Kaxa iq]ar krke vecx wa karobarSurU krn we quhade muDle kwm

Starting up – Your first steps to running a catering businessPunjabi

SurU krna

SurU krna - Kaxa iq]ar krke vecx wa karobar SurU krnwe quhade mu<Dle kwm

izh ikqabca [uhnA lokA lzI hE jo kozI rEstorEMt, kEFE jAKaxa vrqa[ux vala kozI hor karobar cla[uxa cahuNwe hn,BaveM qusIM pihlA kozI clwa hoiz]a karobar lExa cahuNwe hojA nvA SurU krna cahuNwe ho.

SurU ivc hI sare kNm TIk krna bhuq ZrUrI hE, ik[uMik]ijha krn nal ]a[ux vale kaFI smeM qk karobarcla[uxa quhade lzI v<W sOKa ho jazega. izs ikqabce ivcw<is]a ig]a hE ik quha¥ ikhfI]A mu<K g<lA bare ivcarkrna cahIwa hE.

izs prce ivc bhuq sarI jaxkarI ka¥nI qOr 'qe laZmIg<lA bare hE. jw kozI g<l ka¥nI Srq nhIM sgoM cNga kNmhE, qA [uh¥ d<be ivc Caip]a ig]a hE ]qe d<be we nal izhinSan laiz]a ig]a hE: ✹

quhadI mww krn lzI kuJ FaizwemNw g<lA vI w<sI]AgzI]A hn. izhnA ¥ ]ijhe d<ib]A ivc Caip]a ig]a hEijhwe nal izh inSan laiz]a ig]a hE: ✓

123

4567

quhade kNm wI QA 2]apxe kNm wI QA ¥ rijstr krva[uxa, lazIsNs 3kNm wI QA bare inym 4Bojn iq]ar krn valI]A QAvA 5saman, kUfa 6kNm wI]A clNq/]arZI QAvA 6ishq ]qe sur<iK]a, ]<g qoM sur<iK]a 7

Bojn wI sur<iK]a we pRbNW krna 8Bojn wI sur<iK]a we pRbNW krn we DNg 9staF 9splazI krn vale 10Do] Du]azI 11

Bojn wI ishqmNw sFazI 12sFazI krna 13pka[uxa 14TNDa krna 15Bojn vsqA izk wUsrI qoM gNwI]A hoxa 17injI sFazI 18bImarI 19stor krna 20izNspEkSnA 21

mEin[U bxa[ux we inym 22kImqA ilK ke la[uxa 23vI ze tI lExa 23Bojn bare jaxkarI wexa 24Bojn 'qe lebl la[uxa 25]lkohl (Srab) 25

kaLZI kNm ]qe pEis]A wa ihsab 26karobarA wI]A iksmA 27Xuw ]apxa karobar cla[uxa 27vI ze tI lzI rijstr hoxa 28irkard r<Kxa 28krmcarI]A ¥ qnXah wexa 29

ka¥n 30

mE¥ ikhfI mww iml skwI hE? 32Bojn wI sur<iK]a we pRbNWA bare pEk 33FUd stEMdrdZ zejNsI we pRkaSn 34srkarI mihkim]A we pRkaSn 35kNm ]a[ux vale rabqe 36

quhade kNm wI QA

]apxe kNm wI QA ¥ rijstr krva[uxa

je qusIM Bojn iq]ar krke vecx wa nvA karobar SurU krn wa ivcar bxarhe ho, qA ]apxe kNm wI QA ¥ kNm SurU krn qoM G<to G<t 28 iwn pihlA]EnvaizrnmEMt hElQ srivisZ kol rijstr krva[uxa quhade lzI laZmI hE.

izh Srq Bojn we iZ]awaqr karobarA 'qe lagU huNwI hE, ijhnA ivc Grivc Kaxa iq]ar krn valI]A, stalA ]qe vEnA vrgI]A clNq ]qe]arZI QAvA Saiml hn. je qusIM izk qoM v<W QAvA wI vrqoM krwe ho, qAquha¥ izh sB QAvA rijstr krva[uxI]A cahIwI]A hn.

je quhadI QA wI vrqoM Bojn we kzI karobar krwe hn (ijveM ik, ipNd wa haljA kanFNRs rUm), qA ijhfa iv]kqI izs QA wI vrqoM krn wI izjaZqiwNwa hE, [uhwI iZNmewarI izh¥ rijstr krva[uxa hE.

ho skwa hE ik quha¥ ]apxa karobar cla[ux vale we qOr 'qee ]qe/jA vI ze tIlzI vI rijstr hoxa pze (weKo sFe 27-29). izs iksm wI rijstReSn we kNmBojn iq]ar krn valI QA ¥ rijstr krva[ux qoM pUrI qrHA v<Kre hn.

yaw r<Ko, ik je qusIM ]apxe kNm wI QA ivc kozI qbwIlI krnI hE, qA quha¥plainNg wI izjaZq lEx wI lof vI pE skwI hE.

kNm wI]A iZ]qawr QAvA 'qee quha¥ ibZnE>s ret nA wa tEks wexa pzega.izhwe bare jaxkarI lEx lzI ]apxI lokl ]QairtI (ka[uMisl) nal g<l kro.

lazIsNs

je qusIM heT ilKe kNm krne hn, qA quha¥ lazIsNs lEx wI lof pzegI:

> Srab vecxa jA wexa

> raq 11 vje qoM sver we 5 vje qk grm Bojn vecxa

> QIzetr, isnme jA sNgIq vrga mnOrNjn wexa

> glI ivc ikse stal jA vEn ivcoM Bojn vecxa

karobarA ¥ hr iksm we lazIsNsA bare ]apxI lokl ]QairtI nal sNprkkrna cahIwa hE.

quhade kNm wI QA

3

kNm wI QA bare inym

Bojn we karobar lzI QA wI cox krn vele izh g<lA ykInI bxa[uxa bhuqZrUrI hE ik izh QA:

> sNbNWq ka¥nA ]nusar hove

> quhade karobar lzI TIk hove

> iz<Qe qusIM Bojn sur<iK]q DNg nal iq]ar kr sko

quha¥ ]apxe kNm wI QA ¥ laZmI qOr 'qe saF suQrI ]qe izhwI murNmq krvake izh¥ cNgI halq ivc r<Kxa cahIwa hE. quhade kNm wI QA Bojn wIishqmNw sFazI r<Kx we kNmA lzI laZmI qOr 'qe shI QA hoxI cahIwI hE,ijhnA kNmA ivc Bojn gNwa hoxoM rokxa, ]qe Xas qOr 'qe gNwe janvrA 'qekabU r<Kxa vI Saiml hE.

✹kNm lzI nvIM QA wI cox krn vele, jA QA bwlx vele, ]apxI lokl]QairtI qoM slah lE lExa cNgI g<l hE.

heT ilKe inym quhade kNm wI sarI QA 'qe lagU huNwe hn, isrF Bojn iq]arkrn valI]A QAvA 'qe hI nhIM.

h<Q Wox wI]A shUlqA ]qe taizltA

staF we h<Q Wox lzI quhade kol kaFI sare vaSbeisn laZmI qOr 'qe hoxecahIwe hn, ijhnA ivc grm ]qe TNDa paxI ]a[uMwa hve, ]qe h<QA ¥ saFkrn ]qe sFazI nal suka[ux lzI saman vI hoxa cahIwa hE.

lof ]nusar, Kax valI]A cIZA ]qe sFazI we saman ¥ Wox lzI v<K v<KisNk hoxe laZmI hn - weKo sFe 5-6

kaFI taizltA vI hoxI]A cahIwI]A hn ijhnA we bUhe Kaxa iq]ar krn wIQAvA vl iblkul nhIM Ku<lHxe cahIwe.

k<pfe bwlx wI]A shUlqA

lof ]nusar, staF ¥ k<pfe bwlx wI]A kaFI shUlqA wexa quhade lzIlaZmI hE.

hor ZrUrI g<lA

quhade kNm wI QA 'qe hva ]a[ux jax, lazIt ]qe paxI inklx we kaFI pRbNWlaZmI qOr 'qe hoxe cahIwe hn.

quhade kNm wI QA

4

Bojn iq]ar krn valI]A QAvA

heT ilKe inym Bojn iq]ar krn valI]A QAvA lzI hn.

FrS ]qe kNWA

FrSA ]qe kNWA ¥ ̂ vWI]a halq' ivc r<Kxa laZmI hE. izhnA wI sFazIkrna ]qe (lof pEx 'qe) izhnA ¥ jrasIm-rihq krna sOKa hoxa cahIwa hE.

]sl ivc izhwa ]rQ izh hE ik FrS ]qe kNWA smql hox, CeqI iGsxna, izhnA ¥ Woqa ja ske ]qe izhnA wI shI murNmq huNwI rhe.

