-rapport jibda billi jgħid kif kien …


it-temp fid-19 t’Ottubru.



Ir-rapport jibda billi jgħid kif kien it-temp fid-19 t’Ottubru.

39



Kolonna A:

Numru tnejn: Is-sħab oħxon li tela’ mal-ħin kien …

Numru tlieta: L-ogħla temperatura mkejla mal-jum kienet …

Numru erbgħa: Xita li tkejlet minn Settembru kienet …

Numru ħamsa: Kien se jagħmel il-maltemp għax …


… ta’ 22 grad Celsius.

… pressjoni għolja u baxxa kienu se jiltaqgħu.

… 100 millimetru.

… ġej mill-Grigal.

---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Immarka fil-kaxxa t-tajba biex tgħid jekk hux VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX.


Numru wieħed:

It-tbassir kien li l-20 t’Ottubru kellu jkun bnazzi u xemxi. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?



-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Ir-riħ kellu jkun qawwi ħafna mill-Grigal. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Kien mistenni li waqt ix-xita jagħmlu xi ħalbiet tas-silġ. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

40

Numru erbgħa:

Is-sajjieda setgħu jaraw tbassir tat-temp aktar dettaljat fuq sit apposta. Veru, Falz jew

Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Matul il-lejl il-maltempata kellha tnaqqas u r-riħ jieqaf. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Il-baħar kellu jkun ftit imqalleb mil-Lvant. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

It-temperatura ta’ matul il-lejl kellha titbaxxa għal 4 gradi. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?



---------- Dan huwa it-tmiem tal-ewwel silta ----------



-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------

Għandek ftit ħin biex tara u taqra Taħriġ A, Taħriġ B u Taħriġ Ċ tat-tieni silta.

-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Ġamri: Bonġu, ħbieb. X’għandkom bżonn?

Missier: Bonġu lilek, Ġamri. Nixtiequ nixtru żewġ għasafar.

Jeremy: Jien nixtieqhom b’ħafna kuluri u jsaffru ħafna.

Ġamri: Ejja ħa nurikom x’għandi u ngħidilkom kif tieħdu ħsiebhom.

Missier: Mela iftaħ widnejk sew, Jer, ħalli tkun taf x’għandek tagħmel.

41

Ġamri: Ara dawn huma l-kanarini. Jgħannu ħafna. Hemm bojod, sofor, ħomor u anke

mħalltin. Biss naħseb li għalik li għadek tibda aħjar dawk ta’ kulur wieħed għax l-oħrajn iridu

ħafna attenzjoni.

Jeremy: Sbieħ tassew imma jien nixtieqhom b’aktar kuluri u mhux daqshekk delikati.

Missier: Xi ħbieb semmewli l-amorini. Tista’ turina xi par?

Ġamri: Ersqu ’l hawn. Din il-guva mimlija bihom. Dawn tassew għandhom ħafna kuluri

jgħajtu. Huma ferrieħa u lsienhom dejjem itaqtaq. Għandhom manjieri ħelwin u jitgħallmu

ħafna. Biss oqgħod attent għax munqarhom iebes u mgħawweġ apposta biex ikisser iż-

żerriegħa li jieklu. Iridu gaġġa tal-ħadid għax dik tal-injam igerrmuha f’erbat ijiem u jaħarbu.

Jeremy: Ara kemm huma sbieħ dawk it-tnejn, Pa! Kemm għandhom aħdar jixgħel qishom

highlighter! Nistgħu nagħżlu dawn, pa?

Missier: Allura kif irridu nieħdu ħsiebhom?

Ġamri: Iħobbu taħlita ta’ żrieragħ u skalora li ssibha f’pakketti mill-petshops kollha.

Jeremy: Kull meta għandi nagħtihom jieklu u jixorbu?

Ġamri: Kuljum ara li jkollhom ikel u ilma frisk. Il-flixkun jew bieqja tal-ilma għandek

dejjem iżżommha nadifa.

Missier: Kull meta rridu nnaddfuha l-gaġġa, Ġam?

Ġamri: Ejjew araw il-gaġġa tal-amorini. Biex tnaddafha tiġbed dan il-qiegħ ’il barra u tbattlu.

Dan trid tagħmlu kuljum għax iħammġu ftit mhux ħażin.

Jeremy: Ġamri, allura jekk taqla’ l-qiegħ l-għasafar ma jaħarbux?

Missier: Le, Jer, għax fuqu hemm xibka tal-ħadid biex l-għasafar ma jirfsux il-ħmieġ u ma

joħorġux meta l-qiegħ jinqala’.

Ġamri: Allura liema par għoġbok ħalli naqbadhom bil-kopp?

Jeremy: Għax bil-kopp u mhux b’idek, Ġam?

Ġamri: Eħ, Jeremy, oqgħod attent għax dawn jistgħu joqorsuk ftit billi munqarhom iebes.

Jeremy: Ara Ġamri, dawk il-ħodor li hemm fuq dik l-injama nixtieq.

Ġamri: Mela lilhom nagħtik.Se npoġġihomlok fil-gaġġa li għażiltu. Ħudu ħsiebhom sewwa.

Missier u Jeremy: Grazzi Ġamri. Għentna ħafna. Saħħa.


Imla l-vojt billi tkompli s-sentenzi b’informazzjoni mit-taħdita li għadek kemm smajt.


42

Numru wieħed:

Jeremy u missieru marru għand Ġamri biex jixtru żewġ għasafar.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Il-kanarini m’għoġbuhx lil Jeremy għax ____________________________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Skont Ġamri, l-amorini huma għasafar li għandhom kuluri ___________________,

manjieri ________________ u jitgħallmu malajr.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------



Numru wieħed:

Minħabba li jgiddmu kollox, Ġamri qal lil Jeremy biex l-amorini jpoġġihom f’gaġġa tal-

(injam, ħadid, ġebel).

It-tweġiba t-tajba hija ħadid. Għalhekk għamilt linja taħt ħadid.

Is-sentenza sħiħa hija: Minħabba li jgiddmu kollox, Ġamri qal lil Jeremy biex l-amorini

jpoġġihom f’gaġġa tal-ħadid.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Jeremy għoġbuh par amorini (ħodor, sofor, koħol) u xtaq jieħu lilhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

L-amorini jieklu taħlita ta’ (skalora u qamħ, żerriegħa u ħobż, skalora u żerriegħa).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Jeremy kellu jagħtihom jieklu (kull siegħa, kuljum, kull ġimgħa) lill-amorini.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

43

Numru ħamsa:

Dawn l-għasafar għandhom munqarhom iebes biex (jigdmu n-nies, igerrmu l-injam,

ikissru ż-żerriegħa).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa se naqralek Taħriġ C.


Numru wieħed:

Il-gaġġa li wriehom Ġamri kien fiha

żewġ bibien.

qiegħ doppju tal-ħadid.

mera mal-ġenb.

It-tweġiba t-tajba hija qiegħ doppju tal-ħadid. Għalhekk immarkajt salib ħdejha.


Il-gaġġa li wriehom Ġamri kien fiha qiegħ doppju tal-ħadid.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Ġamri qabad l-amorini bil-kopp għax

bdew itiru fil-għoli u ma setax jilħaqhom.

ried jaqbadhom it-tnejn f’daqqa.

dawn setgħu jigdmuh xi ftit.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Ġamri qal lil Jeremy li l-amorini jixorbu minn ġo flixkun jew

bieqja tal-ilma.

borma tal-ilma.

buqar tal-ilma.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

44

Numru erbgħa:

Jeremy kellu

jnaddaf kuljum il-gaġġa tal-amorini għax kienu jħammġu xi ftit.

jiżbogħ il-gaġġa ħadra biex taqbel mal-kulur tal-għasafar.

jdendel il-gaġġa fil-għoli minħabba l-qtates.





Ġamri: Bonġu, ħbieb. X’għandkom bżonn?

Missier: Bonġu lilek, Ġamri. Nixtiequ nixtru żewġ għasafar.

Jeremy: Jien nixtieqhom b’ħafna kuluri u jsaffru ħafna.

Ġamri: Ejja ħa nurikom x’għandi u ngħidilkom kif tieħdu ħsiebhom.

Missier: Mela iftaħ widnejk sew, Jer, ħalli tkun taf x’għandek tagħmel.

Ġamri: Ara dawn huma l-kanarini. Jgħannu ħafna. Hemm bojod, sofor, ħomor u anke

mħalltin. Biss naħseb li għalik li għadek tibda aħjar dawk ta’ kulur wieħed għax l-oħrajn iridu

ħafna attenzjoni.

Jeremy: Sbieħ tassew imma jien nixtieqhom b’aktar kuluri u mhux daqshekk delikati.

Missier: Xi ħbieb semmewli l-amorini. Tista’ turina xi par?

Ġamri: Ersqu ’l hawn. Din il-guva mimlija bihom. Dawn tassew għandhom ħafna kuluri

jgħajtu. Huma ferrieħa u lsienhom dejjem itaqtaq. Għandhom manjieri ħelwin u jitgħallmu

ħafna. Biss oqgħod attent għax munqarhom iebes u mgħawweġ apposta biex ikisser iż-

żerriegħa li jieklu. Iridu gaġġa tal-ħadid għax dik tal-injam igerrmuha f’erbat ijiem u jaħarbu.

Jeremy: Ara kemm huma sbieħ dawk it-tnejn, Pa! Kemm għandhom aħdar jixgħel qishom

highlighter! Nistgħu nagħżlu dawn, pa?

Missier: Allura kif irridu nieħdu ħsiebhom?

Ġamri: Iħobbu taħlita ta’ żrieragħ u skalora li ssibha f’pakketti mill-petshops kollha.

Jeremy: Kull meta għandi nagħtihom jieklu u jixorbu?

Ġamri: Kuljum ara li jkollhom ikel u ilma frisk. Il-flixkun jew bieqja tal-ilma għandek

dejjem iżżommha nadifa.

45

Missier: Kull meta rridu nnaddfuha l-gaġġa, Ġam?

Ġamri: Ejjew araw il-gaġġa tal-amorini. Biex tnaddafha tiġbed dan il-qiegħ ’il barra u tbattlu.

Dan trid tagħmlu kuljum għax iħammġu ftit mhux ħażin.

Jeremy: Ġamri, allura jekk taqla’ l-qiegħ l-għasafar ma jaħarbux?

Missier: Le, Jer, għax fuqu hemm xibka tal-ħadid biex l-għasafar ma jirfsux il-ħmieġ u ma

joħorġux meta l-qiegħ jinqala’.

Ġamri: Allura liema par għoġbok ħalli naqbadhom bil-kopp?

Jeremy: Għax bil-kopp u mhux b’idek, Ġam?

Ġamri: Eħ, Jeremy, oqgħod attent għax dawn jistgħu joqorsuk ftit billi munqarhom iebes.

Jeremy: Ara Ġamri, dawk il-ħodor li hemm fuq dik l-injama nixtieq.

Ġamri: Mela lilhom nagħtik.Se npoġġihomlok fil-gaġġa li għażiltu. Ħudu ħsiebhom sewwa.

Missier u Jeremy: Grazzi Ġamri. Għentna ħafna. Saħħa.


Imla l-vojt billi tkompli s-sentenzi b’informazzjoni mit-taħdita li għadek kemm smajt.


Numru wieħed:

Jeremy u missieru marru għand Ġamri biex jixtru żewġ għasafar.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Il-kanarini m’għoġbuhx lil Jeremy għax ____________________________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Skont Ġamri, l-amorini huma għasafar li għandhom kuluri ___________________,

manjieri ________________ u jitgħallmu malajr.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------



Numru wieħed:

Minħabba li jgiddmu kollox, Ġamri qal lil Jeremy biex l-amorini jpoġġihom f’gaġġa tal-

(injam, ħadid, ġebel).

46

It-tweġiba t-tajba hija ħadid. Għalhekk għamilt linja taħt ħadid.

Is-sentenza sħiħa hija: Minħabba li jgiddmu kollox, Ġamri qal lil Jeremy biex l-amorini

jpoġġihom f’gaġġa tal-ħadid.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Jeremy għoġbuh par amorini (ħodor, sofor, koħol) u xtaq jieħu lilhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

L-amorini jieklu taħlita ta’ (skalora u qamħ, żerriegħa u ħobż, skalora u żerriegħa).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Jeremy kellu jagħtihom jieklu (kull siegħa, kuljum, kull ġimgħa) lill-amorini.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Dawn l-għasafar għandhom munqarhom iebes biex (jigdmu n-nies, igerrmu l-injam,

ikissru ż-żerriegħa).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa se naqralek Taħriġ Ċ għat-tieni darba u l-aħħar darba.


Numru wieħed:

Il-gaġġa li wriehom Ġamri kien fiha

żewġ bibien.

qiegħ doppju tal-ħadid.

mera mal-ġenb.

It-tweġiba t-tajba hija qiegħ doppju tal-ħadid. Għalhekk immarkajt salib ħdejha.


Il-gaġġa li wriehom Ġamri kien fiha qiegħ doppju tal-ħadid.


47

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Ġamri qabad l-amorini bil-kopp għax

bdew itiru fil-għoli u ma setax jilħaqhom.

ried jaqbadhom it-tnejn f’daqqa.

dawn setgħu jigdmuh xi ftit.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Ġamri qal lil Jeremy li l-amorini jixorbu minn ġo flixkun jew

bieqja tal-ilma.

borma tal-ilma.

buqar tal-ilma.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Jeremy kellu

jnaddaf kuljum il-gaġġa tal-amorini għax kienu jħammġu xi ftit.

jiżbogħ il-gaġġa ħadra biex taqbel mal-kulur tal-għasafar.

jdendel il-gaġġa fil-għoli minħabba l-qtates.




Saħħa!

48

IL-MALTI: TAĦDIT




49

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-Interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru. Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar iz-zijiet u l-kuġini. a) Kemm għandek zijiet u kuġini? Semmi tnejn minnhom. b) Tmur għandhom? Kull meta tiltaqa’ magħhom? ċ) Meta tiltaqgħu x’tieħdu gost tagħmlu l-aktar? Għaliex? d) Tixtieq li kellek aktar zijiet u kuġini? Għaliex? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar ix-xogħol li jogħġbok. a) La tikber x’tixtieq issir u għaliex? b) Semmili żewġ xogħlijiet oħra li jogħġbuk ukoll u għid għaliex. ċ) Hemm xi xogħol li ma jogħġbokx? Għaliex? d) Taħseb li hemm xi xogħol li hu aktar importanti mill-oħrajn? Għaliex?

50



0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

















51

IL-MALTI: IS-SMIGĦ



Merħba tfal!



l-qari tas-siltiet.



---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------


---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------


---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Id-Dipartiment għall-Ħarsien ta’ Saħħet in-Nies jixtieq javża biex għalissa ma jinxtrawx aktar

prodotti tal-ikel tad-ditta Brodu. Dawn il-prodotti ssibhom fil-ħwienet u supermarkets

ewlenin f’Malta u f’Għawdex. Il-prodotti tad-ditta Brodu jinkludu soppa, brodu u minestra

tal-pakkett kif ukoll għaġin u ravjul imsajrin bil-lest.

F’dawn l-aħħar jiem id-Dipartiment irċieva ħafna lmenti mingħand konsumaturi li xtraw

dawn il-prodotti u sabuhom ħżiena. Dan minkejja li d-data ta’ fuq il-pakkett kienet għadha

tajba. Saħansitra kien hemm xi nies li laħqu kielu minnhom u kellhom jiddaħħlu l-isptar

għall-kura.

Uffiċjal tad-Dipartiment għall-Ħarsien ta’ Saħħet in-Nies kiteb lis-sid tal-kumpanija Brodu

dwar din il-problema u talbu spjegazzjoni. Is-sid qal li dan il-każ huwa uniku u ġara bi żball

meta ikel imwarrab tqiegħed f’pakketti b’data tajba u tqassam fil-ħwienet.

Huwa wiegħed lill-klijenti li xtraw dawn il-prodotti li se jingħataw flushom lura meta

jirritornawhom fl-uffiċċji tal-kumpanija.

52

Filwaqt li aċċerta lid-Dipartiment mis-serjetà tal-kumpanija Brodu, is-sid temm jgħid li

l-kumpanija qed taħseb ukoll biex tagħti kumpens fi flus lis-sidien tal-ħwienet li sofrew xi

ħsara fil-fama tagħhom minħabba dan l-iżball.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt bil-kelma li toqgħod l-aħjar mill-avviż li għadek kif smajt. L-ewwel waħda hija

lesta.

Numru wieħed:

Dan l-avviż huwa maħruġ mid-Dipartiment tal-Ħarsien ta’ Saħħet in-Nies.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Il-prodotti ħżiena huma tad-ditta _____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Il-prodotti tal-pakkett jinkludu soppa, brodu u _______________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-kumpanija tipproduċi wkoll ikel imsajjar bħal għaġin u ________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

In-nies kienu jixtru dawn il-prodotti mill-ħwienet u _____________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Min laħaq xtara mill-prodotti msemmija kellu jmur bihom fl-uffiċċju tal-kumpanija u

jingħata ______________ lura.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi ------------



53

Numru wieħed:

Id-Dipartiment għall-Ħarsien ta’ Saħħet in-Nies irċieva ilmenti fuq il-prodotti tad-ditta

Brodu mingħand

a) sidien tal-ħwienet.

b) kumpaniji oħra tal-ikel.

ċ) konsumaturi li xtraw il-pakketti.

It-tweġiba t-tajba hija ċ. Għalhekk immarkajt ċirku madwar l-ittra ċ.



Brodu konsumaturi li xtraw il-pakketti.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Kien hemm nies li kielu minn dawn il-prodotti u

a) mietu wara jumejn.

b) ddaħħlu l-isptar għall-kura.

ċ) qabdithom marda twila.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Is-sid tal-kumpanija

a) skuża ruħu man-nies u spjega x’kien l-iżball li sar.

b) ma riedx ikellem lill-Uffiċjal tad-Dipartiment għall-Ħarsien Saħħet in-Nies.

ċ) kien imsiefer u bagħat lil ħaddieħor jitkellem minfloku.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-kumpanija offriet kumpens fi flus

a) lin-nies li xtraw il-prodotti ħżiena.

b) lil dawk li mardu minħabba li laħqu kielu mill-prodotti.

ċ) lis-sidien tal-ħwienet li sofrew ħsara fil-fama minħabba l-iżball tal-kumpanija.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

54

Numru ħamsa:

Il-pakketti kienu ħżiena għax

a) kienu ilhom merfugħa għand tal-ħwienet.

b) kien fihom ikel ħażin f’pakketti b’data tajba.

ċ) kienu tad-ditta Brodu.

------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Dan l-avviż inħareġ biex

a) jagħmel riklam ħażin lid-ditta Brodu.

b) javża lil tal-ħwienet biex ma jbigħux ikel fil-pakketti.

ċ) javża lin-nies biex ma jixtrux prodotti tal-ikel tad-ditta Brodu.





Id-Dipartiment għall-Ħarsien ta’ Saħħet in-Nies jixtieq javża biex għalissa ma jinxtrawx aktar

prodotti tal-ikel tad-ditta Brodu. Dawn il-prodotti ssibhom fil-ħwienet u supermarkets

ewlenin f’Malta u f’Għawdex. Il-prodotti tad-ditta Brodu jinkludu soppa, brodu u minestra

tal-pakkett kif ukoll għaġin u ravjul imsajrin bil-lest.

F’dawn l-aħħar jiem id-Dipartiment irċieva ħafna lmenti mingħand konsumaturi li xtraw

dawn il-prodotti u sabuhom ħżiena. Dan minkejja li d-data ta’ fuq il-pakkett kienet għadha

tajba. Saħansitra kien hemm xi nies li laħqu kielu minnhom u kellhom jiddaħħlu l-isptar

għall-kura.

Uffiċjal tad-Dipartiment għall-Ħarsien ta’ Saħħet in-Nies kiteb lis-sid tal-kumpanija Brodu

dwar din il-problema u talbu spjegazzjoni. Is-sid qal li dan il-każ huwa uniku u ġara bi żball

meta ikel imwarrab tqiegħed f’pakketti b’data tajba u tqassam fil-ħwienet.

Huwa wiegħed lill-klijenti li xtraw dawn il-prodotti li se jingħataw flushom lura meta

jirritornawhom fl-uffiċċji tal-kumpanija.

Filwaqt li aċċerta lid-Dipartiment mis-serjetà tal-kumpanija Brodu, is-sid temm jgħid li

l-kumpanija qed taħseb ukoll biex tagħti kumpens fi flus lis-sidien tal-ħwienet li sofrew xi

ħsara fil-fama tagħhom minħabba dan l-iżball.

55

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt bil-kelma li toqgħod l-aħjar mill-avviż li għadek kif smajt. L-ewwel waħda hija

lesta.

