January 24-February 13, 2013
-
Upload
los-banos-times -
Category
Documents
-
view
263 -
download
0
Transcript of January 24-February 13, 2013
-
7/22/2019 January 24-February 13, 2013
1/8
Serving Los Baos and nearby communities
VOLUME XXXIII ISSUE 2 Php 10.00
www.lbtimes.ph
JANUARY 24- FEBRUARY 13, 2013
MSWDO, MUDHO build15 more CSAP housesin Maahas
The Los Baos Municipal Social Welfareand Development Ofce (MSWDO) and theMunicipal Urban Development HousingOfce (MUDHO) are set to build a total of 15additional housing units at the Core ShelterAssistance Project (CSAP) in Brgy. Maahas.
Maaantala ang mga proyektongpangkaunlaran ng Sanguniang Kabataan
(SK) para sa unang sangkapat ng taondahil sa pagpapatupad ng election ban ngCommission on Elections (Comelec).
Inilalahad sa election ban ang pagbabawal sa
mga kawani ng gobyerno na maglabas ng pondo para
sa kani-kanilang mga proyekto. Ayon kay Randy
Banzuela, Comelec election ofcer, ipanapatupad
ang election ban upang mapigilan ang paggastos sa
badyet ng gobyerno para sa pangangampanya. Sakop
ng election ban ang lahat ng ahensya ng gobyerno
kabilang na ang SK.
Ayon kay Dona Alborida, Chairman ng SK Brgy.
Tuntungin-Putho at presidente ng SK Federation
ng Los Baos, kabilang sa mga proyekto ng SK na
maaantala ng election ban ay ang Summer Sports
League, Barangay Youth Fair, Summer Youth
Activity, at Youth Camp.
Ayon naman kay Sheila Callo, SK Chairman ng
Barangay Bayog at Kalihim ng SK Federation ng
Los Baos, nakapagtatakang pati ang mga barangay
ay sakop ng election ban gayong hindi naman sila
kasama sa mga iboboto ngayong eleksiyon.
Bakit pati ang mga barangay ay kailangan
maapektuhan ng election ban, eh local elections
naman po ito, aniya.
Dagdag pa ni Callo, ngayong taon lang po
nangyari ito na hindi natutuloy ang mga proyekto
dahil sa pagpigil ng pondo. Aniya, mahihirapan
silang ituloy ang Youth Camp sa taong ito kung
ipagbabawal ang paglalabas ng kapital. Wala kasing
nakalaang badyet na para lamang sa SK Federation.
In celebration of the National Arts Month,the Philippine High School for the Arts (PHSA)launched its 16th Arts Festival on February 5at the DL Umali Hall in the University of the
Philippines Los Baos. The month-long artcelebration goes by the themeRurok(Peak).
Graduating students from PHSA prepared a series
of performances and exhibits for the event. PHSAs
art coordinator and visual arts teacher Marc Cosico
explained thatRurokis the schools way of giving back
to the public. He added that the event seeks to get the
attention of high school teachers and students to the
signicance of art appreciation and cultural promotion
among the Filipino youth.
by Julianne Marie Leybag and
Vina Vanessa Victorino
PHSA launches Rurokin LB SK projects, apektadong election banby Mary Aizel Dolom and Nicolle Andrea Payuyo
A member of the AFP Engineering Brigade helps MSWDO and MUDHO in the construction of CSAP housing units. (Photo by Julianne Marie Leybag)
Continued on page 3
Continued on page 3
With this purpose, schools across Los Baos
and nearby towns are invited yearly to watch the
PHSA students performances. Some of the events
regular attendees are students from Christian School
International (CSI), Los Banos National High School(LBNHS), South Hill School Incorporated (SHSI),
and Maquiling School Incorporated (MSI). MSIs art
teacher Lorna Reyes said that exposing students to art
performances such as PHSAs is important because it
allows students to appreciate and develop interest in
Filipino arts and culture. Reyes added that such event
also lets the students experience Philippine ethnicity.
Continued on page 3
ni Kezia Grace Jungco
Last year, PHSAs ballet students performed an excerpt from Julius Reisingers Swan Lake. Entitled,Katha, the ballet recital was performed in the
Tanghalang Maria Makiling at the National Arts Center as part of National Arts Month 2012. For this year, the ballet students go local as they perform
Mujeres, a recital based on Jose RizalsEl Filibusterismo. (Photo by Shine Mendoza)
CSAP started in 2008 at Brgy. Lalakay, LosBaos. Since 2008, CSAP has expanded to neighboring
barangays such as Bambang and Maahas. Beneciaries
of the housing project are selected based on their ability
to acquire land/s of their own, their current nancial
status, and whether their present homes are located
within danger zones in Los Baos.
To cater to displaced typhoon victims and residentswho live within danger zones in Brgy. Lalakays
Dampalit and in Batong Malake, the project aims to help
affected residents by providing housing materials and
encouraging the relocators to build their own houses. The
Municipal Government of Los Baos and the Department
of Social Welfare and Development (DSWD) provided
-
7/22/2019 January 24-February 13, 2013
2/8
2 THE LOS BAOS TIMES NEWS VOL. XXXIII ISSUE 2
Comelec assigns posting areas,enjoins locals help for SAFE 2013
DPWH nagsasagawa ng road widening project sa Lalakay
by Kamille Anne Anarna and Mary Joie Cruz
ni Kathleen Mae Idnani at Easter Paz Issa Paulmanal
The Commission on Elections Los Baos
(Comelec) released last January 23 the nal
list of designated posting areas for election
campaign materials in every barangay.
According to LB Election Ofcer Randy Banzuela,
designated areas include pedestrian-heavy streets and
sidewalk railings. Posting of campaign advertisements
on trees and bridges are strictly prohibited.
Comelec will monitor violations through the
help of PNP starting March 29, the start of the local
campaign period. If campaign advertisements are found
in unauthorized areas, Comelec will inform and request
the politician to immediately remove the campaign
paraphernalia. Otherwise, Banzuela said the Comelec
ofcials will remove the paraphernalia themselves, but
politicians will have to pay for the expenses.
While there is no specic limit on the number of
posters candidates can post on common posting areas,
each candidate can only spend P3 for every registered
voter in the town during the election campaign (Comelec
Resolution No. 9476). A total of 53, 984 residents are
registered for the May 2013 elections in Los Banos.
The Municipal Scholarship Program (MSP)aims to help Los Baos students nish their highschool to college education through the provisionof nancial assistance.
Chosen high school students will receive P1,500each from the beginning of the school year. While, on
the other hand, college scholars will receive P5,000 each
for every semester or P10,000 each for the whole school
year.
The scholarship program is in accordance to the
Municipal Ordinance 7160 stating all government units
should establish scholarship fund for poor and deserving
students. It is for them to serve it as a tool in their pursuit
of higher degree education.
The scholarship will be available to 10 HS graduates
of Alternative Learning System in Los Baos, to
10 children of barangay tanods, and to 10 national,
international, local, or regional sports medalists.
According to Councilor Lourdes Principe of the
Communication and Education Committee, to qualify for
LB scholarship application set on April NCCA promotes culturethrough Cinema Rehiyon
by Gretzel Lantican
Thus, a local candidate can only spend an estimate of
Php161, 952 in the whole duration of their campaign.
Banzuela claimed that they will try their best to
strictly implement campaign rules and regulations.
Makakaasa kayo na gagampanan namin ang aming
tungkulin kahit kulang kami sa tauhan, he said. In
line with this, Banzuela calls for the support and active
participation of Los Baos residents and NGOs in
implementing secure and safe elections (SAFE).
As of the moment, Comelec does not have any
monitoring body for premature campaigns (election
paraphernalia posted before March 29). Banzuela
explained that tarpaulines with greetings and photos of
candidates cannot be considered as premature campaigns
since there is no vote for me statements indicated in
them For cases of premature campaigning or violations during
the campaign period, LB residents are encouraged to contact
LB Comelec at (049) 536-7743. LB residents may also send/
post photographs of premature campaign cases at the LB
Times [facebook.com/LbTimes and @LB_Times].
Source: Comelec
the scholarship the students must be LB residents for a t
least ve years and must have no failing marks in school.
