ISSN 0317-9941

PUSAKA HISTORY JOURNAL VOLUME 1 (II), 2012 JUNE 1

PUSAKA

HISTORY JOURNAL

VOLUME 1 (II)

2012 JUNE 1

Ketua Program Sains Sosial HT17:Rosy Talin


Managing Editor/Reviewer:Lee Bih NiMoliana WilfredNgoi Ding DingM. Lukman SarkauviMohd Shahudin Bin KarimM. Isamuddin Syah Bin Hj. Hanapi

Program Sains Sosial (Sejarah)Sekolah Pendidikan Dan Pembangunan Sosial Universiti Malaysia SabahBeg Berkunci 2073, 88999Kota Kinabalu, Sabah

e mel: [email protected]

Bil Kandungan Muka Surat___________________________________________________________

1. Campur Tangan British Di Negeri-Negeri Tanah Melayu 4


2. BANDINGKAN CORAK PEMERINTAHAN JEPUN DI 16 TANAH MELAYU DENGAN SABAH DAN SARAWAK

3. Pendudukan Jepun Di Tanah Melayu, 26Sabah dan Sarawak: Satu Tinjauan

4. Sebab Pemimpin Setempat Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu Menentang British 38

5. Empayar Uthmaniyah Merupakan Sebuah Empayar Yang Teragung 50

6. PENGENALAN KEPADA PEMBENTUKAN MALAYAN UNION 76

7. Faktor Kelemahan dan Kemerosotan Empayar Uthmaniyyah 88 8. Dasar Persekutuan Tanah Melayu Menjadi Tolak Ansur Persetujuan Orang Melayu 106

9. PEMIMPIN SETEMPAT NEGERI-NEGERIMELAYU TIDAK BERSEKUTU MENENTANG BRITISH 121

10. Dasar-Dasar UMNO Menjadi Pilihan Orang Melayu 147

11. British Mengambil Singapura Dan Melaka: Perjanjian Inggreis-Belanda 1824 172

12. PANGKALAN DI RANTAU ASIA TENGGARA: PERKEMBANGAN PENTING YANG BERLAKU TEMPOH 1786 – 1832. 192

13. Perkembangan Wilayah Israel Dengan Mandat British di Palestin206

14. DIASPORA CINA DI TANAH MELAYU: 1820-1949 245

Campur Tangan British Di Negeri-Negeri Tanah Melayu

FAUZI BIN JUMIN HT17

[email protected]


Abstrak

Kertas ini mengkaji campur tangan British di negeri-negeri tanah melayu telah bermula sejak pertapakan Francis Light di Pulau Pinang iaitu pada tahun 1786. Walaubagaimanapun, Campur tangan British di negeri melayu utara sebenarnya hanya bermula apabila termeterainya Perjanjian Pangkor pada tahun 1874. Kejayaan campur tangan British di Negeri-negeri Melayu melalui penubuhan Negeri-Negeri Selat dan penubuhan Negeri-negeri Melayu Bersekutu mendorong mereka meluaskan lagi kuasa dan wilayah mereka. Selain daripada itu, kerajaan British sebenarnya semakin terdesak untuk menguasai Negeri-negeri Melayu di utara dan Johor kerana terdapat persaingan daripada kuasa-kuasa Barat lain untuk meluaskan pengaruh di Asia Tenggara. Hal ini kerana bermula pada tahun 1870, negara Eropah termasuk Britain, Perancis dan Jerman telah berlumba-lumba mencari tanah jajahan di Afrika dan Asia.

PENGENALAN

Kuasa Eropah ini berlumba untuk mendapatkan tanah jajahan di hawa panas kerana di sinilah didapati banyak bahan mentah. Negara Perancis menunjukkan minatnya untuk menguasai Menom Chao Phraya iaitu kawasan penanaman padi yang subur di Siam. Mereka juga dikatakan ingin membina sebuah terusan di Segenting Kra di selatan Siam untuk membolehkan mereka menguasai kawasan tersebut. Rusia juga sedang berusaha untuk mendapatkan pangkalan batu arang di Teluk Siam dan Ujong Salang. Manakala Jerman berminat untuk membina pangkalan perdagangan di selatan Siam terutamanya di Pulau Langkawi dan Amerika Syarikat pula ingin meluaskan pengaruhnya di Terengganu dan pulau-pulau sekitarnya. Perkembangan ini amat membimbangkan pihak British. Mereka menyedari bahawa tidak mustahil nanti kuasa-kuasa Barat yang lain akan menubuhkan petempatan di negeri-negeri Melayu terutamanya di utara dan pantai timur Tanah Melayu. Oleh yang demikian, pihak British berusaha mengekalkan hubungan baik dengan Siam dan mengelakkan berlakunya sebarang konflik demi menjaga kepentingan mereka. Langkah itu dibuat untuk memastikan kepentingan British tidak terjejas. Di samping itu siam juga berfungsi sebagai Negara penampan antara Perancis dan Negeri Melayu Utara. Walaubagaimanapun, demi menjaga kepentingan dan keselamatan british juga telah berusaha melakukan perhubungan yang baik dengan beberapa kuasa barat kerana kelemahan perhubungannya dengan siam. Tetapi british tidak dapat mengekang kemaraan kuasa barat lain disebabkan hanya bersahabat dengan beberapa kuasa barat dan bukan kesemuanya. Akhirnya, British yang masih merasa bimbang dengan persaingan kuasa-kuasa Barat yang lain menjelang akhir abad ke-19 ini telah mengambil langkah menaungi negeri melayu tidak bersekutu ini dengan menempatkan penasihat british di setiap negeri.

CARA BRITISH MENYEKAT PERLUASAN KUASA EROPAH DI NEGERI-NEGERI MELAYU TIDAK BERSEKUTU.


MELAKUKAN PERHUBUNGAN DENGAN NEGARA SIAM

Pihak british telah melakukan perhubungan yang baik dengan siam untuk menjaga kepentingannya di negeri melayu utara dan kepentingan perdagangannya di kawasan kepulauan. Malahan British sentiasa memihak kepada siam seperti yang ditunjukkan oleh perjanjian 1826. Menjelang tahun 1886, british telah mendapat saingan dalam mendapatkan tanah jajahan di asia tenggara apabila Perancis telah menjajah negeri yang dikenali sebagai Indochina. Pada masa itu juga british telah mengetahui minat perancis untuk meluaskan tanah jajahan taklukannya ke siam iaitu untuk menguasai Lembah Menam Chao Praya yang subur dan ini telah menambah kebimbangan British. British pada ketika itu telah menimbangkan cadangan untuk menguasai Siam sebelum dikuasai Perancis tetapi akhirnya tidak merealisasikannya kerana bimbang timbul pertelagahan antara kedua negara apabila mereka bersempadanan. Dengan yang demikian, british telah menyokong Siam untuk mengelakkan pencerobohan perancis dan dijadikan negara penampan antara Tanah Melayu dan Indochina yang dikuasai perancis. British yang pada ketika itu ingin menjadikan siam sebagai negara penampan kerana risau Perancis akan meluaskan tanah jajahannya ke selatan. Walaupun pada tahun 1896 satu perjanjian antara british dengan perancis telah dibuat namun ia tidaklah membawa ketenangan yang lama kepada british apabila tersebar khabar angin yang mengatakan perancis ingin memotong segenting Kra untuk membina sebuah terusan. Sementara itu british juga sedar akan minat negara Jerman terhadap negeri siam dan negeri-negeri melayu utara.

Kecemasan pihak british tentang ancaman negara barat ini menyebabkan mereka membuat rundingan secara sulit dengan siam pada bulan april 1897. Pihak british telah berjaya menandatangani perjanjian dengan siam yang mengatakan bahawa british mengakui ketuanan siam terhadap negeri-negeri melayu utara dan berjanji akan membantu siam sekiranya dia diserang. Siam pula berjanji tidak akan menyerahkan wilayah di selatan Muang bao kepada kuasa lain tanpa persetujuan daripada kerajaan british. Perundingan dan hubungan British ini sememangnya dapat dilihat sebagai salah satu cara yang diambil british untuk menyekat perluasan kuasa barat lain yang sedang mencari tanah jajahan di kepulauan melayu. Perhubungan british dengan siam ini juga telah berjaya menyekat perluasan kuasa Jerman di Negeri Kedah. Hal ini terbukti apabila pada tahun 1899 dan 1900 firma-firma Jerman memohon untuk memajukan kawasan pajak di luar pantai kedah namun kerajaan Siam terpaksa mengalah kepada tekanan inggeris dan menolak permohonan itu. Hal ini menunjukan bahawa perhubungan Siam dengan British telah berjaya mencapai matlamat pada awalnya.

Walaubagaimanapun, perjanjian sulit tersebut tidak dapat menyelesaikan kebimbangan pihak british terhadap kemasukan kuasa barat lain di tanah melayu. Perjanjian itu juga tidak menimbulkan kesan yang diharapkan oleh pihak british terhadap Negeri Melayu Utara kerana ianya dibuat secara sulit dan tidak diberitahu kepada pihak lain. Negeri-negeri melayu utara juga masih bertindak sebagai sebuah Negeri yang bebas daripada penguasaan mana-mana


kuasa. Berikutan perkara ini british telah membuat perjanjian sempadan dengan siam pada tahun 1899. Tujuan perjanjian ini adalah untuk mengukuhkan lagi pengiktirafan British tentang kekuasaan siam terhadap Negeri Melayu Utara.

Pada tahun 1900, telah wujud satu masalah yang memberi kesan yang sangat besar kepada perhubungan baik yang dibina British dengan negara Siam. Hal ini belaku apabila Sultan Kelantan telah memberikan tanah seluas 3000 batu persegi( separuh negeri Kelantan ) kepada seorang inggeris iaitu R.W Duff. Dan sebagai balasan raja muda menerima $20 000 tunai dan 2000 saham dalam syarikat itu. Pemberian sultan Kelantan ini dianggap oleh siam sebagai tidak sah kerana sultan Kelantan tidak berhubung dengannya tentang perkara ini. Namun sultan Kelantan menegaskan bahawa baginda bebas membuat keputusan. Siam seterusnya telah membuat bantahan kepada kerajaan british dengan alasan Sultan Kelantan telah melanggar dua perjanjian antara inggeris dan siam. Dalam pada itu Duff telah menuntut kemerdekaan negerinya dan meminta kerajaan British campur tangan dalam hal tersebut. Duff turut mengugut pihak British bahawa dia akan mendapatkan bantuan kuasa eropah lain sekirannya british tidak membantunya. Masalah yang wujud antara siam dan rakyat british ini telah menyebabkan kegagalan kepada perhubungan baik antara siam dan british ini. Ianya juga membimbangkan british kerana ugutan Duff yang boleh mengugat kedudukan british di Tanah melayu dengan kemasukan kuasa barat lain.

Bagi mengatasi masalah tersebut pihak british telah mencadangkan kepada siam pada awal tahun 1902 supaya melantik pegawai british yang berkhidmat dalam perkhidmatan tadbir awam siam untuk menjadi Penasihat atau Residen di terengganu dan kelantan. Sultan kelantan pula telah meminta frank Swettenham selaku gabenor negeri-negeri selat dan pesuruhjaya tinggi negeri melayu bersekutu memberi perlindungan terhadap negeri kelantan dan menghantar seorang Residen british sebagai penasihat baginda. Berikutan daripada perkara itu Kerajaan British telah memberi tempoh sehingga bulan september untuk siam mengiktiraf Kelantan dan Terengganu sebagai negeri yang bebas. Hal ini menunjukan kelemahan perhubungan british dan siam. British yang terdesak dengan ugutan daripada Duff akhirnya menyebabkan membawa kepada bermula keruntuhan perhubungan baik siam dan british berkaitan negeri melayu.

Perhubungan baik british dengan siam mulai pudar kerana ia dilihat kerajaan british sebagai tidak berkesan dalam usaha mengawal negeri melayu. Pada tahun september 1902, satu perjanjian yang dikenali sebagai peristiharan Siam-british telah ditandatangani. Antara isi kandungan perjanjian tersebut ialah

I. British mengiktiraf pengaruh siam terhadap kelantan dan terengganu

II. siam haruslah melantik penasihat dan penolong penasihat british di kedua negeri berkenaan.

III. siam tidak boleh mencampuri hal ehwal dalam negeri tersebut. manakala, Hal ehwal luar negeri pula dikawal oleh british.


IV. Siam akan mendapat pampasan sepuluh peratus jika hasil negeri berkenaan melebihi $100 000 setahun. Melalui perjanjian ini dapat dilihat syarat ketiga membolehkan british mengawal hal ehwal luar negeri terbabit. Hal ini membolehkan british dapat membendung perhubungan negeri melayu dengan kuasa luar dan mengelakkan ancaman campur tangan kuasa eropah lain di tanah melayu. Di samping itu, syarat kedua turut memberikan impak yang sangat besar dalam usaha membendung campurtangan kuasa barat lain di Negeri Melayu Utara.

Pada tahun 1909 satu lagi perjanjian yang berlaku antara Siam dan British berkaitan negeri melayu utara berlaku. Perjanjian ini dibuat kerana perhubungan british dan siam tidak berjaya menghalang perhubungan Negeri Melayu dengan kuasa barat lain. Hal ini kerana, mereka menganggap negeri mereka adalah merdeka dan bukannya bernaung di bawah siam. Oleh itu, perjanjian ini dibuat agar kerajaan british dapat membuat perjanjian berasingan dengan Negeri Melayu Utara tanpa melalui kerajaan Siam. Antara isi kandungan tersebut ialah

i. Kerajaan Siam bersetuju menyerahkan kepada britain kedaulatan,pertahanan, pentadbiran dan segala hak milik ke atas negeri kelantan, terengganu kedah perlis dan pulau yang berdekatan.

ii. Kerajaan Negeri Melayu bersekutu akan menanggung semua hutang-piutang keempat-empat negeri melayu tersebut terhadap kerajaan Siam.

iii. Britain hendaklah menyerahkan hak ekstrateritorialnya di siam kepada kerajaan siam.

Melalui perjanjian ini maka siam telah melepaskan kekuasaannya terhadap Negeri Melayu Utara yang dahulunya dianggap sebagai tanah jajahannya. British juga berpeluang campur tangan dalam urusan tadbir Negeri Melayu Utara tanpa melalui kerajaan Siam. Dengan campur tangan secara langsung maka british tidak lagi perlu bimbang terhadap ancaman perluasan kuasa barat lain.

MELAKUKAN PERHUBUNGAN DENGAN KUASA BARAT

Sememangnya british tidaklah terlalu bergantung dengan perhubungannya dengan siam dalam usaha menjaga kepentingannya di Negeri Melayu Utara. Dalam usaha mengekang kemasukan kuasa barat lain di negeri melayu utara dan johor, british telah berusaha melakukan perhubungan yang baik dengan beberapa kuasa barat lain untuk yang berpotensi untuk mengancam kedudukannya di tanah melayu. Dalam Perhubungan ini menjaga kepentingan british di tanah melayu secara khususnya juga merupakan satu agenda british kerana pihak british mempunyai banyak kepentingan terhadap Tanah Melayu ketika itu. Perhubungan ini juga dilihat sebagai langkah awal yang dilakukan british kerana pihak british tidak ingin menimbulkan konflik ketentraan dengan kuasa barat lain akibat bimbang tentang keselamatan dan kedudukan mereka di Tanah Melayu dan keselamatan negara asal mereka tergugat. Langkah british ini sememangnya telah dapat dilihat pada awal kedatangan british ke tanah


melayu. Pada awal kedatangan british ke tanah melayu pihak british telah membuat perjanjian sempadan dengan belanda yang membolehkan penapakan british di singapura tidak dipersoalkan oleh Belanda. Perjanjian ini dikenali sebagai perjanjian inggeris-belanda pada tahun 1824 dan dalam perjanjian tersebut Belanda mengaku tidak akan membuka tempat di Semenanjung Melaka(semenanjung tanah melayu), atau menandatangani sebarang perjanjian dengan mana-mana raja, penghulu ataupun sebarang negeri di dalamnya, dan memansuhkan segala tuntutan ke atas Semenanjung Tanah Melayu. Setelah bertapak di kebanyakan negeri tanah melayu, pihak british cuba mengekang ancaman daripada kuasa barat lain pula dengan melakukan perhubungan dengan negara tersebut. Perancis merupakan salah satu daripadanya, Perancis yang pada awalnya negara yang berminat terhadap negara Siam dan dianggap british sebagai suatu ancaman terhadap kedudukannya di tanah melayu. Oleh itu, british telah berusaha mencari persefahaman dengan perancis. Pada tahun 1896, British dan Perancis telah menandatangani perjanjian yang menjamin kebebasan Lembah Menam Chao Praya. Seterusnya sekali lagi Pada tahun 1904 perancis dan Britain menamatkan persaingan antara mereka terutamanya dari segi meluaskan tanah jajahan dan menandatangani persahabatan british-perancis. Pada 1907 terbentuk persahabatan tiga(England-Rusia-Perancis). Persahabatan ini adalah bertujuan untuk menjaga kepentingan bersama antara negara ahli dan menamatkan persaingan mencari tanah jajahan antara ahli. Hasil daripada perjanjian ini persahabatan British dengan Siam tidak lagi seperti sebelumnya. Ini telah nyata apabila England mendiamkan diri apabila Perancis merampas beberapa kawasan di sempadan siam-cambodia. Walaubagaimanapun, perhubungan british tidaklah menyeluruh kepada semua kuasa barat dan ini menyebabkan british masih bimbang akan perluasan kuasa barat yang lain terhadap negeri melayu. Masalah yang wujud pada 1900 antara sultan kelantan, siam dan saudagar british telah menyebabkan british semakin terdesak untuk menguasai Negeri Melayu Utara.

PENEMPATAN PENASIHAT BRITISH DI NEGERI MELAYU UTARA

Menyedari tentang kelemahan hubungan british dengan siam dan perhubungan dengan kuasa barat lain dalam usaha untuk menyekat perluasan kuasa barat di negeri melayu utara akhirnya, british mengambil keputusan untuk menguasai negeri melayu ini dengan berusaha menempatkan penasihatnya di negeri-negeri Melayu utara. Menurut Barbara Watson andaya dan Leornad y. Andaya dalam buku Sejarah Malaysia “Kekuasaan Siam yang longgar ke atas negeri-negeri melayu di utara yang telah menarik pemerhati-pemerhati british pada kurun ke-19”. Oleh itu, dengan penempatan penasihat di negeri ini maka British secara langsung dapat mengawal hal ehwal dalam dan luar negeri tersebut. Ancaman kuasa barat lain juga akan dapat diatasi kerana penasihat akan mengawal perhubungan negeri supaya tidak dikuasai Kuasa asing. Perkara ini disebabkan negeri yang ditempatkan Penasihat British secara langsung menjadi negeri naungan British.


Negeri Kelantan merupakan antara negeri yang mudah menerima penasihat british. Negeri ini bersetuju menerima penasihat british yang dilantik siam pada tahun 1902 iaitu selepas termeterainya perjanjian Bangkok pada tahun 1902. Ini menyebabkan kelantan negeri yang mudah sekali diuruskan. Kerajaan Negeri Melayu Bersekutu pula telah menghantar pegawainya untuk berkhidmat di Kelantan setelah Kelantan menerima penasihat British. Jika dilihat dari sudut sejarah kerajaan kelantan sebenarnya pernah meminta penasihat british untuk dihantar ke Kelantan iaitu semasa konflik antara sultan kelantan dan kerajaan Bangkok apabila sultan Kelantan menyerahkan pajakan tanah kepada duff iaitu warganagara british. Hal ini kerana, pada tahun 1900 kelantan telah mengalami masalah kewangan yang teruk . Kedatangan seorang rakyat british ke kelantan untuk mendapatkan kawasan pajakan lombong telah membuka peluang kepada sultan kedah untuk memulihkan semula keadaan kewangan negerinya. Oleh itu, sultan Kelantan telah memberikan tanah seluas 3000 batu persegi( separuh negeri Kelantan ) kepada Seorang Rakyat british iaitu R. W. Duff dan sebagai balasannya Raja muda kelantan mendapat wang $20 000 tunai dan 2000 saham dalam syarikat. Hal ini telah mengundang kepada ketidakpuashatian Siam terhadap Sultan Kelantan. British yang tidak mahu masalah ini berterusan kerana Duff mengancam akan mendaftarkan syarikatnya kepada ibu negara eropah lain. Pada tahun 1902, perjanjian antara siam dan british telah ditandatangani untuk menyelesaikan konflik tersebut dimana siam harus melantik seorang penasihat kerajaan Siam yang berbangsa Inggeris ke Kelantan. Pada tahun 1903, seorang penasihat, W.A Graham telah dihantar ke kelantan. Hasil daripada itu maka kelantan secara rasminya telah dinaungi British dan pengusaan kuasa barat lain keatas negeri ini tidak lagi menjadi satu kebimbangan kepada British.

Kedah pula adalah antara negeri terawal yang menjalankan hubungan dengan dengan British iaitu semasa Francis Light mengambil Pulau Pinang pada tahun 1786. Walaubagaimanapun pada ketika itu British tidak menguasai Kedah kerana mereka tidak mempunyai kepentingan terhadap Kedah ketika itu. Menjelang akhir abad ke 19 barulah British berusaha menguasai kedah akibat risau Kedah dikuasai kuasa eropah lain seperti Jerman. Pada tahun 1902 perjanjian British-Siam telah termeterai dan melalui perjanjian ini pihak British telah meminta Sultan Abdul Hamid untuk menerima seorang Penasihat British namun baginda telah menolaknya. Pada tahun 1904, kedah telah menghadapi krisis kewangan yang teruk kerana membiayai lima perkahwianan diraja. Hutang-hutang negeri kedah ditaksirkan empat kali ganda pendapatannya setahun. Dalam usaha mengatasi masalah ini Sultan kedah iaitu Sultan Abdul Hamid terpaksa meminta bantuan daripada kerajaan Siam. Siam pada masa itu bersetuju menghulurkan bantuan kewangan kepada kerajaan Kedah dengan syarat Kedah menerima Seorang penasihat kewangan berbangsa Inggeris yang dilantik Siam. Demi menyelamatkan keadaan kewangan Kedah, Baginda telah bersetuju dengan syarat tersebut. Siam meluluskan pinjaman wang sebanyak 2 juta ringgit dan menghantar W.J.F Williamson sebagai penasihat kewangan yang pertama di Kedah. Pada tahun 1905, sultan kedah talah menubuhkan Majlis Mesyuarat negeri untuk membantu beliau dalam soal pentadbiran. Pada tahun


itu juga Hart menggantikan williamson sebagai penasihat kewangan kerajaan kedah. Apabila perjanjian bangkok ditandatangani pada 1909, sultan kedah enggan mengiktiraf perjanjian tersebut baginda merasa tersinggung apabila baginda tidak dijemput untuk membincangkan perihal negeri baginda sendiri. Baginda juga sedar bahawa Raja di negeri melayu bersekutu telah kehilangan kuasa apabila menerima penasihat british. Walaubagaimanapun, british tidak tunduk dengan sikap sultan yang engan menerima penasihat british dan desakan yang dilakukan british akhirnya berhasil. Tindakan british ini berjaya mencapai tujuannya pada tahun 1923, apabila sultan Abdul Hamid telah bersetuju membuat perjanjian dengan pihak british. Melalui perjanjian tersebut negeri kedah telah secara rasminya menjadi naungan british.

Keadaan yang dialami perlis juga hampir sama dengan apa yang dialami kedah. Senario kewangan yang berlaku kepada kedah turut berlaku kepada perlis. Hal ini menyebabkan Sultan Perlis terpaksa meminta bantuan kewangan daripada Siam. Kerajaan Siam mengatakan akan meluluskan bantuan kewangan kepada perlis dengan mensyaratkan bahawa perlis harus menerima penasihat kewangan berbangsa Inggeris sebagai balasan pinjaman kewangan daripada siam. Raja perlis bersetuju dengan syarat tersebut dan Siam telah menghantar penasihat kewangan berbangsa inggeris ke Negeri itu apabila Siam meluluskan pinjaman kewangannya . Pada masa itu siam telah menghantar H.E Duke sebagai penasihat kewangan di Perlis. Ikatan ini sememangnya sebagai titik permulaan penguasaan kerajaan british terhadap perlis. perjanjian Bangkok yang ditandatangani pada tahun 1909 antara British dan siam telah membawa kepada pengantian penasihat kewangan di perlis iaitu H.E Duke kepada penasihat British iaitu Kapten Meadows Frost. Raja Perlis enggan menerima penasihat british dan telah mengemukakan alasan yang sama seperti kerajaan kedah, namun pihak british tidak menghiraukannya. Pada tahun 1930, Perlis telah menyelesaikan hutangnya dengan Siam. Pada tahun itu juga, barulah Raja perlis iaitu raja Syed Alwi bersetuju membuat perjanjian dengan British. Bermula daripada masa tersebut negeri Perlis secara rasminya menjadi negeri naungan british dengan penasihat kewangannya menjadi penasihat british.

Terengganu merupakan negeri yang agak “liat” sedikit dalam menerima penguasaan british. Para pemerintah terengganu beranggapan bahawa negeri Terengganu merupakan negeri yang bebas dari penguasaaan kuasa lain termasuk Siam. Sultan Terengganu iaitu sultan zainal Abidin III menganggap Siam hanya sebagai Negara sahabat. Pada tahun 1902 Gabenor Negeri–Negeri Selat telah membuat lawatan ke Terengganu untuk meluaskan pengaruh kekuasaan british di Terengganu. Kedatangan beliau untuk meminta sultan terengganu menerima penasihat british mengikut syarat perjanjian kerajaan british-siam tahun 1902 telah dinafikan oleh sultan Terengganu. Sultan Terengganu memberikan alasan bahawa dia belum bersedia menerima penasihat british dan tidak mengetahui syarat perjanjian tersebut. Pada tahun 1909, pihak british sekali lagi meminta sultan Terengganu menerima penasihat british bagi memenuhi syarat perjanjian Bangkok. Sultan Terengganu akhirnya pergi ke singapura untuk membuat bantahan terhadap tindak tanduk British. Bantahan ini tidak memberikan kesan kepada British malahan mereka terus


memaksa baginda menerima penasihat British . Pada 22 april 1910, perjanjian persahabatan Terengganu dan british ditandatangani dan dua syarat penting di sini ialah terengganu tidak boleh membuat hubungan dengan kuasa asing tanpa kebenaran british dan Terengganu dikehendaki menerima wakil kerajaan british untuk berpejabat di kuala terengganu. Peristiwa ini merupakan bermulanya perluasan kuasa British di Terengganu. Walaubagaimanapun sultan Terengganu masih menganggap negeri Terengganu sebagai negeri yang merdeka. Baginda telah mengarahkan agar satu perlembagaan Terengganu digubal untuk dijadikan dasar dalam pemerintahan dan pentadbiran yang dipanggil undang-undang tubuh kerajaan Terengganu. Pada tahun 1918, sultan Zainal Abidin III telah mangkat dan digantikan Sultan Muhammad II. Pihak british mengambil kesempatan ini untuk memaksa terengganu menandatangani perjanjian dengan british dan siam pada tahun 1919. Daripada perjanjian tersebut Terengganu diminta menerima penasihat british yang sama tugasnya dengan Residen British di negeri-negeri melayu bersekutu. J.L Humphreys yang semenjak tahun 1915 menjadi wakil british di terengganu dilantik menjadi penasihat british di terengganu yang pertama. Dengan itu maka british telah menguasai Terengganu melalui sistem penasihatnya.

BRITISH MENYEKAT PERLUASAN KUASA BARAT DI JOHOR

Perluasan kuasa British di Johor berlaku pada masa yang hampir sama dengan Negeri Melayu Utara. Pada akhir kurun ke 19, Sultan Johor iaitu Sultan Abu Bakar telah berulang kali menghindar perbuatan hendak mengubah corak hubungan antara Johor dan Singapura. Menyedari tentang tindak tanduk British, baginda telah memperkenalkan sebuah perlembagaan negeri pada tahun 1895 iaitu dua bulan sebelum baginda mangkat. Takhta sultan Johor kemudiannya diganti anak baginda iaitu Temenggung Ibrahim yang baru berusia 22 tahun. Semasa pentadbiran Sultan Abu Bakar, pihak British tidak dapat mencari alasan untuk campurtangan dalam pentadbiran kerajaan Johor. Kerisauan British bermula apabila Johor dituduh menggalakan ahli kewangan jerman dan belanda ke johor dan lebih berat lagi perbuatan sultan yang tidak mengambil peduli kepada arahan kuasa kolonial kerana menganggap negerinya merdeka. Dengan demikian ia telah menolak andaian British bahawa Johor sepatutnya berjalan dengan berkesan sebagai sebahagian daripada Negeri Melayu Bersekutu. Isu yang sangat dipertikaikan british ialah tentang pembinaan landasan kereta api dari singapura ke negeri melayu bersekutu sehingga Frank Swettneham mengecam sultan ibrahim kerana tidak menunjukan sifat melayu yang baik. Hasil daripada kebimbangan kerajaan british terhadap tindak tanduk kerajaan johor ini akhirnya british telah berusaha untuk menakluki Negeri Johor.

Pada tahun 1905, Sultan ibrahim telah hilang sebahagian besar keistimewaan yang pernah diusahakan ayahandanya dengan kerajaan british. Penentangan oleh pejabat Tanah Jajahan terhadap perusahaan swasta telah menghalang usaha baginda hendak menubuhkan Perbadanan Negeri Johor yang bebas bagi meningkatkan pembangunan ekonomi negeri. Ahli lembaga


penasihat Johor juga telah bersahabat dengan british dan langkah sultan johor ini telah juga dihalang oleh mereka. Dengan ancaman berulang kali daripada british untuk campurtangan di Johor akhirnya sultan Ibrahim setuju untuk berunding dengan british. Sesunguhnya pada masa tersebut kedudukan ekonomi Johor sangat teruk dengan hutang yang sangat banyak. Pada tahun 1909, siam telah menyerahkan negeri melayu utara kepada british dan Johor mengambil iktibar dari perkara tersebut, sehingga sultan ibrahim sendiri telah mencadangkan seorang penasihat kewangan ditempatkan di Johor. Dengan kemasukan penasihat kewangan ini maka kuasa british di johor segera berkembang. Hal ini dapat dilihat apabila Jawatan penting dalam kerajaan johor banyak yang diisi oleh pegawai british. Keborosan sultan johor dan keadaan penjara di johor akhirnya memberi alasan yang kuat untuk british campurtangan secara langsung dengan pentadbiran di johor. Pada bulan Mac 1914, seorang penasihat am British dipertanggungjawabkan secara undang-undang kepada Pesuruhjaya tinggi British(Gabenor Singapura) apabila sultan johor mempersetujuinya. Pentadbiran Johor ini sememangnya telah diawasi oleh Penasihat British . Sebagai balasannya sultan johor meminta supaya sesetengah keistimewaan baginda di johor dikekalkan. Bermula dari tarikh tersebut maka pentadbiran kerajaan johor telah dikuasai british. British bukan sahaja berjaya menghalang kemasukan kuasa barat lain di Johor tetapi british juga berjaya menguasai Johor untuk kepentingannya.

PERANAN PENASIHAT BRITISH DI NEGERI MELAYU UTARA

Penasihat British yang pertama di Kedah ialah W.J.F williamson. Beliau merupakan seorang yang berbangsa inggeris yang dilantik kerajaan siam sebagai seorang penasihat kewangan negeri kedah. Perlantikan beliau berikutan masalah kewangan yang dihadapi negeri kedah pada tahun 1904. Namun, pada tahun 1914, penasihat kewangan ini telah digantikan dengan penasihat am. Kerajaan british telah melantik George Maxwell sebagai penasihat pertama yang dilantiknya di kedah. Penasihat British di Kedah bertanggungjawab dalam pentadbiran negeri kedah dan telah bertanggungjawab melantik beberapa orang pegawai eropah untuk menjaga berbagai jabatan di kedah. Penasihat juga bertanggungjawab terhadap urusan pembangunan negeri dan urusan perundangan negeri kedah. Hal ini dibuktikan dengan pembangunan yang dibuat selepas penasihat british tiba di kedah dan undang-undang tanah yang diluluskan british di kedah pada 1914.

Perkembangan tugas penasihat di perlis juga hampir sama dengan perkembangan tugas penasihat di kedah. Pada awalnya penasihat siam yang dilanitk di perlis ialah H. E Duke dan Beliau adalah seorang yang berbangsa inggeris. H.E duke dilantik oleh siam sebagai penasihat kewangan negeri Perlis berikutan pinjaman wang daripada siam. Setelah perlis masuk sebagai sebuah negeri naungan british maka seorang penasihat british telah dilantik iaitu L.A Allen yang beertanggungjawab dalam kewangan negeri dan pentadbiran negeri.


Penasihat yang dipertanggungjawabkan di kelantan ialah W. A Graham yang dilantik secara rasmi sebagai penasihat kelantan pada tahun 1903. Walaupun wakil yang dihantar ke kelantan adalah seorang penasihat dan bukannya Residen namun sebenarnya bidang kuasa adalah hampir sama. Menurut Barbara Watson Andaya dan Leornad Y. Andaya. Dalam buku Sejarah Malaysia Garham menganggap dirinya sebagai seorang pegawai siam tetapi tugas dan tanggungjawabnya digariskan sama seperti Residen NMB, dan Birokrasi kecil yang dibentuknya adalah dicontohi dari perak dan Selangor. penasihat di kelantan juga dikatakan berkuasa dalam bidan perundangan dal dibuktikan apabila peraturan negeri kelantan diubah penasihat british sehingga menimbulkan penentangan rakyat tempatan. sekiranya seperti yang dikatakan mereka ini maka bidang kuasa penasihat di Kelantan adalah merangkumi semua bidang kecuali agama islam dan adat istiadat. Kedua bidang yang dikecualikan ini diletakkan di bawah kuasa Majlis Agama dan Istiadat Melayu.

Walaupun pendudukan british di terengganu agak lambat sedikit berbanding negeri lain namun akhirnya negeri ini terpaksa juga menerima penasihat british. Wakil british di terengganu pada awalnya ialah W.L conlay. Wakil british yang dilantik mengikut perjanjian British-terengganu pada 1910 berperanan sebagai konsul dan berhak mewakili kepentingan rakyat british di terengganu dan bertindak sebagai pengantara British dan kepentingan ekonomi tempatan. Pada tahun 1919 Penasihat british di terengganu ini diberikan bidang kuasa yang sama seperti Residen di negeri melayu bersekutu iaitu menjadi penasihat dalam semua bidang pentadbiran kerajaan melainkan perkara yang berkaitan adat istiadat orang melayu dan agama islam. Penasihat J.L Humphery merupakan orang yang bertanggungjawab dalam mengurangkan gaji sultan daripada $9,500 kepada $3,500 sebulan. Penasihat ini juga telah memaksa Sultan Mohammad turun takhta dan digantikan adindanya Tengku Sulaiman. Di samping itu, penasihat british di terengganu telah membuat banyak perubahan dalam pentadbirn negeri dengan membuat peraturan baru. Malahan penasihat british juga membuat peraturan untuk dipatuhi rakyat dan mengenakan tindakan tegas sekiranya rakyat tidak mematuhinya. Contohnya, menangkap rakyat yang tidak membuat laporan kelahiran atau kematian lebih daripada 24 jam.

PENILAIAN

Berdasarkan penilaian saya mengenai tajuk tentang cara british menyekat perluasan kuasa barat lain di tanah melayu saya berpendapat bahawa british sememangnya berusaha untuk mendapat hak monopoli terhadap keseluruhan tanah melayu. Setelah british berjaya menguasai negeri-negeri selat dan negeri-negeri melayu bersekutu tujuan british sememangnya telah tercapai dari segi ekonomi. Negeri melayu utara yang kurang sumber galian seperti negeri melayu bersekutu telah menyebabkan minat british untuk menjajah negeri tersebut adalah agak lambat berbanding negeri lain. Walaubagaimanapun, british akhirnya British menaungi negeri ini untuk mengelakkan kemasukkan kuasa barat lain yang mungkin akan mengancam kuasa british di tanah melayu. Begitu juga halnya dengan Johor. Setelah setelah sekian lama johor dikelilingi negeri yang telah dikuasai british akhirnya british mengambil keputusan untuk


menguasainya. Hal ini kerana terdapat ancaman daripada perluasan kuasa eropah lain. Perkara ini menjelaskan bahawa british sebenarnya terdesak untuk menguasai negeri di Tanah Melayu berikutan kuasa barat lain yang sedang bersaing untuk mendapatkan tanah jajahan di asia. Perlantikan penasihat british di negeri Melayu utara dan johor menandakan penguasaan keseluruhan tanah melayu oleh british. Hasil daripada penguasaan british maka kuasa barat lain tidak lagi mempunyai alasan untuk menguasai tanah melayu kerana ianya telah terletak di bawah pentadbiran british. Kemasukan penasihat british ke negeri melayu tidak bersekutu ini sememangnya telah memberikan kesan yang sangat besar terhadap pemerintahan di negeri negeri melayu tidak bersekutu tersebut. Walaubagaimanapun, masyarakat tempatan menerima kesan buruk yang lebih banyak daripada kesan yang baik dan dibuktikan dengan kewujudan penentangan rakyat di setiap negeri tersebut setelah kemasukan penasihat. Sebagai contohnya banyak cukai baru yang membebankan rakyat telah diwujudkan penasihat kerana dasar penasihat yang ingin mendapatkan keuntungan dan hanya mementingkan kewangannya. Dalam pada itu, institusi raja yang wujud tidak lagi dapat berfungsi dengan baik kerana raja mempunyai kuasa yang terhad iaitu hanya dalam soal adat istiadat dan agama islam. Walaupun kesan buruk lebih ditumpukan oleh sejarahwan apabila mengkaji sejarah negeri melayu tidak bersekutu namun ini tidak bermaksud tidak terdapat kesan baik daripada penempatan penasihat ini. Antara kesan baik yang ketara adalah pembangunan dari segi ekonomi negeri tersebut. Sebagai contohnya, kerajaan kedah yang berhutang dengan siam telah berjaya membayar hutang tersebut setelah kemasukan penasihat di kedah.

KESIMPULAN

Sememangnya pelbagai cara yang dilakukan british dalam mengatasi ancaman penguasaan kuasa barat lain di Tanah Melayu. Cara yang dilakukan british ini sememangnya bukanlah berunsurkan kekerasan seperti peperangan namun ianya lebih kepada desakan, ancaman dan tipu muslihat. Pada peringkat awal British telah melakukan perhubungan yang rapat dengan Siam kerana menyedari pengaruh Siam terhadap Negeri Melayu utara melalui penghantaran bunga emas kepada Siam. Menyedari perhubungannya dengan Siam tidak memberi jaminan seperti yang dikehendaki maka British telah melakukan perhubungan baik dengan kuasa barat lain demi menjaga kepentingannya agar perebutan tanah jajahan antara dua negara eropah dapat dielakkan di samping agenda untuk menjaga keselamatan negara asalnya. walaubagaimanapun dasar persahabatan british tidaklah menyeluruh dan hanya terhadap beberapa buah negara eropah sahaja manakala negara eropah yang lain masih menjadi suatu ancaman kepada british. Kebimbangan british semakin memuncak apabila terdapat ugutan rakyatnya untuk mendaftarkan syarikat terhadap kuasa barat lain setelah terdapat konflik antara rakyatnya dan kerajaan Siam. Akibat daripada masalah yang timbul akhirnya dasar persahabatan dengan Siam dan pengiktirafan penguasaan Siam terhadap negeri melayu tidak bersekutu ini berubah bentuk kepada dasar untuk menaungi Negeri Melayu tidak bersekutu


kerana British menyedari bahawa negeri Melayu Utara tidaklah mengakui ketuannya terhadap Negara Siam. Setelah berjaya menguasai Negeri Melayu Utara dengan menempatkan penasihat maka perhubungan Siam dengan British menjadi kendur kerana British tidak lagi mempunyai kepentingan terhadap Siam untuk mengawal kemasukan Kuasa Barat ke Negeri Melayu Utara. Bagi kerajaan Negeri Johor pula, perhubungan Negeri Johor dengan Jerman dan Belanda telah menimbulkan ketidaksenangan British terhadap Kerajaan Johor. Oleh itu, British telah berusaha meluaskan pengaruhnya dengan menakluki Negeri Johor. Hasil daripada ini negeri-negeri tidak bersekutu telah terpaksa menerima seorang penasihat British yang bertanggungjawab menasihati Sultan dalam hal pentadbiran kecuali yang berkaitan adat istiadat dan agama islam. Bidang kuasa penasihat ini sememangnya tidak terhad kepada pentadbiran dalam negeri sahaja tetapi merangkumi kesemua hal negeri. Walaupun, sultan masih merupakan Ketua Negeri yang sah dan menjalankan pentadbiran negeri tetapi itu hanyalah secara teorinya kerana sultan harus menerima nasihat daripada penasihat yang dilantik British. Sultan dikatakan tidak mempunyai hak untuk membantah apa yang dinasihatkan oleh penasihat british kecuali berhubung adat istidat melayu dan agama islam.

RUJUKAN

Mohd. Isa Othman, 2002, Sejarah Malaysia (1800-1063), Selangor Darul Ehsan: Utusan Publications &Distributors Sdn BhdMohd. Isa Othman, 1999, Gerakan Protes dalam perspektif sejarah malaysia pada awal abad ke 19 dan awal abad ke 20. Kuala Lumpur: Utusan Publication & Distributor Sdn Bhd

Zainal Abidin Abdul Wahid et al.1996. Malaysia: warisan dan perkembangan. Dewan Bahasa Dan Pustaka, Kementerian Pelajaran Malaysia, Kuala Lumpur.

Malaysia Kita, Sejarah Pentadbiran dan dasar pembangunan,2000, International Law Book Services

Barbara Watson Andaya dan Leornad Y. Andaya. Sejarah Malaysia. Kuala Lumpur 1983.

Joginder singh jessey.Sejarah tanah melayu (1400-1959). 1978.

Modul TH10203. Sejarah malaysia. Universiti malaysia Sabah. 2012.

Sejarah Asia Tenggara, Asia Selatan dan Asia Timur 1800-1963. Kursus Komprehensif Fajar Bakti. Edisi Kedua. 2003

Hari ini Dalam Sejarah.Jilid 1. Arkib Negara Malaysia. 1980


BANDINGKAN CORAK PEMERINTAHAN JEPUN DI TANAH MELAYU DENGAN SABAH DAN SARAWAK

MUHAMMAD TARMIZI BIN AHMADHT 17

War007dragon @gmail.com

Abstrak

Kertas ini meninjau kebangkitan Jepun sebagai kuasa Imperialis bermula dengan

pemerintahan Maharaja Mikado Meiji pada tahun 1868 lagi. Baginda menjadikan

barat sebagai model unsur permodenan dan perindustrian bagi memajukan

Jepun . Negara China mempunyai banyak bahan mentah dan berpotensi menjadi

pasaran barangan Jepun adalah sasaran awal perluasan kuasa Jepun.


Kemenangan mereka dalam Perang China-Jepun, 1894-1895 dan perang Rusia-

Jepun, 1904-1905, mengangkat nama Negara Matahari Terbit ini sebagai jaguh

Asia pertama mengalahkan kuasa Barat, iaitu Rusia. Sejak itu hingga tahun

1930, pemerintahan negara Jepun mula dikuasai pihak tentera yang

mengamalkan dasar luar yang bersikap agresif.

Pengenalan

Sebelum menyerang Negara-negara Asia Timur dan Asia Tenggara, Kerajaan

Jepun telah menghadapi krisis politik antarabangsa atau konflik yang memberi

tekanan terhadap dasar luarnya keadaan ini telah mengakibatkan Jepun

menaruh minat untuk menguasai kawasan Asia Tenggara dan Asia Timur. Selain

berhadapan dengan masalah tekanan dan sekatan ekonomi yang diterima

daripada Amerika Syarikat, pihak Jepun juga merasakan bahawa tugas untuk

membebaskan kawasan Asia Timur dan Asia Tenggara adalah dibawah

tanggungjawab Jepun dan kawasan Asia Timur dan Asia Tenggara sepatutnya

diperintah sendiri oleh Orang Asia dan bukanlah penjajah barat seperti mana

yang diakui oleh W.G Beasley (1987) iaitu

“Japanese genuinely believed that saving Asia from the West was a crusade and

that it could only be accomplished by asserting Japanese authority over other

Asians ”

Apabila berita kemaraan angkatan tentera Jepun kini mengancam British di

Tanah Melayu, pada awal tahun 1941 mulai mengerah pegawai awam

Britishmenjadi sukarelawan dan sukarelawan British menjadi tentera sepenuh

masa. Ramai pegawai perkhidmatan kerajaan ,pengurus lading, pengusaha

lombong dan para pedagang British yang mempunyai latar belakang social yang

telah dikerah menjadi tentera sukarelawan. Pasukan tetap angkatan tentera

British di Tanah Melayu tidak banyak bahkan mereka tidak mempunyai

pengalaman dalam muslihat berperang di hutan. Sesetengah daripada anggota

tentera itu sendiri masih muda dan tentera kerahan sebagai pasukan

sukarelawan yang tidak berpengalaman dalam peperangan. Oleh itu Tanah

Melayu berhadapan sebarang kemungkinan serangan pihak musuh dengan

persediaan sistem pertahanan yang tidak dapat memenuhi keperluan

keselamatan sewajarnya.

Jepun telah mula menyerang Tanah Melayu pada 8 Disember 1941 . Maka

bermulanya satu zaman baru yang dikenali sebagai Zaman Pendudukan Jepun.

Serangan Jepun ke Tanah Melayu ini bermula apabila tentera udara Jepun


melancarkan serangan mengejut ke atas angkatan laut Amerika Syarikat di Pearl

Harbour. Dalam serangan ini pihak tentera udara Jepun telah berjaya

memusnahkan lapan buah kapal perang Amerika Syarikat. Dalam masa 70 hari

sahaja pihak Jepun telah berjaya menguasai seluruh Tanah Melayu . Hal ini

berlaku apabila tentera Jepun berjaya menengggelamkan dua buah kapal tentera

laut British yang terbesar, Prince of Wales dan Repulse yang ditugaskan

mengawal pantai timur Tanah Melayu dan Johor pada 10 Disember 1941.

Seluruh Tanah Melayu termasuk Singapura telah jatuh ke tangan Jepun pada

awal pagi 15 Februari 1942, apabila Leftenan General Arthur Ernest Percival

telah menyerah diri secara rasmi kepada pemerintah tentera Jepun, Leftenan

Tomoyuki Yamashita di Ford Plant, Bukit Timah, Singapura bersama-sama 60

000 orang tentera British yang masih tinggal. Penyerahan diri tentera British ini

telah menandakan bermulanya era pemerintahan Jepun di Tanah Melayu.

Sementara itu, di sabah dan Sarawak , tentera jepun terpaksa bergerak dengan

cepat kerana pihak British tidak menyediakan pertahanan yang cukup kuat

untuk melindungi kedua-dua negeri itu. Di saba, terdapat dua pasukan sahaja,

iaitu The North Borneo Armed Constabulary dan pasukan sukarelawan yang

dianggotai oleh orang tempatan, India, Cina dan Eropah . Manakala di Sarawak

hanya dilindungi oleh pasukan pertahanan yang kecil dan lemah. Oleh itu,

tentera Jepun berjaya menawan Miri pada 19 Disember 1941 dan Kuching pada

25 Disember 1941 . Manakala seluruh negeri Sabah telah jatuh ke tangan Jepun

menjelang awal Mei 1942.

Sememangnya tujuan pihak Jepun dating ke Tanah Melayu, Sabah dan

Sarawak hanyalah bertujuan untuk ekonomi semata-mata. Kelemahan

pertahanan pihak British juga mendorong kejayaan pihak Jepun dalam menawan

Tanah Melayu dengan masa yang singkat. Di Sabah, SBUB tidak sama sekali

melindungi Sabah manakala di Sarawak kerana Charles Vyner Brooke ketika itu

telah berada di Australia dan tidak dapat melindungi Sarawak.

Pendudukan Jepun selama 3 tahun 8 bulan telah meninggalkan banyak

kesan kepada penduduk di Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak dalam pelbagai

aspek kehidupan seharian sama ada politik, ekonomi, dan sosial. Di bawah

pemerintahan Jepun ini telah menyebabkan banyak rakyat menderita kerana

kekejaman yang dilakukan kepada penduduk. Bekalan makanan terpaksa dicatu

kerana kekurangan makanan yang diimport dan wabak penyakit berleluasa

kerana kesihatan tidak dipedulikan oleh pihak Jepun. Jepun hanya mementingkan

kawasan yang hanya member faedah kepada mereka sahaja.


2.1 Sosial

Semasa pemerintahan jepun di Tanah Melayu, mereka telah mengamalkan

dasar yang berbeza mengikut kaum. Pihak Jepun telah melayan dengan zalim

dan kejam terhadap kaum Cina kerana mereka bersifat anti-China akibat

peperangan Jepun dengan China . Kaum Melayu pula dikatakan masih

mengamalkan tradisi mereka sendiri dan kaum india dilihat lebih fokus terhadap

perjuangan di negara India. Untuk mendapatkan sokongan orang Melayu bagi

menentang kerajaan British, Jepun telah mengamalkan dasar berlembut dengan

orang Melayu tetapi sebaliknya bertindak kejam dan kasar pada kaum Cina. Hal

ini pula ditambah dengan keyakinan Jepun bahawa orang Cina di Tanah Melayu

telah memberi bantuan kepada kerajaan China semasa perang Jepun-China pada

tahun 1937 . Sikap Jepun yang berat sebelah terhadap orang Cina ini telah

menyebabkan mereka terpaksa lari ke dalam hutan dan menubuhkan MPAJA.

Melalui pengenalan dasar Sook Ching iaitu ‘dasar pembersihan’ telah

membuktikan kekejaman pihak Jepun terhadap orang Cina. Melalui dasar yang

diperkenalkan pada 21 Februari oleh Kawamura-Oishi ini telah menyebabkan

beribu-ribu orang Cina mati. Pada Februari 1942, kekejaman Jepun begitu ketara

pada masyarakat Cina apabila pihak Jepun menjalankan operasi Sok Ching ke

atas orang Cina di Bukit Kapur, Sungai Petani. Mangsa telah diarah untuk

menggali lubang kubur terlebih dahulu sebelum dibunuh. Sehingga Mac 1940,

seramai 40000 orang cina termasuk wanita dan kanak-kanak telah dibunuh .

Semasa pendudukan Jepun ini, masalah isu yang berkaitan dengan jenayah

dikatakan berkurangan kerana hukuman berat yang telah diperkenalkan oleh

pihak Jepun. Sebagai contoh di Johor, bagi kesalahan mencuri, pesalah akan

diberi minuman air yang banyak dan kemudian sekeping papan akan diletakkan

diatas perut dan dipijak beramai-ramai oleh tentera Jepun. Hukuman yang paling

berat dikenakan kepada pesalah ialah hukuman pancung . Semasa pendudukan

Jepun ini telah melatih individu yang terlibat dengan sistem pentadbiran Jepun

dan tentera sukarela Jepun telah dilatih dengan disiplin yang tinggi dan

semangat cintakan Tanah Air. Penerapan disiplin ini membantu membentuk

peribadi masyarakat yang lebih baik.

Selain itu, dari sudut kesihatan, pihak Jepun tidak mempedulikan hal ini dan

tahap kesihatan penduduk ketika itu di Tanah Melayu adalah sangat teruk

sepanjang pemerintahan Jepun. Bekalan ubat-ubatan adalah terhad yang dibawa

dari negara Jepun. Pelbagai penyakit telah merebak dengan berleluasa seperti


bengkak badan, buncit perut, beri-beri, kudis buta dan sebagainya yang

mengancam kesihatan penduduk. Pihak Jepun telah mewujudkan kelas-kelas

perubatan bagi mendapatkan perubatan yang lebih baik seperti kelas 1 dan

kelas 2 bagi orang kenamaan manakala orang awam perlu membayar $1/2

untuk kelas 3 tetapi kurang diberi perhatian . Pada ketika ini, doctor swasta telah

menjalankan aktiviti menjual ubat di pasaran gelap dan bayaran swasta sangat

mahal. Kekurangan makanan inilah yang menjadi punca kepada kebanyakan

penyakit yang dialami penduduk. Sebagai contoh di Melaka, perkhidmatan

kesihatan yang disediakan adalah kurang. Hospital di daerah Jasin tidak dapat

menampung pesakit yang terlalu banyak . Masyarakat tempatan telah kembali

kepada cara tradisional bagi mengatasi masalah kesihatan yang sedang dialami

dan keadaan ini kembali seperti zaman sebelum pemerintahan British.

Kebanyakkan sumber ubat terlebih dahulu disalurkan kepada tentera Jepun dan

hal ini menunjukkan penjajahan Jepun telah menyebabkan kesan negatif

terhadap kesihatan masyarakat di Tanah Melayu.

Bagi mengikis budaya barat, segala bentuk pendidikan barat telah

dihapuskan oleh pemerintah Jepun. Bagi mencapai matlamat tersebut, pihak

Jepun telah mengharamkan penggunaan bahasa Inggeris sebagai bahasa

pengantar dan matapelajaran bahasa Inggeris di sekolah-sekolah. Sehubungan

dengan itu, pihak Jepun telah memperkenalkan penggunaan bahasa Jepun

(Nippon-go) bagi menggantikan bahasa Inggeris dan diajar di sekolah.Guru-guru

dihantar ke Jepun untuk mempelajari bahasa Jepun kerana semua

matapelajaran diajar dalam bahasa Jepun. Bagi menggalakkan penggunaan

bahasa Jepun, minggu bahasa telah diadakan bagi menghayati bahasa Jepun.

Perpustakaan sekolah dilengkapi dengan buku-buku dalam bahasa-bahasa,

kesusasteraan dan kebudayaan Jepun .

Bagi mengalih perhatian masyarakat daripada sengsara dan menentang

kerajaan Jepun, pihak Jepun telah menyogok masyarakat dengan hiburan. Hal ini

telah menyebabkan berlakunya keruntuhan moral masyarakat. Kerajaan Jepun

telah menggalakkan perjudian secara besar-besaran seperti daun terup,

Mahjong, berlaga ayam dan sebagainya. Malah, pihak Jepun telah menyediakan

panggung wayang yang berpropaganda Jepun, tempat berseronok, dewan tari

contohnya wembeley Park, Joget Penang dan Kelab perlumbaan di Pulau Pinang .

Kesemua ini adalah merupakan perkara yang tidak baik kerana gejala judi dan

hiburan ini telah melalaikan masyarakat dan hanya member keuntungan kepada

pihak Jepun yang bertindak membuka dan mengutip cukai sedangkan


masyarakat sedang mengalami masalah ekonomi yang semakin parah apabila

menyertai judi dan kalah.

2.2 Ekonomi

Perkembangan ekonomi dan taraf hidup rakyat di Tanah Melayu, Sabah dan

Sarawak semasa pendudukan Jepun adalah merosot sama sekali. Kekurangan

makanan dan keperluan kehidupan sehari-hari telah berada pada satu tahap

yang sangat meruncing. Perang dunia ke dua yang membabitkan Jepun di pihak

Axis menyebabkan berlaku ketidakstabilan politik dan melumpuhkan ekonomi.

Pada masa peperangan, ekonomi seperti perlombongan, pertanian dan

perdagangan tidak dapat berjalan lancar . Di Tanah Melayu, pihak Jepun telah

mengalami masalah ekonomi akibat dasar British yang melaksanakan dasar

“Bumi Hangus” semasa mereka berundur. Hal ini bagi mengelakkan segala

perusahaan pihak British jatuh ke pihak Jepun. Keadaan Ekonomi dan

kemasyarakatan di Sabah dan Sarawak semasa pendudukan Jepun adalah

hampir sama dengan yang terdapat di Tanah Melayu. Bahan mentah seperti lada

hitam, getah dan kayu balak tidak dapat dieksport dan barang keperluan seperti

beras, kain baju, alat tulis dan ubat-ubatan tidak dapat dibawa masuk, terutama

sekali selepas tahun 1942 .

Jepun juga telah mengeksploitasikan sumber asli yang diperlukan di negeri

Jepun terutamanya besi dan bauksit. Tanah Melayu telah mengalami kekurangan

barang pengguna khususnya tekstil dan makanan semasa pendudukan Jepun.

Pada tahun 1943. Tanah Melayu hanya mengeluarkan 37.5% hasil beras untuk

penduduknya. Walaupun Burma banyak menghasilkan beras yang dikuasai oleh

Jepun tetapi import beras dari Burma tergendala kerana masalah peperangan.

Jepun telah mengambil langkah-langkah bagi menambahkan pengeluaran beras

di Tanah Melayu. Antara langkah tersebut ialah menggalakkan penanaman padi

dua kali setahun, menggunakan padi dari Taiwan, membuka tanah pertanian

yang baru dan sebagainya tetapi pengeluaran beras masih tidak mencukupi

untuk keperluan penduduk. Hal ini telah menyebabkan rakyat menghadapi

masalah kekurangan makananan, pakaian dan barang-barang keperluan harian

yang lain. Malahan untuk mengatasi masalah ketiadaan pakaian masyarakat

terpaksa memakai baju yang diperbuat dari guni pada zaman tersebut. Situasi

ini dapat dilihat di merata tempat contohnya di Pulau Pinang akibat kesukaran

mendapatkan kain seperti berlaku di Kampung Kota Aur, Kepala Batas dan Alor

Setar, Kedah . Akibat masalah kekurangan makanan ini menyebabkan rakyat


terpaksa memakan apa sahaja terutama ubi kayu sehingga zaman pemerintahan

Jepun ini dikenali sebagai “Zaman Ubi kayu”.

Pendudukan Jepun di Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak telah menyebabkan

rakyat menghadapi inflasi yang teruk. Pengeluaran wang pokok pisang yang

tidak terkawal ini telah menyebabkan nilai mata wang menjadi rendah dan harga

barang telah melambung sangat tinggi. Pendudukan Jepun selama dua bulan,

sebanyak 65 juta wang pokok pisang telah berada di dalam edaran dan pada

bulan Februari 1943 dianggarkan sebanyak 243 juta wang kertas berada dalam

pasaran. Wang kertas ini telah dicetak dan diedarkan secara berlebihan. Ini telah

menyebabkan kuasa beli telah berkurangan dan permintaan terhadap barang

bertambah sedangkan penawaran berkurangan terutama makanan. Pengeluaran

barang utama dikawal dan permit teah dikenakan bagi semua pengangkutan

dan perdagangan. Setiap keluarga akan dihadkan 2 gantang beras sebulan dan

pembelian menggunakan kupon dari pejabat kawalan makanan di bandar .

Semasa situasi kemelesatan ekonomi ini, inflasi dan peningkatan harga

serta kesukaran mendapatkan makanan telah menyebabkan berlakunya

penyeludupan, pasaran gelap, broker lintah darat dan eksploitasi kegiatan

haram yang berleluasa . Hanya di pasaran gelap barang makanan dapat dibeli.

Barang-barang yang diseludup di pasaran gelap seperti gula, tepung, rokok,

arak, beras, ikan dan sebagainya . Kegiatan penyeludupan ini semakin

berleluasa akibat sikap pihak Jepun yang tidak campur tangan, mendiamkan diri,

pilih kasih dan orang Jepun sendiri terlibat dengan aktiviti penyeludupan yang

semakin bertambah . Selain itu, tentera Jepun merampas barang makanan

peniaga dengan sesuka hati tanpa memberikan bayaran. Maka, tidak hairanlah

masyarakat telah bertindak untuk menyorok bahan makanan dan menjual di

pasaran gelap dengan harga yang tinggi dan berbaloi. Contohnya di Kelantan

pada awal 1942, para petani telah menyorok beras mereka untuk diseludup ke

negeri Terengganu dan Pahang dengan harga yang lumayan iaitu antara $10

hingga $13 bagi satu gantang berbanding harga yang ditetapkan oleh kerajaan

iaitu 50sen bagi beras kelas pertama . Selain itu, telah berlaku penyeludupan

petrol di Batu Pahat yang telah menyeludupkan petrol kepada orang Indonesia

untuk menggerakkan mesin mereka dengan harga yang mahal .

Pihak Jepun telah menggunakan rakyat sebagai buruh paksa bagi memenuhi

keperluan ekonomi. Siapa yang menentang akan diseksa oleh polis tentera

(kempetai) dan kerja mereka tidak berbayar. Sebagai contoh di Terengganu,

buruh diperlukan bagi bekerja untuk sebagai tukang-tukang perahu (bot) dan


pekerja-pekerja rancangan “Jalan Keretapi Maut” dari Siam ke Burma. Seramai

50 orang tukang membuat bot telah diambil untuk membuat bot-bot besar di

Limbungan Pulau Kambing. Tukang-tukang bot ini telah dibayar sebanyak lapan

puluh sen sehari disamping mendapat beras yang cukup untuk seorang sehari.

Lebih kurang 100 orang pemuda Terengganu yang kurang bernasib baik telah

dihantar menjadi buruh “Jalan Keretapi Maut”. Arahan kerahan untuk rancangan

ini telah dijalankan oleh Pegawai Daerah dengan perintah Shuchiji tetapi tidak

mendapat sambutan kerana penduduk beranggapan apabila pergi pasti tidak

kembali, maka kerahan secara paksa dengan melakukan tangkapan pemuda-

pemuda yang mengganggur disamping dijanjikan gaji seringgit sehari dan

makanan ditanggung .

2.3 Politik

Nasionalisme ini bermaksud taat setia masyarakat atau sesuatu bangsa

terhadap tanah air sendiri. Ia merupakan kesedaran politik dan semangat

kebangsaan yang membawa individu mempertahankan kebebasan serta

memperkukuhkan keutuhan Negara . Kesedaran politik dan semangat

nasionalisme ini timbul terutama masyarakat Melayu apabila penaklukan Jepun

di Tanah Melayu. Malahan penderitaan yang dialami dan propaganda Jepun

seperti “Asia Untuk Orang Asia” telah menambahkan keazaman orang Melayu

untuk mencapai kebebasan politik dan kemerdekaan. Kepercayaan bahawa

pihak Inggeris tidak dapat dikalahkan telah ditamatkan melalui pendudukan

Jepun. Orang Melayu telah sedar bahawa mereka tidak boleh bergantung

sepenuhnya kepada pihak British tetapi seharusnya menentukan nasib sendiri.

Orang Melayu juga telah sedar bahawa mereka berkeupayaan untuk memerintah

Tanah Melayu sendiri kerana mereka telah mendapat pengalaman pentadibiran

semasa pendudukan Jepun. Kaum pendatang bertambah kukuh dengan

perasaan kecinaan dan keindiaan pada masa pendudukan Jepun.

Semasa pendudukan Jepun telah menyedarkan orang Melayu untuk

mempertahankan hak-hak kepentingan mereka sebagai bumiputera Tanah

Melayu akibat daripada permusuhan yang timbul dengan kaum Cina. Semangat

nasionalisme ini ditimbulkan oleh Jepun dan nasionalis-nasionalis Melayu.

Kesatuan Melayu Muda (KMM) yang di bawah kepimpinan Ibrahim Yaacob telah

diberi sokongan oleh pihak Jepun. Semasa menduduki Tanah Melayu, pihak

Jepun telah membebaskan nasionalis-nasionalis yang telah dipenjarakan oleh

British seperti Ibrahim Yaacob, Ishak Haji Muhammad dan Ahmad Boestamam.


Pembebasan ini bertujuan membolehkan perjuangan nasionalis dapat

diteruskan.

Semasa pendudukan Jepun di Sabah dan Sarawak telah member peluang

yang lebih luas kepada kaum bumiputera di Sabah dan Sarawak untuk

memegang jawatan yang tinggi. Kegiatan politik dikalangan kaum bumiputera

tidaklah sehebat di Tanah Melayu. Kesedaran kebangsaan adalah kurang semasa

Jepun tiba di Sarawak. Oleh itu slogan yang dilaungkan oleh Jepun “Asia untuk

Asia” kurang mendapat sambutan. Persatuan yang bersifat perkauman hanya

digalakkan penubuhan oleh Jepun seperti persatuan Dayak, persatuan Cina dan

Persatuan India. Pendudukan Jepun ini telah menyebabkan munculnya kesedaran

politik secara berparti dan berpersatuan di kalangan penduduk Tanah Melayu

selepas pendudukan Jepun. Antara parti yang wujud ialah UMNO, MCA, MIC, API,

AWAS, PKMM dan sebagainya. Idea untuk kemerdekaan ini juga didapati akibat

daripada pendudukan Jepun. Pihak Jepun telah berjanji untuk memberi

kemerdekaan kepada Tanah Melayu di bawah lingkungan “Indonesia Raya”. Oleh

itu, Kesatuan Rakyat Indonesia Semenanjung (KRIS) telah ditubuhkan pada Julai

1945. Rundingan telah diadakan di antara pemimpin Tanah Melayu iaitun

Ibrahim Yaacob dan Dr Burhanuddin dengan pemimpin Indonesia iaitu Sukarno

dan Hatta bagi menjayakan matlamat kemerdekaan bersama.

Walaubagaimanapun, KRIS gagal dalam memperjuangkan kemerdekaan Tanah

Melayu akibat daripada kekalahan Jepun pada 15 Ogos 1945.

Kesan daripada pemerintahan pihak Jepun yang kejam ke atas penduduk

Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak telah menyebabkan rakyat tidak berpuas hati

lalu menubuhkan gerakan-gerakan yang menentang Jepun. Di Tanah Melayu,

Parti Komunis Malaya (PKM) merupakan gerakan yang paling popular di kalangan

orang Cina. PKM yang ditubuhkan secara sulit di Tanah Melayu pada tahun 1927,

bergerak secara sulit dan berpangkalan di hutan-hutan dalam menentang Jepun.

Orang-orang Cina menganggotai atau member sokongan kepada badan ini

kerana marah dengan dasar kejam yang diperkenalkan Jepun terhadap mereka.

Di Sabah dan Sarawak, gerakan anti-Jepun ini bermula dengan lebih meluas

terutamanya di Sabah. Antara tokoh yang terlibat dalam penentangan Jepun ini

ialah Tun Mustapha bin Datu Harun, Albert Kwok, Musah dan Panglima Ali. Salah

satu daripada kumpulan penentang Jepun yang kuat dikenali sebagai Gerila

Kinabalu. Albert kwok yang memimpin gerakan ini telah melakukan

pemberontakan pada malam 9 Oktober 1943 yang dikenali sebagai 10:10.

Sungguhpun kumpulan ini telah dapat menawan Jesselton, Inanam, Tuaran dan


beberapa Pekan lagi tetapi tentera Jepun telah berjaya mengambil tempat itu

semula.

PENILAIAN

Kita hendaklah belajar dari kesilapan agar apa yang telah berlaku tidak menjadi

sejarah lagi pada masa akan datang. Setiap manusia tidak terlepas daripada

melakukan kesilapan kerana tidak ada manusia yang sempurna. Peristiwa

pendudukan Jepun di Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak sepatutnya dapat

membuka mata dan minda kita untuk tidak terus leka dan alpa dalam menjalani

kehidupan seharian. Terdapat banyak pengajaran yang boleh kita jadikan

sebagai iktibar sejak pemerintahan Jepun di Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak.

Penjajahan Jepun ini telah menimbulkan kesedaran politik yang agak hebat

kepada penduduk. Tanpa kesedaran politik yang timbul akibat pendudukan

Jepun, mungkin negara kita masih belum mendapat kemerdekaan sehingga kini.

Oleh itu, kita harus menghargai apa yang ada sekarang.

Walaupun pendudukan Jepun di Tanah Melayu sudah lama berlalu, namun ia

tidak bermakna kita tidak harus mengambil tahu atau melihatnya sebagai

sejarah semata-mata. Sebagai generasi yang berpandangan jauh, kita

seharusnya melihat sejarah sebagai pengajaran dan dijadikan iktibar. Salah satu

perkara yang kita boleh jadikan contoh untuk generasi pada masa kini semasa

penjajahan Jepun ialah semangat tentera Jepun itu sendiri yang setia dan

sanggup berkorban untuk kepentingan Maharaja dan negara mereka. Kejayaan

mereka dalam menjajah Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak adalah hasil

perpaduan di kalangan mereka. Semangat ini haruslah disemai dan diaplikasikan

dalam masyarakat kita yang terdiri daripada berbilang bangsa dan agama.

Proses pembangunan negara akan lebih lancer dan teratur apabila adanya

semangat perpaduan dan cintakan negara dalam setiap rakyat Malaysia.

Kesungguhan pihak Jepun dalam melakukan sesuatu yang mustahil pada ketika

itu dapat dilakukan dengan berjaya. Kejayaan pihak Jepun dalam misi menakluk

Tanah Melayu ini adalah perancangan yang teliti dan mengambil masa yang

lama untuk dilaksanakan. Kerajaan Jepun telah melakukan pengintipan di

seluruh Asia Tenggara dari segi bangunan, jalan raya, jambatan, sungai-sungai

dan sebagainya sebelum Jepun mengisytiharkan perang terhadap pihak British di

Tanah Melayu. Kita hendaklah mencontohi ketelitian dan kesungguhan mereka

dalam melakukan sesuatu perkara kerana kedua-duanya merupakan kunci

kejayaan tidak kira dalam apa jua bidang.


Kita juga harus mencontohi sikap Amerika Syarikat yang tidak mudah menyerah

kalah dan berputus asa walaupun kalah dengan Jepun. Mereka telah bangkit

semula dan bertindak balas terhadap tentera Jepun dengan mengugurkan bom

atom di Hiroshima dan Nagasaki lalu membawa kepada kekalahan Jepun di

Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak. Ini menunjukkan bahawa gagal sekali tidak

bermakna akan gagal selamanya dan semangat ini harus disemai dalam setiap

individu agar tidak serik mencuba khususnya dalam menuntut ilmu.

Jika difirkan semula apakah yang akaan terjadi terhadap rakyat dan masa

depan Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak jika misi Jepun menakluk Tanah

Melayu, Sabah dan Sarawak tidak berjaya. Kita mungkin akan berada di bawah

jajahan British sampai sekarang. Melalui pendudukan Jepun ini telah menjadi titik

tolak kepada timbulnya semangat nasionalisme dan kesedaran politik yang agak

hebat di kalangan penduduk tempatan. Bagaimana pula jika British gagal

mengambil alih Tanah Melayu , Sabah dan Sarawak daripada Jepun?

Kemungkinan besar negara kita hanyalah pembekal bahan mentah dan menjadi

tempat pasaran barang keluaran mereka dan rakyat akan hidup dalam keadaan

yang miskin.

KESIMPULAN

Secara ringkasnya, tidak dapat dinafikan keinginan Jepun untuk menguasai

kawasan Asia Tenggara pada mulanya kelihatan berjaya namun secara perlahan-

lahan rancangan ini telah mula memperlihatkan kejatuhan dan kegagalan

apabila pihak perikatan British telah membuat keputusan untuk mengugurkan

bom atom di Hiroshima pada 6 Ogos 1945 dan Nagasaki 9 Ogos 1945.

Disebabkan peristiwa pengeboman bom atom di Hiroshima dan Nagasaki pada 2

September 1945, kerajaan Jepun telah menandatangani surat perjanjian

menyerah kalah dengan tidak bersyarat kepada General Mac Arthur bagi pihak

Berikat .

Kesan pendudukan Jepun di Tanah Melayu, Sabah dan Sarawak telah memberi

impak yang baik dan yang buruk kepada masyarakat yang berbilang kaum di

Tanah Melayu dan masyarakat pribumi di Sabah dan Sarawak. Perkembangan

kesedaran kebangsaan masyarakat telah dicepatkan melalui pendudukan Jepun.

Semasa pendudukan Jepun, masyarakat Tanah Melalyu, Sabah dan Sarawak

telah diberi kebebasan dalam politik bagi memerintah tanah air sendiri.

Penderitaan yang dialami penduduk semasa penjajahan Jepun perlulah menjadi


iktibar kepada generasi pada masa kini agar bersyukur dengan keamanan yang

dikecapi dan mengekalkan perpaduan yang sedia ada.

BIBILIOGRAFI

Barbara, W.A dan Leornad Y. A. (1983). Sejarah Malaysia. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Pustaka

Joginder singh jessey. 1978. Sejarah Tanah Melayu (1400-1959).

Lee Bih Ni. (2012). Sejarah malaysia. Kota Kinabalu: Universiti malaysia Sabah.

Malaysia Kita, Sejarah Pentadbiran dan dasar pembangunan. (2000). Kuala Lumpu: International Law Book Services

Mohd Isa Othman. (2002). Siri Pengajian Sejarah, sejarah Malaysia (1800-1963).

Kuala Lumpur: Utusan Publications and Distributors Sdn Bhd

Zainal Abidin Abdul Wahid et al. (1996). Malaysia: warisan dan perkembangan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa Dan Pustaka.

Pendudukan Jepun Di Tanah Melayu,

Sabah dan Sarawak: Satu Tinjauan

Leo Lady Bird

[email protected]

Abstrak

Kajian ini meninjau Pemerintahan Bintang Tiga ini kemudian diganti oleh satu

corak pemerintahan sementara oleh British yang dikenali sebagai British Military

Administration (BMA). Kemudiannya, British telah membawa bersama-sama satu

corak pemerintahan baru yang dikenali sebagai Malayan Union. Rancangan

Malayan Union ini telah diumumkan oleh George Hall pada Oktober 1945.

Penubuhan Malayan Union ini telah mengubah Tanah Melayu dari negeri

naungan kepada Tanah Jajahan Mahkota British. Segala pentadbiran dan kuasa

pemerintahan di Tanah Melayu telah diubah oleh British sepenuhnya. British

sememangnya tidak memahami perasaan bangsa Melayu tentang kedudukan


politik tanah air mereka. Walaupun British telah Berjaya mendapatkan

tandatangan daripda semua raja-raja di tanah Melayu, namun ini tidak bermakna

semua penduduk Tanah Melayu bersetuju dengan penubuhan Malayan Union.

Bantahan terhadap Malayan Union timbul setelah orang Melayu mendapati

bahawa sultan –sultan diberi kata duas untuk menandatangani persetujuan

penubuhan Malayan Union melalui penyerahan kedaulatan negeri-negeri Melayu

kepada Great Britain. Reaksi penentangan mula dibuat oleh orang Melayu

melalui akhbar, Persatuan persatuan dan juga kongres. Melalui reaksi

penentangan yang dibuat oleh orang melayu ini, akhirnya Malayan Union telah

dibubarkan pada 1 februari 1948 setelah hamper dua tahun memerintah di

tanah Melayu. Selepas itu persekutuan tanah melayu telah ditubuhkan bagi

menggantikan Malayan Union. Selepas penubuhan tesebut, kuasa dan

kedaulatan raja-raja telah dikembalikan dan orang melayu diiktiraf sebagai

orang peribumi hak keistimewaan mereka turut dikembalikan semula serta taraf

kewarganegaraan dipertketatkan semula.

Pendahuluan

Pada bulan Ogos 1945, Jepun telah dikalahkan oleh pihak berikat dan kekalahan

ini membawa kepada berakhirnya pemerintahan Jepun di Tanah Melayu yang

memakan masa lebih kurang tiga setengah tahun. Pada masa ini telah wujud

kekosongan dalam pentadbiran di Tanah melayu dan pihak Bintang Tiga telah

mengambil kesempatan ini serta menguasai politik Tanah Melayu selama dua

minggu sahaja. Walaupun dua minggu sahaja, namun ia meninggalkan kesan

yang mendalam terutamanya dalam meretakkan lagi hubungan antara orang

Melayu dan orang Cina. Bintang Tiga yang diketuai oleh oleh Pati Komunis

Malaya (PKM) telah mengambil kesempatan ini untuk membalas dendam

terhadap orang Melayu.

MALAYAN UNION

1. Pengenalan

Idea penubuhan Malayan Union muncul berdasarkan Piagam Atlantik yang

ditandatangani oleh Wiston Churchill iaitu Perdana Mneteri Britain dengan

Presiden Amerika Syarikat. Pada Februari 1943, Pejabat Tanah Jajahan dan

perang telah merancang untuk mewujudkan sistem kesatuan (Union) selepas

dapat mengusir Jepun keluar dari tanah melayu. Pada Julai 1943, Pejabat Tanah

Jajahan di London menubuhkan unit perancangan tanah melayu untuk merangka


sistem pentadbiran baru yang bakal dilaksanakan di Tanah Melayu. Pada 31 Mei

1944, Kabinet perang telah meluluskan cadangan penyataan politik tanah

melayu. Rancangan ini hasil idea Edward Gent yang mahu menggabungkan

Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB), Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu

(NNMTB), Pulau Pinang dan Melaka. Rancangan ini diumumkan oleh George Hall,

setiausaha Tanah Jajahan, semasa persidangan Parlimen British pada Oktober

1945. Dalam pelaksaan ini, sir Harold MacMicheal telah dilantik sebagai wakil

British untuk mendapatkan persetujuan tandatangan raja melayu.

2. Ciri-ciri Malayan Union

Punbuhan Malayan Union telah mengubah status Tanah Melayu dari negeri

naungan kepada Tanah Jajahan Mahkota.Negeri Melayu Bersekutu, Negeri

Melayu Tidak Bersekutu dan dua buah Negeri Selat iaitu Pulau Pinang dan

Melaka digabungkan dalam satu unit politik. Manakala Singapura pula tidak

termasuk dalam Malayan Union dan kekal sebagai tanah jajahan yang

berasingan. Malayan Union diketuai oleh seorang Gabenor yang yang

mempunyai kuasa penuh terhadap perkhidmatan awam yang telah dilantik oleh

Raja England. Beliau dibantu oleh sebuah Majlis Mesyuarat Undangan dan Majlis

Eksekutif. Pesuruhjaya residen pula menjadi ketua pentadbir tertinggi di negeri-

negeri Melayu dan Negeri-negeri selat. Beliau juga menjadiPengerusi majlis

mesyuarat negeri yang terletak dibawah kerajaan pusat. Kewarganegaraan pula

diberikan secara sama rata tanpa mementingkan keistimewaan Orang-orang

Melayu iaitu berdasarkan jus soli. Kewarganegaraan Jus soli terbahagi kepada

dua Iaitu berdasarkan undang-undang dan secara permohonan. Kuasa Raja-raja

Melayu pula hanya dibataskan hanya kepada adat isitiadat Melayu dan

membincangkan soal agama Islam.

3. Sebab-sebab Penubuhan Malayan Union

i. Mewujudkan keseragaman dan kecekapan

Malayan Union dilaksanakan supaya dapat mewujudkan keseragaman atau

kecekapan dalam pentadbiran di seluruh Tanah Melayu. Sebelum perang,

terdapat 3 bentuk keseragaman iaitu Negeri-negeri Melayu Bersekutu, Negeri-

negeri Melayu tidak Bersekutu dan Negeri-negeri Selat. Bagi pihak British sistem

pentadbiran tersebut amat pelik dan menelan kos yang tinggi. Sistem

pentadbiran ini perlu dihapuskan kerana mempunyai pelbagai masalah.

Sekiranya semua negeri tersebut digabungkan sebagai satu unit politik, ianya


bukan sahaja dapat mewujudkan keseragaman, malahan dapat menjimatkan kos

pentadbiran.

ii. Mengimbangi Perkembangan Ekonomi

Penubuhan Malayan Union juga bertujuan untuk mengimbangi perkembangan

ekonomi di seluruh Tanah Melayu. Hal ini kerana sebelum perang,

perkembangan ekonomi antara negeri adalah tidak seimbang. Secara umumnya,

Negeri-negeri Selat dan Negeri-negeri Melayu Bersekutu dikatakan lebih maju

dan berkembang berbanding dengan Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu.

Maka pihak British merasakan sekiranya semua negeri digabungkan sebagai

satu unit politik ianya dapat mengimbangi perkembangan ekonomi di Seluruh

Tanah Melayu.

iii. Persiapan ke arah berkerajaan sendiri

Mengikut British, Malayan Union merupakan persiapan Tanah Melayu ke arah

berkerajaan sendiri. Sebelum hasrat ini tercapai, pentadbiran yang stabil perlu

diwujudkan bersesuaian dengan Piagam Perjanjian Atlantik 1941 yang

ditandatangani oleh pihak British.

iv. Menghalang usaha ke arah kemerdekaan

Malayan Union dilaksanakan bagi menghalang usaha ke arah kemerdekaan yang

diperjuangkan oleh penduduk Tanah Melayu, terutama orang Melayu. Hal ini

kerana semasa penjajahan Jepun lagi orang Melayu telah berjuang untuk

mendapatkan kemerdekaan. Usaha mereka akan terhalang kerana Malayan

Union yang akan memerintah di Tanah Melayu dan menjadikan tanah melayu

sebagai tanah jajahan mereka.

v. Membalas Dendam

British ingin membalas dendam terhadap orang Melayu kerana menyokong

Jepun. Selain itu, pihah British ingin membalas jasa orang Cina yang telah

bekerjasama dengan British untuk menentang Jepun.Hal ini kerana, masa

peperangan itu, Majoriti orang Cina yang telah menganggotai MPAJA. Pihak cina

telah mengemukan permohonan kepada british agar golongan mereka akan

mendapat tempat apabila british memerintah di tanah melayu. Akibatnya ,

perlembagaan Malayan Union direka sebegitu rupa yang menguntungkan orang

cina berkaitan dengan kerakyatan Malayan Union.


vi. Meneruskan penguasaan ekonomi dan politik

Penubuhan Malayan Union membolehkan British meneruskan penguasaannya ke

atas politik dan ekonomi Tanah Melayu kerana Malayan Union akan menjadi

tanah jajahan mahkota British. Selain itu, dapat menjadikan sebagai pusat

pertahanan British yang terpenting di Asia Tenggara.

Syarat-syarat kerakyatan bagi Malayan Union (1946) dan Persekutuan Tanah

Melayu (1948)

Mereka yang memperolehi kewarganegaraan PersekutuanTanah Melayu melalui

kuatkuasa undang-undang :

• Rakyat sultan di seberang negeri

• Rakyat British yang dilahirkan di Pulau Pinang atau Melaka yang

bermastautin di mana-mana sahaja di Persekutuan selama 15 tahun.

• Rakyat British yang dilahirkan di mana-mana sahaja di persekutuan yang

mana bapanya sendiri telah dilahirkan situ dan telah bermastautin di situ selama

15 tahun.

• Sesiapa sahaja yang dilahirkan di Persekutuan yang menurut

kebiasaannya bercakap dalam bahasa melayu dan mematuhi adat resam.

• Sesiapa sahaja yang dilahirkan di Persekutuan yang mana kedua-dua ibu

bapanya telah dilahirkan dan telah bermastautin di situ sekurang-kurangnya

selama 15 tahun.

Mereka yang berhak memohon kewarganegaraan melalui kemasukan :

• Mereka yang dilahirkan di persekutuan dan telah bermastautin si situ

sekurang-kurangnya selama 8 tahun daripada 12 tahun terdahulu daripada

permohonan tersebut dibuat

• Mereka yang tinggal di Persekutuan sekurang-kurangnya 15 tahun

daripada 20 tahun terdahulu daripda permohonan tersebut dibuat

• Baik tingkah laku, mengetahui bahasa melayu atau inggeris dan

bersumpah untuk taat setia kepada tanah melayu

Mereka yang memperolehi kewarganegaraan oleh Malayan Union melalui

undang-undang :

• Mereka yang dilahirkan di tanah melayu dan singapura

• Mereka yang menetap selama 10 tahun daripada 15 tahun yang lalu

• Mereka yang menetap di Tanah Melayu atau Singapura selama 5 tahun

• Rakyat British boleh mendapatkan kerakyatan Malayan Union tanpa hilang

kerakyatan British.


Melalui permohonan pula, seseorang itu boleh memohon dengan syarat :

• Mereka yang mengangkat sumpah taat setia kepada Malayan Union.

PERBEZAAN SYARAT-SYARAT KERAKYATAN MALAYAN UNION (1946) DENGAN

PERSEKUTUAN TANAH MELAYU (1948)

Kewarganegaraan diperolehi melalui dua proses sama ada diperolehi melalui

penguatkuasa undang-undang dan melalui permohonan. Semasa di bawah

pemerintahan Malayan Union, kerakyatan adalah berdasarkan prinsip “jus soli”

iaitu kerakyatan akan diberikan kepada mereka yang dilahirkan di negeri-negeri

Malayan Union ataupun negeri yang berada di bawah tanah jajahnnya serta

bermastautin sebelum perintah itu dikuatkuasa. Namun selepas Persekutuan

Tanah Melayu ditubuhkan, syarat-syarat kewarganegaraan hanya akan diberikan

apabila dapat memenuhi syarat kewarganegaraan perlembagaan

PersekutuanTanah Melayu. Syarat-syarat kewarganegaraan diperketatkan lagi

selepas penubuhan Persekutuan Tanah Melayu, namun keistimewaan Orang

Melayu masih lagi diutamakan dan lebih berpihak kepada golongan Melayu

Semasa Pemerintahan Malayan Union, rakyat British boleh

mendapat.kerakyatan Malayan Union tanpa hilang kerakyatan. Namun selepas

penubuhan Malayan Union, kerakyatan hanya akan diberikan kepada rakyat

British yang dilahirkan di Pulau Pinang atau Melaka yang telah bermastautin di

mana-mana sahaja di Persekutuan selama 15 tahun .Selain itu, kerakyatan juga

akan diberikan kepada rakyat British yang lahir di mana-mana sahaja di

persekutuan Tanah Melayu yang mana bapanya sendiri telah dilahirkan di situ

atau telah bermastautin di situ selama 15 tahun.

Kewarganegaraan semasa di bawah pemerintahan Malayan union,

Kerakyatan diberikan kepada mereka yang dilahirkan di Tanah Melayu dan

Singapura, Mereka juga memberikan kerakyatan kepada sesiapa yang menetap

selama sepuluh tahun daripada lima belas tahun tahun yang lalu. Selain itu,

mereka yang menetap di tanah Melayu atau Singapura selama lima tahun juga

diberikan kerakyatan oleh Malayan Union. Dalam pelaksanan Malayan Union,

pihak British telah membuat keputusan untuk memberikan kerakyatan kepada

ratusan ribu orang cina dan India melalui undang-undang kerakyatan yang

terlalu longgar, hal ini membolehkan orang bukan Melayu mendapatkan

kerakyatan dengan senang. Pihak British sengaja memberikan syarat kerakyatan

yang begitu longgar kepada orang asing, hal in kerana mereka mengetahui

bahawa penduduk Singapura adalah majoritinya kaum Cina. Ini memudahkan


lagi kemasukan rakyat Singapura ke tanah melayu untuk menguasai ekonomi

tanah Melayu.

Namun selepas penubuhan Persekutuan Tanah Melayu, kerakyatan hanya akan

diberikan kepada sesiapa yang dilahirkan di Persekutuan yang menurut

kebiasaannya bercakap dalam bahasa Melayu dan mematuhi adat resam dalam

sehari- harian. Kerakyatan juga hanya akan diberikan kepada sesiapa yang

dilahirkan di Persekutuan Tanah Melayu yang mana kedua-dua ibu bapanya

telah dilahirkan dan telah bermastautin di ditu sekurang-kurangya selama 15

tahun. Kerakyatan bagi rakyat Singapura tidak lagi diberikan kerana Singapura

tidak lagi termasuk dalam Persekutuan Tanah Melayu. Setelah perbincangan

dibuat, Singapura tidak termasuk lagi dalam Persekutuan Tanah Melayu kerana

Penduduk Singapura yang majoritinya adalah kaum Cina. Jika Singapura

dimasukkan ke dalam Persekutuan, bilangan orang cina akan mengalahkan

kaum Melayu yang berada di Persekutuan Tanah Melayu.

Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu juga membenarkan seseorang

itu mendapatkan kerakyatan melaui permohonan. Permohonan kerakyatan

diberikan kepada mereka yand dilahirkan di Persekutuan dan telah bermastautin

di situ sekurang-kurangnya selama 8 tahun daripada 12 tahun terdahulu

daripada permohonan tersebut dibuat. Manakala kerakyatan secara permohonan

yang diberikan oleh Malayan Union(1946) ialah kepada mereka yang dilahirkan

di Negeri-negeri Malayan Union atau di Singapura serta bermastautin sebelum

perintah itu dikuatkuasakan.

Kerakyatan secara permohonan di bawah Persekutuan juga diberi kepada

mereka yang telah tinggal di Persekutuan sekurang-kurangnya 15 tahun

daripada 20 tahun terdahulu daripada permohonan tersebut dibuat. Bangsa-

bangsa pendatang tidak diberikan kerakyatan dengan begitu mudah kecuali

setelah mereka diberikan kerakyatan dengan begitu mudah kecuali setelah

mereka memenuhi beberapa syarat yang telah ditentukan.

Dalam kedua-dua permohonan kewarganegaaraan Persekutuan tanah melayu

di atas, permohonan mestilah seorang yang baik tingkah laku dan mesti

menyatakan niatnya untuk kekal dan menyatakan niatnya untuk bermastautin di

Persekutuan. Pemohon juga mestilah mengetahui bahasa Melayu ataupun

Inggeris. Pemohon juga mestilah bersumpah taat setia kepada Tanah Melayu.

Perkara sebegini dilakukan agar dapat menjaga status dan keistimewaan orang

melayu. Pemohon yang pernah melakukan jenayah tidak akan diterima kerana

takut akan mengancam keselamatan orang melayu di tanah Melayu. Seseorang


yang melakukan jenayah di Perkeutuan akan tetap dihukum dan akan

dikembalikan ke tanah air mereka serta tidak diterima lagi sebagai rakyat

persekutuan tanaha melayu.

kerakyatan secara pemohonan bagi Malayan union pula haruslah mengangkat

sumpah taat setia kepada Malayan Union. Kewarganegaraan yang diberikan oleh

Malayan Union adalah sangat longgar. Mereka tidak memetingkan keistimewaan

kedudukaan orang Mleayu. Yang paling diutamakan ialah memudahkan system

pentadbiran mereka dan cara untuk memudahkan mereka untuk

mengeksploitasi ekonomi di Tanah Melayu.

PENUBUHAN PERSEKUTUAN TANAH MELAYU 1948 DAN TOLAK ANSUR

PENERIMAANNYA OLEH ORANG MELAYU

Persekutuan ini ditubuhkan menurut perjanjian yang ditandatangani oleh

raja-raja melayu dan King George VI, raja Inggeris.Setelah Malayan Union

ditentang hebat oleh orang Melayu, pada 21 Januari 1948 satu perlembagaan

baru telah diperkenalkan bagi menggantikan Malayan Union iaitu Persekutuan

Tanah Melayu. Peristiwa ini merupakan kejayaan orang Melayu bagi menentang

Malayan Union. Penentangan orang Melayu ini adalah dibawah kepimpinan Dato’

Onn Bin Jaafar dan membentuk sebuah Jawatankuasa Kerja yang terdiri daripada

wakil kerajaan British, sultan dan wakil UMNO. Jawatankuasa inilah yang telah

merangka sebuah perlembagaan bagi menggantikan Malayan Union.

Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu melibatkan Sembilan buah negeri dan

Negeri-Negeri Selat iaitu Melaka dan Pulau Pinang. Singapura tetap kekal

sebagai tanah jajahan Inggeris yang berasingan.

Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu menjadi tolak ansur persetujuan orang

melayu adalah kerana matlamat mereka adalah untuk menentang Malayan

union. Meskipun terdapat pelbagai golongan yang berbeza pendapat namun,

matlamat mereka adalah tetap sama iaitu bersama-sama untuk menentang

Malayan Union yang bersikap tidak adil kepada golongan Melayu, dan bagi

mereka penubuhan Malayan Union adalah untuk kepentingan British semata-

mata daripada keperluan bangsa Melayu. Golongan Kongres yang diketuai oleh

Dato On jaafar telah berbincang mengenai baik buruk Malayan Union ini apabila

diterima di Tanah Melayu. Mereka telah bercadang untuk mengadakan bantahan

terhadap pertunuhan Malayan Union.

Selain itu, penubuhan Persekutuan Tanah Melayu telah mengembalikan

kuasa-kuasa raja di Tanah Melayu. Raja-raja Melayu diberikan semula hak-hak


utama, kuasa dan bidang kuasa sebagai pemerintah di negeri masing-masing.

Hal ini kerana semasa pemerintahan tanah Melayu di bawah Malayan

Union,kedaulatan Raja-raja Melayu telah dihapuskan, dan kuasa Raja-Raja

Melayu telah diambil alih oleh Kerajaan British. Raja-raja hanya dihadkan kepada

bidang-bidang agama islam. Namun, walaupun diberi kuasa dalam hal-hal

agama pun kuasa mereka tetap juga di bawah kawalan Gabenor Malayan Union.

Pengambilan kuasa-kuasa sultan oleh British menjadikan raja-raja di tanah

melayu hanya menjadi raja kehormat sahaja. Sultan tidak mempunyai hak untuk

campur tangan dan kuasa untuk memerintah Tanah Melayu. Semua kuasa-kuasa

melayu telah dipindahkan kepada Kerajaan British yang mempunyai kuasa

penuh untuk melaksanakan apa jua dasar di Semenanjung Tanah Melayu. Oleh

itu, Malayan Union haruslah ditentang demi menyelamatkan kedaulatan dan

kekuasaan raja-raja.

Dengan Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu hak-hak orang Melayu telah

dikembalikan. Sebelum ini, Perlembagaan Malayan Union memberi hak dan

peluang yang sama kepada semua warganegara tanpa mengira bangsa dan

keturunan. Penghapusan hak istimewa menyebabkan orang Melayu bimbang

penguasaan ekonomi oleh Orang Cina akan bertambah besar dan ini akan

meluaskan jurang ekonomi antara orang Melayu dan Cina. Pihak British juga

membuka Jawatan-jawatan dalam perkhidmatan awan yang dahulu merupakan

monopoli British dan Orang Melayu kepada bangsa asing. Perkara ini

menyebabkan golongan Melayu perlu bersaing dengan bangsa asing untuk

mendapatkan pekerjaan dalam tanah air sendiri.

Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu telah menyelesaikan masalah

monopoli peluang ekonomi oleh orang asing di Tanah Melayu. Hal ini kerana

syarat-syarat kewarganegaraan tanah melayu untuk orang asing telah

diperketatkan. Mengenai kerakyatan prinsip “jus soli” adalah digugurkan sama

sekali. Pemohon kerakyatan mesti mengangkat sumpah mengaku taat setia,

berkelakuan baik dan berupaya bertutur dalam Bahasa Melayu dan Inggeris

dengan fasih. Hal ini dapat mengurangkan kemasukan buruh-buruh asing ke

dalam tanah melayu secara berleluasa.

Orang Melayu sedar, syarat kelonggaran kerakyatan dalam Malayan Union

dalah juga desakan daripada pemimpin cina. Salah satu pemimpin Cina yang

begitu kuat memperjuangkan perkara itu ialah Tun Tan Cheng Lok. Mengikut

keterangan , ketika Tanah Melayu jatuh ke tangan Jepun, beliau telah berpindah

ke India. Beliau telah menulis surat mendesak Kerajaan British mengadakan satu


dasar yang lebih liberal apabile mereka kembali memerintah di Tanah Melayu.

Salah satu tuntutan beliau ialah memberi kerakyatan yang sama kepada orang

asing yang menganggap tanah Melayu sebagai negeri mereka. Dan dalam

pelaksanaan Malayan Union, pihak British telah membuat keputusan untuk

memberi kerakyatan kepada ratusan ribu orang Cina dan India melalui undang-

undang kerakyatan yang begitu longgar. Perkara seperti in amat

membimbangkan kerana perhubungan antara orang Cina dan Orang Melayu

pernah tegang kerana permusuhan sesama mereka.

Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu telah mengubah sistem pemerintahan

di tanah Melayu. Semasa pemerintahan Malayan Union, perlembagaan Malayan

Union telah menukar taraf-taraf negeri Melayu daripada negeri-negeri bernaung

kepada status Tanah Jajahan British. Namun selepas penubuhan Persekutuan,

Negeri-Negeri Melayu telah ditadbir oleh seorang ketua pentadbir yang bergelar

Menteri Besar. Beliau akan dibantu oleh Setiausaha Kerajaan Negeri. Dan

jawatan ini dikhaskan kepada orang Melayu sahaja. Pemerintahan Tanah Melayu

selepas itu adalah di bawah kuasa orang Melayu. Sebelum ini, pemerintahan

Malayan Union tidak begitu berpihak kepada golongan Melayu. Raja-raja dan

orang melayu tidak diberi hak untuk campur tangan dalam pemerintahan. Pihak

British juga lebih mementingkan orang asing dalam memonopoli ekonomi di

tanah Melayu. Jawatan-jawatan awam juga turut diberikan kepada orang asing.

Perkara seperti ini menimbulkan tidak puas hati golongan melayu dan bangkit

untuk menentang agar keistimewaan orang melayu dikembalikan.

Penubuhan Persekutuan Tanah Melayu mendapat sambutan daripada golongan

Melayu kerana ciri-ciri perlembagaan yang ditubuhkan di bawah persekutuan

banyak memihak dan memberi banyak kelebihan kepada orang Melayu.

Golongan Melayu percaya Kemerdekaan juga akan mudah tercapai dengan

tertubuhnya persekutuan ini. Orang Melayu tidak perlu lagi tunduk kepada

pemerintahan British yang banyak menggunakan Tanah Melayu sebagai sumber

kewangan mereka. Penubuhan Persekutuan juga telah telah meletakkan

Pesuruhjaya Tinggi juga telah diberi kuasa mutlak bagi memelihara hak istimewa

orang-orang Melayu dan kepentingan-kepentingan kaum-kaum lain.

Orang Melayu tidak mahu lagi duduk di bawah naungan Malayan Union yang

hanya berpura-pura ingin memberi kemerdekaan kepada tanah Melayu. Pihak

Inggeris sebenarnya hanya ingin membalas dendam terhadap orang Melayu

kerana menyokong Jepun. Penubuhan Malayan Union juga adalah untuk

mengenang jasa orang Cina yang telah bekerjasama dengan British untuk


menentang Jepun. Majoriti yangmenganggotai MPAJA juga adalah orang Cina.

Akibatnya, perlembagaan Malayan Union dirangka sebegitu rupa yang

menguntungkan orang Cina yang berkaitan dengan kerakyatan. Dengan

penubuhan Persekutuan Tanah Melayu, kegiatan seperti ini dapat dihalang

akibat daripada syarat kewarganegaraan yang diperketatkan.

Kedudukan orang Melayu juga adalah lebih baik dibawah Persekutuan Tanah

Melayu berbanding Malayn Union. Hal ini kerana, rancangan British untuk

memperkenalkan Malayan Union akan mengubah sama sekali rupa bentuk

negeri-negeri Melayu buat selama-lamanya. Melalui Malayan Union, ciri-ciri

kemelayuan akan hilang sama sekali dan akan digantikandengan ciri-ciri apa

yang disebutkan sebagai “Malayan” yang tidak pernah diterima oleh orang

Melayu. Bangsa Melayu akan hilang dan akan digantikan dengan bangsa

“Malayan” yang tidak mempunyai kaitan langsung dengan negeri-negeri Tanah

Melayu dan merupakan ciptaan British untuk kepentingan dasar British.

PENILAIAN

Penubuhan Malayan Union telah menyedarkan orang Melayu bahawa mereka

harus bangkit untuk mengembalikan kedaulatan tanah air mereka. Dengan

hanya berdiam diri tidak mungkin dapat mengembalikan Tanah air daripada

cengkaman British. Sesuatu permasalahan tidak boleh diselesaikan dengan

berseorangan. Kerjasama amat diperlukan dalam menangani masalah dan

bukannya secara perseorangan. Hal ini dapat dibuktikan oleh kerjasama antara

sultan-sultan dan pembesar-pembesar dalam bagi menentang gagasan Malayan

Union untuk membela nasib orang Melayu dan kuasa sultan itu sendiri.

Sebagai pemimpin juga terutama sebagai seorang raja yang menjadi

pelindung kepada rakyat haruslah bijak berfikir serta pandai dalam menguruskan

masalah Negara. Hal ini kerana pemimpin adalah harapan rakyat dalam

mengekalkan keharmonian dan kesejahteraan tanah air mereka. Jika pemimpin

tidak berintegriti dan tidak tahu bagaimana untuk mentadbir Negara nescaya

tanah air mereka mudah untuk dijajah dan musnah dalam sekelip mata.

Perpaduan juga amat penting dalam sesebuah Negara. Hal ini kerana

melalui perpaduan atau bersatu padu ditambah lagi dengan usaha dapat

menambahkan lagi semangat dalam sesuatu perjuangan. Contohnya orang

melayu yang bersama-sama bangkit tidak mengira kaum dalam menentang

penubuhan Malayan Union. Mereka sedar bahawa mereka harus bertindak

sedemikian agar Tanah air mereka dapat dikembalikan. Jika orang melayu pada


zaman itu tidak mempunyai semangat juang, kemerdekaan tidak mungkin akan

tercapai oleh Negara kita pada hari ini.

Orang Melayu pada masa itu telah mula belajar daripada kisah yang lalu.

Mereka sedar bahawa penubuhan Malayan Union adalah hanya untuk

kepentingan British semata-mata seperti yang berlaku semasa penjajahan

mereka sebelumnya di tanah melayu. Mereka banyak menggunakan tipu

muslihat dalam mengambil tanah melayu untuk dijadikan tanah jajahan mereka.

KESIMPULAN

Kesimpulannya, penubuhan Malayan Union telah membuka minda masyarakat di

Tanah Melayu agar berusaha untuk mempertahankan tanah air sendiri tanpa

mengharakan janji-janji manis dari pihak luar.Perubahan yang berlaku di tanah

melayu selepas penubuhan Malayan Union sama sekali menaikkan kemarahan

masyarakat Melayu.Pentadbiran Malayan Union secara umumnya sudah

menukar taraf kedudukan tanah melayu sebagai sebuah negeri naungan kepada

tanah jajahan British. Kuasa pentadbiran Tanah Melayu terletak sepenuhnya

naungan kepada negeri jajahan British. Kuasa pentadbiran Tanah Melayu

terletak sepenuhnya kepada Gabenor British. Ini menyebabkan Raja-raja melayu

bukan sahaja kehilangan kuasa melindungi rakyat negerinya, malah turut

kehilangan kuasa memerintah negeri masing-masing. Buat pertama kalinya

dalam sejarah orang melayu bergabung dan bekerjasama dengan raja-raja

melayu bangkit menentang Malayan Union. Situasi ini akhirnya mencetuskan

satu gelombang bersepadu antara suara rakyat dan pemerintah dalam

menentang dasar Malayan Union. Kemunculan Malayan Union menyuntik

kesedaran orang melayu bahawa perjuangan besar untuk mendapatkan kembali

maruah dan kedaulatan Negara tidak mungkin tercapai dengan suara minoriti.

Semangat kerjasama dan perpaduan antara kaum sangat diperlukan dalam satu

perjuangan terutama untuk menentang musuh. Dengan kerjasama yang telah

ditonjolkan oleh orang melayu, menyebabkan pihak British perlu akur dan

merasakan mereka tidak boleh meneruskan lagi pemerintahan mereka di Tanah

Melayu. Dengan itu, Malayan Union telah dibubarkan dan digantikan dengan

Persekutuan Tanah Melayu. Perjuangan yang dilakukan oleh masyarakat Melayu

sememangnya telah membuahkan hasil kepada mereka. Keistimewaan dan

kuasa-kuasa orang melayu telah dikembalikan. Penubuhan Persekutuan

sememangnya banyak memberi kebaikan kepada masyarakat di tanah melayu.

Oleh itu, setiap individu harus sedar akan kepentingan bekerjasama, perpaduan


antara kaum dan semangat nasionalisme dalam menjamin kesejahteraan dan

keamanan Negara.

RUJUKAN

Abdul Rahman Hj. Ismail (2005). Malaysia Sejarah Kenegaraan dan Politik,

Dewan

Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur

Ramlah Adam (2004). Gerakan Radikalisme di Malaysia 1938-1965, Dewan

Bahasa

Dan Pustaka Kuala Lumpur

Meniti Catatan Sejarah Koleksi Artikel 2002-2003 (2005), Arkib Negara Malaysia

Kuala Lumpur.

Shaikh Mohd Noor Alam b. S.M. Hussain (1984). Federalisme di Malaysia,

Percetakan

Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur.

Nadzan Haron dan Rozeman Abu Hassan (2010). Malaysia Melangkah ke

Hadapan,

Penerbitan Multimedia Sdn. Bhd. Selangor, Malaysia.

Mohammad Yunus Hamidi (1961). Sejarah Pergerakan Politik Melayu

Semenanjong,

Perpustakaan Negara Kuala Lumpur.

Ahmad Atori Hussain (1998). Dari Berantakan Menuju Pembangunan Politik

Melayu

Utusan Publications &Sdn. Bhd, Perpustakaan Negara Malaysia.

Rustam A. Sani (2004). Ke Mana Nasionalisme Melayu?, R. Publishing Services

Kuala

Lumpur.

Mohd. Isa Othman (2002). Sejarah Malaysia 1800-1963, Utusan Publications &

Distributions Sdn. Bhd, Kuala Lumpur.

Malaysia Kita (2003), Golden Books Center Sdn. Bhd Direct Art Company, Kuala

Lumpur.

Mohammad Idris Saleh, Che Su Mustaffa dan Fuziah Shaffie (1994). Sejarah

Pembangunan Bangsa dan Negara, Utusan Publications & Distributions

Sdn.Bhd


Sebab Pemimpin Setempat Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu

Menentang British

Elisra Jalison

[email protected]

Abstrak

Kertas ini mengkaji pihak British mematuhi dasar tidak campur tangan hanya

pada peringkat awal sahaja namun, British telah mengubah prinsip tidak campur

tangan kepada dasar campur tangan di Tanah Melayu. Antara peristiwa


penglibatan British secara langsung di Tanah Melayu ialah British telah

menyerang Naning dan Melaka dengan angkatan tenteranya iaitu seramai 1400

orang sekitar tahun 1831-1832, British telah masuk campur dalam perebutan

takhta kerajaan Johor antara dua orang putera kepada Sultan Mahmud Shah III

iaitu Tengku Hussein dengan Tengku Abdul Rahman, British telah bertindak

dengan melantik Tengku Hussein yang telah dipinggirkan perlantikannya. British

juga telah terlibat dalam pembedilan kubu di Terengganu dan mengikat

perjanjian Burney. Pembedilan kubu di Terengganu ini melibatkan Gabenor

Cavenagh yang telah menghantar sebuah kapal yang bertujuan untuk

menyerang kubu-kubu pertahanan di Terengganu yang berlangsung pada tahun

1862. Perjanjian Burney juga telah memperlihatkan campur tangan British di

Tanah Melayu.

1.0 PENDAHULUAN

Sebelum tahun 1870-an, pihak British telah menjalankan dasar tidak campur

tangan di negeri-negeri Melayu. British hanya menjalinkan hubungan

perdagangan dengan Tanah Melayu. British tidak mahu campur tangan

disebabkan pihak British mahu menjaga hubungan dengan Siam. Hal ini kerana,

British ingin menjaga kepentingan keselamatan serta perdagangannya di Burma.

Selain itu, tujuan British ialah ingin mengeksploitasi hasil bumi Tanah Melayu

dan pada masa yang sama juga British ingin menjaga hubungan dengan

pemerintah tempatan tambahan lagi British sedang menghadapi masalah huru-

hara yang berlaku

di India. Tambahan pula, British ingin mematuhi Akta Pitt (Tahun 1874) dimana

dasar ini digubal untuk memelihara kepentingan pertahanan serta keselamatan

pedagang British di Timur.

Perjanjian ini ditandatangani pada tahun 1826 antara Raja Siam iaitu Raja Ligor

dengan pegawai British iaitu Sir Hendry Burney. Perjanjian ini adalah bertujuan

untuk mendapatkan pengiktirafan penguasaan British keatas sebahagian Tanah

Melayu daripada Siam. Penguasaan sebahagian daripada Tanah Melayu ini

kemudiannya telah bertukar corak iaitu keseluruhan Tanah melayu telah menjadi

milik sepenuhnya kekuasaan kerajaan British dengan termeterainya beberapa

perjanjian antara pihak British dengan kerajaan Siam yang menyebabkan Siam

menyerahkan keseluruhan Tanah melayu, dengan itu, British telah mengambil

kesempatan ini untuk menguasai dan mengeksploitasi hasil bumi di Tanah

Melayu.


Penguasaan British ini dapat dilihat daripada peristiwa campur tangannya di

Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu seperti Kedah, Kelantan, Terengganu,

Johor dan Perlis. Negeri Terengganu misalnya, telah berlaku pemindahan kuasa

pemerintahan Terengganu daripada cengkaman Siam kepada penguasaan

British pada 14 Julai 1909, Pesuruhjaya Siam telah menyerahkan negeri

Terengganu dihadapan Sultan Terengganu (Sultan Zainal Abidin III) kepada

wakil British iaitu, W.L Conlay yang juga sebagai penasihat British di Terangganu.

Negeri Kedah juga telah menjadi mangsa kawalan British melalui Perjanjian

Bangkok dan penasihat British yang dilantik di kedah ialah William George

Maxwell. Selain itu, negeri Perlis juga ditakluk dan terpaksa menerima penasihat

British seperti H.E Duke yang telah dilantik sebagai Penasihat Kewangan di Perlis

dan diganti pula dengan perlantikan penasihat British seterusnya iaitu Kapten

Meadows Frost. Kelantan juga terpaksa menerima penasihat daripada pihak

British iaitu J.S Mason, begitu juga dengan di negeri Johor di mana D.S Campbel

dilantik sebagai penasihat British.

Pertapakan serta pengaruh dalam perluasan kuasa pihak British di Tanah Melayu

sangat tidak disenangi oleh masyarakat Melayu. Perasaan tidak puas hati dalam

kalangan masyarakat Melayu dengan pembaharuan yang telah dibuat oleh

pihak British seperti pembaharuan dalam bidang politik, ekonomi, serta sosial

telah membawa kepada penentangan daripada masyarakat tempatan.

Penentangan ini juga melibatkan pemimpin dari Negeri-negeri Melayu Tidak

Bersekutu seperti Kelantan, Kedah, Terengganu, Perlis dan Johor. Namun di Perlis

tidak terdapat penentangan seperti di negeri-negeri Tidak Bersekutu yang lain.

2.0 SEBAB, MATLAMAT DAN CORAK PERJUANGAN PEJUANG TEMPATAN UNTUK

MENENTANG BRITISH

Secara keseluruhannya, pemimpin di negeri-negeri Melayu tidak Bersekutu

menentang campur tangan dan penguasaan British adalah disebabkan oleh

tergugatnya institusi kesultanan yang secara langsung melibatkan perubahan

keadaan pentadbiran, ekonomi dan sosial. Penentangan ini berlaku di Negeri

Kelantan, Terengganu, Kedah, Perlis dan Johor.

2.1 PENENTANGAN DI KELANTAN

Penentangan di Kelantan ini diterajui oleh Haji Mat Hassan atau lebih dikenali

sebagai Tok Janggut. Penentangan daripada Tok Janggut ini terjadi disebabkan

oleh rasa tidak puas hati terhadap Engku Jeram. Engku Jeram ini adalah

pembesar di kawasan daerah Jeram dan Haji Mat Hassan adalah salah seorang

pegawai dibawah lantikkan daripada Engku Besar. Pada tahun 1911, berlaku


huru hara yang berpunca daripada masalah judi iaitu kegiatan menyabung

ayam. Untuk menjaga keselamatan, Sultan Kelantan telah memerintahkan

supaya balai polis dibina di situ disamping melantik pegawai Daerah untuk

mengutip cukai. Keadaan ini telah menimbulkan perasaan tidak puas hati

pembesar kerana kawasan daerahnya telah digugat.

Selain itu, sebab pemberontakkan ini juga terjadi kerana sikap Encik Latiff. Encik

Latiff dari Singapura telah dilantik sebagai Pegawai Daerah sekitar tahun 1913.

Perlantikan ini tidak dipersetujui oleh penduduk disebabkan beliau bukanlah

berasal dari Kelantan. Perasaan tidak puas hati ini ditambah lagi dengan sikap

Encik Latiff yang campur tangan dalam urusan pentadbiran dan beliau juga telah

memperkenalkan beberapa cukai baru dan enggan bertolak ansur dan melayan

dengan buruk bagi penduduk yang lewat membayar cukai.

Disamping itu, tindakan British membakar rumah dan mengenakan denda juga

telah menimbulkan kemarahan Tok Janggut. Hal ini demikian kerana askar-askar

Malay States Guides (MSG) telah diperintahkan untuk membakar rumah Tok

Janggut dan pengikutnya. Tambahan lagi, penduduk di Pasir Puteh juga

dikenakan denda seperti denda $10.00 keatas rumah yang bersaiz besar, $5.00

keatas rumah bersaiz sederhana dan $3.00 keatas rumah bersaiz kecil.

Seterusnya, matlamat penentangan Tok Janggut ini adalah desebabkan kerana

semangat jihad untuk menentang penguasaan British serta ingin memerdekakan

Kelantan. Syeikh Ahmad al-Fatani telah berpesan kepada ulama Melayu Kelantan

agar mempertahankan negeri Kelantan daripada jatuh ke dalam penguasaan

kuasa asing khususnya kuasa Eropah yang menanamkan semangat anti-Islam.

Apabila pihak British menguasai Kelantan pada tahun 1909, ulama pondok

termasuklah Tok Janggut memainkan peranan mereka untuk menentang kuasa

British.

Corak perjuangan penentangan Tok Janggut ini pada peringkat awal adalah

bersifat pasif dan non-kompromi . Seterusnya berubah corak daripada pasif

kepada agresif apabila tercetusnya perang dunia pertama yang berlaku pada

tahun 1914, apabila kerajaan Turki Uthmaniah memihak kepada Jerman dan

mengisytiharkan jihad terhadap negara Britain dan sekutunya. Berita ini

disambut baik oleh orang Melayu Kelantan serta negeri Melayu lain seperti

negeri Terengganu. Tok Janggut kemudiannya menubuhkan pakatan sulit dan

menjadikan Pasir Puteh sebagai pangkalannya. Corak penentangan seterusnya

telah berubah kepada perjuangan bersenjata melalui pertempuran Tok janggut


serta pengikutnya dengan anggota MSG di Kampung Dalam Pupoh yang

menyebabkan Tok Janggut gugur syahid dalam peristiwa tersebut.

2.2 PENENTANGAN DI TERENGGANU

Selain itu, penentangan di Terengganu ini telah diketuai oleh Haji Abdul Rahman

Limbong. Penentangan ini adalah disebabkan kerana perubahan bentuk

pentadbiran dan peraturan tanah di Terengganu. Terangganu telah mempunyai

pentadbiran dan peraturan pengurusan tanah yang tersendiri yang berasaskan

peraturan Islam. Melalui peraturan ini penduduk bebas untuk membuka dan

menguruskan tanah contohnya menggunakan tanah tersebut untuk aktiviti

bercucuk tanam namun, kehadiran British telah mengubah corak ini. British telah

memperkenalkan undang-undang tanah baru dengan mengenakan cukai dan

penduduk wajib meminta kebenaran daripada pihak British terlebih dahulu

sebelum membuka tanah dan melakukan penebangan pokok.

Seterusnya, perasaan tidak puas hati dan kepimpinan Haji Abdul Rahman

Limbong dalam menentang British telah menyebabkan bersemaraknya

penentangan di Terengganu. Beliau adalah seorang tokoh agama dan ulama

yang disegani, penduduk menggelarnya sebagai pejuang tani yang membela

petani yang ditindas oleh British dengan mengenakan banyak cukai yang sangat

membebankan penduduk terutamanya kaum tani. Beliau menentang keras

peraturan baru yang diperkenalkan oleh British penentangan ini telah mendapat

sokongan yang penuh daripada penduduk.

Matlamat perjuangan Abdul Rahman Limbong ini adalah disebabkan beliau ingin

mengembalikan status quo kerajaan ancient regime yang telah lama bertapak

sehingga zaman pemerintahan dan pentadbiran Sultan Zainal Abidin III. Sistem

pentadbiran ini akhirnya berubah disebabkan kuasa British yang cuba

mempengaruhi Sultan Sulaiman setelah beliau ditabalkan menjadi sultan kerana

Sultan Muhammad yang sepatutnya menjadi pengganti Sultan Zainal Abidin

turun takhta. Keadaan ini telah menyebabkan golongan agama tersisih

disebabkan hasutan British yang cuba mengawal Sultan Sulaiman dengan

membuat perubahan yang besar keatas sistem pentadbiran yang sedia ada di

Terengganu.

Selain itu, corak penentangan Abdul Rahman Limbong ini hampir sama dengan

pemimpin-pemimpin di NNMTB yang lain. Corak penentangan beliau bermula

dengan rayuan yang dijalankan secara aman iaitu beliau telah membuat

bantahan secara bertulis dan secara lisan terhadap peraturan-peraturan yang


dijalankan oleh British yang bertentangan dengan adat Melayu-Islam dan hukum

Syarak.

Seterusnya, apabila British tidak menghiraukan bantahan ini, berlakulah tunjuk

perasaan secara aman. Tunjuk perasaan ini dijalankan dengan penduduk keluar

secara beramai-ramai menuju ke Kuala Terengganu untuk memberikan

sokongan keatas kes perbicaraan kaum tani yang didakwa oleh pihak British

sebagai melanggar undang-undang iaitu mereka menguruskan dan mengerjakan

tanah tanpa kebenaran daripada pihak British di tanah jajahan pihak kerajaan

British.

Penentangan ini berlarutan sehinggalah Abdul Rahman Limbong mengambil

tindakan dengan menuntut hak mengerjakan tanah yang berasaskan kepada

agama dan adat Melayu di Mahkamah. Penentangan secara pasif juga

dijalankan dengan mengenakan dasar tidak bekerjasama dengan pihak

pemerintah sehinggalah tercetusnya penentangan secara agresif seperti

percubaan ugutan mencederakan pihak polis tanpa niat untuk membunuh.Tahap

terakhir corak penentangan ini adalah gerakan penentangan bersenjata.

2.3 PENENTANGAN DI KEDAH

Berbeza dengan Terengganu dan Kelantan, penentangan yang berlaku di Kedah

semasa penjajahan British tidak berlaku secara terbuka. Penentangan yang

berlaku adalah dalam kalangan pegawai melayu Kedah dengan pegawai British

sahaja. Hal ini disebabkan corak pemerintahan British di Kedah adalah bersifat

pemerintahan tidak langsung di mana penglibatan British di tahap yang minima

sahaja. Meskipun Kedah menerima penjajahan British selepas Perjanjian Bangkok

1909, tetapi perjanjian yang meletakkan Kedah secara rasmi dalam lingkungan

penjajahan British hanya ditandatangani pada 1 november 1923 melalui

perjanjian British-Kedah tetapi masih dengan kuasa autonomi. Penglibatan

British yang minima di Kedah menyebabkan penentangan yang berlaku dalam

kalangan masyarakat Kedah kurang menyerlah yang mana hanya melibatkan

penentangan golongan pegawai melayu sahaja.

Penentangan di Kedah ini bermula pada tahun 1907. Sebelum itu, iaitu pada

tahun 1905-1907, hubungan antara pegawai melayu Kedah dan British adalah

baik dan lancar kerana presiden majlis mesyuarat ketika itu, iaitu Raja Muda

Abdul Aziz menerima fikiran Barat dan mahu menjalankan pembaharuan kepada

Kedah. Selepas beliau meninggal dunia, jawatannya diserahkan kepada Tunku


Mahmud, dimana pada waktu inilah permulaan kepada berlakunya pergeseran

hubungan antara pegawai melayu Kedah dengan British.

Tunku Mahmud Ibni Sultan Ahmad Tajuddin merupakan pegawai melayu Kedah

yang menjadi tonggak kepada penentangan terhadap British. Hal ini demikian

dengan sikap beliau yang berpegang teguh kepada agama dan tidak menerima

pengaruh British di Kedah. Penentangan bermula apabila berlakunya pergeresan

mengenai bidang kuasa penasihat British. Tindakan British yang menghantar

George Maxwell ke Kedah untuk bertugas sebagai Penasihat British dan bukan

lagi sebagai penasihat kewangan pada 15 Julai 1910 tidak disenangi oleh

golongan pentadbiran Kedah. Ketika bertugas di Kedah, George Maxwell

bertelingkah dengan golongan pentadbiran ini yang dipimpin oleh Tunku

Mahmud. Tunku Mahmud dan pembesar yang menyokongnya menganggap

tugas George Maxwell hanyalah sebagai penasihat kewangan sepertimana tugas

pegawai British sebelum ini. Selain itu, Tunku Mahmud juga tidak berpuas hati

dengan tindakan George Maxwell yang menuntut agar semua surat rasmi dalam

urusan Kedah mestilah melalui Residen Jeneral dan semua surat haruslah ditulis

dalam bahasa Inggeris. Seterusnya tindakan George Maxwell memotong elaun

putera puteri sultan yang berusia di bawah 15 tahun juga menimbulkan

bantahan daripada pegawai Melayu.

Selain Tunku Mahmud, Tunku Ibrahim Ibni Sultan Abdul Hamid turut menentang

British. Beliau tidak berpuas hati dengan tindakan British yang melantiknya

sebagai presiden majlis mesyuarat negeri. Tunku Ibrahim tidak dapat menerima

cadangan Sir Arthur Young yang mencadangkan beliau sebagai Presiden Majlis

Mesyuarat Negeri. Beliau berpendapat tindakan ini akan menjatuhkan

kedudukannya kerana pandangan dan pendapat beliau boleh ditolak oleh ahli

majlis. Sebagai tanda tidak puas hati Tunku Ibrahim, beliau telah menulis surat

kepada Sir Edward Gray,setiausaha negara hal ehwal luar di London. Dalam

suratnya itu, Tunku Ibrahim menyatakan tindakan Pesuruhjaya Tinggi Sir Arthur

Young yang meminta dia menjadi Presiden Majlis Mesyuarat Negeri hanya akan

mengakibatkan berlakunya perubahan dalam undang-undang Kedah.

Matlamat perjuangan pegawai melayu Kedah yang dipimpin oleh Tunku Mahmud

ini ialah untuk mengekalkan dan mempertahankan jati diri Kedah melalui

penggunaan bahasa melayu, yang mana mereka tidak ingin urusan mengenai

pentadbiran Kedah dilaksanakan dalam bahasa inggeris kerana bimbang taraf

Kedah akan menjadi seperti negeri- negeri melayu bersekutu. Dengan erti kata

lain, Kedah membantah dan tidak mahu memasuki persekutuan. Mereka


berjuang untuk memastikan Kedah tidak diserap ke dalam Persekutuan Hal ini

diakui sendiri oleh Sir Arthur Young dan George Maxwell.

Corak penentangan yang dilakukan di Kedah tidak dilakukan secara terbuka.

Pegawai pentadbiran Kedah tidak menentang British secara terang-terangan

tetapi menentang melalui beberapa langkah seperti menulis surat untuk

menyatakan bantahan mereka terhadap tindakan British. Sebagai contohnya,

tindakan George Maxwell mengarahkan segala surat Kedah mesti melalui

Residen Jeneral dan hal ini menyebabkan Tunku Mahmud menulis surat

bantahan kepada Sir John Anderson, iaitu Pesuruhjaya Tinggi di Singapura yang

bertarikh 19 Disember 1909. Dalam suratnya itu Tunku Mahmud menyatakan

yang majlis mesyuarat negeri berpuas hati dengan kemajuan yang dicapai sejak

Kedah dipindahkan kepada pentadbiran British. Namun demikian kepuasan

tersebut hanya akan berterusan sekiranya British tidak meminda sebarang

peraturan dalam negeri Kedah. Tunku Mahmud juga mengingatkan John

Anderson bahawa parlimen Britain dan pejabat luar telah memberi jaminan

bahawa integriti Kedah tidak akan terjejas melalui Perjanjian Bangkok. Selain itu,

Tunku Mahmud juga menuntut agar hubungan langsung antara Kedah dengan

Pesuruhjaya Tinggi berterusan. Seterusnya, Tunku Mahmud juga mengingatkan

George Maxwell mengenai jaminan parlimen Britain dan pejabat luar yang

mengatakan integriti Kedah tidak akan terjejas.

Selain menulis surat, pegawai melayu Kedah juga juga telah bermesyuarat untuk

memulaukan pentadbiran. Mereka melakukan beberapa tindakan sebagai tanda

pemulauan terhadap sikap George Maxwell yang mereka anggap lebih kepada

diktator berbanding penasihat. Antara tindakan yang dilakukan oleh pegawai

melayu Kedah ini termasuklah menutup pejabat daerah Jitra, ketua hakim, iaitu

Syed Hasan hanya datang sekejap di pejabat, dan majistret yang ada di

pejabatnya tidak hadir di mahkamah. Pemulauan ini hanya berakhir apabila

Tunku Mahmud menyatakan dalam suratnya kepada George Maxwell yang

sultan menitahkan beliau kembali bertugas dan menamatkan pemulauan.

2.4 PENENTANGAN DI NEGERI JOHOR

Terdapat dua orang yang menentang pihak British di Johor iaitu Sultan Ali

ataupun Temenggung Ali dan juga sultan Abu Bakar atau Temenggung Abu

Bakar.

2.4.1 SULTAN ALI ATAU TEMENGGUNG ALI


Puda mulanya, sebelum British campur tangan dalam negeri Johor, Sultan Ali

menentang Temenggung Ibrahim. Hal ini kerana kedudukan Sultan Ali sebagai

Sultan Johor masih tidak sah pada ketika itu sedangkan kedudukan Temenggung

Ibrahim semakin kukuh. Semua hasil di Johor telah dimonopoli oleh Temenggung

Ibrahim. Oleh sebab itu, Sultan Ali tidak berpuas hati dengan tindakan

Temenggung Ibrahim tersebut. Pihak British berasa bimbang dengan

perselisihan yang berlaku diantara kedua-dua tokoh tersebut kerana pihak

British bimbang kekacauan yang berlaku tersebut akan merebak ke Singapura.

Oleh itu, pihak British telah membuat satu perjanjian dengan mereka iaitu

perjanjian persahabatan pada 10 Mac 1855. Selepas perjanjian tersebut

ditandatangani, maka bermulalah campur tangan British di Johor.

Sebab penentangan Sultan Ali terhadap pihak British ialah kerana Perjanjian

1855 tidak menyelesaikan masalah yang terjadi diantara baginda dan

Temenggung Ibrahim. Baginda tidak berpuas hati dengan perjanjian

persahabatan 1855 tersebut kerana baginda merasakan perjanjian tersebut

merupakan buah fikiran pihak British untuk kepentingan mereka sendiri.

Temenggung Ibrahim juga tidak mengalakkan semua pengikut Sultan Ali

menjalankan kegiatan ekonomi di Johor.

Antara matlamat penentangan baginda ialah Sultan Ali mahu

membatalkan perjanjian tersebut kerana baginda merasakan tidak adil sahaja.

Hal ini kerana berlakunya persaingan diantara Temenggung Ibrahim dengan

Sultan Ali. Baginda merasakan kedudukan baginda sebagai Sultan tidak

membawa sebarang makna kepada diri baginda kerana Temenggung Ibrahim

yang menguasai ekonomi Johor. Oleh sebab itu, Sultan Ali telah mendakwa

bahawa perjanjian tersebut tidak sah dan berat sebelah. Oleh yang demikian,

Sultan Ali telah berusaha untuk berbincang dengan gabenor untuk membatalkan

perjanjian tersebut tetapi usaha baginda tersebut gagal.

Seterusnya, corak perjuangan ialah Sultan Ali berasa tidak puas hati

dengan pihak British kerana usaha baginda yang gagal untuk memujuk gabenor

membatalkan perjanjian 1855. Oleh itu, Sultan Ali telah meminta bantaun

daripada setiausaha baginda sendiri iaitu Bujal. Bujal telah berjaya

mengumpulkan tiga puluh ribu orang pengikut Sultan Ali di Muar untuk

melancarkan serangan terhadap Johor. Hal ini hamper lagi mencetuskan perang

saudara pada tahun 1860 kerana Sultan Ali dijangka akan menyerang Johor dari

Muar. Namun begitu, rancangan baginda telah gagal kerana masalah kewangan

yang dihadapi oleh Sultan Ali. Selain itu, rancangan Sultan Ali juga telah


diketahui oleh Temenggung Ibrahim yang menyebabkan Sultan Ali mendapat

amaran daripada gabenor baru.

2.4.2 SULTAN ABU BAKAR ATAUPUN TEMENGGUNG ABU BAKAR

Pentadbiran Johor yang moden sudah diasakan pada pemerintahan Temenggung

Ibrahim sejak di Teluk Belanga lagi. Permodenan di Johor telah diperkemaskan

dan dikukuhkan lagi oleh anakanda baginda iaitu Sultan Abu Bakar. Johor

merupakan negeri Melayu yang pertama yang mengadakan perlembagaan

bertulis. Salah satu perkara penting ialah Undang-Undang Tubuh Negeri

Johor(1895) ialah peruntukan penubuhan majlis negeri dan jemaah menteri.

Setelah Temenggung Ibrahim mangkat pada 31 Januari 1862, kedudukannya

telah digantikan oleh anakanda baginda yang sulung iaitu Sultan Abu Bakar.

Baginda merupakan seorang sultan yang berwibawa. Baginda telah digelar

sebagai Datuk Temenggung Abu Bakar Seri Maharaja Johor ketika baginda

mmelawat ke England. Gelaran tersebut dianugerahkan oleh Ratu Victoria. Pada

1 Julai 1886, Maharaja Abu Bakar telah menggunakan gelaran sultan secara

rasminya. Di dalam pendidikan, baginda telah mempelajari pentadbiran Eropah.

Baginda telah menggunakan ilmu pengetahuan baginda untuk memodenkan

pentadbiran di Johor dengan mengadakan mahkamah, perkhidmatan pos dan

Jabatan Kerja Raya. Selain itu, sekolah,hospital, jalan raya pasukan keselamatan

dan keamanan seperti pasukan polis dan tentera telah diwujudkan semasa

pemerintahan baginda. Kepujian telah diberikan kepada baginda kerana

pentadbirannya berjalan dengan lancar dan licin sehingga tidak ada kekacauan

besar yang berlaku dalam kalangan orang dagang semasa dibawah

pemerintahannya. Selain itu, Johor menjadi pengeksport lada hitam yang

terbesar di dunia pada zaman pemerintahan Sultan Abu Bakar.

Pemodenan di Johor pada waktu tersebut telah melambatkan campur tangan

pihak British. Aspek yang pertama boleh dilihat dari aspek pentadbiran.

Maharaja Abu Bakar telah mencantumkan kawasan dibawah pemerintahan

Sultan Ali iaitu daerah Kersang dengan kawasan yang dibawah pemerintahan

baginda. Selain itu, baginda juga telah memindahkan semua pejabat-pejabat

kerajaan Johor di Teluk Belanga. Hal ini demikian kerana disebabkan oleh

pembinaan ibu negeri di Iskandar Puteri. Di samping itu, pada tahun 1 Januari

1866, Bandar Tanjung Puteri kepada Johor Bharu serta telah diisytiharkan secara

rasminya sebagai ibu negeri. Selain itu, baginda juga dibantu oleh setiausaha

baginda untuk membantu baginda dalam urusan pentadbiran iaitu Dato Seri

Amar Diraja Abdul Rahman. Beliau ialah seorang pembesar di Johor. Dato Seri


Amar Diraja Abdul Rahman merupakan seorang yang bijak dan pintar

menghadapi tipu muslihat pihak British yang mahu menghapuskan kemerdekaan

di Johor. Pada 11 Disember 1885, Perjanjian Persahabatan yang ditandatangani

dengan pihak British yang mengiktirafkan Johor sebagai negeri yang berdaulat

serta Sultan Abu Bakar telah diiktirafkan sebagai Sultan Johor yang sah. Johor

bukanlah sebuah tanah jajahan British seperti negeri-negeri Melayu yang lain

yang telah menerima sistem Residen. Johor ialah sebuah negeri yang

mempunyai sistem pemerintahan yang tersendiri. Sultan mempunyai kuasa yang

penuh didalam pentadbiran. Majlis Mesyuarat Johor juga telah ditubuhkan dan

merupakan institusi penting di Johor. Majlis Mesyuarat Johor ini berfungsi sebagai

badan penasihat dan perundangan.

Yang kedua pula ialah melalui aspek politik, Sultan Abu Bakar telah menyusun

beberapa strategi yang penting bagi mengukuhkan lagi kedudukan politik di

Johor. Langkah yang pertama ialah mewujudkan hubungan yang baik dengan

Bendahara Tun Koris di Pahang. Melalui perjalinan hubungan yang baik diantara

kedua-dua pihak, mereka telah bersetuju untuk meningkatkan serta menetapkan

sempadan diantara kedua-dua negeri. Selain itu, Temenggung Abu Bakar juga

menjalinkan hubungan persahabatan dengan Kesultanan Riau-Lingga untuk

mendapatkan pengiktirafan pemerintahan Johor yang sah. Hubungan

persahabatan dengan pihak British juga telah ditingkatkan. Perjanjian

persahabatan diantara Sultan Abu Bakar dengan British telah ditandatangani

pada tahun 1885.

Sebab Sultan Abu Bakar menentang ialah tipu muslihat dan niat jahat pihak

British terhadap Johor telah diketahui oleh Setiausaha baginda iaitu Dato Seri

Amar Diraja Abdul Rahman. Hal ini kerana pihak British mahu mendapatkan

keuntungan daripada setiap tindak tanduk mereka. Melalui perjanjian tersebut,

pihak British mahu meletakkan negeri Johor dibawah kawasan jajah mereka.

Sultan Abu Bakar tidak suka dengan cara Gabenor Frederick Weld yang mencuba

meletakkan negeri Johor sebagai salah satu tanah jajahan British.hal ini demikian

kerana percubaan tersebut telah dilakukan didalam rundingan awal untuk

perjanjian pada tahun 1885. Malangnya, percubaan pihak British tersebut telah

ditolak oleh Sultan Abu Bakar banyak kali. Sultan Abu Bakar tidak mahu Johor

menjadi salah satu kawsan jajahan British seperti ngeri-negeri Melayu yang lain.

Oleh sebab itu corak perjuangan yang digunakan baginda ialah Sultan Abu Bakar

telah bercadang untuk ke London. Baginda telah membuat keputusan untuk

berangkat ke London dengan setiausaha baginda iaitu Dato Seri Amar Diraja


Abdul Rahman. Sultan Abu Bakar telah menemui setiausaha jajahan British di

London. Sultan Abu Bakar telah menyuruh pemangku Gabenor Cecil Clementi

Smith untu melaporkan kepada Inggeris supaya jangan meletakkan Johor

dibawah kuasa British. Baginda juga menyuruh gabenor tersebut untuk

memberitahu mengenai penyusunan pentadbiran dan kemajuan yang baik

terhadap negeri Johor. Rundingan diantara Sultan Abu Bakar dengan pihak

British telah berlangsung selama enam bulan. Sultan Abu Bakar merupakan

sahabat baik kepada Ratu Victoria yang merupakan Ratu British yang bertakhta

pada masa itu. Oleh sebab itu, agak sukar untuk pihak British mencari tipu

helah untuk memasuki Johor dan menjajah Johor disebabkan pembaharuan yang

baru yang telah diperkenalkan oleh Sultan Abu Bakar.

3.0 PENILAIAN

Secara umumnya, dapat dilihat bahawa penentangan yang berlaku di Kedah

adalah berbeza berbanding penentangan yang berlaku di Kelantan, Terengganu

dan Johor. Di Kelantan, Terengganu dan Johor, penentangan berlaku secara

terbuka kerana British melibatkan diri secara langsung dalam semua aspek

seperti berniat untuk mengambil keuntungan di Johor serta memperkenalkan

cukai baru di Kelantan dan Terengganu yang sangat membebankan rakyat

namun menguntungkan British. Sementara, di Kedah pula penglibatan British

pada tahap yang minima menyebabkan tiada penentangan yang berlaku dalam

golongan rakyat biasa. Penentangan yang berlaku hanya dalam kalangan

pegawai melayu Kedah sahaja yang mana penentangan ini tidak berlaku secara

terang-terangan. Ini memberikan satu gambaran bahawa penentangan yang

berlaku adalah berdasarkan kepada sejauh mana tahap penglibatan british

dalam satu-satu negeri di NNMTB.

Campur tangan British di NNMTB telah memberi kebaikan serta

keburukan kepada penduduk masyarakat di NNMTB ini. Antara kebaikannya

ialah, campur tangan mereka telah menggalakkan semangat nasionalisme di

kalangan penduduk masyarakat dan juga ahli-ahli kerabat Diraja. Semangat

nasionalisme ini berlaku disebabkan dasar-dasar penaklukan british, eksploitasi

terhadap ekonomi tempatan, pelaksanaan sistem pentadbiran barat, campur

tangan british dalam adat resam tempatan, pembesar tempatan atau sultan

kehilangan kuasa dan pengaruh dan kesulitan penduduk tempatan. Walaupun

kebanyakan daripada penentangan tersebut gagal namun, gerakan penentangan


tersebut telah menyedarkan rakyat untuk melawan penjajah demi

membebaskan mereka daripada dibelenggu British.

Antara keburukannya ialah, pentadbiran yang sedia ada di NNMTB

digantikan dengan pentadbiran yang diperkenalkan oleh British. Selain itu,

negeri-negeri di NNMTB telah dipisahkan dengan NNMB dan NNS. Hal ini

menyukarkan penduduk tempatan untuk bekerjasama dalam menentang

penjajah british. Sultan dan pembesar juga kehilangan hak dan kuasa mereka

kerana telah digantikan oleh pegawai-pegawai British. Seterusnya, bahasa

ibunda mereka diperendahkan berikutan tindakan British yang menggunakan

bahasa Inggeris dalam segala urusan pentadbiran yang dijalankan.

4.0 PENUTUP

British mula campur tangan di Tanah Melayu sejak tahun 1874 melalui perjanjian

Pangkor dan campur tangan di Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu bermula

pada tahun 1909 dan Johor tahun 1914. Campur tangan British di Tanah Melayu

telah memberikan pelbagai perubahan yang kurang disenangi atau disenangi

oleh penduduk tempatan. Hasil daripada perubahan tersebut, ini telah

menimbulkan kebangkitan di kalangan penduduk supaya menentang campur

tangan British dalam pentadbiran. Ini kemudiannya telah menggalakkan

perkembangan semangat kebangsaan atau semangat nasionalisme kepada

masyarakat di Tanah Melayu khususnya dalam Negeri-negeri Melayu Tidak

Bersekutu. Terdapat pelbagai penentangan daripada pejuang-pejuang di Negeri-

negeri Melayu Tidak Bersekutu untuk menentang British.

Antara yang melakukan penentangan di Negeri-negeri Tidak Bersekutu

ialah Tok Janggut di Kelantan, Haji Abdul Rahman Limbong di Terengganu, Tunku

Mahmud Ibni Sultan Ahmad Tajuddin dan Tunku Ibrahim Ibni Sultan Abdul Hamid

di kedah, Syed Alwi di Perlis dan Sultan Ali serta Sultan Abu Bakar di Johor.

Pelbagai sebab, matlamat dan corak perjuangan mereka untuk menentang

British campur tangan dalam pentadbiran negeri-negeri tersebut.

Walaupun kebanyakan daripada pejuang-pejuang di Negeri-negeri Melayu

Tidak Bersekutu telah gagal kerana kekurangan alat senjata yang moden,

kurang sokongan daripada orang melayu sendiri dan masalah perhubungan

komunikasi namun, gerakan awal penentangan ini telah membawa kepada

kebangkitan gerakan nasionalisme yang lebih besar dan membawa kesan yang

baik terhadap proses kemerdekaan di Tanah Melayu dan khususnya di Negeri-

negeri Melayu Tidak Bersekutu.


5.0 SENARAI RUJUKAN

Ahmad Fawzi Basri. 1988. Johor 1855-1917: Pentadbiran dan Perkembangannya.

Petaling Jaya: Fajar Bakti.

Haji. Dr.Syed Ibrahim. 2000. Malaysia Kita: Panduan dan Rujukan untuk

Peperiksaan Am Kerajaan. Golden Book Centre SDN.BHD.

Joginder Singh Jessey. L. 1978. Sejarah Tanah Melayu (1400-1959). Kuala

Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mohammad Isa Othman. 1990. Politik Tradisional Kedah 1681-1942. Kedah:

Dewan Bahasa dan Pustaka, Kementerian Pendidikan Malaysia.

Ramlah Adam. L. 2003. Pejuang-pejuang Kemerdekaan. Kuala Lumpur: Institut

Kajian Sejarah dan Patriotisme Malaysia.

Sharom Ahmat. 1984. Tradition and Change in a Malay State: A Study of The

Economic and political Development of Kedah 1878-1923. Council of the

M.B.R.A.S.

Tun Mohd. Salleh Abas, Haji Salleh Buang. 1997. Prinsip Perlembagaan dan

Pemerintahan di Malaysia. Selangor: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Zainal Abidin Abdul Wahid et al. 1996. Keadaan dan perkembangan Negeri Johor,

Malaysia Warisan dan Perkembangan. Kuala Lumpur: Dewan

Bahasa dan Pustaka, Edisi Kedua.

Empayar Uthmaniyah Merupakan Sebuah Empayar Yang Teragung

Patricia Linda

[email protected]

Abstrak

Kajian ini meninjau kemangkatan Sultan Al-Qanuni pada tahun 1566 telah

menyebabkan berlakunya kemerosotan dalam Empayar Turki Uthmaniyah. Di

samping itu, Empayar Uthmaniyah mengalami zaman kegemilangan apabila

berjaya mempunyai wilayah taklukan yang sangat besar sehingga meliputi

Semenanjung Balkan, Asia Kecil. Arab Timur Tengah, Mesir dan Afrika. Namun,


Empayar Uthmaniyah mengalami zaman kejatuhan akibat daripada faktor politik,

ekonomi dan sosial. Ekoran daripada kejatuhan tersebut, ia telah menyebabkan

negara-negara Arab seperti Palestin, Mesir dan Iraq telah bangkit untuk

menuntut kemerdekaan.

1.0 PENDAHULUAN

Kemerdekaan merupakan cita-cita tertinggi dari setiap negara yang terjajah.

Kemerdekaan yang dilihat daripada atas dasar ekonomi dan politik biasanya

menjadi objektif utama dalam perjuangan kemerdekaan di negara yang dijajah

untuk membebaskan tanah air daripada penjajah. Begitulah senario yang

berlaku dalam kalangan negara-negara Arab. Senario tersebut disamakan

dengan sebuah empayar Islam iaitu Empayar Uthmaniyah yang merupakan

sebuah empayar yang teragung pada satu masa dahulu kerana pernah

menjatuhkan kuasa Eropah iaitu kerajaan Byzantine yang kuat.

Empayar Uthmaniyah telah diasaskan oleh Uthman 1 yang mengisyitiharkan

kemerdekaan wilayah Uthmaniyah pada tahun 1299. Wilayah ini mula

berkembang dan mencapai kegemilangannya melalui penaklukan kota

Constantinople oleh Muhammad Al-Fatih pada tahun 1453. Penaklukan tersebut

merupakan satu kemampuan dan kejayaan besar mengalahkan kuasa Eropah

kerana kota Constantinople di wilayah Rom. Kegemilangan tersebut diteruskan

gemilang semasa pemerintahan Sultan Sulaiman Al-Qanuni.

Logo dan Bendera Empayar Turki Uthmaniyah

Wilayah Taklukan Empayar Uthmaniyah

Namun, berdasarkan fokus soalan, terdapat 3 negara sahaja yang termasuk di

dalam skop perbincangan iaitu Mesir, Iraq dan Palestin.

2.0 PERJUANGAN KEMERDEKAAN DALAM KALANGAN NEGARA ARAB SELLEPAS

PEMBAHAGIAN WILAYAH UTHMANIYAH OLEH KUASA BARAT.

PALESTIN, MESIR DAN IRAQ

Negara Palestin merupakan salah satu Negara Arab yang pada awalnya berada

di bawah kekuasaan takluk Kerajaan Uthmaniyah. Namun, selepas kekalahan

Kerajaan Uthmaniyah, negara ini telah dicerobohi oleh bangsa lain iaitu Yahudi.

Mengikut sejarah asal Palestin. Orang pertama yang menduduki Palestin ialah

Bangsa Caanan iaitu orang nomad yang berasal beribu-ribu tahun sebelum Nabi


Isa, dan mungkin merekalah bangsa pertama dan mungkin merekalah bangsa

pertama yang menghuni kawasan tersebut. Mereka menamakan negara mereka

“Canaan”. Perkataan “Palestin” dicipta oleh Orang Yunan yang membawa

maksud “Tanah Air Orang Philistine”, iaitu suatu bangsa yang menakluki

kawasan Pantai Canaan sekitar 1400SM. Mereka menamakan negara mereka

Philistia. Nama Arab bagi Palestin ialah Filestin. Palestin jatuh di bawah

pemerintah Arab.

Pada tahun 1516, Pemerintahan Uthmaniyah dari Turki menakluki

keseluruhan Timur Tengah, termasuk Palestin. Mereka menguasai kawasan ini

selama 400 tahun. Kemudian pada abad ke-19, pada masa ini, Orang Yahudi

telah ditindas di Eropah. Kumpulan –Kumpulan Kecil Yahudi Eropah telah mula

berhijrah ke Palestin. Mereka telah mendapat perlindungan untuk mengamalkan

agama mereka. Apabila Kolonialisme Eropah menakluk hampir seluruh dunia,

lahir sebuah kumpulan yang dikenali sebagai Zionisme. Zionisme merupakan

sebuah gerakan politik yang mendakwa bahawa menurut kitab Bible ( yang telah

diubahsuai), semua orang Yahudi mempunyai hak “eksklusif” ke atas Palestin.

Selain itu, pada masa ini, Pemerintahan Uthmaniyah ke atas Palestin dan timur

Tengah menjadi kian lemah. Sebuah Konsortium Perancis-British membina

Terusan Suez, menerusi Mesir. Terusan yang dibuka pada tahun 1869 ini

merupakan jalan pintas ke jajahan Perancis dan jajahan British, dan kemudian

Terusan ini menjadi jalan perhubungan yang sangat penting sehinggakan

England telah menggabungkan Mesir ke dalam empayarnya pada tahun 1882.

Terusan suez dan kedudukan Timur Tengah yang strategik membuat kawasan ini

amat diperlukan oleh penjajah.

Permulaan bagi kebimbangan penduduk asal Palestin bermula pada tahun

1896, apabila Theodore Herlz iaitu bapa Zionis telah menulis sebuah buku The

Jewish State. Dalam buknya, Herlz telah menyokong pembentukan Negara

Yahudi di Palestin. Keadaan ini semestinya membimbangkan penduduk asal

Palestin apabila negara mereka bakal diduduki serta dirampas oleh Bangsa

Yahudi setelah mereka memberi bermurah hati untuk membenarkan Bangsa

Yahudi tinggal dan berlindung di Palestin. Gerakan Zionis telah mengadakan

kongresnya yang pertama di Basel, Switzerland. Selepas kongres tersebut,

penyokong Zionisme telah menguruskan penghijrahan Orang Yahudi secara

besar-besaran ke Palestin. Bagi merealisasikan lagi impian Zionis, mereka telah

bekerjasama dengan Britain dan menyarankan Britain menyokong penghijrahan

Yahudi di Palestin dan dalam masa yang sama, Britain berjanji dengan Orang


Arab bahawa mereka akan diberikan kemerdekaan jika mereka bangun

menentang Orang Turki. Oleh itu, Orang Arab telah memulakan pemberontakan.

Selepas Turki ditewaskan, Britain dan Perancis telah merancangkan

pembahagian Timur Tengah. Hasilnya, pada tahun 2 November 1917,

Perisyitiharan Balfour telah diisyitiharkan oleh setiausaha Luar Negara Britain

iaitu Lord Balfour. Perisyitiharan ini dibuat sebagai tanda persetujuan Britain

untuk menyokong pembentukan “ sebuah tempat tinggal kebangsaan bagi orang

Yahudi di Palestin”. Penubuhan negara ini telah dibantah oleh Orang Arab. Bagi

menenangkan masalah ini, Britain telah berjanji bahawa penempatan Orang

Yahudi di Palestin hanya dibenarkan sejauh mana penempatan mereka sejajar

dengan kebebasan politik dan ekonomi penduduk Arab.

Pada tahun 1920, Liga Bangsa telah dibentuk yang dianggotai oleh Negara

Eropah. Liga Bangsa telah memberi mandat kepada Britain keatas Palestin.

Mandat ialah penguasaan Britain untuk mentadbir kawasan yang diberi sebagai

jajahan. Dengan adanya Mandat ini Britain telah memberi persetujuan

penghijrahan Orang Yahudi beramai-ramai ke Palestin.iaitu antara tahun 1919

dan 1939, penduduk Yahudi Palestin bertambah dari 58 000 kepada 348 000

Orang. Zionis telah menubuhkan “Dana Kebangsaan Yahudi” untuk membeli

tanah di Palestin tetapi mereka hanya berjaya memperluas bahagian tanah

mereka sebanyak 5.6 peratus sahaja. Rakyat Palestin telah mambantah

penghijrahan Yahudi yang semakin pesat. Oleh itu, pada tahun 1939, mereka

telah mengadakan mogok pada peringkat Negara sebagai bantahan terhadap

penghijrahan beramai-ramai kaum Yahudi. Kemudian, mogok ini bertukar kepada

pemberontakan bersenjata terhadap British, namun pemberontakan ini dapat

dipatahkan oleh British dan Yahudi.

Kemudian, selepas perang dunia kedua, dasar British terhadap Palestin telah

berubah. Pada May 1939, British melalui Kertas Putih 1939 telah berjanji untuk

mengekalkan satu pertiga Yahudi dari keseluruhan penduduk Palestin dan untuk

menyekat migrasi orang Yahudi setelah 75 000 orang yahudi lagi telah dibawa

masuk. Apabila Pertubuhan Bangsa-Bangsa bersatu ditubuhkan, Negara arab

yang lain seperti Syria, Lubnan dan Jordon berjaya mencapai kemerdekaan.

Namun, Palestin tidak mendapat kemerdekaan. Hal ini telah menyebabkan

berlaku pertempuran ganas diantara orang Yahudi dan Palestin. Untuk

mengatasi kekacauan ini, pihak Britain bersikap lepas tangan dengan

menyerahkan isu ini kepada Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu (PBB) untuk

diselesaikan. Bagi menyelesaikan masalah ini, PBB telah menubuhkan UNSCOP


(United Nation Special Comitee in Palestin) dan hasilnya, tertubuhnya Resolusi

181 untuk membahagikan Negara Palestin kepada dua pihak iaitu orang Yahudi

dan Arab. 45% untuk penduduk asal manakala 55% pula untuk pendatang

Yahudi. Resolusi PBB ini telah diterima. Kemudian, pada 29 November 1947,

Perhimpunan Agung PBB telah diadakan di New York bagi memperdebatkan

cadangan UNSCOP. Semasa debat diadakan, wakil daripada Soviet, Andrei

Gromyko mengejutkan Zionis dengan mengatakan bahawa sebagai kesan

daripada peperangan, orang yahudi sangat menderita berbanding bangsa lain.

Jumlah mangsa yang terkorban akibat Nazi adalah dianggarkan sebanyak lebih

kurang 6 juta orang. Oleh itu, semasa undian dijalankan, terdapat 33 orang

yang menyokong, 13 menentang iaitu 6 yang terdiri daripada Negara Arab, 4

negara islam iaitu Afghanistan, Iran, Pakistan dan Turkey dan 3 lagi Negara iaitu

Cuba, Greece dan India. dan 10 berkecuali. Walaupun terdapat penentangan,

namun penentangan tersebut tidak diendahkan. Pada tahun 1947, Askar British

meninggalkan Palestin. Zionis mengisyitiharkan Negara Israel untuk Yahudi,

Negara-negara Arab menghantar angkatan tentera untuk menentang Israel.

Sejumlah 800 000 rakyat Palestin lari sebelum kemaraan askar Israel. Angkatan

tentera Arab terpaksa berundur dan hanya mampu mengekalkan Tebing Barat

Palestin dan Gaza.

Pada tahun 1948, PBB telah mengarahkan Israel untuk membenarkan rakyat

Palestin kembali, tetapi Israel tidak mematuhi arahan itu. Akhirnya, rakyat

Palestin terpaksa tinggal di Kem Pelarian di bawah kelolaan UNRWA ( Agensi

Bantuan dan Kerja Amal PBB) di Jordon, Lubnan, Syria, Tebing Barat dan Gaza.

Rakyat Palestin tidak menubuhkan sebarang gerakan penentang tetapi

sebaliknya mereka bersikap tidak peduli, menanti dan berharap sahaja

kedatangan tentera Arab membebaskan Palestin. Oleh itu, sekumpulan penuntut

Palestin, salah seorang daripada mereka ialah Yaasir Arafat memutuskan untuk

bertindak sendiri dan mereka menubuhkan gerakan penentang Palestin yang

dinamakan sebagai “Al Fatah” yang bermaksud pembukaan.

2.1 Kronologi Peperangan

1) 1958 - Perang Saudara Lubnan (8 Mei-14 Oktober)

2) 1964 -Negara-negara Arab menubuhkan PLO (Palestine Liberation

Organization) iaitu Pertubuhan Pembebasan palestin. Al-Fatah tidak

mengganggotai kerana menggaggap PlO terlalu dipengaruhi Negara-negara

Arab.


3) 1965 - 1 Januari, Fatah menjalankan Operasi gerila yang pertama di Israel.

4) 1967 – Perang Jun, Angkatan tentera Arab ditumpaskan. 6 hari Israel

menambah wilayah dengan menakluki Semenanjung Sinai, Bukit Jowlan, Tebing

Barat dan Gaza. Amerika Syarikat dan Rusia memulakan serangan diplomatik

untuk memujuk Negara-negara Arab mengiktiraf Israel, namun gagal.

5) 1968-1969 - Perjanjian Kaherah mengesahkan kehadiran rakyat Palestin

bersenjata di Lubnan sebagai tempat untuk menyerang Israel. Beberapa

kumpulan Komando ditubuhkan, seperti Barisan Depan Umum bagi pembebasan

Palestin dan Barisan Demokratik.

6) 1969 - Pertempuran Karameh, kumpulan Gerila di Jordon berjaya

tumpaskan tentera Israel.

7) 1969 - Kumpulan Komando mengambil alih PLO dan pemimpin Fatah,

Yasir Arafat menjadi pemimpin PLO. Pangkalan Gerila ditubuhkan di Jordon.

Selepas pembunuhan beribu-ribu rakyat Palestin, Raja Hussien dari Jordon telah

mengahalau PLO. PLO berpindah ke Lubnan. Israel lancer serangan dari udara ke

Lubnan

8) 1973 - Perang Oktober, usaha damai kuasa-kuasa besar ke atas Timur

Tengah beransur-ansur buntu kerana Israel enggan bertolak ansur. Mesir dan

Syria melancarkan serangan ke ats Israel .

9) 1974 - Pengerusi PLO, Yasir arfat menyampaikan ucapan di Perhimunan

Agung PBB. Sebahagian besar Negara di dunia iaitu 105 negara mengiktiraf PLO

sebagai satu-satunya wakil sah rakyat Palestin. PBB juga mengiktiraf hak rakyat

Palestin terhadap tanah air rakyat Palestin.

10) 1975 - Operasi gerila sebabkan Israel memulakan operasi pengeboman

terhadap kem pelarian Palestin. PBB mengutuk zionis bersifat perkauman.

11) 1976 - Kem-kem Palestin ditawan, Dbayyeh (ditawan pada 14 januari),

dan lain-lain kem. LNM (Lubnan National Military) dan angkatan bersenjata

Palestin yang dikenali sebagai “ Angkatan Bersenjata Bersama” membalas

serangan Israel dan menawan Bandar Darmour.

12) 1977 - Kamal Jumblatt, pemimpin LNM dibunuh. Presiden Mesir Anwar

Sadat, ke Jerusalem untuk memulakan rundingan damai. Lawatannya dikutuk

oleh Liga Arab, terutamanya PLO.

13) 1978 - Israel serang selatan Lubnan. 2000 orag awam terkorban dan 200

000 orang lagi menjadi pelarian, 6 buah kampong dimusnahkan dan 82 buah

dirosakkan.


14) 1979 - Perjanjian damai ditandatangani antara Israel dengan Mesir. Israel

dikehendaki mengembalikan Sinai kepada Mesir.

15) 1980 - Iraq menyerang Iran. Bermula Perang Teluk

16) 1981 - Pesawat pengebom Israel menyerang dan menghancurkan sebuah

reaktor nuclear di Baghdad, Iraq. 300 orang terbunuh dan 800 orang tercedera

dalam serangan udara ke atas kawasan rang awam di Beirut. Angkatan tentera

Israel dengan cara-cara teratur membinasakan jambatan-jambatan

menyeberangi Sungai Litani. Para diplomat Amerika Syarikat merundingkan

gencatan senjata di Sempadan Lubnan- Israel. Israel secara tidak sah telah

merampas Bukit Jowlan.

17) 1982 - Cubaan membubuh duta Israel ke London oleh kumpulan Palestin

yang radikal dan anti PLO dijadikan alas an bagi Israel untuk menyerang Lubnan

(Perang Arab-Israel ke-6). Berlaku pengepungai Beirut selama tiga bulan,

pengusiran angkatan bersenjata PLO dan angkatan tentera Syria di Beirut. Pada

14 September, berlaku pembunuhan bakal Presiden Lubnan, Bashir Gemayel

secara kebetulan selepas beliau enggan mengikut perjanjian Damai dengan

Israel. 15-16 September, berlaku pembubuhan beramai-ramai di Sabra, dan

Shatila. Pembunuhan ini dijalankan oleh anggota Militia Kata’ib yang diketuai

Elias Hobeika dan di bawah perlindungan serta sokongan tentera Israel.

18) 1982 - Pemindahan Orang Palestin ke Sinai, Mesir selesai. Sementara

Mesir dan Palestin masih lagi dalam perundingan. Israel telah mengebom kem

pelarian Palestin di Lubnan. Mesir dipecat daripada Liga Arab.

19) 1983 - Angkatan tentera di bawah kuasa Phalange menguasai Beirut

Barat. Hal ini menyebabkan penentangan dibawah sokongan Syria meletus

dalam PLO, berlaku pertempuran di lembah Biqa’a dan Tripolu, utara Lubnan

berakhir dengan pemecatan askar yang setia kepada pengerusi PLO.

20) 1984 - Pemberontakan popular di Beirut Barat mengakhiri kuasa

Phalange.

21) 1985 - Tentangan orang awam bersenjata terhadap askar Israel memaksa

mereka berundur dari kebanyakan kawasan di Lubnan yang kemudiannya

diambil oleh Hizbullah PLO dan lain-lain.

22) 1886 - Perang Kem, pertempuran 4 hari di Shatilia, rashidiyyaa, Bourj-al-

Barajneh.

23) 1987 - sekatan makanan ditarik balik, tetapi berlaku tembakan curi yang

berterusan


24) 1988 - Mesyuarat Majlis Kebangsaan Palestin di Algries mengisyitiharkan

Perlembagaan Negara Palestin.

Berlaku pertempuran serta peperangan yang dashyat diantara Negara-negara

Arab dan Israel. Dalam hal ini, hanya Amerika Syarikat, Britain dan Perancis yang

yang boleh menyelesaikan masalah rakyat Palestin dengan mengisyitiharkan

secara rasmi Palestin Merdeka yang dinafikan oleh Israel selama ini. Ketiga-tiga

Negara ini harus memaksa Israel untuk mengiktiraf Negara Palestin yang

merdeka.

2.2 CARA-CARA KEMERDEKAAN DI IRAQ

Kebangkitan penentangan terhadap British

I) Revolusi Besar Iraq 1920

Pada tahun 1920, Iraq telah mengadakan satu Revolusi Besar yang bermula di

Baghdad sebagai satu langkah pertama terhadap tuntutan kemerdekaan. Dalam

Revolusi tersebut, Iraq melancarkan pemberontakan dengan melakukan

demostrasi secara besar-besaran bagi kedua-dua Sunni dan Syiah. Bantahan dan

rasa tidak puas hati terhadap Pemangku Awam iaitu Sir Arnold Wilson menjadi

salah satu punca demonstrasi. Pemberontakan telah meluas sehingga Euphrates.

Pemberontakan dipimpin oleh Sheikh Mehdi Al-Khalissi iaitu merupakan

pemimpin Syiah yang terkenal.

Pada Mei tahun 1920, demonstrasi adalah dilakukan secara aman terhadap

penaklukan British terhadap Iraq. Sunni dan Syiah sebagai komuniti agama telah

bekerjasama dengan masyarakat puak, penduduk bandar dan pegawai-pegawai

Iraq di Syria semasa demonstrasi. Namun demikian, Revolusi dari secara aman

telah bertukar kepada berdarah apabila suku kaum mula menggunakan

keganasan untuk mencapai matlamat mereka. Antara objektif Revolusi adalah

untuk penubuhan kerajaan Arab. Walaupun Revolusi mencapai beberapa

kejayaan pada peringkat awal, namun pemberontakan telah dihancurkan oleh

British pada akhir Oktober tahun 1920.

II) Pemberontakan anti-British

Manakala pemberontakan anti-British pula dilakukan oleh orang Kurd di

bahagian Utara yang mempunyai objektif yang sama dengan penduduk Iraq iaitu

untuk menuntut kemerdekaan. Pemberontakan orang Kurd dipimpin oleh

pemimpin Kurdish, Sheikh Mahmoud Barzinji. Semasa pemberontakan, British

menggunakan bom Fosforus putih untuk menghalang pemberontakan penduduk


kampung Kurdish di wilayah Al-Anbar. Taktik tersebut terus kekal digunakan oleh

British sepanjang tahun 1920 di Iraq.

III) Permulaan Revolusi Mei 1920

Selepas Perang Dunia I, Liga Bangsa-Bangsa telah mencipta mandat untuk

wilayah kuasa pusat yang dikalahkan. Perjanjian Perdamaian Versailles pada

tahun 1919 telah mula dibentuk untuk tujuan membebaskan wilayah-wilayah

tetapi masih di bawah didikan daripada negara yang memenangi perang dunia I

tersebut. Sistem Mandat tersebut telah menimbulkan ketakuatan dan kerisauan

khususnya Uthmaniyah kerana mereka menganggap ia seolah-olah negara

diperintah oleh orang Eropah.

Pada Persidangan San Remo April 1920, Great Britain telah dianugerahkan

mandat terhadap Iraq serta mandat di Palestin. Pemilikan mandat oleh British di

Iraq telah menyebabkan salah satu pemimpin Syiah iaitu Ayatollah Muhammad

Taqi al-Shirazi telah mengeluarkan fatwa beliau bahawa pengisytiharan

perkhidmatan dan pentadbiran British di Iraq adalah menyalahi undang-undang.

Hal ini kerana semasa British menjalankan mandat mereka di Iraq, terdapat

dasar-dasar dilaksanakan telah menimbulkan ketidakpuasan hati dalam

kalangan pemimpin puak di Iraq seperti dasar pemilikan tanah baru dan cukai

untuk tanah tempat pengkebumian. Oleh hal demikian, mesyuarat telah

diadakan di antara ulama Syiah dengan pemimpin-pemimpin puak untuk

membincangkan strategi untuk pemberontakan secara aman. Mesyuarat dan

demonstrasi ketidakpuasan hati terhadap pemerintahan British di Iraq telah

dilakukan secara besar-besaran di Baghdad.

Permulaan strategi adalan menumpukan kepada bantahan secara aman

terhadap pemerintahan British. Perhimpunan besar telah dilakukan di masjid-

masjid Sunni dan Syiah. Dalam mesyuarat tersebut, lima belas wakil telah

dicalonkan untuk membentangkan kes untuk kemerdekaan Iraq kepada

pegawai-pegawai British. Namun demikian, pegawai Awam British iaitu Sir Arnold

Wilson telah menolak permintaan tersebut kerana menganggap permintaan

mereka sebagai “unpractical”. Disebabkan permintaan secara aman tidak

diterima, Ayatollah al-Shirazi telah mengeluarkan fatwa pada akhir Jun 1920 di

mana pemberontakan bersenjata akan dilakukan.

IV) Pemberontakan Bersenjata


Pada Jun 1920, pemberontakan bersenjata telah dilancarkan oleh suku kaum

Zawalim. Dalam pemberontakan, pemberontak-pemberontak telah menyerbu

penjara. Namun demikian, pemberontakan bersenjata telah dikawal oleh British

menjelang akhir Julai. Tetapi, suku-suku kaum Berjaya menyebabkan

pemberontakan tersebut merebak ke Euphrates dan seluruh Baghdad. Menteri

Perang Britis iaitu Winston Churchill telah mendapatkan bantuan daripada Iran

termasuk dua skuadron Tentera Udara Diraja. Dengan menggunakan pesawat,

pihak British mempunyai kelebihan untuk menamatkan pemberontakan.

Disebabkan hal sedemikian, banyak pemberontak lari kerana bekalan dan

pembiayaan terhadap pemberontakan untuk jangka masa panjang telah menjadi

semakin lemah dan berkurang. Pada akhir Oktober 1920, banyak pemberontak

Najaf dan Karbala telah menyerah diri kepada pihak British.

Pemberontakan bersenjata tersebut telah meninggalkan kesan yang mendalam

di mana sebanyak 6000 rakyat Iraq dan 500 askar British dan India telah

terkorban dalam pemberontakan. Disebabkan keadaan sedemikian, pihak British

terpaksa menanggung kos kerajaan sebanyak 400 000$ dua kali ganda daripada

jumlah bajet tahunan yang diperuntukkan di Iraq. Oleh itu, Winston Churchill

telah memutuskan pentadbiran colonial yang baru di Iraq serta negara-negara

jajahan British di Timur Tengah untuk mengadakan Persidangan yang besar di

Kaherah.

Dalam persidangan di Kaherah pada Mac 1921, pegawai-pegawai British telah

membincangkan tentang masa depan Iraq. Mereka mengambil keputusan untuk

menjadikan Raja Faisal ibn Husayn sebagai Raja Iraq. Hal ini kerana Raja Faisal

pernah bekerja dengan British sebelum pemberontakan Arab dalam Perang

Dunia I dan mempunyai hubungan yang baik dengan British. Dengan perlantikan

Raja Faisal sebagai Raja Iraq, maka ia dapat menghalang beliau daripada

menentang Perancis di Syria kerana ia dapat mengelakkan hubungan British-

Perancis daripada terhakis.

V) Nasionalisme Iraq

Nasionalisme Iraq merujuk kepada nasionalisme yang berdasarkan identiti Iraq.

Hal ini kerana nasionalisme Iraq adalah amat berpengaruh dalam Gerakan

Kemerdekaan Iraq daripada penjajahan British. Di samping itu, nasionalisme Iraq

menjadi Revolusi untuk menentang penjajahan British pada tahun 1920 dan

Revolusi 1958 terhadap monarki British. Nasionalisme Iraq melibatkan

pengiiktirafan identiti Iraq yang berpunca daripada Babylonia dan Assyria Purba.


Hal ini kerana Nasionalisme Iraq telah menyatukan identiti kebangsaan Iraq

Bersatu. Nasionalisme Iraq telah menekankan warisan budaya Iraq Purba,

Babylonia dan Assyria negeri yang dianggap sebagai tempat lahir tamadun

besar. Pemerintah Babylon iaitu Nebukadnezar II dan Kurdish Salahuddin

merupakan pemimpin Islam semasa perang salib.

VI) Irredentism (Perjuangan semula hak wilayah)

Wilayah-wilayah Iraq yang lebih besar telah dituntut semula oleh sesetengah

nasionalis Iraq. Hal ini kerana “irredentist” ke wilayah Iraq, Arab penduduk di

Khuzestan di Iran, Kuwait dan wilayah kecil Arab Saudi yang dahulunya

merupakan sebahagian daripada zon Saudi-Kuwait.

3.0 PEMBENTUKAN SISTEM MANDAT DI TIMUR TENGAH

Sistem Mandat merupakan penguasaan Britain untuk mentadbir kawasan yang

diberi sebagai jajahan. Melalui sistem mandat ini, maka Britain berkuasa penuh

untuk memerintah mengikut cara pemerintahan mereka sendiri terhadap tanah

jajahannya. Sistem mandat ini juga telah menindas negara asal kerana, hak

kewilayahan mereka telah dicerobohi. Terdapat tiga sistem Mandat yang

dilakukan oleh British di Timur Tengah iaitu di Palestin, Mesir dan Iraq.

3.1 Sistem Mandat di Palestin

Peta Palestin

Bendera Palestin

Logo Palestin

Latar Belakang Palestin

Perkataan “Palestin” dicipta oleh Orang Yunan yang membawa maksud “Tanah

Air Orang Philistine”, iaitu suatu bangsa yang menakluki kawasan Pantai Canaan

sekitar 1400SM. Mereka menamakan negara mereka Philistia. Nama Arab bagi

Palestin ialah Filestin. Palestin jatuh di bawah pemerintah Arab.


Orang pertama yang menduduki Palestin ialah Bangsa Caanan iaitu orang

nomad yang berasal beribu-ribu tahun sebelum Nabi Isa, dan mungkin

merekalah bangsa pertama dan mungkin merekalah bangsa pertama yang

menghuni kawasan tersebut. Mereka menamakan negara mereka “Canaan”.

Dari sudut geografi, Palestin terletak di bahagian barat benua Asia yang

membentang antara garis lintang meridian 15-34 dan 40-35 ke arah timur, dan

antara garis lintang meridian 30-29 dan 15-33 ke arah utara.

Palestin membentuk bahagian tenggara dari kesatuan geografi yang besar di

belahan timur dunia Arab yang disebut dengan negeri Syam. Selain Palestin,

negeri Syam terdiri dari Lebanon, Syria dan Jordan. Pada awalnya negara-negara

ini mempunyai sempadan wilayah yang kolektif di luar perbatasannya dengan

Mesir.

Sempadan wilayah Palestin dimulai dari Lebanon di Ras El-Nakoura di wilayah

Laut Tengah (Laut Mediteranean) dan dengan garis lurus mengarah ke timur

sampai ke daerah di dekat kota kecil Lebanon iaitu kota Bent Jubayel, di mana

garis pemisah antara kedua negara ini senget ke Utara dengan sudut yang

hampir lurus. Pada titik ini, perbatasan berada mengitari mata air Sungai Yordan

yang menjadi bahagian dari Palestin dalam jalan kecil yang membatasinya dari

wilayah Timur dengan wilayah Suriah dan danau Al Hola, Lout dan Tabariyya.

Perbatasan dengan Jordan dimulai di wilayah selatan danau Tabariyya pada

pembuangan sungai Al Yarmouk. Terus sepanjang Sungai Jordan. Dari mata air

Sungai Jordan, perbatasan ini ke arah Selatan membelah pertengahan Laut Mati

secara geometrikal dan lembah Araba, hingga sampai pada daerah Aqaba.

Perbatasan dengan Mesir dapat digambarkan dengan garis yang hampir

membentuk garis lurus yang membelah antara daerah semi-pulau Seena dan

padang pasir Al Naqab. Perbatasan ini dimulai di Rafah di Laut Tengah hingga

sampai ke daerah Taba di Teluk Aqaba.

Di bahagian Barat, Palestin terletak di sebelah perairan lepas internasional dari

Laut Tengah dengan jarak sekitar 250 km dari Ras El-Nakoura di belah selatan

hingga Rafah di bagian selatan. Hal ini kerana lokasinya terletak di pertengahan

negara-negara Arab, Palestin membentuk kombinasi geografi natural dan

humanistik bagi medan terestrial yang luas yang memuat kehidupan orang-

orang asli Badui di wilayah selatan dan gaya pendudukan yang sudah lama di

bahagian utara.

Tanah Palestin mempunyai keistimewaan dibanandingkan dengan daerah lain

kerana merupakan bahagian dari tempat diturunkannya semua agama samawi,


tempat di mana peradaban kuno muncul, menjadi jambatan aktiviti komersial

dan tempat penyusupan ekspedisi militer di sepanjang era bersejarah yang

berbeda. Lokasi strategik Palestin memungkinkannya untuk menjadi faktor

penghubung antara berbagai benua bagi dunia kuno Asia, Afrika dan Eropah.

Palestin juga menjadi tempat yang dijadikan pintu masuk bagi perjalanan ke

negara-negara tetangga. Ia menjadi jambatan penghubung bagi manusia sejak

dahulu kala, sebagaimana ia juga sebagai Pusat yang menarik sebahagian orang

untuk bermukim dan hidup dalam kemakmuran.

Sejarah Pembentukan Sistem Mandat di Palestin

Pada 9 Disember, 1917, dalam Perang Dunia I menghampiri penghujungnya,

Baitulmuqaddis menyerah kalah kepada angkatan tentera British. Peristiwa ini

telah menandakan berakhirnya kerajaan Turki Uthmaniyyah. Ini juga bagi

menandakan bermulanya pemerintahan kuasa British selama tiga tahun di

wilayah negara Arab.

Sistem mandat telah ditubuhkan oleh Perkara 22 dalam Perjanjian Liga Bangsa-

bangsa yang digubal di Paris Peace Conference pada Januari-Jun 1919. Dalam

perkara ini, ia telah menyatakan bahawa wilayah-wilayah yang didiami oleh

orang-orang tidak akan dapat berdiri dengan sendirinya. Maka dengan itu,

wilayah-wilayah tersebut akan diamanahkan kepada negara-negara maju bagi

memimpinnya sehinggalah penduduk tempatan boleh mengendalikan hal ehwal

pentadbiran mereka sendiri. Konsep pengendalian hal pentadbiran dan

pemerintahan oleh negara maju yang lain ini telah dimasukkan ke dalam

Perjanjian Versailles pada 28 Jun 1919. Perjanjian inilah menandakan sebab

pembentukan sistem mandat British terhadap negara Arab dan kemudiannya

ditentang oleh Arab sendiri.

Wakil-wakil dari Great Britain, Perancis, Itali, Jepun, Greece, dan Belgium

bertemu di San Remo, Itali, pada bulan April tahun 1920, untuk membincangkan

kaedah melaksanakan Perjanjian Versailles. Ahli-ahli majlis tertinggi pihak

Berikat yang telah mengambil bahagian yang terkemuka. Ciri-ciri asas perjanjian

damai dengan Turki telah diterima pakai, dan mandat di Timur Tengah telah

diperuntukkan.


Dalam kes Palestin, kawalan pentadbiran, dalam bentuk Mandat telah

diberikan kepada pihak British. Dengan menamakan wilayah ini "Mandat British

bagi Palestin" kawasan yang hari ini, Israel dan Jordan menjadi bahagian

pertama dan hanya geografi dengan nama Palestin sejak sebelum Empayar

Uthmaniyyah mengawal kawasan yang bermula pada tahun 1517. Pada Julai

tahun 1920 pentadbiran Mandat sivil telah mengambil alih pentadbiran dari

pihak tentera.