Numru wieħed:

Dan l-avviż huwa maħruġ mid-Dipartiment tal-Ħarsien ta’ Saħħet in-Nies.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Il-prodotti ħżiena huma tad-ditta _____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Il-prodotti tal-pakkett jinkludu soppa, brodu u _______________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-kumpanija tipproduċi wkoll ikel imsajjar bħal għaġin u ________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

In-nies kienu jixtru dawn il-prodotti mill-ħwienet u _____________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Min laħaq xtara mill-prodotti msemmija kellu jmur bihom fl-uffiċċju tal-kumpanija u

jingħata ______________ lura.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi ------------



Numru wieħed:


Brodu mingħand

a) sidien tal-ħwienet.

c) kumpaniji oħra tal-ikel.

ċ) konsumaturi li xtraw il-pakketti.

56

It-tweġiba t-tajba hija ċ. Għalhekk immarkajt ċirku madwar l-ittra ċ.



Brodu konsumaturi li xtraw il-pakketti.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Kien hemm nies li kielu minn dawn il-prodotti u

a) mietu wara jumejn.

b) ddaħħlu l-isptar għall-kura.

ċ) qabdithom marda twila.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Is-sid tal-kumpanija

a) skuża ruħu man-nies u spjega x’kien l-iżball li sar.

b) ma riedx ikellem lill-Uffiċjal tad-Dipartiment għall-Ħarsien Saħħet in-Nies.

ċ) kien imsiefer u bagħat lil ħaddieħor jitkellem minfloku.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-kumpanija offriet kumpens fi flus

a) lin-nies li xtraw il-prodotti ħżiena.

b) lil dawk li mardu minħabba li laħqu kielu mill-prodotti.

ċ) lis-sidien tal-ħwienet li sofrew ħsara fil-fama minħabba l-iżball tal-kumpanija.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Il-pakketti kienu ħżiena għax

a) kienu ilhom merfugħa għand tal-ħwienet.

b) kien fihom ikel ħażin f’pakketti b’data tajba.

ċ) kienu tad-ditta Brodu.

------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

57

Numru sitta:

Dan l-avviż inħareġ biex

a) jagħmel riklam ħażin lid-ditta Brodu.

b) javża lil tal-ħwienet biex ma jbigħux ikel fil-pakketti.

ċ) javża lin-nies biex ma jixtrux prodotti tal-ikel tad-ditta Brodu.






-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------

Għandek ftit ħin biex tara u taqra Taħriġ A, Taħriġ B u Taħriġ Ċ tat-tieni silta.

-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Kont ilni ma mmur mixja twila. Għalhekk jum minnhom, bla kliem u bla sliem, erħejtilha

lejn ta’ Xaqqa.

Wara siegħa mixi spiċċajt quddiem ir-razzett taz-zija Grezz u z-ziju Ton. Il-bieb tar-

remissa, mibrux u biż-żebgħa mqaxxra, kien magħluq. Illum ir-razzett jinsab mitluq.

Poġġejt bilqiegħda fuq ġebla u serraħt rasi fuq idejja. Ftakart meta kont żgħir u mal-

familja tiegħi konna nispiċċaw il-ħarġa tal-Ħadd għand iz-zijiet. Kont inkun l-ewwel wieħed

li ninżel mill-karozza biex niġbed il-ġebbieda li tiftaħ il-bieb tar-remissa. Tinżel żewġ tarġiet

u ssib żewġt ikmamar. L-ewwel waħda mimlija silla u tiben. Fl-oħra jittawwal iż-żiemel

l-abjad jistedinni ninbxu.

F’nofs il-bitħa kien hemm bir bil-ħerża magħluqa u barmil wiċċu ’l isfel. L-ewwel kamra

li ssib kienet dik fejn jorqdu z-zijiet. Niftakar liz-zija Grezz, mara mdaħħla fiż-żmien, dejjem

fis-sodda. Fuq rasha fil-għoli, kellha kwadru kbir ta’ kurċifiss u patri jżomm ras ta’ mewt

f’idu. Taħt il-kwadru kuruna kbira tal-għadam imdendla miftuha. In-naħa l-oħra tal-kamra

kien hemm is-sodda taz-ziju Ton, dejjem imħarbta bil-kutri maqlugħin.

58

Ommi u missieri kienu jintilfu jitkellmu maz-zijiet filwaqt li jien u ħuti konna mmorru

nkiss inkiss fil-maqjel. L-hena tagħna nitfgħu l-biċċiet tal-ħobż lill-fniek u lin-nagħaġ. Imma

l-aktar li konna ninbxu kienu l-papri li kienu jqajmu storbju sħiħ bl-għajjat u t-tferfir ta’

gwinħajhom.

Meta z-ziju u missieri jindunaw kienu jiġu għalina. Missieri kien iħarsilna bl-ikrah imma

z-ziju kien jgħidlu, “Irħilhom, dewk mhux tfol!” filwaqt li jmur iġibilna x’nixorbu mill-kċina.

Din kienet kmajra dejqa u twila bis-saqaf kollu ġmied għax iz-ziju kien iżomm l-ispiritiera

għolja. Mhux l-ewwel darba li marret għajnu bih bil-borma fuq in-nar u ħaraq kollox. Kellu

friġġ tal-pitrolju li meta taħdem tagħmel ħsejjes kbar. Friskatur ikħal kien dejjem mimli bl-

ilma frisk minn fuq il-bir biex jitlaħalħu t-tazzi. Fil-kċina tolqtok riħa taqsam ta’ kafè tat-

tisjir.

Qomt u ħarist lejn il-bieb. Minkejja li ma dħaltx ġewwa, xorta rnexxieli nerġa’ ngħix il-

memorji sbieħ ta’ tfuliti.


Imla l-vojt fejn meħtieġ biex toħloq stampa ta’ kif kienet il-kamra tas-sodda taz-zijiet.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Fuq is-sodda taz-zija fil-għoli kien hemm kwadru ta’ kurċifiss u patri jżomm ras ta’ _________f’idu.

Taħt il-kwadru kuruna kbira tal- ___________imdendla miftuħa.

59

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt ta’ dawn is-sentenzi billi ddaħħal kelma jew kliem li smajt fil-qari. L-ewwel

waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Iz-zijiet tal-awtur kien jisimhom Grezz u Toni.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Illum ir-razzett taz-zijiet jinsab ___________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u l-bieb ta’ barra kollu żebgħa _____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

L-awtur jiftakar li kif tidħol fir-remissa kont issib il-kamra mimlija bis-

________________

Iz-zija Grezz kienet mara mdaħħla fiż-___________ u dejjem fis-sodda.

Is-sodda taz-ziju Ton dejjem imħarbta bil- ________ maqlugħa.

60

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u fl-oħra kien hemm ________________ dejjem jittawwal.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa se naqralek Taħriġ Ċ.


Numru wieħed:

F’nofs il-bitħa taz-zijiet kien hemm (ġebla, bir, maqjel).

It-tweġiba t-tajba hija bir. Għalhekk għamilt linja taħt bir.

Is-sentenza sħiħa hija: F’nofs il-bitħa taz-zijiet kien hemm bir.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Numru tnejn:

L-awtur u ħutu kienu jħobbu jinbxu (lin-nies, lill-fniek, lill-papri) li kienu jagħmlu

storbju sħiħ.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Fil-kċina l-awtur baqa’ jiftakar ir-riħa qawwija (tal-brodu, tal-kafè tat-tisjir, tal-

pitrolju tal-friġġ).





Kont ilni ma mmur mixja twila. Għalhekk jum minnhom, bla kliem u bla sliem, erħejtilha

lejn ta’ Xaqqa.

Wara siegħa mixi spiċċajt quddiem ir-razzett taz-zija Grezz u z-ziju Ton. Il-bieb tar-

remissa, mibrux u biż-żebgħa mqaxxra, kien magħluq. Illum ir-razzett jinsab mitluq.

Poġġejt bilqiegħda fuq ġebla u serraħt rasi fuq idejja. Ftakart meta kont żgħir u mal-

familja tiegħi konna nispiċċaw il-ħarġa tal-Ħadd għand iz-zijiet. Kont inkun l-ewwel wieħed

61

li ninżel mill-karozza biex niġbed il-ġebbieda li tiftaħ il-bieb tar-remissa. Tinżel żewġ tarġiet

u ssib żewġt ikmamar. L-ewwel waħda mimlija silla u tiben. Fl-oħra jittawwal iż-żiemel

l-abjad jistedinni ninbxu.

F’nofs il-bitħa kien hemm bir bil-ħerża magħluqa u barmil wiċċu ’l isfel. L-ewwel kamra

li ssib kienet dik fejn jorqdu z-zijiet. Niftakar liz-zija Grezz, mara mdaħħla fiż-żmien, dejjem

fis-sodda. Fuq rasha fil-għoli, kellha kwadru kbir ta’ kurċifiss u patri jżomm ras ta’ mewt

f’idu. Taħt il-kwadru kuruna kbira tal-għadam imdendla miftuha. In-naħa l-oħra tal-kamra

kien hemm is-sodda taz-ziju Ton, dejjem imħarbta bil-kutri maqlugħin.

Ommi u missieri kienu jintilfu jitkellmu maz-zijiet filwaqt li jien u ħuti konna mmorru

nkiss inkiss fil-maqjel. L-hena tagħna nitfgħu l-biċċiet tal-ħobż lill-fniek u lin-nagħaġ. Imma

l-aktar li konna ninbxu kienu l-papri li kienu jqajmu storbju sħiħ bl-għajjat u t-tferfir ta’

gwinħajhom.

Meta z-ziju u missieri jindunaw kienu jiġu għalina. Missieri kien iħarsilna bl-ikrah imma

z-ziju kien jgħidlu, “Irħilhom, dewk mhux tfol!” filwaqt li jmur iġibilna x’nixorbu mill-kċina.

Din kienet kmajra dejqa u twila bis-saqaf kollu ġmied għax iz-ziju kien iżomm l-ispiritiera

għolja. Mhux l-ewwel darba li marret għajnu bih bil-borma fuq in-nar u ħaraq kollox. Kellu

friġġ tal-pitrolju li meta taħdem tagħmel ħsejjes kbar. Friskatur ikħal kien dejjem mimli bl-

ilma frisk minn fuq il-bir biex jitlaħalħu t-tazzi. Fil-kċina tolqtok riħa taqsam ta’ kafè tat-

tisjir.

Qomt u ħarist lejn il-bieb. Minkejja li ma dħaltx ġewwa, xorta rnexxieli nerġa’ ngħix il-

memorji sbieħ ta’ tfuliti.


Imla l-vojt fejn meħtieġ biex toħloq stampa ta’ kif kienet il-kamra tas-sodda taz-zijiet.

Fuq is-sodda taz-zija fil-għoli kien hemm kwadru ta’ kurċifiss u patri jżomm ras ta’ _________f’idu.

62

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt ta’ dawn is-sentenzi billi ddaħħal kelma jew kliem li smajt fil-qari. L-ewwel

waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Iz-zijiet tal-awtur kien jisimhom Grezz u Toni.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Illum ir-razzett taz-zijiet jinsab ___________

Taħt il-kwadru kuruna kbira tal- ___________imdendla miftuħa.

Iz-zija Grezz kienet mara mdaħħla fiż-___________ u dejjem fis-sodda.

Is-sodda taz-ziju Ton dejjem imħarbta bil- ________ maqlugħa.

63

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u l-bieb ta’ barra kollu żebgħa _____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

L-awtur jiftakar li kif tidħol fir-remissa kont issib il-kamra mimlija bis-

________________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u fl-oħra kien hemm ________________ dejjem jittawwal.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa se naqralek Taħriġ Ċ għat-tieni darba u l-aħħar darba.


Numru wieħed:

F’nofs il-bitħa taz-zijiet kien hemm (ġebla, bir, maqjel).

It-tweġiba t-tajba hija bir. Għalhekk għamilt linja taħt bir.

Is-sentenza sħiħa hija: F’nofs il-bitħa taz-zijiet kien hemm bir.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Numru tnejn:

L-awtur u ħutu kienu jħobbu jinbxu (lin-nies, lill-fniek, lill-papri) li kienu jagħmlu

storbju sħiħ.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Fil-kċina l-awtur baqa’ jiftakar ir-riħa qawwija (tal-brodu, tal-kafè tat-tisjir, tal-

pitrolju tal-friġġ).




Saħħa!

64

IL-MALTI: TAĦDIT




65

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-Interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru. Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar il-festa tar-raħal. a) Tħobbha l-festa tar-raħal tiegħek? Għaliex tħobbha? b) Xi tħobb l-aktar fil-festa u għaliex? ċ) Ma’ min l-aktar tgawdiha l-festa? Kif? d) X’tagħmlu speċjali bħala familja fil-festa tar-raħal? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar il-baħar. a) Tħobbu l-baħar? Għaliex? b) Meta jogħġbok l-aktar il-baħar: fis-sajf jew fix-xitwa? Għaliex? ċ) X’nieħdu mill-baħar? Semmili żewġ affarijiet li niħduhom mill-baħar. d) Għaliex taħseb li l-baħar huwa importanti għalina l-Maltin?

66



0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

















67

IL-MALTI: IS-SMIGĦ



Merħba tfal!



l-qari tas-siltiet.

Kull silta, flimkien mal-eżerċizzji se naqrahomlok darbtejn.


---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------


---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------


---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Id-Direttur Ġenerali tal-Uffiċċju tal-Passaporti jixtieq javża lill-pubbliku li minn nhar

it-Tnejn 20 ta’ Ġunju 2011 dan l-uffiċċju se jkollu ħinijiet ġodda tal-ftuħ. Dan minħabba li

għal dan is-sajf jidher li hemm talba kbira min-nies biex jagħmlu passaporti ġodda.

Il-ħinijiet il-ġodda se jkunu mis-sebgħa ta’ filgħodu sas-siegħa ta’ waranofsinhar u mit-

tlieta sas-sitta ta’ filgħaxija matul il-ġimgħa kollha. L-uffiċċju se jiftaħ ukoll is-Sibt filgħodu

bejn is-sebgħa u nofs u u l-ħdax u nofs ta’ filgħodu.

Id-Direttur jixtieq ifakkar li kull min japplika għall-passaport jeħtieġ li jieħu miegħu

l-karta tal-identità jew il-liċenzja tas-sewqan. Irid jieħu wkoll kopja oriġinali taċ-ċertifikat tat-

twelid. M’hemmx bżonn li l-applikant jieħu ritratti miegħu għaliex l-Uffiċċju tal-Passaporti

jipprovdi fotografu li jiħodlok ir-ritratti dak il-ħin. Il-ħlas dovut isir mal-applikazzjoni.

Tfal taħt is-sittax-il sena li japplikaw għall-passaport iridu jiġu fl-Uffiċċju tal-Passaporti

ma’ wieħed mill-ġenituri tagħhom.

L-applikant irid jagħżel minn fejn jixtieq jiġbor il-passaport. Dawn jistgħu jinġabru mill-

uffiċċju tal-Kunsill Lokali tal-applikant jew mill-Uffiċċju tal-Passaporti fil-Belt Valletta wara

jumejn mill-applikazzjoni.

68

Għal aktar tagħrif wieħed jista’ jidħol fis-sit Passportmalta.com jew iċempel fuq il-

freephone 80011234.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------



Numru wieħed:

Dan l-avviż huwa maħruġ mill-Uffiċċju tal-(Konsumaturi, Passaporti, President).

It-tweġiba t-tajba hija Passaporti. Għalhekk immarkajt linja taħt il-kelma Passaporti.


Dan l-avviż huwa maħruġ mill-Uffiċċju tal-Passaporti.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Dan l-uffiċċju qiegħed javża li se jibdel (il-ħaddiema, il-post, il-ħinijiet).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Min japplika għall-passaport irid jieħu miegħu (il-karta tal-identità, karta mill-pulizija,

ċertifikat tat-tabib).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-Uffiċċju tal-Passaporti qiegħed jipprovdi (kafè, trasport, fotografu) lil kull min

japplika.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Il-passaport il-ġdid ikun lest wara (jumejn, ġimgħa, xahar).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

69




L-Uffiċċju tal-Passaporti ħareġ dan l-avviż …


għall-pubbliku.



L-Uffiċċju tal-Passaporti ħareġ dan l-avviż għall-pubbliku.



Kolonna A:

Numru tnejn: It-tibdil imsemmi qed isir għax matul is-sajf …

Numru tlieta: L-Uffiċċju se jibda jiftaħ ukoll …

Numru erbgħa: Iċ-ċertifikat tat-twelid irid jiġi ppreżentat …

Numru ħamsa: Tfal taħt is-sittax-il sena għandhom …

Numru sitta: Il-passaporti lesti jinġabru …

Numru sebgħa: L-Uffiċċju qed joffri numru tat-telefown u …


… ħafna nies qed japplikaw għall-passaport.

… mill-Uffiċċju tal-Passaporti jew mill-Kunsill Lokali.

… mal-applikazzjoni.

… sit fuq l-internet għal min irid aktar tagħrif

… imorru fl-uffiċju ma’ ġenitur tagħhom.

… is-Sibt filgħodu.


70




Id-Direttur Ġenerali tal-Uffiċċju tal-Passaporti jixtieq javża lill-pubbliku li minn nhar

it-Tnejn 20 ta’ Ġunju 2011 dan l-uffiċċju se jkollu ħinijiet ġodda tal-ftuħ. Dan minħabba li

għal dan is-sajf jidher li hemm talba kbira min-nies biex jagħmlu passaporti ġodda.

Il-ħinijiet il-ġodda se jkunu mis-sebgħa ta’ filgħodu sas-siegħa ta’ waranofsinhar u mit-

tlieta sas-sitta ta’ filgħaxija matul il-ġimgħa kollha. L-uffiċċju se jiftaħ ukoll is-Sibt filgħodu

bejn is-sebgħa u nofs u u l-ħdax u nofs ta’ filgħodu.

Id-Direttur jixtieq ifakkar li kull min japplika għall-passaport jeħtieġ li jieħu miegħu

l-karta tal-identità jew il-liċenzja tas-sewqan. Irid jieħu wkoll kopja oriġinali taċ-ċertifikat tat-

twelid. M’hemmx bżonn li l-applikant jieħu ritratti miegħu għaliex l-Uffiċċju tal-Passaporti

jipprovdi fotografu li jiħodlok ir-ritratti dak il-ħin. Il-ħlas dovut isir mal-applikazzjoni.

Tfal taħt is-sittax-il sena li japplikaw għall-passaport iridu jiġu fl-Uffiċċju tal-Passaporti

ma’ wieħed mill-ġenituri tagħhom.

L-applikant irid jagħżel minn fejn jixtieq jiġbor il-passaport. Dawn jistgħu jinġabru mill-

uffiċċju tal-Kunsill Lokali tal-applikant jew mill-Uffiċċju tal-Passaporti fil-Belt Valletta wara

jumejn mill-applikazzjoni.

Għal aktar tagħrif wieħed jista’ jidħol fis-sit Passportmalta.com jew iċempel fuq il-

freephone 80011234.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------



Numru wieħed:

Dan l-avviż huwa maħruġ mill-Uffiċċju tal-(Konsumaturi, Passaporti, President).

It-tweġiba t-tajba hija Passaporti. Għalhekk immarkajt linja taħt il-kelma Passaporti.


Dan l-avviż huwa maħruġ mill-Uffiċċju tal-Passaporti.

71


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Dan l-uffiċċju qiegħed javża li se jibdel (il-ħaddiema, il-post, il-ħinijiet).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Min japplika għall-passaport irid jieħu miegħu (il-karta tal-identità, karta mill-pulizija,

ċertifikat tat-tabib).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-Uffiċċju tal-Passaporti qiegħed jipprovdi (kafè, trasport, fotografu) lil kull min

japplika.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Il-passaport il-ġdid ikun lest wara (jumejn, ġimgħa, xahar).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------




L-Uffiċċju tal-Passaporti ħareġ dan l-avviż …


għall-pubbliku.



L-Uffiċċju tal-Passaporti ħareġ dan l-avviż għall-pubbliku.



Kolonna A:

Numru tnejn: It-tibdil imsemmi qed isir għax matul is-sajf …

Numru tlieta: L-Uffiċċju se jibda jiftaħ ukoll …

72

Numru erbgħa: Iċ-ċertifikat tat-twelid irid jiġi ppreżentat …

Numru ħamsa: Tfal taħt is-sittax-il sena għandhom …

Numru sitta: Il-passaporti lesti jinġabru …

Numru sebgħa: L-Uffiċċju qed joffri numru tat-telefown u …


… ħafna nies qed japplikaw għall-passaport.

… mill-Uffiċċju tal-Passaporti jew mill-Kunsill Lokali.

… mal-applikazzjoni.

… sit fuq l-internet għal min irid aktar tagħrif

… imorru fl-uffiċju ma’ ġenitur tagħhom.

… is-Sibt filgħodu.






