Lingua Latina

of 235 /235
www.philosophia.cl / Escuela de Filosofía, Universidad ARCIS CAPITULUM PRĪMUM CAP. I. 5 10 15 20 25 IMPERIUM RŌMĀNUM Rōma in Italiā est. Italiā in Eurōpā est. Graecia in Eurōpā est. Italiā et Graecia in Eurōpā sunt. Hispānia in Eurōpā est. Hispānia et Italiā et Graecia in Eurōpā sunt. Aegyptus in Eurōpā nōn est, Aegyptus in Āfricā est. Italiā nōn in Āfricā est, Italiā in Eurōpā est. Graecia quoque in Eurōpā est. Syria nōn est in Eurōpā, sed in Asiā. Arabia quoque in Asiā est. Syria et Arabia in Asiā sunt. Hispānia nōn in Asiā, sed in Eurōpā est. Gallia quoque in Eurōpā est. Hispānia et Gallia sunt in Eurōpā. Ubi est Rōma? Rōma in Italiā est. Ubi est Italiā? Italiā in Eurōpā est. Ubi sunt Gallia et Germānia? Gallia et Germānia in Eurōpā sunt. Ubi est Aegyptus? Aegyptus nōn in Eurōpā sed in Āfricā est. Ubi est Nīlus? Nīlus in Āfricā est. Ubi est Rhenus? Rhenus est in Germānia. Nīlus fluvius est. Rhenus fluvius est. Nīlus et Rhenus fluvii sunt. Danuvius quoque fluvius est. Tiberis et Rubico fluvii in Italiā sunt. Nīlus fluvius magnus est. Rubico nōn est fluvius magnus, Rubico fluvius parvus est. Rhenus nōn est fluvius parvus, sed fluvius magnus. Nīlus et Rhenus fluvii magni sunt. Nīlus et Rhenus nōn sunt fluvii parvi. Oceanus Atlanticus est magnus. Corsica insula est. Italiā insula nōn est. Corsica et Sardinia et Sicilia insulae sunt. Melita quoque insula est. Sicilia insula magna est. Melita insula parva est. Britannia nōn insula parva, sed insula magna est. Sicilia et Sardinia nōn insulae parvae, sed insulae magnae sunt. Brundisium oppidum est. Tusculum oppidum est. Brundisium et Tusculum oppida sunt. Sparta et Delphi oppida sunt. Brundisium oppidum magnum est. Tusculum est oppidum parvum. Delphi quoque I

Embed Size (px)

description

Lingva Latina

Transcript of Lingua Latina

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM PRMUM CAP. I.

IMPERIUM RMNUM

5

Rma in Itali est. Itali in Eurp est. Graecia in Eurp est. Itali et Graecia in Eurp sunt. Hispnia in Eurp est. Hispnia et Itali et Graecia in Eurp sunt. Aegyptus in Eurp nn est, Aegyptus in fric est. Itali nn in fric est, Itali in Eurp est. Graecia quoque in Eurp est. Syria nn est in Eurp, sed in Asi. Arabia quoque in Asi est. Syria et Arabia in Asi sunt. Hispnia nn in Asi, sed in Eurp est. Gallia quoque in Eurp est. Hispnia et Gallia sunt in Eurp. Ubi est Rma? Rma in Itali est. Ubi est Itali? Itali in Eurp est. Ubi sunt Gallia et Germnia? Gallia et Germnia in Eurp sunt. Ubi est Aegyptus? Aegyptus nn in Eurp sed in fric est. Ubi est Nlus? Nlus in fric est. Ubi est Rhenus? Rhenus est in Germnia. Nlus fluvius est. Rhenus fluvius est. Nlus et Rhenus fluvii sunt. Danuvius quoque fluvius est. Tiberis et Rubico fluvii in Itali sunt. Nlus fluvius magnus est. Rubico nn est fluvius magnus, Rubico fluvius parvus est. Rhenus nn est fluvius parvus, sed fluvius magnus. Nlus et Rhenus fluvii magni sunt. Nlus et Rhenus nn sunt fluvii parvi. Oceanus Atlanticus est magnus. Corsica insula est. Itali insula nn est. Corsica et Sardinia et Sicilia insulae sunt. Melita quoque insula est. Sicilia insula magna est. Melita insula parva est. Britannia nn insula parva, sed insula magna est. Sicilia et Sardinia nn insulae parvae, sed insulae magnae sunt. Brundisium oppidum est. Tusculum oppidum est. Brundisium et Tusculum oppida sunt. Sparta et Delphi oppida sunt. Brundisium oppidum magnum est. Tusculum est oppidum parvum. Delphi quoqueI

10

15

20

25

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM PRMUM CAP. I. 30

opidum parvus est. Tusculum et Delphi nn oppida magna sed oppida parva sunt. Ubi est Sparta? Sparta in Graecia est. Sparta opidum Graecum est. Sparta et Delphi oppida Graeca sunt. Tusculum nn oppidum Graecum, sed oppidum Rmanum est. Tusculum et Brundisium oppida Rmana sunt. Corsica insula Rmana est. Creta, Cythera, Rhodus, Naxus, Chios, Lesbos, Euboea insulae graecae sunt. In Graecia multae insulae sunt. In Itali et in Graecia sunt multa oppida. In Gallia et in Germnia multi fluvii sunt. In fric nn multi fluvii sunt, in fric pauci fluvii sunt. In Arabia sunt pauca oppida, pauci fluvii. Insulae Graecae nn paucae, sed multae sunt. Num Rma in Graecia est? Rma nn in Graecia, sed in Itali est. Num Arabia est in Eurp? Nn in Eurp, sed in Asi est Arabia. Num Creta oppidum est? Creta oppidum nn est! Creta insula est. Num brundisium quoque insula est? Brundisium nn est insula! Quid est Brundisium? Brundisium oppidum est, nn insula. Quid est Eubocea? Eubocea insula Graeca et. Quid est Rubico? Rubico parvus fluvius est. Num oceanus Atlanticus parvus est? Nn parvus, sed magnus est oceanus Atlanticus! Num Delphi oppidum Rmanum est? Delphi nn oppidum Rmanum, sed oppidum Graecum est. Quid est Tusculum? Tusculum quoque oppidum est, sed Tusculum est oppidum Rmanum. Num multa oppida sunt in Arabia? In Arabia nn multa, sed pauca oppida sunt. Num imperium Rmanum in Asi est? Imperium Rmanum est in Eurp, in Asi, in fric. Magnum est imperium Rmanum!

35

40

45

50

55

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM PRMUM CAP. I. GRAMMATICA LATINA 60

Litterae et numeri I numerus est. II numerus est. I et II numeri sunt. III quoque numerus est. I, II, III numeri Rmani sunt. II numerus parvus est. MMMCCCXXXIII numerus magnus est. a littera est. b littera est. a et b litterae sunt. c quoque littera est. a, b, c tres (III) litterae sunt. A, B, C litterae magnae sunt. a, b, c litterae parvae sunt. a littera prima (I) est. b littera secunda (II) est. c littera tertia (III) est. littera Graeca est. g nn littera Graeca, sed littera Latina est. a, b, c litterae Latinae sunt. , , litterae Graecae sunt. Fluvius vocabulum Latinum est. vocabulum Graecum est. Fluvius et insula vocabula Latina sunt. et vocabula Graeca sunt. Nn, ubi, magnus, Graecus vocabula Latina sunt. Capitulum primum parvum est. Capitulum secundum et capitulum tertium duo (II) capitula magna sunt. Quid est III? III numerus Rmanus est. III, II, I numeri Rmani sunt. Num III numerus primus est? III nn numerus primus, sed numerus tertius est. Quid est ? littera Graeca est. Num c et d litterae Graecae sunt? c et d nn litterae Graecae, sed litterae Latinae sunt. Quid est ? vocabulum Graecum est. Num littera et numerus vocabula Graeca sunt? Littera et numerus nn vocabula Graeca, sed vocabula Latina sunt. Vocabulum quoque vocabulum Latinum est!

65

70

75

80

Singularis et pluralis85

Nlus fluvius magnus est.

III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM PRMUM CAP. I.

Nlus et Rhenus fluvii magni sunt. Fluvius singularis est. Fluvii pluralis est. Singularis: -us. Pluralis: -i90

Exempla: fluvius fluvii; numerus, numeri; magnus, magni; parvus, parvi; Rmanus, Rmani. Rubico nn fluvius magnus, sed fluvius parvus est. Rhenus et Danuvius nn fluvii parvi, sed fluvii magni sunt. III numerus Rmanus est. I, II, III numeri Rmani sunt. Corsica insula magna est. Corsica et Sardinia insulae magnae sunt. Insula singularis est. Insulae pluralis est. Singularis: -a. Pluralis: -ae. Exempla: insula, insulae; littera, litterae; magna, magnae; parva, parvae; Graeca, Graecae; Latina, Latinae. Melita nn insula magna, sed insula parva est. Sicilia et Sardinia nn insulae parvae, sed insulae magnae sunt. littera Graeca est, g littera Latina est. , , nn litterae Latinae, sed litterae Graecae sunt. Brundisium oppidum magnum est. Brundisium et Sparta oppida magna sunt. Oppidum singularis est. Oppida pluralis est. Singularis: -um. Pluralis: -a. Exempla: oppidum, opida; vocabulum, vocabula; capitulum, capitula; magnum, magna; parvum, parva; Latinum, Latina; Graecum, Graeca. Delphi nn oppidum parvum est. Sparta et Brundisium nn oppida parva, sed oppida magna sunt. Insula vocabulum Latinum est, vocabulum Graecum est. Secundus et tertus nn vocabula Graeca, sed vocabula Latina sunt.

95

100

105

110

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SECUNDUM CAP. II.

FAMILIA ROMANA

5

Iulius vir Romanus est. Aemilia femina Romana est. Marcus puer Romanus est. Quintus quoque puer Romanus est. Marcus et Quintus non viri, sed pueri sunt. Iulia puella Romana est. Num Iulius femina est? Iulius femina non est! Iulius est vir. Medus quoque vir est. Delia femina est. Num marcus et Quintus puellae

10

sunt? Marcus et Quintus pueri sunt, non puellae. Iulia parva puella est. Iulius, Aemilia, Marcus, Quintus, Iulia, Delia Medus-que sunt familia Romana. Iulius pater est. Aemilia est mater. Iulius pater Marci est. Iulius pater Quinti est. Iulius pater Iuliae est. Aemilia mater Marci est. Aemilia mater Iuliae quoque est. Marcus filius Iulii est. Marcus filius

15

Aemiliae est. Quintus quoque filius Iulii et Aemiliae est. Quintus quoque filius Iulii et Aemiliae est. Iulia est filia Iulii et Aemiliae. Quis est Marcus? Marcus puer Romanus est. Quis est Quintus? Quintus quoque puer Romanus est. Quis est pater Marci et Quinti? Iulius est pater marci et Quinti. Quae est mater Marci et Quinti? Mater Marci et

20

Quinti est Aemilia. Quae est Iulia? Iulia puella Romana est. Quae mater Iluliae est? Aemilia mater Iuliae est. Quis pater Iuliae est? Iulius pater Iluliae est. Iulia filia Iulii est. Qui sunt filii Iulii? Filii Iulii sunt Marcus et Quintus. Marcus, Quintus Iulia-que sunt tres liberi. Liberi sunt filii filiae-

25

que. Marcus, Quintus Iulia-que sunt liberi Iulii et Aemiliae. In familia Ilulii sunt duo filii et una filia. In familia Iulii sunt tres liberi. Num Medus filius Iulii est? Medus filius Iulii non est, Medus servus Iulii est. Iulius dominus medi est. Iulius dominus servi est. Davus quoque servus est. Medus et Davus duo servi sunt. Iulius dominus Medi

I

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SECUNDUM CAP. II. 30

et Davi est. Iulius dominus servorum est. Iulius non est pater servorum. Iulius pater Marci et Quinti est. Iulius pater puerorum est. Num Delia filia Aemiliae est? Delia filia Aemiliae non est, Delia est ancilla Aemiliae. Aemilia domina Deliae est. Aemilia domina ancillae est. Syra quoque ancilla est. Delia et Syra duae ancillae sunt. Aemilia

35

domina ancillarum est. Aemilia non est mater ancillarum. Aemilia mater Iuliae est. Qui sunt Medus et Davus? Medus et Davus servi sunt. Quae sunt Delia et Syra? Delia et Syra sunt ancillae. Servi et ancillae liberi non sunt. Quot liberi in familia sunt? In familia sunt tres liberi. Quot filii et

40

quot filiae? Duo filii et una filia. Quot servi sunt in familia? In familia Ilulii sunt centum servi. In familia multi servi, pauci liberi sunt. Iulius dominus multorum servorum est. Duo et tres numeri sunt. Centum quoque numerus est. Numerus servorum est centum. Numerus liberorum est tres. Numerus

45

filiorum est duo. Num numerus filiarum duae est? Numerus filiarum non est duae, sed una. Centum numerus magnus est. Unus, duo, tres numeri parvi sunt. Numerus servorum magnus est. Numerus liberorum parvus est. In familia magnus numerus servorum, parvus numerus liberorum est. Medus servus Graecus est. Delia est ancilla Graeca. Iulius est

50

dominus servi Graeci. Aemilia domina ancillae Graecae est. In familia Iulii multi servi Graeci sunt. In familia Iulii multi servi Graeci sunt. In familia magnus numerus servorum Graecorum est. Magnus numerus servorum Graeci sunt. Magnus numerus ancillarum Graecae sunt. Multi servorum sunt Graeci multae-que ancillarum sunt Graecae.