According to her, the application process for MSP
will start from March to April 2013 after they already
have their report cards. For regular high school andcollege students, an average grade of at least 85% and
2.0 or better is needed, respectively. For high school and
college students with an average intelligence, an average
grade of 79-84% and 2.01-3.00 is needed, respectively.
High school and college students must submit an
application form, a birth certicate, a 1x1 picture, records
of employment status, Certication of Good Manners
and Right Conduct, as well as residency in town, certied
true copy of report card, and income tax return (ITR).
Other requirements needed for submission will be
required after they become one of the selected scholars.
MSP applicants must submit the said requirements,
must attend meetings and interview, and must go through
an exam. Afterwards, the successful scholars will be
presented to the mayor of the town
The 5thCinema Rehiyon which goes by
the theme Nurturing Cinemas of Home will
run at the UPLB DL Umali Hall and SEARCA
Auditorium on February 5-8. Featuring morethan 80 lms created by independent lmmakers
in the country, the event is of free admission.
Cinema Rehiyon is sponsored by the National
Commission for Culture and the Arts (NCCA)
together with the University of the Philippines Los
Banos Foundation, Incorporated (UPLBFI) and
Pelikulab, the media arts division of Samasining. The
event primarily aims to promote public awareness
for regional and local lms that showcase the rich
culture and dynamic tradition of different regions
across the country. The event is part of the Philippine
Arts Festival in celebration of the National Arts
Month (Maria Khrisma Soliven and Licelle Varias)
For screening schedules, you may visit
cinemarehiyon.com/schedule.
Barangay Designated Posting Area
Anos Barangay Hall to bridge (bridge not included)
Lot in front of VFEB
Bagong Silang Loading Area going to Bagong Silang proper
Bambang Rest area fence (Nat ional Road) Brgy. Hall
Batong Malake Crossing (fences), Barangay Hall
Baybayin Plaza Almazan perimeter fence,Barangay Hal l
Bayog Wa it ing shed (dulong Kanluran ), Barangay Ha ll
Lalakay Barangay Hall
Maahas Tricycle Parking Area (Jardin Leonila Rd), Barangay Hall
Malinta Barangay Hall
Mayondon PNR Fence (of Junct ion)
Lot before covered court (puntod), Barangay Hall
Putho Tuntungin Intersection (Buot), Barangay Hall
San Antonio Basketball Court, Barangay Hall and adjacent waiting
shed
Tadlac Barangay Hall
Timugan Along National Road in front of New Municipal Hall and
after municipal hall
Going to Sta. Cruz, Laguna up to intersection going to
bayan
Kasalukuyang nagpapatuloy angkonstruksyon para sa road-widening projectsa Brgy. Lalakay. Ito ay nasa ilalim ngpangangasiwa ng Department Works andHighways (DPWH). Ang naturang proyekto aymay habang 411 metro mula sa tapat ng Lalakay
Elementary School (LES) hanggang sa maySplash Mountain Resort.
Ang proyekto ay isinasagawa alinsunod sa
Department Order No. 29, Series of 2012 ng DPWH,
kung saan nakasaad ang pag-aalis ng mga ilegal na
istruktura na nakakasagabal at nakakasakop sa lupang
pag-aari ng pamahalaan. Ayon sa kautusan, ang mga
national highways ay dapat na mayroong sukat ng 20
metro upang mapagbigyan ang mas maraming sasakyan at
para na rin maiwasan ang pagsisikip ng daloy ng trapiko
sa lugar.
Kasabay ng pagpapatuloy ng proyekto sa lugar ang
reklamo ng ilang mga residente ukol dito.
Pangunahing hinaing ng mga residente ang abalang
hatid sa kanila ng konstruksyon. May ilan nang napilitang
lumipat ng bahay at may ilan na ring negosyong gaya
ng internet shop ang nagsara. Ikinababahala rin ng ibang
residente ang paglaki ng posibilidad na maging malapit
sa aksidente ang kanilang lugar dahil sa paglawak ng
kalsada.
Ayon kay Rolando Enriquez, residente ng Lalakay,
maganda naman ang proyekto dahil makakatulong ito
para maiwasan ang pagbaha sa lugar dahil sa ginawang
bagong kanal. Ngunit, para sa akin, sana bago sila
gumawa ng hakbang ay tinulungan naman muna nila
kami. Mula pa noong Setyembre ng nakaraang taon ay
sinimulan nang gibain ang parte ng mga kabahayan sa
kahabaan ng national highway.
Ipinaliwanag ni Crisostomo Yalong, Project Engineer
III ng DPWH, na ang lupang kinatitirikan ng bahay ng
karamihan sa mga residente ay ipinihiram lamang ng
gobyerno. Ito ang nagbibigay ng karaptan sa gobyerno nabawiin ang pag-aaring lupa sa panahon kung saan ito ay
gagamitin sa kanilang mga proyekto.
Sa kabila nito, ikinatuwa naman ni Kapt. Gaudencio
Macatangay ang pagkakaroon ng sidewalk kalapit ng
LES.Mas panatag na ang aming loob dahil hindi na sila
(estudyante ng LES) mismo sa kalsada dumadaan tuwing
uwian, ani Macatangay. Ang sidewalk ay bahagi ng
road-widening project ng DPWH.
Ayon pa kay Ricky Estopace, Municipal Engineer
ng Los Baos, may positibong hatid ang proyektong ito
ng gobyerno dahil mas lalaki ang kapasidad ng kalsada
upang maiwasan ang mabigat na daloy ng trapiko.
Sa kabila ng ilang mga reklamo ng mga residente,
wala silang tulong na natatanggap mula sa gobyerno.
Hindi naman kasi ito kalamidad, ani Kapt. Macatangay.Dagdag pa niya, walang nakalaan na pondo ang barangay
para sa mga ganitong problema.
Dagdag pa ni Yalong, mahigit isang buwan bago
sinimulan ang proyekto noong Setyembre nakaraang
taon ay nagkaroon sila ng mga pagpupulong kasama
ang konseho ng barangay at ang mga residenteng
maapektuhan ng nasabing proyekto. Nagpadala rin sila
ng notice sa mga maaapektuhang residente upang ipag-
bigay alam sa kanila ang plano at hindi para hingin ang
kanilang permiso ukol dito. Idinagdag pa niya na ang
tulong pinansyal na hinihingi ng mga residente upang
maipagawa ang mga naapektuhan nilang bahay ay hindi
manggagaling sa DPWH kundi sa lokal na gobyerno.
Paglilinaw naman ni Estopace, ang lokal na
pamahalaan ay nagsisilbing tagapamagitan sa mga
residente at DPWH patungkol sa mga hinaing. Aniya,
walang kapangyarihan ang lokal na gobyerno para
pigilan ang mga ganitong uri ng proyekto dahil ang utos
na ito ay nagmula sa gobyerno ng Pilipinas.
Sa ngayon, wala pang naibibigay na tulong
pinansyal ang lokal na pamahalaan ng Los Baos
Patuloy pa rin ang paggawa ng mga trabahador upang maisakatuparan ang
proyektong road-widening ng DPWH na nagsimula pa noong taong 2011.
Maraming residente na ang naaapektuhan ng proyekto at magpasahanggang
ngayoy sira at tibag ang ilang parte ng kanilang mga bahay.
-
7/22/2019 January 24-February 13, 2013
3/8
For more news and updates,
visit www.lbtimes.ph
www.facebook.com/LbTimes
@LB_Times
PHSA launches Rurok...
Continued from page 1
Continued from page 1
MSWDO, MUDHO build...
SK projects...Continued from page 1
Nagpulong ang mga miyembro ng SK Federation nitongnakaraang Enero 13 upang pagplanuhan ang kanilang mgailalatag na proyekto para sa unang sangkapat na bahagi ng taon.
(Kuha ni Kezia Grace Jungco)
PHSAs theater arts students perform in their rec ital entitled Figura.
The recital was presented last year as part of National Arts Month
2012. For this year, the theater arts students will be presenting Apat
na Kanto ng Bilog. (Photo by Kathryn Alejandrino)
3THE LOS BAOS TIMESNEWSVOL. XXXIII ISSUE 2
Serye ng job fair isasagawani Kathleen Mae Idnani, Danielle Marie Torralba, at mga ulat mula kay Kimberly Salamatin
Malaki rin ang naitutulong ng PHSA performances
sa school namin kasi nagkakaroon kami ng idea kung
paano ipapakita at ipapaalam sa mga bata ang kulturang
Pilipino sa interesanteng paraan, she said.
