Introduction to microarray exploration and analysis with R...Introduction to microarray exploration...
Transcript of Introduction to microarray exploration and analysis with R...Introduction to microarray exploration...
Introduction to microarray exploration and
analysis with R
by Alex Sanchez
March 2, 2010
1 Introduction
This document is intended as a short introduction to managing microarray datausing R for people who are new to either microarrays, R or both.
Although most people working with microarrays and R use one or moreof the many freely available R packages to work with microarrays, no specificlibraries will be used in this introduction.
In spite of the apparent diversity Bioconductor’s packages (www.bioconductor.org)appear to be the natural choice as of February 2005.
Also, if before, or after, you proceed with these exercises you feel you needmore practice with R you will find many freely available exercises in the net.
2 A first look at microarray data
In this first exercise we will lok at some datasets using raw R functions. NoBioconductor package will be used.
A microarray data set has been stored in a folder callow2000. You can down-load it from this link:http://www.ub.edu/stat/personal/alexsanchez/presentations/MDA/Zaragoza_2004/callow_2000.zip .
This data corresponds to one of the first papers where statisticians wereinvolved in the analysis of microarray data. You will find information aboutit in the following address: http://www.stat.berkeley.edu/~terry/zarray/Html/matt.htmlhttp://www.stat.berkeley.edu/ terry/zarray/Html/matt.html
In the following we assume that you have downloaded and unzipped it inanother folder “data” pending from your working directory.
2.1 Reading and exploring microarray data
The data provided in the example consist of 32 columns 16 for red channel and16 for green channel of 16 two colour arrays, 8 of which correspond to samplesof 8 different mutant mice (with one gene KO) and the other 8 correspond tosamples control mice. All have been hybridized against a pooled RNA obtainedfrom the 8 control mice.
The goal of the study was to find out genes which were up or down regulatedas a consequence of knocking out one gene in the KO group.
1
The data are provided as tab-delimited files so they can be read as usual inR.
> datadir <- "./data/callow_2000"
> x <- read.table(file.path(datadir, "matt.rawdat.txt"), header = TRUE, sep = ",")
Now, give a look at the object we have just created
> dim(x)
[1] 6384 33
> names(x)
[1] "row.names" "c1G" "c1R" "c2G" "c2R" "c3G" "c3R" "c4G" "c4R" "c5G" "c5R" "c6G" "c6R" "c7G" "c7R" "c8G" "c8R"[18] "k1G" "k1R" "k2G" "k2R" "k3G" "k3R" "k4G" "k4R" "k5G" "k5R" "k6G" "k6R" "k7G" "k7R" "k8G" "k8R"
> summary(x[, 1])
Min. 1st Qu. Median Mean 3rd Qu. Max.1 1597 3192 3192 4788 6384
We can make x the default data frame so that we don’t have to use x$ to accesscolumns
> attach(x)
The following object(s) are masked from x ( position 3 ) :
c1G c1R c2G c2R c3G c3R c4G c4R c5G c5R c6G c6R c7G c7R c8G c8R k1G k1R k2G k2R k3G k3R k4G k4R k5G k5R k6G k6R k7G k7R k8G k8R row.names
The following object(s) are masked from x ( position 4 ) :
c1G c1R c2G c2R c3G c3R c4G c4R c5G c5R c6G c6R c7G c7R c8G c8R k1G k1R k2G k2R k3G k3R k4G k4R k5G k5R k6G k6R k7G k7R k8G k8R row.names
The following object(s) are masked from x ( position 5 ) :
c1G c1R c2G c2R c3G c3R c4G c4R c5G c5R c6G c6R c7G c7R c8G c8R k1G k1R k2G k2R k3G k3R k4G k4R k5G k5R k6G k6R k7G k7R k8G k8R row.names
The following object(s) are masked from x ( position 7 ) :
c1G c1R c2G c2R c3G c3R c4G c4R c5G c5R c6G c6R c7G c7R c8G c8R k1G k1R k2G k2R k3G k3R k4G k4R k5G k5R k6G k6R k7G k7R k8G k8R row.names
The following object(s) are masked from x ( position 9 ) :
c1G c1R c2G c2R c3G c3R c4G c4R c5G c5R c6G c6R c7G c7R c8G c8R k1G k1R k2G k2R k3G k3R k4G k4R k5G k5R k6G k6R k7G k7R k8G k8R row.names
Define ratios and log ratios for 1st array
2
> hist(R.1)
Histogram of R.1
R.1
Fre
quen
cy
0 2 4 6
010
0020
0030
0040
0050
00
Figure 1: Frequency histogram. No parameters
3
> hist(M.1, main = "Expression values", xlab = "Expression", ylab = "# of spots", col = 4)
Expression values
Expression
# of
spo
ts
−2 −1 0 1 2 3
050
010
0015
0020
0025
00
Figure 2: Frequency histogram. More detailed info is given to the plottinginstruction
> R.1 <- c1R/c1G
> M.1 <- log2(R.1)
We can make some plots, either histograms:We can also draw scatterplot of log(Green) vs log(Red), and M-A plotBoxplots are often used to decide if data should be normalizedPlots can also be saved as graphic files. Type help(device) to see formats
available
> pdf("diagnostics.pdf")
> par(mfrow = c(2, 1))
> plot(A.1, M.1)
> abline(h = 0, col = "yellow")
> boxplot(M.1, col = "red")
> dev.off()
windows2
4
> opt <- par(mfcol = c(2, 1))
> plot(log2(c1G), log2(c1R))
> abline(0, 1, col = "yellow")