Terma-terma Mandat British yang diperbadankan Deklarasi Balfour dan telah

diluluskan oleh Liga Bangsa-Bangsa Majlis pada 24 Julai, 1922, walaupun mereka

secara teknikal adalah tidak rasmi sehingga September 29, 1923. Amerika

Syarikat bukan merupakan ahli Liga Bangsa-bangsa, tetapi satu resolusi

bersama Kongres Amerika Syarikat pada 30 Jun, 1922, telah meluluskan konsep

“Home” Kebangsaan Yahudi.

Seperti Deklarasi Balfour, sistem Mandat adalah diiktiraf sebagai

"sambungan sejarah orang Yahudi dengan Palestin," . Ssitem mandat ini

menyeru kuasa mandatori untuk "menjamin penubuhan rumah negara Yahudi,"

dengan "agensi yang sesuai Yahudi" akan ditubuhkan untuk mendapatkan

nasihat dan kerjasama untuk mencapai matlamat ini. Maka dengan itu,

Pertubuhan Dunia Zionis, yang telah diiktiraf sebagai cara yang sesuai bagi

merealisasikan penubuhan rumah negara Yahudi. Pertubuhan Zionis ini secara

rasmi menubuhkan Agensi Yahudi pada tahun 1929. Hak imigresen Yahudi

dipermudahkan, di samping memastikan bahawa "hak dan kedudukan bahagian-

bahagian lain penduduk tidak berprasangka." Bahasa Inggeris, Bahasa Arab, dan

Ibrani semua untuk menjadi bahasa rasmi.

Pada bulan Mac 1921, Winston Churchill mengadakan persidangan

peringkat tinggi di Kaherah untuk mempertimbangkan dasar Timur Tengah.

Sebagai hasil perbincangan ini, Britain yang dipecahbahagi Mandat Palestin di

sepanjang Sungai Jordan-Teluk Aqaba selaras. Bahagian dipanggil timur Jordan

adalah untuk mempunyai pentadbiran Arab operasi berasingan di bawah

pengawasan secara am pesuruhjaya untuk Palestin, dengan Abdullah dilantik

sebagai amir.

Satu memorandum kerajaan British pada September 1922 ("The Churchill Kertas

Putih"), yang diluluskan oleh Liga Bangsa-Bangsa Majlis khusus dikecualikan


penempatan Yahudi dari kawasan Jordan Mandat Palestin. Keseluruhan proses ini

bertujuan untuk memenuhi janji perang yang dibuat kepada orang-orang Arab

dan pada menjalankan tanggungjawab di bawah Mandat British.

Mandat Di Palestin

Mandat British bagi Palestin, juga dikenali sebagai Mandat Palestin dan Mandat

Palestin adalah sebuah suruhanjaya di sisi undang-undang bagi pentadbiran

Palestin, draf yang telah disahkan secara rasmi oleh Majlis Liga Bangsa-Bangsa

pada 24 Julai 1922 dan yang berkuat kuasa pada 26 September 1923. Dokumen

tersebut adalah berdasarkan prinsip-prinsip yang terkandung dalam Perkara 22

Perjanjian draf Liga Bangsa-Bangsa dan San Remo Resolusi 25 April tahun 1920

dikaitkan berkuasa selepas Perang Dunia Pertama.

Mandat dirasmikan British di bahagian selatan Uthmaniyah Syria dari 1923-1948.

Dengan persetujuan Pertubuhan Liga Bangsa-Bangsa pada 16 September 1922,

UK telah dibahagikan wilayah Mandat kepada dua kawasan pentadbiran.

Palestin, di bawah pemerintahan British secara langsung, dan Transjordan

autonomi di bawah pemerintahan keluarga Hashemite dari Kerajaan Hijaz Arab

Saudi. Berikutan memorandum 1922 Transjordan, kawasan timur sungai Jordan

dikecualikan daripada peruntukan-peruntukan Mandat yang berkaitan dengan

perkara utama negara Yahudi.

3.2 Sistem Mandat di Mesir

Peta Negara Mesir

Bendera Mesir

Logo Negara Mesir

Latar Belakang Mesir

Mesir atau dalam Bahasa Arab iaitu “ Miṣr ” merupakan sebuah negara di Afrika

Utara. Mesir bersempadan dengan Libya, Sudan, Jalur Gaza dan Israel serta Laut

Mediterranean dan Laut Merah. Walaupun Mesir mempunyai keluasan tanah

yang besar (1 juta km², kebanyakan penduduknya mendiami kawasan-kawasan

tebing Sungai Nil, terutamanya bandar Kaherah dan Iskandariah. Bandar

Kaherah merupakan ibu kota bagi Negara Mesir.

Kawasan Mesir merupakan tapak tamadun awal Mesir Purba. Monumen-

monumen bersejarah Mesir Purba seperti Piramid Giza, Sphinx, Kuil Luxor dan


sebagainya menjadi tarikan berjuta-juta pelancong luar negeri setiap tahun. Kini,

Mesir merupakan antara negara Arab terpenting di Timur Tengah.

Lembah Nil sudah menjadi kawasan petempatan kekal manusia sejak Zaman

Paleolitik. Penduduk awal Mesir bertanam cucuk, memburu, serta memancing

untuk menyara hidup. Menjelang 6000 S.M., kehidupan penduduk Mesir menjadi

lebih berorganisasi. Firaun Menes telah menyatukan wilayah-wilayah di lembah

Nil dan menubuhkan kerajaan Mesir yang pertama pada 3200 S.M. Dengan ini,

pemerintahan Mesir secara dinasti telah bermula.

Pada pensejarahan awalnya, di bawah Firaun Ptolemaic Cleopatra, Mesir

ditewaskan dan ditakluk oleh Empayar Rom selepas Perang Actium. Selepas

pemisahan Empayar Rom, Mesir diletakkan di bawah Empayar Rom Timur, iaitu

Empayar Byzantine yang beragama Kristian. Pada 639 M., Mesir dikuasai oleh

kerajaan Arab yang dipimpin oleh Khalifah. Pada zaman inilah penduduk Mesir

memeluk agama Islam. Selepas itu, Mesir kemudiannya dijajah oleh kerajaan

Turki Uthmaniyah. Seterusnya, Mesir jatuh ke tangan British setelah kejatuhan

Turki Uthmaniyah.

Mandat di Mesir

Kesan daripada penjajahan demi penjajahan oleh kuasa luar terutamanya

selepas peristiwa pembahagian wilayah oleh British serta terbentuknya sistem

mandat British terhadap Mesir telah menyebabkan Mesir bertindak bangkit untuk

berjuang menuntut kemerdekaan Mesir. Justeru itu, banyak perjuangan oleh

negara Mesir telah lakukan untuk menuntut kemerdekaan daripada British.

Tuntutan kemerdekaan ini berpunca daripada beberapa faktor penjana yang

berikut iaitu pertikaian antara kerajaan Uthmaniyyah dan British mendorong

kepada pengambilan kawasan Mesir oleh pihak British pada 1914. Seterusnya

British telah melantik Husayn Kamil sebagai Sultan Mesir yang pertama.

Bertitik tolak akibat daripada gerakan nasionalisme yang hebat daripada

pejuang-pejuang nasionalis Mesir, British telah mengisytiharkan kemerdekaan

Mesir pada 22 Februari 1922. Dengan pengisytiharan kemerdekaan tersebut

telah membentuk satu kerajaan baru ditubuhkan dan bersifat raja

berperlembagaan.

Pada 1948, Mesir turut terlibat dalam serangan oleh negara-negara Arab

terhadap Israel tetapi kalah dalam perang tersebut. Kesan daripada kekalahan

tersebut, golongan nasionalis yang tidak puas hati telah menggulingkan institusi

monarki pada 1952 dalam Revolusi Mesir dan mengisytiharkan Republik Arab


Mesir pada 1953. Gamal Abdel Nasser menjadi Presiden Republik pada 1954 dan

mengisytiharkan kemerdekaan penuh daripada United Kingdom. Tindakan Abdel

Nasser yang menjadikan Terusan Suez milik Mesir pada 1956 telah

membangkitkan kemarahan United Kingdom dan Perancis. Tindakan ini telah

mengakibatkan konflik tentera, iaitu Krisis Suez. Kesan daripada konflik tersebut

iaitu dalam Perang Enam Hari 1967, dua buah wilayah Mesir, iaitu Semenanjung

Sinai dan Jalur Gaza ditakluk oleh Israel.

Presiden Mesir iaitu Abdel Nasser meninggal dunia pada 1970 dan digantikan

oleh Anwar Sadat. Pada 1973, Mesir dan Syria melancarkan Perang Yom Kippur

bagi mendapatkan balik wilayah Semenanjung Sinai dan Bukit Golan yang telah

di ambil oleh Israel dalam Perang Enam Hari tahun 1967. Seterusnya campur

tangan pihak Amerika Syarikat dan Kesatuan Soviet berjaya memulakan

gencatan senjata. Pada 1977, Anwar Sadat telah menandatangani perjanjian

damai dengan Israel untuk mendapatkan balik Semenanjung Sinai. Tindakannya

mencetuskan kemarahan dalam kalangan penduduk Arab di dalam dan luar

Mesir. Pada 1981, Sadat telah dibunuh. Anwar Sadat yang mati dibunuh dalam

satu acara perbarisan tentera memperingati Israel Arab, telah diganti oleh Hosni

yang ketika itu berkhidmat dalam Tentera Udara Mesir dan Naib Presiden pada

tahun 1975 di bawah Anwar. Anwar Sadat digantikan oleh Hosni Mubarak yang

merupakan Presiden Mesir sehingga beliau digulingkan pada tahun 2011.

Kesimpulannya, sistem mandat British di Mesir berjaya membawa kepada

pengisytiharan kemerdekaan kepada Mesir pada 22 Februari 1922. Dengan ini

juga satu jenis pentadbiran baru bagi Mesir yang berasaskan raja

berpelembagaan telah berjaya dibentuk. Namun demikian, masih juga berlaku

pergolakan dalaman yang masih tidak dapat dielakkan. Pergolakan itu

melibatkan golongan atasan sendiri dan kemudiannya ditentang oleh rakyat

Mesir sendiri.

3.3 Sistem Mandat di Iraq

Latar Belakang Iraq

Iraq dikenali sebagai Mesopotamia yang didefinisikan sebagai “di antara sungai-

sungai” dalam bahasa Yunani. Mesopotamia telah menjadi tempat lahirnya

peradaban dunia pertama yang terkenal. Di samping itu, budaya Sumeria,

budaya Akkadia, Babylon dan Asyur telah meluas ke daerah-daerah lain sejak

sekitar abad ke-500 SM. Peradaban-peradaban tersebut turut memberikan

sumbangan yang unik dalam penghasilan tulisan yang tertua dan sebahagian


daripada ilmu pengetahuan matematik, hokum dan falsafah yang pertama di

dunia. Fenomena sedemikian telah turut melahirkan wilayah Mesopotamia

menjadi pusat yang dikenali sebagai “Buaian Peradaban”. Dalam peradaban

Mesopotamia kuno mendominasi peradaban-peradaban lain yang sezaman

dengannya.

Pada abad ke-6 SM, Mesopotamia telah menjadi sebahagian daripada wilayah

taklukan Parsi di bawah Koresy Agung selama 4 abad, sebelum ia diambilalih dan

ditakluki oleh Alexander Agung dan berada di bawah kekuasaan Yunani selama 2

abad. Dalam abad tersebut, telah wujud satu suku bangsa Iran dari Asia Tengah

yang dinamakan “Parthia” yang merebut wilayah tersebut. Selepas itu, ia turut

ditakluki oleh Dinasti Sassanid selama 9 abad iaitu sehingga abad ke-7.

Mandat British di Iraq

I) Perlantikan Raja Faisal sebagai pemimpin Iraq oleh British

Mandat British di Iraq adalah dibawah Perkara 22 dan merupakan mandat yang

diamanahkan kepada Britain apabila Empayar Uthmaniyah terbahagi kepada dua

pada Ogos tahun 1920 melalui Perjanjian Sevres dalam Perang Dunia I. Pada

April 25 tahun 1920, persidangan untuk mebincangkan mandat British di Iraq

telah diadakan di San Remo Itali. Dalam persidangan tersebut, Raja Faisal ibn

Husayn telah disytiharkan sebagai Raja Syria oleh Kongres Negara di Damsyik

pada Mac 1920. Selepas peperangan, kerajaan sivil Iraq diketuai oleh

Pesuruhjaya Tinggi iaitu Sir Percy Cox dan timbalannya Kolonel Arnold Wilson.

Namun demikian, kesan daripada mandat yang British perolehi di Iraq telah

menimbulkan perasaan tidak puas hati dalam kalangan nasionalis Iraq kerana

mereka berpendapat bahawa mereka rasa dikhianati apabila British diberi status

mandat di Iraq. Mereka merasakan bahawa hak istimewa rakyat Iraq sendiri

telah dicerobohi.

Persidangan di Kaherah pada Mac 1921 telah memberi British ruang untuk

menguatkan mandatnya di Iraq. Hal ini kerana British telah menetapkan tahap-

tahap bagi kehidupan politik di Iraq yang berterusan sehingga revolusi pada

tahun 1958. Dalam persidangan itu, British telah memilih satu Hashemite iaitu

Faisal ibn Husayn yang merupakan putera Sherif Hussein ibn Ali iaitu bekas

kepada Sharif Mekah (Raja Pertama Iraq). Untuk mengesahkan kedudukan Raja

Faisal itu, satu memorandum telah dibuat untuk mengambil pungutan suara

penduduk Iraq terhadap baginda. Sebanyak 96% sokongan yang diperolehi

terhadap baginda. Perlantikan Raja Faisal dilihat oleh British sebagai pemimpin


yang memiliki kelayakan nasionalis yang baik. Di samping itu, Raja Faisal

merupakan keturunan daripada Nabi Muhammad dan nenek moyangnya telah

lama memegang kuasa politik di kota-kota Mekah dan Madinah sejak abad ke-

10. Oleh hal demikian, British telah melihat keadaan sedemikian sebagai satu

piawaian untuk melantik Raja Faisal sebagai pemimpin di Iraq.

II) Perjanjian baru Anglo-Iraq tahun 1922

Dalam perjanjian Anglo-Iraq 1922, Raja Faisal telah berada dalam tekanan

daripada para nasionalis yang anti-British iaitu mujtahid anti-British Najaf dan

Karbala. Dalam perjanjian Anglo-Iraq, perjanjian tersebut menyatakan bahawa

Raja akan mengikut nasihat British ke atas semua perkara yang menyentuh

kepentingan British. Di samping itu, pegawai-pegawai British berkuasa untuk

dilantik ke jawatan yang dinyatakan dalam lapan belas jawatan untuk bertindak

sebagai penasihat. Dalam perjanjian yang berkaitan dengan kewangan, Iraq

dikehendaki membayar separuh daripada kos menyokong pegawai Residen

British. Maksudnya, Iraq harus membayar perbelanjaan sebagai gaji kepada

pegawai-pegawai British. Oleh hal demikian, beban kewangan dan hutang Iraq

telah meningkat.

Selain itu, British turut menyediakan pelbagai bantuan dalam aspek ketenteraan

serta mencadangkan Iraq untuk menyertai ahli dalam Liga Bangsa-Bangsa.

Tujuan utama British mencadangkan sedemikian kerana ia hanya untuk

kepentingan politik dan ekonomi British yang bergantung kepada Britain.

III) Penyusunan semula Tentera Udara Diraja Iraq

Pada tahun 1 Oktober 1992, pihak British telah menyusun semula tentera udara

diraja Iraq menjadi sebagai perintah Iraq RAF yang berperanan untuk mengawal

semua kuasa British di dalam kerajaan. Keputusan British di Persidangan

Kaherah untuk menubuhkan tentera Iraq yang asli dianggap sesuatu yang

penting. Hal ini kerana Iraq mengalami tekanan politik dan ekonomi yang runtuh

di mana ia berkaitan dengan Raja, tentera mendapat kuasa yang semakin

meningkat. Lebih-lebih lagi kerana pegawai-pegawai yang asli dipengaruhi oleh

elemen puak Syiah (Sunni) yang pernah berkhidmat di bawah Uthmaniyah.

3.3.1 Pengawalan Mandat British Di Iraq

Selepas peperangan, isu tentang minyak telah timbul. Pada tahun 1914, Syarikat

Petroleum Turki (TPC) telah mendapat kebenaran untuk menggali minyak di


Mosul. Pemilik TPC terdiri daripada Bank Jerman (25%), Syarikat Petroleum

Inggeris Saxon (Royal Dutch-22/2%), Inggeris–Parsi (47 ½ %), dan Calouste

Sarkis Gulbenkian (5%). Mosul telah memberikan Perancis mengikut persetujuan

Sykes Picot. Pada tahun 1918, Inggeris berhasrat untuk mendapatkan Mosul

sebagai tuntutan ke atas Mesopotamia.

Dalam Persidangan Damai Paris, kedua-dua kuasa yang berasingan tersebut

telah bersetuju dengan perjanjian Long-Berenger. Ia dibahagikan sama rata

kepada Inggeris dan perancis untuk hak menggali minyak di Galicia, Rumania

dan Rusia. Mereka bersetuju untuk membenarkan pihak lain membeli 34%

daripada minyak yang terdapat di tanah jajahan masing-masing. Pihak Perancis

memperolehi 25% saham Bank Jerman dalam syarikat sebagai tukaran bagi

pembinaan saluran paip oleh Inggeris di bawah kuasa Perancis iaitu dari

Mesopotamia sehingga ke Laut Meditteranean.

Dalam satu lagi persetujuan pada tahun 1920, Perancis Berjaya mendapat hak

pembelian 25% daripada minyak mentah yang dihasilkan oleh syarikat Inggeris-

Parsi yang menggunakan saluran paip. Kerajaan Amerika kemudiannya

mendesak syarikat-syarikat Amerika supaya mengambil bahagian di Iraq. Namun

demikian, di San Remolah Britain dan Perancis menyelesaikan masalah

perbezaan ekonomi mereka di Timur Tengah.

Kesimpulannya, pada tahun 1932, Iraq telah mencapai kemerdekaan di mana

kerajaan Iraq telah mengisytiharkan dengan serta-merta bahawa Kuwait adalah

hak wilayah Iraq kerana ia merupakan sebahagian daripada Iraq. Iraq dan Pan-

Arab Nasionalis semasa Perang Dunia II digalakkan bergabung Vichy Perancis

iaitu mandat Lubnan dan Syria bersama-sama dengan mandat British di Palestin

dan Jordan menjadi satu negeri bersama dengan Iraq. Nasionalis Iraq dan Pan-

Arab Nasionalis Nuri Pasha telah menyokong menintergrasikan Iraq dan Syria

bersama-sama dalam negara yang tunggal pada tahun 1949.

3.4 Objektif Pembentukan Sistem Mandat

Objektif rasmi Liga sistem Mandat Bangsa-Bangsa adalah untuk mentadbir

bahagian Empayar Uthmaniyyah yang tidak berfungsi lagi, yang telah kawalan

Timur Tengah sejak abad ke-16, kerana mereka mampu untuk berdiri sendiri.

Wilayah ini ditadbir oleh negara yang lebih maju sehinggalah wilayah tersebut

mampu berdiri sendiri.


Oleh itu, sistem mandat adalah bertujuan untuk membantu negara yang lemah

iaitu dengan memberikan kuasa memerintah kepada negara maju bagi

mentadbir wilayah negara yang lemah.

Namun demikian, perlaksanaan sistem Mandat jika dikaji turut mempunyai dua

sudut pandangan yang berbeza yang mempunyai nilai hitam putihnya. Sudut

pandangan yang pertama adalah kebaikan kepada British dan yang kedua pula

ialah kesan kepada orang Arab sendiri.

3.5 Kesan Pembentukan Sistem Mandat

A. Rakyat Peribumi Kehilangan Hak Memerintah

Pembentukan sistem Mandat secara tidak langsung telah menyebabkan rakyat

peribumi bagi negara mereka sendiri kehilangan kuasa hak memerintah. Ini

kerana, melalui sistem Mandat yang British perkenalkan, iaitu penguasaan

wilayah oleh negara maju. Apabila negara lain yang diberikan hak kekuasaan

untuk mentadbir sesebuah wilayah, maka secara langsung hal-hal pentadbiran

wilayah tersebut adalah di bawah kawalan kekuasaan negara maju yang

memerintah. Misalnya British mempunyai mandat terhadap Iraq. Maka, sistem

pentadbiran di Iraq juga adalah berorientasikan sistem pemerintahan British.

Setiap agenda pentadbiran juga haruslah melalui bersetujuan Bristish sebelum

ianya dijalankan.

B. Lahirnya Golongan Nasionalis

Sistem mandat juga turut menyumbang kepada lahirnya golongan nasionalis.

Golongan nasionalis ini dianggap sebagai pencetus perjuangan menuntut

kemerdekaan. Golongan ini adalah golongan yang tidak berpuas hati terhadap

perlaksanaan sistem mandat. Hal ini kerana, mereka merasakan adalah tidak

adil bagi sistem tersebut dilakukan terhadap wilayah mereka. Sistem tersebut

adalah dianggap menindas penduduk asal wilayah. Hak-hak istmewa penduduk

asal juga turut ditindas. Contohnya tentang hak cukai tanah di Iraq. Di mana

rakyatnya haruslah membayar cukai tanah untuk mengebumikan mayat di tanah

air sendiri.

Justeru itu, maka bangkitlah beberapa golongan nasionalis untuk menuntut hak

mereka sebagai penduduk asal serta dalam masa yang sama turut menuntut

kemerdekaan negara mereka. Maka, antara salah satu tindakan pihak nasionalis


ialah apabila nasionalisme Iraq amat berpengaruh dalam Gerakan Kemerdekaan

Iraq daripada penjajahan British. Di samping itu, nasionalisme Iraq menjadi

Revolusi untuk menentang penjajahan British pada tahun 1920 dan Revolusi

1958 terhadap monarki British.

C. Wujudnya Pemberontakan

Memang tidak dinafikan bahawa pemberontakan akan berlaku apabila hak

istimewa dicabuli. Kewujudan sebagai penghuni asal juga turut dianggap tidak

penting, malah pihal luar yang menduduki dan menumpang di negara mereka

yang sebaliknya diiktiraf akan kewujudannya. Malah juga, penduduk asal

diketepikan kerakyatannya dan penduduk luar dijaga kebajikannya. Hal inilah

yang membakar semangat dalam kalangan orang Arab apabila suara hati dan

hak istimewa mereka dicerobohi.

Lantaran bertitiktolak daripada penindasan pihak luar terhadap penduduk

Arab telah mengakibatkan pemberontakan berlaku. Contohnya di Palestin.

Rakyat Palestin memberontak kerana hak mereka telah dirampas oleh bangsa

Yahudi yang merampas negara mereka dan menubuhkan negara baru di Palestin

iaitu Israel.Siri-siri pemberontakan inilah yang mengakibatkan pertumpahan

darah bagi menuntut bela hak orang Arab di Palestin.

Antara contoh lain pemberontakan lain pula ialah seperti tercetusnya

Revolusi Besar Iraq 1920. Pemberontakan tersebut dipimpin oleh Sheikh Mehdi

Al-Khalissi iaitu merupakan pemimpin Syiah yang terkenal. Manakala

pemberontakan anti-British pula dilakukan oleh orang Kurd di bahagian Utara

yang mempunyai objektif yang sama dengan penduduk Iraq iaitu untuk

menuntut kemerdekaan. Pemberontakan orang Kurd dipimpin oleh pemimpin

Kurdish, Sheikh Mahmoud Barzinji.

Konklusinya, pembentukan sistem mandat mempunyai hitam putihnya.

Bagi British, sistem mandat tersebut dianggap sebagai satu usaha untuk

membantu negara lemah dengan menjadikan negara lemah tersebut sebagai

sebahagian daripada wilayah jajahan baru. Namun yang sebenarnya, jika dilihat

pada sudut yang lain pula, pembentukan sistem mandat tersebut hanyalah

dijadikan sebagai batu loncatan pihak British untuk terus mencengkam dan

menjajah negara-negara Arab. Hal ini sudah termaktub dalam pensejarahan

Eropah bahawa, kekuasaan adalah ditentukan oleh keluasan wilayah jajahan

takluk.


4.0 KRONOLOGI PENENTANGAN NEGARA-NEGARA ARAB YANG LAIN.

Tahun 1900

Nama negara Balkan ialah berasal daripada bahasa Turki yang bermaksud

“Gunung.” Negara Balkan mula menggunakan nama tersebut sejak awal kurun

ke-19. Pada kurun ke-14, kerajaan Islam Uthmaniyah telah menakluki kawasan

Balkan dan memerintah kawasan tersebut lebih daripada 500 tahun. Namun

demikian, pengaruh Islam kerajaan Uthmaniyah telah mula terhakis apabila

Empayar Austro-Hungarian di sebelah utara telah bangun pada kurun ke-17.

Aspek politik negara Balkan telah mengalami permodenan apabila negara

tersebut telah memeterai Perjanjian Berlin pada tahun 1878. Ekoran daripada

perjanjian tersebut, negara negara Serbia, Montenegro dan Romania telah

mendapat kemerdekaan. Selain itu, Perjanjian Berlin turut mewujudkan

pembentukan sebuah negara yang baru bernama Bulgaria. Manakala Slovenia

dan Croatia masih dikekalkan dibawah kekuasaan Austria - Hungary yang juga

menguasai Bosnia -Herzegovina.

Tahun 1913

Pada abad ke-20, Empayar Islam Turki Uthmaniyah mengalami detik kejatuhan.

Fenomena sedemikian telah menyemarakan lagi semangat untuk menuntut

kemerdekaan di seluruh negara Balkan. Pada tahun 1912, peperangan yang

meletus telah menyebabkan sempadan Empayar Turki telah dicerobohi oleh

tentera Montenegro. Oleh hal demikian, Serbia, Bulgaria dan Greece telah

mengambil kesempatan tersebut dengan mengisytiharkan perang terhadap

Turki. Malah, peperangan tersebut turut dapat dikatakan sebagai satu peluang

kepada Kesatuan Negara-Negara Balkan kerana mereka berjaya mengusir orang-

orang Islam Turki keluar daripada Kosovo, Macedonia dan Albania.

Kemudian peperangan juga tercetus di antara Serbia dan Bulgaria dan akhirnya

berjaya menguasai keseluruhan Kosovo termasuklah Macedonia. Pada tahun

1914, kerajaan Austria – Hungary yang memerintah Bosnia-Herzegovina telah

menghantar Raja heir Franz Ferdinand untuk menyelesaikan perbalahan yang

timbul. Namun demikian, usaha beliau gagal malah mati dibunuh di Sarajevo

oleh seorang nasionalis Serbia. Oleh itu, keadaan tersebut telah menyebabkan

tercetusnya perang dunia pertama.

Tahun 1920


Selepas meletusnya perang dunia pertama di antara Austria dan Hungary,

Perjanjian damai Versailles telah dibentuk. Perjanjian tersebut bertujuan untuk

membina semula sempadan negara-negara di Balkan. Di samping itu,

kemerdekaan turut muncul di negara-negara yang sudah mendapat

kemerdekaan seperti Serbia, Crotia dan Slovenia. Pada tahun 1929, nama

negara Serbia tersebut ditukarkan kepada Yugoslavia yang bermaksud “Tanah

Orang Serbia Selatan” oleh Raja Alexander I.

Namun demikian, pemerintahan di negara tersebut telah menimbulkan

semangat anti-Serbia dalam kalangan bangsa lain kerana puak Serbia masih

mendominasikan pemerintahan. Fenomena sedemikian dapat dibuktikan dalam

kalangan puak Crotia yang menuntut kemerdekaan sehingga berlakunya

pembunuhan kejam Alexander dalam tahun 1934.

Tahun 1941

di samping itu, perang dunia kedua telah mewujudkan politik yang baru di

negara Balkan. Hal ini kerana semasa tentera Jerman menakluki Balkan, mereka

mendapat kerjasama yang baik daripada puak Crotia. Selain itu, pemerintah

Jerman iaitu Hitler telah menghadiahkan orang-orang Crotia sebuah kerajaan

boneka yang mempunyai kuasa terhadap Bosnia. Malah, orang-orang Serbia,

Yahudi, Gipsi dan anti-fascist Crotia telah dibunuh dengan kejam di kem-kem

tahanan di Crotia. Keadaan sedemikian telah menyebabkan Serbia jatuh ke

tangan tentera Jerman. Manakala Itali telah menguasai Montenegro. Kumpulan

pemberontak yang diketuai Josip Broz Tito, seorang pengamal Komunisme, dan

Dragoljub Mihailovic, seorang nasionalis Serbia, bersatu menentang Jerman.

Kosovo pula diawasi oleh tentera Albania dan Itali, manakala tentera Bulgaria

menawan Macedonia.

Tahun 1945

Pada tahun 1945, Yugoslavia telah diisytiharkan sebagai negara sosialis oleh

Marshall Tito. Di samping itu, pihak komunis telah berjaya membentuk sebuah

kerajaan yang diiktiraf oleh masyarakat dunia. Ia terbahagi kepada 6 negeri iaitu

- Croatia, Montenegro, Serbia, Slovenia, Bosnia-Herzegovina, dan Macedonia. Di

Serbia, dua wilayah diberikan kuasa autonomi iaitu Kosovo dan Vojvodina.

Pemerintah komunis menjalinkan hubungan yang baik dengan pihak Barat untuk

memastikan perniagaan dan ekonomi negara menjadi kukuh. Tetapi semangat

kebangsaan dan ketegangan mula timbul antara puak akibat daripada


ketidakadilan pengagihan kekayan negara dan hutang negara yang banyak.

Selepas kematian Tito dalam tahun 1980, ramai yang menyangka bahawa

negara komunis ini tidak akan bertahan lama tetapi ia dapat bertahan selama 10

tahun.

Tahun 1992

Pada tahun 1992, Yugoslavia mengalami detik perpecahan. Hal ini kerana

fahaman Nasionalis telah mengambil alih tempat fahaman Komunisme. Negara

Slovenia dan Crotia merupakan negara yang mencetuskan permusuhan dengan

negara Serbia. Permusuhan tersebut menyebabkan peperangan di Crotia dan

mengakibatkan ratusan ribu rakyat menjadi pelarian dan fenomena sedemikian

menyingkap kembali peristiwa yang berlaku di awal tahun 40an.

Selain itu, peperangan turut meletus di Bosnia. Dalam peperangan tersebut,

puak Serbia mendapat sokongan padu daripada puak pelampau di Belgrade.

Malah, operasi penghapusan orang-orang Islam turut dirancang dan

dilaksanakan dengan teliti. Pada awal tahun 1993, kerajaan Islam Bosnia telah

berkubu di bandar Sarajevo akibat dari kepungan oleh pihak Serbia. Pada ketika

ini Serbia telah menguasai 70 % kawasan Bosnia. Di tengah Bosnia, sekumpulan

orang Islam Bosnia yang lain menghadapi tentangan daripada bangsa Croatia-

Bosnia. Walaupun dengan kehadiran pihak keselamatan PBB, peperangan dan

pembunuhan masih berlaku.

Tahun 1995

Kekejaman pihak Serbia ke atas Bosnia telah dikecam hebat oleh kerajaan

Amerika. Hal ini kerana kerajaan Amerika telah mengenakan tekanan terhadap

Serbia supaya menamatkan perang. Tekanan sedemikian telah menghasilkan

termeterainya Perjanjian Dayton pada November tahun 1995 yang menghasilkan

dua kerajaan. Kerajaan tersebut merupakan kerajaan berasingan di Bosnia iaitu

Republik Bosnia-Serb dan Republik Islam bosnia-Croatia.

Objektif utama perjanjian adalah untuk kedamaian dan keamanan yang mahu

diwujudkan di Bosnia serta melindungi hak-hak asasi manusia. Namun demikian,

perjanjian perdamaian tersebut tidak memasukkan dan membincangkan tentang

isu penghapusan etnik. Di samping itu, Pihak Islam-Croat dan Serbia mempunyai

kerajaan , parlimen dan tenteranya sendiri. Nato pula telah mengetuai pasukan

keselamatan di Bosnia untuk memastikan ketenteraman awam terjaga.


Walaubagaimanapun, mereka juga mempunyai kuasa untuk menangkap

penjenayah perang disamping tugas-tugas biasa.

Tahun 1998

Pada tahun 1998, Yugoslavia masih berada dalam kancah peperangan. Selepas

hal ini kerana selepas sembilan tahun pemansuhan kuasa autonomi, tentera

pembebasan Kosovo yang disokong oleh majoriti etnik Albania telah dihidupkan

kembali untuk menghadapi tentangan terbuka terhadap pihak Serbia. Namun

demikian, masyarakat antarabangsa menentang gerakan tersebut dan menuntut

kemerdekaan dari Serbia. Manakala, hubungan di antara Serbia dengan

Montenegro mula menunjukkan keretakan. Ketua Reformasi Montenegro

melancarkan serangan habis-habisan terhadap Serbia yang diketuai oleh

Slobodan Milosevic.

5.0 PENILAIAN

Kemerdekaan sememangnya merupakan sesuatu yang penting dalam sesebuah

negara. Hal ini kerana tanpa negara yang merdeka,tidak mungkin sesebuah

negara dapat berdiri dengan teguh serta rakyatnya hidup dalam keadaan aman

dan damai. Seperti yang kita lihat di negara-negara Arab iaitu Palestin, Mesir dan

Iraq telah berusaha untuk menuntut kemerdekaan dan membebaskan negara

daripada belenggu penjajah.

Sudah semestinya mengikut pandangan semesta (world view), kemerdekaan

menjadi kunci kepada sesebuah negara tidak puas hati dan marah apabila tanah

air mereka dikuasai oleh golongan atau bangsa lain. Sebagai contohnya,

penduduk Palestin mempunyai perasaan yang marah dan sedih kerana tanah air

mereka dikuasai oleh bangsa Yahudi. Keadaan sedemikian telah memperlihatkan

bahawa penguasaan bangsa lain terhadap tanah air sudah sememangnya

memberikan pelbagai kesulitan terhadap penduduk asal tanah air tersebut.

Dengan menjadikan Palestin sebagai contoh, rakyatnya terpaksa hidup dalam

keadaan takut dan menderita setiap hari.

Berbalik kepada kemerdekaan, perjuangan kemerdekaan yang dilakukan di

Palestin, mesir dan Iraq adalah timbul ekoran daripada sistem mandat yang

dilaksanakan oleh British serta untuk membebaskan tanah air mereka daripada

British. Sebelum penguasaan British terhadap ketiga-tiga negara tersebut, tiga

negara tersebut adalah dibawah penguasaan Empayar Turki Uthmaniyah.

Selepas empayar tersebut kalah dalam perang dengan British, maka British telah


mengambilalih untuk menguasai ketiga-tiga negara tersebut dengan kebenaran

dan pemberian mandat kepada British oleh Liga Bangsa-Bangsa.

Selepas pemberian mandat oleh Liga-Liga Bangsa terhadap British, maka British

mempunyai kuasa untuk menjalankan pentadbiran di Palestin, Mesir dan Iraq.

Mengikut sistem mandat, British dapat menjalankan pentadbiran mereka di

wilayah tertentu. Oleh hal demikian, sistem mandat tersebut telah menimbulkan

tidakpuasan hati rakyat di Palestin, Mesir dan Iraq. Mereka telah bangkit untuk

berjuang membebaskan negara daripada belenggu British.

Dalam kes di Palestin, mandat British di Palestin telah menimbulkan

penentangan daripada orang Arab. Hal ini kerana orang Arab Palestin merasakan

sistem mandat telah menyebabkan hak mereka untuk mentadbir negara sendiri

hilang kerana kawalan pentadbiran dimiliki oleh bangsa Eropah. Daripada situasi

tersebut, dapat dilihat bahawa amat tidak adil kerana ia merupakan satu

penguasaan dalam aspek politik di Palestin.

Di samping itu, Deklarasi Balfour adalah merupakan satu pengisytiharan yang

dapat dikatakan melampau. Hal ini kerana Deklarasi Balfour dianggap telah

memberikan ruang serta peluang kepada bangsa lain iaitu Yahudi untuk

menguasai tanah air orang Palestin. Seperti yang kita tahu, ia untuk “menjamin

penubuhan rumah negara Yahudi” dan “agensi sesuai Yahudi”. Pemberian

tersebut adalah 100% merupakan satu bentuk penindasan terhadap orang

Palestin dan pencabulan hak rakyat asal tanah air untuk memerintah negara

sendiri. Selepas pengisytiharan tersebut, tanah air orang Palestin telah dirampas

oleh orang Yahudi.

Dengan melihat dari sudut moral, orang Yahudi merupakan “makhluk paling

kejam di bumi”. Hal ini kerana mereka tidak mengenang budi dan membalas

jasa murni orang Palestin yang sanggup membenarkan mereka mendapatkan

perlindungan di Palestin sebagai tempat tinggal. Malah, mereka merampas

tanah air orang Palestin. Keadaan sedemikian dapat disamakan dengan pepatah

iaitu “harapkan pagar, pagar makan padi”. Namun demikian, Amerika syarikat

dan British turut menjadi pihak yang kejam kerana memberikan kuasa kepada

Yahudi untuk merampas Palestin. Manakala mandat British di Mesir pula telah

menimbulkan perjuangan orang Mesir untuk menentang British. Perjuangan

tersebut dilihat sebagai satu usaha rakyat Mesir untuk menghakiskan

perlaksanaan sistem mandat British di negara mereka. Akhirnya ia membawa

kepada kemerdekaan Negara Mesir pada 22 Februari 1922.


Mandat British di Iraq pula, mandat British bukan sahaja menguasai dalam aspek

politik, malah ia turut diperluaskan dalam aspek ekonomi. Hal ini kerana British

telah membenarkan negara Eropah yang lain untuk menguasai minyak di Iraq.

Sebagai contohnya, Parsi dengan kerjasama daripada Inggeris telah menguasai

sebanyak 47 1/2 % mendominasikan penggalian minyak di Iraq. Keadaan

sedemikian dapat disimpulkan bahawa rakyat atau syarikat Iraq sendiri

kehilangan hak untuk menggali minyak. Ia telah mewujudkan ketidakadilan

dalam ekonomi rakyat Iraq di negara sendiri.

Oleh hal demikian, mandat British di Iraq telah menyebabkan timbulnya

pemberontakan bersenjata rakyat Iraq terhadap British kerana penguasaan

British di Iraq. Pemberontakan bersenjata tersebut telah meninggalkan kesan

negatif kerana ramai rakyat Iraq dan tentera British yang terkorban dalam

pemberontakan. Walaupun British melantik seorang pemimpin iaitu Raja Faisal

ibn al-Husyn untuk memerintah Iraq, namun demikian perlantikan tersebut

hanya semata-mata untuk menjaga kepentingan British di Iraq. Raja Faisal dapat

dianggap sebagai Raja boneka British.

6.0 Kesimpulan

Kesimpulannya, kemerdekaan amat penting dan tidak ternilai harganya. Hal ini

kerana, demi memperjuangkan sebuah kemerdekaan, nyawa manusia turut

terkorban selain melibatkan kemusnahan harta benda. Senario ini dapat kita kaji

dan lihat sendiri seperti mana yang telah berlaku di negara-negara Arab seperti

Palestin, Mesir dan Iraq. Negara tersebut bermati-matian dalam

memperjuangkan hak kemerdekaan dalam tanah air sendiri. Penindasan demi

penindasan serta kekejaman demi kekejaman sering kali berlaku di negara

tersebut oleh pihak luar.

Penderitaan rakyat Negara Arab bermula sebaik sahaja berlakunya

pembahagian wilayah yang dilakukan oleh British menerusi pembentukan Sistem

Mandat selepas jatuhnya empayar Turki Uthmaniyah. Jika dilihat pada perspektif

yang berbeza, perlaksanaan sistem mandat tersebut mempunyai dua bentuk

tafisirannya. Pertama, sistem mandat tersebut telah dianggap oleh British

sebagai satu usaha bagi membantu negara lemah degan menjadikannya sebagai

sebahagian wilayah jajahan. Namun yang sebenarnya jika dilihat pada perspektif

yang kedua pula iaitu, sistem tersebut adalah bertindak sebagai batu loncatan

kepada British untuk meluaskan memperkukuhkan wilayah kekuasaannya.

Rujukan


Barkey, Karen. Empire of Difference: The Ottomans in Comparative Perspective.

(2008) 357pp Amazon.com, excerpt and text search

Creasy, Sir Edward Shepherd. History of the Ottoman Turks: From the beginning

of their empire to the present time. R. Bentley and Son, 1877.

Finkel, Caroline. Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923.

John Murray, 2005. ISBN 0-7195-5513-2. Amazon.com, excerpt and text search

Goodwin, Jason. Lords of the Horizons: A History of the Ottoman Empire (2003)

Amazon.com, excerpt and text search

Imber, Colin. The Ottoman Empire, 1300–1650: The Structure of Power. Palgrave

Macmillan, 2002. ISBN 0-333-61386-4.

Inalcik, Halil and Quataert, Donald, ed. An Economic and Social History of the

Ottoman Empire, 1300–1914. 1995. 1026 pp.

PENGENALAN KEPADA PEMBENTUKAN MALAYAN UNION

Nurul Syafika


[email protected]

Abstrak

Malayan union merupakan suatu rancangan yang telah lama difikirkan oleh

kerajaan British. Ianya merupakan rancangan yang difikirkan semenjak Jepun

menguasai Singapura pada bulan Februari 1942. Pejabat Tanah Jajahan di

Landon membuat kajian tentang masalah yang perlu diberi perhatian dalam

merancang masa depan tanah Melayu. Hal ini kerana faktor yang menyebabkan

Tanah Melayu ditawan dengan mudah oleh Jepun masa perang dunia kedua ialah

masalah penyelarasan, akibat daripada sistem pemerintahan yang berbeza. Oleh

itu, satu rancang telah diatur untuk menggubal satu sistem politik yang

dianggap sesuai bagi Tanah Melayu.

Pengenalan

Pada akhir tahun 1943, Setiausaha Negara bagi Tanah Jajahan menyerahkan

satu memorandum kepada Kabinet Perang British yang mencadangkan beberapa

syarat utama tentang perubahan terhadap perlembangan Tanah Melayu.

Kerajaan British menganggap Tanah Melayu sebagai satu kawasan penting dari

segi keselamatan yang perlu dipertahankan. Pada bulan Julai 1943, Pejabat

Tanah Jajahan menubuhkan Unit Perancangan Tanah Melayu (MPU) bagi

menggubal Perlembangan Tanah Melayu. MPU dianggotai oleh bekas pegawai

British yang pernah berkhidmat di Tanah Melayu sebelum Perang Dunia Kedua.

Pada awalnya, MPU mempunyai enam orang pegawai kemudiannya ditambah

menjadi 40 orang pada awal tahun 1944. Selepas itu, sebuah Jawatankuasa

Kabinet mengenai Malaya dan Borneo dibentuk pada 16 Januari 1944 dan

dipengerusi oleh Clement Attlee. Jawatankuasa ini juga dianggotai oleh

Setiausaha Negara bagi Tanah Jajahan, Oliver Stanley dan dibantu oleh Edward

Gent. Mereka ditugaskan untuk mengkaji pelbagai perkara termasuk cadangan

menyatukan negeri-negeri di Tanah Melayu.

Pada 31 Mei 1944, Mesyuarat Kabinet Perang British bersetuju pada dasarnya

cadangan tentang masa depan Tanah Melayu dan Borneo. Semasa para pegawai

MPU sedang menggubal Perlembangan Tanah Melayu, tiga memorandum telah

dikemukan kepada Pejabat Tanah Jajahan. Memorandum pertama dihantar oleh

Persatuan British Malaya dan memorandum persendirian oleh Tan Cheng Lock.

Manakala memorandum ketiga dihantar oleh kesatuan pelajar-pelajar melayu

Great Britain. Memorandum Persatuan British Malaya mencadangkan supaya


Negeri-Negeri Melayu, termasuk Seberang Perai dan Melaka digabungkan di

bawah satu pemerintahan. Pulau Pinang dan Singapura terus kekal sebagai

Tanah jajahan British. Manakala memorandum Tan Cheng Lock pula

mencadangkan semua Negeri-Negeri Melayu termasuk Pulau Pinang, Melaka dan

Singapura digabungkan ke dalam satu kesatuan atau persekutuan. Gabungan ini

hendaklah ditadbirkan sebagai satu unit pemerintahan dan tidak dibahagi-

bahagikan. Walau bagaimana pun kerajaan British sedar masih wujud beberapa

kelemahan dalam rancangan membina Mayan Union ini tetapi mereka masih

mahu meneruskannya.

Matlamat utama kerajaan British adalah untuk menjadikan penduduk tempatan

dan orang asing sama rata sebagai rakyat Tanah Melayu yang dikenali dengan

nama “Malayan”. Pada 3 September 1945, Kabinet British bersetuju menerima

dasar ‘penyatuan’ Tanah Melayu memutuskan di bawah rancangan Malayan

Union. Oleh itu, Kabinet British memutuskan untuk menghantar Sir Harold Mac

Michael ke Tanah Melayu bagi mendapatkan persetujuan daripada raja-raja

Malayu. Pada 11 Oktober 1945, Sir Harold Mac Michael telah tiba ke Tanah

Melayu dan menjadi sebagai wakil khas kerajaan British. Kertas putih Malayan

Union hanya dibentangkan di Parlimen British pada 10 Oktober 1945 iaitu sehari

sebelum rombongan Mac Michael tiba di Tanah Melayu. Dalam laporannya

Harold Mac Michael menyatakan tujuan kedatangan beliau adalah untuk

mendapatkan persetujuan rasmi raja-raja Melayu ke atas satu perjanjian yang

memberi Tanah Melayu “taraf kemerdekaan dan berkerajaan sendiri daalm

lingkungan Komanwel”. Oleh itu, Mac Michael dapat menyelesaikan tugas untuk

mendapatkan persetujuan daripada semua sembilan orang Raja-Raja Melayu

dalam tempoh yang singkat iaitu 22 hari sahaja.

PENUBUHAN MALAYAN UNION

Malayan Union telah diisytiharkan pada 1 April 1946 di King `s House (Carosa

Seri Negara) selepas perang Dunia Kedua. Edward Gent merupakan Gabenor

pertama Malayan Union. Cadangan untuk rancangan Malayan Union diumumkan

oleh Edward Gent, Penolong Setiausaha Rendah Tetap bagi Tanah Jajahan British

buat pertama kali di Parlimen United Kingdom pada Januari 1994 . Pentadbiran

Malayan Union ini dicadangkan bagi menggantikan pentadbiran Tentera British

yang sebelum ini mentadbir Tanah Melayu.

Penubuhan Malayan Union juga adalah kerana selepas kekalahan Jepun Tanah

Melayu telah mengalami kekosongan politik. Selepas itu, berlaku keganasan


Bintang Tiga yang telah menguasai Tanah Melayu selama 14 hari sebelum pihak

British datang. Parti Komunis Malaya (PKM) telah mengambil kesempatan

menguasai Tanah Melayu melalui Malayan Peoples’ Anti Japanese Army (MPAJA)

selama 14 hari. Ia juga di kenali sebagai Bintang Tiga kerana lambang bintang

tersebut mewakili kaum Cina, Melayu dan India .

Akibat daripada tindakan PKM ini telah menyebabkan berlakunya ketengangan

kaum kerana kebanyakan anggota PKM terdiri daripada orang cina. Hal ini

berlaku apabila ahli PKM merasa bahawa orang Cina telah menolong tentera

Jepun semasa Perang Dunia Kedua. Ini memberi kesan kepada hubungan kaum

di Tanah Melayu. Walau bagaimanapun, ketengagan kaum ini telah berjaya

diatasi oleh pentadbiran Tentera British. Selepas itu, pihak British

memperkenalkan Malayan Union. Mereka juga berhasrat untuk memjadikan

Tanah Melayu sebuah negara berkerajaan sendiri.

TUJUAN PENUBUHAN MALAYAN UNION 1946

British telah menubuhkan Malayan Union kerana mempunyai pelbagai tujuan

sama ada untuk kepentingan Tanah Melayu itu sendiri atau untuk kepentingan

pemerintahan British. Antara tujuan utama British menubuhkan Malayan Union

ialah untuk menyediakan Tanah Melayu ke arah berkerajaan sendiri atau

kemerdekaan . Ia dianggap sebagai sesuatu kewajaran kerana pihak British telah

menandatangani Piagam Atlantik pada 14 Ogos 1941 yang mengisytiharkan

bahawa semua negara-negara dunia berhad untuk menentukan dan memerintah

Negara sendiri dalam erti kata lain “merdeka”. Oleh itu, pihak Britain perlu

memberikan kemerdekaan kepada Tanah Melayu.

Selain itu, penubuhan Malayan Union juga bertujuan untuk mewujudkan suatu

pentadbiran yang cekap dan seragam . Sebelum berlaku perang Dunia Kedua,

pentadbiran di Tanah Melayu mempunyai tiga bentuk pentadbiran yang tidak

seragam. Antaranya ialah Negeri-Negeri Melayu Bersekutu, Negeri-Negeri

Melayu Tidak Bersekutu dan Negeri-Negeri Selat.negeri-Negeri Selat yang terdiri

daripada Pulau Pinang, Singapura, dan Melaka ditadbir secara langsung dari

Pejabat Tanah Jajahan British di London. Negeri-Negeri Melayu Bersekutu

diperintah berdasarkan Sistem Bersekutu yang mengabungkan Pahang, Perak,

Selangor dan Negeri Sembilan. Manakala Perlis, Kelantan, Terengganu, Kedah

dan Johor iaitu Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu ditadbir secara tidak

langsung oleh British. Ianya mennyebabkan system menjadi tidak seragam.

James V. Allen dalam bukunya ‘The Malayan Union’ menegaskan bahawa sistem


pentadbiran tersebut bukan sahaja janggal tetapi kos mahal. Sistem pentadbiran

sebelum perang harus dihapukan kerana ianya mempunyai banyak kelemahan.

Jika semua negeri digabungkan sebagai satu unit politik, ianya dapat

mewujudkan keseragaman dan kecekapan serta dapat menjimatkan belanja

pentadbiran.

Selain itu, British menubuhkan Malayan Union bertujuan untuk membalas

dendam terhadap orang Melayu. Malayan Union dirangka khusus sebagai

hukuman kejam bagi menafikan hak orang Melayu di tanah air sendiri. Selain itu,

rancangan ini di rancang dengan berunsurkan sifat anti-Melayu yang melampau.

Hal ini kerana orang Melayu telah dituduh oleh penjajah Inggeris bekerjasama

dan bersubahat dengan Jepun berbanding dengan kaum lain khususnya

masyarakat Cina yang menentang Jepun. Pada asasnya pihak British sengaja

ingin mengurangkan kuasa orang Melayu dan membuka peluang kepada kaum

imigran lain khususnya orang Cina di Tanah Melayu .

PERBEZAAN CIRI-CIRI KERAKYATAN DALAM MALAYAN UNION 1946) DENGAN

PERSEKUTUAN TANAH MELAYU (1948 )

Malayan Union merupakan entiti politik yang menggabungkan sembilan buah

negeri Melayu, Pulau Pinang dan Melaka. Singapura dipisahkan daripada unit

pentadbiran Negeri-Negeri Selat dan kekal sebagai Tanah Jajahan Mahkota

British yang berasingan di bawah pemerintahan seorang gabenor. British

memberi alasan memisahkan Singapura daripada Malayan Union kerana

Singapura mempunyai bilangan penduduk Cina yang ramai. Jika Singapura

dimasukkan bilangan penduduk Cina akan melebihi orang Melayu sendiri. Selain

itu, Singapura amat penting kepada kerajaan British dari segi keselamatan

kerana angkatan tentera laut British mempunyai pangkalan di Singapuran.

Menurut perlembangan Malayan Union juga, Tanah Melayu mempunyai sebuah

Majlis Mesyuarat Undangan di peringkat pusat. Majlis ini diberi kuasa untuk

membuat undang-undang bagi Malayan Union. Gabenor berkuasa melulus dan

membatalkan undang-undang. Semua undang-undang yang diluluskan tidak

memerlukan tandatangan sultan untuk dikuatkuasakan. Bagi menjalankan tugas

pentadbiran, sebuah Majlis Kerja ditubuhkan. Bagi setiap negeri-negeri Melayu

dan Negeri-negeri Melayu dan Negeri-negeri Selat, kuasa tertinggi terletak pada

Pesuruhjaya Residen yang menjadi ketua pentadbiran di peringkat negeri. Beliau

menjadi pengerusi dalam Majlis Mesyuarat Negeri yang terletak di bawah


kawalan kerajaan pusat. Kemudian Majlis Mesyuarat Negeri ditugaskan untuk

menguruskan hal ehwal tempatan dan dianggotai oleh para pegawai British .

Selain itu, perbezaan ciri kerakyatan antara Malayan Union dengan Persekutuan

Tanah Melayu ialah cara pemberian kewargenagaraan yang terlalu longgar.

Ianya berlaku kerana semasa Malayan Union pihak British telah

memperkenalkan prinsip jus soli dalam pemberian kerakyatan. Prinsip jus soli ini

memberi hak kewarganegaraan yang sama rata kepada semua orang, tanpa

mengira bangsa dan keturunan. Hak ini juga memberi peluang kepada sesiapa

sahaja yang menjadi warganegara ini untuk memasuki perkhidmatan awam

Tanah Melayu dan satu undi seorang dalam pilihan raya. Hal ini menyebabkan

ramai orang asing atau orang bukan melayu dengan mudah menjadi

warganegara. Melalui prinsip jus soli ini juga ia boleh memperakui bahawa jika

seseorang itu dilahirkan di Tanah Melayu selepas Malayan Union ditubuhkan,

maka ia berhad manerima kerakyatan menerusi tempat lahirnya. Kerakyatan

Malayan Union juga terbahagi kepada dua ciri utama iaitu secara pemohonan

atau kuat kuasa undang-undang .

Perbezaan ciri kerakyatan antara Malayan Union dengan persekutuan Tanah

Melayu ialah berdasarkan kewarganegaraan secara kuat kuasa undang-undang.

Pada ketika ini bagi sesiapa yang dilahirkan di negeri-negeri Malayan Union atau

Singapura, serta bermastautin sebelum perintah dikuatkuasakan. Melaui cara ini

mereka berhad mendapat kerakyatan di Tanah Melayu pada ketika itu. Selain

itu, melalui cara ini juga bagi sesiapa yang berumur sekurang-kurangnya 18

tahun ke atas dan bermastautin selama 10 tahun daripada 15 tahun sebelum 15

Februari 1942 dan mengangkat sumpah taat setia kepada Malayan Union.

Mereka secara semulajadi akan memperoleh kewarganegara untuk hidup

menetap di Tanah Melayu. Kewarganegaraan secara kuat kuasa undang-undang

ini juga memberi kewarganegaraan kepada semua orang asing yang dilahirkan

di Tanah Melayu atau Singapura. Selain itu, mereka yang dilahirkan pada atau

selepas perintah itu dikuatkuasakan. Mereka yang dilahirkan di luar Malayan

Union atau Singapura selepas perintah itu berkuat kuasa akan diberi kerakyatan

dengan syarat ibu bapanya adalah warga Malayan Union. Kerakyatan melalui jus

soli ini amat longgar dan akan menyebabkan ramai orang asing menjadi rakyat

Tanah Melayu. Di samping itu, cara pemberian kerakyatan yang amat longgar

kepada orang asing akan menyebabkan jumlah orang melayu menyamai jumlah

orang asing yang ada di Tanah Melayu. Oleh itu, syarat kerakyatan yang longgar


ini akan membolehkan orang bukan Melayu mendapat hak kerakyatan dengan

senang .

Di samping itu, ciri kerakyatan Malayan Union juga boleh di dapati melalui cara

permohonan atau kemasukan. Ianya juga seakan-akan sama dengan cara kuat

kuasa undang-undang. Melalui cara ini mereka yang telah bermastautin selama

lima tahun daripada lapan tahun terdahulu semasa permohonan dibuat serta

berkelakuan baik dan boleh bertutur dan mempunyai pengetahuan dalam

bahasa Inggeris atau bahasa Melayu dengan baik. Apabila mereka dapat

memenuhi syarat-syarat ini mereka akan di beri hak kewarganegaraan secara

permohonan. Selain itu, mereka yang mengemukan permohonan untuk menjadi

warganegara Tanah Melayu haruslah mengangkat sumpah taat setia dan berjanji

untuk kekal bermastautin di Malayan Union atau Singapura boleh diberikan

kerakyatan secara permohonan atau kemasukan. Dengan ini mereka dengan

mudah memperoleh kewarganegaraan .

Pemberian hak kerakyatan secara jus soli kepada semua orang, tanpa mengira

kaum dan asal keturunan akan menyebabkan orang Melayu kehilangan hak dan

keistimewaan sebagai penduduk asal di Tanah Melayu. Mereka dianggap

mempunyai kedudukan yang setaraf dengan kaum-kaum lain. Orang Melayu

merasa bimbang dengan keadaan ini kerana akhirnya mereka akan menjadi

kaum minoriti di tanah air sendiri. Oleh itu, syarat kerakyatan Malayan Union

yang begitu longgar ini memberi peluang ramai orang asing menjadi rakyat

Tanah Melayu.

Manakala perbezaan ciri-ciri kerakyatan Persekutuan Tanah Melayu dengan

Malayan Union ialah syarat kerakyatan telah diperketatkan. Persekutuan Tanah

Melayu tidak lagi menggunakan prinsip jus soli untuk memberi taraf

warganegara kepada orang asing. Syarat-syarat kerakyatan ini telah

diperketatkan melaui Perlembagaan Persekutuan 1948. Ianya juga diperoleh

melalui kuatkuasa undang-undang dan kemasukan atau permohonan. Syarat-

syarat yang dikemukan telah memberi hak istimewa kepada orang Melayu.

Antaranya ialah kerakyatan secara automatik diberi kepada rakyat sultan iaitu

orang Melayu. Oleh itu, semua orang Melayu akan mendapat taraf kerakyatan .

Selain itu, ciri kerakyatan untuk Persekutuan Tanah Melayu secara

kuatkuasa undang-undang ialah orang bukan Melayu hanya layak menjadi

warganegara apabila kedua-dua ibu bapanya lahir di Persekutuan Tanah Melayu

1948. Seterusnya untuk menjadi warganegara Persekutuan Tanah Melayu

ayahnya adalah seorang rakyat Tanah Melayu sewaktu seseorang itu dilahirkan.


Selain itu syarat yang harus di patuhi ialah seseorang itu adalah rakyat British

yang lahir di Persekutuan. Rakyat British yang lahir di Persekutuan dan ayahnya

dilahirkan di Persekutuan atau bermastautin di sana secara tetap. Seterusnya

semua orang yang dilahirkan di Persekutuan, fasih bertutur dalam bahasa

Melayu, dan mengamalkan adat istiadat Melayu. Selain itu, untuk mendapat

kerakyatan bagi Persekutuan Tanah Melayu ialah semua orang yang dilahirkan di

kawasan Persekutuan dan ibu bapanya juga dilahirkan di kawasan berkenaan

dan menetap selama 15 tahun berturut-turut. Dengan memenuhi syarat-syarat

tersebut seseorang itu boleh menjadi seorang warganegara Persekutuan Tanah

Melayu .

Selain itu, penduduk lain yang bukan daripada kalangan di atas layak untuk

memohon menjadi warganegara dengan memenuhi syarat-syarat yang telah di

tetapkan. Seseorang itu layak untuk memohon apabila mereka dilahirkan di

kawasan yang termasuk dalam Persekutuan dan telah menetap di situ sekurang-

kurangnya lapan tahun dari tempoh dua belas tahun sebelum permohonan itu

dibuat atau mereka yang telah menetap di kawasan yang berkenaan sekurang-

kurangnya lima belas tahun daripada dua puluh tahun sebelum permohonan

dibuat. Di samping itu, pemohon mestilah dapat menyakinkan Pesuruhjaya

Tinggi bahawa mereka akan berkelakuan baik, mempunyai pengetahuan sama

ada bahasa Melayu atau Inggeris yang memadai dan pemohon semestinya

berumur tidak kurang dari lapan belas tahun. Berikutan dengan perjanjian ini

kedudukan dan kedaulatan Raja-raja Melayu dapat dipulihkan. Mereka telah

diberi hak dan kuasa sebagai raja-raja yang berdaulat di negeri masing-masing.

Matlamat akhir pihak British juga adalah untuk memberi taraf berkerajaan

sendiri kepada Tanah Melayu pada masa hadapan .

Oleh itu, jelas menunjukkan bahawa ciri-ciri kerakyatan semasa pemerintahan

Malayan Union dengan Persekutuan Tanah Melayu amat berbeza. Cara

memporeh kerakyatan semasa Malayan Union amat mudah dan longgar. Ianya

amat mudah untuk di peroleh kepada sesiapa sahaja tanpa mengira ianya orang

asing atau orang Melayu. Oleh itu pengenalan kepada prinsip jus soli tidak boleh

di gunakan untuk memerintah sesebuah negara. Manakala ciri kerakyatan untuk

Persekutuan Tanah Melayu boleh di terima kerana ianya telah diperketatkan.

Ianya dapat menjaga keistimeawaan orang Melayu.

SEBAB-SEBAB ORANG MELAYU MENENTANG MALAYAN UNION


Penubuhan Malayan Union tidak dipersetujui oleh ramai penduduk di Tanah

Melayu. Penduduk ramai membantah tindakan penubuhan Malyan Union ini.

Sultan dan pembesar-pembesar telah memulaukan upacara perlantikan Sir

Edward Gent sebagai gebenor Malayan Union. Orang Melayu telah bergabung

selama tujuh hari dengan melilitkan kain putih pada songkok sebagai tanda

membantah pelaksanaan Malayan Union. Pelaksaan Malayan Union ini

menyebabkan orang Melayu menentang. Faktor yang menyebabkan orang

Melayu menentang Malayan Union ialah kedaulatan dan kuasa sultan terancam .

Hal ini kerana dalam kerajaan Malayan Union kedudukan sultan dikekalkan tetapi

kuasa raja-raja dikurangkan. Raja hanya menjdi ketua agama dan adat istiadat

Melayu sahaja. Manakala semua kuasa pentadbiran berada di tangan gabenor

yang mempunyai kuasa pembatal. Perubahan status sosial raja-raja Melayu telah

membangkitkan kebimbangan dalam kalangan orang Melayu tentang masa

depan mereka untuk menghadapi persaingan daripada kaum bukan Melayu yang

menguasai ekonomi. Selain itu, gabenor Malayan Union akan menjadi Pengerusi

Majlis Islam. Hal ini akan menjatuhkan maruah dan kesucian agama Islam.

Sultan juga kehilangan kuasa dan akan menyebabkan status Tanah Melayu

bertukar menjadi tanah jajahan British. Oleh itu menyebabnya timbul perasan

orang Melayu untuk menentang Malayan Union.

Selain itu sebab yang menyebabkan orang Melayu menentang Malayan Union

ialah cara pemberian taraf kerakyatan. Orang Melayu berasa hak keistimewaan

mereka telah hilang semasa pemerintahan Malayan Union. Mereka telah

memperkenalkan prinsip kerakyatan berdasarkan jus soli yang terlalu liberal. Ini

telah menimbulkan kebencian orang Melayu kepada kaum lain terutamanya

kaum cina. Syarat kerakyatan yang terlalu longgar membolehkan orang bukan

Melayu mendapat hak yang saam rata dengan orang Melayu. Orang Melayu juga

masih meragui taat setia orang Cina dan India kerana sebelum Perang Dunia

kedua, semangat nasionalisme mereka masih lagi terarah ke Negara asal

masing-masing. Apabila orang bukan Melayu mendapat hak yang sama dengan

orang Melayu, hal ini akan menyebabkan hak keistimewaan dan kedudukan

politik orang Melayu tergugat. Keadaan ini akan membahayakan kedudukan

politik, ekonomi dan masa depan orang Melayu. Jesteru itu, ramai orang Melayu

bangkit untuk menentang Malayan Union .

Seterusnya faktor yang menyebabkan orang Melayu menentang Malayan

Union adalah cara MacMichael mendapatkan tandatangan daripada sultan untuk

menubuhkan Malayan Union. Pada tanggal 12 Oktober 1945, Mac Michael telah


dihantar ke Tanah Melayu untuk mendapatkan tandatangan sultan-sultan. Beliau

telah mendapatkan persetujuan sultan-sultan secara paksaan, iaitu secara

ugutan. Mereka mengugut akan melucutkan jawatan mereka atas alasan sultan-

sultan berkerjasama dengan Jepun menentang British semasa Perang Dunia

Kedua jika tidak mempersetujui penubuhan Malayan Union. Selain itu, Mac

Michael tidak memberi masa dan peluang kepada sultan untuk berunding

dengan Majlis Mesyuarat Negeri (MMN) dan pembesar masing-masing. Ini telah

melanggar perlembagaan negeri yang menyatakan dengan jelas bahawa sultan

wajib berunding dengan MMN dan pembesar-pembesar sebelum baginda

memperkenankan sesuatu perkara yang berkaitan dengan hal ehwal negeri.

Orang Melayu marah kerana Mac Michael tidak menerangkan syarat-syarat

gagasan Malayan Union secara terperinci dan mendapat pandangan daripada

raja-raja Melayu terlebih dahulu sebelum sultan menandatangani perjanjian

tersebut. Oleh itu, pemimpin-pemimpin Melayu pula marah dan rasa terhina

dengan keangkuhan kerajaan British yang bertindak sesuka hati tanpa

memperdulikan kepentingan orang Melayu. Mereka menganggap tindakan

British sebagai tidak berperlembagaan dan tidak demokratik .

SEBAB-SEBAB DASAR PERSEKUTUAN TANAH MELAYU YANG MENJADI

TOLAK ANSUR PERSETUJUAN ORANG MELAYU

Penubuhan Malayan Union tidak dapat bertahan lama. Penubuhan Malayan

Union telah mendapat tentengan yang hebat daripda orang Melayu dan juga

orang bukan Melayu. Mereka telah membantah penubuhan ini melalui akhar,

demonstrasi secara aman, melalui persatuan, mengadakan kongres, melalui

penubuhan UMNO, dan raja-raja melayu. Akibat daripada penentangan ini British

akhirnya bersetuju menubuhkan Persekutuan Tanah Melayu untuk mengantikan

Malayan Union. Pada bulan Julai 1946, kerajaan British membentuk satu

Jawatankuasa Kerja untuk menggubal perlembagaan baharu Tanah Melayu bagi

menggantikan perlembagaan Malayan Union. Penentangan orang Melayu bagi

menggantikan Malayan Union ini telah di pimpin oleh Dato’ Onn bin Jaafar dan

membentuk sebuah Jawatankuasa Kerja yang terdiri daripada wakil kerajaan

British, sultan dan wakil UMNO. Oleh itu, secara rasminya Malayan Union telah

dimansuhkan pada 1 Februari 1948. Pada tarikh itu juga Persekutuan Tanah

Melayu 1948 telah ditubuhkan untuk menggantikan Malayan Union. Penubuhan

Persekutuan Tanah Melayu ini merupakan kejayaan orang Melayu untuk

mendapatkan semula kedudukan politik dan maruah mereka di Tanah Melayu.


Jelaslah dasar Persekutuan Tanah Melayu yang menjadi tolak ansur persetujuan

orang Melayu .

Antara sebab-sebab dasar Persekutuan Tanah Melayu 1948 telah di

persetujui oleh orang Melayu ialah syarat kerakyatan telah diperketatkan. Hal ini

kerana untuk menjadi warganegara mereka haruslah memenuhi syarat-syarat

mengikut perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1948. Melalui perlembagaan

ini juga buat pertama kalinya, memulakan satu undang-undang kerakyatan

meliputi seluruh Negara dan membolehkan penduduk bukan bumiputera menjadi

warganegara Tanah Melayu. Walau bagaimana pun, kelayakan yang dikehendaki

untuk menjadi warganegara adalah terhad, tetapi dasar kelayakan mereka itu

telah terbentuk, walaupun tidak mengikut prinsip jus soli . Oleh itu, cara

kerakyatan Persekutuan Tanah Melayu ini telah di terima oleh orang Melayu.

Selain itu, dasar Persekutuan Tanah Melayu ini di terima kerana sistem kerajaan.

Kerajaan Persekutuan Tanah Melayu ini diketuai oleh Pesuruhjaya Tinggi British

yang mempunyai kuasa-kuasa eksekutif dengan dibantu dan dinasihati oleh

Majlis Mesyuarat Kerja Persekutuan Tanah Melayu dan Majlis Mesyuarat

Undangan Persekutuan Tanah Melayu. Dalam Majlis Mesyuarat Kerja

Persekutuan mengandungi tujuh orang ahli rasmi dan tujuh ahli yang tidak

rasmi. Majlis Mesyuarat Undangan Persekutuan pula mengandungi Pesuruhjaya

Tinggi sebagai Presiden Majlis, 14 orang ahli rasmi serta 50 orang ahli tidak

rasmi yang mewakili Negeri-negeri Selat, golongan peniaga dan semua kaum.

Selain daripada itu, sembilan orang yang Di Pertua Majlis Mesyuarat Negeri,

Menteri Besar dan dua orang wakil dari Negeri-negeri Selat menjadi ahli tidak

rasmi. Majlis Raja-Raja Melayu akan menasihatkan Pesuruhjaya Tinggi mengenai

dasar imigresen. Residen British digantikan dengan seorang Menteri Besar di

tiap-tiap negeri dalam persekutuan .

Selain itu dasar Persekutuan Tanah Melayu 1948 ini di persetujui oleh orang

Melayu kerana konsep raja berpelembagaan diperkenalkan. Dalam konsep ini

raja-raja akan mendapat kembali kuasa mereka. Kedaulaatn Raja Melayu telah

dikembalikan. Sultan-sultan telah menjadi raja yang berdaulat di negeri masing-

masing.tetapi tetap di bawah lindungan British. Raaj-raja Melayu juga berkuasa

penuh dalam agama Islam dan adat istiadat Melayu seperti sebelum tahun 1941.

Kerajaan British berkuasa tentang pertahanan dan semua hal-ehwal luar. British

juga bertanggungjawab mempertahankan negeri Melayu daripada serangan

musuh dari luar. Di samping itu, kedudukan, kedaulatan dan kemuliaan Raja-

Raja Melayu tidak doleh dipersoalkan. Oeh itu, raja atau sultan boleh


menjalankan kuasa mereka. Konsep ini telah menyebabkan dasar Persekutuan

Tanah Melayu di terima oleh orang Melayu .

Seterusnya, dasar Persekutuan Tanah Melayu ini dipersetujui kerana kedudukan

dan hak-hak istimewa orang-orang Melayu terjamin. Hal ini kerana boleh

dikaitkan dengan kewarganegaraan telah kembali meletakkan kaum Melayu

dalam keadaan selesa kerana peraturan-peraturan telah diperketatkan. Orang

Melayu juga diberi hak keistimewaan sebagai kaum bumiputera dan mempunyai

perwakilan terbesar dalam kerajaan Persekutuan dan Negeri. Hak keistimewaan

ini dapat dilihat misalnya pelbagai sambutan meriah yang telah diadakan

sebagai tanda kemenangan dalam mengembalikan hak mereka sebagai orang

Melayu .

PENILAIAN TENTANG PENUBUHAN MALAYAN UNION DENGAN PERSEKUTUAN

TANAH MELAYU

Selepas di kaji tentang penubuhan Malayan Union 1946 dengan penubuhan

Persekutuan Tanah Melayu 1948 saya telah membuat beberapa penilaian

tentang corak pemerintah semasa zaman ini. Pada pendapat saya pihak British

tidak boleh campur tangan tentang pemerintah di Tanah Melayu. Saya tidak

setuju dengan cara Harold MacMichael yang telah datang ke Tanah Melayu untuk

mendapatkan tandatangan sultan-sultan Melayu untuk menyerahkan kedaulatan

negeri-negeri Melayu kepada kerajaan British. MacMichael juga telah

menggunakan cara ugutan untuk mendapatkan tandatangan. Selain itu beliau

juga bersikap biadab, tidak mengetahui adat resam dan memahami bahasa

Melayu serta tiada pengalaman unruk mentadbir Tanah Melayu. Pada pandangan

saya juga kita tidak boleh melawan atau membantah perintah raja atau sultan.

Kita tidak boleh mengugut sultan atau melawan perintah baginda. Kita sebagai

rakyat haruslah menghormati pemimpin kita. Pada ketika ini juga kedudukan

raja-raja sebagai mufti dalam negeri dan dalam urusan hal ehwal agama kuasa

mereka berada di bawah kawalan Gabenor Malayan Union. Pada penilaian saya

kuasa raja-raja Melayu tidak harus di kawal oleh pihak lain.

Seterusnya pada pandangan saya, pihak British tidak boleh menggunakan

prinsip jus soli dalam mentadbir sesebuah negara. Hal ini kerana apabila

kerakyatan yang terlalu liberal akan menyebabkan ramai orang asing akan

datang ke Tanah Melayu untuk memperoleh taraf kewarganegaraan. Di samping

itu, kerakyatan secara prinsip ini akan menyebabkan penduduk Tanah Melayu

terutama orang Melayu akan marah dan berasa hak mereka akan hilang. Ini


akan memberi kesan negetif kepada ekonomi, politik dan sosial penduduk Tanah

Melayu. Tindakan ini juga boleh menyebabkan berlaku rusuhan kaum atau

masalah perkauman. Kesan daripada itu politik Tanah Melayu juga akan

tergangu.

Selain itu juga pada penilian saya pihak raja-raja Melayu tidak boleh

mementingkan kedaulatan mereka sahaja sehingga sanggup mengadaikan

negeri. Hal ini kerana mengikut adat dan perlembagaan di negeri Melayu, raja

atau pemerintah Melayu hendaklah terlebih dahulu berunding dengan ketua

Melayu yang lain sebelum menandatangani sebarang perjanjian dengan orang

asing. Sebagai raja beliau tidak sepatutnya menyerahkan sebarang dearah atau

sebahagian daripada tanah wilayah kepada orang asing. Apabila seseorang

pemerintah atau Raja Melayu berbuat demikian, baginda akan kehilangan takhta

kerajaan. Hal ini kerana telah termaktub dalam Perlembagaan Johor. Oleh itu,

raja-raja Melayu tidak seharusnya mementingkan takhta daripada rakyat-rakyat

jelata. Dengan ini raja-raja akan sentiasa dihormati dan disangjungi oleh rakyat

mereka.

KESIMPULAN

Kesimpulannya, pentadbiran Malayan Union adalah pencetus yang membawa

kepada semangat kebangsaan di kalangan rakyat di Tanah Melayu dan

membawa kepada penubuhan Persekutuan Tanah Melayu untuk mencapai

kemerdekaan. Walau pun pihak British telah cuba untuk berselindung yang

kononnya penubuhan Malayan Union adalah demi kepentingan penduduk Tanah

Melayu, namun pada hakikatnya British menubuhkan Malayan Union ini adalah

semata-mata untuk kepentingan ekonomi mereka d Tanah Melayu. Penubuhan

Malayan Union ini tidak dipersetujui oleh semua peringkat sosial masyarakat

Melayu sehingga membawa kepada penentangan. Pelbagai bentuk penentangan

yang telah dilakukan bagi menentang Malayan Union tersebut. Hasil daripada

peristiwa penubuhan Malayan Union ini ia telah banyak mengubah corak dan

mempengaruhi politik, budaya dan sosial Malaysia khususnya Tanah Melayu.

Hasil daripada itu tubuhnya Persekutuan Tanah Melayu 1948. Melalui

Persekutuan Tanah Melayu 1948 juga telah membawa jalan kepada

perlembagaan Tanah Melayu 1957 dan sekaligus membawa Persekutuan Tanah

Melayu mencapai kemerdekaan pada 31 Ogos 1957 yang menjadi penamat

kepada penguasaan kolonial British.


RUJUKAN

Abdul Rahman Haji Ismail. (2005). Malaysia Sejarah Kenegaraan dan Politik:

Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur.

Hairol Anuar Hj Mak Din.(2009). Sejarah Malaysia 1400-1969, Satu Evolusi: Pusat

Penyelidikan & Pembangunan Akademik Kolej Universiti

Islam Antarabangsa Selangor.

Harry, M. (1965). The Story of Malaysia. London: Faber & Faber.

Hj. Dr Syed Ibrahim. (2007). Malaysia Kita: International Law Book Services.

Mahdi Shuid, Suzani Osman, Sazlina Othman. (2005). Teks Pra-U Sejarah

Malaysia. Logman.

Mohamad Idris Saleh, Che Su Mustaffa, Fuziah Shaffie. (1994). Sejarah

Pembangunan Bangsa dan Negara: Utusan Publications & Distributors

Sdn.Bhd.

Mohd Sohaimi Esa, Dayu Sansulu, Budi Anto Mohd Tamring. (2011). Hubungan

Etnik, Kelangsungan Pembinaan Negara Bangsa: Penerbitan Multimedia Sdn.

Bhd.

Ruslan Zainuddin. (2009). Ace Ahead Sejarah Malaysia Kertas 2: Oxford Fajar

Sdn.Bhd.

Ruslan Zainuddin. (2005). Sejarah Malaysia: Penerbitan Fajar Bakti Sdn.Bhd.

Wikipedia, ensiklopedia bebas. (2012, Februari). Malayan Union.

Keluarkan 2012, Mac 10 dari http://ms.wikipedia.org/wiki Malayan Union.

Wikipedia, ensiklopedia bebas. (2011, Ogos). Persekutuan Tanah Melayu.

Keluarkan 2012, Mac 10 dari http://ms.wikipedia.org/wiki/sejarah Malaysia.


Faktor Kelemahan dan Kemerosotan Empayar Uthmaniyyah

Lee Bih NiNorazian Bte Khairuddin

[email protected]

Abstrak

Kertas ini mengkaji kekuasaan Islam terakhir yang menamakan dirinya khalifah,

kekuasaan itu adalah khalifah Uthmaniyah atau sering disebut Kesultanan Turki

usmani. Sekalipun dibangunkan dari suatu kepompok kecil yang loyal terhadap

penguasa Saljuk Rum, Turki Usmani berubah menjadi sebuah raksasa politik

dunia yang mencengkamkan ketika hayatnya. Turki (Turkiye Cumhuriyeti,

Republic Turki ) merupakan negara di Eropah Tenggara dan Asia kecil;

berbatasan dengan Geogria, Armenia, Azerbaijan, dan Iran di Timur ,Iraq, Syria,

dan Laut tengah di selatan, Lautan Hitam di Utara, Laut Aegea di barat, dan

Yunani serta Bulgaria di Barat Laut. Pertempungan Islam dengan Turki melalui

sejarah yang panjang, terhitung sejak abad pertama Hijrah hingga suku-suku

Turki mengkaji penganut dan pembela Islam. Turki memainkan peranan yang

penting dalam perkembangan wilayah (Futuhat) Islam. Turki pernah menjadi

Negara kuasa utama di dunia iaitu ketika berada di puncak keemasannya pada

masa kerajaan Ottoman. Turki juga telah membuka kunci sejarah panjang, yakni

menakluki Contantinopel (Istanbul), mengakhiri kekuasaan kekaisaran Romawi

Timur (Bizantium) dan selanjutnya membawa Islam ke Eropah. Di samping itu,

Turki juga juga mempunyai jasa besar dalam bidang arkitektur, kebudayaan dan

ekonomi .

1.0 PENDAHULUAN

Pada zaman empayar Uthmaniyah telah menjadi sebuah empayar yang terbesar

dengan pencapaian kegemilangannya. Turki Uthmaniyah dikenali sebagai

mailto:[email protected]


Ottaman (dalam bahasa Turki Osmanli). Pemerintahan empayar Uthmaniyah ini

telah lama memerintah lebih dari 600 tahun dan ianya telah menjadi sebuah

Empayar Islam yang terbesar pada ketika itu yang bermula dari tahun 680 H

sehingga tahun 1342 H./ 1924 Masihi .Kalau ada kekuasaan Islam terakhir yang

menamakan dirinya Khalifah, inilah kekuasaan itu: Khalifah Usmaniyah atau

sering juga disebut Kesultanan Turki Usmani. Walaupun dibangun dari suatu

kelompok kecil, namun Turki Usmaniyah berubah menjadi sebuah raksasa politik

dunia pada ketika itu.

2.0 PEMERINTAHAN EMPAYAR UTHMANIYAH

Perkataan “UTHMANIYAH” ini sebenarnya diambil bersempena nama datuk

kepada pengasas kerajaan Utmaniyah iaitu Osman bin Ertoghrul (Ertoghril) bin

Sulaiman Shah bin Kia Alp .Osman bin Ertoghril merupakan suku kaum Qayi

(Qayigh) yang merupakan salah satu cabang keturunan Oghus Turki. Mereka

tinggal di perkampungan Mahan iaitu terletak di Asia kecil. Mereka juga

dikatakan golongan nomad di kawasan tersebut .

Perisitiwa awal terbentuknya sebuah kerajaan Uthmaniyah ini terjadi

apabila Sulaiman Syah pada ketika hayatnya telah mempunyai pengikut seramai

1000 orang yang telah meninggalkan Mahan dan menuju ke Anatolia di Asia

Minor. Mereka berpindah ke Anatolia kerana takkala bangsa Tartar bangkit

menyerbu Dunia Islam, menakluk, membakar, membunuh dan merampas

dengan kejam. Maka Sulaiman Syah iaitu datuk kepada Osman melihat keadaan

di Mahan sudah tidak selamat. Setelah itu, mereka bermuafakat dalam satu suku

kaum meninggalkan Mahan dan berpindah ke kawasan yang lebih aman iaitu

tanah Anatolia di Asia Kecil . Setelah Sulaiman Syah meninggal dunia maka,

anaknya iaitu Ertoghrul telah mengambil alih tanggungjawab dan kepimpinan

untuk memimpin puak mereka dan seteruskan pengembaraan ke Anatolia. Pada

pendapat saya, kawasan Antolia ini mungkin sebuah kawasan yang aman dan

tidak berlaku peperangan serta lagi selamat berbanding Mahan, maka mereka

melakukan penghijrahan bersama-sama pengikut mereka untuk tempat

perlindungan yang lebih selamat.

Setelah tibanya di Antolia, Eroghrul telah menghantar anaknya iaitu Sauji untuk

berjumpa dengan Raja Saljuk yang bernama Sultan Ala’uddin untuk

mendapatkan kebenaran tinggal di kawasan Anatolia dan pemohonan mereka

telah dipersetujui dan mendapat kebenaran oleh Sultan tersebut. Antolia ini


sebenarnya sebuah kawasan di bawah takluk Sultan Alauaddin oleh itu, mereka

seharusnya berjumpa dengan Sultan untuk medapatkan kebenaran. Hal ini

dimana-mana pun berlaku, contoh terdekat yang boleh saya ambil ialah

pedagang yang ingin menetap di kawasan Melaka perlu meminta izin daripada

Sultan terlebih dahulu. Bagi saya detik atau faktor yang membolehkan mereka

bertapak kukuh adalah membantu tentera Sultan Allauddin menentang

Monggol.Pada ketika itu, berlakunya pertempuran antara dua pasukan tentera

iaitu tentera Monggol dan tentera Ala’uddin. Ertghrul telah memimpin puaknya

untuk membantu tentera Ala’uddin dan mereka telah mencapai kemenangan ke

atas tentera Monggol. Sejak itu, hubungan antara Entoghrul dengan Ala’uddin

semakin rapat dan setiap ekspedisi tentera disertai oleh Ertoghrul . Kemudian

itu, tentera Artugrul diberi gelaran oleh sultan “ muqaddamah Sultan” ( tentera

pelopor banginda) kerana apabila berperang, tentera Artugrul sering berada di

barisan hadapan. Keberanian yang ditunjukkan oleh puak-puak Ertoghrul ini

telah mendapat kepercayaan Sultan sepenuhnya sehingga sultan berbesar hati

mengurniakan beberapa kawasan kepada puak-puak Artoghrul pada penilaian

saya ini.

Peta 1 : Peta Rantau Asia Barat atau Timur Tengah

www.googleimage/peta.uthmaniyah.com di akses pada 20 mac 2012

Keturunan Uthmaniyah semakin bertapak kukuh di Anatolia apabila Raja Saljuk

Rom telah menghadiahkan Wilayah Sogud dan Domanich kepada Eroghrul dan

pengikutnya kerana telah berjasa mengalahkan tentera Byzantine di Sogud dan

Domanich. Maka Ertoghrul telah menjadikan kawasan Sogud sebagai pusat

pemerintahan beliau . Pada 1299 Masihi, Ertoghrul telah meninggal dunia dan

tugasnya telah diambil alih oleh cucunya iaitu Uthman. Uthman 1299-1326 telah

melakukan perluasan kuasa ke bahagian Utara sehingga ke kawasan Yani

Shehir. Pusat pemerintahan pada ketika itu juga telah berpindah ke Melangenon.

Pada tahun 1301, kawasan Bursa dan Izniq telah berjaya ditawan. Selepas itu

Uthman telah meninggal dunia dan digantikan oleh anaknya iaitu Orkhan.

Semasa zaman Orkhan, beliau telah bertindak agresif bagi

memperluaskan dan memperkukuhkan empayar Uthmaniyah. Orkhan

merupakan pemerintahan pertama menghasilkan mata wang syiling atas

namanya dan banyak menyebarkan lagi ciri islam lain dalam perluasan

empayarnya ke kawasan-kawasan lain . Orkhan telah melancarkan siri

peperangan bagi menentang musuh-musuhnya. Hal ini telah membimbangkan

kerajaan Byzantine di Necomedia dan Nicia (1327) serta di tanah semenanjung


Gallipolia. Tanah semenanjung Gallipolia pernah menjadi tempat pertama di

kawasan benua Eropah yang diduduki oleh bangsa Turki Uthmaniyah. Tentera

Jannisar ( bahasa Turki yaniceri) iaitu tentera infantry yang dianggotai belia-belia

kristian telah dibentuk pada zaman pemerintahan Orkhan untuk meluaskan

kuasa dan jajahan takluk yang telah dibahagikan kepada beberapa unit ( 1 unit

antara 100 – 300 orang tentera ). Pemerintahan Orkhan juga turut di bantu oleh

anaknya iaitu Sulaiman dalam membentuk undang-undang sivil dan undang-

undang syariah. Orkhan juga turut membina masjid-masjid, madrasah-madrasah,

hospital dan juga institusi sosial. Beliau merupakan orang yang pertama

mendirikan madrasah yang dikendalikan oleh seorang ulama dari mesir iaitu

Daud Al Qaysari. Pada penilaian saya Okhan seorang yang sangat gental dan

berani menghadapi musuh, sifat kepimpinan yang terselah dalam mentadbir

Empayar Uthmaniyah sehinggakan pihak musuh mula merasa tergugat akan

kekuatan pelaksanaan beliau.

Setelah Orkahn meninggal dunia pada 1360 masihi dan pemerintahan

beliau diganti oleh anaknya Murad I . Murad I merupakan pemimpin pertama

yang menggunakan gelaran “Sultan” . Semasa pemerintahan Murad I, beliau

telah banyak menyelesaikan masalah pemberontakan dalaman yang berlaku di

Anatolia terutamanya golongan peniaga dari Angora. Murad I juga telah

memperluaskan kuasa dengan menawan Andrianople (Erdine) dan dijadikan

tempat untuk pusat baru pemerintahan kerajaan Turki uthmaniah. Murad I juga

berjaya meluaskan kuasanya di kawasan Byzantine apabila pertelingkahan

diantara orang-orang kristian walaupun Paderi Urban V telah cuba

membangkitkan semangat agenda perang salib namun tidak bertahan lama. Hal

ini telah memudahkan lagi Murad I untuk menawan lebih banyak kawasan

Byzantine seperti Macedonia ( 1371M ), Sofia dan Nish, Galipoli (1385), Tirnoro

dan Shumla ( 1388M) .Semasa perang Kosovo di hulu sungai Ibar, Vardar dan

Drin, Murad I telah terbunuh ketika menghadapi tentera bersekutu dari Serbia,

Bulgaria dan Albania pada tahun 1389. Maka, selepas kematian Murad I anaknya

Bayazid I (1389-1402) telah mengantikan ayahnya dan meyambung kepimpinan

Uthmaniyah yang gagah dari segi ketenteraan.

