7e jaargang

nummer 8/9

aug./sept. 2010

Special: Installatievakbeurs Hardenberg >

Beursoverzicht > Energiezuinig comfort >

Levensloopbestendig wonen > Klimaatplafonds

IZ0810_cover.indd 1 16-8-2010 10:54:47

Daikin laat woningen delen in elkaars energie.

Daikin Altherma MEGA.Het verfrissende rendement van Daikin VRV met individuele warmtepompen.

Daikin maakt het u steeds comfortabeler.

Daikin introduceert nu hét warmtepompsysteem voor grootschalige nieuwbouw- en renovatieprojecten, zoals appartementencomplexen. ‘n Slimme combinatie van een VRV buitendeel met per woning een individuele warmtepomp. Daardoor kan energie die bij het koelen aan een woning wordt onttrokken, nuttig worden aangewend voor de eigen warmtapwaterbereiding of voor verwarming en warmtapwaterbereiding in een ándere woning. Het rendement van alle woningen bij elkaar is hierdoor ongekend hoog. En dat is een comfortabel idee: zowel voor de investeerder als voor het milieu. Daikin Altherma MEGA kan in bestaande woningen worden geplaatst zonder aanpassingen in de meterkast of aan de installatie. Bel voor meer informatie (088) 324 54 15 of kijk op www.daikin.nl/oplossingen.

Nog meer

verfrissende ideeën?

Bezoek stand 440,

Installatie Vakbeurs

Hardenberg

390060_adv_MEGA_altherma_A4 met button.indd 1 11-08-2010 15:55:44IZ0810_02.indd 2 18-8-2010 11:34:31

>>Betrouwbaar in warmte

Intergas Verwarming, Postbus 6, 7740 AA Coevorden, tel.: (0524) 51 23 45 www.intergasverwarming.nl

Steeds meer installateurs kiezen voor de HR(E)-ketels van Intergas. Geen wonder, want deze energiezuinige ketels bieden niet alleen uitstekende gebruikseigenschappen, ze zijn ook nog eens in een handomdraai geplaatst en geïnstalleerd. Ontdek het zelf!

www.intergasverwarming.nl

...is het installeren van een HR(E)-ketel van Intergas

Zo simpel als het indraaien van een nieuwe lamp...

IZ0810_03.indd 3 19-8-2010 11:51:03

w w w. i d m - e n e r g i e . c o m

De Trompet 1719 - 1967 DB Heemskerk - T +31 (0)251 783 183 - www.jkcomfortsystems.nl - info@jkcomfortsystems.nl

WarmTepompen

Modern, onafhankelijk en kosten-

besparend verwarmen en koelen.

Hygienik

Schoon warm water, pure zekerheid.

lucHTWarmTepomp

De beste en de meest geruisloze.

verwarmen & koelenmet behulp van de vier elementen

lucht • zon • water • aarde

adv JK A4 st.indd 1 8/18/09 2:11:51 PMIZ0810_04.indd 4 18-8-2010 11:39:38

Op weg naar kwaliteit…Lage druk ventilatie

Waar installatietechniek en bouwkunde elkaar ontmoetenOp het snijvlak

Zonder software geen integrale samenwerkingDe sleutel tot BIM

Duurzaam uit de malaiseToekomstvisie

Een etalage voor technisch onderwijsDe Haagse School

Energiezuinig comfortVerwarmen, ventileren, koelen

‘Niemand wil in een ziekenhuis wonen’Levensloopwoning ‘Wel Thuis’

En verderVan de redactieIn de pijplijn, incl. Agenda en IZAPColumn PubliventHardenberg exposantenoverzichtColumn Mañana, mañanaAf fabriek

IZ ZAKELIJKUp-to-date door Leven Lang LerenCompetent en concurrerend

Aan de motivatie ligt het nietEen stabiel beeld

Kennis als kracht van de ondernemingVoor medewerkers én bedrijf

En verderZakennieuwsColumn OTIBColumn KenteqColumn KEMA

16

20

24

28

32

36

38

79

11126567

IZ TECHNIEK

46

50

52

42435557

aug/sept 2010 5

COLOFONInstallateursZaken (ISSN:1872_6607)Maandelijks verschijnend praktijkblad voor de W-installateur met oog voor techniek én (commerciële) bedrijfsvoeringOplage: 8.000 exemplarenAandachtsgebieden: gas, water, verwarming, luchtbehan-deling, koeling, sanitair, dakbedekking, energie en milieuEen uitgave van: Merlijn Plus BV, Postbus 275, 2740 AG Waddinxveen T: (0182) 63 17 17, F: (0182) 61 78 15 E: info@merlijnplus.nl I: www.merlijnplus.nlRedactie: Frank Stouthart (hoofdredacteur), Ruthger te Marvelde, Wietse Buma (redactie Techniek), Katja van Roosmalen (coördinatie Zakelijk katern), Martijn Bennis, Look Boden, Herman Kleijntjes, Martijn Jorritsma, Jesse Budding, Theo Tangelder (fotografie) E: redactie@merlijnplus.nlVaste medewerking: Ton Meijer (cartoon), Publivent, VLA, Elly Verburg (OTIB), KEMA.Advertentie-exploitatie: Ruud Struijk T: 0182 63 17 17 E: verkoop@merlijnplus.nlUitgever: Frank StouthartSecretariaat: info@merlijnplus.nlAbonnementen: Benelux € 19,50. Buitenland € 58,50. Losse nummers € 5,-. Prijzen per jaar en incl. BTW. Abonnementen lopen automatisch door tenzij 2 maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk bij de uitgever wordt opgezegdE: abonnementen@merlijnplus.nlVormgeving: Yolanda van der NeutBasis vormgeving: DUO-ontwerp, UtrechtDruk: Ten Brink, Meppel

© Merlijn Plus BV, 2009 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder schrifte-lijke toestemming van de uitgever. Publicaties geschieden uitsluitend onder verantwoording van de auteurs. Alle daarin vervatte informatie is zorgvuldig gecontroleerd. De auteurs en uitgever aanvaarden echter geen verantwoordelijkheid voor de gevolgen van eventuele onjuistheden.

7e jaargang

nummer 8/9

aug./sept. 2010

Special: Installatievakbeurs Hardenberg >

Beursoverzicht > Energiezuinig comfort >

Levensloopbestendig wonen > Klimaatplafonds

JK comfortsystems houdt zich bezig met het leveren

van kwaliteitswarmtepompsystemen van 5 tot 500

kW voor verwarming, koeling en tapwatervoor-

ziening. Als importeur/leverancier van IDM, een

fabrikant uit Oostenrijk met inmiddels ruim 35 jaar

ervaring, adviseren, berekenen en leveren wij aan in-

stallateurs. Er zijn inmiddels vele grotere en kleinere

projecten uitgevoerd, van villa’s, appartementen

complexen en sportaccommodaties, tot woonarken

en zelfs een scheepswerf en een truckwash.

