با مبارزه ملي برنامه کلي هدفسل:

در سل شيوع سريعتر چه هر كاهشبه بيماري اين آنجاكه تا است جامعهجامعه بهداشتي مشكل يك عنوان

. نباشد مطرح

Targets for global TB controlMILLENNIUM DEVELOPMENT GOALS"to have halted and begun to reverse

incidence... by 2015"

Implementation (DOTS) Target YearCase detection 70%2005

Treatment success 85%2004/5

ImpactPrevalence 50% 2015

Death 50% 2015 Incidence <1 per million 2050

:مقدمههزاره توسعه اهداف طبق بر

سل : با مبارزه جهاني برنامه و

سال تا به 2015جهان بايستي مي مبعد به آن از و سل بروز رشد توقف

و شيوع شدن ،نصف بروز كاهشسال در سپس و سل از ناشي مرگ

بروز ) 2050 سل حذف مرحله به ماز ( 1كمتر نفر ميليون درهر مسلول

. گردد يل نا

از يكي حاضر حال در سل بيماريكننده تهديد و جدي نگرانيهاي

بدليل و بوده بشري جامعه سالمتيمورد، اين در جديد مسائل بروز

مركز در بايد بيماري اين با مبارزهو ملتها بهداشتي رهبران توجه

. گيرد قرار جهاني جوامع

از سل درمان اصول چه اگرشناخته 50حدود قبل شدهسال

از بیش مدت کوتاه 20ودرمانمیرود،اما کار به که است سالدر هنوز سل به مبتال بیماران

کشور نقاط از بسیاریتحت و نشده داده تشخیص

گیرند نمی قرار مناسب درمان

كه آنست بر دال شواهد

نيل داتس جهت در بتنهاييكارساز سل حذف هدف به

نيست .

تشخيص بموقع و

درمان بموقعموفقيت درماني كافي نيست. به تنهايي براي نيل به سطح بالايي از

راهكار پيشنهاديهماهنگ در الزم مهارتهاي ايجاد و آموزش

در بطوريكه كشور، سراسر سل كنندگانعنصر دو درماني و تشخيصي مراحل كناراجراي

حمايت و اصلي آموزش عوامل بعنوان نيزو آن ابتدايي مراحل در سل تشخيص به نيل

موفقيت از بااليي سطح حصول همچنينهمگي بدان و شوند گرفته نظر در درماني

. شوند متعهد

توسط زير هفتگانه استراتژيهايتخاذ ا جهاني بهداشت سازمان

است : شدهDOTS Expansion-1

سازي ) توانمند بر تاکيد با داتس توسعهبخشهاي بيشتر دخالت ، سل آزمايشگاههاي

، سل با مبارزه برنامه در و خصوصي تشخيصفقر ( مديريت وزدودن كودكان در سل

DOTS PLUS-2

دارو به مقاوم سل بيماران بهتر مديريتبيماران 3- TBوHIVمديريت

سل –4 در جديد تشخيصي روشهاي ابداع

سل –5 درمان در جديد داروهاي كشف

سل –6 عليه بر جديد واكسنهاي كشف

و حمايت –7 ارتباطات بسيج ،اجتماعي

سلوضعيت فعلي بيماري در جمهوري اسالمي ايران

400 0 400 800 Miles

N

EW

S

0-55.01 - 1010.01 - 1515.01 - 2020.01 - 2525.01 - 3073

ميزان بروز در يكصدهزار نفر جمعيت

ميزان بروز سل ريوي اسمير خلط مثبت برحسب دانشگاههاي علوم پزشكي كشور –

1385 سال

سل 80• بیماری موارد به درصد مربوطجهان 22 توسعه حال در کشور

بروز. میزان با وپاکستان افغانستان استاین 100باالی جزو صدهزار کشورو 22در

مرز همجواروهم و ما کشور همسایگی درهستند . خراسان استان با

علت • به مهاجرین همچنین و زایرین ترددمورد باالتری بروز میزان استان این به

. است انتظار

ميزان بروزگزارش شده

/ (100,000) تعداد

كل اشكال سل13.29334

اسمير خلط 6.94866مثبت

سل ريوي

اسمير خلط 2.61853منفي

سل خارج ريوي3.32292

فراواني و ميزان بروز گزارش شده سل در كشور

(1385)