Bayazid I digelar “Yaldrum” ertinya kilat, beliau digelar Yaldrum kerana berani

menyerang negeri lawannya secepat kilat . Kemudian gelaran Yaldrum ini diberi

kepada pahlawan-pahlawan Turki yang gagah perkasa di dalam peperangan

yang besar . Bayazid I telah berjaya mengalahkan Kosovo dan menjadikan

Bulgaria sebagai pusat pemerintahan baru. Pemerintahan beliau turut dibantu


oleh anaknya Sulaiman yang turut berjaya mengambilalih kawasan Timoro,

wilayah Nicopolis, Eiden, Syaruchan dan Mustasya serta turut menawan wilayah

kekuasaan kerajaan Saljuk di Samsun, Kisariyah, Siwas, Tukas dan Kastomoni.

Bayazid I berjaya menguasai kepemimpinannya yang hampir sahaja

menghancurkan kubu terakhir kerajaan Byzantine antara tahun 1391-1398.

Perang Salib yang dilancarkan oleh Raja Sigmund, Hungary dengan gabungan

golongan Balkan, England, Perancis dan Jerman ternyata tidak mampu

mengalahkan tentera-tentera milik pimpinan Bayazid I. sebaliknya mereka

semua tewas dan wilayah-wilayah kekuasaan mereka ditawan seperti di Serbia,

Bulgaria, Romania dan Hugary .

Namun pada tahun 1402 berlakunya petempuran hebat diantara tentera

Monggol (Tartar) yang di pimpin oleh Timur Lank yang menyebabkan

Uthmaniyah tewas dan Bayazid I telah ditawan bersama Musa namun, Bayazid

telah meninggal dunia setahun kemudian di Akshehir Hamid . Kesan yang boleh

kita lihat daripada kekalahan itu adalah, wilayah-wilayah bekas Saljuk telah

membebaskan diri dari jajahan Uthmaniyah dan kuasa-kuasa eropah Serbia dan

Hugary juga telah mengumumkan kemerdekaan mereka daripada cengkaman

Empayar Utmaniyah. Ditambahkan lagi berlakunya pula perang saudara dalam

kalangan putera Bayazid I iaitu Muhammad, Isa,dan Musa dan keadaan ini

berlanjutan sehingga keadaan ini pulih semasa di bawah pemerintahan Sultan

Muhammad I (1403-1421). Muhammad I merupakan anak Bayazid yang berjaya

mengalahkan saudara-saudaranya dalam perang saudara selama 10 tahun. Pada

pendapat saya, kelemahan dalam sistem pentadbiran Bayazid I ini adalah

pergaduh dalaman yang melibatkan anak-anaknya selepas beliau meninggal

dunia. Perang saudara ini mengambil masa selama 10 tahun, ini merupakan satu

jangka masa yang lama, seharusnya mereka bermuafakat dalam

mengembangkan empayar Uthmaniyah. Peperangan saudara ini sudah tentunya

memberi peluang kepada pihak musuh merancang strategi ke atas kelemahan

Uthmaniyah pada ketika itu.

Sepanjang pemerintahan Muhammad I beliau telah mengutamakan perjanjian

damai dalam kerajaan Byzantine dan republic Vecine tetapi dalam masa yang

sama merampas kembali wilayah-wilayah Asia Minor . Sultan Muhammad I

mangkat pada tahun 824H bersamaan 1421M, setelah beliau berhasil menyusun

kembali kerajaan Turki Uthmaniyah dan menakluk beberapa negeri yang

dahulunya telah terlepas, sehingga kembalinya kebesaran dan kehebatan di


mata musuh-musuhnya.Selepas Muhammad I meninggal dunia, pemerintah

beliau diganti oleh puteranya Murad II, ketika beliau berumur 18 tahun.

Semasa pemerintahan Murad II beliau telah melancarkan peluasan kuasa untuk

menyerang Salonika di daratan Eropah yang dapat diduduki pada tahun 1430

dan Murad II juga turut berusaha menakluk semenanjung Balkan tetapi dihalang

oleh sepasukan musuh di bawah pimpinan Hunayind dari Hongaria. Selain itu,

beliau turut menakluk Albania yang pada ketika itu dipecahkan kepada dua

bahagian iaitu Selatan dan Utara. Murad II telah meninggal dunia pada tahun

1453 dan digantikan oleh puteranya iaitu Muhammad II beliau di gelar “Sang

Penakluk” (Al- Fatih/ the conqueror) kerana jasanya berjaya menakluk

Constantinopel (Istanbul) pada tahun 1453. Maka, kota Constantinopel menjadi

ibu kota kerajaan Uthmaniyah . Pada pendapat saya, detik kegemilangan yang

paling besar adalah penaklukan Istanbul oleh Muhammad II kerana berjaya

merampas Istanbul daripada musuhnya.

Di sini kita boleh melihat kekuatan dalaman dan luaran yang sangat kuat dan

kukuh semasa pentadbiran beliau Pada tahun 1480 pulau-pulau di hadapan

pantai Yunani dan Italia berada di bawah kekuasaan Muhammad II. Muhammad II

terkenal kerana kecerdasanya dan kebijaksaannya yang mahir menguasai 6

bahasa iaitu bahasa Turki, Arab, Persia, Latin, Yunani, dan Ibrani (Yahudi). Selain

itu, dibawah pemerintahan Muhammad II, beliau telah memberi kebebasan

beragama kepada penduduk. Patriarch (ketua Agama) Yunani menjadi tokoh

yang berautoriti ke atas hal-hal awam dan agama kesemua penganut Ortodoks

Kristian dalam kerajaan Empayar uthmaniyah. Dasar tidak menindas terhadap

penganut agama Kristian sesungguhnya bertentangan dengan dasar fanatik

Negara-negara kristian zaman tersebut. Keadaan ini telah menyebabkan petani-

petani Balkan pernah berkata “batter the Turban of the Turk than tiara of the

pope” .Hal ini kerana kerajaan kristian memaksa dominasi agama kristian katolik

ke atas mereka.Setelah berkuasa selama 30 tahun, Muhammad II telah wafat

pada tahun 1481 ketika merancang menakluk italia dan pemerintahan beliau

diganti oleh bayazid II .

Sepanjang kurun ke 16, Empayar Uthmaniyah terus berkembang daripada segi

wilayah dan kekuasaan dengan mengembangkan kekuasaan sehingga ke Afrika

Utara di Barat Daya dan Parsi di sebelah Timur. Semasa Uthmaniyah di bawah

pimpinan Sultan Salim I beliau telah berjaya memenangi petempuran tentera

Parsi dan secara tidak langsung wilayah Uthmaniyah di sebelah timur dijamin

keselamatan. Setelah bahagian Timur Uthmaniyah dijamin keselamatannya


maka, misi untuk tumpuan kepada bahagian sebelah Barat diutamakan. Hal ini

kerana, Salim I (1512-1520) telah mengubah Empayar Uthmaniyah daripada

kerajaan pahlawan (warrior state) kepada Empayar yang paling agung sejak

kerajaan Khulafa al Rasyidin. Tentera Salim I sangat terlatih yang dilengkapi

senjata dan mereka juga sangat berdisplin dalam meluaskan kuasa seperi Syria,

Mesir dan Hijaz. Selain itu, Madinah dan Mekkah juga jatuh ke tangan peguasaan

kerajaan Uthmaniyah . Selepas Sultan Sulaiman pula menaiki takhta pada tahun

1518, beliau telah mengetuai beberapa siri ketenteraan strategi yang hebat

dimana tentera Uthmaniyah pada ketika itu telah mara ke utara dengan

menguasai Belgrade (1521), dan mengalahkan Hungary sekali lagi pada 1526

serta menyerang Vienna pada 1529.

“Zaman keemasan” kerajaan Uthmaniyah terjadi semasa pemerintahan

Sultan Sulaiman I (the great, the Magnificent, al- Qunani) , pengubal undang-

undang. Walaupun proses kegemilangan Uthmaniyah sudah dimulai sejak

seabad sebelumnya dengan penaklukan Constantinople oleh Muhammad II al

Faith pada 1453. Wilayah Uthmaniyah ketika itu mencapai kemuncak

kegemilangan dan kehebatanya tiada tandingan sehingga kuasa Eropah tidak

mampu menandingi kehebatan Empayar Uthmaniyah. Kemajuan dan kejayaan

kerajaan Uthmaniyah meliputi pelbagai bidang dan perluasan penaklukan

sehingga ke kawasan Eropah, Afrika dan Asia . Wilayah kekuasaanya mencakupi

3 benua iaitu Asia (Persia, Syria, Hijaz, Irak Armenia, dan Yaman), Afrika (Mesir,

Libya, Tunisua dan Aljazair) dan Eropah ( Yunani, Yugoslavia, Albania, Hungaria,

Romania dan Austria). Ia menyebut dirinya “Sultan dari segala Sultan, raja diraja,

pemberi anugerah bagi raja-raja dan baying-bayang allah di muka bumi.” Sultan

Sulaiman telah melaksanakan pemerintahan yang adil dan bijaksana contonya

segala tindakan dalam masyarakat diatur dengan undang-undang. Sultan

Sulaiman seorang yang berperadaban tinggi dan mampu membuat syair yang

indah dalam bahasa Persia. Malah beliau seorang yang soleh dan zuhud serta

pernah menulis Al Quran sebanyak 8 jilid dengan tangannya sendiri yang masih

tersimpan di masjid dekat makamnya di Contantinople .

Dalam penilaian saya, Uthmaniyah telah mencapai kejayaan mengembangkan

kekuasaan mereka kerana kemahiran tentera Uthmaniyah menggunakan

senjata api dan mahir dalam taktik peperangan serta kesempurnaan sistem

ketenteraaan. Selain itu juga tentera Uthmaniyah amat mahir dalam melakukan

serangan dan kepungan kerana melalui taktik ini ianya mendatangkan kesan

kemusnahan yang teruk terhadap musuh mereka. Melalui taknik pengepungan


ini telah kita boleh lihat ianya digunakan dalam peristiwa penaklukan

Constantinople (Istanbul). Dimana meriam-meriam besar digunakan bagi

memusnahkan tembok yang tinggi dan tebal. Meriam-meriam ini dibuat daripada

gangsa. Seorang panglima Austria pernah berkata bahawa tentera Uthmaniyah

amat “kebal” semasa musim panas dan keterangaan ini benar memandangkan

kejayaan Uthmaniyah yang besar dalam kuasa ketenteraan .

Dalam sistem pentadbiran kerajaan Uthmaniyah, kelas pemerintahan terbahagi

kepada 4 cabang utama iaitu pentadbiran, ketenteraan, penulisan dan

kebudayaan. Pusat pentadbiran ialah istana, ahli-ahlinya termasuk isteri-isteri

sultan, anak-anak beliau, orang gaji istana (adakalanya dipanggil Divan) yang

menyelia semua cabang kerajaan Uthmaniyah lain yang dikenali sebagai Outer

Servise. Ketua pentadbir Outer Servise ialah Grand Vizir yang diberi kuasa untuk

mengambil alih kepimpinan sultan, kempen-kempen ketenteraan. Pada zaman

pemerintahan Sulaiman , Vizir biasanya melakukan kedua-dua ini dan dianggap

orang yang mempunyai kedudukan kedua dalam kekuasaan dan prestij dengan

Sultan. Vizir-Vizir biasanya terdiri daripada putera-putera Turki atau pentadbir-

pentadbir dari negeri-negeri muslim lama, orang kristian yang telah memeluk

Islam dan berkhidmat sebagai ketua Menteri dibawah kepimpinan Mehmet the

Conqueror.

Manakala apa yang boleh saya nilaikan dalam cabang ketenteraan juga sangat

penting dalam kerajaan Uthmaniyah. Empayar Uthmaniyah selalunya

membahagikan pasukan tentera kepada sub bahagian. Bahagian paling utama

ialah tentera berkuda (Sipahis) yang bertempur dengan lembing, busur dan anak

panah dan tentera berjalan kaki (khususnya Janissaries) yang dilatih untuk

menggunakan senjata api. Latihan dan disiplin Janissari sangat ketat. Mereka

ditempatkan dalam berek-berek tentera dan tidak dibenarkan untuk berkahwin

atau memiliki tanah. Golongan Janissari ini menerima gaji dan wang tambahan

setiap kali sultan baru menduduki takhta. Hal ini telah membawa kepada

keperluan yang diadakan suatu badan kewangan yang diuruskan dengan baik.

Ini untuk memastikan keseluruhan kesetiaan difokuskan kepada Sultan dan

Negara. Kerajaan Uthmaniyah semamangnya bergantung sepenuhnya kepada

bala tentera mereka. Oleh itu, mereka perlu menjaga dengan baik bagi

memastikan tenteranya memberi sepenuhnya ketaatan mereka kepada

Uthmaniyah. Manakala golongan Sipahis pula menerima estet yang dipanggil

Timars yang boleh diusahakan dengan syarat mereka melaporkan diri untuk


bekerja dan menyediakan beberapa tentera kuda bila-bila masa diminta oleh

sultan .

Namun zaman kemerosotan mula berlaku akibat daripada pelbagai faktor

dalaman dan luaran yang menyebabkan keruntuhan empayar Uthmaniyah. Disini

kita boleh lihat apabila detik tewasnya Uthmaniyah dalam perang di Vienna pada

tahun 1683 yang menunjukkan bahawa Uthmaniyah bukan lagi menjadi kuasa

besar di Eropah. Pada tahun 1699, akhirnya Uthmaniyah mengakui Austria

adalah sama taraf dengannya buat pertama kali dalam sejarah dunia. Malah,

empayar Uthmaniyah pada ketika itu, sudah kehilangan wilayah besar yang

dikuasainya sebelum ini sejak sekian lama. Selain itu, terdapat banyak sultan

yang dilantik namun tidak mempunyai sifat kepimpinan yang hebat untuk

diwarisi seperti sekuat generasi Muhammad II, Salim I dan Sulaiman I.

Tambahan pula, perjanjian Passarowitz telah meyebabkan satu era yang

aman di antara tahun 1718-1730. Pentadbiran Uthmaniyah mula berubah

dengan memajukan kota-kota sekitar Balkan yang telah menjadi benteng

pertahan mereka sekiranya berlaku peperangan. Maka, pelbagai perubahan

dilakukan seperti menaiktarafkan pelbagai kemudahan awam, mengurangkan

cukai, mendapatkan pandangan rakyat dan pelbagai lagi jenis perubahan.

Namun , Empayar Uthmaniah tetap gagal untuk bersaing dari segi teknologi

dengan musuh mereka terutamanya Russia. Pada penghujung abad ke 18,

Empayar Uthmaniyah telah jauh ketinggalan jika hendak dibandingkan dengan

kuasa barat dan Empayar Uthmaniyah telah banyak kehilangan wilayah kepada

Russia dan Austria serta kawasan Mesir juga mencapai kemerdekaan. Semasa

zaman pemerintahan Sultan Salim III terdapat usaha-usaha untuk memodenkan

sistem di Turki namun kebanyakkan usaha yang hendak dilakukan itu mendapat

halangan oleh golongan-golongan Konservatif sama ada golongan keagamaan

atau golongan Janissari. Walaupun usaha askar elit Janissari dimansuhkan pada

tahun 1826, usaha pemerintah pada ketika itu tetap mendapat tentangan.

3.1.1 SIKAP PEMERINTAH

Pada zaman pemerintahan Salim II, beliau telah mengamalkan negetif seperti

sikap mementingkan diri sendiri dan suka berfoya-foya dengan dayang-dayang

istana. Beliau juga seorang pemabuk dan tidak serius dalam pentadbiran

pemerintahan Empayar Uthmaniyah. Akhirnya Salim II telah meninggal dunia

akibat sakit jantung . Pada akhir-akhir pemerintahan Uthmaniyah kebanyakkan

pemimpin bersifat perkauman dan lebih mengutamakan bangsa sendiri dan


unsur-unsur keislaman atau persaudaraan mula pudar. Nilai-nilai keislaman

dalam pemerintahan mula hilang apabila pemerintahan semakin lama semakin

bercorak kebaratan. Misalnya semasa Uthmaniyah di bawah pemerintahan

Muhammad III, beliau telah membunuh saudara lelakinya yang dirasakan beliau

akan memberi persaingan baginda. Sikap kejam ini tidak seharusnya ada dalam

diri pemerintah. Malah, Sultan-Sultan mula bersifat tamak dan rakus serta

menganggap mereka berkuasa sepenuhnya atau mutlak. Mereka akan

memerintah dengan sesuka hati tanpa memikirkan kebajikan rakyat dan tidak

boleh ditegur atau dinasihati. Pada pendapat saya, jelas peristiwa disini, titk

permulaan sifat dengki atau tidak sefahaman yang mula pudar dalam hubungan

sesama saudara pada zaman Uthmaniyah sehinggakan sanggup membunuh

saudara sendiri bagi mencapai matlamat diri. Sikap negetif mula terserlah

apabila Empayar Uthmaniyah mula merasakan kesenangan sehingga

mengabaikan sistem peemrintahan dan banyak membuang masa, akibatnya

pihak musuh mula mendahuhui dan mencari kelemahan mereka untuk

menjatuhkan Empayar Uthmaniyah.

Selain itu, Akibat kemasukan Barat ke Empayar Uthmaniyah, semangat

nasionalisme di Turki dibangkitkan kesan Revolusi Perancis dan gerakan

kebangsaan Jerman pada abad ke-19 M. Pada akhir-akhir pemerintahan Turki

Uthmaniyah, rakyat Turki menjadi taksub kepada bangsanya sendiri dan cuba

memisahkan diri mereka daripada unsur-unsur keakraban/keislaman yang

dianggap ketinggalan zaman dengan menukarkan corak hidup ke arah barat.

Ianya didukung oleh Gerakan ‘Turki Muda’ yang membawa kepada terpisahnya

kerajaan Turki Uthmaniyah dengan Negara-negara Islam yang selama ini hidup

di bawah naungannya. Gerakan angkatan Turki Muda telah cuba menukar corak

pemerintahan kerajaan Turki Uthmaniyah dengan sistem demokrasi ala Barat.

Pada 13 Mac 1924 M, isntitusi sultan (khalifah) secara rasminya dimansuhkan

dan Sultan Abd. Al-Majid II sebagai Sultan terakhir yang menandakan tamatnya

pemerintahan kerajaan Turki Uthmaniyah. Sejak itu, ibu Negara Turki

dipindahkan dari Istanbul ke Ankara.

3.1.2 PEMBERONTAKAN DALAMAN

Pemberontakan dalaman dalam Empayar Uthmaniyah ini berlaku apabila tentera

Janissari yang merupakan salah satu unit paling penting dalam pertahanan dan

meluaskan jajahan takluk pada ketika itu mula goyah dan tidak dapat mengawal

tentera dibawahnya maka berlakulah pemberontakan kerana tidak puas hati


dengan pemerintah . Hal ini boleh dilihat pada zaman pemerintahan Usman II

(1618-1622), berlaku peperangan menentang tentera Austria dan Vecine namun

Uthmaniayah gagal mencapai kemenangan. Maka, Sultan Usman II dan tentera

musuh membuat perjanjian damai dan kegagalan beliau diletakkan pada tentera

Janissari. Hal ini telah menimbulkan perasaan tidak puas hati oleh tentera

Janissari dan mereka bangkit menentang dan melakukan pemberontakan

dengan membunuh Sultan Usman II di Yedi Kulle pada tahun 1622 Masihi .

Selepas kematian Sultan Usman II maka, tempat beliau diganti oleh Sultan

Murad IV.

Selain itu, peristiwa pemberontakan ini turut berlaku antara pemerintah

iaitu Sultan Ahmad III (1703-1730) dengan tentera Janissari . Peristiwa ini berlaku

apabila Sultan Ahmad III enggan menyerang balas Tahmasp dari Parsi. Hal ini

telah meyebabkan tentera Janissari tidak puas hati dan akhirnya mereka

memberontak di ibu kota Istanbul dan akhirnya Sultan Ahmad III disingkirkan.

Keadaan Empayar Uthmaniyah mula goyah dan tidak terurus serta melemahkan

kerajaan Uthmaniyah kerana kurangnya semangat kesatuan antara kedua-dua

belah pihak. Selain itu, hubungan yang tidak baik antara pemerintah dengan

penduduk-penduduk tempatan sama ada seagaman ataupun tidak seagaman

telah memburukkan lagi zaman Empayar Uthmaniyah. Misalnya orang kristian

dalam kalangan gereja bangkit bersatu dan mereka mengadakan

pemberontakan ke atas kerajaan Uthmaniyah.

3.1.3 PERANAN HURIM DAN GOLONGAN PARA ISTERI SULTAN

“golongan Hurim” (wanita Istana) merupakan golongan wanita yang ditawan

semasa penaklukan yang dilakukan oleh kerajaan Uthmaniyah. Mereka ini

digelar dayang atau gundik dan berperanan melayan Sultan. Peranan Hurim

merupakan salah satu faktor keruntuhan Empayar Uthmaniyah kerana golongan

Hurim cuba untuk bertapak bagi menguasai politik kerajaan Uthmaniyah apabila

Sultan tidak mengukuhkan tampuk pemerintahan. Pengaruh golongan Hurim ini

boleh dilihat pada zaman pemerintahan Murad III (1574-1595 Masihi).

Pentadbiran beliau banyak dipengaruhi ibunya iaitu Nur Banu dan isterinya

Safiyah berbangsa Itali. Peluang ini telah diambil oleh Venetian untuk menghasut

Shah tahmasp menyerang Sultan. Muhammad III Khudabonda merupakan anak

kepada Murad III menyedari ancaman Shah Tahmasp dari Parsi dan segara

meyekat tentera Shah .


Para sultan kerajaan Uthmaniyah pada umumnya berisiterikan wanita-wanita

Eropah yang dikalahkan dalam perang. Maka, pernikahan ini telah membuka

peluang raja-raja Eropah untuk mengirim mata-mata mereka masuk ke dalam

istana sultan, bahkan sering juga para isteri memberi maklumat dan

membocorkan rahsia kerajaan kepada musuh sehingga pasukan kerajaan kalah

dalam berperang. Tambahan pula, campur tangan para isteri dalam hal Negara

menyebabkan timbulnya fitnah dan rancangan-rancangan jahat yang lain. Oleh

itu, peranan hurim sangat menyumbangkan kepada keruntuhan empayar

uthmaniyah.

3.1.4 PENGAWAI-PEGAWAI YANG TIDAK CEKAP

Pelantikan pegawai-pegawai yang tidak cekap untuk membantu melaksanakan

pentadbiran Empayar Uthmaniyah telah meyebabkan ketidakstabilan politik

dalam negeri. Keadaan ini berlaku semasa penyingkiran Ibrahim daripada takhta

pada 9 ogos 1648 masihi. Pada ketika itu, keadaan empayar Turki berada dalam

keadaan kucar kacir akibat daripada perebutan kuasa terutamnya jawatan Wazir

Besar. Sebelum terlantiknya Koprulu Muhammad Pasha pada tahun 1656 Masihi,

tidak kurang 13 Wazir Besar yang telah dilantik dan dipecat.

3.1.5 KEADAAN EKONOMI YANG TIDAK STABIL

Keadaan ekonomi kerajaan Uthmaniyah pada ketika itu tidak stabil akibat

daripada perbelanjaan istana yang tinggi dan sikap Sultan-Sultan yang boros

berbelanja. Pada zaman Sultan Abdul al Aziz (1277-93H/1861-76M), hutang

negara Turki Uthmaniyah berjumlah 6 225 juta franc yang boleh meyebabkan

negaranya muslif. Selain itu salah satu sebab kerajaan Uthmaniyah mengalami

kerugiaan adalah kerana kos perbelanjaan perang yang tinggi mengakibatkan

kesan inflasi yang teruk dimana nilai mata wang Uthmaniyah hampir tidak

bernilai. Barang keperluan makanan juga semakin meningkat dan menyebabkan

keperluan penduduk tidak mencukupi . Bagi pendapat saya, kestabilan ekonomi

sangat penting dalam membentuk Negara yang maju, sekiranya ekonomi berada

dalam keadaan tidak stabil, mereka akan mengalami banyak masalah seperti

kos untuk makanan, kos ketenteraan perubatan dan sebaginya. Punca ini kita

boleh lihat pada sikap Sultan itu sendiri yang boros sehinga Kerajaan

Uthmaniyah managgung hutang yang tinggi. Penilaian lain yang boleh dibuat


adalah mereka seringkali menghadapi perang yang tidak berkesudahan dengan

pihak barat yang tidak jemu untuk menghalau dan menghancurkan kekuasaan

Islam di bumi Eropah dan di tanah Arab. Impaknya, Empayar Uthmaniyah

terpaksa menerima beban hutang yang tinggi dan wilayah-wilayah kekuasaanya

pula dirampas oleh tentera-tentera barat. Akhirnya, sistem kekhalifahan

tumbang dan ini menjadikannya sebuah negara republik yang sekular

3.2 FAKTOR LUARAN

3.2.1 PERKEMBANGAN KUASA BARAT

Perkembangan kuasa barat dilihat bangkit selepas kejayaan mereka dalam

Perang Leponto 1571 Masihi yang dianggap titik peralihan barat kepada

kegemilangannya. Kemenangan barat menjadikan mereka membawa semangat

baru bagi menentang Islam. Kelemahan pihak Uthmaniyah berbanding dengan

tentera musuh dalam perang menentang Austria selama 14 tahun menyebabkan

kerajaan tidak mampu bertahan dan menyerah kalah. Maka, perjanjian damai

dibuat apabila berlaku masalah dalam Deviet. Perjanjian itu ditandatangani pada

tahun 1606 Masihi dan kesannya buat pertama kalinya kerajaan Uthmaniyah

mengiktiraf gelaran Kaisar (Maharaja) kepada Raja Austria. Perjanjian ini dilihat

telah menjatuhkan maruah dan kedaulatan Sultan sebagai pemimpin di wilayah

kedaulatan Eropah. Pada tahun 1683, Vienna telah berpakat dengan Jerman

serta Poland bagi mengelak daripada kepungan keatas Vienna oleh kerajaan

Uthmaniyah. Selain itu, tiga kuasa Eropah Kristian yang kuat iaitu Australia,

Vecine dan Rusia telah membuktikan mereka cukup hebat untuk mengusir

tentera Uthmaniyah keluar dari seluruh Hungary dan mengepung Moreo

(semenanjung Yunani Selatan) serta Azon di Laut Hitam buat semantara. Pada

tahun 1699, tentera Austria berjaya mengalahkan tentera Uthmaniyah di wilayah

naungan empayar Uthmaniyah.

Kekalahan ini memaksa pihak Uthmaniyah menandatangani perjanjian Karlowitz

dan Uthmaniyah terpaksa mengiktiraf kedaulatan Austria di wilayah Transyivania

dan Hugrary, Istana Kamenets pula diserahkan kepada Poland. Kerajaan

Uthmaniyah pula hanya mampu mengekalkan wilayah Timishoara. Pada tahun

1700 pula, Rusia di bawah Peter “Yang Hebat” berjaya mengalahkan tentera

Uthmaniyah di Laut Hitam. Bermula detik itu, tentera Uthmaniyah sering

mengalami kekalahan apabila menentang pihak Austria dan Rusia. Pengaruh

Uthmaniyah semakin berkurangan kerana kehilangan beberapa bandar penting

seperti Kerch, Yenikala, dan Kinburn yang merupakan kubu penting di Laut


Hitam. Pihak Uthmaniyah terpaksa menandatangani Perjanjian Kuchuk Kainarja

(1774) apabila tewas dalam pertempuran di Koziuja dan Shumla. Perjanjian ini

merupakan satu lagi episod kekalahan yang memalukan kerana terpaksa

membenarkan gereja bagi orang Kristian Ortodok (Rusia) di Istanbul dan Rusia

sebagai penjaga seluruh Komuniti Kristian Greek Ortodok di semua wilayah milik

kerajaan Uthmaniyah. Bangkitnya kuasa Perancis berikutan Revolusi Perancis

memburukkan lagi keadaan Empayar Uthmaniyah di Mesir pada 1798M. Oleh

kerana Rusia dan Inggeris bersetuju membantu kerajaan Uthmaniyah, kuasa

Perancis berjaya ditewaskan (1802 Masihi). Pengembangan kuasa barat tersebut

menjadikan kerajaan Uthmaniyah semakin merosot.

3.2.2 TEKANAN EKONOMI OLEH KUASA-KUASA BARAT

Zaman kemerosotan umat Islam muncul pada ketika Eropah barat mengalami

satu tempoh kreativiti yang terserlah dan panjang, yang terbukti menjadi

penentu sejarah dunia. Jika dibandingkan dengan apa yang berlaku di bahagian

Eropah Kristian, kemerosotan umat Islam bukanlah untuk sementara, ianya

benar-benar menentukan keadaan kerajaan Islam pada saat yang paling

bersejarah dalam memandu masyarakat Islam. Aktiviti perdagangan Barat cuba

menyaingi dan mengambil alih perdagangan orang lain. Ini memberikan kesan

terhadap masyarakat Islam kerana pengembangan kuasa perdagangan Barat

yang hebat. Menurut kaedah baru Barat, pengumpulan modal bukan sekadar

daripada beberapa kumpulan tertentu sahaja, ataupun peningkatan

pengumpulan modal disebabkan oleh keadaan pasaran tempatan dan peristiwa

penting di luar negara . Proses pengumpulan modal perlu dibina dalam proses

ekonomi seumpamanya agar sumber ekonomi tanpa had yang dapat

diperbaharuhi itu dapat bertahan dalam jangka masa panjang. Keadaan ini

meletakkan perdagangan Barat dan lama-kelamaan kuasa politik Barat pada

tahap yang dimana masyarakat yang menyertai proses ini tidak akan mampu

bersaing dalam jangka masa panjang. Menjelang separuh akhir abad kemudian,

kemerosotan mula berlaku dalam kerajaan Uthmaniyah. Hampir seluruh

perdagangan transit maritim dikuasai Barat, dan hanya sedikit sahaja yang

menguntungkan masyarakat Uthmaniyah. Empayar Uthmaniyah yang menerima

tekanan perluasan Barat di Mediterranean, telah dilanda kesannya dengan

begitu teruk berbanding wilayah Islam yang lain. Contohnya, perdagangan yang

dibuat melalui Baghdad, yang menjadi fokus Empayar Uthmaniyah telah merosot

dengan teruk pada penghujung kurun ke-18.


3.2.3 TEKANAN POLITIK KUASA EROPAH

Tekanan yang dimaksudkan adalah tekanan dalam bentuk ketenteraan di mana

kerajaan Turki Uthmaniyah sering berperang dengan Inggeris, Perancis dan

Rusia. Pada masa itu, kuasa-kuasa asing tersebut terutamanya Great Britian dan

Rusia berminat benar untuk mencampuri hal-ehwal Empayar Uthmaniyah, lebih-

lebih lagi tentang layanan yang diteima oleh rakyat bukan Islam yang menetap

di wilayah Uthmaniyah di sebelah Eropah. Pihak barat mendakwa bahawa

layanan buruk telah diberikan oleh Kerajaan Uthmaniyah terhadap penduduk

bukan Islam tersebut. Sebenarnya, kedudukan rakyat bukan Islam tersebut tidak

seteruk yang digambarkan oleh Barat kerana mereka masih dibenarkan

mengamalkan agama dan kebudayaan mereka sendiri serta bebas memiliki

harta dan berniaga. Namun, mereka telah menggunakan alasan ini untuk

mencampuri hal-ehwal di Uthmaniyah sehinggakan mencetuskan beberapa

peperangan yang tidak dapat dielakkan. Ini menyebabkan kedua-dua belah

pihak mengalami kerugian yang besar sama ada nyawa mahupun harta benda.

Peranan kuasa barat di wilayah kekuasaan kerajaan Uthmaniyah menjadikan

kerajaan tersebut semakin lemah. Sering kali terjadi pasang surut hubungan

kerajaan Uthmaniyah dengan kuasa Rusia, Inggeris dan Perancis. Akhirnya

kerajaan Uthmaniyah terpaksa tunduk kepada ketiga-tiga kuasa ini ekoran

kelemahan pemerintahan menangani masalah dalaman dan luaran yang dihadap

3.2.4 PEMBENRONTAKAN YANG BERLELUASAN DI KAWASAN TANAH

JAJAHAN

TAKLUK UTHMANIYAH

Kerajaan Uthmaniyah telah manghadapi masalah pemberontakan di tanah

jajahan seperti Rumelia, Herzegovenia, Bulgaria, dan Salonica. Bangsa Greek,

Bulgaria, Armenia, dan Albania menginginkan kemerdekaan. Hal ini disebabkan

oleh arus nasionalisme melalui pendidikan dan hasutan barat akibat kemasukan

pengaruh barat. Pemberontakan berlaku juga disebabkan masalah agama,

ekonomi dan politik di negara-negara berkenaan. Sebagai contoh, pada 1897,

wilayah Greece mengisytiharkan peperangan ke atas Empayar Uthmaniyah

apabila Abdul Hamid mengirimkan tenteranya untuk mematahkan

pemberontakan bangsa Greek di Pulau Crete. walaupun, tentera Uthmaniyah

berjaya mengalahkan tentera Greek yang dihantar dari Athens bagi menyokong


para pemberontak, namun ia terpaksa memberi autonomi kepada Grete atas

desakan kuasa barat.

Selain itu, kerajaan Turki Uthmaniyah juga terlibat dalam peperangan

menentang Empayar Safawi yang bermazhab Syi’ah di Iran. Persengketaan

kedua-dua empayar tersebut adalah berkisar di sekitar persoalan perbezaan

mazhab, meskipun kedua-duanya adalah beragama Islam. Hal ini terjadi kerana

pihak Sawafi yang baru saja memperolehi kuasa telah menindas para ‘ulama ahli

Sunnah dengan kejam. Untuk membela golongan tersebut, Sultan Uthmaniyah

selaku pemimpin ahli Sunnah terpaksa bangun untuk bertindak balas. Keadaan

ini membawa kepada peperangan demi peperangan dan seterusnya

membebankan lagi pihak Uthmaniyah yang sedang menangani pihak barat serta

pemberontakan dalaman itu dan menyebabkannya menjadi semakin merosot

4.0 PENILAIAN

Jika kita lihat di mana perisitiwa puak-puak Ertoghrul membantu Sultan Allaudin

adalah detik bermulanya pengukuhan tapak Uthmaniyah kerana Sultan telah

mengurniakan beberapa kawasan kepada mereka seperti wilayah Sogud dan

Domanich. Maka, perkembangan dari asas sesebuah wilayah berkembang

menjadi sebuah kerajaan yang agung yang diperintah oleh pemimpin yang

berwibawa. Pengaruh Uthmaniyah yang kuat pada ketika itu menjadi pengerak

kepada peluasan kuasa dan wilayah yang ditakluk akan tunduk kepada

Uthmaniyah. Kegemilangan yang pesat ini sebenarnya didorong oleh faktor

dalaman dan luaran. Faktor dalaman yang boleh kita rungkai adalah kerana

kebijaksaan sistem pemerintahan dari segi politik yang mempunyai semangat

yang kuat menentang musuh terutamnya Byzentine. Selain tiu sistem pertahan

yang kukuh seperti adanya tentera-tentera yang kuat dan taat kepada

pemerintah menjadi pendorong kepada kemajuan Empayar uthmaniyah.

Manakala faktor luaran yang mendorong gemilangan kerajaan Utmaniyah ini

adalah kerana faktor kelemahan pihak musuh yang mudah dilihat banyak

kekurangan kerana arus zaman kegelapan pada zaman Eropah. Hal ini telah

mendorong kerajaan Uthmaniyah untuk meluaskan kekuasaan mereka dengan

agresif terutamanya pada zaman Muhammad II. Namun, bak kata perpatah

langit tidak selalunya cerah dan ada pasang surutnya. Jika tidak dijaga

pentadbiran kerajaan dengan baik maka tidak mustahil sesebuah kerajaan itu

akan melalui zaman kemerostan dan akhirnya lenyap. Akhirnya zaman kerajaan

Uthmaniyah melalui zaman kemerosotan pada 1683-1827. Pelbagai peristiwa


jelas memaparkan kelemahan daripada pelbagai segi pentadbiran politik,

ekonomi dan sosial Empayar uthmaniyah. Kekuatan utama punca kejatuhan

Uthmaniyah adalah disebabkan pemerintah yang mengamalkan sikap negetif

dan leka dengan arus kegemilangan. Selain itu, reformasi yang dilakukan oleh

Eropah yang melibatkan pihak elit dalam menentang kekuasaan Empayar

Uthmaniyah. Maka kekuatan Uthmaniyah mula luntur apabila pelbagai

penyelewengan berlaku sehingga menamatkan pemerintahn Empayar

Uthmaniyah.

5.0 KESIMPULAN

Kerajaan Uthmaniyah telah mencapai era zamannya, dimana kerajaan

uthmaniyah pernah mencapai kegemilangan dan mengangkat kuasa Islam di

mata dunia. Hal ini kerana, lahirnya pemimpin atau pemerintah yang berwibawa

dalam melaksanakan pentadbiran dan kekuasaanya. Zaman Empayar

Uthmaniyah telah mencapai satu tempoh yang panjang sehingga berjaya

menakluk pelbagai wilayah terutamanya wilayah kawasan Eropah. Kekuatan

yang ada pada kerajaan Uthmaniyah pada ketika itu boleh mengetarkan jiwa-

jiwa bangsa Eropah yang menganggap kerajaan Uthmaniyah sebagai musuh

ketat.Kehebatan Uthmaniyah sememangnya tidak diragui lagi kerana,

kehandalan para tentera-tenteranya melawan musuh dan struktur pentadbiran

yang bijak telah mengangkat nama Uthmaniyah di mata dunia pada suatu ketika

dahulu.

Namun, akibat daripada pelbagai faktor yang menonjolkan kelemahan kerajaan

Utmaniyah akhirnya, zaman Uthmaniyah telah mengalami kemunduran atau

kemerosotan. Hal ini berpunca daripada dalaman dan luaran. Sikap pemerintah

merupakan faktor utama yang menjadi titik tolak kepada kejatuhan Emapayar

Uthmaniyah. Selain itu, sikap wilayah-wilayah takluk Utmaniyah yang cuba

pelbagai cara untuk melepaskan diri daripada Kerajaan Uthmaniyah menjadi

salah satu faktor yang memaparkan kelemahan mereka pada ketika itu.

Sekirannya sikap pemimpin yang berwibawa dan bijak dapat di kekalkan, maka

tidak mustahil kerajaan Uthmaniyah masih wujud sehingga sekarang dan akan

terus mencapai kegemilangan. Malangnya, sejarah telah mecatatkan bahawa

kerajaan Uthmaniyah tewas di bawah kekuasaaan Barat.

Kekalahan kuasa Islam telah membawa kepada perubahan dalam dunia politik

Islam. Hal ini kerana negara Islam bukan lagi menjadi kuasa Dunia yang

memegang pemerintahan yang digeruni oleh pihak Eropah. Kekalahan


Uthmaniyah telah membolehkan kuasa Eropah membalas dendam dan tunduk

kepada Kekuasaan Eropah. Maka, sehingga hari ini kita boleh melihat kekejaman

yang dilakukan oleh orang Eropah kepada umat Islam. Kesengsaran itu banyak

memberi kesan kepada semua aspek sama ada dari segi politik, ekonomi sosial

dan juga psikologi umat islam.

6.0 LAMPIRAN

Kronologi Empayar Uthmaniyyah

1243M- Bangsa Turki yang hidup secara nomad menetap secara tetap di

Asia Kecil.

1299M- Sebuah wilayah pemerintahan kecil Turki di bawah Turki Seljuk

ditubuhkan di barat Anatolia.

1301M- Osman I mengisytiharkan dirinya sebagai sultan. Tertubuhnya

Empayar Turki Uthmaniyyah.

1345M- Turki Seljuk menyeberangi Selat Bosporus.

1389M- Tentera Uthmaniyyah menewaskan tentera Serb di Kosovo.

1402M- Timurlane, Raja Tartar (Mongol) menumpaskan tentera

Uthmaniyyah di Ankara.

1451M- Sultan Muhammad al-Fatih menjadi pemerintah.

1453M- Constantinople ditawan. Berakhirnya Empayar Byzantine.

1520M- Sultan Sulaiman al-Qanuni dilantik menjadi sultan.

1526M- Perang Mohacs

1529M- Serangan dan kepungan ke atas Vienna.

1571M- Perang Lepanto berlaku.

1641M- Pemerintahan Sultan Muhammad IV

1683M- Serangan dan kepungan ke atas Vienna buat kali kedua.

1687M- Sultan Muhammad IV meninggal dunia.

1703M- Pembaharuan kebudayaan di bawah Sultan Ahmed III.

1774M- Perjanjian Kucuk Kaynarca.

1792M- Perjanjian Jassy.

1793M- Sultan Selim III mengumumkan "Pentadbiran Baru".

1798M- Napoleon cuba untuk menawan Mesir.

1804M- Pemberontakan dan kebangkitan bangsa Serbia pertama.

1815M- Pemberontakan dan kebangkitan bangsa Serbia kedua.

1822M- Bermulanya perang kemerdekaan Greece.


1826M- Pembunuhan beramai-ramai tentera elit Janissari. Kekalahan tentera

laut

Uthmaniyyah di Navarino.

1829M- Perjanjian Adrianople.

1830M- Berakhirnya perang kemerdekaan Greece.

1841M- Konvensyen Selat.

1853M- Bermulanya Perang Krimea.

1856M- Berakhirnya Perang Krimea.

1876M- Perlembagaan Uthmaniyyah diluluskan.

1878M- Kongres Berlin. Serbia dan Montenegro diberi kemerdekaan. Bulgaria

diberi kuasa

autonomi.

1908M- Jawatankuasa Perpaduan dan Kemajuan atau lebih dikenali sebagai

Turki Muda

ditubuhkan. Perlembagaan Uthmaniyyah dikembalikan. Austria

menyerang Bosnia

dan Herzegovina.

1912M- Perang Balkan pertama.

1913M- Perang Balkan kedua.

1914M- Empayar Uthmaniyyah memasuki Perang Dunia I sebagai sekutu

kuasa tengah.

1919M- Mustafa Kemal Ataturk mendarat di Samsun.

1923M- Sistem kesultanan dihapuskan. Turki diisytiharkan sebagai sebuah

Republik.

1924M- Pejabat khalifah dihapuskan. Tamatnya pemerintahan Empayar

Turki Uthmaniyyah.

Sumber :Empayar Uthmaniyyah - Wikipedia Bahasa Melayu, ensiklopedia

bebas.htm


RUJUKAN

Eksiklopedia Islam Jilid 5 . (2004) S-Z, terbitan Dewan Bahasa dan Pustaka Kuala Lumpur.

Ensiklopedia Islam 5.(1999) SYA-ZUN indek. terbitan Pt Inhtiar Baru Van Hoeve, Jakarta.

Ensiklopedia Tematis Dunia Islam 1: Khalifah,(2002) terbitan Pt Ichtiar Baru van Hoeve.

Wan Abdul Rahman Latif et al. (2001)Sejarah Perkembangan Tamadun Dunia, Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mahayudin Hj. Yahya dan Ahmad Jelani Halimi.(1994) Sejarah Islam, Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd, 1994.

Waine S. Vucinich,(1965) The Ottoman Empire: Its Record And Legacy, Canada: D, Van

Nostrand Company LTD.

Hj. Dusuki Haji Ahmad,(2001) Ikhtisar Perkembangan Islam, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mehmet Maksudoglu, Osmanli History 1289-1922: Based on Osmanli Resources, Kuala Lumpur: International Islamic University Malaysia.

William L. Cleveland. (1994) A History Of The Modern Middle East. San Francisco USA: Westview.

Marshall G.S. Hodgson, Mohd,Radzali Masrun ( Penterjemah),(2004) Kebangkitan Islam: Empayar Serbuk Letupan dan Zaman Moden, Jilid III. Dewan Bahasa dan Pustaka.

Fadhlullah Jamil,(2002) Islam di Asia Barat Moden: Sejarah Penjajahan & Pergolakan, Thinker’s Librarys Sdn Bhd.

Sivachandralingam Sundara Raja,(2001) tamadun dunia, terbitan Kursus komprehensif Fajar bakti.

Prof Dr Didin Saefuddin Buchori, (2009) Sejarah politik Islam, terbitan Pustaka Intermasa.


Abdul Hakim Al Afifi,(2002), 1000 peristiwa dalam Islam, terbitan Pustaka Hidayah.Bahan internathttp://ms.wikipedia.org/wiki/Empayar_Uthmaniyyah

Dasar Persekutuan Tanah Melayu MenjadiTolak Ansur Persetujuan Orang Melayu

Davenell [email protected]

Abstrak

Kertas ini membincangkan Perang Dunia Kedua telah membawah beberapa

perubahan penting kepada Tanah Melayu dan telah mewujudkan negeri unitari

atau penyatuan Negeri-negeri Melayu Bersekutu dan Negeri-negeri Tidak

Bersekutu, dan Negeri-negeri Selat menjadi satu unit politik yang bersepadu

yang dinamai sebagai Malayan Union. Namun, sebelum Malayan Union atau

Kongres Melayu Se-Malaya dibincangkan secara serius di peringkat kabinet oleh

kerajaan Parti Buruh (Labour Party) pada bulan Julai 1945, terdapat beberapa

peristiwa penting yang telah berlaku sehingga pentadbiran Malayan Union

diperkenalkan di Tanah Melayu.

Pengenalan

Dalam keadaan British yang tidak bersedia menghadapi serangan Jepun tersebut

telah menyebabkan kepulauan Tanah Melayu jatuh ke tangan orang Jepun pada

Desember 1941. Kejatuhan Tanah Melayu ke dalam tangan Pihak Jepun tersebut

membuktikan bahawa Pihak British gagal mentadbir Tanah Melayu dengan baik.

Walau bagaimanapun penguasaan yang diperoleh oleh Jepun sejak 1942

sehingga 1945 terhadap Tanah Melayu tersebut tidak kekal lama apabila pihak

British berjaya merebut Tanah Melayu semula pada 15 Ogos 1945 di mana pihak

Jepun telah mengambil keputusan untuk menyerah kalah kerana terpaksa akur

dengan kekuasaan yang dimiliki oleh pihak British. Setelah Jepun menyerah

kalah berlaku kokosongan pemerintahan di Tanah Melayu. Kekosongan tersebut

tidak disiasiakan oleh pihak komunis yang berlambang “Bintang Tiga” tersebut

disebabkan pada hakikatnya mereka ingin menakluki Tanah melayu, namun

disebabkan jumlah ahli mereka yang kecil maka mereka terpaksa bersembunyi


di dalam hutan dan bergerak secara Gorila didalam hutan. Oleh yang demikian

apabila mereka telah mendapat peluang keemasan untuk mengambil

pemerintahan di Tanah Melayu mereka tidak melepaskan peluang itu sehingga

mereka telah berjaya menakluki Tanah Melayu selama 14 hari dan telah

menjalankan corak pemerintahan mereka sendiri yang banyak menyeksa orang

Melayu dan kaum-kaum yang lain di Tanah Melayu pada ketika itu. Kesan yang

jelas juga dapat dilihat daripada pemerintahan singkat Bintang Tiga tersebut

ialah mengakibatkan hubungan orang Melayu dan Cina menjadi renggang.

Pada mulanya kepulauan Tanah Melayu dan Singapura dikuasai oleh

Orang British, pihak British pada masa itu telah membina beberapa dasar baru

dalam mentadbir Tanah Melayu, di mana sejak tahun 1909 satu dasar yang

dikenali sebagai desentralisasi telah diperkenalkan oleh pihak British sebagai

usah memujuk negeri-negeri yang berada di luar Negeri-Negeri Melayu

Bersekutu untuk bergabung dengan persekutuaan. Namun usaha tersebut gagal

apabila pihak Jepun telah mengambil tindakan segera merebut Tanah Melayu

dan Singapura daripada kekuasaan British.

Oleh itu, apabila Pihak British kembali ke Tanah Melayu pada 1945 semula

mereka telah memperkenalkan satu sistem yang membawa idealogi pentadbiran

yang baru yang dikenali sebagai British Military Adminstration (BMA) atau

sistem pentadbiran Tentera British di Tanah Melayu. Tujuan BMA diperkenalkan

adalah untuk membebaskan tanah melayu daripada pemerintahan Jepun dan

untuk menggantikan pemerintahan Bintang Tiga yang boleh sangat kejam cara

pentadbirannya. Dalam pentadbiran yang diperkenalkan oleh pihak British

tersebut Lord Louis Mountbatten telah menjadi pemerintah tertinggi di mana

pentadbiran tersebut mempunyai dua komponen utama, iaitu formasi

ketenteraan yang menjalankan operasi ketenteraan dan organisasi dan

organisasi yang menjalankan pentadbiran awam. Pentadbiran melalui BMA ini

adalah satu harapan pihak British untuk mengembalikan semula kekuasaan

pihak British di Tanah Melayu dan sebagai persiapan kearah pemerintahan awam

atau pemerintahan secara tersusun setelah tentera Jepun menyerah kalah.

Disamping itu, melalui sistem BMA tersebut pihak British berharap akan dapat

memulihkan semula keamanan di Tanah melayu yang pada ketika itu agak huru

hara dan suasana yang tidak stabil disebabkan masalah perkauman yang

menebal antara orang Cina dan orang Melayu khususnya.

Masalah tersebut telah terjadi kerana berlaku kekosongan pemerintahan

atau interegnum yang dialami oleh Tanah Melayu selepas pemerintahan Jepun di


mana kesan tersebut telah membawa kepada permusuhan antara kaum

disebabkan PKM atau pasukan Bintang Tiga telah menganggap bahawa orang

melayu telah bersubahat dengan Jepun semasa perang dunia kedua berlaku.

Oleh itu, PKM yang beranggapan sedemikian seterusnya memusuhi orang

melayu secara langsung kerana usaha mereka untuk menjadikan Tanah Melayu

sebagai Republik Komunis telah dikesampingan oleh pihak British. Namun, BMA

yang diperkenalkan oleh British tersebut gagal menangani masalah yang sedang

dialami di Tanah Melayu apabila terdapat tentera-tentera pihak BMA yang

bertindak sewenang-wenangnya dan melanggar undang-undang. Malahan,

tindakan secara langsung BMA mengumumkan bahawa wang Jepun tidak boleh

digunapakai lagi di kepulauan Tanah Melayu turut menyebabkan rakyat Tanah

Melayu pada masa itu menghadapi masalah tekanan ekonomi yang sangat kuat.

Selain itu, pihak BMA juga tidak dapat mengawal gejala-gejala seperti kongsi

gelap, penyeludupan, dan rasuah yang banyak berlaku akibat daripada tekanan

ekonomi yang telah menjadi amalan sejak pemerintahan singkat Jepun di Tanah

Melayu. Oleh itu, BMA yang diperkenal oleh pihak British tersebut boleh

dianggap gagal mententeramkan keadaan antara kaum di Tanah Melayu yang

sering menyimpan perasaan streotaip dan prasangaka yang kuat antara satu

sama lain. Keadaan tesebut menyebabkan hal-hal seperti balas dendam berlaku

secara berleluasa diantara kaum-kaum di Tanah Melayu. Kesan daripada hal itu

juga, maka pentadbiran yang diperkenalkan oleh pihak British telah dihapuskan

dan penyerahan kuasa BMA kepada kerajaan awam pada bulan April 1946 telah

dibuat, yang dikenali sebagai Malayan Union.

Gagasan Malayan Union adalah satu rancangan oleh Kerajaan British yang

cuba untuk menyelesaikan masalah politik dan pentadabiran di Tanah Melayu.

Dalam perlembagaan Malayan Union tersebut satu pentadbiran baharu telah

dibentuk iaitu sistem pentadbiran telah diubah kepada satu pusat pentadbiran

sahaja terhadap negeri-negeri Melayu, Pulau Pinang dan Melaka. Pembentukan

satu pentadbiran sahaja tersebut juga dikenali sebagai sistem kerajaan

kesatuan. Pihak British berpendapat bahawa dengan membentuk pentadbiran

yang bersifat sehala sahaja mampu mengatasi masalah perpecahan seperti

pentadbiran yang sebelum itu yang membenarkan setiap negeri-negeri di Tanah

Melayu mengamalkan pentadbirannya yang tersendiri.

Dalam pentadbiran kerajaan yang bersifat kesatuaan tersebut Gabenor

merupakan pemegang kuasa pentadbiran yang tertinggi dan dibantu oleh Majlis

Eksekutif dan Perundangan. Pentadbiran diperingkat negeri pula diambil oleh


Majlis Penasihat yang diketuai oleh Sultan yang berkuasa terhad. Hal ini dapat

dilihat apabila Baginda hanya boleh melantik ahli-Majlis apabila adanya

kebenaran daripada pihak Gabenor sahaja. Oleh itu, gelaran sebagai Gabenor

tersebut boleh dianggap mempunyai kuasa yang sama dengan hak istemewa

yang di miliki oleh raja-raja orang-orang Melayu. Pihak British yang melihat

bahawa Tanah Melayu pada masa itu tidak boleh diberikan kemerdekaan secara

terus maka sebuah perlembagaan yang dikenali sebagai Malayan Union telah

diperkenalkan kepada masyarakat di Tanah Melayu pada masa itu yang terdiri

daripada orang Melayu, Cina, dan India.

Alasan pihak British untuk tidak memberikan kemerdekan tersebut adalah

disebabkan kepelbagaian kaum yang dihadapi oleh Tanah Melayu tersebut maka

mereka berpendapat bahawa Tanah Melayu pada masa itu tidak boleh diberikan

kemerdekaan kerana belum memiliki kesatuaan dan kerjasama. Oleh itu, pihak

British yang bertindak sedemikian hanya akan berjanji memberikan

kemerdekaan kepada Tanah Melayu apabila kesatuaan yang dikehendaki oleh

Pihak British tersebut tercapai. Susulan daripada perkara tersebut pula, pihak

British telah bertindak membuka kerakyatan yang longgar terhadap imigran dan

hak istemewa orang Melayu ditarik balik untuk memberi keseimbangan hak

kepada semua penduduk yang mendapat kerakyatan Malayan Union di Tanah

Melayu tersebut.

Disebabkan dasar yang diberikan oleh pihak British tersebut maka timbul

perasaan tidak puas hati terhadap orang-orang Melayu yang menyebabkan

berlakunya beberapa usaha-usaha penentangan yang dilakukan oleh orang-

orang Melayu terhadap Malayan Union tersebut. Usaha penentangan tresebut

adalah bertujuan mengubah dasar pentadbiran Malayan Union yang telah

melonggarkan pemberiaan hak kerakyatan kepada golongan imigran dan

penghapusan kuasa Raja-Raja Melayu. Terdapat beberapa kaedah yang telah

digunakan oleh orang-orang Melayu khususnya dalam usaha penentangan

terhadap Malayan Union tersebut. Antaranya ialah penentangan secara individu

yang telah dilakukan oleh Dato’ Onn Jaafar yang banyak menyeru Raja-Raja

Melayu dan orang-orang Melayu untuk menentang Malayan Union. Penentangan

yang kedua adalah melalui akhbar yang juga menyeru dan menggesa orang

Melayu untuk menentang Malayan Union tersebut. Akhbar-akhbar yang

digunakan untuk tujuan tersebut adalah sepeti akhbar Majlis, Utusan Melayu dan

Warta Negara. Penentangan melalui akhbar ini banyak membantu dalam

menguatkan lagi semangat dan perasaan menentang terhadap pihak pnjajah


tersebut. Bagi kaedah penentangan yang terakhir pula adalah lebih kepada

bersifat kolektif atau beramai-ramai. Penentangan ini dapat dilihat dengan

adanya penyertaan masyarakat yang sama-sama bertindak melancarkan

demonstrasi, penubuhan persatuan-persatuan Melayu, menubuhkan Kongres

Melayu 1946 dan juga mengadakan rapat umum untuk menentang Malayan

Union tersebut.

Orang-orang melayu yang menentang Malayan Union tersebut juga

meminta agar dasar-dasar yang diperkenalkan dalam Malayan Union tersebut

dihapuskan. Begitu juga dengan hak istemewa orang-orang melayu yang diberi

sama rata kepada imigran turut menjadi alasan orang-orang melayu menentang

Malyan Union. Hasil penentangan yang redikal oleh orang-orang melayu tersebut

maka akhirnya sebuah pentadbiran yang baru telah diperkenalkan oleh pihak

British iaitu pada 1948 Persekutuan Tanah Melayu (PTM) telah diperkenalkan.

Pentadbiran baharu ini lebih mendapat sokongan daripada kebanyakan orang

melayu disebabkan dasar-dasar yang dibawa oleh pentadbiran ini lebih

memberikan keistemewaan kepada orang Melayu. Antara tawaran yang

diberikan oleh pihak British ialah mengenai hak kerakyatan telah diketatkan

semula pemberiaannya terhadap imigran. Selain itu, hak istemewa raja-raja

melayu juga turut dikembalikan. Oleh itu, pentadbiran Malayan Union dan (PTM)

adalah dua corak pentadbiran yang mengamlakan dasar yang berbeza dan PTM

lebih mendapat sokongan dan titik tolak persetujuan orang melayu kerana usaha

yang dilakukan oleh orang-orang melayu dan kaum cina dan india dalam

menentang Malayan Union telah membangkitkan semangat yang kuat melalui

penubuhan awal Umno oleh Dato’ Onn jaafar.

Perbezaan ciri-ciri kerakyatan Malayan Union dengan Persekutuan

Tanah Melayu

Terdapat perbezaan ciri-ciri kerakyatan Malayan Union dengan Persekutuan

Tanah Melayu. Hal ini dapat dilihat apabila usaha pemberian hak kerakyatan

terhadap imigran telah dilaksanakan oleh pihak British melalui Malayan Union

secara terburu-buru kepada golongan imigran. Pemberiaan hak kerakyatan

secara terburu-buru tersebut dilakukan kerana, sesuai dengan prinsip Malayan

Union yang mengamalkan kerajaan secara kesatuan, pihak British ingin

mewujudkan sebuah negara bangsa yang mempunyai bangsa yang mempunyai

identiti yang sama kepada semua masyarakat Malayan Union sebagai langkah

mengelakkan kesetiaan mereka berbelah bahagi kepada kumpulan yang lain


atau kepada kaum dan bangsa mereka sahaja. Selain itu, hal ini ditambah pula

dengan pendapat Rudolph Jr.(1971) yang mengatakan bahawa pembentukan

negara bangsa itu juga adalah untuk mendapatkan penduduk yang mantap di

sesebuah wilayah yang berperanan menghubungkan diri mereka bukan sahaja

sesama mereka tetapi dengan negara yang menyatukan mereka. Oleh itu,

Malayan Union yang dilaksanakan tersebut adalah bertujuan untuk mewujudkan

sebuah negara kesatuan yang mewujudkan masyarakat yang mempunyai

semangat dan perasaan cinta yang tinggi kepada negaranya tanpa dipengaruhi

dengan sejarah kehidupan yang silam kepada seluruh masyarakat yang menjadi

rakyat MU tersebut.

Selain itu, ciri-ciri kerakyatan Malayan Union juga adalah berbeza dengan

PTM kerana ciri kerakyatannya ialah terbuka atau Jus Soli kepada semua orang

yang terdapat di Tanah Melayu dan Singapura pada masa itu. . Hal ini telah

berlaku apabila satu persetujuan Raja Melayu telah diperoleh dan Rang Undang-

undang Negeri-Negeri Selat ( Penamatan ) diluluskan oleh House Of Commons, di

mana pembentukan bangsa Malayan Union bersatu yang telah dilaksanakan di

Tanah Melayu telah memperkenalkan satu prinsip kerakyatan yang baru. Prinsip

kerakyatan yang dibawa oleh Gagasan tersebut ialah jenis kerakyatan umum

atau liberal. Sistem kerakyatan terbuka atau liberal tersebut dilaksanakan

adalah disebabkan kepelbagaian kaum dan bangsa yang ada di Tanah Melayu

pada masa itu. Masalah ini menurut Setiausaha Negara Tanah Jajahan, Oliver

Stanley, ialah keadaan di mana Tanah Melayu keadaan negara yang diduduki

oleh tiga kumpulan etnik yang berterusan mengekalkan identiti budaya mereka

sendiri yang menyukarkan perlaksanaan sebuah negara bangsa. Oleh yang

demikian, Pihak British berpendapat bahawa dengan membuka kerakyatan

melalui pembentukan Malayan Union tersebut hasrat sebuah negara bangsa

tersebut dapat dicapai. Hal ini dapat dibuktikan dalam Gagasan Malayan Union

yang diperkenalkan oleh pihak British tersebut yang melonggarkan hak

kerakyatan terhadap imigran sehingga golongan imigran tersebut mendapat hak

yang hampir sama dengan rakyat Raja iaitu hampir 83 peratus daripada Orang

Cina dan 75 Peratus daripada orang India layak mendapat hak kerakayatan

tersebut. Kesannya hak kerakyatan yang diperkenalkan tersebut telah memberi

ancaman status quo terhadap orang Melayu sebagai masyarakat peribumi yang

asal.

Pemberiaan hak kerakyatan secara Umum dan Liberal yang diperkenalkan

oleh MU tersebut sangat berbeza dengan ciri kerakyatan yang diperkenalkan


oleh Persekutuan Tanah Melayu. Hal ini kerana hak kerakyatan PTM tidak

bersifat umum atau liberal seperti prinsip Jus Soli yang diperkenalkan oleh

Malayan Union tersebut. Prinsip kerakyatan dalam Persekutuan Tanah Melayu

adalah lebih ketat dalam memberikan hak kerakyatan kepada golongan imigran

seperti cina dan india yang ingin menjadi rakyat Tanah Melayu secara tetap.

Selain itu, beberapa persyaratan juga akan diberikan sebelum hak kerakyatan

diberikan kepada masyarakat bukan Melayu. Prinsip yang digunapakai oleh

Persekutuan Tanah Melayu tersebut merupakan tuntutan yang telah dituntut

oleh orang-orang Melayu terhadap MU tetapi tidak diterima oleh itu orang-orang

Melayu bertindak untuk menentang MU dengan harapan tuntutan mereka

tersebut akan diterima.

Disamping itu, perbezaan yang ketara juga dapat diperhatikan daripada

ciri-ciri kaedah pemberiaan hak kerakyatan antara Malayan Union dengan

Persekutuan Tanah Melayu. Kaedah pemberiaan hak kerakyatan Perlembagaan

Malayan Union adalah terbahagi kepada dua kaedah yang pertama secara kuat

kuasa undang-undang dan yang kedua secara permohonan dan kemasukan.

Kaedah kuatkuasa undang-undang yang diperkenalkan oleh Malayan Union

adalah berdasarkan prinsip Jus Soli iaitu terbuka kepada sesiapa yang dilahirkan

di Tanah Melayu atau singapura sebelum tarikh Malayan Union berkuatkuasa,

dan menjadi pemastautin di Tanah Melayu atau Singapura pada tarikh tersebut.

Seterusnya melalui kaeadah kuatkuasa undang-undang ini juga mereka yang

berusia lapan belas tahun atau lebih dan telah bermastautin di Tanah Melayu

atau Singapura untuk tempoh sepuluh tahun daripada 15 tahun pada tarikh 15

Februari 1942 serta mengangkat sumpah kesetiaan kepada kerajaan Malayan

Union akan diberikan kerakyatan di Tanah Melayu. Selain itu juga, sesiapa yang

dilahirkan di dalam lingkungan Malayan Union atau Singapura selepas tarikh

Malayan Union dikuatkuasakan turut boleh memiliki kerakyatan di Tanah Melayu

dengan cara Kuatkuasa undang-undang tersebut. Pemberiaan kerakyatan

melalui kaedah ini juga turut memperuntukkan kepada mereka yang dilahirkan

di luar Malayan Union atau Singapura dengan syarat bapanya ialah warganegara

Malayan Union ketika dia dilahirkan. Mereka yang telah mendapat kerakyatan

tersebut juga layak menjadi ahli Majlis Negeri dan ahli Majlis Negeri Selat.

Malahan, jawatan dalam perkhidmatan awam juga turut layak dipegang oleh

mereka yang telah diberikan kerakyatan tersebut. Oleh itu, orang-orang Melayu

yang sedar bahawa pemberiaan hak kerakyatan Malayan Union secara

Kuatkuasa Undang-undang terhadap imigran akan membawa kepada


penghapusan hak mereka sebagai penduduk asal di Tanah Melayu kerana

melalui pemberiaan hak secara kuat kuasa undang-undang yang mudah diterima

oleh imigran daripada Cina dan India tersebut secara langsung akan

menambahkan lagi bilangan golongan imigran yang akan berhijrah dari tempat

asal mereka ke Tanah Melayu telah menyebabkan orang melayu menentang

kaedah pemberiaan hak kerakyatan oleh MU tersebut.

Pemberiaan hak kerakyatan secara kuatkuasa yang diamalkan Malayan

Union tersebut adalah berbeza dengan prinsip yang digunapakai oleh

Persekutuan Tanah Melayu iaitu pemberiaan hak kerakyatan hanya akan

menggunakan prinsip Jus Soli secara terbuka kepada rakyat Raja dan rakyat

British sahaja. Hal ini bermaksud bahawa hanya penduduk asal yang akan

diberikan hak kerakyatan secara kuatkuasa undang-undang dan imigran pula

adalah melalui permohonan dan kemasukan. Selain itu, peruntukan kerakyatan

secara kuatkuasa undang-undang oleh Persekutuan Tanah Melayu juga turut

memberikan kerakyatan kepada mereka yang lahir di luar negeri tetapi dengan

syarat bapa beliau adalah rakyat Raja dan rakyat British. Oleh itu orang-orang

Melayu lebih menyokong hak pemeriaan kerakyatan Persekutuan Tanah Melayu

berbanding Malayan Union.

Perbezaan kaedah pemberian hak kerakyatan diantara Malayan Union dan

Persekutuan Tanah Melayu juga dapat dilihat daripada kaedah pemberiaan hak

kerakyatan secara permohonan dan kemasukan. Pemberiaan hak kerakyatan

Malayan Union melalui kaedah ini adalah berbeza dengan Persekutuan Tanah

Melayu kerana Malayan Union hanya akan meluluskan permohonan kerakyatan

hanya kepada mereka yang telah tinggal selama lima daripada tujuh tahun dari

tarikh permohonan kerakyatan oleh golongan imigran tersebut dijalanakan.

Malayan Union juga turut memperuntukkan permohonan anak angkat Malayan

Union kepada imigran cina dan India yang berkerja di Tanah Melayu pada masa

itu. Hal tersebut adalah berbeza dengan pemberiaan hak kerakyatan yang

digunakan oleh Persekutuan Tanah Melayu di mana mereka yang ingin

memohon kerakyatan dengan menggunakan kaedah ini haruslah mematuhi

beberapa prinsip iaitu pemohon yang ingin momohon mestilah berusia 21 tahun

dan tidak memiliki rekod jenayah serta berjanji akan menumpahkan taat setia

kepada Persekutuan Tanah Melayu. Selain itu, mereka yang ingin momohon

dengan cara ini dalam Persekutuan Tanah Melayu ialah pemohon tersebut

mestilah telah tinggal selama lapan daripada dua belas tahun di Tanah Melayu

serta boleh bertutur bahasa Melayu atau bahasa Inggeris dengan baik. Oleh itu,


orang-orang Melayu lebih menyokong kaedah pemberian hak kerakyatan

Persekutuan Tanah Melayu yang lebih ketat berbanding pemberiaan hak

kerakyatan Malayan Union yang sangat longgar dalam pemberiaan hak

kerakyatan secara permohonan dan kemasukan. Hal ini sedemikian kerana,

dalam Persekutuan Tanah Melayu tersebut salah satu syarat yang dituntut

adalah Imigran yang ingin tinggal di Tanah Melayu harusla boleh bertutur dalam

bahasa melayu dan bahasa inggeris dengan baik. Tuntutan yang dibuat dalam

Persekutuan Tanah Melayu tersebut telah disokong oleh orang Melayu kerana

terdapat perbezaan dengan Malayan Union yang tidak memberikan syarat

sedemikian yang mana menyebabkan komunikasi antara orang Melayu dan

imigran sangat terbatas kerana imigran yang masuk melalui Persekutuan

Malayan Union tidak memahami bahasa yang digunakan oleh orang-orang

Melayu yang menyebabkan perasaan streotip antara kaum mudah berlaku.

Terdapat beberapa dasar Persekutuaan Tanah Melayu yang telah menjadi

tolak ansur dan merupakan titik permulaan terbentuknya kerjasama dan

perpaduaan diantara orang Melayu untuk memperjuangkan kemerdekaan Tanah

Melayu. Hal ini sedemikian kerana dasar- dasar yang diperkenalkan dalam

perlembagaan Malayan Union telah menyebabkan bangsa melayu semakin

dipinggirkan dan hak-hak sebagai penduduk asal juga semakin terhakis. Oleh itu,

orang melayu bertindak menolak dan memaksa pihak British untuk membentuk

perlembagaan baru yang dikenali sebagai Persekutuan Tanah Melayu yang

berbeza dengan dasar yang dibawa oleh Malayan Union tersebut. Antara dasar

yang dipekenalkan oleh Malayan Union yang menjadi faktor penentangan orang

melayu terhadap perlembagaan itu ialah usaha Malayan Union dalam

menggabungkan semua negeri Melayu termasuk Melaka dan pulau pinang di

bawah sebuah kerajaan pusat. Selain itu, faktor perlantikan seorang Gabenor

British untuk memerintah Malayan Union yang dibantu oleh Majlis Mesyuarat

Kerja dan sebuah Majlis Undangan. Pihak British juga bertindak untuk tidak

menggabungkan Singapura kedalam Malayan Union tetapi mengekalkannya

sebagai tanah jajahan ( Crown Colony) yang berasingan. Alasan British

mengasingkan Singapura daripada Malayan Union ialah disebabkan pulau

tersebut mempunyai masyarakat berbangsa cina yang ramai dan penyatuaan ke

dalam Tanah Melayu akan menambahkan lagi masalah mereka dalam mentadbir

kedua-dua tanah jajahan tersebut. Disamping itu, Singapura juga merupakan

pangkalan tentera yang strategik bagi British.


Penentangan terhadap penubuhan Malayan Union juga adalah turut

disebabkan oleh Raja-Raja Melayu yang memerintah di sembilan buah negeri di

Tanah melayu akan kehilangan daulat dan kuasa memerintah di Negeri mereka

masing-masing. Kuasa yang mereka miliki tersebut akan diambil oleh kerajaan

British. Oleh yang demikian, ini menyebabkan Raja-Raja Melayu hanya

memegang kuasa dalam bidang hal ehwal keagamaan dan adat istiadat sahaja.

Walaupun Raja-Raja melayu dalam Malayan Union tersebut diberi kuasa untuk

mengetuai satu Majlis Penasihat yang bertanggungjawab dalam memberi

nasihat kepada Gabenor British namun ianya hanya akan berlaku apabila

diminta oleh Pihak British sahaja. Hal ini sangat jelas menunjukkan tugas-tugas

Raja-Raja di Tanah Melayu adalah sangat terhad. Perlembagaan Malyan Union

juga turut memberi hak kerakyataan yang sama bagi semua penduduk Tanah

Melayu tanpa megira bangsa dan asal usul keturunan mereka. Menerusi prinsip

Jus Soli, Malaya Union memberi hak kewaraganegaraan yang longgar kepada

semua kaum bukan Melayu. Dua ciri utama kerakyataan” Jus Soli ” yang mereka

perkenalkan ialah menerusi kuat kuasa undang-undang dan menerusi

permohonan dan kemasukan. Prinsip” Jus Soli” yang telah berkuatkuasa tesebut

telah menyebabkan orang melayu secara langsung telah kehilangan hak-hak

istemewa mereka. Oleh yang demikian, disebabkan dasar-dasar yang

diperkenalkan oleh Malayan union tersebut maka telah menyebabkan semangat

berkerjasama dan perpaduan diantara orang-orang di Tanah melayu telah mulai

terbentuk sebagai usaha membantah perlaksanaan gagasan Malayan Union

diteruskan di Tanah Melayu.

Punca Persekutuan Tanah Melayu menjadi pilihan orang Melayu juga

adalah disebabkan Malayan Union yang diperkenalkan di Tanah Melayu kerana

lahirnya golongan yang lebih radikal. Pada awalnya orang bukan melayu tidak

mengambil peduli mengenai usaha orang Melayu menentang MU. Tetapi apabila

orang melayu telah bangkit menentang Malayan Union secara radikal, orang

bukan melayu mula bertindak untuk menentang orang-orang Melayu kerana

mereka berfikir bahawa Malayan Union yang diperkenalkan oleh pihak British

tersebut akan memberikan kebaikan kepada mereka. Namun penentangan

orang bukan Melayu tersebut telah berakhir apabila kedua-dua kumpulan yang

berbeza pandangan terhadap MU tersebut digabungkan dalam satu pertubuhan

yang dinamakan Majlis Tindakan Bersama Seluruh Tanah Melayu ( Pan-Malayan

Council of Joint Action) yang kemudiannya dikenali sebagai All-Malaya Council of

Joint Action(AMCJA) yang ditubuhkan pada 22 Desember 1946 yang


dipengerusikan oleh Tan Cheng Lock. Antara persatuan yang bergabung dalam

AMCJA tersebut ialah Kesatuan Demokrasi Tanah Melayu( Malayan Democratic

Union) , Kongres India Se-Tanah Melayu(Malayan Indian Congress), Liga Belia

Demokrasi Baru Tanah Melayu(Malayan New Democratic youth League) dan

beberapa kesatuan Sekerja yang lain. Keanggotaan yang terlibat dalam

persatuaan ini adalah lebih kurang 400 000 orang ahli. Hasil penggabungan yang

telah dilakukan antara persatuan orang melayu dan imigran tersebut telah

membuktikan bahawa semangat berkerjasama menentang pihak British dalam

masyarakat di Tanah Melayu telah bermula.

Sebab dasar Persekutuan Tanah Melayu juga menjadi tolak ansur orang

Melayu juga adalah kerana, orang melayu yang tidak menyokong atau

mempercayai matlamat utama pihak British melaksanakan Malayan Union

tersebut sehingga orang Melayu ingin sebuah perlembagaan baru yang lebih

memberi keuntungan penuh kepada mereka. Antara matlamat Malayan Union

yang menjadi tentangan orang-orang Melayu ialah mengenai matlamat Malayan

Union tersebut yang sebenarnya ingin menjajah sepenuhnya Tanah Melayu yang

sebelum itu terbahagi kepada tiga pentadbiran yang berbeza, iaitu Negeri-negeri

selat, Negeri-negeri melayu Bersekutu dan Negeri-negeri Melayu Tidak

Bersekutu. Hal ini dilakukan oleh pihak British adalah bertujuan untuk

memaksimumkan usaha mereka dalam mengeksploitasi dasar ekonomi, politik

dan Sosial Tanah Melayu ketika itu. Selain itu, pihak British juga telah

melaksanakan Malayan Union secara sengaja untuk membalas dendam

terhadap orang melayu yang dianggap oleh mereka telah berkerjasama dengan

pemerintah Jepun semasa perang dunia kedua tersebut. Di samping itu juga,

tujuan mereka juga adalah hanya ingin menjaga kepentingan ekonomi getah

yang terdapat di Tanah Melayu dan di Asia Tenggara daripada dikuasai oleh

kuasa-kuasa besar yang lain pada masa itu. Kepentingan yang memberikan

kebaikan kepada orang-orang Melayu pula tidak diberikan menyebabkan

penentangan dilakukan oleh orang-orang Melayu terhadap MU tersebut.

Selain itu, faktor perlaksanan Malayan Union yang lebih untuk kepentingan

pihak mereka sahaja daripada kerperluan bangsa Melayu juga menjadi faktor

orang melayu menentang Malayan Union dan seterusnya menyokong

Persekutuan Tanah Melayu tersebut. Hal ini sedemikian kerana pihak British

tidak memahami perasaan bangsa Melayu tentang kedudukan politik tanah air

mereka. Hal ini dapat diperhatikan apabila British telah bertindak dengan cepat

untuk memperoleh tandatangan Sultan-Sultan Melayu yang dilakukan oleh Sir


Harold Mac Michael semasa Sultan-Sultan Melayu berada dalam keadaan

terdesak selepas perang dunia kedua untuk memperakukan rancangan Malayan

Union tersebut. Kerajaan British berbuat sedemikian kerana mereka berpendapat

bahawa bangsa melayu akan merestui perbuataan sultan-sultan Melayu

menerima rancangan Malayan Union tersebu kerana mereka percaya bahawa

orang melayu sangat terikat kepada sultan-sultan mereka dan tidak akan

membantah sebarang tingkah laku Sulatan tersebut walupun tindakan tersebut

akan menjejaskan kedudukan bangsa melayu itu sendiri.

Sebab dasar PersekutuanTanah Melayu mendapat tolak ansur orang

Melayu juga adalah disebabkan perlembagaan tersebut telah membuat

peruntukan mengenai penubuhan Majlis Raja-Raja yang terdiri daripada

sembilan Raja Melayu, yang seterusnya telah secara langsung menerima

beberapa tuntutan orang Melayu terhadap kedaulatan dan Kekuasaan Raja-Raja

Melayu untuk dikembalikan. Di mana Majlis tersebut berfungsi untuk

menimbangkan draf perundangan, draf skim gaji baru atau penyusunan semula

yang utama bagi jabatan atau khidmat kerajaan Persekutuaan. Majlis yang

dibentuk ini adalah dipengerusikan oleh Pesuruhjaya Tinggi yang berperanan

penting dalam menjelaskan dasar kerajaan persekutuaan yang berkaitan dengan

soal-soal penting bagi kesemua negeri Melayu kepada Raja-Raja. Raja-Raja juga

diberi tugas untuk bertanggungjawab memberitahu Pesuruhjaya Tinggi

mengenai perkara-perkara yang diperolehi oleh Baginda daripada negerinya

untuk digunakan oleh Pesurujaya Tinggi untuk memastikan pandangan yang

diberikan oleh Majlis tersebut. Raja-Raja juga diberi peluang untuk membuat

Ulasan terhadap undang-undang, tetapi dengan syarat Baginda juga harus

mengaku dan menerima nasihat Pesuruhjaya Tinggi dalam semua perkara yang

berkaitan dengan Persekutuaan. Hal ini adalah sangat berbeza dengan dasar

yang di bawa oleh Malayan Union yang tidak memberi peluang kepada Raja-Raja

Melayu untuk terlibat kepada perkara-perkara pentadbiran negerinya, dan hanya

meletakkan peranan Raja-Raja Melayu terhadap hal-hal adat dan agama sahaja

namun sebarang tndakan memerlukan persetujuan Gabenor terutamanya

tindakan yang dilakukan tersebut berkaitan dengan pengenaan cukai. Selain itu,

PTM yang dilaksanakan oleh pihak British juga tidak seperti perlaksanan Malayan

Union kerana perlembagaan PTB tidak memaksa Raja-Raja Melayu menanda

tangani perjanjian seperti yang dilakukan oleh Sir Harold MacMichael yang

mengugut dan memaksa raja-raja Melayu menanda tangani perjanjian 1946.


Persekutuan Tanah Melayu juga turut mendapat sokongan daripada orang-

orang Melayu disebabkan dasar yang turut dititik beratkan ialah mengenai Majlis

Negeri dan Majlis Mesyuarat Negeri yang disediakan di setiap negeri-negeri

Melayu, di mana setiap negeri Melayu tersebut dikehendaki untuk menubuhkan

jentera perlembagaan yang serupa dengan jentera kerajaan persekutuan dengan

sebuah Majlis Negeri dan Majlis Masyuarat Kerajaan yang dipengerusikan oleh

Raja. Kedua-dua Majlis tersebut dikehendaki untuk melantik ahli rasmi dan ahli

tidak rasminya. Negeri-negeri Melayu pada ketika itu memiliki kuasa

perundangan yang terhad. Majlis Negeri turut diberikan kuasa untuk membuat

undang-undang mengenai perkara yang ditinggalkan dalam jadual dengan

syarat undang-undang tersebut tidak bercanggah dengan dan mencorobohi

kuasa perundangan kerajaan Persekutuan, dan mengenai apa-apa perkara yang

menurut kuasa suatu undang-undang yang dibuat oleh Majlis Perundangan

Persekutuan, di Mana Majlis Negeri telah diberikan kuasa untuk meluluskan

undang-undang. Oleh itu, dengan peruntukan yang disediakan dalam

Persekutuan Tanah Melayu tersebut maka orang-orang Melayu lebih menyokong

dasar yang dibawa oleh PTM tersebut berbanding dengan Malayan Union

tersebut yang tidak memberikan sebarang kuasa kepada Raja-Raja Melayu untuk

menjalankan pentadbirannya sendiri.

Selain itu juga PTM menjadi pilihan orang Melayu disebabkan ciri-ciri

perlembagaan ini yang lebih memberikan perlindungan istemewa kepada orang

Melayu dan perlindungan tersebut diletakkan di bawah kuasa Pesuruhjaya Tinggi

British. Hal ini telah menarik minat orang-orang Melayu untuk menyokong PTM

berbanding dengan MU. Alasannya adalah kerana MU tidak menawarkan

perlindungan terhadap orang-orang Melayu berbanding PTM, malahan alasan

pihak British menubuhkan perlembagaan MU itu sendiri adalah telah

menunjukan bahawa orang-orang Melayu tidak diberikan perlindungan

istemewa. Perlembagaan MU ditubuhkan adalah bertujuan untuk membalas

dendam terhadap orang-orang Melayu oleh pihak British kerana mereka

beranggap bahawa orang-orang Melayu telah berkerjasama dengan Jepun untuk

menentang pihak British semasa kedatangan Jepun tersebut. Oleh itu, mereka

beranggap penubuhan MU tersebut akan dapat memberikan pengajaran kepada

orang-orang Melayu. Di samping itu, perasaan ingin membalas dendam yang

dilakukan oleh pihak British juga dapat diperhatikan apabila beberapa hak

istemewa orang-orang Melayu telah dihapuskan dengan cara membuka hak

kerakyatan secara terbuka kepada imigran. Hak-hak istemewa Raja-Raja Melayu


juga turut dihapuskan dan hanya diberi kuasa dalam bidang adat dan

keagamaan sahaja. Oleh itu, apabila British bersetuju untuk menggantikan MU

dengan PTM maka orang-orang Melayu bertindak untuk menyokong PTM kerana

lebih memberikan perlindungan istemewa berbanding MU tersebut.

Penilaian

Pada pandangan saya penubuhan Malayan Union yang telah dimeteraikan oleh

pihak British pada April 1946 adalah satu cara baru British untuk mengekalkan

kuasa pemerintahan mereka di Tanah Melayu yang bertujuan untuk mengambil

kekayaan ekonomi Tanah Melayu dengan semaksima mungkin untuk keperluan

negara asal mereka. Malah pihak British juga telah memperkenalkan Malayan

Union disebabkan Pihak British telah hilang kepercayaan kepada orang Melayu

kerana pada waktu Jepun datang ke Tanah Melayu orang-orang Melayu telah

membantu pihak Jepun untuk menentang pihak British. Oleh itu, apabila Pihak

British berjaya mengalahkan pihak Jepun mereka berfikira bahawa suatu

perlembagaan yang baru yang boleh menjaga kekuasaan dan kepentingan

mereka di Tanah Melayu harus diwujudkan, maka perlembagaan Malayan Union

telah difikirkan sebagai cara yang paling tepat dirasakan oleh pihak British.

Selain itu, pihak British juga telah menubuhkan Malayan Union adalah

disebabkan oleh keinginan pihak British membentuk sebuah kerajaan yang

bercorak kesatuan yang bersifat sebuah negara bangsa kepada Tanah Melayu.

Pihak British berpendapat bahawa dengan menjadikan Tanah Melayu yang

bersifat sebuah negara bangsa maka mereka akan dapat memerintah Tanah

melayu dengan baik apabila orang imigran dan orang Melayu dapat disatukan

dibawa suatu pemerintah. Malah dengan tertubuhnya Malayan tersebut maka

pemerintahan British akan manjadi lebih lancar dan mudah untuk ditadbir seperti

pada masa sebelumnya yang mana setiap negeri di Tanah Melayu mempunyai

corak dan kaedah pemerintahan yang tersendiri yang dianggap oleh pihak

British sebagai suatu perkara yang menyukarkan mereka mentadabir Tanah

Melayu dengan baik. Oleh itu, dengan penubuhan Malayan Union tersebut maka

pemerintahan dapat diseragamkan disetiap negeri dan pengurusan terhadap

negeri-negeri di Tanah Melayu akan menjadi lebih mudah. Namun begitu,

tindakan yang diambil oleh pihak British tersebut telah mendatangkan semangat

Nasionalisme kepada orang Melayu yang bangkit menentang pihak British agar

mengembalikan semula hak-hak yang dimiliki oleh Raja-raja Melayu dan orang

Melayu sehingga pada peringkat akhir penentangan Malayan Union tersebut satu


semangat berkerjasama dan bibit-bibit perpaduan antara orang-orang Melayu

mula terbentuk untuk menentang gagasan tersebut. Penentangan yang

dilakukan oleh orang Melayu tersebut telah berjaya mengubah Malayan Union

kepada Persekutuan Tanah Melayu pada 1948 yang lebih banyak mendapat

sokongan daripada orang Melayu. Penubuhan PTM tersebut telah menjadikan

gerakan orang Melayu untuk lebih mudah mendapatkan kemerdekaan daripada

pihak British.

Kesimpulan

Secara kesimpulannya, Malayan Union yang telah diperkenalkan oleh

pihak British di Tanah Melayu setelah berjaya memerintah di Tanah Melayu

apabila pada tanggal 14 ogos 1945 pihak Jepun telah akur dan telah mengaku

kalah kepada pihak British. Apabila pihak british kembali memerintah semula di

tanah melayu mereka telah memperkenalkan BMA yang bertujuan untuk

menguatakan lagi kedudukan mereka di Tanah melayu seterusnya ingin

menjaga keamanan Tanah Melayu daripada ancaman kuasa luar. Namun, usaha

tersebut gagal dilakukan oleh BMA yang diperkenalkan oleh pihak British apabila

pihak British tidak menepati janji untuk menjaga keamanan Tanah Melayu dan

terdapat tentera-tentera yang melanggar undang-undang yang diperkenalkan

oleh BMA itu sendiri. Oleh yang demikian, pihak British mengambil keputusan

untuk melaksanakan sebuah gagasan baru yang dikenali sebagai Malayan Union

di Tanah Melayu sebagai pengganti BMA tersebut. Namun, perlembagaan

Malayan Union Yang diperkenalkan oleh piha British tersebut tidak mendapat

sokongan daripada orang Melayu, kerana matlamat dan dasar-dasar yang

dibawa oleh perlembagaan tersebut yang membawa bangsa orang Melayu

kearah kemusnahan. Hal ini demikian kerana dasar yang diperkenalkan oleh

pihak British tersebut banyak menimbulkan rasa tidak puas hati orang melayu

apabila hak Raja-Raja Melayu dipertikaikan sehingga kedaulatan dan kekuasaan

Raja-Raja di sembilan buah negeri di Tanah Melayu pada ketika itu dihapuskan

sehingga hanya memiliki kuasa dalam hal-hal adat istiadat dan keagamaan

sahaja, malah kedudukan istimewa yang dimiliki oleh raja sebagai pemerintah

tertinggi dalam kerajaan tradisionan orang melayu telah diambil alih oleh

Gabenor yang berfungsi sebagai ketua pentadbir di Tanah melayu.