> A.1 <- log2(c1R * c1G)
> plot(A.1, M.1)
> abline(h = 0, col = "yellow")
●●
●
● ●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
● ●●
●●
●●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●●●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
● ●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●●
●●●
●●
●
●
●
●●●
●
●
● ●●
● ●
● ●●
●●
●
●●●
● ●●●
●
● ●●●
●
●
● ●●
●
●
●● ●●
●●
● ●
● ●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●● ● ●
●
● ●
●
●
●
● ●
●
●●
●●● ●●
● ●●●
●
●
●
●
●●
●●
●●●●●
●
●
●● ●●●●
●●●
●
●● ●
●● ●
●
●
●●
●●●
●●
●●
●●
●●●● ●
●●●●
●●
●
●
●●
●●
●●●● ●
●●● ●●
● ●●●●
●●
●
● ●●
●
●
●
●
●
●
● ●●●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●●●
●
●
●●
●●
●
●
●●●●
●●●
●●
●
●
●●●
●●
●
●●
● ●●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●●● ●
●● ●
●●●●
●
●
●● ● ●
●●●●
●●
●
●●●
●
●
●● ●●
●●
●● ●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●
●●●
●
●●
●
●●
●●●●
●
●
●
● ●
●●●
●
●
●
●●● ●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
● ●●● ●
● ●●
●●
●●
● ●
●
● ●
●●
●●
●
●
●● ●
●
●●●
●●
●●
●●
●
●
● ●
●●●
●●●
● ●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●●● ●
●
●
●
● ●●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●●●
●●
●
●
●●●
●●
●
●
●●
●● ●
●●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●●●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●●
●● ●
●
●●●
●
●●
●● ●
●●●●
●
●●●
●
●
●●
●●●
●●
●
●
●●
●●
●●●
●
●●●
●●
●●
●
● ●
● ●●
●●
●●●●
● ●●● ●
●●●●●● ●
● ●●●●●
●●●
●
●
●●
●●
●●●
● ●●
●●
●
●
● ● ●●● ●
●
●
● ●
●
●
●
●●
●●●
●●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
● ●●
●● ●
●● ●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●●●
●●
●
●
●
●●
●
●●● ●
●
● ●
●
●●
●
●
●●●●● ●● ●● ●
●●●
●●
●
●●● ●●
●●
●
●
●●
●
●●●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
● ●
●
●●
●●
●
●
●
●●●●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●
●●
●
●
●
● ●
●
●●
●
●● ●
●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
●●
●
● ●
●
●
●
●● ●
●
●●
●●
●
●●
●
●●●
●
●●● ●
●
● ●●
●
●●
●●
● ●
●
●
●
●
●
●● ●
●
●
● ●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●● ●●
●●●
●●
●
●●
●
●
●●●
●●●
● ●
●●
●●●
●
●
●
●
●●
●●●
● ●
●
●
●
●●
●●●
●●
●●●●●
●
●●●
●●
●
●●●
●●● ●
●
●●
●
●
●
●●
●●● ●
●
●
●
●●●
●● ●●●
●● ● ●●●
●
●●●
●
●
●
●●
● ●● ●●● ●
●
●
●●●
●●●●
●●
●
●
●●
●
●● ●●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●
● ●
●
●●
●●
●●●
●●
●
●●
●●
●
●
●● ●
●
●●
● ●
●
●●●
●● ●
● ●
● ●●●
●
●● ●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
● ●
●
●
●●
●●● ●●●
●
●● ●
●●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●●●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
● ●
●
●
●●
●●
●●
●
●●● ●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
● ●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●● ●
●● ● ●●
●●
●●
●
●●
●●
●●
●
●●● ●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●●
●●
●
● ●●
●●
●
●● ●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●●
●●
●●●
●●
●●
●
●●●
● ●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●●
●●
●
●● ●●●●
●● ●●
●●
●
●●●
● ●
●●●●●
● ●●
●●●●●
●
●●
●
●●
●●
●●● ● ●
●●
●
●
●
● ●●
●●
●
●● ●●●
●●
●●● ●
●●
●
●●●
●●●
●
●●●●
●
●
●●●● ●●
●●●
●
●
● ●
●
●
●
●
●●●
●
●●●●
●●
●
●
●●
●●●
● ●
●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
● ●
●●
●●●
●
●●●
●●
● ●●●● ●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
● ●
●
● ●●●
●
●●
●
●●
●●
●●●
●
●●
● ●● ●
●
●●
●●
●●
●●●●
●●● ●●●●
●
●
●
●
●
● ●
● ●●●
●
●●●●
●
●● ●● ●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●● ●
●●
●
●
●● ●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
● ● ●●
●
●
●
● ●
●
●
● ●●
● ●● ● ●
●●●
●●
●
● ●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●●
● ●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●●
●
●●●
●
●
●●
● ●●
●
●●
●●●
●
●●●
●● ●
●●
● ●
●●
●●●
●
●
●● ●
●●
●
● ●
●
●●
●●●● ●
●●●●●●●
● ●
●●●
●●
●●
● ●●●
●●●●
●
●
●●●●●● ●
●●
●●
●●●●●
●●●
●●●
●●●
●●●
●●
●●●●
●
●
●●
●● ●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●●●
●●
●●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
● ●●●
● ●● ●●●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
● ●●
●
●●
●
●
●
●
●
●● ● ●●● ●
●●
●
●● ●
●● ●
●
● ●
●
● ●●●●●●
●●●●●
●●
●
●
●
● ●●
●
● ●●
●
●●●
● ●●●
●
●
●●●
●
●●●
●
● ●
●
●●●●
●
●●●
●●
●
●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
● ●
●
●
● ●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●●●
●
●●
●
● ●●●
●●● ●
● ●
●●
●
●●●●
●
● ●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●● ●
●●
●
●●
●●●●
●
●●●
●●
●●●●●●●
●●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●●● ●
●●●●●
●●
●
●● ●●
●
●●
●
●●●●
●●● ●●●●
● ●●●●●●● ●● ●
●
●
●●● ●
●●●●●
●● ●●
●
● ●●●● ●
●
●●
●
●
●
●
● ● ●●
●●
● ●●●
●
●●●
●
●●●
●
●●
●
●
●
● ●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●● ●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
● ●
●●
●● ●●●●●
●
●
●●●●●● ●●●●● ●● ●
●
●●●