Ook dit jaar staan wij weer op de beurs in Harden-

berg, waar u natuurlijk van harte welkom bent voor

meer informatie, op stand 305.

www.jkcomfortsystems.nl

IZ0810_inhoud_05.indd 5 19-8-2010 12:27:26

duijvelaar pompen

www.dp.nl

Geen risicofactor in

beheersplan Legionella

Doorstromende leidingen

Vervalt als risicofactor in

beheersplan Legionella

Energiebesparing

35% besparing t.o.v.

conventionele installatie

Slimme interactieve besturing

Wand- en vloermontage

Praktisch

Ruimtebesparend

Onopvallend

Betrouwbaar en onderhouds-

vriendelijk

Geruisloze werking

Lekwaterdetectie

Innovatieve lekwatermelding

Doormelding Gebouw Beheer

Systeem

Innovatieve drukverhogings-

installatie

Compact en krachtig

Nieuwe bouwwijze

hydro-unit cubeslimmer met ruimte en energie

de dynamiek van water

IZ0810_06.indd 6 18-8-2010 11:40:38

aug/sept 2010 7

van de redactie

Gaat u straks ook naar ‘Hardenberg’? Wat een vraag! Natuurlijk gaat u, de Installatie Vakbeurs is in zijn 12-jarig bestaan uitgegroeid tot een incoon in de bran-che. En daar wilt u bij zijn. In een ongedwongen sfeer van gedachten wisselen met collega’s en exposanten, dat is de kern. In het Overijsselse beurs-complex weten ze als geen ander hoe je bezoekers in de watten moet leggen. Het full service concept is inmiddels zo vertrouwd dat nadere toelichting overbodig is. Daarom kijken we maar wat er in technisch opzicht te doen is. We hebben exposanten gevraagd ons te laten weten wat ze voor het voetlicht brengen op de beurs. Op de rubriekspagi-na’s ‘Hardenberg’ vindt u een beknopt overzicht. Anders dan grote broer VSK, kent Hardenberg geen the-ma. Waar in Utrecht, eerder dit jaar, de VSK-vlaggen fier wapperden onder het motto

‘Waar passie en nieuwe energie samenkomen’, moet Hardenberg het zonder slogan stellen. Laten wij er daarom zelf maar een etiket op plakken: ‘Duurzaamheid, gewoon doén!’ Toegegeven, het klink lichtelijk cliché, maar wat gebeurt er toch veel op dit gebied! Zo hoor-den we pas nog dat TU Delft, TNO en het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium een minicentrale hebben ontwikkeld die warmte van uitlaatgassen van bedrijfsmo-toren omzet in elektriciteit. Met een unit ter grootte van een zeecontainer zou je 300 huishoudens van stroom kun-nen voorzien. In deze uitgave laten wij ons ook niet onbetuigd. Zo bren-gen we een impressie van De Haagse Hogeschool, die is uitgeroepen tot de meest duurzame onderwijsinstel-ling van Nederland. En we hebben een mooie project-beschrijving uit het Noord-Brabantse Eersel, waar een appartementencomplex

werd voorzien van collectieve en individuele warmtepomp-installaties voor verwarming, koeling en ventilatie.

Ook in Hardenberg staat hernieuwbare energie hoog op de agenda. Tot ziens op 7, 8 of 9 september!

‘At yourservice’

Hardenberg

Als u vandaag voor 16.00 uur belt, hebt u hem morgen in huis: onze uitgebreide cata logus. Een over zichtelijk boekwerk van 36 pagina's waarin u een compleet leverings programma van koperen en bronzen pro duk ten en half-fabrikaten aantreft. Vooral ook in grote maten! Wij kunnen meestal uit voorraad leveren.

www.gizom.nl

U I T O N Z EK O P E R / B R O N S

C A T A L O G U SAan de leiding in aluminium, koper en brons.Tel. (0598) 61 57 38. Fax (0598) 61 23 52.

IZ0910_vanderedactie.indd 7 19-8-2010 11:16:33

Warmteservice blijft groeien. Eerder dit jaar opende zij vestigingen in Assen, Hoogeveen en Veendam. Er zijn nu al 48 vestigingen in heel Nederland.

Efficiënt werken en voordelig inkopen: daar ligt uw winst Warmteservice biedt een groot assortiment met een zeer gunstige prijsstelling. U vindt hier geen zelf- bedieningsconcept of opdringerige vertegenwoordigers, maar vakkundige mensen aan de balie. Warmteservice onderscheidt zich door de persoonlijke benadering en het deskundige advies. Warmteservice richt zich vooral op de ZZP-er en de kleinere installatie- en klusbedrijven.

Alles op het gebied van verwarming, sanitair, dakbedekking en installatie-materiaalWarmteservice is een succesvolle groot-handelsketen gericht op de verkoop van alle bekende merken cv-ketels, (design)radiatoren, vloerverwarming en convectorputten. Maar ook voor sanitair, dakbedekking en installatiemateriaal bent u hier aan het juiste adres.

Warmteservice Online compleet vernieuwdRecent is de compleet vernieuwde website warmteservice.nl gelanceerd. Noviteiten zijn de CV-ketel kiezer, de verbeterde interne zoekmachine en de product- en installatievideo’s bij vele artikelen. Kijk op warmteservice.nl!

Warmteservice: één adres voor

verwarming, sanitair, dakbedekking

en installatiemateriaal

cOmbi-kEtEls ActiEVOOrdEEl!Informeer bij uw dichtstbijzijnde vestiging

Warmteservice staat ook voor u klaar. bel voor meer informatie 0900-23 56 897 (0900-belnuWs / € 0,01 p.m.). Of bezoek één van de 48 vestigingen en vraag naar de bedrijfsleider.

bEzOEk ONs iN HArdENbErgHAL 2 - STAND 246VElE ActiEskiJk OP WArmtEsErVicE.Nl

1086wslan advertorial.indd 1 14-07-2010 09:06:16IZ0810_08.indd 8 18-8-2010 11:43:29

xxxx 2009 9

www.installatienet.nllees meer op

Eerst even IZappen...

