KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ...

20
Όλοι μαζί, τώρα!

Transcript of KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ...

Page 1: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Όλοι μαζί, τώρα!

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 3

Page 2: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΟΤΑΝΙΔΗΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

Οι σαλτιμπάγκοι (ιστορικό μυθιστόρημα), 2004

Όλοι μαζί, τώρα!, 2011

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 19/09/2011 3:48 ΜΜ Page 4

Page 3: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΤΑΝΙΔΗΣ

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, ΤΩΡΑ!��

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 5

Page 4: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Το φωτογραφικό υλικό του βιβλίου αντλήθηκε από το προσωπικό αρχείο τουσυγγραφέα.

© Copyright Γιώργος Κοτανίδης – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2011

Έτος 1ης έκδοσης: 2011

Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με ο-ποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιον δήποτε τρόποαναπα ραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς ΣύμβασηςΒέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειο -θεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυ-πικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε.Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα% 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31e-mail: [email protected]

www.kastaniotis.com

ISBN 978-960-03-5366-2

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 6

Page 5: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

ΚΕΦΑΛΑΙΑ��

Η πρώτη πρεμιέρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Η πρεμιέρα των δικτατόρων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

Τα χρόνια της σχολής . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Το ξεκίνημα του Ελεύθερου Θεάτρου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134

Το δεύτερο βήμα: Η ιστορία του Αλή Ρέτζο . . . . . . . . . . . . . . . . . 150

Ο Χουρμούζης και τα μεγάλα διλήμματα . . . . . . . . . . . . . . . . 200

Το ΕΚΚΕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

Ο δεύτερος Αλή Ρέτζο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245

Ο συναρπαστικός χειμώνας ’71-’72 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255

Η ρήξη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286

Αμούρ, αμούρ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296

Μια διαφορετική πρεμιέρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319

Στον Κορυδαλλό . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368

Ελεύθερος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405

Η εξέγερση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423

Η κατάρρευση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453

Το ξέσπασμα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 482

O τυχοδιώκτης επιτέλους . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507

Επίλογος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 515

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 7

Page 6: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

H όπερα του ζητιάνου. «Όλοι μαζί, τώρα!»

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 8

Page 7: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Στις κόρες μου

Εύα και Αντιγόνη.

Στην Κατρίν,

στον Δημήτρη Καμπερίδη,

στον Γιάννη Μήλιο.

Στο Νίκο Σκυλοδήμο, στον Γιώργο Σαμπάνη,

στη Χριστίνα Σιμοπούλου, στη Μαρίκα Τζιραλίδου,

στη Μαρίνα Βασιλικιώτη, στον Γιώργο Τσιπλάκο

και (ξανά) στον Δημήτρη Καμπερίδη που έφυγαν.

Και στον Κώστα Αρζόγλου, στην Υβόννη Μαλτέζου,

στον Μηνά Χατζησάββα, στην Αννέτα Μιχαλιτσιάνου,

στον Γιάννη Λεκκό, στην Αγγελική Κυριαζάκη,

στον Γιάννη Τότσικα, στη Σμαράγδα Σμυρναίου,

στον Αντώνη Αντωνίου, στον Πέτρο Μάρκαρη,

στον Σπύρο Βραχωρίτη, στον Γιώργο Παπαδάκη

και στους άλλους συνεργάτες του Ελεύθερου Θεάτρου

που πίστεψαν στο όραμα της ομαδικότητας.

Στους συντρόφους του ΕΚΚΕ που πίστεψαν

στην επαναστατική ουτοπία.

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 9

Page 8: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ι Ε Σ

Ευχαριστώ τους φίλους που είχαν την καλοσύνη και την υπομονή ναδιαβάσουν το κείμενο και να μου κάνουν τα δημιουργικά σχόλιά τους:τον Αλέκο Ζάννα, τον Θωμά Κακουλίδη και τον Αύγουστο Βακόντιο,που μου πρότεινε τον τίτλο του βιβλίου από μια φράση που υπάρχειμέσα στο κείμενο.