Rujukan


Abdul Rahman Haji Ismail. 2005. Malaysia Sejarah Kenegaraan dan

Politik.

Arkib Warisan Eksklusif. 2006. Kementriaan Kebudayaan, keseniaan dan

Warisan

Malaysia.

Joginder Singh Jessy.1974. Malaysia, Singapore And Brunei 1400-1965 :

Longman

Malaysia Sdn.Berhad

J.m.Gullick. 1963. Malaya, London : Ernest Benn.

Khoo Kay Kim. 1985. Sejarah Masyarkat Melayu Moden. Dicetak dan diterbitkan

oleh

Jabatan: Penerbitan Universiti Malaya Kuala Lumpur.

Kassim Thukiman.2002. Malaysia Perspektif, Sejarah dan Politik: Penerbit

Universiti

teknologi Malaysia Skudai Johor Darul Ta’zim

Malaysia Kita ( Sejarah Pentadbiran Dasar-Dasar Pembangunan) , Kuala

Lumpur :

Direct Art Company.

Mohamed Noordin Sopiee. 1974. From Malayan Union To Singapore

Separation:

Penerbit Universiti Malaya, Kuala Lumpur.

Mohd. Isa Othman. 2002. Sejarah Malaysia (1800-1963). Kuala Lumpur:

Utusan

Publications and Distributors Sdn. Bhd.

Puan Habibah binti Zon dan Ahmad Haji Abd. Kadir. 1981. Hari ini dalam

sejarah

(Jilid ii), Kuala Lumpur: Arkib Negara Malaysia.

Ramlah Adam. 1998. Kemelut Politik Semenanjung Tanah Melayu, Kuala

Lumpur

:Universiti Malaya.

Ramlah Adam. 1993. Dato’ Onn Ja’afar Pengasas Kemerdekaan: Dewan Bahasa

dan

Pustaka Kementeriaan Pendidikan Malaysia Kuala Lumpur 1993.

R. Allen. 1968. Malaysia, Prospect and Retrospect, London: Oxford

Universiti


S.W.Jones. 1953. Public Administration in Malaya. London : Royal Institute

of

International Affairs

S.Hashim Ahmad. 2009. Onn Jaafar Bapa Gerakan Nasionalisme Tanah

Melayu :

Revolusi Rekaria Sdn.Bhd

Zainal Abidin Abdul Wahid et al. 1996. Malaysia Warisan dan Perkembangan

(edisi

kedua). Presatuan Dewan Bahasa dan Pustaka


PEMIMPIN SETEMPAT NEGERI-NEGERIMELAYU TIDAK BERSEKUTU MENENTANG BRITISH

CONSTANCE DAVID ELLIHDAYANG NORRAFIDAH BINTI ABANG SAHYAN

SAFFARINA BINTI SAMSUDINSUZINAH BINTI [email protected]

Abstrak

Kajian ini melihat Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu (NNMTB) dikenali sebagai Negeri-Negeri Melayu Utara (NNMU). Ia terdiri daripada Kelantan,Terengganu dan Kedah-Perlis kecuali Johor. Dalam hal ini,Negeri-Negeri Melayu Utara sebenarnya mempunyai hubungan dengan siam. Namun begitu,ada yang berpendapat bahawa NNMU dibawah naungan kerajaan Siam dan dalam masa yang sama dikatakan dikatakan dibawah perintah siam. Akan tetapi,kedua-dua anggapan itu tidaklah tepat kerana negeri-negeri tersebut tidak pernah beranggapan bahawa negeri mereka dibawah kekuasaan Siam. Dalam hal ini, walaupun mereka menghantar ‘Bunga Emas’ namun itu merupakan tanda persahabatan dengan kerajaan siam. Namun

begitu, British mula menguasai Negeri-negeri Melayu Utara dengan wujudnya

Perjanjian Bangkok di antara British dengan Siam yang membawa kepada penyerahan keempat-keempat negeri Melayu Utara itu kecuali Johor.Namun, Perjanjian Bangkok 1909 ini hanya sah di antara British dan Siam sahaja tapi tidak sah bagi kerajaan Negeri-negeri Melayu Utara yang berkenaan.Sebaliknya, British meneruskan tindakannya untuk meluaskan kuasa penjajahan ke negeri-negeri tersebut.

Pengenalan

Hal ini menyebabkan timbulnya penentangan daripada pemimpin setempat yang

tidak menginginkan pemerintahan daripada kerajaan British. Tetapi,Negeri-Negeri

Melayu Tidak bersekutu tidak dapat dikuasai British dengan sepenuhnya seperti

negeri-negeri melayu yang lain. Dalam hal ini, negeri-negeri melayu tersebut hanya

menerima seorang penasihat British tetapi kuasa penasihat itu terbatas iaitu tidak

seluas kuasa seorang residen. Hal ini menunjukkan penguasaan pihak British

tidaklah seperti di negeri-negeri Melayu yang lain yang mana Raja dan

Pembesarnya hanyalah terlibat dalam urusan tentang agama Islam dan adat istiadat

melayu sahaja. Walau bagaimanapun, penentangan terhadap British tetap wujud di


Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu dan pelbagai corak penentangan yang

dilakukan oleh pemimpin-pemimpin setempat dan corak perjuangan di Johor

merupakan corak perjuangan yang berbeza dengan negeri-negeri melayu yang lain.

NEGERI KEDAH-PERLIS

SULTAN ABDULLAH MUKARRAM SHAH

Sebab Penentangan

Di negeri Kedah, perjuangan menentang Syarikat Hindia timur telah dimulakan oleh

pemimpin kerajaan itu sendiri iaitu Sultan Abdullah Mukarram Shah (1778-1798)1.

Penentangan dilakukan atas sebab Syarikat Hindia Timur Inggeris yang tidak

memenuhi syarat yang dikemukakan oleh Sultan Abdullah semasa ingin memerintah

Pulau Pinang. Semasa menduduki Pulau Pinang, Sultan Abdullah telah

mengenakan beberapa syarat kepada Syarikat Hindia Timur Inggeris iaitu mereka

hendaklah mengawal laut dan melindungi sultan daripada musuhnya dengan

penjelasannya sendiri. Yang kedua semua kapal dagang hendaklah dibenarkan

berniaga dengan bebas sama ada di Kedah atau di Pulau Pinang. Sultan Abdullah

juga ada menuntut supaya $30 000 (Sepanyol) dibayar sebagai pampasan kepada

Sultan Kedah yang telah kehilangan kawasan perdagangan.2 Di samping itu, Sultan

tidak bertanggungjawab akan hutang saudara mara atau hutang rakyatnya kepada

pihak syarikat. Perjanjian ini juga menuntut supaya kepada seseiapa yang menjadi

musuh sultan, maka ia juga turut menjadi musuh kepada syarikat. Dan yang terakhir

ialah syarikat hendaklah membantu Sultan, dengan perbelanjaan yang dikeluarkan

oleh Sultan daripada sebarang ancaman dan serangan dari darat.

Namun begitu, pihak syarikat yang diwakili oleh Francis Light yang juga

mewakili Pulau Pinang pada ketika itu sama sekali tidak memenuhi syarat perjanjian

yang dikemukakan itu dengan sempurna. Syarat yang tidak dipenuhi oleh mereka

ialah sagu hati yang seharusnya diberi kepada sultan Kedah berjumlah $30 000

Sepanyol setahun sebagai pampasan setelah menopoli perdagangan baginda di

Kedah.3 Tambahan pula kedah turut tersepit diantara Thailand dan juga Burma.

1 Abdullah Zakaria bin Ghazali. Sejarah Gerakan Politik Awal Di Kedah. Jabatan Sastera dan Sains Sosial. hlm 12 Zainal Abidin Abdul Wahid et al.(1996). Malaysia Warisan dan Perkembangan Edisi Kedua. Kuala Lumpur.Dewan Bahasa dan Pustaka.Hlm 106-1073 Abdullah Zakaria bin Ghazali. Sejarah Zakaria bin Ghazali. Jabatan Sastera dan Sains Sosial. hlm 1


Kedudukan Kedah pada ketika itu telah mendesak Sultan Abullah mengambil

kesempatan dengan menawarkan Pulau Pinang sekiranya kehadiran kompeni

Inggeris sanggup membantu baginda dalam menghadapi serangan daripada Siam

dan Burma. Tanpa memenuhi syarat berkenaan, Francis Light telah menduduki

Pulau Pinang pada 11 Ogos 1786.4 Sultan Abdullah turut mengusahakan jalan

penyelesaian bagi permasalahan ini dengan Francis Light sendiri. Namun, jawapan

yang diperolehinya pada 1787 ialah Kompeni Syarikat Hindia Timur Inggeris sama

sekali tidak akan memberi perlindungan kepada Kedah kerana perjanjian itu

dikatakan telah ditandatangani secara peribadi di antara Sultan dan Francis Light.

Malah pada pada Mac 1791, Kapten Scott telah maklumkan kepada sultan Kedah

bahawa Francis Light akan sanggup membayar sebanyak $10 000 Sepanyol

setahun dan ia juga akan dibayar segera.

Corak Perjuangan

Francis Light yang sekali lagi memungkiri perjanjian yang telah dibuat dengan hanya

memberi sejumlah imbalan iaitu $5 000 Sepanyol sahaja dan bakinya pula akan

dihantar setelah pasukan yang terdapat di Seberang Perai itu dibubarkan. Sultan

Kedah telah menghantar wakil untuk menemui Francis Light dan mengarah supaya

membayar separuh daripada pampasan yang telah dibayar oleh Francis Light iaitu

$5000 Sepanyol atau meninggalkan Pulau Pinang. Namun apa yang telah berlaku

ialah Francis Light telah menghantar beberapa kapal Dolphin, Princess Augusta,

Valiant dan empat buah perahu perang untuk menyerang Kedah di Seberang Perai.

Maka, kekalahan Kedah dalam serangan Inggeris ini telah mendesak baginda untuk

menandatangani sebuah lagi perjanjian dengan Kompeni Hindia Timur Inggeris pada

1 Mei 1791 dan sanggup menerima pampasan yang hanya berjumlah $6 000

Sepanyol setahun.

Seterusnya, konflik penentangan oleh pegawai melayu Kedah yang juga

dengan pegawai yang bertugas di Kedah pada ketika itu. Pada tahun 1909, satu

perjanjian iaitu Perjanjian Bangkok telah ditandatangani oleh Thailand dan juga

Great Britain yang menyatakan bahawa penyerahan Kedah, Perlis, Kelantan dan

Terengganu kepada kerajaan British.5 Konflik di antara pegawai Melayu Kedah dan

4 Ibid.

5 Ibid.Hlm 8


juga pegawai British telah berlaku sebelum perjanjian tersebut ditandatangani lagi.

Hal ini dikatakan demikian kerana pegawai kewangan British yang dilantik oleh

Kedah telah membuat pinjaman dari Siam pada tahun 1905. Pada masa yang sama

kerajaan Kedah menghadapi masalah kewangan kerana baru sahaja selepas

mengadakan upacara perkahwinan diraja 5 orang putera selama 3 bulan.

W.F Williamson yang juga berperanan sebagai pegawai kewangan Siam telah

menulis laporan beri amaran kepada Putera Damrong supaya hanya meluluskan

pinjaman wang kepada Kedah setelah persetujuan dicapai iaitu melantik seorang

pegawai Siam untuk mengawal kewangan Kedah pada ketika itu. Akhirnya Tunku

Abdul Haziz mendapat pinjaman daripada kerajaan Siam dengan syarat kedah akan

menerima penasihat kewangan berbangsa British pada tahun 1905. Pegawai yang

dimaksudkan ialah WF. Williamson. Selain itu, Kedah juga telah membentuk Majlis

Mesyuarat kerajaan negeri pada 23 Julai 1905.6 Kemudian, kerajaan British curiga

akan perkembangan pengaruh Siam lalu melantik seorang konsul British pertama di

Kedah. Pegawai British yang dimaksudkan ialah Mendous Frost yang juga

merupakan pegawai yang bertugas di Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu pada

ketika itu.

TUNKU MAHMUD

Sebab Dan Corak Penentangan

Konflik di antara British dan Kedah bermula pada tahun 1907. Pada sekitar 1905

hingga 1907, hubungan GC Hart dengan pegawai Kedah berjalan dengan baik. Hal

ini adalah kerana Raja Muda Abdul Haziz yang menerima corak pemikiran barat dan

juga telah berusaha menjalankan pembaharuan di Kedah. Namun, keadaan tidak

selamanya begitu. Setelah baginda Raja Muda Abdul Haziz mangkat, baginda telah

digantikan dengan Tunku Mahmud yang dikatakan sangat berpegang kepada

pegangan agama dan tidak menerima pengaruh British di Kedah. Selepas tiga bulan

kemudian, Tunku Mahmud bertindak menasihatkan Dr Hoops yang juga Pegawai

Perubatan Negeri dan sebagai Penasihat Kewangan diatas tindakannya yang

membelakangkan Kedah dengan menulis surat edaran kepada ketua jabatan

dengan menggunakan bahasa Inggeris. Hal ini dikatakan demikian kerana, Kedah

sangat mempertahankan jati diri iaitu dengan menggunakan bahasa Melayu dalam

6 Ibid Hlm 9


segala urusan. Di samping itu, Tunku Mahmud juga berpendapat bahawa tugas

sebagai seorang penasihat yang dilantik hanyalah sebagai penasihat sahaja, tidak

lebih daripada itu.

Tindakan Tunku mahmud ini tidak disenangi oleh pihak British pada ketika itu.

Meadows Frost (Konsul British di Kedah) malah berpendapat bahawa status kuasa

sebagai seorang penasihat adalah sama seperti Residen British. Malah, pandangan

ini juga telah disokong oleh Menteri British di Bangkok. Tunku Mahmud berpegang

kepada perlantikan Penasihat Siam adalah Penasihat Kewangan bagi Kedah

sehingga hutang diselesaikan.7 Pada masa yang sama, W.F Williamson juga

mengesyorkan bahawa Penasihat Kewangan ditukarkan kepada Persuhanjaya

Kewangan dan perkara yang berkait dengan kewangan tidak boleh dibincangkan di

Majlis Mesyuarat Negeri dan sekiranya perkara tersebut dibincangkan, maka

keputusan oleh Penasihat harus diterima. Putera Damrong telah mengadakan

pertemuan dengan Tunku Mahmud lalu Putera Damrong mengatakan bahawa G.C

Hart dilantik menjadi penasihat kewangan dan sekiranya pandangannya tidak

dipersetujui, maka perkara tersebut akan dilaporkan ke Bangkok.British pada masa

yang sama telah memperluaskan pengaruhnya dengan menakluki negeri-negeri

tidak bersekutu yang lain.

Pada 15 Julai 1905, British telah menghantar George Maxwell sebagai

Penasihat British di Kedah. Apa yang telah berlaku ialah George Maxwell telah

bertelingkah dengan para pembesar di Kedah. Tunku Mahmud dan pembesar lain

masih menganggap bahawa tugas George adalah sama seperti Penasihat

Kewangan sebelum ini. Oleh yang demikian, Tunku Mahmud telah menuntut

hubungan berterusan di antara Kedah dan Persuruhjaya Tinggi di Singapura

berterusan setelah satu pertemuan di antara Tunku Mahmud diadakan di Singapura.

Lantas, ini juga merupakan salah satu cara bagi Tunku untuk membidas George

Maxwell dengan mengatakan bahawa tentangan dijamin oleh parlimen Britain dan

Pejabat Luar yang integriti Kedah sama sekali tidak terjejas.

Tindakan George yang menulis surat rasmi dengan mengenepikan nama

Kedah tanpa merujuk kepada Majlis Mesyuarat Negeri terlebih adalah satu tindakan

yang keterlaluan. Malah ia telah menambahkan lagi ketegangan yang sedia ada.

7 Ibid.Hlm 10


Tindakan George Maxwell yang telah mengibarkan bendera British di kediamannya

tidak diiktiraf oleh Kedah. Tindakan George yang kian keterlaluan sama sekali tidak

menampakkan jalan perdamaian di antara pembesar Kedah dengan pegawai British

itu. Malah, George pula telah membidas semula kelakuan pembesar Kedah iaitu

Tunku Mahmud dengan mengatakan bahawa Tunku Mahmud menipu John

Anderson. Walau apapun yang diperkatakan oleh pihak Kedah kepada John

Anderson, itu sama sekali tidak mengubah apa-apa. Ini kerana, menurut John

Anderson sendiri, George Maxwell merupakan rakan sejawatnya di Negeri-negeri

Melayu Bersekutu. Lalu, sebarang tuduhan berkenaan dengan George Maxwell

dianggap tidak lengkap malah beliau juga tidak akan meminda bidang tugas

Penasihat. 8

Tunku Mahmud, Tengku Ibrahim dan juga George Maxwell telah ke

Singapura pada Mei 1912 untuk berjumpa dengan Sir Arthur Young. Dalam

pertemuan ini, Tunku Mahmud telah mengusulkan supaya melantik seorang

pemangku raja bagi Kedah ekoran daripada keadaan kesihatan Sultan yang pada

ketika itu semakin buruk. Namun demikian, usul daripada Tunku Mahmud ini seolah-

olah diabaikan kerana tidak terdapat tindakan susulan selepas dikemukakan usul itu.

Malah, Tunku Mahmud telah dituduh merampas kuasa oleh George Maxwell.

Setelah berlaku pertelingkahan kuasa antara Sultan Abdul Hamid dengan Majlis

Mesyuarat Negeri, maka barulah Majlis mengesyorkan supaya melantik Sultan

Ibrahim sebagai pemangku raja. Bagi menyokong perlantikan ini, Tunku Mahmud

telah mengemukakan laporan kesihatan sultan Abdul Hamid kepada Sir Athur

Young. Pada masa yang sama, George Maxwell turut mengemukakan surat kepada

Sir Athur Young dengan menyatakan bahawa beliau memperakukan perlantikan ini

bagi menyelesaikan pertelingkahan yang telah wujud sekian lama di kedah.

Setelah sekian lama isu kedah tidak kedengaran,Pesuruhjaya Tinggi Baru sir

Lawrence Guillemard telah menulis surat kepada Pejabat Tanah jajahan dan

meminta panduan bagi menguruskan pentadbiran Negeri Kedah, Perlis,

Terengganu, Kelantan dan Johor. Oleh yang demikian, British telah mengadakan

hubungan baik bagi melaksanakan rancangan ini. Kedah pada ketika itu mengalami

masalah hutang dengan Siam menemui jalan buntu kecuali meminta bantuan

daripada British. Kedah telah meminta supaya British mengemukakan perjanjian

8 Ibid.Hlm 11


untuk menentukan hubungan Kedah-British. British telah memanfaatkan peluang ini

dengan sebaik mungkin. Sebelum perjanjian Kedah-British dikemukakan, Tunku

Ibrahim telah mengemukakan surat yang disertai beberapa syarat iaitu calon

Penasihat British yang dilantik hendaklah dikemukakan terlebih dahulu kepada

pemangku raja dan hanya akan dilantik setelah mendapat kelulusan Majlis

Mesyuarat Negeri. Malah, Tunku Ibrahim juga meminta supaya pemangku raja

mempunyai hak menukarkan pegawai Eropah yang dirasakan tidak memuaskan dan

pentadbiran Kedah hendaklah dikendalikan oleh pegawai Melayu sendiri iaitu dari

kalangan rakyat Kedah sendiri.Akhirnya, konflik ini telah mendapat penyelesaian

tersendiri. Sebaik sahaja perjanjian ini berkuatkuasa,Penasihat British telah menjadi

penasihat dalam semua perkara kecuali berkenaan dengan adat dan agama islam.9

KELANTAN

TOK JANGGUT

Dengan termeterainya Perjanjian di antara British dengan Siam pada tahun 1902,

Kelantan telah bersetuju menerima seorang Penasihat British yang akan dilantik

oleh kerajaan Siam. Beberapa orang pegawai yang telah dihantar untuk berkhidmat

di Kelantan. Selepas termeterainya Perjanjian Bangkok pada tahun 1909, Kelantan

akhirnya telah bersetuju untuk menerima seorang Penasihat British.10 Pada ketika

itu, sultan masih lagi mempunyai kuasa di dalam negeri baginda. Selain itu, sultan

juga menjadi Yang Dipertua Majlis Mesyuarat Negeri, manakala penasihat British

pula hanya menjadi salah seorang daripada ahli majlis itu sahaja. Selagi sultan

beserta para pembesar baginda menjalankan undang-undang, menjaga keamanan

dan ketenteraman negeri mereka, British tidak boleh campur tangan dalam hal

ehwal negeri tersebut. Namun, Penasihat British masih mempunyai pengaruh dalam

menasihati sultan. Sebagai contoh, Penasihat British boleh mempengaruhi sultan

dalam membentuk beberapa jabatan baru. Hasil daripada penubuhan jabatan-

jabatan baru, pegawai-paegawai British akan dicadangkan untuk mengetuai jabatan-

jabatan baru tersebut.

Dalam tugasan ini, kami memilih Tok Janggut sebagai pejuang tempatan

yang bangkit menentang penguasaan British ke atas negeri Kelantan. Tuan Haji Mat

9 Ibid.hlm 1510 Zainal Abidin Abdul Wahid et. al.(1996). Malaysia Warisan dan Perkembangan. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm 193.


Hassan yang juga dikenali sebagai Tok Janggut merupakan seorang pegawai yang

alim dan mahir dalam pancak silat. Selain itu, Tok Janggut juga mempunyai ilmu

kebal dalam mempertahankan diri dan beliau merupakan anak kepada Panglima

Musa iaitu seorang panglima terkenal di negeri Kelantan.11

Sebab-sebab Penentangan

Terdapat tujuh faktor utama yang membawa kepada penentangan Tok Janggut

terhadap British. Sebab pertama ialah, kemerosotan status Engku Besar Jeram.

Sebelum penguasaan Brtish di Kelantan, negeri tersebut ditadbir oleh kepimpinan

tradisional iaitu dengan penguasaan sultan dengan dibantu oleh para pembesar.

Setiap pembesar yang dilantik akan mempunyai kawasan pemakanan masing-

masing. Golongan pembesar ini memainkan peranan penting dalam menjaga

ekonomi dan sosial penduduk tempatan. Engku Besar Jeram merupakan pembesar

yang berkuasa di daerah Jeram dan juga kawasan Pasir Puteh. Keadaan ini telah

berubah selepas penguasaan British. Seorang Ketua Jajahan atau Pegawai Daerah

telah dilantik untuk mentadbir kawasan tersebut. Encik Ibrahim yang berasal

daripada Singapura merupakan Ketua Jajahan yang pertama dilantik. Seterusnya

Encik Salleh iaitu orang tempatan telah dilantik menggantikan Encik Ibrahim. Ketua

Jajahan yang ketiga ialah Encik Latiff yang juga berasal daripada Singapura. Ketua

Jajahan yang dilantik akan bertanggungjawab dalam memungut hasil cukai,

pengurusan tanah dan juga kehakiman. Perubahan keadaan ini menyebabkan

Engku Besar Jeram kehilangan keistimewaan di kawasan tersebut.12 Hal ini telah

menimbulkan rasa tidak puas hati Tok Janggut terhadap penguasaan British.

Faktor atau sebab yang kedua pula ialah keputusan kerajaan Kelantan yang

memihak kepada British. Tindakan kerajaan Kelantan menyokong barat telah

mengecewakan Tok Janggut. Beliau beranggapan bahawa tindakan kerajaan adalah

bertentangan dengan Fatwa yang telah dikeluarkan oleh Syaikh al-Islam dan Khayri

Effendi yang mewajibkan semua umat Islam di seluruh dunia berjihad menentang

British. Penentangan terhadap British ini dilakukan kerana pihak barat telah

merancang untuk menjatuhkan institusi khalifah Turki Uthmaniyah yang pada ketika

itu menjadi penaung kepada seluruh umat Islam. Dalam hal ini, Tok Janggut percaya

11 Ibid. Hlm 194.12 Nik Anuar Nik Mahmud. (1999). Tok Janggut Pejuang atau Penderhaka. Bangi. Jabatan Sejarah Universiti Kebangsaan Malaysia. Hlm 53.


bahawa kuasa British akan dapat ditumbangkan oleh kuasa Jerman dan juga kuasa

Turki Uthmaniyah.13 Tok Janggut juga telah menubuhkan gerakan menentang British

dengan menjadikan Pasir Puteh sebagai pangkalan.

Sebab yang ketiga pula ialah dasar pentadbiran yang telah diperkenalkan

oleh British. Sebenarnya faktor ini tidak ada bezanya dengan penentangan-

penentangan yang telah dilakukan oleh pemimpin tempatan yang lain. Hal ini

dikatakan sedemikian kerana, pengenalan pembaharuan pentadbiran politik,

ekonomi dan sosial yang dilakukan oleh British telah menyebabkan berlakunya

perubahan ke atas pentadbiran dan peranan golongan pemimpin tempatan. Perkara

ini telah menimbulkan rasa tidak puas hati para pemimpin tempatan. Selain itu,

sistem cukai dan peraturan baru yang diperkenalkan oleh British juga telah ditolak

oleh Tok Janggut. Hal ini kerana, perubahan yang telah dilaksanakan oleh British itu

telah mencabar kewibawaan Tok Janggut sebagai orang berpengaruh di Pasir Puteh

yang begitu patuh akan amanah yang telah diberikan oleh sultan kepada beliau

untuk menjaga kawasan daerahnya.14

Seterusnya, sebab atau faktor yang keempat ialah sikap penduduk tempatan

yang pada ketika itu bersikap anti orang luar atau xenophobia. Jawatan Ketua

Jajahan yang telah diwujudkan oleh British telah dipegang oleh pegawai yang bukan

berasal daripada Kelantan. British telah melantik Encik Ibrahim yang berasal

daripada Singapura untuk menjadi Ketua Jajahan yang pertama di Pasir Puteh.

Penduduk tempatan beranggapan bahawa Engku Besar Jeram merupakan calon

yang paling sesuai memegang jawatan tersebut. Namun, sepanjang menjalankan

tugas, Encik Ibrahim mengambil langkah bijak iaitu dengan bersikap lembut

terhadap penduduk tempatan. Beberapa tahun kemudian jawatan Encik Ibrahim

telah digantikan oleh Encik Salleh atau Che’ Salleh. Pelantikan Encik Salleh sebagai

Ketua Jajahan di daerah itu mendapat penerimaan daripada penduduk tempatan

kerana, beliau merupakan pegawai yang berasal dari Kelantan. Sepanjang

menjalankan tugas beliau sebagai Ketua Jajahan di Pasir Puteh, Encik Salleh

dikatakan tidak sampai hati untuk menjalankan pungutan cukai ke atas penduduk

tempatan. Hal ini berterusan untuk sekian lamanya. Jawatan Ketua Jajahan yang

dipegang oleh Encik Salleh akhirnya diambil alih oleh Encik Latiff yang berasal

13 Ibid. Hlm 5414 Ramlah Adam. (2003). Pejuang-pejuang Kemerdekaan. Melaka. Institut Kajian Sejarah dan Patriotisma Malaysia. Hlm 225


daripada Singapura. Semasa bertugas, Encik Latiff dikatakan menimbulkan

kebencian penduduk terhadapnya kerana Encik Latiff berani menengking orang-

orang kampung yang datang berurusan di pejabatnya.15 Keperibadian negatif yang

ditunjukkan oleh Encik Latiff telahpun diakui sendiri oleh seorang wartawan Straits

Echo yang dahulunya pernah menetap di Pasir Puteh.16 Hasilnya, sentimen

kedaerahan di dalam diri penduduk tempatan semakin membuak-buak

menyebabkan mereka mengangkat Engku Besar Jeram sebagai pemimpin.

Kesetiaan penduduk tempatan terhadap Engku Besar Jeram pada ketika itu

dikatakan sangat kuat sehinggakan boleh mencabar kedudukan sultan

Faktor kelima pula ialah Tok Janggut telah mendapat sokongan kuat daripada

Engku Besar Jeram Tuan Ahmad. Apabila British memulakan pendudukan mereka

di Kelantan, Tok Janggut dikatakan berani menentang British kerana beliau telah

mendapat sokongan kuat daripada Engku Besar Jeram dan juga Tengku Cik

Penambang, iaitu keturunan Kerabat Diraja Kota Bahru. Ada pihak mengatakan

bahawa sokongan yang diberikan itu merupakan satu cara untuk menjatuhkan

kedudukan sultan Kelantan. Tetapi jika dilihat dari konteks matlamat perjuangan

yang dilakukan oleh Tok Janggut, beliau sebenarnya lebih bersifat menentang

British. Selepas Tok Janggut didapati membunuh Sarjan Che Wan, serangan besar-

besaran telah dilakukan dalam membenteras Tok Janggut dan para pengikutnya.

Askar Malay State Guides (MSG) telah membakar rumah Tok Janggut, manakala

penduduk Pasir Puteh telah diberikan hukuman dengan membayar denda sebanyak

$10 untuk rumah besar, $5 untuk rumah sederhana dan $3 untuk rumah kecil kerana

kejadian huru-hara yang berlaku. Tindakan yang dilakukan oleh British terhadap

penduduk Pasir Puteh telah mencetuskan kemarahan Tok Janggut yang akhirnya

menyerang balas khemah MSG pada 24 Mei 1915.17

Seterusnya faktor yang keenam ialah, pengenalan peraturan ekonomi baru

yang diperkenalkan oleh British. Pengenalan peraturan ekonomi cukai ke atas tanah,

tanaman dan hasil hutan telah menjadi pencetus kepada penentangan Tok Janggut

terhadap British. Sebagai contoh, bagi cukai kepala setiap penduduk akan

dikenakan cukai sebanyak seringgit setahun. Manakala pokok buah-buahan pula

15 Nik Anuar Nik Mahmud.(1999). Tok Janggut Pejuang atau Penderhaka. Bangi. Jabatan Sejarah Universiti Kebangsaan Malaysia. Hlm 54.16 Mohd Isa Othman.(1999). Gerakan Protes Dalam Perspektif Sejarah Malaysia. Universiti Sains Malaysia. Utusan Publication and Distributors Sdn Bhd. Hlm 139.17 Ibid. Hlm 148.


dikenakan cukai sebanyak tiga sen sebatang, dan buah kelapa sebanyak tiga sen

setandan. Selain daripada itu, pokok sirih juga dikenakan cukai yang agak tinggi iaitu

sebanyak tiga sen sejunjung.18 Pelaksanaan undang-undang dan peraturan baru

yang telah dilaksanakan oleh British sememangnya menimbulkan kegelisahan dan

penderitaan kepada penduduk tempatan. Engku Besar Jeram dan Tok Janggut telah

menjadi harapan para penduduk tempatan dalam menyelesaikan masalah cukai

yang membebankan itu. Pada tahun 1912, Encik Latiff telah mengambil alih jawatan

yang dipegang oleh Encik Salleh sebagai Ketua Jajahan. Keadaan yang reda

menjadi tegang kembali selepas Encik Latiff memegang jawatan sebagai Ketua

Jajahan kerana Encik Latiff menjalankan tugas dengan begitu tegas sehingga

mencetuskan perasaan tidak puas hati dalam kalangan penduduk tempatan. Encik

Latiff akan mengenakan denda berlipat kali ganda kepada sesiapa yang gagal

membayar cukai pada masa yang telah ditetapkan. Selain daripada penduduk

tempatan, keturunan Raja Jeram juga turut dipaksa membayar cukai. Sebelum ini

mereka telah dikecualikan membayar cukai namun perubahan yang dilakukan oleh

Encik Latiff telah menambahkan lagi kebencian para pembesar tempatan seperti

Engku Besar Jeram dan juga para penduduk tempatan terhadap pelaksanaan

undang-undang dan peraturan baru yang telah diperkenalkan oleh British.19

Akhir sekali faktor yang ketujuh ialah faktor agama Islam. Tok Janggut

dikenali sebagai seorang pejuang tempatan yang mempunyai semangat jihad yang

sangat tinggi. Unsur keagamaan merupakan unsur terpenting dalam penentangan

Tok Janggut terhadap British. Tok Janggut yang mendapat pendidikan di Mekah

melihat bahawa ideologi perjuangan berasaskan keagamaan merupakan faktor yang

terpenting. Tok Janggut menyeru para pengikutnya menentang para penjajah

Eropah. Peperangan di antara British dan Turki Uthmaniyah telah mendapat

sambutan sokongan jihad daripada orang-orang Melayu di Kelantan dan juga negeri

Melayu yang lain seperti Terengganu. Akibat bimbang akan sokongan yang

ditunjukkan oleh orang-orang Melayu, pihak British telah memaksa kerajaan

Kelantan menyatakan kesetiaan mereka kepada King George V.20 Sebuah enakmen

juga telah dikeluarkan bagi melarang orang-orang Melayu menyatakan sokongan

18 Zainal Abidin Abdul Wahid et. al. (1996). Malaysia Warisan dan Perkembangan. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm 19419 Mohd Isa Othman. (1999). Gerakan Protes Dalam Perspektis Sejarah Malaysia. Universiti Sains Malaysia. Utusan Publication and Distubors Sdn Bhd. Hlm 14120 Nik Anuar Nik Mahmud. (1999). Tok Janggut Pejuang atau Penderhaka. Bangi. Jabatan Sejarah Universiti Kebangsaan Malaysia. Hlm 27.


jihad mereka kepada kerajaan Turki Uthmaniyah. Catatan Wells pula mengaitkan

faktor perjuangan agama Islam telah membangkitkan pemberontakan untuk

menentang kuasa barat pada tahun 1915. Keadaan ini juga berkait rapat dengan

situasi politik yang pada ketika itu menyeru jihad berdasarkan keadaan peperangan

yang berlaku di Turki Uthmaniyah. Tok Janggut yang pada ketika itu berumur 65

tahun telah menunjukkan semangat jihad beliau dengan menyatakan kesediaan

beliau menjadi pemimpin gerakan protes dan penentangan di daerah Pasir Puteh.

Matlamat Perjuangan Tok Janggut.

Selepas empat tahun Penasihat British ditempatkan di negeri Kelantan yakni pada

tahun 1914, penentangan terhadap kerajaan British di negeri Kelantan telah berlaku.

Daerah Jeram merupakan pusat kebangkitan penentangan terhadap British di

Kelantan. Jeram merupakan sebuah daerah yang berada di bawah kekuasaan

seorang pembesar kerabat diraja iaitu Engku Besar Tuan Ahmad. Di dalam daerah

itu, terdapat beberapa orang pegawai yang berkhidmat di bawah beliau. Salah

seorang daripada pegawai tersebut ialah Tok JanggutTok Janggut bangkit

menentang kerana beliau diamanahkan oleh gurunya iaitu Syeikh Ahmad untuk

membebaskan Patani daripada Siam dan mempertahankan Kelantan daripada jatuh

kepada kuasa asing, khususnya Eropah yang bersifat anti Islam. Beliau melihat

situasi di mana pembesar dan golongan istana tidak berani menentang British di

Kelantan. Ini menyebabkan beliau dengan beraninya menawarkan diri kepada

Engku Besar Jeram sebagai penentangan British.

Corak Perjuangan Tok Janggut Menentang British.

Tok Janggut telah mengadakan pemberontakan dalam menentang pihak British

yang turut disertai oleh Engku Besar Tuan Ahmad. Mereka telah mengerahkan

pengikut seramai 2,000 orang untuk menentangan British. Penentangan mereka

juga disertai oleh Mat Kelantan atau Mat Saman iaitu pahlawan Melayu yang pernah

membantu pejuang-pejuang Pahang suatu ketika dahulu. Kumpulan Tok Janggut

dan Engku Besar telah berjaya menyerang dan menawan Balai Polis Pasir Puteh.

Daerah Jeram juga telah berjaya dikuasai oleh kumpulan mereka. Manakala bandar

Pasir Puteh pula telah berjaya dibebaskan daripada belenggu kekuasaan British.

Selepas berjaya, kumpulan Tok Janggut dan Engku Besar telah

mengukuhkan kekuasaan mereka dengan membentuk pemerintahan sementara di


Jeram dan Pasir Puteh. Engku Besar telah dijadikan raja manakala Tok Janggut

pula dilantik sebagai Perdana Menteri. Tindakan mereka ini menjadi satu kejutan

kepada kerajaan British dan sultan Kelantan.21 Berikutan daripada peristiwa tersebut,

sultan telah menghantar beberapa orang pembesar ke kampung Tok Janggut di

Kampung Nerang untuk berdamai. Namun, pembesar-pembesar tersebut gagal

kerana Tok Janggut dan para pengikutnya telah masuk ke kawasan hutan. Pihak

British telah mengambil inisiatif dengan menawarkan hadiah sebanyak $4500

kepada sesiapa yang berjaya menangkap Tok Janggut atau Engku Besar dan

pembesar-pembesarnya. Pihak British juga meminta bantuan ketenteraan dengan

menghantar utusan ke Singapura dan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu.

British berasa lega dengan tibanya tentera bantuan dari Negeri-Negeri

Melayu Bersekutu dan Singapura. Askar-askar tersebut telah menyerang Jeram.

Selain itu, istana daerah Jeram beserta kubu pertahanan di situ juga telah dibakar.

Lebih malang lagi apabila rumah-rumah penduduk Jeram juga turut dibakar. Tok

Janggut dan para pengikutnya berusaha menentang kumpulan tentera pihak British

dengan penuh keberanian. Namun disebabkan kumpulan Tok Janggut tidak dapat

menandingi kehebatan senjata yang digunakan oleh musuh maka mereka telah

dikalahkan oleh tentera pihak British. Hasil daripada kekalahan tersebut, ramai

pengikut Tok Janggut telah melarikan diri ke Siam. Manakala Mat Kelantan atau Mat

Saman telah ditangkap dan dikenakan hukuman penjara selama lima tahun.

Disebalik kekalahan kumpulan Tok Janggut kepada pihak British, Tok Janggup

masih tidak mahu mengaku kalah mahupun mengundur diri. Peristiwa

Pemberontakan Tok Janggut ini tetap diteruskan oleh beliau sehingga ke titisan

darah yang terakhir yang pada akhirnya mengakibatkan dirinya dikenakan hukuman

gantung sampai mati.

Setelah terkorban di dalam usaha untuk membebaskan penduduk Kelantan

daripada menderita berada di bawah penguasaan pihak British, mayat Tok Janggut

telah di bawa ke Kota Bahru dengan menggunakan sebuah kereta lembu. Mayat Tok

Janggut telah disandarkan ke sebatang kayu untuk tontonan orang ramai sebelum

menjalankan upacara pengkebumian beliau.22 Perbuatan pihak British terhadap

mayat seorang pejuang awal Tanah Melayu adalah sangat hina dan kejam. Selepas

21 Zainal Abidin Abdul Wahid et. al. (1996). Malaysia Warisan dan Perkembangan. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm 196.22 Ibid. Hlm 197


perjuangan yang dilakukan oleh Tok Janggut dikatakan tidak ada lagi berlaku

kebangkitan besar untuk menentang pihak British sehingga pada tahun 1945 iaitu

selepas Perang Dunia Kedua tamat.

TERENGGANU

HAJI ABDUL RAHMAN LIMBONG

Latar Belakang

Nama sebenar Haji Abdul Rahman Limbong ialah Haji Abdul Rahman bin Haji Abdul

Hamid. Beliau lebih dikenali sebagai Haji Abdul Rahman Limbong kerana beliau

sering ke Limbong. Limbong merupakan sebuah tempat di Kemaman, Terengganu.

Tujuan beliau pergi ke Limbong adalah untuk mengajar agama. Haji Abdul Rahman

Limbong dilahirkan di Kg. Jenguk Tong, Beladau, Kulam, Kuala Terengganu. Beliau

juga seorang yang fasih berbahasa Arab. Haji Abdul Rahman Limbong juga seorang

yang berpendidikan terutamanya dalam ilmu agama dan tidak hairanlah beliau telah

menjadi seorang ulama yang terkenal dalam kalangan penduduk di Terengganu.

Beliau mempelajari ilmu agama ini melalui seorang guru iaitu Tuan Haji

Yaakob yang tinggal di Kg. Paya Bunga, Kuala Terengganu. Selain Tuan Haji

Yaakob, beliau juga mendapat didikan agama daripada Engku Sayid Abdul Rahman

atau lebih dikenali dengan nama Tok Ku Paloh. Melalui didikan agama daripada

kedua-dua guru ini, beliau akhirnya menjadi seorang ulama yang terkenal. Sebagai

seorang ulama, beliau sangat berpengaruh dalam kalangan masyarakat di bahagian

tengah dan hulu Terengganu. Selain itu, Haji Abdul Rahman Limbong juga

merupakan seorang pedagang yang maju. Sebagai seorang pedagang, beliau sering

berulang-alik dari Terengganu ke Kedah, Patani, Sarawak, Pahang, Kelantan, Siam

dan negara-negara yang lain seperti Sambas, Brunei dan Kepulauan Riau. Sebagai

seorang pedagang yang kaya, beliau tidak keberatan untuk memberi bantuan

kepada penduduk yang memrlukan bantuan beliau. Oleh kerana itu, beliau begitu

dikagumi oleh para penduduk di Terengganu.23

Haji Abdul Rahman Limbong juga merupakan seorang pejuang kemerdekaan

di Terengganu. Beliau memperjuangkan nasib petani yang telah ditindas oleh pihak

British dalam Kebangkitan Tani di Terengganu. Disebabkan penentangan atau

23 Zainal Abidin Abdul Wahid et al. 1996. Malaysia Warisan dan Perkembangan. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa

dan Pustaka. Halaman 202-203.


perjuangan beliau tersebut, akhirnya Haji Abdul Rahman Limbong dijatuhi hukuman

buang negeri ke Makkah dan pengikutnya yang lain pula dijatuhi hukuman penjara.24

Haji Abdul Rahman telah meninggal dunia pada 16 November 1929 dan beliau telah

meninggal di Makkah.

Sebab Penentangan

Seperti di Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu lainnya juga, Terengganu juga

menjadi tanah jajahan pihak British. Pihak British telah mengenakan pelbagai

larangan dan mengenakan cukai kepada penduduk di terengganu. Tindakan pihak

British mengenakan pelbagai peraturan ini telah menimbulkan rasa tidak puas hati

penduduk dan ini menyebabkan mereka berdiri menentang pihak British. Hal ini

kerana, peraturan yang diperkenalkan oleh British ini menyebabkan mereka susah

dan penduduk menganggap tindakan British tersebut menyalahi adat dan agama

Islam. Perjuangan membela nasib penduduk di Terengganu ini diketuai oleh seorang

ulama yang terkenal iaitu Haji Abdul Rahman Limbong. Perjuangan beliau ini

dikenali sebagai Kebangkitan Tani di Terengganu. Hal ini kerana, peraturan yang

dibuat oleh pihak British semuanya berkaitan dengan tanah seperti penguatkuasaan

undang-undang binatang buas, pengambilan pas kebenaran dan pembayaran cukai

ke atas tanah yang hendak dibuka. Tanah merupakan milik penduduk di kawasan

tersebut dan pengenalan pelbagai peraturan ini menyebabkan penduduk menentang

pihak British khususnya di Kuala Telemong. Matlamat perjuangan Haji Abdul

Rahman Limbong adalah untuk membela nasib penduduk khususnya petani yang

ditindas. Pengenalan Undang-undang Tanah dan cukai begitu memberi beban

kepada penduduk dan ini menyebabkan Haji Abdul Rahman Limbong bangkit

berjuang untuk membela nasib penduduk yang tertindas.

Matlamat Perjuangan

Penentangan Haji Abdul Rahman Limbong membela nasib penduduk dan

seterusnya menentang British adalah secara berperingkat-peringkat iaitu dari tahun

ke tahun. Penentangan ini bermula pada tahun 1922 hingga 1928. Sepanjang

penentangan ini, Haji Abdul Rahman Limbong dijadikan sebagai penasihat oleh para

penduduk untuk menentang pihak British. Pada tahun 1921, peraturan tanah telah

diluluskan dan dikuatkuasakan oleh pihak British. Walau bagaimanapun, pada bulan

24 Ibid. Halaman 204.


Julai dan Ogos 1922, penduduk di Hulu Terengganu, khususnya kawasan Telemong

tetap membuka tanah tanpa mendapatkan pas kebenaran daripada kerajaan.

Mereka tidak mengendahkan peraturan tersebut dan hal ini telah menyebabkan

mereka telah disaman dan dihadapkan di mahkamah untuk dibicarakan.25 Berikutan

masalah tersebut, penduduk telah mengadu kepada Haji Abdul Rahman Limbong

dan beliau telah menjadi peguam untuk membela penduduk yang ditangkap itu.

Semasa perbicaraan, Haji Abdul Rahman Limbong menegaskan bahawa tanah

adalah hak Allah dan bukannya hak negeri. Oleh itu, pihak kerajaan tidak

mempunyai hak untuk mengenakan cukai terhadap penduduk. Pihak kerajaan tidak

dapat mematahkan hujah beliau dan ini telah membantu membela penduduk yang

ditangkap tersebut. Ketika perbicaraaan yang seterusnya, beliau juga turut

memenanginya.

Corak Perjuangan

Pada tahun 1925 pula, sekali lagi penduduk Kg. Telemong menentang Undang-

undang Tanah tahun 1921. Pada 3 Mei 1925, seramai antara 300 hingga 500 orang

penduduk berkumpul di Telemong untuk bergotong-royong membersihkan tanah

milik Tengku Nik yang merupakan saudara Sultan Terengganu. Surat perintah kerja

tersebut ditulis oleh Haji Abdul Rahman Limbong dan Tengku Nik. Mereka tidak

mengambil pas kebenaran seperti yang terkandung dalam Undang-undang Tanah

tahun 1921. Pihak British telah bersedia untuk memberi tindak balas yang lebih

hebat. Namun begitu, Haji Abdul Rahman Limbong dapat meredakan situasi

tersebut dengan menerima jemputan Sultan Sulaiman supaya beliau datang ke

istana untuk menerangkan kejadian itu.

Penentangan yang terakhir ialah pada tahun 1928. Penentangan yang

berlaku pada tahun ini lebih hebat. Hal ini demikian kerana beribu-ribu orang rakyat

Terengganu terlibat dalam penentangan tersebut. Dalam peristiwa penentangan ini,

sekali lagi Haji Abdul Rahman Limbong dijadikan penasihat oleh Pemimpin-

pemimpin dari Kuala Berang, iaitu Penghulu Salleh Pasir Nyior, Tersat, Tahir Pasir

Panang, Abu Bakar Chinting, Mat Tok Pitas, Deraman Haji Daud Peris, Abdullah

Juru Kaka dan Ismail Kuala Pos datang menemui beliau untuk mendapatkan nasihat

bagaimana untuk menentang. Haji Abdul Rahman Limbong menasihatkan kepada

25 Ibid. Halaman 202.


mereka supaya tidak membayar cukai tanah dan tanaman atau tidak mengambil pas

kebenaran. Selain itu, Haji Abdul Rahman dan pengikutnya juga menghalau pihak

polis kerana menghalang usaha mereka membersihkan tanah untuk aktiviti

pertanian di Alor Limbat.26

Selepas menyerang Alor Limbat, mereka telah menyerang Pejabat Daerah

Kuala Berang dan di situ juga mereka telah berjaya. Setelah berjaya menyerang

Pejabat Daerah, Haji Abdul Rahman Limbong dan pengikutnya bertindak untuk

menyerang Kuala Terengganu. Walau bagaimanapun, serangan mereka dapat

dipatahkan oleh pihak British apabila British telah mengisytiharkan perang terhadap

mereka. Pihak British meminta bantuan ketenteraan dari Kuala Lumpur dan ini telah

menyebabkan mereka menang dalam peperangan tersebut. Setelah pihak British

berjaya mengalahkan Haji Abdul Rahman Limbong dan pengikutnya, mereka telah

ditangkap dan seterusnya dibicarakan. Haji Abdul Rahman Limbong dihukum buang

negeri ke Makkah. Manakala, pengikutnya pula dijatuhi hukuman penjara. Haji Abdul

Rahman Limbong dibuang negeri ke Makkah adalah kerana pihak British tidak ingin

peristiwa yang sama berulang kembali. Akhirnya beliau meninggal dunia di Makkah

pada 16 November 1929.27 Kesimpulannya, peraturan tanah yang membebankan

serta menyusahkan penduduk di Terengganu telah menyebabkan penduduk bangkit

menentang dan menghapuskan pihak penjajah.

JOHOR

SULTAN ALI

Sebab Penentangan

Johor mempunyai corak dan matlamat penentangan yang berbeza dengan negeri-

negeri melayu tidak bersekutu yang lain. Hal ini disebabkan sistem pemerintahan

Johor berasaskan sistem pemerintahan yang mempunyai pengaruh daripada

pentadbiran british. Hal ini dapat dilihat apabila semasa pentadbiran Temenggung

Ibrahim, Baginda telah melantik seorang penasihat undang-undang berbangsa

inggeris iaitu N.Napier.28 Dalam hal ini, penentangan terhadap British di Johor

sebenarnya dapat dilihat semasa pemerintahan Sultan Ali. Dimana, sultan Ali telah

26 Ibid. Halaman 203-204.27 Ibid. Halaman 204.28 Mohd Isa Othman. (2002). Sejarah Malaysia (1800-1963). Kuala Lumpur. Utusan Publication & Distributors Sdn Bhd. Hlm 129


menggantikan Sultan Hussien yang telah mangkat. Oleh hal yang demikian,

pemimpin setempat yang menentang british ketika itu ialah Sultan Ali. Yang mana,

penentangan Sultan Ali sebenarnya berkaitan dengan perluasan kuasa temenggung

di Johor dimana temenggung mendapat sokongan daripada pihak British.

Penentangan Sultan Ali sebenarnya disebabkan baginda tidak puas hati

dengan perjanjian 1855. Dimana, perjanjian tersebut sebenarnya disifatkan sebagai

buah fikiran British.29 Dalam hal ini, Sultan Ali pada awalnya sebenarnya tidak

sanggup untuk menandatangani perjanjian tersebut kerana baginda bimbang akan

kehilangan gelaran dan hak kawasan yang telah pun dimiliki olehnya. Namun begitu

tekanan daripada pihak British menyebabkan Baginda tidak ada pilihan dan akhirnya

menandatangani perjanjian 1855 itu. Jadi,secara tidak langsung perjanjian tersebut

menyebabkan berlakunya titik peralihan kuasa Temenggung di Johor,tidak termasuk

Muar Kesang. Yang mana pada ketika itu Temenggung Ibrahim dikatakan mendapat

sokongan daripada pegawai-pegawai dan saudagar-saudagar British. Hal ini

disebabkan saudagar-saudagar yang menyokong Temenggung Ibrahim dikatakan

mendapat keuntungan ekonomi hasil daripada persahabatan mereka dengan

Temenggung Ibrahim manakala saudagar-saudagar yang menyokong Sultan Ali

pula mempunyai kepentingan ekonomi di Johor. Oleh itu, saudagar-saudagar yang

menyokong Temenggung Ibrahim bertindak untuk mempengaruhi pegawai-pegawai

British supaya menyokong Temenggung Ibrahim dan menentang Sultan Ali.30 Jadi,

ini menunjukkan Temenggung Ibrahim mempunyai pengaruh yang luas dalam

kalangan pihak British.

Matlamat Perjuangan

Sultan Ali ingin membatalkan perjanjian 1855 disebabkan daripada persaingan

antara Sultan Ali dan Temenggung Ibrahim yang bertambah runcing. Jadi, hal ini

menyebabkan Sultan Ali mulai mendakwa bahawa perjanjian 1855 itu tidak sah.

Baginda telah menghantar wakilnya beberapa kali untuk berbincang dengan

Gabenor untuk membatalkan perjanjian 1855 tersebut. Sebagai alasan, Sultan Ali

menyatakan bahawa perjanjian itu ditandatangani tanpa perbincangan atau

mesyuarat dengan pembesar-pembesarnya terlebih dahulu. Hal ini bertentangan

29 R.O. Winstedt. (1979). History of Johore (1635-1895). Kuala Lumpur. Cetakan Semula MBRAS,NO 6. Hlm 9230 C.D.Cowan.(1970).Tanah Melayu Kurun Kesembilan Belas. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa Dan Pustaka. Hlm 18


dengan adat-istiadat melayu. Namun begitu semua alasan yang dikemukakan oleh

Sultan Ali ditolak oleh Gabenor. Dalam hal ini, Gabenor menyatakan bahawa

pembesar tidak berhak untuk campur tangan dalam hal perjanjian tersebut.31 Hal ini

menyebabkan usaha Sultan Ali untuk mendapatkan Johor semula daripada

Temenggung Ibrahim gagal kerana Gabenor Negeri-Negeri Selat dilihat

menyokong Temenggung Ibrahim.

Corak Perjuangan

Hal ini telah menimbulkan perasaan tidak puas hati Sultan Ali kepada pihak British

secara tidak langsung. Oleh itu corak perjuangan Sultan Ali dengan bantuan

setiausaha Sultan Ali yang dikenali sebagai Bujal telah berjaya mengumpulkan tiga

puluh ribu orang pengikut Sultan Ali di Muar untuk menlancarkan serangan terhadap

Johor dan melantik Sultan Ali sebagai Sultan seluruh Johor pada tahun 1860.32 Jadi,

persiapan Sultan Ali untuk melancarkan serangan di Johor itu telah dilaporkan oleh

Temenggung Ibrahim kepada Gabenor Negeri-Negeri Selat yang baru iaitu Kolonel

Orfeur Cavenagh. Oleh sebab itu,Gabenor telah pun memberikan amaran kepada

Sultan Ali dengan menyatakan bahawa selagi sultan Ali tinggal di singapura, maka

baginda adala dibawah perlindungan British. Begitu juga dengan pengikut-pengikut

Sultan Ali supaya tidak mengganggu ketenteraman dan keamanan di semenanjung

Tanah Melayu. Namun begitu, walaupun telah diberikan amaran oleh gabenor,

Sultan Ali tidak mengendahkannya dan enggan memanggil Bujal pulang.

Pada ketika itu,Gabenor tidak ada di singapura, tetapi di Pulau Pinang.

Namun demikian Gabenor mengarahkan residen Konsular supaya menyekat

penduduk Melaka keluar agar tidak terlibat dengan dan bekerjasama dengan Bujal.

Pihak British telah menghantar kapal perang Hoogly ke Tanjung Gading, Muar untuk

meninjau kekuatan pengikut-pengikut Sultan Ali yang di bawah pimpinan Bujal. Pada

masa yang sama Residen Konsular telah memberikan amaran kepada Sultan Ali

supaya tidak dibenarkan keluar dari Singapura dan menyatakan bahawa perjanjian

1855 itu tidak boleh dipinda serta akan menyekat bekalan senjata akan dilakukan.

Bukan itu sahaja, british akan mengambil tindakan yang keras terhadapa baginda.

Hal ini telah menyebabkan baginda membatalkan rancangannya. Pembatalan ini

31 Abdullah Zakaria Ghazali.(1997). Istana Dan Politik Johor (1835-1885). Kuala Lumpur. Yayasan Penataran Ilmu. Hlm 39.32 Ibid


berlaku disebabkan amaran gabenor kepada sultan Ali, kehadiran Kapal Perang

British,Hoogly serta keupayaan angkatan tentera yang kuat seperti yang

disangkakan. Akhirnya,pada bulan November 1862, baginda memberitahu Gabenor

bahawa baginda akan berpindah dari singapura ke Muar dan menetap di situ.

MAHARAJA / SULTAN ABU BAKAR

Sebab Penentangan

Sultan Abu Bakar menentang British semasa Frederick Weld dilantik menjadi

Gabenor Negeri-Negeri Selat pada 1880, beliau telah menjalankan kegiatannya

sebagaimana yang dilakukan oleh Gabenor- Gabenor sebelumnya untuk meluaskan

dan menguatkan lagi dasar penjajahan inggeris di negeri-negeri melayu dan

tumpuannya adalah ke atas negeri Johor. Pada tahun 1884,beliau telah

mencadangkan kepada kerajaan british supaya memperbaharui dasar Inggeris ke

atas negeri Johor yang merdeka dan menjalankan pemerintahan sendiri.33 Beliau

juga mencadangkan agar dilantik seorang residen inggeris untuk mentadbir Johor

seperti yang terdapat di Perak, Selangor,dan Negeri Sembilan. Pelantikan ini penting

disebabkan Sultan Johor telah melantik peguam-peguam bangsa eropah sebagai

penasihat baginda dan di khuatiri pengaruh kuasa lain akan meresap masuk ke

negeri Johor. Dalam hal ini, Gabenor Frederick Weld (1800-1889) cuba untuk

menarik negeri Johor ke dalam pentadbiran sistem residen.

matlamat perjuangan

Apabila hal ini berlaku, matlamat perjuangan Sultan Abu Bakar ialah tidak

meletakkan Negeri Johor di bawah kuasa Inggeris. Dalam erti kata lain,baginda tidak

ingin pemerintahan Baginda daripada dijajah oleh British dibawah gabenor negeri-

negeri selat iaitu dibawah Frederick Weld (1800-1889). Dalam hal ini, baginda

memerintah Negeri Johor tanpa menerima nasihat dan arahan daripada gabenor

inggeris di Singapura.

Corak perjuangan

Sultan Abu Bakar amat unik kerana ia tidak melibatkan angkatan tentera yang

banyak ataupun melibatkan pertumpahan darah sebaliknya membuat keputusan

33 Noriah Jalil. (1986). Hari Ini Dalam Sejarah Jilid 4 ‘Perjanjian Persahabatan Di Antara Kerajaan Johor Dan Inggeris’. Kuala Lumpur . Arkib Negara Malaysia. Utusan Printcorp Sdn Bhd. Hlm 233


untuk berangkat segera ke London untuk menemui setiausaha jajahan British di

London. Sebelum berangkat, baginda meminta pemangku Gabenor Cecil Clementi

Smith melaporkan kepada inggeris supaya jangan meletakkan Negeri Johor di

bawah kuasa ingeris serta memberitahu perkara yang sebenarnya mengenai

penyusunan pentadbiran dan kemajuan yang baik terhadap negeri Johor. Jadi,pada

bulan mei 1885, maharaja Abu Bakar dan rombongannya telah tiba ke London.

Sepanjang rundingannya dengan British di London, baginda telah dibantu oleh

setiausaha baginda, Datuk Seri Amar Diraja Abdul Rahman yang fasih berbahasa

inggeris faham akan tipu muslihat penjajah inngeris.34 Rundingan telah dibuat

selama enam bulan dan akhirnya perjanjian persahabatan telah ditandatangani pada

tahun 1885.

Perjanjian persahabatan yang ditandatangani oleh maharaja Abu Bakar yang

mewakili Johor dan pihak inggeris diwakili oleh Frederick A. Atanley, setiausaha

Negara bagi jajahan Inggeris, di pejabat Tanah Jajahan Inggeris di London.

Perjanjian ini menunjukkan bahawa kedudukan Sultan Abu Bakar itu lebih tinggi

daripada Gabenor Negeri-Negeri Selat kerana biasanya surat-surat perjanjian

diantara negeri-negeri melayu dengan kerajaan inggeris ditandatangani oleh

Gabenor negeri-negeri selat sahaja dan bukannya oleh setiausaha Negara bagi

Tanah Jajahan inggeris sendiri.35 Dengan kedudukan yang tinggi itu menyebabkan

baginda merupakan pemerintah yang berdaulat dan tidak menerima arahan ataupun

nasihat daripada Gabenor inggeris di singapura. Sebaliknya beliau telah

menubuhkan jemaah penasihat Johor di London pada tahun 1866 yang

dipengerusikan oleh sahabatnya iaitu Lt. Kol. William Fielding untuk menasihatkan

beliau dalam pentadbiran negeri Johor dan berhubung terus dengan pejabat tanah

Jajahan di London. Melalui perjanjian ini juga, maharaja diakui sebagai Sultan Johor

dan Maharaja Abu Bakar dibenarkan menggunakan gelaran Sultan dan ia boleh

diwarisi oleh pemerintah selepasnya.36 Oleh itu, pada bulan Julai 1866 baginda

telah ditabalkan dengan memakai gelaran Sultan dan memakai mahkota kebesaran

Johor dalam satu istiadat yang besar.37

34 Ibid. Halaman 23535 Sanib Said. (1983). Hari Ini Dalam Sejarah Jilid 3 ‘Jenazah Almarhum Sultan Abu Bakar Dibawa Pulang Dari London’.Kuala Lumpur.,Arkib Negara Malaysia. Hlm 59.36 Profesor DR. Abdullah Zakaria Ghazali. (1999). Jurnal Warisan Johor Jilid 3. Johor Bahru. Yayasan Warisan Johor. DRs. Kamarudin Ab. Razak editor. Hlm 46.37 Sanib Said. (1983). Hari Ini Dalam Sejarah Jilid 3 ‘Jenazah Almarhum Sultan Abu Bakar Dibawa Pulang Dari London’.Kuala Lumpur.,Arkib Negara Malaysia. Hlm 61.


Sultan Abu Bakar yang ingin mengukuhkan lagi kedudukannya sebagai

Pemerintah Johor telah memasyhurkan undang-undang tubuh Kerajaan Johor pada

tahun 14 april 1895. Undang-undang ini dipadankan dari barat dan ditulis dalam

tulisan Jawi dan Rumi. Hal ini menyebabkan dengan adanya perlembagaan ini,

Johor menjurus ke arah pemerintahan perlembagaan. Pengenalan undang-undang

ini disifatkan sebagai kemuncak pembaratan yang dilakukan oleh Johor. Bukan itu

sahaja, maharaja Abu Bakar dapat mengukuhkan kedudukannya dengan

mempunyai hubungan yang rapat dengan pegawai-pegawai dan saudagar-saudagar

british di NNS. Malah, baginda mendapat penghormatan daripada Ratu British

(Queen Victoria). Tambahan pula, Baginda semasa mentadbir Johor, Maharaja Abu

Bakar beberapa kali melawat Eropah terutamanya di England.38 Oleh itu, corak

perjuangan sultan Abu Bakar sebenarnya dapat dilihat melalui rundingan dan

menjalinkan hubungan baik dengan pihak british untuk mencapai matlamatnya iaitu

ingin mengekalkan dan mengukuhkan kuasanya sebagai pemerintah Johor.

38 Profesor DR. Abdullah Zakaria Ghazali. (1999). Jurnal Warisan Johor Jilid 3. Johor Bahru. Yayasan Warisan Johor. DRs. Kamarudin Ab. Razak editor. Hlm 48


Penilaian

Pada penilaian kami,perjuangan pemimpin-pemimpin setempat di Negeri-Negeri

Melayu Tidak Bersekutu merupakan salah satu perjuangan yang menentang pihak

penjajah. Namun begitu, pemimpin yang menentang mempunyai kepentingan

sendiri. Hal ini dapat dilihat apabila matlamat sebenar mereka merupakan matlamat

yang mempunyai kepentingan dalam diri mereka sahaja iaitu ingin mengekalkan

pengaruh dan kuasa mereka dalam negeri masing-masing.Walaupun perjuangan

mereka ini mempunyai kepentingan mereka sendiri namun pada masa yang sama

mereka tetap mempertahankan kedaulatan negeri mereka masing-masing. Jadi,

secara tidak langsung perjuangan mereka menentang penjajah sememangnya

merupakan satu penentangan yang murni kerana sanggup bergadai nyawa untuk

menentang penjajah yang hanya ingin memonopoli ekonomi di Tanah Melayu.

Namun begitu, pada pendapat kami Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu

sebenarnya mempunyai kelebihan jika dibandingkan dengan negeri-negeri melayu

yang lain seperti Negeri-Negeri Selat dan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu kerana

negeri-negeri tersebut dikuasai sepenuhnya oleh pihak British dengan meletakkan

seorang Residen pada tahun 1874 dan bukan itu sahaja pada tahun 1896,Residen –

Jeneral pula yang berkuasa berbanding dengan Raja dan pembesar-pembesar

melayu. Tetapi, berbeza dengan Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu dimana

pihak British meletakkan seorang Penasihat untuk yang mana penasihat tersebut

tidak mempunyai kuasa seperti seorang Residen. Dalam hal ini,nasihatnya tidak

tidak perlu diminta dalam semua bidang pentadbiran dan juga arahannya tidak

semestinya dituruti.(Zainal Abidin Abdul Wahid,1996)

Akan tetapi, negeri-negeri melayu tidak bersekutu yang lain mempunyai

perbezaan dengan negeri Johor yang mana para pemimpinnya mempunyai

pandangan yang berbeza. Hal ini dapat dilihat apabila negeri Johor lambat

menerima penasihat British dan apabila Johor menerima seorang penasihat British,

jawatan tersebut mempunyai Fungsi yang sangat kecil dalam sistem pentadbiran di

Johor. Malah, pemimpin-pemimpin Johor Bijak dalam menyelesaikan sesuatu

masalah itu. Bukan itu sahaja, pemimpin-pemimpinnya mempunyai hubungan yang

erat dengan pihak british sehinggakan para pemimpinnya mendapat kepercayaan


daripada pihak British. Jadi, hal ini menunjukkan bahawa dengan adanya pemimpin

yang cekap dan berwibawa menyebabkan sesebuah negeri itu tidak mudah dijajah

oleh pihak penjajah.

Johor mempunyai para pemimpin yang bijaksana seperti Temenggung

Ibrahim dan juga Sultan Abu Bakar. Dimana, kedua-dua pemimpin tersebut bijak

untuk menyelesaikan urusan pentadbiran mereka. Bukan itu sahaja, penentangan di

Johor sememangnya berbeza dengan negeri-negeri melayu yang lain kerana corak

perjuangannya tidaklah melibatkan pertumpahan darah atau peperangan sebaliknya

menggunakan rundingan dengan pegawai British malah seperti yang kita tahu

Sultan Abu Bakar mempunyai hubungan yang erat dengan pihak British. Malah,

pihak British mengagumi Sultan Abu Bakar sehinggakan baginda mendapat gelaran

maharaja. Bukan itu sahaja, Baginda turut digelar sebagai ‘Bapa Pemodenan Johor.’

Jelaslah menunjukkan bahawa walaupun pihak british mencuba untuk

menguasai sepenuhnya Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu namun percubaan

mereka tidaklah tercapai.39 Hal ini disebabkan negeri-negeri tersebut sentiasa sahaja

berusaha untuk mencari jalan supaya negeri-negeri mereka ini tidak dikuasai oleh

kerajaan British sepenuhnya. Jadi, kami menegaskan bahawa walaupun terdapat

sedikit kelemahan pada pemimpin-pemimpin tersebut tetapi mereka tetap

mempunyai fikiran yang berpandangan jauh lebih baik jika dibandingkan dengan

pemimpin negeri-negeri melayu yang lain kerana mampu tidak meletakkan negeri-

negeri mereka dibawah kekuasaan British sepenuhnya atau secara mutlak

39 Zainal Abidin Abdul Wahid et. al. (1996). Malaysia Warisan dan Perkembangan. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka. Hlm 204


Kesimpulan

kebangkitan semangat anti penjajah merupakan peristiwa yang harus kita ingati dan

hargai. Dalam hal ini,perjuangan yang dilakukan oleh para pemimpin setempat

khasnya di Negeri-Negeri Melayu Tidak Bersekutu adalah untuk mengelakkan negeri

mereka daripada dikuasai sepenunhya oleh pihak penjajah seperti yang terjadi dalm

negeri-negeri melayu yang lain dan dalam masa yang sama ingin mengekalkan

kuasa daripada jatuh ke tangan pihak british yang cuba menguasai semuanya dari

segi politik, ekonomi dan sosial. Tambahan pula dengan adanya Semangat anti

penjajah ini menyebabkan para pejuang tempatan ingin membebaskan negeri

mereka daripada kawalan penjajah.Disamping itu, dapat dilihat juga dalam

perjuangan mereka yang mana para pejuang tempatan juga ingin membebaskan

penduduk tempatan daripada terus menderita dan terseksa di bawah pemerintahan

British yang memperkenalkan pelbagai cukai yang menyebabkan pihak British boleh

menindas masyarakat tempatan dengan sesuka hati mereka. Dimana, masyarakat

tempatan dipaksa untuk membayar cukai-cukai yang tinggi dan mengakibatkan

masyarakat tempatan rasa terbeban dengan hal tersebut. Hal ini secara tidak

langsung membawa kepada kebangkitan bukan sahaja dalam kalangan pemimpin

tetapi dalam kalangan masyarakat tempatan. Walaupun mereka tidak mampu untuk

mengalahkan pihak British, namun usaha dan keberanian mereka wajar dikagumi

dan dikenang oleh generasi pada hari ini. Pada masa yang sama,pemimpin-

pemimpin pada hari ini sewajarnya mencontohi semangat perjuangan pemimpin

masa lalu yang mampu memimpin sesebuah negeri itu dan mampu membawa

pembaharuan-pembaharuan khususnya dalam bidang pentadbiran seperti yang

dilakukan oleh Sultan Abu Bakar sehinggakan baginda disegani oleh pihak British

kerana mampu mentadbir Johor dengan lebih baik dan melambatkan penjajahan

british di negeri Johor. Walaupun,pada ketika itu Francis Weld berusaha untuk

meneruskan penguasaan British di Tanah Melayu.


RUJUKAN

Abdullah Zakaria Ghazali.(1997). Istana Dan Politik Johor (1835-1885). Kuala Lumpur.

Yayasan Penataran Ilmu.

Abdullah Zakaria bin Ghazali. Sejarah Gerakan Politik Awal Di Kedah. Jabatan Sastera

dan Sains Sosial.

Abdullah Zakaria bin Ghazali. Sejarah Zakaria bin Ghazali. Jabatan Sastera dan Sains

Sosial.

C.D.Cowan.(1970).Tanah Melayu Kurun Kesembilan Belas. Kuala Lumpur. Dewan Bahasa

Dan Pustaka.

Mohd Isa Othman.(1999). Gerakan Protes Dalam Perspektif Sejarah Malaysia. Universiti

Sains Malaysia. Utusan Publication and Distributors Sdn Bhd.

Mohd Isa Othman. (2002). Sejarah Malaysia (1800-1963). Kuala Lumpur. Utusan

Publication & Distributors Sdn Bhd

Nik Anuar Nik Mahmud. (1999). Tok Janggut Pejuang atau Penderhaka. Bangi. Jabatan

Sejarah Universiti Kebangsaan Malaysia

Noriah Jalil. (1986). Hari Ini Dalam Sejarah Jilid 4 ‘Perjanjian Persahabatan Di Antara

Kerajaan Johor Dan Inggeris’. Kuala Lumpur . Arkib Negara Malaysia. Utusan Printcorp Sdn

Bhd

Profesor DR. Abdullah Zakaria Ghazali. (1999). Jurnal Warisan Johor Jilid 3. Johor Bahru.

Yayasan Warisan Johor. DRs. Kamarudin Ab. Razak editor

Ramlah Adam. (2003). Pejuang-pejuang Kemerdekaan. Melaka. Institut Kajian Sejarah dan

Patriotisma Malaysia

R.O. Winstedt. (1979). History of Johore (1635-1895). Kuala Lumpur. Cetakan Semula

MBRAS,NO 6.

Sanib Said. (1983). Hari Ini Dalam Sejarah Jilid 3 ‘Jenazah Almarhum Sultan Abu Bakar

Dibawa Pulang Dari London’.Kuala Lumpur.,Arkib Negara Malaysia.

Zainal Abidin Abdul Wahid et. al. (1996). Malaysia Warisan dan Perkembangan. Kuala

Lumpur. Dewan Bahasa dan Pustaka.


Dasar-Dasar UMNO Menjadi Pilihan Orang Melayu

Moly [email protected]

Abstrak

Kajian ini meninjau penubuhan Malayan Union dan bagaimana orang-orang Melayu telah menentang keras pentadbiran baru tersebut. Oleh itu, apabila UMNO ditubuhkan orang Melayu menyokong UMNO dan ramai yang menyertai pertubuhan tersebut kerana tujuan UMNO ditubuhkan pada awalnya adalah untuk membantah pertubuhan Malayan Union. Usul UMNO ini telah diluluskan semasa persidangan pertama UMNO. Selain itu, hal yang menimbulkan kemarahan orang Melayu berkaitan dengan kerakyatan. Kerakyatan Jus soli mengancam status quo orang Melayu sebagai peribumi. Dimana, mereka yang berhak terdiri daripada mereka yang dilahirkan dalam negeri-negeri Malayan Union dan Singapura. Rakyat yang telah bermastautin di kedua-dua negeri tersebut juga layak untuk mendapat hak kerakyatan dengan syarat mereka telah menetap selama 10 hingga 15 tahun masa penjajahan British, tidak termasuk masa penjajahan Jepun.40 Syarat kewarganegaraan ini membenarkan orang Cina yang dilahirkan di singapura memohon kewarganegaraan diTanah Melayu menyebabkan jumlah orang Melayu menjadi kecil akibat kemasukan golongan imigran (India dan Cina).

Pengenalan

Pemerintahan British di Tanah Melayu sebelum perang dunia kedua terbahagi

kepada tiga corak pentadbiran iaitu Negeri-negeri Selat (Singapura, Melaka dan

Pulau Pinang), Negeri-negeri Melayu Bersekutu (Perak, Selangor, Pahang dan

Negeri Sembilan) dan Negeri-negeri tidak Bersekutu (Johor, Terengganu, Kelantan,

Kedah dan Perlis). Setelah berlaku perang dunia kedua Jepun telah menjalankan

corak pemerintahan mereka yang tersendiri menggantikan pentadbiran British.

Namun Selepas Jepun berundur dari Tanah Melayu, berlaku satu kekacauan dan

huru-hara yang telah di lakukan oleh Parti Komunis Malaya melalui Malayan People

Anti Japanese Army (MPAJA) yang ingin mengambil kuasa pemerintahan di Tanah

Melayu.Anggota ini telah berjaya menguasai Tanah Melayu dengan tempoh 14 hari

sahaja dan mereka telah membuat banyak kekacauan dan huru-hara sehingga

menguggat keamanan Tanah Melayu dalam tempoh tersebut.Bagi memulihkan

keamanan , British telah kembali semula ke Tanah Melayu pada tahun 1945 dan

40 Zin Mahmud, Kepimpinan dan Perjuangan Pemuda UMNO, 2008. Utusan Publication Sdn.Bhd.hlm.5



menubuhkan Pentadbiran Tentera British (British Military Administration – BMA).

British merasakan bahawa pemerintahan menggunakan kuasa tentera adalah amat

perlu memandangkan keadaan pada masa itu adalah huru-hara dan mengancam

keamanan.

Pemerintahan menggunakan kuasa tentera ini tidak bertahan lama dan telah

di gantikan dengan pemerintahan baru yang di kenali sebagai Malayan Union.

Kabinet Perancangan di England telah meluluskan syor yang di kemukakan oleh

Perancangan Tanah Melayu pada 31 Mei 1944 supaya satu sistem pemerintahan

baru di perkenalkan oleh British.Pada 10 Oktober 1945, George Hall (Setiausaha

Tanah Jajahan) dalam Parlimen Inggeris telah membentangkan satu kertas putih

yang berkaitan dengan sistem pentadbiran baru British yang di kenali sebagai

Malayan Union. Pada 11 Oktober 1945, Rancangan Malayan Union ini telah

disiarkan dalam akhbar-akhbar di Tanah Melayu.41

Orang Melayu menentang keras pentadbiran Malayan Union. Pada mulanya,

penentangan yang dilakukan oleh orang Melayu terhadap Malayan Union adalah

tidak tersusun dan telah dilancarkan di seluruh Negara. Penentangan ini dilakukan

melalui media massa dimana beberapa pandangan telah dikemukakan dalam

akhbar supaya orang Melayu bersatu-padu menentang Malayan Union. Kemuncak

daripada saranan akhbar Majlis pada 1 Mac 1946 satu persidangan pertubuhan

Melayu telah diadakan untuk menyatupadukan orang Melayu. Persidangan tersebut

berjalan pada 1 Mac sehingga 4 Mac 1946 dan telah dihadiri oleh 41 buah

pertubuhan Melayu. himpunan besar-besaran ini dikenali sebagai Kongres Melayu

Se-Malaya pertama telah diatur oleh Persatuan Melayu Selangor di Kelab Sultan

Sulaiman, Kampung Baharu, Kuala Lumpur. Dato’ Onn bin Jaafar dari Persatuan

Melayu Johor telah dipilih sebagai Pengerusi Kongres. Hampir semua wakil

pertubuhan telah berucap termasuk dua orang wakil kanak-kanak.

Hasil daripada persidangan tersebut satu jawatankuasa yang terdiri dari

Dato’ Onn Jaafar, Dato’ Panglima Bukit Gantang, Dato’ Nik Ahmad Kamil, Dato’

Hamzah Abdullah dan Encik Zainal Abidin Ahmad (Zaaba) telah dipilih untuk

menyediakan draf Piagam atau Perlembagaan UMNO untuk dibentangkan dan

diterima oleh Kongres Melayu Se-Malaya kelak. Walaupun ada bangkangan yang

41 Nazaruddin Hj Mohd Jali, 2001. Pengajian Malaysia Kenegaraan dan Kewarganegaraan Edisi Kedua; hlm.41.


hebat dari kaum Melayu, Kerajaan British tetap meneruskan rancangan mereka dan

pada 1 April 1946 mengwujudkan Malayan Union. Orang-orang Melayu dan

pertubuhan-pertubuhan Melayu terus membangkang dan tidak memberi sebarang

sokongan terhadap Malayan Union. Pada 11 Mei 1946 di Istana Besar Johor Bahru.

Kongres Melayu Se-Malaya ketiga dan perhimpunan agung pertama Pertubuhan

Melayu Kebangsaan Melayu Bersatu atau PEKEMBAR (UMNO) telah berlangsung

dan Piagam atau Perlembagaan (UMNO) telah diterima dan diluluskan oleh para

peserta maka United Malays National Organization (UMNO) pun lahirlah secara

rasmi dengan memakai slogan “Hidup Melayu”.42

Dasar-dasar UMNO yang menjadi pilihan Orang Melayu.

Pada awal penubuhan Malayan Union orang-orang Melayu telah menentang

keras pentadbiran baru tersebut. Oleh itu, apabila UMNO ditubuhkan orang Melayu

menyokong UMNO dan ramai yang menyertai pertubuhan tersebut kerana tujuan

UMNO ditubuhkan pada awalnya adalah untuk membantah pertubuhan Malayan

Union. Usul UMNO ini telah diluluskan semasa persidangan pertama UMNO. Selain

itu, hal yang menimbulkan kemarahan orang Melayu berkaitan dengan kerakyatan.

Kerakyatan Jus soli mengancam status quo orang Melayu sebagai peribumi.

Dimana, mereka yang berhak terdiri daripada mereka yang dilahirkan dalam negeri-

negeri Malayan Union dan Singapura. Rakyat yang telah bermastautin di kedua-dua

negeri tersebut juga layak untuk mendapat hak kerakyatan dengan syarat mereka

telah menetap selama 10 hingga 15 tahun masa penjajahan British, tidak termasuk

masa penjajahan Jepun.43 Syarat kewarganegaraan ini membenarkan orang

Cina yang dilahirkan di singapura memohon kewarganegaraan diTanah Melayu

menyebabkan jumlah orang Melayu menjadi kecil akibat kemasukan golongan

imigran (India dan Cina). Menurut banci pada tahun 1947, orang Melayu di

Semenanjung Tanah Melayu berjumlah 2 427 834 atau 49.46 peratus daripada

jumlah penduduk, sementara orang Cina pula berjumlah 1 884 534 atau 38

peratus.44

Orang Melayu memilih untuk menyertai UMNO juga kerana dasar UMNO

yang memperjuangkan ketuanan Melayu. Melalui rancangan penubuhan Malayan

42 Diperoleh daripada laman (15.5.2012). web http://umno-Online.com/?pageid=2888.43 Zin Mahmud, Kepimpinan dan Perjuangan Pemuda UMNO, 2008. Utusan Publication Sdn.Bhd.hlm.544 Ruslan Zainuddin, Sejarah Malaysia, Fajar Bakti Sdn. Bhd. , Selangor, 2003, hlm.426


Union Tanah Melayu ditukar taraf daripada negeri-negeri naungan British kepada

negeri-negeri jajahan British. Semua anggota majlis yang ada dalam rancangan

Malayan Union hendaklah menyatakan taat setia kepada Ratu Inggeris dan

bukannya Raja-raja Melayu lagi. Bagi menjalankan sistem pentadbiran baru ini,

British terpaksa mendapatkan tandatangan daripada Raja-raja Melayu sebagai

persetujuan dan sokongan terhadap rancangan ini. Dengan kepintaran melakukan

tipu helah dan membuat ugutan-ugutan kepada beberapa orang Raja-raja Melayu,

akhirnya Mac Michael telah Berjaya mendapatkan kesemua tandatangan Raja-raja

Melayu pada 2 Disember 1945. Walaupun pihak Raja-raja Melayu keberatan untuk

menandatangani perjanjian tersebut tetapi mereka terpaksa menurut demi menjaga

kepentingan mereka kerana Mac Michael mengugut akan menurunkan takhta. Hal

ini telah menimbulkan kemarahan orang Melayu yang akhirnya menyokong UMNO.45

Tambahan lagi dalam pentadbiran baru ini Raja-raja Melayu hanya menjadi ahli

majlis raja-raja sahaja tanpa sebarang kuasa dan kedudukan orang Melayu tidak

mendapat pembelaan lagi. Maknanya, British akan mempunyai kuasa penuh di

Tanah Melayu dan kedaulatan raja-raja Melayu akan terhapus.

Selain itu, Dasar UMNO juga adalah untuk memajukan pendidikan orang

Melayu. pendidikan orang Melayu juga amat mundur dan jauh ketinggalan kerana

tidak diberi perhatian oleh British. Pada zaman British, sistem pendidikan

berpandukan kepada dasar pendidikan British. Sistem ini hanya dijalankan di

Negeri-negeri Selat (Melaka, Pulau Pinang & Singapura). Negara terikat dengan

pendidikan yang dijalankan oleh penjajah iaitu British yang mementingkan

pendidikan untuk kepentingan mereka sendiri sahaja. Pendidikan untuk orang

Melayu diberikan untuk diberi jawatan rendah kerajaan sama ada sebagai kerani

atau guru.46 Pada waktu itu, ramai orang Melayu yang ketinggalan dari segi

pendidikan. Oleh itu, mereka memilih UMNO yang berjanji untuk meningkatkan

pendidikan orang Melayu. Dimana langkah pertama yang diambil ialah mengutip

derma Pelajaran Kebangsaan Melayu.

Dasar UMNO juga adalah untuk mengusahakan kemajuan ekonomi dan

kebajikan orang Melayu. Semasa pemerintahan British pembandaran lebih cepat

berlaku dikawasan yang menjadi pusat kegiatan ekonomi penjajah. Petempatan dan 45 Zin Mahmud, Kepimpinan dan Perjuangan Pemuda UMNO, 2008. Utusan Publication Sdn.Bhd.op.cit.hlm.546 http://perpaduan.blogspot.com/2008/08/1dasar-pendidikan-sistem-pendidikan.html.dilayari pada 15.05.2012


kegiatan ekonomi Melayu adalah pertanian tradisional dan tinggal di luar Bandar.

Dimana, petempatan dan kegiatan ekonomi Melayu adalah pertanian tradisional dan

tinggal di luar Bandar. Ramai orang-orang Melayu yang hidup dalam kemiskinan jika

dibandingkan dengan kaum lain. Hal ini menyebabkan orang Melayu bangkit

menentang pentadbiran British dan memilih UMNO yang pada masa itu dianggotai

oleh hanya oran-orang Melayu.

Akhir sekali, UMNO dipilih oleh orang-orang Melayu untuk menuntut

kemerdekaan. Akhir sekali, UMNO dipilih oleh orang-orang Melayu untuk menuntut

kemerdekaan. Dalam tempoh dua tahun penubuhan UMNO, Malayan Union dapat

dihapuskan kemudian digantikan dengan Persekutuan Tanah Melayu yang

diisytiharkan secara rasminya pada 1 Februari 1948. Sebenarnya, orang Melayu

memilih UMNO bagi mempercepatkan lagi kemerdekaan kerana sekiranya British

meneruskan Malaya Union maka kemerdekaan akan lebih sukar dicapai. Menurut

Mohd. Isa Othman, pada awalnya UMNO tidak muncul sebagai sebuah pertubuhan

yang inginkan kemerdekaan. Ini adalah berdasarkan ucapan wakil-wakil persatuan

negeri-negeri Melayu di mana tidak seorang pun yang menuntut kemerdekaan

daripada pihak British.47 UMNO sedar bahawa walaupun Persekutuan Tanah Melayu

diwujudkan dan Raja-Raja Melayu dikembalikan kuasa di negeri masing-masing

tetapi British masih berkuasa dalam pentadbiran.

Bagi membebaskan orang Melayu dari cengkaman penjajahan ini, maka

kemerdekaan bagi Negara ini harus diperjuangkan. Justeru itu, Majlis Mesyuarat

Agung Setengah Tahun UMNO di Hotel Majestic, Kuala Lumpur pada 24 dan 25

Mac 1951 meluluskan usul yang dikemukakan oleh wakil Perikatan Pemuda supaya

slogan “Hidup Melayu” digantikan kepada “Merdeka”. Tunku Abdul Rahman Putra

selaku Yang Dipertua UMNO semasa berucap sebelum meluluskan cadangan

tersebut dengan tegas menyatakan;

“dalam lima tahun dahulu kita sama-sama meruntuhkan ‘ Malayan Union’, maka

sekarang ini kita akan robohkan pula ‘Persekutuan Tanah Melayu’ ini yang tidak

berguna langsung dan kita akan dirikan kemerdekaan bagi bangsa kita”.

47 Mohd. Isa Othman, Sejarah Malaysia (1800 – 1963), Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd., Selangor, 2002, hlm. 328


Kerajaan British, apabila menyedari UMNO sudah mula bertindak ke arah

perjuangan menuntut kemerdekaan, telah mensyaratkan kemerdekaan itu tidak akan

diberikan sekiranya Negara ini masih dalam keadaan darurat dan tidak adanya

kerjasama dan persefahaman antara kaum dalam Negara ini. Namun, kegigihan

UMNO dalam perjuangan menuntut kemerdekaan disamping kerjasama daripada

MCA, serta kejayaan besar UMNO / Perikatan dalam Pilihan Raya 1955

menyebabkan British terpaksa akur di atas tuntutan UMNO. Akhirnya tarikh

kemerdekaan bagi Persekutuan Tanah Melayu pada 31 Ogos 1957 dipersetujui.48

PEJUANGAN TOKOH-TOKOH UMNO

Dato’ Onn Bin Ja’afar

Dato Onn dilahirkan di Johor Baharu pada tahun 1895 . Putera kepada Datuk

Jaafar bin Haji Muhamad yang pernah memegang jawatan sebagi Menteri

Besar ,Johor yang bermula pada zaman pemerintahan Almarhum Sultan Ibrahim.

Dato Onn telah di jadikan anak angkat dan dipelihara oleh Sultan Johor iaitu Sultan

Ibrahim. Dalam usia tujuh tahun, Dato Onn telah di hantar ke England untuk

meneruskan pelajarannya di peringkat rendah bersama-sama dengan putera-putera

Sultan Johor sebagai pengiring kepada anak-anak sultan iaitu Tengku Ismail,

Tengku Abu Bakar dan Tengku Ahmad.49 Mereka menuntut di sebuah sekolah di

Aldeburgh Lodge, Suffolk selama enam tahun. Semasa menuntut di sekolah

tersebut Dato Onn di kenali sebagai seorang pelajar yang pintar. Kebolehan beliau

setanding dan boleh mengatasi pelajar-pelajar Inggeris. Dato Onn pernah mendapat

hadiah pertama dalam bahasa Inggeris dan hadiah kedua bagi Perancis.50

Dato Onn telah meneruskan pengajiannya di Maktab Melayu Kuala Kangsar

(MMKK) selama dua tahun (1910-1911) untuk mempelajari Bahasa Melayu. Hal ini

disebabkan sekembalinya beliau dari England ,beliau tidak fasih berbahasa Melayu.

