KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

40
1 All Rights Reserved, All Wrongs Reversed Over de houdbaarheid van the Rolling Stones en de onhoudbaarheid van het auteursrecht KVAN Leeuwarden 7 juni 2011 All Rights Reserved, All Wrongs Reversed Over de houdbaarheid van The Rolling Stones en de onhoudbaarheid van het auteursrecht R. Spork, 2011

Transcript of KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

Page 1: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

1

All Rights Reserved, All Wrongs Reversed

Over de houdbaarheid van the Rolling Stones en de onhoudbaarheid van het

auteursrecht

KVAN Leeuwarden 7 juni 2011

All Rights Reserved, All Wrongs Reversed

Over de houdbaarheid van The Rolling Stones en de onhoudbaarheid van het auteursrecht

R. Spork, 2011

Page 2: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

2

Beste collega’s,

Page 3: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

3

Johan Cruijff, een soort Abe Lenstra maar dan uit de Randstad en dus wereldberoemd, leert

ons niet alleen iets over voetbal, maar ook over leiderschap. Zo denkt oud-minister Pieter

Winsemius er tenminste over. Wij kunnen iets leren van de groten der aarde. Neem nu the

Rolling Stones... Flip Vuijsje, onder meer publicist voor Intermediair, ziet in Mick Jagger het

toonbeeld van een geslaagde ondernemer met een uitstekende score als het gaat om

winstmaximalisatie. Vuijsje introduceert in zijn boek zelfs het begrip Mickonomics.

De Socialistische Partij gebruikt een documentaire over de Stones om het partijkader wijze

lessen bij te brengen over uithoudings- en doorzettingsvermogen, het omgaan met

tegenslagen en het aan je binden van een trouwe achterban. En ik, ik gebruik de geschiedenis

van de Stones om te illustreren dat de wetgeving op het gebied van auteursrecht één ding is,

en de handhaving en het te gelde maken ervan iets heel anders.

Page 4: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

4

Je hoeft natuurlijk geen lessen te trekken. Je kunt ook gewoon verliefd zijn op Mick Jagger.

Zie Boudewijn Büch. Net als Boudewijn begin ik overigens met een brief:

Page 5: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

5

Beste Mick & Keith,

Op 12 juli 2012 bestaan The Rolling Stones 50 jaar, gerekend vanaf jullie eerste live-optreden

in de bekende samenstelling met Brian, Bill en Charlie, in de Marquee op 12 juli 1962. Jullie

hebben heel wat nummers gecomponeerd en werken van anderen uitgevoerd. Graag wijs ik

jullie op het volgende. Muziek of liedteksten die jullie componeren of schrijven zijn beschermd

door het auteursrecht. Dat betekent dat in eerste instantie alleen jullie bepalen wat er met

jullie werk gebeurt. Auteursrecht geeft jullie het alleenrecht om jullie werken te

verveelvoudigen en openbaar te maken. Op die manier kunnen jullie jullie werk (laten)

exploiteren en daar geld aan verdienen.

Jullie compositie hoeft nog niet af te zijn om al auteursrecht te hebben. Kladjes die jullie

schrijven, een slechts gedeeltelijk gereed zijnde partituur… op alle stadia (als ze maar

origineel en waarneembaar zijn, dus niet een melodietje in jullie hoofd) rust auteursrecht.

Als uitvoerend musicus zijn jullie in een bijzondere positie. Jullie voeren ook werken uit die

anderen hebben geschreven en/of gecomponeerd. Op deze werken rust auteursrecht – tenzij

de maker daarvan al langer dan 70 jaar geleden is overleden. Ervan uitgaand dat het bij jullie

uitvoeringen gaat om een muziekwerk van een hedendaagse componist en tekstdichter, is

iedere keer dat jullie deze uitvoering in het openbaar geven toestemming nodig van de

(erfgenamen van) de auteursrechthebbende. Hetzelfde geldt als er een opname van jullie

concert wordt gemaakt.

Opzettelijke schending van het auteursrecht, waaronder wordt verstaan een verveel-voudiging

en verspreiding zonder de vereiste voorafgaande toestemming van de maker of de eventuele

rechthebbende, geldt in Nederland als een misdrijf. De huidige wet op dat gebied stamt uit

1912 en bestaat in 2012 honderd jaar en de Stones dus 50 jaar. Dat wordt vast dubbel feest!

Met vriendelijke groet,

Page 6: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

6

Mijn behoefte om uitgelachen te worden door wie dan ook, in het bijzonder The Rolling

Stones, is tamelijk gering. Bovenstaande brief gaat dan ook niet op de bus. De strikte

handhaving van de auteurswet is met de komst van internet onmogelijk geworden en iedereen

weet dat. Als er in 2012 feest wordt gevierd, dan is dat niet vanwege de fijne en adequate

werking van de auteurswet.

Muziekliefhebbers hebben altijd al wat ambivalent gestaan tegenover deze wet. Het redden en

bewaren van bijzondere opnamen, conserveren en archiveren dus, wordt door hen vaak

belangrijker gevonden dan naleving van de regels. Tegenwoordig liggen de regels onder vuur mede omdat we anders zijn gaan kijken naar het recht op informatie en het begrip

oorspronkelijkheid. Daarover straks meer.