●●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●● ●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●
● ●
●●
●●
●●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●●
●
● ● ●●
●
●●
●
●●
●● ●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
● ● ●●●●
●
●● ●
● ●● ●●
●
●● ●
●●
●●●●●
●●
●●
●●
●● ●
●● ●
●●
●
●
●●
● ●●●
●
●
●●●●
●●
●●● ●● ●●●●●●
●
● ●●
●●●
●●
●●●●
●
●●
●●
●
●●
●●
● ●
●
●
●●
●●
●
●
●● ●●
●●
●
● ● ●
●●
●
●●●
●
●●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
● ●
●●
●
●
●
●●
●●●
●●
●● ●●
●●
●
●● ●●
●
●
●
●
●●
●●
● ●
●●●
●
●●●●
●
●●
●●
●●●●
●● ●●●●
●●●
●
●
●● ●●● ● ●●● ●●●
●
●●●●●
●●
●
●
●●
●●
●
●●●●
●●
●●
●●
●●● ●
●
●
●
●
●●
●
●
● ●
●
●
●
●
●
●●
●●
● ●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
● ●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●●●
●
●
●●
● ●●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●● ● ● ● ●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●
●●
●
● ●
●
●
●●●●
●
●
●● ●
●●
●●
●●
●●●
●
●●
●
●
●●●
●
●● ●
●●
●●
●●
● ●● ●● ●
●●
●●●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●● ●●●●●
● ●●●●
●
●●●
●●
● ●● ●
●● ●
●●●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●
●
●● ●
●●
●● ●
●
●
●●
●●●
● ●
●●
●
●
●●
●
●●
●●
●●●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●
●●
●●
●●
●●●●
●●●
●●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
● ●●
●●
●●
●●●
●● ●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●●●●●● ● ●
●●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
● ●●
●●●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
● ● ●
●
●
●●
●●●
● ●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●●●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
● ●
●●
●
●
● ●●
●
●
●●●●
●●●
●
●
● ●
●
●●●
●●
●
●
● ●●
●
●
●●
● ●●
●
●●● ●
●
● ●
●
●●
●
●
● ●
●
●
●
●
●●● ●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
● ●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●● ●●
●
●
●●
● ● ●●
●
●●
●
●●
●●●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●
● ●●
●
●
●
●●
●
●
●●● ●● ●●●
●
●
●●●●●
●●●
●
●
●●
●●
●●●●●●
●
●●●●
●●●●●● ●
●●
●●
●●
●● ●●
●
●
●●●
●
●
●●●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
● ●
●●
● ●●
●
●●●●
●● ●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●● ●
● ●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
● ● ●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●● ●●●
●
●●
● ● ●
●●
●●
●
●●
● ●●●●
● ● ●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●● ●
●
●●●
●
●●
● ●●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●●●
● ●
●●
●
●●●
●●●
●
●
●
●
●
● ●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●●●
● ●
●
●●
●
●
●●
●●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
● ●● ●●
●
●●
●
●
●●
●
●
● ●●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●●●
●
●
●●●● ●
●
●●●
●●
● ● ●●● ●● ●
●
●●
●
●
● ●●●●●●
●●●
● ● ●●●● ●
● ●●●
●● ●●
●●●
●●●●●●
●
●
●
●
●
●●●
● ●●● ●
●●●
●
●
● ●●●
●●
●●
●●●●●●●● ●
●
●●
● ●●●
●●●●● ●●●● ●●●●●●●●●● ●●
●●
● ●●
●●
●●●
●
●●●
●
●●
●● ●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●●
● ●●
●
●●● ●
●●
●●
●
●●
●●●
●●
●
●●
●●
●
●●
●●
●
●
●
● ●●●
●
●
●
●● ●
●●
●
●
●
●●●
●
● ●
●●
●
●
●
●
●
●●●●●●●● ●●● ● ●●●●
●
● ● ●●● ●●
●
●
●
●●
●●●●
●●●●●
●
● ●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●●
●
●●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
● ●●
● ●
●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●● ●●
●●
●●●
●●
●●
●●
●
●
●●
●
● ● ●● ●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●● ●●
●
●
● ●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●
●●●●
●
●
●●
●
●●●
● ●●
●
●●●
●● ● ●●●●● ●●●
●●●● ●
●●
●
●
●
● ●●●●
●
●●●●
●●●
●●
●
● ●●●●● ●
●
●
● ●●
●● ●●●● ●
●● ●●
●●
●●
●●
●●● ●● ●●● ● ●
● ●
●
●●● ●●● ●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
● ●
●
●●●●
●
●
●
●●●
●●
●●
●●
●●
●●
●●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
● ●●
●
●
● ●●
●
●
●●
●
●●
●● ●
● ●
●
●●
●
●
●●
●●●● ●●●●●●
●● ●
●
●
●●●●
●●●
●●●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
● ●●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●
●
● ●●
●
●● ● ●●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●●●●
●
●● ●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
● ● ●
●●●
●
● ●
●●
●
●
●
●●● ●
●
●
●
● ●
●
●●
●
●● ●
●●
●●
●●●
●
●
●●
●●
●
●● ● ●●●
●●
●●
●
●●
●
●
● ●● ●● ●
● ●●●●
●
●●●●●
●●
●
●● ●●●●
●
●●
●
●●●
●
● ●● ●
● ●
●● ●●
●●●●
●
●●●●
●
● ●
●● ●
● ●
●●
●●●
●●● ●●
●●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●● ●●
●
●●●
●● ●●●
● ●●
●
●● ●
●
●● ●
●●●
●
●
●
● ●
●●
●
●●● ●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●●
●●
●
●
●●●●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●●●
●
●
●●●●
●●●●●●●●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●
● ●●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
● ●●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
●●
●
● ●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
