l DISSERTATIP INAUGURALIS MEDICA LAPIDE MA*

l

DISSERTATIP INAUGURALIS MEDICA

LAPIDE MA*NATI,

QuamDeo Benedicente,

RECTORE MAGNIFICENTISSIMO,SERENISSIMOPRINCIPEAC DOMINO

DN.FRIDERICO WILHELMO,MARCHIONE BRANDENB. ELECTORATUS

HEREDE E. R.

lUSSU GRJTIOSyE FJCFLTJTIS MEDICJBSUB PR^SIDIO

EXCELLENTISSIMI VIRI

DN.GEORGII ERNESTI STAHL,MED. DOCT. AC. PROF. PUBL. h. t. DECANIPATRONI y PRjECEPTORIS AC PROMOTORIS

ftii (£tate?n colendiy

PRO LICENriASiimmos in ARTE MEDICA Honores, Juraque & Privilegia

legitime capeflendi,

Ad d. XXIX. Jun. MD C XCIX horls ante - pomeridianis

Publicx Eruditorum disquifitioni proponet

Leopoldus Albertus Labach^Nimicenfis Silefius.

Hal^ MAGDEBURGic.E;Typis Chriftiani HenckeHi, Acad. Typ»

I

'"1

PROOEMIUM.

Ccurata materiasMedi*cajnotitia^quantum ad decorum

,

utile&neceiTarium Medici confe-

!rat^quantum deledamentum pr^-

1beat curiofis natur^ fcrutatoribus

,

metacente jam vulgus novit. Sed

^i,»s5^.^^^.,««™J eheu dolendum, jucundilEmam

hancMedicin^ partem^quoad plura ejusdem, fic barba-

redi61:amaterialia,adeo effe abftrufam, ut impatientem

Tyronem fcrutatorem, vel deterrere queat, prolixiffi-

mus obje<aorum in hac occurrentium,campus. Taceo

notasChara(aerifticas,ortum,locos natales, vires,c^te-

rasq; qualitatestum vegetabilium , tum inineralium,tum

etiamillorumconcretorumex animali Regno defumto-

rum. Si fola Botanica, in examinandis plantis^plunmis

faltem, indigenis ,paucioribus exoticis,magisadhuc in-

cognitis, viros exercuitpertotumferevit^tempus, ne

tum quidem ad perfe(ftionemrainimam diSu redaaajin

examine mineralium accuratiori folus aliquis totusque re-

iiuiratur-, ininfpicieadisanimalibus,ex quibus faltem res

admateriam medicam fpeaantespetuntur^vixlongalti-

A a nera

nera^ fumtusque inefFaBiles, fedulo fcrutatori fatisfaciant ;:

fatisapparetjvelexhacuna Medicin^ parte^ftudii hujiis;

difScultas, acieo , ut quilibetcogaturfateri veriloqvuum;efTe venerandi fenis Aphorismum primum : Artemlongam efle, vitamque brevem^neutiquam fufficientem

pro fmgulis capiendis, ad Medicinam pertinentibus. Haeecum ita fefe habere femper,per totum ftudii mei hadlenusAcademici curriculum^ adverterem : NJecum conftitui,

dumfpecimen inaugurale ftudii gefti mihi confcriben-

dum,fusciperepenfumaliquod ex materia Medica, loco'

Thefium quarundara pradicarum, quas more magis"

confveto,Artisnoftr^ Candidatiinhoc Negotio exliibe-

re folent. Has enim, dum, ob majorem ejusmod i The-.matum confcribendorufrequentia,magis explanatascer-

nerem:Illasveroqu^adMateri^ Medic^ explicationemfaciuntjbb fcribendi raritateraminus declaratas: Officii

mei,finoncommodifimul fodiran quoque aliorum, fo-

re ratus,fi pr^magis cognitis feligam abftrufiora,neuti-

~

quam minoris utilitatis feu valoris quam illa,non negled:is-

interim illis qu^ad notitiam prad;icamde hocconcretofpe&nt. VeniamdabitLedlorBenevolusfipr^fens la-

bor fpei forte non ubiq; fatisfacere potis fuerit. Tribuet

daj,ubique,etiam in probatiffimis Autoribus, deficiat de-fcriptio fufficiens. Tu autem Numen clementiffimum,cujus arbitrio& benedidione ftudia mea ha&nus gefta

fuerunt, fac utfpecimen hoc teftetur de tua Benedidione&clementiapaterna3 ha^lenus in ftudiis meis uberrimeexhibita : ut Te folum efle fontem & Autorem omnisbonifemperextotocorde agnofcam.

Mem-

MEMBRUM 1.

DE NOMINE,ORTU ET DIFFE-RENTIALAPIDIS MANATI.

BOnocum Deo,aggredior contemplationem hujuscon-creti. Antequam vero ejusdem vires in Examen voci-cem, ordojubet , ut prius partim de mmine , partim de or-^

ttf, aliisque qualitatibus externh hujus concreti,fim folli-

citus. His cognitis,facilius Iongelicebitinfpicere,tumilliusnaturam,tum Vires quoque.

II.

LapJif nomen gerit, & ab Autoribus quoque in illam fe-riem, ubi agunt de refertur, Sed quam minus beneipfi conveniat LapiÎ/f nomen, redii^r^me afCerunt JobJe LaetJ,2,de Gemmis hpid. c. 6. IFormiusin Mufô 1. 1. Secl, z. c. Jonfth,Hift.nat.deîfcibus l.j^Ci.artic. j.fcilicet ^nonn\£\ improprie ipfi

convenirez:^//^/>nomen ,ob^/^W/z>»? infignem, proprie vero0/aliquod Calvari^ effe , exfubfequenti defcriptione clariuspatefcet.

III.

iJ/<^»^// appellationem, obtinmit H Pifce i^/^»^/z , ex quo

petifolethocconcretum. Cum vero anonnullisquoquemi-»nus accurate dicatur Lapis Tuberonumf.Tiberonum, ide6,quod e-jus originem quoqueftatuantex ^//^^'ri?;?^ Pifce; neceffe eritjUtconfufionis evitandas gratia, inter Lapidem r//^^';'^?;?^;;^ ,& Ma-nati, pauca fubjungam, q\ux faciunt ad differentiam Vifcis Ma-nati, ^Tuberonis yXai-\Qû2im fubje£lorum diverfifiimorum , exquibus Lapides quoque, forma & confiftentia a fe invicem nonllifail differentes annotante7«?i'. de Laet. l. c. habentur.