Ευχαριστώ τη Λήδα Καμπερίδη που μου έδωσε υλικά από το αρχείοτου Δημήτρη.

Ευχαριστώ το φωτογράφο Βαγγέλη Ηλιόπουλο για την παραχώρη-ση των φωτογραφιών από τις παραστάσεις του Ελεύθερου ΘεάτρουΗ ιστορία του Αλή Ρέτζο, Μια ζωή Γκόλφω και Ο τυχοδιώκτης.

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 10

Page 9: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

«... η οποιαδήποτε εξουσία υφίσταταιεπειδή συναινούμε σε αυτήν»

ΒΟΗΘΙΟΣ

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 11

Page 10: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Η όπερα του ζητιάνου: Γιώργος Σαμπάνης, Κώστας Αρζόγλου, Γιώργος Κοτανίδης,

Υβόννη Μαλτέζου, Αγγελική Κυριαζάκη.

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 12

Page 11: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

[ 1 ]

Η πρώτη πρεμιέρα

ΣΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ η αγωνία και η αδρεναλίνη στο κατακόρυ-φο, δουλεύουμε σιωπηλά, με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Η γενική

δοκιμή της προηγούμενης νύχτας ήταν απογοητευτική, τα τε-χνικά προβλήματα που υπήρχαν δεν μας επέτρεψαν ούτε καν ναπεράσουμε ολόκληρο το έργο, δεν λειτούργησε σχεδόν τίποτα α-πό όλη την προετοιμασία μας, σκέτη διάλυση, και φυσικά απόκάτω βουβαμάρα και αμφισβήτηση. Είναι από τις στιγμές πουαναρωτιέσαι μήπως αυτό για το οποίο δουλεύεις τόσο καιρό καιτο πιστεύεις με πάθος, το ίδιο που άλλες στιγμές σε γεμίζει ο-λοκληρωτικά και το θεωρείς αριστούργημα, είναι ένα τίποταπου δεν αφορά κανέναν.

Πολλοί συνάδελφοι που μας τίμησαν με την παρουσία τουςστη γενική έφυγαν με ξινισμένα μούτρα και ύφος απαξιωτικό,ενώ τους άκουγες να ψιθυρίζουν: «Έλα, μωρέ, τα κωλόπαιδα,δεν μπορούν να πουν ένα τραγούδι και θέλουν και πρωτοπορία».Τα τραγούδια τα ξέραμε φυσικά, μας τα είχε διδάξει στις πρό-βες ο Θόδωρος Αντωνίου, αλλά δεν είχαμε προλάβει να τα δοκι-μάσουμε με τη μουσική ενορχηστρωμένη, την οποία είχα παρα-λάβει από το σπίτι του Θόδωρου Αντωνίου την τελευταία στιγ-μή και την έφερα στο θέατρο με ένα μηχανάκι του σκοτωμού –είχα πέσει δύο φορές στο δρόμο, διότι ήμουν άσχετος με την ι-σορροπία, ιδίως όταν έβλεπα κάτι ενδιαφέρον στο πεζοδρόμιο.

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 13

Page 12: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Πού να τα εξηγήσεις όμως όλα αυτά στο κοινό, να βγεις και ναπεις «Ξέρετε, έπεσα με το μηχανάκι κι άργησα να φέρω τη μου-σική», δεν έχει και νόημα.