Ooit, in 1963, waren de hard aan de weg timmerende Rolling Stones enorm blij met hun

platencontract met Decca. Hun eerste LP getuigde meteen van een eigenzinnige

marketingstrategie: geen vermelding van de groepsnaam op de hoes moest de

nieuwsgierigheid van het publiek prikkelen.

Page 7: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

7

Hit na hit volgde, maar de enige miljoenen die de Stones kenden waren de aantallen platen

die ze hadden verkocht. Hun banksaldo was daar niet mee in overeenstemming. Vanwege het

Engelse belastingklimaat met een toptarief van 90% dreigden ze nagenoeg failliet te gaan en

oh ja, door machinaties van een uitgekookte manager (Allan Klein) hadden ze zelf geen

zeggenschap meer over hun materiaal tot 1971. Geen Satisfaction dus voor de Stones. In

1971 verruilden de Stones Engeland voor Frankrijk en begonnen hun eigen platenlabel. Ze

gingen in ‘exile’ en produceerden in een kelder in Frankrijk van de weeromstuit hun beste

plaat: ‘Exile on Mainstreet.’

Page 8: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

8

De Stones hebben uiteindelijk veel geld verdiend, een korte periode dankzij de bescherming

van hun auteursrecht in combinatie met de technische onmogelijkheid om hun muziek op

grote schaal te kopiëren en te verspreiden buiten de officiële kanalen om, en veel meer nog

dankzij optredens en merchandising. Wat rechten betreft waren er altijd kapers op de kust. De

aanvallen kwamen van: managers (die noemde ik al), bootleggers (daarover straks meer) en

technici (die lachen in deze lezing het laatst). De managers zijn buitenspel gezet, de

bootleggers - verspreiders van illegale opnamen - zijn al dan niet terecht als onschadelijk

bijverschijnsel getolereerd en de technici zijn onderschat. In 1963 waren

kopieermogelijkheden, internet en digitalisering nog heel ver weg. Niet de sluwe managers,

maar slimme technici en ingenieurs hebben goed beschouwd het einde ingeluid van de

waarde van het auteursrecht.

Page 9: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

9

1911 1938Robert Johnson Chuck Berry

Muddy Waters

Als je het over de Stones hebt, dan heb je het over massacultuur, zij het dat ze binnen die

cultuur toch meer in de marge dan in het centrum opereren. Wereldwijd staan ze wat betreft

best verkochte albums niet bij de eerste tien, maar ergens op de twaalfde plaats. Muzikaal

gezien borduren ze voort op de erfenis van Amerikaanse bluesmusici als Muddy Waters

(1913-1983) , Robert Johnson (1911-1938) en Charley Patton (1891-1934) en R&B artiesten

als Chuck Berry en Bo Diddley en dat maakt dat hun muzikale wortels deels terug te voeren

zijn tot in het laatste kwart van de 19de eeuw.

Zonder radio bleef populaire muziek (country, folk, gospel, blues) beperkt tot uitvoeringen in

kerken, theaters, clubs, cafés en op straat. De uitvinding van de grammofoon en radio, eind

19de begin 20ste eeuw, maakte verspreiding van muziek mogelijk op een enorme schaal. Met

muziek was voortaan geld te verdienen. Niet iedereen had dat meteen in de gaten. Menig

zwarte bluesmuzikant kreeg geen royalties, maar bijvoorbeeld $ 50,- ineens. Er zijn verhalen

bekend van artiesten die om royalties vroegen en van een Amerikaanse platenbaas te horen

kregen: if you want royalties, go to England!

Page 10: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

10

De Berner Conventie die plaatsvond in 1886 regelde voor het eerst de erkenning van

auteursrechten tussen soevereine landen. Auteursrecht werd automatisch toegekend aan elk

creatief werk, geschreven of opgenomen op een fysiek medium. De auteur krijgt automatisch

alle exclusieve rechten voor dat werk tenzij en totdat de auteur expliciet afstand doet van die

rechten of verjaring intreedt. In de Europese Unie geldt daarvoor tegenwoordig een termijn

van 70 jaren na het overlijden van de auteur. En hoe stond en staat het met de handhaving?

Bootlegs

Wat handhaving betreft is het interessant om eens nader in te zoomen op het fenomeen van

het uitbrengen van illegale plaatopnamen, later CD’s en DVD’s, door zogenaamde

bootleggers. De term ‘bootlegging’ komt uit het circuit van de illegale drankproductie, maar

wordt ook gebruikt voor illegale uitgaven in de muziekindustrie. Het fenomeen van het zonder

toestemming van rechthebbenden uitbrengen van muziek deed zich eerst voor onder Jazz en

operaliefhebbers. Oude 78 toeren platen of bijzondere concertregistraties werden op LP

formaat (her)uitgegeven. Veel belangrijk muzikaal erfgoed is zo bewaard gebleven, maar in

strijd met de wet is het wel.