IV.Confufionis nunc citata^ Alitor efie Clufms, accufatur,ab

Anshelmo Boetio aBoot. l.z. c, iSj. de Cap. de Lapid, (S' Gemm. 8c com-mentatore ejus Joh, de Laet, Lc. nec non,quaiTquam benignius,ab Olao Wormio in Mufaô, loco fupra allegato. Sed licet Clufius

accufatus, 1. ^.Emicgrum Q.i2,,nhi'mMamrdm,LapidemSî. Pif-

cem

cem Tuheromf dercribentem,commentatus efi: ,fortepofueriLj

hiEC verba ,quod^/4«^?/defcriptio pleraque cum Tuberonw hi-

ftoriacoramunia habeat: Interim tamen non unum^ eundemquc

dicitPifcem efTe, Manatum & tuberonem , uti magisadhucab

hoc errore imputato,C/«///»? abfolvunt propria ej us verba, quae

extantlococit. Ubiexpreffe Iconeaddito,L4/'/Wm vulgo Tu-

beromscvedimmy redius Manati Lapidem appellandum efle,

docet, ex ratione in defcriptione laterali addita : quod ftatuat

,

autoritateforteH^f^»W/ & Jeoft^, quam citat Wormtus L a, in

Pifce Tuberonuwy hullos dari ejusmodi lâpdes , qui vulgo ha-

bentur pro Lapide Manati,

^Clarius vero, tam quoad ipfius Nominis Manati Etym^^

Uilam tam quoad falfum Tuberonis cognomentum iiluftrari-

dum, omnia adhuc patefcent : Si, uti fupra polhcitus fum,ali-

Gualem mentionem faciam Pifcium binorum diverforum 3/^-

nati 6c Tuberonis, quantum eorum defcriptio ex Autoribus hau-

riri poteft. Sequar autem ubique defcriptionemC/»// 1.6.hx-

otic. C. 18. & l 9. Exot. c. 32. FrancifciLopez de Gomara. Cii. Hl-

ftor Gener. ConfalvumFerdinandumOviedumh^.BA^- Gen. 8c

naturalisIndiê.7.8cio. OlaumWormium 1. c. fonfthonum Hift.

uat de Vifcibus 1. c. Boetium aBoot& Joh. de Laet. I. c. nec non Jeh.

WifYnopfmMethodicamAnimalium quadrupedum ,& Ser-

pentiniGeneris, quiultimusexi^p/'Wo excerpta quxdam,

huc pertinentia , tradit,

Vocis ManatiY.tymQ\ogi^m,Oviedus\. II. Hift. Gener.&f

njifJud^^./^,fatisingeniofam&verifimilemdeducitnempe :

Ouod Hifpanis Confvetudo fit, omnium quadrupedum anteri-

o^?spedes^.«/.xappenare; & cum pifcis ifte circa peau^; â-

nitiDroxima bina crura brevia habeat, mftar manuum^ mde di-

aum fuiife pifcem hunc manatum, quafi dicas mambuspr^dttum.

Synonyma hujus pifcis Cluftus L c duo tradit [l) Vacca

W«.dicitur; qualenomena Belgis, cum ab his caperetur^

ohc4/>utSickrr\emSdVfhmd abfimilem, excogjitatum fmt.^s)

ab eodem C/uô haud accurate ?boc£ tifulo exprimitur, cu dicit:

Pifcem hunc ad P/;<7^/fy»w genus hauddubie referendum efie,

fed longae majorem efTe ?hoc4. Verum difFerentiam inter ?ho'

e4mnomumq1,3Lnima\,R4juf dt.^fjops: quadruped: p. 194, ex

Hermndo z\xzXt3\tm : quod P/&i7f^/animaIr^/'rf^,&/'i/2-/^»xprae-

"cipue vefcatur.^^w^/^" veroPifcem, nullo morfu noeuum elTe

herbisque ad littora crefcentibus8c fucis marinis pafci^ AddequodP/&^?<r^/animal quadrupes ,.noftrum autem pluri-

busque «•^^^•/mVpartibus di verfum elTe, a nofbro, de quibus vid:

Jonsthon Hift : nat: de ?ifcibus l.j. c, z. artic : 6. An Bosfit Ariftotelis?

quiabeodem Autoremter Cetacea reponiturSc defcribitur/.^*

Bift.Anim.ciL vix certi quid znmJonfthon& Ls.c. 2^ Art\ 7. Hift^

de Pifcibus , determinare poiTam,

IIX.

Sequitur defcriptio pifcis immediate his fubjungcndaV

quod fit animal cetaceumâmphibium tamen*,ex mari adverfa fiu-

minumfubiens,juxtaOp/W^««ver6non egrediens aquam, fed

fecundum ripas, qvas apprehendere poteil herhas depascens ;

Utribus, in quibus Medins del Campo & vicinis locis muftum ve-

hitur haud abJ(imiIe:capite Bovis adinftar,fed mdSôn^macilentiO"

r^tamen^/^, &crafrioremento: Oculis fere caninis, admodumexignis, pro corporis mole, qua? variat, nuncjuxta Clufium avTO"

Trrrivin longitudine?edesdecemS>^fexcumfimifte:in ambitu verd

fedesfeptem cumfemijfe comprehendit,juxta Gomara vero rela-

tionem,adi^-(^z«/i Pedum longitudinem accedit: adedut juxta

J(?»//&<?»»?», JugoBoumopusfit, pro vehendo uno : Auribus

(fcilicet externis,) caret, habet taraen exigna foramina auriumioco. In ejus capite vel Cerebro,] uxta Oviedum 8c Jonfthmum re-

periuntur bini Upidesên offa potius, magnitudine pro pifcis

mole variantes , de quibus infra in fpeciali defcriptione Offmmhomm^ênem equinum habet, moreque humano coit, vifcer^^

//««m/Vrefpondentia.-i^^^fw/w^gjduoa^^r^habentin pectore , î-

nos catu/os,{']uxta. Hernandum unum faltem,) pariunt& laBann bi«

ms g2i}xdiitxrHribm craflis & rotundis prope peftns , quibus na-

tat,

tat, in quomm extremitate lata, infl:ar/?»/?4r«w,confpiciuntur

mgvefi quatuor.-juxta Hernandumjh\\mdims,]nxik Gomar^melQ-

phantinisjhaud abfimiles. hh llnjbilico caudam, gracilior:

fat,quJE informis & Uta totaque ad extremum dicitur nervoJa^(:vî<^

motu celeriter natafTe, (Zlufw relatum fuit. Cutis eft fimiUs

fiulati Vorci Corio, ad digiti crasfitiem denfum & durum,brevibusq^_

& rarts pilis, ex cineraeeo fufci coloris. Paucis: fcediflimi eft afpe-

îusbellua,juxtaomnesautores, impr. ubi majorem molen|

acquifivit.

I'X.

Ab hac defcriptione paulifper recedit/^^/r/// Martyr^m de-

fcript. InfuUHifpanioU, ubi inter alia quoque Pifcem manatum

defcribere voluit, cujusexcerpta dehacre vid. apud Joh. Eu-

{ehiumNierenbergiumlliiî^ naU I.ii.c. 9. Dicit Autor ille, aiii-

ma\ ef[etefudinC<(form£,quadru/?esjfjuamistamQn^ non concha,

inm\itum,corio duri£imOy'na. ut nequefagittam vereatur, mil/e ver-

3r//aVarmatum, tergo aufem/'/^»^, & capitepenitus^^^x'/;?*?. Ver

tumcumpriorahujus defcriptionis verba, plane contrarien^

tutunanimi caeterorum Autorum relationi, equibus C/^//^x

dvroTrrriq.-mexito fuspicandum eft, Autorem hnpc aliam Bel-

luam pro Manato vidiffe & defcripftffe.