55

Num Aemilia femina Graeca est? Aemilia non femina Graeca, sed Romana est. Num Iulius vir Graecus est? Iulius non vir Graecus, sed Romanus est. Viri Romae non Graeci, sed Romani sunt.

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SECUNDUM CAP. II.

Sparta oppidum Graecum est. Viri Spartae Graeci sunt. Viri oppidi sunt Graeci. In Graecia magnus numerus oppidorum est. Viri oppidorum60

Graecorum sunt Graeci. In Gallia et in Germania magnus numerus fluviorum est. Fluvii Galliae et Germaniae magni sunt. Num fluvii Africae magni magni sunt? In Africa unus fluvius magnus est: Nilus. Ceteri fluvii Africae parvi sunt. Num insulae Graecae magnae sunt? Creta et Eubocea duae insulae magnae sunt, ceterae insulae Graecae sunt

65

parvae. Brundisium et Sparta et Delphi tria oppida sunt. Quot sun liberi Iulii? Liberi Ilulii sunt tres. Quot filiae? In familia Iulii una filia est, ceteri liberi sun filii. Quis est Cornelius? Cornelius vir Romanus est. Qui sunt Iulius et Cornelius? Iulius et Cornelius duo viri Romani sunt. Num Cornelius

70

pater Marci est? Cornelius pater Marci non est. Marcus filius Iulii est. Cornelius: Quis est Marcus? Iulius: Marcus filius meus est. Cornelius: Num Medus quoque filius tuus est? Iulius: Medus filius meus non est! Filii mei parvi pueri sunt.

75

Cornelius: Quis est Medus? Iulius: Medus servus meus est. Medus et Davus servi mei sunt. Filii mei sunt Marcus et Quintus. Cornelius: Num Delia filia tua est? Iulius: Delia filia mea non est! Filia mea puella parva est.

80

Cornelius: Quae est Delia? Iulius: Delia ancilla mea est. Delia et Syra ancillae meae sunt. Filia mea est Iulia. Cornelius: Familia tua non parva est! Quot sunt servi tui? Iulius. Servi mei sunt centum. In familia mea centum servi sunt.

85

Familia mea magna est.

III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SECUNDUM CAP. II.

Cornelius: Centum servi! Magnus est numerus servorum tuorum!

GRAMMATICA LATINA90

Masculinum, femeninum, neutrum. (Masculinum, femeninum et neutrum. Masculinum, femeninum, neutrum-que.) Servus vocabulum masculinum est. Ancilla vocabulum femeninum est.95

Oppidum vocabulum neutrum est. Exempla: Servus, dominus, puer, vir, fluvius, oceanus, numerus vocabula masculina sunt. Masculinum: -us (-r). Ancilla, domina, filia, puella, insula, littera, familia vocabulua femenina sunt. Femeninum: -a.

100

Opiidum, imperium, vocabulum, capitulum, exemplum, pensum vocabula neutra sunt. Neutrum: -um.

Genitivus. Masculinum: Davus servus est. Iulius dominus servi (Davi) est.105

Davus et Medus servi sunt. Iulius dominus servorum (Davi et Medi) est. Servi genituvus est. Servorum quoque genetivus est. Servi genituvis singularis est. Servorum genitivus pluralis est. Genitivus singularis: -i. Genitivus pluralis: -orum.

110

Exempla: Marci, Quinti, Ilulii, Medi, Davi, servi, servorum, Graeci, Graecorum, puerorum, filiorum, liberorum, fluviorum. Iulius pater Marci et Quinti est. Iulius pater puerorum est. Iulius dominus Medi et Davi est. Medus servus Graecus est. Iulius dominus servi Graeci est. Numerus servorum Graecorum magnus est. Marcus

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SECUNDUM CAP. II. 115

filius est. Numerus filiorum est duo. Numerus liberorum est tres. In Gallia magnus numerus fluviorum est. Femeninum: Syra ancilla est. Aemilia domina ancillae (Syrae) est. Syra et Delia ancillae sunt. Aemilia domina ancillarum (Syrae et Deliae) est.

120

Ancillae genitivus singularis est. Ancillarum genitivus pluralis est. Genitivus singularis: -ae. Genitivus pluralis: -arum. Exempla: Iuliae, Aemiliae, Deliae, Syrae, ancillae, ancillarum, filiarum, insularum, Graecae, Graecarum. Aemilia mater Iuliae est. Aemilia domina Delia et Syrae est. Delia

125

ancilla Graeca est. Aemilia domina ancillae Graecae est. Iulia filia Aemiliae est. Numerus filiarum non est duae, sed una. Numerus insularim Graecarum magnus est. Neutrum: Sparta oppidum Graecum est. Viri opiidi (Spartae) sunt Graeci.

130

Numerus oppidorum Graecorum magnus est. Oppidi genitivus singularis est. Oppidorum genitivus pluralis est. Genitivus singularis: -i. Genitivus pluralis: -orum. Exempla: oppidi, oppidorum, Graecorum, capituli, secundi, vocabulorum, exemplorum.

135

Viri oppidorum Graecorum sunt Graeci. Capitulum secundum magnum est. Vocabula capituli secundi-multa sunt. Numerus

vocabulorum magnus est. Numerus exemplorum non est magnus!

V

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM TERTIUM CAP. III.

PUER IMPROBUS5SCAENA PRIMA

PERSONAE: Iulia: puella Marcus, Quintus: Pueri.

10

Iulia cantat: I know its only Rocknroll but I like it Iulia laeta est. Marcus: St! Marcus laetus non est. Iulia cantat: I know its only Rocknroll but I like it, I like it, yes I do!!! , Yeah!!! Marcus, Iuliam pulsat. Iam Iulia non cantat, sed ululat: Buaaaa buaaaa ; Marcus ridet: Hehehehe Quintus Marcum videt, sed Marcus Quintum non videt. Quintus: Quid? Marcus puellam pulsat? et Marcus ridet! Quintus iratus est. Quintus Marcum pulsat. Iam Marcus non ridet. Marcus iratus Quintum pulsat. Iulia Aemiliam vocat: Mater! Mater! Marcus Quintum pulsat! Marcus: St! Marcus Iuliam pulsat. Iulia Aemiliam vocat: Mater! Mater! Marcus me pulsat! Aemilia venit.SCAENA SECUNDA

15

20

25

PERSONAE: Aemilia: Mater30

Iulia: filia aemiliaeI

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM TERTIUM CAP. III.

Marcus, Quintus: filii aemiliae.

Aemilia iterrogat: Quis me vocat? Quintus respondet: Iulia te vocat35

Aemilia Quintum interrogat: Cur Iulia ululat? Quintus respondet: Iulia ululat, quia Marcus eam pulsat. Aemilia: Quid? Puer parvam puellam pulsat? Fu! Cur Iuliam pulsat? Quintus: Marcus Iuliam pulsat, quia Iulia cantat. Aemilia: O, Iulia, mea parva filia! Marcus puer probus non est. Marcus puer improbus est! Quintus: Iulia puella proba est. Aemilia Quintum interrogat: Ubi est Iulius? Cur Iulius non venit? Marcus respondet: Pater dormit Quintus: Mater non te, sed me interrogat! Aemilia: St, Pueri! Ubi est pater? Aemilia Ilulium non videt. Quintus respondet: Pater non hic est, sed Marcus hic est Quintus Iulium vocat: Pater! Pater! Iulius Quintum non audit ne-que venit. Cur Iulius Quintum non audit? Iulium non eum audit, quia Iulius dormit. Marcus: He, he! Pater non venit. Pater dormit ne-que te audit. Aemilia: Fu, puer! Aemilia irata est. Aemilia puerum pulsat: paf-paf-crash-boom-toing-bang!!! Marcum ululat. Iulius Marcum audit, Iam Iulius non dormit.

40

45

50

55

SCAENA TERTIA

PERSONAE: Iulius: Pater

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM TERTIUM CAP. III. 60

Aemilia: Mater Iulia, Marcus, Quintus: liberi Iulii et Aemiliae

Quintus: Pater venit Aemilia Quintum non audit, quia Marcus ululat.65

Iulius Quintum videt eum-que interrogat: Cur Marcus ululat? Quintus respondet: Marcus ululat, quia mater eum pulsat Iulius Quintum interrogat: Sed cur mater Marcum pulsat? Quintus respondet: Mater Marcum pulsat, quia Marcum puer improbus est. Marcus parvam puellam pulsat Iulia: Mater! Pater hic est. Aemilia Iulium videt. Aemilia: Filius tuus Marcus improbus est! Iulius: Fu, puer! Puer probus parvam puellam non pulsat! Iulius iratus puerum improbum pulsat: paf-paf-crash-boom-toingbang!!! Marcus ululat. Quintus ridet. Quintus laetus est, Iulia laeta non est ne-que ridet. Cur Iulia laeta non est? Iulia laeta non est, quia Marcus ululat. Iulia puella proba est! Quae cantat? Iulia cantat. Puella, quae cantat, est Iulia. Iulia, quae cantat, parva puella est. Quia Iuliam pulsat? Marcus Iuliam pulsat. Puer, qui Iuliam pulsat, est Marcus. Marcus, qui Iuliam pulsat, puer improbus est. Num Iulia Marcum pulsat? Iulia eum non pulsat. Iulia ululat et Aemiliam vocat. Quam Iulia vocat? Iulia Aemiliam vocat. Iulia, quam Marcus pulsat, filia Aemiliae est. Num Aemilia Quintum pulsat? Quintum Aemilia non pulsat. Quem Aemilia pulsat? Aemilia Marcum pulsat. Puer, quem Aemilia pulsat, est Marcus. Marcus, quem Aemilia pulsat, puer improbus est.

70

75

80

85

III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM TERTIUM CAP. III.

Quem Quintus vocat? Quintus Iulium vocat. Iulius, quem Quintus vocat, pater liberorum est. Num Iulius Quintum audit? Iulius eum non90

audit, quia Iulius dormit. Quem audit Iulius? Iulius Marcum audit. Puer, quem Iulius audit, est Marcus. Iulius venit et Marcum, puerum improbum, pulsat. Marcus ululat. Quintus ridet. Puer, qui ululat, est Marcus. Puer, qui ridet, est Quintus. Puella, quae cantat, laeta est. Puella, quae ululat, laeta non est. Puer, qui parvam puellam pulsat, improbus est! GRAMMATICA LATINA

95

Nominativus et accusativus100

Masculinum: Marcus ridet. Quintus Marcum pulsat. Marcus Quintum pulsat. Quintus ululat. Marcus nominativus est. Marcum accusativus est. Quintus nominativus est. Quintum accusativus est. Nominativus: -us. Accusativus: -um. Exempla: Marcus, Marcum; Quintus, Quintum; Iulius, Iulium; puer, puerum; improbus, improbum; eum. Femeninum: Iulia cantat. Marcus Iuliam pulsat. Iulia Aemiliam vocat. Aemilia venit. Iulia nominativus est. Iuliam accusativus est. Aemiliam accusativus est. Aemilia nominativus est. Nominativus: -a. Accusativus: -am. Exempla: Iulia, Iuliam; Aemilia, Aemiliam; puella, puellam; parva, parvam; eam.

105

110

115

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM TERTIUM CAP. III.