C<qA we ]Nwr vale ih<se

C<qA we ]Nwr vale ih<se izh qrHA bxaze ]qe iq]ar kIqe hoxe cahIwe hn ikizhnA 'qe gNwgI na jNme ]qe BaP wa paxI vI G<t izk<Ta hove, [u>lI na jNme]qe iz<QoM ikxke na idgx.

]sl ivc izhwa ]rQ izh hE ik C<qA we ]Nwr vale ih<se vWI]a halq ivc]qe smql hox, izhnA ¥ saF krna sOKa hove ]qe iz<QoM peMt ]qe plsqr weikxke na idgx.

iKfkI]A

iKfkI]A ]qe bahr ¥ Ku<lHx vale hor rah izs qrHA bxe hoxe ZrUrI hn ikizhnA ivc gNwgI jmHa na hove. iKfkI]A ]qe hor rah (ijveM bUhe) jo bahrvl ¥ Ku<lH skwe hn, [uhnA 'qe lof pEx 'qe jalI]A l<gI]A hoxI]AcahIwI]A hn ijhnA ivcoM kIfe mkOfe na lNG skx ]qe ijhnA wI sOKI qrHAsFazI ho ske.

bUhe

bUih]A ¥ saF krna ]qe lof ]nusar jrsIm-rihq krna laZmI qOr 'qesOKa kNm hoxa cahIwa hE.

sqhA

ijhnA QAvA 'qe Bojn sNBail]a jAwa hE, [u>Qe sqhA (saman wI]A sqhAsmeq), Xas qOr 'qe ij<Qe Bojn CUNhwa hE, [uhnA ¥ shI halq ivc r<iK]ajaxa cahIwa hE, izhnA ¥ saF krna ]qe lof ]nusar jrsIm-rihq krnalaZmI qOr 'qe sOKa kNm hoxa cahIwa hE.

saman wI sFazI wI]A shUlqA

quhade kNm wI QA 'qe lof ]nusar BAid]A ]qe saman ¥ saF krn ]qejrasI-rihq krn we kaFI pRbNW hoxe cahIwe hn. izhwe lzI kaFI imkwarivc grm ]qe TNDa paxI laZmI qOr 'qe ]a[uMwa hove.

quhade kNm wI QA

5

quhade kNm wI QA

6

Bojn vsqA ¥ Wox wI]A shUlqA

quhade kol lof ]nusar Bojn vsqA ¥ Wox wI]A kaFI shUlqA laZmI qOr'qe hoxI]A cahIwI]A hn. Bojn vsqA Wox vale hr isNk (jA hor shUlqA)ivc kaFI grm ]qe/jA TNDa paxI ZrUr ]a[uMwa hove. izh paxI pIx yoghoxa cahIwa hE. izhnA QAvA ¥ saF r<Kxa ]qe lof ]nusar jrasIm-rihqr<Kxa laZmI hE.

saman

ijhnA cIZA, iFitNgA ]qe saman nal Bojn vsqA CUNwI]A hn, [uh laZmIqOr 'qe:

> shI qrqIb ]qe halq ivc r<Ke jax ]qe lof ]nusar izhnA wI shImurNmq huNwI rhe, ]qe lof ]nusar izhnA ¥ jrasIm-rihq kIqa jAwa rhe

> izhnA ¥ shI DNg nal saF ]qe lof ]nusar jrasIm-rihq kIqa jAwa rheqaik izhnA qoM Bojn gNwa hox wa Xqra na rhe

kUfa

ijs kmre ivc Bojn vsqA hox, quha¥ [uhwe ivcoM kUfa krkt ijNnI vI CeqIho ske hta wexa cahIwa hE, qaik izh jmHA na hove.

Bojn we kUfe ]qe hor kUfe ¥ r<Kx ]qe ible la[ux lzI quhade kol kaFIshUlqA laZmI qOr 'qe hoxI]A cahIwI]A hn.

✓quhade karobar 'qe lagU hox vale inymA ivcoM izh kuJ ku inym hn. izhwebare qusIM ‘Food hygiene – a guide for businesses’ (Bojn wI ishqmNwsFazI - karobarA lzI jaxkarI) pfHo. izhwa pRkaSn vI FUd stEMdrZ zejNsIne kIqa hE - izh¥ ]ardr krn bare jaxkarI sFa 34 'qe iw<qI hozI hE.

kNm wI]A clNq/]arZI QAvA

je qusIM ]apxa karobar ikse clNq jA ]arZI QA qoM cla[uMwe ho , qw vI ¥Bojn we hor karobarA vAg ishqmNw sFazI we inymA wa palx krnapzega, pr G<t QA hox krke, iz<Qe lagU hox valI]A ka¥nI SrqA kuJv<KrI]A hn ]qe izh v<W lckwar DNg nal lagU kIqI]A jAwI]A hn.

hor jaxkarI qusIM ‘Food hygiene – a guide for businesses’ (Bojn wIishqmNw sFazI - karobarA lzI jaxkarI) pfHo - izh¥ ]ardr krn barejaxkarI sFa 34 'qe iw<qI hozI hE. clNq ]qe ]arZI QAvA ivc qNbU, stal]qe vEnA Saiml hn.

Bojn wI sFazI we inymA we lagU kIqe jax bare jaxkarI lEx lzI, qusIM]apxI lokl ]QairtI (ka[uMisl) wI ]EnvaizrnmEMtl hElQ srivs nalsNprk kro.

yaw r<Ko ik clNq ]qe ]arZI QAvA ¥ vI rijstr krva[ux wI lof pEMwI hE- Bojn iq]ar krn ]qe vecx valI]A QAvA ¥ rijstr krva[ux bare sFa3 'qe pfHo.

ishq ]qe sur<iK]a

quha¥ ]apxa kNm ]ijhe DNg nal krna cahIwa hE ik quhade krmcarI]A]qe ijhnA lokA 'qe quhade kNm wa ]sr pE skwa hE, [uhnA wI ishq ]qesur<iK]a 'qe quhade kNm wa kozI mafa ]sr na pze. je quhade pNj jA v<WkrmcarI hn, qA quha¥ ishq ]qe sur<iK]a bare ]apxI pailsI laZmIqOr 'qe ilK ke r<KxI cahIwI hE ijs ivc quha¥ ishq ]qe sur<iK]a we ]apxepRbNWA wa iZkr krna cahIwa hE.

hor jaxkarI lEx lzI, qusIM ‘Health and Safety: a no-nonsensesummary of Government rules and regulations’ (ishq ]qesur<iK]a - srkarI inymA bare iblkul spSt jaxkarI) pfHo, ijhwapRkaSn ibZnE>s ilNk ne kIqa hE, jA qusIM hElQ ]EMd seFtI ]EgZEkitv nalsNprk kro (weKo sFa 36).

]<g qoM sur<iK]a

kNm wI QA 'qe ]<g qoM ho skx vale Xqre wa ihsab la[uxa ]qe ]apxe ]ap¥, ]apxe staF ]qe gahkA wI ihFaZq lzI ]<g qoM bca{ wI]AsavWanI]A vrqxa quhade lzI laZmI hE. vrqx valI]A savWanI]Abhuq sarI]A g<lA 'qe inrBr hn, ijveM ik kNm wI QA wa sazIZ. izhwe bareslah lEx lzI ]apxI lokl ]QairtI nal rabqa kro.

✹je qusIM ]apxe kNm wI QA ivc kozI qbwIlI kr rhe ho, qA kNm SurU krn qoMpihlA ]<g qoM sur<iK]a bare slah lExa cNgI g<l hE.

hor jaxkarI lEx lzI, qusIM ‘Fire safety: An employer’s guide’ (]<gqoM bca{: nOkrI wex vail]A lzI jaxkarI) pfHo.izh ikqabca qusIM izs vE>bsazIt 'qe pfH skwe ho: www.archive.officialdocuments.co.uk/document/fire/index.htm

jA qusIM izh ]Ec ]Es zI buks qoM ]ardr kr skwe ho, kImq £9.95(jaxkarI sFa 35 'qe).

quhade kNm wI QA

7

8

Bojn wI sur<iK]awe pRbNW krna

Bojn wI sur<iK]a we pRbNW krna

Bojn wI sur<iK]a we pRbNWA wa ]rQ hE [uh sare kNm jo qusIM ]apxe karobarivc ]ijha Bojn iq]ar krn lzI krwe ho jo Kax lzI sur<iK]q hove.