Videndum nunc erit,quantum a noftro animali Tubero

Pifcis differat. Eft a» Tubero feu Tibero, nil aliudjuxta Joh. de Lar

€t, 1 2. de Cap. & Gemm. & Jonfthonum 1. 5. Hift. nat. de Pifcibus

C 2. art. 8. c. 6. quam canis carcharias^ cujus defcriptionem fatis

accuratam, una cum Icone xneo vid. zûdi Jonfthonum 1. 1. Hift.

iiat.dePifcibusc.3.art. 2. pundoi. Aliter equidem paulo de-

fcribitur Tubero Pifcis, non fub Carchari^ nomine , ab Hernandq

apud iVifrm^^r^/a?» , tamen licet fingularia /^f^-^Wi defcriptiQ

contineat,qu£evu]go de Carcharia Pifce, non habentur, ta-

mennonadeo contrariatur defcriptioni Carcharia 2. Jonfthonq

dar^jfedquibusdam attjîbutis Voracitate 6r raparitate it; fauciT

.umnûdim^\o,^dcntibus ^îZ2,<iUt\s , (aquibus C.?r^>&^W^no-

menucîî^fof enimidem acasperfignificat) cum ea conve-

nir. Et magis"apparet : veterum Tuheronem eflerecentioriiftf^

CArchariam ^(\mdi]zxi\?^ Acofla ^TuberOydXlo quoque nominG'

Haye^ nominatur , quale Viom^wHaye etiam recentioru Carcha"

rias gerit,uri videri poteft ex Joh. de Laet l.c. Obiter hic infere-

re licer : Pifcem hunc Tiburonem^ fea Carchariam , videri fuiiTe

illum, a quo Prophsta Jonas deglutitus fuit, uti fatis egre-

gie demonftravit Bartholinus Tr. de morbis biblicis c, 14. &praetereaprobabilitashujus rei, ex KnztomQfaucium ampUjJl'

marum^ventriculi& inteftinorumjsominibtis loricatUln tra eju s ven-

triculum inventis,apud Nierembergiumm excerptis Hemandi

^AcofldL & apud J'f«j-//&<?;?//«2indefcript. Carchari^ notatade-fumipoteft.

XLDum igitur ex his a£lum eflTe videtur .* Tuberonem sjfc

C/r<rW/^w: cujusSynonyma : Ariftotelis , Galeus canis

Sxx^XiO^^yidimxmyCanicula^tzs^Xidi^xmPlinium^ScyU^^

facile nuncquilibet ex defcriptione Carchari^ apud Jonstho-

»/^w2 ,oppofitadefcriptioniit///^-«/'/fupra data?, perfpicerepot-

Q^ ^Tuberon^m^manatum animalia diverjiffima. Ade<5,

utvixoperse pretium fuerit : T^^fr^?»// delineationem huctranfcribere ex A.utoribus.

XII.Melioris vero fidei gratialiGeat pauca faltem, 8c notatii

digniora falrem quidem , hic de Tuberone allegar.e,<|Uo magiscognofcaturhujus diverfitas a«7^»^/f, Prjeivit hoc in operejam O/^/^x /F^?m/Wj-,inMufasol. c. qui feqaentia prodiverfi*

tate demonftranda allegat. Dicit : Manati^\^<zQm , effe amphi"

bium , docilem , mitem , hominum confvetudine gaudere : Her-bas depafci : Tuberonem wqxo CQXum ferocem ^mabjicum jHo'minum devoratorem:Manati ^ tam in fiuminibus , quam in maricapi reftaru^ OviedoiTu hermem vero t^ntum efle Pifcera ceta-

ceum juxtaF^-A-w^W^-ztantum Oceani;juxta Theophrajium vero1. 4. Hift^Plant. c. S.etiam w?^r// r//^W incolam : dum narratAutornunc citatusmare hoc^<?/////j-refertum

, plurimasquehabet , in tantum , ut mare tutum non fit, Pergit

B:^ iFor*

tFermiuf ! MaMdti^Qdies habet , Tuhro nuUos, Manatt Bron-

Ghiasnullashabet, r/z^^r(?urrinque quinque. Addo ; Manati

Gapurinftar-fi<?x'/«z efieoculisparvis prsditum ^macilentiori

ore : Tuberonis vero,plane alius figura?, cum Rofira Ran£ ad in-

ftar/ubrotundo RiElu amp\o,Oeu/ifque magnis» In Manati Hi-

iloria , nulla mentiofit faucium Vdmamplarum, per quas,{icut

in Tuberone experientia docuit,deglutiri pofTet Homo loricatus,

Talesenim necreperiuntarin BaUnis , Grosnlandich & Iflan^

^/«>longemajoribus,Tefte5^r/M»^?Tr. de Morb. Bibl c.

14. quippequibusfaucestam auguft^ ut vix Brachium Homi-uis capiantrmultominusin noftroAf^w/^/Ztanquamlonge mi-

nori qnamBaUn^: inteftina habet Taurinis rimiViaCarcbarias ve-

ro unum Inteftinum amplum , quo contineri poteft Homoloricatus,

XIII.

Etfic nifi falIor,fatisclare innotuit: Pifces efCe diver-

iimmos Manati 6c Tuberonem , ideoque exfurgit exinde proba-

tio : Concretum de quo nobis fermo , non indifFerenter poile

limul Iapidem£exxOs Manati lapidemjfeu Os Tuberonis y^p-

pellari,

XIV.Si quisveroobjiciat: licetdemonftratum ^Ment.Manati

6c Tuberonem animaUa efle diverfa , interim nondum dubium

fublatum eft : an ofleum concretum,quod Wô pro Manati

iapidehabetur, folitarie a Manati Pifce,an vero etiam ex Tube-

r<?/?f eximaturtalifub figura?Hocdubiumproponit IFormius

in Mufô lococitato, qui clere fatetur :Tum ex Manato , tum

/ ex Tuberone ^X.\xm etiam ex BaUnis ipfis, Os tale ,quod ibi Coch-

leam auris nominat ,plane ^qualis figurae eximi , ita ut unum

pr^ altero non cognofci queat. Igitur vi dubitationis hu-

jusaliquem citra erroris difcrimen jpolTehocconcretum ap-

pe\\atevelManative\Tuberonis'Lapidem, donec fatisfa^^tum

fnerityzâm^^^/mV^/^-^quantumfigura vel confiftentia a-

li^que qualitates Lapidis Manati difFerant ^ Tubermis Lapide,

XV.ProhocdifcutiendodvibiQneceffeerit; ut Goncretum-*

noftrum fecundum fingulas circumflantias fupra di^las,

Examini fubjiciamus. Et cum nomine ejus , & ortu, pluri-

busjaminantecedentibusaftum; Supercft illorum mentio,

ex quibus defcriptio accuratiorconcinnariqueat, quod dif-

ferentiam oftendat inter Lapidem Manati, & Tuberonis : paucis:

utaj^âreat, qnid Manattd^ quid Z^//> Tuhrvnif] vu]§o di-

aus.XVI-

Pro defcriptione ifthac debita efformanda, pauca refta-

bunt , de ortu hujus concreti fpeciali magis adhuc notanda.