-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------


-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Niftakarni bilqiegħda fuq is-sufan l-aħmar, dak li minflok is-sieq ta’ quddiem kellu mdeffsa

taħtu kaxxa tal-injam. Filwaqt li ndawwar ħarsti mal-kamra kollha nintilef f’mument ta’ hena

maġiku u ngħid lili nnifsi, “Li kieku nħallu dal-kmamar għal dejjem, jiena żgur immut!”

Il-bieb ta’ barra kien jinfetaħ b’muftieħ goff ħadrani. Il-bieb niftakru xott u mqaxqax miż-

żebgħa. Hekk kif il-muftieħ iqarmeċ u l-bieb jitbexxaq, kienet tilqagħni riħa ta’ umdità li

73

tfakkarni fil-logħob tan-noli qalb il-kappar, ġiri bil-lejl bil-fanali tad-dulliegħ, fl-istejjer tal-

fatati u fix-xalati ta’ għeneb u tut.

Fl-ewwel kamra kien hemm mejda kbira qisha dik tal-appostli. Fl-irkejjen siġġijiet u

pultruni tal-kanvas. Mal-ħitan ħafna inkwatri b’xeni mit-teatru. Fuq il-lemin kien hemm żewġ

bibien: wieħed jagħti għall-kċina daqs nitfa u l-ieħor jagħti għall-kamra tal-imbarazz. Fuq ix-

xellug bieb ieħor li jagħti għall-kamra tas-sodda, kamra li niftakarha twila u wiesgħa daqs

sala ta’ sptar. Minnha kont toħroġ għal roqgħa siment li laqqamnieha l-bitħa. Quddiem, wara

u madwar il-kmamar: raba’ u xagħri bla tarf u aktar lilhinn il-baħar!

Kont inħoss hena u ferħ kbir meta konna nqattgħu s-sajf fil-kmamar tal-Gżira, qrib il-bajja

ta’ San Tumas. Spiss kienu jiġu magħna z-zijiet u l-kuġini u kullimkien jimtela ċajt u daħk u

ġiri.

Il-ħoss kontinwu tal-ispiritiera tal-istim kien wisq jaqbel ma’ dak taż-żarżur moħbi fid-

dielja jew fis-siġra tal-ħarrub.

Fil-hard disc ta’ moħħi mimlija tifkiriet għandi ssejvjati diversi xeni taż-żmien sabiħ li

qattajna f’dawn il-kmamar: għadni nara lil missieri jaqleb il-ġebla tal-għatba biex joħroġ il-

muftieħ moħbi hemm taħt sakemm morna ngħumu … oħti Joyce tiġi tqajjimni kmieni biex

minn fuq l-għatba noqogħdu naraw ix-xemx tielgħa … Lino l-kuġin jaqsam dulliegħa daqsiex

li ċċaqċaq u tixpakka minn rajha malli tħoss il-ponta tas-sikkina … xi ħadd ikanta “Riesaq

il-Lejl Mulejja” waqt li jurini l-ewwel kewkba li tfaċċat u jgħidli li jsejħulha Venus … kollha

xeni sbieħ li nġorrhom dejjem miegħi u ma jitħassru qatt mill-memorja tat-tfulija.

Addattament minn Il-Ġenn li jżommni f’sikkti, Trevor Żahra


Immarka b’sinjal √ il-kaxxa biex tgħid jekk hux VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX.


Numru wieħed:

L-awtur kien iħobb ħafna dawn il-kmamar. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

Din Veru. Għalhekk għamilt sinjal √ fil-kaxxa t-tajba.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

74

Numru tnejn:

Dawn il-kmamar kienu qrib il-Bajja ta’ San Tumas. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Ir-riħa tfuħ li kienet toħroġ malli jinfetaħ il-bieb ta’ barra lill-awtur kienet tfakkru fl-

ikel tajjeb t’ommu. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-ewwel kamra li kont issib kienet dik tal-ikel li kellha mejda kbira fin-nofs. Veru, Falz

jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Il-kċina kienet arjuża u mdaqqsa mhux ħażin. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Madwar il-kmamar kien hemm ħafna siġar tal-larinġ u frott ieħor. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Mal-familja tal-awtur kienu jmorru wkoll in-nanniet flimkien maz-zijiet u l-kuġini.

Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt bil-kelma t-tajba li tiftakar mis-silta li smajt. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

L-awtur għandu ħafna tifkiriet sbieħ ta’ tfulitu.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Wara l-kamra tas-sodda, l-awtur jgħid li kien hemm roqgħa ____________ li kienet

isservi ta’ bitħa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

75

Numru tlieta:

F’moħħ l-awtur għadu jidwi l-ħoss tal-ispiritiera tal-istim flimkien ma’ dak taż-

_______________ moħbi fid-dielja u fil-ħarrub.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-awtur u oħtu Joyce kienu jħobbu joqogħdu fuq l-għatba jaraw ___________ tielgħa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Lino, il-kuġin tal-awtur, kien jaqsam id-dulliegħa kbira li kienet tixpakka malli tħoss

il-____________ tas-sikkina tmiss magħha.





Niftakarni bilqiegħda fuq is-sufan l-aħmar, dak li minflok is-sieq ta’ quddiem kellu mdeffsa

taħtu kaxxa tal-injam. Filwaqt li ndawwar ħarsti mal-kamra kollha nintilef f’mument ta’ hena

maġiku u ngħid lili nnifsi, “Li kieku nħallu dal-kmamar għal dejjem, jiena żgur immut!”

Il-bieb ta’ barra kien jinfetaħ b’muftieħ goff ħadrani. Il-bieb niftakru xott u mqaxqax miż-

żebgħa. Hekk kif il-muftieħ iqarmeċ u l-bieb jitbexxaq, kienet tilqagħni riħa ta’ umdità li

tfakkarni fil-logħob tan-noli qalb il-kappar, ġiri bil-lejl bil-fanali tad-dulliegħ, fl-istejjer tal-

fatati u fix-xalati ta’ għeneb u tut.

Fl-ewwel kamra kien hemm mejda kbira qisha dik tal-appostli. Fl-irkejjen siġġijiet u

pultruni tal-kanvas. Mal-ħitan ħafna inkwatri b’xeni mit-teatru. Fuq il-lemin kien hemm żewġ

bibien: wieħed jagħti għall-kċina daqs nitfa u l-ieħor jagħti għall-kamra tal-imbarazz. Fuq ix-

xellug bieb ieħor li jagħti għall-kamra tas-sodda, kamra li niftakarha twila u wiesgħa daqs

sala ta’ sptar. Minnha kont toħroġ għal roqgħa siment li laqqamnieha l-bitħa. Quddiem, wara

u madwar il-kmamar: raba’ u xagħri bla tarf u aktar lilhinn il-baħar!

Kont inħoss hena u ferħ kbir meta konna nqattgħu s-sajf fil-kmamar tal-Gżira, qrib il-bajja

ta’ San Tumas. Spiss kienu jiġu magħna z-zijiet u l-kuġini u kullimkien jimtela ċajt u daħk u

ġiri.

76

Il-ħoss kontinwu tal-ispiritiera tal-istim kien wisq jaqbel ma’ dak taż-żarżur moħbi fid-

dielja jew fis-siġra tal-ħarrub.

Fil-hard disc ta’ moħħi mimlija tifkiriet għandi ssejvjati diversi xeni taż-żmien sabiħ li

qattajna f’dawn il-kmamar: għadni nara lil missieri jaqleb il-ġebla tal-għatba biex joħroġ il-

muftieħ moħbi hemm taħt sakemm morna ngħumu … oħti Joyce tiġi tqajjimni kmieni biex

minn fuq l-għatba noqogħdu naraw ix-xemx tielgħa … Lino l-kuġin jaqsam dulliegħa daqsiex

li ċċaqċaq u tixpakka minn rajha malli tħoss il-ponta tas-sikkina … xi ħadd ikanta “Riesaq

il-Lejl Mulejja” waqt li jurini l-ewwel kewkba li tfaċċat u jgħidli li jsejħulha Venus … kollha

xeni sbieħ li nġorrhom dejjem miegħi u ma jitħassru qatt mill-memorja tat-tfulija.

Addattament minn Il-Ġenn li jżommni f’sikkti, Trevor Żahra


Immarka b’sinjal √ il-kaxxa biex tgħid jekk hux VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX.


Numru wieħed:

L-awtur kien iħobb ħafna dawn il-kmamar. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

Din Veru. Għalhekk għamilt sinjal √ fil-kaxxa t-tajba.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Dawn il-kmamar kienu qrib il-Bajja ta’ San Tumas. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Ir-riħa tfuħ li kienet toħroġ malli jinfetaħ il-bieb ta’ barra lill-awtur kienet tfakkru fl-

ikel tajjeb t’ommu. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-ewwel kamra li kont issib kienet dik tal-ikel li kellha mejda kbira fin-nofs. Veru, Falz

jew Ma ssemmietx?

77

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Il-kċina kienet arjuża u mdaqqsa mhux ħażin. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Madwar il-kmamar kien hemm ħafna siġar tal-larinġ u frott ieħor. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Mal-familja tal-awtur kienu jmorru wkoll in-nanniet flimkien maz-zijiet u l-kuġini.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt bil-kelma t-tajba li tiftakar mis-silta li smajt. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

L-awtur għandu ħafna tifkiriet sbieħ ta’ tfulitu.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Wara l-kamra tas-sodda, l-awtur jgħid li kien hemm roqgħa ____________ li kienet

isservi ta’ bitħa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

F’moħħ l-awtur għadu jidwi l-ħoss tal-ispiritiera tal-istim flimkien ma’ dak taż-

_______________ moħbi fid-dielja u fil-ħarrub.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-awtur u oħtu Joyce kienu jħobbu joqogħdu fuq l-għatba jaraw ___________ tielgħa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Lino, il-kuġin tal-awtur, kien jaqsam id-dulliegħa kbira li kienet tixpakka malli tħoss

il-____________ tas-sikkina tmiss magħha.

78




Saħħa!

79

IL-MALTI: TAĦDIT




80

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-Interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru. Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar it-triq li toqgħod fiha. a) Togħġbok it-triq fejn toqgħod? Għaliex? b) Hemm tfal ħbieb tiegħek fit-triq? Kemm hemm? ċ) Tiltaqgħu biex tilagħbu fit-triq? X’tilagħbu fit-triq? d) X’tixtieq tibdel fit-triq tiegħek? Għaliex? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar il-mużika. a) Tħobb tisma’ mużika? X’tip ta’ mużika tħobb? b) B’liema lingwa l-aktar li tħobb tisma’ kanzunetti? Għaliex? ċ) Fejn u fuqiex tħobb issegwi l-mużika? Ġieli mort xi kunċert mużikali? d) Taf issemmili xi kantant/a Malti/ja li l-aktar li jogħġbok/togħġbok? Għaliex?

81



0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

















82

IL-MALTI: IS-SMIGĦ



Merħba tfal!



l-qari tas-siltiet.



---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------


---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------


---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Reklam A

Għall-appliances li jonqsuk fid-dar ma tistax ma żżurx il-ħwienet tad-ditta Armadarek li

hawn imferrxin ma’ Malta kollha. F’dawn l-istabbilimenti ssib dak kollu meħtieġ fid-dar:

minn fridges, freezers, air conditioners sa ktieli tad-dawl u ħdejjed tal-mogħdija.

Kull min jonfoq aktar minn mitejn ewro, jingħata biljett f’lotterija li titla’ kull xahar u li

tista’ trebbħu vjaġġ għal pajjiż li jagħżel huwa fl-Ewropa.

Armadarek tagħti skontijiet speċjali lil dawk li jippreżentaw dan ir-riklam. Il-koppji li

jordnaw l-appliances tal-kċina f’daqqa jingħataw televixin ta’ 21 pulzier b’xejn.

Nagħtu wkoll garanzija ta’ ħames snin fuq il-prodotti kollha tagħna. Mel’ejja u ma

jiddispjaċikx! Għax magħna jaqbillek żgur!

Reklam B

Jekk għandek bżonn tagħmel tiswijiet fuq il-bibien ta’ barra, jekk trid tibdel in-net tat-twieqi

għax tqattgħu, jekk trid tbajjad u ma tafx kif, ċempel lil Ġamri Caruana u jaqdik żgur u

malajr.

83

Għalhekk serraħ moħħok fuq dawn l-irqaqat u ċempel lil Ġamri fuq in-numru 21987654

jew fuq il-mowbajl 79797654. Garanzija ta’ xogħol mill-aqwa bi prezzijiet moderati għall-but

ta’ kulħadd. Jiftaħar b’ħafna snin ta’ esperjenza bħala handyman u jieħu ħsieb ukoll il-ġonna

u jtella’ l-ħitan tas-sejjieħ.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt ta’ dan ir-riklam billi ddaħħal il-kelma t-tajba minn dak li għadek kif smajt.


Trid tiffranka u tirbaħ vjaġġ għal pajjiż fl-Ewropa?


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Mela żur il-ħwienet tal-kumpanija _____________________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

fejn issib dak kollu li għandek bżonn għad-dar, bħal ______________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u __________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Nagħtu garanzija ta’ ________ snin

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

fuq il-prodotti kollha tagħna. Min jonfoq aktar minn € 200 jingħata ______________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

f’lotterija speċjali li tista’ trebbħu safra għal pajjiż fl-Ewropa.

Il-koppji li jordnaw l-affarijiet kollha tal-kċina jingħataw _________________ b’xejn.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Immarka t-tweġiba t-tajba billi tagħmel fil-kaxxa. L-ewwel waħda hija lesta.

84

Numru wieħed:

Dan ir-riklam huwa ta’ raġel

li jagħmel it-tiswijiet fid-dar.

li jsuq il-karozzi.

li jgħallem lit-tfal.

It-tweġiba t-tajba hija li jagħmel it-tiswijiet fid-dar. Għalhekk immarkajt fil-kaxxa ta’

ħdejha. Is-sentenza sħiħa hija:

Dan ir-riklam huwa ta’ raġel li jagħmel it-tiswijiet fid-dar.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Ġamri Caruana jaf isewwi

t-twieqi tal-ħadid.

l-bibien ta’ barra.

l-karozzi.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Huwa jagħti garanzija tal-aħjar xogħol u ta’ prezzijiet

irħas ħafna.

għoljin ħafna.

moderati u għall-but ta’ kulħadd.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Ġamri jgħid fir-riklam li huwa jaf jieħu ħsieb

l-annimali u t-tjur.

il-ġonna u l-ħitan tas-sejjieħ.

l-anzjani u l-morda.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

85

Numru ħamsa:

Min irid iqabbad xi xogħol lil Ġamri għandu

jċempillu fuq il-mowbajl jew telefown.

jiktiblu ittra jew email.

jmur ifittxu d-dar.





Reklam A

Għall-appliances li jonqsuk fid-dar ma tistax ma żżurx il-ħwienet tad-ditta Armadarek li

hawn imferrxin ma’ Malta kollha. F’dawn l-istabbilimenti ssib dak kollu meħtieġ fid-dar:

minn fridges, freezers, air conditioners sa ktieli tad-dawl u ħdejjed tal-mogħdija.

Kull min jonfoq aktar minn mitejn ewro, jingħata biljett f’lotterija li titla’ kull xahar u li

tista’ trebbħu vjaġġ għal pajjiż li jagħżel huwa fl-Ewropa.

Armadarek tagħti skontijiet speċjali lil dawk li jippreżentaw dan ir-riklam. Il-koppji li

jordnaw l-appliances tal-kċina f’daqqa jingħataw televixin ta’ 21 pulzier b’xejn.

Nagħtu wkoll garanzija ta’ ħames snin fuq il-prodotti kollha tagħna. Mel’ejja u ma

jiddispjaċikx! Għax magħna jaqbillek żgur!

Reklam B

Jekk għandek bżonn tagħmel tiswijiet fuq il-bibien ta’ barra, jekk trid tibdel in-net tat-twieqi

għax tqattgħu, jekk trid tbajjad u ma tafx kif, ċempel lil Ġamri Caruana u jaqdik żgur u

malajr.

Għalhekk serraħ moħħok fuq dawn l-irqaqat u ċempel lil Ġamri fuq in-numru 21987654

jew fuq il-mowbajl 79797654. Garanzija ta’ xogħol mill-aqwa bi prezzijiet moderati għall-but

ta’ kulħadd. Jiftaħar b’ħafna snin ta’ esperjenza bħala handyman u jieħu ħsieb ukoll il-ġonna

u jtella’ l-ħitan tas-sejjieħ.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa se naqralek Taħriġ A għat-tieni u għall-aħħar darba.

86

Imla l-vojt ta’ dan ir-riklam billi ddaħħal il-kelma t-tajba minn dak li għadek kif smajt.


Trid tiffranka u tirbaħ vjaġġ għal pajjiż fl-Ewropa?


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Mela żur il-ħwienet tal-kumpanija _____________________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

fejn issib dak kollu li għandek bżonn għad-dar, bħal ______________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u __________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Nagħtu garanzija ta’ ________ snin

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

fuq il-prodotti kollha tagħna. Min jonfoq aktar minn € 200 jingħata ______________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

f’lotterija speċjali li tista’ trebbħu safra għal pajjiż fl-Ewropa.

Il-koppji li jordnaw l-affarijiet kollha tal-kċina jingħataw _________________ b’xejn.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------



Numru wieħed:

Dan ir-riklam huwa ta’ raġel

li jagħmel it-tiswijiet fid-dar.

li jsuq il-karozzi.

li jgħallem lit-tfal.

It-tweġiba t-tajba hija li jagħmel it-tiswijiet fid-dar. Għalhekk immarkajt fil-kaxxa ta’

ħdejha. Is-sentenza sħiħa hija:

Dan ir-riklam huwa ta’ raġel li jagħmel it-tiswijiet fid-dar.


87

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Ġamri Caruana jaf isewwi

t-twieqi tal-ħadid.

l-bibien ta’ barra.

l-karozzi.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Huwa jagħti garanzija tal-aħjar xogħol u ta’ prezzijiet

irħas ħafna.

għoljin ħafna.

moderati u għall-but ta’ kulħadd.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Ġamri jgħid fir-riklam li huwa jaf jieħu ħsieb

l-annimali u t-tjur.

il-ġonna u l-ħitan tas-sejjieħ.

l-anzjani u l-morda.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Min irid iqabbad xi xogħol lil Ġamri għandu

jċempillu fuq il-mowbajl jew telefown.

jiktiblu ittra jew email.

jmur ifittxu d-dar.






-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------


-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------

88


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Karmenu: Skużani ħabib ħa nwaqqfek. Imma int mhux Cħarlie ta’ Lonza li siefer

l-Ingilterra? Għax tagħtih lemħa …

Charles: Iva sieħbi, jien hu kollu kemm hu. U inti mhux Karmenu, it-tifel ta’ Manwel

il-gabillott? Qed niħdok minn leħnek. X’minnek?

Karmenu: Kemm qed nieħu gost narak, Charl. Kif inti? Ftit inbdilt. Ġejt xi jumejn

Malta?

Charles: Iva Karm, ġejt nara lil ommi. Ġejt bil-familja għax xtaqu jaraw Malta. Jien

dejjem insemmikom.

Karmenu: Għamiltu sew. Issa kemm ilek nieqes minn Malta, Charl? Għadni nara lil

ommok u missierek, Alla jaħfirlu, jibkuk fil-bieb int u sejjer?

Charles: Issa dalwaqt nagħlaq għoxrin sena msiefer, Karm … Kemm jgħaddi ż-żmien.

Karmenu: Drajtha l-ħajja Ingliża? Jgħidu li hija differenti minn tagħna?

Charles: Iva drajt mhux ħażin. Għall-ewwel ħbatt se niddejjaq imma meta sibt xogħol

għal qalbi bdejt nissetilja. Imbagħad iltqajt ma’ Mary tiegħi li għenitni ħafna.

Iżżewwiġna u għandna tifel u tifla.

Karmenu: Kif taraha Malta wara dawn is-snin kollha?

Cħarles: Naraha li nbidlet ħafna, Karm. Naf li żdied ħafna l-bini u l-karrozzi u naqsu

l-għelieqi. Ilbieraħ mort sa Tal-Qattus fejn kellna l-għelieqi. Tiftakar kemm

ġrejna wara l-friefet? Minn dak kollu ma sibt xejn ħlief blokki ta’ fletts.

Iddispjaċieni ħafna …

Karmenu: Niftakar ingħid. Isma’ Charl, aqtagħli kurżità. Tidher li Malta għadha

f’qalbek. Ma tixtieqx terġa’ tiġi Malta? Ngħid għalija, ikolli ngħix bogħod

minn Malta ma noqgħodx.

Charles: Karm, ngħidlek il-verità, Malta nħobbha u kemm-il darba xtaqt li niġi hawn.

Malta dejjem tibqa’ artek. Minbarra li għandi l-familja tal-mara, il-ħajja

Ingliża drajtha u saret biċċa minni. Naħseb li għalissa ma niċċaqlaqx. Biss

nipprova niġi Malta spiss.