● ●
●●
●
●
●
● ●
●
●●
●
●●
●●●
●
●
●●
●
●
●●●
● ●●
●●
●●●●
●
●
●● ●●●
●●●● ●
●
●●
●●
●●● ●●
●●
●● ● ●●●
●●
●
● ●
●
●●●
●
● ●●●
●
●
●
● ●●
●●●
● ●● ● ●●
●●●●
●●●
●
●●
●●● ●
●●
●●●●
●
●●
●
●●
● ●●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●● ●
●●●
●
●
●●●●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●● ●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●●
● ●●
●
●● ●●
●
●
●
● ●●●●
●
●●●
●●
●●●●
●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●●
●●
●● ●●●
● ●
●●
●●
●●●●
●●●
●
●
●
●●
●
●●
●
● ●
●
●●
●●●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
● ●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●● ●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●●●●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
● ●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●● ●●●
●●
●●
●
●●
●●●
●●
●
●●
●
●●●●
●
●
●●●●
● ●●●●
● ●●●
●●
●●●
●●● ●
●●●
●●●●●● ● ●●
●●●
●●●
●●
●●
●
●●
●●●● ●
●●
●
●
●
●●
●●
●●●
●● ●
●
●●●●
●
● ●
●●●
●
●●
●●●
●●●
●
●
●●
● ● ●
●
● ●
●
●●●
●
●●
●●●●
●●
●● ●●
● ●●
●
● ●●
●
●●
●
●●
●●
● ●
●●
●
● ●●●
●
●
●
●●
●● ●●
●
● ●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●● ●
●
●
●
●●
●●
●
● ●●
●●
●●
●
●
●
● ●
●● ●
●
●●
●
●
●
● ●
●
●●●●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●●
●●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
● ●●●
●
●
●●
●
●
●● ● ● ●●●
●
●
● ●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
● ●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●
●
●
●●●
●
●
●
● ●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
● ● ●●●●
●●● ●●●
● ●●●
●
● ●●● ●
●
●
●●
●●●●
●●● ●
●
●●
●●
●● ●
●
●
●
● ●●●●●
●
●● ●
●●
●●
●●●
●
●● ●
● ●● ●
●●●●●
●
●
●
●● ●●● ●●●
●●
●●●
●●●
●●
●●●●
●● ●
●
●
●●●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●●●●
●●
●●●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●
● ●
●●●●
●●●
●
●
●●
●●
●●●●
●
●●
●
●● ●
●●
●
●● ●
●● ●●
●●
●
●●
●●●
●
●●
●
●●
●● ●●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●●
●●●● ●●
●●●● ●
●
●●
●
●●●●
●
●
●
●
●
●●
●● ●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
● ●●
●●
●●●●
●●
●●
●
● ●
●
●●
●●
●
●●
●●
● ●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●
● ●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
● ●●●
●
●
●
●●
●
●
●●
● ●●
●
●
●
●●
●●●
●
●
● ●●●
●●
●
●●
●●●●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●●●●●
●●
●●● ●●●
● ●●
●
●●
●
●●●●●
● ●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●●●●
●●●
● ●●●●●
●
●
●●● ●●
●
●
●
●
●● ●
●
●●●
●●
● ●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●
●
●● ●
●
●●
●
● ●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●●
●
●
●●
●
● ●●
●●
● ●
●
●
● ● ●
● ●● ●●● ●
●●
●●●
● ●
●
●
●●●● ●
●
●●
●
●● ●●
8 10 12 14
810
14
log2(c1G)
log2
(c1R
)
●●●
●
●●
●
●
●● ● ●●
●●●
●●● ●●
●●●
●●● ● ●●●● ●
●●●●
● ● ●● ●● ●● ●
●●●
●●●
● ●●
●●
●●●●
●●
●● ●
● ●●●● ●
●● ●●●●
●
●●
●●● ● ●●
● ●●
●●
●●
●
●●●
●
●●
●
●● ●●
●●
●● ●●●
●●
●
●●
●
● ●● ● ●
●●
●●●●●● ●●
● ● ●●
●●
●●● ● ●
●● ●●●
● ●●●●
● ● ● ●●●
●●● ●● ●●
●●● ●●●●
● ● ●●
●● ●
● ●● ●●●●
●●● ●●●
●●● ●
●●
●
●●● ●
● ●●●
●●
●●
●●●
●●●●
●●●
●●
●●
●●
●●
●●● ●● ●●●
●●●●●●
●●●●●
●
●●
●●●
●●
● ●●●●●
●●
●●
● ●●●
●●
● ●● ● ●●
●● ●● ●
● ● ●● ●●
●● ●
●
● ●●
●● ●●
●●
●
●
●
●●●
●●
●●
●●
●●●●
●●
●●
●
●
●●●
●●●
●
●●●
●●● ●●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●● ●● ●● ●●●
●●● ●
●● ●
●●
● ●●●●
●
●●●●●
● ●● ●●
●●●●
●●
●●
● ●●●
● ● ●● ●
●●●●
●● ●●
● ● ●●● ●● ●
●● ●● ●●●●●
●●●
●● ●● ●● ●●●●
●●
●●●●
●
●
●
●
●●
●
●●
● ● ●● ●●●● ●
●● ●
●●●
●●●●
● ●●
● ●●●● ● ●
●●● ●● ●●
●●●●●
● ●●● ●●● ● ●
●
●● ●●
●●
●●
●●● ●●●● ● ●●● ●● ● ●●
● ●● ●● ●● ●● ●●●●
● ●● ●●●● ● ● ●●
●
●● ●●●
●●●
●●
●●● ●
●● ●●● ●
●
●●
●●
●●●●● ●● ●●●
● ●●
●● ●●●
● ●●●● ●
●●
●●● ●●● ● ●●
●●● ●● ● ●●●●
●●
● ●
●● ●
●
●
● ●●●
● ●●● ●● ● ●●● ●●●●
●
●
●●
●●● ●●●
●
● ●●
●● ●●●●● ●●
●● ●
●●
●● ●
●●●
●● ●
●● ● ●●
●●●
●●
●●●
●●●
●● ●●
●●
● ●●●● ●
● ●●
● ● ●●● ●
●●● ●● ●● ●
●●
●●● ●●●●
●●●●
●● ●
●●
●● ●●
●●●●●●
●
●
●●●
●●●
●●●●
●●●
●●
●
●●●
●●●●● ●
●●
●
●●
●● ●
●● ●●●
●●
● ● ●●●
●●
●●
●●
●● ● ●
●● ● ●●●
●●●
●●● ●● ●●
●●
●●
●●● ● ●
●
●●● ●
●●●
●● ●
●● ●●● ●● ●● ●● ●
●● ●●
●
●●
●●
●●
● ●●●
● ●●
●●●
●●
●● ●● ●
●●
●●
●
● ●●
●●●● ●
● ●●● ●● ●● ●●●
●● ●●● ●●
●● ●●●● ●●●
●●
●● ● ●●● ●●●
●●●●●● ●●
●●
●● ● ● ●●●●●
●●
●●●
●
●
● ●●● ● ●
●
●●●
●
●●
●
●●●●●
●
●
● ●● ●● ●
●
●● ●
●
●
● ●●●●
● ●●
●●●●● ● ●
●
● ●●● ●●●●
●● ●
● ●● ●●●● ● ●
●
●● ●●●
●
●●
●
●
●
●●● ●
●●● ●●
●
● ●●●●
●●● ●
●● ●●
●●
● ●●●● ●● ●●
●●
●●
●●
● ●●● ●● ●●
● ●●●
●
●●●● ●● ●●
●●●●
●●●
● ● ●●● ●
●
●●
●● ● ●
●
●
● ● ●●
●● ●
●●
●
●●●
● ●●
●●
●
●●
●●
●
●●●● ●●
●●
●●
●●
●●●●●●● ●● ● ●
●●
● ●●●
●●● ●● ● ●●
●
●●●●● ● ●●● ●
●●
●
●
● ●● ●●
●
● ●●
●● ●●●●
●
●●
●●●
● ●● ●● ●●
●● ●●
●
●●●●
●
● ●● ●
●● ●● ●
●● ●●●
●●●● ● ●●
●● ●● ● ●●● ●●● ● ●
●●●●●●
● ●●
●●●●
●● ●●
●●●
●●●●
●● ●●● ● ● ●●
●●●
●● ●● ● ●
●
●● ● ●●●
●●●●● ●●● ● ●
●●● ● ●●●
●
●●
●● ●●● ●●●●
●
●● ●● ●● ●● ●
●●
●●●●●
●●