ACTUEEL

TRENDS

PROJECT

PROJECT

ACTUEEL

AGENDA7 t/m 9 septemberEvenementenhal HardenbergInstallatievakbeurs Hardenbergwww.evenementenhal­hardenberg.nl

29 septemberZalencentrum Amershof, AmersfoortCursus Luchtbehandeling Speciale Ruimten (o.a. computerruimtes)www.tvvl.nl

12 t/m 14 oktoberBrabanthallen, Den BoschVakbeurs Energie 2010www.energievakbeurs.nl

Klimaatplafonds, bouw­kunde of installatietech­niek? Klimaatplafonds bevinden zich op het snijvlak van bouwkunde en installa­tietechniek. De bouwkun­dige kijkt vooral naar de esthetica en akoestiek, de installateur naar verwar­men en koelen. Wat zijn de voordelen van kli­maatplafonds, voor welke omstandigheden zijn ze geschikt en welke noviteit rekent af met het bekende probleem van de inbouw­diepte? P 20

Duurzaam uit de malaiseEconomische malaise of niet, de installatiebranche blijft volop in ontwikkeling. Uit marktonderzoek blijken duurzaam installeren en energiebesparing de toon te zullen aangeven de komende tijd. Laure Itard, werkzaam als installatie­branche­deskundige bij de TU Delft en de Haagse Hogeschool, geeft haar kijk op trends in duurzame installatietechniek. P 28

‘Een etalage voor tech­nisch onderwijs’De Haagse Hogeschool in Delft is het meest duur­zame onderwijsgebouw

van Nederland. Dat is geen gelukkig toeval, maar de realisering van een ambitie waaraan van meet af aan doelgericht is gewerkt. De lat kon zo hoog worden gelegd dankzij de samenwerking van tot op het bot gemotiveerde sparringpartners. P 32

Energiezuinige comfort­oplossing Installatiebedrijf Schoormans uit Hooge Mierde voorzag een complex met 52 appar­tementen van drie collectieve water/water warmtepomp­installaties voor verwarming en passieve koeling. Voor warmtapwater en ventilatie beschikt elk appartement daarnaast over een indivi­duele ventilatielucht/water warmtepomp met geschei­den boiler. P 36

‘Niemand wil in een zieken­huis wonen’Onlangs is in Delft de levens­loopgeschikte voorbeeldwo­ning ‘Wel Thuis’ geopend. Met behulp van bewezen voorzieningen en technieken is de woning soepel aan te passen aan de wensen en behoeften van heel uiteen­lopende doelgroepen. En het mooie is dat het niet gaat om een prestigieus nieuwbouwproject, maar om een gewone galerijflat uit de jaren zeventig. P 38

Steeds meer energie­labels Uit recent onderzoek dat werd uitgevoerd in opdracht van Agentschap NL, divisie NL Energie & Klimaat, blijkt dat per 1 januari 2010 inmid­dels 22% van alle woningen in Nederland een energie­label heeft. In november 2008, het jaar waarin het energielabel bij verkoop van een woning verplicht werd gesteld, had 7,1% van de totale woningvoorraad een energielabel. In februari 2009 was dit percentage 11,9%. In ruim een jaar is dus een verdubbeling gerealiseerd •

Grootschalige verduur­zaming Door een grootschalige wijkaanpak moeten per buurt duizenden bestaande wo­ningen van particulieren en corporaties tegelijk energie­zuinig gemaakt worden. Dat staat in een projectplan dat

de SEV (Stuurgroep Expe­rimenten Volkshuisvesting) binnenkort wil gaan uitrollen. In de wijk komt een mo­delwoning en de bewoners worden actief benaderd en voorgelicht. Na de zomer worden gemeenten ge­vraagd deel te nemen •(Bron: Cobouw)

Subsidieregeling energiebesparingDemissionair minister Van Middelkoop van WWI stelt een rijkspremie van 15 mil­joen euro beschikbaar. Dit is een premie voor huiseigena­ren die hun woning energie­zuiniger weten te maken. Lei­den de energiebesparende maatregelen tot verbetering van het energielabel dan wordt de premie uitgekeerd. Bij twee energielabelspron­gen bedraagt de premie 750 euro. Provincies en gemeen­ten kunnen deze premie verhogen. De regeling is per 17 juli ingegaan •

Energiegebruik moet omlaagHet energiegebruik van overheids­ en bedrijfsgebou­wen moet worden terugge­drongen. Dat is de mening van een meerderheid van de bewoners van de tien grootste steden van Neder­land. Dit blijkt uit het Smarter Cities onderzoek van IBM. Aan het onderzoek deden ruim 1000 inwoners mee. Het gaat om bewoners van onder meer Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Van de respondenten vindt 67 procent dat hun stad zuiniger met energie moet omgaan. Daarbij geeft 73 procent van de stedelingen aan zelf ook wel zuiniger met water en energie te willen zijn •

Flits ! iN DE pijplijN

IZ0810_izap_agenda.indd 9 16-8-2010 11:32:34

Een kwestie van vakmanschap

Als gespecialiseerd vloerverwarmingsbedrijf heeft Vloerverwarming Nederland eigen monteurs in dienst, die ruime ervaring hebben in het aanleggen van vloerverwarmings-systemen. Maar met alleen ervaring maken we nog geen verschil. Dat hebben er wel meer.

Wat het verschil wel maakt? Da’s eigenlijk heel simpel. Vanaf het eerste contact tot en met de aftersales werken er bij Vloerverwarming Nederland stuk voor stuk mensen die nog heel ouderwets….nadenken. Dat scheelt een hoop kopzorgen en de klant geld. Of het nu gaat om een woonkamer of een fabriekshal, Vloerverwarming Nederland regelt het voor u.

Simpelweg gezegd: een kwestie van vakmanschap!

Bel of mail gerust als u informatie wenst, er ligt een infopakket voor u klaar. Uiteraard kunt u ook een afspraak maken met één van onze specialisten.

Dalweg 1606865 CX Doorwerth

tel: 026 : 339 14 41fax: 026 : 339 14 42

www.v loer verwar mingneder land.n l

midden@vloerverwarmingnederland.nl

IZ0810_10.indd 10 18-8-2010 11:45:29

COLUMNwww.installatienet.nllees meer op

aug/sept 2010 11

Vers bloed voor instal-latiesector Begin juni ondertekenden Kenteq en Stichting Oplei-dingsbedrijf InstallatieWerk Nederland een overeen-komst om leerlingen die bij InstallatieWerk hun opleiding volgen te beoordelen met de competentiegerichte-beoordelingsinstrumenten van Kenteq. Op deze manier zorgt InstallatieWerk samen met Kenteq dat de arbeids-markt voorzien wordt van goed opgeleide en vakbe-kwame technici in de instal-latie- en elektrobranche •

Lezingencyclus over ventilatieEvenals in de voorgaande jaren organiseren Alusta, Bergschenhoek, Cauberg-Huygen en TNO een lezin-genserie over ventilatie. Het actuele thema van dit jaar is ‘Presteren in ventileren’. Deskundige sprekers van de genoemde bedrijven en or-ganisaties verzorgen tijdens vier middagen presentaties over de noodzaak om een ventilatiesysteem te selecte-ren en te installeren dat pro-bleemloos werkt. Daarnaast presenteren zij praktische handvatten waarmee markt-partijen kwaliteit in ventilatie kunnen realiseren •