Bojn wI sur<iK]a we pRbNW krna

quha¥ laZmI qOr 'qe ̂ Bojn wI sur<iK]a we pRbNW' lagU krne cahIwe hn ]qeizhwe lzI kIqe gze kNmA we irkard ivc qaZI jaxkarI Brwe rihxa cahIwahE. je qusIM kozI hor Bojn bxa[uxa SurU kro jA Bojn iq]ar krn we DNg bwll{, qA quha¥ izh DNgA bare muf-ivcar vI ZrUr krna cahIwa hE.

izhnA DNgA ¥ lagU krn ivc quha¥ mww wex lzI ]EF ]E>s ze ne pEkiq]ar kIqe hoze hn - izhwe bare hor jaxkarI sFa 33 'qe pfHo. qusIM ]apxIlokl ]QairtI wI ]EnvaizrnmEMtl hElQ srivs vail]A qoM vI slah lEskwe ho.

staF

✹Broseyog ]qe iZNmewar staF ikse vI karobar lzI ZrUrI huNwa hE. ho ske qABojn iq]ar krn we qjrbe/jA isKlazI vala staF r<Kxa cNgI g<l hE.

quha¥ izh laZmI qOr 'qe ykInI bxa[uxa cahIwa hE ik Bojn vsqA ¥ h<Qla[ux vale staF we hr mEMbr wI ingranI hove ]qe [uhwe kNm we ]nusar[uh¥ Bojn wI ishqmNw sFazI bare ihwaizqA ]qe/jA isKlazI ZrUr imle.

✹staF we ikse mEMbr ¥ nOkrI wex vele, izh ykInI bxa{ ik kNm SurU krn qoMpihlA [uh¥ Bojn wI ishqmNw sFazI bare smJ hove. izhwe bare sFa 12-21'qe Bojn wI ishqmNw sFazI vala ih<sa pfHo.

Bojn wI ishqmNw sFazI we DNg iq]ar krn vale iv]kqI (jA lokA) ¥Bojn wI sur<iK]a we pRbNWA bare kaFI isKlazI imlI hoxI ZrUrI hE, qaik [uhizs kNm we yog hox. quhade lzI ]qe quhade staF lzI ikse rsmI iksm wekorsA ivc jaxa laZmI nhIM hE, pr izh kors FaizwemNw ho skwe hn. qusIMXuw ¥ ]qe ]apxe staF ¥ isKlazI wex lzI ]EF ]E>s ze vloM iq]ar kIqeikse pEk wI vrqoM kr skwe ho. izhwe bare hor jaxkarI sFa 33 'qe pfHo.

9

✹qusIM jA quhade staF ne ijhfI vI isKlazI lzI hE, [uhwa irkard r<KxacNgI g<l hE, ik[uMik qw qusIM izh irkard ka¥n lagU krva[ux vale]FsrA ¥ iwKa skwe ho, jw [uh quhade kNm valI QA 'qe ]a[ux.

splazI krn vale

✹k<ca mal splazI krn vail]A wI shI cox krna quhade lzI bhuq ZrUrIhE ik[uMik splazI krn vale wa Broseyog hoxa ZrUrI hE, ]qe ijhfI]ABojn vsqA [uh iwNwe hn [uhnA wI cNig]azI wa quhade karobar 'qe ]sr pEskwa hE. izh vI bhuq ZrUrI hE ik ijhfI]A cIZA qusIM stor ivc r<Kwe ]qevrqwe ho [uhnA ¥ sur<iK]q DNg nal sNBail]a ]qe vriq]a jaze.

jw vI Bojn vsqA quhade kol ]a[ux, qA izh cEk kro ik:

> TNDI]A kIqI]A Bojn vsqA kaFI TNDI]A hox

> izhnA wa pEkej Xrab na hoiz]a hove

> izh [uho cIZA hox jo qusIM ]ardr kIqI]A sn

je quha¥ jape ik ijhfI]A Bojn vsqA ikse splaizr ne BejI]A hn [uhnA¥ shI DNg nal nhIM sNBail]a ig]a, qA [uh vsqA lExoM nAh kr iw{ ]qeho ske qA [use vele splaizr nal rabqa kro.

splazI hozI]A sB cIZA wa verva ilK lExa ZrUrI hE. jo vI Bojn vsqAqusIM ikse splaizr, wukan jA kES ]EMd kErI qoM XrIwo [uhnA wI]AiznvaizsA ]qe rsIwA sAB ke r<Ko. izhnA ivc ivc izh jaxkarI Saimlhove ik qusIM ikhfI]A Bojn vsqA ikNnI imkwar ivc ]qe ikhfI qarIX ¥XrIwI]A.

Bojn wI sur<iK]a we pRbNW krna

10

Do] Du]azI

jw qusIM Bojn vsqA hor QA iljAwe ho, ijveM ik ]apxe kNm wI QA qoM ikse horQA 'qe, jA kES ]EMd kErI qoM ]apxe kNm wI QA 'qe - qA qusIM izhnA ¥ gNwI]AhoxoM laZmI qOr 'qe bca{, ijveM ik gNwgI jA jrasImA nal gNwI]A hoxoM.

heT ilKI]A g<lA bare iX]al r<Kxa Xas qOr 'qe ZrUrI hE:

> Bojn vsqA ]ijhe pEkejA jA d<ib]A ivc ilja{ qaik izhnA ¥ gNwI]A hoxoMbcaiz]a ja ske

> TNDI]A kIqI]A ]qe FRoZn cIZA shI qapman we rihx (kzI karobar TNDebEgA ]qe bkis]A, jA iriFRjretr vEnA wI vrqoM krwe hn).

> k<cI]A ]qe Kax-lzI-iq]ar Bojn vsqA v<KrI]A r<KI]A jax.

Bojn vsqA Dox valI]A g<dI]A ¥ saF ]qe murNmq krva ke cNgI halqivc r<Kxa laZmI hE.

Bojn wI sur<iK]a we pRbNW krna

11

12

Bojn wIishqmNw sFazI

✹Bojn wI ishqmNw sFazI izh ykInI bxa[ux lzI ZrUrI hE ik ijhfa KaxaqusIM vrqa{, [uh Kax lzI sur<iK]q hove. karobar cla[ux lzI vI izhsmJwarI wI g<l hE ik[uMik izhwe nal FUd pu]aZinNg (Kaxa Kax krkebImar hoxa) roik]a ja skwa hE ]qe gahkA kol quhadI Suhrq kaizmrihNwI hE.

jw qusIM Bojn iq]ar krke vecx wa karobar SurU kro, qA kNm kaj we ]ijheDNg lagU krn wa quha¥ mOka imlwa hE ijhnA rahIM qusIM ykInI qOr 'qe SurUqoM hI ishqmNw sFazI r<K skwe ho.

ishqmNw sFazI lzI car mu<K g<lA yaw r<Kxa ZrUrI hE ijhnA ¥ ̂ carsIZ' (4 Cs) ]aiK]a jAwa hE:

> sFazI krna (klIinNg)

> pka[uxa (kuikNg)

> TNDa krna (icilNg)

> cIZA izk wUsrI qoM gNwI]A hoxoM rokxa (¤Os-kNtEmIneSn)

Bojn wI sur<iK]a wI]A iZ]awaqr sm<is]avA nal inptx lzI qusIM ̂ carsIZ' wI vrqoM kr skwe ho. heTA vale sEkSn ivc izhnA ivcoM hr izk wIvrqoM krn bare smJaiz]a ig]a hE.

✹sFazI krna

cNgI sFazI krn nal h<QA, saman ]qe sqhA qoM jrsImA ¥ htaiz]a jaskwa hE. izs qrHA jrasIm Kaxe qk nhIM phuNc skwe. quha¥ heT ilKe kNmkrne cahIwe hn.

> Xas iX]al r<Ko ik quhade staF vale Bojn ¥ h<Q la[ux qoM pihlA ]apxeh<Q cNgI qrHA Wo ke suka lEx.

> v<K v<K kNm krn mgroM Bojn r<Kx valI]A QAvA ]qe saman ¥ saF kro,Xas qOr 'qe k<ce Bojn ¥ sNBalx mgroM.

> kNm kriw]A hoiz]A nal nal sFazI krwe ja{. je Kax pIx valI kozIcIZ idg jaze, qA [use vele izh¥ cu<k ke [us QA ¥ cNgI qrHA saF kr iw{.

> ikse kNm lzI sFazI krn valI]A shI cIZA [uhnA ¥ bxa[ux vail]AwI]A ihwaizqA ]nusar vrqo.

> Bojn wa kUfa jmHA na hox iw{.