Page 11: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

11

De eerste rock-bootleg van betekenis, de inmiddels legendarische Bob Dylan LP 'Great White

Wonder', verscheen in 1969. In Amerika opereerden sedertdien tal van bootleggers, de een

gewetensvoller en serieuzer dan de andere. Fans van Dylan, de Stones, The Who enzovoort

hadden en hebben belangstelling voor niet uitgebrachte studio-opnamen en voor

concertopnamen van optredens waar ze al dan niet zelf bij zijn geweest, de zogenaamde

souvenir bootlegs. Het gaat dus niet om ‘piracy’, het illegaal napersen van officiële platen en

CD’s.

De eerste kwalitatief uitstekende bootleg LP van de Stones, Liver than you’ll ever be (1969),

kreeg een bespreking in het blad Rolling Stone en deed Decca besluiten om een officiële live-

LP uit te geven: Get yer Ya Ya’s Out!

Page 12: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

12

Een voorbeeld van een bootleg kwaliteitslabel was 'Trade Mark of Quality' (TMQ, met een

levensecht getekend varkentje als logo). TMQ bracht een aantal schitterende Stones-titels uit

met fraaie hoesontwerpen van underground tekenaar William Stout. Het label kreeg spoedig

concurrentie van 'The Smokin' Pig' dat als beeldmerk een eveneens door William Stout

getekend varkentje gebruikte, afkomstig van een TMQ hoes!; een gekloond varkentje dus.

Een ander label, ‘the Swingin’ Pig’, tenslotte gaf het varkentje eind jaren tachtig een lichaam

en een hoedje.

Geleidelijk ontwikkelde zich ook in Europa een stevige bootleg-markt. Strengere wetgeving

maakte het soms moeilijk om bootlegs te produceren, maar het is de wetgever nooit gelukt om

het verschijnsel uit te bannen.

Page 13: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

13

Bootleggers hebben altijd veel last gehad van andere bootleggers. Succesvolle uitgaven werden doorgaans snel gekopieerd, wat kwaliteitsverlies opleverde en winstderving betekende voor de oorspronkelijke bootlegger. Tegen kopiëren viel weinig te ondernemen. Wel konden bootleggers ervoor zorgen dat de oorspronkelijke uitgave er bijzonder uitzag en dus gewild was bij de liefhebbers. Zo werd door bootleggers gebruik gemaakt van gekleurd vinyl (niet alleen leuk, maar tevens een garantie dat er gebruik gemaakt werd van 'maagdelijk' vinyl van goede kwalitieit). In dat opzicht bijvoorbeeld onderscheidde TMQ zich van 'The Smo-kin' Pig'.

Page 14: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

14

Tevens kon de bootlegger iets aan de hoesontwerpen doen. De underground-hoezen van

William Stout, die bijdroegen aan de subcultuur, zijn tot op de dag van vandaag zeer gewilde

collectors-items. De live en studio-opnamen zijn doorgaans goed van kwaliteit. De labels van

de platen zijn vaak blanco of dragen een fakenaam.

Page 15: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

15

Om de Amerikaanse justitie te misleiden bediende het TMQ label zich in het verleden weleens

van de aanduiding 'made in Holland'. Echt in Nederland gemaakt was een bootleg van Bob

Dylan die zo rond 1970 uitkwam, goedkoop uitgegeven als protest tegen de te hoge prijzen

van de officiële platenindustrie. Meerdere LP's volgden, waaronder een enkele met een fraaie

hoes van Peter Pontiac.

Page 16: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

16

Pikant in meerdere opzichten: om aan hun verplichtingen te voldoen moesten de Stones in

1970 Decca nog 1 nummer leveren. Jagger nam ‘Cocksucker Blues’ op, een nummer

waarvan de titel de lading volkomen dekte. Decca kon het met geen mogelijkheid uitgeven.

Toch verscheen het in de jaren zeventig als bootleg singeltje op de markt. Het was zelfs

verkrijgbaar in platenzaken die normaal geen bootlegs verkochten en het zou me niet

verbazen als Decca het nummer zelf via een achterdeur (pseudo bootleg) op de markt heeft

gebracht. In Amsterdam werd het nummer een culthit in het homo uitgaanscircuit.

Bootlegs zijn in ons land altijd gemakkelijk te koop geweest, bijvoorbeeld vroeger op de markt

op het Waterlooplein. Tegenwoordig is het iets moeilijker om aan bootlegs te komen, maar -

de claims van justitie ten spijt - nog steeds niet onmogelijk. Internet biedt altijd uitkomst.

Page 17: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

17

Met de komst van de CD in de jaren tachtig leek het er even op dat het met de bootleg was gedaan. De officiële maatschappijen hadden immers het monopolie op de productielijnen. In tegenstelling tot wat bij grammofoonplaten het geval was kon je niet zomaar ergens even een CD laten persen. In tal van landen (bijv. in Azië) nam men het niet zo nauw met de wet en spoedig verschenen de eerste bootleg-CD's. Anders dan bij vinyl het geval is treedt bij het kopiëren van CD's geen kwaliteitsverlies op. Dit dwong bootleggers meer dan ooit om aandacht te besteden aan het uiterlijk van hun product. CD's werden voorzien van fraaie boekwerkjes of verpakt in bijzondere dozen.