Another aim ofRurok is to celebrate the culmination
of PHSAs 35thanniversary. Cosico said that for this year,
PHSA tries to extend its reach from schools within Los
Baos to the rest of Laguna. He said thatRurok will serve
as the schools venue for re-establishing connections with
friends, students, and alumni. PHSA has fostered some
of todays great artists such as Sharmaine Buencamino
(theater and lm artist), Grace Nono (singer), Raymond
Art Major Recital Date
Mujeres,A Ballet Recital Feb 6, 7pm
Fine,A Guitar Recital of Anton Ludwig Zerrudo Feb 7, 7pm
Fine,A Piano Recital of Klyde Francis Ledamo Feb 14, 7pm
POI: Point of Intersection,A Visual Arts
exhibit
Feb 18, 4pm
Talaindak, A Folk Dance Recital Feb 19, 7pm
Fine, A Voice Recital of Pia Adel ie Mor te Feb 21, 7pm
Apat na Kanto ng Bilog, A Theater Arts
Recital
Feb 22, 7pm &
Feb 25, 7pm
Fine, A Trumpet Recital of Gerard Thomas
Cantos
Feb 26, 7pm
3-in-1+1, A Book Launching Feb 27, 4pm
Fine, A Guitar Recital of Ziv Astronomo Feb 28, 7pm
the construction materials made from top-notch lumber
and steel foundations. The housing lots, on the other
hand, are granted by MUDHO with each housing unit
having an area of 60 square meters.
One of the rst recipients of the housing project
in Maahas is Lorna Cortez, 56, who lives with her 67
year-old husband Cristobal and their three kids. She
owns a smallsari-saristore and takes in laundry jobsto make ends meet for her family. They originally
came from El Danda in Brgy. Batong Malake and were
relocated three years ago. Pinaalis na kami doon ng
may-ari ng lupa kasi nagrerenta lang kami doon.
She then applied for the said housing program and
relocated to Brgy. Maahas roughly a year after her said
application.
The bayanihansystem is implemented in the
housing project. Beneciaries are expected to help in
building the housing units. But Lorna Cortez says that
after each house was roughly built, each family had
to work on the nishing of their respective houses.
Pagkatapos kasi ng bayanihan kanya-kanya na
kaming paganda ng bahay dito. Luzviminda Alvarez,
head of MSWDO-LB, explains that there is still a
problem with the projects manpower. To addressthis problem and to further speed up the construction,
the MSWDO sought assistance from the Engineering
Brigade of the Armed Forces of the Philippines (AFP),
headed by Col. William Ilagan. Humingi na kami ng
tulong sa AFP, kasi kulang talaga kami sa manpower.
A total of 66 housing units have already been built
in Maahas since 2008. Additional 15 housing units
are now being built and is set to be nished on June
or July 2013. After completing the construction, the
houses will be made available to families.
Ang Public Employment Service Ofce(PESO) ay magsasagawa ng serye ng jobfair ngayong buwan. Ang unang job fair aymagaganap sa ika-7 ng Pebrero na magsisimulang alas-otso ng umaga sa PESO GabaldonBuilding sa Brgy. Timugan, Los Baos.
Ayon kay Gliceria Trinidad, PESO manager,
darating ang Serbiz Multi-Purpose Cooperative (MPC)
na siyang magsasagawa ng exam at interview sa mga
makakapuntang aplikante. On-the-spot, pwede na silang
(aplikante) magkaroon ng trabaho, dagdag ni Trinidad.
Tanging sa inaambag na pondo ng 14 na mga barangay
nakasalalay ang pagpapatupad ng kanilang mga proyekto.
Ayon pa kay Alborida, ngayon lang nila naranasan na
maantala ang kanilang mga proyekto dahil sa election ban
dahil tuwing tatlong taon lang naman nagkakaroon nito.
Bilang SK ay mayroon lamang silang tatlong taon upang
manungkulan kaya sa kanilang huling termino natapat
ang election ban.
Pinaghandaan naman namin ang election ban. That
is why magkakaroon ng maagap na paggawa ng mga Plan
of Work (POW). Kaya lang nahirapan kami kasi hindi
namin pwedeng baguhin yung date of implementation ng
mga gagawin naming proyekto, ani Alborida.
Paliwanag pa ni Alborida na may mga proyekto
kasi na hindi talaga dapat mauna o ipagpaliban. Katulad
na lamang ng Barangay Youth Fair na dinadaos tuwing
barangay esta lamang. Para masolusyunan ito ay mas
aagapan nila ang pagplano para sa katuparan ng mga
proyektong ito.
Para maisakatuparan ng mga miyembro ng SK
ang kanilang mga pinaplanong proyekto para sa unang
sangkapat na bahagi ng taon, kailangang maipasa ang
mga proyektong ito bago pa man ang nakatakdangpetsa ng pagpapatupad election ban. Dagdag pa dito,
kailangan din ng SK na magpasa ng appeal sa Comissions
on Election (COMELEC) upang pahintulutan silang
maglabas ng pondo. Ipapatupad ang election ban simula
ika-29 ng Marso hanggang buwan ng Hunyo
As of 2012, the MSWDO have already built 101
housing units at Barangays Lalakay and Maahas. The
land area in Brgy. Maahas is not enough, 12 additional
houses will be constructed in Brgy. Putho-Tuntungin to
reach the targeted 70 units. The units are to be built at the
abandoned lot in Putho-Tuntungin, which is owned by
the Philippine National Railways (PNR). Luzviminda
Alvarez says that they are currently processing the
transfer of land titles from the PNR to the government
of Los Baos so that there would be no problems when
the time comes for them to build additional units
Red (lm director), and Candice Adea (ballerina).
Rurokis part of the observance of Philippine
Proclamation No. 683, declaring February as the National
Arts Month. The event is free and open to the public. It
will run from February 6 to 28 at the Tanghalang Maria
Makiling at the National Arts Center. There will be
performances from various art elds such as theater arts,
folk dance, ballet, and music. In addition, there will be
book launchings from the creative writing majors and
exhibits hosted by the visual arts students. Buses will be
waiting at UPLB gate an hour before each art event starts
Schedule of recitals are as follows:
Ang nasabing kumpanya ay nangangailangan ng
mga aplikante para sa mga sumusunod na posisyon:
production operator I, sales engineer, nurse, mechanical
maintenance, quality assurance, production crew I at II.
Ayon pa sa PESO, ang mga gustong maging aplikante
ay kailangan lamang magdala ng bio-data at resume sa
nasabing job fair.
Magkakaroon muli ng job fair sa ika-11 at ika-23 ng
Pebrero na gaganapin din sa PESO Gabaldon Building
Para sa mga karagdagang impormasyon, maaaring
bumisita sa PESO o kayay bumisita sa Facebook
account ng SerbizMPC na www.facebook.com/serbizmpc.
A boy plays by the door of his roughly-built home. An additional 15 housing units are now being built in Maahas and is set to be nished by
June or July 2013. (Photo by Julianne Marie Leybag)
-
7/22/2019 January 24-February 13, 2013
4/8
-
7/22/2019 January 24-February 13, 2013
5/8
JT: Tennis Child Wonderni Ladylove May Baurile
Brian Lambating learned to paint at an early
age. He learned from his father who taught painting
classes to young children. At rst, Brian did not
want to paint. Ayaw na ayaw ko talaga, umiiyak
ako,Brian says. However, during his fathers
painting sessions he grew rather envious of the kids
that were there. He lined up with them and learnedto paint from his father as well.
However, he stopped painting when he moved further
into elementary school and rekindled his interest when
he was in third year high school. Brian primarily paints
peoples portraits and currently paints for a living.
Back in 2002, Brian was involved in the Non-Formal
Education (NFE) now known as Alternative Learning
System (ALS) at the Los Baos Central Elementary School
(LB CES). He taught painting in various classes in the NFE.
Until now, Brian continues to teach young students.
But Brian has bigger dreams- not just for himself, but
for his students and the Los Baos art community. Gusto ko
talagang magkaroon ng association of young artists dito sa
Los Baos, Brian told the Sanguniang Bayan of Los Baos
in one of the regular sessions. Majority of the painting
classes in Los Baos are done in private capacity. Brian
believes that its high time that Los Baos had its own
association of artists. Sa Sta. Cruz merong [association
of artists]. Dito sa Laguna, meron talagang association
ng artists, Brian adds.
