Indo-European and the Indo-Europeans - University of Ljubljana
indo-european-kingandgod-fable
1
Carlos Quiles, Fernando López-Menchero & others, Indo-European Language Association . Originally by S. K. Sen’s “rēks deiwos-k w e” (1997), following “king Harishcandra” episode of Aitareya Brahmana (7.14 = 33.2), from ca. 900-500 BC; in collaboration with Y. E. Arbeitman, E. P. Hamp, M. Mayerhofer, J. Puhvel, W. Winter. Later revised and rewritten by Winfred P. Lehmann. Copyright © 2007 Indo-European language and Indo-European contributors | Licensed under dual GFDL and Creative Commons Attribution Share-Alike 3.0 “THE KING AND THE GOD” IN PROTO-INDO-EUROPEAN AND ITS MAIN PROTO-LANGUAGES (Version 4, 07/3/2008) « Once there was a king. He was childless. The king wanted a son. He asked his priest: “May a son be born to me!” The priest said to the king: “Pray to the god Werunos”. The king approached the god Werunos to pray now to the god. “Hear me, father Werunos!” The god Werunos came down from heaven. “What do you want?” “I want a son”. “Let this be so”, said the bright god Werunos. The king's lady bore a son. » PROTO-INDO-EUROPEAN II, 3500 BC PROTO-ANATOLIAN, 2500 BC PROTO-INDO-EUROPEAN III, 2500 BC 1 To rēgs ʔest. Ta reks est. To rēgs (é)est. 1 2 So-qe n̥gn̥ʔtós ʔest, Ša-ki ankantás est, So-qe n̥gn̥̄tós (é)est, 2 3 súχnum-qe wl̥neχt súhnun-ki walnét sū́num-qe (é)wl̥nét 3 4 so ghutérm̥ pr̥kskét so kutéran parskét so ghutérm̥ (é)pr̥skét 4 5 “Súχnus moi génʔsisto!” “Šúhnus mai ganzistar!” “Sū́nus moi génsēto!” 5 6 ghutḗr nu rḗgei weuqét: guter nu rékei hwewkét: ghutḗr nu rḗgei (é)wewqét: 6 7 “Χwecheswo ghi déiwom Wéln̥om”. “Hawakasua gi téiwan Wélanan”. “(é)wécheswo ghi déiwom Wéln̥om”. 7 8 úpo pro rēgs-qe déiwom sésore úpa pra reks-ki téiwan sésarre úpo pro rēgs-qe déiwom sésore 8 9 déiwom-qe χwechesto. tíwan-ki hawakasta. déiwom-qe wéchesto. 9 10 “Kludhí moi, pħtér Wéln̥e!" “Klutí mai, patér Wélane!" “Kludhí moi, patér Wéln̥e!" 10 11 So nu km̥ta diwós ceħt. Šo nu kamta tiwás kuaht. So nu km̥ta diwós cāt. 11 12 “Qid wl̥néħsi?” “Wl̥néħmi súχnum”. “Kuít walnáhsi?” “Walnáhmi súhnun”. “Qid wl̥nsi?” “Wl̥nmi sū́num”. 12 13 “Tód ʔéstu“, wewqét leukós déiwos. “Tót éstu“, hwewkét lukkás téiwas. “Tód éstu“, (é)wewqét leukós déiwos. 13 14 Rēgós pótniħ ghi súχnum gegonʔe. Rekás pótni ghi súhnun héhana. Rēgós pótnī ghi sū́num gégone. 14 PROTO-INDO-IRANIAN (IE IIIa), 2000 BC PROTO-GREEK (IE IIIa), 2000 BC PROTO-TOCHARIAN (IE IIIb), 1000 BC 1 Ta rāĵs āst. To rēgs ēst. Ta raks es. 1 2 Sa-ka ajātás āst, So-qe ãgnātós ēst, Se-ke əngnatás es, 2 3 sū́num-ka ávr̥n̥āt sū́nun-qe éwlanet swānäm-ke wälnät 3 4 sa ghutrám̥ ápr̥skat so khutérã éprasket so kutéräm pärskät 4 5 “Sū́nus mai ĵanĵeta!” “Sū́nus moi génsisto!” “Swānäs me känsata!” 