Dakdekkers krijgen lich-ter werkDat dakdekkers zich vertillen aan te zware rollen met dak-bedekking, moet binnenkort tot de verleden tijd behoren. In een nieuwe cao is vastge-legd dat de ambachtslieden vanaf 2012 geen dakrollen mogen tillen die zwaarder zijn dan 25 kilo. Dat heeft vakbond CNV Vakmensen bekendgemaakt. Werkne-

mers in welke sector dan ook mogen geen handmatig til-werk verrichten van boven de 25 kilo. Dat is een regel die de arbeidsinspectie hanteert. Voor dakrollen, die tussen de 25 en 40 kilo wegen, geldt nu nog een uitzondering •

Duurzaam Bouwen in-zichtelijk gemaaktDuurzaam ontwikkelen wordt zowel financieel als maatschappelijk steeds belangrijker, maar door de vele technische ontwik-kelingen en veranderende regelgeving niet eenvoudi-ger. Het Innovatie Centrum Duurzaam Bouwen (ICDuBo) in Rotterdam toont op een oppervlakte van maar liefst 2.000 m2 concrete, actuele voorbeelden en informatie over duurzaam bouwen aan alle betrokkenen in het bouwproces. Hiermee wil het onafhankelijke centrum duurzame toepassingen in de gebouwde omgeving stimuleren •

Arbocatalogus plakke daken goedgekeurdDe aanvullende arbocatalo-gus in de sector platte daken in de bikudak is door de Ar-beidsinspectie goedgekeurd. Lawaai, klimaat, trillingen en gevaarlijke stoffen zijn een deel van de onderwerpen die in de arbocatalogus besproken worden. Dit oplossingenboek, dat door werkgevers en werknemers in de sector is opgesteld, is gemakkelijk digitaal te bereiken via arbocatalogus-plattedaken.nl. Via geïnventariseerde risico’s kunnen werknemers eenvou-dig de mogelijkheden voor betere bescherming opzoe-ken •

Druk Ik wil het met u eens hebben over ‘druk’. U heeft het waarschijnlijk net als ik altijd maar druk. Ik hoop daarom, dat u het niet te druk heeft om deze column te lezen. Het feit echter dat u al tot hier gekomen bent, is vooralsnog hoopgevend. Het woord druk wordt in onze taal voor verschillende doeleinden gebruikt. En of we het nu heb-ben over werkdruk, luchtdruk of bloeddruk; teveel druk is meestal niet goed. Dat geldt ook voor het drukverlies in ventilatiesystemen. De praktijk leert ons, dat marktpartijen zich hierover in onvoldoende mate druk maken. Als de ventilator maar voldoende druk oplevert, dan komt het wel goed, zo is de gebruikelijke redenatie. In een gemid-deld ventilatiesysteem wordt al gauw 150-200 Pascal druk opgemaakt. Vervolgens gaan we ons druk maken over het halen van de capaciteitseisen. Om het hoge (onnodige) drukverlies te compenseren moet de ventilator veel meer vermogen leveren en dat gaat gepaard met –u raadt het al- onnodig veel geluiddruk. Als u zich vervolgens reali-seert, dat geluidhinder de meest voorkomende klacht is waar bewoners zich druk over maken en dat vrij eenvoudig een standaard afvoersysteem kan worden gemaakt met een drukverlies van 50 Pascal of minder, dan wordt het de hoogste tijd dat we ons eens druk gaan maken over de vraag hoe wij lage druk ventilatiesystemen kunnen maken. Het verlagen van de druk in kanalen, is één van de onder-werpen die besproken wordt tijdens de lokale symposia die we met Publivent dit jaar wederom organiseren. De eerste paar sessies zijn inmiddels achter de rug. U kunt zich voor de sessies in september en oktober echter nog aanmelden. In een paar uur tijd geven wij u, via presentaties en demon-straties, praktisch inzicht en handvatten om te komen tot ventilatiesystemen met weinig drukverlies en veel minder geluiddruk. Ik hoop dat de drukte in uw agenda het toelaat één van deze sessies te bezoeken. Over de kosten hoeft u zich in ieder geval niet druk te maken. U kunt zich kosteloos aanmelden op www.publivent.nl. Ik hoop dat het heel druk wordt! André meester

Algemeen directeur Alusta

Natuurlijke Ventilatietechniek BV

onder auspiciën van

IZ0810_idp_publivent.indd 11 16-8-2010 11:33:47

aug/sept 201012

exposantenoverzicht

Op 7, 8 en 9 september gaat de 12e editie van Instal-latie Vakbeurs Hardenberg van start. Deze oorspron-kelijk regionaal georiënteerde vakbeurs trekt al jarenlang vakbezoekers uit alle hoeken van het land. Bedrijven presenteren hun nieuwste ontwikkelingen en noviteiten in een gemoedelijke en ontspannen sfeer. In 2009 namen bijna 400 exposanten deel in Hardenberg. De beursorganisatie verwacht de komende editie een zelfde aantal exposanten te verwelkomen, waarop meer dan 15.000 bezoekers af zullen komen. De vakbeurs is dagelijks toegankelijk van 14.00 tot 22.00 uur. Meer informatie vindt u op: www.evenementenhal.nl. Op deze pagina en elders in deze uitgave geven verschillende exposanten alvast een voorpoefje van hun deelname.

Grundfos 438Schiphol werkt al enige jaren aan het duurzamer maken van de luchthaven. Zo heeft het de ambitie uitgesproken om in 2012 CO2-neutraal te zijn en in 2020 zelf 20 procent van de benodigde energie duurzaam op te wekken. Hiervoor wordt de komende jaren een aantal investeringen gepleegd, waarbij Grundfos één van de partners is. In veel pomp-systemen kan meer dan de helft van het energiegebruik worden bespaard door over te schakelen naar efficiën-tere pompen. Daarom liet de luchthaven door Grund-fos Pompaudits uitvoeren alvorens zij overging tot de aanschaf van nieuwe hydrofoorsets. De Grundfos Pompaudit is een controle van het pompensysteem. Duidelijk wordt hoeveel ener-gie er bespaard kan worden door over te schakelen naar een efficiëntere pomp •

