KLIMATSKE PROMJENE I VODNI RESURSI U BOSNI I HERCEGOVINI/Climate Changes and Water Resources in...
71
UNIVERZITET U SARAJEVU MAŠINSKI FAKULTET POSTDIPLOMSKI SPECIJALISTIČKI STUDIJ ZAŠTITA OKOLINE I ZAŠTITA NA RADU Magistarski rad KLIMATSKE PROMJENE I VODNI RESURSI U BOSNI I HERCEGOVINI SA POSEBNIM OSVRTOM NA ZAŠTITU OD POPLAVA Mentor: Prof. dr Tarik Kupusović Kandidat: Igor Palandžić Sarajevo, 2012
-
Upload
igor-palandzic -
Category
Documents
-
view
146 -
download
3
description
UNIVERZITET U SARAJEVU MAŠINSKI FAKULTET POSTDIPLOMSKI SPECIJALISTIČKI STUDIJ ZAŠTITA OKOLINE I ZAŠTITA NA RADUMagistarski radKLIMATSKE PROMJENE I VODNI RESURSI U BOSNI I HERCEGOVINI SA POSEBNIM OSVRTOM NA ZAŠTITU OD POPLAVAMentor: Prof. dr Tarik Kupusović Kandidat: Igor PalandžićSarajevo, 2012Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursiSadržaj 1 2 2.1 2.1.1 2.1.2 2.2 2.3 2.4 2.4.1 2.4.2 2.5 2.6 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.4.1 3.4.2 3.4.3 3.4.4 3.4.5 4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.2 5 5.1 5.2 5.
Transcript of KLIMATSKE PROMJENE I VODNI RESURSI U BOSNI I HERCEGOVINI/Climate Changes and Water Resources in...
UNIVERZITET U SARAJEVU
MAŠINSKI FAKULTET
POSTDIPLOMSKI SPECIJALISTIČKI STUDIJ
ZAŠTITA OKOLINE I ZAŠTITA NA RADU
Magistarski rad
KLIMATSKE PROMJENE I VODNI RESURSI U BOSNI I HERCEGOVINI SA POSEBNIM OSVRTOM NA ZAŠTITU
OD POPLAVA
Mentor: Prof. dr Tarik Kupusović
Kandidat: Igor Palandžić
Sarajevo, 2012
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
Sadržaj
1 Uvod .............................................................................................................. 1 2 Klimatske promjene ....................................................................................... 2 2.1 Stanje na globalnom nivou – prepoznavanje problema ............................... 2 2.1.1 Klimatski šokovi: rizici i ugroženost u svijetu .....................................................6 2.1.2 Prilagođavanje klimatskim promjenama: djelovanje na državnom nivou
i međunarodna saradnja ....................................................................................8 2.2 Uočene klimatske promjene u Evropi ........................................................ 10 2.3 Klimatski uslovi u BiH ................................................................................ 11 2.4 Klimatska varijabilnost i procjena ekstremnih događaja ............................. 14 2.4.1 Projekcije budućih klimatskih promjena na području Mediterana i
Jugoistočne Evrope ......................................................................................... 14 2.4.2 Projekcije budućih klimatskih promjena u BiH ............................................... 15 2.5 Vodni resursi u Bosni i Hercegovini ........................................................... 22 2.6 Klimatske promjene i vodni resursi ............................................................ 25 3 Poplave ....................................................................................................... 28 3.1 Generalno o poplavama i njihovoj pojavi u svijetu i Evropi ........................ 28 3.2 Poplave u Bosni i Hercegovini ................................................................... 29 3.3 Uloga klime ............................................................................................... 30 3.4 Mogući utjecaji poplava ............................................................................. 31 3.4.1 Zemljište – tlo – zemljišni prostor ................................................................... 31 3.4.2 Kvalitet voda .................................................................................................... 32 3.4.3 Biodiverzitet..................................................................................................... 32 3.4.4 Zdravlje ............................................................................................................ 33 3.4.5 Ekonomija ........................................................................................................ 33 4 Analiza promjene meteoroloških i hidroloških parametara u Bosni i
Hercegovini .................................................................................................. 33 4.1 Analiza hidrometeoroloških podataka ........................................................ 33 4.1.1 Temperature zraka .......................................................................................... 34 4.1.2 Padavine .......................................................................................................... 38 4.2 Analiza hidroloških podataka ..................................................................... 45 5 Zaključna razmatranja ................................................................................. 61 5.1 Koincidencija meteoroloških i hidroloških parametara uočenih prilikom
izrade magistarskog rada .......................................................................... 61 5.2 Bosna i Hercegovina i region ..................................................................... 63 5.3 Mjere za poboljšanje u sektoru odbrane od poplava .................................. 63 5.4 Aktivnosti u Bosni i Hercegovini ................................................................ 64 5.5 Smjernice za dalja istraživanja .................................................................. 65 6 Literatura ..................................................................................................... 66
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
............................................................................ 3 .............................................................................. 5
.......................................................... 6 ....................................................... 7
......................................................................... 9 ...... 12 ..... 13
............................................................................................ 13
........................................... 15 ........................ 16
........................... 16 ......... 17
.................... 17
................................................................................................. 18
.................................................................................. 18 ........................ 19
.................... 20
............................................................................ 20 ....... 21
................................................................... 21
................................................................................ 22
................................................................. 19 .............................. 33
.................... 34 ........... 35
........................................................................................................ 36 .................. 37
.... 39
................................................................................................. 41
........................................................................................... 42
......................................................................................................... 44 ............................................... 45
................................................. 47
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
...................................... 50 ........................................ 51
............................................... 55 ............................................... 58
................ 34 ....... 35
........................................................................................................ 36 .............. 37
......................... 38
.......................................................................................................... 39 ................ 40
................................................................................................. 40 .......... 41
........................................................................................... 42 ...................... 43