Page 18: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

18

In Duitsland legde Dieter Schubert de grondslag voor 'The Swingin' Pig'. Schubert droeg

overigens netjes auteursrechten af (dat kan dus ook) over het door hem zonder toestemming

van de artiesten uitgebrachte werk en veel van zijn CD's waren in Duitsland te koop in ge-

wone platenzaken. Bijzonder succesvol was de uitgave van een driedubbel CD van een live

optreden van de Stones in Atlantic City (uitgezonden via de kabel) in 1989. Deze CD ging

maar liefst 70.000 keer over de toonbank, een voor bootleggers ongehoord en uitzonderlijk

(financieel) succes, met een omzet van boven de 4 miljoen mark. Zoiets haalt de bootleg wel

uit de hobbysfeer waar ze mijns inziens eigenlijk thuishoort. De Stones deden echter niet

moeilijk, maar onder druk van andere artiesten (o.a. Phil Collins) werd een gat in de Duitse

wetgeving op het gebied van auteursrechten uiteindelijk gedicht. The Swingin' Pig (TSP)

week uit naar Luxemburg, waar de wetgeving ten aanzien van auteursrechten weer wat

soepeler was. Vanuit Amerika werd door de Recording Industry Association of America

(RIAA) echter blijvend druk uitgeoefend op Luxemburg om de aldaar gevestigde bootleggers

aan te pakken. Volgens de RIAA leed de Amerikaanse muziekindustrie door 'bootlegging' een

jaarlijks verlies van miljarden dollars. Blijkbaar worden 'piracy' en 'bootlegging' hier (of wellicht

al door de illegale producenten?) op één hoop gegooid. Bootlegs worden voornamelijk ge-

kocht en geproduceerd door liefhebbers. Het illegaal napersen van HIT-CD's en de verkoop

ervan tegen dumpprijzen in clubhuizen en cafés was voor criminelen financieel gezien toch

heel wat aantrekkelijker dan het maken van bootlegs. Voor bootleggers vormde Amerika

natuurlijk wel een aantrekkelijke afzetmarkt, maar om miljarden ging het waarschijnlijk niet.

Page 19: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

19

Een probleem voor exporterende bootleggers is: hoe passeer je de douane. Omkopen lijkt

een goed idee, maar is dat niet, zoals een flink aantal bootleggers begin 1997 in Florida aan

den lijve ondervond. In maart arresteerden undercover-agenten van de Amerikaanse douane

en de FBI, na een goed en langdurig voorbereide operatie in samenwerking met de RIAA, der-

tien vertegenwoordigers uit de bootleg-industrie, afkomstig uit Amerika, Duitsland, Italië,

Engeland en Nederland. De geëiste straffen variëren van 5 tot 35 jaar. De bootleggers zouden

door een undercover-agent naar Florida zijn gelokt onder het voorwendsel dat ze na gedane

zaken (met de douane) feestelijk zouden worden onthaald op een dagje Disneyland. De

bootleggers waren actief in meer dan twaalf landen en zouden behoren tot de top van de

bootleg-industrie. In de loop van het onderzoek zijn naar schatting 800.000 (!) bootleg CD's in

beslag genomen. Een zware klap voor de bootleg-industrie, waarvan de echo tot in Luxem-

burg werd gehoord en een swingend varkentje de doodschrik bezorgde. The Swingin' Pig is

niet meer!

Page 20: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

20

Of het bij deze 800.000 CD's nu werkelijk gaat om bootlegs of ook om napersingen/

vervalsingen (zoals nog steeds veel in Azië gebeurt) is moeilijk te zeggen. Om een indruk te

geven van de omvang van de bootleg-productie: alleen de Stones bootleg catalogus (vinyl en

CD’s) telt sedert 1969 meer dan 3500 verschillende titels, uiteraard met flinke overlappingen

wat het materiaal betreft en doorgaans in slechts kleine oplagen.

Mick Jagger en Bill Wyman zijn altijd zeer geïnteresseerd geweest in bootlegs en

verzamelden ze zelf. Keith vond het uitbrengen van bootlegs een eerbetoon aan de artiest.

Toen de prijs van bootlegs opliep, ergens begin jaren zeventig, nam Jagger een radiospotje

op: keep the price of bootlegs down! De Stones zagen verder kennelijk geen bedreiging in het

verschijnsel.

Page 21: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

21

In Nederland werd de bootlegverkoop meestal met rust gelaten. De overheid greep alleen in

1976 actief in toen de platenfirma ELPEE openlijk adverteerde met een Stones bootleg van

een live-concert in Brussel. De bootleg werd in beslag genomen en de weinige exemplaren

die toch nog in omloop zijn geraakt zijn inmiddels goud waard.

Page 22: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

22

Soms spelen bootleggers in op de actualiteit. Toen rond 2003 architect Van Berkel van de

Rotterdamse Erasmusbrug actief zei op te treden tegen iedereen die foto’s van de brug

publiceerde zonder voorafgaande toestemming, werd een bootleg CD van een

Stonesoptreden in de Kuip uitgebracht met de Erasmusbrug prominent in het ontwerp. Van

Berkels patent? Nooit van gehoord!