Verbum. Iulia cantat. Marcus ridet. Aemilia venit. Cantat verbum est. cantat, ridet, venit tria verba sunt.120

Exempla: cantat, pulsat, ululat, vocat, interrogat (-at); ridet, videt, respondet (-et); venit, audit, dormit (-it). NOMINATIVUS: Marcus Quintus Marcus Quintus Marcus Iulia Aemilia Aemilia Quis Quintus Iulia te eam puerum eum parvam puellam puerum improbum Marcus Aemilia Marcus Iulius Iulius Puer probus Iulius Quintum me ACCUSATIVUM: Iuliam Marcum puellam Marcum Quintum Aemiliam VERBUM: pulsat. videt. pulsat? pulsat. pulsat. vocat. venit. interrogat: vocat? respondet: vocat. pulsat. pulsat. ululat. audit. venit. non pulsat. pulsat.

125

130

135

140

V

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUARTUM CAP. IV.

DOMINUS ET SERVISCAENA PRIMA

5

PERSONAE: Iulius: dominus. Aemilia: domina. Medus: servus Iulii

10

Crumena Iulii magna est. Iulius crumenam magnam habet. In crumena Iulii pecunia est. Iulius pecuniam in crumena habet. In crumena Iulii multi nummi sunt. Aemila Iulium interrogat: Quot nummi in crumena tua sunt? Iulius respondet: In crumena mea centum nummi sunt. Iulius pecuniam numerat: Unus, duo, tres, quattuor, quinque, sex, septem, octo, novem, decem. Quid? Decem tantum? Iulius rursus pecuniam numerat: Unus, duo, tres, quattuor, quinque, sex, septem, octo, novem, decem. Numerus numorum non est centum, sed decem tantum. In crumena Iulii non multi, sed pauci nummi sunt. Iulius: Quid? In crumena mea non centum, sed tantum decem nummi sunt! Ubi sunt ceteri nummi? Ubi sunt servi mei? Medus: Servus tuus Medus hic est. Iulius servum suum Medum videt, Davum non videt. Medus adest. Davus non ad-est, Davus ab-est, Iulius et Aemilia et Medus ad-sunt. Davus ceteri-que servi ab-sunt. Iulius: Quid? Unus servus tantum ad-est! Ubi est Davus? Davum voca!

15

20

25

I

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUARTUM CAP. IV.

Medus Davum vocat: Dave! sed Davus Medum non audit ne30

que venit. Medus rursus Davus vocat: Dave! Veni! Davus venit. Iam duo servi ad-sunt.

SCAENA SECUNDA

35

PERSONAE: Iulius: dominus. Aemilia: domina. Medus, Davus: servi Iulii.

40

Davus, qui dominum suum non videt, Medum interrogat: Quid est, Mede? Medus: St! Dominus hic est. Saluta dominum! Servus dominum salutat: Salve, domine! Dominus servum salutat: Salve, serve! Davus: Quid est, magne domine? Iulius: St! Tace, serve! Tace et audit! Servus tacet Iulius: In crumena mea sunt decem tantum nummi. Ubi sunt ceteri nummi mei? Servus non respondet, servus tacet. Aemilia: Responde serve! Dominus te interrogat! Davus respondet: Pecunia tua hic non est. Iterroga Medum! Iulius Medum interrogat: Ubi sunt nummi mei, Mede? Medus nullum verbum respondet, Medus tacet. Iulius rursus eum interrogat: Ubi est pecunia mea? Responde, serve!

45

50

55

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUARTUM CAP. IV.

Medus Davum accusat: Pecunia tua in crumena Davi est. Davus pecuniam tuam habet Aemilia: Audi, Dave: Medus te accusat!60

Davus: Quem Medus accusat? Me? Iulius: Tace, Mede! Servus, qui servum accusat, improbus est! Iulius Davum non accusat, sed interrogat: Num pecunia mea in crumena tua est, Dave? Davus: Non est pecunia tua in crumena mea! Iulius: Ubi est crumena tua? Davus Crumena mea hic est. Ecce crumena mea Iulius: Crumena un mensa pone! Davus crumenam in mensa ponit. Iam crumena Davi in mensa est. Iulius baculum suum in mensa ponit. Davus: Vide, domine: in crumena mea pecuna non est Iulius nullam pecuniam in crumena videt. In crumena Davi nulli nummi sunt. Crumena eius vacua est. Davus pecuniam domini non habet. Iulius: O! Servus meus pecuniam meam non habet. Davus bonus servus est. Ecce nummus tuus, Dave! Iulius unum nummum in crumena Davi ponit. Iam crumena Davi vacua non est: in crumena eius unus nummus est. Davus laetus est. Iulius: Sume crumenam tuam et discede, bone serve! Davus crumena suam sumit et discedit. Medus baculum, quod in mensa est, videt. Medus quoque disquedit! Cur Medus discedit? Medus discedit? Medus discedit, quia is pecuana domini habet! Davus et Medus ab-sunt.

65

70

75

80

SCAENA TERTIA

PERSONAE:85

Iulius: dominus.

III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUARTUM CAP. IV.

Aemilia: domina.

Iulius: Davus bonus servus est. Is pecuniam meam non habet... Sed ubi est pecunia mea, Mede? Quis pecunuam meam habet?90

Medus non respondet. Iulius: Ubi est Medus? Cur non respondet? Aemilia: Medus non respondet, quia ab-est. Nullus servus ad-est Iulius Medum vocat: Mede! Veni! sed Medus, qui ab-est, eum non audit. Iulius rursus vocat: Mede!!! Veni, improbe serve! Medus non venit. Iulius: Cur Medus non venit? Aemilia: Medus non venit, quia is pecuniam tuam habet! Crumena eius vacua non est! Aemilia ridet. Iulius iratus est is non ridet! Iulius: Ubi est baculum meum? Iulius baculum, quod in mensa est, non videt. Aemilia: Ecce baculum in mensa Iulius baculum suus sumit et discedit.

95

100

105

GRAMMATICA LATINA Vocativus.110

Medus Davum vocat: Dave! Dave vocativus est. Vocativus: -e (nominativus: -us) Exempla: Mede, Dave, domine, serve, magne, bone.

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUARTUM CAP. IV.

Servus: Salve domine! Dominus: Salve, serve! Davus: Quid est, magne domine? Iulius: Tace, serve! Iulius: Ecce nummus tuus,115

Dave. Discede bone serve! Iulius Medum vocat: Mede! Imperativus. Dominus: Voca Davum! Servus Devum vocat. Dominus: Tace et audit! Servus tacet et audit. Dominus: Discede, serve! Servus discedit. Dominus imperat. Servus paret. voca, tace, discede, audi imperativi sunt. Imperativus: -, -e, -i. Exempla: 1. a: voca, saluta, interroga. 2. e tace. Responde, vide, pone, sume, discede. 4. i: veni, audi, dormi. Iulius imperat: Voca Davum! Medus Davum vocat. Medus: Saluta dominum! Davus dominum salutat. Davus: Interroga Medum! Iulius Medum interrogat. Iulius imperat: Tace, serve! Servus tacet. Iulius: Responde, serve! Servus respondet. Davus: Vide domine! Iulius videt. Iulius imperat: Pone crumenam in mensa! Davus crumenam in mensa ponit. Iulius: Sume crumenam et discede! Davus crumenam sumit et discedit. Iulius imperat: Tace et audi, serve! Davus tacet et audit. Iulius: Mede! Veni! Medus non venit. Iulius imperat. Davus paret. Medus non paret.

120

125

130

135

V

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUINTUM CAP. V.

VILLA ET HORTUS

5

Ecce villa et hortus Iulii. Villa eius magna est, et magnus est hortus eius. Villa Iulii in Italia est. In Italia multae villae multi-que horti sunt. Italia hortus Europeae est! Iulius in magna villa habitat. Iulius et Aemilia in magna villa habitant. Marcus et Quintus filii et Iulia filia in villa habitant. Iulius et

10

Aemilia duos filios habent. Iulius et Aemilia non duas filias, sed unam filiam habent. In villa servi et ancillae habitant. Iulius multos servos habet. Iulius dominus eorum est. Aemilia multas ancillas habet. Aemilia domina earum est. Iulius magnam familiam habet.

15

Iulius in villa habitat cum familia sua. Iulius et Aemilia in villa habitant cum Marco et Quinto et Iulia. Iulius et Aemilia in villa habitant cum liberis et servis et ancillis. Villa Iulii in magno horto est. In Italia multae villiae cum magnis hortis sunt. In hortis Italiae rosae et lilia sunt. Iulius multas rosas et multa

20

lilia in horto suo habet. Rosae lilia-que pulchra sunt. Hortus Iulii pulcher est. In eo sunt multae rosae multa-que lilia. Aemilia femina pulchra est. Syra femina pulchra non est, quia ea nasum magnum habet. Femina, quae nasum magnum habet, pulchra non est. Nasus Syrae non pulcher, sed foedus est. Num Iulius vir Syrae est?

25

Iulius vir Syrae non est, is vir Aemiliae est. Iulius Aemiliam amat. Aemilia Iulium amat. Cur Iulius Aemiliam amat? Iulium Aemiliam amat, quia ea femina pulchra et bona est. Viri feminas pulchras amant. Iulius et Aemilia liberos suos amant, liberi Iulium et Aemiliam amant.

I

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUINTUM CAP. V.

Num Iulius solus in villa habitat? Iulius non solus, sed cum30

Aemilia et cum magna familia in villa habitat. Multi servi cum eo habitant. In villa Iulii ostium magnum et ostium parvum est. In villa eius duo ostia et multae fenestrae sunt. Fenestrae villarum Romanarum parvae sunt.

35

Villa Iulii magna est. In ea atrium magnum est. In atrio impluvium est. Quid est in impluvio? In eo aqua est. In oceano Atlantico quoque aqua est et in fluvius Nilo et Rheno et Danuvio. In atrio nullae fenestrae sunt. In villa Iulii peristylum est. Id est magnum et pulchrum.

40

Peristylum vocabulum Graecum est. In villis Graecis peristyla magna et pulchra sunt. In villa Iulii multa cubicula sunt. Quintus in cubiculo parvo dormit. Cubiculum magnum non est ne-que fenestra eius magna est. Num cubiculum Marci magnum est? Id quoque parvum est. Iulius et Aemilia

45

non in cubiculo parvo dormiunt, cubiculum eorum magnum est. Ubi servi dormiunt? Ii quoque un cubiculis dormiunt. Num cubicula eorum magna sunt? Ea non magna, sed parva sunt. Ancillae quoque in cubiculis dormiunt, ne-que eae in cubiculis magnis dormiunt: cubicula earum parva sunt. Fenestrae cubiculorum magnae non sunt, fenestrae eorum parvae

50

sunt. Aemilia in peristylo est. Num Aemilia sola est? Ea sola non est, liberi cum ea in peristylo sunt. Num Iulius in villa est? Is in villa non est ne-que in horto. Ubi est Iulius? Iulius in oppido Tusculo est. Num Tusculum oppidum magnum est? Id non oppidum magnum, sed parvum

55

est.

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUINTUM CAP. V.

Aemilia cum Marco, Quinto Iulia-que in peristylo est. Iulia multas rosas pulchras in horto videt et ab Aemilia discedit. Iam ea cum Aemilia non est. Aemilia eam non videt. Iulia in horto est. Aemilia: Marce et Quinte! Iuliam vocate!60

Marcus et Quintus vocant: Iulia! Veni! sed Iulia eos non audit, ne-que venit. Iuliam pueros vocat: Marce et Quinte! Venite! Hic multae rosae sunt. Marcus et Quintus Iuliam audiunt, ne-que ii ab Aemilia discedunt.

65

Iulia ex horto venit cum quinque rosis pulchris. Cur Iulia lilia non habet? Iulia rosas tantum, nulla lilia habet, quia ea rosas amat, lilia non amat. Iulia: Vide, mater! Videte, Marce et Quinte! Videre rosas meas! Iulia laeta est. Aemilia: Ecce puella pulchra, quae cum rosis pulchras venit!

70

Marcus: Rosae pulchrae sunt, sed puella pulchra non est! Iulia: Audite, Marce et Quinte! Marcus: Mater nasum tuum foedum non videt! Marcus et Quintus rident: Gaja. Iulia ululat et cum una rosa ab iis discedit.

75

Aemila: Tacete, pueri improbi! Nasus Iuliae foedus non est! Disquedite ex peristylo! Sumite ceteras rosas eas-que in aqua ponite! Marcus et Quintus ceteras quattuor rosas summunt et cum iis discedunt. Pueri ex impluvio aquam smunt rosas-que in aqua ponunt. Aemilia iam sola in peristylo est, nulli liberi cum ea sunt. Marcus

80

et Quintus in atrio sunt, sed Iulia cum iis non est. Ubi est Iulia? Ea in cubiculo suo est.

