Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò

Ëåêö-15

Àãóóëãà

1. Ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã òîäîðõîéëîõ íü

2. Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò áà õºãæèë 3. Ýäèéí çàñãèéí ºñºëòºíä íºëººëºõ

õ¿÷èí ç¿éëñ

Ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã òîäîðõîéëîõ íü

• Ìàêðî ýäèéí çàñãèéí íýã ãîë çîðèëãî íü óðò õóãàöààíû ýäèéí çàñãèéí òîãòâîðòîé ºñºëòèéã õàíãàõ ÿâäàë þì.

• Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò ÿâàãäñàíààð õ¿í àìûí àìæèðãààíû ò¿âøèí äýýøèëäýãò îðøèíî.

• Èéìä ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã õýìæèõäýý áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëòººð õýìæäýã.

• Ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã 2 ¿íäñýí àðãààð õýìæäýã. ¯¿íä: 1. Íèéò áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëò 2. Íýã õ¿íä íîîãäîõ áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí

ºñºëò.

Íèéò áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëò

• Îëîí óëñûí ïðàêòèêò èõýâ÷ëýí ÁÄÍÁ-èéã àâ÷ òîîöäîã.

• Íèéò áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëòººð ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã äîîðõ áàéäëààð òîäîðõîéëäîã.

• Yt- òàéëàíò îíû áîäèò ¿éëäâýðëýë • Yt-1- ñóóðü îíû áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí

ò¿âøèí • EG- ýäèéí çàñãèéí ºñºëò

• ¯éëäâýðëýë íü îðëîãî áà çàðëàãà ãýñýí 2 òàëòàé áàéäàã.

• Èéìä íèéò áîäèò ¿éëäâýðëýë íü íýã òàëààñ íèéò îðëîãûí ò¿âøèíã èëýðõèéëýíý.

• ªºðººð õýëáýë áîäèò îðëîãî ºñíº ãýäýã íü ýäèéí çàñãèéí ñóáúåêò¿¿äèéí õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàð ºñ÷ áàéãààã èëýðõèéëíý.

Íýã õ¿íä íîîãäîõ áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëò

• Íèéò áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëò íü ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã õýìæèõýä çàðèì òàëààð ó÷èð äóòàãäàëòàé.

• ªºðººð õýëáýë ýäèéí çàñàã íèéò ä¿íãýýðýý ºññºí ìºðò뺺 íýã õ¿íä íîîãäîõ îðëîãî ºñººã¿é áàéæ áîëíî.

• Íýã õ¿íä íîîãäîõ áîäèò îðëîãûí ºñºëòººð ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã äîîðõ áàéäëààð òîîöíî.

• Pt-1- ºìíºõ îíû õ¿í àìûí òîî • Pt- òóõàéí îíû õ¿í àìûí òîî • Yt/Pt- òóõàéí îíû íýã õ¿íä íîîãäîõ áîäèò

¿éëäâýðëýë • Yt-1/Pt-1- ºìíºõ îíû íýã õ¿íä íîîãäîõ áîäèò

¿éëäâýðëýë

• Ýäèéí çàñàã÷èä ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéõäýý ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã èõýâ÷ëýí õºäºëìºðèéí á¿òýýìæ áóþó íýãæ àæèë÷èíä íîîãäîõ áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëòººð òºëººë¿¿ëýí àâäàã.

Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò áà õºãæèë

• Ýäèéí çàñàã õºãæèíº ãýäýã íü íèéãýì á¿õýëäýý äýýøýý ÷èãýëñýí áàéõ ¸ñòîé.

• Ýíý óòãààðàà ýäèéí çàñãèéí ºñºëò íü ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí çàéëøã¿é íºõöºë áîëîõîîñ õ¿ðýëöýýòýé íºõöºë áîëæ ÷àääàãã¿é.

• Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò õºãæëèéí õàìààðëûã äàðààõ áàéäëààð õàðóóëæ áîëíî.

• Ýäèéí çàñãèéí õºãæèë= ýäèéí çàñãèéí ºñºëò+á¿òöèéí ººð÷ëºëò¿¿ä

• Á¿òöèéí ººð÷ëºëò:a. Ýð¿¿ë ìýíä b. Áîëîâñðîë c. ßäóóðàë d. Äýä á¿òýö e. Õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èí

Ýäèéí çàñàã õºãæñºí áàéíà ãýäýã íü

• Õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíä ñàéæðàõ • Äóíäàæ íàñëàë íýìýãäñýí áàéõ• Áîëîâñðîëòîé õ¿ì¿¿ñèéí òîî íýìýãäñýí,

áîëîâñðîëûí ÷àíàð äýýøèëñýí áàéõ• Õ¿í àìûí õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàð íýìýãäýõèéí

çýðýãöýýãýýð ÿäóó õ¿ì¿¿ñèéí òîî áóóðñàí áàéõ

• Õ¿í àìûí àìüäðàõ îð÷èí ñàéæèðñàí áóþó öàõèëãààí, çàì òýýâýð, õîëáîî ñàéæðàõ.

• ̺í áàéãàë îð÷èí ýêîëîãèéí àñóóäàë çýðýã íü øèéäýãäñýí áàéõ ¸ñòîé.

