EIENDOMME· PHOPI H' II S

STELLENBOSCH

II +27 (0)21 887 4740www.annabasson.co.zaInfo@annabasson.co.za

CENTRAL Rl ,6 M

Become the proud owner of this historicproperty close to campus. Lovely

wooden floors and shutters. Bachelor flatas bonus.

WElGEVONDEN R 1,55 M

An absolute gem. bordering onto openarea. 3 Bedr, 2 bathr wooden floors and

braai-room.

SOLE MANDATES

JONKERSPARK R2 56 M

Aantekllke 3 slpk, 2 badk Noordfront dupleksdorpshuls In gesogte sekurlteltsontwlkkellng.

Rulm leefarea, tulntJle en swembad.

DE ZALZE R 3,9 M

De Zalle Wlnelands Golf Estate. For theexecutive buyer. 4 Bedrooms, 4 bothrooms,

spacious entertainment areas and pool.

PARADYSKLOOF R 1,59 Mil

WELGEVONDEN

Vanar R955 000. GewlldeSekurlteltsontwlkkellng naby dorp omrlng

deur wlngerde.Geen hereregte.

PARADYSKlOOF Rl ,85 M

Beautiful 3 bedroomed townhouse withspacious study, garage and charming

little garden.

WOONSTELLE / FLATS

MOLENVLlETR 995000

- Ground floor·1 Bedr (54~)- On Campus

MONTCLAIR R 750000 DIE RAND 2 Slpk 66 m 2

R1,6 M- 2 Bedr R 875000 AMATONI 2 Slpk 87 m 2

- Garage- Secure parking R 880000 WESTSIDE 1 SLpk 67m2

• Centre of town

R 950000 SON VIDA Bach 46 m 2

R1 050000 BERGZICHT P 3SIpk 65m2

NetJJese 3 slpk dorpshuls. Leetereas metR 1 215 000 BOTHMAZICHT 2 Slpk 64 m 2

houtvloere en moderne kombuls.R 1 390 000 MOOIBERGE 3 SLpk 178 m 2

STELLENBOSCH R8,9M

Outstanding properly next to R44. lbIs 2he fann are Icenced for business

opportuniltes. Stunning views.

STELLENBOSCH R4,9M

Vtews over Stellenbosch and Helderbel'lmountains and Valsbaal. Cabemet Sauvljnonof 1,6ha under drippers. Live your dream!

COMMERCIAL RENTALS

OffIce space: 2 Stores, ground & first floorof 1400 rn2 In Dorp Street.plus parking at R85/~(Incl. VAT)

Techno Park: A grade offices, 8 parkingbays Incl modem finishes,occupation Immediately.R70/~

Historical premises In Dorp street.Stellenbosch within walking distance of towncentre, 37~ @ R5500 (excl. VAT)

REDAKSIONEELEDITORIALBRIEWELEnERS 4BROKKIESSNIPPETS 6ARTI KElSARTICLESSuzaan Steyn 10Japie van Zyl reik no die sterre 12NAVORSINGRESEARCHUS kweek uitnemende navorsers met Thuthuka 14Navorsingsontwikkeling en US Stigting is in goeie hande 15AlGEMEENGENERALDiversiteit en gemeenskapsinteraksie kry momentum by US 16FAKUlTEITEFACULTIESIngenieurswese • Engineering 17AgriWetenskappe • AgriSciences 18Natuurwetenskappe • Natural Sciences 20Ekonomiese en Bestuurswetenskappe en BestuurskoolEconomic and Management Sciences and Business School 22Krygskunde • Military Science 23Gesondheidswetenskappe • Health Sciences 25ALLERlEIMISCELLAI\JEOUSBlombestrooide pad vir Michelle 26Woordfees is 'n suksesverhaal 27WAT 'n fees! 27Maties, Ons is wie ons is, 28Wat doen Stellenbosch vir Afrikaans? 29US se jongste eregraduandi 30Rekordoes doktore in land- en bosbou 30International Office reaches out 31ALUMNIKomende reLmies 32Hier is jou kontakpersone! 33KKNK - ons was door! 34Reis jy saam? 34Was jy door? 35SPORTHokkiedroom verwesenlik 36Maties chosen for IRB trials 36lV1aties rugbyspan druk deur 37Sportsentrum vir gestremdes geopen 37Kortsport 38IN MEMORIAM 39DIE LAASTE SE 40

lINIVER~n ciT· ~ IllU" BO~CII·UlIolVl RSlTYJ(l l.(::lllll' Itnflld·,llur ~nnwl' tlq. P..It 1'\

VOORBLADFOTO: Suzaan Steyn,Oudmatie en nuusleser opSABC 2 is ons alumnusfokus virhierdie uitgawe. Lees meer oorhoar op bl 10.[Foto: Loanna Hoffmann)

Hande op wie is wintermense? Ek is beslis een. As dit lekker koud is, as daar viaereen val en die Jonkershoekberge 'n sneeukombers kry ... dan is dit tyd virkaggelvure, rooivvyn, en laatnagte se kuier saam met vriende. Komaan, erken dit,daar is darem iets spesiaals aan 'n winter in Stellenbosch! Hierdie winteruitgawevan Mat/eland is dus gepak met 'n lekker klomp stories en nuus van JOu almamater. Sit dus agteroor en geniet dit!