III

85

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUINTUM CAP. V. GRAMMATICA LATINA

Accusativus. Masculinum: Iulius non unum filium, sed duos filios habet.90

Filium accusativus singularis est (vide cap. III). Filios accusativus pluralis est. Accusativus singularis: -um (nominativus: -us). Accusativus pluralis: -os (nominativus: -i) Exempla: filium, filios; liberos; servum, servos; puerum, pueros; suum, suos; eum, eos; multos.

95

Iulius liberos suos amat. Iulius multos servos habet. Iulia pueros vocat. Iulia eos non videt.

Femeninum: Iulius non duas filias, sed unam filiam habet.100

Filiam accusativus singularis est (vide cap. III). Filias accisativus pluralis est. Accusativus singularis: -am (nominativus: -a). Accusativus pluralis: -as (nominativus: -ae) Exempla: filiam, filias; feminam, feminas; ancillam, ancillas; rosam, rosas; pulchram, pulchras; eam, eas; multas; duas; ceteras.

105

Iulius feminas pulchram amat. Viri feminas pulchras amant. Aemilia non unam ancillam, sed multas ancillas habet. Iulia unam rosam sumit. Aemilia: Pueri! Sumire ceteras rosas eas-que in aqua ponite!

Neutrum:110

Villa non unum cubiculum, sed multa cubicula habet. Cubiculum accusativus singularis est. Cubicula accusativus pluralis est. Accusativus singularis: -um (= nominativus). Accusativus pluralis: -a (= nominativus).

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUINTUM CAP. V.

Exempla: cubiculum, cubicula; ostium, ostia; lilium, lilia.115

Villa non unum ostium, sed duo ostia habet. Iulia nullum lilium habet, quia ea lilia non amat.

Ablativus: Masculinum:120

In horto Iulii. In hortis Italiae. Horto ablativus singularis est. Hortis ablativus pluralis est. Ablativus singularis: -o (nominativus: -us). Ablativus pluralis: -is (nominativus: -i)

125

Femeninum: In villia Iulii. In villis Graecis. Villa ablativus singularis est. Villis ablativus pluralis est. Ablativus singularis: -a (nominativus: -a). Ablativus pluralis: -is (nominativus: -ae).

130

Neutrum: In cubiculo parvo. In cubiculis parvis. Cubiculo ablativus singularis est. Cubiculis ablativus pluralis est. Ablativus singularis: -o (nominativus: -um). Ablativus pluralis: -is135

(nominativus: -a)

Exempla: In: in horto, in villa, in oppido; in hortis, in villis, in oppidis. Ex: ex horto, ex villa, ex oppido; ex hortis, ex villis, ex oppidis.140

Cum: cum servo, cum ancilla, cum lilio; cum servis, com ancillis, cum liliis.

V

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUINTUM CAP. V.

Ab: ab eo (puero), ab ea (puella), ab oppido; ab iis (pueris), ab iis (puellis), ab oppidis. In, ex, cum, ab cum ablativo!145

Verbum. Iulius in villa habitat. Iulius et Aemilia in villa habitant. Habitat singularis est. Habitant pluralis est. Singularis: -t. Pluralis: -nt.150

Exempla: 1. -at, -ant: puella cantat, ululat, vocat; puellae cantant, ululant, vocant. 2. -et, -ent: puer ridet, videt, tacet; pueri rident, vident, tacent.155

3. -it, -unt: Iulia discedit, sumit, ponit; pueri discedunt, sumunt, ponunt. 4. -it, -iunt: Iulius dormit, audit, venit; servi dormiunt, audiunt, veniunt. Singularis: -at, -et, -it, -it.

160

Pluralis: -ant, -ent, -unt, -iunt-

Imperativus: Davum voca serve! Iluliam vocate, pueri! Voca imperativus singularis est (vide cap. IV.). Vocate165

imperativus pluralis est. Imperativus pluralis: -te.

Exempla: 1. -a, -ate: Iuliam voca, serve! Vocate eam, pueri! 2. -e, -ete: Vide, mater! Videte, Marce et Quinte!170

3. -e, -ite: Discede, serve! Discedite, pueri!

VI

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM QUINTUM CAP. V.

4. -i, -ite: Iulia! Veni! Marce et Quinte! Venite! Singularis: -a, -e, -e, -i. Pluralis: -ate, ete, -ite, -ite.

VII

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEXTUM CAP. VI.

VIA LATINA

5

In Italia multae et magnae viae sunt: via Appia, via Latina, via Flaminia, via Aurelia. Ubi est via Appia? Via Appia est inter Romam et Brundisium. Via Latina est inter Romam et Capuam. Via Flaminia est inter Romam et Arminium. Via Aurelia est inter Romam et Genuam. Brundisium, Capua, Arminium, Genua magna oppida sunt. Ostia quoque

10

magnum oppidum est. Ubi est Ostia? Ostia prope Romam est. Tusculum quoque prope Romam est. Num Brundisium prope Romam est? Id non est prope Romam: via Appia longa est. Via Latina non tam longa est quam via Appia. Fluvius Rubico non tam longus est quam fluvius Tiberis.

15

Villa Iulii prope Tusculum est. Ab oppido Tusculo ad villam Iulii via parva est. Ecce Iulius et quattuor servi in via. Iulius ab oppido Tusculo ad villiam suam it. Dominus et quattuor servi ab oppido ad villam eunt. Iulius in sella est. Duo servi sellam domini portant. Servi, qui sellam portant, sunt Ursus et Davus. Iulius non in via ambulat, servi

20

eum portant. Syrus et Leander ambulant. Syrus saccum portat, et Leander quoque saccum portat. Syrus et Leander duos saccos in umeris portant. Sacci, quos Syrus et Leander portant, magni sunt, sed saccus, quem Syrus portat, non tam magnus est quam saccus Leandri. Quattuor servi dominum et duos saccos ab oppido ad villam portant.

25

Iullius in sella inter Ursum et Davum est. Ursus est ante Iulium, Davus post eum est. Num Syrus et Leander ante sellam ambulat? Ii non ante sellam, sed post sellam ambulat. Num Iulius a villa venit? Iulius non

I

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEXTUM CAP. VI.

a I villa venit. Unde Iulius venit? Iulius ab oppido venit. Quo Iulius it? Iulius ad villam it. Post eum Tusculum est, ante eum est villa.30

Iulius solus non est: nam quattuor servi apud eum sunt. Medus apud dominum non est, nam is nummos domini habet. Nummi, quos Medus in crumena sua habet, Iulii sunt. Medus dominum suum non amat. Medus Iulium timet, nam Iulius iratus est baculum-que longum habet. Medus baculum domini timet. Itaque Medus apud dominum non est.

35

Medus servus malus est: itaque Iulius eum non amat. Davus autem servus bonus est, ne-que is Medum amat. Davus amicus Medi non est, nam servus bonus et servus malus non amici, sed inimici sunt. Medus inimicus Davi est. Ursus autem amicus Davi est. Ursus et Davus amici sunt.

40

Medus apud dominum suum non est. Est-ne Medus in oppido Tusculo? Medus Tusculi II non est. Est-ne Romae? Medus Romae non est. Medus in via Latina inter Romam et Tusculum est. Ambulat-ne Medus? Medus ambulat: nulli servi eum portant.Unde venit Medus? Medus Tusculo venit, ne-que is ad villam Iulii ambulat. Quo ambulat Medus?

45

Medus Romam ambulat. Tusculum post eum est, ante eum est Roma. Medus Tusculo Romam it. Cornelius quoque in via Latina est inter Romam et Tusculum. Unde venit Cornelius? Is non Tusculo, sed Roma venit. Quo it Cornelius? Cornelius non Romam, sed Tusculum it. Roma post eum, ante eum

50

Tusculum est. Cornelius in equo est. Equus, qui Cornelius venit, pulcher est. Iulius et Cornelius ad villas suas eunt. Villa, ubi Iulius habitat, prope Tusculum est. Iulium prope Tusculum habitat. Ubi est villa

I II

a = ab / ab ante a, e, i, o, u, h. a ante ceteras litteras. Aliquid (in accusativus) = in aliquid.

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEXTUM CAP. VI.

Cornelii? Villa eius Tusculi est. Cornelius Tusculi habitat. Tusculum, ubi55

Cornelius habitat, oppidum pulchrum est. Iam Iulius prope villam suam est. Servi, qui sellam portant, fessi sunt. Iulius autem fessus non est, nam is non ambulat. Iulius ab Urso et Davo portatur; itaque is fessus non est. Syrus et Leander fessi sunt, nam ii duos magnos saccos umeris portant, ne-que vacui sunt sacci! Sacci, qui

60

a Syro et Leandro portantur, magni sunt; sed saccus, quem Syrus portat, non tam magnus est quam saccus, qui a Leandro portatur. Itaque Syrus non tam fessus est quam leander. Cornelius-ne fessus est? Cornelius fessus non est, nam is equo III vehitur. Iulius sella vehitur. Servi ambulant, domini vehuntur. Medus ambulat, nam is servus est ne-que equum habet.

65

Medus autem fessus non est. Iulius et Cornelius prope villas suas sunt. Medus autem prope Romam est. Medus ad villam Iulii non est, nam Medus dominum suum timet. Dominus a servo malo timetur. Servus malus a domino non amatur. Cur Medus Romam it? Medus Romam it, quia Lydia Romae

70

habitat. Quae est Lydia? Lydia femina Graeca est. Medus Lydiam amat et ab ea amatur. Lydia amica Medi est. Multi viri Lydiam amant, nam Lydia pulchra femina est. Pulchrae feminae a multis viris amantur. Lydia autem unum virum amat, nam ea proba femina est. Medus cantat: Non via longa est Romam, ubi amica habitat mea

75

pulchra! Medus laetus est, nam femina pulchra eum Romam vocat. Itaque is fessus non est! Iam Iulius in villa apud Aemiliam et liberos est. Iulius ab Aemilia liberis-que laetis salutatur. Cornelius Tusculi in villa sua est. Medus

80

autem Romae apud amicam suam est.

III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEXTUM CAP. VI. GRAMMATICA LATINA

Accusativus et ablativus85

Iulium ad villam it; ad oppidum; ad villas. Ursus ante Iulium est; ante eum; ante sellam. Davus post Iulium est; post eum; post sellam. Via Appia est inter Romam et Brundisium; inter Ursum et Davum; inter servos; inter eos.

90

Ostia prope Romam est; prope villam. Medus apud dominum non est; apud amicam suam; apud Aemiliam et liberos. Accusativus post ad, ante, post, inter, prope, apud. Ablativus post ab, cum, ex, in: vide cap. V.

95

Quo it Medus? Medus Romam it. Quo it Cornelius? Cornelius Tusculum it. Unde venit Cornelius? Cornelius Roma venit. Unde venit Medus? Medus Tusculo venit. (Ubi habitat Lydia? Lydia Romae habitat. Ubi habitat Cronelius?

100

Cornelius Tusculi habitat) Accusativus: Romam, Tusculum, Capuam, Brundisium, Ostiam = ad oppidum. Ablativus: Roma, Tusculo, Capua, Brundisio, Ostia = ab oppido. (Genitivus: Romae, Tusculi, Capuae, Brundisii, Ostiae = in

105

oppido)

Verbum activum et passivum

ServusIII

Saccus

Equo = ab equo. ab ablativus.

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEXTUM CAP. VI. 110

saccum portat

a servo portatur

Servi saccos115

Sacci a servis portantur

portant

Portat, portant verbum activum est. Portatur, portantur verbum passivum est. Activum: -t, -nt. Passivum: -tur, -ntur (activum + ur) Exempla: amatur, amantur; timetur, timentur; ponitur, ponuntur;120

auditur, audiuntur.

Marcus Iuliuam pulsat = Quintus Marcum videt = Aemilia Iuliam audit =125

Servus dominum salutat = Davus crumenam in mensa ponit = Pueri Iuliam vocant = Iulia pueros audit = Pueri rosas in aqua ponunt =

130

Servi mali dominos timent = Iulius Medum vocat ne-que ab eo auditur =

V

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEPTIMUM CAP. VII.

PUELLA ET ROSA

5

Ecce Marcus et Quintus ante ostium villae. Pueri Iulium expectant. Aemilia apud filios non est, ea in peristylo est. In peristylo Aemilia virum suum expectat. Aemilia laeta non est, quia Iulius ab-est; nam Aemilia virum suum amat. Ubi est Iulia? Iulia in cubiculo suo est. Iulia, quae sola in cubiculo

10

est, rosam ante nasum tenet. Iuliua lacrimat. Oculis eius lacrimae sunt. In mensa speculum est. Iulia speculum sumit et ante oculos tenet. Iulia se in speculo videt et se interrogat (nam sola est): Num nasus meus foedus est? Nasus eius autem pulcher non est. Iulia rursus lacrimat. Syra ostium cubiculi pulsat. Iulia: intra!