وضعيت ميزان بيماريابي سل در كشور (1385)

CDR

) ميزان بروز/100,000)

تعدادمورد انتظار

گزارش شده

57% 2313.2933

4كل اشكال سل

63% 116.9486

6اسمير خلط

سل مثبتريوي

2.6185

3اسمير خلط

منفي

3.3229

2سل خارج ريوي

فراواني و ميزان بروز گزارش شده سل در جمعيت ايراني

(1385) ايران –

CDR

) ميزان بروز/100,000)

تعدادمورد انتظار

گزارش شده

49% 2311.3798

6كل اشكال سل

6 ؟11 54% 417

9اسمير خلط

سل مثبتريوي

2.2156

0اسمير خلط

منفي

2.8198

0سل خارج ريوي

روند فراواني موارد سل اسمير مثبت گزارش شده در كشور

به تفكيك مليت

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1382 1383 1384 1385

دادتع

ايراني غير ايراني

16% 15% 14% 14%

روند نتيجه درمان بيماران مبتال به سل ريوي اسمير مثبت

هنوز نامشخص % 1.8

138413831382

ميزان بهبود يافته75.879.478.7

5.74.14.9ميزان تكميل دوره

درمانميزان مرگ7.36.86.4ميزان شكست3.22.72.7ميزان غيبت3.533.7ميزان انتقال يافته2.73.63.1