Vroue se rol by die Universiteit

Vroue aan die US kan hul man staan! Om die waarheid te se, hulle is op soveelterreine besig om te presteer en uitgediende persepsies te verander, dat 'n mensnie anders kan as om deeglik daarvan kennis te neem nie. Kyk dus self in hierdieuitgawe hoeveel artikels vertel met trots wat Matievroue bereik het. Soos met elkeuitgawe van Mat/eland kies ons 'n informele tema. Maar hierdie uitgawe se temahet homself (ekskuus haarse!fJ gekies. En dan stry mens nie.

Laastens. 'n Aspek wat nog steeds amper elke dag die nuus haal, is die taaldebatop Stellenbosch. In 'n vorige uitgawe het ons gese dat Juis omdat daar soveel indie koerante oor die debat geskryf word en omdat die US se webblad(wwvv.sun.ac.zaltaal) so baie inligting bevat, gaan ons nie in Mat/eland baie ruimtedaaraan afstaan nie.

As redaksie het ons egter gevoel om die keer 'n uitsondering te maak. Spesifiekgaan dit oor persepsies dat die Universiteit nie veel vir Afrikaans doen nie. Hieroorhet die US 'n sterk mening. Behalwe dat Afrikaans deel is van ons Toekomsvisie2012, doen ons baie vir Afrikaans l Ons gaan kry egter die storie as't ware uit dieperd se bek. Lees gerus prof Leon de Stadler, die Direkteur van die Taalsentrumen ProJekleier van die Taaltaakgroep wat verantwoordelik is vir die hersiening vandie Taalbeleid, se artikel op bl 31.

Martin ViljoenRedakteur

Die Universiteit se oudstudente en donateursontvang Matieland gratis

REDAKTEUR: Martin V1IJoenREDAKSIEKANTOOR:Bemarking en Kommunikasie, Privaat Sok XlMatieland, 7602, tel. (021) 808 4921, faks(021) 808 3800,epos media@sun.ac.za

SIRKULASIE:Malena Foune, Stellenbosch StigtingPrivaatsak Xl, Matieland, 7602Tel. [021) 808 4843, faks (021) 808 3026e-pos: alumni@sun.ac.za

Gepubliseer seder! 1957Jaargang 49 01 : 2006ISSN 0025 5947

VOORBLADONTWERP EN UITLEG:lise RoelofseUniversiteit Stellenbosch Drukkerye-pos: ir@sun.ac.zaDRUK: Universitelt Stellenbosch Drukkery

FRONT COVER: We focus on Suzaan Steyn,Matle alumnus and news anchor on SABC2. Read more about her on page 10. (Photo:Loanna Hoffmann)

Matieland is mailed free of charge to theUniversity's alumni and donors

Karin TheronKarin is die Fakulteit AgriWetenskappe selandbouskrywer en het jare gelede 'nvroueydskrif vir die landbou-omgewingverruil. Sy is 'n natuurmens en daaromgeniet sy dit soveel om oor die landbou ensy plat-op-die-aarde mense verslag te doen.

Marli van WyngaardMarll IS 'n Puk wat haar in Stellenboschkom tuismaak he!. Sy is die Elkesladnuus,Stellenbosch se gemeenskapskoerant. sesportredakteur (en nou Malle/and s'n), maarskryf ook oor 'n wye verskeidenheid anderonderwerpe.

Theunis StrydomMet die intrapslag in DagbreekManskoshuis het Theunis die bynaamWortel gekry (Hoekom Theums? - Red). HI'werk tans by Bee/d in Johannesburg, maarwag steeds dat 'n akker op sy kop val.Theunis het met SABe 2 se Suzaan Steyngaan praa!.

Sabina MossolowNa twee jaar as natuurbewaringsjoernalls,het die sopraan Sabina Mossolow die

2 matieland WINTER2006

Namibiese veld verruil vir die operaverhoogin Freiburg, Duitsland. Die Oudmatie, met'n meestersgraad in musiek en 'nhonneursgraad in joernalistiek, is plaaslikbekend as liedsangeres en sal binnekortweer groener (opera-) weivelde oorkant diegroot water opsoek. Sy het gesels met diebefaamde mezzosopraan Michelle Breed!.