15

Syra ostium aperit et in cubiculum intrat. Iulia Syram post se in speculo videt. Syra post eam est. Syra ostium post se claudit. Syra lacrimas Iuliae non videt, nam Iulia non vertit. Syra: O, hic est me puella. Veni in hortum, Iulia!. Iulia non respondet ne-que se vertit.

20

Iulia: Num nasus meus foedus est, Syra? Syra: Minime, puella mea! Nasus tuus formosus est. Syra autem nasum Iuliae non videt. Iulia se vertit. Iam Syra nasum eius videt et lacrimas. Syra: Quid est, mea Iulia? Deterge lacrimas! Laeta es! Nasus tuus

25

tam formosus est quam meus! Iulia: Sed nasus tuus formosus non est, Syra! Syra Quid? Non-ne nasus meus formosus est? Ubi est speculum? Iuliam speculum ante Syram tenet. Syra nasum suum in speculo videt. Syra oculos claudit et tacet!

I

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEPTIMUM CAP. VII. 30

Iulium ad villam advenit. Ursus et Davus sellam ante ostium ponunt. Iulius pueros salutat: Salvete, mei filii! et a pueris salutatur: Salve pater! Iulius per ostium in villam intrat. Post eum veniunt Syrus et Leander, qui duos saccos portant. Servus ostium post eos claudit. Ursus et Davus cum sella vacua discedunt.

35

Pueri saccos, qui a servis portantur, vident, et interrogant: Quid inest in saccis? Iulius respondet: In sacco, quem Leander portat, mala insunt. Hic saccum pone, Leander! Leander saccum ponit ante Iulium, qui saccum aperit. Saccus non vacuus, sed plenus est.

40

Iulius: Videte, pueri! Hic saccus plenus malorum est. Iulius magnum malum ex sacco sumit. Iulius (ad Marcum): Ecce malum tuum, Marce. Iulius Marco malum dat. Pater filio magnum malum dat. Iam Marcus malum habet, sed Quintus malum non habet. Iulius (ad Quintum): Ecce malum tuum, Quinte. Iulius Quinto

45

magnum malum dat. Iam et Marcus et Quintus mala habent. Non tantum Marcum, sed etiam Quintus malum habet. Marcus: Quid inest in sacco Syri? Iulius: In sacco eius pira insunt. Aperi saccum, Syre! Videte pueri: hic saccus plenus pirorum est. Ecce pirum tuum, Marce, et pirum tuum

50

Quinte. Iulius Marco et Quinto pira dat. Iulius pueris magna pira dat. Pueri, qui iam non solum mala, sed etiam pira habent, laeti sunt. Servi autem ne-que mala ne-que pira habent. Ne-que Syrus ne-que Leander malum habet. Quintus: Syro malum da, pater! Iulius Syrum ad se vocat et ei

55

magnum malum dat. Dominus servo malum dat. Marcus: Leandro quoque malum da, pater! Iulius Leandrum ad se vocat et ei malum dat. Iam non solum Syrus, sed etiam Leander

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEPTIMUM CAP. VII.

malum habet. Et Syrus et Leander mala habent, sed ne-que Syrus ne-que Leander pirum habet.60

Quintus: Servus pira quoque da, pater! Iulius iis pira dat. Iam servi non solum mala, sed etiam pira habent. Servi et mala et pira habent. Aemilia cum Delia in atrium intrat. Laeta ad Iulium adit eum-que salutat. Iulius se ad Aemilia vertit eam-que salutat. Aemilia viro suo osculum dat. Iulius Aemiliae osculum dat.

65

Iulius: Ubi est Iulia? Non-ne in villa est? Aemilia: Iulia in horto est. Iulius (ad Marcum et Quintum): Currite in hortum et vocate Iuliam! Quintus currit. Marcus non currit sed ambulat. Iulius: Curre, Marce! Marcus quoque currit. Iam et Marcus et

70

Quintus currunt. Pueri per peristylum in hortum currunt, Illic autem puella non est. Pueri ex horto per peristylum in atrium ambulant. Marcus et Quintus: Iulia ne-que in horto ne-que in peristylo est. Aemilia: Est-ne Syra in horto? Quintus: Minime. Nulla ancilla illic est

75

Aemilia: Non solum Iulia, sed etiam Syra ab-est! Est-ne Syra in cubiculo suo, Delia? Delia: Minime, domina. In cubiculis ancillarum nullae ancillae sunt. Aemilia imperat: Delia, i ad cubiculum Iuliae! Delia ad

80

cubiculum Iulia it, ostium pulsat, aperit, in cubiculum intrat. Illic Iulia et Syra sunt. Oculi Iuliae pleni lacrimarum sunt. Delia: Veni in atrium, Iulia! Illic pater tuus te expectat. Iulia oculos et nasum deterget, rosam sumit, in atrium currit. Syra et Delia post eam veniunt. Iulia ad Iulium currit ei-que osculum dat.

85

Iulia: Ecce rosa, pater! Non-ne haec rosa pulchra est?

III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEPTIMUM CAP. VII.

Iulius: Nulla rosa tam pulchra est quam filia mea! Iulius filiae suae osculum dat. Iam Iulia non lacrimat. Iulia: Num nasus meus foedus est? Iulius: foedus? Minime, Iulia! Nasus tuus tam formosus est quam90

hoc malum! Ecce malum tuum, Iulia. Iulius Iuliae malum magnum et formosum dat. Iulia malum deterget et ante oculos tenet. Iulia: Hoc malum formosus est. Iulius: Hoc pirum quoque tuum est, Iulia Iulius ei magnum pirum dat.

95

Iulia: Syrae quoque malum et pirum da, pater! Iulius Syram ad se vocat. Syra ad dominum adit et Iulis ei malum dat. Dominus ancillae malum dat, ne-que solum Syrae, sed etiam Deliae. Iulius ancilla mala dat. Ne-que Iulius ancillis mala solum dat. Iulius iis et pira et mala dat. Ancillae laetae sunt.

100

Cui Iulius malum dat? Iulius puero malum dat. Puer ciu Iulius malum dat, filius eius est. Ciu Iulius osculum dat? Iulius Aemiliae osculum dat. Aemilia ciu Iulius osculum dat, pulchra est. Quibus Iulius mala et pira dat? Iulius et liberis et servis mala et

105

pira dat. Liberi et servi, quibus Iulius mala et pira dat, laeti sunt.

GRAMMATICA LATINA

Dativus.110

Masculinum: Iulius filio (Marco) malum dat. Iulius filiis (Marco et Quinto) mala dat. Filio dativus singularis est. Filiis dativus pluralis est. Dativus singularis: -o (nominativus: us). Dativus pluralis: -is (nominativus: -i)

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM SEPTIMUM CAP. VII. 115

Exempla: filio, filiis; puero, pueris; Marco; Quinto; servo, servis; Syro; Leandro; Iulio; viro; suo, suis. Iulius puero malum dat. Iulius non solum pueris, sed etiam servis suis, Syro et Leandro, mala dat. Aemilia viro suo osculum dat. Iulia Iulio rosam dat.

120

Femeninum. Iulius acillae (Syrae) malum dat. Iulius ancillis (Syrae et Deliae) mala dat. Ancillae dativus singularis est. Ancillis dativus pluralis est.125

Dativus singularis: -ae (nominativus: -a). Dativus pluralis: -is (nominativus: -ae). Exempla: ancillae, ancillis; Syrae; Deliae; Aemiliae; Iuliae; filiae; suae, suis. Iulius Aemilia et Iuliae oscula dat. Iulius non solum filiae suae,

130

sed etiam ancillis sius, Syrae et Deliae, mala et pira dat.

Neutrum: Fluvius oppido (Tusculo) aquam dat. Fluvii oppidis (Tusculo et Armino) aquam dant.135

Oppido dativus singularis est. Oppidis dativus pluralis est. Dativus singularis est. Oppidis dativus pluralis est. Dativus singularis: o (nominativus: -um). Dativus pluralis: -is (nominatuvus: -a).

V

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII .

ORNAMENTA FEMINARUM

5

Ecce taberna Romana, in qua gemmae et margaritae multae sunt. Cuius est haec taberna? Haec taberna Albini est. Albinus hanc tabernam habet. Qui tabernam habet, tabernarius est. Albinus tabernarius Romanus est. Romae sunt multae tabernae multi-que tabernarii. In taberna Albini gemmae et margaritae sunt. Albinus gemmas et margaritas vendit. Alii

10

tabernarii rosas et lillia vendunt, alii mala et pira. Multae feminae, quae in hac via ambulant, ante tabernam Albini consistunt, nam feminae gemmas et margaritas amant. Eae, quae magnam pecuniam habent, gemmas et margaritas pulchras emunt. Quae nullam pecuniam habent, gemmas et margaritas Albini aspicunt tantum, non

15

emunt. Ne-que feminae solum, sed etiam viri multi ad hanc tabernam adeunt. Qui magnam pecuniam habent, gemmas et margaritas emunt et feminas dant; ceteri rursus abeunt. Feminae, quarum viri magnam pecuniam habent, multas gemmas et margaritas a viris suis accipiunt. Gemmae et margaritae ornamenta sunt. Anulus cum gemma

20

ornamentum pulchrum est. Linea cum margaritis quoque ornamentum pulchrum est. Linea sine margaritis non est ornamentum! Aemilia, cuius vir magnam pecunia habet multa ornamenta ab eo accipit. Aemilia anulum in digito et margaritas in collo habet. Anulus digitum Aemiliae ornat, margaritae collum eius ornant. Gemmae et

25

margaritae et anuli feminas ornant. Feminae gemmis et margaritis et anulis ornatur. Nulli viri margaritis ornatur. In via prope tabernam Albini vir et femina ambulant. Quis est hic vir? Hic hic vir est Medus, servus Graecus. Cuius servus est Medus? Medus servus Iulii, domini Romani, est. Sed dominus, cuius servus

I

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII . 30

Medus est, Romae non est. Medus non cum domino sed cum femina formosa in viis Romae ambulat. Quae est haec femina? Haec femina est Lydia, amica Medi. Lydia ornamentum pulchrum in collo habet. Quod ornamentum? Ornamentum, quod Lydia habet, est linea cum margaritis. Margaritae

35

pulchrae collum Lydiae ornant. Collum eius margaritis pulchris ornatur. Num Lydia etiam gemmas habet? Minime Lydia gemmas non habet, quia ne-que ea ne-que amicus eius magnam pecuniam habet. Lydia pecuniosa non est, ne-que Medus pecuniosus est. Qui magnam pecuniam habet, pecuniosus est. Iulius vir pecuniosus est; itaque Iulius multa ornamenta

40

emit. Aemilia non solum margaritas, sed etiam gemmas et anulos habet, nam Iulius ei multa ornamenta dat. Albinus clamat: Ornamenta! Ornamenta feminarum! Or-na-menta! Emite ornamenta! Caseritus! Lydia consistit oculos-que ad tabernam Albini convertit: Lydia

45

tabernam aspicit. Medus non consistit ne-que tabernam aspicit. Lydia clamat: Consiste, Mede! Aspice illam tabernam! O, quam pulchra illa ornamenta I sunt! Lydia tabernam Albini digito mostrat. Medus se convertit, tabernam videt, cum Lydia ad tabernam adit. Medus et Lydia ante

50

tabernam consistunt. Albinus eos salutat et margaritas in linea ante oculos Medi tenet: Albinus Medo margaritas ostendit. Medus eas aspicit. Albinus: In hoc ornamento centum margaritae sunt. Non-ne hae margaritae pulchrae sunt? Medus: Amica mea multas margaritas habet.

55

Lydia: Sed in hac taberna multa alia ornamenta sunt! Albinus Medo et Lydiae tres anulos sine gemmis ostendit. Albinus: Non-ne hi anulli pulchri sunt? Aspicite hos anulos!

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII .

Medus et Lydia anulos, in quibus gemmae non sunt, aspiciunt. Lydia: In his anulis gemmae non sunt!60

Medus Albinum interrogat: Quot nummis constat anulus, in quo gemma est? Albinus anulum gemmatum ostendit II . Albinus: Hic anulus centum nummis constat. Medus: Quid?!