Ýäèéí çàñãèéí ºñºëòºíä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë

• Ýäèéí çàñãèéí ºñºëòºíä íºëººëæ áàéäàã õ¿÷èí ç¿éëñèéã äàðààõ áàéäëààð àíãèëæ áîëíî. ¯¿íä: – Íèéò ýðýëòèéí õ¿÷èí ç¿éëñ • Õóâèéí õýðýãëýý • Íèéò õºðºí㺠îðóóëàëò • Çàñãèéí ãàçðûí õýðýãëýý • Öýâýð ýêñïîðò

• Íèéò íèéë¿¿ëýëòèéí õ¿÷èí ç¿éëñ: Áàéãàëèéí íººö Õºäºëìºð Êàïèòàë Òåõíîëîãè

Íèéò íèéë¿¿ëýëòèéí õ¿÷èí ç¿éëñ

• Íèéò íèéë¿¿ëýëòèéí ¿íèéí áóñ õ¿÷èí ç¿éëä õºäºëìºð, êàïèòàë, òåõíîëîãèéã àâ÷ ¿çýæ áîëíî.

• Ýäãýýð 3 õ¿÷èí ç¿éëñèéã èëýðõèéëýõ õàìãèéí ýíãèéí àðãà íü ¿éëäâýðëýëèéí ôóíêö þì.

• Ìèêðî ò¿âøèíä ¿éëäâýðëýëèéí ôóíêöèéã äîîðõ õýëáýðýýð òîäîðõîéëñîí.

Ýíä:• Q- íèéë¿¿ëýëòèéí òîî õýìæýý • X1, X2, X3, .......Xn- õàðãàëçàí

¿éëäâýðëýëä àøèãëàãäàæ áóé õ¿÷èí ç¿éëñ

1 2( , ...... )nQ f x x x (14.1)

• (14.1)-èéã ìàêðî ò¿âøèíä áóóëãàñíààð ýäèéí çàñãèéí ºñºëòºä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëñèéã ¿éëäâýðëýëèéí ôóíêö àøèãëàí òîäîðõîéëîõ áîëîìæòîé áîëíî.

( , , )Y f A L K

Ýíä: Y- áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ò¿âøèí À- Òåõíîëîãè L- Õºäºëìºð áóþó àæèëëàãñàä Ê- Êàïèòàë áóþó ¿éëäâýðëýëèéí ¿íäñýí ôîíä

(14.2)

• (14.2)- íü íèéò áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ò¿âøèí íü L, K áîëîí A-ñ õàìààðíà ãýäãèéã èëýðõèéëíý.

• Ýíýõ¿¿ ¿éëäâýðëýëèéí ôóíêöûã àøèãëàí L, K áîëîí A-èéí ºñºëòèéí õóðäàöààñ ÝǪ-èéí õóðäàö õýðõýí õàìààðàõûã òîäîðõîéëîõ áîëîìæòîé.

• ¯¿íèé òóëä (14.2)-îîñ 1-ð ýðýìáèéí á¿òýí äèôôåðåíöèàë àâáàë äàðààõ õýëáýðòýé áîëíî. /ýíý ¿éëäâýðëýëèéí ôóíêö íü øèíý ñîíãîäîã ¿éëäâýðëýëèéí ôóíêöûí øèíæ ÷àíàðûã õàíãàíà./

* * *F F F

Y A K LA K L

(14.3)- òýíöýòãýëèéí 2 òàëûã áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ò¿âøèíä õóâààÿÒýãâýë äàðààõ õýëáýðòýé áîëíî

(14.3)

* * *Y F A F K F L

Y A Y K Y L Y

(14.4)

• (14.4)-òýíöýòãýëèéí ç¿¿í ãàð òàë íü áîäèò ¿éëäâýðëýëèéí ºñºëòèéí õóðäàöûã èëýðõèéëíý.

• ̺í ýíý òýíöýòãýëèéí áàðóóí ãàð òàëä áàéãàà 3 íýìýãäýõ¿¿íèéã õàðãàëçàí òåõíîëîãèéí ïàðàìåòð, êàïèòàë áîëîí õºäºëìºðººð ¿ðæ¿¿ëüå.

* * * * * *Y F A A F K K F L L

Y A Y A K Y K L Y L

* * * * * *Y F A A F K K F L L

Y A Y A K Y K L Y L

(14.5)

Ýíä:

*

*

*

Yg

YA

AK

KL

LF A

A YF K

K YF L

L Y

Ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéí ò¿âøèí

òåõíîëîãèéí ºñºëòèéí ò¿âøèí

Êàïèòàëûí ºñºëòèéí ò¿âøèí

Õºäºëìºðèéí ºñºëòèéí ò¿âøèí

Òåõíîëîãèéí ¿éëäâýðëýëèéí ìýäðýìæ

Êàïèòàëûí ¿éëäâýðëýëèéí ìýäðýìæ

Õºäºëìºðèéí ¿éëäâýðëýëèéí ìýäðýìæ

• Äýýðõ òýìäýãëýãýýí¿¿äèéã (14.5)-ä îðëóóëáàë äàðààõ õýëáýðòýé áîëíî.

* *A K L

gA K L

(14.5’)

• (14.5’)- òýíöýòãýë íü ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéí ò¿âøèí íü òåõíîëîãèéí äýâøèë êàïèòàëûí ºñºëòèéí õóðäàö áîëîí õºäºëìºðèéí ºñºëòèéí õóðäöààñ õàìààð÷ áàéäàã ãýäãèéã õàðóóëíà.

• Êàïèòàëûí ¿éëäâýðëýëèéí ìýäðýìæ áîëîõ α íü êàïèòàëûí õýìæýý íýã õóâèà𠺺ð÷ëºãäºõºä ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéí ò¿âøèí õè÷íýýí õóâèà𠺺ð÷ëºãäºõèéã õàðóóëíà.

• ̺í õºäºëìºðèéí ¿éëäâýðëýëèéí ìýäðýìæ áîëîõ β íü õºäºëìºðèéí õýìæýý íýã õóâèà𠺺ð÷ëºãäºõºä ýäèéí çàñãèéí ºñºëò õè÷íýýí õóâèà𠺺ð÷ëºãäºõèéã õàðóóëíà.

THANK’S FOR YOU ATTANTION