Menurut sumber yang dikutip Dato Onn sendiri mengakuinya dan berkata; “Bila saya

pulang dari England, saya dapati diri saya agak keinggerisan daripada seorang anak

Melayu.” 51 Awalnya beliau memandang rendah pada taraf bahasa Melayu namun

48Kelab UMNO Luar Negara, Sejarah PerjuanganUMNO dilayari pada 15.05.2012.http://www.kelabumno.com/index.php?option=comcontent&view=article&jd=15&Itemid=8

49 Ramlah Adam. 1999. Sumbanganmu Dikenang. Hlm.350 S.Hashim Ahmad. 2009. ONN JAAFAR : Gerakan Nasionalis Tanah Melayu . hlm. 92-93.51 Ibid . hlm 94


setelah membaca hikayat-hikayat melayu dan mempelajari bahasa jawi. Beliau

menjadi seorang yang mahir dan sangat yakin akan kewibawaan bahasa Melayu.

Dato onn pernah berkerja sebagai seorang wartawan dengan akhbar berbahasa

Melayu , “ Warta Malaya”. Akhbar yang diterbitkan oleh syarikat Hussain Ali

Alsagoff.52

Di samping itu, beliau juga pernah menjawat jawatan sebagai Ahli Tidak

Rasmi dalam Mesyuarat Kerajaan Johor pada akhir 1936. Hal ini atas desakan

Tengku Makhota Johor , Tengku Ismail yang merupakan teman rapat Dato Onn

terhadap ayahandanya Sultan Ibrahim.53 Semasa pendudukan Jepun pula , Dato

Onn menjadi Ketua Pejabat Kawalan Makanan Johor. Beliau merupakan individu

yang telah bertindak mencadangkan bagi mengadakan suatu kongres yang

menghimpunkan semua persatuan-persatuan yang berjuang untuk hak orang

Melayu. Kongres itu diadakan selama empat hari iaitu 1 hingga 4 Mac 1946

bertempat di Kelab Sultan Sulaiman , Kampung Baru, Kuala Lumpur.54 Kongres itu

merupakan suatu anjakan paradigma bagi perjuangan orang Melayu kerana berjaya

menggumpulkan 41 persatuan dari seluruh pelusuk Tanah Melayu. Pada 11 Mei

1946, satu lagi persidangan di adakan di Johor Baharu. Jawatankuasa yang dilantik

semasa kongres yang pertama dilancarkan untuk mengubal satu perlembagaan bagi

menubuhkan satu parti politik telah melaporkan hasil kerjanya. Setelah dibincang

dan dibuat pindaan , kongres telah bersetuju untuk menerima perlembagaan

tersebut. Nama parti politik yang baru ini ialah Pertubuhan Kebagsaan Melayu

Bersatu (PERKEMBAR). Terjemahan nama parti ini dalam bahasa Inggeris ialah

United Malays National Organisation (UMNO). Dengan lahirnya UMNO maka

Kongres Melayu Se-Malaya dibubarkan.55 Dato Onn pula telah dilantik sebagai

presiden yang pertama untuk memimpin UMNO kerana beliau merupakan orang

yang paling layak memegang jawatan tersebut.

Pada 1 Okteber 1946, Dato' Onn telah dilantik menjadi Menteri Besar Johor.

Tiga tahun kemudian, Dato' Onn meletakkan jawatan Menteri Besar Johor kerana

mempunyai perselisihan faham dengan pihak raja-raja Melayu dan beliau

memberikan tumpuan lebih kepada UMNO. Di bawah kepimpinan Dato' Onn, UMNO

52 Ibid hlm . 12453 Op cit . Ramlah adam hlm. 6.54 Op cit. S.Hashim Ahmad. Hlm 3055 Zainal Abidin Abdul Wahid et al. 1996.MALAYSIA: Warisan dan Perkembangan. Hlm 284


telah berjaya memaksa kerajaan British membubarkan Malayan Union dan

menggantikannya dengan Persekutuan Tanah Melayu. Persekutuan Tanah Melayu

1948 mengekalkan kedudukan Raja-raja Melayu, memperketatkan syarat-syarat

kerakyatan dan memberi hak istimewa kepada orang Melayu di Tanah Melayu.

Menjelang tahun 1949, dasar politik Dato Onn telah mula berubah dan

mengambil kira kepentingan orang bukan melayu dalam politik Tanah Melayu. Oleh

itu, Dato' Onn mencadangkan pembukaan keahlian UMNO kepada semua orang

tanpa mengira kaum dan cadangan tersebut ditentang hebat oleh ahli UMNO

sendiri dan menganggap beliau telah lari daripada perjuangan asal iaitu menjaga

hak istimewa orang Melayu.56 Oleh yang demikian, Dato' Onn meletakkan jawatan

sebagai presiden UMNO apabila persidangan Majlis Mesyuarat Agung Keenam

diadakan pada 25 dan 26 Ogos 1951. Perhimpunan Agung UMNO kemudian

meluluskan satu usul mengiktiraf perkhidmatan beliau dan memberikan

penghargaan kepadanya sebagai pengasas UMNO.57 Namun begitu, UMNO telah

menggabungkan parti-parti yang dianggotai oleh kaum lain iaitu MCA dan MIC

menjadi parti Perikatan pada tahun 1955. Dato' Onn menubuhkan Parti

Kemerdekaan Malaya dan terjemahan dalam Inggerisnya Malaya Indipendent Party

(IMP) selepas meninggalkan UMNO. Malangnya, parti tersebut tidak mendapat

sokongan daripada orang Melayu. Pada tahun 1954, beliau menubuhkan Parti

Negara mengganti Parti Kemerdekaan Malaya. Tujuan penubuhan parti tersebut

adalah untuk bertanding dalam pilihan raya umum yang pertama pada tahun 1955.

Sekali lagi, partinya gagal mendapat sokongan dan tidak memenangi sebarang

kerusi dalam pilihan raya umum.

Walau bagaimanapun, beliau masih berusaha untuk mendapatkan tempat

dalam politik. Akhirnya, beliau berjaya mendapat satu kerusi di kawasan Parlimen

Kuala Terengganu Selatan dalam pilihan raya Persekutuan 1959. Dato' Onn

meninggal dunia pada tahun 1962. Namun, tidak siapa pun yang dapat melupakan

jasa Dato' Onn kepada negara dan bangsa. Dato Onn Jaafar mendirikan rumah

tangga bersama Datin Halimah Hussein, dan salah seorang daripada anak mereka

termasuk Allahyaraham Tun Hussein bin Dato' Onn yang merupakan mantan

Perdana Menteri Malaysia yang ketiga. Natijahnya, Dato' Onn mempunyai

pandangan yang berbeza dengan ahli-ahli UMNO yang lain. Beliau ingin membuka 56 Op cit . Ramlah adam hlm. 11-22.57 Op cit. Zainal Abidin Abdul Wahid et al. hlm 312


pintu UMNO kepada kaum-kaum lain menyertainya tetapi ahli-ahli UMNO

menggangap tindakan ini sebagai satu ancaman. Walau bagaimanapun, Dato' Onn

tetap merupakan seorang yang berani dan berusaha dengan bersungguh-sungguh

demi negara dan bangsa.

Zainal Abidin Bin Ahmad ( Za’ba )

Zainal Abidin Ahmad atau lebih dikenali sebagai Za’ba dilahirkan pada tahun

1895 di Bukit Kampung Kerdas, Jempol, Kuala Pilah, Negeri Sembilan. Beliau terima

pendidikan formal dan keagamaannya di sebuah sekolah Melayu di Linggi. Beliau

menyambung pembelajarannya di Institusi St. Paul Seremban dan beliau merupakan

orang Melayu yang pertama untuk duduk peperiksaan Senior Cambridge

Examination. Beliau lulus peperiksaan pada 1915 dan bermula kariernya sebagai

guru sekolah di Johor Bahru (1916 - 1918). Beliau kemudiannya ditukarkan ke Kolej

Melayu Kuala Kangsar (1918 - 1923); Jabatan Pendidikan, Kuala Lumpur (1923);

Sultan Idris Guru-guru Kolej, Tanjung Malim (1924 - 1939); Jabatan Maklumat,

Singapura (1939 - 1942); Sekolah yang Oriental dan Kajian-kajian Afrika, Universiti

London (1947 - 1951) dan Universiti Malaya, Singapura (1954-1959). Za’ba memiliki

berbakat dalam penulisan dan adalah seorang pengemar membaca. Kebanyakan

penulisannya muncul dalam akhbar-akhbar tempatan dan majalah-majalah seperti di

Utusan Melayu, Lembaga Melayu, Pangasuh dan juga Pakar Majalah. Beliau telah

menerbitkan beberapa monografik siri dalam Bahasa Melayu termasuk Bahasa

Pelita popular Malay dan Malay llmu Mengarang.58

Beliau telah mula melibatkan diri dalam politik semasa berada di kuala lumpur

pada 1945. Za’ba telah dijemput oleh ahli jawatankuasa Persatuan Melayu Selangor

(PMS) untuk menghadiri mesyuarat jawatankuasa dan akhirnya telah dilantik

memegang jawatan Yang Dipertua. Sebulan selepas penubuhan PMS , timbul

persoalan kerajaan British hendak menubuhkan Malayan Union dan perkembangan

itu membimbangkan orang Melayu. Za’ba menghantar sepucuk surat telegram

kepada Setiausaha Negara British di London untuk membantah rancangan Malayan

Union. Kemudiaan PMS telah terlibat secara aktif untuk mengadakan kongres orang

Melayu bagi membincangkan masalah politik. PMS telah memainkan peranan

58 Perpustakaan Negara Malaysia (http://sejarahmalaysia.pnm.my)


penting dalam Kongres setelah berjaya menggumpulkan wang sejumlah $18,000

bagi perbelanjaan kongres.59

Selepas kongres yang mereka usahakan Dato Onn telah menamakan

pertubuhan baru tersebut sebagai United Malays Organisation (UMO) namun ianya

tidak dipersetujui oleh Za’ba. Za’ba mencadangkan nama United Malays National

Organisation (UMNO). Alasannya menambah National kerana bagi pandangannnya

orang Melayu bukanlah kaum tapi bangsa. Cadangannya itu telah diterima oleh

pihak kongres dan nama UMNO kekal digunakan sehingga sekarang. Za’ba

merupakan salah seorang yang dilantik untuk menganggotai Jawatankuasa

Penggubal Rang Piagam UMNO. Walau bagaimanapun, tamggungjawab beliau

hanya semasa penggubalan kongres itu sahaja. Tugasnya berakhir setelah piagam

diluluskan dalam Majlis Mesyuarat Agung UMNO yang pertama. Za’ba tidak

mempunyai lagi hubungan dengan UMNO. Za’ba mula menunjukkan bahawa beliau

tidak lagi berminat bergiat dalam pergerakan politik. Pendirian itu semakin jelas pada

akhir tahun 1947 apabila beliau menyatakan bahawa; “ Iam no....politician, leads no

party and follows no leader”. Pada tahun yang sama beliau telah menarik diri daripda

tugasnya sebagai Yang Dipertua PMS. Kesihatan Za’ba juga tidak mengizinkannya

untuk bergiat secara aktif dalam politik. Walau bagaimanapun beliau masih tetap

berminat untuk mengikuti perkembangan politik tanah air.60 Za’ba yang meninggal

dunia pada 1973 dan merupakan salah satu budak lelaki kampung yang berjaya

meletakkan dirinya sebagai seorang yang terkemuka muncul dalam sejarah

Malaysia.

Datuk Panglima Bukit Gantang

Dato Panglima Bukit Gantang Haji Abdul Wahab bin Toh Muda Aziz

merupakan bekas Menteri Besar Perak Dari tahun 1948 hingga 1 Ogos 1957. Beliau

mendapat gelaran Orang Kaya-kaya Dato Panglima ukit Gantang dari Perak iaitu

Pembesar Perak empat. Beliau merupakan keturunan bangsawan Perak ( Pembesar

Empat Perak ) . Beliau dilahirkan di Sayong pada 4 Mei 1905. Beliau mendapat

pendidikan awal di sekolah Melayu pekan baru , Ipoh . Kemudian pada umur 10

tahun beliau bersekolah di Sekolah Anderson Perak. Beliau telah lulus peperiksaan

59 Adnan Haji Nawang. 1994. Zaba Patriot dan Pendeta Melayu . hlm .15360 Ibid., hlm154


Cambridge pada Mei 1925 dan ini melayakkan beliau untuk meneruskan pelajaran

ke luar negeri. Beliau terus menuntut pelajaran di Inner Tmple , Universiti London

dalam bidang Undang-undang dan sangat aktif dalam persatuan pelajar. Abdul -

Wahab menjadi Presiden Perastuan Anak- Anak Melayu Great Britian. Beliau pulang

ke tnah air setelah lulus dengan cemerlang dalam peperiksaan Bar Fainal

Examination di London. Apabila sudah kembali ke Tanah Melayu beliau berkerja

dengan peguam J.Dunford Wood di Ipoh dan kemudiaan membina firma guamannya

sendiri di No.2 , Jalan Hale (Jalan Bandaraya), Ipoh.

Beliau telah melibatkan diri dalam politik setelah dilantik untuk menjadi salah

seorang Ahli Dewan Undangan Negeri (ADUN) Perak pada tahun 1937

memandangkan pendidikan tinggi yang diterima olehnya. Beliau menubuhkan

Perikatan Melayu Perak pada 27 januari 1946 untuk memperjuangkan kemerdekaan

Tanah Melayu. Beliau memainkan peranan penting dalam usaha menubuhkan parti

UMNO pada tahun 1946 bersama dengan Dato onn . Beliau juga merupakan

setiausaha agung UMNO yang pertama. Beliau memegang jawatan Menteri Besar

Perak dari 1 feb hingga 1 ogos 1957. 61

Nik Ahmed Kamil Bin Nik Mahmud

Nik Ahmad Kamil bin Dato' Nik Mahmud dilahirkan pada 7 Julai 1907 di Kota

Bharu, Kelantan. Beliau merupakan keturunana kepada keluarga bangsawan

Kelantan, Beliau pernah menjadi Timbalan Menteri Besar Kelantan dan Menteri

Besar Kelantan ke-11, menggantikan bapanya Nik Mahmud bin Nik Ismail. Beliau

juga merupakan Yang di-Pertua Dewan Rakyat ke-4. Beliau merupakan salah

seorang yang membantu Dato' Onn Jaafar untuk berunding dengan British. Nik

Ahmad Kamil mendapat pendidikan awal di Madrasah Muhammadiah, Kota Baru,

dan menamatkan pendidikan menengah di Maktab Melayu Kuala Kangsar. Pada

tahun 1926, beliau belayar ke London bagi memulakan pendidikan universitinya,

dengan itu menjadi pelajar Melayu pertama yang dihantar belajar ke luar negara. Nik

Ahmad Kamil belajar bidang Seni di Universiti Bristol dan menamatkan pengajian

pendidikan di "Inns of Court" pada tahun 1929. Dia memasuki Bar Peguam pada

1930.

61 http://ms.wikipedia.org/wiki/Nik_Ahmad_Kamil_bin_Nik_Mahmud#Pembabitan_dalam_kemerdekaan

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Universiti_Bristol&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/London

http://ms.wikipedia.org/wiki/Maktab_Melayu_Kuala_Kangsar

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Madrasah_Muhammadiah&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/Onn_Jaafar

http://ms.wikipedia.org/wiki/Yang_di-Pertua_Dewan_Rakyat

http://ms.wikipedia.org/wiki/Nik_Mahmud_bin_Nik_Ismail

http://ms.wikipedia.org/wiki/Menteri_Besar_Kelantan


http://ms.wikipedia.org/wiki/Kelantan

http://ms.wikipedia.org/wiki/Kota_Bharu

http://ms.wikipedia.org/wiki/Kota_Bharu


Apabila kembali ke Kelantan pada tahun 1931, dia menyertai perkhidmatan

kerajaan Kelantan. Dia memegang pelbagai jawatan sehingga 1934 apabila dia

dilantik pada jawatan Setiausaha Negeri ketika berusia 25, menggantikan bapa

saudaranya Datuk Muhammad Tok Khatib Mohd Said. Pada tahun 1938, dia dilantik

sebagai Timbalan Menteri Besar, dengan itu meletakkan bapa dan anak pada

kedudukan tertinggi bagi orang Melayu sewaktu kolonial. Beliau kemudiannya

dilantik sebagai Menteri Besar Kelantan pada 1942, jawatan yang dipegangnya

sepanjang penjajahan Jepun, hingga 1953 iaitu Menteri Besar yang ke-11 selepas

ayahnya yang berkhidmat dari 1921 hingga 1944.

Ketika perlaksanaan Malayan Union, beliau dilantik sebagai Timbalan Residen

Komissioner di Kelantan dari 1946 hingga 1948. Beliau juga merupakan salah satu

daripada ahli jawatan kuasa United Malays National Organization atau lebih dikenali

sebagai UMNO. Beliau turut menggubal Perlembagaan UMNO. Bantahan Malayan

Union melonjak Nik Ahmad Kamil ke bidang politik antarabangsa. Beliau memimpin

Persatuan Melayu Kelantan (PKM) bersama Persekutuan Persetiaan Melayu

Kelantan (PPMK) membuat perarakan membantah Malayan Union. Beliau turut

mewakili Persatuan Melayu Kelantan dalam persidangan Kongres Melayu di Kuala

Lumpur.Nik Ahmad Kamil juga merupakan jawatankuasa kerja bersama Datuk Onn

Jaafar, Datuk Panglima Bukit Gantang dari Perak, Datuk Hamzah Abdullah dari

Selangor dan Zaaba, untuk melakar charter dan perlembagaan bagi parti Umno

yang baru ditubuhkan, dengan persetujuan Kongres Melayu.

Kongres Melayu Pan-Malayan pada 11 Mei hingga 12 Mei, 1946, UMNO

dilancarkan dengan Onn Jaafar sebagai presiden pertamanya di Johor Bharu. Pada

ketika ini, Nik Ahmad Kamil mula terbabit dengan lebih banyak dengan politik

kebangsaan bersama Dato Onn sebagai ahli jawatankuasa eksekutif. Beliau

mengikut Dato Onn menyertai ("Independence of Malaya Party - IMP") pada tahun

1951, dan mengikut Dato Onn membentuk Parti Negara pada tahun 1954. Nik

Ahmad Kamil bersara dari perkhidmatan kerajaan pada 1955 dan bertanding

sebagai calon Parti Negara pada tahun itu di Kelantan. Kegagalannya

meyakinkannya bahawa Parti Negara bukan lagi kuasa politik dan beliau kembali

menyertai UMNO.

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Parti_Negara&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/Johor_Bharu

http://ms.wikipedia.org/wiki/Zaaba

http://ms.wikipedia.org/wiki/Selangor

http://ms.wikipedia.org/wiki/Hamzah_Abdullah

http://ms.wikipedia.org/wiki/Perak

http://ms.wikipedia.org/wiki/Panglima_Bukit_Gantang

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Persekutuan_Persetiaan_Melayu_Kelantan&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Persekutuan_Persetiaan_Melayu_Kelantan&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Persatuan_Melayu_Kelantan&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/Malayan_Union


http://ms.wikipedia.org/wiki/UMNO


http://ms.wikipedia.org/wiki/Penjajahan_Jepun_di_Tanah_Melayu


http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Muhammad_Tok_Khatib_Mohd_Said&action=edit&redlink=1


Beliau juga merupakan salah seorang dari empat yang mewakili Sultan dalam

jawatankuasa kecil perundangan, berdasarkan latar belakangnya dalam undang-

undang. Beliau kemudiannya berkhidmat sebagai Majlis Perundangan dan Esekutif

kedudukan Ahli bagi Tanah, Perlombongan dan Komunikasi pada tahun 1953 dan

kemudian Ahli bagi Kerajaan Tempatan, Perumahan dan Perancangan Bandar. Nik

Ahmad Kamil kemudian mewakili sebagai salah seorang dari empat wakil Sultan ke

Persidangan Perlembagaan Merdeka di London pada tahun 1956. Anggota lain

adalah Abdul Aziz Abdul Majid (Tun) Menteri Besar Selangor, Datuk Panglima Bukit

Gantang Menteri Besar Perak, dan Datuk Seth Mohd Said Menteri Besar Johor.

Pada 1971, Nik Ahmad Kamil dilantik sebagai Timbalan Speaker Dewan Rakyat dan

pada 4 Nov 1974 sebagai Speaker Dewan Rakyat.62

Perkembangan UMNO

Selepas perang dunia kedua berakhir, British telah menguasai semula Tanah

Melayu daripada kuasa Jepun. Kedatangan British di Tanah Melayu adalah untuk

meneruskan pemerintahan mereka dan pihak British juga telah menetapkan

beberapa perubahan penting. Perubahan yang dimaksudkan ialah dengan

penubuhan Kesatuan Tanah Melayu atau lebih dikenali sebagai Malayan Union.

Pembaharuan yang ditekankan oleh British ialah untuk menukarkan status Tanah

Melayu daripada negeri-negeri yang bernaung kepada tanah jajahan mutlak. Hal ini

kerana British ingin berkuasa penuh dalam urusan yang berkaitan dengan Tanah

Melayu. Pengumuman Malayan Union telah dibuat oleh kerajaan British pada 10

Oktober 1945 di London.63 pengumuman tersebut telah mendapat pelbagai reaksi

daripada orang Melayu.

Pada peringkat awal, orang-orang Melayu menggunakan akhbar-akhbar

sebagai mesej penyampaian untuk tidak bersetuju dengan Malayan Union. Antara

akhbar-akhbar Melayu yang ada pada masa itu ialah Majlis, Utusan Melayu, dan

Warta Negara yang telah memainkan peranan untuk menyeru para pemimpin

Melayu supaya berkerjasama dan menyatukan gerakan mereka supaya lebih

tersusun dan berkesan.64 Pada 20 November 1945, lapan buah persatuan Melayu

62 http://ms.wikipedia.org/wiki/Abdul_Wahab_bin_Toh_Muda_Abdul_Aziz63 Zainal Abidin Abdul Wahid, 1996. Malaysia: Warisan dan Perkembangan. hlm 278.64 Shahrom Husain, 1985. Biografi Perjuangan Politik Dato Onn Jaafar, Fajar Bakti Sdn. Bhd, Petaling Jaya.hlm. 154.

http://ms.wikipedia.org/wiki/Menteri_Besar_Johor

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Seth_Mohd_Said&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/Menteri_Besar_Perak



http://ms.wikipedia.org/wiki/Menteri_Besar_Selangor

http://ms.wikipedia.org/wiki/Abdul_Aziz_Abdul_Majid


Johor telah bergabung untuk menjadi Liga Melayu Johor. Seterusnya, pada 3

Januari 1946 Gerakan Melayu Semenanjung telah ditubuhkan di bawah pimpinan

Dato Onn bin Jaafar. Pergerakan ini telah berlangsung di Batu Pahat. Pada tahun

tersebut juga, orang Melayu telah berusaha gigih untuk menghidupkan semula

persatuan-persatuan lama dan penubuhan terhadap persatuan baru turut

dilaksanakan untuk menekankan lagi tentangan terhadap Malayan Union. Walaupun

orang Melayu menentang Malayan Union dengan semangat yang tinggi tetapi usaha

yang dilakukan adalah tidak menyeluruh. Pada 1 Mac 1946, persidangan pertama

pertubuhan Melayu telah diadakan di Kuala Lumpur untuk menyatupadukan tenaga

orang Melayu. Persidangan tersebut telah berlangsung di Kelab Sultan Sulaiman,

Kampung Baru dan berakhir pada 4 Mac 1946.65 Persatuan-persatuan yang hadir

antaranya ialah Pergerakan Melayu Semenanjung Johor, Kesatuan Melayu Kedah,

Persatuan Melayu Kelantan, Kesatuan Melayu Melaka dan banyak lagi persatuan

yang lain.

Kongres Melayu Se-Malaya merupakan gabungan daripada persatuan-

persatuan Melayu. Pengerusinya yang memainkan peranan yang sangat besar ialah

Dato Onn bin Jaafar.66 Daripada kongres pertama itu juga telah mengambil

keputusan untuk menubuhkan Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (United

Malay National Organisation). Bagi mencapai rancangan ini satu jawatankuasa telah

dibentuk untuk merangka perlembagaan pertubuhan kebangsaan itu. Jawatankuasa

tersebut terdiri daripada Dato Onn yang berperanan sebagai pengerusi dan dibantu

oleh Datuk Panglima Bukit Gantang dan Datuk Nik Ahmad Kamil.67 Seterusnya,

pada 29 dan 30 Mac 1946, wakil-wakil persatuan telah dipanggil untuk menghadiri

kongres tergempar. Datu Onn telah mengadakan Kongres ini kerana untuk

membincangkan tindakan yang harus diambil untuk menghalang kerajaan British

daripada melaksanakan Malayan Union di Tanah Melayu.

Kongres kedua yang telah dijalankan telah bersetuju untuk mengambil

ketepatan agar orang Melayu tidak menghadiri majlis perlantikan Gabenor Jeneral

dan turut memohon supaya Raja-raja Melayu memulaukan majlis tersebut yang

65 Op Cit, Zainal Abidin Abdul Wahid, hlm, 279.66 John Fungston, 1980. Malay Politics In Malaysia, A Study of UMNO And Pas. Heinemans Educational Books (ASIA) Ltd, Petaling Jaya, hlm. 76.67 UMNO 20 Tahun, 1966. Ibu Pejabat UMNO Malaysia, Kuala Lumpur. hlm. 34-35.


diadakan pada April 1946.68 Hasil daripada desakan orang-orang Melayu kepada

Raja-raja Melayu untuk tidak menghadiri majlis tersebut telah menimbulkan satu

impak bahawa dasar yang dilaksanakan oleh British adalah langsung tidak

dipersetujui. Kongres ini telah berlangsung pada hari pertama di pejabat akhbar

Majlis dan pada hari keduanya di kelab peranakan Penang.

Selepas jawatankuasa yang telah dilantik menyelesaikan tugas mereka untuk

mengkaji atau merangka perlembagaan UMNO. Kongres yang seterusnya telah

dijalankan semula pada 11 dan 12 Mei 1946. Tujuan kongres ini ialah untuk

menubuhkan UMNO secara rasminya sebagai simbol perpaduan orang-orang

Melayu untuk menentang gagasan Malayan Union yang sememangnya menghakis

hak istimewa orang Melayu. Hal ini kerana, apa yang sangat jelas dalam Malayan

Union ialah telah melonggarkan kewarganegaraan kepada imigran dengan melalui

prinsip Jus Soli. Oleh itu, penubuhan UMNO menjadi landasan kepada orang-orang

Melayu untuk bergabung bersama dalam menolak dasar baru yang diperkenalkan

oleh British. Perasmian kongres ketiga tersebut telah dirasmikan oleh Tengku

Mahkota Johor iaitu Tengku Ismail.69 Perlembagaan UMNO telah dipersetujui

bersama oleh ketua-ketua persatuan yang telah mewakili pengikut-pengikut mereka

untuk berganding bahu dalam mencapai matlamat yang telah dirancang. Bagi

menyemerakkan lagi semangat orang-orang Melayu, satu slogan telah

diperkenalkan iaitu slogan “Hidup Melayu”.

Mesyuarat pertama selepas UMNO ditubuhkan secara sah telah

memperlihatkan keupayaan yang dimiliki oleh Dato Onn dalam memikul

tanggungjawab yang sangat besar apabila beliau telah dilantik secara sebulat suara

sebagai pengerusi tertinggi UMNO yang pertama.70 Walaupun ada lagi pemimpin

lain yang berkebolehan untuk menjalankan tugas ini, tetapi ianya tetap diberikan

kepada Datu Onn yang sememangnya mampu meyakinkan orang-orang Melayu

dalam ucapan-ucapan bernas yang beliau gunakan semasa berucap dalam setiap

kongres. Keadaan ini disokong lagi dengan sikap serius dan keberanian yang

dimiliknya. Misalnya, beliau berani menegur golongan Raja-raja Melayu yang

bersifat terbuka dengan dasar British.

68 Khong Kim Hoong, 1984, Merdeka British Rule And The Struggle For Independence In Malaya: 1945-1957. hlm. 86.69 Ibrahim Mahmood, 1981. Sejarah Perjuangan Bangsa Melayu. Pustaka Antara, Kuala Lumpur. hlm. 107.70 Ahmad Fauzi Basri, Mohd. Idris Salleh. 1991. Bumi Dipijak Milik Orang. Dewan Bahasa dan Pustaka. hlm.20.


Pada 27 dan 28 Julai 1946, Majlis Mesyuarat Agung yang ketiga telah

diadakan di Pulau Pinang. Dalam majlis tersebut merupakan hari yang sangat

penting kerana kali pertama bendera UMNO telah dikibarkan.71 Tujuan tersebut

adalah untuk memperlihatkan usaha yang menandakan tanda penguasaan orang

Melayu terhadap tanah air sendiri daripada penguasaan yang berterusan daripada

kuasa luar. Selain itu, sejak Mei pada tahun yang sama juga sebenarnya

merupakan tempoh masa di mana British telah mula mengiktiraf penubuhan UMNO.

Tetapi ianya masih dalam peringkat awal kerana desakan yang berterusan mampu

memberi tekanan politik pada British untuk menerima sepenuhnya pandangan yang

diutarakan oleh orang-orang Melayu. Sebagai Contohnya pihak British telah

berunding dengan orang Melayu yang diwakili Raja-raja Melayu. Pada 25 Julai tahun

yang sama iaitu dua hari sebelum mesyuarat ketiga berlangsung.

Dalam Majlis Mesyuarat Agung yang ketiga juga turut membincangkan

berkaitan dengan Derma Kebangsaan yang telah dikutip bagi kegunaan program-

program yang akan dilaksanakan. Kutipan yang diterima daripada orang-orang

Melayu adalah sangat mengecewakan kerana hasil pungutan yang diterima adalah

sangat sedikit. Pada Majlis itu juga telah memaksa Dato Onn untuk menyedarkan

orang-orang Melayu supaya berkerjasama sepenuhnya dan bukan hanya

menunjukkan sifat luaran yang sangat baik tetapi dalam keadaan dalaman adalah

sebaliknya.

Seterusnya, pada 10 sehingga 12 Januari 1947, wakil-wakil persekutuan

Melayu telah hadir dalam persidangan UMNO yang telah berlangsung di Alor Setar.

Persidangan tersebut adalah untuk membincangkan bersama butir-butir

Persekutuan yang akan dibentuk. Persekutuan Tanah Melayu akan dibentuk untuk

menggantikan Malayan Union yang tidak berjaya dilaksanakan oleh British. Situasi

tersebut berlaku kerana Malayan Union mendapat tentangan yang begitu hebat

daripada orang-orang Melayu dan juga turut mendapat sokongan daripada beberapa

Ahli Parlimen British seperti Kapten Gammans, Sir John Barlow, Viscount

Marcwood72 serta pegawai-pegawai British yang pernah bertugas di Tanah Melayu

seperti Sir Richard Winstedt, Maxwell, Alex MacDam dan Arnold Robinson. Dalam

persidangan tersebut Dato Onn turut mengingatkan semula orang-orang Melayu

71 Ibid, hlm. 21.72 Op cit, Sharom Husain. hlm. 108-115.


supaya berjuang bersama-sama dan tidak sama sekali dipengaruhi oleh semangat

kenegerian yang mampu membantutkan pergerakkan UMNO.

Persidangan telah berlangsung di Seremban pada Mac 1947. Dalam

persidangan tersebut, Jawatankuasa Perundingan telah menjalankan tugas untuk

mengemukakan laporan kepada Jawatankuasa Kerja.73 Persidangan ini juga telah

menubuhkan sebuah jabatan yang dikenali sebagai Jabatan Pemuda yang turut

ditubuhkan bersama-sama dengan beberapa jabatan lain.74 Semasa persidangan

tersebut, Dato Onn turut menyatakan bahawa orang-orang Melayu di semenanjung

perlu mengekalkan bangsa. Hal ini kerana tindakan puak kiri Melayu yang berjuang

dengan mewujudkan satu pemerintahan yang bercorak lain. Parti ini cuba

mempengaruhi orang-orang Melayu supaya menyokong fahaman mereka yang

sangat berbeza dengan UMNO. Seterusnya, pada 11 sehingga 13 Mei tahun yang

sama persidangan telah dijalankan di Kota Bharu, Kelantan. Semasa persidangan

tersebut telah berlaku debat mengenai perlunya parti UMNO untuk menubuhkan

cawangan di seluruh negari dan tidak hanya bergantung terhadap gabungan

persatuan-persatuan Melayu sehaja. Cadangan ini dibangkitkan kerana cawangan

parti yang akan ditubuhkan di setiap negeri-negeri mampu mempercepatkan setiap

usaha yang dilaksanakan oleh UMNO dan sekali gus cabaran daripada parti-parti

berhaluan kiri akan dapat dibantutkan kerana misi parti mereka telah diperjelaskan

kepada penduduk tempatan khususnya orang-orang Melayu. Namun begitu,

Panglima Bukit Gantang telah meletak jawatan dan telah digantikan oleh Zainal

Abidin Abas.

Selain itu, pada 2 hingga 4 September di Johor Bharu telah mengadakan

ketepatan untuk mewujudkan derma pelajaran kepada anak-anak orang Melayu.

Derma tersebut digunakan untuk membiayai kos pelajaran. Alternatif ini telah

membantu pelajar yang sememangnya tidak dapat bersekolah kerana masalah

kewangan supaya dapat bersekolah. Ini turut membantu anak-anak Melayu untuk

mendapatkan pendidikan formal. Dalam persidangan itu juga, Dato Onn telah

mengingatkan peranan rakyat dan Raja-raja. Penyataan ini adalah bertujuan untuk

menyedarkan sikap Raja-raja Melayu yang masih sangsi dengan perjuangan UMNO.

Kepimpinan Dato Onn adalah sangat proaktif untuk mencapai misi yang telah

73 Op cit, Zainal Abidin Abdul Wahid, hlm.286.74 Op cit, Ibrahim Mahmood, hlm. 158.


dirancang dengan rapi di bawah UMNO yang menjadi tonggak utama orang Melayu

dalam menentang dasar British.

Jawatankuasa Kerja yang terdiri daripada empat orang Raja Melayu, dua

orang wakil UMNO dan enam orang Pegawai kanan British75 telah ditubuhkan.

Penubuhan Jawatankuasa Kerja telah dipengerusikan oleh Setiausaha Tanah

Jajahan British. Impak positif daripada jawatankuasa tersebut ialah telah melahirkan

cadangan perlembagaan baru. Disember 1947. Persidangan telah berlangsung di

Kuala Lumpur. Tujuan utama persidangan tersebut adalah untuk membincangkan

persiapan yang mesti disiapkan sebelum pelaksanaan Persekutuan.

Pada tahun 1948 terdapat beberapa perkembangan yang telah

berlaku terhadap persatuan UMNO yang diperjuangkan oleh orang-orang

melayu. Pada tahun ini suatu Mesyuarat Agung UMNO telah dijalankan di

Pulau Pinang. Mesyuarat Agung yang berlangsung di Pulau pinang

tersebut telah dihadiri oleh Sultan Kedah iaitu Sultan Badlishah yang

berperanan penting dalam merasmikan mesyuarat yang dijalankan

tersebut. Kehadiran Sultan Badlishah sebagai perasmi dalam Mesyuarat

Agung UMNO tersebut telah menunjukkan bahawa Persatuan UMNO yang

ditubuhkan oleh hasil beberapa persatuan di seluruh Negeri di kepulauan

Tanah Melayu pada masa itu telah mendapat restu sendiri daripada

Sultan dan Raja-Raja Melayu itu sendiri. Hal ini secara tidak langsung

telah menjadi suatu kekuatan atau semangat yang digunakan oleh orang-

orang melayu untuk tersusun berjuang menentang Malayan Union yang

banyak merugikan para Pemerintah dan orang-orang Melayu dari segi

ekonomi, politik dan soial.

Pada 21 Januari 1948, UMNO turut memperlihatkan perkembangan

yang drastik dimana suatu Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu (PTM)

telah ditandatangani diantara wakil kerajaan British dengan Raja-Raja

Melayu di King’s House, Kuala Lumpur. 76Pada 1 February 1948

75 Mohd Noordin Sopiee, 1971. From Malayan Union To Singapore Separation, University Malaya Press, Kuala Lumpur. hlm.37.76 Abu Bakar Hamid, Abdullah Zakaria Ghazali, Ramla Adam, Nik Anuar Nik Mahmud, Nabir Haji Abdullah dan Adnan Haji Nawang. UMNO JOHOR 50 Tahun Memartabatkan Bangsa Melayu, Yayasan Warisan Johor: Berita Publishing Sdn. Bhd.


Persekutuaan Tanah Melayu telah mula berkuatkuasa di Tanah Melayu.77

Dalam perjanjian PTM yang telah dijalankan tersebut telah terhasil

beberapa perkara yang telah dipersetujui akan diberikan kepada orang-

Orang Melayu semula. Antara perkara-perkara yang dipersetujui tersebut

adalah seperti: pengenalan suatu sistem kerajaan baharu yang dikenali

sebagai konsep Raja Berperlembagaan, Majlis Raja-Raja Melayu,

Perlindungan keistimewaan orang Melayu, mengenai hak kerakyatan,

penggabungan negeri-negeri Melayu dan Pesuruhjaya Tinggi British

menjadi Ketua Persekutuaan. Orang-orang Melayu kebanyakannya

menyokong Persekutuan Tanah Melayu ini kerana Perkara-perkara yang

terkandung dalam Perjanjian PTM yang lebih baik berbanding Malayan

Union yang sangat bertentangan dengan apa yang dikehendaki oleh

orang-orang Melayu. Oleh itu, orang-orang Melayu telah bangkit

menentang Malayan Union dengan melakukan beberapa Mesyuarat Agung

UMNO untuk mencari jalan menumbangkan Gagasan Malayan Union yang

telah dimetrai pada 1 April 1946, sehinggala Persekutuan Tanah Melayu

telah dipilih sebagai suatu Gagasan Baharu yang lebih sesuai

menggantikan Malyan Union tersebut yang seterusnya menjatukan

Gagasan Malayan Union itu sendiri.

Perkara pertama yang dipersetujui dalam Perjanjian Persekutuan

Tanah Melayu adalah Konsep Raja Berperlembagaan di mana sistem

pemerintahan yang diperkenalkan oleh pihak British tersebut adalah

turut sama diamalkan di Eropah pada masa itu. Konsep Raja

Berperlembagaan ini adalah penting untuk melancarkan lagi pentadbiran

di Tanah Melayu pada masa itu. Selain itu, senarai Persekutuan dan

senarai Negeri juga telah dibentuk untuk menjadikan urusan pentadbiran

atau maklumat di setiap negeri dapat diperoleh untuk kerja-kerja kawalan

dapat dilakukan dengan mudah dan sebagai langkah memisahkan atau

membahagikan kuasa Kerajaan Pusat dan Kerajaan Negeri tersebut. Hak-

hak istemewa orang-orang Melayu juga turut dijaga melalui perjanjian

yang telah dilakukan dalam Persekutuan Tanah Melayu tersebut. Antara

hak-hak istemewa tersebut adalah seperti hak-hak Raja-Raja Melayu yang

77 Op. cit. Mohd Noordin Sopiee. 1971. Hlm. 37.


dikembalikan semula, pemberiaan hak kerakyatan secara Jus Soli juga

telah dimansuhkan dan telah diperketatkan semula pemberiaanya kepada

imigran China dan India.

Perkembangan UMNO juga dapat dilihat dari segi perubahan corak

perjuangannya. Hal ini dapat diperhatikan dengan jelas apabila pada

peringkat awal perjuangan UMNO ini slogan yang mereka gunakan adalah

“Hidup Melayu”. Slogan ini adalah digunakan ketika perjuangan UMNO ini

adalah hanya terdiri daripada orang-orang Melayu sahaja. Malahan

perjuangan UMNO juga adalah hanya untuk orang-orang Melayu sahaja

pada masa itu yang menuntut hak istemewa mereka sebagai masyarakat

asal Tanah Melayu dan hak Raja-Raja Melayu yang menunjukkan

kedaulatan orang-orang Melayu pada masa itu. Slogan “Hidup Melayu”

tersebut telah diperkenalkan oleh Dato’ Onn Jaafar untuk menyatukan

ahli-ahli UMNO khususnya. Namun selepas itu Slogan tersebut telah

diubah kepada “Merdeka” pada Mac 1950 oleh Syeikh Gharieb Raub yang

merupakan seorang Pemuda Bahagian UMNO Batu Pahat apabila mereka

telah sedar akan pentingnya kerjasama kaum dalam menuntut

kemerdekaan daripada pihak British.

Perkembangan yang dicapai oleh UMNO melalui penubuhan

Persekutuan Tanah Melayu tersebut juga adalah Raja-Raja Melayu telah

dibenarkan berkongsi kuasa dengan Pesuruhjaya Tinggi yang telah

dilantik oleh pihak British di peringkat pusat. Malahan diperingkat negeri

juga Sultan turut diberikan tugas sebagai ketua negeri yang diberikan

kuasa untuk melantik Menteri Besar Baginda sendiri yang berperanan

sebagai pentadbir negeri tersebut. Selain itu, pihak British juga telah

mengiktiraf semula ketuanan Melayu sebagai asas pembentukan

Persekutuan Tanah Melayu tersebut. Hal ini kerana dasar pengiktirafan

terhadap ketuanan Melayu tersebut adalah telah diakuai oleh pihak British

sejak Perjanjian Pangkor 1874 tersebut. Oleh itu, orang-orang Melayu

ingin agar pihak British mengembalikan semula ketuanan Melayu tersebut

kepada mereka melalui Persekutuan Tanah Melayu yang diperkenalkan

pada tahun 1948 itu. Di samping itu, institusi Raja Melayu juga dituntut


oleh orang Melayu agar bidang kuasa dan Kedudukannya dalam bidang

pentadbiran akan diperjelaskan lagi.

Perkembangan penentangan UMNO juga dapat dilihat dengan

wujudnya saluran-saluran baharu seperti media massa. Media massa

seperti Akhbar telah digunakan oleh orang-orang Melayu dalam

menentang rancangan Malayan Union. Akhbar-akhbar Melayu yang ada

pada masa itu adalah seprti Warga Negara di Pulau Pinang, Majlis di Kuala

Lumpur dan Utusan Melayu di Singapura. Semua rencana-rencana hasil

pengarang akhbar-akhbar tersebut adalah semuanya berbaur

penentangan dan persaaan tidak puas hati terhadap rancangan Malayan

Union tersebut. Hasil penulisan mereka melalui akhbar tersebut telah

berperanan penting dalam menyemarakkan lagi semangat orang-orang

Melayu untuk bangkit menentang. 78.

Perkembangan UMNO ini juga dapat dilihat apabila pada bulan

OKtober 1948, Dato Onn Ja’ afar telah membuat lawatan ke Landon.

Tujuan lawatan beliau ke Landon tersebut adalah untuk membincagkan

mengenai masa depan PTM. Hal ini kerana beliau mula risau mengenai

kepelbagaian kaum yang ada di Tanah Melayu pada masa itu, lebih-lebih

lagi perasaan kebencian yang berlaku diantara orang Melayu dan orang

Cina khususnya akibat kerakusan PKM yang majoriti ahli-ahlinya terdiri

daripada orang-orang Cina. Oleh itu, Dato Onn yang menyedari perkara

tersebut telah mendapat perhatian Akhbar Majlis yang telah diterbitkan

pada 24 Oktober 1948 yang telah mencadangkan satu pendapat supaya

tindakan tegas akan diambil kepada orang-orang Cina yang terlibat

dengan pergerakan PKM tersebut. Tindakan tegas yang diambil tersebut

adalah dengan menghantar mereka yang terlibat tersebut ke Negara asal

mereka iaitu China.79

Perkembangan terbesar perjuangan UMNO ini telah bermula

apabila pada 31 Disember 1948 pula Onn Jaafar telah memanggil

78 Aminudin Yusof dan Mohd Ali Kamarudin, Kepimpinan Pemuda, hlm. 31 .79 S. Hashim Ahmad. 2009. Onn Jaafar, Papa Gerakan Nasionalis Tanah Melayu: Revolusi Rekaria Sdn. Bhd. hlm. 53 -55.


pemimpin-pemimpin dan tokoh-tokoh kaum di kediaman beliau di Johor

Bahru bagi tujuan mengadakan perbincangan atau majlis percambahan

fikiran. Pertemuan yang dilakukan tersebut telah dihadiri oleh 20 orang

pemimpin daripada pelbagai kaum iaitu turut dihadiri antara Onn Jaafar

sendiri, Tan Cheng Lock, E.E.C Thuraisingam dan Sir Roland Bradell. Hasil

pertemuan tersebut telah melahirkan Jawatankuasa Perhubungan Antara

Kaum (Communities Liaison of Commiittee) yang berfungsi untuk

menghidari kekacauan pihak Komunis. Selain itu badan tersebut juga

adalah untuk mengeratkan kerjasama antara kaum itu sendiri. Oleh itu,

susulan daripada perjumpaan di rumah Onn Jaafar tersebut telah

dibincangkan semula oleh Macolm Mac Donald pada Januari 1949, di

mana pertemuan kali kedua tersebut telah mencapai persetujuan

mengenai cadangan menubuhkan sebuah badan seperti pertmuan

pertama tersebut. Pada 10 Januari 1949 badan tersebut telah ditubuhkan

secara rasminya dengan dianggotai oleh 5 orang Melayu dan 4 orang

daripada suku kaum lain. Antara pemimpin-pemimpin Melayu yang

menduduki badan tersebut adalah Onn Jaafar, Panglima Bukit Gantang,

Salleh bin Hakim, Dr. Mustaffa bin Osman dan Zainal Abidin bin Haji Abas.

Kehalian dalam pertubuhan tersebut telah bertambah ramai pada bulan

Ogos dengan kehalian orang Melayu yang telah mencecah kepada 60

orang, 6 orang Cina dan seorang India, seorang Serani, seorang Sri

Langka dan seorang Inggeris. Pengerusi pertubuhan tersebut ialah E.E.C

Thuraisingam yang berketurunan Sri Langkah.80

Penilaian

Pada awalnya perjuangan UMNO adalah untuk menolak gagasan Malayan

Union iaitu cadangan British yang kembali ke Tanah Melayu selepas meninggalkan

Tanah Melayu kerana kemasukkan Jepun pada tahun 1941. Sejarah awal UMNO

atau PEKEMBAR sedikit cacat kerana gagasannya yang tidak langsung menyebut

tentang usaha untuk membawa Tanah Melayu serta seluruh rakyat yang bernaung

dibawahnya kepada kemerdekaan. Sedangkan pada ketika itu gerakan kiri yang

dipelopori mereka yang cukup kritikal dengan penjajahan telah lama melaungkan

80 Op. cit. S. Hashim Ahmad. 2009. hlm. 56-57.


slogan merdeka sebagai dasar perjuangan mereka. Gerakan kiri seperti Angkatan

Pemuda Insaf (API), Angkatan Wanita Sedar (AWAS), dan sebagainya.

Kemerdekaan hanya apabila Parti Perikatan telah membentuk parti politik yang

mengabungkan 3 kaum utama iaitu Melayu, Cina dan India dan bekerjasama

berusaha menuntut kemerdekaan. Walaupun begitu, mereka tetap berjaya menuntut

kemerdekaan tanpa pertumpahan darah.

Malaysia yang kita lihat pada hari ini merupakan hasil usaha dan keazamaN

pemimpin-pemimpin tempatan dan masyarakat setempat dalam langkah

memerdekakan Tanah Melayu dan menyokong pembentukan Malaysia. Hasilnya

pelbagai bidang ekonomi seperti perniagaan, pertanian, penternakan, perindustrian,

juga pemerintahan negara dan sistem pendidikan dan hubungan masyarakat serta

kemudahan sosial dapat dikecapi bersama. Melalui kebangkitan masyarakat

setempat dalam menentang Malayan Union seterusnya menuntut kemerdekaan

adalah amat mustahil bagi masyarakat Malaysia pada ketika ini maju dan mampu

bersaing setaraf dengan negara-negara maju yang lain. Seharusnya kemerdekaan

ini dihargai dan dipertahankan oleh seluruh masyarakat Malaysia terutama dalam

menghadapi era yang kian mencabar pada masa hadapan.

Kesimpulannya

Secara kesimpulannya, disebabkan dasar-dasar yang dibawa oleh Gagasan

Malayan Union yang tidak sejajar dengan apa yang dikehendaki oleh orang-orang

Melayu, maka wujud beberapa persatuan-persatuan yang telah bangkit untuk

menentang gagasan tersebut. Persatuan-persatuan yang menentang Gagasan

Malayan Union tersebut selepas itu telah diterjemahkan atau dapat dikenali sebagai

UMNO iaitu sebuah persatuan yang menjadi kekuatan orang-orang Melayu untuk

menentang Malayan Union tersebut. Persatuan UMNO yang telah dibentuk ini telah

Berjaya mengalahkan Malayan Union dan menggantikannya dengan satu

perlembagaan baru yang dikenali sebagai Persekutuan Tanah Melayu yang telah

dimeteraikan pada tahun 1948. Persekutuan Tanah Melayu ini lebih banyak

mendapat sokongan daripada orang-orang Melayu disebabkan dasar-dasar

perlembagaan ini yang banyak memberikan kebaikan kepada orang-orang Melayu

khususnya dan perlembagaan ini juga turut mempunyai tujuan yang berbeza dengan

Gagasan Malaayan Union yang lebih kepada membentuk sebuah Negara yang


bersifat kesatuan dan juga membenarkan imigran China dan India untuk menjadi

warganegara Tanah Melayu dengan mudah melalui prinsip Jus Soli yang dibawa

oleh gagasan tersebut. Hal tersebut berlainan dengan Persekutuan Tanah Melayu

yang telah memperketatkan semula pemberian kerakyatan kepada imigran yang

berhijrah ke Tanah Melayu pada mada itu. Oleh itu, dengan tergantinya Malayan

Union tersebut oleh Persekutuan Tanah Melayu maka corak pentadbiran yang

dijalankan di Tanah Melayu juga turut berubah. Begitu juga dengan UMNO banyak

perubahan-perunbahan yang telah dilakukan malahan fokus perjuangan yang

dibawa oloeh UMNO tersebut juga telah beralih kepada usaha menuntut

kemerdekaan daripada pihak British.

RUJUKAN

1. Nazaruddin Hj Mohd Jali, 2001. Pengajian Malaysia Kenegaraan dan

Kewarganegaraan Edisi Kedua; hlm.41.

2. Zin Mahmud, Kepimpinan dan Perjuangan Pemuda UMNO, 2008. Utusan

Publication Sdn.Bhd.hlm.5

3. Ruslan Zainuddin, Sejarah Malaysia, Fajar Bakti Sdn. Bhd. ,Selangor, 2003,

hlm.426

4. Mohd. Isa Othman, Sejarah Malaysia (1800 – 1963), Utusan Publication &

Distributors Sdn. Bhd., Selangor, 2002, hlm. 328

5. Ramlah Adam. 1999. Sumbanganmu Dikenang. Hlm.3

6. S.Hashim Ahmad. 2009. ONN JAAFAR : Gerakan Nasionalis Tanah Melayu .

hlm. 92-93.

7. Zainal Abidin Abdul Wahid et al. 1996.MALAYSIA: Warisan dan

Perkembangan. Hlm 284

8. Adnan Haji Nawang. 1994. Zaba Patriot dan Pendeta Melayu . hlm .153

9. Shahrom Husain, 1985. Biografi Perjuangan Politik Dato Onn Jaafar, Fajar

Bakti Sdn. Bhd, Petaling Jaya.hlm. 154.

10.John Fungston, 1980. Malay Politics In Malaysia, A Study of UMNO And Pas.

Heinemans Educational Books (ASIA) Ltd, Petaling Jaya, hlm. 76.

11.UMNO 20 Tahun, 1966. Ibu Pejabat UMNO Malaysia, Kuala Lumpur. hlm.

34-35.

12.Khong Kim Hoong, 1984, Merdeka British Rule And The Struggle For

Independence In Malaya: 1945-1957. hlm. 86.


13. Ibrahim Mahmood, 1981. Sejarah Perjuangan Bangsa Melayu. Pustaka

Antara, Kuala Lumpur. hlm. 107.

14.Ahmad Fauzi Basri, Mohd. Idris Salleh. 1991. Bumi Dipijak Milik Orang.

Dewan Bahasa dan Pustaka. hlm.20.

15.Mohd Noordin Sopiee, 1971. From Malayan Union To Singapore Separation,

University Malaya Press, Kuala Lumpur. hlm.37

16.Abu Bakar Hamid, Abdullah Zakaria Ghazali, Ramla Adam, Nik Anuar Nik

Mahmud, Nabir Haji Abdullah dan Adnan Haji Nawang. UMNO JOHOR 50

Tahun Memartabatkan Bangsa Melayu, Yayasan Warisan Johor: Berita

Publishing Sdn. Bhd.

17.Aminudin Yusof dan Mohd Ali Kamarudin, Kepimpinan Pemuda, hlm. 31 .

18.S. Hashim Ahmad. 2009. Onn Jaafar, Papa Gerakan Nasionalis Tanah

Melayu: Revolusi Rekaria Sdn. Bhd. hlm. 53 -55.

19.Diperoleh daripada laman (15.5.2012). web http://umno-Online.com/?

pageid=2888.

20.http://perpaduan.blogspot.com/2008/08/1dasar-pendidikan-sistem

pendidikan.html.dilayari pada 15.05.2012

21.Kelab UMNO Luar Negara, Sejarah PerjuanganUMNO dilayari pada

15.05.2012.http://www.kelabumno.com/index.php?

option=comcontent&view=article&jd=15&Itemid=8

22.Perpustakaan Negara Malaysia (http://sejarahmalaysia.pnm.my)

23.http://ms.wikipedia.org/wiki/

Nik_Ahmad_Kamil_bin_Nik_Mahmud#Pembabitan_dalam_kemerdekaa

nhttp://ms.wikipedia.org/wiki/Abdul_Wahab_bin_Toh_Muda_Abdul_Aziz

http://ms.wikipedia.org/wiki/Abdul_Wahab_bin_Toh_Muda_Abdul_Aziz

http://sejarahmalaysia.pnm.my/

http://perpaduan.blogspot.com/2008/08/1dasar-pendidikan-sistem%20pendidikan.html.dilayari%20pada%2015.05.2012

http://perpaduan.blogspot.com/2008/08/1dasar-pendidikan-sistem%20pendidikan.html.dilayari%20pada%2015.05.2012

http://umno-Online.com/?pageid=2888

http://umno-Online.com/?pageid=2888


British Mengambil Singapura Dan Melaka: Perjanjian Inggreis-Belanda 1824

Norhayati [email protected]

Abstrak

Kertas ini mengkaji pelbagai sebab akan pihak British mengambil Singapura dan

Melaka. Ekoran daripada sebab-sebab tersebut, pihak British berusaha untuk

menguasai Singapura dan Melaka dengan pelbagai cara termasuklah tipu helah.

1.0 PENDAHULUAN

Pada tahun 1600, Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) telah ditubuhkan untuk

berniaga di Timur. Raja England pada masa itu, Queen Elizabeth I

mengisytiharkan bahawa hanya SHTI sahaja yang diberi hak untuk berdagang di

Asia. SHTI berusaha mencari pangkalan yang sesuai di Teluk Benggala. Hal ini

kerana semasa Perang Kemerdekaan Amerika, angkatan perang Perancis telah

menimbulkan kerosakan besar kepada perkapalan Britain di Timur. Tambahan

lagi, Belanda telah menutup semua pelabuhan mereka di Timur kepada British

semasa perang. Oleh sebab itu, British tiada pilihan lain kecuali mencari sebuah

pangkalan laut di bahagian timur Teluk Benggala untuk melindungi kapal-kapal

perdagangan mereka. Pangkalan tersebut hendaklah memudahkan kapal-kapal

yang berulang-alik dari India ke China untuk singgah berlabuh, memuatkan

bekalan dan membaiki kerosakan. Ia juga harus boleh dijadikan tempat berteduh

jika angin monsun berubah.

SHTI juga telah menghantar ekspedisi-ekspedisi ke Timur di bawah pimpinan

James Lancaster (1602), Henry Middleton (1605) dan David Middleton (1610)

telah mendirikan loji-loji perdagangan di Bantam, Maluku, Sulawesi, Borneo,

Siam, Kepulauan Banda, Sumatera dan Jawa. Penubuhan-penubuhan loji ini

menimbulkan persaingan antara British dengan Belanda. Persaingan ini

bertambah buruk dan memuncak apabila berlakunya peristiwa “Pembunuhan



Beramai-ramai di Pulau Ambon” pada 23 Februari 1623 di mana orang Belanda

menyerang pangkalan Ambon secara mengejut dan membunuh beberapa

orang Inggeris di situ81. Peristiwa ini menyebabkan SHTI menutup loji-loji mereka

di Hindia Timur dan berundur ke India. Hanya Bangkahulu dikekalkan sebagai

ibu pejabat SHTI. Namun, menjelang pertengahan abad ke-18, SHTI kembali

semula ke Hindia Timur kerana ia memerlukan sebuah pelabuhan serta pusat

perdagangan terutamanya di sepanjang Selat Melaka untuk menjalankan

perdagangan dengan negara China.

Pada tahun 1751, kerajaan China membenarkan SHTI berdagang di

pelabuhan Canton. Akibat tindakan ini, perdagangan di antara British dengan

China semakin bertambah penting. Langkah British (1784) untuk mengurangkan

cukai import ke atas teh dari kadar 100% ke 12½% telah meningkatkan lagi

kepentingan perdagangan teh dengan Canton. Walau bagaimanapun, SHTI

tidak mempunyai sebuah pusat perdagangan dan pelabuhan persinggahan yang

sesuai di antara India dengan China yang boleh memberi kemudahan berlabuh

semasa penukaran angin-angin monsun, untuk memperlengkapkan dan mengisi

bekalan serta membaiki kapal dalam pelayaran mereka ke India atau China

apabila tibanya angin monsun yang sesuai. Bermula dari kehendak-kehendak

kecil inilah menyebabkan SHTI mula berfikir untuk mendapatkan pelabuhan baru

yang bermula dari Pulau Pinang, Singapura dan Melaka.

2.0 SEBAB-SEBAB PIHAK BRITISH MENGAMBIL SINGAPURA DAN MELAKA

Terdapat pelbagai sebab akan pihak British mengambil Singapura dan Melaka.

Ekoran daripada sebab-sebab tersebut, pihak British berusaha untuk menguasai

Singapura dan Melaka dengan pelbagai cara termasuklah tipu helah

2.1 Pulau Pinang Gagal dimajukan.

Pulau Pinang dipilih memandangkan lokasinya yang strategik dan merupakan

pintu gerbang laluan Selat Melaka di sebelah utara.82 Namun, kemudiannya

British mendapati Pulau Pinang berada terlalu jauh ke utara iaitu di hujung

Selat Melaka menyebabkan British perlu mendapatkan pangkalan lain yang

lebih sesuai. Pada tahun 1832 Pulau Pinang dikatakan kurang maju 81 Ruslan Zainuddin, 2003. Sejarah Malaysia, Kuala Lumpur :Fajar Bakti Sdn Bhd. Halaman 131-132.82 Jessy, J.S., 1978, Sejarah Tanah Melayu (1400-1959), Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Halaman 75.


menyebabkan pusat pentadbiran dipindahkan ke Singapura.83 Kegagalan

Pulau Pinang dimajukan ini dapat ditafsirkan apabila Pulau Pinang gagal

sama sekali untuk bersaing sebagai sebuah pelabuhan di kepulauan Melayu.

Dalam hal ini, Pulau Pinang gagal untuk menyaingi pelabuhan-pelabuhan lain

khususnya pelabuhan Belanda. Apatah lagi ketika itu, aktiviti perdagangan di

Asia Tenggara begitu rancak. British tidak mahu ketinggalan dengan hanya

mengharapkan Pulau Pinang semata-mata yang gagal membuahkan hasil.

Berikutan sebab-sebab ini, pihak British yakni Syarikat Hindia Timur Inggeris

(SHTI) pula memikirkan akan alternatif untuk mencari sebuah pelabuhan yang

sesuai dan memenuhi kehendak mereka.

Sememangnya, pada peringkat awal pihak British cuba untuk

membuka penempatan baru di Balambangan yakni di utara Sabah bagi

menggantikan Pulau Pinang dengan menghubungi Kesultanan Sulu.84

Hakikatnya, kedudukan pulau kecil ini di dalam peta orang Eropah telah ada

sejak 500 tahun lalu.85 Namun demikian, ekoran petempatan tersebut tidak

beberapa sesuai, pihak British mula mencari petempatan lain. Pada masa

yang sama Francis Light menerima permintaan daripada Sultan Muhammad

Jiwa bagi membantu baginda mengatasi masalah dalam negeri dan ancaman

Bugis yang berpengkalan di Selangor.86 Dalam hal ini, Kedah memerlukan

bantuan British untuk menghalau bugis dan Siam yang acap kali mengancam

keselamatan Kedah.

Sehubungan dengan itu, pihak British yakni SHTI bersetuju membantu

Kedah berikutan kesanggupan Sultan Kedah untuk menyerahkan Pulau

Pinang walaupun sebenarnya SHTI engan menolong kerana bertentangan

dengan dasar tidak campur tangan mereka. Namun demikian, apa yang

diharapkan pihak British gagal dikecapi. Walaupun Pulau Pinang sudah

menjadi milik pihak British, namun Pulau Pinang gagal dimajukan seperti apa

yang mereka jangkakan. Pelabuhan Pulau Pinang gagal bersaing dengan

83 Mohd Isa Othman, 2002, Sejarah Malaysia (1800-1963), Kuala Lumpur: Utusan Publicatios & Distibutors Sdn Bhd. Halaman 24.84 Pulau Balambangan terletak 35 km ke utara Kudat, Sabah dan dipisahkan oleh Selat Banggi Barat dari Pulau Banggi. Lihat, Baszley Bee B. Basrah Bee, Kartografi Pulau Balambangan antara Abad 16-17 Masehi, JEBAT Journal, 2004, 31, halaman. 1-13.85 Ibid.86 Penang Story Net. Hubungan Kedah-Pulau Pinang, Dikeluarkan 2012, Mei 9 dari www.penangstory.net.my

http://www.penangstory.net.my/


pelabuhan-pelabuhan yang lain. Hal ini menyebabkan British terpaksa

mencari pelabuhan lain.

2.2 Kedudukan Pulau Pinang yang tidak Strategik.

Dalam pada itu, antara faktor kegagalan Pulau Pinang dimajukan ekoran

kedudukan Pulau Pinang itu sendiri. Setelah menduduki Pulau Pinang

barulah pihak British menyedari bahawa kedudukan Pulau Pinang terlalu jauh

ke utara iaitu di hujung Selat Melaka. Kedudukan Pulau Pinang ini

menyebabkan para pedagang jarang berkunjung ke pelabuhan Pulau Pinang.

Faktor luar yang menjadi dasar kepada kemorosotan atau keruntuhan

sebuah kuasa politik yang besar ialah penggunaan dan fungsi jalan

perdagangan di laut yang semakin kurang; kegiatan di pelabuhan dagang

semakin merosot; dan penggunaan jalan perdagangan (darat dan laut)

disesuatu rantau politik didapati terus menurun.87 Keadaan inilah

menyebabkan Pulau Pinang gagal dimajukan. Hal ini akhirnya menyebabkan

British perlu mendapatkan pelabuhan atau pangkalan lain untuk

menggantikan Pulau Pinang. Singapura dan kemudiannya Melaka menjadi

pilihan akhir.

2.3 British Memerlukan Pelabuhan Baru

British memerlukan pelabuhan baru. British mengambil Singapura dan Melaka

juga ekoran mereka memerlukan sebuah pelabuhan baru. Hal ini berikutan

kegagalan Pulau Pinang untuk memenuhi kehendak mereka. Pelabuhan baru

ini bertujuan untuk meluaskan pasaran mereka selain daripada untuk

menggantikan Pulau Pinang. Dalam erti kata lain, pelabuhan ini bertujuan

untuk memenuhi kehendak mereka iaitu ‘3P’ yang merujuk kepada

Pengumpulan Barangan, Pelabuhan Persinggahan dan Pangkalan Tentera.

Atas sebab-sebab ini, pihak British mengambil Singapura dan Melaka.

Pihak British yakni SHTI memerlukan pelabuhan baru setelah Pulau

Pinang sebagai pusat pengumpulan barangan. Pusat pengumpulan barang ini

sesungguhnya memainkan peranan yang penting kepada SHTI lebih-lebih

lagi menjelang pada kurun ke-18. Pada kurun ke-18, SHTI mempunyai kuasa

monopoli perdagangan dengan China. Oleh yang demikian, British ingin

87 Abdul Latiff Abu Bakar. 1998, Pertemuan Selat Melaka, Bukit Katil :Percetakan Surya Sdn.Bhd. Halaman 11.


melindungi serta memperluaskan perdagangannya dengan China. Dalam hal

ini, Syarikat Hindia Timur Inggeris atau lebih dikenali sebagai SHTI

memerlukan bahan-bahan mentah dari China seperti teh, sutera dan tembikar

yang memberi keuntungan yang besar kepada mereka. Sebaliknya, bagi

China pula mereka memerlukan bahan-bahan mentah seperti bijih timah dan

lada hitam dari kepulauan Melayu. Hal ini menyebabkan pihak British

memerlukan sebuah pelabuhan baru untuk dijadikan sebagai pusat

pengumpulan barangan.

Pelabuhan persinggahan. Selain memerlukan pelabuhan baru untuk

dijadikan pusat pengumpulan barangan, pihak British juga memerlukan

sebuah pelabuhan persinggahan. Jalan perdagangan yang begitu jauh

memerlukan pelabuhan persinggahan sementara. Dalam konteks ini, British

memerlukan sebuah pelabuhan persinggahan yang menyediakan pelbagai

kemudahan seperti membaiki kapal dan mendapatkan sumber makanan. Di

samping itu, pihak British juga berharap dengan kewujudan pelabuhan baru

ini boleh dijadikan tempat perlindungan sementara menunggu peralihan angin

monsun. Pelabuhan persinggahan ini penting bagi memastikan proses

perdagangan dari satu tempat ke satu tempat yang lain berjalan dengan

lancar.

Pangkalan tentera. Selain itu, pihak British memerlukan pelabuhan

baru untuk dijadikan pangkalan tentera mereka. Hal ini kerana timbulnya

kebimbangan pihak British akan keadaan perdagangan mereka yang bila-bila

masa boleh dikecam dek kuasa-kuasa Barat yang lain. Ditambah lagi pihak

British sememangnya mempunyai banyak pesaing seperti Belanda dan

Perancis. Senario persaingan ini dapat dilihat di India. British dan Perancis

bersaing menguasai perdagangan di India. Oleh yang demikian, pihak British

memerlukan pelabuhan baru untuk dijadikan pangkalan tentera bagi

mempertahankan petempatan mereka di India daripada serangan Perancis

yang kemungkinan boleh menyerang bila-bila masa sahaja.

2.4 Kedudukan Melaka dan Singapura yang Strategik

Kedudukan Melaka dan Singapura yang strategik. Telah kita maklumi bahawa

Selat Melaka adalah salah satu selat yang kedudukannya amat strategik di

dunia, oleh sebab Selat Melaka merupakan jalan perdagangan antarabangsa


yang menghubungkan Asia Timur dengan Asia Selatan, Asia Barat dan

Eropah, terlebih-lebih lagi setelah Terusan Suez dibuka pada tahun 1689.88

Kekuatan sesebuah tempat sememangnya dipengaruhi kedudukan geografi

yang startegik, iaitu dilaluan perdagangan. Sebab ini jugalah yang

menyumbang ke arah pengambilan Singapura dan Melaka yakni kerana

kedudukan Melaka dan Singapura itu sendiri. Kedudukan Melaka dan

Singapura yang terletak di antara timur dan barat itu telah memberi pelbagai

impak yang positif iaitu dari aspek pertahanan dan perdagangan.

“Bagaikan Selat Semenanjung Melayu dan Selat Melaka itu melintang

antara Samudera India dan Laut Tiongkok.

Dari dulu kala, Negeri Melayu dan Selat Melaka menjadi pintu gerbang yang

menguasai lalu lintas antara India dan ‘Barat Jauh’ pada satu pihak, dan

Tiongkok dan Indonesia pada pihak yang lain pihak”.89

Pertahanan. Apabila merujuk terhadap aspek pertahanan, kedudukan

Melaka dan Singapura dapat mengukuhkan sistem pertahanan secara

semula jadi. Tidak dapat dinafikan bahawa sememangnya kedudukan

Singapura dan Melaka begitu strategik. Misalnya Melaka. Melaka mempunyai

banteng pertahanan semula jadi iaitu pokok-pokok bakau. Kedudukan Melaka

yang sedemikian menjadikan strategik untuk dijadikan tempat berteduh jika

berlaku musim angin monsun. Selain itu, dengan adanya Melaka sebagai

pertahanan, ia sekali gus memudahkan bantuan ketenteraan dihantar

sekiranya Perancis atau kuasa-kuasa lain cuba menyerang di timur India.

Begitu juga halnya dengan Singapura. Dari aspek strategi dan

perdagangan, Singapura lebih seusai untuk dijadikan pangkalan.90 Hal ini

tidak dapat dinafikan apabila Stamford Raffles tiba di Singapura pada 28

Januari 1819. Singapura didapati sesuai untuk dijadikan pangkalan dan pusat

perdagangan kerana terletak di pertengahan jalan perdagangan India dan

88 Ibid,halaman. 32.89 Kedudukan Melaka sering dikatakan sebagai ‘gerbang’ yang menguasai lalu lintas . Lihat, Negeri Melayu adalah Jambatan dari Lalu-Lintas Bangsa-bangsa ,1952, Djakarta :Penerbitan Djambatan. Halaman viii.90 Nik Hasnaa Nik Mahmood, 1997,Orang-orang Cina di Tanah Melayu, Skudai: Penerbitan UTM. Halaman 151.


China.91 Melihat keadaan itu, Raffless terus membuat kajian terperinci perihal

Singapura sehinggalah akhirnya pihak British Berjaya memiliki Singapura.

Laluan perdagangan maritim di Asia Tenggara.92

Perdagangan. Kedudukan Melaka dan Singapura yang strategik itu

juga telah memberi impak yang positif dari aspek perdagangan. Syarikat

Hindia Timur British memerlukan tapak perdagangannya antara India dan

China supaya dapat menjamin perjalanan perdagangan antara India dan

China. 93Kedudukan inilah yang membuka mata pihak British dan kuasa-

kuasa Barat yang lain untuk mengusai tempat ini khususnya Melaka. Hal ini

jelas terlihat lebih-lebih lagi sekitar kurun ke-19. Kedudukan Melaka misalnya

telah menjadi tarikan semua pedagang lantaran terletak di antara laluan

perdagangan China dan India.

“Whoever is lord of Malacca has his hand on the throat of Venice.

As far as from Malacca, and from Malacca to China,And from China to

the Moluccas, and from the Moluccas to Java,

And from to Malacca (and) Sumatera, (all) is in our power”.94

91: British Mengambil Pulau Pinang, Singapura Dan Melaka, Dikeluarkan 2012, Mei 9 dari http://members.tripod.com/xfile_my/bab1.htm92 Kenneth Rupert Hall, 1985, Maritime Trade and State Development in Early Southeast Asia, Sydney : University of Hawaii Press93 Kobkua Suwannathat-Pian, 1944, Asia Tenggara: Hubungan Tradisional Serantau, Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka. Halaman 217.94 Armando Corteseo, 1944, The Suma Oriental of Tome Pires ,London:Asian Educational Services. Halaman 287.

http://members.tripod.com/xfile_my/bab1.htm


Perdagangan. Kedudukan Melaka dan Singapura dilaluan antara India

dan China amat sesuai untuk perdagangan. Malah, kedua-dua tempat ini

sesuai dijadikan pelabuhan persinggahan sementara berlindung dari tiupan

angin monsun. Pelabuhannya yang dalam juga memudahkan kapal-kapal

pedagang berulang-alik antara India dan China. Ini memberi peluang kepada

para pedagang untuk singgah sebentar untuk membaiki kapal dan

mendapatkan sumber makanan.

“Dalam masa 1/3 pertama abad ke-15 bolehlah dikatakan bahawa

Melaka dijadikan tempat untuk memperbaiki kapal-kapal China (kuanch’ang),

menjadi depot China di pintu gerbang untuk menuju Lautan Hindi.” 95

Keadaan ini amat menguntungkan pihak British kerana sememangnya

pada ketika itu perdagangan di antara China dan SHTI semakin

penting.Perdagangan dengan China ini penting bagi British untuk

mendapatkan barang dagangan dari China seperti teh, sutera dan tembikar

kerana barang-barang ini mendapat sambutan di Eropah. Berbeza dengan

Barat, China pula lebih berminat akan sumber dagangan seperti bijih timah

dan lada hitam yang diperolehi dari Asia Tenggara khususnya Melaka. Oleh

yang demikian, SHTI memerlukan pelabuhan yang bersesuaian untuk

memperolehi bahan mentah dari Asia Tenggara untuk ditukarkan dengan

pihak China. Malah, keadaan British ketika itu yang menghadapi persaingan

perdagangan khususnya dengan Perancis di India dan Belanda di Asia

Tenggara memaksa mereka memerlukan sebuah pelabuhan yang kukuh. Hal

ini menyebabkan pihak British mengambil Melaka setelah mengambil kira

kedudukan geografi Melaka yang cukup strategik.

2.5 Persaingan Kuasa-kuasa Imperialis

Persaingan kuasa-kuasa imperialis. British mengambil Singapura dan Melaka

juga lantaran didorong dek persaingan di antara kuasa-kuasa imperialis. Bagi

pandangan Barat, semakin luas tanah jajahan mereka, semakin bertambah

95 Abdul Latiff Abu Bakar. 1998, Pertemuan Selat Melaka, Bukit Katil: Percetakan Surya Sdn.Bhd. Halaman. 33.


kemegahan atau kemulian bangsa mereka. Hal ini bolehlah dikaitkan dengan

“3G”; iaitu “Gold”, “Glory” dan “Gospel” . Konsep juga slogan mereka ini

membawa makna kekayaan,keagamaan dan kemegahan akan diperolehi

apabila berupaya meluaskan pengaruh mereka. Atas dasar inilah Barat

khususnya British berupaya mengambil Singapura dan Melaka.

2.6 Menyekat kuasa monopoli Belanda di kepulauan Melayu.

Menyekat kuasa monopoli Belanda di kepulauan Melayu. Sehubungan

dengan itu, pihak British ingin menyekat kuasa monopoli Belanda di

kepulauan Melayu. Melihat kepada keadaan tersebut, SHTI yakni pihak

British mengambil Singapura dan Melaka. Kedudukan Singapura yang

strategik misalnya sesuai dijadikan pelabuhan bebas dan ini menyakinkan

pihak British. Stamford Raffles yakin bahawa Singapura berupaya menyaingi

dan sekali gus menyekat kuasa monopoli Belanda di Kepulauan Melayu. Apa

yang lebih menyemarakkan lagi semangat SHTI untuk mengambil Singapura

dan Melaka lantaran tindakan Belanda yang pernah mengenakan cukai yang

tinggi dan layanan yang buruk terhadap pedagang British.

Peristiwa ini berlaku semasa perang Napoleon yang meletus di Eropah

di mana Belanda sedang berperang dengan Perancis. Atas kebimbangan

Belanda bahawa Perancis akan menguasai wilayah-wilayah Belanda di

Timur, Belanda menandatangani Surat Kew dengan British. Berdasarkan

perjanjian tersebut, Belanda menyerahkan wilayah jajahannya di Timur buat

sementara waktu kepada British sehingga usainya perperangan dengan

Perancis. Dalam hal ini, British akan mengusai wilayah jajahan Belanda di

Timur dan begitulah sebaliknya. Namun, ekoran daripada perjanjian tersebut,

Belanda telah memberi layanan yang buruk kepada pedagang British

termasuklah mengenakan cukai yang tinggi. Hal inilah yang menyebabkan

British ingin mengambil Singapura dan Melaka bagi menyekat kuasa

monopoli Belanda di kepulauan Melayu.


3.0 BAGAIMANA BRITISH BERTAPAK DI MELAKA DAN SINGAPURA

Demi menjayakan matlamat mereka, British berusaha dengan menggunakan

pelbagai alternatif untuk menjamin kepentingan mereka.

3.1 PERTAPAKAN BRITISH DI MELAKA

Persaingan antara kuasa-kuasa barat dalam meluaskan tanah jajahan

menjadi satu titik tolak kepada penapakan kuasa British di Melaka.

Rentetan daripada peperangan yang berlaku di Eropah sekitar tahun

1793, pihak British dan Belanda ingin mengelakkan perluasan kuasa

Perancis di Eropah. Sehubungan dengan itu, kuasa Perancis berjaya

menakluki Belanda pada tahun 1795. Lantaran itu, Raja Belanda iaitu

William of Orange ke-V tidak ingin tanah jajahan Belanda jatuh di tangan

kuasa Perancis. Beliau telah melarikan diri ke England dan diberikan

perlindungan oleh pihak British dan disebabkan itu kedua-dua kuasa barat

ini mempunyai persahabatan yang baik.96

Lantaran daripada penguasaan Perancis terhadap Belanda pada masa

itu menyebabkan Perancis ingin menguasai pusat-pusat perdagangan

Belanda yang berpotensi di Asia Tenggara iaitu Betawi dan Melaka.

Namun, Betawi dan Melaka diberikan kepada pihak kuasa British

disebabkan peperangan Napoleon yang berlangsung pada masa itu. Hal

ini disebabkan kerana, Belanda telah mengeluarkan arahan yang

dinamakan Surat-surat Kew yang menyatakan bahawa tanah jajahan

Belanda yang berada di seberang laut diberikan kepada pihak British bagi

menyelamatkan tanah jajahan Belanda jatuh kepada tangan Perancis.

Surat-surat Kew yang dikeluarkan oleh pihak Belanda memberi peluang

kepada pihak British untuk meluaskan kuasanya di Asia Tenggara. Walau

bagaimanapun, kuasa yang diberikan kepada pihak British hanya

sementara waktu sahaja. Hal ini disebabakan kerana, apabila peperangan

Napoleon tamat, tanah jajahan Belanda yang diberikan kepada British

hendaklah dipulangkan semula mengikut arahan Surat-surat Kew.

96 Sejarah Malaysia, Ruslan Zainuddin, 2003, Kuala Lumpur: Fajar Bakti. Halaman 142.


Perang Napoleon tamat pada tahun 1815 dan lantaran itu tanah milik

jajahan Belanda seharusnya dipulangkan semula kepada Belanda. Hal ini

menyebabkan pihak British kehilangan pusat perdagangan yang

berpotensi di Asia Tenggara. Walau bagaimanapun, British Berjaya

menguasai dan mengambil Melaka secara mutlak daripada tangan

Belanda rentetan daripada memenuhi syarat-syarat perjanjian yang

ditandatangani pada tahun 1824 iaitu syarat Perjanjian Inggeris-Belanda

ataupun dikenali sebagai perjanjian London yang ditandatangani oleh

George Canning yang mewakili kuasa British dan Charles Watkin Wynn

daripada pihak Belanda.97

3.2 PERTAPAKAN BRITISH DI SINGAPURA

Akibat daripada pemulangan semula Betawi dan Melaka kepada Belanda

menyebabkan Belanda kembali berkuasa di Asia Tenggara. British yang

hanya memegang bahagian Sumatera Barat iaitu Bangkahulu dan Pulau

Pinang gagal dimajukan disebabkan Pulau Pinang jauh daripada laluan

perdagangan antara India dan Negara China. Hal ini menyebabkan pihak

British mencari inisiatif lain dengan mencari sebuah pelabuhan baru untuk

menjalankan perdagangan pada masa itu. Di samping, kedudukan Pulau

Pinang juga amat jauh ke utara dan ini menyebabkan pedagang-

pedagang dari Jawa tidak datang ke Pulau Pinang untuk menjalankan

perniagaan disebabkan kedudukan Pulau Pinang yang tidak strategik

untuk menjalankan perdagangan.

Malahan, Pulau Pinang juga tidak mempunyai kubu pertahanan yang

baik. Hal ini dibuktikan semasa perkelahian antara Perancis dengan

Britain di Timur, di mana kapal-kapal British yang mempertahankan Teluk

Benggala menghadapi kesukaran disebabkan Pulau Pinang tidak dapat

memberi perlindungan disebabkan kedudukan Pulau Pinang jauh ke

utara. Pulau Pinang boleh dikatakan serba kekurangan bagi pihak British.

Oleh yang demikian, kelemahan Pulau Pinang menjadi pendorong kepada

pihak British untuk mencari pelabuhan baru bagi meningkatkan

perdagangan mereka dengan Negara China. Rentetan itu, pihak British

mengutamakan mencari pelabuhan baru di kawasan Selat Melaka.

97 Ibid, halaman 143.


Stamford Raffles merupakan pegawai British yang bertanggungjawab

mencari pelabuhan baru. Beliau mendapati bahawa Singapura

mempunyai kedudukan yang amat strategik untuk membina sebuah

pelabuhan baru. Hal ini demikian kerana, Singapura mempunyai laluan

utama untuk dijadikan persinggahan disebabkan Singapura terletak di

pintu masuk antara Selat Melaka dan Selat Sunda.98 Di samping,

Singapura berpotensi untuk menyekat monopoli perdagangan pihak

Belanda di kepulauan Melayu. Walau bagaimanapun, Stamford Raffles

perlu berusaha untuk mengambil Singapura untuk dijadikan sebagai satu

pelabuhan disebabkan Singapura di bawah kuasa Johor dan secara tidak

langsung Singapura juga di bawah kuasa pihak Belanda.

Pada 28 Januari 1819, Stamford Raffles telah menjejakkan kaki ke

Singapura dan menemui Temenggung Abdul Rahman yang merupakan

pentadbir Singapura yang mewakili Sultan Johor pada masa itu.

Kebijaksanaan Raffles dapat memperdayakan Temenggung Abdul

Rahman dengan menandatangani perjanjian pada 30 Januari 1819 antara

Raffles dengan Temenggung Abdul Rahman.99 Di mana, perjanjian ini

menyatakan bahawa Syarikat Hindia Timun Inggeris (SHTI) dibenarkan

untuk membuka sebuah loji di Singapura, SHTI juga bersetuju untuk

melindungi Temenggung daripada ancaman musuh, SHTI akan

membayar 3000 dolar Sepanyol kepada Temenggung setiap tahun dan

SHTI juga tidak akan membenarkan Temenggung menjalinkan hubungan

dengan kuasa barat selain British. Perjanjian antara Raffles dengan

Temenggung Abdul Rahman merupakan langkah awal Raffles untuk

menjadikan Singapura sebagai pelabuhan. Namun, perjanjian ini tidak sah

disebabkan tidak mempunyai persetujuan daripada Sultan Johor.

Rentetan daripada perebutan takhta antara kedua putera Sultan

Mahmud iaitu antara Tengku Hussien yang merupakan anak sulung dan

Tengku Abdul Rahman yang merupakan putera bongsu telah menuntut

hak ke atas takhta yang ditinggalkan oleh Sultan Mahmud. Oleh itu,

Raffles telah mempengaruhi Temenggung Abdul Rahman untuk memujuk

Tengku Hussien untuk menjadi Sultan Johor disebabkan Tengku Hussien

98 Ibid, halaman 14599 History of Malaya, J.Kennedy, 1993, Percetakan Sooriya, Kuala Lumpur, halaman 92


telah dipinggirkan ketika pewarisan takhta selepas kemangkatan Sultan

Mahmud.100 Tengku Hussien amat berbesar hati dengan tawaran yang

ditawarkan oleh Temenggung Abdul Rahman. Rentetan daripada

pertabalan Tengku Hussien menjadi Sultan Johor, Tengku Hussien telah

menggunakan nama Sultan Hussien Muhammad Syah dan beliau telah

mengiktiraf perjanjian antara Temenggung Abdul Rahman dan Stamford

Raffles pada 6 Februari 1819.101 Sebagai balasan daripada pengiktirafan

tersebut, Sultan Hussien telah menerima bayaran 5000 dolar Sepanyol

dan Temenggung Abdul Rahman menerima sebanyak 3000 dolar

Sepanyol setiap tahun.102

Sehubungan dengan itu, perjanjian antara tiga pihak telah

ditandatangani pada 7 Jun 1823 iaitu antara Tengku Hussien,

Temenggung Abdul Rahman serta Stamford Raffles. Termeterainya

perjanjian tiga pihak sekali gus mengukuhkan kuasa British di Singapura.

Syarat perjanjian yang telah ditandangani antara tiga pihak ini

menyatakan bahawa Sultan Hussien dan Temenggung tidak mempunyai

hak dalam memungut cukai mahupun menerima cukai daripada tongkang

cina, Sultan Hussien juga akan mendapat bayaran sebanyak 1500 dolar

Sepanyol dan Temenggung Abdul Rahman pula akan menerima bayaran

sebanyak 800 dolar Sepanyol setiap bulan, SHTI mempunyai kuasa

mutlak ke atas Singapura dan pulau-pulau yang berdekatan dengan

Singapura kecuali kawasan kediaman Sultan Hussien serta kediaman

Temenggung Abdul Rahman dan secara tidak langsung undang-undang

British akan dikuatkuasakan di Singapura.103 Perjanjian yang telah

dipersetujui oleh tiga pihak menjadikan Singapura sebagai satu lagi

kawasan tanah jajahan British yang dapat dijadikan sebagai satu

pelabuhan yang menarik minat para pedagang.

Kepesatan Singapura sebagai satu pusat pelabuhan pada ketika itu

telah menjadikan Singapura sebagai “anak emas” kepada British kerana

dapat memberikan keuntungan kepada pihak British dan disebabkan itu

100 Ibid, halaman 92101 Ibid, halaman 94102 British Mengambil Pulau Pinang, Singapura Dan Melaka, Dikeluarkan 2012, Mei 9 dari http://members.tripod.com/xfile_my/bab1.htm103 Ruslan Zainuddin.



pihak British berniat tidak meninggalkan Singapura.104 Sehubungan

dengan itu, Pulau Pinang juga dapat menyumbangkan sedikit sebanyak

kepada pihak British daripada segi pertahanan dan mendapatkan bekalan

makanan ketika perang berlangsung. Selain itu, Melaka dapat dikuasai

rentetan daripada termeterainya perjanjian London yang ditandatangani

oleh Belanda dan British. Ketiga-tiga Negeri ini merupakan di bawah

pemerintahan pihak British dan dikenali juga sebagai Negeri-negeri Selat.

4.0 SYARAT-SYARAT PERJANJIAN INGGERIS BELANDA 1824

Selepas Perang Napoleon (1795-1816) berakhir di Eropah, kedua-dua kerajaan di

British dan Belanda berhasrat memelihara hubungan baik kerana masing-masing

mempunyai kepentingan di Asia Tenggara105. Setelah beberapa siri rundingan

dijalankan, akhirnya satu persetujuan dicapai. Perjanjian ini ditandatangani untuk

mengatasi masalah antara Inggeris dan Belanda yang mana hubungan keduanya

dalam keadaan tegang dan dengan adanya kepentingan-kepentingan mereka yang

tersendiri106. Perjanjian tersebut merupakan peristiwa penting dalam sejarah Tanah

Melayu dan juga Indonesia.Perjanjian dinamakan Perjanjian Inggeris-Belanda

ataupun Perjanjian London. Ia telah ditandatangani pada 17 Mac 1824, di London.