Φάγαμε τις δυσκολίες και την ξινίλα –αχ, αυτή η ξινίλα τουσιναφιού–, αλλά δεν απογοητευτήκαμε, αντίθετα πεισμώσαμε.Πιστεύαμε πολύ στην παράσταση που ετοιμάζαμε επί δύο μή-νες με τον Γιώργο Μιχαηλίδη. Ήμασταν δοσμένοι ολόψυχα σεένα όραμα που γεννήθηκε βήμα βήμα στις πρόβες, είχαμε με-ταμορφωθεί οι ίδιοι μέσα από αυτή τη διαδικασία. Ήμασταν α-ποφασισμένοι να κάνουμε την παράστασή μας και να μεταδώ-σουμε το μήνυμά μας, να γκρεμίσουμε τον τοίχο που μας χώρι-ζε από το κοινό, όπως μας άρεσε να λέμε και όπως το κάναμεστη διάρκεια της παράστασης. Δεν κοιμηθήκαμε όλη τη νύχτακαι την επόμενη μέρα, ως την ώρα της παράστασης, διορθώνα-με τις τεχνικές ατέλειες με επικεφαλής το σκηνογράφο μαςΓιάννη Λεκκό και το ζωγράφο Δημήτρη Κακουλίδη, που ήτανκοντά μας συνέχεια και βοήθησε στη λύση πολλών προβλημά-των με την εμπειρία και την αισθητική του. Αλλά και πάλι δεντα προλάβαμε όλα. Μέχρι την τελευταία στιγμή δεν ξέραμε ανθα λειτουργήσει ο δανεικός προτζέκτορ, μας έλειπαν και μερικάρούχα και αξεσουάρ, κάποια απ’ αυτά ετοιμάζονταν ακόμη, καιαφού άρχισε η παράσταση, σε όλη τη διάρκειά της βάφαμε καιράβαμε τα σκηνικά και τα κοστούμια της επόμενης σκηνής. Α,ναι! Είναι 3 Σεπτεμβρίου 1970, βρισκόμαστε στο θέατρο Βέμποκαι στην πρεμιέρα της Όπερας του ζητιάνου του Τζον Γκέι καιείμαστε το Ελεύθερο Θέατρο.

Μόλις έγινε «πόρτα» και ο Μηνάς Χατζησάββας πήρε τη θέ-ση του στο προσκήνιο –είχαμε καταργήσει την αυλαία και οΜηνάς καθόταν μπροστά διαβάζοντας ένα βιβλίο ενώ έμπαινετο κοινό–, οι λεπτομέρειες και τα προβλήματα ξεχάστηκαν.Ήρθε η ώρα της δράσης, που αφήνει πίσω τις αμφιβολίες και

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΤΑΝΙΔΗΣ

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 14

Page 13: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

μένει ελεύθερη η φλόγα της δημιουργίας. Το θέατρο, παρότι τε-ράστιο κι εμείς άγνωστοι, γέμισε ασφυκτικά, επικράτησε βέβαιαχάος με τις θέσεις, γιατί, ως ντιπ άσχετοι που ήμασταν, είχαμεστείλει προσκλήσεις σε επίσημους και κριτικούς μόνο για ένα ά-τομο και οι άνθρωποι ήρθαν με τις γυναίκες τους, ή αντίστροφα,και ταλαιπωρήθηκαν – ήμασταν πρωτάρηδες και δεν ξέραμε.

Και τώρα, κρυμμένοι στα παρασκήνια, δουλεύαμε πυρετω-δώς για τις τελευταίες ατέλειες και παράλληλα ρίχναμε κλεφτέςματιές από τα ανοίγματα των κουρτινών στην πλατεία του θεά-τρου και βλέπαμε να γεμίζει κόσμο. Τι ευτυχία! Βέβαια τρέμα-νε τα πόδια μας από την αγωνία, φοβόμασταν κιόλας μήπως τομήνυμα της παράστασης ενοχλήσει από πολιτική άποψη, διότιυπήρχε και η χούντα κι αστεία δεν σήκωνε. Είχε σκάσει μιαβόμβα εκείνες τις μέρες έξω από την Αμερικάνικη Πρεσβεία, υ-πήρχαν δύο νεκροί και το κλίμα ήταν πολύ βαρύ.

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, ΤΩΡΑ!

Η όπερα του ζητιάνου: Χριστίνα Σιμοπούλου, Μηνάς Χατζησάββας.