......................................................................................................... 43
.......................................................................................................... 46
.......................................................................................................... 46
........................................................................................................ 48 .............. 49
................................................................................................. 51
................................................................................................. 51
................................................................................................. 52
................................................................................................. 53
................................................................................................ 54
........................................................................................................ 56
........................................................................................................ 56
........................................................................................................ 57
........................................................................................................ 59
........................................................................................................ 59
........................................................................................................ 60
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
............................................................................... 1 ............................ 2
.................................................................................. 4 ......... 26
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
1
1 Uvod
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
2
2 Klimatske promjene
2.1 Stanje na globalnom nivou – prepoznavanje problema
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
3
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
4
2
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
5
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
6
2.1.1 Klimatski šokovi: rizici i ugroženost u svijetu
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
7
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
8
2.1.2 Prilagođavanje klimatskim promjenama: djelovanje na državnom nivou i međunarodna saradnja
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
9
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
10
2.2 Uočene klimatske promjene u Evropi
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
11
2.3 Klimatski uslovi u BiH
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
12
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
13
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
14
2.4 Klimatska varijabilnost i procjena ekstremnih događaja
2.4.1 Projekcije budućih klimatskih promjena na području Mediterana i Jugoistočne Evrope
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
15
2.4.2 Projekcije budućih klimatskih promjena u BiH 6
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
16
9.0
10.0
11.0
12.0
13.0
14.0
Tmean_annual Linear (Tmean_annual) 5 per. Mov. Avg. (Tmean_annual)
7.0
8.0
9.0
10.0
11.0
12.0
Tmean_annual Linear (Tmean_annual) 5 per. Mov. Avg. (Tmean_annual)
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
17
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
18
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
19
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
18
88
18
93
18
98
19
03
19
08
19
13
19
18
19
23
19
28
19
33
19
38
19
43
19
48
19
53
19
58
19
63
19
68
19
73
19
78
19
83
19
88
19
93
19
98
20
03
20
08
annual sum Linear (annual sum) 5 per. Mov. Avg. (annual sum)
Sarajevo
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
20
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
19
61
19
62
19
63
19
64
19
65
19
66
19
67
19
68
19
69
19
70
19
71
19
72
19
73
19
74
19
75
19
76
19
77
19
78
19
79
19
80
19
81
19
82
19
83
19
84
19
85
19
86
19
87
19
88
19
89
19
90
19
91
19
92
19
93
19
94
19
95
19
96
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
annual sum Linear (annual sum) 5 per. Mov. Avg. (annual sum)
mm
Banja Luka
0.0
200.0
400.0
600.0
800.0
1000.0
1200.0
annual spring summer autumn winter
average (1999-2008) 1034.9 263.7 262.9 280.4 227.6
normals 1028.1 263.5 298.9 245.7 219.6
2008 891.8 331.5 189.1 253.7 189.8
Banja Luka, seasonal Precipitation
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
21
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
70.0
Day with snow>=10cm
Linear (Day with snow>=10cm)
5 per. Mov. Avg. (Day with snow>=10cm)
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
22
2.5 Vodni resursi u Bosni i Hercegovini
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
23
11
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
24
⋅
⋅
--
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
25
2.6 Klimatske promjene i vodni resursi
14
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
26
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
28
.
3 Poplave
3.1 Generalno o poplavama i njihovoj pojavi u svijetu i Evropi
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
29
3.2 Poplave u Bosni i Hercegovini
-
-
-
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
30
-
-
3.3 Uloga klime
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
31
3.4 Mogući utjecaji poplava
3.4.1 Zemljište – tlo – zemljišni prostor
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
32
3.4.2 Kvalitet voda
3.4.3 Biodiverzitet
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
33
3.4.4 Zdravlje
3.4.5 Ekonomija
4 Analiza promjene meteoroloških i hidroloških parametara u Bosni i Hercegovini
4.1 Analiza hidrometeoroloških podataka
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
34
4.1.1 Temperature zraka
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
35
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
36
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
37
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
38
4.1.2 Padavine
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
39
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
40
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
41
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
42
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
43
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
44
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
45
4.2 Analiza hidroloških podataka
22
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
46
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
47
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
48
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
49
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
50
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
51
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
52
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
53
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
54
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
55
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
56
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
57
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
58
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
59
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
60
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
61
5 Zaključna razmatranja
5.1 Koincidencija meteoroloških i hidroloških parametara uočenih prilikom izrade magistarskog rada
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
62
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
63
5.2 Bosna i Hercegovina i region
5.3 Mjere za poboljšanje u sektoru odbrane od poplava
28
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
64
5.4 Aktivnosti u Bosni i Hercegovini
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
65
5.5 Smjernice za dalja istraživanja
Magistarski rad Klimatske promjene i vodni resursi
66
6 Literatura