●●●●
●
● ● ●●● ●●
●●
●●●●●
●●●
●●
●●
●●● ●
●
● ●●
●● ●●
●
● ●● ●●
●● ●
●●
●
●
●●● ●●● ●
●● ●● ●●●●
●●●
●
●●
● ●●
●●● ●● ●● ●
●●
● ●●
●
● ●●
●●
●●●
●●
●●●
●●
● ●●● ●
●
●●
●●●
●●●
●
● ●
●
●●
●●●
●
●●
●●
●●
● ●●●
●●
●● ●
●●
● ● ●●
●
● ●
● ●
●
●●
●
●
●●
●●●● ●●● ●● ●
●
●● ●●●●
●●●●
●●● ●●
●●
●● ●●
●● ● ●
●
●●
●●●●●
●
●●●●●
●● ●
●● ●●●
●● ●
●●●● ●
●●●●●
●● ●● ● ● ●●
●●
●●●● ●●●
●● ●●
● ●● ●●● ●● ●●
●● ●● ●● ● ●●
● ● ● ●●
●●
●●●●● ● ●● ●●
● ● ●●●
●
● ●● ●●● ●● ●
●●● ●●●
●
●● ●
● ●●
●●● ●
●● ●
●●
● ●●● ●
●●●●
●● ●● ●● ● ●●
●
●● ●●
●● ●●● ●●
●● ●● ●●● ● ●●●
●● ●
●● ● ● ●●
●●●●
●●
● ●●●
● ●●●
●●
●
●●
● ●● ●●
●● ●
●●
●● ●● ●●●
●● ● ●●●
●●● ●● ●● ●
●●
●●
●●
●
●●●
●● ●●
●
●●●●
●●● ●●●
●● ●●●● ●●●●
●●
●
●● ●●● ●● ●●● ●
●
●
●
●●●
● ● ●●● ● ●● ●● ●●
●● ●●
●●●●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
● ●● ●●
●●
●● ●●●●●● ●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●●●
●●
●● ●
●● ●●●●●
●●
●● ●
● ● ●
●●
●●●
● ●●
●●●●
●●●●● ●●
●●
●
●
●●
●
●●
●●●● ●●
●
●●
●
●●●●
●
●
●●●● ●
●●● ●● ●
●●●
●●●●● ● ●●●
● ●●
●● ● ●●●●
●●
●● ● ●●●
●●
●●●● ●●● ●●
●●●●● ●● ●
●●●●●●●
●●●
●● ●●● ●
●● ●
●●●● ●● ● ●●●● ●●
●● ● ● ●
●
●● ●●●●●●●●●●
●●● ● ●● ●●● ●
●● ●●●
●●●
●● ● ●●
●●●●● ●
●
●● ●●
●●
●
●●
●●● ●●
● ● ●●
●●
● ●●
● ●●●
●●●
●
● ●●●
●
●
●●
●●●● ●●●
●
● ●●●●●
●●●
●
● ●●●●
●●
●●●● ●
●
●●●● ●
●●●●
●●●
●●● ●●●●
● ●●●●
●●● ●●●
●●
●●
●
● ●●●● ●
●●●●
●
●●● ●● ●
●
● ●●●●
●● ●●
● ●●
●
●●●
●●●
●
●● ●●●
●●
●
●●
● ●
●●●
●●
●●
●●
● ●●● ●●
●●●●
●
●
●● ●
●
●●●
●
●●
●●
●●
●●
● ●●● ●● ●●
●●
●● ●
●●
●
●
●●
● ● ●●● ●●●
●●
● ●●●●●
●
●●●
●●●●
●●●●● ● ●
●●●
●●●●●
●
●●
●● ● ●
● ●●●● ●
● ●●
●●● ●●● ●
● ●●
●●
● ●
●●●●● ●● ●● ●●●
● ●● ● ●●●● ●●
●●●
●●
●●●
●
●
●●
●● ● ●●●●
●● ●●
●● ●● ●●●●●
●●● ●●● ●● ●
●●●● ● ●●●●
●● ●● ●●● ●●●● ●
● ●●
●●● ● ●●●● ●● ●●●● ●● ● ● ●
●●●● ●● ●●●● ● ● ●● ●●
●●● ●●
●●●●● ● ●● ●● ● ●● ●
● ●●●
●●●
●
●●
● ●
●
●●
● ●● ●●●
●
●●
●●
●●●● ●●
●●
● ●●
●
● ●
●
● ●● ●
●●
● ● ●
●●
●●●
●
●
●●●
●●●●●●
●●●●
●●●●
●●
●●●
●●
●
●●●
●●
●
●●
●●
●
● ●
●
●
●● ●
● ●●● ●
●●
●●
●●● ●●
●●●
● ● ●●● ● ●● ●
●●●●
●●●
●
●
●●●● ●
●● ●●
●
● ●●●●●
●
●
●
●●
●● ●●
● ●●● ●●
● ●●
●●
●
●●●
● ●●● ●●●
●●●●●
●●●
●
●●
●●
●●● ●
●● ●
●●●
●●●
●
●●● ●●
●
● ●● ●
●●
●●
●●●●
●●
●
●●●
●●●
●●
● ●●● ● ●●● ●
●●
●
●●
● ●● ●● ●●● ● ●● ●● ●● ● ●● ●●
● ●● ●● ●●●●
●●●
● ●●
● ●● ●
●●
●●● ● ●●
● ●●
●● ●●●
● ●● ●
● ● ●●
●● ●●●●● ●●● ●
●●●●●
●● ● ● ●●●
● ●●
● ●● ●●● ●●●●●● ●● ●
●● ● ●●●
● ● ● ●● ● ●● ● ●● ●●
●●●●●
●●●
● ●●● ● ●●●● ●
●●● ● ●
●●●●
●●●
●●
●
●●
●● ●●
●●●● ●
●●
●●●
●●
● ●●
●●● ●
●●
●
● ●
●●●
● ●●
●●●
●● ●
●● ●●
● ●
●●
● ●●●
●●●
●
●●●
●
●
●●●
● ●
●
●●
●●●
●●●
●● ●●●
●
●●
●●● ●● ●●
●●
●● ●●
● ● ●●●●
●●
●●●
●
●●
● ●●
●●●●
● ●
●
● ●● ●
●
●● ●
●●
●
●● ● ●●
●●
●●●●
●●
●●
●●
●
●●
●● ●●
●
●●●
●● ●
●●
●●
● ● ●●●
●●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●●●●●●●
●●●
●● ●
●
● ●●●
●●
●
●
●●
●●
● ●●
●
●● ●
●
● ●●
●●
● ●●
●
●● ● ●● ●●●
● ●●●●
●● ●
●●
●● ●●● ● ●
●● ●
●
●● ●●●
●●
● ●●● ●
●●
●●
●●
●●●● ●●
●
●
●● ●
●●
●●●●
●● ● ●●● ●
●●
●●
●●●●
●
●●
● ●● ●●● ●● ● ●
●
●●
●
● ●● ●●
●●
●●
●●●●● ●
●● ●● ●●●● ●● ●● ● ●● ●● ●
●●● ● ● ●●● ● ●●● ●●
●
● ● ●●●● ●●
●● ●● ●● ●●● ●●
●
●●●
●●● ●
●●
●●
●●● ●
●●●
● ●
●●●● ●● ● ●
●●
●● ●●● ●
●●
●●●
●
●●● ●●
●●
●● ●●●
●●
●●●●●●
●●● ●●●
● ●●●● ●●● ●
●● ●
● ●●
●●●●●● ●
●●
●
●●●
●● ●
●
●● ●●●
●●●●
●●
●●● ●
●● ●
● ●
●
●●
●●● ●● ●●●●● ●
● ●
● ●●● ●
●
●
●●●●
● ●● ●
● ●●
●
●● ●●
●●
● ●
●
●●
●●●●
● ●●
●
● ●●● ●
●
●●
● ●●
●
●●● ●
● ●
●
● ●
●●
●●
●
●● ●●
●
●
●●●
●● ●● ●● ●●
●● ●
●
●●
● ● ● ●●●
● ●●● ●● ●●●● ●●●● ●●●● ●●● ●
●●● ●● ●● ●●● ●
●● ●●
●● ● ● ●●●●
●●●
●●● ●● ●● ●● ●
●●
●●
●●
●●●●
●●●
●● ●●
●●●
●● ●●● ●●●●●●●●
●● ●●● ● ●●●
●●
●● ●●●●●●
●●●
●●● ●● ●● ●
● ●●● ● ●●●
● ● ●●
●● ● ● ●●● ●●●●●● ●●●
● ● ●●●
●●● ●● ●● ●
●●●
● ●●●●●
●
●●
●
● ●●●
● ● ●●●●
●
●
●
●● ●●
● ●●●●● ●●
●
●
●
●●
●●●
●● ●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●● ●●●
●
●● ●●● ● ●● ●●●●
●● ●●●●●●●
●●
●●●
●●
●●
●●
●●
●● ●●
● ●●
●●
●● ●
●●● ●
●●●
●●
●●● ●
●
●●
●●●
●●
●
●
● ●● ●●
●
●● ● ●●● ●●●
●●●●
●●●
●● ●
●●
●●● ●●
● ●●●
●
●●●
●●
● ●
●
●●
● ●●
●
●●
●
● ●●
●●
●●●
●●●●●●
●●● ● ●●
●●
●
●● ●●●●●
●● ●
●
●
●●●
●
●●●
●●
●● ● ●
●●●●●●●
●● ●
●● ● ●
●● ●● ●
●
●●●
● ●●●● ●
●●●● ●
● ● ● ●●● ●●●●●●
●●● ●
●●
●●
●●●●
● ●●●●
● ●●● ●
●●●
●●●● ●● ●●
●●
●●●● ●
●●
● ●● ●● ●●
● ●●
●●
●●●
●
●●
●●●● ●●
● ● ●●●● ● ● ●●●
●● ●● ● ●● ● ●
●●●
●● ● ●● ●●
● ●●●
●● ●● ●● ●
●● ●●
●●● ●● ●●
●●●●
●● ●●
●
●●●
●●
●●
●●●●
●● ●●●●●
●●●
●●●●
● ●●
●
● ●
● ●●● ● ●
●●●●
●●●
●●●
●●
●●
●●
●●●
●●
●
●
●●● ●
● ●●● ●●
●● ●● ●
●●●●
●
●●●● ●●
●●
●●
●●
●●
● ● ●●
●
● ●● ●
●
●●
●● ●●
●●●
●
●
●●
●
●
●● ●●●● ● ●●
●●
●
●
●● ●●●
●●
●● ●●● ●●
●
●●●●
●● ●●●● ●
●
●
●●
●●
●●
●●●
●●
●●
●●●● ●●
●●● ● ●
● ●
●● ●
●●
●●
●● ●●●●
●●●
●●● ●
●
●● ●
●●● ●
●
●●
●
●●
●● ● ●●●
●
●● ●
● ●●
●●
●
●● ●
●● ●●
●●
●●●
●● ●
●● ●
●●
●● ●
●●● ● ●
●● ●●
●●
●●
●●●
●●
●●● ●
● ●●●●
● ●●●
● ●
●
●●●●
●
● ●●●● ●
●● ● ●● ●
●●●
●●
●● ●
●
●● ● ●● ●● ●●
● ●● ●●●
●
●
●●
●●
●● ●●● ●● ●● ●●
●● ●●