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 15

Page 14: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Χτύπησε το πρώτο κουδούνι κι εμείς ακόμη μπαινοβγαίναμεαπό καμαρίνι σε καμαρίνι διορθώνοντας ο ένας το μακιγιάζ τουάλλου και επαναλαμβάνοντας συνεχώς για γούρι τη μαγική λέξη«σκατά». Ευτυχώς ήταν κοντά μας τα παιδιά της Ελληνοευρω-παϊκής Κίνησης Νέων, της ΕΚΙΝ, που μας βοηθούσαν στις τεχνι-κές δουλειές και μας εμψύχωναν. Έρχονταν στις πρόβες και πί-στευαν στην παράσταση πάρα πολύ, αυτοί μας βοήθησαν ναβρούμε και το δάνειο των σαράντα χιλιάδων (δραχμών εν -νοείται) για τα βασικά έξοδα του ανεβάσματος. Διότι η χούνταως γνωστόν δεν έδινε επιχορηγήσεις σε θιάσους –όπως γίνεταιτώρα, που όλοι γίνονται πρωτοπόροι εκ του ασφαλούς–, μόνο ξύ-λο έδινε, κι εμείς δεν είχαμε μία. Αρκετοί από μας κάναμε πάσηςφύσεως δουλειές, από γκαρσόνια και μοντέλα για διαφημίσειςμέχρι μπογιατζήδες, ή τη βγάζαμε με δανεικά (κι αγύριστα), ναείναι καλά οι φίλοι.

Χτύπησε το τρίτο κουδούνι και βγήκαμε στη σκηνή με τρε-μάμενα πόδια, αλλά μόνο για λίγα λεπτά. Αμέσως η παράστα-ση βρήκε το ρυθμό της και βιώσαμε για πρώτη φορά αυτό τομυστήριο που σε μεταμορφώνει μπροστά στο κοινό. Πριν ανοί-ξει η αυλαία, αγωνιούσαμε μπροστά στο άγνωστο, νομίζαμε ότιέχουμε να ανέβουμε ολόκληρο βουνό, αλλά μόλις άνοιξε η αυ-λαία και είδαμε το θηρίο με τα πολλά κεφάλια, το κοινό δηλαδή,μεταμορφωθήκαμε και αφεθήκαμε στην αγκαλιά του! Στηνπρώτη πράξη το έργο παιζόταν κανονικά, όλα τα ευρήματα,σκηνοθετικά και υποκριτικά, ήταν ενταγμένα στο θεατρικό τουΤζον Γκέι. Η παράσταση είχε ένταση και γρήγορο ρυθμό και οιαντιδράσεις του κοινού ήταν πολύ θερμές. Το πρώτο μέρος τε-λείωσε με μια φοβερή σφαγή από τους γκάνγκστερ που υποδυό-μασταν, όλοι οι ηθοποιοί έπεφταν νεκροί επί σκηνής. Μετά ση-κώθηκε όρθιος ο Σαμπάνης και φώναξε «Διάλειμμα», προκα-λώντας το χειροκρότημα των θεατών.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΤΑΝΙΔΗΣ

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 16

Page 15: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Σηκωθήκαμε όλοι και βγήκαμε από τη σκηνή, τα φώτα τηςπλατείας άναψαν, το κοινό πήγαινε προς το φουαγιέ του θεάτρουκαι το μπαρ και μερικοί είχαν ήδη ανάψει τα τσιγάρα τους. Τότεαρχίσαμε να βγαίνουμε και πάλι στη σκηνή, ημίγυμνοι αυτή τηφορά, φορώντας μόνο χορευτικά καλσόν οι άντρες και κορμάκιατα κορίτσια. Οι θεατές ξαφνιάστηκαν και έμειναν μετέωροι, ενώεμείς αρχίσαμε να κάνουμε αυτοσχεδιασμούς, μικρές ιστοριού-λες με θέμα την ελεύθερη έκφραση και την επικοινωνία, τους ο-ποίους κατέστρεφε μια αόρατη δύναμη. Ύστερα από κάθε προ-σπάθειά μας που ματαιωνόταν, σηκωνόμουν και φώναζα «Δη-λαδή;» και ξαναρχίζαμε. Ένας αόρατος τοίχος υψωνόταν ανάμε-σά μας κι ανάμεσα σ’ εμάς και στο κοινό και μας καταπλάκωνε,μας εμπόδιζε να εκφραστούμε. Εμείς όμως επιμέναμε απέναντισε αυτή την αόρατη δύναμη και συνεχίζαμε να αυτοσχεδιάζουμε,ενώνοντας σιγά σιγά τις δυνάμεις μας και στο τέλος όλος ο θία-σος, απέναντι στο κοινό, προσπαθούσε να γκρεμίσει αυτό τον α-όρατο τοίχο, ασυντόνιστα στην αρχή, αλλά μετά συντονίζαμε τηνπροσπάθεια όταν φώναζα «Όλοι μαζί, τώρα!», και ο τοίχος έπε-φτε μέσα από ένα φοβερό σκηνικό ξέσπασμα. Οι θεατές, που πα-ρακολουθούσαν άλλοι καθιστοί, άλλοι όρθιοι, με μετέωρο βήμαπρος το μπαρ ή τις τουαλέτες, άλλοι μπαίνοντας από το μπαρ μετο ποτό ή με το τσιγάρο στο χέρι και όλοι τους ξαφνιασμένοι, ξέ-σπασαν σε ένα θυελλώδες χειροκρότημα.

Το ιντερμέδιο του διαλείμματος τους ξάφνιασε, αλλά τους έ-φερε πολύ πιο κοντά μας και περίμεναν το δεύτερο μέρος με με-γάλη περιέργεια. Στη δεύτερη πράξη το έργο ξανάρχιζε κανονι-κά, όχι όμως για πολύ. Ένας ισχυρός εξωτερικός παράγοντας,η αόρατη δύναμη που κατέστρεφε τους αυτοσχεδιασμούς τουδιαλείμματος, τώρα πλέον διέκοπτε την παράσταση. Αυτό πουσυνέβαινε εκτός θεάτρου ήταν τόσο ισχυρό, ώστε παρά την ε-ντολή που ερχόταν συνεχώς απ’ έξω να συνεχίσουμε, η παρά-

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, ΤΩΡΑ!

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 17

Page 16: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Η όπερα του ζητιάνου: Αγγελική Κυριαζάκη, Γιώργος Σαμπάνης, Κώστας Αρζόγλου.

Η όπερα του ζητιάνου: Αγγελική Κυριαζάκη, Γιώργος Σαμπάνης, Χριστίνα Σιμοπούλου,

Υβόννη Μαλτέζου, Μαρίκα Τζιραλίδου, Γιώργος Κοτανίδης.

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 18

Page 17: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

σταση άρχισε να διαλύεται μέσα σε ένα φοβερό κρεσέντο και τηθέση της έπαιρνε μια άλλη παράσταση, αυτή της θεαματικής α-ποδόμησης –όχι μεταμοντέρνας– του θεάματος, της απόλυτηςδιάλυσης, που γινόταν από μας τους ίδιους σαν αντίδραση ή δια-μαρτυρία γι’ αυτά που συνέβαιναν έξω. Για μας η «εξωτερική α-πειλή» σήμαινε τη χούντα, αλλά αυτό δεν δηλωνόταν πουθενάφανερά, μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι είναι ένας πόλεμος –ένας κριτικός αργότερα ταύτισε την απειλή με τη γερμανικήκατοχή, μιλώντας για «ματωμένες αγωνίες της Ελλάδας». Στοφινάλε ένα ξέσπασμα κατέστρεφε τα πάντα και μετά ακολου-θούσε το τραγούδι της ελπίδας.