Kusters 118Kusters Technische Handels-onderneming, importeur van Gree Air Conditioning, introduceert een door lucht

gevoede warmtepomp van 9 kW, geschikt voor radiato-ren en/of vloerverwarming met een uitlaattemperatuur van 55-60 °C. Het leveren van warm water is daardoor mede mogelijk. De KFRS-9 bestaat uit een buitendeel, een externe Hydrobox (warmtewisselaar en pomp), elektromontageunit en LCD-paneel. De warmtepomp is geschikt om grote thermi-sche opslagtanks (boilers) snel te verwarmen of huizen te voorzien van verwarming en/of warm water. Het toestel bezit een extra grote warmtewisselaar om grote volumestromen van warm water over te brengen naar een boiler. Deze lucht/water warmtepomp garandeert een hoge efficiëntie en een constante hoge capaciteit tot -15 °C, aldus de leverancier. Het toestel wordt gesubsi-dieerd door de overheid. Verder levert Kusters ook

grotere warmtepompen met een capaciteit van 16 kW en 32 kW vermogen •

Schako 318

Schako luchtbeheersing presenteert het combinatie-rooster KWB. Met dit rooster kan de ruimte geventileerd worden vanuit de wand. Het is speciaal geschikt voor gebouwen die zijn voorzien van betonkernactivering, waarbij een verlaagd plafond ontbreekt. Het rooster bestaat uit een toevoerge-deelte dat de ruimte met geconditioneerde lucht door-spoelt zonder tochtproble-men te veroorzaken. De lucht wordt weer afgevoerd via het retourgedeelte van het roos-ter. Zowel het toevoer- als re-tourgedeelte kan in verschil-lende verschijningsvormen worden geleverd, zodat het rooster fraai in de ruimte kan worden geïntegreerd. Tevens op de stand van Schako o.a het PIL-plafondrooster en het PIL-B-vloerrooster, waarmee geconditioneerde lucht tochtvrij in de ruimte kan worden ingeblazen. Luchtsnelheden en luchttur-bulentie in de leefzone zijn aanzienlijk lager in verge-lijking met wervelroosters, aldus de leverancier • Ubbink 441Zonne-energie is duurzame energie. De zon is overal beschikbaar, het zonlicht is gratis en goed om te zetten in elektriciteit. Een systeem om zonlicht om te zetten

in elektriciteit is bovendien gemakkelijk te installeren en goed te installeren op plaatsen waar elektriciteit no-dig is, bijvoorbeeld op een woonhuis. Het Ubbink zonne-energiesysteem zet zonlicht om in elektriciteit. Het wordt geleverd als een totaalpakket met daarin alle benodigde componenten. Het is kant-en-klaar voor plaatsing •

Magnum 239

Magnum levert duurzame en energiezuinige vloerver-warmingssystemen met vaak een levenslange warmtega-rantie. De systemen worden geleverd met Magnum Intelligent-Control thermos-taten. Deze thermostaat leert gaandeweg de ideale opwarmtijd van de vloer ken-nen en past daarop automa-tisch zijn programma aan. De gebruiker stelt in dat hij de vloer om 7 uur ’s ochtends 23°C warm wilt hebben en de thermostaat doet de rest. De thermostaat is gemakke-lijk te programmeren en be-dienen, aldus de leverancier. Standaard wordt hij geleverd met twee (Polar wit) frames: modern hoekig of klassiek afgerond. Deze frames zijn tevens in drie extra verschil-lende kleuren verkrijgbaar: pergamon, zilver en grafiet zwart •

IZ0810_Hardenberg_li1.indd 12 16-8-2010 10:57:39

Vloerverwarmingmet Fonterra Reno

De uiterst lage opbouwhoogte (18 mm droogbouwsysteemplaat) is het ideale uitgangspunt voor renovatie.

Dankzij de nieuwe constructie (bevestigingsnokken) en de innovatieve gietmassa is de montagetijd korter.

Doordat de gietvloer rechtstreeks kan worden afgewerkt, kunnen alle vloerafwerkingen snel worden gelegd.

De Viega polybuteenbuis is extreem flexibel en daardoor montagevriendelijk.

Viega. Altijd beter. Info: Tel.: 035 538 04 42, Fax: 035 538 07 53, E-mail: info@viega.nl, http://www.viega.nl

VIEGNL0015 Adv InstallateursZaken_01jr.indd 1 05-08-10 10:59IZ0810_13.indd 13 18-8-2010 11:47:06

aug/sept 201014

exposantenoverzicht

Altena 406Slagvaardig, flexibel en in-novatief. Zo karakteriseert Altena zich. Eén aanspreek-punt: van nieuwbouw tot onderhoud. De Altena Group is partner op het gebied van onderhoud aan klimaatinstal-laties. Sterk met eigen merk, zoals Alucoat®507 voor het coaten van condensors, ver-dampers. Of Global-Line® en Global-Cell®; duurzame kunststof alternatieven voor luchtbehandelingskasten, aanzuigplenums en luchtbe-handelen. Altena is verder breed gespecialiseerd. Het bedrijf verricht onderhoud volgens NEN 2767, verzorgt legionellabeheersing, doet microbiologisch en bacte-riologisch onderzoek en vervangt lagers, ventilatoren, warmtewisselaars en com-plete delen van luchtbehan-delingskasten. Hierbij wordt voldaan aan de hoogste veiligheidsnormering •

NMC 639

NMC is fabrikant van Climaflex en Climaflex XT leidingisolatie. De fabrikant was in 1991 wereldwijd de eerste die zijn productieap-paraat volledig CFK- en HCFK-vrij maakte. In 1994 produceerde NMC als eerste een zelfklevend gemaakte leidingisolatie, type Clima-flex XT met een hotmelt. In 2001werd voor alle Clim-aflex-producten een betere isolatiewaarde bereikt: 0,038 W/mK bij +40 °C gemeten. Nu introduceert NMC met

Climaflex en Climaflex XT de hoogst mogelijke Europese brandveiligheidsklasse voor polyethyleenschuimen: Bs2d0. Het leveringspro-gramma (via de groothandel) van Climaflex en Climaflex XT gaat van 12 mm tot 114 mm in diverse dikten •

Verholt 425Verholt intro-duceert een lijn meetin-strumenten van MRU, waaronder de Spectra plus

en de Optima 7 rookgasana-lysemeters. Voor de Scios-inspecteur is er de handzame rookgasanalysemeter Nova 2000 voor het controleren van ketels met een vermo-gen van meer dan 130 kW. De MRU Vario Industrial is toepasbaar voor de Bems. Deze compacte rookgas-analysemeter is samen te stellen met diverse opties, waaronder Ndir-cellen. Op het gebied van pompen en pompsystemen, waaronder warmte- en koude opslagsys-temen, presenteert Verholt de mogelijkheden om geza-menlijk een dergelijk project uit te voeren. Van het boren van de bron tot en met het aanleggen van leidingsys-temen tot aan de TSA kan Verholt adviseren en de werkzaamheden desgewenst uitvoeren •