Bojn wI ishqmNwsFazI

13

✓sFazI krn we kNmA wI sUcI bxa[uxa cNga DNg hE ijhwe nal sqhA ]qesaman wI sFazI lof ]nusar TIk smeM 'qe ykInI qOr 'qe kIqI ja skwI hE.izhwe nal sFazI krn valI]A cIZA wI FZUl ]qe Llq vrqoM ¥ vIroik]a ja skwa hE.

izh FEsla kro ik ikhnA cIZA ¥ hr roZ, jA iwn ivc izk qoM v<W var saFkrn wI lof hE, ]qe ikhnA wI sFazI izhqoM G<t var krn wI lof hE. sUcIizh izs w<is]a hoiz]a cahIwa hE:

> ikhnA cIZA wI sFazI krn wI lof hE

> sFazI ikNnI ikNnI wer mgroM krn wI lof hE

> sFazI iks DNg nal krnI cahIwI hE

sFazI krn wI]A ihwaizqA vI izs ivc Saiml krna cNgI g<l hE:

> sFazI krn valI]A ikhfI]A cIZA wI vrqoM krnI cahIwI hE

> izhnA cIZA wI vrqoM iks DNg nal krnI cahIwI hE, izhnA ¥ ikNna kupqla krna cahIwa hE ]qwe sqh 'qe izhnA ¥ ikNnI wer r<Kxa cahIwa hE(izhnA ¥ bxa[ux vale wI]A ihwaizqA wa palx kro)

> izhnA cIZA ¥ stor ivc ikveM r<Kxa cahIwa hE (ikse Xas QA 'qe, BojnvsqA r<Kx valI QA 'qe nhIM)

Bojn we karobarA we iXlaF ka¥nI karvazI krn wa sB qoM v<da karxmu<DlI sFazI wI Gat hE.

✹pka[uxa

Bojn ¥ cNgI qrHA pka[ux nal nuksanweh jrasIm mr jAwe hn. izskrke, Bojn ¥ shI DNg nal pka[uxa bhuq ZrUrI hE. G<t pkaze Bojn nalFUd pu]aZinNg ho skwI hE.

Bojn ¥ pka[ux jA wubara grm krn vele, swa cEk kro ik izh pUre wa pUraBaPA C<dwa grm ho jaze. (skatlEMd ivc wubara grm kIqe jax vale Bojn¥ 82°C qk grm krna ka¥nI qOr 'qe laZmI hE).

murgI ]qe sUr we mIt, rold jOizNtA ]qe sOsej ]qe brgrA vrgI]A kIme qoMbxI]A cIZA ¥ pUrI qrHA pka[uxa Xas qOr 'qe ZrUrI hE. karx izh hE ik izsiksm we mIt we Wur ]Nwr vI jrasIm ho skwe hn. jrasImA ¥ marn lzI

Bojn wI ishqmNwsFazI

14

Bojn ¥ TIk DNg nal pka[ux ZrUrI hE. izs krke izh mIt gulabI rNg wejA hlke pkaze nhIM vrqa[uxe cahIwe sgoM pUre we pUre BaPA C<dwe grm hoxecahIwe hn.

bIF ]qe lEm we mIt we pUre k<t (ijveM stekA) gahk wI mNg ]nusargulabI/hlke pkaze vrqaze ja skwe hn.

Bojn ¥ grm r<Kxa

pkaze hoze Bojn ¥ grm r<Kx vele izh¥ 63° sEMtIgred jA v<W qapman 'qer<Ko. izh ka¥nI Srq hE.

Bojn ¥ vrqa[ux vele jA iwKa[ux vele, qusIM izh¥ v<W qoM v<W wo GNte 63°sEMtIgred qoM G<t qapman 'qe r<K skwe ho. pr izh kNm qusIM isrF izk varkr skwe ho. iPr quha¥ izh Bojn laZmI qOr 'qe su<t wexa pzega jA ijNnI vICeqI ho ske TNDa krke vrqa[ux vele qk TNDa r<Kxa pzega.

skatlEMd ivc, karobarA lzI Bojn ¥ 63° sEMtIgred jA v<W qapman 'qer<Kxa laZmI hE, pr inymA ivc izh nhIM w<is]a ig]a ik ikNna smA Bojn¥ izhqoM G<t qapman 'qe r<iK]a, vrqaiz]a jA iwKaiz]a ja skwa hE (pr izh smA ij<QoM qk ho ske G<t qoM G<t hoxa cahIwa hE).

✓je qusIM izh ihsab la[uxa cahuNwe ho ik quha¥ {vn ivc ikse Xas cIZ ¥ikse Xas qapman 'qe ikNnI wer pka[uxa cahIwa hE, qA qusIM izh cIZA ]<goMvrqx lzI izh qapman ]qe smA sE>t kr skwe ho.

pr yaw r<Ko ik {vn v<K v<K iksm we ho skwe hn ]qe Xrab vI ho skwehn, izs krke quha¥ cahIwa hE ik cIZA pka[ux lzI izhnA sE>itNgA ]qesim]A ¥ bakaizwa cEk krke weKwe rho ik izh TIk vI hn.

✹TNDa krna

Bojn ¥ TIk DNg nal TNDa r<Kx nal nuksanweh jrasImA ¥ vWxoM roik]aja skwa hE. kzI Bojn vsqA ¥ sur<iK]q r<Kx lzI TNDI]A r<Kx wI lofpEMwI hE, ijveM ik [uh cIZA ijhnA we vrqx wI ]aXrI qarIX (yUZ bazI det)huNwI hE, ]qe slawA ]qe ids<trA (Kax qoM ba]w Kax valI]A cIZA) vI.

Bojn wI ishqmNwsFazI

15

Bojn wI ishqmNwsFazI

16

izh bhuq ZrUrI hE ik izh cIZA kmre vale qapman ivc na pzI]A rihx.izs krke, qusIM heT ilKe kNm ykInI qOr 'qe kro:

> TNDI]A cIZA wI idilvrI (bahroM ]a[ux) vele cEk kro ik kI izh kaFITNDI]A hn.

> ijhfI]A cIZA TNDI]A r<Kx wI lof hE [uhnA ¥ izkwm iFRj ivc r<K iw{.

> pkaze hoze Bojn ¥ ijNnI vI_CeqI ho ske TNDa krke iFRj ivc r<Ko.

> TNDI]A Bojn vsqA ¥ pka[ux vele iFRj qoM bahr ij<QoM qk ho ske G<t qoM G<t smA r<Ko.

> bakaizwa cEk krwe rho ik kI quhade iFRj ]qe idsple] yUint kaFI TNDe hn.

Bojn vsqA TNDI]A r<Kxa

TNDI]A Bojn vsqA ¥ 8° jA G<t qapman 'qe r<Kxa laZmI hE. izh inymizNglEMd, velZ ]qe narwrn ]aizrlEMd ivc lagU huNwa hE.

]sl ivc, izh isFairS kIqI jAwI hE ik qusIM ]apxe iFRj wa qapman 5°sE>t kro ]qe Bojn ¥ ykInI qOr 'qe kaFI TNDa r<Ko. bakaizwa cEk krwe rhoik kI quhade iFRj ]qe idsple] yUint kaFI TNDe hn.

TNDe Bojn vrqa[ux vele ]qe iwKa[ux vele izh¥ car GNit]A qk 8° qoM v<Wqapman 'qe r<iK]a ja skwa hE. izh kNm quha¥ isrF izk var krnacahIwa hE. je izhqoM ba]w kozI Bojn bc rhe, qA izh qusIM su<t iw{ jAizh¥ vrqx qk 8° jA G<t qapman 'qe r<Ko.

skatlEMd ivc, TNDe Bojn wa kozI Xas qapman inymA ivc Saiml nhIMkIqa ig]a hE, pr ijhfI]A Bojn vsqA TNDI]A r<Kx wI lof hE, [uhnA ¥iFRj ivc jA TNDa krn valI]A hor QAvA 'qe r<Kxa cahIwa hE. skatlEMd weinymA ivc izh nhIM w<is]a ig]a ik Bojn ¥ vrqa[ux jA iwKa[ux lzIikNna smA iFRj qoM bahr r<iK]a ja skwa hE (pr izh smA ij<QoM qk ho skeG<t qoM G<t hoxa cahIwa hE).

✹Bojn vsqA izk wUsrI qoM gNwI]A hoxa

Bojn vsqA izk wUsrI qoM gNwI]A [us vele huNwI]A hn jw Bojn, Bojnr<Kx valI]A QAvA jA saman qoM jrasIm PElwe hn. ]ijha hox wI sB qoMv<W sNBavna [us vele huNwI hE jw k<cI]A Bojn vsqA Kax lzI iq]ar Bojnnal CUh jax (jA [uhnA qoM paxI co ke Kax lzI iq]ar Bojn ivc, saman 'qejA Bojn r<<Kx valI QA 'qe pE jaze). izs krke, je iFRj ivc k<ce mIt qoM paxIkek 'qe idg jaze, qA jrasIm mIt qoM kek ivc cle jaxge.

je qusIM cOipNg bord 'qe k<ca ickn k<twe ho, qA jrasIm ickn qoM bord ]qecakU 'qe cle jaxge. je ba]w ivc qusIM [use bord ]qe cakU ¥ (Woqee ibnA)KIra k<tx lzI vrqoge, qA jrasIm bord ]qe cakU qoM KIre ivc cle jaxge.

jrasIm h<QA nal vI PElwe hn. je qusIM k<ce mIt ¥ h<Q la[ux mgroM h<QcNgI qrHA na Wovo, qA qusIM ijhnA cIZA ¥ h<Q la{ge [uhnA ivc jrasIm jaskwe hn.