Karmenu: Ara Charlie, ħalli ma nżommokx aktar. Qis li qabel titlaq tiġu waħda sa

għandi. Jien għadni noqgħod fl-istess razzett ta’ missieri, Alla jaħfirlu. Il-mara

89

tiegħi żgur tieħu gost bikom. U għal nofsinhar kulu magħna l-istuffat tal-fenek

kif taf tagħmlu Dolor. Ara nistenniekom tafx.

Charles: Ħalli f’idi Karm, niġu żgur. Issa nara meta l-aħjar u ngħaddi ngħidlek. Grazzi

tal-istedina u ħadt gost li kellimtni. Narawk ma ndumux.


Imla l-informazzjoni meħtieġa fuq kull persuna skont kif smajtha fis-silta. L-ewwel waħda

fuq kull persuna hija lesta.

Karmenu

Numru wieħed:

Missier Karmenu kien Manwel il-gabillott.

Charles u l-familja tiegħu

Numru wieħed:

Ommu jisimha Lonza u għadha ħajja imma missieru mejjet.

Issa ngħaddu għall-kumplament tas-sentenzi fuq Karmenu u tista’ taħdimhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Baqa’ joqgħod fir-razzett ta’ missieru meta kiber u żżewweġ lil martu ____________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

li kienet magħrufa għat-tisjir tal-________________ tal-fenek.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Meta kien żgħir kien ħabib ma’ Charles u kienu jmorru jiġru wara l-______________

fl-għelieqi tal-Qattus.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa ngħaddu għall-kumplament tas-sentenzi fuq Charles u l-familja tiegħu u tista’

taħdimhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Ilu msiefer l-Ingilterra madwar _____________ sena.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

90

Numru tlieta:

Meta kien imsiefer iltaqa’ u żżewweġ lil Mary u għandhom _________ itfal.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Iħobb ħafna lil Malta u ddispjaċih meta l-għelieqi li trabba fihom saru blokka

____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------




Karmenu għaraf lil Charles għax …


xebbhu lil ommu Lonza.



Karmenu għaraf lil Charles għax xebbhu lil ommu Lonza.



Kolonna A:

Numru tnejn: Charles għaraf lil Karmenu meta …

Numru tlieta: Waqt li Charles ġie jżur lil ommu …

Numru erbgħa: Mary, il-mara ta’ Charles, għenitu ħafna …

Numru ħamsa: Minkejja li għadu jħobb lil Malta, …


… martu u uliedu riedu jduru Malta.

… biex seta’ jidra l-ħajja Ingliża.

… Charles jixtieq jibqa’ jgħix l-Ingilterra.

… semgħu jitkellem.


91




Karmenu: Skużani ħabib ħa nwaqqfek. Imma int mhux Cħarlie ta’ Lonza li siefer

l-Ingilterra? Għax tagħtih lemħa …

Charles: Iva sieħbi, jien hu kollu kemm hu. U inti mhux Karmenu, it-tifel ta’ Manwel

il-gabillott? Qed niħdok minn leħnek. X’minnek?

Karmenu: Kemm qed nieħu gost narak, Charl. Kif inti? Ftit inbdilt. Ġejt xi jumejn

Malta?

Charles: Iva Karm, ġejt nara lil ommi. Ġejt bil-familja għax xtaqu jaraw Malta. Jien

dejjem insemmikom.

Karmenu: Għamiltu sew. Issa kemm ilek nieqes minn Malta, Charl? Għadni nara lil

ommok u missierek, Alla jaħfirlu, jibkuk fil-bieb int u sejjer?

Charles: Issa dalwaqt nagħlaq għoxrin sena msiefer, Karm … Kemm jgħaddi ż-żmien.

Karmenu: Drajtha l-ħajja Ingliża? Jgħidu li hija differenti minn tagħna?

Charles: Iva drajt mhux ħażin. Għall-ewwel ħbatt se niddejjaq imma meta sibt xogħol

għal qalbi bdejt nissetilja. Imbagħad iltqajt ma’ Mary tiegħi li għenitni ħafna.

Iżżewwiġna u għandna tifel u tifla.

Karmenu: Kif taraha Malta wara dawn is-snin kollha?

Cħarles: Naraha li nbidlet ħafna, Karm. Naf li żdied ħafna l-bini u l-karrozzi u naqsu

l-għelieqi. Ilbieraħ mort sa Tal-Qattus fejn kellna l-għelieqi. Tiftakar kemm

ġrejna wara l-friefet? Minn dak kollu ma sibt xejn ħlief blokki ta’ fletts.

Iddispjaċieni ħafna …

Karmenu: Niftakar ingħid. Isma’ Charl, aqtagħli kurżità. Tidher li Malta għadha

f’qalbek. Ma tixtieqx terġa’ tiġi Malta? Ngħid għalija, ikolli ngħix bogħod

minn Malta ma noqgħodx.

Charles: Karm, ngħidlek il-verità, Malta nħobbha u kemm-il darba xtaqt li niġi hawn.

Malta dejjem tibqa’ artek. Minbarra li għandi l-familja tal-mara, il-ħajja

Ingliża drajtha u saret biċċa minni. Naħseb li għalissa ma niċċaqlaqx. Biss

nipprova niġi Malta spiss.

92

Karmenu: Ara Charlie, ħalli ma nżommokx aktar. Qis li qabel titlaq tiġu waħda sa

għandi. Jien għadni noqgħod fl-istess razzett ta’ missieri, Alla jaħfirlu. Il-mara

tiegħi żgur tieħu gost bikom. U għal nofsinhar kulu magħna l-istuffat tal-fenek

kif taf tagħmlu Dolor. Ara nistenniekom tafx.

Charles: Ħalli f’idi Karm, niġu żgur. Issa nara meta l-aħjar u ngħaddi ngħidlek. Grazzi

tal-istedina u ħadt gost li kellimtni. Narawk ma ndumux.


Imla l-informazzjoni meħtieġa fuq kull persuna skont kif smajtha fis-silta. L-ewwel waħda

fuq kull persuna hija lesta.

Karmenu

Numru wieħed:

Missier Karmenu kien Manwel il-gabillott.

Charles u l-familja tiegħu

Numru wieħed:

Ommu jisimha Lonza u għadha ħajja imma missieru mejjet.

Issa ngħaddu għall-kumplament tas-sentenzi fuq Karmenu u tista’ taħdimhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Baqa’ joqgħod fir-razzett ta’ missieru meta kiber u żżewweġ lil martu ____________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

li kienet magħrufa għat-tisjir tal-________________ tal-fenek.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Meta kien żgħir kien ħabib ma’ Charles u kienu jmorru jiġru wara l-______________

fl-għelieqi tal-Qattus.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Issa ngħaddu għall-kumplament tas-sentenzi fuq Charles u l-familja tiegħu u tista’

taħdimhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

93

Numru tnejn:

Ilu msiefer l-Ingilterra madwar _____________ sena.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Meta kien imsiefer iltaqa’ u żżewweġ lil Mary u għandhom _________ itfal.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Iħobb ħafna lil Malta u ddispjaċih meta l-għelieqi li trabba fihom saru blokka

____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------




Karmenu għaraf lil Charles għax …


xebbhu lil ommu Lonza.



Karmenu għaraf lil Charles għax xebbhu lil ommu Lonza.



Kolonna A:

Numru tnejn: Charles għaraf lil Karmenu meta …

Numru tlieta: Waqt li Charles ġie jżur lil ommu …

Numru erbgħa: Mary, il-mara ta’ Charles, għenitu ħafna …

Numru ħamsa: Minkejja li għadu jħobb lil Malta, …


… martu u uliedu riedu jduru Malta.

… biex seta’ jidra l-ħajja Ingliża.

94

… Charles jixtieq jibqa’ jgħix l-Ingilterra.

… semgħu jitkellem.




Saħħa!

95

IL-MALTI: TAĦDIT




96

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-Interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru. Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar għand id-dentist/a. a) Għaliex immorru għand id-dentist/a? Ġieli kellek bżonn tmur għand id-dentist/a? b) Kif ħassejtek meta mort għandu/ha? Mort waħdek jew ma’ ħaddieħor? ċ) Taħseb li huwa xogħol importanti dak tad-dentist/a? Għaliex? d) Taf x’jgħidilna d-dentist/a biex nieħdu ħsieb snienna sewwa? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar li nieklu aktar ħaxix. a) Tħobbu l-ħaxix? Kif tħobb tieklu l-aktar, nej jew misjur? b) Ma’ xiex tippreferi tieklu l-aktar? ċ) Hemm xi ħaxix li ma tħobbux u għaliex? d) Għaliex taħseb li l-ħaxix huwa tajjeb għal saħħitna?

97



0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

















98

IL-MALTI: IS-SMIGĦ



Merħba tfal!



l-qari tas-siltiet.

Kull silta, flimkien mal-eżerċizzji se naqrahomlok darbtejn.


---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------


---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------


---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Biex tibda ssuq ir-rota:

1. Agħżel rota addattata għall-qies tiegħek.

2. Ara li s-seat ikun irranġat skont it-tul tiegħek u tkun komdu/a.

3. Tilbisx ħwejjeġ puliti jew wisgħin. Daħħal il-qliezi ġol-kalzetti biex ma jinqabdux fil-

katina tar-rota.

4. Tibdiex titgħallem fuq rota b’ħafna gerijiet. Sibha b’gear wieħed u soda.

5. Qis li jkollok xi adult u tal-esperjenza miegħek biex jgħallmek.

6. Sib post bil-ħaxix fejn se titgħallem biex jekk taqa’ ma tingirifx. Qatt titgħallem issuq

ir-rota fi triq traffikuża.

7. Ilbes ilbies protettiv bħal ingwanti u ħelmit.

8. L-ewwel trid titla’ fuq ir-rota u żżomm il-bilanċ. Jista’ jżommok xi ħadd minn dahrek

filwaqt li jimbuttak ’il quddiem bil-mod.

9. Staqsi u tgħallem kif iżżomm il-brejkijiet meta trid tieqaf.

10. Tella’ saqajk fuq il-pedali u aqdef ftit bil-mod biex timxi bla għajnuna.

11. Żomm dejjem l-isteering dritt u ħares ’il quddiem.

99

12. Tħarisx lura għax tiċċaqlaq u titlef il-bilanċ.

13. Meta trid iddawwar tibqax taqdef. Ikser l-isteering bil-mod u fil-wisgħa. Tista’

żżomm il-brejkijiet bil-mod.

14. Kif tara li dort erġa’ ibda aqdef bil-mod. Qatt m’għandek taqdef bis-saħħa waqt li

tikser għax taqa’.

15. Ipprattika kuljum qabel ma tibda ssuq ir-rota fit-triq.

16. Ftakar li għandek dejjem tilbes il-ħelmit u tobdi r-regoli ġenerali tat-traffiku.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt b’istruzzjonijiet li għadek kemm smajt fis-silta. L-ewwel waħda hija lesta.


Numru wieħed:

Ilbes ilbies protettiv bħal ħelmit f’rasek.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Qis li jkollok xi ________ biex jgħallmek.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Sib post bil-_____________ biex titgħallem ħalli jekk taqa’ ma tweġġax.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Jista’ jżommok xi ħadd minn _________filwaqt li jimbuttak ’il quddiem.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Staqsi kif iżżomm il-______________ biex tieqaf.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Żomm dejjem l-isteering dritt u ____________ quddiemek.

100

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Immarka b’ċirku t-tweġiba t-tajba skont kif smajt fis-silta. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Biex issuq ir-rota dejjem għandek tagħżel waħda

a) tajba għad-daqs tiegħek.

b) b’ħafna gerijiet.

ċ) bir-roti żgħar fuq wara.

It-tweġiba t-tajba hija a. Għalhekk għamilt ċirku madwar l-ittra a. Is-sentenza sħiħa hija:

Biex issuq ir-rota dejjem għandek tagħżel waħda tajba għad-daqs tiegħek.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Meta ssuq ir-rota għandek iddaħħal il-qliezi fil-kalzetti biex

a) ma jdejqukx itiru bir-riħ.

b) ma jinqabdux fil-katina.

ċ) ma jitħammġux bit-tajn.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Biex titgħallem issuq ir-rota għandek tmur

a) fi triq traffikuża.

b) fil-pjazza tar-raħal.

ċ) f’post bil-ħaxix.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Fuq ir-rota dejjem għandek iżżomm

a) ħalqek magħluq.

b) il-bilanċ.

ċ) in-nifs.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

101

Numru ħamsa:

Biex iddawwar bir-rota għandek

a) tnaqqas mill-qdif u tikser l-isteering bil-mod.

b) tikser l-isteering u tibqa’ taqdef bħal qabel.

ċ) tieqaf u tinżel iddawwar ir-rota b’idek.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Meta tkun tgħallimt ir-rota għandek

a) issuq kif jogħġbok u jidhirlek.

b) tobdi r-regoli tat-traffiku.

ċ) issuq bla ma tilbes ħelmit.






1. Agħżel rota addattata għall-qies tiegħek.

2. Ara li s-seat ikun irranġat skont it-tul tiegħek u tkun komdu/a.

3. Tilbisx ħwejjeġ puliti jew wisgħin. Daħħal il-qliezi ġol-kalzetti biex ma jinqabdux fil-

katina tar-rota.

4. Tibdiex titgħallem fuq rota b’ħafna gerijiet. Sibha b’gear wieħed u soda.

5. Qis li jkollok xi adult u tal-esperjenza miegħek biex jgħallmek.

6. Sib post bil-ħaxix fejn se titgħallem biex jekk taqa’ ma tingirifx. Qatt titgħallem issuq

ir-rota fi triq traffikuża.

7. Ilbes ilbies protettiv bħal ingwanti u ħelmit.

8. L-ewwel trid titla’ fuq ir-rota u żżomm il-bilanċ. Jista’ jżommok xi ħadd minn dahrek

filwaqt li jimbuttak ’il quddiem bil-mod.

9. Staqsi u tgħallem kif iżżomm il-brejkijiet meta trid tieqaf.

10. Tella’ saqajk fuq il-pedali u aqdef ftit bil-mod biex timxi bla għajnuna.

11. Żomm dejjem l-isteering dritt u ħares ’il quddiem.

102

12. Tħarisx lura għax tiċċaqlaq u titlef il-bilanċ.

13. Meta trid iddawwar tibqax taqdef. Ikser l-isteering bil-mod u fil-wisgħa. Tista’

żżomm il-brejkijiet bil-mod.

14. Kif tara li dort erġa’ ibda aqdef bil-mod. Qatt m’għandek taqdef bis-saħħa waqt li

tikser għax taqa’.

15. Ipprattika kuljum qabel ma tibda ssuq ir-rota fit-triq.

16. Ftakar li għandek dejjem tilbes il-ħelmit u tobdi r-regoli ġenerali tat-traffiku.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt b’istruzzjonijiet li għadek kemm smajt fis-silta. L-ewwel waħda hija lesta.


Numru wieħed:

Ilbes ilbies protettiv bħal ħelmit f’rasek.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Qis li jkollok xi ________ biex jgħallmek.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Sib post bil-_____________ biex titgħallem ħalli jekk taqa’ ma tweġġax.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Jista’ jżommok xi ħadd minn _________filwaqt li jimbuttak ’il quddiem.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Staqsi kif iżżomm il-______________ biex tieqaf.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Żomm dejjem l-isteering dritt u ____________ quddiemek.

103

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Immarka b’ċirku t-tweġiba t-tajba skont kif smajt fis-silta. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Biex issuq ir-rota dejjem għandek tagħżel waħda

a) tajba għad-daqs tiegħek.

b) b’ħafna gerijiet.

ċ) bir-roti żgħar fuq wara.

It-tweġiba t-tajba hija a. Għalhekk għamilt ċirku madwar l-ittra a. Is-sentenza sħiħa hija:

Biex issuq ir-rota dejjem għandek tagħżel waħda tajba għad-daqs tiegħek.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Meta ssuq ir-rota għandek iddaħħal il-qliezi fil-kalzetti biex

a) ma jdejqukx itiru bir-riħ.

b) ma jinqabdux fil-katina.

ċ) ma jitħammġux bit-tajn.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Biex titgħallem issuq ir-rota għandek tmur

a) fi triq traffikuża.

b) fil-pjazza tar-raħal.

ċ) f’post bil-ħaxix.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Fuq ir-rota dejjem għandek iżżomm

a) ħalqek magħluq.

b) il-bilanċ.

ċ) in-nifs.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

104

Numru ħamsa:

Biex iddawwar bir-rota għandek

a) tnaqqas mill-qdif u tikser l-isteering bil-mod.

b) tikser l-isteering u tibqa’ taqdef bħal qabel.

ċ) tieqaf u tinżel iddawwar ir-rota b’idek.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Meta tkun tgħallimt ir-rota għandek

a) issuq kif jogħġbok u jidhirlek.

b) tobdi r-regoli tat-traffiku.

ċ) issuq bla ma tilbes ħelmit.






-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------


-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Żarbun: Le jaħasra, Mandy … tarminix.

Mandy: Kif nista’ ma narmikx? M’intix tara kemm inti mgħarraq u mibrux? X’nambik

aktar?

Żarbun: Mela nsejt kemm kont fraħt bija meta l-mamà xtratni għalik … għal għeluq

sninek?

Mandy: Iva, imma dak kien sentejn ilu. U issa sieqi kibret u m’għadekx tajjeb għalija.

105

Żarbun: Insejt kemm kellna avventuri sbieħ flimkien? Tiftakar meta kont żanżantni

għall-festin li għamlitlek il-mamà? Kulħadd kien qallek kemm għandek

żarbun sabiħ u inti kont tħares lejja bi tbissima u b’għajnejk ileqqu?

Mandy: Dażgur li ma nsejtx. U għalhekk illum tinsab kif tinsab għax ilbistek ħafna.

Kont iż-żarbun favorit tiegħi. Imma issa m’għadekx tajjeb għalija u l-mamà

stess qaltli biex narmik.

Żarbun: Iva … għax illum intom hekk sirtu tagħmlu. Malli oġġett jeqdiem, tarmuh u

tfittxu tixtru ieħor ġdid minfloku. Jekk jogħġbok tarminix Mandy. Ara

teħodnix għand skarpan u sewwini u niġi qisni ġdid.

Mandy: Il-mamà tgħid li xi drabi lanqas jaqbillek issewwi għax jiġik ogħla minn

wieħed ġdid! Barra minn hekk m’għadekx tiġini. Allura x’nista’ nagħmel bik?

Żarbun: Ftakar li hawn tant tfal foqra li qatt ma raw żarbun bħali u dejjem imxew

ħafjin, imsieken. Min jaf xi tbatija?

Mandy: Issa naf x’nagħmel. Tajtni idea tajba. Nieħdok għand Fredu l-iskarpan biex

jirranġak kif jista’. Imbagħad nitfgħek ġo kaxxa u nibgħatek għal dawk it-tfal

li pajjiżhom għadu kif intlaqat mit-terremot. Dawk imsieken tilfu djarhom u

ħwejjiġhom.

Żarbun: Iva, Mandy, m’hawnx għalik. Avolja jiddispjaċini li jkolli ninfired minn sħabi

tal-armarju.

Mandy: Ara ngħid lill-papà biex jibgħat ukoll dak iż-żarbun l-iswed li għandu u li qatt

ma jilbes, għadu kważi ġdid. Xejn xejn ma tkunx waħdek, xi tgħid?

Żarbun: Iva, iva, dak ħabib tiegħi u għadu tajjeb. Flimkien nibdew avventura ġdida

f’pajjiż ieħor. Aħjar milli nispiċċaw mormija f’xi miżbla jew imqattgħin

biċċiet minn xi magna kbira.

Mandy: Mela ejja ħa nieħdok issa għand l-iskarpan. Issa qed nieħu gost li m’intix se

tkun imdejjaq u jalla tferraħ lil xi tifla oħra bħalma ferraħt lili.

Addattament minn Sagħtar Marzu 2010, Intervista ma’ Żarbun, Trevor Żahra



106

Numru wieħed:

Mandy kienet se tarmi ż-żarbun għax kien (mibrux u mgħarraq, ta’ oħtha, jiġiha kbir).