Viega 531Met het vernieuwde vloer-warmingssysteem Fonterra Reno sluit Viega Nederland aan op de marktvraag naar snelle renovatiemethoden. Tot de innovatieve details behoort de mogelijkheid om de droogbouwsysteemplaat

nu dankzij een eigen giet-masssa, direct af te werken voor het plaatsen van zowel tegels als houten vloeren. De minimale opbouwhoogte van het systeem is interes-sant voor renovatieprojecten. De systeemplaten lenen zich voor montage door één persoon en bieden optimaal houvast voor de polybuteen-leidingen. Deze buis laat zich ook bij lagere temperaturen goed verwerken. Gecom-bineerd met de gietmassa wordt een stabiele onder-grond verkregen waardoor extra afwerkplaten niet meer nodig zijn. Na het plaatsen van de leidingen wordt een speciale gietmassa toege-past die uitstekende vloei-eigenschappen heeft en nastrijken overbodig maakt. Na 2 tot 4 uur is de vloer begaanbaar •

KSB 401

KSB Nederland brengt een nieuwe, economische monitoringunit voor pompen op de markt. Deze Pump-Meter omvat drukopnemers en een meet- en analyse-eenheid, die op de pomp is bevestigd. Het apparaat registreert de grootheden zuigdruk, einddruk, verschil-

druk en opvoerhoogte. De verkregen bedrijfsgegevens worden door PumpMeter voortdurend geanalyseerd en ‘vertaald’ naar een belas-tingsprofiel dat de gebruiker erop wijst of hij door toepas-sing van een toerentalrege-ling of door andere maat-regelen al dan niet energie kan besparen. Het apparaat is af fabriek op de pomp gemonteerd en kan daardoor eenvoudig in bedrijf wor-den genomen. Gemeten en berekende waarden worden afwisselend weergegeven op een overzichtelijk display. In een grafiekvoorstelling wordt de gebruiker het bereik ge-toond, waarin de pomp op een bepaald moment werkt. Zo ziet de pompgebruiker in één oogopslag of in een bepaald geval de beschik-baarheid van de pomp in gevaar komt en/of de pomp efficiënt en dus kostenbespa-rend werkt •

Aquaberg 569

Aquaberg presenteert de nieuwe Aquaberg 4016146. Deze kunststof vloerput met RVS-rooster is geschikt voor een tegelmaat van 146 x 146 mm. De vloerput heeft een geringe inbouwdiepte en is verticaal én horizontaal verstelbaar. Dat past dus altijd. De nieuwe vloerput is ook leverbaar met een onderaansluiting (Aquaberg 4015146) •

IZ0810_Hardenberg_li2.indd 14 16-8-2010 11:34:53

Vakbeurs, elektra, sanitair, verwarming en klimaatbeheersing

17 – 19 november 2010 Hamburg

www.get-nord.comDe partners van GET Nord

Landesgruppe Hamburg Schleswig-HolsteinMecklenburg-Vorpommern

Hamburger Bezirksverein e.V.ArbeitskreisTechnische Gebäudeausrüstung

Mitglied im

Verzamel uw team en kom naar de GET Nord 2010:

■ Bekijk de nieuwste producten

■ Praat met experts op het gebied van de planning tot de uitvoering

■ Laat u bijscholen op themagerelateerde vakforums

■ Breid uw netwerk uit

■ Win sensationele prijzen bij het spel „Get more“ van de groothandel, bijv. 200 kaartjes voor het concert van Uriah Heep en de Hooters, iPads en nog veel meer.

Tot ziens op de GET Nord 2010!

De vertegenwoordiger van de Hamburg Messe in Nederland:Fair Format · Cora Burger · Tel.: +31 55 5330400 E-Mail: Media@Fairformat.nl

Grijp uw kans …

Foto

: © p

anth

erm

edia

.net

/Kat

i Neu

dert

IZ0810_15.indd 15 18-8-2010 11:48:31

aug/sept 201016

Praktijk lage druk en ventilatie

In opeenvolgende uitgaven van IZ zal Publivent in een serie praktijk-

gerichte artikelen aandacht besteden aan het verbeteren van de kwa-

liteit van ventilatiesystemen. In dit tweede artikel gaat Wil de Gids,

werkzaam bij TNO Bouw en Ondergrond, in op de voordelen van lage

druk ventilatiesystemen.

Op weg naar kwaliteit…

Lage drukken in ventilatiesystemen be-tekenen een lager energiegebruik voor het transporteren van lucht. “Is lage druk energetisch dan zo belangrijk”, wordt vaak gevraagd? Het antwoord is een volmondig “ja”. Omdat de ven-tilatievraag steeds beter afgestemd wordt op de ventilatie behoefte, wordt de bijdrage van ventilatoren steeds belangrijker. Daar komt nog bij dat hoe lager de druk is in het systeem, des te lager het toerental van de ventilator kan zijn. En dat betekent weer een lager geluidniveau. Om het geluidsprobleem van ventilatoren tegen te gaan is het trouwens ook een goede maatregel om bij de ventilatorkeuze een ‘oversized’ ventilator te kiezen. ‘Oversized’ venti-latoren produceren, omdat ze op een lager toerental draaien, minder geluid. Bijkomend voordeel is de mogelijkheid om op te toeren, als om welke reden dan ook een stukje capaciteit te kort komt en zo toch aan de bewoner te leveren, wat is beloofd.

EnergiegebruikHoe groot is het energiegebruik nu in de praktijk? Laten we als uitgangspunt de resultaten van het EU onderzoek TipVent [1] nemen. Een goed ontwor-pen ventilatiesysteem met natuurlijke toevoer en mechanische afvoer, in een standaard eengezinswoning, heeft een opgenomen elektrisch vermogen van ongeveer 0,5 W(att) per dm3/s. Dus voor 42 dm3/s, een vaak gebruikt minimum voor de afvoer van keuken, toilet en badruimte, is het gebruik

van de ventilator 21 W (zie figuur 1). In de bouwpraktijk komen echter veel ventilatoren voor, waarvan het vermo-gen eerder 30 – 40 W bedraagt. Voor een systeem met mechanische toe- en afvoer en warmteterugwinning (systeem D) is het opgenomen vermogen van een goed ontwerp in een standaard woning ruim 130 W (zie figuur 2).

HaalbaarheidBinnen het EU project TipVent is be-reikt, dat het opgenomen vermogen tot een derde van de referentie-eis is terug-gebracht door een aantal maatregelen te nemen (zie figuur 2 en 3).Met relatief simpele maatregelen is het energiegebruik verder teruggebracht. Deze maatregelen zijn: Het verlagen van het drukverlies in bochten, het verlagen van het drukverlies van de instortkanalen en de wisselstroomventi-lator vervangen door een gelijkstroom-ventilator en een afvoerkap, waarbij de wind altijd een positieve bijdrage levert op de druk in de afvoer. Het vermogen van de ventilator is voor een geoptimaliseerd systeem, vooral bij een ruimere diameter van kanalen in RESHYVENT [2] zelfs teruggebracht naar circa 2 W bij een ventilatiestroom van circa 42 dm3/s. Hierbij dient eerlijk-heidshalve wel te worden opgemerkt dat voor de regeling van het ventilatie-systeem ook ongeveer 2 W nodig was.