Engela DuvenageEngela was al op Dassen- en Dyereilandlangs die SuidAfrikaanse kus. maarlViarionelland bly ham nog on wyk. Haarwerk as wetenskapskrywer van die FakulteitNatuurwetenskappe het ham ten minstedie kans gegee om met van die Matiewetenskaplikes te gesels wat op die sub­Antarktiese eiland werk.

Lynne RippenaarLynne. 'n gebore Stellenbosser. se passieis stories vertel. Voordat sy aangestel is asredakteur van Kampusnuus, die Universiteitse personeelkoerant, was sy finansieleverslaggewer, programvervaardiger en 'nonderwyser in Korea. Sy het gesels met profPetra Engelbrecht, Senior-Direkteur:Navorsing, en haar span oor die Thuthuka­program vir jong navorsers.

Editor: Martin ViljoenEditorial Office:Marketing and Communication, Private BagXl. Matieland, 7602,tel (021) 808 4921, fax (021) 808 3800 ande-mail: media@sun.ac.za

CIRCULATION:Malena Foune, Stellenbosch FoundationPrivate Bag Xl, Matieland, 7602Tel (021) 808 4843, Fax: (021) 808 3026e-mail: alumni@sun.ac.za

PUblished since 1957Year 49 01 : 2006ISSN 0025 5947

COVER DESIGN AND LAYOUT:lise RoelofseStellenbosch University Printerse-mail: ir@sun.ac.zaPRINTING: Stellenbosch University Printers

Menings uitgespreek in Malie/and is nie noodwendig dievon die redokteur of die Unrverslteit Stellenbosch nie.Viewpoints expressed in Malleland are not neceSSOllIyIhal of the edrtor or Slellenboscl'1 University.

Kry lekkerAfrikaans!

fynwyn . fynkos . lekkerlewe' lekkervvees

dis die filosofie van onswitwarm nuwe Afrikaanse

wyn-leefstyltydskrif,

fynprDis 'n tydskrif vir mense wat lief is

vir wyn en die lekker lewe watdaarmee saamgaan: uiteet, reis, die

natuur, kuns en vermaak.

Besoek OTIS by

www.fynroe.co.za

die spesiale prys van RI60 (vir 12

uitgawes) en spaar RaO op die

rakprys. En gou spring, dalk is jy een

van vyf gelukkige nuwe intekenare wat 'n gemengde

kis van 6 bottels Vrede en Lust wyn op die

koop toe losslaan!

Teken my asseblief in vir een jaar

Titel Naam

Van

A r s .

Tel (huis) . . . . . .. Tel (werk) .

Sel . . . . . . . . . . . . . . .. E-pos .

Faks .

Ingesluit is my tjek/posorder uitgemaak aanfynproe, of debiteer my kredietkaart metRIGO (BTW inkl).

Tipe kredietkaart .

Kaartnommer

0000000000000000-000

~VREDEENLUST

\'l I

Vrede en Lust, gelee teen die voet vanSimonsberg het 'n geskiedenis wat meeras 300 jaar strck. Die Buys familie 810'Ian elegante 109 komplekse wync watdellr 'n verskeid nheid wynJiefhebbersgeniet kan word .Vredc en Lust ... Ervaar ons passie!

wlJ/w.vnl.co.za

Vervaldatum

Handtekening .

Voltooi die vorm en pos aan Fynproe, Posbus 1411, Suider-Paarl,7624 of faks aan (021) 863 4851 of e-pos eurika@wineland.co.za.

BrieweLetters

Ole jaar het gevorder en as dll nie was virmy vriendin wat my getrou gehelp en saam metmy i Ilg Ing deurgewerk het om die take tevol ooi nie, sou ek nie die pyp gerook hel Ole,Stellen osch se biblloteek was van onskatbareward . hulle is die beste.

Hlerdle brief is dus nie om satelliel "s ot"af e kraak nie, aar om ander studentewaarsku dat dit verseker nie dieselfde soos14 j ar 'erug loe ons ge,"spoonfeed" is nie. nee.jy is op jo eie en of IY no by bly of verstaan ofnle I is jou verantwoordelikhei

Sterkle ir die res van die Jaar aan al diestudent e vir my malrrekseun, "Ouboet. grypJOU geleenlhede met albei hande vas. on I

Dale lief vir jour" D nkie vir 'n mooi ydskrif.