It-tweġiba t-tajba hija mibrux u mgħarraq. Għalhekk għamilt linja taħt mibrux u

mgħarraq. Is-sentenza sħiħa hija:

Mandy kienet se tarmi ż-żarbun għax kien mibrux u mgħarraq.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Iż-żarbun kienet tathulha (n-nanna, ommha, z-zija tagħha) bħala rigal speċjali.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Mandy żanżnet dan iż-żarbun (fil-festa tar-raħal, fil-Milied, fil-festin t’għeluq sninha).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Iż-żarbun xtaq li Mandy tieħdu għand l-iskarpan biex (jissewwa, jinbiegħ, jintrema).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa :

Omm Mandy kienet taħseb li xi drabi meta tirranġa żarbun jiġik (irħas minn, ogħla

minn, l-istess prezz daqs) żarbun ġdid.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt bi kliem jew frażi li toqgħod l-aħjar biex tkompli dawn is-sentenzi. L-ewwel

waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Dan id-djalogu huwa bejn tifla jisimha Mandy u żarbun qadim tagħha.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Mandy iddeċidiet li tieħu ż-żarbun għand Fredu l-iskarpan biex ________________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u wara tkun tista’ tibagħtu lit-tfal li tilfu _____________________ minħabba t-terremot.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

107

Numru tlieta:

Iż-żarbun ta’ Mandy ħa aktar gost li se jmur pajjiż ieħor iferraħ ________________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

milli jispiċċa mormi u mqatta’ biċċiet minn xi _____________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Xorta kien qed iħossu ftit imdejjaq għax kien se jinfired minn ________________ tal-

armarju.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Il-papà kellu żarbun iswed li qatt __________________ u Mandy riedet tħajru biex

jibagħtu ma’ tagħha.





Żarbun: Le jaħasra, Mandy … tarminix.

Mandy: Kif nista’ ma narmikx? M’intix tara kemm inti mgħarraq u mibrux? X’nambik

aktar?

Żarbun: Mela nsejt kemm kont fraħt bija meta l-mamà xtratni għalik … għal għeluq

sninek?

Mandy: Iva, imma dak kien sentejn ilu. U issa sieqi kibret u m’għadekx tajjeb għalija.

Żarbun: Insejt kemm kellna avventuri sbieħ flimkien? Tiftakar meta kont żanżantni

għall-festin li għamlitlek il-mamà? Kulħadd kien qallek kemm għandek

żarbun sabiħ u inti kont tħares lejja bi tbissima u b’għajnejk ileqqu?

Mandy: Dażgur li ma nsejtx. U għalhekk illum tinsab kif tinsab għax ilbistek ħafna.

Kont iż-żarbun favorit tiegħi. Imma issa m’għadekx tajjeb għalija u l-mamà

stess qaltli biex narmik.

108

Żarbun: Iva … għax illum intom hekk sirtu tagħmlu. Malli oġġett jeqdiem, tarmuh u

tfittxu tixtru ieħor ġdid minfloku. Jekk jogħġbok tarminix Mandy. Ara

teħodnix għand skarpan u sewwini u niġi qisni ġdid.

Mandy: Il-mamà tgħid li xi drabi lanqas jaqbillek issewwi għax jiġik ogħla minn

wieħed ġdid! Barra minn hekk m’għadekx tiġini. Allura x’nista’ nagħmel bik?

Żarbun: Ftakar li hawn tant tfal foqra li qatt ma raw żarbun bħali u dejjem imxew

ħafjin, imsieken. Min jaf xi tbatija?

Mandy: Issa naf x’nagħmel. Tajtni idea tajba. Nieħdok għand Fredu l-iskarpan biex

jirranġak kif jista’. Imbagħad nitfgħek ġo kaxxa u nibgħatek għal dawk it-tfal

li pajjiżhom għadu kif intlaqat mit-terremot. Dawk imsieken tilfu djarhom u

ħwejjiġhom.

Żarbun: Iva, Mandy, m’hawnx għalik. Avolja jiddispjaċini li jkolli ninfired minn sħabi

tal-armarju.

Mandy: Ara ngħid lill-papà biex jibgħat ukoll dak iż-żarbun l-iswed li għandu u li qatt

ma jilbes, għadu kważi ġdid. Xejn xejn ma tkunx waħdek, xi tgħid?

Żarbun: Iva, iva, dak ħabib tiegħi u għadu tajjeb. Flimkien nibdew avventura ġdida

f’pajjiż ieħor. Aħjar milli nispiċċaw mormija f’xi miżbla jew imqattgħin

biċċiet minn xi magna kbira.

Mandy: Mela ejja ħa nieħdok issa għand l-iskarpan. Issa qed nieħu gost li m’intix se

tkun imdejjaq u jalla tferraħ lil xi tifla oħra bħalma ferraħt lili.

Addattament minn Sagħtar Marzu 2010, Intervista ma’ Żarbun, Trevor Żahra



Numru wieħed:

Mandy kienet se tarmi ż-żarbun għax kien (mibrux u mgħarraq, ta’ oħtha, jiġiha kbir).

It-tweġiba t-tajba hija mibrux u mgħarraq. Għalhekk għamilt linja taħt mibrux u

mgħarraq. Is-sentenza sħiħa hija:

Mandy kienet se tarmi ż-żarbun għax kien mibrux u mgħarraq.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

109

Numru tnejn:

Iż-żarbun kienet tathulha (n-nanna, ommha, z-zija tagħha) bħala rigal speċjali.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Mandy żanżnet dan iż-żarbun (fil-festa tar-raħal, fil-Milied, fil-festin t’għeluq sninha).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Iż-żarbun xtaq li Mandy tieħdu għand l-iskarpan biex (jissewwa, jinbiegħ, jintrema).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa :

Omm Mandy kienet taħseb li xi drabi meta tirranġa żarbun jiġik (irħas minn, ogħla

minn, l-istess prezz daqs) żarbun ġdid.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt bi kliem jew frażi li toqgħod l-aħjar biex tkompli dawn is-sentenzi. L-ewwel

waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Dan id-djalogu huwa bejn tifla jisimha Mandy u żarbun qadim tagħha.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Mandy iddeċidiet li tieħu ż-żarbun għand Fredu l-iskarpan biex ________________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u wara tkun tista’ tibagħtu lit-tfal li tilfu _____________________ minħabba t-terremot.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Iż-żarbun ta’ Mandy ħa aktar gost li se jmur pajjiż ieħor iferraħ ________________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

milli jispiċċa mormi u mqatta’ biċċiet minn xi _____________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

110

Numru erbgħa:

Xorta kien qed iħossu ftit imdejjaq għax kien se jinfired minn ________________ tal-

armarju.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Il-papà kellu żarbun iswed li qatt __________________ u Mandy riedet tħajru biex

jibagħtu ma’ tagħha.




Saħħa!

111

IL-MALTI: TAĦDIT




112

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-Interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru. Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar festin f’għeluq snin il-ħabib/a tiegħek. a) Meta mort l-aħħar festin f’għeluq snin xi ħadd? X’kien jiġi minnek? b) Fejn sar il-festin u min kien hemm aktar? ċ) Fi ftit kliem iddeskrivi x’sar waqt dan il-festin. d) Ħadt gost f’dan il-festin? Għaliex? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar il-frott. a) Tħobbu l-frott? Semmili żewġ frottiet li jogħġbuk u għaliex? b) Tieħu xi frotta miegħek l-iskola? Minn fejn u min jixtrih il-frott? ċ) Hemm xi frott li trid taħslu sewwa qabel tieklu. Għaliex trid tagħmel hekk? d) Għaliex tħoss li huwa importanti li nieklu l-frott?

113



0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

















114

IL-MALTI: IS-SMIGĦ



Merħba tfal!



l-qari tas-siltiet.



---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------


---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------


---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Fost il-frott kollu, l-iżjed li nħobb huwa l-għeneb. Iz-ziju Pawl għandu għalqa sħiħa bl-

għeneb fil-Fiddien. Id-dwieli jintrefgħu fuq l-injam biex l-għenieqed ma jmissux mal-art u

ma’ kull żiffa ħafifa jiċċaqilqu flimkien qishom mewġ aħdar.

Kienet l-għaxqa tiegħi meta jasal żmien il-qtugħ tal-għeneb f’Settembru. Konna nitilqu

lkoll lejn l-għalqa kmieni fuq il-karrettun li jislifna z-ziju Ċensu. Inkun għadni mejjet bin-

ngħas avolja nkun ħsilt wiċċi u xrobt il-kafè. Mas-sebħ konna nsibu rwieħna ħdejn id-dwieli.

L-għenieqed koħol skuri qishom jittawlu minn taħt il-weraq bojod bil-qtar irqiq tan-nida

tleqq. Meta timsaħ il-qtar b’sebgħek tara l-għenba maħsula tiddi qisha djamant.

Iz-ziju kien iqassam il-qfief il-kbar mal-għalqa kollha u kulħadd jibda jaqta’. Lili ma

kinux jafdawli sikkina għax kont għadni żgħir. Kont noqgħod indur magħhom, ħafif qisni

farfett, ħafi u bil-qalziet imxammar u f’rasi kappell kbir tat-tibna. Fil-ġenb kienu jifirxu xkora

nadifa u meta jiltqagħu m’għanqud isbaħ mill-oħrajn kienu jagħtuhuli biex inqiegħdu fuqha.

Dawn biex jingħataw rigali għal fuq il-mejda tal-Kappillan, tat-tabib u tas-sinjuri li jaħdem

magħhom iz-ziju.

115

Kont niekol fuq li niekol. U idejja jsiru suwed, iwaħħlu b’tidlik qisu gomma. Fil-qfief kont

nilmaħ l-isbaħ għanqud u nnaqqarlu l-ikbar għenbiet. Ma kont nixba’ qatt u ommi dejjem

kienet twissini biex ma nikolx iżżejjed għax taqbadni żaqqi tuġagħni.

Addattament minn Fuq il-Għajn ta’ San Bastjan ta’ Kilin (KKM)


Għid jekk dawn is-sentenzi humiex VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX. L-ewwel waħda

hija lesta.

Numru wieħed:

Din is-silta hija dwar l-awtur u l-familja tiegħu meta kienu jmorru l-għalqa jaqtgħu

l-frawli. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?



Numru tnejn:

L-għalqa li kienu jmorru fiha kienet taz-ziju Pawl u kienet fil-Fiddien. Veru, Falz jew

Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

L-awtur kien għadu tifel u kien jieħu gost ħafna meta f’Settembru kienu jmorru

jaqtgħu l-għeneb. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Huma u sejrin l-għalqa, l-awtur kien jorqod fuq il-karrettun.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Il-familja tal-awtur kienet titlaq mid-dar għall-għalqa hi u tielgħa x-xemx.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

L-għenieqed tal-għeneb kienu jidhru jleqqu meta tagħmel ix-xita fuqhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

116


Immarka b’ċirku t-tweġiba t-tajba skont dak li smajt. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Lill-awtur ma kinux jafdawlu sikkina f’idu għax

a) is-skieken kienu kollha kbar.

b) ma kellhomx skieken biżżejjed.

ċ) kienu jibżgħu li jweġġa’ biha billi kien għadu żgħir.

It-tweġiba t-tajba hija ċ. Għalhekk għamilt ċirku madwar l-ittra ċ. Is-sentenza sħiħa hija:

Lill-awtur ma kinux jafdawlu sikkina f’idu għax kienu jibżgħu li jweġġa’ biha billi kien

għadu żgħir.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

L-awtur kien iħobb jilbes

a) berritta f’rasu.

b) kappell kbir tat-tibna.

ċ) kappell iswed.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Xogħol l-awtur waqt il-qtugħ tal-għeneb kien

a) iqassam il-qfief mal-għalqa kollha.

b) iduq u jiekol l-għeneb biex jara hux tajjeb.

ċ) ipoġġi fuq ix-xkora l-għenieqed is-sbieħ li jagħtuh.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-isbaħ għenieqed li jaqtgħu kienu jwarrbuhom

a) biex jagħtuhom bħala rigal lin-nies importanti.

b) biex jagħmlu inbid speċjali minnhom.

ċ) biex ibigħuhom bi prezz għoli.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

117

Numru ħamsa:

Idejn l-awtur kienu jkunu suwed għax

a) jitħammġu bil-ħamrija.

b) imiss l-għeneb l-iswed.

ċ) jiċċappsulu bil-meraq tal-għeneb li kien inaqqar.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Omm l-awtur kienet twissih biex ma jikolx ħafna għeneb għax

a) jista’ jisker.

b) taqbdu żaqqu tuġgħu.

ċ) jitħassrulu snienu.





Fost il-frott kollu, l-iżjed li nħobb huwa l-għeneb. Iz-ziju Pawl għandu għalqa sħiħa bl-

għeneb fil-Fiddien. Id-dwieli jintrefgħu fuq l-injam biex l-għenieqed ma jmissux mal-art u

ma’ kull żiffa ħafifa jiċċaqilqu flimkien qishom mewġ aħdar.

Kienet l-għaxqa tiegħi meta jasal żmien il-qtugħ tal-għeneb f’Settembru. Konna nitilqu

lkoll lejn l-għalqa kmieni fuq il-karrettun li jislifna z-ziju Ċensu. Inkun għadni mejjet bin-

ngħas avolja nkun ħsilt wiċċi u xrobt il-kafè. Mas-sebħ konna nsibu rwieħna ħdejn id-dwieli.

L-għenieqed koħol skuri qishom jittawlu minn taħt il-weraq bojod bil-qtar irqiq tan-nida

tleqq. Meta timsaħ il-qtar b’sebgħek tara l-għenba maħsula tiddi qisha djamant.

Iz-ziju kien iqassam il-qfief il-kbar mal-għalqa kollha u kulħadd jibda jaqta’. Lili ma

kinux jafdawli sikkina għax kont għadni żgħir. Kont noqgħod indur magħhom, ħafif qisni

farfett, ħafi u bil-qalziet imxammar u f’rasi kappell kbir tat-tibna. Fil-ġenb kienu jifirxu xkora

nadifa u meta jiltqagħu m’għanqud isbaħ mill-oħrajn kienu jagħtuhuli biex inqiegħdu fuqha.

Dawn biex jingħataw rigali għal fuq il-mejda tal-Kappillan, tat-tabib u tas-sinjuri li jaħdem

magħhom iz-ziju.

118

Kont niekol fuq li niekol. U idejja jsiru suwed, iwaħħlu b’tidlik qisu gomma. Fil-qfief kont

nilmaħ l-isbaħ għanqud u nnaqqarlu l-ikbar għenbiet. Ma kont nixba’ qatt u ommi dejjem

kienet twissini biex ma nikolx iżżejjed għax taqbadni żaqqi tuġagħni.

Addattament minn Fuq il-Għajn ta’ San Bastjan ta’ Kilin (KKM)

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Għid jekk dawn is-sentenzi humiex VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX. L-ewwel waħda

hija lesta.

Numru wieħed:

Din is-silta hija dwar l-awtur u l-familja tiegħu meta kienu jmorru l-għalqa jaqtgħu

l-frawli. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?



Numru tnejn:

L-għalqa li kienu jmorru fiha kienet taz-ziju Pawl u kienet fil-Fiddien. Veru, Falz jew

Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

L-awtur kien għadu tifel u kien jieħu gost ħafna meta f’Settembru kienu jmorru

jaqtgħu l-għeneb. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Huma u sejrin l-għalqa, l-awtur kien jorqod fuq il-karrettun.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Il-familja tal-awtur kienet titlaq mid-dar għall-għalqa hi u tielgħa x-xemx.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

119

Numru sitta:

L-għenieqed tal-għeneb kienu jidhru jleqqu meta tagħmel ix-xita fuqhom.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Immarka b’ċirku t-tweġiba t-tajba skont dak li smajt. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Lill-awtur ma kinux jafdawlu sikkina f’idu għax

a) is-skieken kienu kollha kbar.

b) ma kellhomx skieken biżżejjed.

ċ) kienu jibżgħu li jweġġa’ biha billi kien għadu żgħir.

It-tweġiba t-tajba hija ċ. Għalhekk għamilt ċirku madwar l-ittra ċ. Is-sentenza sħiħa hija:

Lill-awtur ma kinux jafdawlu sikkina f’idu għax kienu jibżgħu li jweġġa’ biha billi kien

għadu żgħir.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

L-awtur kien iħobb jilbes

a) berritta f’rasu.

b) kappell kbir tat-tibna.

ċ) kappell iswed.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Xogħol l-awtur waqt il-qtugħ tal-għeneb kien

a) iqassam il-qfief mal-għalqa kollha.

b) iduq u jiekol l-għeneb biex jara hux tajjeb.

ċ) ipoġġi fuq ix-xkora l-għenieqed is-sbieħ li jagħtuh.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-isbaħ għenieqed li jaqtgħu kienu jwarrbuhom

a) biex jagħtuhom bħala rigal lin-nies importanti.

b) biex jagħmlu inbid speċjali minnhom.

ċ) biex ibigħuhom bi prezz għoli.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

120

Numru ħamsa:

Idejn l-awtur kienu jkunu suwed għax

a) jitħammġu bil-ħamrija.

b) imiss l-għeneb l-iswed.

ċ) jiċċappsulu bil-meraq tal-għeneb li kien inaqqar.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Omm l-awtur kienet twissih biex ma jikolx ħafna għeneb għax

a) jista’ jisker.

b) taqbdu żaqqu tuġgħu.

ċ) jitħassrulu snienu.






-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------


-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Marthese: Hello, nista’ nkellem lil Sven, jekk jogħġbok?

Sven: Hello, jien hu … Marthese? … Kif inti? … Kollox sew?

Marthese: Jien tajba. Grazzi ħafna tal-awguri u tal-messaġġ sabiħ li bgħattli dalgħodu.

Għalhekk ċempiltlek għax ħadt gost li ħsibt fija.

Sven: Ħaġa żgħira, Mar. Ftakart fik malli qomt u ħarist lejn il-kalendarju. Għandi

ismek immarkat ħdejn id-data tal-lum. Għax jien hekk nagħmel biex

niftakarhom żgur il-birthdays tal-ħbieb. Kif biħsiebek tgħaddiha l-ġurnata?

X’se tagħmel speċjali?

121

Marthese: Illum ma dħaltx xogħol. Ħadtha leave. Qed neħodha bil-kalma u qomt tard.

Qed inċempel lill-ħbieb li bagħtu jifirħuli u nistedinkom għal-lejla. Nixtieq li

niltaqgħu ftit u ngħaddu siegħa flimkien. X’hemm isbaħ mill-kumpanija tal-

ħbieb? Int tista’ tiġi llejla, hux?

Sven: Dażgur li niġi. Ma għandix fejn immur. Mill-erbgħa ’l hemm liberu għax

inkun lestejt mill-istudju tal-iskola. Xejn xejn nistrieħ ftit issa li ġej

il-weekend. Għal x’ħin l-aħjar li niltaqgħu?

Marthese: Jien kont qed naħseb għal xis-sitta. Il-mamà wegħditni li tagħmlilna xi ħaġa

żgħira tal-ikel biex niċċelebraw flimkien. Isma’ bilħaqq ġejjin ukoll Svetlana,

Jeremy u Katia. Tiftakarhom? Kienu jiġu ċ-ċentru magħna. Mhux se tiddejjaq

hux?

Sven: Ma tarax li se niddejjaq. Ilni ma narahom u nieħu gost nerġa’ niltaqa’

magħhom. Kienu orrajt ħafna dawk. Isma’ qed jiġini f’moħħi. Taħseb li tkun

idea tajba li wara mmorru naraw film flimkien?

Marthese: Jien għalija xorta. Naħseb li l-oħrajn ma jgħidux le. X’hemm sabiħ bħalissa?

Sven: Qaluli li hemm “Avatar” tgħidx kemm hu sabiħ. U hekk jidher għax rajt biċċa

minnu fuq l-internet. Jidher tal-ġenn. Mela avża lill-oħrajn biex jekk ikunu

ġejjin jgħidu lill-ġenituri li se jdumu għax il-film twil xi tliet sigħat. Xi tgħid?

Marthese: Ħalli f’idi. Issa nibgħatilhom sms u ngħidilhom bil-film. Mela narak illejla

Sven u grazzi ta’ kollox.

Sven: Tajjeb, Mar. Jalla jkollok ġurnata sabiħa. Niltaqgħu llejla. Ċaw.

Marthese: Ċaw, Sven.


Għaqqad Kolonna A ma’ Kolonna B. L-ewwel waħda hija lesta.


Omm Marthese offriet li tipprepara l-ikel …


għall-festin ta’ għeluq sninha.



Omm Marthese offriet li tipprepara l-ikel għall-festin ta’ għeluq sninha.

122



Kolonna A:

Numru tnejn: Barra lil Sven, Marthese stiednet ukoll lil …

Numru tlieta: Sven ħa gost li se jerġa’ jiltaqa’ ma’ …

Numru erbgħa: Wara l-festin, Sven xtaq li …

Numru ħamsa: Marthese kellha tavża lil sħabha dwar il-film …

Numru sitta: Sven issuġġerixxa li jaraw “Avatar” għax …

Numru sebgħa: Minħabba li l-film kien twil, riedu …


… javżaw lill-ġenituri li kellhom idumu barra.

… qalulu li kien sabiħ ħafna.

… sħabha li kienu jattendu ċ-ċentru.

… jmorru jaraw film flimkien.

… ħbieb antiki li kien ilu ma jarahom.

… billi tibgħatilhom sms.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt fit-tabella t’hawn taħt b’informazzjoni li għadek kemm smajt tinqara. L-ewwel

waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Marthese

Ċemplitlu biex tirringrazzjah talli ftakar fiha.