5 6 ghutār nu rāĵai ávaukat: khutḗr nu rḗgī éweweqet: kutár nu ráge wäwkät: 6 7 “Ávaghasva ghi dḗvam Vár̥nam”. “Éwekheswo khi déwion Uránon”. “Gäkäswa i tsígam Gélänam”. 7 8 úpa pra rāĵs-ka dḗvam sásara úpo pro rēgs-qe déwion sésore úpa pra raks-ke tsígam säsarä 8 9 dḗvam-ka ávaghasta. déwion-qe éwekhesto. tsígam-ke gäkästa. 9 10 “Srudhí mai, pitár Vár̥ne!" “Kluthí moi, patér Uráne!" “Klutí me, pākär Géläne!" 10 11 Sa nu káta devás gāt. So nu kãta diwós cāt. So nu käntā tsägás kot. 11 12 “Kid vr̥nsi?” “Vr̥nmi sū́num”. “Qid wlansi?” “Wlanmi sū́num”. “Käd wälnósi?” “Wälnómi swānäm”. 12 13 “Tát éstu“, ávaukat rauķás dḗvas. “Tód éstu“, éweweqet leukós déwios. “ Täd éstu“, wäwkät lukás tsígas. 13 14 Rāĵás pátnī ghi sū́num ĵáĵana. Rēgós pótnja khi sū́num gégona. Rakás pátnī i swānäm käkanā. 14 PROTO-CELTIC (IE IIIb), 1000 BC PROTO-ITALIC (IE IIIb), 1000 BC PROTO-GERMANIC (IE IIIb), 500 BC 1 To rīgs est. To rēks est. Tha rīkz ist. 1 2 So-k(h)e əngnātós est, Se-qe əngnātós est, Sa-ukh unkuntház ist, 2 3 sū́num-k(h)e wlinét sū́num-qe wollét sū́nun-ukh wulléth 3 4 so gutéram pharskét se whutérem porskét sa gutérun phorskéth 4 5 “Sū́nus mai génsītor!” “Sū́nus mei génsētor!” “Sū́nuz mai kénsītha!” 5 6 gutḗr nu rgei wewqét: whutḗr nu rḗgei wewqét: gutḗr nu rkei wewkhéth: 6 7 “Wégeso khi dēwom Wélinom”. “Wéghwese khi déiwom Wélenom”. “Wékheswa ki téiwan Wélunan”. 7 8 upho phro rīgs-k(h)e dēwom sésore súpo pro rēgs-qe déiwom sésore úpha phra rīkz-ukh twan sésare 8 9 dēwom-k(h)e wégesto. déiwom-qe wéghesto. twan-ukh wékestha. 9 10 “Kludí mai, phathír Wéline!" “Kluthí mei, patér Wélene!" “Khludí mai, phathár Wélune!" 10 11 So nu kánta diwós bāth. Se nu kénta diwós wat. Sa nu khuntho tiwáz khwōth. 11 12 “Qid wlinsi?” “Wlinmi sū́num”. “Qid wollsi?” “Wollmi sū́num”. “Khwit wullsi?” “Wullmi sū́nun”. 12 13 “Tod éstu“, wewqét leukhós dēwos. “ Tod éstu“, wewqét loukós déiwos. “ That ísthu“, wewkhéth laukház twaz. 13 14 Rīgós phótnjā khi sū́num gégona. Rēgós pótnja khi sū́num gégone. Rīkáz pháthnī ki sū́nun kékanno. 14 PROTO-ARMENIAN (IE IIIa), 500 AD PROTO-BALTIC (IE IIIa-b), 1 AD PROTO-SLAVIC (IE IIIa-b), 1 AD 1 Ta arkh ēs(th). Ta rěž at. To raz jázĭt. 1 2 Sa-kh ankanatúh ēs(th), Sa-ke neģintás at, So-če nezẽtŭ jázĭt, 2 3 hústrũ-kh égalane(th) sū́nũ-ke vilnít synŭ-če vŭlnét 3 4 ho ĵutérã éharkhe(th) so gutérim pirit so gutérĭm prĭsét 4 5 “Hústruh me kénsis(th)a!” “Sū́nus mai ģénsita!” “Sýnŭ moi zẽsito!” 5 6 ghutḗr nu ark'i égojkhe(th): ghutḗr nu rěžim vjaukít: ghutḗr nu razi vjučét: 6 7 “Ágokesga ĵi tívã Wárnã”. “Vágesva gi déivam Vélnam”. “Véžesvo ži dívŭ Vélŭ”. 