Page 23: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

23

Ook de jongste Stones-tournee (2007) heeft inmiddels weer de nodige illegale CD’s en DVD’s

opgeleverd. Als je bootlegs een probleem vindt, kun je als artiest de zaken natuurlijk anders

aanpakken. Bijvoorbeeld The Who en Pearl Jam stellen fans in de gelegenheid om concert

CD’s dan wel DVD’s via hun websites officieel te bestellen. Bij The Who gaat de opbrengst

naar een goed doel. De grote vraag is waarom de Stones niet voor een dergelijke benadering

kiezen. Vermoedelijk heeft het te maken met de oude rechtenkwestie tussen Decca en de

Stones over hun oude materiaal (tot 1971). Voor nummers die onder Decca vallen zouden de

Stones een zakelijke deal met deze firma moeten sluiten.

Nog een andere oplossing: van Bob Dylan bijvoorbeeld wordt interessant materiaal

uitgebracht in een officiële ‘the bootleg’ serie door zijn eigen platenmaatschappij. Ook dat

gebeurt bij de Stones niet. En dus blijven bootleggers, zolang er vraag is, actief.

Page 24: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

24

1972Rolling Stones - Ladies & Gentlemen 4REEL

1972Rolling Stones - Dick Clavett Show

1972Rolling Stones - Big Cocksucker Blues 5.1

1971Rolling Stones - Marquee REMASTER

1971Rolling Stones - Cocksucker Blues w/Bonus CD

1971Rolling Stones - At The Marquee Club

1970Rolling Stones - Milano 67-70

1970Rolling Stones - Gimme Shelter (Criterion) Official

1970Rolling Stones - Europe '70

1969Rolling Stones - Ultimate TV Masters

1969Rolling Stones - Sucking in The '60

1969Rolling Stones - Stones in The Park

1969Rolling Stones - Stones In The Park Official

1969Rolling Stones - Rolling With The Stones

1969Rolling Stones - on TV Show in '60s Official

1969Rolling Stones - On DVD 1964-69

1969Rolling Stones - In Memory of B.J.

1969Rolling Stones - Get Yer Ya-Ya's In!

1969Rolling Stones - Ed Sullivan Show

1968Rolling Stones - Sympathy For The Devil Official

1968Rolling Stones - Rock And Roll Circus Official

1966Rolling Stones - Ready Steady Go!

1966Rolling Stones - Aftermath 5.1

1965Rolling Stones - That Was Rock Official

1965Rolling Stones - On DVD 64-65

1965Rolling Stones - Movin' North '65

1964Rolling Stones - Kurhaus '64

Stones DVD’s

Door internet en de veelvuldige en eenvoudige mogelijkheden om muziek te downloaden zijn bootleggers overigens net zo gedupeerd als de officiële platenmaatschappijen. Sommige bootleggers weken daarom uit naar een ander product: DVD’s van liveshows en dergelijke. Met digitale camera’s worden shows vanuit 1 of meerdere standpunten opgenomen en op DVD uitgebracht, vaak in een fraaie verpakking (digipack). Fans willen toch graag een souvenir van de show die ze net hebben bijgewoond. Verder zijn er DVD’s met clips, TV optredens enzovoort. De Stones DVD catalogus telt inmiddels meer dan 350 titels, waarbij kan worden geput uit een rijk verleden. Auteursrechten worden meestal niet afgedragen.

Page 25: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

25

Humor hebben bootleggers wel: het bekende ‘all rights reserved’ wordt in de kleine lettertjes

soms aangevuld met ‘all wrongs reversed.’

Inmiddels zijn de verbindingscapaciteiten van netwerken en de geheugencapaciteiten van

PC’s zodanig dat ook DVD opnamen gemakkelijk te downloaden zijn. Dat brengt het bootleg

verschijnsel commercieel gezien terug in de liefhebberssfeer. In kleine oplagen verschijnen nu

zelfs weer bootlegs op vinyl. Kortom: de bootleg lijkt terug bij af.

Page 26: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

26

Al met al is het de autoriteiten de afgelopen veertig jaar niet gelukt om het maken van

bootlegs uit te bannen. Het illegaal napersen van officiële opnamen in Azië wordt zo nu en

dan bestreden met een bulldozershow op de Chinese staatstelevisie, maar in het echte leven

verandert er niets.

Inbreuk op auteursrecht treft niet alleen de Stones, maar vrijwel elke mega-act, van Bruce

Springsteen tot en met U2. Deze grote artiesten hebben allen nog succesvolle deals kunnen

sluiten met platenmaatschappijen en ze zijn – ondanks onbetrouwbare managers,

bootleggers en vervalsers – rijk geworden van de officiële verkoop van hun muziek. Aan dat

tijdperk is nu als gevolg van internet, digitalisering en kopieermogelijkheden definitief een

einde gekomen. ‘Rijk’ maakt trouwens decadent.