Satisequidemobfcureab Autoribus ha£tenus all^gatis, hie

explicatur. Cum Oviedo eniml.c. tantum non omnes Aut©-

res prêter /Tb/-;»?»»? in Mufxo 1. c. referunt : in Pifcis Manati

capite , (quod fpecialiusadhuc) in ejus cerehro, reperiri _La-

pidesvelofTa binal,qui prohoc concreto noftro haberi fo^

leant. Certus igiturejusdem ortus in capite elTepatefcit. Sed

dubium fimul exfurgit , an ofTa hasc exiftant in^îf^;'^?,juxta

Autorum quorundam afTertum , an vero eruantur ex Calvaris

ciTiibus ,quorfum inclinat irormius 1. c. aliique recentiores

quidam , ex quorum orepofteriorem^^dimQ^^ verifimiliorem ,mi'

hi audire licuit fententiam.

XVII.Circa diibium hoccelevifTnnum refoIvendum,non mul-

tumdefudabimus. Notumenim enim eft, ex Experientia

multivaria : Cerehro vix in eife pofte rorpora ejustpodi duriffi-

ma tantxque molis , citraftuprem totius corporis. PrÊterea

nec unquam in animali aliquo naturaliter conftituto , etiam^

Balxnis ipfis,longe majoribus noftra Bellua , Lapides ejus- /

nipdi?Wr4^^;'f^r/z»?repertosfuifteconftat. Veraigitur ma-

netpofteriorafTertio^quodofTa hafc , inter Calvari^ ofFa lo-

curahabean.t.

XVIII.

Cum vero Tyrom etiam Anatomes notum; Calvariam phiribp

omhuse{feconflatam;merito urget accuratus rerum natu-

yalium Scrutator: ut quodnam ex CalvariA olTibus fitnoftrum.

sliqualem mentionem faciam. Efdc mrfus diffentientes oc-currunt.Novi,quosdam habere hoc concretum pro ojjepetrofo^

contra vero Wormim, 1. g.( licet de Tuberonis Lapide imprimisibi difTerens ,idem ramen etiam de Manati Lapide fentiens ar-

bitratur,) efTe nimirum os adauditum^^^Qz^ns.Q^^îdim omni-bus Cf//>aaditum habentibusreperiatur, dicique ab Aftato-

micis cochleam ^cavitatem cochleatam , buccmatam , antrum bucci-

nofumiGyros enim haberefe mutuof-Arz/î^^/^f/, atquetenuifli-

ma membrana efle iuccin£lum , nonfecusac-rd^f^/^^îa aliisa-

niraalibus ab expanfione«^r^'i?/â/'.zW quinto 6cfeptimo, illius-

queramo duriore, invicemcoeunteinftar membranje inve-fiitur.

XIX.Satisha?cproexplicationei?r//^x di£l:a 'eflepoterunt; li*

bentiusfpecialem hujus ojfis denominationem , -qualem i nter caU^w/<£i?^gerat,relinquimusdubiam , cum deficiat hic fuffi-

ciens certitwdohiiônca fine qua vel centura quoque ratio-

iiesjlicetadmodum probabiles,incertx manent. Propera-musigiturpotius ady^«r4^> ca^terasque qualitates expli-

candas^

XX,Bguram cum Oviedo lib. l c. 7. ^ 10^ Part. I, Hifl. Gent. ^ j /& Natur.Ind.Occident. pluresAutoresunameandemqueprot i/

fitentur . Dicunt: Figuram O/Rs hujus convenire cum ilio ojfe^^ j/

quodin^^//y?^tenfum «fîr//wretinet,nontamen eft orbicu-lare. Magnitudohujusah Oz/zWf? dicitur inftar pi/je paiman'£Ceu.

iuforix : interdum vero grandior , pro pifcium corporis ma-gnitudine. AdditurCt?/^?/', ijoh. deLaet, quodin quibusdamoflibus candtdijjtmus , in aliis diiute rubens , inftar lotura? carnisj

refertqueprafdi£tasAutor '.rubentia oâ, ^ f^meilis , candida

vero ex mafcuiis, peti , cujus rei fides fit penes Autorem» Com"pagemhujus concreti idem Autor , inftar Lapidis.durijftmam di-

cit.- j£^«7;2m,l.c. adjicicuravit,quicum figura offis ab

I>».Z>.z;^«^/>commanicati, fatis egregie convenit,adeo uc

non

non amplius dubitandum^lianc defcriptionem ex Oviedo fiT

Joh.de X^f/, defumtam , eile genuinam Lapdis Manati.

XXI.Juxta hanc dercriptionem fundamenti loco pofitam*,

feliciter examinari poUant y^//m lapides feu ofTa ^??^;?^/^/. Ex*hisprimum occurrit Lapis r//^£';-^?»//,ftudioiisfime,uti fupra

promifi, 'alapide »2^«^^^? difcernendus. Hic,quomodorario-

n€ fubjeUi differat a manati ofTe,fupra demonftratum fuitj

breviter nunc agendum reftar, quantum hic lapis per /^jquo-

ad figuratn,alia^lûe qttalitatcs, differat a manati ofTe. Sufficiet

hicautoritas Ji?^. de L^^^/jquippe qui avtQpfm beneficioylapi-

dem Tuberonis^QXi carchari£ yqnQm f^pius a nautis fe accepille

referr,quoadprimariamoment3,quibusdiftataL4//î? Mana--

//,defcripfit,

XXILDifFert autem os Tuberonis juxta. laudati Autoris exhr-

bitam defcriptionem (i) quod non ftum habeat inter auditm'

<7^,uti iV/^»^//lapis,ideoque ad audttus oiTa a Jrormio ,m2i\h

,

& citra fufficientem experientiam , refertur. Narrat enini

citatus J(?)5?,^^Lî?rtanquam auToVT???: eximi hoc os excarcha-

ri£ pifcis capite,quem nojirates Haye vocant,fupra oculos, qua-

pinfronte, qua? capitis regio, haud comroode fuftinet auditus

organa. Prsterea inter auditM ofTa, vix effe poffe: perfvadet

o^\shn]usmollities & friabilita^ : facilein poliinem fubtilisfi-

mum redigendi; quibus apparet & {i)comj?age maximoperedifFerre a manati ofTe

,quod durisjlmum, inftar lapidis , feu oflis

petrofi. (3)Juxta Boetium 3. Boodt , qui exManarde excerpfit,

differt quoque magnitudine: dicit enim, efi!e magnum &ponderO"

fum, adeo Ut duarum /ibrarum pondus asquet, quaVls magnitudpl

& pondus nunquam in Lapide Manati obfervata fuerunr. (^4) Ju-'

xtaeundemautorern,differt quoque numertts os€\um talium

in caipite TubBronk exiftentium , cum tri^ vel quatuorin r/s^^f-

rone , in Manato vero Pifce^/z(7/faltem reperiri/^/Zi^^^j^ , feu ofja^

doceat. Nullum igitureftdubium , quin velratione ortus,ê\

€tiam/^r /^-^haecbina concretaa invicemfint diverfiffima»

Bi XXIIL

XXIII.