7 8 úwa hra arkh-kh(e) tívã héhore úpa pra rēgs-ke déivam sísari úpo pro rēgs-če dívŭ sésore 8 9 tívã-kh ágokes(th)a. déivam-ke vágesto. dívŭ-če véžesto. 9 10 “Ludí me, ha(th)ír Wárnã!" “ludí mai, patér Vélne!" “Sludĭ moi, patér Véle!" 10 11 Ho nu kãtha tiváh kāth. Sa nu kimta divó got. So nu čẽto dĭva gat. 11 12 “Inkh galanáhi?” “Galanámi hústrũ”. “Kid vilnósi?” “Vilnómi sū́nũ”. “Kid vŭlnási?” “Vŭlnámi sýnŭ”. 12 13 “Da ésthu”, égojkhe(th) loikháh tívah. “Ta atu”, vjaukít laukás déivas. “To jáztŭ”, vjučét ljučŭ divŭ. 13 14 Arkháh póthnī ĵi hústrũ kékana. Rēgós pátnjo gi sū́nũ žižana. Rēgós pódni ži sýnŭ zézono. 14 Please send any corrections to the latest version of this paper to the Indo-European Language Association using the contact form, or edit directly the Indo-European Wiki.
-
Upload
sudipto917 -
Category
Documents
-
view
49 -
download
2
Transcript of indo-european-kingandgod-fable
Carlos Quiles, Fernando López-Menchero & others, Indo-European Language Association. Originally by S. K. Sen’s “rēks deiwos-kwe” (1997), following “king Harishcandra”
episode of Aitareya Brahmana (7.14 = 33.2), from ca. 900-500 BC; in collaboration with Y. E. Arbeitman, E. P. Hamp, M. Mayerhofer, J. Puhvel, W. Winter. Later revised and
rewritten by Winfred P. Lehmann.
Copyright © 2007 Indo-European language and Indo-European contributors | Licensed under dual GFDL and Creative Commons Attribution Share-Alike 3.0
“THE KING AND THE GOD” IN PROTO-INDO-EUROPEAN AND ITS MAIN PROTO-LANGUAGES (Version 4, 07/3/2008)
« Once there was a king. He was childless. The king wanted a son. He asked his priest: “May a son be born to me!” The priest said to the king: “Pray to the
god Werunos”. The king approached the god Werunos to pray now to the god. “Hear me, father Werunos!” The god Werunos came down from heaven.
“What do you want?” “I want a son”. “Let this be so”, said the bright god Werunos. The king's lady bore a son. »
PROTO-INDO-EUROPEAN II, 3500 BC PROTO-ANATOLIAN, 2500 BC PROTO-INDO-EUROPEAN III, 2500 BC 1 To rēgs ʔest. Ta reks est. To rēgs (é)est. 1
2 So-qe n ̥gn ̥ʔtós ʔest, Ša-ki ankantás est, So-qe n ̥gn ̥̄tós (é)est, 2
3 súχnum-qe wl ̥neχt súhnun-ki walnét sū ́num-qe (é)wl̥nét 3
4 so ghutérm ̥ pr̥kskét so kutéran parskét so ghutérm ̥ (é)pr̥skét 4
5 “Súχnus moi génʔsisto!” “Šúhnus mai ganzistar!” “Sū́nus moi génsēto!” 5
6 ghutḗr nu rḗgei weuqét: guter nu rékei hwewkét: ghutḗr nu rḗgei (é)wewqét: 6
7 “Χwecheswo ghi déiwom Wéln ̥om”. “Hawakasua gi téiwan Wélanan”. “(é)wécheswo ghi déiwom Wéln ̥om”. 7
8 úpo pro rēgs-qe déiwom sésore
úpa pra reks-ki téiwan sésarre
úpo pro rēgs-qe déiwom sésore
8
9 déiwom-qe χwechesto. tíwan-ki hawakasta. déiwom-qe wéchesto. 9
10 “Kludhí moi, pħtér Wéln ̥e!"