KernWat is de kern van lage druksystemen ontwerpen? Vanzelfsprekend zult u

zeggen: “Componenten kiezen met een lage weerstand”. Dat is maar gedeel-telijk juist. Want een lage weerstand van een component kan bij hoge luchtsnelheden toch nog een behoor-lijk drukverschil opleveren. De kern zit echt in een lagere luchtsnelheid in het kanalenstelsel. Als we bijvoorbeeld het leidingstelsel van een ventilatiesysteem C met natuurlijke toevoer en mechani-sche afvoer wijzigen van rond 125 mm diameter naar rond 150 mm, betekent dat een snelheidsverlaging van 30%. Omdat het drukverlies kwadratisch met de snelheid is, levert dit dus ongeveer een halvering van het drukverlies op. Het verlagen van de luchtsnelheden in het kanalensysteem is zeer belangrijk. Streef bij een systeem met natuurlijke toevoer en mechanische afvoer naar een totaaldruk over de ventilator van minder dan 50 Pa. Daarbij horen lucht-snelheden in het kanalensysteem van minder dan 3,5 m/s in het hoofdkanaal en minder dan 1,5 m/s in een aftakka-naal. En een druk over de ventielen van minder dan 15 Pa.

TotaaldrukZelfs een totaaldruk van 30 Pa is haal-baar, zoals uit het TipVent onderzoek is gebleken. Dat betekent gladde bochten

Fig.1 Het referentie ventilatiesysteem C [1] TipVent

IZ0810_TA_opweg.indd 16 16-8-2010 11:44:03

Op weg naar kwaliteit…en overgangen naar bijvoorbeeld rechthoekige instortkanalen of meer-dere aftakkanalen. Zou men in het beste TipVent voorbeeld ook nog een grotere kanaaldiameter kiezen, bijvoorbeeld rond 150mm in plaats van rond 125 mm en lagere weerstand ventielen, dan kan dat de totaaldruk nog verlagen van 30 Pa naar circa 15 Pa. Ook bij systeem D met warmteterugwinning is het belang-rijk om te streven naar een lagere druk over de warmtewisselaar. Dit zal wellicht resulteren in een lager energetisch rendement, maar de winst in transpor-tenergie zal dat voor een groot deel weer compenseren.

ResultaatHalvering ten opzichte van het huidige niveau (van 30 W naar 15 W) levert per woning 450 MJ per jaar op. Omdat het hier elektriciteitsgebruik betreft, is de besparing in kWh wellicht interessanter. In kWh bedraagt de besparing per wo-ning dus circa 130 kWh. Als we kosten van een kWh op circa 0,25 cent stellen, is dat voor een bewoner een besparing van € 32,50 per jaar. Voor een bewoner zullen financiële en energetische rede-nen geen echte stimulans zijn om voor een lage druksysteem te kiezen. Wel zal de bewoner minder hinder ondervinden van geluid. Maar voor Nederland als geheel met 6 miljoen woningen, waar-van ongeveer 80% (4,8 miljoen wonin-gen) systeem C hebben met natuurlijke toevoer en mechanische afvoer, is een besparing op het elektriciteitsgebruik van circa 625 miljoen kWh mogelijk. Dat staat gelijk aan het elektriciteitsge-bruik van ruim 200.000 huishoudens.

NadelenIedereen zal zich nu afvragen of er ook nadelen zijn verbonden aan lage druk ventilatie systemen. Het antwoord daarop is vanzelfsprekend: “Ja” . Door de lagere drukken in het systeem zul-len verstoringen zoals het openen van ramen en deuren relatief meer invloed hebben op de volumestromen. Deze kunnen grotere fluctuaties vertonen. Maar op de vraag of dat zo erg is, is het antwoord: “Nee, want vrijwel niemand

zal iets merken van die fluctuaties en ook op de gemiddelde ventilatiestroom heeft het geen invloed.”Een andere consequentie is dat bij het ontwerp van het ventilatiesysteem met name de weerstandsberekening nauwkeurig moet worden gemaakt. De leiding-weerstanden bepalen in belangrijker mate dan bij traditionele systemen de uiteindelijke volumestromen. Het inre-gelen zal soms wat lastiger kunnen zijn, hoewel bij een echt lage weerstand van de ventielen, de relatieve invloed van een verandering op de stroom door een ander ventiel kleiner wordt. Lage druk ventilatiesystemen zijn wel iets gevoeli-ger voor geluidhinder via ‘overspraak’. Omdat de openingen en kanalen iets ruimer worden, wordt het geluid dat is geproduceerd in een ruimte minder gedempt door het ventilatiesysteem en dus zullen bijvoorbeeld keukengeluiden soms beter hoorbaar zijn in het toilet.

SlotopmerkingenDe elektrische energie voor ventilatoren kan voor woningventilatiesystemen met eenvoudige maatregelen gemakkelijk worden teruggebracht met een factor 2. Met gebruikmaking van de best be-schikbare kennis is zelfs het terugbren-gen met een factor 5 mogelijk. Per 10 W verlaging levert het per woning circa 300 MJ op. Dat staat ongeveer gelijk aan 130 kWh elektriciteitsgebruik. Het

is dus niet waarschijnlijk dat bewoners hierin een motief zullen vinden om aan energiebesparing te doen. Maar voor Nederland als geheel zou de 15 W verlaging van alle 4,9 miljoen systemen C een elektriciteitsbesparing opleveren van 625 miljoen kWh •

Referenties[1] Eindrapport EU project Towards im-

proved performances of mechanical ventilation systems TipVent . WTCB, Brussel, mei 2000.

[2] EU project Residential hybrid ventila-tion RESHYVENT. Cauberg Huygen, Maastricht, december 2004.

Fig.1 Het referentie ventilatiesysteem C [1] TipVent

Ffig.2 Het vermogen van de ventilator per dm3/s volu-

mestroom

Fig.3 Geoptimaliseerd systeem C binnen TipVent

IZ0810_TA_opweg.indd 17 16-8-2010 11:44:09

Doetinchem (Zinkstraat)Bedrijvenweg 10 (Postbus 61, 7000 AB)

T: 0314 - 37 77 77

Utrecht De MeernMolensteijn 25 (3454 PT)

T: 030 - 658 56 54

NijmegenEnergieweg 58 (6541 CX)

T: 024 - 372 65 00

TilburgPallasstraat 1 (5048 CJ)

T: 013 - 542 43 21

Kijk voor meer informatie, openingstijden of het maken van een afspraak op www.dales.nl.