ميزان موفقيت درمان81.683.583.6

مبتال به سل ايرانيروند نتيجه درمان بيماران ريوي اسمير مثبت

138413831382

ميزان بهبود يافته76.781.179.7

ميزان تكميل دوره درمان5.73.94.9

ميزان مرگ6.87.37.1

ميزان شكست32.32.6

ميزان غيبت42.43.2

ميزان انتقال يافته3.62.52

ميزان موفقيت درمان82.48584.6

هنوز نامشخص % 1.2

روند نتيجه درمان بيماران مبتال به سل ريوي اسمير مثبت

138413831382

ناشي از سلميزان مرگ 1.71.81.8

21.71.9بدليل ميزان مرگ

نامشخص

به ساير عللميزان مرگ 3.63.32.7

ميزان مرگ )در كل(7.36.86.4

ميزان شكست درمان در بيماران جديد سل ريوي 1384اسمير مثبت به تفكيك دانشگاه -

0

2

4

6

8

ن جا

زن

ن ستا

گل قم

سفار

ن گامز

هر

ي مال

شن

ساراخ

ن فها

صا

ي شت

بهد

شهي

ن راندازم

ن را

اي

ن ستا

وزخ

ن راهت

ن ويقز

ن سا

راخ

ن ستا

لر

ه شا

مانكر زدي

ن الگي

ن ستا

ردك

ي كز

مر

ن ماكر

ل زاب

ن ستا

وچ بل ون

ستاسي

گزارش وضعيت سل مقاوم به چند دارو در كشور

1386

نيمه اول

1385

1384

1383

1382

1381

مبتال قطعي تعداد موارد1139312683MDR-TB به

14187302

بهشكتعداد مواردي كه باMDR-TB

تحت درمان با داروهاي خط دوم ضد سل توسط

مركز مسيح دانشوري

مورد زنده 7-XDRتعداد موارد

TB

در كشورTB/HIVگزارش وضعيت

1385138413831382

1.8 %

1.8% 1.2 %

1% نسبت موارد سل آلوده به

HIVويروس

توزيع جنسي بروز سل ريوي اسمير مثبت در 1385 جمعيت ايراني در كشور در سال

51%

49%

مرد زن

0

10

20

30

40

50

60

4-0 9-5 14-10 24-15 34-25 44-35 54-45 64-55 <64

فر

رنهزا

صددر

وزبر

نزامي

زن مرد

ميزان بروز سل ريوي اسمير مثبت به تفكيك سن و جنس

1385در ايران در سال

0

100

200

300

400

500

600

700

800

4-0 9-5 14-10 24-15 34-25 44-35 54-45 64-55 <64

دادتع

زن مرد

فراواني سل ريوي اسمير مثبت به تفكيك سن و جنس در ايران

1385در سال

0

10

20

30

40

50

60

70

80

لدبي

ارل

بابد جن

يرب

هرش

بوي

ارتيبخ

ل حا

رمهاچ

ي رق

شن

جابايذر

آن

فهاص

اس

فار ساف

ن الگي

ن ستا

گلباد

گنان

مداه

ن زگا

رمه

م الاي

ن رااي

م هر

جن

شاكا

ن رما

كه شا

مانكر

ن سا

راخ

ن ستا

وزخ

مداح

يربو

و ه

ويگيل

كهن

ستارد

كن

ستالر

ي كز

مرن

درازنما

ن زوي

ق م ق

ن جا

سنرف

وارسبز

ن منا

سي

شتبه

د شهي

ودهر

شان

ستاوچ

وبلن

ستاسي

ن هرا

تي

ربغن

جابايذر

آزد

يل

زابن

جازن

یمال

شن

ساراخ

ورش

كلك

1385میانگین سنی موارد جدید سل ریوی اسمیر مثبت به تفکیک دانشگاههای کشور در سال

3 یا +2درصد بیماران مبتال به سل ریوی خلط مثبت با درجه مثبت بودن +

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

لدبي

ار

ل باب

د جن

يرب

هرش

بو

يارختي

ل بحا

رمهاچ

ي رق

شن

جابايذر

آ

نفها

صا

س فار ساف

ن يال

گ

ن ستا

گل

ادنابگ

ن داهم

ن گامز

هر

م الاي

ن را

اي

م هر

ج

ن شا

كا

ن ماكر

اه ش

مانكر

ن سا

خرا

ن ستا

وزخ

مدحرا

ويو ب

ه لوي

گيكه

ن ستا

ردك

ن ستا

لر

ي كز

مر

ن رازند

ما

ن ويقز م ق

ن جا

سنرف

وارسبز

ن منا

س

ي شت

بهد شهي

ودهر

شا

ن ستا

وچوبل

ن ستا

سي

ن راته

ي رب غ

نجا

بايذر

آ زدي

لزاب

نجا

زن

یمال

شن

ساراخ

ورش

ل كك

0.0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

0.8

0.9

1.0

لدبي

ارل

بابد جن

يرب

هرش

بوي

ارختي

ل بحا

رمهاچ

ي رق

شن

جارباي

آذن

فهاص

اس

فار ساف

ن الگي

ن ستا

گلباد

گنان

مداه

ن زگا

رمه

م الاي

ن رااي

م هر

جن

شاكا

ن رما

كاه ش

مانكر

ن سا

راخ

ن ستا

وزخ

مداح

يربو

و ه

ويگيل

كهن

ستارد

كن

ستالر

ي كز

مرن

درازنما

ن زوي

ق قم ن

جاسن

رفوار

سبزن

مناس

ي شت

بهد شهي

ودهر

شان

ستاوچ

وبلن

ستاسي

ن هرا

تي

غربن

جارباي

آذ زدي

لزاب

نجا

زنی

مالش

ن سا

راخ

ورش

ل كك

سال در تماس گزارش شده کم گزارش دهی احساس نمی شود؟6آیا با توجه به بعد خانوار در تعداد کودک زیر

سال درتماس به ازای هر مورد اسمیر مثبت به تفکیک دانشگاههای کشور6متوسط تعداد کودک زیر 1385در سال

پزشکی علوم دانشگاه وضعیتمشهد

با • مشهد پزشکی علوم دانشگاهحدود در 5407209جمعیتی نفر

تعداد 1385سال وجود با شهرستان 20وآزمایشگاه همه تقریبا که پوشش تحت . شناسایی به موفق دارند سل تشخیص

1190 . که است گردیده سل جدید موردکشوری آمار با مقایسه درصدکل 13در

.موارد میشود شامل را شده شناسایی

سال در کشوری 1385مقایسه

• .................. وبلوچستان سیستاندرصدهزار28

درصدهزار25گلستان................................ •رضوی .................... • درصدهزار14خراسان

سال در استانی 1385مقایسه

جام .............. • درصدهزار43تربتدرصدهزار27سرخس .............. •درصدهزار17چناران ............. •درصدهزار14مشهد .............. •درصدهزار12نیشابور ............. •