In fact, in one of the visits to the Sining Makiling
Gallery, Brian tells his students that someday they will be
able to exhibit their paintings and sell them as well. Brian is
currently setting up the community art group. He says he is
going to start with two students per barangay and eventually
have more students. He also hopes that with this endeavors
the students will be able to hold an exhibit at the Baamos
festival and gain more support for his cause
Brian Lambating can be contacted through his facebook
fanpage [www.facebook.com/pages/The-Portrait-Artist-Nairb-
lambating/191955814177790]. He is willing to accept any type
of support to help his students in pursuing art and painting.
Ordinaryong bata. Makulit. Mahusay sa
Araling Panlipunan. Ito ang mga katangian ng
pitong taong gulang na si JT Bernardo. Hindi nga
aakalain na siya pala ang child wonder ng Los
Baos sa larong tennis.
Ang Normal na Bata
Si Jose Thomas JT Bernardo ay isinilang noong ika-
siyam ng Oktubre, taong 2005. Ang kanyang mga magulang
ay sina Dinah Bernardo, isang doktor, at Jonathan Bernardo,
isang nars at nagsilbing coach ni JT sa larong tennis. Si JT
ay bunso sa dalawang anak nila Dinah at Jonathan. Ang
panganay na si Denise Bernardo ay mahilig din sa naturang
laro. Sa kasalukuyan, si Denise ay inihanay na ikalabing-
anim na pinakamahusay sa kategoryang 12 and under para
sa mga babae ng Philippine Tennis Association (Philta).
Katulad ng ibang mga bata, may pagkapilyo rin daw si
JT. Minsan nga daw bigla na lang itong matatawa sa gitna
ng kanyang mga laban. Pero ang kaibahan lang, hindi niya
kinahiligan ang computer at video games. Kung hindi
Tennispagkain, sagot ng kanyang ate ng tanungin ang
iba pa niyang mga hilig. Medyo chubby kasi si JT.
Taga Demarses talaga ang pamilya ni JT, ngunit dahil
ang trabaho ng kanyang magulang ay nakabase sa Bian,
napagkasunduan ng mag-anak na doon na rin papasukin
ang magkapatid. Sa kasalukuyan, nag-aaral siya sa Colegio
San Agustin Bian. Ayon sa kanyang guro, innate ang
pagkahilig ng bata sa Araling Panlipunan. Kwento pa ngkanyang ina na nahuli raw kasi ng kanyang guro si JT na
hindi nakikinig sa klase at nakikipagdaldalan kaya tinanong
niya raw ito tungkol sa leksyon. Hindi raw nito akalain na
masasagot kaagad iyon ni JT. Ito nga raw ang dahilan kaya
madalas umuwi ang bata na may stamp na Very Good o
Good sa kanyang kamay.
Ang Child Wonder
Limang taong gulang daw nang mag-umpisa ang hilig
ni JT sa larong tennis. Ito raw ay dahil sa pagsama-sama
at panonod nito sa mga laban ng kanyang nakatatandang
kapatid. Nagsimula siyang isali ng kanyang mga magulang
sa kompetisyon noong Mayo lamang ng nakaraang taon.
Isinali si JT sa Ag Biag Tennis Tournament na naganap sa
Rizal. Hindi pa nga siya marunong noon mag-serve perookay lang kako isali na, wika ng kanyang ama. Dagdag pa
nito, kung tutuusin daw ay wala pang napapanalunan ang
bata simula noong panahon na iyon hanggang Disyembre ng
taong 2012.
Ngunit nitong Enero, ginanap ang 24th Andrada Cup
National Tennis Open sa Rizal Memorial Tennis Center,
isang malakihang kompetisyon sa Tennis na inorganisa
ng sports commissioner at dating tennis chief na si Buddy
Andrada . Sa kategoryang 10 and under Unisex Doubles,
nakuha ni JT ang kanyang unang panalo kasama ang
kanyang partner na si Alfred Doloroso.
Ito ang nagbigay daan upang madiskubre ni Vice
Mayor Baby Sumangil ang talento ng bata sa pamamagitan
ng social networking site na Facebook. Nakita raw ni Vice
Mayor ang mga litrato ni JT habang nakikipaglaban at
namangha ito sa galing ng bata sa kabila ng murang edad.
Ito daw ang dahilan kaya kinilala ang bata sa isang session
sa munisipyo.
Ang Child Champion
Ika-apat na henerasyon na si JT na naglalaro ng tennis
sa kanilang pamilya. Kaya naman sa isang tipikal na araw ng
pagsasanay ng bata, makikitaan mo siya ng determinasyon
na gumaling at manalo. Naging inspirasyon daw niya
na sundan ang yapak ng kanyang ama at lolo na kapwa
lumalaban din sa mga kompetisyon. Si lolo ang inspirasyon
ko kasi mabait siya at magaling, saad nga ni JT. Nang
tanungin naman kung paano maging coach ang kanyang
ama, kinwento niya na strikto raw ito pero naiintindihan
naman daw niya dahil para rin ito sa kanya.
Para nga raw mas humusay pa si JT sa paglalaro ngtennis, ipagpapatuloy daw ng kanyang mga magulang
ang pagsuporta sa kanya dahil nakikita naman daw nila
na masaya ang bata sa pinasok niya. We tried as much as
possible na naroon kami sa games at practices niya para
makita namin kung nag-eenjoy talaga siya pero siyempre
dapat balancehindi dapat pabayaan ang studies, wika ng
kanyang ina. Ito rin daw naman kasi ang napagkasunduan
nila ng mga guro ni JT.
Susundin daw nila ang plano ng Philta, ang
organisasyong nag-aayos ng mga laban ng bata, katulad
na lamang ng pagsali sa mga kompetisyon sa Manila Polo
Club sa Makati ngayong Pebrero at sa Tanauan, Batangas
sa Marso. Proud kami since at an early age, naachieve niya
ang ganoong award, ika nga ng ama ni JT.
Ayon naman sa ina ni JT, nararapat daw na hikayatin
ng mga magulang ang kanilang mga anak na maging
mahilig sa kahit na anong uri ng laro dahil mabuti raw ito sa
katawan at nakakatulong na maiwasan ang mga negatibong
impluwensya katulad ng droga.
Ang Bata. Ang Child Wonder. Ang Child Champion.
Ito ang ibat ibang mukha ni JT Bernardo. Ito nga rin daw
ang maaaring maging katangian ng ibang batang gaya at
nangangarap manalo katulad niya. Ngunit ayon na rin kay
JT, ang pagsasanay daw ang mabisang sikreto para mangyari
ang bagay na ito
E D I T O R I A L S T A F F
KA Anarna LM Baurile GCC Bejarin
MJC Cruz MA Dolom KM Idnani
JMM Inciong KGR Jungco GH Lantican
JM Leybag JG Nacorda EPI Paulmanal
NA Payuyo MKT Soliven DM Torralba
LB Varias LJ Verora VV VictorinoWriters
Aletheia Canubas and Ricarda VillarAdvisers
Gumamela Celes BejarinEditor-in-Chief
Gretzel Lantican
Ladylove May BaurileAssociate Editors
Mary Aizel DolomNews Editor
Nicolle Andrea PayuyoFeature Editor
Mary Joie Cruz and Levi VeroraLayout Artists
The Los Baos Timesis produced by the studentsof DEVC 123 (Management and Production of a Community
Newspaper) and DEVC 124 (Advanced Development Writing)class. No part of this paper may be reproduced or distributedin any form or by any means stored in a database or retrieval
system without its prior information.All rights reserved.
TheLos Baos Timesis located at Rm. 211 B, Departmentof Development Journalism, College of Development
Communication, University of the Philippines Los BaosCollege, Laguna (536-2511 local 410 or 411)
Email: [email protected]:http://lbtimes.ph
Natikman ni JT Bernardo (kaliwa) ang kanyang unang pagkapanalo
kasama ang kanyang partner na si Alfred Dolores (kanan) sa
kategoryang 10 and Under Unisex Doubles sa nakaraang 24thAndrada Cup National Tennis Open. (Kuha ni Dinah Bernardo)
Sa gulang na lima, nakahiligan na ni JT Bernardo ang paglalaro ng
Tennis kaya naman ipinagpatuloy ng kanyang mga magulang ang
pagsuporta sa kanya sa larong ito. (Kuha ni Dinah Bernardo)
5THE LOS BAOS TIMESVOL. XXXIII ISSUE 2 FEATURE
Portrait artist hopes to create young artists groupby Joan Nacorda
ERRATA :
On page 2 of Issue 1, Mark Lorenz Valdez
name was published as Mark Lorenzo
Valdez. In the same article, the following text
was cut:
. . . makatulong sa amin. Mr.