65

Albinus: Pretium huius anuli est centum sestertii. Medus: Centum cestertii? Id magnum pretium es! Albinus: Aspice hunc anulum! Pretium pervum est, nam in hoc anulo gemma magna est, qua sola nonaginta sestertiis constat. Medus: Num anulus sine gemma decem tantum sestertiis

70

constat.? Albinus non respondet. Medus alium anulum gemmatum post Albinus videt. Medus: Hisc anulus pulcher non est. Quot sestertiis constat ille anulus? Medus annulum, qui post Albinum est, digito monstrat. Albinus: Ille anulus quoque centum sestertiis constat. Pretium

75

illius tam magnum est quam huius. Sed amica tua hunc anulum amat, non illum. MedusLydiam aspicit, quae anulum gemmatum ante oculos tenet. Lydia: O, quam pulchrum hoc ornamentum est! Illud ornamentum, quod post tabernarium est, non tam pulchrum est quam hoc, ne-que illa gemma

80

tam magna est quam haec. Medus: Tam magna gemma ad hunc parvum anulum non convenit. Lydia, quae haec verba non audit, Medo digitos suos ostendit, in quibus nulli anuli sunt. Lydia: Aspice, Mede! In digitis meis nulli anuliI II

Illa taberna = taberna, quae illic est. Anulus gemmatum = anulus cum gemma.

III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII . 85

sunt. Aliae feminae digitos anulorum plenos habent digitei mei vacui sunt! Medus: Crumena mea quoque vacus est! Lydia anulum in mensa ponit. In oculis eius lacrimae sunt. Medus, qui lacrimas eius videt, crumenam suam in mensa ponit. Ea non vacua,

90

sed plena nummorum est. In ea XC HS insunt. Medus: Ecce nonaginta sesterti! Albinus: Sed nonaginta non satis est! Pretium anuli est centum sestertii! Lydia: Da huic tabernario centum sestertios!

95

Medus: Centum nimis est! Alii tabernarii anulum gemmatum nonaginta sestertiis vendunt. Albinus: Qui sunt illi tabernarii? Medus: Qui in aliis viis tabernas habent. Albinus: Quae sunt illae viae, in quibus elliae tabernae sunt?

100

Medus non respondet. Albinus: Et quae sunt illa ornamenta, quae in illis tabernis parvo pretio emuntur? Non sunt ornamenta! Sed aspice haec ornamenta: hos anulos, has gemmas, has margaritas! Haec ornamenta proba sunt! Ne-que pretium horum ornamentorum nimis magnum est! Medus: Accipe III nonaginta sestertios aut nullos! Albinus: Num hic nonaginta sestertii sunt? Medus: Numera eos! Albinus sestertios numerat, quorum numerus est nonaginta. Albinus: Ad nummum convenit.

105

110

Medus: Est-ne satis?

III

Accipire aspicire.

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII .

Albinus non respondet, sed nummos sumit et Medo anulum dat. Albinus pecuniam accipit et Medo anulum vendit nonaginta sestertiis. Medus anulum ab Albino nonaginta sestertiis emit. Medus se ad Lydiam convertit: Accipe hunc anulum ab amico115

tuo... Medus anulum in digito Lydiae ponit. In quo digito? In digito medio! Medus: Hic anulus ad digitum tuum non convenit! Anulus nimis parvus est aut digitus nimis magnus est! Lydia: O, Mede! Digitus medius nimis magnus est. Pone anulum

120

in digito quarto! Medus anulum in digito Lydiae quarto ponit. Iam anulus satis magnus est et ad digitum convenit, nam digitus quartus non tam magnus est quam digitus medius. Lydia laeta digitum suum aspicit et amico suo osculum dat.

125

Medus et Lydia a taberna abeunt. Lydia, quae Romae habitat, Medo via monstrat. Albinus rursus clamat: Ornamenta! Or-na-men-ta! et alios viros pecuniosos, quorum amicae pauca ornamenta habent, exspectat.

130

GRAMMATICA LATINA

Is, quis, qui.

Masculinum Singularis:135

Servus saccum portat. Quis servus? Servus, ui saccum portat, est Syrus. Is servus saccum portat. [Nominativus: quis? is] Iulius servum vocat. Quem servum? Servus, quem Iulius vocat, est Syrus. Iulius eum servum vocat. [Accusativus: quem? eum]

V

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII . 140

Iulius dominus servi est. Cuius servi? Servus, cuius dominus Iulius est, est syrus. Iulius dominus eius servi est. [Genitivus: cuius? eius] Iulius servo malum dat. Cui servo? Servus, cui Iulius malum dat, est Syrus. Iulius ei servo malum dat. [Dativus: cui? ei]

145

Saccus a servo portatur. A quo servo? Servus. A quo saccus portatur, est Syrus. Saccus ab eo servo portatur. [Ablativus: quo? eo]

Masculinum pluralis: Servi saccos portant. Qui servi? Servi, qui saccos portant,150

sunt Syrus et Leander. Ii servi saccos portant. [Nominativus: qui? ii (ei)] Iulius servos vocat. Quos servos? Servi, quos Iulius vocat, sunt S. et L. Iulius eos servos vocat. [Accusativus: quos? eos] Iulius dominus servorum est. Quorum servorum? Servi,

155

quorum dominus Iulius est, sunt S. et L. Iulius dominus eorum est. [Genituvus: quorum? eorum] Iulius servis mala dat. Quibus servis? Servi, quibus Iulius mala dat, sunt Syrus et Leander. Iulius iis servis mala dat. [Dativus: quibus? iis (eis)]

160

Sacci a servis portantur. A quibus servis? Servo, a quibus sacci portantur, sun S. et L. Sacci ab iis servis portantur. [Ablativus: quibus? iis (eis)]

Femeninum singularis:165

Ancilla ab-est. Quae ancilla? Ancilla, quae ab-est, est Syra. Ea ancilla ab-est. [Nominativus: quae? ea]

VI

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII .

Aemilia ancillam vocat. Quam ancillam? Ancilla, quam Aemilia vocat, est Syra. Aemilia eam ancillam vocat. [Accusativus: quam? eam]170

Aemilia domina ancillae est. Cuius ancillae? Ancilla, cuius domina Aemilia est, est Syra. Aemilia domina eius ancillae est. [Genitivus: cuius? eius] Iulius ancillae malum dat. Cui ancillae? Ancilla, cui Iulius malum dat, est Syra. Iulius ei ancillae malum dat. [Dativus: cui? ei]

175

Aemilia ab ancilla salutatur. A qua ancilla? Ancilla, a qua Aemilia salutatur, est Syra. Aemilia ab ea ancilla salutatur. [Ablativus: qua? ea]

Femeninum pluralis:180

Ancillae ab-sunt. Quae ancillae? Ancillae, quae ab-sunt, sunt Delia et Syra. Eae ancillae ab-sunt. [Nominativus: quae? eae] Aemilia ancillas vocat. Quas ancillas? Ancillae, quas Aemilia vocat, sunt Delia et Syra. Aemilia eas ancillas vocat. [Accusativus: quas? eas]

185

Aemilia domina ancillarum est. Quarum ancillarum? Ancillae, quarum domina Aemilia est, sunt D. et S. Aemilia domina earum ancillarum est. [Genitivus: quarum? earum] Iulius ancillis mala dat. Quibus ancillis? Ancillae, quibus Iulius mala dat, sunt D. et S. Iulius iis ancillis mala dat. [Dativus:

190

quibus? iis (eis)] Aemilia ab ancillis salutatur. A quibus ancillis? Ancillae, a quibus Aemilia salutatur, sun D. et S. Aemilia ab iis ancillis salutatur. [Ablativus: quibus? iis (eis)]

VII

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII .

195

Neutrum singularis: Quid est anulus? Anulus est ornamentum. Quod

ornamentum? Anulus est ornamentum quod digitum ornat. Id ornamentum pulchrum est. [Nominativus: quid? quod? id] Quid habet Lydia? Lydia ornamentum habet. Quod200

ornamentum? Ornamentum, quod Lydia habet, linea cum margaritis est. Lydia id ornamentum amat. [Acusativus: quid? Quod? id] Pretium ornamenti est centum sestertii. Cuius ornamenti? Ornamentum, cuius pretium est C HS, anulus est. Pretium eius ornamenti est C HS. [Genituvus: cuius eius]

205

Fluvius oppido aquam dat. Cui oppido? Oppidum qui fluvius aquam dat est Tusculum. Fluvius ei oppido aquam dat. [Dativus: cui? ei] Cornelius in oppido parvo habitat. In quo oppido? Oppido un quo Cornelius habitat est Tusculum. In eo oppido Cornelius habitat.

210

[Ablativus: Quo? eo]

Neutrum pluralis: In hac taberna multa ornamenta sunt. Quae ornamenta? Ornamenta quae hic sunt gemmae et margaritae sunt. Ea ornamenta in215

hac taberna sunt. [Nominativus: Quae? ea] Albinus ornamenta vendit. Quae ornamenta? Ornamenta quae Albinus vendit sunt gemmae et margaritae. Albinus ea ornamenta vendit. [Acusativus: Quae? ea] Pretium ornamentorum est centum sesterti. Quorum

220

ornamentorum? Ornamenta quorum pretium est C HS, anuli sunt. Pretium eorum ornamentorum est C HS. [Genituvus: quorum? eorum]

VIII

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII .

Fluvii oppidi aquam dant. Quibus oppidis? Oppida quibus fluvii aquam dant, sunt Tusculum et Ariminum. Fluvii iis oppidis aquam dant. [Dativus: quibus? iis (eis)]225

Aemilia ornamentis pulchris ornatur. Quibus ornamentis? Ornamenta quibus Aemilia ornatur, sunt gemmae et margaritae. Iis ornamentis Aemilia ornatur. [Ablativus: quibus iis (eis)]

Hic et Ille.230

Hic anulus non tam pulcher est quam ille. Haec gemma non tam pulchra est quam illa. Hoc lilium non tam pulchrum est quam illud. Hic anulus = anulus, qui hic est. Ille anulus = anulus qui illic est.

235

Masculinum Nom. Sing. Acc. Gen.240

Femeninum haec femina hanc feminam huius feminae huic feminae hac femina hae femina has feminas harum feminarum his feminis his feminis

Neutrum hoc oppidum hoc oppidum huius oppidi huic oppido hoc oppido haec oppida haec oppida horum oppidorum his oppidis his oppidis

Hic vir Hunc virum Huius viri Huic viro Hoc viro Hi viri Hos viros Horum virorum His viris His viris

Dat. Abl. Nom. Plu. Acc. Gen.

245

Dat. Abl.

Nom. Sig. Acc.250

Ille vir Illum virum Illius viri Illi viro

illa femina illam feminam illus feminae illi feminae

illud oppidum illud oppidum illius oppidi illi oppido

Gen. Dat.

IX

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM OCTAVUM C A P . VIII .

Abl. Nom. plu. Acc.255

Illo viro Illi viri Illos viros Illorum virorum Illis viris Illis viris

illa femina illae feminae illas feminas illarum feminarum illis feminis illis feminis

illo oppido illa oppida illa oppida illorum oppidorum illis oppidis illis oppidis

Gen. Dat. Abl.

X

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM NONUM CAP. IX.

PASTOR ET OVES

5

Hic vir, qui cum baculo et sacco in campo ambulat, pastor Iulii est. Pastor Iulii non solus in campo est, nam canis eius apud eum sunt et centum oves: una ovis nigra et un-de-centum oves albae. Pastor unam ovem nigram et un-de-centum oves albas habet. Pastor dominus ovis nigrae et ovium albarum est. Pastor ovi nigrae et ovibus albis aquam et

10

cibum dat. Pastor cum una ove nigra et un-de-centum ovibus albis in campo est. Cibus ovium est herba, quae in campo est. Oves herbam edunt. Canis herbam non edit. Herba neque a cane neque a pastore editur. Cibus pastoris panis est, qui in sacco eius inest. Iulius pastori suo panem dat.

15

Pastor cani suo cibum dat. Canis a pastore cibum accipit. Itaque canis pastorem amat. In Italia multi pastores sunt. Qui via Appia Roma Brundisium it, multos pastores in campus videt. Numerus pastorum Italiae magnus est. Domini pastoribus suis cibum dant, canes-que a pastoribus cibum

20

accipiunt. In campo collis est. Post campum montes sunt. Inter montes valles sunt. Collis non tam magnus est quam mons. Collis mons parvus est. Montes procul a pastores sunt, collis prope eum est. In colle una arbor est. In silva est lupus. Pastor et oves lupum timent, quia lupus oves edit.