Nec cum 'genuino Lapide Manati convenientiam habet al-

terum illud concreram.quod vulgd pro Af^»^/^/lapide ^ raer-

catoribus& Pharmacopolis venditur, figuram r^^r^/^-^habens,

&juxta defcriptionem W.ormii,dicituy effe os durlsjimuduplo majus

•vulgari piU luforia , ex n^^jori pifce defumtum , duarum librarum'

jiondere circiter, intus cavum, in gyros converfum , fe ipfos excipien-

tesplane ejus figur£,quam Anatomici tribuunt cochljedt aurps ex BaU'

nisdefumt£i ita ut lAQm /Vutor, haud imm.eritd,3c re£le qui-

dem, videatur rufpicari: cum videretex^^/^»^ prope Spitz-

bergamcaptisjpiane fimiliaofTa adferri aMercatoribus,illa

eSGTeex cetis vulgaribus Islandicls & GronlandicU^ Tuta igitur

ITormii, quiin locis illis degit, ubi^^/^^^/^rz-^w anatome felici-

iishaberipoteft, autoritas erit,exparte pro demonftratione:

OffaWU majora, vulgo pro Manati oflibus habita effe plane

aliquod diverfum. Nonenim conveniunt zwm genuino la-

pide manati (i) figura plane diverfifTima ; {2) nec pondere yXn"

plo aut quadruplo majori (3) nec cobreyC^xxi in Manati ofTibus

eft albicantisfimus , in lapide,eft obfcure albi-

cans,(4) (7î?r^,quanio leviter teritur hic,odorem fpirat/o?-

tidum f^^Ci^îi gari^QW axu.ngi£ ceti , id minus in ^^«^//lapid?

occurrit; licet enim raspetur aut fricetur ad incalefcentiam, ut

pfeudomanati lapis, nullus tamen odor adeo adverfus obfer^

vatur* ]uxta Autorum enim recenfiones ineft Manato pifci

pngvedo purisfima,<\\ix frixa Mficuhet rancorem contrahit,con-

trariumver© palamefTe in pingvedine^-^/^»^/«??2fatis/«?/i//^':

flualisodoretiamineft/y£'//^<?;?*^»^^ô0ibus tanguam copiofa

pinsvedine foetida turgidis. His addere liceat (5) Tefiimonium

rcertius : quod ex mercatore qui mercaturam apprime facie-

batrebus ^^BaUnps defumtis) percepi, qui referebat: ex EaU^

^l^^ûlgSinhusGronUndicis eximihxc ofla % nautps, quibus id

prjemiiloco admittatur % mercatoribus, Qu,x fingula conjun-

Q:im rite perfpe£la utique aliqualem lucem accendunt, qua

innotefcit : aliud ratione ortus) concretum effe LapidemMa^

ndti ,d}im^T}ihromf fdXm^Pfeudomanati lapidem , qua? yulgo

in-

inîîcetn confunc!untur,//r£'/ ratione p?W/r«/, uti finguli Auto-'

IQS ^SitQniXilimagk fortajfe convc-nunt,

XXIV.• Et hujus ipfias fen tentia? , eR prafcipue ipfe DD, Prjifef,

qui,quoad ejfeEium , nihil inter fe inviGem infignite dijferre hos-

lapides ,pro certo babet. Neque boc fantum, fed fu rpicatui:

fimuljiHos eosdem Manatos pifces ,quosin Qrisntaliimi êque

I ac OccidentaliumJndiarumXidiQ(\h\is^ oceanus fuftentat, elTe

r ejusdem plane^^^w^-m, cum Septentrionalibus \\X\% Hippi^potamiSy

quosvulgus nautarum, Walruffen appellat. Licet enim iii

Manatvs noftris,lia£leniis recenritis,nulla apud Autores men-tio fiat dentium , 8c pr^^cipue <3^\x\^^minfignium, ^grandium illo-

rum, qui interdum ad mediocris brachii cralTitiem accedunt:

Coincidiâmen reliqua to-tius animalis dafcriptio, adeo a-

pte cum Manata ,.utparum dubii fub*effe videatur,.quin unius

ejusdemqueâd minimum generis,ii non fpecia/isfm^ fpecieiy

exiftant»

XXV.Illud fatis compertum babet,quod efeûs illi, qui aMana"

ti Lapide expeftantur, in Hippopotami quoque Dentibus fatis

a£i:ivefefe exferant. Etboc quidem aded vero confentane-

umputat, ut etiam multorum aliorum. Cetaceorum quasdam

partes,hos eosdem efecius pr^fentisfime exhibeant» De quoinfra, nbi dQêû, plura adjecit,

^

MEMBR. IL

De Natura^& ufii medico LapidisManati.

I.

EXterioribus hadenus faltem Concreti bujus perfpe^îs,.

liceat z»rm>rêjus introfpiGere,& primum examinare,

ex quibusnam partibus confiftat ;quo accuratiiis demum de-

finiriqueat^quibusnam f^/z/r morbificis,feu?»i?f^/j-,depelIen-

dis fit adaequatum remedimD^ quomodo vires ab Autoribus de-

can-

cantatas,exrerat, & quibus remedlis^proufu fjsedko, commo'deadmifceri, & iatra corpus affumi^quear.

II.

Docet autem vel ^;2^/y//ruperficialis faltem, concretum

hocconfiftereex plurimis particulis Terreii,gelat'mofis y^fahvolati/i *^hsLud fecus, quam alixpartes ofleXj ex animalibus:

defumta?. Manifeftae funtparficulx/^rr^-^êx fimplici afpe-

£i:u,vel le vi tritura , &faporenxxWo evidenti. Gelatin^ ex firmis*

^\m\compage particularum terrearum , vel,quod melius', ex

coBione Rafur^ hujus, quemadmodum Rafura GC.Eboris &c»