Sven

Kien bagħtilha messaġġ biex jawguralha f’għeluq sninha.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

123

Numru tnejn:

Marthese

Dakinhar ma kinitx sejra ____________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u allura qamet aktar _____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Tixtieq tistieden lil sħabha għall-festin li kellha tagħmel filgħaxija.

Sven

Staqsieha kif kellha f’moħħha li tqatta’ din il-ġurnata speċjali.

Numru tlieta:

Marthese

Stednitu biex imur għall-festin tagħha.

Sven

Aċċetta bil-qalb kollha għax ma kellux fejn imur u seta’ jistrieħ mill-___________

tiegħu fil-weekend.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

It-telefonata ntemmet billi ftiehmu li jiltaqgħu għand Marthese xis-________________.





Marthese: Hello, nista’ nkellem lil Sven, jekk jogħġbok?

Sven: Hello, jien hu … Marthese? … Kif inti? … Kollox sew?

Marthese: Jien tajba. Grazzi ħafna tal-awguri u tal-messaġġ sabiħ li bgħattli dalgħodu.

Għalhekk ċempiltlek għax ħadt gost li ħsibt fija.

Sven: Ħaġa żgħira, Mar. Ftakart fik malli qomt u ħarist lejn il-kalendarju. Għandi

ismek immarkat ħdejn id-data tal-lum. Għax jien hekk nagħmel biex

niftakarhom żgur il-birthdays tal-ħbieb. Kif biħsiebek tgħaddiha l-ġurnata?

X’se tagħmel speċjali?

124

Marthese: Illum ma dħaltx xogħol. Ħadtha leave. Qed neħodha bil-kalma u qomt tard.

Qed inċempel lill-ħbieb li bagħtu jifirħuli u nistedinkom għal-lejla. Nixtieq li

niltaqgħu ftit u ngħaddu siegħa flimkien. X’hemm isbaħ mill-kumpanija tal-

ħbieb? Int tista’ tiġi llejla, hux?

Sven: Dażgur li niġi. Ma għandix fejn immur. Mill-erbgħa ’l hemm liberu għax

inkun lestejt mill-istudju tal-iskola. Xejn xejn nistrieħ ftit issa li ġej

il-weekend. Għal x’ħin l-aħjar li niltaqgħu?

Marthese: Jien kont qed naħseb għal xis-sitta. Il-mamà wegħditni li tagħmlilna xi ħaġa

żgħira tal-ikel biex niċċelebraw flimkien. Isma’ bilħaqq ġejjin ukoll Svetlana,

Jeremy u Katia. Tiftakarhom? Kienu jiġu ċ-ċentru magħna. Mhux se tiddejjaq

hux?

Sven: Ma tarax li se niddejjaq. Ilni ma narahom u nieħu gost nerġa’ niltaqa’

magħhom. Kienu orrajt ħafna dawk. Isma’ qed jiġini f’moħħi. Taħseb li tkun

idea tajba li wara mmorru naraw film flimkien?

Marthese: Jien għalija xorta. Naħseb li l-oħrajn ma jgħidux le. X’hemm sabiħ bħalissa?

Sven: Qaluli li hemm “Avatar” tgħidx kemm hu sabiħ. U hekk jidher għax rajt biċċa

minnu fuq l-internet. Jidher tal-ġenn. Mela avża lill-oħrajn biex jekk ikunu

ġejjin jgħidu lill-ġenituri li se jdumu għax il-film twil xi tliet sigħat. Xi tgħid?

Marthese: Ħalli f’idi. Issa nibgħatilhom sms u ngħidilhom bil-film. Mela narak illejla

Sven u grazzi ta’ kollox.

Sven: Tajjeb, Mar. Jalla jkollok ġurnata sabiħa. Niltaqgħu llejla. Ċaw.

Marthese: Ċaw, Sven.


Għaqqad Kolonna A ma’ Kolonna B. L-ewwel waħda hija lesta.


Omm Marthese offriet li tipprepara l-ikel …


għall-festin ta’ għeluq sninha.



Omm Marthese offriet li tipprepara l-ikel għall-festin ta’ għeluq sninha.

125



Kolonna A:

Numru tnejn: Barra lil Sven, Marthese stiednet ukoll lil …

Numru tlieta: Sven ħa gost li se jerġa’ jiltaqa’ ma’ …

Numru erbgħa: Wara l-festin, Sven xtaq li …

Numru ħamsa: Marthese kellha tavża lil sħabha dwar il-film …

Numru sitta: Sven issuġġerixxa li jaraw “Avatar” għax …

Numru sebgħa: Minħabba li l-film kien twil, riedu …


… javżaw lill-ġenituri li kellhom idumu barra.

… qalulu li kien sabiħ ħafna.

… sħabha li kienu jattendu ċ-ċentru.

… jmorru jaraw film flimkien.

… ħbieb antiki li kien ilu ma jarahom.

… billi tibgħatilhom sms.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt fit-tabella t’hawn taħt b’informazzjoni li għadek kemm smajt tinqara. L-ewwel

waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Marthese

Ċemplitlu biex tirringrazzjah talli ftakar fiha.

Sven

Kien bagħtilha messaġġ biex jawguralha f’għeluq sninha.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

126

Numru tnejn:

Marthese

Dakinhar ma kinitx sejra ____________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u allura qamet aktar _____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Tixtieq tistieden lil sħabha għall-festin li kellha tagħmel filgħaxija.

Sven

Staqsieha kif kellha f’moħħha li tqatta’ din il-ġurnata speċjali.

Numru tlieta:

Marthese

Stednitu biex imur għall-festin tagħha.

Sven

Aċċetta bil-qalb kollha għax ma kellux fejn imur u seta’ jistrieħ mill-___________

tiegħu fil-weekend.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

It-telefonata ntemmet billi ftiehmu li jiltaqgħu għand Marthese xis-________________.




Saħħa!

127

IL-MALTI: TAĦDIT




128

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-Interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar l-iskola tiegħek. a) Kif tasal l-iskola filgħodu? b) Tieħu gost l-iskola? Għaliex? ċ) Hemm xi attivitajiet speċjali li torganizza l-iskola u jogħġbuk ħafna? Semmi tnejn. d) X’tixtieq tirranġa fl-iskola tiegħek biex tkun isbaħ? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar il-Belt Valletta. a) Għalfejn tmur il-Belt? Ma’ min tmur l-aktar? b) X’jogħġbok l-aktar il-Belt? X’ma jogħġbokx? Għaliex? ċ) Għalfejn taħseb li n-nies imorru l-Belt? d) Tkellem ftit dwar il-bini li hemm il-Belt.

129



0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

















130

IL-MALTI: IS-SMIGĦ



Merħba tfal!



l-qari tas-siltiet.



---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------


---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------


---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Il-ħin tas-sajf spiċċa u n-nannu Salv dawwar l-arloġġ siegħa lura. B’hekk seta’ jorqod siegħa

aktar, imma ma damx wisq fis-sodda. In-nannu Salv minn ċkunitu kien iħobb ibakkar.

Dejjem jistenbaħ malli l-iżveljarin idoqq il-ħamsa u nofs. Fil-pront itajjar il-kutri minn

fuqu u dritt għall-banju biex jiġi f’tiegħu. “L-ilma frisk itajjarli n-ngħas mill-ewwel,” kien

iħobb jgħid in-Nannu Salv. Wara jimla l-istanjata bl-ilma tal-bir u jpoġġiha fuq l-ispiritiera

ta’ bi tnejn, jitfa’ mgħarfa jew tnejn kafè tal-użin ma’ żewġ imsiemer tal-qronfol u biċċa

qoxra ta’ larinġa. Riħa tfuħ ta’ kafè timla d-dar kollha bi fwieħa li taqsamlek qalbek.

In-Nannu Salv kellu tnejn u sebgħin sena. B’danakollu baqa’ jinteressa ruħu f’kollox.

Ir-radju ma kien jagħlqu qatt għax dejjem kien jitgħallem xi ħaġa ġdida. Fid-dar ma jieqaf

qatt: daqqa jitma’ l-kanarini, daqqa jsaqqi l-qsari sbieħ li kellu fil-bitħa u daqqa jagħti kinsa u

tlaħliħa l-art qabel ma jitlaq sar-razzett.

Martu Rożina kienet ilha mejta xi għaxar snin. Minkejja li dara jmidd idu għax-xogħol

tad-dar, il-vojt ta’ martu ma kien jista’ jimlieh b’xejn u qatt. In-nannu Salv u n-nanna Rożina

131

kienu jinħabbu wisq. Għal ftit ma kinux se jagħlqu ħamsin sena miżżewġin. Mhux li qatt ma

kien ikollhom xi jgħidu imma f’ħakka t’għajn kien jgħaddilhom u jerġgħu jagħmlu paċi.

Addattament minn Is-Sinjorina Anna ta’ Mary Puli mill-ktieb Tużżana

(ed. Ġorġ Mallia u Trevor Żahra)



Numru wieħed:

Kull filgħodu, in-nannu Salv kien iħobb

iqum kmieni.

iqum tard.

joqgħod jaqra fis-sodda.

It-tweġiba t-tajba hija iqum kmieni. Għalhekk immarkajt fil-kaxxa ta’ ħdejha. Is-sentenza

sħiħa hija:

Kull filgħodu, in-nannu Salv kien iħobb iqum kmieni.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Malli joħroġ mis-sodda, in-nannu Salv kien

jixrob tazza ilma.

jieħu l-kafè.

imur jinħasel.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Mal-kafè n-nannu kien iħobb iżid

iz-zokkor u l-ħalib.

imsiemer tal-qronfol u ftit qoxra ta’ larinġa.

żewġ werqiet nagħniegħa.

------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

132

Numru erbgħa:

Ir-radju kien

iżommu mitfi għax idejqu l-istorbju.

iħallih dejjem mixgħul u jsegwih b’interess.

jixegħlu biss biex jisma’ l-aħbarijiet u l-isport.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Qabel ma jitlaq lejn ir-razzett, in-nannu Salv

kien jagħmel il-faċendi tad-dar.

kien joqgħod jitkellem mal-ġirien.

kien joqgħod jara t-televixin.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

In-nanna Rożina kienet mejta u n-nannu Salv kien

dara jgħix waħdu mingħajrha.

għadu jħoss in-nuqqas tagħha.

reġa’ żżewweġ.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Meta n-nanna kienet għadha ħajja, hi u n-nannu Salv

kienu jiġġieldu kuljum.

kienu jħobbu ħafna lil xulxin u qatt ma ġġieldu.

kienu jiġġieldu kultant imma malajr jagħmlu paċi.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla din it-tabella bl-informazzjoni li smajt mis-silta fuq in-nannu Salv.

Numru wieħed:

In-Nannu Salv kellu 72 sena.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Kien bieżel, nadif u jħobb __________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

133

Numru tlieta:

Iħobb jixrob il-_____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Jieħu ħsieb il-qsari u jrabbi l-_____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Martu kien jisimha Rożina imma laħqet mietet qabel m’għalqu ____________ sena

miżżewġin.





Il-ħin tas-sajf spiċċa u n-nannu Salv dawwar l-arloġġ siegħa lura. B’hekk seta’ jorqod siegħa

aktar, imma ma damx wisq fis-sodda. In-nannu Salv minn ċkunitu kien iħobb ibakkar.

Dejjem jistenbaħ malli l-iżveljarin idoqq il-ħamsa u nofs. Fil-pront itajjar il-kutri minn

fuqu u dritt għall-banju biex jiġi f’tiegħu. “L-ilma frisk itajjarli n-ngħas mill-ewwel,” kien

iħobb jgħid in-Nannu Salv. Wara jimla l-istanjata bl-ilma tal-bir u jpoġġiha fuq l-ispiritiera

ta’ bi tnejn, jitfa’ mgħarfa jew tnejn kafè tal-użin ma’ żewġ imsiemer tal-qronfol u biċċa

qoxra ta’ larinġa. Riħa tfuħ ta’ kafè timla d-dar kollha bi fwieħa li taqsamlek qalbek.

In-Nannu Salv kellu tnejn u sebgħin sena. B’danakollu baqa’ jinteressa ruħu f’kollox.

Ir-radju ma kien jagħlqu qatt għax dejjem kien jitgħallem xi ħaġa ġdida. Fid-dar ma jieqaf

qatt: daqqa jitma’ l-kanarini, daqqa jsaqqi l-qsari sbieħ li kellu fil-bitħa u daqqa jagħti kinsa u

tlaħliħa l-art qabel ma jitlaq sar-razzett.

Martu Rożina kienet ilha mejta xi għaxar snin. Minkejja li dara jmidd idu għax-xogħol

tad-dar, il-vojt ta’ martu ma kien jista’ jimlieh b’xejn u qatt. In-nannu Salv u n-nanna Rożina

kienu jinħabbu wisq. Għal ftit ma kinux se jagħlqu ħamsin sena miżżewġin. Mhux li qatt ma

kien ikollhom xi jgħidu imma f’ħakka t’għajn kien jgħaddilhom u jerġgħu jagħmlu paċi.

Addattament minn Is-Sinjorina Anna ta’ Mary Puli mill-ktieb Tużżana

(ed. Ġorġ Mallia u Trevor Żahra)

134

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------



Numru wieħed:

Kull filgħodu, in-nannu Salv kien iħobb

iqum kmieni.

iqum tard.

joqgħod jaqra fis-sodda.

It-tweġiba t-tajba hija iqum kmieni. Għalhekk immarkajt fil-kaxxa ta’ ħdejha. Is-sentenza

sħiħa hija:

Kull filgħodu, in-nannu Salv kien iħobb iqum kmieni.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Malli joħroġ mis-sodda, in-nannu Salv kien

jixrob tazza ilma.

jieħu l-kafè.

imur jinħasel.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Mal-kafè n-nannu kien iħobb iżid

iz-zokkor u l-ħalib.

imsiemer tal-qronfol u ftit qoxra ta’ larinġa.

żewġ werqiet nagħniegħa.

------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Ir-radju kien

iżommu mitfi għax idejqu l-istorbju.

iħallih dejjem mixgħul u jsegwih b’interess.

jixegħlu biss biex jisma’ l-aħbarijiet u l-isport.

135

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Qabel ma jitlaq lejn ir-razzett, in-nannu Salv

kien jagħmel il-faċendi tad-dar.

kien joqgħod jitkellem mal-ġirien.

kien joqgħod jara t-televixin.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

In-nanna Rożina kienet mejta u n-nannu Salv kien

dara jgħix waħdu mingħajrha.

għadu jħoss in-nuqqas tagħha.

reġa’ żżewweġ.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Meta n-nanna kienet għadha ħajja, hi u n-nannu Salv

kienu jiġġieldu kuljum.

kienu jħobbu ħafna lil xulxin u qatt ma ġġieldu.

kienu jiġġieldu kultant imma malajr jagħmlu paċi.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla din it-tabella bl-informazzjoni li smajt mis-silta fuq in-nannu Salv.

Numru wieħed:

In-Nannu Salv kellu 72 sena.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Kien bieżel, nadif u jħobb __________________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Iħobb jixrob il-_____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Jieħu ħsieb il-qsari u jrabbi l-_____________.

136

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Martu kien jisimha Rożina imma laħqet mietet qabel m’għalqu ____________ sena

miżżewġin.






-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------


-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Frans: Ixtrili maskra għall-Karnival, pa, jekk jogħġbok?

Missier: Nixtrilek, mela le. Mela bi ħsiebek tilbes ta’ maskarat? Meta jien kont tifel

daqsek il-Karnival kien isir f’kull belt u raħal. Mhux bħal-lum, barra mill-Belt

qisu ma jsir xejn.

Doreen: Mela x’kien isir pa?

Missier: Kienu jieħdu sehem mijiet ta’ nies lebsin ta’ maskarati. Arahom jiżfnu fit-

toroq u fil-pjazez mad-daqq tal-banda. Niftakar tfal b’wiċċhom imgermed

lebsin ilbies idaħħak, idoqqu tnabar, landi u trumbetti. Filgħaxija mbagħad

joħorġu l-erwieħ.

Frans u

Doreen: Erwieħ! Dawn x’kienu pa?

Missier: Dawn kienu jkunu rġiel imgeżwrin f’lożor bojod, b’ras kbira tal-kartun.

Frans: Ġieli ħadt sehem fil-karnival pa?

Missier: Iva darba lbist ta’ Tork fil-parata tal-Belt.

Doreen: Il-parata x’inhi?

137

Missier: Il-parata ssir is-Sibt u dari kienet issir mill-irġiel. Illum jieħdu sehem fiha xi

tletin tifel, nofshom lebsin ta’ suldati Torok u nofshom ta’ suldati Maltin.

Dawn jibdew jiżfnu u jduru mad-daqq tal-mużika filwaqat li jħabbtu x-xwabel

tal-injam taparsi qed jiġġieldu. Jirbħu l-Maltin u b’sinjal ta’ rebħ jerfgħu fil-

għoli l-għarusa tal-parata: tifla żgħira mlibbsa sabiħ bil-kuluri tal-bandiera

Maltija.

Frans: X’kontu tagħmlu aktar speċjali fil-karnival?

Missier: Mill-1721 ’l hawn bdiet issir il-Kukkanja, logħba li n-nies kienu jħobbuha

ħafna.

Doreen: Xi tkun il-Kukkanja, pa? Għadha ssir?

Missier: F’nofs il-pjazza tal-Belt kien jitwaħħal arblu kbir miżmum wieqaf b’ħafna

travi, ħbula u slielem. Fuq nett iqiegħdu rota u magħha jdendlu ħafna qfief

b’kull xorta ta’ ikel, laħmijiet u frott. Fil-quċċata tal-arblu jitwaħħal ballun

kbir miksi biċ-ċraret u fuqu statwa b’bandiera f’idha.

Frans: Allura x’riedu jagħmlu n-nies?

Missier: Il-Kukkanja kien ikun fiha pjaċir kbir. Kulħadd jgħajjat, iċapċap u jidħak hekk

kif ħafna rġiel jitilgħu mal-arblu, mat-travi u max-xibka sakemm jilħqu xi

waħda mill-qfief. Kulħadd jieħu li jilħaq.

Doreen: U min jasal sal-istatwa bil-bandiera x’jieħu?

Missier: Eh, dak imur l-aħjar minnhom kollha għax kien jingħata somma flus bħala

rigal.

Frans: Ħasra li llum m’għadhiex issir … Kieku kont nieħu gost nipprova nixxabbat

mal-arblu. Kien jirnexxieli nilħaq xi ħaġa tgħid Dor?

Addattament mid-Denfil 6



Numru wieħed:

Frans ried lil missieru jixtrilu (maskra, libsa, kappell) tal-karnival.

It-tweġiba t-tajba hija maskra. Għalhekk immarkajt linja taħtha. Is-sentenza sħiħa hija:

Frans ried lil missieru jixtrilu maskra tal-karnival.

138


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Missier Frans jiftaħar li l-Karnival ta’ qabel kien (l-istess, inqas popolari, aktar

popolari) minn dak tal-lum.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Fl-antik, fil-jiem tal-Karnival filgħaxijiet kienu joħorġu (t-tfal idoqqu t-tnabar u l-landi,

rġiel imgeżwrin fil-lożor bojod, maskarati jaqbżu mal-banda).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-parata kienet tifkira ta’ meta l-Maltin iddefendew lil Malta minn idejn (it-Torok, it-

Taljani, il-Franċiżi).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

L-aktar li kienu jħobbu n-nies fil-Karnival ta’ dari kienet (il-parata, il-kukkanja,

l-isfilata tal-karrijiet).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

L-ikbar premju tal-Kukkanja kien jieħdu min jitla’ (sar-rota, sal-ballun miksi biċ-

ċraret, sal-istatwa bil-bandiera) li kien ikun hemm fuq l-arblu.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt fis-sentenzi li ġejjin bi kliem li smajt mis-silta. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Il-Karnival kien xalata ta’ żfin għall-maskarati li kien ikollhom id-daqq tal-banda biex

jakkumpanjahom.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

L-aktar li kienu jifirħu fil-Karnival kienu t-tfal li joħorġu b’__________ imgermed

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u jduru t-toroq idoqqu fuq it-tnabar, _______________ u trumbetti.

139

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Il-parata kienet __________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

li ssir mit-tfal fil-pjazza ewlenija tal-Belt u kienet tfakkar l-Assedju l-Kbir tal-1565.

Fl-aħħar ir-rebbieħa kienu jerfgħu fuq l-idejn l-______________ tal-parata li kienet

tkun tifla żgħira mlibbsa l-kuluri tal-bandiera Maltija.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-Kukkanja kienet logħba li bdiet issir f’Malta fl-1721 u kienet tiġbor ħafna nies. Min

jitla’ sal-quċċata kien jingħata _______________ bħala premju.





