Johan Malcorps - De tegenstelling tussen green growth of degrowth voorbij

73
De ideeënstrijd binnen de groene beweging

Transcript of Johan Malcorps - De tegenstelling tussen green growth of degrowth voorbij

De ideeënstrijd binnen de groene beweging

Geen groene Karl Marx Geen groene kerk (Bjørn Lomborg) Er zijn verschillende wegen om de berg te

beklimmen

Kritiek op ongeremde economische groei = kern van het groene gedachtengoed

<< “Limits to Growth” (1972) : rapport aan de Club van Rome (Dennis Meadows,..)

Groei is het probleem, maar wat is de oplossing ?

Groene groei – minder groei – zero groei –negatieve groei/krimp ?

1. GREEN GROWTH

2. DEGROWTH

3. A LIVING ECONOMY

Groei is mogelijk zonder extra milieu-impact Ontkoppeling economische groei en energie-

en grondstoffenverbruik is mogelijk

Factor Four (Ernst Ulrich Von Weiszäcker + Amory en Hunter

Lovins - 1998) >> Factor Five (2010)

Natural Capitalism, creating the next industrial revolution (Paul Hawkens, Amory en Hunter Lovins – 1999)

Eco-efficiëntie centraal

Jeremy Rifkin (2011)

5 pijlers van de 3de industriële revolutie

(1) Shift naar 100% hernieuwbare energie(2) Groene make-over van alle huizen(3) Ontwikkeling opslag (bijv. via H2)(4) Creatie van energie-internet(5) Omschakeling naar 100% elektrische

plug-in- of brandstofcelvoertuigen

“We Agree” - campagne van Chevron

Groei = goed als we de natuur als model nemen Jeanine Benyus : “Biomimicry, Innovation inspired

by nature” (1997)

Gunther Pauli Lotus effect

Cradle to Cradle, (William Mc Donough en Michael

Braungart – 2002) “Less bad is no good” : milieuschade beperken volstaat niet

Afval wordt grondstof – ‘upcycling’ i.p.v. ‘recycling’

CO2-negatieve productie cf. Passief Plus woningen

‘A World of abundance, not one of limits, pollution and waste’ > symbool : kersenboom

“The Upcycle” (2013) Redesign/Renew/Regenerate Fossiele brandstoffen >>

zonne-energie : onbeperkt• CO2 >algen >voedsel (vertical farming)

Réparer la Planète (positieve economie)(Maximilien Rouer & Anne Gouyon – 2007

Milieu motor van nieuwe economie

Ecologisch kapitaal beschermen, herstellen

Ecologisch kapitaal verrijken, (bij creëren)

bv. biodiversiteit herstellen/opvoeren

Wegen die energie opwekken(cf. project “solar roads’)

Vicieuze cirkels van degradatie van hulpbronnen

>> “cercles vertueux” van herstel van hulpbronnen

Herstel regenwouden – vergroening woestijnen

Positieve bedrijven : verbeteren het milieu

Grootschalige milieuherstelprojecten (alle schade is omkeerbaar)

Herstel woonplaats/cultuur inheemse volkeren

Enhanced Landfill Mining (Houthalen)

Alle milieuproblemen technisch op te lossen CO2-opslag in de bodem (CCS)

Michael Schellenberger & Ted Nordhaus : “The Death of Environmentalism” (2004)

>> Martin Luther King’ speech :

NOT : “I have a Nightmare” BUT : “ I have a Dream”

OESO Wereldbank Nicholas Stern : ‘ The Global Deal’ :

niet groeien is ethisch onaanvaardbaar

Rio-conferentie 1992 – Duurzame Ontwikkeling

Contraction + convergence groene groei nodig in ontwikkelingslanden

Ban Ki Moon : Nieuw tijdperk van de“Groene Economie” :Low carbon growth

Franklin Roosevelt : New Deal >< crisis jaren ‘30 Nood aan een groene new deal (neo-Keynesiaans)

Aanpak financiële/economische crisis

Aanpak ecologische crisis

Aanpak olie-/grondstoffen-crisis

Aanpak voedselcrisis

Van Jones : Green Collar Economy (2008) Zwarte/sociale emancipatiebeweging :

Green Jobs for All

Greening the Ghettos

Green jobs not Jails

Orkaan Katrina : arme zwarten mochten verdrinken in New Orleans

>< eco-apartheid en “lifestyle greens” Milieubeweging = salon-ecologisten : hebben

geen boodschap voor 80% van de mensen

2008 : Obama – campagne : sterke nadruk op groene economie en groene jobs

Obama belooft groen Amerikaans herstelplan Obama zou voor doorbraak zorgen in

klimaatonderhandelingen (Kopenhagen)