Bojn vsqA wa izk wUsrI qoM gNwI]A ho jaxa FUd pu]aZinNg we v<de karxAivcoM izk hE. izhqoM bcx lzI heT ilKe kNm kro:

> k<ce mIt/ickn ¥ swa Kax lzI iq]ar cIZA qoM v<K r<Ko.

> k<ce mIt/ickn ¥ h<Q la[ux mgroM h<QA ¥ cNgI qrHA saF kro.

> Bojn iq]ar krna SurU krn qoM pihlA, ]qe izhnA ¥ k<ca mIt/murgI k<txmgroM saF kro.

> cNgI g<l izh hE ik k<ce mIt/murgI ¥ k<tx lzI ]qe Kax lzI iq]arBojn ¥ k<tx lzI qusIM v<K v<K cOipNg bordA ]qe cakU]A wI vrqoM kro.

> iFRj ivc k<ce mIt/murgI ¥ Kax lzI iq]ar Bojn qoM heTA r<Ko. ho ske qA,k<ca mIt/murgI r<Kx lzI v<Kra iFRj vrqo.

> Xas iX]al r<Ko ik staF ¥ pqa hove ik cIZA ¥ izk wUsrI qoM gNwI]A hoxoMikveM bcazIwa hE.

Bojn wI ishqmNwsFazI

17

injI sFazI

✹Bojn ¥ sur<iK]q r<Kx lzI, quhade lzI ]qe quhade staF lzI ZrUrI hE ik[uh ]apxI injI sFazI vI bfI vWI]a r<Kx. h<Q cNgI qrHA Woxa bhuq hIZrUrI hE ]qe izhwe nal nuksanweh jrasImA wa PElxa roik]a ja skwa hE.izh ykInI bxa{ ik Bojn ¥ sNBalx wa kNm krn vale sara staF ]apxeh<Q TIk DNg nal Wove:

> Kaxa iq]ar krn qoM pihlA

> k<cI]A Bojn vsqA, Xas qOr 'qe mIt/murgI jA ]Aid]A ¥ CUhx mgroM

> kNm qoM bRek lEx mgroM

> taizlt jax mgroM

> sFazI krn mgroM

Bojn iq]ar krn vale staF ¥ shI iksm we saF k<pfe laZmI qOr 'qepihnxe cahIwe hn, ]qe lof ]nusar ]Eprn ]qe hor ihFaZqI k<pfe vIpihnxe cahIwe hn.

Bojn wI ishqmNwsFazI

18

✹ staF ¥:

> Bojn iq]ar krn vele, staF ¥ ]apxe val ipCAh vl bNnHxe cahIwe hn]qe/jA isr ¥ TIk DNg nal Dk ke r<Kxa cahIwa hE, ijveM topI jA isr valIjalI nal

> Bojn iq]ar krn vele GfI]A jA gihxe nhIM pa[uxe cahIwe (iv]ah valebEMd ¥ C<d ke)

> Bojn iq]ar krn vele isgtr pIxa, Qu<kxa, Kaxa ]qe g<m ic<Qxa nhIMcahIwa

> Bojn iq]ar krn mUNh jA valA ¥ CUhxa, iC<kxa jA GNGxa nhIM cahIwa

bImarI

je quha¥ jA quhade staF ivc ikse ¥ julab ]qe/jA [ultI]A l<gI]A hox,qA [uhnA ¥ Bojn vsqA ¥ h<Q nhIM la[uxa cahIwa ]qe Bojn iq]ar krnvalI QA 'qe nhIM jaxa cahIwa.

je quhade staF ¥ iks iksm wI kozI qklIF hove, qA Xas iX]al r<Ko ik[uh quha¥ (jA ikse mEnejr/suprvazIZr) ¥ w<sx. je quha¥ p<ka pqa nhIMik kI ikse iv]kqI ¥ Bojn iq]ar krn wa kNm krna cahIwa hE jA nhIM,qA [use vele ikse daktr jA ]apxI lokl ]QairtI wI ]EnvaizrnmEMtlhElQ srivs qoM slah l{.

19

Bojn wI ishqmNwsFazI

Bojn wI ishqmNwsFazI

20

stor krna

✹Bojn vsqA ¥ sur<iK]q r<Kx lzI izhnA ¥ shI DNg nal stor krnabhuq ZrUrI hE. qusIM izh kNm yaw nal kro:

> je Bojn vsqA ¥ TNDI]A r<Kx wI lof hE, qA izh¥ iFRj ivc r<Ko - weKo sFa15 'qe ̂ TNDa krna'.

> k<ce mIt/murgI ¥ Kax lzI iq]ar Bojn qoM v<K r<Ko - weKo sFa 17 'qe ̂ BojnvsqA izk wUsrI qoM gNwI]A hoxa'

> ikse vI Bojn vsqU ¥ [uhwe ̂ vrqx wI ]aXrI qarIX' qoM ba]w na vrqo,ik[uMik ho skwa hE ik izh Kax lzI sur<iK]q na rhe.

> je qusIM ba]w ivc vrqa[ux lzI Bojn pkaiz]a hE, qA izh¥ CeqI CeqITNDa krke iFRj ivc r<K iw{ - Bojn 'qe sit<kr la ke jA ikse hor iksm walebl la ke [uhwe 'qe qarIX ilKxa cNgI g<l hE, qaik quha¥ pqa rhe ikikhfa Bojn vrqxa hE ]qe ikhfa su<t wexa hE.

> ijhfI]A Bojn vsqA iZ]wa itka[U nhIM [uhnA ¥ hr roZ cEk krwe rho,qaik izh ̂ vrqx wI ]aXrI qarIX' qoM pihlA vrq lzI]A jax.

> Bojn vsqA ¥ stor krn lzI izhwe pEkej 'qe ilKI]A ihwaizqA pfHo.

> su<kI]A Bojn vsqA (ijveM waxe ]qe walA) FrS qoM [u>cI QA 'qe r<Ko, cNgahozega je izhnA ¥ bNw kIqe ja skx vale d<ib]A ivc r<Ko, qaik izh cNgIqrHA saF kIqI]A ja skx ]qe izh¥ kIfe mkOif]A qoM bcaiz]a ja ske.

✓stak kIqI]A cIZA shI qrqIb ivc vrqxa

^pihlA ]aze, pihlA jaze' vala inym yaw r<Ko, qaik puraxI]A BojnvsqA pihlA vrq lzI]A jax. izhwe nal cIZA ¥ brbaw hoxoM bcaiz]aja skwa hE.

Bojn vsqA ¥ iFRj jA stor ivc r<Kx vele ijhnA cIZA wI ̂ vrqx wI]aXrI qrIX' jA ̂ izs qarIX qoM pihlA sB qoM v<W TIk' pihlA hove, [uhnA¥ SElF we mUhre r<Ko qaik [uh pihlA vrq lzI]A jax.

Bojn wI ishqmNwsFazI

21

izNspEkSnA

ka¥n lagU krva[ux vale ]Fsr quhade kNm wI QA wI iznSpEkSn krkeweKxge ik kI qusIM Bojn wI ishqmNw we inymA wa palx krwe ho. [uh ]amizNspEkSn krn lzI vI ]a skwe jA kozI iSkaizq imlx mgroM vI. ]amqOr 'qe [uh ]a[ux qoM pihlA quha¥ w<swe nhIM.

quhade karobar wI izNspEkSn ikNnI ikNnI wer mgroM hozegI, izh quhadekarobar wI iksm 'qe ]qe quhade ipCle irkard 'qe inrBr hozega. kzI QAvAwI izNspEkSn hr Ce mhIin]A ivc izk var_ZrUr huNwI hE ]qe kzI]A wIG<t var.

ka¥n lagU krva[ux vale ]Fsr Bojn ¥ sur<iK]q r<Kx bare mww ]qeslah vI iwNwe hn ]qe je [uhnA ¥ iwse ik Bojn wI sFazI r<Kx we quhadeim]ar kaFI cNge nhIM, qA [uh karvazI vI kr skwe hn. iZ]awa gNBIrhalqA ivc [uh kNm wI QA ¥ bNw vI kr skwe hn ]qe muk<wma vI cla skwe hn.