Lagadon added.
-
7/22/2019 January 24-February 13, 2013
6/8
Editorial: Tarp TrapMadalas makita ang mga ito sa mga pader, poste ng
kuryente, at sa kahabaan ng kalye. Habang papalapit na
naman ang halalan, naglilipana rin ang mga tarpaulin ng mga
tatakbong politiko kasama ang kanilang mga pagbati para sa
ibat ibang okasyon.
Subalit pagbati nga lang ba talaga ang hangad nila? O
hindi naman kaya isa ito sa mga natatago nilang armas upang
manalo sa darating na eleksyon?
Ayon sa Section 5 ng Republic Act 7166, Omnibus
Election Code (OEC), ang pangangampanya ng mga tatakbo
para sa pagka-pangulo, bise-pangulo, senador, at mga partido
ay nararapat magsimula sa Pebrero 12, 2013 o 90 na araw
bago mag-eleksyon. Para naman sa ibang posisyon na mas
mababa, ang pangangampanya ay dapat magsimula sa Marso
29, 2013 o 45 na araw bago ang halalan. Ang mga kandidato
na susuway sa batas na ito ay maaring tanggalan ng karapatan
na tumakbo sa eleksyon.
Subalit paano nga ba masasabi na nangangampanya
na ang isang pulitiko? Ayon nga sa Section 79 ng OEC,
ang pangangampanya kapag eleksyon ay ang akto ng
pagpapakilala ng isang pulitiko na nakapagsumite na
ng tinatawag na certicate of candidacy (COC). Hindi
mapaparusahan ang mga pulitiko na hindi pa tahasang
tatakbo sa darating na eleksyon kapag sila ay gumawa ng
anumang uri ng pagpapakilala sa mga tao.
Isa nga ito sa mga pinanghahawakang armas ng mga
kandidato. Dahil hindi pa naman sila maituturing na opisyal
na kandidato, malaya nilang magagawa ang kahit na ano
katulad ng paglalagay ng mga tarp trap dahil walang batas
na haharang sa gawain nilang ito. Ngunit kahit na ganoon,
hindi ba dapat maisip din natin ang posibilidad na may ibang
Ang simula ng pangangampanya para sa mga
kandidato sa lokal na halalan ay sa Marso 29 at para sa
pambansang eleksyon naman ay Pebrero 12. Pareho
itong magtatapos sa Mayo 11, dalawang araw bago ang
mismong eleksyon. Ngunit ipinagbabawal namin ang
pangangampanya sa Huwebes Santo at Biyernes Santo
upang magbigay daan sa Semana Santa.
Sa kabuuan, meron 53, 984 na mga botante ang
bayan ng Los Baos. Mayroon itong 425 na presinto na
grinupo sa 70 bilang ng PCOS (Precinct Count
Optical Scan) machine na nakalaan para sa Los Baos.
Mga paghahanda para sa eleksyon
Katulad pa rin nang dati ang aming paghahanda.
Tapos na kami mag-asikaso ng pagpaparehistro ng mga
botante ng Los Baos. Naaprubahan na ito ng Election
Registration Board (ERB). Nailimbag na rin namin ang
computerized voters list (CVL), kung saan nakalista
ang mga mamayan ng Los Baos na umabot sa oras ng
pagpapareshistro. Subalit, bago namin ito ihayag,
isusuri muna namin ang CVL kung nagtutugma ang
listahan ng mga botante sa book of voters. Kung ang
book of voters at CVL ay magkapareho, pwede na
namin ilabas ang opisyal na listahan ng mga botante ng
Los Baos. Sa tingin namin, matatapos ang proseso sa
pangalawang linggo ng Pebrero.
Iba pang programa
Pupunta sa Los Baos ang isang Special Board of
Election Inspector upang pangunahan ang pagboto ngmga nakakulong sa presinto sa parehong araw ng
halaan. Iba ito sa pangakaraniwang proseso ng
eleksyon. Ang botohan ay magaganap sa mismong loob
ng bilangguan na walang PCOS machine. Tradisyonal
na proseso ang magaganap. Ang mga balota ay
dadalhin sa mga regular na bilangguang kinabibilangan
ng bawat presong bumoto at doon mabibilang ang
kanilang mga boto.
Mga paalala para sa mga botante
Bago ang halalan, ibibigay na namin ang huling
CVL sa mga barangay. Sa listahang ito malalaman ng
mga tao kung sila ay nanantiling aktibong botante ng
Los Baos o hindi. Sa listahang ding ito malalaman
kung saang presinto sila nakadestinong bomoto.
Bilang paghahanda sa darating na eleksyon, binisita at kinapanayam ng amingreporter na si Danielle Marie Torralba ang Comelec Election Ofcer III na si Randy
Banzuela.
Anu-ano nga ba ang dapat nating malaman bilang responsableng mga
botante ng Los Baos?
intensiyon ang mga ito para sa parating na halalan?
Isang matalinong paraan ng mga kandidato, kahit pa
iyong mga nakapagsumite na ng COC noong Oktubre, ay
ang paggamit sa butas ng ating batas. Wala pa kasing opisyal
na batas ang nagbabawal sa mga ganitong epal na gawain.
Hindi nga naman raw tahasang nangangampanya ang mga
kandidatong ito. Bumabati at nagpapaalala lamang daw
naman sila sa mga mamamayan. Isa pa ang tanging sinasabilang naman kasi ng batas ay hindi dapat hihigit sa 8 and
inches width at 14 inches height ang laki ng mga materyales,
katulad ng tarpaulin, na isinasabit tuwing eleksyon. Kaya
naman naglilipana ang mga tarpaulin nila na punong-puno ng
kanilang mga mukha at pagbati sa kung saan-saan mang parte
ng mga kalye. Kaya naman halos mapuno ng mga traditional
politicians o mga tinatawag na trapo ang ating komunidad.
Isa ito sa mga dahilan kaya ipinipilit ipasa ang tinatawag
na Anti-Epal Bill o An Act Prohibiting Public Ofcers from
Claiming Credit Through Signage Announcing a Public
Works Project na nagbabawal ng paglalagay at pagkakabit
ng mga pangalan ng sinumang kandidato sa mga proyekto
at panawagan. Ito ay pinasimulan ni Sen. Miriam Santiago
noong Hulyo 22, 2010 at kasalukuyang nakabinbin pa rin sa
senado.
Dahil nga wala paring kasiguraduhan na maipapasa ang
batas, ang nararapat na katanungan sa ngayon: may natitira pa
nga kayang kandidato na hindi umaabuso sa ating batas?
Malamang sa malamang, meron iyan. Ito ang mga
kandidato na ang tunay na hangarin ay ang maglingkod sa
bayan. Ito ang mga kandidato na ipinapakita na ang simpleng
pagsunod sa batas ay mahalaga. Ito ang mga kandidato na
imbes na ilaan ang kanilang oras at pera sa mga tarp trap, ay
mas pinipiling gamitin ang panahon sa mas importanteng
bagay at sitwasyon. Ito ang mga kandidato na hindi trapo. Ito
ang mga kandidatong nararapat iboto
ULAT BAYAN: COMELEC
Kami ay nakikiusap sa mga botante na sanay
tingnan nang maaga ang CVL sa kani-kanilang mga
barangay upang makasiguro na silay makakaboto, at
hindi na magsalita pa pagdating ng eleksyon na nawawala
ang kanilang mga pangalan. Maganda na maaga pa
lamang ay malaman na nila kung sila ay nasa listahan o
wala at kung bakit.
Maari lamang hindi maging aktibong botante ang
isang mamamayan kung sa dalawang magkasunod na
beses na kahit anong klaseng halalan ay hindi sila
bumoto.
Pinapaalalahanan din namin ang mga botante na
gumawa na nang kodigo bago pa man ang araw ng
eleksyon. Dalhin na ito kapag boboto na sila upang
maging mabilis ang proseso ng botohan.