“Klutí mai, patér Wélane!"
“Kludhí moi, patér Wéln ̥e!"
10
11 So nu km ̥ta diwós ceħt.
Šo nu kamta tiwás kuaht.
So nu km ̥ta diwós cāt.
11
12 “Qid wl ̥néħsi?” “Wl ̥néħmi súχnum”.
“Kuít walnáhsi?” “Walnáhmi súhnun”.
“Qid wl ̥nsi?” “Wl ̥nmi sū ́num”.
12
13 “Tód ʔéstu“, wewqét leukós déiwos.
“Tót éstu“, hwewkét lukkás téiwas.
“Tód éstu“, (é)wewqét leukós déiwos.
13
14 Rēgós pótniħ ghi súχnum gegonʔe.
Rekás pótni ghi súhnun héhana.
Rēgós pótnī ghi sū ́num gégone.
14
PROTO-INDO-IRANIAN (IE IIIa), 2000 BC PROTO-GREEK (IE IIIa), 2000 BC PROTO-TOCHARIAN (IE IIIb), 1000 BC
1 Ta rāĵs āst. To rēgs ēst. Ta raks es. 1
2 Sa-ka ajātás āst, So-qe ãgnātós ēst, Se-ke əngnatás es, 2
3 sū ́num-ka ávr̥n̥āt sū ́nun-qe éwlanet swānäm-ke wälnät 3
4 sa ghutrám ̥ ápr̥skat so khutérã éprasket so kutéräm pärskät 4
5 “Sū́nus mai ĵanĵeta!” “Sū́nus moi génsisto!” “Swānäs me känsata!” 5
6 ghutār nu rāĵai ávaukat: khutḗr nu rḗgī éweweqet: kutár nu ráge wäwkät: 6
7 “Ávaghasva ghi dḗvam Vár̥nam”. “Éwekheswo khi déwion Uránon”. “Gäkäswa i tsígam Gélänam”. 7
8 úpa pra rāĵs-ka dḗvam sásara
úpo pro rēgs-qe déwion sésore
úpa pra raks-ke tsígam säsarä
8
9 dḗvam-ka ávaghasta. déwion-qe éwekhesto. tsígam-ke gäkästa. 9
10 “Srudhí mai, pitár Vár ̥ne!"
“Kluthí moi, patér Uráne!"
“Klutí me, pākär Géläne!"
10
11 Sa nu káta devás gāt.
So nu kãta diwós cāt.
So nu käntā tsägás kot.
11
12 “Kid vr ̥nsi?” “Vr ̥nmi sū́num”.
“Qid wlansi?” “Wlanmi sū ́num”.
“Käd wälnósi?” “Wälnómi swānäm”.
12
13 “Tát éstu“, ávaukat rauķás dḗvas.
“Tód éstu“, éweweqet leukós déwios.
“ Täd éstu“, wäwkät lukás tsígas.
13
14 Rāĵás pátnī ghi sū ́num ĵáĵana.
Rēgós pótnja khi sū ́num gégona.
Rakás pátnī i swānäm käkanā.