Frans: Ixtrili maskra għall-Karnival, pa, jekk jogħġbok?

Missier: Nixtrilek, mela le. Mela bi ħsiebek tilbes ta’ maskarat? Meta jien kont tifel

daqsek il-Karnival kien isir f’kull belt u raħal. Mhux bħal-lum, barra mill-Belt

qisu ma jsir xejn.

Doreen: Mela x’kien isir pa?

Missier: Kienu jieħdu sehem mijiet ta’ nies lebsin ta’ maskarati. Arahom jiżfnu fit-

toroq u fil-pjazez mad-daqq tal-banda. Niftakar tfal b’wiċċhom imgermed

lebsin ilbies idaħħak, idoqqu tnabar, landi u trumbetti. Filgħaxija mbagħad

joħorġu l-erwieħ.

Frans u

Doreen: Erwieħ! Dawn x’kienu pa?

Missier: Dawn kienu jkunu rġiel imgeżwrin f’lożor bojod, b’ras kbira tal-kartun.

Frans: Ġieli ħadt sehem fil-karnival pa?

Missier: Iva darba lbist ta’ Tork fil-parata tal-Belt.

Doreen: Il-parata x’inhi?

140

Missier: Il-parata ssir is-Sibt u dari kienet issir mill-irġiel. Illum jieħdu sehem fiha xi

tletin tifel, nofshom lebsin ta’ suldati Torok u nofshom ta’ suldati Maltin.

Dawn jibdew jiżfnu u jduru mad-daqq tal-mużika filwaqat li jħabbtu x-xwabel

tal-injam taparsi qed jiġġieldu. Jirbħu l-Maltin u b’sinjal ta’ rebħ jerfgħu fil-

għoli l-għarusa tal-parata: tifla żgħira mlibbsa sabiħ bil-kuluri tal-bandiera

Maltija.

Frans: X’kontu tagħmlu aktar speċjali fil-karnival?

Missier: Mill-1721 ’l hawn bdiet issir il-Kukkanja, logħba li n-nies kienu jħobbuha

ħafna.

Doreen: Xi tkun il-Kukkanja, pa? Għadha ssir?

Missier: F’nofs il-pjazza tal-Belt kien jitwaħħal arblu kbir miżmum wieqaf b’ħafna

travi, ħbula u slielem. Fuq nett iqiegħdu rota u magħha jdendlu ħafna qfief

b’kull xorta ta’ ikel, laħmijiet u frott. Fil-quċċata tal-arblu jitwaħħal ballun

kbir miksi biċ-ċraret u fuqu statwa b’bandiera f’idha.

Frans: Allura x’riedu jagħmlu n-nies?

Missier: Il-Kukkanja kien ikun fiha pjaċir kbir. Kulħadd jgħajjat, iċapċap u jidħak hekk

kif ħafna rġiel jitilgħu mal-arblu, mat-travi u max-xibka sakemm jilħqu xi

waħda mill-qfief. Kulħadd jieħu li jilħaq.

Doreen: U min jasal sal-istatwa bil-bandiera x’jieħu?

Missier: Eh, dak imur l-aħjar minnhom kollha għax kien jingħata somma flus bħala

rigal.

Frans: Ħasra li llum m’għadhiex issir … Kieku kont nieħu gost nipprova nixxabbat

mal-arblu. Kien jirnexxieli nilħaq xi ħaġa tgħid Dor?

Addattament mid-Denfil 6



Numru wieħed:

Frans ried lil missieru jixtrilu (maskra, libsa, kappell) tal-karnival.

It-tweġiba t-tajba hija maskra. Għalhekk immarkajt linja taħtha. Is-sentenza sħiħa hija:

Frans ried lil missieru jixtrilu maskra tal-karnival.

141


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Missier Frans jiftaħar li l-Karnival ta’ qabel kien (l-istess, inqas popolari, aktar

popolari) minn dak tal-lum.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Fl-antik, fil-jiem tal-Karnival filgħaxijiet kienu joħorġu (t-tfal idoqqu t-tnabar u l-landi,

rġiel imgeżwrin fil-lożor bojod, maskarati jaqbżu mal-banda).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-parata kienet tifkira ta’ meta l-Maltin iddefendew lil Malta minn idejn (it-Torok, it-

Taljani, il-Franċiżi).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

L-aktar li kienu jħobbu n-nies fil-Karnival ta’ dari kienet (il-parata, il-kukkanja,

l-isfilata tal-karrijiet).

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

L-ikbar premju tal-Kukkanja kien jieħdu min jitla’ (sar-rota, sal-ballun miksi biċ-

ċraret, sal-istatwa bil-bandiera) li kien ikun hemm fuq l-arblu.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt fis-sentenzi li ġejjin bi kliem li smajt mis-silta. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Il-Karnival kien xalata ta’ żfin għall-maskarati li kien ikollhom id-daqq tal-banda biex

jakkumpanjahom.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

L-aktar li kienu jifirħu fil-Karnival kienu t-tfal li joħorġu b’__________ imgermed

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

u jduru t-toroq idoqqu fuq it-tnabar, _______________ u trumbetti.

142

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Il-parata kienet __________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

li ssir mit-tfal fil-pjazza ewlenija tal-Belt u kienet tfakkar l-Assedju l-Kbir tal-1565.

Fl-aħħar ir-rebbieħa kienu jerfgħu fuq l-idejn l-______________ tal-parata li kienet

tkun tifla żgħira mlibbsa l-kuluri tal-bandiera Maltija.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-Kukkanja kienet logħba li bdiet issir f’Malta fl-1721 u kienet tiġbor ħafna nies. Min

jitla’ sal-quċċata kien jingħata _______________ bħala premju.




Saħħa!

143

IL-MALTI: TAĦDIT




144

Taħriġ 2: L-Intervista (3 minuti) L-Interlokutur jistaqsi dawn il-mistoqsijiet fl-ordni li jidhru. Lil Student A: X’inhi d-data llum? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. Lil Student B: Meta twelidt? Agħti l-jum. Ix-xahar u s-sena. L-interlokutur jgħid lil Student A: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar il-Milied. a) Jogħġbok dan iż-żmien? Għaliex? b) Semmi xi attivitajiet speċjali li nagħmlu Malta fil-festa tal-Milied. ċ) Kif tqatta’ dan il-jum speċjali u ma’ min? d) Taf issemmili xi ikel u ħelu speċjali li nagħmlu apposta fil-Milied? X’jogħġbok l-aktar? L-interlokutur jgħid lil Student B: Se nistaqsik xi mistoqsijiet dwar l-anzjani. a) Għandek lil xi ħadd anzjan fil-familja tiegħek? X’jiġi minnek? b) Tmur tarah ta’ spiss u ma’ min? Tgħinu/tgħinha f’li jkollu/ha bżonn? ċ) Ġieli rrakkuntalek/rrakkuntatlek xi ġrajjiet minn ħajtu/ħajjitha? d) Għaliex lill-anzjani għandna nuruhom rispett? Kif?

145



0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3 - 4

0 - 1 - 2 - 3

0 - 1 - 2 - 3

















146

IL-MALTI: IS-SMIGĦ



Merħba tfal!



l-qari tas-siltiet.



---------- Waqfa ta’ 10 sekondi ----------


---------- Waqfa ta’ 25 sekonda ----------


---------- Waqfa ta’ 3 sekondi ----------


Riklam A

Nixtieq nixtri kamra tas-sodda antika tal-kewba. Irid ikollha aktar minn mitt sena u trid tkun

f’kundizzjoni tajba. Jeħtieġ li tkun f’sett komplut pariġġ li jinkludi gwardarobba, żewġ

komodini u gradenza bil-wiċċ tal-irħam. Is-sodda trid tkun ta’ żewġ persuni u tar-ram.

Is-saqqu mhux meħtieġ.

Min għandu kamra bħal din u jixtieq ibigħha jista’ jċempilli fuq in-numru tal-mowbajl

99771661 għal appuntament biex naraha. Ma nixtieqx nonfoq aktar minn elf ewro.

Riklam B

Jekk ma tafx x’se taqbad tagħmel fis-sajf idħol fis-sit tal-għaqda Sportsgħalik. Hemm lista

sħiħa ta’ attivitajiet li żgur jolqtu gostik.

Fosthom issib sports ta’ barra bħal futbol, netball u basketball kif ukoll ta’ ġewwa bħall-

għawm, table tennis u badminton. Għal min irid qed noffru għall-ewwel darba taħriġ fil-

logħba tradizzjonali Maltija tal-Boċċi.

147

Il-korsijiet isiru fil-Kumpless ta’ Ħal Saħħa kull nhar ta’ Tlieta u Ħamis filgħodu u

jitmexxew minn għalliema esperti fid-dixxiplina sportiva tagħhom. Il-korsijiet huma bla ħlas

u tista’ tapplika online.

Applika issa għax il-postijiet limitati. L-applikazzjonijiet jagħlqu fil-ħmistax ta’ Ġunju.


Imla l-ismijiet tal-biċċiet tal-għamara li xtaq jixtri min għamel ir-riklam. L-ewwel waħda hija

lesta.

Xtaqt nixtri kamra tas-sodda tal-kewba antika b’aktar minn mitt sena. Irid ikun fiha:


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

__________________ kbira

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Żewġ _________________ pariġġ

------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Gradenza antika bil- ___________ tal-irħam

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Sodda tar-____________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt billi ddaħħal il-kelma t-tajba li għadek kemm smajt mis-silta. L-ewwel waħda hija

lesta.

Numru wieħed:

Dan ir-riklam huwa maħruġ mill-għaqda sportiva Sportsgħalik.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Ir-riklam jistieden lil min kellu ħafna ħin liberu fis-_____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

148

Numru tlieta:

Fost l-isports imsemmija għal barra wieħed jista’ jipprattika l-futbol, in-____________

u l-basketball.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-għawm, it-table tennis u l-_______________ qed jiġu offruti bħala sports ta’ ġewwa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Din l-għaqda se toffri wkoll taħriġ fil-logħba tradizzjonali Maltija tal-_____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Il-korsijiet li qed toffri din l-għaqda jsiru kollha fil-____________ ta’ Ħal Saħħa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Il-postijiet għall-korsijiet imsemmija huma limitati u min kien interessat kellu japplika

sal-______ ta’ Ġunju.





Riklam A

Nixtieq nixtri kamra tas-sodda antika tal-kewba. Irid ikollha aktar minn mitt sena u trid tkun

f’kundizzjoni tajba. Jeħtieġ li tkun f’sett komplut pariġġ li jinkludi gwardarobba, żewġ

komodini u gradenza bil-wiċċ tal-irħam. Is-sodda trid tkun ta’ żewġ persuni u tar-ram.

Is-saqqu mhux meħtieġ.

Min għandu kamra bħal din u jixtieq ibigħha jista’ jċempilli fuq in-numru tal-mowbajl

99771661 għal appuntament biex naraha. Ma nixtieqx nonfoq aktar minn elf ewro.

Riklam B

Jekk ma tafx x’se taqbad tagħmel fis-sajf idħol fis-sit tal-għaqda Sportsgħalik. Hemm lista

sħiħa ta’ attivitajiet li żgur jolqtu gostik.

149

Fosthom issib sports ta’ barra bħal futbol, netball u basketball kif ukoll ta’ ġewwa bħall-

għawm, table tennis u badminton. Għal min irid qed noffru għall-ewwel darba taħriġ fil-

logħba tradizzjonali Maltija tal-Boċċi.

Il-korsijiet isiru fil-Kumpless ta’ Ħal Saħħa kull nhar ta’ Tlieta u Ħamis filgħodu u

jitmexxew minn għalliema esperti fid-dixxiplina sportiva tagħhom. Il-korsijiet huma bla ħlas

u tista’ tapplika online.

Applika issa għax il-postijiet limitati. L-applikazzjonijiet jagħlqu fil-ħmistax ta’ Ġunju.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-ismijiet tal-biċċiet tal-għamara li xtaq jixtri min għamel ir-riklam. L-ewwel waħda hija

lesta.

Xtaqt nixtri kamra tas-sodda tal-kewba antika b’aktar minn mitt sena. Irid ikun fiha:


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

__________________ kbira

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Żewġ _________________ pariġġ

------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Gradenza antika bil- ___________ tal-irħam

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Sodda tar-____________

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla l-vojt billi ddaħħal il-kelma t-tajba li għadek kemm smajt mis-silta. L-ewwel waħda hija

lesta.

Numru wieħed:

Dan ir-riklam huwa maħruġ mill-għaqda sportiva Sportsgħalik.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

150

Numru tnejn:

Ir-riklam jistieden lil min kellu ħafna ħin liberu fis-_____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Fost l-isports imsemmija għal barra wieħed jista’ jipprattika l-futbol, in-____________

u l-basketball.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

L-għawm, it-table tennis u l-_______________ qed jiġu offruti bħala sports ta’ ġewwa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru ħamsa:

Din l-għaqda se toffri wkoll taħriġ fil-logħba tradizzjonali Maltija tal-_____________.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

Il-korsijiet li qed toffri din l-għaqda jsiru kollha fil-____________ ta’ Ħal Saħħa.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Il-postijiet għall-korsijiet imsemmija huma limitati u min kien interessat kellu japplika

sal-______ ta’ Ġunju.






-------------- Waqfa ta’ 5 sekondi -------------


-------------- Waqfa ta’ 45 sekonda -------------


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

151


Aġent tal-ivvjaġġar: Bonġu Sinjuri, għaddu. Fiex nista’ ngħinkom?

Raġel: Bonġu lilek. Irċevejna dan il-fuljett bil-vaganzi tal-aġenzija tagħkom.

Xtaqna ftit dettalji dwar waħda minnhom.

Mara: Domna ntellgħu u nniżżlu u fl-aħħar iddeċidejna li nieħdu t-tour ta’

Ruma.

Aġent tal-ivvjaġġar: Naħseb li għamiltu għażla tajba għax dak huwa tour popolari ma’

ħafna nies. Barra li qiegħed prezz tajjeb, f’ġimgħa jkollkom iċ-ċans li

żżuru ħafna postijiet storiċi tal-kapitali Taljana.

Raġel: Nixtiequ aktar dettalji dwar din is-safra.

Aġent tal-ivvjaġġar: It-tour jitlaq kull nhar ta’ Tlieta waranofsinhar u jieħu sebat ijiem sħaħ.

Importanti li jekk intom imħajrin tibbukkjaw il-postijiet kmieni għax

il-gruppi ma jkunux ta’ aktar minn tletin ruħ. Dan biex nagħtu l-aqwa

servizz lill-klijenti. Mal-booking ikun meħtieġ depożitu żgħir.

Il-kumplament tal-flus jitħallsu f’daqqa dakinhar li jkollkom il-laqgħa

mal-gwida tat-tour. Il-laqgħa tkun ġimgħa qabel it-tluq fis-sala tal-

aġenzija.

Mara: Tista’ jekk jogħġbok tgħidilna jekk fil-prezz hemmx inkluż il-biljetti

tad-dħul għall-mużewijiet?

Aġent tal-ivvjaġġar: Il-prezz imsemmi jinkludi t-titjira lejn Ruma u lura, l-ikel u

l-akkomodazzjoni f’lukanda fiċ-ċentru ta’ Ruma u l-biljetti tad-dħul

għall-mużewijiet skont il-programm. Il-gwida jaf Ruma fuq ponot

subgħajh.

Raġel: Aħna nħobbu nduru l-mużewijiet u fil-programm m’hemmx imsemmi

l-Mużew tal-Vatikan. Taħseb li huwa possibbli li flok immorru mal-

grupp nixtru mis-suq, immorru għal rasna naraw dan il-Mużew? Tgħid

jgħinna l-gwida?

Aġent tal-ivvjaġġar: M’għandhiex tkun problema. Nieħu nota u nkellmu. Jiggwidakom hu

meta tkunu hemm. Naturalment, l-ispejjeż tat-trasport u d-dħul fil-

Mużew tħallsuhom dakinhar.

Mara: Tajjeb wisq. Aħna nkellmuh ukoll meta jkollna l-laqgħa.

152

Aġent tal-ivvjaġġar: Jien inkun hemm ukoll u nkellmuh flimkien. Il-laqgħa hija importanti

għax jiltaqa’ l-grupp kollu biex ssiru tafu lil xulxin. Il-gwida jagħti

informazzjoni utli dwar it-temp li se ssibu u xi ħwejjeġ li jkollkom

bżonn għal magħkom.

Raġel/Mara: Naħseb li sodisfatti b’daqshekk. Tista’ tibbukkjalna żewġ postijiet fil-

grupp li jitlaq fit-2 ta’ Awwissu?

Aġent tal-ivvjaġġar: Ħalli nara ftit … Jidher li għad fadal erba’ postijiet.

Raġel: Mela ħabat tajjeb. Nistgħu nibbukkjaw tnejn minnhom u nħallsu

d-depożitu. X’taħseb Lil?

Mara: Jien għalija tajjeb ukoll, Gorg. Kemm nixtiequ jasal Awwissu biex

naqta’ xewqti u nara Ruma għall-ewwel darba!


Għid jekk is-sentenza hix VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX billi timmarka taħt

il-kolonna t-tajba. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Il-koppja Gorg u Lilian marru l-aġenzija tal-ivvjaġġar biex jieħdu fuljett tal-vaganzi.




-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Il-koppja ddeċidiet mill-ewwel liema vaganza kellha tagħżel. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

It-tour li għażlu għal Ruma kellu jdum sebat ijiem. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Huma kien se jkollhom gwida Taljan imexxihom. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

153

Numru ħamsa:

Il-koppja xtaqet li ddum ġurnata aktar mill-grupp biex imorru jżuru l-Mużew tal-

Vatikan. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

L-aġent tal-ivvjaġġar kellu jkellem lill-gwida biex jgħin lil Gorg u Lilian iżuru l-mużew

li xtaqu. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Gorg kien mar bosta drabi Ruma u kien jafha sewwa. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla t-tabella t’hawn taħt biex tgħaqqad ir-riklam tat-tour li għażlu Lilian u Gorg. L-ewwel

waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Tour sabiħ għal Ruma li jitlaq kull nhar ta’ Tlieta u jdum ġimgħa sħiħa.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Il-gruppi jkunu żgħar biex il-_____________ jingħata l-aħjar u l-aqwa servizz.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Tinżamm laqgħa ġimgħa qabel is-safra biex il-grupp kollu jiltaqa’ mal-____________ li

jkun se jmexxih f’Ruma.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-prezz huwa wieħed tajjeb u jinkludi l-_________ tal-ajruplan għal Ruma u lura, ikel

u akkomodazzjoni f’lukanda fiċ-___________ ta’ Ruma.


154




Aġent tal-ivvjaġġar: Bonġu Sinjuri, għaddu. Fiex nista’ ngħinkom?

Raġel: Bonġu lilek. Irċevejna dan il-fuljett bil-vaganzi tal-aġenzija tagħkom.

Xtaqna ftit dettalji dwar waħda minnhom.

Mara: Domna ntellgħu u nniżżlu u fl-aħħar iddeċidejna li nieħdu t-tour ta’

Ruma.

Aġent tal-ivvjaġġar: Naħseb li għamiltu għażla tajba għax dak huwa tour popolari ma’

ħafna nies. Barra li qiegħed prezz tajjeb, f’ġimgħa jkollkom iċ-ċans li

żżuru ħafna postijiet storiċi tal-kapitali Taljana.

Raġel: Nixtiequ aktar dettalji dwar din is-safra.

Aġent tal-ivvjaġġar: It-tour jitlaq kull nhar ta’ Tlieta waranofsinhar u jieħu sebat ijiem sħaħ.

Importanti li jekk intom imħajrin tibbukkjaw il-postijiet kmieni għax

il-gruppi ma jkunux ta’ aktar minn tletin ruħ. Dan biex nagħtu l-aqwa

servizz lill-klijenti. Mal-booking ikun meħtieġ depożitu żgħir.

Il-kumplament tal-flus jitħallsu f’daqqa dakinhar li jkollkom il-laqgħa

mal-gwida tat-tour. Il-laqgħa tkun ġimgħa qabel it-tluq fis-sala tal-

aġenzija.

Mara: Tista’ jekk jogħġbok tgħidilna jekk fil-prezz hemmx inkluż il-biljetti

tad-dħul għall-mużewijiet?

Aġent tal-ivvjaġġar: Il-prezz imsemmi jinkludi t-titjira lejn Ruma u lura, l-ikel u

l-akkomodazzjoni f’lukanda fiċ-ċentru ta’ Ruma u l-biljetti tad-dħul

għall-mużewijiet skont il-programm. Il-gwida jaf Ruma fuq ponot

subgħajh.

Raġel: Aħna nħobbu nduru l-mużewijiet u fil-programm m’hemmx imsemmi

l-Mużew tal-Vatikan. Taħseb li huwa possibbli li flok immorru mal-

grupp nixtru mis-suq, immorru għal rasna naraw dan il-Mużew? Tgħid

jgħinna l-gwida?