“American Recovery and Reinvestment Act” 2009 Klimaatwet Waxman & Markey wordt uitgehold in

het Congres en nadien afgevoerd in de Senaat Uitstoot energiecentrales wordt beperkt via EPA Republikeinse mid term overwinning oktober 2014

Sterke kritiek op doelstelling ‘green

economy’ op de RIO +20 conferentie “De Mythe van de Groene Economie” (2012)

Echt klimaatbeleid en economische groei / kapitalisme gaan niet samen

<< climate justice beweging

Joan-Martinez Allier Rijke groene NGO’s van het Noorden Basis ecologische strijd in het Zuiden Chico Mendez, Ken Saro-Wiwa

Groene economie = groen kapitalisme Greenwashing : recuperatie door het systeem Kritiek op verhandelbare emissierechten Kritiek op carbon offset (= groene aflatenhandel) NGO’s als WWF of Natuurpunt laten zich inpakken Idem voor Groene New Deal van groene partijen

“Blockadia” : wereldwijde overlevingsstrijd tussen burgers en oliemultinationals

80% van alle olie moet in de grond blijven Geen investeringen meer in fossiele industrie

Grondlegger : Nicholas Georgescu-Roegen Pioniers : Illich – Schumacher – Gorz – Daly Vandaag : Wolfgang Sachs – Serge Latouche

– Peter Tom Jones – Tim Jackson

1° wet : behoud van energie en massa 2° wet : toenemende entropie (onbruikbare energie) Nicholas Georgescu-Roegen : exponentiële groei

op een beperkte planeet is uitgesloten

Ivan Illich : ‘Tools for Convivality’ (1973) Vernaculaire of conviviale samenleving Kritiek op technocratie - op grootschalige

instellingen (medisch bedrijf/onderwijs)

Wet van de 2 drempels

Voorbij 1° drempel : groei = nodig én positief

Voorbij 2° drempel groei wordt contraproductief

▪ Voorbeeld : verkeer : vanaf snelheid > 25 km/u : nieuwe schaarste wordt gecreëerd

Cynisme van uitvoer van ‘grenzen aan de groei’ naar de derde wereld

Radicale monopolies = modernisering van de armoede

Fritz Schumacher : “Small is Beautiful” (1973) : >< grote bedrijven, instellingen

Economie op mensenmaat –soberheid – anders gaan leven

(1° economisch congres Agalev 1985) Aangepaste schaal >> derde wereld

André Gorz (ecosocialisme) “Ecologie et Liberté” (1977) Adieu au Prolétariat (1980)

Sfeer van de heteronomie Markt Staat

>< Sfeer van de autonomie

Onvoorwaardelijk basisinkomen

Garret Hardin (1968) >< Elinor Ostrom (1990)

Garret Hardin (1968) >< Elinor Ostrom (1990)

Governing The CommonsThe Common Property Regime (CPR)

Peer 2 Peer samenleving Nieuwe digitale commons

Open source

Crowdsourcing

Fab labs - microfabrieken

Wikipedia/Lynux/…

Herman Daly : “Steady-state Economics” (1973)

Groei (kwantitatief) >< Ontwikkeling (kwalitatief) Zwakke >< Sterke Duurzaamheid :

natuurlijk kapitaal inwisselbaar voor menselijk kapitaal Grondlegger van ‘ecologische economie’ (met ook Robert

Constanza – Joan-Martinez Allier - ..)

Principes van Ecologische Economie (1999, 2003) Falen van het marktmechanisme/neoklassieke

economie :

Geen aandacht voor toekomstige generaties – ecologische grenzen (DUURZAME SCHAAL) : bv. emissieplafond CO2

Geen aandacht voor de noodzakelijke herverdeling van eindige grondstoffen (DISTRIBUTIE)

Geen aandacht voor sociale rechtvaardigheid

(ALLOCATIE)

>> cf. ook ‘Terra Reversa’ (P.T. Jones)

Wolfgang Sachs (Wuppertal Institut)

“Greening the North” (1998)

Eco-efficiëntie

Consistentie (naar het

model van de natuur)

Eco-sufficiëntie

Economie eet efficiëntiewinsten op :

= REBOUND EFFECT

Serge Latouche : ‘Le pari de la décroissance’ (2008) : gelooft niet in groene groei

Maar ook niet in duurzame ontwikkeling of stationaire economie

Décroissance IS GEEN nul- of negatieve groei

IS eerder culturele omwenteling –

terugdringen van de markt

Ook individuele versobering volstaat niet Zelf minder yoghurt eten

Vermijden dat één potje 8000 km aflegt Het systeem moet veranderen : 1° culturele omslag nodig

Weg van productivisme en consumentisme

Ontmarkting (‘démarchandisation’)

Relocaliseren i.p.v. delocaliseren

Meer autonome productie

Objecteurs de croissance >< Franse Groenen

Daniel Cohn-Bendit

Nicolas Hulot (Pacte Ecologique)

: flirten te veel met groene groei

Rob Hopkins : transitiebeweging op basis van “piek olie”

Tim Jackson : “Prosperity without growth” (2009) > dilemma :

Meer BNP-groei stuit op ecologische grenzen en zorgt voor meer sociale ongelijkheid

Degrowth zorgt voor

recessie en werkloosheid

Nieuwe definitie van welvaart nodig

Groei << consumptiedwang Ontkoppeling groei en milieudruk ?