Page 27: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

27

Kopieermogelijkheden, internet en digitalisering

De neiging om kopiëren tegen te gaan is door de muziekindustrie vaak ondergraven door

diezelfde industrie. Herinnert u zich nog de dubbele cassettedeck? Dan kon je eenvoudig een

kopie maken van je muziekcassette, 1 voor je walkman en 1 voor de buren. Begin jaren

tachtig zaten de Stones bij EMI, de platenmaatschappij die een felle campagne voerde tegen

thuis kopiëren (cassettebandjes). Dit kopieergedrag zou tot inkomstenderving leiden voor de

platenmaatschappij. De Stones lieten zich voor hun Europese tour van 1982 uitgerekend

sponsoren door TDK, producent van uitstekende hometapes. EMI was er niet blij mee.

Page 28: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

28

Unique audio materialAngie special radio editionCon Le Mie La Crime - ItalianCarol - Berkeley ConcertDandelion rehearsalGoodnight, Sleep TightIvy LeagueLittle Queenie - Berkeley ConcertLittle Queenie, Keith and Jerry LeeMick At AltamontRice Crispies - Radio CommercialShatteredShow starts........SatisFactionStewed And Keefed - Album Rolling AgainThe Sun Is Shining - Altamont '69You Can't Judge A Book...

ROCKS OFFGet what you want! Click HERE and select from the biggest Rolling

Stones collection all over the net!

Click here for List

http://www.youtube.com/watch?v=Qxu_XYJkcs4

Voor de gewone consument is het dankzij de uitvinding van de band- en videorecorder, later

CD – en DVD recorder, al jarenlang mogelijk om zelf muziek en films op te nemen. Vooral

digitale opnamen zijn eenvoudig zonder kwaliteitsverlies te kopiëren.

Behalve kopieermogelijkheden kwam er een doorbraak in opnametechniek en verspreiding.

Met een kleine DAT-recorder kun je uitstekende digitale concertopnamen maken en internet is

sedert circa 1995 het medium om niet alleen informatie maar ook afbeeldingen en muziek te

verspreiden. De creatieven onder ons bedachten mogelijkheden om op internet muziek en

films uit te kunnen wisselen op peer-to-peer sites waar je ‘informatie’ (muziek, films) deelt. Met

muziek in MP3 formaat is de bescherming van auteursrecht zo goed als onmogelijk geworden.

Kopieer- en verspreidingsmogelijkheden zijn er volop.

Page 29: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

29

Unique audio materialAngie special radio editionCon Le Mie La Crime - ItalianCarol - Berkeley ConcertDandelion rehearsalGoodnight, Sleep TightIvy LeagueLittle Queenie - Berkeley ConcertLittle Queenie, Keith and Jerry LeeMick At AltamontRice Crispies - Radio CommercialShatteredShow starts........SatisFactionStewed And Keefed - Album Rolling AgainThe Sun Is Shining - Altamont '69You Can't Judge A Book...

ROCKS OFFGet what you want! Click HERE and select from the biggest Rolling

Stones collection all over the net!

Click here for List

http://www.youtube.com/watch?v=Qxu_XYJkcs4

Provider Planet meldde een paar jaar geleden dat ze de markt voor het officieel tegen betaling

downloaden van muziek hadden afgeschreven wat betreft de leeftijdscategorie onder de 35

jaar. De ouderen vertrouwen de niet officiële sites niet uit angst voor virussen en dergelijke,

maar jongeren zitten daar niet mee. Er is al snel een houding ontstaan van: voor muziek of

films hoeven we niet te betalen. Muziek zet je op je MP3 speler. Waarom zou je een in de

ogen van de consument te dure CD in een doosje met een hoesje willen hebben. Dat doe je

alleen als je de artiest en/of de uitgave vanwege de vormgeving heel erg waardeert. Films zet

je op de harddisk van je digitale TV of op de externe harde schijf van je PC.

Een in 2008 ingestelde werkgroep van de Tweede Kamer concludeerde “dat de expansie van

het internet en het relatief ongecontroleerde gebruik daarvan continu spanning oplevert met

de intellectuele eigendomsrechten van creatieve geesten in onze samenleving. De grenzen

van de feitelijke handhavingsmogelijkheden van het auteursrecht lijken dan ook in zicht te

komen. Zeker is dat technologische ontwikkelingen het auteursrecht onder druk zetten. Dat

heeft een mentaliteitsverandering bij het grote publiek teweeggebracht die niet zo maar kan

worden teruggedraaid. Daarnaast zijn er grootschalige (internationaal) veranderende

maatschappelijke opvattingen te zien rondom de vrije informatievergaring, die wordt beleefd

als een recht op toegang tot informatie.”

Page 30: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

30

Verder veranderen ook de opvattingen van de makers, de auteurs, zelf. “Het fenomeen

oorspronkelijkheid wordt door de makers anders beleefd en vertaald. Bepaalde makers, vooral wetenschappers en filosofen, maar ook steeds meer populaire muziekgroepen, vinden

een onbeperkte uitwisseling van informatie belangrijker dan claims op die uitwisseling van

informatie.”

Page 31: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

31

“De voortdurende uitbreiding van duur en reikwijdte van het auteursrecht stemt – zo

concludeert de Kamercommissie - tot ongenoegen. Door de snelle ontwikkeling van allerlei

technieken staan regelmatig nieuwe auteursrechtenorganisaties op. Vroeger waren er slechts

enkele organisaties op het gebied van auteursrecht. De wijze waarop het auteursrecht wordt

uitgeoefend door collectieve beheersorganisaties is ook een belangrijk thema in het

maatschappelijk debat. Er bestaat wrevel over willekeur, hoogte van de tarieven, gebrek aan

transparantie, teveel overhead enzovoort.”