decoquifoIent,patefcunt« Sal volatiU^xx^ equidem nulla oc-

cafione mihi per deftillationem elicere licujt,verum cum par-

imm gelatinofarum pr^fentia, probata fuerit,.quis denegabit

huic concreto Sal volatile, Salia enim cuivis infum corpori

naturali, five veUtilia , five Salfa, five etiam adda fuerint:U-

cet propterfuhtilitatem ,2l\xk involucra varia , non femper fen-

fibuspateanf. Qupdfi ergo tale concretumjundum habe-

at .S'/^///?^^cujusnaturx funr(?<?/^/iWjCertisfimum effeâi'///-

/^//r^pT^fentijindeffillatione chymica abripi Salia\\i2L,vola,

tilifarij & in altum attollij unde Sal volattle. Id patet e x odore

penerranti^Timo Salium Volatilium^ qui non aliunde qvam a

partibus*S'i^^/&//m.r, SMe impra?gnatis, depender,

IIL

Prapterea,citra etiam. analyfin chymicam, pifefentia *S'/?/?V

"Volatilis in noflro concreto, innotefciti pofteriori, fcil.yirtute

antifpasmodica , a recentioribus multis modis, licet non fcrip-

tispublicis, celebratijfma. Requirituiênim mSpafmo,2X\(\\x\d

motum velipfum, velcaufamejusmitigans.^ Quod fi ergo

concretum noftrum eflet mere terreum, neutiquam effedtum

taIempr^fi:arepofiet,nifi forte acidam aut biliofam crudita-

tem abforbendo, unde Spasmodtca afFe£lio orta, & tamdiuconti^

nuata fuerat, donecaccederet illudremovens caufam morbi^

ficam fpafmi. Verum hac ratione, fed maxime improprie

antifpafmodicum effet remedium aqvaJimplex,dx\\XQns acrmo^

niAm acidam velbiliofam , item Mmidiafik^:^

IV-"iixcCunttrU iW^prmcipiajh quibus coagmentatus vide-

turnofter Laps Manati: Sedcum fintgeneraliora folum, quae

ipfeurique communia habet cum omnibus aliis ojfibus^ quo-

rumlibet animalium,fruftra forte fuerit , deducere ab ipfis

magis immediate,efficaciam ejus Specialer» zixzi varios effe-

£i:us,quos ipfi adfcribit Autoritas Pradticorum. Sunt vero

illi ,(i) Effeîus antispasmodicus,& adeo antepilepticus: (2) Anti^

colicusy (3) Diurettco-Lithontrijfticus^

V.SoletquidemhiC,vulgus Pra5licorum^^t\ potius Theore"

/«<?r»w2,recentiorum,totam horum generum efficaciam, in

hxz eadem principa tejicere; Cum enim caufas Spasmorum^

modo in obftruîonibusnetôiVi.modib in vellicationibus,ôn2inti

Putant examusfim convenire talibus caufis, tum terream, txim

falino-volatilem^ tumgeiatinofamjCuhf}:antiam: Ut abforbendo, re^

folvendoyobtundendo ^demulcendo, eSeEkus hos aflequatur tale

concretum. Idem ftatuunt de Colicii pathematibus : IdemCieNephriticis y imo ipfo Calculoi Cumenim omniain genere

irritationi, rofoni, z'f//ir^//>»/,adfcribant,putant , in talibus

concretis abunde effe, quodmala taliapromptisfimetollat,

&quidemper viam hanc fimpUcisfmam.

VI.Sed funt duo

,qux regerimus , qua? quidem praecipue

D.Pr£fes femper maximi momenti effe,ducit. Primo enimjii

talia concreta non agant, nifi etalibus principiis , nuce cafla vi-

liorahabenda fuerint; Cum non modo talia concreta , quae

Principia hxc, etiam liberioray & velut in promptu Jun5la poffi-

deant,internoftratiaantepedesfintj Sedetiam^/rw^z/Mtalia

veluti puriora ftatim propinari valerent, adeoque prxfentis-

fima efHcaci^,6c, quodajunt,per brevem manum,tolli pof-

fent omnes ejusmodiaffeftus.

VII.Sed abfunt longisfime , otiofae tales fjpeculationes ab effe-

ftu; quandoin pr^fenti difcrimine adhibetur tale generale

C me-

medium. Si enim v. g. perpendatur ,(i. ) quantum tempofk

requireretur,donec^/<m/»24 talismateria faltem emolliatur

in ventriculo patientis : (2) quid di^iw^Q terrea^xxd,^^geUtinO"

y^Tubftantia,eliicerepo{retadrhombum,(3) fiquidem, qui

A^uaLe SalvoUtiley in bujus generis duri^ partibus animalium „

fupponunt, ne refponfione quidem digtios putat D.D,Pr£fesi

Et hisapplicet, elHcaciam talium terreO'geUtinoforum]sim Ube"

riorum,aliundepetirorum,ad tales afFe£lus: Confideret etiam

teryipuSy'^ qvantitatem, qua talia vel nihil, vel vix modicum quid-

quam,perficiant: Tuncfacile conclufionem fecuturam ar-

bitratur, quod etiam noftrum coneretum , \t\nihil effatu di-

gnum prxftiturum fit ,adeoque ullamfpecialem confiderati-

onemnonmereatur: Veiquodj fi utique aliquid prdtfntius ^

6j certim^ quam terrea^geUtinofz.voUtiliayforf.m aut conjun5iim,

liberiora aut commixta , perpetret , undecunque potiiis aliter,

quam a taVigeneraii^putQmateria/i habitudine , id ipfcim de-

pendeat*

UX.tJtitaquetotinegotiojufta interpretatio adhibeatur,

monetha^c D. Prxfes (&funteadem mihi quoque nota ab

Experientia Viri alterius Celeberrimi.) Princepseffe£lus,.

quem Lapis Manati,neque ille folum , fed & Dens Hippopo-tami , edunt,eft, Sanguinis,ad fluxus commoti,ad eruptiones

fpe8:antis, cohibitio. Unde quidem Lapishic nofter,abEx-

eeILD,D. Rivino,adha?morrhoidaIem prxcipue fluxum ad-

iiiberi folet. Et commendat eodem fcopoDentem Hippopo-fami,tumadhanc,tura quasfibet fimiIesH£Emorrhagias,B,

Michaelisjin notisadldeamMed. Pra£^.Jonfton.pa/rim : EcnotatWormiusinMufxo,&P. Boim , (citatiuterqueaDn.

Frid. Hoffm. in Clav.ad Schroeder.) quod Go£ Denr talis valde

efficax,aflerveturinNofocomio Regio,cujus vim fi monftra-

re cuipiam velint, venxCQSkx eundem admoveant, quoipfo

illa ftatim fluere definat, Quemadmodum 5r ipfe Micha-

dis ufum annulorum^Q. dente taii paratorum , (ummoperelau-dat. Bartpiima Hiftor.Med. c. 2.obf.ii. mentionem facit Sire^

»Af^6cannumeratha^c moiiftra mMim , J^hfarum generibus^

De

De efficaci^ Woâ/ow»», ecofih talis animalis fofmatorum ,no-

tat quodprsfentaneumremedium advetfus dolorem h^mor-

rhMum-exi&aht, ejusque rei te&etn, JohJe LMt ,m fuo ipfius

coroore illudexpertum, affert. CoroUa> quoqueexhujusmo-

di I'W o(ribus,Romamdelatis,carpoappUatas,/(m».r^»«.

fedaffe& vertigmem ,qu2 iUis depofitis ,

recurrerint, Au-

Aorem adducitc.#.««»i ?uteo. Tandem vero conclud.t,

£iren«m talium circa Go^m captarum, j/.««i-atque <#^, accura-

to ftudio P. Enrid Enrici, .Toe.Ief.Si Medici Pro-Regis de ff»^,ob-

ftrvata effc eiusdem Virtutis,qus fitin Hippopoumo At yero

Jullis h*c i„ H^^/-''-^,exiftat, ut rem •"'clocorumnonm-

raam, h fupra citato de«te Hippopotam Gf^ afrervato ,ad j!p»-

S»^/i^»prrfentimmo,&exipfafrequentiahorum

mantium iniftislocis,^b«ndeconcluderelicet,exaHegati P.

Boim relatione, qui ad Mozamii^xen, totos Greget mppopotam-,

rm, in lacubus Sinus Marini fefe volutantes.coBfpexit.