Ήταν η ώρα του κοινού. Έγινε κάτι σαν έκρηξη και οι θεατέςβρέθηκαν στη σκηνή χωρίς να το καταλάβουμε, χωρίς να το κα-ταλάβουν και οι ίδιοι. Πνιγήκαμε στις αγκαλιές φίλων, ανθρώ-πων του θεάτρου, φοιτητών και απλών θεατών, ακριβώς το α-ντίθετο από τη γενική δοκιμή. Μας έσφιγγαν και μας ευχαρι-στούσαν με δάκρυα στα μάτια. Η επικοινωνία ήταν πλήρης, τοίδιο και η αποδοχή, το μήνυμά μας πέρασε ολοκληρωτικά, πρώ-τα πρώτα στη νεολαία. Τα δώσαμε όλα και τα πήραμε όλα,πλούσια ανταμοιβή.

Δεν πετύχαμε επειδή κάναμε κάποια καινοτομία –η παρά-σταση είχε αρκετές, όχι όμως δήθεν–, αλλά γιατί δοθήκαμε ολό-ψυχα σε ένα όραμα με καθαρότητα και πληρότητα, αγγίξαμε τοκαινούργιο που επιθυμούσαμε και αναζητούσαμε. Αμφισβητή-σαμε αυτά που μάθαμε από τους δασκάλους μας κι αυτοί μαςχειροκρότησαν με ενθουσιασμό. «Δώσατε ένα ράπισμα σ’ όλη τηφτήνια και την αηδία που υπάρχει γύρω μας», μας είπε ο Σω-κράτης Καραντινός, που θα μπορούσε να πει κανείς ότι ήταν συ-ντηρητικός. Ο Μουζενίδης ήταν συγκινημένος και περήφανος,ψιθύριζε συνεχώς «Μπράβο, μπράβο», ενώ ο Τερζάκης έσφιγγετο χέρι σε έναν έναν και έλεγε «Εύγε, παιδιά μου». Η Μαρία Χορς

ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, ΤΩΡΑ!

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 19

Page 18: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

μας αγκάλιαζε με δάκρυα στα μάτια, το ίδιο και ο Βόκοβιτς, ενώο Τζόγιας έλεγε «Πάντα σας πίστευα». Αλλά και πέρα από τουςδασκάλους μας, οι πιο σημαντικοί άνθρωποι του θεάτρου, απότον Χορν ως τη Λαμπέτη, από τον Κουν ως τον Μινωτή και απότον Ληναίο ως την Καρέζη και τον Καζάκο, παρέλασαν από τηνπαράσταση τις επόμενες λίγες μέρες που παίξαμε, μας μίλησανμε ενθουσιασμό, πολλοί απ’ αυτούς με δάκρυα στα μάτια. Μερι-κοί, όπως ο Ντίνος Κατσουρίδης, έρχονταν κάθε μέρα, το ίδιο καιτα παιδιά της ΕΚΙΝ, που ήταν περήφανα για μας.