●
●
●●●
●
●●●●● ● ●
●●●●
●●
●
●● ●
●●●
●
●●● ●
●
●●● ● ●●
●
●●●
●●
●●
●
●
●●● ●●
● ●● ● ●
●
●●●
●●●
● ●
● ●
●●● ●
●
●● ●● ●● ●●
●●
●●
●●
●●
●●
●●● ●●
●●
●●● ●
● ●
●●
●
●
●●
●● ●●● ● ●● ● ●
●
●
●●● ●●
●
●●
●
●● ● ●●
● ●●●●
●●
●
●
● ●
●
●●
●●
●● ●●● ●
●●●● ● ●
●●
●
●
●●●
●
●
●●
●●●●
●
●
●
●●
●
● ●
●
●●●
●● ●● ●● ●
●●●
●●● ●● ●●
●●
●●
●
●
●
●●
●● ●
●
●●
●●● ●●
●● ●●
●
●●
● ●● ●
●●●●●●●●● ●
●●● ●
●●●
●
●
●●●● ●
●●●
●●
●●●● ●● ●● ●●
●● ●
●●
●●
●●
●
●●
●
●● ●
●
●●
●●
●
●● ●●
●
●
● ● ●●●
●● ●●
● ●● ●
●●●
●●
●
● ●●●
●●●
●
●●●● ● ●
●●
●●
●●
●●
●●
●
●● ●
●● ●●●
●●
●
●
●
●●
●●
●●●
● ●●
●
● ● ●●●
● ● ●●
●●
●●●
●●
●
●●●
●●
●
●● ●
● ●●
●
●●
●
●● ●
●
●●●
●
● ●●
●
●●
●●●●
●
●
●●●●
●
●●
●● ●
●● ●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●● ●●
●● ● ●●
● ●●
●●●●
●
●●●
● ●●
●●●
● ●●
●●
●●
●● ● ●
●
●
●●
●
● ●●
●●
●●
●
●
● ● ●●
●●
●●
●●
●●
●●
●● ●●
●●●
●● ●
●
●●
● ●●
●●●
● ●●●
●
●●● ●
● ●●●● ●
●●
●●
●●
●
●●
●
●
●●●
●●●●
●● ●●
●
●●●
●
●
●● ●
●●
●● ●
●● ●●●
●●
●●● ●
●●●
●●●● ●
●
●●
● ●
●
●● ● ●●●●
●●
●
●●●
●●●●●● ●
●●
●●
●●
●
●
● ●● ●
●●
●●
●●●●
●● ● ●●
●●●●●
●●
●● ● ●
●● ● ●
● ●● ● ●
●●
●●●
●● ●
●●●
● ●●●
●● ●
●● ●
● ●
●●
●●● ● ●●●●
●
●● ●●●
●●●
●●●
● ● ●●●●
●●●● ●
●●
●● ●●●
●● ●●●
● ●●● ●●●●
●●
●●●●
●●●● ●● ●
●● ●● ●
●●● ●
●● ●●
●●
●
●●
●● ●●
●
●● ● ●
●● ● ●● ●●●
●●●●●
●● ●
●● ● ●
● ●●
●●●
● ●● ●● ●●
●
●
● ●
●
●● ●●
●●●● ●●● ●● ●●●●●●
●●
●●
●●
● ●● ●●●●●
● ●
●
●●● ●●●
●●
●●●●
●● ●
●●
●●●
●●●● ● ●● ●●● ●●●
●●
●●
●●●●
●●● ●●●●
●●
●●●
●●
●●● ●
●●●
●●
● ●
●
●
●
●●
●
●●●
●●
●●●
●
●●●
●
● ● ●
●
●●
●●●
●
● ●●●●
● ●
●● ●
●
● ●
●
●
●●
● ●
●●
● ●●
●●
●
●●
●
●
●● ●
●●
●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●
●●
●
●● ●
●● ●●
●●● ●
●
●●
●●
●●
●● ● ●●
● ●●●
●●●●●●
●●
●● ●● ●
●
●
●
●●●● ●
●● ●
● ●●●
● ● ●●●●
●● ●● ● ● ●
●● ●●●
●● ● ●●● ● ● ●●
●●
●●●
●●●●● ●
●●●● ●●●●
●
●
●●
● ●●
● ●●●●● ● ●● ●●● ● ● ●●●
●●
●●
●●●
●● ●●● ● ●●
●
●●●
●
●●●
● ●
●● ●● ●●● ●●●
●● ●● ●●●
●● ●●●●
●●●
●● ●● ●●● ●● ● ●
●●
●●●
●●
● ●●● ●● ●●● ●●
● ●●●● ●
●●●
●●
●
●●● ●●●●
●● ●●●●
●●
●●●
●● ● ●●
●●
●● ●●● ●●●●● ●
●● ● ●●●
●●●
●●●
●●● ●
●
●●●● ●
●●
●● ●● ●●
●●●●● ●
●●
●●●
●●●●●●
●●● ●●
●●● ●
●● ●●●
●● ● ●
●
●●●
● ● ●●
●●●●● ●
● ● ●●●●
● ●●
● ●● ●●●
●●●●
●●●●
●●
●
● ●●●●●
●●
●
●
●
●●●
●● ● ● ●
●
●
●
●
●●● ●● ●●
●●
●●
●●
●●
●
●●
●●
●●●
●●
●
● ●●
●
●●
●● ●
●●
● ●●●
●●●●
● ●● ●
●●● ●
●●●●
●
●●● ●●●● ● ●●● ●● ●
●●
●
●
●●
●●●● ● ●●● ●
●
●●● ●
●●●●● ● ●
●●●●●
●●
●●
●● ●●
●
●
●●
●●●
● ●●●
●●
●●
●
●
●
●●●●
●●
●
●
●
●
● ●
●●●
●●●
●● ●●
●●
●
●●
●●
●●
●●
●●
●●● ●●
● ●●●●
●● ●
●●
●●●
●●
●● ●
● ●●
●● ●
●
●●
●●
●●●●
●●●
●
●●●● ● ●
●●
●
●●● ●
●●
●
●
●
●●●
●●●●
●
●
●
●● ●●● ● ●
●
●●
●
● ●●● ●
●
●●
●●● ●
●
●
● ●●●●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●● ●●
●
●
● ●● ●
●●
●●
● ●●●●
●●●●●● ●
●●
●● ●
●
●
●● ●●
●● ●
●●
●
● ●●●●
●●●
●
●● ●●
●●●
●●
●●
●● ●●
●
●
●
●
●●
● ●●●
●
●
●● ●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●● ●
●
●● ●
●
●
●●
●●
●
●●●●●●
●
●
●● ●
●●
●
●
● ●● ●
●●
●●●
●●
●● ●●
●●
●
● ●
● ●●
●
●●● ●● ●
●●●●●
●
●●●
●● ●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●●
● ●
15 20 25 30
−2
02
A.1
M.1
Figure 3: Panel graphic windows (2rows, 1 colum)
2.2 Exercises
1. Create two data frames which contain respectively the Red and Greenintensities for all 16 slides. [Hint]Use R’s subsetting capabilities to extracta subset of columns from the original data frame.
2. Create one data frame with M values log2(Ri/Gi) and another with Avalues log2(Ri*Gi) for all 16 slides. Give them respectively names “Ms”and “As”.
3. Use the data frame Ms to draw a multiple boxplot to compare all slides inone figure.
4. Use both data frames Ms and Asto draw one M-A plot per slide in thesame figure (use par() to plot several scatterplots in one graph).
5
> M.2 <- log2(c2R/c2G)
> M.9 <- log2(k1R/k1G)
> M.10 <- log2(k2R/k2G)
> par(mfcol = c(1, 1))
> boxplot(data.frame(M.1, M.2, M.9, M.10), col = rainbow(4), main = "Expression values for 2 control and 2 knocked slides", xlab = "Slides", ylab = "Log rato distribution")
> abline(0, 0, col = "black")
●●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●
●●
●●
●●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●
●
●●
●●
●●●●●●●●●●●●●●●
●●●
●●●
●
●
●●●●●●
●●●●●●●●
●●
●
●●●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●●●●●
●●
●
●
●●
●●●
●
●
●●
●
●●●●●●●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●●●●●
●
●●●●●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●●●●●●●●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●●●
●
●
●●●
●
●
●
●●●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
M.1 M.2 M.9 M.10
−4
−2
02
Expression values for 2 control and 2 knocked slides
Slides
Log
rato
dis
trib
utio
n
2.3 Looking for differentially expressed genes
In this section we assume that the data have already been normalized, so thatwe can proceed to compare them to see if there is differential expression betweentwo conditions.