IX.

Alter efFeftus ,cujusnominei/»/'» to-J/icelebratur,

eft quod/><»»»»^ cohibeat. Quid,«p^« hic-praftet,Experien-

tiamquam interponam,/<^^«<& indubiam fateor menonha-

bere- lUudveroquaramaximefcio ,adhiberiipfum a Vtrn

Celeberr hacintentione : SedD.Z). P«/^^ femper diftinguerc

folet inter;»f«"i'»f»>Medici,& medicamenti: Ue,

HiMôM«iver6dente,a.bminiftramus locum , ex rW»«ri.r».»«.^»i31Sci(rer-@C{)a^/cums verba hbet tt^nsf"'^-

re qusextantpag.ui. gu6iefetn®ebrect)cn(t)cm®r<imt)ff/)

L'b tct) nicbts betD4|)rterS fiin&cn/ Cenn cin ©ffldtlein »wt eincm

Tn/mt foldjcS 6er55urcl)l(iuc^«9ft DocDgebor^rnc unb €6rtfl

ffS unb îerr .&err gvicDcrici) |>fal^.®rflff6«)mm>icTS«V3^5mifcl)enD{?t(^)«€retrucbfee inib C6urfur(l

mJBcpcrn / '66cbf{feeli9cn©c&act)fn0g/mic|9clet)rct

fat / unblc nC&urfflrffl.©. foIct)c« anwc cnprobtcrctâj

len |gnanfcn36re€t)urfur(il.©.bfnf£lbt9en3abn/emeiJ

sahnoon ctncmtSKccr.jKog Jjcr ficl) fonfl auStBcn&tgunt) tnroen*

lt3«n6evS«vbcincmSlcp6(>nfen3at;n»ct3W)(/fl"f<nt^^^^^

frummunb êBoêti mt i mtc ctn 3(5^n uw mm ttjjlbm

@c{)n>etn : if! fe&r ^)art wie ein@tetn/auc& fc^)n)erltc&er ûfd)nei^

t)cnDennein^(ep|)anten3^f)n / in t>crDicfecitie6 gctueincn

5(rin^. Cum itaque D, Vrafes cenfeat ejmdem ejjicacU e/Te La'

pidemManatij^Hippopotami partes; non fecus atque Sirenum

olTa z\\.mHippGpotami'^2x(^\xs convenire, allegata obfervatio

GoA fa£la, coiifirmat: poteft proinde illi quoque ufui, adhibe-

ri nofter Lapk.

X.^ ;

Ex hoc eodem fine dubio capite , nempe ut antifpasmodi-

eo efFe£lu, lapidem Manati vel mederi, vel ad minimum dejiinari,

Colic£y nulli dubitamus.

XLRationem medicamhomm effeifluum, ex mente Z>.

ita conne£limus, ur, quia^^xwi plerique, praecipue vero

fpontaneiWXij [non^kterroribus ^wtgravioribui doloribm, excitati,)

^fanguinis commotionibus pendeant,& veluti cum illis recipro-

centur; proprerea mirum non fit, fi remedium, uni horum af-

feîuum eximie conducens ,/^//'mquoque egregiam opem

prxftet. Et cumfpasmifrequentiores^commumffimQmoHminumjb^morrhoida/iumjConCedianayimd veluti Injirumenta , exiftant

,

cohibita ipfa five /'/zr^^/r<r»/^>, five qualicunque commotione^

fanguinisipfius,7^^m«?xetiam,quatenus illarum veXegeSlm

^

\t\inJirumentum,Q^Q debebant,inde fupprimiatque fifti,nihil

mirum fuerit»

XII.

Anver6^'£'r^^/'?7^///VAfmotibus convulfivis; revera O"

pituletur , alterius fuerit quaeftionis : Nos certe luculentam

aliquam experientiam , quam interponamus , non habemus.

Non diflimulat vero D. Vr^fes] quod hic admodum diffidat,

Hoc vero prxcipue monet,ut impofterum,datis occafionibus

circumfpeftioris obfervationis ,exploret:ur efficacia illa ho-

rumconcretorum^»//)5'^w«?///V^ , a folo ipforum extemo ufit

amuletico] utpote o^\x\int€rno multis modis prieferendus fuerit

in variiscafibus:Nonfecusac eorundem e^^zaQisi fanguinem

fi(iendi,£o\o extfrn» ufu,pariter longepraeftantior fuerit,quam

internA

/»/i?r»^"(^xbibitio, Hanceniin,/W^/?-^w,arbitratur prÊCipue

longemajorem efecfum edeve , & quidem talem nonraro,

quifxpeadhuclongegraviorespaaionesatque noxasô^ fe-

fe trahereXed non ita facile iterura aboleri, valeat.

XIII..

"

Exrationeprorfuse^dem ,nempe connexione , feu

communicationeatque confpiratione^^zt^m/^T^^/^^^-^^^w^^-

rhoid4lium,Q\xmnephritide,Aedi\JiCi debere videtur, lapidis ao-

ftri ,quicunque demum eft, effeûs antinephriticus : cujus prx-

cipue nomine celebrari eundem novimus. Et cum progres-

fHsCa[z\Ji\oxvierenib!is ,^pet uretereSydidivefisam ,

RantfpafiiromO'

/«ureterum; Caufa veroquafi procatarmca, frequennsfime,-

fitri?»^f'#^^'aliquay^»^»wAf circa renes: L>?/ifver6 nofter , &AW»£'/^&7^^//V//commotionibus mitigandis, inferviati_5

:

Poteritutiqueexhoccapiteufumhic habere, Ad frangendos

vero, conterendos calculos, eundera exhibere, fpe£lat ad fupra

taxatas^ onasintentiones, fed ab efFe£lu alienas.

XIV.Hanc adducimus rationem operandiMedicam.^ Phy-

ficamquiefFIagitat,rejicimusadPhyficos; vel antiquiores,

quidicent^^^willumjafolof-Arrfrwi^r^^w/^âpraecipue, efie a

qualitateocculta-. vel Recentimmos,quilaudabunt tales/i?/^?/,

6c/^.-/zV/^/rfj,hujus concreti,^ partium fibrofarum & nervofa-

rum,qusinterfe mutud proportionem Mathematicam figura-

r«»2,habeant,utparticul2alic]UOS/^r<?x obturent,//'/'^/ tru-

dant:autw^/'«peregrino,maiorem»?>»2 inipfa parte exfu-

fcitent:auttalem<€/y&^r/'rf^perfui poros tranfcolenr,qui fibras

fpecialiter/f//^?.- (uti illequiperw^^^/^^-rmcurfitat, ferrum:]

vel denique Medios illos ,qui Spiritusirradiativo quodara adtu

affici,4>wW/Vîmpelli,auta Salina, Sulphurea, Terrea, noftri

concretiprofapiaîf^r^j-vellicari,^;??/^^^ incitari , & mfuro-^

rmaffi.&c.dicent. Nobisjam otiumnon eft,his immorari-

XV.Progredimurpotius^^???^^^»?^^^»^^ Diximusde hoc

quodnonmod6?WW,f€d&omnin6 externe, effe£lus fuo

eximios edat» Jnteme itaque datur fub rafura tenuiiTimar, au

C 3/«^^-

;5!/Experientiam :^XiX.\n'globulis corolUriis y^xxxtk Bjirtbolini ob-

fervationes : aut in annulorum forma, fecundum Michaelem. At

fiquiswi?w7equoddam inde fculpere, aut«(?^^/(7/proindufii3

firmandis,indeelaborarefinat, eaque ita fuperW^? corpore

geftetjpoteritfinedubio eodem effedu .exinde quoque po-

tiri*

XVI.Illud confideratu non indignum efTe putamus quod

tum Oviedus , tum Laet,t\km Boetius , & Jonfthonus ipfe , memo

-

rent ,ad Diuretico-NephriticosuCuSy interne efficaciorem efle_»