Τι ήταν αυτό που προκάλεσε αυτή τη μεγάλη επικοινωνία;Υπήρχε στην κοινωνία μια ανάγκη έκφρασης, η οποία μεγάλω-νε με γρήγορους ρυθμούς. Επί τριάμισι χρόνια υπήρχε σχεδόναπόλυτη σιωπή σε κοινωνικό και καλλιτεχνικό επίπεδο, και πά-νω απ’ όλα στο πολιτικό εννοείται. Η χούντα είχε επιβάλει τοπαιχνίδι της στέλνοντας στις φυλακές και τις εξορίες οποιονδή-ποτε τολμούσε να κουνηθεί. Η μεγάλη πλειοψηφία ήταν σιωπη-λή. Έτσι όταν βγήκαμε στη σκηνή του Βέμπο το Σεπτέμβρητου ’70 με την Όπερα του ζητιάνου, έγινε μια έκρηξη, αφού σεμεγάλο βαθμό περιείχε ανατροπές τόσο στη φόρμα όσο και στοπεριεχόμενο, ήταν πολιτικό θέατρο. Είχαμε καταφέρει να δώ-σουμε μέσα από την παράσταση το μήνυμα ότι «κάτι υπάρχει»,επιβεβαιώνοντας τη μεγάλη ανάγκη που είχε ο κόσμος και ιδιαί-τερα οι φοιτητές. Είχαμε σπάσει τον πρώτο κανόνα. Αυτό οφει-λόταν στην ανατροπή του έργου από τη σκηνοθετική γραμμήτου Μιχαηλίδη, μια γραμμή που διαμορφώθηκε βήμα βήμαστις πρόβες, και γι’ αυτό όλοι είχαμε ταυτιστεί και την υπηρε-τούσαμε στη σκηνή με πάθος και αφοσίωση. Το αποτέλεσμα ή-ταν η καλλιτεχνική πληρότητα του θεάματος. Μπορούμε ναπούμε ότι η συμβολή του Γιώργου Μιχαηλίδη ήταν καθοριστι-κή, αυτός είχε δώσει στην παράσταση το πολιτικό στοιχείο μετη συγκεκριμένη τροχιά της αποδόμησης, που εξελίχθηκε στο

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΤΑΝΙΔΗΣ

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 20

Page 19: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

Η όπερα

του ζητιάνου:

Νίκος

Σκυλοδήμος,

Αννέτα

Μιχαλιτσιάνου.

Η όπερα

του ζητιάνου:

Υβόννη Μαλτέζου,

Κώστας Αρζόγλου.

Η όπερα

του ζητιάνου:

Το σκηνικό

του Γιάννη Λεκκού.

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 21

Page 20: KOTANIDHS THEATROb σελ Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ …external.webstorage.gr/images/Books-PDF/9789600353662.pdfαναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης,

συλλογικό όραμα. Βέβαια αργότερα, όταν θα προχωρούσαμεγια το επόμενο βήμα μας, που θέλαμε να είναι πιο ομαδικό, τοναμφισβητήσαμε ακραία αποκαλώντας τον «σκηνοθέτη-δικτά-τορα», αλλά στην ουσία το πρώτο βήμα για την ομαδοποίησήμας και την κατεύθυνση προς το πολιτικό θέατρο είχε γίνει μετη δική του βοήθεια. Κρίμα που το κράτησε μανιάτικο σε μερι-κούς από μας μέχρι τώρα.

Ύστερα από το δεκαήμερο των παραστάσεων στο Βέμπο α-νεβήκαμε να παίξουμε την παράσταση στο Βασιλικό Θέατροστη Θεσσαλονίκη, την πόλη που γεννήθηκα, έζησα την εφηβείαμου, πολιτικοποιήθηκα κι αγάπησα το θέατρο. Ήταν για μέναμια επιστροφή, για να θυμηθώ πώς ξεκίνησαν όλα αυτά, πώς α-ποφάσισα να γίνω ηθοποιός και κατέβηκα στην Αθήνα για ναδώσω εξετάσεις στη Σχολή του Εθνικού, «τη μεγάλη του γέ-νους σχολή», όπως μου άρεσε να την αποκαλώ ειρωνικά. Νομί-ζω πως όλα ξεκίνησαν από τα χρόνια των σπουδών στη Δραμα-τική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, εκεί έγινε η συνάντηση και οιδιεργασίες που οδήγησαν στη δημιουργία του Ελεύθερου Θεά-τρου μόλις αποφοιτήσαμε.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΤΑΝΙΔΗΣ

Η όπερα

του ζητιάνου:

Γιάννης Λεκκός,

Αννέτα

Μιχαλιτσιάνου

στην πρόβα.

KOTANIDHS_THEATROb_σελ_Layout 1 14/09/2011 4:12 ΜΜ Page 22