Normalized data for this experiment have been stored in the file ./data/callow_-2000/matt_norm_ratios.txt
First read the data:
> mouse.exprs <- read.table(file.path(datadir, "matt_norm_ratios.txt"), header = TRUE, sep = "\t", row.names = 1)
> mouse.gnames <- read.delim(file.path(datadir, "matt.genenames.txt"), header = TRUE, sep = "\t", fill = TRUE)
> mouse.class <- c(0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 0, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1, 1)
> head(mouse.exprs)
C1.data C2.data C3.data C4.data C5.data C6.data C7.data C8.data K1.data K2.data K3.data K4.data K5.data K6.data K7.data K8.data1 -0.23457737 -0.83158063 -0.6180309 -1.46073302 0.16698661 -0.843864843 -0.4209371 -1.07416419 0.09609868 -0.42979572 0.8626526 -0.60073175 0.04014791 -0.16330174 0.2688845 -0.303794362 0.05101557 0.14054098 0.2064007 0.04617628 0.73971571 0.021971569 0.6933016 -0.10209606 0.97495050 0.61914978 1.3210929 0.03594104 1.12799669 1.06330881 1.2594082 0.571855743 -0.22116314 -0.68723114 -0.7469853 -0.96496408 1.38126671 -0.306123534 -0.3222581 -0.14976971 -0.12355114 -0.44678701 -0.3368338 0.25751030 -0.83565547 0.87560379 0.5391692 0.662773494 -0.17614774 -0.06022798 -0.2793193 -0.09527858 0.47475606 -0.080751780 -0.1003728 -0.07623446 0.29122076 0.19763873 -0.1028259 -0.23627043 -0.34607777 0.19509152 -0.1249309 0.04845121
6
5 -0.84518668 -0.09472253 -0.0948846 -0.26148475 -0.42953666 0.009062893 -0.2668316 -0.04148026 -0.05430977 0.28000254 -0.2264584 -0.23060642 0.08664487 -0.04729377 0.3809822 -0.382459446 -0.30824961 0.17702764 -0.3411856 -0.33593135 -0.07958284 0.106530106 -0.3597629 0.01545710 -0.34705768 0.09509325 -0.3062049 -0.39884527 0.07176649 0.07685888 0.1457991 -0.55076585
> head(mouse.gnames)
spot NAME TYPE CLID ACC1 1 Cy3RT Control BLANK BLANK2 2 Cy5RT Control BLANK BLANK3 3 mSRB1 cDNA mSRB1 mSRB14 4 BLANK BLANK BLANK BLANK5 5 BLANK BLANK BLANK BLANK6 6 BLANK BLANK BLANK BLANK
We can check up to what point the normalization has been successful usinga boxplot:
> boxplot(mouse.exprs, main = "Normalized expression values", xlab = "Slides", ylab = "Log ratio distribution", las = 2, col = c(rep("yellow", 8), rep("blue", 8)))
> abline(0, 0, col = "black")
●
●●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●●●●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●●●●●●●●●●
●
●
●
●●●
●●●●●
●●●●●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●●●●●●●●●●
●●●●●
●●●
●●●●●●●●●●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●●●●●●●
●
●
●●●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●●●●●●
●
●●
●●●●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●●●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●●●
●●
●●
●
●
●●●
●●
●●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●●●●●●●●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●●●
●●●
●●
●
●
●
●
●●●●●●●●
●●
●●
●●●
●
●
●●●●●●●●●●●
●
●●
●
●●●
●●●
●●
●
●
●
●●
●●●●●●
●
●●●●●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●●●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●●●●●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●●●●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●●●●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●●●●●●
●●●●
●●●
●
●
●●●●
●●●●●●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●●●●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●●●
●
●●●●●●●●
●●●
●●●●
●●●●
●
●●●●
●
●
●●●
●
●
●
●●●
●
●●●●●
●
●●●●●
●
●
●●
●
●●●●●●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●●●●
●●●●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●●
●●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●●●
●●
●
●●●●
●
●●●
●
●●●
●
●●●●●●
●
●●
●
●
●
●●●●●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●●●●●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●●●●●
●●
●
●●●
●
●●
●●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●●
●●●●
●
●
●
●●●●●
●●
●
●●
●
●●●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●●
●
●
●●
●
●●●
●●
●●
●●
●●
●
●●
●●●
●●
●
●
●●
●●●
●
●
●●
●●●
●●●●
●
●
●●
●
●●●●●
●
●●
●●
●●
●●●
●
●
●●
●●
●●●
●●●
●
●●
●
●●●
●●●●●●●
●
●
●
●
●●●●●
●
●●●●●●●
●
●
●●●●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●●●●●●
●
●
●●●●●●●●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●●
●
●●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●●●
●
●●
●
●
●●●●●●
●
●●●●●●
●
●
●●
●●●
● ●
●
●●
●●●●●●●●●
●●
●
●●
●
●●
●●●●●●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●●
●●●
●●●●●●●
●
●●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●●●
●●●
●
●
●●●●●●●
●●
●●●●●●
●●●●●●●
●
●
●●●
●
●●●
●
●●●●●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●●
●●●●●●●
●●●
●
●●●●●●
●
●
●
●
●●●
●
●●●●●●
●
●●
●
●●●●●
●
●
●●●●●●●●
●
●●
● ●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●●
●
●●
●●●
●
●
●
●●●●●●●●●●●●
●●●
●
●●●
●●●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●●●
●●
●●●
●
●●
●●
●●●●
●●
●●●●●
●
●●
●
●
●
●
●●●●●●
●
●●●●●●
●●●
●●●●
●●●●●●
●●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●●
●●●●
●●●●●
●
●
●●
●●●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●●●●
●●●●●●●●●
●●●
●
●●●●●
●
●●●●
●●●●
●●●●●●
●●●●●●●
●
●
●●●
●●●●●●●●
●●●●●
●
●●●●●●●
●●
●●●●●●●●●●●
●●●●
●
●
●●●
●●●●
●●
●●
●●●●●
●
●●●●●
●●
●
●●●●●●●
●●●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●●●
●●●
●
●●
●
●●●●●●
●
●
●●●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●●●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●●●●●
●●●
●●●●●●●●●●●
●●●●●●●●●●
●●
●●●●●●●●●
●●●●●●●●●●●●●●●●●
●●●●●●●●
●
●●●●
●●
●●●
●
●●●●●
●●●●
●
●
●
●●●●●●●●●●●●●●
●●●●●●
●●●●●●●●●
●
●●●●●
●●●
●
●
●●●●
●
●
●●●●
●
●●
●●●●●●●
●●
●●●●●●●●●●
●
●
●
●●●●●●●●●●●●●●
●●●●●
●●●
●●●●●●●●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●●●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●●
●●●●●●●
●
●
●●●●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●●●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●●●●
●●
●●●●
●
●
●
●
●
●●●●●
●●
●
●●●
●●●
●
●●
●●
●
●
●
●●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●●●●●●●●
●
●
●●●●●●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●●●●●●●●●●●●●
●
●
●
●
●●●●●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●●●●
●
●●
●●
●
●●
●●
●●●
●●
●
●●
●●●●
●
●●●●●●●●
●●●●
●●
●●
●
●
●●●●●
●
●
●●●
●●
●●●●
●
●
●●●
●
●●
●●●●
●
●●
●
●●●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●●●●●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●●●
●
●●●●●
●
●●●●●●●
●●
●
●●●●
●●
●
●●●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●
●●●
●
●●●●●●
●
●●●●
● ●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●●●●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●●
●
●
●●●●●
●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●●●●
●●●●●●
●
●●●●●●
●
●
●●●
●●●●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●●
●●
●
●●●●●●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●●●
●●
●
●●●●
●
●●●●●
●●
●
●●
●
●● ●●●
●
●
●●●
●
●
●
●●●●●
●
●
●
●●●●●
●●●●●●
●
●
●●●●●●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●
●●●●
●●●●●
●●●●
●●
●●●
●●●●
●●
●
●●●●●
●●●●
●●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●●●●
●●●●●●●
●
●●●●●●
●
●
●●●
●
●●
●
●●●●●●
●
●●●●
●●
●●●●●●
●●
●●●●
●
●
●●
●●
●
●●●
●●●●●●
●
●
●●
●
●
●
●●●●
●
●●
●
●●
●
●
●●●
●
●●
●●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●●●●●
●
●●●
●
●
●
●●●●
●●●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●●●●
●
●●
●●●●
●
●
●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●●●
●
●●●
●
●●●●●●
●●●
●
●●●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●●●●
●●●●●
●●●
●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●●●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●●●●●●●●●●●
●
●●●●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●●●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●●●●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●●●●
●
●●
●●●●●●
●
●●●●
●●●
●
●
●
●●●●●
●●●●●●
●
●
●
●
●
●●●
●●●●
●●●●●
●●●●
●●
●
●●●
●●●●●●●
●●●●●●
●
●●●●●●●
●●
●●●
●
●●
●●●
●
●●●●●
●●●
●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●●●
●●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●●●●●●●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●●●●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●●
●
●
●●●●
●●●●●●●●●
●
●
●
●●
●●●●●●
●
●
●●●
●
●●
●●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●●
●
●●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●●
●
●●●
●●
●
●●●●●●●
●
●●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●●●●
●●
●●●
●
●●●●●
●
●
●
●●●●
●
●●
●
●
●
●●●●●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
●●●●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●●●●●●●
●
●●●●●●●●●●●●●●
●
●
●
●●●●●●
●●●●●●●●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●●●●●
●●●●●●●
●●●●●
●●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●●●●
●●●
●●●
●
●●●●
●●●●●●●●●●
●
●●●
●
●●●●
●●
●
●
●●
●●●●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●●●●●
●
●●●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
●●●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●●●●
●●
●●
●●●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●●●
●●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●●●●
●●
●
●●●●●●●●●●●●●●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●●●●●
●●●●
●●
●
●●●●●
●
●●●●●●●●●●●
●
●●●
●
●●
●
●●
●●●●●●●●●
●
●●●●●
●
●
●●●●●●●●
●●
●
●
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
●●
●●
●
●●●
●●●●
●
●●
●
●●●●●●●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●●●
●●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●●●
●●
●●●●
●●●●●●●
●●
●
●
●
●●●●●●●●●●
●●●
●
●●●●●●●●●●●●●●
●●●●●●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●●●●●
●●●
●●●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●●
●
●●●●●●
●
●
●
●●
●●
●
●●●●●●●
●●●●
●
●●●●
●●●●
●
●●●●●●
●●●
●●
●
C1.