Aġent tal-ivvjaġġar: M’għandhiex tkun problema. Nieħu nota u nkellmu. Jiggwidakom hu

meta tkunu hemm. Naturalment, l-ispejjeż tat-trasport u d-dħul fil-

Mużew tħallsuhom dakinhar.

155

Mara: Tajjeb wisq. Aħna nkellmuh ukoll meta jkollna l-laqgħa.

Aġent tal-ivvjaġġar: Jien inkun hemm ukoll u nkellmuh flimkien. Il-laqgħa hija importanti

għax jiltaqa’ l-grupp kollu biex ssiru tafu lil xulxin. Il-gwida jagħti

informazzjoni utli dwar it-temp li se ssibu u xi ħwejjeġ li jkollkom

bżonn għal magħkom.

Raġel/Mara: Naħseb li sodisfatti b’daqshekk. Tista’ tibbukkjalna żewġ postijiet fil-

grupp li jitlaq fit-2 ta’ Awwissu?

Aġent tal-ivvjaġġar: Ħalli nara ftit … Jidher li għad fadal erba’ postijiet.

Raġel: Mela ħabat tajjeb. Nistgħu nibbukkjaw tnejn minnhom u nħallsu

d-depożitu. X’taħseb Lil?

Mara: Jien għalija tajjeb ukoll, Gorg. Kemm nixtiequ jasal Awwissu biex

naqta’ xewqti u nara Ruma għall-ewwel darba!


Għid jekk is-sentenza hix VERU, FALZ jew MA SSEMMIETX billi timmarka taħt

il-kolonna t-tajba. L-ewwel waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Il-koppja Gorg u Lilian marru l-aġenzija tal-ivvjaġġar biex jieħdu fuljett tal-vaganzi.




-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Il-koppja ddeċidiet mill-ewwel liema vaganza kellha tagħżel. Veru, Falz jew Ma

ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

It-tour li għażlu għal Ruma kellu jdum sebat ijiem. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Huma kien se jkollhom gwida Taljan imexxihom. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

156

Numru ħamsa:

Il-koppja xtaqet li ddum ġurnata aktar mill-grupp biex imorru jżuru l-Mużew tal-

Vatikan. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sitta:

L-aġent tal-ivvjaġġar kellu jkellem lill-gwida biex jgħin lil Gorg u Lilian iżuru l-mużew

li xtaqu. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru sebgħa:

Gorg kien mar bosta drabi Ruma u kien jafha sewwa. Veru, Falz jew Ma ssemmietx?

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------


Imla t-tabella t’hawn taħt biex tgħaqqad ir-riklam tat-tour li għażlu Lilian u Gorg. L-ewwel

waħda hija lesta.

Numru wieħed:

Tour sabiħ għal Ruma li jitlaq kull nhar ta’ Tlieta u jdum ġimgħa sħiħa.


-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tnejn:

Il-gruppi jkunu żgħar biex il-_____________ jingħata l-aħjar u l-aqwa servizz.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru tlieta:

Tinżamm laqgħa ġimgħa qabel is-safra biex il-grupp kollu jiltaqa’ mal-____________ li

jkun se jmexxih f’Ruma.

-------------- Waqfa ta’ 3 sekondi -------------

Numru erbgħa:

Il-prezz huwa wieħed tajjeb u jinkludi l-_________ tal-ajruplan għal Ruma u lura, ikel

u akkomodazzjoni f’lukanda fiċ-___________ ta’ Ruma.




Saħħa!

157

IL-MALTI: IL-KITBA

IL-GRADILJA

Il-Malti - L-Iskema tal-Marki - Ir-Raba’ Sena tal-Primarja - 2012 - Karta Mudell Pa!na 4 minn 4

3. Il-kitba tal-komponiment. (20 marka)

Il-kriterji li fuqhom jing!ataw il-marki huma dawn:

Marka Il-livell

huwa:

"iliet murija fil-kitba:

17-20

Tajjeb

!afna

• Sekwenza tajba ta’ sentenzi sempli"i, mibnija u marbuta sew mat-

tema.

• Kitba kreattiva li tog#!ob u t#ajjar g#all-qari.

• Il-punte!!jatura ba$ika m#addma sewwa u f’postha.

• Ortografija tajba bi ftit li xejn $balji.

• Firxa tajba #afna ta’ vokabularju marbut mat-tema.

• U$u f’waqtu ta’ g#add !mielu ta’ idjomi fil-kitba.

13-16

Tajjeb

• Sekwenza ta’ sentenzi sempli"i, mibnija u marbuta mat-tema.

• Kitba kreattiva li tog#!ob.

• Il-punte!!jatura ba$ika u$ata u f’postha, b’xi difetti $g#ar.

• Ortografija bi ftit $balji.

• Firxa tajba ta’ vokabularju komuni marbut mat-tema.

• U$u ta’ g#add ta’ idjomi fil-kitba.

10-12

Mhux

!a#in

• Sekwenza mhix korretta g#all-a##ar ta’ sentenzi sempli"i, li ma

tfissirx sewwa u "ar it-tema.

• Kitba kreattiva li ma t#allix impressjoni fuqek minkejja li hija tajba.

• Il-punte!!jatura ba$ika hija m#addma imma mhux konsistenti u

mhux dejjem f’postha.

• Ortografija b’g#add ta’ $balji komuni.

• Firxa ta’ vokabularju komuni u mistenni marbut mat-tema.

• U$u limitat ta’ idjomi komuni fil-kitba.

0-9 Baxx • Sentenzi bla sekwenza u bla ordni fil-binja tag#hom.

• Kitba li ma t#ajrekx taqra u tbati biex issegwiha.

• Il-punte!!jatura ba$ika nieqsa u meta u$ata mhijiex f’postha.

• Ortografija b’#afna $balji; kliem sempli"i miktub #a$in.

• Firxa limitata u fqira ta’ vokabularju komuni marbut mat-tema.

• Idjomi mhux u$ati jew u$ati #a$in.

• Jekk student jo!ro$ barra mis-su$$ett, ibda l-marki minn 10.

158

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 1 L-Ewwel Silta Taħriġ A 2. rapport; 3. Palazz; 4. bankini, tarmak Taħriġ B Kolonna B: 3, 4, 5, 2, 1 It-Tieni Silta Taħriġ A 2. a; 3. ċ; 4. b; 5. a; 6. ċ; 7. ċ Taħriġ B 2. falz; 3. ma ssemmietx; 4. veru; 5. falz; 6. ma ssemmietx; 7. veru

159

TWEĠIBIET: QARI KARTA 1 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A 2. darba; 3. wara l-lezzjoni tad-duttrina; 4. jixtri u jaqdi m’ommu; 5. l-Ħamis; 6. jaqra B 2. Karla; 3. Tlieta; 4. mal-familja; 5. l-erbgħa; 6. sagħtejn It-Tieni Taqsima A 1. (b) ċ; (ċ) a 2. (a) draw il-festa/tfal jitqarqċu/jiġu bla homework … (b) biex ikollhom riżultati aħjar (ċ) malajr tmurilhom il-ħeġġa għall-iskola 3. biex l-għalliema l-ġdida tarahom sbieħ 4. qawl; kulur 5. jarahom … 6. ridux B 1. (b) pittura/koppla/kotba tal-kant

(ċ) jagħmlu d-dover tagħhom/iżommu ’l bogħod minn ħbieb ħżiena/jobdu lill- għalliema/jitqarbnu kuljum (d) is-Surmast (e) lista tat-tfal

2. fil-; tal- 3. Is-Surmast kien qiegħed jgħid lit-tfal biex imiddu għonqhom għax-xogħol. Ċ 1. nodfa ħafna 2. imdejqin 3. kienu bil-ġlied

160

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 2 L-Ewwel Silta Taħriġ A 2. fiċ-Ċina u l-Ġappun; 3. snin; 4. millimetri; 5. L-għeruq; 6. ż-żerriegħa Taħriġ B 2. b; 3. ċ; 4. b; 5. a; 6. ċ It-Tieni Silta Taħriġ A Kenja; tajn; mogħoż; baqar; demm Taħriġ B ħamra; qaws; kbira kkulurita; imsielet; brazzuletti

161

TWEĠIBIET: QARI KARTA 2 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A Kolonna B: 5, 4, 1, 3, 2 B (a) a; (b) a; (ċ) b; (d) a; (e) ċ; (f) a It-Tieni Taqsima A 1. (b) b; (ċ) ċ; (d) a; (e) b 2. Trilitteru; Sħiħ 3. u dawruh bis-swar B 1. (b) Don Mesquita (ċ) Sqallija (d) nisa tal-Imdina 2. Fl-elf sitt mija tlieta u disgħin 3. feroċi … 4. għall-/mill-/tal-/mill- 5. ma tilfitx; ma saritx Ċ 1. qajla nbidlet 2. rvellaw kontra 4. (a) il-ġeneral Masson li ried jieħu d-deheb u l-fidda tal-knisja (b) le għax qatluh

162

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 3 L-Ewwel Silta Taħriġ A Kolonna B: 3, 5, 4, 1, 2 Taħriġ B 2. veru; 3. ma ssemmietx; 4. veru; 5. falz; 6. falz; 7. veru It-Tieni Silta Taħriġ A 2. riedhom b’aktar kuluri u mhux daqshekk delikati 3. jgħajtu; ħelwin Taħriġ B 2. ħodor; 3. skalora u żerriegħa; 4. kuljum; 5. ikissru ż-żerriegħa Taħriġ Ċ 2. ċ; 3. a; 4. a

163

TWEĠIBIET: QARI KARTA 3 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A Kolonna B: 3, 5, 1, 2, 4 B (b) il-lemin; tal-Assistenti Kapijiet; tas-segretarji (ċ) Punent; Lvant (d) taqsam It-Tieni Taqsima A 1. (b) ċ; (ċ) ċ; (d) b; (e) a 2. il-bajd 3. bdiewa 4. agħġen; agħġnu; ibża’; ibżgħu 5. Kolonna B: 2, 4, 5, 3, 1 B 1. (b) tisfira; (ċ) iċ-ċekċik; (d) missierhom; (e) bank 2. (a) ma titgħawwiġx (b) ma rajniex 3. irġiel bl-uniformijiet u bil-brieret saffru fl-istazzjonijiet u warajhom saffru l-magni

164

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 4 L-Ewwel Silta Taħriġ A 2. Brodu; 3. minestra; 4. ravjul; 5. supermarkets; 6. flusu Taħriġ B 2. b; 3. a; 4. ċ; 5. b; 6. ċ It-Tieni Silta Taħriġ A mewt; għadam; żmien; kutri Taħriġ B 2. mitluq; mqaxxra 3. silla u tiben; żiemel abjad Taħriġ Ċ 2. lill-papri; 3. tal-kafè tat-tisjir

165

TWEĠIBIET: QARI KARTA 4 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A (b) ċ; (ċ) b; (d) a B qalba; kolazzjon; televixin; ħlas; gwida Ċ (b) erba’; tliet; (ċ) 20; (d) 635 It-Tieni Taqsima A 1. Kolonna B: 3, 5, 1, 6, 4, 2 2. għall-Azteki 3. minnhom 4. (a) għidna; (b) kiel B 1. jiffermentaw; il-qoxra; xaħam; l-bajda 2. xaħmijiet; togħmiet 3. Ibda kulha Ċ 1. (a) ġibdet l-attenzjoni tal-ispiżjara (b) qawwija ħafna (ċ) meta jinxtraw ħafna

166

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 5 L-Ewwel Silta Taħriġ A 2. il-ħinijiet; 3. il-karta tal-identità; 4. fotografu; 5. jumejn Taħriġ B Kolonna B: 2, 6, 4, 7, 1, 5, 3 It-Tieni Silta Taħriġ A 2. veru; 3. falz; 4. veru; 5. ma ssemmietx; 6. falz; 7. falz Taħriġ B 2. siment; 3. żarżur; 4. ix-xemx; 5. ponta

167

TWEĠIBIET: QARI KARTA 5 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A Kolonna B: 2, 4, 5, 3, 1 B (b) ii; (ċ) ii; (d) i; (e) ii; (f) ii; (ġ) ii It-Tieni Taqsima A 1. it-tazzi taż-żejt mixgħulin 2. nies libsin ta’ nhar ta’ Ħadd/bandieri u pavaljuni … 3. mill-murtali tal-bomba 4. raġel b’wiċċu roża bħal ta’ mara, b’libsa u elmu magħmula mil-landi u għaddej fuq żiemel 5. blu; kulur; dublett; suldat 6. Ma tgeddistx B 1. (b) l-abjad; (ċ) tibdel minn kulur għall-ieħor; (d) isodd widnejh u jitrekken maz-zija 2. qasbejn 3. Tixgħel 4. Sħiħ/tefa’/t-f-għ; Dgħajjef/dar/d-w-r Ċ 1. (a) bdiet nieżla xita ta’ karti (b) imwerwer u wiċċi maħsul bid-dmugħ (ċ) minn eluf ta’ ħluq

168

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 6 L-Ewwel Silta Taħriġ A Armadarek; fridges …; freezers …; ħames; biljett; televixin Taħriġ B 2. b; 3. ċ; 4. b; 5. a It-Tieni Silta Taħriġ A 2. Karmenu: Dolor; istuffat Charles: għoxrin 3. Charles: żewġt 4. Karmenu: friefet Charles: fletts Taħriġ B Kolonna B: 3, 4, 1, 5, 2

169

TWEĠIBIET: QARI KARTA 6 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A Ċikku: ma jħabbel rasu minn xejn; jilħaq salib ħaddieħor; jitbaqbaq; ixejjer idejh; ifajjar il-kliem bl-addoċċ Lonza: kwieta; qalbha tajba; lesta biex tgħin; fommha sieket; għaqal B (b) opposti; (ċ) veri; (d) tal-ħajja sempliċi ta’ dari; (e) min-nies tar-raħal; (f) li jinkitbu kotba oħra bħalu It-Tieni Taqsima A 1. (2) ma ssemmietx; (3) falz; (4) veru; (5) ma ssemmietx; (6) veru 2. (i) benefatturi; (ii) memorji 3. għas-suldati Maltin fis-servizz Ingliż 4. ma ddoqqx B 1. Kolonna B: 4, 3, 1, 5, 2 2. din; dawn 3. ma ħaditx 4. Mingħajr 5. Il-baned iqajmu bosta xogħol għall-armar u t-tiżjin tal-każin. Fuq kollox jgħallmu l-mużika lill-poplu. Ċ 1. (a) jżomm f’rasu (b) biex jaqilgħu x’jieklu (ċ) storbju bla rażan 2. tgħin fil-festi tal-knisja u fil-purċissjonijiet tal-parroċċi …

170

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 7 L-Ewwel Silta Taħriġ A 2. adult; 3. ħaxix; 4. dahrek; 5. brejkijiet; 6. ħares Taħriġ B 2. b; 3. ċ; 4. b; 5. a; 6. b It-Tieni Silta Taħriġ A 2. ommha; 3. fil-festin t’għeluq sninha; 4. jissewwa; 5. ogħla minn Taħriġ B 2. tirranġah; ħwejjiġhom 3. tifla oħra; magna kbira 4. sħabu 5. ma jilbes

171

TWEĠIBIET: QARI KARTA 7 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A Kolonna B: 4, 6, 1, 2, 3, 5 B (b) ta’ ġewwa; (ċ) mwejjed; (d) abbatini; (e) logħob; (f) marċi It-Tieni Taqsima A 1. (b) mdejqa; (ċ) faxxa; (d) kien jaf li trid toqgħod attent mill-barranin 2. (a) għax ħaseb li forsi mhix ħaġa li tistaqsi (b) priġunier, ġo kamp/ħabs 3. b’attenzjoni kbira 4. imdejjaq; iżjed imdejjaq 5. t-tebgħat ħadu forom 6. (a) tersaq; (b) ma damux; (ċ) kellu B 2. b; 3. ċ; 4. ċ; 5. b 6. Nixtiequ li kellna ismijiet tagħna biss. 7. (a) i; (b) i

172

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 8 L-Ewwel Silta Taħriġ A 2. veru; 3. veru; 4. ma ssemmietx; 5. veru; 6. falz Taħriġ B 2. b; 3. ċ; 4. a; 5. ċ; 6. b It-Tieni Silta Taħriġ A Kolonna B: 7, 1, 6, 2, 4, 3, 5 Taħriġ B 2. xogħol; tard 3. istudju 4. sitta

173

TWEĠIBIET: QARI KARTA 8 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A (b) tnax; tlettax (ċ) 15; 16 (d) t-telefown; l-indirizz elettroniku (e) annwali; kulturali B (b) i; (ċ) ii; (d) i; (e) iii; (f) i; (ġ) ii It-Tieni Taqsima A 1. (2) veru; (3) ma ssemmietx; (4) veru; (5) ma ssemmietx 2. ma beniex 3. il-wieħed u għoxrin ta’ Ottubru elf tmien mija tlieta u tletin B 1. (a) biex tintuża fil-bini u kostruzzjoni mingħajr periklu (b) fil-qtugħ tal-ġebel fil-barrieri, u fil-komunikazzjoni (ċ) ried jaħdem favur il-paċi fid-dinja 2. tħaddem magħha; teħdilha; darha 3. ġagħlu; ġ-għ-l 4. għal Alfred Nobel Ċ 1. (a) ċentru xjentifiku; mużew (b) l-post fejn issir iċ-ċerimonja tal-għoti tal-premjijiet (ċ) mediċina; paċi fid-dinja 2. (a) qatt ma għamel għall-flus (b) kompla jistudja

174

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 9 L-Ewwel Silta Taħriġ A 2. ċ; 3. b; 4. b; 5. a; 6. b; 7. ċ Taħriġ B ibakkar; kafè; kanarini; ħamsin It-Tieni Silta Taħriġ A 2. aktar popolari; 3. rġiel imgeżwrin fil-lożor bojod; 4. it-Torok; 5. il-kukkanja; 6. sal-istatwa bil-bandiera Taħriġ B 2. wiċċhom; landi 3. żifna; għarusa 4. somma flus

175

TWEĠIBIET: QARI KARTA 9 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A 1. ċ; 2. b; 3. ċ B 1. sejra l-Belt ma’ Claire 2. tixtri l-ħwejjeġ 3. tagħmel is-sodda 4. il-mowbajl 5. omm Claire kienet se twassalhom u ġġibhom lura 6. kellha toħroġ malajr It-Tieni Taqsima A 1. Kolonna B: 3, 5, 4, 1, 2 2. għamla 3. iebes; kesħin; kbir; dgħajjef 4. għandu l-forma ta’ vleġġa B 1. (2) fil-foresti; (3) gambli; (4) borża kbira; (5) L-avvultun 2. saqajhom 3. nagħġa/muntun; mogħża/bodbod Ċ 1. biċċiet tal-weraq niexef; għanqbut … 2. min jitmagħhom ta’ spiss 3. tlieta u għoxrin 4. jitma’/tema’

176

TWEĠIBIET: SMIGĦ KARTA 10 L-Ewwel Silta Taħriġ A gwardarobba; komodini; wiċċ; ram Taħriġ B 2. sajf; 3. in-netball; 4. badminton; 5. Boċċi; 6. Kumpless; 7. ħmistax It-Tieni Silta Taħriġ A 2. falz; 3. veru; 4. ma ssemmietx; 5. falz; 6. veru; 7. ma ssemmietx Taħriġ B klijent; gwida; biljett; ċentru

177

TWEĠIBIET: QARI KARTA 10 (Aċċetta tweġibiet simili li jagħmlu sens.) L-Ewwel Taqsima A Kolonna B: 2, 4, 1, 3 B (a) ċ; (b) a; (ċ) b; (d) ċ Ċ (b) ħmistax-il; (ċ) ġwenħajh; jibbiesu It-Tieni Taqsima A 1. (b) fuq il-gverta; (ċ) bis-saħħa tal-baħrin jaqdfu fix-xita 2. (2) falz; (3) ma ssemmietx 3. ma jtarraxx 4. Beda jgħanni; l-moqdief beda tiela’ u nieżel 5. ċ 6. għaddej fi dlam totali, ma jidher xejn B 1. li t-tromba kienet dawret il-ġifen f’direzzjoni oħra 2. jitfa’ l-ankri sas-sebħ 3. għax ra ħuġġieġa li timmarka d-daħla tal-port 4. biex jersaq għall-kenn lejn l-art 5. falz 6. abjad silġ 7. tefa’; t-f-(għ) 8. ċ

malti - Merlin Publishers€¦ · 4 IL-MALTI: IS-SMIGĦ IL-KARTA TAL-GĦALLIEM IL-ĦIN: 30 minuta...

Documents

Transcript of malti - Merlin Publishers€¦ · 4 IL-MALTI: IS-SMIGĦ IL-KARTA TAL-GĦALLIEM IL-ĦIN: 30 minuta...