25

In silvis et montibus Italiae lupi sunt, in vallibus lupi non sunt. Sol in caelo est supra campum. In caelo nulla nubes videtur. Caelum est supra terram. Montes et valles, campi et silvae in terra sunt. In caelo sol et nubes sunt, sed supra hunc campum caelum sine nubibus est. Caelum neque nigrum neque album est, sed caeruleum. Color caeli

I

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM NONUM CAP. IX. 30

caeruleus est. Color ovium albus est, una ovis autem colorem nigrum habet. Color montium niger est, sed montes, qui procul absunt, colorem caeruleum habent. Sol in campo lucet, nulla nubes ante solem est. Pastor in sole ambulat. Sub arbore autem umbra est. Pastor, qui nullam nubem in caelo

35

videt, cum cane et ovibus ad arborem adit. Pastor umbram petit. Oves quoque umbram petunt. Oves post pastorem ad arborem adeunt. Pastor oves ad arborem ducit. Ecce pastor, qui in umbra arboris iacet cum cane et ovibus. Arbor pastori et cani et ovibus umbram dat. Sed ovis nigra cum paucis aliis in

40

sole iacet, nam arbor non satis magna est. Pastor, qui fessus est, oculos claudit et dormit. Canis non dormit. Dum pastor in herba dormit, ovis nigra ab ovibus albis discedit et ad silvam currit. Ovis nigra oves albas relinquit et silvam petit. Canis pastoris ovem videt et latrat: Guau guau guau Pastor

45

oculos aperit, oves aspicit, ovem nigram non videt. Pastor oves numerat: Una, duae, tres, quatuor, quinque, sex, septem, octo, novem, decem... un-de-centum. Numerus ovium est un-de-centum, non centum. Nullae oves albae absunt, sed ovis nigra, quam pastor ante ceteras amat, abest. Pastor et canis oves albas relinquunt et silvam petunt. Pastor saccum cum

50

pane in colle relinquit. Dum ceterae oves a pastore numeratur, ovis nigra in magna silva, ubi viae non sunt, errat. Ovis, quae iam procul a pastore ceteris-que ovibus abest, neque caelum neque solem supra se videt. Sub arboribus sol non lucet. Ovis nigra in umbra est.

55

In terra inter arbores sunt vestigia lupi. Ubi est lupus ipse? Lupus ipse non procul abest. Ovis vestigia lupi in terra videt, neque lupum ipsum videt. Itaque ovis lupum non timet!

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM NONUM CAP. IX.

Lupus autem prope ovem est. Pastor et canis procul ab ea sunt. Lupus, qui cibum non habet, in magna silva errat. Lupus in silva cibum60

quaerit, dum pastor et canis ovem nigram quaerunt. Pastor: Ubi est ovis nigra? Quaere ovem et reperi eam, canis! Canis ovem quaerit et vestigia eius in terra reperit, neque ovem ipsam reperit. Canis latrat. Pastor: Ecce vestigia ovis. Ubi est ovis ipsa? Duc me ad eam,

65

canis! Canis dominum suum per silvam ducit ad ovem, sed ovis procul abest. Lupus ululat: Ouuuuuuuuu...! Et ovis et canis lupum audiunt. Canis currit. Ovis consistit et exspectat, dum lupus venit. Ecce lupus, qui ante ovem est! Iam ovis lupum ipsum ante se

70

videt: oculi et dentes lupi in umbra lucent. Parva ovis oculos suos claudit et dentes lupi exspectat. Lupus collum eius dentibus petit... Sed ecce canis accurrit! Lupus se ab ove ad canem convertit. Canis ante lupum consistit. Lupus ululat. Canis latrat. Pastor, qui iam prope est, clamat: Pete lupum, canis! Lupus autem ovem relinquit et montes petit.

75

Pastor quoque acurrit et ovem suam, quae in terra iacet, aspicit. In collo eius vestigia dentium sunt. Ovis autem oculos aperit et pastorem aspicit. Pastor laetus ovem nigram in umeris imponit eam-que portat ad ceteras oves, quae sine pastore in campo errant.

80

GRAMMATICA LATINA85

Declinatio vocabulorum.

III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM NONUM CAP. IX. DECLINATIO PRIMA:

Lydia femina Graeca est, Paula et Fabia feminae Romanae sunt. Medus feminam Graecam, non feminas Romanas amant. M. amicus90

feminae Graecae, non feminarum Romanarum est. M. feminae Graecae, non feminis Romanis oscula dat. M. cum femina Graeca, non cum feminis Romanis ambulat. - Declina hoc vocabulum femina! - Singularis: femina, feminam, feminae, feminae, femina. Pluralis:

95

feminae, feminas, feminarum, feminis, feminis.

Singularis: Nominativus: Accusativus: Genitivus: Dativus: Ablativus: femina feminam feminae feminae femina

Pluralis: feminae feminas feminarum feminis feminis

Hoc modo declinatur haec vocabula: insula, littera, femina, puella,100

familia, filia, ancilla, domina, scaena, pesona, crumena, pecunia, mensa, villa, rosa, fenestra, aqua, via, sella, amica, lacrima, taberna, gemma, margarita, linea, herba, silva, terra, umbra. Haec vocabula feminina sunt.

DECLINATIO SECUNDA:105

Medus servus malus est. Davus et Syrus servi boni sunt. Iulius non servum malum, sed servos bonos salutat. Iulius dominus servi mali et servorum bonorum est. Iulius non servo mali, sed servis bonis mala dat. Iulius non a servo malo, sed a servis bonis amatur.

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM NONUM CAP. IX.

1. Nominativus: Accusativus: Genitivus: Dativus: Ablativus:110

Singularis: servus servum servi servo servo

Pluralis: servi servos servorum servis servis

Hoc modo declinatur haec vocabula: fluvius, oceanus, numerus, filius, servus, dominus, nummus, hortus, nasus, saccus, umerus, amicus, inimicus, equus, oculus, tabernarius, anulus, sestertius, campus, cibus, lupus; puer, vir (nom. sing. sine us). Haec vocabula masculina sunt. 2. Nominativus: Accusativus: Genitivus: Dativus: Ablativus: Singularis: oppidum oppidum oppidi oppido oppido Pluralis: oppida oppida oppidorum oppidis oppidis

115

Hoc modo declinatur haec vocabula: oppidum, imperium, vocabulum, capitulum, pensum, exemplum, exemplum, verbum,

baculum, lilium, ostium, atrium, impluvium, peristylum, cubiculum, malum, pirum, osculum, speculum, ornamentum, collum, pretium, caelum, vestigium. Haec vocabla neutra sunt.120

DECLINATIO TERTIA.

Una ovis nigra et IC oves albae in campo sunt. Pastor unam ovem nigram et IC oves albas habet. Pastor dominus ovis nigrae et ovium albarum est. Pastor ovi nigrae et ovibus albis cibum et aquam dat. Pastor125

cum una ove nigra et IC ovibus albis in campo est.

V

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM NONUM CAP. IX.

Singularis: Nominativus: Accusativus: Genitivus: Dativus: Ablativus: ovis ovem ovis ovi ovi

Pluralis: oves oves ovium ovibus ovibus

Hoc modo declinatur haec vocabula: ovis, oves; panis, panes; collis, colles; vallis, valles; canis, canes (gen. plur. canum); nubes, nubes (nom. sing. es); mons, montes; dens, dentes (nom. sing. ns < -nts);130

alia-que multa. Vocabula, quae hoc modo declinantur, sunt femina (una vallis, ovis, nubes) aut masculina (unus panis, collis, mons, dens). Singularis: Nominativus: Accusativus: Genitivus: Dativus: Ablativus: pastor pastorem pastoris pastori pastore Pluralis: pastores pastores pastorum pastoribus pastoribus

Hoc modo declinatur: pastor, pastores; arbor, arbores; color, colores; sol, soles; alia-que multa, quae masculina sunt (arbor autem135

femininum est).

VI

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM DECIMUM CAP. X.

BESTIAE ET HOMINES

5

Equus et ovis, canis et lupus bestiae sunt. Leo I quoque et aquila bestiae sunt. Cauda leonis longa est. Lupus et leo bestiae ferae sunt. Pastores africae leones timent, nam leones non solum oves pastorum edunt, sed etiam pastores ipsos! Num pastor bestia est? Non bestia, sed homo II est pastor. Viri et feminae homines sunt. Leones autem non solum alias bestias, sed etiam homines edunt. Ferae et homines amici non sunt. Canis amicus hominis est, ea non est bestia fera. Aliae bestiae sunt aves, aliae pisces. Aquila avis magna est. Aves in aere volant. Pisces in aqua natant. Homines in terra ambulant. Avis dua alas habet. Homo duos pedes III habet. Piscis neque alas neque pedes habet. Avis, quae volat, alas movet. Homo, qui ambulat, pedes movet. Piscis, qui natat, caudam movet. Canis, qui laetus est, caudam movet. Quum avis volat, alae moventur. Quum homo ambulat, pedes moventur. Quum piscis natat, cauda movetur. In horto et in silva multae aves sunt. Canis aves, quae inter arbores volant, aspicit. Canis ipse non volat, nam canis alas non habet. Canis volare non potest. Neque pastor volare potest. Homines ambulare possunt, quod IV pedes habent, neque volare possunt, quod alas non habent. Mercurius autem volare potest, nam in pedibus eius alae sunt. Num Mercurius homo est? Mercurius non homo, sed deusV est.I

10

15

20

25

Unus leo / duo leones. Unus homo / duo homines. III unus pes / duo pedes. IV Quod = quia. (Cur? quia = Quod? quia) V Unus deus / duo dii (< dei)II

I

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM DECIMUM CAP. X.

Mercurius deus mercatorum VI est. (Mercator est homo, qui emit et vendit). Mercurius inter deos et homines volat. Pisces neque volare neque ambulare possunt. Pisces in aqua natare possunt. Num homines natare possunt? Alii homines natare possunt, alii30

non possunt. Marcus et Quintus natare possunt, Iulia non potest: ea nimis parva est. Neptunus natare potest. Quis est Neptunus? Neptunus deus maris VII est. Oceanus atlanticus magnum mare est. Mercurius et Neptunus dii Romani sunt. Romani multos deos habent. Homines deos videre non possunt. Dii ab hominibus videri non possunt. Prope villam Iulii parvum flumen VIII est. In flumine pisces sunt. Pisces in aqua fluminis natant. In fluminibus et in maribus magnus numerus piscium est. Flumina et maria, plena piscium sunt. NemoIX pisces fluminum et marium numerare potest. Pisces numerari non possunt. Pisces in aqua vivunt. In terra pisces vivere non possunt, nam pisces in aere spirare non possunt. Homo sub aqua spirare non potest. Homo vivit, dum spirat. Homo, qui spirat, vivus est, qui non spirat, mortuus est. Homo mortuus neque videre neque audire, neque ambulare neque currere potest. Homo mortuus se movere non potest. Quum homo spirat, anima in pulmones X intrat et rursos ex pulmonibus exit XI . Anima est aer, qui in pulmones ducitur XII . Qui animam ducit, animal XIII est. Non solum homines, sed etiam bestiae animalia sunt. Alia animalia in terra vivunt, alia in mari. Animalia, quae in mari vivunt, sunt pisces.VI

35

40

45

Unus mercator / duo mercatorum. Unum mare / duo maris. VIII Flumen = fluvius. Unum flumen / duo flumina. IX Nemo = nullus homo. X Unus pulmo / duo pulmones. XI Ex ire intrare (intra ire). Ex it. XII Animam ducere = spirare. XIII Unum animal / duo animalia.VII

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM DECIMUM CAP. X. 50

Sine anima nemo vivere potest. Homo, qui animam non ducit, vivere non potest. Spirare necesse est homini. Edere quoque homini necesse est, nam nemo sine cibo vivere potest. Necesse est cibum habere. Pecuniam habere necesse est, nam qui pecuniam non habet, cibum emere non potest. Sine pecunia cibus emi XIV non potest. Num gemmas habere necesse est? Id non necesse est, nam gemmas edere nemo potest. Neque gemmae neque margaritae edi possunt. Quid facit mercator? Mercator emit et vendit. Aves horti nidos in arboribus faciunt. Nidi earum inter ramos et folia arborum sunt. Aliae aves in terra nidos faciunt. Alii nidi in arboribus sunt, alii in terra. Aquilae in montibus nidos faciunt. In nidis ova XV sunt. Aves ova pariunt, ex quibus parvi pulli exeunt. Canis non ova, sed pullos vivos parit. Equus et ovis, lupus et leo pullos vivos pariunt. Feminae liberos pariunt. Aves horti aquilam timent, quod aquila aves et pullos earum edit. Quum aquila supra hortum volat et cibum quaerit, parvae aves se inter folia arborum occultantXVI . Itaque aquila eas reperire non potest. Neque aves neque nidi avium ab aquila reperiri possunt. Marcus et Quintus et Iulia in horto sunt. Marcus et Quintus inter arbores ambulant, Iulia cum cane inter rosas ambulat. Quid faciunt pueri? Pueri nidos quaerunt. Quid facit Iulia? Iulia canit. Pueri puellam canere XVII audiunt. Vox XVIII Iuliae pulchra est. Quintus: Audi! Iulia vocem pulchra habet! Canis laetus caudam movet et latrat. Vox canis pulchram non est, canis canere non potets! Num aves et pisces canere possunt? Aves canere possunt, pisces nonXIV XV