مقایسهتعدادموردانتظاروکشفشدهسلریویاسمیرخلطمثبتجدیدطی سالهای1381-1385دردانشگاهعلومپزشکیمشهد

2452

275

5189

341

366 84

35 1856 49 22

670

1079

347304

69133

202

317

100

12

95

1674 80 79 77

210172

18

976

1123

332392

0

200

400

600

800

1000

1200

5ساله مثبت کشفاسمیر اسمیرمثبت 5ساله انتظار

انتظار 1384138313821381 شاخصحد

%85حداقل77817373میزان

بهبودی

5566 دوره تکمیل

درمان

%2حداکثر3242شکست

درمان

از 2234 %5کمترغیبت

ازدرمان

از 7778 مرگ %2کمتر میزان

یافته  4255 انتقال

82867979از بیشتر

85%موفقیت

درمان

فراوانیبیمارانمبتالبهسلبرحسبجنسدرطیسالهای 1385-1381دردانشگاهعلومپزشکیمشهد

297943%

399257%

مرد زن

نمودارمقایسهایبیمارانمبتالبهسلبرحسبجنسدردانشگاهعلوم 1381-1385 پزشکیمشهدطیسالهای

674 638 644514 509

914 877 835685 681

0200400600800

1000

81 82 83 84 85

مرد زن

نمودارفراوانيبيمارانمبتالبهسلبرحسبمليتدردانشگاهعلومپزشکي مشهد1385-1381

1394 1310 1312

1049 1050

194 205 167 150 140

0200

400600

8001000

12001400

1600

سال81 سال82 سال83 سال84 سال85

ايراني ايراني غير

نمودارمقایسهایبیمارانمبتالبهسلبرحسبملیتدردانشگاهعلوم پزشکیمشهدطیسالهای 1381-1385

1384 1310 13121049 1050

204 205 167 150 1400

500

1000

1500

81 82 83 84 85

ایرانی غیرایرانی

مقایسهایموارداسمیرمثبتشناساییشدهدر نمودارآزمایشگاههایمراکزبهداشتیبهکلمواردمشکوکبهسلطی

سالهای 1385-1381

1271113970

11918

85989646

564 678 632 455 402

0

5000

10000

15000

81 82 83 84 85

تعدادافرادمشکوک بیمارانمثبتتشخیصدادهشدهدرمراکزبهداشتی

درصدبیماراناسمیرخلطمثبتشناساییشدهدرمراکزبهداشتی 1385-1381 بهکلافرادمشکوکطیسالهای 5684395%

27315%

افرادمشکوک بیماراناسمیرخلطمثبت

نمودارمقایسهاینتایجآزمایشگاهیمیکروبشناسیخلط 1381-1385دردانشگاهعلومپزشکیمشهد طیسالهای

11%

40%

23.70% 24%

0%10%20%30%40%50%

باسیل 1تا 9 یک + دو + سه +

نمودارمقایسهایبینبیماراناسمیرخلطمثبتموجودوشناسایی شدهدرمراکزبهداشتیدرمانیطیسالهای 1385-1381

813 791 777

630692

564678 632

455 402

0100

200300400

500600700

800900

81 82 83 84 85

بیماراناسمیرخلطمثبتموجود بیمارانمثبتتشخیصدادهشدهدرمراکزبهداشتی

اینکه به توجه سل بیماران % 70فقطبا به مبتالتشخیص بهداشتی سیستم در مثبت اسمیر ریویبرنامه انجام ضرورت به نسبت باید اند شده دادهبیماری مراقبت خصوص در ساالنه آموزشی هایپرسنل _ بهورزان شامل محیطی سطوح از سل

- کارشناسان بهداشتی مراکز در شاغلفرایند همچنین و گردد تاکید سل آزمایشگاهنمونه - ارسال نحوه لحاظ از سل آزمایشگاهو - - آمیزی رنگ اسمیر تهیه ها نمونه کیفیت

سل به مشکوک افراد ارجاع و انتخاب چگونگی . گیرد قرار بررسی تحت بروز میزانهای براساس

موارد 63%موجود

شناسايي و گزارش شده

.اند

موارد شناسايي نشده )گم شده(:

بيماران37%

اين موارد شاسايي نشده، كجا گم شده اند؟