14
PROTO-CELTIC (IE IIIb), 1000 BC PROTO-ITALIC (IE IIIb), 1000 BC PROTO-GERMANIC (IE IIIb), 500 BC
1 To rīgs est. To rēks est. Tha rīkz ist. 1
2 So-k(h)e əngnātós est, Se-qe əngnātós est, Sa-ukh unkuntház ist, 2
3 sū ́num-k(h)e wlinét sū ́num-qe wollét sū ́nun-ukh wulléth 3
4 so gutéram pharskét se whutérem porskét sa gutérun phorskéth 4
5 “Sū́nus mai génsītor!” “Sū́nus mei génsētor!” “Sū́nuz mai kénsītha!” 5
6 gutḗr nu rgei wewqét: whutḗr nu rḗgei wewqét: gutḗr nu rkei wewkhéth: 6
7 “Wégeso khi dēwom Wélinom”. “Wéghwese khi déiwom Wélenom”. “Wékheswa ki téiwan Wélunan”. 7
8 upho phro rīgs-k(h)e dēwom sésore
súpo pro rēgs-qe déiwom sésore
úpha phra rīkz-ukh twan sésare
8
9 dēwom-k(h)e wégesto. déiwom-qe wéghesto. twan-ukh wékestha. 9
10 “Kludí mai, phathír Wéline!"
“Kluthí mei, patér Wélene!"
“Khludí mai, phathár Wélune!"
10
11 So nu kánta diwós bāth.
Se nu kénta diwós wat.
Sa nu khuntho tiwáz khwōth.
11
12 “Qid wlinsi?” “Wlinmi sū ́num”.
“Qid wollsi?” “Wollmi sū ́num”.
“Khwit wullsi?” “Wullmi sū ́nun”.
12
13 “Tod éstu“, wewqét leukhós dēwos.
“ Tod éstu“, wewqét loukós déiwos.
“ That ísthu“, wewkhéth laukház twaz.
13
14 Rīgós phótnjā khi sū ́num gégona.
Rēgós pótnja khi sū ́num gégone.
Rīkáz pháthnī ki sū ́nun kékanno.
14
PROTO-ARMENIAN (IE IIIa), 500 AD PROTO-BALTIC (IE IIIa-b), 1 AD PROTO-SLAVIC (IE IIIa-b), 1 AD
1 Ta arkh ēs(th). Ta rěž at. To raz jázĭt. 1
2 Sa-kh ankanatúh ēs(th), Sa-ke neģintás at, So-če nezẽtŭ jázĭt, 2
3 hústrũ-kh égalane(th) sū ́nũ-ke vilnít synŭ-če vŭlnét 3
4 ho ĵutérã éharkhe(th) so gutérim pirit so gutérĭm prĭsét 4
5 “Hústruh me kénsis(th)a!” “Sū́nus mai ģénsita!” “Sýnŭ moi zẽsito!” 5
6 ghutḗr nu ark'i égojkhe(th): ghutḗr nu rěžim vjaukít: ghutḗr nu razi vjučét: 6
7 “Ágokesga ĵi tívã Wárnã”. “Vágesva gi déivam Vélnam”. “Véžesvo ži dívŭ Vélŭ”. 7
8 úwa hra arkh-kh(e) tívã héhore
úpa pra rēgs-ke déivam sísari
úpo pro rēgs-če dívŭ sésore
8
9 tívã-kh ágokes(th)a. déivam-ke vágesto. dívŭ-če véžesto. 9
10 “Ludí me, ha(th)ír Wárnã!"
“ludí mai, patér Vélne!"
“Sludĭ moi, patér Véle!"
10
11 Ho nu kãtha tiváh kāth.
Sa nu kimta divó got.
So nu čẽto dĭva gat.
11
12 “Inkh galanáhi?” “Galanámi hústrũ”.
“Kid vilnósi?” “Vilnómi sū ́nũ”.
“Kid vŭlnási?” “Vŭlnámi sýnŭ”.
12
13 “Da ésthu”, égojkhe(th) loikháh tívah.
“Ta atu”, vjaukít laukás déivas.
“To jáztŭ”, vjučét ljučŭ divŭ.
13
14 Arkháh póthnī ĵi hústrũ kékana.
Rēgós pátnjo gi sū ́nũ žižana.
Rēgós pódni ži sýnŭ zézono.
14
Please send any corrections to the latest version of this paper to the Indo-European Language Association using the contact form, or edit directly the Indo-European Wiki.