data
C2.
data
C3.
data
C4.
data
C5.
data
C6.
data
C7.
data
C8.
data
K1.
data
K2.
data
K3.
data
K4.
data
K5.
data
K6.
data
K7.
data
K8.
data
−4
−2
0
2
4
Normalized expression values
Slides
Log
ratio
dis
trib
utio
n
The following loop performs a comparison of means between the two groups.using a Stdent’s t-test such as the built in function called t.test. We can adaptit to our needs:
> ttest = function(x) {
+ tt = t.test(x[1:8], x[9:16])
+ return(c(tt$statistic, tt$p.value))
+ }
7
and call it using apply again:
> ans = apply(x, 1, ttest)
> teststat <- ans[1, ]
> pvals = ans[2, ]
These values can be explored to guide selection of genes differentially ex-pressed.
t-values can be explored graphically using QQ-plots. QQ plots informallycorrect for the large number of comparisons and the points which deviate markedlyfrom an otherwise linear relationship are likely to correspond to those geneswhose expression levels differ between the control and treatment groups.
> qqnorm(teststat)
> qqline(teststat)
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●●●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
● ●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●●
●
●
●
●
●
●●●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●●●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●●●●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●● ●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●●●
●●
●
●
●●
●●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●● ●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●● ●●●●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●●
●●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●● ●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●●●●
●
●
●●●
●●●
●●
●●●
●●●
●
●
●●●●
●
●●●
●
●●●
●●
●●●
●● ●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
● ●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●●●●
●
●
●●●
●
●●
●●
●●●●
● ●●
●
●●
●●
●●●
●●
●●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●●●
●●●
●
●●●●●
●●
●
●
●●
●●
●●●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●● ●●
●●
●
● ●●●
●
●●
●
●●●●
●
●●●●●
●
●
●●●
●
●
●●
●●●●●●●●●●
●●●●
●●
●●
●
●●● ●
●
●
●●●●
● ●
●●●●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●●
●●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●●●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
● ●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●●
●●
●●●
●●●●●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●●●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●●●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●●●●●
●
●
●●●●
●●
●
●●
●●●
●●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●●
●●
●●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●● ●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●●●
●
●
●●●●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●●
●●●●●
●●
●
●
●
●
●
●●●
● ●●
●
●
●●●●●●●
●●
●●●●●●●
●●●
●●●●
●●●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●
●●●
●
●
●●●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●●
●●●●●●●●
●●●●●●●●●●●●●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●●
●●
● ●
●
● ●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●● ●●●●●
●
● ●●●
●●●
●
●
●
●
●●●●●●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
● ●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
● ●
●
●
●●●●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●●●
●●
●
●●●●●●●●●
●●●●●
●
●●●
●●●
●
●●
●
●●
●
●●●
●●●●
●
●●
●
●
●
●●●●
●●
●
●
●
●●●●●
●●
●●●●● ●
●●
●●●●●●●●
●●●●●●●
●
●●●
●●●●●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●●●●●●●●
●
●●●●●●
●●
●●●●●●
●●●
●●●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●●●
●●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
● ●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●●
●●
●
●
●
●● ●●
●●●
●●
●
●
●●
●
●
●●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●●●
●●●
●●●●
●
●
●●●
●
●●
●●
●●
●●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●●
●●●
●●●
●●●●
●
● ●● ●●
●
●
●●●
●●
●●
●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●
●●●
●
●●
●●
●
●
●●●●●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●●
●
●
●
●●●●
●
●
●●
●
●●
●
●●●●
●●
●
●
●●
●●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●●
● ●●●●
● ●●●●●●●
●
●●
●
● ●●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●● ●●
●●
●●
●●
●
●●●
●●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●●●
●
●
●●
●●
●●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●●●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●●●
●●
●●●● ●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●●●
●
●●
●●
●
●●
●●
●●●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●
●
●
●
●●●●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●●●
●●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●●●
●
●● ●●
●
●●●
●●●●●
●●
●●
●
●
●
●●●●●
●
●●
●●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●●●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●●●●●●
●
●●
●●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
● ●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●●●●●
●●●
●
●●
●
●
●
●●●●
●●
●
●●●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
● ●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
● ●
●●
●
●●●●
●
●●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●●
●●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●●
●●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●●●●●
●●●●●●●
●
●●
●●
●
●●
●
●
●● ●● ●
●
●
●●●●●● ●
●
●●
●●●
●●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●●●
●
●●
●
●●
●
●
●●●
●
●●●●●
●●●●
●●
●●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●●
●
●
●●
●
●●
●
●
● ●
●
●
●●
●
●
●●●●
●●
●
●●●●
●
●
●●
●
●●
●●
●●
●
●
●●
●●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●●
●
●●●
●●●
●●●
●
●●●
●
● ●●●
●●●
●●●●
●●
●●●●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●●
●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●
●
●●●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●●
●
● ●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●●●
●
●●●
●●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●
●●
●
●●
● ●●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●●
●
●
●
●●●●
●
●
●
●●
●●●
●●●
●
●●●
●
●●
●
●
●●
●
●
●
●●
●
●●●
●
●
●●
●●
●●●
●
●●
●
●●
●
●●
●●●
●
●●
●
●
●
●
●
●●
●●
●●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●
●●●
●
●
●
●●
●
●●
●
●
●
●●
●●
●
●
●●
●
●
●
●
●●●●
●
●
●●●
●
●
●●
●●●●●
●
●
●
●
●●
●● ● ●
●●●●●●●
●●
●●
●●●●
●
●●●●
●●●
●●●
●●●
−4 −2 0 2 4
−2
02
46
Normal Q−Q Plot
Theoretical Quantiles
Sam
ple
Qua
ntile
s
Figure 4: QQ plot of tests statistics.
Before we can decide if a gene is differentially expressed we should performsome type of multiple testing adjustment. For practical purposes we can simplydecide to keep the 10 genes with the largest absolute value of t-statistic
> rank.test <- rank(abs(teststat))
> res <- data.frame(mouse.gnames$NAME, rank.test, teststat)
> ranked.genes <- res[order(res[, 2], decreasing = TRUE), ]
> names(ranked.genes) <- c("Gene Name", "Rank", "t-value")
> ranked.genes[1:10, ]
8
> hist(teststat)
Histogram of teststat
teststat
Fre
quen
cy
−2 0 2 4 6
050
010
0015
0020
00
Figure 5: Histogram of t-statistics.
9
Gene Name Rank t-value1424 MDB1309 6384 5.7467331403 MDB0702 6383 4.4532251383 MDB0132 6382 4.3641861954 Cytochrome P450, 4a14 6381 4.1184881404 MDB0704 6380 4.1005001445 BLANK 6379 4.0464534940 PUTATIVE ACETYLCHOLINE REGULATOR UNC-18, Brain-Img 6378 3.9268671405 MDB0706 6377 3.714223802 BLANK 6376 3.637099317 est 6375 3.546960
The APO-AI, the gene which was knocked out in the KO group appears infirst position: this is the most changed gene, as was expected.
10