]EF ]E>s ze wI iq]ar kIqI ikqab ‘Food law inspections and yourbusiness’ (^Bojn we ka¥nA ]nusar izNspEkSnA ]qe quhada karobar') ivcizNspEkSnA we DNgA bare jaxkarI iw<qI hozI hE, izh¥ ]ardr krn barejaxkarI sFa 34 'qe pfHo.

mEin[U bxa[ux we inym

mEin[U bxa[ux we inym

23

kImqA ilK ke la[uxa

jw qusIM Kax pIx valI]A [uh cIZA vecwe ho jo gahkA ne quhade kNm wI QA'qe KaxI]A pIxI]A huNwI]A hn, qA quha¥ [uhnA wI]A kImqA spStw<sxI]A cahIwI]A hn, ijveM ik kImqA wI ilst jA mEin[U iq]ar krke.lof ]nusar, kImqA ivc vI ze tI vI Saiml krna vI quhade lzI laZmI hE.(]<ge ̂ vI ze tI lExa' vala ih<sa pfHo).

je qusIM vrqa[ux we pEse jA srivs carj (kuJ FI swI jA kuJ Xas rkm)lEMwe ho qA izh jaxkarI vI hor kImqA we nal [uMne hI v<de ]<KrA ivc ilK kela[uxa laZmI hE.

vI ze tI lExa

quha¥ kImqA ivc vI ze tI Saiml krna cahIwa hE jA nhIM, ]qe vI ze tI waret kI hove, izh kzI v<K v<K g<lA 'qe inrBr huNwa hE. ]am qOr 'qe, Kax pIxlzI iq]ar cIZA_'qe vI ze tI ]am (stEMdrd) ret 'qe il]a jAwa hE.

pr ijhnA karobarA wI iv<krI jA trn{vr (isrF munaFa nhIM)^rijstReSn wI wihlIj' (rijstReSn QREShold) qoM G<t hove, [uhnA ¥ vI zetI lzI rijstr hox wI lof nhIM, ]qe izs krke vI ze tI lEx wI lof nhIM.izhwe bare sFa 28 'qe ̂ vI ze tI lzI rijstr hoxa' pfHo.

ijhfe karobar vI ze tI lzI rijstr hoze hn, [uhnA lzI kuJ mu<K inymizh hn. je qusIM Kax pIx wI]A [uh cIZA vecwe ho jo quhade kNm wI QA 'qeKaWI]A pIqI]A jaxI]A hn, jA qusIM tek]ve] (iljax lzI) Bojn vecwe hoqA quha¥ izhnA cIZA 'qe stEMdrd ret 'qe vI ze tI lExa cahIwa hE.

]am qOr 'qe, quha¥ TNDe tek]ve] Bojn jA pIx valI]A TNDI]A cIZA 'qe vIze tI nhIM lExa cahIwa, pr i¤spA, miT]azI]A ]qe boqlA ivc bNw paxI'qe vI ze tI swa lgwa hE.

Bojn we kzI karobar skUlA jA hspqalA ¥ Bojn spalzI krwe hn ]qe[uhnA lzI vI ze tI lExa laZmI nhIM hE.

quha¥ vI ze tI lExa cahIwa hE jA nhIM, izhwe bare hor jaxkarI lEx lzIqusIM ]Ec ]Em rEivin[U ]EMd kstmZ (HMRC) nal Fon nNbr 0845 010 9000 'qe g<l kro jA [uhnA wI izh vE>bsazIt pfHo -www.hmrc.gov.uk, izs nveM mihkme ne ]Ec ]Em sabka kstmZ ]EMd]EksazIZ vala kNm sNBal il]a hE.

Bojn bare jaxkarI wexa

mEin[U, blEkbordA ]qe izSiqharA ivc Bojn bare shI jaxkarI wexaquhade lzI laZmI hE. ijhfa Bojn qusIM vecwe ho [uhwI qsvIr qoM [uhwebare shI jaxkarI imlxI cahIwI hE. SbwA rahIM ]qe qsvIrA rahIM iw<qIjax valI jaxkarI BuleKa-pa[U iblkul nhIM hoxI cahIwI. ̂ qaZI', ̂ GrbxazI' ]qe ̂ SakaharI lokA lzI TIk' vrgI jaxkarI wI vrqoM BuleKapa[ux lzI sOKI qrHA kIqI ja skwI hE.

izhwe bare slah lEx lzI ]qe izh ykInI bxa[ux lzI ik Bojn barequhade vloM iw<qI jaxkarI BuleKa-pa[U na hove, qusIM FUd stEMdrdZ zejNsIwI vE>bsazIt www.food.gov.uk pfHo jA ]apxI lokl ]QairtI nal g<l kro.

ijhnA cIZA ¥ mEin[U 'qe ̂ sOsej' jA ̂ brgr' wa nA iw<qa jaze, [uhnA ivcka¥nI qOr 'qe G<to G<Mt Xas imkwar ivc mIt hoxa laZmI hE. hor jaxkarIlEx lzI ]apxI lokl ]QairtI nal rabqa kro.

mEin[U bxa[ux we inym

24

mEin[U bxa[ux we inym

25

Bojn 'qe lebl la[uxa

]am qOr 'qe, Kax lzI Bojn iq]ar krn vale karobarA lzI Bojn 'qe leblla[uxa laZmI nhIM huNwa. pr je Bojn ivc [uh cIZA hox ijhnA ¥izrIdIzet kIqa ig]a hove, jA jo jEnEtIklI mOdIFazIt (jI ]Em) soiz]a jAm<kI qoM bxazI]A gzI]A hox, qA Bojn nal laze lebl 'qe, mEin[U 'qe, jAgahk ¥ sOKI qrHA iws jax vale lebl 'qe izh g<l ilK ke w<sxa quhadelzI laZmI hE.

izho inym [uhnA cIZA 'qe vI lagU huNwe hn jo qusIM pEk krke is<WI]A gahk¥ vecwe ho (ijveM ikse sEMdivc bar ivc bxazI]A ]qe pihlA hI pEk krker<KI]A sEMdivcA).

ijhfe karobar Kaxa iq]ar krn vale jA Bojn we prcUn karobarA, gahkA¥ pka[ux lzI ¥ Kaxa vecwe hn [uhnA lzI kuJ v<W ivsiqRq inym hn.izhnA bare hor jaxkarI lEx lzI ]apxI lokl ]QairtI nal rabqa kro.

]lkohl (Srab)

Srab vecx lzI quhade kol izhwa lazIsNs hoxa laZmI hE. qusIM ikNnIbI]r, vazIn jA p<kI Srab vrqa skwe ho, izhwe vI inym hn. izhnAwohA g<lA bare bare hor jaxkarI lEx lzI ]apxI lokl ]QairtI nalrabqa kro.

kaLZI kNm ]qepEis]A wa ihsab

kaLZI kNm ]qe pEis]A wa ihsab

karobarA wI]A iksmA

quha¥ ]apxa karobar SurU krn qoM pihlA izh FEsla krna pzega ikqusIM_iks iksm wa karobar SurU kr rhe ho. karobarA wI]A mu<K iksmA izh hn:

> ^izk<le vparI' (sol tRedr) ijhwa mqlb hE ik qusIM Xuw izk<le ]apxakarobar kr rhe ho

> sAJIwarI (partnriSp), izk jA v<W sAJIwarA nal

> ilimtd kNpnI

izhnA v<K v<K iksm we karobarA bare vWere jaxkarI lEx lzI, qusIMibZnE>s ilNk wI vE>bsazIt www.businesslink.gov.uk jA ‘The No-Nonsense Guide to Government rules and regulations forsetting up your business’ (karobar SurU bare srkarI inymA bare spStjaxkarI) pfHo. (]ardr krn bare jaxkarI sFa 35 'qe hE).

Xuw ]apxa karobar cla[uxa

je qusIM Xuw izk<le ]apxa karobar krwe ho, qA karobar SurU krn mgroM iqNnmhIin]A we ]Nwr ]Ec ]Em rEivin[U ]EMd kstmZ lok rijstr hoxa quhadelzI laZmI hE. Xuw ]apxa karobar krn vale we qOr 'qe, ]apxa tEks ]qenESnl izNSorEMs Xuw wexa quhadI iZNmewarI hE. quha¥ hr sal tEks irtrnvI BrnI pzegI.

]apxe lokl tEks ]aiFs nal rabqa krke vWere jaxkarI l{ ik ]apxetEks bare quha¥ kI krn wI lof hE, jA Xuw ]apxa nvA karobar SurU krnvail]A lzI ]Ec ]Em ]ar sI wI hElplazIn ¥ nNbr 08459 15 45 15 'qeFon kro.