Relatieve ontkoppeling : werkt niet (cf. rebound)

Absolute ontkoppeling : nooit aangetoond

Groene new deal : wil consumptie en dus groei terug op gang trekken

Investeringen nodig :

Niet in extra consumptie

In duurzame transitie

= investeringen in herstel van ecosystemen = investeringen in stabiliteit, in de

‘veerkracht’ van ecosystemen en economie >> ‘Flourishing within limits’ Sterke rol voor de overheid

Groene groei Groei binnen grenzen

“Consumptionomics” (2011)"The biggest lie of all is that consumption-driven

capitalism can deliver wealth to all. In Asia it can only deliver short-term wealth to a minority; in the long term, it can only deliver misery to all."

Consumptie – Kapitalisme is GEEN oplossing REBALANCING (contraction/convergence) is

GEEN oplossing CLEAN TECH is GEEN oplossing DEMOCRATIE is GEEN oplossing

De wereld verdraagt geen 3 Amerika’s :

Radicale keuzes nodig :Economische ontwikkeling gericht op

armoedebestrijding

Draconische beperking consumptie (bv. van olie)

Massieve investeringen in publieke infrastructuur

Inzet grondstoffen vervangen door inzet mensen << heffing op C en grondstoffen

Herwaardering Aziatische waarden als alternatief voor Westerse levensstijl

“Sustainable Development in Practice : Sustainomics” (2009)

Optimistische visie – transitie –Praktische stappen

Duurzame ontwikkeling bedreigd door klimaatverandering

Strijd tegen armoede, voor energie, voedsel, water, gezondheid, huisvesting bedreigd

Duurzame ontwikkelingspaden nodig : Sustainable development assessment :

Economic/Financial assessment

Environmental assessment

Social assessment

Technical assessment

“Millennium consumptie doelstellingen” (MCG) voor industrielanden – cf. MDG<< 85% alle consumptie door 20% rijksten

Oplossingen van Zuid naar Zuid :Duurzame groei - oplossingen voor Zuid-Amerika

“Earth Democracy” (2005) >< Corporate Globalism Living Economies Living Democracies Living Cultures

3 economies :

Nature’s economy >> bescherming (CHIPKO)

Sustenance economy (economy of the Commons)

Market economy : veel te dominant

Economische democratie is als een boom : Met wortels in locale ecosystemen, lokale culturen en

lokale economieën

Met stam : levende bloeiende nationale economie

Met takken : die internationale handel

voeden en erdoor gevoed worden

Earth family >> Earth democracy Localization >< globalization

Localization : milieubescherming/overleven

Globalization : belangen van de corporaties

Zelf-Organisatie/-Beschikking (swaraj) : anna swaraj (voedsel-) jal swaraj (water-), …

De natie-staat moet opnieuw de controle krijgen over de corporaties

Protectionisme van onderuit

(people’s protectionism) : strijd voor het zaad

vals universalisme (corporate globalism) >< echt universalisme (Earth Democracy)

Tegen monocultuur >> diversiteit is de oplossing, niet het probleem

Tegen negatieve identiteiten Ahimsa (geweldloosheid) >> in de economie :

geen roofbouw Recht op eigen teelt

1. Alle soorten, volkeren en culturen hebben een eigen waarde

2. De aardegemeenschap is een democratie voor alle leven

3. Verdedig steeds diversiteit in natuur en cultuur4. Alle wezens hebben een natuurlijk recht op

levensonderhoud5. De Aarde Democratie is gebaseerd op levende

economieën en economische democratie

6. Levende economieën zijn gebouwd op locale economieën

7. De Aarde Democratie is een levende democratie8. De Aarde Democratie is gebaseerd op levende

culturen9. Levende culturen koesteren het leven10 De Aarde Democratie draagt wereldwijd

vrede, zorg en mededogen uit

Besluit : focussen op wat alle ecologisten bindt :

het verzet tegen ongeremde groei

de nood aan nieuwe indicatoren en spelregels

een geëngageerde overheid

en kansen voor mensen om hun eigen leven in handen te nemen