Met zink is meer mogelijk. Zeker als u gebruik maakt van de zinkstraat van Dales B.V. Naast klantspecifieke maatwerk zinkgoten, verzorgen

wij bijvoorbeeld ook complete gevelbekleding. Mail voor de mogelijkheden naar zink@dales.nl of neem contact op met één van onze vestigingen:

Het bijzondere van zink ontdekt u bij Dales

Sanitair | Tegels | Installatiematerialen

Dales verrast.

CLIMAFLEX® XT INSUL-TUBE® SOLAR

NIEUW

Voldoen de materialen die U gebruikt aan de nieuwe Europese normen?

CLIMAFLEX® en CLIMAFLEX® XT(zelfklevend) isolatie voor verwar-ming- en sanitairleidingen. Voldoet als enigste aan de nieuwe Euro-pese norm inzake brandveiligheid. BLs2d0 = equivalent voor TNO: NEN 6065/6066 klasse 1

INSUL-TUBE® SOLAR, een uniek con-cept van hoge temperatuurisolatie en RVS-ribbelbuis, voorzien van sen-sorkabel en verbindingsset voor alle solartoepassingen. Verkrijgbaar op rollen van 10m - 15m - 20m - 25m en 50m voor DN 16, 20 en 25.

NMC sa Gert-Noël-Strasse 4731 Eynatten Tel. 087 - 85 85 00 Fax: 087 - 85 83 55 www.nmc-nl.nl

I s o l a t i e t e c h n i e k e n

IZ0810_18_dales.indd 18 20-8-2010 10:28:06

aug/sept 2010 19

exposantenoverzicht

Auerhaan 155

Er worden subsidies verstrekt om het binnenklimaat van scholen te verbeteren. Auer-haan heeft in de afgelopen jaren veel kennis en ervaring opgedaan op dit gebied. De fluisterstille schoolunits van Auerhaan voldoen aan de in de subsidieregeling gestelde voorwaarden. Dit wordt ondersteund door een rap-port van Peutz, onafhankelijk adviesbureau op het gebied van akoestiek en bouwfy-sica. In Lelystad heeft deze leverancier een klaslokaal nagebouwd. Hierin kunnen alle leverbare ventilatiesy-stemen worden getoond en gedemonstreerd en kunt u dus zelf de stilte en goede luchtkwaliteit van de fluis-terstille schoolunits ervaren. Technische informatie, be-schikbare subsidieregelingen en de achtergronden van de fluisterstille schoolunit vindt u op website van Auerhaan. Ook het rapport van Peutz is hier te downloaden •

Faber 427Nobø komt met een oplos-sing voor (bij)verwarming in bijvoorbeeld een bad-kamer of serre: het glazen stralingspaneel. Geschikt voor een omgeving met beperkte ruimte, waar storende elementen niet gewenst zijn. Met het glazen stralingspaneel, verkrijg-

baar in een transparante en spiegeluitvoering, gaat dit verwarmingsproduct op in haar omgeving. Daarnaast kan een persoonlijke invul-ling worden gegeven aan het paneel door het te laten vervaardigen met een privé afbeelding. De stralingspa-nelen zijn geschikt voor zo-wel horizontale als verticale wandmontage. De omlijsting bestaat uit geborsteld alu-minium. Het stralingspaneel is verkrijgbaar in diverse vermogens van zowel 750 W, 900 W als 1.100W en in drie verschillende formaten: 1.400 x 400 mm, 500 mm of 600 mm. Via het draadloze bedieningspaneel kunnen maximaal tien stralingspane-len aangestuurd worden • HCS 518 HCS Building Automation presenteert de SmartWire-Darwin van Moeller. Dit schakelmateriaal is voor-zien van datacommunicatie (CAN open) om met de HCS 3200-regelaar te communi-ceren. De stuurstroombedra-ding tussen schakelmateriaal en besturing is vervangen door kant-en-klare-verbin-dingen. Bedradingfouten behoren daarmee bijna tot het verleden. Dit resulteert in overzichtelijkere installa-tiewerkzaamheden tijdens in

bedrijfneming, onderhoud en het zoeken van storin-gen. Door het slim toepas-sen van dit schakelmateriaal kan voorkomen worden dat er in- en uitganguitbreidin-gen nodig zijn. Ook voor bestaande installaties ligt deze oplossing binnen hand-bereik, aldus de fabrikant • Kampmann 502Kampmann ontwikkelt, produceert en verhandelt systeemtoepassingen voor o.a. verwarming, koeling en ventilatie. Het betreft producten van het hoogste kwaliteitsniveau, aldus de fabrikant. Een consequente servicegerichtheid vormt de basis van haar succes. Voor alle systeemtoepassingen kan Kampmann een mix toepassen van standaard en speciaal aangepaste produc-ten. Kampmann begeleidt het traject vanaf de selectie tot en met de termijngerich-te levering •

GasNed 407

De Bespaarinstallateur is een formule van GasNed: een installateurcollectief met ruim 220 aangesloten installatiebedrijven. GasNed ondersteunt installateurs met financierings- en service-concepten, reclamediensten en collectieve inkoop. De formule Bespaarinstallateur vervult een spilfunctie tus-sen installatietechniek en eindgebruiker. Door bedrijfs-ondersteuning, profilering, advies en kennisdeling kunt

u uw bedrijf transformeren van traditioneel naar duur-zaam. Inmiddels zijn er 55 Bespaarinstallateurs door heel Nederland. Zij maken gebruik van de ondersteu-nende diensten die worden geleverd vanuit de formule. Zo is er ondersteuning op het gebied van subsidies, maatwerkadvies en het financieren van duurzame installaties. De Bespaarin-stallateur maakt ook gebruik van alle communicatiemidde-len die voorhanden zijn. Van kant-en-klare productadver-tenties, standaard mailings en rekenschema’s tot en met complete autobelettering•

Stairmobil 604Met de Stairmobil® kan bijna iedere trap zonder veel fy-sieke inspanning en ergono-misch verantwoord worden genomen. Het mobiele apparaat tilt met gemak tot 120 kg. Voor de bediening is maar één persoon nodig. Hij is smal en daardoor goed wendbaar, waardoor bijvoor-beeld een cv-ketel gemak-kelijk via een wenteltrap naar boven of beneden kan worden gebracht; zelfs via een vlizotrap. De Stairmobil® is voorzien van een liftsy-steem, waarmee de cv-ketel op hoogte kan worden ge-bracht voor de montage •

IZ0810_Hardenberg_re1.indd 19 16-8-2010 11:36:05