Sa pagpili ng mga kandidatong karapat-dapat maupo
sa gobyerno
Ang mga botante ay mayroon pang mahigit tatlong
buwan upang pag-isipang mabuti ang kanilang mga
iboboto sa darating na eleksyon. Sana ay hindi nila ibase
ang kanilang mga boto sa pangalan, kayamanan, o
panlasa ng mga kandidato. Isipin din sana ng mga botante
angtrack record ng mga kandidato bago bumoto.
Pangkaraniwang pagkakamali ng mga botante at
kandidato
Kapag ang kandidato ay sobra ang panggastos sa
pangangampanya, ito ay labag na sa batas. Ang dapat
lamang gastusin ng mga kandidato para sa kampanyakatumbas ng tatlong piso bawat botante sa kanilang lugar.
Sa kaso natin dito sa Los Baos, ang pinakamalaking
halaga na pwedeng gastusin ng bawat kandidatong
tumatakbong alkalde, bise-alkalde at mga konsehal ay
P161,952.
At syempre, hindi mawawala ang pagbebenta ng
mga boto at pagbili ng mga kandidato ng mga boto
tuwing eleksyon.
Ang sino mang lalabag sa batas, mapa kandidato
man o botante, ay pwedeng makulong. Maaari ding
makansela ang kandidatura ng mga kandidato na
mahuhuling lumalabag sa batas. Ang mga botanteng
magbebenta ng kanilang mga boto ay posibleng
pagbawalan na bumoto.
Ang aming mga apila
Hinahangad naming makita ang pakikilahok ng
mga tao, mapa-botante man o sibilyan, sa pagkamit ng
marangal na eleksyon. Hindi kasi kami ang may
kapangyarihang magsampa ng kaso sa mga kandidato at
botanteng lalabag sa batas, kung hindi kayo. Kapag
hindi kayo aktibo sa pag-uulat a t parereklamo tungkol
sa mga nalalamang kamaliang nagaganap ukol sa
eleksyon, walang mangyayari.
Kami rin ay nagkukulang sa tao dito sa opisina.
Tatlo lamang kaming opisyal na empleyado, ang iba ay
mga boluntaryo na tinatanggap namin upang
makatulong sa preparasyon para sa darating na halalan.
Para sa mga iba pang impormasyon
Maaari silang tumawag sa (049) 536-7743 at
kausapin kung sino man ang nasa opisina. Maaari din
nilang malaman ang kanilang mga presinto, voters id
status, voting status (aktibong botante o hindi), voting
area, at iba pang impormasyon tungkol sa pagiging
botante sa pamamagitan ng Internet. Pumunta lamangsila sa aming website nawww.comelec.gov.ph, piliin ang
precinct nder, pindutin ang pormularyo, at punan ng
mga impormasyong hinihingi
BANZUELA
6 THE LOS BAOS TIMES OPINION VOL. XXXIII ISSUE 2
ANONG
MASASABI
MO?
Gusto lang nila malaman ng
mga tao na sila ay kandidato.
2012 pa lang, nangangampanya
na yung iba. Gaya ng mga
advertisement na tungkol sa
kung anu-anong mga proyekto,
ilalagay nila ang pangalan nila
sa mga ganun kahit gobyerno
naman talaga ang nagpondo.
-Marife Ayaton, San Antonio
Yung tarpaulin ay hindi dapat
masyadong bigyan ng pansin yan
kasi maraming kalat pagkatapos.Tapos malaking halaga din
ang kanilang ginugugol diyan
eh. Huwag silang gumastos ng
marami para pagdating nang
sila ay makaupo na ay hindi na
nila hahabulin yung nagastos
na nila. Hindi ako sang-ayon
kasi nangangampanya naman
sila ng house-to-house eh, hindi
na kailangan yun. Noong unang
mga panahon, wala namang
ganiyan.
-Aling Rosa, Bayog
Para sakin,yang mga tarps aygastusin lamang, hirap pa tunawin.Wala namang mga pakinabangsa mga mamamayan. Sa tinginko, mas okay kung personal silangpumunta sa mga tao, tapos yungmagagastos sa pagpapagawang tarpaulin ay ipamahagi samga nangangailangan. At least,nakausap na nila nang personalang mga tao, nakatulong pa sila.
-Kagawad Gaudencio Mariano,Malinta
Dapat tinatanggal iyan. Kayamay ganyan ay para ipahiwatig na
iboto sila.
-Alvino Cabrera, Lalakay
Ano ang masasabi mo sa mga nagkalat natarpaulin ng mga politiko bago pa manang ofcial campaign period?
-
7/22/2019 January 24-February 13, 2013
7/8
Agosto pa noong nakaraang taon nang
mapansin ni Mang Juanito Labares, isang
coconut farmer sa Barangay Bagong Silang, ang
paninilaw ng mga dahon ng niyog sa kaniyang
taniman. Kanya itong isinangguni sa punong
barangay para mapagtuunan ng pansin.
Nagkaroon ng isang pagpupulong kasama ang
konseho ng barangay, mga coconut farmers, miyembro
ng Philippine Coconut Authority (PCA), at isang
technician mula sa Municipal Agricultural Ofce. Ayon
sa pagpupulong na ginanap, napag-alaman na ang mga
pesteng dumapo sa mga niyog ay tinatawag na scale
insects.
Ang scale insect ay isang uri ng insekto na
kumakapit at dumidikit sa ilalim na bahagi ng dahon ng
niyog na sumisipsip sa katas ng dahon na nagiging sanhi
naman ng paninilaw at panunuyo ng apektadong dahon.
Ayon sa PCA, sadyang mahirap puksain ang mga
scale insects dahil sa dami ng maaari nitong
maapektuhang halaman tulad ng abokado, saging,
papaya, at marami pang iba. Ayon kay Kapitan Runo
Maloles ng Bagong Silang, nagkaroon na ng kahalintuladna insidente sa probinsya ng Batangas na hanggang sa
kasalukuyan patuloy pa ring sinusolusyonan.
Dahil sa niyog ang isa sa mga pangunahing
pinagkukunan ng kabuhayan ng mga taga-Bagong Silang,
ang naturang pagsalakay ng scale insects sa barangay ay
lubusang nakaapekto sa kabuhayan ng mga tao dito.
Mayroong mahigit kumulang na 300 coconut farmers sa
lugar ngunit 54 pa lamang bilang ng mga coconut farmers
ang nasa listahan ng na-survey ng PCA.
Daing ni Mang Juanito, luging-lugi na kaming mga
may-ari ng niyugan. Sa byahe pa lang ng jeep, sa bayad
sa mga nagkakarga, talong-talo na kami. Kaunting-kaunti
na lang ang natitira sa kita. Kung dati kasi ay naipagbili
nila ng sampung piso kada piraso ng niyog, ngayon ay
umabot na lamang ito ng tatlong piso. Umunti rin ang
Noong 2012 ipinamahagi ni Mayor Anthony
Genuino ang 12 na kariton para sa mga piling
manlalako ng pagkain sa bayan ng Los Baos,Laguna. Ito ay naglalayong gawing mas ligtas at
malinis ang mga paninda nila. Pinangunahan ito ng
Department of Science and Technology (DOST) at ng
Barangay Integrated Development Approach to
Nutrition Improvement (BIDANI). Bawat kariton ay
nagkakahalaga ng P38,500 at mahalagang pumasa sa
mga kwalipikasyon ang mga manlalako bago
ipagkaloob sa kanila ang mga kariton.
Kabilang sa mga mapalad na nagkaroon ng Kariton
ni Ton ay ang mag-asawang Rodrigo at Marina Aquino.
Ayon sa kanila, mas maganda ang oportunidad na
naibigay sa kanila ng kariton ni Ton.
Pagtapak sa Laguna
Si Mang Rodrigo, 63, at si si Aling Marina, 67, ay
tubong Pampanga. Sila ay mayroong tatlong anak nakasalukuyang may mga sarili nang pamilya. Lumipat sila
sa Pila, Laguna taong 1998, sa tulong ng kanilang anak
na panandaliang nagsilbi bilang physical therapist sa
Calamba Medical Center (CMC).
produksyon dahilan sa pag-atake ng mga scale insects.