British diwakili oleh George Canning dan pihak Belanda pula diwakili oleh Charles

Watkin Wynn. Perjanjian ini bertujuan menamatkan perbalahan dan hubungan

tegang yang berterusan antara dua buah kuasa Eropah, demi menjaga kepentingan

Politik dan negara masing-masing107. Syarat-syarat perjanjian dibahagikan kepada 3

iaitu butir-butir wilayah, perniagaan dan kewangan108.

4.1 Syarat-Syarat Kewilayahan

Pihak Penjanji Tertinggi berjanji bahawa selepas ini tiada apa-apa Persetiaan

dibuat oleh mana-mana pihak, dengan mana-mana Kuasa Peribumi di Laut

Timur yang boleh mengandungi apa-apa Perkara yang cenderung, sama ada

secara nyata atau melalui penetapan duti tak setara bagi mengecualikan

104 British Mengambil Pulau Pinang, Singapura Dan Melaka, Dikeluarkan 2012, Mei 9 dari http://members.tripod.com/xfile_my/bab1.htm105 RuslanZainuddin, 2003.Sejarah Malaysia. Kuala Lumpur: Fajar Bakti. Halaman, 149106 Perjanjian Dan Dokumen Lama Malaysia , 1999. Kuala Lumpur:InstitutTerjemahan Malaysia Bhd. Halaman 20107 RuslanZainuddin. Halaman 150.108 Ibid.



perdagangan Pihak yang satu lagi daripada pelabuhan Kuasa Peribumi itu;

dan jika dalam mana-mana Persetiaan yang wujud kini pada mana-mana

Pihak terdapat apa-apa Perkara yang mempunyai maksud sedemikian, maka

Perkara itu hendaklah terbatal sebaik-baik sahaja Persetiaan ini diikat. Maka

adalah difahami bahawa sebelum pengikatan Persetiaan ini, perhubungan

telah dibuat oleh setiap Pihak Penjanji dengan pihak yang satu lagi tentang

segala Persetiaan atau Perjanjian yang wujud antara setiap mereka dengan

mana-mana Kuasa Peribumi di Laut Timur dan bahawa perhubungan itu

hendaklah dibuat berkaitan dengan segala Persetiaan yang diikat oleh

mereka masing-masing selepas ini109.

Perjanjian ini bermaksud, pihak British bersetuju tidak akan membuka

sebarang penempatan atau membuat pebarang perjanjian dengan mana-

mana pemerintah di Sumatera atau kawasan-kawasan selatan dari Selat

Singapura, termasuk pulau-pulau Krimon dan Kepulauan Riau-Lingga(Pulau

Batam, Bintang, Lingin). Belanda berjanji tidak akan membuat sebarang

tempat atau membuat sebarang perjanjian dengan mana-mana pemerintah

dinegeri-negeri melayu. Jika mereka melanggar perjanjian ini, maka secara

automatik perjanjian ini akan terbatal.

109 Perjanjian Dan Dokumen Lama Malaysia , 1999. Kuala Lumpur:InstitutTerjemahan Malaysia Bhd. halaman 21


“Holland ceded to Britain all the Dutch ‘factories’ in India and also ‘the town

and port of Malacca and all its dependence”110.

Belanda bersetuju menyerahkan semua loji-lojinya di India, Melaka dan

semua jajahan takluk Melaka kepada pihak Britain.

“...Holland withdrew the existing to British Singapore.”111

Belanda bersetuju menarik balik bantahannya ke atas pendudukan

British di Singapura dan mengiktiraf kedudukan Singapura sebagai pelabuhan

milik Britain. Sebagai balasannya, British bersetuju untuk berundur dari

Sumatera dangan menyerahkan Bemgkahulu dan semua kawasan milik

Syarikat Hindia Timur Inggeris (SHTI) di Sumatera kepada Belanda.

4.2 Syarat-Syarat Perdagangan

“Pihak Brtish dan Britain berjanji membenarkan rakyat satu sama lain

berdagang antara Tanah Jajahan masing-masing di Kepulauan Timur, dan di

Benua India dan di Ceylon, sebagai negara bertaraf paling diutamakan; dan

rakyat masing-masing perlu mematuhi Peraturan tempatan di setiap

Petempatan.”112

Kapal-kapal perdagangan dari kedua-dua buah negara di benarkan

saling memasuki wilayah masing-masing dengan syarat dikenakan bayaran

yang ditetapkan oleh kedua-dua pihak.

“Dutch were not to attempt to monopolise trade, or to discrminate

unfairly againts British trade. By way of eception, the Dutch would retain a

monopoly af the spice trade of the Moluccas... and both countries were to

combine for the supression of piracy.”113

Belanda tidak dibenarkan mengamalkan dasar monopoli perdagangan

di kawasan Kepulauan Melayu. Kuasa monopoli Belanda hanya dihadkan

dalam monopoli rempah di Kepulauan Maluku. Walaubagaimanapun,

kepulauan tersebut tidaklah mempunyai kepentingan kepada pasaran Eropah 110 J. Kennedy, 1993. A History of Malaya.Percetakan Sooriya: Kuala Lumpur. halaman 99111 Ibid112 Perjanjian Dan Dokumen Lama Malaysia , 1999. Kuala Lumpur: Institut Terjemahan Malaysia Bhd. Halaman 21113 J. Kennedy 100


seperti abad ke19. Kedua-dua pihak bersetuju tidak akan menggangu

hubungan perdagangan antara satu sama lain dengan kuasa tempatan.

Kedua-dua pihak juga bersetuju untuk berkerjasama menghapuskan kegiatan

lanun.

Kedua-dua pihak hendaklah memberi layanan istemewa kepada pihak

yang satu lagi semasa berurusan di India, Kepulauan Ceylon dan Kepulauan

Melayu. Peraturan-peraturan tentang cukai kastam yang harus dibayar akan

dirangka.114 Rakyat dan kapal sesebuah negara tidak perlu membayar keatas

import atau eksport semasa berlabuh di perlabuhan pihak lain ( British dan

Belanda). apa-apa duti pada kadar yang melebihi sekali ganda duti yang

dikenakan ke atas rakyat dan kapal negara pemilik pelabuhan itu. Duti yang

dibayar ke atas eksport atau import di Pelabuhan British di Benua India, atau

di Ceylon oleh kapal kargo Belanda, hendaklah dikira sebegitu rupa supaya

tiada apa-apa duti yang dikenakan itu melebihi sekali ganda amaun duti yang

dibayar oleh kapal kargo British. “Berhubung dengan apa-apa barang yang

tiada apa-apa duti dikenakan, apabila diimport atau dieksport oleh rakyat,

atau di atas kapal negara pemilik pelabuhan itu, maka duti yang dikenakan ke

atas rakyat atau kapal pihak yang satu lagi itu tidak boleh dalam mana-mana

hal melebihi enam peratus.”115

“Duli-Duli Yang Maha Mulia Baginda King Great Britain dan Raja

Negeri Belanda berjanji memberi Perintah yang ketat kepada Pihak Berkuasa

Awam dan juga Tentera dan demikian juga kepada Kapal Perang mereka

supaya menghormati kebebasan perdagangan yang ditetapkan...”116

Kedua-dua pihak juga tidak boleh menyekat perhubungan bebas

Peribumi di Kepulauan Timur dengan pelabuhan kedua-dua Kerajaan atau

rakyat kedua-dua Kerajaan dengan Pelabuhan kepunyaan Kuasa Peribumi.

114 Ruslan Zainuddin, Halaman 151.115 Perjanjian Dan Dokumen Lama Malaysia, Halaman 21.116 Ibid, Halaman 22.


4.3 Syarat-Syarat Kewangan

Belanda bersetuju membayar sebanyak £ 100 000 pound untuk menjelaskan

hutangnya kepada pihak British.117 Hutang tersebut adalah hutang semasa

membiayai Perang Napoleon.

5.0 PENILAIAN

Jika diteliti secara terperinci lagi menyeluruh, pendudukan British di Tanah Melayu

bermula dari pergolakkan politik dan perebutan takhta yang berlaku di Kedah dan

Johor yang telah dijadikan kesempatan oleh British untuk menakluk Pulau Pinang

dan Singapura. Manakala melalui perjanjian Inggeris-Belanda pada tahun 1824,

secara langsung, Melaka telah diserahkan oleh Belanda kepada pihak British.

Penjajahan British di Tanah Melayu bertujuan memenuhi keperluan permintaan

bahan mentah mereka untuk industri barat, mencari pasaran baru bagi barangan

siap dan mencari peluang baru untuk pelaburan di barat. British menggunakan taktik

dan tipu helahnya untuk mendapatkan Pulau Pinang, Singapura dan Melaka.

Sememangnya kekayaan hasil bumi dan keadaan politik yang tidak stabil Tanah

Melayu pada ketika itu telah membuka peluang kepada British untuk mengambil

kesempatan ke atas Tanah Melayu.

Masyarakat pada hari ini terhasil kesan daripada penjajahan British. Bagi

memastikan keadaan negara yang aman dan damai, perkara yang paling penting

adalah aspek ekonomi kerana ia menjadi isu yang paling sensitif. Kegagalan

megawal ekonomi sendiri akan member peluang kepada pihak luar mengambil alih

dan sekali gus memonopoli sumber ekonomi di tanah kelahiran sendiri. Namun

dalam hal ini, sikap masyarakat adalah penggerak utama kemajuan dan kejatuhan

sesuatu bangsa. Misalnya, jika kita mengimbau sejarah bermulanya campur tangan

kuasa asing ke tanah air kita lantaran sikap masyarakat pada ketika itu yang enggan

bersatu padu. Perlu ditegaskan bagi memastikan kesepaduan dan kestabilan dalam

hubungan sesama masyarakat, penelitian sejarah salah satu langkah yang penting.

Sejarah perlu dijadikan satu rangka tindakan untuk membina negara bangsa kerana

tidak mustahil sejarah akan berulang.

Secara keseluruhannya, jangan biarkan kelalaian masa lalu berulang lagi.

Jika perkelahian dan keamanan dapat dikekalkan, nescayanya tidak akan wujud

117 Ruslan Zainuddin , Halaman 151


peluang bagi mana-mana pihak luar untuk cuba ‘membonekakan’ raja dan

rakyatnya. Apa yang lebih penting, keamanan dan pertelingkahan di negara sendiri

perlulah diatasi sedaya upaya tanpa bantuan orang luar. Kita tidak dapat menduga

hati budi setiap pihak. Negara kita, tanggungjawab kita.

6.0 KESIMPULAN

Pertapakan SHTI di kepulauan melayu didorong dengan kekayaan sumber dan

kedudukannya yang strategik. Taktik dan tipu helah British telah berjaya

memperdaya pembesar-pembesar Tanah Melayu pada ketika itu. Perjanjian demi

perjanjian ditandatangani tetapi British memungkiri setiap perjanjian yang yang

dipersetujui antara dua pihak. Tambahan pula berlaku masalah politik seperti

perebutan takhta dan keadaan negara yang tidak tenteram sangat mendorong pihak

British mencampuri urusan negara kita. Namun, bukan sahaja urusan negara tetapi

mereka telah banyak mengaut keuntungan dan menguasai kekayaan hasil bumi kita

yang sangat bernilai pada ketika itu.

Oleh itu, pemimpin sesebuah negara hendaklah lebih berwaspada dengan

janji-janji manis yang diberikan oleh pihak luar. Jatuh bangunnya sesebuah Negara

terletak pada tangan dan akal yang bijak seorang pemimpin. Sejarah bukan sekadar

imbasan masa lalu semata-mata, namun sejarah telah mengajar dan

memperlihatkan kita untuk mengambil iktibar daripada apa yang telah terjadi

sewaktu imperialisme barat di Tanah Melayu dahulu. Hal ini kerana tidak mustahil

sejarah akan berulang kembali.


Rujukan Buku

Abdul Latiff Abu Bakar. (1998). Pertemuan Selat Melaka. Bukit Katil: PercetakanSurya Sdn.Bhd.

Armando Corteseo. (1944). The Suma Oriental of Tome Pires. London: AsianEducational Services.

J. Kennedy. (1993). A History of Malaya. Kuala Lumpur: Percetakan Soorya.

Jessy, J.S. (1978) Sejarah Tanah Melayu (1400-1959). Kuala Lumpur: DewanBahasa dan Pustaka

Kenneth Rupert Hall. (1985). Maritime Trade and State Development in Early

Southeast Asia. Sydney: University of Hawaii Press.

Kobkua Suwannathat-Pian. (1944). Asia Tenggara,Hubungan Tradisional Serantau.

Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mohd Isa Othman. (2002). Sejarah Malaysia (1800-1963). Kuala Lumpur: Utusan

Publicatios & Distibutors Sdn Bhd.

Negeri Melayu adalah Jambatan dari Lalu-Lintas Bangsa-bangsa . (1952). Djakarta

:Penerbitan Djambatan.

Nik Hasnaa Nik Mahmood. (1997).Orang-orang Cina di Tanah Melayu. Skudai:

Penerbitan UTM.

Perjanjian dan Dokumen Lama Malaysia . (1999). Kuala Lumpur: InstitutTerjemahan

Malaysia Bhd.

Ruslan Zainuddin. (2003). Sejarah Malaysia. Kuala Lumpur: Fajar Bakti

Rujukan Jurnal

Baszley Bee B. Basrah Bee. (2004). Kartografi Pulau Balambangan antara Abad 16-17 Masehi. JEBAT Journal, 31. Retrieved May 08, 2012, from

http://journalarticle.ukm.my/387/1/1.pdfRujukan Laman Web

British Mengambil Pulau Pinang, Singapura Dan Melaka. Dikeluarkan 2012, Mei 9 dari http://members.tripod.com/xfile_my/bab1.htm

Penang Story Net. Hubungan Kedah-Pulau Pinang. Dikeluarkan 2012, Mei 9 dari www.penangstory.net.my

http://www.penangstory.net.my/


http://journalarticle.ukm.my/387/1/1.pdf


PANGKALAN DI RANTAU ASIA TENGGARA: PERKEMBANGAN PENTING YANG BERLAKU TEMPOH 1786 – 1832.

RAMLAH BINTI LATUWO

Abstrak

Kertas ini mengkaji pengambilan Pulau Pinang berkait rapat bukan sahaja dengan personaliti dan keghairahan Francis Light, seorang peniaga dan bekas pegawai angkatan tentera laut tetapi juga keghairahan Sultan-sultan Kedah sendiri untuk mengukuhkan kedudukan mereka dalam negeri dan mempertahankan kemerdekaan negeri Kedah. Keperluan untuk menjaga perdagangan dengan China mendesak Inggeris untuk mencari kawasan yang sesuai di Asia Tenggara untuk dijadikan pangkalan bagi mendapatkan bekalan yang dapat membantu perdagangan dengan China118.

PENGENALAN

Syarikat Hindia Timur Inggeris kadang kala dikenali sebagai “John Company” adalah

sebuah syarikat perdagangan yang telah dianugerahkan piagam diraja oleh Ratu

Elizabeth I pada 31 Desember 1600. Syarikat ini dengan panggilan Honourable East

India Company, diberi kemudahan untuk menguasai perdagangan di Hindia Timur.

Syarikat ini berubah dari syarikat perdagangan kepada sebuah badan yang

memerintah India apabila ia mula mempunyai kuasa tentera dan kerajaan tempatan.

Syarikat ini ditutup pada 1858. Syarikat Hindia Timur Inggeris ditubuhkan di England

pada 1600. Kerajaan British telah memberi kuasa kepada SHTI untuk menjalankan

perdagangan antarabangsa dan meluaskan tanah jajahan.

Pada kurun ke-17, SHTI semakin aktif di Asia Tenggara. Pada tahun 1602,

James Lancaster berjaya mendirikan sebuah loji di Bantam. Sehingga tahun 1682,

tempat inilah yang menjadi pusat perdagangan orang Inggeris di Gugusan

Kepulauan Melayu. Selepas itu, orang Inggeris telah membina loji di beberapa

tempat di Asia Tenggara, termasuk Acheh, Jambi, Patani, Maluku dan Banda.119

Namun, pihak Inggeris menerima tentangan daripada Belanda yang ingin membolot

perdagangan di Gugusan Kepulauan Melayu. Pada tahun 1623, berlaku

pembunuhan orang Inggeris secara beraamai-ramai yang dilakukan oleh orang

118 Ruslan Zainuddin. 2003. Sejarah Malaysia Edisi Kedua. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd. hlm. 365.119 Zainal Abidin Abdul Wahid. 1996. Malaysia: Warisan dan Perkembangan Edisi ke-2. Selangor: Dewan Bahasa dan Pustaka. hlm. 104.


Belanda di Pulau Ambon. Lantaran itu, orang Inggeris mengurangkan kegiatan

mereka di Asia Tenggara.

Pada tahun 1760-an, SHTI mahu memajukan perdagangannya di Gugusan

Kepulauan Melayu. Ini ada kaitannya dengan perdagangan di negara China. Dalam

perdagangan Inggeris-China terdapat keadaan yang tidak seimbang. Orang Inggeris

lebih banyak membeli daripada menjual barang kepada orang Cina. Tetapi banyak

barang daripada Gugusan Kepulauan Melayu yang dikehendaki oleh orang Cina,

misalnya, bijih timah, sarang burung, lada, hasil hutan seperti rotan dan kapur barus

serta kayu manis. SHTI perlu menggunaakan barang-barang ini untuk

mengurangkan pembayaran wang perak kepada negara China. Oleh yang demikian,

SHTI ingin mencari satu pangkalan di Gugusan Kepulauan Melayu bagi

mendapatkan barang-barang tempatan dan juga sebagai tempat persinggahan

untuk kapal-kapalnya dalam perjalanan ke negara China.

1.0 FAKTOR – FAKTOR SHTI MEMERLUKAN SEBUAH PANGKALAN DI RANTAU

ASIA TENGGARA WALAUPUN MEREKA TELAH LAMA BERTAPAK DI INDIA.

1.1 PULAU PINANG

Pengambilan Pulau Pinang oleh Francis Light pada 11 Ogos 1786 merupakan titik

penting dalam catatan sejarah negara ini kerana pengambilan ini menandakan

bermulanya kemasukan kuasa Inggeris ke negeri – negeri Melayu120. Sejak itu Pulau

Pinang terpisah daripada ketuanan Melayu Kedah dan mula mencipta identiti

sebagai sebuah koloni Inggeris. Ironinya pula, meskipun cara pengambilan ini penuh

dengan penipuan dan dikecam oleh pentadbir kolonial sendiri namun tidak banyak

yang dilakukan oleh orang tempatan untuk membetulkan ketidakwajaran dalam

gambaran sebenar tentang peristiwa dan kesan pengambilan tersebut.

Pulau Pinang bukanlah satu nama yang penting sebelum 1786 sehinggalah

Sultan Muhammad Jiwa Zainal Azilin Muazzam Shah II mula menawarkan kawasan

di perairan Kuala Kedah hingga ke Pulau Pinang kepada SHTI pada November 1771

120 Ibid.


dengan syarat diberikan bantuan ketenteraan untuk ekspedisi menentang Bugis di

Selangor. Sejak itu, nama Pulau Pinang sering terseret dalam perbincangan antara

Kedah dengan SHTI sehinggalah negeri tersebut diambil alih pada 1786. Antara

pedagang awal yang menemui Pulau Pinang ialah Kapten James Lancasters. Kapal

The Edward Bonaventure milik Kapten Lancaster ialah antara tiga buah kapal yang

dihantar oleh Britain dalam misi perdagangan ke Hindia Timur pada tahun 1591.

Berdasarkan catatan pelayaran kapten tersebut, beliau menemui Pulau Pinang

selepas singgah di pelabuhan Pulau Rimau yang terletak ke arah selatan Pulau

Pinang pada Jun 1593. Akibat serangan penyakit seriawan usus yang

mengorbankan ramai anak kapal, Kapten Lancaster tinggal beberapa bulan di Pulau

Rimau. Setelah meninggalkan pulau itu, beliau menemui Pulau Pinang yang pada

masa itu tidak berpenghuni.121

Pengambilan Pulau Pinang berkait rapat bukan sahaja dengan personaliti dan

keghairahan Francis Light, seorang peniaga dan bekas pegawai angkatan tentera

laut tetapi juga keghairahan Sultan-sultan Kedah sendiri untuk mengukuhkan

kedudukan mereka dalam negeri dan mempertahankan kemerdekaan negeri Kedah.

Keperluan untuk menjaga perdagangan dengan China mendesak Inggeris untuk

mencari kawasan yang sesuai di Asia Tenggara untuk dijadikan pangkalan bagi

mendapatkan bekalan yang dapat membantu perdagangan dengan China122. Dalam

pencarian ini pihak Inggeris telah menetapkan tiga kriteria yang perlu dipenuhi iaitu

tempat itu mestilah jauh dari kawasan pengaruh Belanda di Jawa untuk

mengekalkan persahabatan dengan Belanda demi perimbangan kuasa di Eropah,

pangkalan baru itu mestilah membantu dalam perdagangan di China, dan akhir

sekali tempat itu mestilah selamat yakni suasana politiknya stabil. Francis Light,

seorang country trader, bercita-cita memenuhi impian SHTI dan kerajaan di Britain

dengan berusaha mencari pangkalan yang strategik untuk perdagangan dengan

China yang secara tidak langsung bakal menguntung beliau sendiri.123 Sementara

itu, pihak Kedah pula melihat perlunya mewujudkan hubungan dengan pihak yang

dilihat kuat pada waktu itu dalam usaha menjauhkan ancaman musuh tradisi yang

amat digeruni, Siam dan Burma. SHTI ingin menjadikan Pulau Pinang sebagai :

121Cullin,E.G and Zehnder, W.F, 1905. The History of Penang 1592-1827. Penang: The Criterion Press Ltd. hlm. 1.122 Ruslan Zainuddin. 2003. Sejarah Malaysia Edisi Kedua. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd. hlm. 365.123 Tregonning, K.G, 1964. A History of Modern Malaya. Singapura: Eastern Universities Press. hlm. 70- 72.


a) Pusat Pengumpulan Barang

SHTI telah Berjaya memonopoli perdagangan teh yang menguntugkan di

China. Teh sangat diminati di Eropah. Sebagai tukaran dengan teh, China

mahukan emas, perak, bijih timah dan lada hitam. Kesemua barang-barang

ini boleh diperoleh di Kepulauan Melayu. Pulau Pinang merupakan tempat

yang sesuai sebagai pusat pengumpulan barang-barang tersebut.

b) Pelabuhan Persinggahan

Pelabuhan Pulau Pinang sesuai dijadikan sebagai tempat menyediakan

bekalan air, makanan, dan kemudahan memperbaiki kapal sebelum kapal-

kapal belayar ke Canton, China124. Pelabuhan ini juga sesuai dijadikan tempat

berlindung sementara menunggu peralihan angin monsun.

c) Pangkalan Tentera

Pada abad ke 18, British bermusuhan dengan Perancis, Perancis memiliki

sebuah pangkalan tentera di Pulau Mauritius. Pemilikan ini mengancam

keselamatan British di Madras kerana melalui pangkalan ini, Perancis dapat

menyerang British dalam masa yang singkat. Oleh itu, Pulau Pinang sesuai

dijadikan sebagai pangkalan tentera di Kepulauan Melayu untuk

mempertahankan petempatannya di India daripada diserang oleh Perancis.

1.2. SEBERANG PERAI

Antara sebab-sebab yang mendorong SHTI mengambil Seberang Perai. Beliau

menyenaraikan lima faktor utama, iaitu untuk menghapuskan lanun, menghapuskan

pergantungan kepada Kedah terutamanya dari segi bekalan makanan dengan

menggalakkan pertanian di Seberang Perai, menjadikan Seberang Perai sebagai

tempat perlindungan kepada orang-orang Melayu yang teraniya dari negeri-negeri

berdekatan, menghalang penjenayah atau banduan dari Pulau Pinang lari daripada

pengadilan (melalui Seberang Perai) dan menghalang muncul mana-mana

pelabuhan yang dapat memberi saingan kepada pelabuhan Pulau Pinang.

124 Cullin,E.G and Zehnder, W.F, 1905. The History of Penang 1592-1827. Penang: The Criterion Press Ltd. hlm. 27.


1.3. SINGAPURA

Pulau Pinang gagal bersaing sebagai pelabuhan di Kepulauan Melayu kerana

kedudukannyaa yang kurang strategik. Pulau Pinang terletak jauh ke utara Selat

Melaka. Kebanyakkan kapal dagang lebih suka berdagang di Betawi, Riau dan

Lingga. British sangat memerlukan pangkalan baru di Kepulauan Melayu kerana :

a) Perdagangan SHTI dengan China semakin penting. Oleh itu, perlunya

sebuah pelabuhan yang strategik di Selat Melaka untuk menguasai laluan

perdagangan antara China dengan India

b) SHTI ingin memecahkan monopoli perdagangan Belanda. Di samping itu,

Belanda mengenakan cukai yang tinggi dan memberi layanan yang buruk

kepada pedagang British di Betawi

Stamford Raffles telah diminta untuk mencarikan sebuah pelabuhan baru untuk

menyaingi pengaruh Belanda. Raffles telah mencadangkan Singapura sebagai

pangkalan baru. Pada masa itu, Singapura berada dalam wilayah takluk Johor.

Raffles sangat berminat dengan Singapura kerana :

a) Kedudukan Singapura yang strategik dapat mengawal laluan

perdagangan di Selat Melaka dan Selat Sunda

b) Singapura sesuai dijadikan pelabuhan bebas yang dapat

menyaingi pelabuhan Belanda di Betawi

c) Singapura dapat menyekat monopoli perdagangan Belanda di Kepulauan

Melayu


Peta 1.1 Kedudukan pelabuhan-pelabuhan utama di laluan perdagangan antara India

dengan China

2.0 PERKEMBANGAN PENTING YANG BERLAKU SEPANJANG TEMPOH 1786 –

1832

Pada tahun 1780-an, Kedah menghadapi ancaman Siam dan Burma.

Pemerintahnya iaitu Sultan Abdullah telah meminta bantuan tentera SHTI untuk

mengekalkan kemerdekaan Kedah. Pada masa itu SHTI memerlukan sesebuah

pelabuhan persinggahan yang sesuai di antara India dengan negara China. SHTI

juga memerlukan pangkalan tentera di gugusan Kepulauan Melayu bagi

memperkukuhkan pertahanan British di India yang sering diancam oleh Perancis.

SHTI telah menghantar Francis Light ke Kedah untuk berunding dengan Sultan

Abdullah. Baginda sanggup membenarkan SHTI menduduki Pulau Pinang sekiranya

SHTI bersetuju memberikan perlindungan daripada musuh – musuh baginda dan

bayaran ganti rugi ke atas penyerahan hak monopoli Sultan berjumlah $30, 000

dolar Sepanyol setiap tahun. Hal yang tidak diketahui oleh baginda ialah kerajaan di

India sebenarnya tidak pernah memberikan persetujuan menghulurkan bantuan


ketenteraan. Justeru dalam surat balas Gabenor Jeneral di Madras kepada Sultan

Abdullah Mukaram Shah, aspek perlindungan menjadi begitu kabur.

Pada bulan Jun 1788, buat pertama kalinya Sultan Abdullah menyedari SHTI

tidak pernah berhasrat untuk memberikan bantuan ketenteraan. Malah bayaran ganti

rugi yang dituntut sebanyak $30, 000 dolar Sepanyol itu dengan sewenang –

wenangnya diturunkan kepada $10, 000 dalam tempoh lapan tahun sahaja.

Perkembangan ini dan sikap SHTI yang terus mendiamkan diri akhirnya mengubah

hubungan baik antara Kedah dengan SHTI selama ini. Sultan Abdullah mula

bertindak mengenakan sekatan ekonomi dengan memberhentikan semua perahu

daripada berurusan dengan Pulau Pinang dan kemudiannya melancarkan perang

di Sungai Perai tetapi tewas. Kekalahan ini menjerat Kedah. Walaupun Sultan

Abdullah menafikan beliau terlibat dalam serangan tersebut namun surat arahan

baginda untuk serangan itu telah jatuh ke tangan Francis Light.125 Sultan Abdullah

tidak mempunyai pilihan lain melainkan berbaik-baik dengan Francis Light.

Perjanjian damai yang ditandatangani pada 1 Mei 1791 akhirnya menamatkan

tuntutan ganti rugi Sultan Abdullah yang kini terpaksa menerima $6, 000 dolar

Sepanyol iaitu jauh lebih rendah daripada tawaran $10, 000 tawaran sebelumnya.

SHTI berpeluang mengambil Seberang Perai apabila Sultan Dziauddin

meminta bantuan ketenteraan bagi menghadapi ancaman Siam. SHTI telah

mengambil kesempatan dan memaksa Sultan Dziauddin menandatangani Perjanjian

Persahabatan dan Perikatan dengan Gabenor George Leith pada bulan Jun 1800.

Antara syarat – syarat perjanjian tersebut ialah Sultan Kedah menyerahkan

Seberang Perai dan SHTI akan membayar 10, 000 dolar Sepanyol setahun bagi

Pulau Pinang dan Seberang Perai. Dengan perjanjian ini, Seberang Perai

kemudiannya dikenali sebagai Province Wellesly.

Pada tahun 1821, Kedah sekali lagi telah tertipu dengan janji – janji manis

SHTI apabila Siam menyerang Kedah tetapi SHTI tidak memberi sebarang bantuan.

Demi menyelamatkan diri dan keluarga, ramai daripada rakyat Kedah termasuk

pembesar dan keluarga Sultan berpindah ke kawasan lain khususnya ke kawasan

yang dahulunya milik kesultanan Kedah iaitu Seberang Perai dan Pulau Pinang.

Satu kesan yang ketara daripada peristiwa serangan Siam ke atas Kedah adalah

125 Low, J. 1849. The Journal of The Indian Archiepelago and Eastern Asia, Vol. III. Singapura: Kraus Reprint. hlm. 613.


peningkatan mendadak penduduk di negeri Kedah sendiri. Penduduk Kedah

seramai 100 000 orang kini hanya tinggal separuh sahaja selepas serangan Siam

1821126.

Singapura di bawah British telah menjadi sebuah pelabuhan bebas yang

berjaya menarik ramai pedagang. Ia berkembang dengan pesat dan berjaya

memajukan hubungan perdagangan India – China. Ini sangat menguntungkan pihak

British. Perkembangan pelabuhan bebas Singapura menyebabkan Betawi beransur

– ansur merosot dan hilang kepentingannya. Justeru itu, tidak menghairankan

apabila Belanda membantah pendudukan British di Singapura. Malah, Belanda

mendakwa Singapura ialah hak miliknya. Maka, Perjanjian Inggeris – Belanda 1824

telah ditandatangani untuk mengatasi masalah antara kedua – dua kuasa Barat ini.

Termeterainya perjanjian ini merupakan peristiwa paling penting dalam sejarah

Tanah Melayu dan Indonesia. Berikut merupakan syarat – syarat Perjanjian Inggeris

– Belanda 1824 :

1. Syarat – syarat mengenai wilayah

a) Belanda mengiktiraf Singapura sebagai hak milik British

b) Belanda bersetuju menyerahkan semua loji atau pusat

perdagangan mereka di India kepada British

c) Belanda menyerahkan Melaka dan segala jajahan takluknya ke

utara Singapura kepada British

d) British bersetuju menyerahkan Bangkahulu dan semua

kawasan SHTI di Sumatera kepada pihak Belanda

e) Kedua – dua bersetuju bahawa jika mana – mana pihak

berundur daripada salah satu kawasan, maka hak untuk

menduduki tempat tersebut akan jatuh kepada pihak yang

satu lagi

f) Tiada satu pun daripada wilayah – wilayah yang diserahkan

boleh dipindahkan kepada sebarang kuasa asing pada bila –

bila masa

2. Syarat – syarat perdagangan

126 Newbold, T.J. 1971. Political and Statistical Account of The British Settlements in The Straits of Malacca. London: Oxford University Press.


a) Belanda diberikan monopoli ke atas Kepulauan Rempah

b) Kedua – dua pihak bersetuju mengamalkan dasar perdagangan

bebas

c) Masyarakat peribumi dibenarkan berhubung secara bebas

dengan pelabuhan kedua – dua pihak

d) Kedua – dua pihak berjanji untuk bekerjasama dalam

menghapuskan kegiatan lanun

e) Belanda membayar hutangnya sebanyak 100 000 kepada

British

Menerusi Perjanjian Inggeris – Belanda 1824, Kepulauan Melayu dibahagikan

kepada dua, iaitu Singapura dan kawasan utaranya terletak di bawah pengaruh

British dan kawasan di selatan Singapura di bawah pengaruh Belanda. British juga

bebas meluaskan pengaruhnya di Tanah Melayu tanpa gangguan mana – mana

pihak. Melalui perjanjian ini, British mempunyai tiga buah petempatan, iaitu Pulau

Pinang, Singapura dan Melaka. Pada 1826, ketiga – tiga petempatan ini

digabungkan menjadi Negeri –negeri Selat.

Pengaruh Siam di Negeri – negeri Melayu Utara membimbangkan British

kerana perkembangan ini menjejaskan pendudukan British di Pulau Pinang serta

kepentingan British di Tanah Melayu. Akibatnya, pada Disember 1825, Kapten

Burney dihantar oleh Robert Fullerton bagi mengadakan rundingan dan

menandatangani perjanjian dengan Siam. Henry Burney telah diarahkan berbincang

mengenai hubungan perdagangan dan persahabatan antara Siam dengan British,

kepentingan British di Tanah Melayu mengenai perdagangan, masalah

pembahagian takhta Sultan Ahmad Tajuddin dan soal kemerdekaan Perak dan

Selangor. Selepas berada 6 bulan di Siam, Burney berjaya menandatangani

perjanjian pada 20 Jun 1826. Dalam perjanjian tersebut, Siam dibenarkan terus

menguasai Kedah. Sultan Ahmad Tajuddin tidak dibenarkan tinggal di Pulau Pinang,

Seberang Perai, Perak, Selangor dan Burma.

Namun kebimbangan bahawa Siam akan menghentikan hubungan dagang

khususnya menyekat bekalan makanan dibawa masuk dari Kedah ke Pulau Pinang

menyebabkan SHTI berusaha menghalang setiap percubaan pihak Melayu di


Seberang Perai menyerang Siam di Kedah. Langkah penting yang diambil oleh SHTI

pada 23 Januari 1829 apabila satu pengisytiharan dikeluarkan yang mengharamkan

mana – mana pihak membantu bekas Sultan Kedah menyerang Siam di Kedah.

Pengisytiharan tersebut nampaknya tidak berkesan malah beberapa siri

penentangan orang Kedah terhadap Siam muncul selepas itu. Tiga siri serangan

utama iaitu pada tahun 1831, 1836 dan yang paling besar serangan tahun 1838.

Dalam serangan 1831 misalnya, Tunku Sulaiman berjaya mendapatkan bantuan

ketua – ketua Melayu Pattani yang kemudiannya menghimpunkan 3 000 orang

Pattani menentang Siam di Kedah.

Sebaik sahaja menandatangani perjanjian Inggeris-Belanda 1824, Inggeris

telah memiliki tiga penempatan iaitu Pulau Pinang, Singapura dan Melaka.127 Ibu

pejabat Negeri-negeri Selat berpusat di Pulau Pinang dan diketuai oleh seorang

Gabenor sementara Singapura dan Melaka ditadbir oleh seorang residen konsular

yang bertanggungjawab kepada Gabenor. Gabenor Negeri-negeri Selat yang

pertama ialah Robert Fullerton. Pada tahun 1830 Negeri-negeri Selat diturunkan

status menjadi Residensi di bawah pentadbiran Residen Benggala. Jawatan

Gabenor ditukar kepada Residen. Pada tahun 1832, ibu pejabat Negeri-negeri Selat

telah ditukarkan ke Singapura kerana kemajuan Singapura yang lebih hebat. Ini

disebabkan oleh kedudukan Singapura lebih strategic kerana berada di tengah-

tengah laluan timur dan barat berbanding Pualau Pinang yang terletak jauh di utara.

Singapura juga berdekatan dengan pelabuhan utara di nusantara lain seperti

pelabuhan Betawi, Riau dan Lingga.

Semua dasar dan undang-undang Negeri-negeri Selat digubal oleh Gabenor

Jeneral British di India. Antara kesan-kesannya ialah:

a) Penduduk dan pedagang tidak puas hati kerana NNS ditadbir seperti

Tanah Jajahan India

b) Saudagar-saudagar British di NNS merayu dan mendesak supaya

dipindahkan pentadbiran ke London

127 Zainal Abidin Abdul Wahid. 1996. Malaysia: Warisan dan Perkembangan Edisi ke-2. Selangor: Dewan Bahasa dan Pustaka. hlm. 116.


c) Pada 1 April 1967 NNS diisytiharkan sebagai Tanah Jajahan British

dan diletakkan di bawah Tanah Jajahan London

d) Majlis Perundangan ditubuhkan bagi membolehkan NNS meluluskan

undang-undang sendiri

PENILAIAN

Pada pendapat saya, Syarikat Hindia Timur Inggeris mempunyai sikap

mementingkan diri dan tamak sehingga ingin menguasai keseluruhan Tanah Melayu

hanya kerana ingin menjaga perdagangan di negara China. Mereka menyedari

bahawa mereka lebih banyak membeli barangan China daripada menjual barang

kepada orang Cina. Oleh yang demikian, negeri-negeri di Tanah Melayu dilihat

berpotensi tinggi untuk memenuhi keperluan dan kehendak orang Cina seperti bijih

timah, sarang burung, lada dan hasil hutan serta rempah ratus.

Kesemua faktor yang dikemukakan di atas telah mendorong SHTI untuk

meluaskan pengaruhnya di Asia Tenggara. Perluasan kuasa SHTI dilaksanakan

dengan beberapa rentetan perjanjian yang dimulakan dengan Perjanjian Inggeris-

Kedah 1826, Perjanjian Persahabatan dan Perikatan 1800, Perjanjian Burney 1826,

Perjanjian 1819 dan Perjanjian Inggeris-Belanda 1824. Tindakan Sultan Abdullah

yang membenarkan SHTI untuk menduduki Pulau Pinang diibaratkan sebagai

“pucuk dicita ulam mendatang”. Sultan Abdullah sewenang-wenangnya

mempercayai Francis Light dengan membenarkan beliau menduduki Pulau Pinang

dengan syarat Francis Light memberi bantuan tentera apabila Kedah meminta

pertolongan untuk menentang Siam.

Sultan Abdullah tidak mempertimbangkan terlebih dahulu tindakan yang ingin

diambilnya kerana dikatakan Perjanjian Inggeris-Kedah 1786 dilakukan secara

peribadi tanpa mengikut prosedur-prosedur yang betul. Kesannya, Francis Light

enggan memberi bantuan ketenteraan apabila Siam menyerang Kedah. George

Leith telah dilantik sebagai Gabenor Pulau Pinang pertama. Namun, Kedah tertipu

dengan propaganda SHTI apabila Siam menyerang Kedah tetapi SHTI tidak

memberi sebarang bantuan pada tahun 1821 walaupun dalam Perjanjian

Persahabatan dan Perikatan 1800 Gabenor Leith akan membantu Kedah.


Tambahan pula, SHTI dengan mudah dapat meluaskan kuasanya di Asia

Tenggara hanya melalui perjanjian-perjanjian antara pembesar-pembesar di Tanah

Melayu . Mereka memberikan janji-janji manis dan kemudian memungkiri janji-janji

tersebut. Hal ini memperlihatkan SHTI yang mempunyai nilai-nilai negatif dan licik

mengambil kesempatan terhadap orang-orang Melayu yang mudah terpedaya.

Seterusnya, kita dapat lihat SHTI dapat memiliki tiga penempatan iaitu Pulau

Pinang, Singapura, dan Melaka yang juga dikenali sebagai Negeri-negeri Selat

menerusi Perjanjian Inggeris-Belanda 1824 dengan diketuai oleh Gabenor dan

ditadbir oleh Residen Konsular.

KESIMPULAN

Kesimpulannya, sejarah membuktikan negeri-negeri di Tanah Melayu pada masa

lalu hanya dikuasai oleh sebuah syarikat, iaitu Syarikat Hindia Timur Inggeris


( SHTI ), bukan sebuah kerajaan dan Negara tertentu. Maksudnya, mereka hanya

menghantar sebuah syarikat untuk menguasai negeri-negeri di Tanah Melayu.

British tidak perlu mengerahkan seluruh bala tentera mereka atau menggerakkan

seluruh jentera kerajaan bagi mencapai tujuan dan matlamat meluaskan kuasa di

seluruh Tanah Melayu. Keadaan ini tidak seperti sekarang di mana Amerika Syarikat

terpaksa mengerahkan tenteranya untuk menguasai Iraq. Ternyata betapa lemahnya

pentadbiran negeri kita pada ketika itu sehingga sebuah syarikat pun boleh

menguasai sebuah negeri.

Antara kelemahan yang boleh dilihat ialah ilmu pentadbiran raja-raja Melayu

yang menerima kuasa secara warisan juga kurang. Hal ini menyebabkan mereka

mudah termakan janji palsu dan tipu helah penjajah. Mereka juga sewenang-

wenangnya mudah terpengaruh dengan taktik penjajah yang menjanjikan

pengukuhan kuasa dalam pentadbiran jika mereka mematuhi syarat-syarat yang

SHTI kemukakan.

Justeru, kita seharusnya dapat mengambil iktibar daripada pentadbiran pada

masa dahulu yang mudah mempercayai kuasa asing yang mempunyai kepentingan

negara mereka. Sebagai pemimpin, kita perlu bersikap berhati-hati dan bijaksana

dalam membuat keputusan supaya tidak ditipu oleh orang luar untuk menjaga

kebajikan dan kepentingan rakyat sejagat.

RUJUKAN

Cullin, E. G and Zehnder, W. F (1905) The Early History of Penang 1592- 1827. Penang: The Criterion Press Ltd.

Low, J. (1849) The Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia,


Volume III. Sinagpura: Krauss Reprint.

Newbold, T. J. (1971) Political and Statistical Account of the British

Settlements in the Straits of Malacca. London: Oxford University Press.

Ruslan Zainuddin. 2003. Sejarah Malaysia Edisi Kedua. Kuala Lumpur: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.

Tregonning, K. G (1963) A History of Modern Malaya, Singapura: Eastern Universities Press.

Zainal Abidin Abdul Wahid. 1996. Malaysia: Warisan dan Perkembangan Edisi ke-2. Selangor: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Perkembangan Wilayah Israel Dengan Mandat British di Palestin

FAZITAH BINTI ABDUL MALIKCHELY FATHRA JUANIS

NURFAZERAH BINTI EBRAHIM


Abstrak

Kajian ini melihat teori berkaitan dengan sejarah awal bangsa Yahudi sehingga kini masih menimbulkan keraguan dalam kalangan sejarawan. Terdapat beberapa pendapat yang dikemukakan dan salah satu teori yang paling mendapat perhatian ialah pendapat yang menyatakan bahawa bangsa Yahudi terdiri daripada dua golongan iaitu, ahudi Semitik dan Yahudi Ezkinaz (bukan semitik). Yahudi semitik dikatakan merupakan suku awal bangsa Yahudi yang hidup sejak dari zaman Nabi Ibrahim. Pada zaman tersebut mereka hidup secara berpindah – randah, iaitu berhijrah dari satu kawasan ke kawasan lain seperti dari Kota Aur, sebelah Selatan Mesopotamia menuju ke Khurran,

PENGENALAN

Perkataan Palestin ada dinyatakan dalam rekod Assyria iaitu pada era pemeritahan

Raja Assyria, Addizry III pada awal 800 sebelum masihi. Palestin berasal daripada

perkataan Philsta.128 Herodotus pula mentakrifkan Palestin sebagai sebuah kawasan

yang terletak di selatan Syria berdekatan Finithya sehingga sempadan Egypt.

Manakala semasa pemetrintahan Romania, Palestin merupakan sebuah tanah yang

suci .

Pada tahun 1217 sehingga 1918, Palestine merupakan sebahagian daripada

wilayah Pentadbiran dawlah Uthmaniyah. Tiada istilah politik yang dinamakan

Palestin. Orang Arab mengenali Palestin sebagai al-Ard al- Muqaddasah ( The Holy

Land). 129Selain itu, Palestin juga digelar sebagai Surya al-Janubiyya ( Southern

Syria) disebabkan oleh kedudukan geografinya yang berdekatan dengan negara

Syria,Lebanon,Israel, Palestin dan Jordan.

Palestin berasal daripada nama suku kaum Philistine yang hidup di tepi-tepi pantai

Laut Agean.Bukti arkeologi yang ditemukan menunjukkan perubahan corak hidup

dari menternak binatang yang bermula seawal 17000 sehingga 18000 sebelum

masihi kepada bidang pertanian yang diperkenalkan pada 8000 sehingga 4000

masihi. Palestin, pada peringkat awal disebut sebagai Ard Kan’an -Bumi orang

Kan’an (bersempena nama orang-orang Kan’an yang berhijrah ke sana dari benua

Arab sekitar tahun 2500 S.M) Mereka kemudiannya hidup berasimilasi dengan Puak

Kan’an sehingga nama mereka kekal sebagai Palestin.

128 Fawzy Al-Ghadiry. The History Of Palestine. Hal 16.129 Ermy Azziaty Rozali, etc. 2011. Perang Dunia Pertama , Deklarasi Balfour dan Kesannya terhadap Palestin. Universiti Kebangsaan Malaysia. Hal 24.


Palestin terletak di bahagian barat daya Bilad al-Sham dibarat Asia dan lokasinya

berada di tengah Timur Tengah merupakan satu kawasan luas merentas dari pantai

Laut Mediterranean di barat hingga ke Sungai Jordan di timur dan ke utara dari

Teluk Aqaba hingga ke Laut Galilee. Palestin kini dibahagikan kepada negara Israel

dan daripada Tebing Barat (West Bank) yang terdiri daripada bahagian

timur Jerusalem (BaitulMaqdis) dan Semenanjung Gaza.

kedudukannya yang istimewa bagi orang Yahudi, Islam dan Kristian menjadikan

Palestin terus menjadi rebutan. Bagi umat Islam, di situlah berlakunya Isra Nabi

Muhammad S.A.W dan juga tempat lahir Nabi Ismail. Bagi Krisitian pula,

kedudukannya istimewa kerana di situlah lahirnya Nabi Isa A.S manakala bagi orang

Yahudi, Palestin merupakan ‘Jewish National Home’ atau Tanah yang dijanjikan

Tuhan kepada mereka melalui Nabi Ibrahim. 130Menurut kitab injil mereka, mereka

akan dikurniakan tanah yang terletak antara Sungai Nil di Mesir sehingga ke Sungai

Dajlah. Zionis melihat Palestin adalah kawasan yang dimaksudkan.

2.0. MANDAT BRITISH DAN PERKEMBANGAN WILAYAH ISRAEL

2.1. Sejarah Awal Bangsa Yahudi

Teori berkaitan dengan sejarah awal bangsa Yahudi sehingga kini masih

menimbulkan keraguan dalam kalangan sejarawan. Terdapat beberapa pendapat

yang dikemukakan dan salah satu teori yang paling mendapat perhatian ialah

pendapat yang menyatakan bahawa bangsa Yahudi terdiri daripada dua golongan

iaitu, ahudi Semitik dan Yahudi Ezkinaz (bukan semitik).

Yahudi semitik dikatakan merupakan suku awal bangsa Yahudi yang hidup sejak

dari zaman Nabi Ibrahim. Pada zaman tersebut mereka hidup secara berpindah –

randah, iaitu berhijrah dari satu kawasan ke kawasan lain seperti dari Kota Aur,

sebelah Selatan Mesopotamia menuju ke Khurran, Syiria. Bangsa tersebut

kemudiannya diperturunkan daripada Nabi Ibrahim kepada Nabi Ya’kub yang juga

dirujuk sebagai awal mulanya kewujudan bani Israel dan seterusnya Nabi Yusuf dan

Nabi Musa a.s.

130 Ermy Azziaty Rozali, etc. Perang Dunia Pertama , Deklarasi Balfour dan Kesannya terhadap Palestin. Universiti Kebangsaan Malaysia. 2011. Hlm. 25.


Bermula pada zaman Nabi Musa a.s., bangsa tersebut telah dibawa untuk keluar

daripada Mesir bagi mengelakkan penindasan daripada kezaliman Firaun dan

menuju ke Palestin. Walau bagaimanapun, kemasukan bangsa tersebut ke Palestin

hanya bermula pada zaman Nabi Daud (2000 S.M.) dan secara rasmi pada zaman

Nabi Sulaiman. Bangsa Yahudi pada zaman Nabi Sulaiman terbahagi kepada

beberapa pecahan kerajaan kecil yang antaranya merupakan kerajaan Sumeria dan

Yahuda.

Pada tahun 576 S.M., Sumeria telah menerima serangan daripada kerajaan Raja

Sargeus serta disoroti oleh serangan daripada Assurbanibal dari Assiria dan

kerajaan Babilon. Raja Nebuchadnezzar II dari Babilonia telah menyerbu kerajaan

Israel yang ibu kotanya di Jerusalem, kemudiannya menghancurkan Kuil

Sulaiman.131

Bermula daripada serangan kerajaan – kerajaan luar seperti Babilon, Macedonia

dan Romawi, maka masyarakat Israel yang tinggal di Palestin mula meninggalkan

tanah tersebut akibat penindasan yang dilakukan terhadap mereka. Sama ada

berpindah secara kerelaan sendiri mahupun dihalau keluar. Mereka ini kemudiannya

terpisah dan hidup sebagai kaum pelarian di antara beberapa buah negara di

kawasan Laut Tengah dan Eropah.132 Natijahnya, bangsa ini telah menanamkan

konsep “Janji Tuhan” dan “Bumi Nenek Moyang” yang diperturunkan dari generasi

ke generasi sehinggalah mereka bangkit menawan semula tanah Palestin bermula

pada tahun 1917. Konsep ini telah menunjukkan keazaman bangsa Yahudi yang

berusaha untuk kembali ke tanah Palestin yang dianggan sebagai “tanah yang

dijanjikan oleh tuhan” kepada bangsa mereka iaitu Nabi Ibrahim dan cucu

keturunannya. Oleh itu, bagi Yahudi tidak ada satu bangsa pun yang berhak ke atas

Palestin melainkan bangsa mereka.133

Bangsa bukan semitik pula dikatakan berasal daripada keturunan orang Turki

Mongolia yang berhijrah melintasi daerah yang terletak di sebelah Utara Laut Kizwin

dan Laut Mati, kemudiannya telah menubuhkan sebuah kerajaan yang dikenali

sebagai kerajaan Kojar. Peringkat awal bangsa ini mengamalkan kepercayaan

Animisme, namun akibat peredaran zaman mereka cenderung memeluk agama

131 William G. Carr. Yahudi Menggenggam Dunia. Jakarta, 2004. Hlm. Ix.132 Timbun Ritonga. Zionisme dan Perkembangannya. Sumatera, 2005. Hlm. 1.133 Ibid.


Yahudi yang telah mengalami banyak perubahan oleh tangan tokoh – tokoh Yahudi

semenjak penindasan kerajaan Babilon.134 Asimilasi yang berlaku telah mewujudkan

sebuah bangsa baru yang dikenali sebagai bangsa “Yahudi Baru” atau Yahudi

bukan semitik. Golongan inilah yang kini dikatakan telah menjadi sebuah kuasa

besar yang merampas Palestin dan mendakwa tuntutan mereka adalah hasil sejarah

silam mereka serta janji “nenek moyang”.

2.2. Pertubuhan Zionis Antarabangsa (WZO) – 1897

Zionisme secara umumnya merujuk kepada sebuah pergerakan pelbagai sudut bagi

membentuk sebuah negara bagi bangsa Yahudi. Memandangkan golongan Yahudi

tidak mendapat kedudukannya terutamanya di Eropah Timur, maka sebuah

Pertubuhan Zionis Antarabangsa (World Zionist Organisation) telah dibentuk bagi

membebaskan bangsa tersebut daripada terus ditindas.135 Pertubuhan ini secara

rasminya telah ditubuhkan pada 23 Ogos 1897 melalui persidangan pertamanya

yang diadakan di Basel, Switzerland oleh presiden pertamanya , Theodore Herzl.136

Rata – ratanya pertubuhan ini dipimpin oleh golongan sekular.137

Istilah zionis telah muncul bermula pada akhir abad ke-19 di dalam sebuah buku

yang bertajuk “Der Judenstaat” atau “The State of Israel”, hasil tulisan Theodore

Herzl pada tahun 1895.138 Melalui buku tersebut, pelbagai isu yang membangkitkan

perihal orang – orang Yahudi bermula dari kekayaan pada zaman Nabi Daud, masa

pembuangan sehingga pada suatu cita – cita untuk mendirikan negara Yahudi yang

teguh telah dimasukkan di samping mengungkit isu kedudukan bangsa Yahudi yang

penuh kehinaan di antara bangsa – bangsa.139 Buku tersebut telah berjaya menarik

perhatian masyarakat Yahudi yang tiggal di merata – rata dunia terutamanya dalam

kalangan intelektual. Ia turut berjaya melahirkan satu perasaan dan semangat yang

sangat tinggi dalam hati orang – orang Yahudi untuk kembali menguasai tanah

Palestin dan mencapai semula zaman kegemilangannya.134 William G. Carr. Op.cit. hlm. X.135 Mohd. Roslan Mohd. Nor. Sejarah Kejatuhan Palestin dan Kewujudan Israel. Kuala Lumpur. Hlm. 38.136 Patrick Seale. The Struggle for Arab Independence : Riad el-Solh & The Makers of the Modern Middle East. New York, 2010. Hlm. 618.137 Mohd. Roslan Mohd. Nor. “Konflik Israel – Palestin Dari Aspek Sejarah Moden & Langkah Pembebasan daripada Cengkaman Zionis”, Jurnal Al- Tamaddun 5 (2010) : 73 – 92.138 Mohd. Roslan Mohd. Nor. Ibid. 139 Timbun Ritonga. Op. cit. hlm. 5.


Merujuk kepada Istilah “zionisme” itu sendiri, ia terdiri daripada dua perkataan; “zion’’

dan “isme”. Perkataan “zion” diambil daripada perkataan Ibrani (bahasa Yahudi)

yang merujuk kepada ‘batu’ iaitu sejenis batu yang digunakan sebagai ikatan

bangunan istana (Haikal) yang didirikan oleh Nabi Sulaiman di Kota Al-Quds.

Manakala, perkataan “isme” diambil daripada perkataan Inggeris iaitu ‘fahaman’ atau

‘ajaran’. Gabungan kedua – dua perkataan tersebut telah membentuk satu ideologi

yang dianuti oleh bangsa Yahudi di seluruh dunia. Fahaman tersebut telah

menyatakan bahawa bansa Yahudi akan mendirikan sebuah kerajaan “Israel Kubra”

(Israel raya) serta menjadikan Kota Quds sebagai ibu kotanya.140 Selain itu, terdapat

juga sebuah buku yang menyatakan perkataan “zion’’ diambil bersempena dengan

nama sebuah bukit yang terdapat di Jerussalem yang menjadi tempat penyembahan

Yahwe, iaitu tuhan bagi bangsa Yahudi. Istilah zionisme telah diguna pakai bagi

menarik perhatian orang – orang Yahudi seluruh dunia untuk turut serta dalam

gerakan untuk mewujudkan suatu negara Yahudi di Palestin.141 Dengan kata lain,

pertubuhan ini merupakan sebuah gerakan penyatuan yang bertindak menyatukan

orang – orang Yahudi yang tersbesar daripada berbagai negara dan menjadi sebuah

bangsa dan memperjuangkan bahawa adanya negara bagi mereka di Palestin.

Pertubuhan Zionis Antarabangsa juga telah dianggap sebagai sebuah politik yang

mempercayai bahawa ras Yahudi merupakan ras “tertinggi tingkatnya di bumi”.

Kepercayaan ini telah dikukuhkan lagi dengan adanya doktrin dalam agama Yahudi

yang menyatakan bahawa bangsa Yahudi merupakan sebuah bangsa yang mulia.

Doktrin ini muncul setelah Nabi Musa a.s. berjaya membebaskan orang – orang

Yahudi daripada cengkaman Mesir, iaitu;

“pertolongan Allah akan terus dicurahkan kepada kami’,’Allah selalu

membuka jalan kemenangan, Ia akan terus memberi kekuatan yang

akan membuat kami berada di atas segala bangsa. Benteng Allah selalu

di hadapan kami”.142

Selanjutnya, tuhan berfirman kepada Nabi Ya’kub, iaitu;

“Akulah tuhan Allah Abraham, nenekmu dan Allah Ishak, tanah tempat

engkau berbaring ini akan ku berikan kepadamu dan engkau akan 140 Mohd. Roslan Mohd. Nor. Op. cit. 74.141 Timbun Ritonga. Op. cit. hlm. 6.142 Ibid.


mengembang ke sebelah timur, barat, utara dan selatan dan olehmu

serta keturunanmu semua di muka bumi akan mendapat berkat,

sesungguhnya aku menyertai engkau dan aku akan melindungi engkau

ke manapun engkau pergi....”143

Maka, berdasarkan kepada doktrin tersebutlah, ia telah memberi keyakinan kepada

orang – orang Yahudi untuk bangkit dan menubuhkan sebuah negara bagi Yahudi di

tanah Palestin. Pertubuhan Zionis telah memulakan langkah – langkah yang bijak

bagi memastikan impian tersebut berjaya direalisasikan.

2.3. Strategi Pertubuhan Zionis Antarabangsa (WZO) – 1897

Kongres pertama yang diadakan pada tahun 1897 di Basle telah dihadiri oleh

seramai 197 wakil orang Yahudi. Pertubuhan tersebut telah menyenaraikan empat

langkah bagi mencapai matlamat mereka, iaitu;

I. Memperkenalkan bidang – bidang penjajahan yang sesuai di

Palestin untuk petani, pekerja industri dan pedagang Yahudi;

II. Mengelolakan dan mengumpulkan semua orang Yahudi dengan

menggunakan institusi tempatan atau antarabangsa menurut

undang – undang sesebuah negara itu;

III. Memperkukuhkan keinsafan dan kesedaran kebangsaan orang

Yahudi;

IV. Memperolehi persetujuan kerajaan yang kelulusannya diperlukan

untuk mencapai matlamat zionis.144

Selain daripada langkah – langkah yang dikemukakan di dalam kongres tersebut,

Herzl turut melaksanakan pelbagai usaha dan strategi lain bagi memastikan

matlamat pertubuhan tercapai, terutamanya dalam melaksanakannya pada tempoh

masa yang singkat. Untuk membuat sebuah piagam, Herzl telah berjumpa dengan

Kaiser Wilhelm II di Baitul Muqaddis pada bulan November 1898 untuk

mendapatkan piagam bagi pengiktirafan terhadap penubuhan negara Yahudi namun

usaha tersebut gagal. Di samping itu, beliau turut mengadakan campur tangan

143 Ibid.144 Lois A. Aroian & Richard P. Mitchell. Timur Tengah dan Afrika Utara Moden. Kuala Lumpur, 1991. Hlm. 144.


dengan Sultan Abdul Hamid II untuk mendapatkan pengesahan terhadap Palestin.145

Beliau telah mengemukakan cadangan untuk membenarkan imigran Yahudi masuk

ke Palestin dengan menawarkan tawaran menarik iaitu bantuan kewangan untuk

membantu mendapatkan sumber – sumber dan barang keperluan untuk empayar

Uthmaniyyah.146

Niat Herzl bagaimanapun tidak berjaya mendapatkan persetujuan daripada sultan

kerajaan Turki Uthmaniyyah tersebut. Ia dinyatakan dengan jelas melalui surat yang

ditulis oleh Sultan Abdul Hamid kepada Herzl melalui rakannya Neolinsky yang

sebahagiannya berbunyi;

“Jika Herzl benar – benar kawanmu, sebagaimana anda adalah

kawanku juga, maka tolong beritahukan agar Herzl jangan sekali – kali

meneruskan langkahnya, kerana aku tidak akan menjual sejengkal pun

wilayah kerajaanku. Kerajaanku bukanlah milik peribadiku, melainkan

milik seluruh kaum muslimin. Dan untuk memperoleh itu, mereka telah

mengorbankan harta benda dan hidupnya. Oleh kerana itu, kami akan

mempertahankan bumi itu dengan darah kami pula, dari setiap usaha

yang dilakukan oleh pihak luar untuk merebutnya. Pasukan kami telah

terjun dalam dalam medan perang di Syria dan Palestina. Mereka rela

gugur satu demi satu, kerana tidak ada seorang pun dari prajurit kami

yang mau menyerah kepada musuh. Mereka lebih senang mati

membela kehormatan Islam daripada hidup dalam kenistaan. Kerajaan

Turki bukanlah milik peribadiku, melainkan milik bangsa Turki. Tanah

sejengkal pun tidak boleh dijarah orang. Orang Yahudi supaya

menyimpan saja jutaan wang miliknya itu. Seandainya kerajaan ini dapat

dihancur – hancurkan orang Yahudi boleh mengambil tanah Palestin

dengan percuma. Akan tetapi harus diingat, bahwa kerajaan kami tidak

pernah akan mundur dari tekad, yang telah kami pegang selama ini.

Orang Yahudi tidak akan mampu menghancurkan kami, sebelum

mereka mampu melangkahi mayat – mayat kami lebih dahulu.”147

145 Ibid. hlm. 145.146 Mohd. Roslan Mohd. Nor. Op. cit. hlm. 75.147 William G. Carr. Op. Cit. Hlm. Xii.


Memandangkan usaha mendapatkan persetujuan daripada Sultan Abdul Hamid II

tidak berhasil, Herzl masih tidak berputus asa dan cuba mendapatkan sokongan

daripada kuasa – kuasa besar seperti Britain dan Amerika Syarikat. Pada tahun

1902, pemimpin – pemimpin Zionis telah meminta kerajaan Britain supaya

menyokong hak – hak autonomi Yahudi di padang pasir Sinai, akibat beberapa

kesulitan, permintaan tersebut ditolak. Kerajaan British telah menawarkan Uganda

kepada pertubuhan tersebut, namun pihak Zionis iaitu Herzl telah menolaknya.

Sebab penolakan tersebut telah ditulis oleh penggantinya, Dr. Chaim Weizzman

pada tahun 1905, iaitu selepas kematian Herzl, berbunyi;

“Among the arguments put forward against this scheme was the fact that

the few white settelers, mostly English, who were already in Uganda,

would fight against Jewish influx into their territorry, which would not

accommodate more than a very limited number.”

Pada tahun 1906, Perdana Menteri Britain telah megubah dasarnya iaitu dengan

meluluskan dasar sekatan ke atas kemasukan Yahudi ke Britain. Keadaan tersebut

telah mendesak kepada perpindahan beramai – ramai orang Yahudi ke Amerika dari

Rusia, negeri Beltic dan kawasan Eropah Tengah. Keadaan tersebut telah

menguatkan lagi keazaman Yahudi untuk kembali ke tanah air mereka di Palestin.

Akhirnya, Weizzman telah mengambil langkah dengan menghubingi pemimpin –

pemimpin British seperti Lord Balfour, Milner, Lloyd George dan Sir Mark Sykes dan

menyatakan hasratnya bagi penubuhan negara bagi Yahudi (National Homes of

Jews).

Pada tahun 1914, Weizzman telah menemui Llyod George dan Herbert Samuel.

Lloyd George telah menulis hasil pertemuan tersebut, iaitu;

“The Zionist gave us a definite promise that if the Allied Comitted

themselves to giving facilities for the establishment of a National Home for


the Jews in Palestine, they would do their best to rally Jewish sentiment

and support throughout the world to the Allied cause”.148

Perang Dunia Pertama yang tercetus pada tahun 1914 telah memberikan peluang

kepada Weizzman untuk melobi kuasa – kuasa besar bagi memenuhi impian

perubuhan zionis. Ketika kerajaan Turki menjalankan kerjasama dengan kuasa

Jerman, pertubuhan Zionis pula mengambil peluang dangan mengikat perjanjian

dengan pihak British dan Perancis bagi menghancurkan dunia Arab.

Peristiwa perjanjian tersebut bermula apabila usaha Weizzman dan Nahum Sokolow

melobi pihak British bagi memberi sokongan kepada penubuhan negara Yahudi

gagal. Penolakan British berpunca daripada terma rahsia perjanjian di antara Britain

dan Perancis pada tahun 1916 yang disebut sebagai perjanjian Sykes – Picot di

mana terma tersebut menyatakan bahawa Palestin adalah untuk diperintah oleh

mandat antarabangsa dan bukan semata – mata oleh British di dalam era selepas

perang. Walau bagaimanapun, di atas kebijaksanaan pihak Zionis, mereka berjaya

meyakinkan pihak British dengan syarat Zionis berjaya menggalakkan Kongres

Amerika dan Rusia untuk menyertai usaha perang di antara Britain dengan

Jerman.149 Hal ini disebabkan oleh jumlah orang Yahudi yang terlibat dalam

pergerakan revolusi di Rusia adalah ramai dan kenaikan kuasa Yahudi di Amerika

Syarikat, Britain percaya bahawa kenyataan pro-Zionis akan membantunya

mencapai matlamat perang.150 Melalui perjanjian tersebut, maka ia telah membuka

lembaran baru kepada harapan pertubuhan Zionis dalam usaha pembentukan

negara Yahudi melalui Deklarasi Balfour.

2.4. Deklarasi Balfour – 1917

Sokongan British terhadap hasrat pertubuhan Zionis merupakan hasil usaha

pemimpin Zionis seperti Weizzman dan Sukalow dalam melobi pihak Eropah.

Namun, tidak terkecuali juga peranan yang dimainkan oleh Lord Rothchild, seorang

148 Ismail Abdul Rahman, Konsep dan Kedudukan Bangsa Pilihan Menurut Agama Islam dan Agama Yahudi. Kuala Lumpur, 1989. Hlm. 79.149 Akram Fouad Khater. Sources in the History of the Modern Middle East. New York, 2004. Hlm. 131.150 Lois A. Aroian & Richard P. Mitchell. Op. cit. hlm. 172.


pemimpin Yahudi di London yang telah mengutuskan surat kepada Arthur James

Balfour, Setiausaha Luar British bagi menegaskan hasrat Zionis dalam penubuhan

‘national home’ untuk bangsa Yahudi di Palestin. Sebelum perang dunia pertama

berakhir, kerajaan British melalui Lord Balfour telah membalas surat Rothchild pada

2 November 1917 bagi menyatakan sokongan British terhadap penubuhan negara

bagi Yahudi. Kandungan surat yang dikenali sebagai Deklarasi Balfour dan

mendapat restu Perdana Menteri, Lloyd George dan setelah diluluskan oleh Kabinet

Perang adalah seperti berikut;

Dear Lord Rothchild,

I have much pleasure in conveying to you, on behalf of His

Majesty’s Government, the following declaration of sympathy with Jewish

Zionist aspirations which has been submitted to, and approved by, the

cabinet.

His Majesty’s Government view with favour the establishment in

Palestine of a national home for the Jewish people, and will use their

best endeavours to facilitate the achievement of this object, it being

clearly understood that nothing shall be done which may prejudice the

civil and religious rights of existing non-Jewish communities in Palestine,

or the rights and political status enjoyed by Jews in any other country.

I should be grateful if you would bring this declaration to the

knowledge of the Zionist Federation.

Signed: Arthur James Balfour.151

Selain itu, terdapat juga surat yang dikeluarkan oleh Cambon kepada Sukolow yang

menyokong idea penubuhan negara Yahudi bertarikh 4 Jun 1917, iaitu;

You were good enaugh to present the project to which you are devoting

your efforts, which has for its object the development of Jewish

colonization in Palestine. You consider that, circumstances permitting,

and the independence of the holy places being safeguarded on the other

hand, it would be a deed of justice and of reparation to assist, by the

151 Ermy Azziaty Rozali & Azmul Fahimi Kamaruzaman. “Perang Dunia Pertama, Deklarasi Balfour dan Kesannya Terhadap Palestin”, International Journal of West Asian Studies 3:2 (2011) : 19 – 39.


protection of the Allied Powers, in the renaissance of the Jewish

nationality in that Land from which the people of Israel were exiled so

many centuries ago.

The French Government, which entered this present war to defend a

people wrongfully attacked, and which continues the struggle to assure

the victory of right over might, can but feel sympathy for you cause, the

triumph of which is bound up with that of the Allies.

I am happy to give you herewith such assurance.152

Sokongan – sokongan yang diberikan oleh kuasa – kuasa barat terhadap “national

home of Jewish” terutamanya Britain, selain daripada perjanjian yang dibentuk

bersama ketika Perang Dunia Pertama juga dipengaruhi oleh beberapa faktor.

Terdapat pendapat yang menyatakan bahawa pengeluaran Deklarasi Balfour

mungkin juga merupakan hasrat Lord Balfour yang ingin memperbetulkan kesilapan

silamnya. Ketika beliau menyandang jawatan Perdana Menteri, Akta Orang Asing

1905 yang menghalang kemasukan orang – orang Yahudi ke Britain telah diluluskan

olehnya.

Disamping itu, ada juga yang menyatakan bahawa tindakan Balfour tersebut adalah

untuk membalas jasa Chaim Weizzman, seorang pensyarah kimia di Universiti

Manchester dan Presiden kepada pertubuhan Zionis yang telah menyumbangkan

hasil rekacipta bahan letupan bagi peperangan kepada British. Keadaan ini telah

menguatkan pendapat bahawa Weizzman telah menggunakan hubungan dan

pengaruhnya bagi melobi kuasa – kuasa barat dalam usaha mencapai matlamat

pertubuhan Zionis.

Tidak dinafikan juga, adanya pendapat oleh sejarawan yang menyatakan bahawa

pihak British menginginkan Perancis untuk keluar daripada Palestin, namun pihak

Zionis telah terlebih dahulu mendapat persetujuan dari Perancis dan Itali berkenaan

rancangan penempatan Yahudi. Inggeris juga berkemungkinan telah diyakinkan oleh

Zionis mengenai kepentingan wilayah Palestin terhadap negara tersebut. Ini

terutamanya berkenaan keselamatan Mesir.153

152 Akram Fouad Khater. Op. cit. hlm. 132.153 Lois A. Aroian & Richard P. Mitchell. Ibid.


Perasaan belas kasihan dan faktor kemanusiaan juga dianggap telah mempengaruhi

keputusan British terhadap Deklarasi Balfour. Peristiwa kezaliman yang berlaku ke

atas orang – orang Yahudi sejak ribuan tahun disertakan dengan kepercayaan

agama, iaitu “kembali semula ke tempat asal” turut menarik perhatian British dalam

usaha membantu kepada kewujudan sebuah negara bagi Yahudi di Palestin.

Dengan tersebarnya Deklarasi Balfour pada 2 November 1917, maka satu manifesto

telah dikeluarkan oleh pertubuhan Zionis. Manifesto tersebut yang ditandatangani

oleh Sokolov, Tschlenov dan Chaim Weizzman telah menyatakan bahawa aspirasi

yang dibentuk semasa persidangan Zionis di Basle Switzerland pada tahun 1897,

berada di landasan yang tepat dengan deklarasi yang diisytiharkan secara rasmi

oleh kerajaan British tersebut. Menurut Gillon (1969), di sebalik sokongan British

terhadap aspirasi Zionis di Palestin adalah untuk memudahkan mereka

mengetepikan perjanjian Sykes-Picot, seterusnya menggantikan perjanjian tersebut

dengan satu bentuk penguasaan British yang baru.154

Sejurus selepas perisytiharan Deklarasi Balfour, pada 31 Oktober 1917, pasukan

British di bawah pimpinan Jeneral Allenby telah memulakan serangan ke atas

Beersheba dan akhirnya berjaya menawan Jerusalem pada 9 Disember 1917.155

Berikutan daripada penawanan tersebut, maka bermulanya penguasaan secara

langsung kuasa Eropah ke atas Palestin. Kejayaan British menewaskan kerajaan

Turki Uthmaniyyah telah menggalakkan titik mula kemasukkan orang – orang Yahudi

secara besar – besaran ke tanah Palestin secara bebas. Ia dianggap sebagai

gelombang penghijrahan ketiga Yahudi selepas peristiwa Aliyah Pertama (1881 –

1903) dan peristiwa Aliyah Kedua (1904 – 1914).156 Di pihak orang Arab Palestin,

kemasukkan beramai – ramai orang Yahudi ke tanah Palestin merupakan satu

ancaman terbesar bagi kerajaan Islam tersebut.

2.5. Memorandum Pertubuhan Zionis – 1919

Setelah mendapatkan sokongan daripada kuasa Britain, pada 3 Febuari 1919, pihak

Zionis telah bertindak mambentuk sebuah memorandum yang konkrit bagi

memastikan hasrat penubuhan negara Yahudi diterima di dalam mesyuarat

persekutuan di Versailles (Peace Conference). Matlamat persidangan tersebut 154 Ermy Azziaty Rozali & Azmul Fahimi Kamaruzaman. Op. cit. hlm. 26.155 Ibid. hlm. 23.156 Lois A. Aroian & Richard P. Mitchell. Op. cit. hlm. 141 – 147.


antaranya adalah untuk memetakan kawasan geopolitik pascaperang Timur Tengah

dan Afrika, keputusan tentang siapa yang akan menerima kawalan kolonial ke atas

Palestin merupakan perkara bersejarah di antara pihak Zionis dan Arab.157

Pihak pertubuhan Zionis telah mengemukakan draf resolusi yang berikut untuk

pertimbangan persidangan damai (terjemahan);

I. Pihak – pihak berkuasa mengiktiraf sejarah orang – orang Yahudi dan

hak bagi menubuhkan ‘National Home’ bagi bangsa Yahudi di Palestin;

II. Sempadan Palestin hendaklah sebagaimana yang diisytiharkan dalam

jadual yang dilampirkan bersama (schedule annexed hereto);

III. Hak pemilikan kedaulatan Palestin adalah tertakluk di bawah kerajaan

British melalui mandat yang diberikan oleh Liga Bangsa – bangsa;

IV. Peruntukan akan dimasukkan berkaitan dengan permohonan di

Palestin melalui syarat – syarat am yang terkandung dalam mandat;

V. Perkara – perkara lain yang tertakluk dalam mandat:

i. Palestin hendaklah diletakkan di bawah politik, pentadbiran dan

ekonomi yang akan memastikan penubuhan rumah baru Yahudi

(Jewish National Home);

ii. Kuasa mandat hendaklah antara lainnya berkenaan imegresen

Yahudi, penyelesaian kepada hak tanah, jaminan kesaksamaan

hak – hak bangsa bukan Yahudi, kerjasama Yahudi, Palestin

dan dunia berkenaan penubuhan negara bagi Yahudi dan hal

ehwal hak ekonomi;

iii. Hal ehwal pentadbiran;

iv. Kebebasan tempat ibadat bagi semua agama;

v. Peruntukan – peruntukan lain yang berkaitan.158

Pembentangan draf tersebut merupakan salah satu langkah yang turut menunjukkan

usaha pertubuhan Zionis bagi mendapatkan sebuah negara bagi bangsa Yahudi di

Palestin. Antara tuntutan daripada Yahudi ke atas Palestin adalah berdasarkan

kepada pertimbangan berikut;

I. Palestin merupakan tanah bersejarah bagi Yahudi;

157 Akram Fouad Khater. Op. cit. hlm. 193.158 Ibid. hlm. 194.


II. Keadaan hidup bangsa Yahudi di beberapa bahagian dunia terutamanya

Eropah Timur adalah amat daif (penuh kehinaan), oleh itu perlu ditubuhkan

sebuah negara bagi Yahudi bagi menghentikan penindasan ke atas bangsa

tersebut oleh bangsa – bangsa lain;

III. Tanah Palestin tidak cukup besar bagi menempatkan semua orang Yahudi

yang melebihi 14 juta atau lebih yang hidup bertaburan di serata dunia, oleh

itu perlunya sempadan yang membahagikan kawasan orang – orang Yahudi

dan orang – orang Arab di Palestin;

IV. Sebahagian besar kekayaan dunia terletak di Palestin;

V. Tanah itu sendiri (Palestin) memerlukan penebusan.159

Hasil daripada meorandum yang dikeluarkan oleh pertubuhan Zionis tersebut, maka

ia telah memberikan tindak balas yang positif daripada kuasa – kuasa barat dalam

memberikan kemudahan kepada bangsa Yahudi di Palestin. Perancis, melalui

persidngan tersebut telah memberikan kesediaannya menerima sepenuhnya usul

Zionis tersebut untuk meletakkan Palestin di bawah Mandat British. Dalam

Persidangan Damai 1919 juga, Yahudi telah menuntut agar sebuah negara Yahudi

yang mengandungi daerah – daerah Palestine, sebelah Timur Jordan dan Selatan

Lubnan ditubuhkan.

Pada persidangan seterunya yang diadakan pada tahun 1920, Persatuan Undang –

undang Yahudi telah mendesak Liga Bangsa – bangsa Bersatu untuk meletakkan

British sebagai pemegang Mandat di Palestin dan Perancis di Syria termasuk

Lubnan. Selain itu, Zionis turut mengemukakan satu Rang Undang – undang

Perlembagaan untuk diterima oleh Liga Bangsa – bangsa Bersatu. Penerimaan

tersebut merupakan satu kemenangan kepada orang – orang Yahudi bagi

meletakkan asas dalam bidang politik di Palestin. Keadaan ini telah menggalakkan

mereka untuk berpindah secara beramai – ramai ke Palestin.160

2.6. Mandat British Di Palestin – 1920

Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat, halaman 991, “mandat” bermaksud

AMANAH yang diberikan oleh orang ramai atau sesuatu kumpulan kepada wakil

mereka. Mandat juga membawa erti surat perintah dan surat kuasa serta kuasa

159 Ibid. hlm. 195.160 Ismail Abdul Rahman. Op.cit. hlm. 81.


yang diberikan oleh pihak yang lebih tinggi. Dalam konteks di negara Palestin, dapat

ditakrifkan sebagai satu peralihan kuasa daripada kerajaan Empayar Uthmaniyyah

kepada kuasa barat. Manakala, menurut Kamus Am Crescent News (1997) pula

mendefinisikan mandat sebagai kuasa yang diberikan oleh Bangsa-bangsa Bersatu

kepada sebuah negara untuk mentadbir sesuatu daerah.

Kedatangan British ke Palestin bermula apabila pasukan British di bawah General

Allenby telah berjaya menawan Palestin daripada naungan Uthmaniyyah. Beliau

telah berjaya menawan Palestin pada bulan Disember 1917 dan seterusnya

melancarkan serangan pada 31 Oktober pada tahun berikutnya. Dapat dilihat,

pergerakan secara taktikal yang disusun oleh Allenby membawa kepada kejayaan

British menawan bahagian Selatan Palestin dan juga Jerusalem daripada

pemerintahan Turki-Uthmaniyyah.161 Dan secara rasminya, pada tahun 1918, iaitu

selepas Perang Dunia I, daerah Baitulmaqdis dan Palestin jatuh ke tangan British

setelah British menewaskan Empayar Islam. Maka dengan itu, bermulalah

pendudukan British di Palestin. 162

Palestin ialah nama yang digunakan dengan meluas sejak era Rom lagi yang mana

merujuk kepada kawasan Timur Tengah di antara Laut Mediterranean dan Sungai

Jordan. Mandat British di Palestin bermula pada tahun 1920 dan berakhir pada

tahun 1948. Mandat British yang diberikan oleh Pihak Berikat Eropah kepada Britain

di San Remo itu telah diadakan pada bulan April, 1920 dan telah disahkan juga oleh

Liga Bangsa-bangsa pada tahun 1922. Setelah itu, mandat mula beroperasi pada

tahun berikutnya.163 Secara amnya, sejarah mandat British di Palestin banyak

mempengaruhi sejarah masa depan Timur Tengah secara mendalam.

Proses mandat British di Palestin tidaklah mengambil masa bertahun-tahun kerana

British mendapat pengesahan daripada Liga Bangsa-Bangsa untuk beroperasi di

Palestin tidak mendapat tentangan malah masa yang diambil juga tidak lama.

Selepas Perang Dunia I, sistem mandat telah diisytiharkan dan wilayah-wilayah

Uthmaniyyah telah dibahagikan kepada pemerintahan kuasa-kuasa besar seperti

British, Perancis, Itali dan lain-lain negara yang mempunyai kuasa veto. Hasil

161 Emory C.Bogle. The Modern Middle East :From Imperialism to Freedom (1800-1958). America, 1996. Hlm. 131.162 Ibid, hlm 132.163Ibid. hlm 168.


daripada pembahagian wilayah, British mendapat wilayah Iraq, Jordan dan Palestin

untuk ditadbir dan seterusnya dikuasai dari segi politik, ekonomi dan sosial di bawah

mandatnya. Manakala, Perancis pula mendapat wilayah Syria dan Lubnan. 164

Selepas itu, British telah mengisytiharkan Deklarasi Balfour di mana British

menyokong pelan Zionis untuk mewujudkan sebuah negara Yahudi di Palestin

sehinggalah tertubuhnya “National Home of Jews” yang membenarkan kemasukan

pendatang Yahudi ke Palestin. Pentadbiran British adalah bersifat pro-zionis atau

lebih kepada Zionis dan bukannya Palestin. Ini dibuktikan melalui teks mandat yang

dikeluarkan pada 24 Julai 1922 yang mengarahkan British agar menubuhkan

sebuah negara bagi orang Yahudi di Palestin. Malah, British mencuba menunjukkan

bahawa tindakan mereka telah diterima oleh kedua-dua pihak namun sukar dicapai.

British juga mencuba untuk mengimbangi dasar-dasar tersebut terhadap Orang Arab

dan Yahudi di Palestin namun juga mempunyai hasil yang sama.

Semasa mandat, British berusaha untuk melaksanakan amanah yang diberikan

kepada mereka sepanjang pentadbiran mandat di Palestin. British ingin menjadikan

Palestin sebagai negara Yahudi walaupun mendapat tentangan daripada penduduk

Arab. Di Palestin, pemerintahan British diterima oleh Orang Arab namun begitu

sering dipengaruhi oleh pendapat masyarakat muslim dari negara-negara jiran atau

di India. Pelaksanaan sistem mandat Palestin pada Julai 1922, secara tidak

langsung telah memberi tanggungjawab kepada British melaksanakan syarat-syarat

Deklarasi Balfour.165

British telah melakukan perubahan polisi dalam pentadbiran. Pada Disember 1920,

mesyuarat Kongres Palestin Ketiga di Haifa telah mendesak Inggeris agar

menubuhkan institusi berkerajaan sendiri. Dalam mesyuarat itu, 37 orang

perwakilan mewakili Pertubuhan-pertubuhan Islam-Kristian Palestin cuba untuk

mewujudkan satu Barisan Islam-Kristian yang bersatu. Jawatankuasa Eksekutif

kongres yang dilantik melalui perwakilan telah melantik Musa Kadhim al-Husayni

sebagai Presiden dan Anif al-Dajani sebagai Timbalan Presiden. Musa Kadhim yang

164 Ibid, hlm 120.165Ibid, hlm 134.


telah berusia lebih 70 tahun dan merupakan bekas Datuk Bandar Baitulmaqdis

mendapat penghormatan tertinggi pertama yang mengetuai pentadbiran di

Palestin.166

Dalam tahun 1930 pula Eksekutif Arab telah diharamkan kerana dituduh melakukan

keganasan. Eksekutif Arab juga menjadi semakin lemah selepas kematian Musa

Kadhim. Jadi ini telah membawa kesan yang hebat, apabila berlaku perpecahan dan

perebutan kuasa untuk menjadi ketua menyebabkan tiada pemimpin yang dapat

mewakili Palestin untuk menentang penubuhan negara Yahudi di bumi Palestin.

Selepas Musa Kadhim, muncul lagi seorang pemimpin yang mempunyai semangat

nasionalisme, iaitu al-Hajj Amin yang merupakan ahli keluarga al-Husayni. Beliau

berusaha mengapi-apikan rusuhan anti-Yahudi di Jaffa pada bulan Mei 1921. Beliau

menjadi semakin berkuasa dalam kalangan bangsa Palestin apabila tertubuhnya

Majlis Tertinggi Islam pada Januari 1922. 167

Jika tidak kerana pembentukan yang dilakukan oleh British, rusuhan di bawah

pimpinan al-Hajj Amin tidak akan berlaku. Justeru, hal ini berlaku kerana rasa

ketidakpuasan hanti terhadap seikap British yang lebih mementingkan orang

Yahudi. Hal ini membuktikan bahawa berlakunya pergolakan politik dalam

pentadbiran mandat British pada ketika itu. Maka dapat digambarkan fenomena

negara Palestin pada masa itu amatlah tidak tenteram dan pemberontakan rakyat

Palestin berlaku sehingga British memecat al-Hajj Amin pada 1 Oktober 1937.168

Dapat dilihat, tindakan British ini jelas menunjukkan bahawa British lebih

mementingkan diri sendiri dan akan menghapuskan sesiapa sahaja yang cuba

menentangnya walau apa cara sekalipun. Hal ini bolehlah diibaratkan seperti seekor

raksasa yang lahap memakan mangsanya. Walaupun begitu, majoriti bangsa Arab

Palestin tetap beranggapan bahawa mereka mempunyai hak menentukan nasib

sendiri dan bukannya penduduk tanpa kerelaan. Penafian terhadap hak

166 Opcit., hlm 171.167 Lois A.Aroian & Richard P.Mitchell. Timur Tengah dan Afrika Utara Moden. Kuala Lumpur, 1991. Hlm 34.168Prof.Madya Fadhlullah Jamil. Islam di Asia Barat Moden ;Sejarah Penjajahan dan Pergolakan. Selangor,2000.hlm. 78


kemanusiaan tersebut merupakan asas bantahan rakyat Palestin sepanjang

pelaksanaan mandat.169

Walaupun dalam Kertas Putih Churchill pada tahun 1922 jelas-jelas menyatakan

pendekatan yang bercirikan dasar Inggeris sehingga tahun 1939, iaitu memberi dan

mengambilnya daripada kedua-dua belah pihak, khususnya menafikan tuntutan

bangsa Yahudi dan desakan bangsa Arab. Namun, British telah menghantar Sir

Samuel sebagai Pesuruhjaya Tinggi yang mana Sir Samuel itu sendiri berbangsa

Yahudi. Jadi, tentulah beliau akan berpihak kepada bangsanya. Jika difikirkan

secara kritis, tidak ada seorang pun yang mahu haknya terjejas dan dirampas.

Begitu juga dengan Palestin. Justeru itu, Palestin tetap berkeras membantah

pembentukan negara Yahudi di tanah tumpah darah mereka sendiri.

Begitu juga dengan amanah yang dalam mandat British melalui Suruhanjaya Shaw

yang mana diketuai oleh Sir Walter Shaw pada September 1929. Dalam

suruhanjaya ini, laporannya mencadangkan agar pentakrifan semula interpretasi

mandat yang melindungi orang Yahudi dengan turut memasukkan juga orang Arab

ke dalam mandat, penyekatan penghijrahan masuk orang Yahudi, perlindungan

petani Arab dan perakuan bahawa Agensi Yahudi bukanlah kerajaan Palestin.