De Vereniging van Organisaties die Intellectueel eigendom Collectief Exploiteren, kortweg

VOI©E, streeft ernaar het begrip voor de uitoefening van het auteursrecht en de naburige

rechten te vergroten en de informatie over de werkwijze van de beheerorganisaties te

verbeteren.

De billijkheid van een en ander is vaak ver te zoeken. Het maken van een kopie van

bijvoorbeeld een beeld of geluidopname voor privégebruik is toegestaan, mits er een redelijke vergoeding voor wordt betaald. Uit deze opvatting is de heffing ontstaan op eerst de

blanco muziek- en videocassette en nu ook op blanco cd’s en dvd’s. Menigeen gebruikt

blanco DVD’s om zijn of haar vakantiefoto’s op te zetten. Waarom zou je een heffing moeten

betalen? In toenemende mate wordt auteursrechtelijk materiaal niet meer op deze dragers

gezet maar op MP3- en MP4-spelers of de harddisk. De auteursrechtenorganisaties zeggen

dat ze hierdoor inkomsten mislopen, immers er worden minder blanco dragers verkocht. Zij

pleiten voor een uitbreiding van de heffing naar de harddiskrecorders en MP3-spelers.

Hiervoor bestaat overigens geen enkele draagvlak bij het publiek.

De beschermingsduur van het auteursrecht krijgt ook veel kritiek. De termijn van 70 jaar na

overlijden van de vervaardiger beschermt, net als bovengenoemde heffingen, niet de artiest

maar de industrie. Dode auteurs hebben geen behoefte aan inkomen.

Page 32: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

32

Genoemde Tweede Kamercommissie stelt dat de antwoorden op al deze dilemma’s vaak

worden gezocht binnen nieuwe wetgeving en jurisprudentie, terwijl de antwoorden ook kunnen

worden gezocht buiten de wetgeving om. In april van dit jaar kwam commissielid Fred Teeven

overigens doodleuk met een voorstel voor een downloadverbod.

Ik zou zeggen, kies inderdaad eens een andere aanpak. In 2004-2005 kreeg de band the

Arctic Monkeys bekendheid door het gratis verspreiden van hun demo's via het internet. Zij

bonden zo een grote schare trouwe fans aan zich, geheel in de geest van de door Flip Vuijsje gememoreerde Mickonomics: luister niet naar de media, maar naar je klanten. Hun aanpak

zorgde voor een hype en maakte hun debuutalbum ‘Whatever People Say I Am, That’s What

I’m Not’ in 2006 het best verkopende debuut ooit in het Verenigd Koninkrijk. Zo kan het ook, al

werkt zo’n stunt natuurlijk maar een keer.

Page 33: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

33

Het ziet ernaar uit dat artiesten het moeten hebben van hun optredens en merchandising. Inkomsten uit auteursrechten (radiostations, verkoop CD’s, DVD’s, MP3 etc) lopen hoe dan ook terug. Daarmee komt geen eind aan de wettelijke claim die een artiest legt op auteursrecht, maar rijk word je er waarschijnlijk niet meer van. De handhaving van het recht, toezicht en bewaking, is door internet onmogelijk geworden. De economische waarde van het recht wordt uitgehold. Aan de eenvoudige verspreiding van muziek, iedereen kan bijvoorbeeld een clip op YouTube zetten, zitten ook voordelen: talent kan zich kenbaar maken en de diversiteit neemt toe. De artiest schakelt de uitgever de PR man en de manager uit.

Page 34: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

34

Page 35: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

35

Mick Jagger stelde onlangs in een interview met de New York Times dat de periode waarin

echt veel geld werd verdiend aan de verkoop van platen maar kort geduurd heeft, van

ongeveer 1975 tot 1990. Optreden en merchandising zijn veel winstgevender. De Bigger Bang

tour, van 2005 tot 2007, bracht een recordopbrengst van $558 miljoen op.

Page 36: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

36

eBook Harry Potter en de relieken van de dood. PDF (download ...20 juli 2009 ... Type: Other > E-books ; Files: 1; Size: 2.46 MiB (2576236 ...

http://thepiratebay.org/torrent/5012943/eBook_Harry_Potter_en_de_relieken_van_de_dood._PDF - 15k

The Pirate Bay - The world's most resilient bittorrent site(E-books ). Oxford University Press Ebook Pack 652 Books - Sorted - PHC ...

http://thepiratebay.org/top/601 - 166knederlands e book torrents search

nederlands e book torrent search results. Bittorrent downloads listed here. Download nederlands e book at Torrent Reactor.

http://www.torrentreactor.net/search.php%3Fsearch%3D2%26words%3Dnederlands-e-book%26lang%3D - 84k

Free Ebook Torrents , Download Book Torrent on the Ebooks BayDownload Ebooks for Free or Share Your Ebook , High Quality and Fast! All the E-

books are with full description and cover image, and the downloading speed is ...

http://theebooksbay.com/ - 39kebook torrent search

Oxford University Press Ebook Pack 652 Books Sorted PHC » other e books : 6 months ... Cambridge Univ Press Ebook MEGA Pack 1193 Ebooks PHC » other e

books...