27

kaLZI kNm ]qe pEis]A wa ihsab

vI ze tI lzI rijstr hoxa

vI ze tI wa pUra nA ̂ vEil[U ]Edd tEks' hE. ijhfe karobar ̂ vI ze tIrijstrd' huNwe hn [uh jo cIZA ]qe sevavA vecwe hn [uhnA 'qe [uhnA ¥ vIze tI lExa pEMwa hE. je iksee karobar wI ku<l ivkrI (isrF munaFa hI nhIM)^rijstReSn wihlIj' (rijstReSn QERShold) qoM v<W hE, qA [uhwe lzIlaZmI hE ik [uh vI ze tI lzI rijstr hove.

]pREl 2005 ivc, rijstReSn wihlIj £60,000 r<KI gzI sI, pr izhbwl skwI hE.

kzI karobar vI ze tI lzI rijstr huNwe hn, BaveM [uhnA wI ivkrIrijstReSn wihlIj qoM G<t vI hove. je quhada karobar vI ze tI rijstrdhE, qA qusIM ]apxe splaizrZ ¥ jo vI ze tI iwNwe ho, [uhwe pEse vaps lExlzI Farm iw<qa jazega. ]qe kzI cIZA 'qe quha¥ vI ze tI lExa pazega.izhwe bare sFa 23 'qe ̂ vI ze tI lExa' pfHo.

vI ze tI bare hor jaxkarI lEx lzI, ]Ec ]Em rEivin[U ]EMd kstmZ (]Ec]Em ]ar sI) nal Fon nNbr 0845 010 9000 'qe g<l kro, jA [uhnA wIvE>bsazIt www.hmrc.gov.uk pfHo.

irkard r<Kxa

quha¥ ]apxe karobar wI hr ]amwn ]qe Xrc wa ihsab laZmI qOr 'qer<Kxa cahIwa hE. izhwe nal quha¥ ]apxe ]ka[UMt iq]ar krn ]qe tEksirtrn Brn ivc mww imlegI. sarI ]amwn ]qe Xrc wa ihsab r<Kxnal quha¥ ]apxa karobar TIk DNg nal cla[ux ivc vI mww imlegI.

]apxI qaZI tEks irtrn Bejx mgroM G<to G<t pNj sal izhwe bare irkardr<Kxa quhade lzI laZmI hE. je irkard r<Kx bare quha¥ jaxkarI cahIwIhE, qA qusIM ]Ec ]Em rEivin[U ]EMd kstmZ nal jA ikse ]ka[uMtEt nalg<l kro.

izh vI na Bu<lo ik ijhfI]A vI Bojn vsqA qusIM XrIwwe ho, [uhnA sBnAwI]A iznvaizsA ]qe rsIwA sAB ke r<Kxa quhade lzI laZmI hE.

28

✓> ]apxe irkardA ivc qaZI jaxkarI bakaizwa Brwe rho, izhwe nal quhada

kaLZI kNm jmHA nhIM hozega ]qe salana ]ka[uMt iq]ar krna quhade lzIkaFI iZ]awa sOKa ho jazega.

> ]apxe karobar we sare XrcA wI]A rsIwA sAB ke r<Ko. izh izs g<l wasbUq hn ik qusIM pEse_Xrc kIqe hn.

> karobar we pEis]A ]qe injI pEis]A ¥ swa v<Kre r<Ko.

krmcarI]A ¥ qnXah wexa

je qusIM hor lokA ¥ nOkr r<iK]a hE, qA quha¥ ]apxe krmcarI]A we tEks]qe nESnl izNSorEMs wa ihsab la ke izh pEse wexe pExge. izh pEse [uhnA wIqnXah ivcoM k<te jAwe hn. izhwe bare hor jaxkarI lEx lzI ]Ec ]EmkstmZ ]EMd rEivin[U (]Ec ]Em ]ar sI) nal rabqa kro.

yaw r<Ko ik qusIM ]apxe krmcarI]A ¥ ijNne vI pEse iwNwe ho (qnXah, iw<qegze hor pEis]A ]qe bEnIiFtA) wa irkard laZmI qOr 'qe r<Kxa cahIwa hE.

quha¥ krmcarI]A h<kA, kNm we GNit]A, G<t qoM G<t qnXah ]qe brabrI wemOik]A bare nOkrI wex sNbNWI ka¥n wa palx laZmI qOr 'qe krna cahIwahE. izhwe bare hor jaxkarI lEx lzI, ibZnE>s ilNk wI vE>bsazItwww.businesslink.gov.uk pfHo.

]Ec ]Em ]ar sI qoM vI mww iml skwI hE. qusIM ]EMplaiz]rZ hElplazIn¥ nNbr 0845 607 0143 'qe Fon kro, jA izh vE>bsazIt pfHo -www.hmrc.gov.uk/newemployers

29

kaLZI kNm ]qe pEis]A wa ihsab

ka¥n

jnvrI 2006 qoM, Bojn wI ishqmNw sFazI bare yU ke ivc kzI inym lagUho gze hn. Bojn we karobar 'qe Xas qOr 'qe lagU hox vale inym izh hn:

> rEguleSn (zI sI) nNbr 852/2004 - Bojn vsqA wI ishqmNw sFazI bare

> w FUd hazIjIn (izNglEMd) rEgUleSnZ 2006 (]qe skatlEMd, velZ ]qenarwrn ]aizrlEMd ivc izhnA we vrge inym)

izh inym FUd seFtI (jnrl FUd hazIjIn) rEgUleSnZ 1995 ]qe FUdseFtI (tEMprecr kNtRol) rEgUleSn 1995 wI QA 'qe lagU hoze hn. izh inymquhade karobar ivc Bojn wI mu<DlI ishqmNw sFazI we sB pihlU]A barehn - quhade kNm wI QA qoM lE ke staF ¥ injI sFazI r<Kx wI]A shUlqA wex qk.

nveM inymA ivclI]A l<gBg sB g<lA [uhnA inymA valI]A hI hnijhnA wI QA izhnA inymA ne lzI hE. mu<K qbwIlI izh hozI hE ik quha¥^Bojn wI sur<iK]a we pRbNW we DNg' laZmI qOr 'qe lagU krne cahIwe hn ]qeizhnA we irkardA ivc qaZI jaxkarI Brwe rihxa cahIwa hE.

izhnA inymA bare hor jaxkarI lEx lzI, FUd stEMdrdZ zejNsI wIpRkaiSq ikqab ‘Food hygiene – a guide for businesses’ (Bojn wIishqmNw sFazI - karobarA lzI jaxkarI) pfHo. (]ardr krn barejaxkarI sFa 34 'qe pfHo), jA qusIM ]apxI lokl ]QairtI wI]EnvaizrnmEMtl hElQ srivs nal rabqa kro.

ka¥n

31

mE¥ ikhfI mwwiml skwI hE?

Bojn wI sur<iK]a we pRbNWA bare pEk

je qusIM Bojn iq]ar krke vecx wa Cota karobar cla[uMwe ho, qA Bojn wIsur<iK]a we pRbNW lagU krn ivc quha¥ mww wex vale pEk hn. izh pEk ]EF]E>s ze ne izNglEMd, skatlEMd ]qe narwrn ]aizrlEMd lzI iq]ar kIqehn, ]qe lokl ]QairtI]A ne velZ lzI iq]ar kIqe hn.

> izNglEMd – ‘Safer food, better business’ (v<W sur<iK]q Bojn, v<WcNga karobar). Bojn wI sur<iK]a we pRbNW lagU krn lzI kNm ]a[ux valenvIM iksm we DNg, jo ]EF ]E>s ze Bojn we Cote karobarA ]qe 50 qoM v<W lokl]QairtI]A nal iml ke iq]ar kIqe hn. je qusIM ‘Safer food, betterbusiness’ wI kapI ]ardr krna cahuNwe ho, qA izhwe bare jaxkarI sFa 34 'qe iw<qI hozI hE. qusIM izh pEk izs vE>bsazIt 'qe vI pfH skwe ho -www.food.gov.uk

> velZ – kzI lokl ]QairtI]A ne pihlA hI Bojn wa karobar krn vail]AwI rihnumazI lzI pEk iq]ar kIqe hoze sn. ]EF ]E>s ze velZ ne sarI]AvElS ]QairtI]A ¥ izh pEk ]aps ivc sAJe krn lzI [uqSah iw<qa hE.karobarA ¥ jaxkarI lEx lzI ]apxI ]apxI lokl ]QairtI nal rabqakrna cahIwa hE.