Sa kabuuan ay mayroong 75 hektarya ng lupain ang
nasasakupan ng Barangay Bagong Silang. Ito ay
natataniman ng sari-saring puno ngunit karamihan pa rin
dito ay puno niyog. Upang masolusyonan ang naturang
problema sa kabuhayan ng mamamayan ay naisipan
nilang magtanim ng ibat-ibang mga puno at halamangaya ng durian, lanzones, rambutan, mangosteen, at
paminta. Ngunit sa panayam kay Maloles ay nilinaw niya
na hindi sila pumutol ng mga puno ng niyog, bagkus ay
itinanim lang nila ang mga punong ito sa pagitan ng mga
apektadong puno ng niyog.
Isa sa mga nagawang hakbang ng mga coconut
farmers at ng barangay ang pagpuputol at pagsusunog sa
mga dahong apektado ng naturang peste, ayon na rin sa
mungkahi ng PCA. Ngunit nabanggit nila na wala naman
itong naging positibong resulta. Mula nang mai-report ng
barangay ang insidente ay nakapag-bigay na ang PCA ng
mga pesticide at abono para sa mga coconut farmers.
Nabanggit ni Maloles na sa kasalukuyan ay
nagpaparami ang PCA ng mga predator o insektong
kakain sa mga scale insects.
Hindi pa rin makapagbigay ng mga bagong uri ng
pesticides ang PCA dahil sa kasalukuyan pa itong
sumasailalim sa pag-aaral ng mga eksperto. May
posibilidad kasing magkaroon ito ng negatibong epekto
sa kalusugan ng mga konsyumer.
Nabanggit naman ni Lanie Lapitan, Provincial
Coconut Development Manager ng PCA, na marami na
silang nagawang hakbang upang masolusyonan ang
problema ng mga taga-Bagong Silang. Isa sa mga
nabanggit niyang paraan ay ang leaf pruning o ang
pagtatalas o pag-aalis ng mga apektadong dahon, bunga,
buwigan, at iba pang parte na kakikitaan ng scale insects.
Ngunit ayon sa kanya ay hindi masyadong nabigyang
pansin ng mga residente ng Bagong Silang ang naturang
hakbang kaya hanggang ngayon ay hindi pa rin tuluyang
mapuksa ang mga peste.
Isa pa sa mga nabanggit niyang paraan upang
mapuksa ang mga peste ay ang spraying and burning
kung saan ginagamit ang langis mula sa niyog, tubig, at
dishwashing liquid na nagsisilbing emulsier o panghalo
ng tubig at langis. Ito ay ini-spray sa mga apektadong
parte ng puno tulad ng dahon at bunga nito. Maaari ring
sunugin ang mga apektadong parte upang tuluyang
mapuksa ang mga peste.
Sa kasalukuyan ay mayroon ibat-ibang proyektong
isinasagawa ang PCA tulad ng APRP o ang AcceleratedPlanting and Re-planting Program, kung saan namimigay
sila ng mga binhi ng puno ng niyog sa kung sino man ang
nais magtanim at may lugar na mapagtataniman ng
nasabing puno. Isa pa sa kanilang mga proyekto ay ang
ang Participatory Coconut Planting Program (PCPP)
kung saan nagbibigay sila ng cash incentive sa kung sino
man ang makapag-papabunga ng binhi.
Ayon pa sa kanya, mayroon rin silang Salt
Fertilization Program kung saan nirerekomenda nilang
gamitin bilang pataba ang asin. Nakakatulong kasi ito
upang magkaroon ng mas marami at mas malaking bunga
ang puno.
Ang mga ito ay isinasagawa upang mapanatili ang
sigla ng industriya ng niyog sa ating bansa sa kabila ng
mga pesteng dumadapo at unti-unting pumapatay sa mga
puno ng niyog
Si Aling Marina ay trese anyos nang siya ay
nagsimulang maging food vendor. Siya ay umabot sa
ika-anim na baitang ng elementarya. Ang isa sa mganagtulak sa kanya na maglako sa murang edad ay ang
kanyang pagiging panganay na anak. Aniya, Napag-aral
ko hanggang kolehiyo ang aking tatlong kapatid sa
pamamagitan ng pagbenta ng pagkain. Maging ang
kanilang tatlong anak ay napaaral niya hanggang
kolehiyo, ngunit hindi nakapagtapos ang mga ito dahil
sila ay nakapag-asawa bago pa man matapos ang
kanilang kurso.
Si Mang Rodrigo naman ay naging operator ng
bulldozer sa International Rice Research Institute (IRRI)
noong sila ay nakatira pa lamang sa Pila. Ayon kay Aling
Maring, nakakuha raw ng trabaho sa IRRI si Mang
Rodrigo sa tulong ng asawa ng kanyang anak. Sa IRRI
kasi nagtatrabaho yung asawa ng anak ko. Isinama niya
minsan si Rodrigo doon. Namataan siya ni Mayor Lapiz
at nagkataong nangangailangan sila ng mago-operate sabulldozer doon, sabi ni Aling Marina.
Bukod sa IRRI, Si Mang Rodrigo ay nag-operate rin
ng mga bulldozer sa Los Baos. Nang si Mayor Perez na
ang namumunuan sa Los Banos, inihanap nito ang
mag-asawa ng bahay na maaaring upahan upang sila ay
makalipat sa Los Baos at mas mapadali ang pag-operate
ni Mang Rodrigo ng bulldozer. Sa kasalukuyan, sila ay
nakatira malapit sa kinaroroonan ng bagong munisipyo
ng Los Baos. Patuloy pa rin ang kanilang pagtitinda ng
pagkain.
Bagong Pag-asa
Noong Setyempre 17, 2012, Sina Mang Rodrigo at
Aling Marina ay nagpasya na ipagbuti ang kanilang
pagtinda sa pamamagitan ng mga kariton na handog ni
Mayor Anthony Genuino. Nakasaad sa kasunduang
nilagdaan ng mag-asawa na ang mga nagtitinda ng
gagamit nito ay nararapat na magbayad ng 60 porsiyento
ng halaga ng isang kariton o P23,100 upang tuluyang
mapasakanila ang kariton. Kung tutuusin, hindi
kamurahan ang halaga na ito. Maaari itong hulugan kada
linggo sa halagang P 209.44. Noong una, dalawang taon
ang panahon na naibigay sa mga manlalako upang
bayaran ang 60 porsiyento bago mapasakanila ang mga
kariton. Ngunit ito ay ginawang tatlong taon nang may
mga nagbalik ng kariton dahil hindi na nila ito
mabayaran.
Nobyembre 27, 2012 ang petsa nang una nilangmagamit ang bagong kariton sa pagbebenta. Nagkataon
na ito rin ang kaarawan ni Mayor Genuino, kung kaya
naman ang petsang ito ay lubos na naalala ng mag-asawa.
Ayon sa mag-asawa, mas lumakas ang loob nila
magbenta simula nang makuha nila ang kariton dahil una,
mas maayos na tignan ang kanilang mga paninda at
ikalawa, may gulong ang kariton kaya mas madali itong
ilipat sa ibat ibang puwesto. Nagkaproblema kami sa
paghahanap ng puwesto dahil sa hindi pagkakasundo sa
mga awtoridad. Pero ngayon naka-pirmi na kami dito sa
may bungad ng munisipyo, kwento ni Aling Maring.
Ine-estimang P100 ang kita ng mag-asawa kada-araw
o tinatayang tatlong libo kada buwan. Sapat na raw ito
upang sila ay mabuhay. Kasya na yun sa aming mag-
asawa. Ang mahalaga diyan ay hindi ka maluho. Kaya
naming mabuhay sa pagtitinda lamang, ani AlingMarina. Ang puwesto ng kariton sa munisipyo ay isang
stratehiya ng mag-asawa para sila ay natatanaw ng mga
lumalabas at pumapasok sa munisipyo. Tiyaga at
diskarte lang ang kailangan mo, sabi ng mag-asawa.