55

60

65

70

Emit: 3, pres. ind. Act. / Emi: pres. inf. pass. Unum ocum / duo ova. XVI Occultare reperire. XVII Canere = cantare. XVIII Una vox / duae voces. III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM DECIMUM CAP. X. 75

possunt. Pisces voces non habent. Quum pueri nidos quaerunt, aves horti non canunt. Non solum aquila, sed etiam pueri a parvis avibus timentur. Quintus nidos reperire non potest, quod rami et folia nidos ab oculis eius occultant. Marcus autem nidum repertit et Quintum vocat: Veni, Quinte! In hac arbore nidus est. Quintus acurrit. Marcus: In arborem ascende, Quinte! Quintus in arborem ascendit; iam Quintus supra Marcum in arbore est. Marcus ipse in arborem ascendere timet! Marcus interrogat: Quot ova in nido sunt?; Nulla ova, sed quattuor pulli, respondet Quintus. Nidus in parvo ramo est. Ramus, qui nidum sustinet, non crassus, sed tenuis est. Ramus tenuis Quintum sustinere non potest, nam Quintus puer crassus est. Ecce ramus cum puero et nido et pullis ad terram cadit! Marcus Quintum ad terram cadere videt et perterritus est. Iam Quintus et quattuor pulli sub arbore iacent. Neque Quintus neque pulli se movent. Pulli mortui sunt. Num Quintus mortuus est? Minime. Quintus spirat. Puer, qui spirat, mortuus esse non potest. Sed Marcus eum spirare non videt, nam anima videri non potest. Quid facit Marcus? Marcus perterritus ad villam currit et magna voce clamat: Pater! Veni! Iulius eum vocare audit et exit in hortum. Pater filium perterritum ad se acurrere videt eum-que interrogat: Quid est, Marce? Marcus: Quintus... est... mortuus! Iulius: Quid? Mortuus? O, dii boni! Pater, ipse perterritus, cum filio ad Quintum currit. Iulia quoque acurrit. Quintus oculos aperit, Iulius et Marcus et Iulia eum vivum esse vident. Quintus autem ambulare non potest, nam pedes eum sustinere non possunt. Iulius filium suum ad villam portat.

80

85

90

95

100

IV

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM DECIMUM CAP. X.

Quid facit Iulia? Iulia nidum cum pullis mortuis sumit et inter rosas occultat. Qui volare non potest, ad terram cadit.

105

GRAMMATICA LATINA

INFINITIVUS: Homo mortuus neque spirare neque edere, neque videre neque audire potest.110

Sipirare, videre, edere, audire infinitivi sunt. Infinitivus: -re. Exempla: 1. -are: cantare, pulsare, ululare, vocare, interrogare, numerare, salutare, accusare, imperare, habitare, amare, portare, ambulare, exspectare, lacrimare, intrare, ornare, clamare, monstrate, constare, latrare, errare, declinare, volare, natare, spirare, occultare; dare. 2. 3. -re: ridre, vidre, respondre, habre, tacre, parre, timre, -ere: ponere, sumere, discedere, vehere, claudere, vertere, currere, tenre, detergre, lucre, movre, sustinre. vendere, consistere, emere, aspicere, accipere, convertere, ostendere,

115

120

edere, petere, ducere, relinquere, quaerere, acurrere, imponere, vivere, facere, parere, ascendere, cadere, canere. 4. -ire: venire, audire, dormire, ire, aperire, advenire, adire, abire, reperire, exire. Pisces neque volare neque ambulare possunt. Pisces natare possunt. Edere necesse est, nam nemo sine cibo vivere potest. Cibum habere habere necesse est. Pueri Iuliam canere (= cantare) audiunt. Quintus nidos reperire non potest. Marcus Quintum ad terram cadere videt. Iulius Marcum clamare audit et accurrere videt. Iulius Quintum vivum esse videt, nam puer, qui spirat, mortuus esse non potest.V

125

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM DECIMUM CAP. X. 130

Esse quoque infinituvus est. Iulia ostium neque aperire neque claudere potest. Iulia ostium movere non potest, sed tantum pulsare. Ostium a Iulia neque aperiri neque claudi potest. Ostium ab ea moveri non potest, sed tantum pulsari. Pulsari, moveri, claudi, aperiri infinitivi pasivi sunt. Exempla: 1. -ari: pulsari, numerari, portari, accusari. 2. -eri: videri, teneri, moveri. 3. -i: claudi, edi, emi, poni.

135

140

4. -iri: audiri, aperiri, reperiri. Pisces numerari non possunt. Dii ab hominibus neque videri neque audiri possunt. Margaritae edi non possunt. Sine pecunia cibus emi non potest. Nidi avium ab aquila reperiri non possunt. Magnus saccus a parva puella portari non potest. Quintus Iuliam a Marco pulsari videt. Aemilia Davum a Medo accusari audit. Syra rosam a Iulia teneri videt. Marcus saccum ante Iulium poni et a Iulio aperiri videt.

145

DECLINATIO TERTIA: Avis, aves et piscis, pisces declinantur ut ovis, oves150

(genitivus pluralis: -ium). Avis est vocabulum femininum (una avis) piscis masculinum (unus piscis) Ut pastor, pastores (gen. plur.: -um) declinatur mercator, mercatores et aer, aeres. Leo, leones et homo, homines declinatur hoc modo:

VI

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM DECIMUM CAP. X.

Sing. Nominativus: leo Accusativus: Genitivus: Dativus: Ablativus:155

Plur. leones

Sing. homo hominem hominis homini homine

Plur. homines homines hominum hominibus hominibus

leonem leones leonis leonum leoni leone leonibus leonibus

Ut leo, leones declinantur pulmo, pulmones et declinatio, declinationes. Leo, pulmo, homo vocabula masculina sunt (unus leo, unus pulmo, unus homo), declinatio vocabulum femeninum est (una declinatio).160

Vox, voces, et pes, pedes declinantur hoc modo:Sing. Nominativus: vox Accusativus: Genitivus: Dativus: Ablativus: vocis voci voce Plur. voces vocum vocibus vocibus Sing. pes pedem pedis pedi pede Plur. pedes pedes pedum pedibus pedibus

vocem voces

Vox vocabulum femeninum est (una vox), pes vocabulum masculinum est (unus pes). Flumen, mare, animal: videre cap. XI.165

Nulla potest mulier tantum se dicere amatam vere, quantum a me Lesbia amata mea es. Catullus 87.1-2

VII

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM UNDECIMUM C A P . XI.

C ORPUS H UMANUM

5

Corpus humanum I quattuor membra habet: duo brachia et duo crura II . Brachium membrum est, crus membrum est. In brachio manusIII est, in crure pes. Duae manus et duo pedes in corpore humano sunt. Quae sunt membra corporis? Membra corporis sunt brachia et crura. Corpus hominis duo brachia habet. Corpora bestiarum brachia non

10

habent. In corpore unum caput est, non duo capita. In capite sunt oculi et aures, nasus et os. Supra caput capillus est. Capillus virorum non tam longus est quam feminarum. Supra oculos frons est. Infra oculos genae sunt. Post frontem cerebrum est. Qui cerebrum parvum habet, stultus est.

15

Quot aures in capite sunt? In capite duae aures sunt. Quot ora IV in capite sunt? In capite unum os est. In ore lingua et dentes insunt. Dentes sunt albi ut margaritae. Lingua rubra est ut rosa. Homines oculis vident et auribus audiunt. Homo, qui oculos bonos habet, bene videt, qui oculos malos habet, male videt. Qui aures bonas

20

habet, bene audit, qui aures malas habet, male audit. Iulius oculos bonos habet; itaque Iulius bene videt. Syra aures malas habet; itaque Syra male audit. Caput supra collum est. Infra collum est pectus V . In pectore cor etI

Corpus humanum = corpus hominis Unum crus / duo crura III Una manus / duae manus IV Unum os / duo ora V Unum pectus / duo pectoraII

I

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM UNDECIMUM C A P . XI.

pulmones sunt. In corde sanguis est. Color sanguinis ruber est. Sanguis25

per venas ad cor fluit. Sanguis in venis fluit ut aqua in fluminibus. Infra pulmones est stomachus. In stomacho cibus est. Homo, qui stomachum malum habet, cibum sumere VI non potest. Qui cibum sumere non potest, non sanus, sed aeger est. Homo sanus stomachum bonum, pulmones bonos, cor bonum habet.

30

Medicus ad hominem aegrum venit eum-que sanum facit VII . Medicus est vir, qui homines aegros sanat, sed multi aegri a medico sanari non possunt. Num Quintus sanus est? Minime. Pes Quinti aeger est. Ubi est Quintus? Quintus in cubiculo suo est. Quintus in lecto iacet. Mater apud

35

eum sedet manum-que eius tenet. Syra in cubiculum intrat. Iam et Aemilia et Syra apud puerum aegrum sunt. Syra non sedet, sed apud lectum stat. Quintus iacet. Aemilia sedet. Syra stat. Syra: Ecce malum, domina. Syra Aemiliae malum rubrum dat. Aemilia puero aegro malum dat, sed puer malum edere non potest.

40

Aemilia ei poculum aquae dat. Aemilia: Aquam bibe, Quinte! Aemilia caput Quinti sustinet, dum puer aquam bibet. Aemilia: Iam dormi, Quinte! Dormi bene! Mater manum in fronte pueri ponit: mater frontem eius tangit. Quintus oculos claudit atque VIII dormit.

45

Iulius, qui cum servo in atrio est, imperat: I ad oppidum, serve, atque medicum arcesse! Medicus Tusculi habitat. Iulius servum Tusculum ire iubet IX atqueVI

Cibum sumere = edere Sanare = sanum facere VIII Atque = et IX Iubere = imperareVII

II

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM UNDECIMUM C A P . XI.

medicum arcessere. Servus equum ascendit X , ad oppidum it, medicum arcessit. Servus cum medico ad villam revenit XI .50

Medicus interrogat: Quis aegrotat? XII Iulius respondet: Filius meus Quintus aegrotat; ambulare non potest. Medicus: Cur Quintus ambulare non potest? Iulius: Quintus pede aegrotat. Quintus puer improbus est, medice! In horto meo multi nidi sunt. Quintus nidum in arbore reperire, arborem ascendere, ad terra cadere! XIII Itaque pedem aegrum habet neque ambulare potest. Neque solum pede, sed etiam capite aegrotat Quintus. Iulius in cubiculum Quinti intrat cum medico, qui ad lectum adit atque puerum aspicit. Medicus puerum dormire videt. Medicus dicit: Puer dormit.

55

60

Syra, quae malo audit, id quod medicus dicit XIV audire non potest. Syra interrogat: Quid dicit medicus? Aemilia (in aurem Syrae): Medicus puerum dormire dicit. Quintus oculos aperit atque medicum adesse videt. Quintus medicum timet.

65

Medicus: Os aperi, puer! Linguam ostende! Syra: Quid dicit medicus? Aemilia: Medicus Quintum os aperire atque linguam ostendere iubet. Quintus os aperit aque medico linguam sua ostendit. Medicus linguam eius rubram esse videt. Medicus: Lingua eius rubra est.

70

Syra: Quid dicit? Aemilia: Medicus linguam eius rubram esseX

Equum ascendere = in equum ascendere Revenire = rursus venire XII Aegrotare = aegrum esse XIII = Q. nidum reperit, arborem ascendit, ad terram cadit. XIV Id quod medicus dicit = verba mediciXI

III

www.ph ilosoph ia.cl / Escu ela d e Filoso fa , Un iversidad ARCIS CAPITULUM UNDECIMUM C A P . XI.

dicit. Medicus etiam dentes Quinti aspicit et inter dentes albos unum dentem nigrum videt. Dens niger sanus non est. Medicus Quintum dentem aegrum habere videt.75

Med