> skatlEMd – ]EF ]E>s ze skatlEMd ne Cote karobarA smeq Bojn sn<]q,lokl ]QairtI]A, ]qe skaitS FUd ]EdvazIZrU kmetI wI mharq waFaizwa [uTa ke ‘CookSafe’ (ku<kseF) nA wa DAca iq]ar kIqa hE, jocazInIZ, [urwU ]qe pNjabI ivc imlwa hE. ijhfe karobar izhwI kapIlExa cahuNwe hn [uh ]apxI ]apxI lokl ]QairtI nal rabqa krn, jA[uh izh¥ izs vE>bsazIt 'qe pfH skwe hn - www.food.gov.uk

> narwrn ]aizrlEMd – ]EF ]E>s ze narwrn ]aizrlEMd ne Bojn sn<]q wIrihnumazI lzI ‘Safe Catering’ (Bojn wa sur<iK]q vpar) nA wa pEkiq]ar kIqa hE. izh jaxkarI kzI salA ivc iq]ar krke izh¥ soiW]aig]a hE, ]qe narwrn ]aizrlEMd we Bojn we bhuq sare karobar izh¥mNnwe hn. jaxkarI lEx lzI karobarA ¥ ]apxI ]apxI lokl ]QairtInal rabqa krna cahIwa hE.

Bojn we karobarA lzI ikse izk pEk jA madl wI vrqoM krna laZmI nhIMhE. pr [uhnA lzI ]apxe karobar lzI Bojn wI sur<iK]a we Du<kveM pRbNWvbNW lagU krna ZrUrI hE. ho skwa hE ik kzI karobarA ne shI pRbNW pihlAhI lagU kIqe hoze hox, ijhnA ¥ [uh calU r<K skwe hn.

mE¥ ikhfI mww iml skwI hE?

33

FUd stEMdrdZ zejNsI we pRkaSn

Food hygiene – a guide for businesses– Bojn wI sur<iK]a we inymA bare ]am jaxkarI

Food law inspections and your business– izs ivc izNspEkSn we DNgA bare jaxkarI iw<qI gzI hE

Eggs: what caterers need to know– ]Aid]A ¥ sur<iK]q DNg nal vrqx bare Bojn we karobarA lzIjaxkarI

izh sB pRkaSn muFq lze ja skwe hn. kapI]A ]ardr krn lzI FUdstEMdrdZ zejNsI nal rabqa kro:

tElIFon 0845 606 0667imnIkom 0845 606 0678FEks 020 8867 3225zImel foodstandards@ecgroup.uk.com

mE¥ ikhfI mww iml skwI hE?

34

srkarI mihkim]A we pRkaSn

ibZnE>s ilNk

The No-Nonsense Guide to Government rules andregulations for setting up your business (Xuw ]apxa karobar SurUkrn nal sNbNWq srkarI inymA bare iblkul spSt jaxkarI)

Health and Safety: A no-nonsense summary of Governmentrules and regulations (ishq ]qe sur<iK]a: srkarI inymA bareiblkul spSt Xulasa)

kapI]A ]ardr krn lzI izs pqe 'qe zImel Bejo -publications@dti.gsi.gov.uk, jA izs vE>bsazIt 'qe ja{ -www.dti.gov.uk/publications, jA izhnA nNbrA 'qe rabqa kro -tElIFon 0845 015 0010,tEkstFon 0845 015 0030, jA FEks 0845 015 0020.

]Ec ]Em rEivin[U ]EMd kstmZ

Working for yourself – The Guide (Xuw ]apxa karobar krn bare jaxkarI)

]ardr krn lzI, izs vE>bsazIt 'qe ja{ - www.hmrc.gov.uk, jA izhnA nNbrA 'qe rabqa kro - tElIFon 0845 9000 404, jA FEks 0845 9000 604

hElQ ]EMd seFtI ]EgZEkitv

hElQ ]EMd seFtI ]EgZEkitv ne Bojn we karobarA lzI kzI FEktSItAiq]ar kIqI]A hn. izhnA wI ilst izs ilNk 'qe pfHo -www.hse.gov.uk/pubns/caterdex.htm

izh pRkaSn qusIM izs vE>bsazIt qoM ]ardr kr skwe ho -www.hsebooks.co.uk jA izs nNbr 'qe Fon kr skwe ho - 01787 881165.

mE¥ ikhfI mww iml skwI hE?

35

kNm ]a[ux vale rabqeibZnE>s ilNk (izNglEMd) Business Link (England)www.businesslink.gov.uk 0845 600 9006

ibZnE>s ]azI (velZ) Business Eye (Wales)www.businesseye.org.uk 08457 96 97 98

ibZnE>s getve] (skatlEMd) Business Gateway (Scotland)www.bgateway.com 0845 609 6611

iznvEst narwrn ]aizrlEMd (Invest Northern Ireland)www.investni.com

smal ibZnE>s ]EdvazIs sEMtr (izNglEMd) Small Business AdviceService (England)www.smallbusinessadvice.org.uk

skaitS ]EMtrpRazIZ (Scottish Enterprise)www.scottish-enterprise.com 0845 607 8787

vrkspes (narwrn ]aizrlEMd) Workspace (Northern Ireland)www.workspace.org.uk 028 7962 8113

]Ec ]Em rEivin[U ]EMd kstmZ (HM Revenue & Customs)www.hmrc.gov.uknveM ruZgarwaiq]A lzI hElplazIn 0845 607 0143nveM Xuw-ruZgar lokA lzI hElplazIn 08459 15 45 15nESnl imnImm vej hElpazIn 0845 600 0678vI ze tI rijstReSn 0845 010 9000

hElQ ]EMd seFtI ]EgZEkitv (Health and Safety Executive)www.hse.gov.uk 0845 345 0055

zIku]l ]Opric[UintIZ kimSn (Equal Opportunities Commission)www.eoc.org.uk 0845 601 5901

kNpnIZ ha[Us (Companies House)www.companies-house.gov.uk 0870 333 3636

]Ec ]Em ]azI sI ze (hotl ]EMd ketirNg izNtrnESnl mEnejmEMt]EsosIzeSn HCIMA (Hotel & Catering InternationalManagement Association)www.hcima.org.uk 020 8661 4900

ibRitS hOspItEiltI ]EsosIzeSn (British Hospitality Association)www.bha-online.org.uk 0845 880 7744

ibRitS bI]r ]EMd pb ]EsosIzeSn (British Beer and Pub Association)www.beerandpub.com 020 7627 9191

ibRitS izNstIic[Ut ]a<v izNnkIipNg (British Institute of Innkeeping)36 www.bii.org 01276 68444936

mE¥ ikhfI mww iml skwI hE?

cEkilst

■ kI qusIM ]apxe karobar ¥ rijstr krva il]a hE?

■ kI quhade kNm wI QA wa idZazIn ]qe bxqr ka¥nISrqA ]nusar hE?

■ kI qusIM Bojn wI sur<iK]a we pRbNW lagU kIqe hn]qe kI qusIM izhwe bare qaZa irkard r<K rhe ho?

■ kI qusIM ]qe quhada staF Bojn wI ishqmNwsFazI we inymA ¥ smJwe ho?

■ kI qusIM ishq ]qe sur<iK]a ]qe ]<g qoM sur<iK]awe pRbNWA bare ivcar kIqa hE?

■ kI qusIM Xuw ]apxa karobar cla[ux vale we qOr'qe rijstr hoze ho?

■ kI quha¥ vI ze tI lzI rijstr hox wI lof hE?

■ kI qusIM ]apxe karobar wI sB ]amwn ]qe Xrcwe irkard r<K rhe ho?

■ kI qusIM ]apxe sB krmcaarI]A wI qnXah weirkard r<K rhe ho ]qe quha¥ [uhnA wa tEks ]qenESnl izNSorEMs kNtRIib[USnA bare pqa hE?

■ kI qusIM Kax pIx wI]A cIZA bare shI jaxkarIiwNwe ho?

■ kI quha¥ Srab vecx, mnorNjn, raq wer qk grmBojn ]qe pIx valI]A cIZA vecx jA glI ivcBojn vecx we lazIsNs lzI ]rZI wex wI lof hE?

FUd stEMdrdZ zejNsI we pRkaSnizh ikqabca jA FUd stEMdrdZ zejNsI we hor pRkaSn ]ardr krn lzI, FUd stEMdrdZpblIkeSnZ (Food Standards Agency Publications) nal rabqa kro:

tElIFon 0845 606 0667imnIkom 0845 606 0678FEks 020 8867 3225zImel foodstandards@ecgroup.uk.com

FUd stEMdrdZ zejNsI wI izh vE>bsazIt pfHo - www.food.gov.uk

Published by the Food Standards Agency April 2006Design by Hoop Associates

© Crown copyright 2006