Ipinapakita ni Kapitan Maloles ang dahon ng niyog na sinasabing
apektado ng scale insects. Isa sa mga problemang kinakaharap
ng mga taga-Bagong Silang ang pagkakaroon ng scale insects sa
kanilang mga pananim ba niyog. (Kuha ni Easter Paz Issa Paulmanal)
Si Mang Rodrigo, isa sa mga nabigyan ng kariTon, ay nagbabantay sa kanilang pwesto sa tapat ng bagong munisipyo. (Kuha ni Nicolle Andrea Payuyo)
7THE LOS BAOS TIMESVOL. XXXIII ISSUE 2 FEATURE
Scale Insects: Peste ng Bagong Silang
KariTON: Hatid nga ba ay tulong?
nina Kathleen Mae Idnani at Easter Paz Issa Paulmanal
ni Nicolle Andrea Payuyo
-
7/22/2019 January 24-February 13, 2013
8/8
ni Gumamela Celes Bejarin at Levi Joshua Verora Jr.
sa dalawang pwesto nila sa Dangwa. Bukod sa paglalako
ng bulaklak at pagtatanim nito, nag-aayos rin daw sila ng
mga bulaklak para sa ibat ibang okasyon, katulad ng kasal,
binyag o maging Todos los Santos.
Sa Dangwa na naisipang magtayo ng pwesto ni Aling
Ising dahil may kahirapang makahanap ng mga costumer
dito sa Los Baos. Hindi nga lang kami makapagtayo ng
ower shop dito dahil dikit-dikit ang mga nagtitinda ng mga
bulaklak dito, wika ni Aling Ising. Maaari namang makabili
kay Aling Ising kung magpupunta sa kanilang tirahan at
ipapaalam ang order.
Ito rin ang mga nabanggit ni Mang Atoy na isa ring
magbubulaklak ng Brgy. Bayog. Sabi ni Mang Atoy,
dinadala agad nila sa Dangwa ang kanilang mga paninda
dahil yoong mga bumibili raw sa kanila ay sa Dangwa rin
nagtitinda.
Si Mang Atoy Gibas ay nagsimulang magtanim
at maglako ng aster noong siya ay 35 taong gulang. Sa
pagbubulaklak na raw niya naipundar ang kanilang tahanan.
Dagdag pa niya, maayos naman raw ang kanilang kita sa
ganitong klaseng hanapbuhay. Subalit may mga panahon
rin na matumal ang kanilang benta. Minsan ay kasabay pa
nito ang ilang problema para sa maintenance ng kanilang
mga pananim. Wika ni Mang Atoy, mahal daw ang gamot
o mga kemikal na ginagamit nila para sa mga bulaklak. Isa
pa sa nagiging problema nila ang upa sa lupang kanilang
tinatamnan at pasahod sa kanilang mga katuwang.
Tuwing Hunyo at Hulyo raw kadalasang nagiging
matumal ang benta ng mga bulaklak, ayon kay Aling
Ising. Wala kasing masyadong okasyon tuwing ganitong
panahon, kumpara sa Pebrero (Araw ng mga Puso), Marso
(Graduation/Semana Santa), Mayo (Flores de Mayo) at
Nobyembre (Todos Los Santos). Kapag matumal ang benta,
nagtatapon raw sila ng mga paninda kaya nalulugi. Abilidad
na lamang raw ang kailangan kapag ganitong mga panahon.
Noong nakaraang taon nga daw ay naapektuhan ng baha ang
kanilang mga pananim na bulaklak. Mabuti na lamang at
mabilis rin silang nakabangon mula dito.
Bukod sa pagbubulaklak ay may iba pang negosyo sila
Aling Ising at Mang Atoy. Si Aling Ising ay mayroong maliit
Matatamis na mga awitin. Tsokolate.
Lambingan. Mga pulang palamuti. Papalapit na
naman ang Araw ng mga Puso. Tuwing sasapit
ang araw na ito ay hindi mawawala sa listahan ng
bawat isa ang pagbibigay ng bulaklak. Mula sa
mga samut saring mga tinderot tindera sa mga
bangketa at tabing kalsada, tila ang mga bulaklak
na ang kumukumpleto sa ispesyal na araw na ito.
Ang Dangwa sa Maynila ang madalas na pumapasok
sa ating isipan kapag sinabing bulaklak. Dito sa Dangwa
matatagpuan ang maraming klase ng bulaklak na
nagmula pa sa ibat ibang parte ng bansa. Ilan sa mganakikipagsapalarang maglako doon ay mga residente ng Los
Baos, Laguna.
Pagbubulaklak ang isa sa karaniwang hanapbuhay
ng mga residente ng Brgy. Bayog, Los Baos. Halos
magkakatabi lang ang bahay ng mga nagtatanim at naglalako
ng mga bulaklak rito. Isa sa mga magbubulaklak ng Brgy.
Bayog si Aling Ising, na ngayon ay 66 taong gulang na.
Ayon kay Aling Ising Maranan, nagsimula siyang maglako
ng mga bulaklak noong siya ay 55 taong gulang. Aniya,
naisipan niyang maglako na lang ng bulaklak nang humina
ang kanilang negosyo sa ngerlings.
Ayon kay Aling Ising, namana niya sa kanyang ina
ang hilig sa pagnenegosyo. Habang-buhay na raw siya sa
kaniyang negosyo at ipapamana niya rin ito sa kaniyang mga
anak at apo upang mapagpatuloy ang negosyo. Ang ilan sa
labindalawang anak ni Aling Ising ang nagsisilbing bantay
na sari-sari store. Si Mang Atoy naman ay nagtatanim rin ng
iba pang klaseng bulaklak na nakapagbibigay rin sa kanilang
pamilya ng karagdagang kita.
Kung tutuusin ay wala naman talaga sa plano ni Aling
Ising ang pagbubulaklak. Samut saring mga negosyo ang
kaniyang sinubukan bago nahumaling sa pagbubulaklak.
Sa unti-unting paglakas ng kita sa pagbubulaklak ay
naisipan ni Aling Ising na ipagpatuloy na ang negosyo.
Aniya, buong pamilya raw nila ay nagtutulungan para sa
kanilang negosyo. Dahil nga sa kanilang sikap, naipundar
nina Aling Ising ang isang jeep na nagagamit din nila sa
paghahanapbuhay.
Para maging matagumpay sa napiling hanapbuhay,
kailangan lamang maglaan ng tiyaga, pagsisikap, at
dedikasyon kagaya ng ginagawa nila Aling Ising, Mang
Atoy, at iba pang magbubulaklak sa Brgy. Bayog.
At dahil paparating na nga ang Araw ng mga Puso,
naghahanda na ulit ang mga magbubulaklak ng Brgy. Bayog
ng mga bulaklak na kanilang ipaglalako sa Dangwa. Sa
kanila makakabili ng maraming klase ng mga bulaklak para
sa ibat ibang okasyon.
Naging maayos sa kalakhan ang kanilang mga
pamumuhay dahil sa pagbubulaklak. Ayon sa dalawa ay
sana masuportahan pa ng lokal na pamunuan at iba bang
mga organisasyon ang kanilang mga negosyo upang lumago
pa ito at mas maraming magbubulaklak pa ang umasenso
Para sa mga katanungan tungkol sa kanilang produkto oserbisyo, maaring kontakin sila Aling Ising at Mang Atoy sa mga
sumusunod
(Ising) Maranan Family 09292896734 o 09193640015
Bayog Silangan, Brgy. Bayog, Los Baos
Lyndi Flowershop, Dangwa
Renato Atoy Gibas 09198555578
Bayog Tagpuan, Brgy. Bayog, Los Baos
Para sa mga taga Los Baos, maaaring magtungo sa tirahan
nina Aling Ising at Mang Atoy imbis na magtungo pa sa Dangwa.
Mas mura ang mga bulaklak kung personal na bibili mula sa
kanila.
Matagal nang ikinabubuhay ni Mang Atoy ang pagtatanim at paglalako ng mga a ster na siyang
nagbibigay sa kanilang pamilya ng maayos na kita. (Kuha ni Gumamela Celes Bejarin)
Mga natatangingkwento ng Los Baos
Bagamat may edad na, hindi daw titigil si Aling Ising Maranan
sa pagbubulaklak. Panghabang-buhay na raw niyang gagawin ito
upang mapalago pa ang negosyo. (Kuha ni Levi Joshua Verora Jr.)Be a contributor.
For submissions, comments, suggestions, or inquiries, email us at [email protected] or drop us a message at www.facebook.com/LbTimesor tweet us @LB_Times.
8 THE LOS BAOS TIMES VOL. XXXIII ISSUE 2
Ating kilalanin ang mga Aster Farmers ng Bayog