Penubuhan Suruhanjaya Shaw tersebut adalah disebabkan oleh pertikaian Tembok

Barat Palestin. Haram al-Sharif yang merupakan kawasan suci terletaknya

Baitulmaqdis dan juga terletaknya Masjid al-Aqsa. Pada masa yang sama juga

kawasan ini turut menjadi tempat suci orang Yahudi. Jadi dengan itu, golongan

Yahudi mendakwa kawasan suci Tembok Barat merupakan tinggalan kuil kuno

Yahudi yang dibina oleh Nabi Sulaiman dan kemudian dibina semula oleh Herod

Agung. Sebagai kawasan waqaf, keseluruhan Haram al-Sharif berada di bawah

bidang kuasa pentadbiran Islam. Jadi, senario ini dipertikaikan oleh orang Yahudi

akibat daripada pengaruh rahib-rahib yang bersifat radikal. Dan pada September

1928, orang Yahudi telah bertindak dengan membawa pembahagi ke Tembok

tersebut. Justeru, hal ini mencetuskan perasaan kurang enak dalam kalangan

penduduk Islam. Malah, pada Ogos 1929, perusuh kedua-dua pihak telah

bertembung di bandar Hebron yang menyaksikan lebih 100 orang Yahudi dan 100

penduduk Islam telah terbunuh. Kesannya, keganasan ini telah membawa kepada

penubuhan Suruhanjaya Shaw. Tetapi, Suruhanjaya ini juga ternyata tidak

169 Ibid. hlm. 36


membawa perubahan yang baik kepada orang Arab kerana tetapi sahaja berpihak

kepada orang Yahudi. Jadi,amanah yang dipikul oleh British tidak berjaya melalui

suruhanjaya ini.

Tambahan lagi, apabila British menubuhkan pula Suruhanjaya Peel pada tahun

1937. Suruhanjaya ini merupakan satu-satunya laporan yang dianggap paling

menyokong Yahudi. Hal ini adalah disebabkan ianya lebih banyak menggariskan

keistimewaan orang Yahudi berbanding orang Arab. Dalam pada itu juga,

pembahagian kawasan yang dicadangkan sebagai penyelesaian kepada

pertelingkahan nasionalisme Palestin.170 Melalui suruhanjaya itu, orang Yahudi

berjaya mendapatkan dan mewujudkan sebuah negara Yahudi namun mereka tetap

tidak berpuas hati dengan sempadan negara mereka. Hal ini dibuktikan dengan

nyata apabila Kongres Zionis telah menolak cadangan Peel dan mencadangkan pula

bumi Palestin menjadi dua bahagian, iaitu lebih kurang 43 peratus daripada

kawasan Palestin yang meliputi Gaza, Tebing Barat dan Transjordan diserahkan

kepada orang Arab manakala selebihnya yang berjumlah 57 peratus menjadi

kekuasaan orang Yahudi. Walaupun demikian, penduduk Palestin telah membantah

cadangan tersebut kerana Palestin adalah hak mereka dan tidak perlu

dibahagikan.171

2.7. Kertas Putih Britain 1939 dan Rancangan Biltmore – 1942

Konflik yang berlaku di antara orang – orang Arab Palestin dan Yahudi disertakan

dengan kemungkinan perang Eropah telah mendesak British mewujudkan sebuah

lagi dasar yang dianggap akan menjamin keamanan di Palestin. Oleh yang demikian

sebuah dokumen rasmi atau “Kertas Putih’’ telah dikeluarkan pada Mei 1939.172

Walau bagaimanapun, Kertas Putih yang dikeluarkan telah menerima kutukan yang 170 Charles D.Smith. Palestine and The Arab-Israeli Conflict,A History with Document. Fourth Edition.New York . 2001. Hlm. 245171 Ibid hlm. 255172 Lois A. Aroian & Richard P. Mitchell. Op.cit. hlm. 272.


meluas, terutamanya daripada kalangan Zionis. Hal itu berikutan daripada

kenyataan yang terdapat di dalam dokumen tersebut yang akan memberikan

kemerdekaan kepada Palestin dalam tempoh sepuluh tahun jika keadaan

membenarkan, dan wilayah tersebut akan dibahagikan kepada tiga kawasan

utama.173

Kertas Putih itu telah dianggap sebagai usaha kerajaan British melindungi orang

Arab sebagai penduduk majoriti Palestin, manakala pendatang Yahudi akan

dikurangkan kepada 75 000 dalam tempoh masa lima tahun. Melalui dokumen

tersebut juga, dinyatakan dengan jelas oleh British, “ bukanlah dasar kerajaan untuk

menjadikan Palestin sebagai sebuah negara Yahudi, dan menganggapnya sebagai

bertentangan dengan kewajipan mereka kepada pihak Arab di bawah mandat”.174

Keterangan tersebut telah menunjukkan bahawa kerajaan British mula lepas tangan

dalam hal penubuhan negara bagi Yahudi, dan amat bertentangan dengan

pernyataan sokongan British melalui Deklarasi Balfour yang dikeluarkan pada tahun

1917. Sikap British tersebut telah menimbulkan kecaman keras daripada pihak

Zionis dan membangkitkan kemarahan Ben Gurion yang merupakan pemimpin

pejabat Agensi Yahudi di Baitulmuqaddis pada masa tersebut.

Ben Gurion amat menyokong perluasan hubungan di antara Zionis dengan

pemimpin Yahudi Amerika. Dengan hubungan tersebut, beliau menganggap impian

penubuhan sebuah negara bagi Yahudi akan dapat dicapai dengan segera. Melalui

persidangan yang dijalankan pada bulan Mei 1942 di Hotel Biltmore, New York,

maka orang Yahudi Amerika telah meminta agar orang Yahudi Palestin dibenarkan

berperang di bawah panji – panji Yahudi, di mana Rancangan Biltmore mendesak

agar “pintu Palestin dibuka” dan “Palestin ditubuhkan menjadi Negara Komanwel

Yahudi”.175

173 Ibid. hlm. 273.174 Ibid.175 Ibid.


Hasil daripada rundingan tersebut, di bawah Rancangan Biltmore maka orang

Yahudi Amerika telah melancarkan bantuan terhadap Zionis Palestin bukan sahaja

dari segi kewangan, malah usaha melobi kerajaan Amerika Syarikat untuk

mendapatkan sokongan menubuhkan negara Yahudi di Palestin. Presiden

Roosevelt, walau bagaimanapun beliau menganggap bahawa nasib orang Arab di

Palestin masih perlu dijaga dan kejadian yang menimpa orang Yahudi di Eropah,

seperti penindasan dan kekejaman yang dilakukan oleh Jerman di bawah

Hitler,1942 bukanlan tanggungjawab orang Palestin.176 Sikap presiden Amerika pada

masa tersebut bolehlah dikatakan masih memihak pada nasib orang Arab dan dasar

di antara Amerika Syarikat dengan Palestin.

Setelah Roosevelt meninggal dunia, beliau telah digantikan oleh Harry S. Trauman

yang mempunyai sikap dan dasar yang berbeza dengan pemimpin amerika

sebelumnya. Selepas dilantik sebagai presiden, Trauman segera menekankan

kepada Britain untuk membenarkan agar 100 000 orang Yahudi memasuki Palestin.

Namun, kerajaan Parti Buruh Britain yang telah mengambil alih kuasa di bawah

pimpinan Clement Atlee enggan mengubah dasar sekatan mereka terhadap

penghijrahan Yahudi. Keadaan tersebut telah menimbulkan pertelingkahan di antara

kerajaan British dan orang – orang Yahudi di Palestin. Ramai pendatang Yahudi

yang cuba memasuki Palestin telah ditangkap dan ditahan di khemah – khemah

yang terdapat di Palestin.

Pada bulan Oktober 1945, kumpulan militan Hagana telah menyerbu kem tahanan

tersebut dan membebaskan orang – orang Yahudi yang ditahan. Kejadiaan tersebut

telah diikuti oleh beberapa serangan oleh I.Z.L., Palmach dan Lehi antara 31

Oktober dan 1 November 1945. Keganasan yang dilakukan oleh pihak Yahudi telah

menyebabkan kerajaan British mendesak Amerika untuk bertanggungjawab dan

menubuhkan sebuah jawatankuasa penyiasat yang ditugaskan bagi mencari

kemungkinan penghijrahan orang Yahudi ke Palestin dan menyiasat mangsa –

mangsa kekejaman di Eropah. 177 Pada tahun 1946, sebuah laporan yang dianggap

terlalu bersifat pro – Zionis telah dikeluarkan tetapi ditolak oleh kerajaan Brtish dan

Amerika. Kesannya, keganasan oleh orang Yahudi semakin berleluasa di Palestin

dan kerajaan Brtish yang tidak mampu menampung bebanan yang besar dalam isu

176 Ibid. hlm. 276.177 Ibid.


konflik di Palestin serta bebanan perang dunia kedua akhirnya menarik diri dan

menyerahkan kes Palestin kepada Pertubuhan Bangsa – bangsa Bersatu.

2.8. Penglibatan Pertubuhan Bangsa – bangsa Bersatu : Resolusi 181 – 1947

Di bawah Pertubuhan Bangsa – bangsa Bersatu, sebuah Jawatankuasa Khas

Bangsa Bersatu atau United Nations Special Committee (U.N.S.C.O.P.) telah

ditubuhkan bagi menyelesaikan masalah konflik di Palestin. Satu rundingan telah

dirancang oleh UNSCOP pada tahun 1947, namun hanya orang Yahudi dan pihak

British yang hadir, manakala orang – orang Arab Palestin memulau suruhanjaya

tersebut.178 Melalui rundingan tersebut, UNSCOP telah memutuskan pilihan raya

bagi mendapatkan sokongan terhadap cadangan pembahagian Palestin kepada tiga

bahagian, iaitu sebuah negara Yahudi, sebuah negara Arab dan sebuah zon

antarabangsa (corpus separatum) di sekitar Baitulmuqqadis, dengan kedua – dua

negara bergabung dalam satu kesatuan ekonomi.179 Cadangan yang dikenali

sebagai Resolusi 1818 tersebut telah mendapat sebanyak 33 buah sokongan, 13

menolak dan 10 dianggap tidak hadir atau berkecuali.

2.9. Perisytiharan Negara Israel – 1948

Hasil daripada pembahagian kawasan oleh UNSCOP, maka ia telah meletakkan

sokongan terhadap penubuhan sebuah negara bagi Yahudi di wilayah Palestin.

Walaupun, orang – orang Arab menentang cadangan tersebut, namun segala usaha

dan tindakan penentangan yang dilakukan hanya sia – sia. Upacara pengisytiharan

kemerdekaan bagi negara Yahudi telah dijalankan di Muzium Tel Aviv pada 14 Mei

1948 oleh Ben Gurion yang seterusnya diangkat sebagai Perdana Menteri pertama

bagi Israel.180 Dalam bacaan pengisytiharan kemerdekaan tersebut, Gurion telah

menekankan beberapa perkara yang berkaitan dengan hubungan zaman kuno

178 Ibid. hlm. 278.179 Mohd. Roslan Mohd. Nor. Op. cit. hlm. 42.180 Ibid. hlm. 44.


orang Yahudi dan Palestin, usaha mengasaskan sebuah negara, penderitaan orang

Yahudi di Eropah pada masa Perang Dunia II, sumbangan Yahudi dalam

peperangan, dan “hak asasi untuk memerintah sendiri”.181 Disamping itu, Gurion

turut menyatakan untuk mengumpulkan semula orang – orang Yahudi yang hidup

dalam buangan sebagai matlamat utama penubuhan negara tersebut. Walaupun,

pengisytiharan Israel telah dilakukan sehari lebih awal, tetapi 15 Mei 1948 dianggap

merupakan tarikh rasmi bagi kemerdekaan negara Israel.

Pengisytiharan negara Israel pada tahun 1948 merupakan satu tarikh yang amat

bersejarah dalam kalangan orang – orang Yahudi dan orang – orang Arab Palestin.

Penubuhan Israel merupakan satu kemenangan oleh pihak Zionis dan meupakan

satu permulaan baru bagi bangsa tersebut untuk menjalankan pemerintahan dan

menyatukan bangsa tersebut dalam sebuah negara bagi orang Yahudi. Di pihak

orang Arab Palestin pula, penubuhan Israel merupakan satu bentuk jajahan dan

penghinaan ke atas penduduk Arab, oleh yang demikian penentangan harus

dilakukan ke atas Yahudi. Keadaan ini diterukkan lagi dengan nasib orang – orang

Arab yang semakin menderita akibat daripada kekejaman Israel. Melalui penubuhan

Israel, pelbagai siri perang telah tercetus di antara orang Yahudi dan orang Arab dan

keadaan tersebut telah membuka ruang kepada zionis dalam meluaskan wilayah

mereka dan seterusnya mengundurkan orang – orang Palestin sama ada menjadi

pelarian atau menjadi korban mangsa kekejaman Israel yang berlaku sehingga kini.

3.0. PETA WILAYAH PALESTIN : NEGARA ISRAEL DAN NEGARA ARAB

PALESTIN

181 Lois A. Aroian & Richard P. Mitchell. Op.cit. hlm. 281.


Gambar 1: Peta peluasan wilayah Israel di Palestin 1948 – 2000.

(Sumber : www.google.com).

4.0. ISU – ISU PALESTIN

Terdapat beberapa isu utama Palestin. Bahkan konflik Palestin dan Israel masih

berlanjutan sehingga ke hari ini. Antara isu-isu tersebut ialah;

http://www.google.com/


4.1. BaitulMaqdis

Sehingga tahun 2005, terdapat lebih daripada 719,000 orang yang tinggal di Baitul

Maqdis. 465,000 adalah orang-orang Yahudi yang kebanyakannya tinggal di

Baitulmuqaddis Barat. Manakala 232,000 adalah Muslim yang kebanyakannya

tinggal di Baitulmuqaddis Timur. Bagi umat Islam, di tanah inilah terbinanya Masjidil

Aqsa, iaitu masjid ketiga paling mulia di dunia ini, setelah Masjidil Haram dan Masjid

Nabawi.182 Antara kelebihan Baitul Maqdis ialah ;

I. Tanah yang subur dan tumbuh-tumbuhannya yang segar.

II. Dikenali sebagai sebagai bumi para anbiya’ kerana menjadi mendapat

kelahiran ramai nabu yang juga membesar di tempat ini.

III. Tempat penghijrahan sebahagian nabi seperti Nabi Ibrahim dan Nabi

Lut.

IV. Tempat perkuburan rasul-rasul seperti Nabi Ibrahim, Nabi Ishak, Nabi

Yaakub, Nabi Yusuf, Nabi Daud, Nabi Sulaiman dan Nabi Musa.

V. Tempat Rasullah s.a.w dibawa berziarah oleh Jibrail dalam peristiwa

Ista’ Mikraj di mana baginda menjadi imam solat para anbiya’.

VI. Mendapat 500 kali ganda pahala jika bersolat di Masjidil Aqsa.

VII. Masjidil Aqsa menjadi kiblat pertama umat Islam sebelum dipindahkan

ke Kaabah atas perintah Allah.

Isra’ adalah perjalanan baginda dari Mekah sehingga Baitul Maqdis yang ditemani

oleh malaikat Jibrail a.s. 183Melalui Isra’ Mikraj, baginda menjadi mukjizat Rasullah

s.a.w. Baginda juga menerima perintah mendirikan solat lima waktu dan

berkesempatan bertemu Allah. Hal tersebut menjadikan Baitul Maqdis menjadi

sangat istimewa di sisi orang Islam.

Bagi penganut Yahudi pula, tanah tersebut merupakan “Tanah Yang Dijanjikan

Tuhan” kepada mereka. Mereka menganggap mereka merupakan bangsa istimewa

dan bangsa yang terpilih. Di situlah nenek moyang mereka berasal (Bani Israel). Di

situlah juga kampung halaman mereka. Mereka percaya bahada di tanah itulah

terletaknya Bukit Zion dan tertanamnya Temple of Solomon Yang merupakan kuil

suci mereka.Bagi umat kristian, Jeruslem merupakan tempat kelahiran Nabi Isa A.S.

182 Mohd Nazdri Kamsin. 2011. Israel Kuasai Dunia. Hijjaz Records Publishing. Hal 9.183 Mohd Nazdri Kamsin. 2011. Israel Kuasai Dunia. Hijjaz Records Publishing. Hal 5.


184Nabi Isa A.S ialah seorang rasul yang berketurunan Bani Israel yang digelar Jesus

Christ yaqng dilahirkan membawa kebenaran. Kematian Nabi Isa A.S adalah

sebagai penebus dosa dan dianggap sebagai pengorbanan suci.

Konflik bermula apabila Israel menegaskan bahawa Wilayah itu tidak sepatutnya

dipisahkan dan kekal di bawah kawalan mereka. Mereka .menawan Baitulmaqdis

yang pada ketika itu terletak di bawah pimpinan Jordan. Israel kemudiannya

memperkenalkan satu Undang2 baru iaitu -Baitulmaqdis, lengkap dan bersatu,

adalah modal Israel. Disebabkan kedudukannya istimewa bagi ketiga-tiga umat,

tanah tersebut menjadi rebutan antara Muslim dan Yahudi sejak dari dahulu

sehingga membawa kepada pertumpahan darah sekarang.

4.2. Pemisahan Palestin

Israel mahu membentuk dua buah negara berasingan iaitu sebuah negara Yahudi

dan satu lagi ialah negara Arab Palestin. Orang Arab Palestin sentiasa menolak

pemisahan negara Palestin. Mendakwa diri mereka sebagai bangsa teristimewa,

Suruhanjaya Diraja Peel telah mencadangkan pembentukan dua buah negara

berasingan. Suruhanjaya Diraja Peel turut mencadangkan agar pembahagian ini

diterima. Namun kedua-dua pihak tersebut baik Yahudi dan Arab Palestin menolak

cadangan ini.185 Antara sebab penolakan masyarakat Arab Palestin ialah :

1. Palestin merupakan tanah air bangsa Palestine dan umat Islam, oleh itu

mereka menolak sebarang idea bangsa asing yang berminat dengan

Palestin.

2. Bangsa Palestin dan nenek moyang mereka telah tinggal lama di tanah air

tersebut selama lebih kurang 2000 tahun lamanya.

3. Faktor dominan ialah penentangan sebarang usaha untuk menubuhkan

sebuah negara lain di atas tanah tumpah mereka.

Namun Yahudi mahu mengembangkan penempatan mereka. Dalam usaha

mengekalkan majoriti Yahudi. Ben Gurion telah mencadangkan agar Jaffa,Ramla,

Tul-karem dan Nazareth diserahkan kepada Arab. Manakala kawasan yang 184 Ibid hal 20.185 Ermy Azziaty Rozali, etc. 2011. Perang Dunia Pertama , Deklarasi Balfour dan Kesannya terhadap Palestin. Universiti Kebangsaan Malaysia. Hal 28.


mempunyai minoriti Yahudi seperti Acre dan Gaza tidak diberikan kepada Yahudi.

Kawasan tersebut kekal sebagai wilayah autonomi mereka sendiri. Kesempatan

tersebut memungkinkan Yahudi untuk membina penempatan di kawasan-kawasan

tersebut memandangkan wilayah tersebut tidak dipunyai oleh Yahudi dan Arab.

Secara keseluruhannya, daripada 27 000 km₂ kawasan Palestin, 10 000 km₂

diserahkan kepada Yahudi manakala negara Arab masih menguasai dengan 14 500

km₂. Baki selebihnya iaitu 500 km₂ diberikan kepada British yang terdiri daripada

Jerusalem dan Bethlehem. Hal tersebut telah membuka ruang kepada Yahudi untuk

membina dan meluaskan majoriti mereka di Palestin.

4.3. Isu pemilikan Tanah

Isu lain adalah mengenai isu pemilikan tanah. 90 % daripada penduduk Arab

Palestin menjalankan aktiviti pertanian. Namun kemasukan imigran Yahudi

menyebabkan orang Arab Palestin kehilangan tanah dan pemilikannya. Semasa

pemerintahan Zionis , orang Arab Palestin dikenakan cukai yang tinggi. Malahan,

pendapatan yang rendah, sewa yang mahal dan bebanan hutang menyebabkan

mereka hidup dalam kemiskinan. Selain daripada itu, mereka turut dikenakan cukai

ke atas barangan keperluan. Orang Arab Palestin yang tidak mampu menanggung

bebanan tersebut akhirnya terpaksa menjual tanah mereka kepada bangsa Yahudi.

Namun bangsa Yahudi pula diberikan layanan yang baik. Kerajaan memberikan

subsidi yang lebih produktif, modal yang besar dan jumlah pendapatan yang lebih

tinggi.

Pemilikan Tanah di bawah Penjajahan British

Arab Yahudi

1918 98 % 2%

1948 93.5% 6.5 %

Pertambahan ketara bangsa Yahudi terus menyeksa orang Arab Palestin. Pada

tahun 1946, seramai 608,800 Imigran Yahudi memasuki Arab. Dengan nisbah 1;2,


bangsa Yahudi menguasai aset sebanyak 1.6 juta dunam dengan menguasai 20 %

tanah pertanian. Melalui Tabung Kebangsaan Yahudi yang hanya membenarkan

orang Yahudi mengerjakan tanah telah menyebabkan orang Arab Palestin diusir

dari tanah mereka meskipun mereka yang mengusahakan tanah tersebut. Sedikit

demi sedikit tanah milik penduduk Palestin dirampas sama ada dengan cara

kekerasan mahupun dengan cara penipuan oleh pendatang Yahudi. Setelah

penubuhan negara haram Israel pada 13 Mei 1948, Israel bertindak menggunakan

kekerasan dengan menghancurkan 58 desa di Palestin dan terus mengusir para

penduduk Arab Palestin sehingga menjadi pelarian di tanah air sendiri.

4.4. Pencerobohan ke atas Palestine

Satu lagi isu utama ialah pencerobohan ke bumi Palestin sehingga memaksa

bangsa Palestin menjadi pelarian di tempat sendiri.186 Pada tahun 14 Mei 1948,

akhirnya British telah mengakhiri mandatnya atas Palestine dan meninggalkan

wilayah itu.Tentera Yahudi memasuki Palestine dan mengusir orang Palestine yang

selama ini disokong oleh negara-negara Arab. Pada tarik itulah, Ben Gurion telah

mengisytiharkan kemerdekaan Israel di kota yang dibentuk mereka yang digelar

sebagai Tel Aviv. Hal tersebut akhirnya menyebabkan perang hari pertama. Mereka

menggunakan kekuatan untuk menghapuskan Palestin seramai mungkin. Selain itu,

tentera Yahudi memusnahkan kampung halaman mereka dan mengambil alih

bandar-bandar utama. Perang ini lakukan secara khusus terhadap orang awam, satu

perbuatan tidak bermoral dan menyalahi undang-undang. Israel turut melaksanakan

pembersihan etnik.Unit tentera Yahudi memulakan proses pembersihan etnik.

Sebulan kemudian desa pertama Palestin terpadam dari peta Palestin .Kekerasan

antara dua pihak secara berperingkat meningkat dan seramai 70,000 warga Palestin

mula meninggalkan rumah mereka sebelum kegiatan ketenteraan berskala penuh

bermula pada bulan Mac 1948. Satu contoh adalah runtuhan Kampung Latta dan

dijadikan Bangunan Parlimen Israel dan Knesset.

4.5. Pelarian Palestin

Satu hal yang paling jelas adalah orang Palestin menjadi pelarian di bumi merek

sendiri. Mereka kehilangan tempat tinggal akibat konflik berterusan oleh pihak Israel

dan Arab. Bahkan rumah penduduk dirobohkan bagi tujuan penempatan haram

186 Faridzul. 2010. Sejarah Yahudi. Hal 4.


Yahudi . Menurut statistik,pada tahun 1949- 711 00 orang menjadi pelarian Palestin.

Pada tahun 2010, akibat kekejaman rejim Israel , jumlah tersebut meningkat kepada

2.1 juta orang. Orang Palestin sememangnya mempunyai hak untuk kembali ke

tempat asal mereka. Mereka mempunyai hak yang penuh terhadap Palestin

memandangkan mereka sudah tinggal lama di Palestin. Diaspora Yahudi sebagai

bangsa istimewa ke Palestin perlu dipersoalkan memandangkan kekejaman rejim

tersebut kepada bangsa tertindas ini melampaui batasan seorang manusia.

1/3 daripada Pelarian Yahudi terletak di Jordan, Lebanon, Syria, Tebing Barat dan

Gaza. Sehingga kini, Israel terus menolak untuk membenarkan 2-3 juta Palestin

yang sekarang ini menjadi pelarian di negara-negara sekitarnya untuk kembali.

Alasan Israel adalah kedatangan bangsa ini kan menjejaskan negara Yahudi yang

kini semakin kukuh. Disebabkan kekejaman melampau rejim Israel, Deklarasi

Universal Hak Asasi Manusia yang ditubuhkan pada 10 Disember 1948 menyokong

bangsa Palestin untuk kembali semula ke tanah air mereka . Menurut deklarasi ini,

setiap orang adalah berhak untuk meninggalkan mana-mana negara, termasuk

negaranya sendiri dan kembali ke negara asalnya dan tidak seorang pun boleh

sewenang-wenangnya dirampas hartanya. Namun seperti yang dijangkakan,Israel

tetap menolak Diaspora Palestin kerana takut membawa ancaman kepada negara

Yahudi yang kini sudah kukuh. Isu ini terus dipersoalkan memandangkan orang

Palestin telah kehilangan hak-hak sivil mereka.

4.6. Jewish National Home

Satu lagi isu yang menjadi persoalan adalah Palestin sebagai Tanah yang dijanjikan

Tuhan kepada bangsa Yahudi. Satu ketika dulu, bangsa Yahudi merupakan bangsa

yang ditindas dan hal tersebut menyebabkan diaspora bangsa Yahudi di seluruh

kawasan dunia. Mereka yang mendakwa mereka sebagai bangsa istimewa berhijrah

beramai-ramai ke Palestin. Imigran Yahudi memasuki Palestin disebabkan oleh


faktor ‘Jewish National Home’ atau Tanah Yang Dijanjikan Tuhan melalui kitab

Torah. Melalui Injil tersebut, Tanah Rahmat yang Dijanjikan dalam kitab Injil oleh

Nabi Ibrahim adalah di bumi Palestin.Selain itu, mereka mengklasifikasikan

kepulangan ke Tanah Israel sebagai Aliyah. Iaitu kepulangan yang diberkati Tuhan.

Orang Yahudi mendakwa bahawa mereka lebih layak ke atas Palestin berbanding

orang lain. Mereka mendakwa bahawa mereka mempunyai hak pemilikan terhadap

Bayt al-Maqdis meskipun hubungan mereka telah terputus semenjak dihalau oleh

Maharaja Rom pada 135 M.

Orang Arab pula menganggap bahawa tuntutan Yahudi melalui pertubuhan Zionis

adalah tidak sah dan tidak bermoral. Isu ini dikaitkan denga hubungan lampau yang

terjalin sejak 2000 tahun lalu antara Yahudi dan Islam. Orang Arab lebih layak

menuntut wilayah-wilayah mereka di Palestin memandangkan mereka sudah tinggal

lama dan merupakan penempatan mereka sejak dari dulu. Orang Arab mempunyai

menentang kemasukan kerana mereka suda lama tinggal dan lebih layak di bumi

Palestin.kemasukan Imigran Yahudi masuk ke Palestin merampas hak2 sivil,

kewarganegaraan dan tanah .

4.7. Sumber air

Satu lagi isu yang mendapat perhatian di Israel-Palestin adalah mengenai degan

sumber air. Krisis ini merupakan antara krisis terbesar di Palestin Orang Yahudi

menerima lebih banyak sumber air melalui dua sumber air bawah tanah yang

utama. Menurut laporan Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu ( PBB), orang Israel

secara aktif telah mencuri bekalan air di Palestin. Menurut sumber Berita Harian

Online bertarikh 25 Mac 2012 ;

‘‘Hari ini, jurang penggunaan air antara penduduk Israel dan Palestin

amat tinggi. Berdasarkan data Amnesty International pada 2009,

450,000 pendatang Israel tinggal secara haram di Tebing Barat

menggunakan lebih air daripada 2.3 juta penduduk Palestin.

Dianggarkan setiap penduduk Palestin menggunakan hampir 70 liter air

setiap hari, kurang 100 liter yang dicadangkan oleh Pertubuhan

Kesihatan Sedunia (WHO). Secara perbandingan, penggunaan air

harian penduduk Israel adalah secara purata 200 liter atau hampir


empat kali lebih daripada penduduk Palestin. Di beberapa kawasan di

Tebing Barat, penggunaan air penduduk Palestin adalah lebih rendah

kira-kira 20 liter sehari.’’

Dalam percubaan menyelesaikan isu ini, beberapa perjanjian telah dirangka.

Antaranya ialah melalui Persetujuan Oslo II. Dalam perjanjian Persetujuan Oslo II,

kedua-dua pihak bersetuju untuk mengekalkan "kuantiti penggunaan dari sumber-

sumber yang sedia ada.“ Palestin banyak menangkis bahawa perjanjian Oslo II

bertujuan untuk menjadi satu resolusi sementara dan bahawa ia tidak bertujuan

untuk kekal dalam kesan yang lebih daripada satu dekad kemudian. Israel dengan

terang-terangnya mengawal mata air dengan cara peras ugut, pencerobohan,

mencuri bekalan air dan membina tanpa permit. Mereka turut bekerjasama dengan

pendatang bagi mengawal bekalan air di Palestin. Di bawah perjanjian Oslo 11,

empat daripada mata air di Tebing Barat diletakkan di bawah Palestin tapi ditadbir

oleh tentera Israel.

Selepas itu, Palestin membuat satu perjanjian ‘Interim Israel-Palestin.’ Melalui

percubaan ini, Pihak Berkuasa Palestin untuk meneroka dan menggerudi untuk gas

asli, minyak dan bahan petroleum dalam wilayah dan perairan wilayah. Israel

sebenarnya menerima sumber air daripada Sungai Jordan, Laut Galilee dan dua

sumber bawah tanah. Namun sumber Artikel BBC 2003 menunjukkan bahawa

Palestin tidak mempunyai akses kepada sungai Jordan.

5.0. PENILAIAN DAN KESAN

Penubuhan Israel telah menimbulkan pelbagai isu bukan sahaja dalam kalangan

penduduk di Timur Tengah bahkan turut menjadi salah satu daripada isu

antarabangsa yang sehingga kini belum mampu diselesaikan. Penubuhan negara

Israel itu sendiri telah mencetuskan pandangan pelbagai pihak seluruh dunia, ada

yang menganggap penubuhan negara Israel adalah tidak sah dari segi undang –

undang antarabangsa, malah ada juga yang menyatakan sebaliknya. Ini misalnya


seperti yang dikemukakan oleh Dan Cohn – Sherbok dan Dawoud El Alami melalui

sebuah buku bertajuk, “The Palestine – Israeli Conflict : A Beginner’s Guide”, tahun

2003. Dalam buku tersebut, yang dikupas oleh Latifah Abd. Majid (2010), Cohn –

Sherbok menyatakan pendapatnya bahawa pembentukan negara Israel dalah

tindakan bermoral selepas berkurun anti semitism dan penindasan yang dilakukan

terhadap mereka di tanah Palestin.187 Manakala, El – Alami menyatakan;

“Sejarah Yahudi Palestin berakhir pada 137 S.M. sehingga pertengahan

abad ke-20, tiada majoriti Yahudi di Palestin iaitu semenjak seribu lapan

ratus tahun yang lalu....dalam suasana abad ini yang menentang

penjajahan, maka tidak wajar Yahudi menakluk dan menjajah tanah

yang bukan hak mereka...”.188

Maka dalam hal ini, isu penubuhan Israel telah menimbulkan pelbagai spekulasi

bukan sahaja dalam kalangan pemimpin dunia, malah oleh para sejarawan yang

melihat dakwaan kebangkitan Israel sebagai satu kepercayaan bangsa Yahudi

terhadap sejarah awal mereka di Palestin. Cattan misalnya, menyatakan bahawa

“tuntutan Zionis untuk mewujudkan sebuah negara dengan mengatakan orang

Yahudi mempunyai hubungan sejarah lama di Palestin sebenarnya tiada asas dalam

perundangan (no basis in law), malah tiada asas yang nyata (infact)”. Beliau turut

menegaskan bahawa di bawah Undang – undang Antarabangsa, sudah jelas dan

nyata kaedah untuk mendapatkan sesuatu tanah atau daerah (territory) dan

mengaitkan sejarah lama (historic title) tidak termasuk dalam kaedah tersebut.189

Kenyataan tersebut turut mendapat sokongan oleh O’Connell dimana, “ historic right”

atau “historic title” yang digunakan dalam Undang – undang Antarabangsa adalah

untuk merujuk kepada permohonan mendapatkan hak kawasan (territory) yang

berkaitan dengan kawasan perairan (maritime). Selain itu, Cattan turut mengulas

bahawa, “Deklarasi Balfour tidak mempunyai hak dan kekuatan politik (political

sovereignty) kepada Yahudi di Palestin..” di mana beliau menganggap peristiwa

tersebut dapat dilihat dari reaksi British sendiri yang telah mengeluarkan kenyataan

pada tahun 1922 yang meminta supaya Deklarasi Balfour 1917, “tidak sepatutnya

187 Latifah Abd. Majid, “The Palestine – Israeli Conflict : A Beginners Guide,” Jurnal Antarabangsa Kajian Asia Barat 2:1 (2010): 81 – 84.188 Ibid.189 Mohd. Roslan Mohd Nor. Op.cit. Hlm. 77.


menimbulkan sebarang kemarahan di kalangan rakyat Palestin...kerana ia tidak

bermaksud untuk menghapuskan populasi mesyarakat Arab di sana..”. 190 Melalui

kenyataan – kenyataan tersebut, dapat dinilai bahawa sebenarnya pendudukan

Yahudi dan penubuhan Israel dianggap tidak sah oleh pelbagai pihak kerana

melanggar hak – hak asasi manusia dan Undang – undang Antarabangsa.

Pendudukan Yahudi dan penubuhan Israel telah menimbulkan pelbagai kesan sama

ada secara domestik mahupun antarabangsa. Ini terbahagi kepada tiga iaitu politik,

ekonomi dan sosial.

5.1. Kesan Politik

Penubuhan Israel di wilayah Palestin telah membangkitkan penentangan oleh

penduduk Arab Palestin. Keadaan ini telah menyebabkan pergolakan sentiasa

berlaku dan bumi Palestin tidak pernah aman sejak daripada pendudukan British di

Palestin dan sehinggalah konflik terbesar tercetus pada tahun 1948 hingga kini

(2012). Pelbagai siri peperangan dilaksanakan yang mana bukan sahaja melibatkan

orang Arab Palestin, bahkan orang – orang Arab dari negara – negara lain seperti

Jordan, Iraq dan Mesir. Antara siri peperangan yang telah menimbulkan kesan yang

amat mendalam ialah, Perang Arab Israel I (1948), Perang Suez (1956), Perang

enam hari Arab – Israel (1967), Perang Yam Kippur (1973), Perang Lebanon (1982)

dan yang terbaru adalah serangan ke atas Gaza.

Selain itu, kesan daripada kebangkitan Zionis telah menyebabkan campur tangan

kuasa – kuasa asing di tanah Palestin seperti Britain, Amerika Syarikat, Soviet Union

dan Perancis. Melalui campur tangan tersebut, maka ia telah membuka ruang

kepada kuasa – kuasa asing tersebut untuk melibatkan diri dalam hal ehwal

penduduk di Palestin. Amerika Syarikat misalnya telah memberikan bantuan

kewangan kepada Israel bagi menggalakkan perkembangan negara tersebut,

disamping menggalakkan bantuan senjata dan ketenteraan yang memberikan

kekuatan kepada Israel dalam peperangan dengan dunia Arab. Hal ini menyebabkan

190 Ibid. hlm. 78.


nasib lebih menyebelahi Israel, manakala negara – negara Arab terus lemah dan

menjadi bahan permainan kekejaman Israel tanpa sokongan daripada kuasa besar.

5.2. Kesan Ekonomi

Dari aspek ekonomi, penglibatan kuasa asing ke atas Israel dan wilayah – wilayah

Timur Tengah telah menyebabkan kuasa – kuasa tersebut mendapat faedah dari

segi ekonomi terutamanya dalam penguasaan minyak. Negara – negara Arab

seperti Iraq, Arab Saudi, Kuwait, Libya, Qatar dan Oman amat kaya dengan hasil

minyak yang mampu memberikan kekayaan kepada mana – mana kuasa yang

memilikinya. Oleh yang demikian, ketidakamanan yang berlaku di Timur Tengah

telah menyebabkan kuasa asing seperti Amerika Syarikat mengambil kesempatan

tersebut untuk menguasai sumber minyak. Natijahnya, Amerika Syarikat telah

berjaya memonopoli ekonomi dunia di mana harga minyak ditentukan oleh negara

tersebut.

Disamping itu, wujud monopoli ekonomi oleh Israel dan orang Arab telah

disingkirkan daripada menikmati peluang ekonomi di Palestin. Ini amatlah

bertentangan dengan Resolusi 181 yang menetapkan kesatuan ekonomi kedua –

dua buah negara tersebut. Monopoli ekonomi termasuklah dari segi peluang

pekerjaan, gaji dan juga cukai tanah yang dianggap sebagai tidak adil dan

membebankan orang – orang Arab.

5.3. Kesan Sosial

Pertapakan Yahudi di Palestin turut menimbulkan masalah petempatan. Hal ini

berkaitan dengan aktiviti perluasan wilayah yang dijalankan oleh Israel di mana

sejak dari pendudukan Yahudi di Palestin, banyak kampung orang – orang Arab

dimusnahkan dan penduduknya telah disingkirkan sama ada dibunuh dengan kejam

mahupun dipaksa menjadi pelarian. Sejak daripada tahun 1948 sehingga kini, orang

– orang Yahudi telah berjaya meluaskan sempadan Israel sebanyak 90 peratus

seperti keadaannya dalam gambar 1. Manakala kawasan tanah Arab telah menjadi


bahagian yang sangat kecil dan terus dipertahankan. Keadaan ini dengan jelas telah

menunjukkan dasar Israel yang cuba menghapuskan terus kaum Arab daripada

wilayah tersebut.

Pendudukan Yahudi di wilayah Palestin turut menimbulkan kesan mendalam

daripada hati sanubari semua penduduk Arab, malah menimbulkan simpati daripada

masyarakat dunia. Kekejaman demi kekejaman telah dilakukan oleh rejim Zionis

terhadap penduduk Arab sehingga menimbulkan isu keganasan antarabangsa.

Ramai rakyat Palestin terkorban dan ini dianggap telah memberikan kesan terhadap

populasi kaum tersebut yang semakin berkurangan. Kekejaman Israel turut

dianggap sebagai tidak berperikemanusiaan dan melanggar hak – hak asasi

manusia. Di samping itu juga, pendudukan Yahudi di Palestin telah menyebabkan

kesan ke atas perubahan peta dunia di mana, kewujudan Israel telah menunjukkan

wilayah Palestin terbahagi kepada dua.

6.0. KESIMPULAN

Sebagai kesimpulannya, mandat British yang mula dilaksanakan pada bulan

September tahun 1923 telah membawa kepada banyak perubahan yang agak

drastik di bumi Palestin . Semenjak mandat dilaksanakan wujud pelbagai dasar, dan

ciri-ciri baru yang diperkenalkan dan dijalankan oleh British. Sememangnya, British

berusaha untuk membentuk dalam pembinaan negara Yahudi di Palestin. Dan

fenomena ini banyak membawa impak yang sangat hebat terhadap sebahagian


besar orang rab, iaitu penduduk asal Palestin. Mandat British yang telah menjadi titik

tolak kepada penubuhan National Home of Jews telah menyebabkan wilayah Israel

menjadi semakin berkembang dari hari ke hari melalui pelaksanaan Suruhanjaya

Peel tahun 1937. Malah, peristiwa ini juga turut menggalakkan migrasi dan

bermastautin berlaku di Palestin oleh orang-orang Yahudi. Hal ini dibuktikan

semakin meningkatnya populasi penduduk di Palkestin dan ini juga telah menjadi isu

di Palestin.

Oleh itu, maka tidak hairanlah mengapa rakyat Palestin menentang pemerintahan

mandat British dan juga membantah migrasi yang dilakukan oleh bangsa Yahudi ke

bumi Palestin serta keengganan mereka mengiktiraf penubuhan negara Israel

sehingga ke hari ini.

7.0. BIBLIOGRAFI

Akram Fouad Khater. (2004). Sources In The History Of Modern Middle East. New

York : Houghton Mifflin Company.

Charles D. Smith. (2001). Palestine and The Arab-Israeli Conflict : A History with

Document. Fourth Edition. New York.


Emory C.Bogle. (1996). The Modern Middle East :From Imperialism to Freedom

(1800-1958). America: Prentice Hall.

Ermy Azziaty Rozali & Azmul Fahimi Kamaruzaman. (2011). First World War,

Balfour Declaration and Their Impacts on Palestine. International Journal of

West Asian Studies. Bil. 3. No. 2 (2011): 19 – 39.

Fadhlullah Jamil. (2000). Islam di Asia Barat Moden ;Sejarah Penjajahan dan

Pergolakan. Selangor: Thinker’s Librarys Sdn Bhd.

John L. Esposito. (2004). Ancaman Islam : Mitos atau Realiti?. Kuala Lumpur :

Institut Terjemahan Negara Malaysia Sdn. Bhd. (ITNMB).

Latifah Abd. Majid. (2010). The Palestine – Israeli Conflict : A Beginner’s Guide.

Jurnal Antarabangsa Kajian Asia barat. Bil. 2. No. 1. (2010): 81 -84.

Lois A. Aroian & Richard P. Mitchell. (1991). Timur Tengah dan Afrika Utara Moden.

Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

Marshall G. S. Hodgson. (2004). Kebangkitan Islam : Gambaran dan Sejarah dalam

Tamadun Dunia Empayar Serbuk Letupan dan Zaman Moden, Jilid III. Kuala

Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

Mohamad Nadzri Kamsin. (2011). Israel Kuasai Dunia. Kuala Lumpur : Hijjaz

Records Publishing.

Mohd. Roslan Mohd. Nor. (2010). Konflik Israel – Palestin dari aspek Sejarah Moden

& Langkah Pembebasan dari Cengkaman Zionis. Jurnal al – Tamaddun. Bil.

5. (2010): 73 – 92.

Mohd. Roslan Mohd. Nor. Sejarah Kejatuhan dan Kewujudan Israel. Kuala Lumpur :

Universiti Malaya.

Muhamad Hasrul Zakaria. (2007). British dan Resolusi 242, 1967: Pengajaran

Sejarah Untuk Pelan Damai Asia Barat. Jurnal Kemanusiaan. Bil. 10 (Dis

2007).


Patrick Seale. (2010). The Struggle for Arab Independence : Riad el – Solh & The

Makers of the Modern Middle East. New York : Cambridge University Press.

Timbun Ritonga. (2005). Zionisme dan Perkembangannya. Indonesia : Universiti

Sumatera Utara.

William G. Carr. (2004). Yahudi Menggenggam Dunia. Jakarta: Pustaka Al –

Kautsar.

Rujukan Internet

Sartiningsih. Peranan Deklarasi Balfour bagi Bangsa Israel dan Permasalahannya.

Perpustakaan Universitas Indonesia. Retrieve May 1 2012. From

http://lontar.ui.ac.id/opac/themes/libri2/detail.jsp?id=83324&lokasi=lokal

DIASPORA CINA DI TANAH MELAYU: 1820-1949

Lee Bih Ni

Sekolah Pendidikan Dan Pembangunan [email protected]

Penjajahan British di Tanah Melayu adalah satu persoalan penting dalam sejarah perkembangan sosiopolitik dan sosioekonomi masyarakat berbilang etnik di Malaysia. Dalam hal ini Malaysia mempunyai sejarah yang tersendiri termasuk sejarah orang-orang Cina yang jelas merupakan sebahagian daripada sejarah

http://lontar.ui.ac.id/opac/themes/libri2/detail.jsp?id=83324&lokasi=lokal


kemajmukan masyarakat di Malaysia. Orang Cina telah berhijrah ke Tanah Melayu sejak awal abad ke-15 apabila terdapat hubungan antara Kerajaan Melaka dengan negara China. Sejak awal abad ke-18 telah ada petempatan-petempatan pedagang Cina di Pahang, Kelantan dan Terengganu. Namun demikian mereka tidak berhijrah secara beramai-ramai ke Tanah Melayu pada masa itu. Penulisan ini adalah satu usaha melihat faktor yang menjadi asas kemasukan orang-orang Cina secara besar-besaran ke Tanah Melayu pada pertengahan abad ke-19. Kertas ini membincangkan bagaimana kemasukan orang-orang Cina secara besar-besaran dalam tempoh penjajahan di Tanah Melayu bermula pada pertengahan abad ke-19. Kertas ini bertujuan untuk meninjau sebab-sebab yang mendorong kemasukan orang-orang Cina semasa pemerintahan penjajah British di Tanah Melayu pada pertengahan abad ke-19, dan pendidikan masyarakat penghijrah Cina di Tanah Melayu, serta nasionalisme orang-orang Cina di Tanah Melayu pada akhir abad ke-19 sehingga pertengahan abad ke-20.

PendahualanOrang-orang Cina mempunyai sejarah yang panjang untuk berhijrah ke luar negara. Salah satu migrasi yang bermula sejak dinasti Ming lagi semasa Zheng He (1371-1435) menjadi duta Ming. Beliau menghantar ramai orang cina daripada suku kaum Kantonis dan Hokkien untuk meneroka dan perdagangan di Laut China Selatan dan Lautan Hindi. Gelombang migrasi yang berbeza telah membawa kepada kumpulan-kumpulan etnik Cina ke luar negara sebagai pendatang ke Asia Tenggara, Amerika Utara, Asia, Caribbean, Amerika Latin, Afrika Selatan dan Rusia. Pada abad ke-19, diaspora Cina yang hebat bermula di bawah zaman penjajahan British di mana kebanyakan tanah jajahan kekurangan tenaga buruh pada ketika itu. Sementara itu, di wilayah-wilayah Fujian dan Guangdong di China, terdapat lonjakan penghijrahan orang Cina ke luar negara akibat kemiskinan dan kemusnahan yang disebabkan oleh pemberontakan Taiping.191 Empayar Qing (Manchu) telah dipaksa untuk membenarkan orang-orang Cina untuk bekerja di luar negara di bawah kuasa penjajah British. Ramai orang Kantonis dan Hokkien telah memilih untuk bekerja di Asia Tenggara di mana mereka mempunyai suku kaum awal yang datang sejak dari era Ming. Bandar Taishan di wilayah Guangdong adalah tempat asal bagi kebanyakan penghijrah Cina. Bagi negara-negara di Amerika Utara dan Australasia, sejumlah besar tenaga buruh diperlukan dalam tugas-tugas berbahaya seperti perlombongan emas dan pembinaan keretapi. Kebuluran yang meluas di Guangdong telah mendorong ramai orang Kantonis untuk bekerja di negara-negara ini untuk memperbaiki keadaan hidup saudara-mara mereka. Sesetengah orang Cina telah dijual ke luar negara seperti Amerika Selatan semasa Perang Suku Kaum Hakka pada tahun 1855 hingga 1867 di Delta Sungai Mutiara di Guangdong. Selepas Perang Dunia Kedua, ramai orang dari Wilayah Baru di Hong Kong berhijrah ke United Kingdom, terutamanya England dan Belanda untuk mendapatkan kehidupan yang lebih baik. Dari pertengahan abad ke-19 dan seterusnya, penghijrahan telah diarahkan terutamanya ke negara-negara Barat seperti Amerika Syarikat, Kanada, Australia, New Zealand, Brazil, dan negara-negara Eropah Barat; serta Peru di mana mereka dipanggil “tusan”, Panama , dan sebahagian kecilnya ke Mexico.192

191 Henry, K.N. (1924). The Story of California From the Earliest Days to the Present. Chicago: A.C. McClurg & Co., 283-296.

192 Howard, W.F. & Lydia, P. (2007, August 17). Chinese flocking in numbers to a new frontier: Africa. The New York Times, 1-2. Retrieved October 22, 2011 from, http://www.nytimes.com/2007/08/17/world/africa/17iht-malawi.3.7159493.html?pagewanted=2

http://www.nytimes.com/2007/08/17/world/africa/17iht-malawi.3.7159493.html?pagewanted=2


Orang Cina seberang laut merupakan rakyat kelahiran orang-orang Cina atau keturunan Cina yang tinggal di luar negara China. Orang keturunan Cina yang hidup separa di luar China juga boleh menganggap diri mereka sebagai Cina seberang laut. Istilah "orang Cina seberang laut" boleh merujuk kepada mereka yang berketurunan Cina Han, atau orang-orang Cina dalam erti kata “Zhonghua Minzu” (People Republic of China) pada pertengahan abad ke-20. Secara umum, semua 56 kumpulan etnik Cina di seberang laut diiktiraf sebagai rakyat China. Dikatakan orang Tibet boleh menggunakan pas perjalanan orang Cina seberang laut untuk ke luar negara China pada pertengahan abad ke-19.193 Di Asia Tenggara dan khususnya di Tanah Melayu dan Singapura, kerajaan British mengklasifikasikan orang Cina seberang laut yang berkahwin dengan orang Melayu tempatan sebagai Peranakan Cina kerana sebahagian daripada mereka diasimilasikan ke dalam budaya Melayu.

Kemasukan Orang Cina Ke Tanah Melayu Orang Cina telah berhijrah ke Tanah Melayu sejak awal abad ke-15 apabila terdapat hubungan perdagangan antara Kerajaan Melaka dan negara China. Sejak awal abad ke-18 telah ada petempatan-petempatan pedagang Cina di Pahang, Kelantan, dan Terengganu. Pada awal abad ke-19 orang Cina telah berhijrah ke Negeri-Negeri Selat (Pulau Pinang, Singapura dan Melaka). Kebanyakan daripada mereka bekerja sebagai buruh, peniaga-peniaga dan tukang-tukang yang mahir. Pada tahun 1820 terdapat 8,300 orang Cina di Pulau Pinang manakala pada tahun 1822 terdapat 1,150 orang Cina di Singapura. Bilangan penduduk Cina di Melaka pada tahun 1826 adalah seramai 4,100 orang.194 Orang Cina telah juga berhijrah ke Johor semasa pemerintahan Temenggung Ibrahim (1825-1862) untuk membuka ladang-ladang gambir dan lada hitam. Sistem Kangcu telah diperkenalkan oleh Temenggung Ibrahim pada tahun 1833. Kangcu berasal daripada perkataan Cina yang bermaksud Tuan Sungai. Melalui sistem ini, orang Cina diberikan surat kebenaran yang dikenali sebagai Surat Sungai untuk menetap dan mengusahakan pertanian di tebing sungai. Kawasan perladangan dikenali sebagai Kangkar atau Kaki Sungai. Setiap kangkar diketuai oleh seorang Kangcu yang memerintah dan memungut cukai. Tanaman yang diusahakan adalah lada hitam dan gambir. Cukai daripada hasil tanaman merupakan sumber pendapatan kerajaan Johor.195 Mulai pertengahan abad ke-19, orang Cina telah berhijrah ke Tanah Melayu secara beramai-ramai akibat pembukaan lombong-lombong bijih timah. Kebanyakan orang Cina yang berhijrah ke Tanah Melayu berasal bahagian selatan negara China, iaitu dari wilayah-wilayah Fujian, Guangdong dan Guangxi. Penghijrah-penghijrah Cina pada umumnya, telah dibawa masuk ke Tanah Melayu oleh ejen-ejen tertentu melalui sistem kontrak. Sistem ini telah dihapuskan pada tahun 1914.196 Selepas tahun tersebut, ramai orang Cina telah berhijrah secara persendirian.

Tanah Melayu mempunyai sumber galian yang bernilai dan berpotensi maju dalam bidang perusahaan tin. British yang menyedari potensi ini telah memperkenalkan kegiatan ekonomi yang berorientasikan eksport di tanah Melayu. Antaranya termasuklah kegiatan perlombongan bijih timah secara besar-besaran. Selain itu, British turut menyediakan pelbagai kemudahan untuk membolehkan mereka mengaut kekayaan hasil ekonomi di Tanah Melayu. British turut memajukan kegiatan perlombongan dan mengaut hasil galian seperti bijih

193 Blondeau, A.M., Buffetrille, K. & Wei Jing (2008). Authenticating Tibet: Answers to China's 100 Questions. California: University of California Press, 127.

194 Ooi Jin Bee. (1967). Land, People and Economy in Malaya. London: Longman, 118.195Caroline Wong Mei Leng. (1992). Sistem Kangcu di Johor 1844-1917. Kuala Lumpur: Persatuan

Muzium Malaysia.196 Ooi Jin Bee., op.cit., 109.

http://en.wikipedia.org/wiki/University_of_California_Press


timah, emas, arang batu, bauksit, bijih besi dan ilmanit. Emas telah dilombong secara komersil di Raub, Pahang. Raub merupakan kawasan perlombongan emas yang terbesar di Tanah Melayu. Arang batu pula dilombong di Batu Arang, Selangor. Bauksit adalah sejenis logam yang digunakan untuk membuat aluminium. Galian ini dilombong di Bukit Pasir dan Teluk Ramunia di Johor serta Teluk Emas, Melaka. Bijih besi pula dilombong di Bukit Besi, Terengganu, dan Rompin, Pahang. Lombong bijih besi juga dibuka di Kedah, Perak, dan Johor. Ilmanit ialah galian yang dikeluarkan sebagai hasil sampingan perlombongan bijih timah. Sebahagian besar ilmanit dihasilkan di Batang Padang, Perak. Bijih timah merupakan hasil galian yang terpenting di Tanah Melayu. Kekayaan hasil bumi inilah yang mendorong British menguasai Tanah Melayu.197 Sebelum campurtangan British, kegiatan melombong bijih timah telah diusahakan oleh orang Melayu secara tradisional. Mereka menggunakan cara mendulang dan melampan. Pada awal tahun 1820-an, orang Cina mula dibawa masuk bekerja di lombong bijih timah yang dimiliki oleh pembesar Melayu di daerah Lukut, Sungai Ujong, Larut dan Klang. Orang Cina dan Eropah kemudiannya dibenarkan membuka lombong bijih timah dengan memajak tanah daripada pembesar-pembesar Melayu. Penglibatan orang Cina menyebabkan kegiatan perlombongan bijih timah semakin rancak. Lombong-lombong bijih timah yang baru telah dibuka di Ampang, Kuala Lumpur dan Lembah Kinta, Perak. Orang Cina turut memperkenalkan kaedah melombong yang lebih baik. Mereka memperkenalkan sistem lombong dedah dan menggunakan pam kelikir serta palung. Lombong dedah memerlukan ramai buruh Cina untuk mengangkut bijih timah. Sehingga akhir abad ke-19, orang Cina menguasai kegiatan perlombongan bijih timah.Apabila Revolusi Perindustrian berlaku di Eropah, permintaan terhadap bijih timah meningkat. Bijih timah digunakan dalam perusahaan mengetin makanan. Oleh yang demikian, perusahaan bijih timah berkembang maju. Pada akhir abad ke-19, Tanah Melayu menjadi pengeluar bijih timah terbesar di dunia. Pada awal abad ke-20, syarikat-syarikat Eropah telah memperkenalkan kaedah melombong yang lebih moden iaitu menggunakan kapal korek untuk menghasilkan lebih banyak bijih timah. Melalui kaedah ini, orang Eropah telah menguasai perusahaan bijih timah pada tahun 1930-an.198

Sebab-Sebab Kemasukan Orang Cina Ke Tanah MelayuKesengaraan sosial dan ekonomi petani-petani. Kesengsaraan sosial dan

ekonomi telah memaksa sebilangan besar petani-petani Cina untuk berhijrah keluar mencari penghidupan baru yang lebih baik. Petani-petani merupakan 80% daripada jumlah penduduk China. Antara tahun-tahun 1751 hingga 1851 jumlah penduduk negara China telah bertambah daripada kira-kira 181 juta orang ke kira-kira 432 juta orang. Namun demikian, tambahan dalam kawasan di bawah pertanian adalah tidk seimbang dengan tambahan jumlah penduduk tersebut. Keadaan ini mengakibatkan kemiskinan dan kemerosotan taraf hidup petani-petani. Malahan ramai petani telah kehilangan tanah mereka akibat kegagalan membayar cukai-cukai yang tinggi. Adalah dianggarkan bahawa 60 hingga 90% petani tidak mempunyai tanah sendiri pada pertengahan abad ke-19. Keadaan hidup kaum petani menjadi bertambah buruk akibat kerosakan tanaman-tanaman mereka oleh bencana-bencana alam seperti kemarau, banjir dan gempa bumi di antara tahun-tahun 1826 hingga 1850. Sumber-sumber alam di wilayah Fujian, Guangdong dan Guangxi adalah terhad. Justeru itu, peluang-

197 Cheah Boon Kheng. (2001). Early Modern History 1800-1940. Singapore: Archipelago Press an Imprint of Edition Didier Millet Pte. Ltd.

198 Gullick, J.M. (1988). Kuala Lumpur 1880-1895 A City In The Making. Petaling Jaya: Pelanduk Publication.


peluang pekerjaan berkurangan. Ini telah memaksa ramai orang Cina untuk berhijrah ke luar negara.199

Kekacauan dan Rasuah Politik Kerajaan Qing (Manchu). Pada abad ke-19 keadaan politik di bahagian selatan negara China tidak stabil. Beberapa pemberontakan anti-Qing telah meletus terutamanya di wilayah-wilayah Guangdong dan Guangxi. Dinasti Qing yang memerintah negara China telah dianggap sebagai pemerintahan asing oleh orang Cina. Pemberontakan Taiping di bawah pimpinan Hung Hsiu Chuan telah meletus di bahagian selatan negara China pada tahun 1850. Kerajaan Qing hanya berjaya menumpaskan pemberontakan tersebut pada tahun 1864. Ketidakstabilan politik yang mengancam nyawa dan harta benda telah memaksa sebilangan besar orang Cina untuk berhijrah.200 Malahan orang-orang Cina juga tidak puas hati dengan sistem pentadbiran Qing yang bukan sahaja tidak cekap tetapi juga curang. Terdapat amalan rasuah dan kelobaan yang meluas di kalangan pegawai-pegawai.

Perkembangan perusahaan bijih timah dan getah di Tanah Melayu. Perkembangan perusahaan bijih timah mulai pertengahan abad ke-19 dan perusahaan getah pada awal abad ke-20 di Tanah Melayu telah menarik orang Cina. Harga bijih timah yang melambung tinggi pada tahun 1898 telah mengakibatkan penghijrahan orang Cina secara beramai-ramai ke Tanah Melayu. Dalam tahun-tahun 1899 hingga 1900, kira-kira 100, 000 orang Cina telah datang menetap di Negeri- Negeri Melayu Bersekutu. Malahan menjelang tahun 1901, terdapat lebih ramai orang Cina daripada orang Melayu di Perak dan Selangor.201 Perkembangan perusahaan getah di Tanah Melayu telah juga menarik minat orang Cina. Pada tahun 1931, 35% daripada jumlah penduduk Tanah Melayu yang terlibat dalam penanaman getah terdiri daripada orang Cina.

Pemerintahan British di Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Menjelang tahun 1875 pihak British telah berjaya memulihkan keamanan di Perak, Selangor dan Sungai Ujongyang kaya dengan bijih timah. Pemerintahan British melalui Sistem Residen telah memberi jaminan keselamatan harta dan nyawa. Keadaan ini telah mendorong orang-orang Cina untuk berhijrah ke negeri-negeri Melayu tersebut. Pembentukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu pada tahun 1896 telah mewujudkan sistem kerajaan yang lebih cekap dan menjamin kestabilan politik. Keadaan ini telah menambahkan penanaman modal di Negeri-Negeri Melayu Bersekutu oleh pelabur-pelabur Eropah dan Negeri-Negeri Selat. Perusahaan bijih timah dan getah mula berkembang dengan pesat dan terdapat keperluan tenaga buruh yang ramai. Keadaan sedemikian telah menarik minat orang Cina. Malahan kerajaan British telah menggalakkan penghijrahan orang Cina ke Tanah Melayu bagi tujuan membangunkan ekonominya. Tiada terdapat sebarang sekatan ke atas penghijrahan masuk semua kaum ke Tanah Melayu sehingga tahun 1929.202

Perkhidmatan kapal-kapal stim dan daya usaha penduduk Guangdong dan Fujian. Kewujudan perkhidmatan kapal-kapal stim telah juga menggalakkan penghijrahan orang Cina ke Tanah Melayu. Kapal-kapal stim telah membekalkan satu kaedah perjalanan laut yang bukan sahaja cepat tetapi murah. Daya usaha penduduk Guangdong dan Fujian merupakan satu faktor penting bagi penghijrahan mereka ke Tanah Melayu.203 Sifat suka mengembara penduduk tersebut telah mendorong mereka untuk memulakan penghidupan baru di seberang laut.

199 Ooi Jin Bee., op.cit., 110.200 Ibid, 111.201 Ibid.202 Victor, P. (1967). The Chinese In Malaya. Kuala Lumpur: Oxford University Press, 297.203 Ibid, 6.


Penduduk Cina Di Tanah MelayuOrang Cina yang telah berhijrah ke Tanah Melayu terdiri daripada pelbagai suku kaum yang berbeza antara satu sama lain dari segi loghat, adat dan pengkhususan ekonomi. Malahan terdapat sikap permusuhan di antara mereka. Suku-suku kaum utama orang Cina di Tanah Melayu ialah Hokkien, Kantonis, Hakka, Teochew, dan Hainan. Mereka lazimnya cenderung menjalankan pekerjaan-pekerjaan yang berlainan dan tinggal bersama-sama dengan ahli-ahli kelompok sendiri. Pada umumnya orang Hokkien merupakan peniaga-peniaga dan pekedai-pekedai manakala orang Kantonis merupakan pelombong-pelombong dan tukang-tukang mahir seperti tukang kayu, tukang kasut dan tukang besi. Kebanyakan orang Teochew merupakan pekedai-pekedai dan peladang-peladang. Mereka telah membuka ladang-ladang tebu di Province Wellesley dan Pulau Pinang dan ladang-ladang gambir dan lada hitam di Johor. Orang Hakka pula merupakan pelombong-pelombong manakala orang Hainan telah membuka kedai-kedai makanan dan membekalkan perkhidmatan-perkhidmatan domestik. Suku kaum Cina yang terbesar di Tanah Melayu ialah Hokkien. Pada tahun 1921, 32.4% (380, 656 orang) daripada jumlah penduduk Cina di Tanah Melayu (1, 174, 777) terdiri daripada orang Cina Hokkien. Jumlah peratus dan bilangan orang Cina di Tanah Melayu pada tahun 1921 mengikut suku-suku kaum Cina adalah seperti berikut:-204

Jadual 1. Suku-Suku Kaum Cina Di Tanah Melayu________________________________________________________Suku-Suku Kaum Cina Jumlah % Hokkien 380, 656 32.4Kantonis 332, 307 28.3Hakka 218, 139 18.6Teochew 130, 231 11.1Hainan 68, 393 5.9Lain-lain 45, 051 3.7 Jumlah 1, 174, 777 100.0

Bilangan penduduk Cina di Tanah Melayu telah bertambah dengan pesat pada abad ke-20. Malahan pada tahun 1941, orang Cina merupakan kaum terbesar di Tanah Melayu. Jumlah peratus penduduk Cina adalah 43% manakala kaum Melayu adalah 41%. Tambahan dalam bilangan penduduk orang Cina di Tanah Melayu antara tahun-tahun 1901 hingga 1941 adalah seperti berikut:-205

Jadual 2. Bilangan Penduduk Cina Di Tanah Melayu Antara Tahun-Tahun 1901 Hingga 1941___________________________________________________________________________ Tahun Bilangan Penduduk Bilangan Penduduk % Bilangan Tanah Melayu Cina Penduduk Cina 1901 1, 227, 195 583, 396 48.01911 2, 644, 489 914, 143 35.01921 3, 338, 545 1, 170, 551 36.0

204 Ibid, 299.205 Ooi Jin Bee., op.cit., 113.


1931 4, 345, 503 1, 703, 528 39.01941 5, 545, 173 2, 418, 615 44.0

Kebanyakan orang Cina telah menetap di bandar-bandar perlombongan seperti Ipoh, Taiping, Kuala Lumpur, dan Seremban serta di kawasan-kawasan ladang getah. Sebelum Perang Dunia Kedua, kebanyakan orang Cina di Tanah Melayu bukan penduduk tetap. Bilangan penduduk Cina terumbang-ambing bergantung kepada pasang surut keadaan ekonomi Tanah Melayu. Tujuan mereka adalah semata-mata untuk mencari kekayaan dan seterusnya kembali menetap di negara China. Menjelang tahun 1921, hanya 22% daripada jumlah orang Cina dilahirkan di Tanah Melayu. Bilangan kaum lelaki Cina jauh melebihi jumlah kaum wanita. Selepas Perang Dunia Kedua, penduduk Cina di Tanah Melayu lebih stabil. Peratus bilangan orang Cina yang dilahirkan di Tanah Melayu pada tahun 1957 adalah 74.7%. Pada tahun 1957, bilangan penduduk Cina di Tanah Melayu adalah 2, 332, 936 orang yang merupakan 37.1% daripada jumlah penduduk Tanah Melayu.206

Pendidikan CinaKemasukan orang Cina ke Tanah Melayu pada abad ke-19 mempunyai kait rapat dengan dasar pentadbiran British. Pendidikan Cina di Tanah Melayu dipelopori oleh mubaligh-mubaligh Kristian. Persatuan Mubaligh London telah menubuhkan sebuah sekolah Cina di Melaka pada bulan Ogos 1815. Namun demikian, kebanyakan sekolah Cina telah dibuka dan diselenggarakan oleh masyarakat Cina sendiri. Pada tahun 1854, sebuah sekolah Cina telah diasaskan oleh pemimpin-pemimpin Hokkien di Singapura. Di antara tahun-tahun 1854-1884 lebih daripada 100 buah sekolah Cina telah dibuka di Tanah Melayu. Sekolah-sekolah ini menggunakan pelbagai dialek sebagai bahasa pengantar. Murid-murid Cina ini mempelajari kesusateraan klasik Cina secara hafalan. Pendidikan Cina telah berkembang pesat mulai abad ke-20 akibat pengaruh pemimpin-pemimpin politik negara China seperti Kang Yu Wei, dan Sun Yat Sen. Tujuan mereka adalah memupuk kesedaran politik dan perasaan kebangsaan di kalangan orang Cina seberang laut. Sekolah yang berasaskan pengajaran Confucius dan sains moden mula dibuka di seluruh Tanah Melayu dan Singapura. Di antara tahun-tahun 1911 hingga 1919 lebih daripada 50 buah sekolah Cina telah dibuka di Tanah Melayu. Guru-guru dan buku teks dibawa dari negara China. Di setengah-setengah sekolah perkembangan politik di negara China dimasukkan ke dalam sukatan pelajaran.

Mulai tahun 1920, bahasa Mandarin (Guo yu) digunakan sebagai bahasa pengantar di kebanyakan sekolah Cina. Ini adalah selaras dengan perkembangan di negara China di mandarin dijadikan bahasa kebangsaan. Pada tahap awal kerajaan British membenarkan sekolah-sekolah Cina berkembang dengan bebas. British tidak membantu atau mengawal sekolah-sekolah Cina. Namun demikian, pada tahun 1920 kerajaan British telah meluluskan satu Undang-Undang Pelajaran untuk mengawasi sekolah-sekolah Cina. Ini adalah kerana sekolah-sekolah Cina telah mula diresapi oleh ejen-ejen komunis dari negara China. Di bawah Undang-Undang Pelajaran 1920, semua guru dan sekolah dikehendaki mendaftar dengan kerajaan. Kerajaan British mula memberi bantuan kewangan kepada sekolah-sekolah Cina pada tahun 1923. Kerajaan British telah melantik seorang Nazir sekolah-sekolah Cina pada tahun 1924 untuk mengawasi sekolah-sekolah Cina. Sekolah Cina mempunyai pelajaran rendah selama 6 tahun, menengah rendah selama 3 tahun dan menengah atas selama 3 tahun. Sekolah-sekolah menengah menyediakan para pelajar untuk melanjutkan pelajaran ke universiti-universiti di negara China. Kualiti pelajaran sekolah Cina lebih tinggi 206 Ibid, 125.


daripada kualiti pelajaran sekolah-sekolah Melayu kerajaan dan sekolah-sekolah Tamil. Peruntukan persekutuan bagi sekolah Cina telah bertambah berlipat ganda menjelang tahun 1938.207

Nasionalisme Cina Di Tanah Melayu Pada umumnya, kesedaran politik di Tanah Melayu mula-mula timbul di kalangan orang Cina. Merekalah yang mula sekali membentuk parti politik. Politik orang Cina di Tanah Melayu tertumpu kepada pergolakan politik di negara China. Sebelum Perang Dunia Kedua, kebanyakan daripada mereka menganggap negera China sebagai tanah air mereka. Namun demikian, terdapat kegiatan-kegiatan politik yang berorientasikan Tanah Melayu dan Singapura di kalangan orang Cina yang lahir di Negeri-Negeri Selat (Baba) dan merupakan rakyat British. Golongan minoriti ini telah menuntut hak-hak yang sama dengan orang Melayu sebagai penduduk Tanah Melayu. Kepentingan-kepentingan mereka diperjuangkan oleh Straits Chinese British Association yang ditubuhkan pada 17 Ogos 1900 di Singapura. Pemimpin-pemimpin utamanya ialah Tan Jiak Kim, Lim Boon Keng, Song Ong Siang dan Seah Liang Seah. Cawangannya di Melaka telah juga ditubuhkan pada tahun 1900 dengan Lee Keng Liat dan Tan Chay Yan sebagai pemimpin-pemimpin utama. Asal-usul kesedaran politik orang Cina di Tanah Melayu boleh dikesan melalui Perang China-Jepun tahun 1894 hingga 1895. Kekalahan negeri China dalam perang tersebut telah membangkitkan kemarahan orang Cina di seberang laut.208 Pada tahun 1897 seramai 18 orang Cina Melaka telah berkumpul di negeri Johor dan menubuhkan Persatuan Lapan Belas Kawan (Jiu Guo Shi Ba Yu). Pemimpin mereka ialah Sim Hong Pak (Shen Hung Po), seorang pedagang yang kaya dari Melaka.209

Peristiwa politik awal di negera China yang telah menarik minat sebilangan orang Cina di Tanah Melayu adalah Gerakan Pembaharuan di bawah pimpinan Kang Yu Wei. Kang Yu Wei telah memperkenalkan Rancangan Pembaharuan 100 Hari dengan persetujuan Maharaja Kuang Hsu dalam tahun 1898 untuk memodenkan negara China. Rancangan Pembaharuan 100 hari telah gagal dan Kang Yu Wei telah melarikan diri ke Singapura dalam tahun 1900 di mana beliau telah menubuhkan Pao Huang Hui atau Parti Penyokong Raja (Royalist Party) dengan sokongan beberapa orang Cina yang kaya. Pengerusinya ialah Khoo Seok Wan yang memimpin dari tahun 1874 hingga 1941.210 Pao Huang Hui telah mendapat sokongan ramai orang Cina yang kaya dan konservatif. Kang Yu Wei telah menyeru kepada orang Cina untuk menumpukan taat setia kepada Maharaja Kuang Hsu dan negara China. Pengaruh Gerakan Pembaharuan di Perak dan Selangor adalah kuat di kalangan persatuan-persatuan perniagaan dan perlombongan Cina. Orang Cina di Singapura dan Tanah Melayu telah memberi bantuan kewangan kepada Kang Yu Wei semasa beliau melancarkan satu pemberontakan di Hankow pada bulan Ogos 1900. Khoo Seok Wan sendiri telah menderma wang sebanyak $250, 000.00.211 Pemberontakan tersebut yang gagal telah menghampakan golongan reformis Cina di Singapura dan Tanah Melayu. Kehampaan mereka telah bertambah dengan kematian Maharaja Kuang Hsu pada tahun 1908. Golongan reformis Cina

207 Abu Zahari Abu Bakar. (1980). Perkembangan Pendidikan Di Semenanjung Malaysia. Kuala Lumpur: Fajar Bakti, 26.

208 Kelly, N. (1997). History of Malaya and Southeast Asia. Singapore: Heinemann.209 Khoo Kay Kim. (1972). The Western Malay States 1850-1873. New York: London Oxford University Press. 210 Meribeth, E. C. (1963). The Reform Movement in China 1898-1912. New York: Octagon Books Inc., 24.211 Ibid.


tersebut seterusnya mula menyokong gerakan revolusioner di negara China yang dipimpin oleh Sun Yat Sen.

Dalam abad ke-20, gerakan revolusioner (anti Qing) di negara China di bawah pimpinan Sun Yat Sen telah mempengaruhi kegiatan politik orang Cina di Tanah Melayu. Gerakan revolusioner telah mendapat sokongan kaum Cina di Tanah Melayu memandangkan kebanyakan daripada mereka telah berhijrah ke Tanah Melayu untuk mengelakkan kekejaman kerajaan Qing di negara China selatan. Sun Yat Sen telah menubuhkan Hsing Chung Hui dalam tahun 1894 dengan tujuan menggulingkan kerajaan Qing dan menubuhkan sebuah republik. Beliau telah melawat Singapura pada bulan Julai 1900 untuk mendapatkan sokongan orang Cina terhadap perjuangannya di negara China. Kejayaan Sun Yat Sen adalah terhad. Kepopularan gerakan revolusioner di kalangan orang Cina Tanah Melayu dan Singapura hanya bermula dengan penubuhan Chung Ho Tang oleh Yu Lieh pada tahun 1901. Yu Lieh merupakan rakan seperjuangan Sun Yat Sen. Beliau telah merintis jalan bagi kepopularan Gerakan Revolusioner di Tanah Melayu dan Singapura. Chung Ho Tang merupakan kelab revolusioner yang bergabung dengan Hsing Chung Hui dan telah mula-mula sekali ditubuhkan oleh Yu Lieh di Yokohama, negara Jepun. Cawangan-cawangan Chung Ho Tang telah dibuka di Kuala Lumpur, Penang, Perak, Johor dan Seremban.212 Dalam tahun 1905, Sun Yat Sen telah menubuhkan Tung Meng Hui yang merupakan gabungan Hsing Chung Hui dengan lain-lain golongan anti Qing. Sun Yat Sen telah melawat Tanah Melayu dalam tahun 1906 dan telah menubuhkan cawangan Tung Meng Hui di Singapura. Pemimpin-pemimpin utamanya ialah Tan Chor Lam, Teo Eng Hock dan Lim Nee Soon. Cawangan-cawangan lain telah ditubuhkan di Kuala Lumpur, Seremban, Melaka, Kuala Pilah, Kampar, Kuantan, Taiping, Muar dan Ipoh. Orang-orang Cina telah memberi bantuan kewangan kepada gerakan revolusioner ini di bawah pimpinan Sun Yat Sen yang akhirnya telah berjaya menubuhkan Republik China dalam tahun 1912. Sun Yat Sen telah menyifatkan orang Cina di seberang laut sebagai “Ibu Revolusi China” kerana sumbangan kewangan mereka yang banyak. Malah ada di antara pemuda-pemuda Cina di Tanah Melayu telah pulang ke negara China untuk membantu gerakan revolusioner menggulingkan kerajaan Qing.213 Kejayaan Revolusi China telah mengukuhkan semangat patriotisme di kalangan orang Cina di Tanah Melayu.

Selepas penubuhan Republik negara China, Tung Meng Hui telah disusun semula sebagai Parti Kuomintang dalam tahun 1912. Tujuan-tujuan Kuomintang adalah untuk memodenkan negara China dan mengukuhkannya melalui perindustrian dan modenisasi. Kuomintang terpaksa bergantung kepada orang Cina di seberang laut bagi bantuan kewangan untuk memodenkan negara China. Kuomintang telah menghantar Lu Tien Min dan Chui Chi Hsien ke Tanah Melayu untuk menubuhkan cawangan-cawangan parti tersebut. Cawangan Kuomintang di Singapura telah ditubuhkan pada 18 Disember 1912.214 Konsep Kuomintang yang menganggap semua orang Cina di seberang laut sebagai warganegara negara China atau Hua Chiao telah menarik minat orang Cina di Tanah Melayu. Sepanjang tahun 1913 banyak cawangan Kuomintang telah ditubuhkan di Tanah Melayu. Kebanyakan ahli Kuomintang terdiri daripada orang Cina yang dilahirkan di negara China. Ahli-ahli Kuomintang di Tanah Melayu telah memberi sumbangan kewangan terhadap usaha pemodenan negara China. Dalam tahun-tahun 1920-an propaganda Kuomintang telah disebarkan melalui sekolah-

212 Tan Ding Eng. (1976). A Portrait of Malaysia and Singapore. Kuala Lumpur: Oxford University Press. 213 Kenneth, S. L. (1970). Sejarah China Moden. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa & Pustaka, 109.214 Wolfgang, F. (1980). A Century of Chinese Revolution 1851-1949. Columbia: University of South

Carolina Press, 66.


sekolah. Kuomintang telah mula diresapi oleh anasir-anasir komunis memandangkan terdapat perikatan Kuomintang dengan Komunis pada tahun 1923 di negara China. Pihak komunis dalam Kuomintang sering melancarkan permogokan dan kegiatan anti British. Oleh itu, Kuomintang telah diharamkan pada tahun 1925.215 Parti Komunis Malaya telah ditubuhkan dalam tahun 1930 dengan matlamat menubuhkan sebuah Republik Komunis Malaya.216 Parti Komunis Malaya telah bergerak di bawah tanah dan dan hampir kesemua ahlinya terdiri daripada orang Cina. Ahli-ahli Parti Komunis Malaya telah berjaya menyusup ke dalam kesatuan-kesatuan sekerja, sekolah-sekolah persendirian dan pertubuhan-pertubuhan belia. Dalam tahun-tahun 1937-1938, Parti Komunis Malaya telah melancarkan beberapa permogokan yang telah mengakibatkan penangkapan dan pembuangan beberapa pemimpin Parti Komunis Malaya ke negara China. Keadaan ini telah mengakibatkan kemerosotan pengaruh Parti Komunis Malaya di Tanah Melayu.

Sehubungan itu, serangan Jepun ke atas negara China dalam tahun 1937 telah mempengaruhi kegiatan politik orang Cina di Tanah Melayu. Kegiatan politik orang Cina telah berubah dari penentangan terhadap British kepada penentangan terhadap Jepun. Orang Cina di Tanah Melayu telah memulaukan barang-barang buatan Jepun dan telah menubuhkan Tabung Bantuan Negara China. Di antara bulan Julai 1937 dan November 1940. Tanah Melayu telah mengutip sebanyak $146 juta bagi tabung tersebut.217 Beratus-ratus orang Cina telah pulang untuk mempertahankan negara China dari serangan Jepun. Sebanyak 207 “Persatuan menyelamatkan Negara” telah ditubuhkan oleh orang Cina di Tanah Melayu.218 Pengaruh Parti Komunis Malaya di kalangan orang Cina telah bertambah apabila ianya memainkan peranan penting dalam memupuk perasaan anti Jepun. Apabila negara Jepun menguasai Tanah Melayu dan Singapura mulai 15 Februari 1942, Parti Komunis Malaya telah menubuhkan Tentera Anti Jepun Rakyat Malaya (MPAJA) bagi menentang Jepun.219 Kuomintang pula telah menubuhkan Malayan Overseas Self-Defence Army (MOCSDA) yang adalah kurang popular berbanding dengan MPAJA. Kerajaan British telah mengesahkan Parti Komunis Malaya dan memberi bantuan senjata serta latihan kepada MPAJA. Pengaruh Parti Komunis Malaya telah bertambah. Dengan penubuhan Republik Komunis Negeri China dalam tahun 1949 di bawah pimpinan Mao Tse Tung, kegiatan Kuomintang di Tanah Melayu telah terhenti. Kuomintang telah diharamkan dan ia hanya wujud pada nama sahaja. Parti Komunis Malaya telah diharamkan dalam tahun 1948 apabila ianya melancarkan pemberontakan bersenjata di Tanah Melayu. Pemberontakan tersebut telah gagal dan Parti Komunis Malaya kini bergerak di bawah tanah. Selepas Perang Dunia Kedua, orang-orang Cina di Tanah Melayu telah menumpukan perhatian terhadap pergolakan politik tempatan. Pemimpin-pemimpin Cina seterusnya menubuhkan Persatuan Cina Malaya (Malayan Chinese Association) pada 27 Februari, 1949.220 Peresidennya ialah Tan Cheng Lock. Tujuan penubuhan Persatuan Cina Malaya adalah melindungi kepentingan ekonomi, dan politik Cina untuk menentang Komunis, menyatukan orang Cina untuk menentang Komunis, bekerjasama dengan kerajaan dan menganggap Tanah Melayu sebagai tanahair, memberi imej yang baik kepada orang Cina di Tanah Melayu kerana ramai

215 O’balance, E. (1966). Malaya: The Communist Insurgent War, 1948-1960. Connecticut: Archon Books, 21.

216 Ibid, 23.217 Ibid, 25.218 Ibid, 28.219 Harry, M. (1965). The Story of Malaysia. London: Faber & Faber, 156-157.220 Gordon, P.M. (1976). Malaysian Politics. London: Hodder & Stoughton, 45-46.


pengganas Komunis terdiri daripada orang Cina, dan mendapatkan keyakinan kerajaan dan menunjukkan ketaatan kepada negara baru iaitu, Tanah Melayu.

KesimpulanOrang Cina gelombang pertama datang pada abad kelima belas apabila terdapat hubungan antara perdagangan antara kerajaan Melaka dengan negara China. Sejak awal abad ke-18 telah ada petempatan-petempatan pedagang Cina di Pahang, Kelantan, dan Terengganu Kebanyakan daripada mereka berketurunan Fujian. Selain itu, mereka juga menetap di Negeri-Negeri Selat. Pada pertengahan abad ke 19, orang Cina gelombang kedua berhijrah secara beramai-ramai ke Tanah Melayu. Mereka berasal dari selatan China terutamanya dari daerah Fujian, Guangdong, Guangxi, dan Hainan. Suku-suku kaum Cina di Tanah Melayu terdiri daripada beberapa suku dialek. Terdapat lima kumpulan dialek utama iaitu, Hakka, Kantonis, Fujian, Teochew, Hainan, dan lain-lain. Mereka membentuk penempatan di Perak, Negeri Sembilan, Pahang, Selangor, Johor terutamanya di lombong-lombong bijih timah, ladang getah dan gambir untuk bekerja sebagai buruh lombong dan ladang dengan sokongan British. Kebanyakan orang Cina dapat dijumpai di pantai Barat. Terdapat beberapa sebab yang menyebabkan penghijrahan orang Cina ke Tanah Melayu secara besar-besaran pada pertengahan abad ke-19. Antara sebab penolaknya adalah kesengsaraan sosial dan ekonomi orang-orang Cina sebagai petani di negara China, dan kekacauan dan amalan rasuah politik di bawah pemerintahan kerajaan Qing. Manakala sebab penariknya adalah perkembangan perusahaan bijih timah dan getah di Tanah Melayu, dan pemerintahan Inggeris di Negeri-Negeri Melayu Bersekutu. Selain itu, kewujudan perkhidmatan kapal-kapal laut stim juga menggalakkan penghijrahan orang Cina ke Tanah Melayu. Sifat suka mengembara orang Cina Guangdong dan Fujian turut mendorong mereka berhijrah untuk memulakan penghidupan baru di seberang laut. Sebelum Perang Dunia Kedua, kebanyakan orang Cina di Tanah Melayu bukan penduduk tetap. Mereka datang semata-mata untuk mencari kekayaan dan seterusnya kembali menetap di negara China. Mereka menganggap negera China sebagai tanah air mereka. Namun demikian, terdapat kegiatan-kegiatan politik yang berorientasikan Tanah Melayu dan Singapura di kalangan orang Cina yang lahir di Negeri-Negeri Selat (Baba) dan merupakan rakyat British. Kepentingan-kepentingan sosioekonomi mereka diperjuangkan oleh Straits Chinese British Association. Pengaruh Gerakan Pembahuruan, Gerakan Revolusioner, dan Perang China-Jepun 1894-1895 serta Perang China-Jepun 1937 di negara China telah menimbulkan kesedaran dan mencorakkan perkembangan politik orang-orang Cina di Tanah Melayu. Pendidikan Cina yang diasaskan oleh masyarakat Cina turut berperanan memberi pembangunan sosial dan mencorakkan perkembangan awal politik orang Cina di sini. Walau bagaimanapun, selepas Perang Dunia Kedua, penduduk Cina di Tanah Melayu lebih stabil. Orang-orang Cina di Tanah Melayu telah menumpukan perhatian terhadap pergolakan politik tempatan. Pemimpin-pemimpin Cina seterusnya menubuhkan Persatuan Cina Malaya (Malayan Chinese Association) pada 27 Februari, 1949 untuk memperjuangkan nasib dan masa depan orang-orang Cina di Tanah Melayu.

RujukanAbu Zahari Abu Bakar. (1980). Perkembangan Pendidikan Di Semenanjung

Malaysia. Kuala Lumpur: Fajar Bakti.Blondeau, A.M., Buffetrille, K. & Wei Jing (2008). Authenticating Tibet: Answers to

China's 100 Questions. California: University of California Press.Caroline Wong Mei Leng. (1992). Sistem Kangcu di Johor 1844-1917. Kuala

Lumpur: Persatuan Muzium Malaysia.

http://en.wikipedia.org/wiki/University_of_California_Press

http://ms.wikipedia.org/wiki/Hainan

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Teochew&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/Fujian

http://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Kantonis&action=edit&redlink=1

http://ms.wikipedia.org/wiki/Hakka

http://ms.wikipedia.org/wiki/Dialek

http://ms.wikipedia.org/wiki/Fujian


Cheah Boon Kheng. (2001). Early Modern History 1800-1940. Singapore: Archipelago Press an Imprint of Edition Didier Millet Pte. Ltd

Gordon, P.M. (1976). Malaysian Politics. London: Hodder & Stoughton.Gullick, J.M. (1988). Kuala Lumpur 1880-1895 A City In The Making. Petaling Jaya:

Pelanduk Publication.Harry, M. (1965). The Story of Malaysia. London: Faber & Faber.Henry, K.N. (1924). The Story of California From the Earliest Days to the Present.

Chicago: A.C. McClurg & Co.Howard, W.F. & Lydia, P. (2007, August 17). Chinese flocking in numbers to a

new frontier: Africa. The New York Times, 1-2. Retrieved October 22, 2011 from, http://www.nytimes.com/2007/08/17/world/africa/17iht-malawi.3.7159493.html?pagewanted=2.

Kelly, N. (1997). History of Malaya and Southeast Asia. Singapore: Heinemann.Kenneth, S. L. (1970). Sejarah China Moden. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa & Pustaka.Khoo Kay Kim. (1972). The Western Malay States 1850-1873. New York: London

Oxford University Press.Meribeth, E. C. (1963). The Reform Movement in China 1898-1912. New York:

Octagon Books Inc.O’balance, E. (1966). Malaya: The Communist Insurgent War, 1948-1960.

Connecticut: Archon Books.Ooi Jin Bee. (1967). Land, People and Economy in Malaya. London: Longman.Tan Ding Eng. (1976). A Portrait of Malaysia and Singapore. Kuala Lumpur:

Oxford University Press.Victor, P. (1967). The Chinese In Malaya. Kuala Lumpur: Oxford University Press.Wolfgang, F. (1980). A Century of Chinese Revolution 1851-1949. Columbia:

University of South Carolina Press.



ISSN 0317-9941

Documents

Transcript of ISSN 0317-9941