Platenmaatschappijen, uitgevers en filmproducenten klagen ondertussen steen en been. Er

zullen hele andere wegen moeten worden ingeslagen voor het toepassen, innen en verdelen

van rechten. Veel muzikanten/DJ’s maken gebruik van delen van songs/opnamen van

anderen en scheppen zo een nieuw (?) product. Waar begint inbreuk op het recht van een

ander? Door de Free Culture beweging wordt actie gevoerd voor een minder restrictief en

'vrijer' auteursrechtbeleid, zoals de toepassing van Creative Commons die lossere licenties

aanbiedt die auteurs op hun werk kunnen gebruiken. Verder doet de ICT industrie er alles aan

om het auteursrecht de nek om te draaien. Neem de introductie van de E-reader. Hoe lang

duurt het voordat je boekwerken illegaal gratis kunt downloaden. Niet lang! Het kan nu al.

Gevestigde auteurs maken zich wellicht zorgen, maar beginnende auteurs zien een kans om

hun werk aan de man te brengen.

Page 37: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

37

Uiteindelijk wordt zelfs kopiëren overbodig. Op een site als Spotify kun je onbeperkt muziek

luisteren, ook via je smartphone. Voor advertentievrije mogelijkheden betaal je

abonnementsgeld en anders is het gratis. In de verkoop van dit soort abonnementen zit

waarschijnlijk meer muziek dan in de verkoop van losse te downloaden nummers of albums.

Het hele concept van een ‘album’ is trouwens op losse schroeven komen te staan; de muziek

is immers losgeraakt van de drager.

Archieven en bibliotheken

Voor officiële instellingen als archiefdiensten en bibliotheken is er een bizarre situatie

ontstaan. Wij vervaardigen weliswaar geen materiaal, maar stellen het wel en naar ik

aanneem graag beschikbaar. Materiaal dat in ons bezit is en waar rechten op rusten kunnen

we niet zomaar publiceren. Dat doen we dan ook niet, maar kopieën voor privégebruik

verstrekken we wel. Digitale kopieën vermenigvuldigen zich welhaast onbeperkt. Zo vind je

bijvoorbeeld beschermde filmbeelden en of muziek moeiteloos terug op YouTube. Het publiek

neemt niet eens meer de moeite om voor dat materiaal naar onze sites te gaan: voor

bewegend beeld en muziek ga je naar YouTube en afbeeldingen vind je op Flickr. Gratis

downloaden is mogelijk, maar niet noodzakelijk. Raadplegen kan immers altijd. Wat dat

betreft zouden archieven en bibliotheken er goed aan doen om andere aanbodsvarianten te

verkennen.

Page 38: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

38

We hebben naast Youtube en Flickr audiovisuele content waar wel degelijk belangstelling

voor is, maar waar de klant niet of nauwelijks voor wil betalen. Bovendien is het de klant niet

altijd duidelijk dat wij dat materiaal hebben. Artiesten in de populaire muziekindustrie hebben

laten zien dat je andere wegen in kunt slaan met andere verdienmodellen.

Voor merchandising zie ik voor het archiefwezen nog weinig mogelijkheden. Op tournee gaan,

dat wil zeggen de wijk in trekken, ach wie weet werpt het vruchten af. Ik zie vooral

mogelijkheden wat betreft samenwerking met en benutting van andere platforms zoals Flickr

en Youtube. En waarom zou een archiefdienst niet samen met een lokale omroep

geluidopnamen al dan niet streaming ter beschikking kunnen stellen? Waarom kan een

archiefdienst niet samen met een lokaal TV station een digitaal geschiedeniskanaal openen

waarop we ons audiovisueel materiaal laten zien, tegen betaling of met behulp van

adverteerders. Je gaat geen film kijken op je PC, wel op je TV. Gigantische winsten hoeven

we niet te maken, kostendekking is genoeg.

Page 39: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

39

En de Stones?

Mochten ze 2012 halen en hun jubileum vieren (Mick, Keith en Charlie 50 jaar bij de zaak!)

dan zit hun carrière erop. Geld hebben ze genoeg, ook voor hun nazaten. Of de erven nog

lang zullen profiteren van inkomsten uit auteursrechten is zeer de vraag. De muziek blijft in

elk geval ruim beschikbaar, niet in de laatste plaats op internet. De houdbaarheid van de

Stones houdt pas op als de ‘dragers’ van hun muziek onleesbaar zijn geworden. Mijn oude

platen doen het gelukkig nog heel goed, de tapes en videobanden heb ik weggegooid, de

CD’s en DVD’s vertonen nog geen vorm van slijtage en mijn MP3 bestanden staan op mijn I-

Pod, voor de zekerheid ook op een externe disk en altijd – met dank aan de uitvinders - ergens op het wereldwijde web, gratis!.

Page 40: KVAN11 - All rights reserved all wrongs reversed - René Spork

40

?

??

??

?

Vragen?