Lapidem nofi:rum, uftum : Et tunc demum per aliquot diesha u-

furpatum, operae pretiu facere. Sic enim non tamfpecialijfmusampliiis , feu fpeeificus noftri Lapidis effeftus habendus ifte

effet; cumetiam aliaufta, nonobfcuram in hoc genere exhi-.

beantefficaciam. Ut enim t2iZQdLm\xsVegetabilia, e quorumcineribus, (6cin fpecie, Dipfaci^ quod remedium a Celeberrirao,

quodam Pra£lico in Hydrope^ oedemate/d'<«//^w,efficaciflime ad-

hiberi fofitum,cum vino tamen, fcio ]infignis diureticavis ob-

tinetur: Nota eft ipfius quoque Leporis ufti,^ fimiUum,ad Cal^

culum commendatio. Unde fi quae lapidisnoftri utiUtas contra

Calculum fuent,amuletii?LUtpraparati pulyeris , forma , m erebi-

tur laudem fuamfpecialem: Sin minus,jam fane valdhgenera^

lem tantum»XVII.

Bop^ non xque determinatur, fed drachm£ unius pon-

dere communiter^commendatur.-Imd zdunciamfemis^xogre*

diitur Schroederus ,ê(\u\hus transfcripfit , Autores. Ad illos.

affe£lus, ad quos revera efficax eft , etiam parciorem quantita-

tem fufficere,raoneti). Vr<efesf\n effeftibus denti^ Hippopotami

illudexpertus,quosr^^'/m'&r4Wm huic , hadeniis fubfti-

tuit.

XVIII.Ultimoloco monendumducimus,8curget hoc pr«-

îûe D,Pr£fes^ quod»/^xhujusmedicamenti,non ita temer^,

nedum //'/W<r,fufcipiendus fit. Cum enim effiâciam ha-

beat

heaty/afjgvmem potenterjiflendiimofuppnmendii Interim nuda

\\\2ifuppreffio,nQ^\Qdio deinde refpeau immihutionisy plurimu

malipoftferraherefoleatjtamin h^morrhoidum, quam menfi"

um, & lodoiorum negotio: Propterea \ioxX.ox,e%o Prafes.prAîcos

illos, quos hdc remediouti, in^lligo, &qvipraefertim eo-

demjam ita ufi funt, uf eo in hominibus annofis^ hamorrhoida-

W;V<?«/p^/^/z«îlIumfluxumcohibuerint,8chinc patientes ta-

\QsdL\xQdchinhemc4m,hydropem,mortem, manuduxermt, infcii

quidem,fedtamenffm ,horum malorum autores : Hos, in-

qvam,&horum fimiIes,hortor,ut hoc,(fir/;»/7/^/^/,medicamen-

tis, in negotiis talibus provide utantur : Ne horum qvtdem

pr2cipitiufu,effe£tum edant purimme empiricum , & qveni

Q^mXiîabalneator^tonforfxmQf^mina^^XitrufticHs, coeca tali ad-

roiniftratione,fimiliterperpetrare valeret: Noxas^Qto hmc

imminentes, tanto magis ûtem }amconfecutasjaut invalefcentes,

vix q visqvamperitiffimus Medicus,pr<£Occupare poiTit , aut in fo-

lidum refarcire. Sciens volensqve, exemplorum gnarus, eaq;

nifi odiofae^Qwt, in medium afferre compos, ego Pr^fes^ fed

bon^ certe mente atque animo, hoc, utjam repetitd ,in /m-

ptis de mmorrhoidibusîedyiz iterum atqve iterum moneo.

Sufficiantautemh^ccirca noftrum negotium Deo

Ter-Optimo terque maximo ,qvi hxc etiam alicu-

jus utilitatis Prafticae effe jubeat , fif Laus

6c Gloria fempiterna.

FINIS.

€§i^•\JOmine, quod decus eft , laudis priventur avari:

Aft humiii conftans eft cumulandus honon

En! probus utDoaorfiat,LABACHIUS adftat

;

Cuiprecorafummo profpera fata, DEO!fiis votps amicumfuum honore dignisjtmunt

profequitur

JOH. SIGISM. ESCHILSOHN,Sora-Luf, SS. Theol. Stud.

^Quod

QVod Tibijmi Fautor, potero deducere carmen,

quome^e pietas,fuavis amice, canat?

Slefiaca votura iincere tradere lingva

,

(lingva,cuicandor multus ineiTe folet)

Vellem/iraperer , dum vero hxc venafepultaefl:

adtempus.latiumfuscipequ^fo, melos.

Te DEus extollit, magnos Tibi praebet honores

,

dumTe Docboris munus obire jubet.

Ecce! trahit varie DEus, & cognofcere mentem

ejus nemo poteft : abditus usque manet.

Teque,ignorabasPhiliri patriaque reli^la

quod DEus in claram ducere vellet Halam.

Qu^ latuere,vides. Hocgratulor ornamentum: i

multaTibipateant,qu^latuere,precor.H£c£/iudiumfuum amorem^p teftaturus adjectt,

TlEOPOLDUS ALBERTUS LABACH,

SOLOBULLA. P A R S DULCE HABET.

VIvimushocceSOLOvitam,qux BULLA caduca,

In qva morte nihil certius effe folet.

Cum vero mundi Plasmator crefcere fecit

Herbas ex terra, conftituit Medicum,

Qvipomt nobis xgris adferre medelara,

Acarc^renecem,fivelitipfe Deus.^

Laus man^t hinc Medicum, Naturx qvando miniiter,

Acfcitqvodfanent Verbafacrata Dei.

Gratulor hinc tibi , LABACHI, Medica qvodm Arte

Tandem pro merito promoveare Tuo.

PrsEclarum fpecimen Tua Difsertatio monftrat,

Annuat & coeptis Summus Jova Tuis»

Faxir, qvo praxi fis.felix,atqve mifellis

Felixaaxiiiumfuppeditareqveas.

Gratulor aft mage nunc, cum PARS Tua.qvam Tibi folam

EligisexaUis,DULCEHABET, atq^^^^^^

TOHANNES FRIDERICUS WERDEK,Potsdamienfis Mefo-Marchicus SS. Theol. br.

l DISSERTATIP INAUGURALIS MEDICA LAPIDE MA*

Documents

Transcript of l DISSERTATIP INAUGURALIS MEDICA LAPIDE MA*