Sjoe, die Matle/and,possak word swaar er es laarderl Die lipe reaksi k n ie onbeloonverby gaan nle en daarorn bie ons 'lanahlerdie ui gawe 'n p VII' die este iet - 'nvee doellge US pieknieksak en 'n bo el wyn virlekker kuier. Die sak IS geskenk deur dlMalie II1kel (skakel hulle by (021) 88 8853 endie b ttel Paul de VIII leI'S Reserve deurLan skroon (www.landskraonwll1es.com).• Matle/andverwelkom briewe aan dieredakleLlr, Aile briewe moet verge el wees van'n naam en dres, m r kan op versoekanoniem geplaas word, Bnewe m eni I n eras 250 woorde wees nie,Rig dit aan: Die Redakieur Matieland. Aldeli 9Bemarking en Kommunikasle, UnlversileltStellenbosch. Privaal Sak XI. Ma leland 7602.Faksl omlller (021) 808 3800 of per e,posmedla@sun,ac.za.

26 Ja ! IIlgeskrewe studen e n he ons altesaa10 gra e daar verwerf en glo ex derhalwe dat uons enllmente deeI. Mye rsle k!einkin natPretoria IS va laar eerste jaar te US en ook ytweede kleillkind is van v orn n 1S omaanslaande jaar op Stellenbosch Ie a n studeer.

In dieselfde uligawe van Matleland verskyn'n mindel' as half lad artikel m t 'n plepkleinfolo van prof Liesbelh Botha wat die hoogstespa nog by die US beh al het. Ek glo dal dltmeer vanpas sou ees Ind ien sy ap die voorbladverskyn het met 'n omvattende al ikel aangaandehaar.

Ek geniet egter die Malie/and en sien altyddaarna Ult. My hart is egter telkens e I' anneeek in die /n memon'am, edeelle lees v n 'n aukennis 01 tydgenool v t VII' hoer dlens 0 eroepIS, Ek self is 70 Jaar oud rna I' herle f s baiean die aangename sludented e op Slellenbosch

en he die afgelope Oesember weer Die Laansoek en gaan sit op die bankie waar ek en my

oorlede rou 50 jaar ge!ede verloof geraak he 'Beste groete en wense en mag die

Afrikaanse laal vir ewig voortleef op StellenboschUniversiteit.( Brief verkort ' Red)

Mev Gail Schoeman, Bloemfontein, skryf:Ek het anoggend wakker geword met die beseldat my abaseun matriek toe gaan en besef diegeleenthede wat '1001' hom Ie IS elndeloos,

Op' ouderdom van 48 het el\ besluit omweer te "swot" maar deur Stellenbosch viasatelliet. Vir 14 jaar het ek gewerk. ma geweesen hier en daal' kort kurs sse bygewoon. Oltwas VII' my 'n geweldlge skok en aanpassingom in die nuwe ee an klasloop 'n kursus tevol

Alles het verkeerd geloop. my boe e he laatgearri eel'. my eersle klas was 'n nagmerrie. Diedosente het deur die boeke geblaal en van goedgepraat waarvan ek nog noolt in my lewe gehoorhet ni . Ek he ir my familie belo e noolt OOltweer "swot" ek nie,

Gerrit Viljoen, Zeerust, skryf:Ek verwys na Malia/an 005:2 se V orblad asookdie artikel 001' Sluart Tayler.La I r y toe om it duidehk e slel dat I y knlienie gaan 001' vel leur nie, maa 001' die ophelwal gemaak word an 'n pel'S on wat op erskeieplekke opge ree hel me vermaakhk eidskunsieswat hy beslis nie aan die US bestudeer het nie.

Die rtikel verwys oak a die probleem watrS u rt ondervlnd het aangeslen die kursus

wat hy gevolg helln Afrikaans aangebled waservvyl hy Engelssprekend is, Hoes dit og

geweet hel voordat hy hom by die UniverSlleitingeskryf hel. Bale van my rnedestudente wasrou Engelssprekend tot hulle op Stellenboschgekofll hel. maar het hul JUIS daarheen gegaanom Afrikaans te leer en di oak b ie goubemees er,

Ek asook y oor!ede rou en l ee seunhet verby unlversitel'e na aa ons ouerhuigery om aan Stellenbosch te gaan studeer, Myjongste seun het in Pretoria gematrikuleer maaverkies om 'n Ma ie e word vanwee dieAfrikaanse kultuur en ook uil tradisie (want ookvan ons voorouers het daar stu eer), Tussen fllen my vrou en ons !wee seuns was ons al esaam

Hanno Scholtz, Paarl, skryf:Ek was baie beindruk met die Malia/and watek onl ngs on 'lang hel. Dit was hierdie keel'Ie s wa ek kon lees met dieselfde passie as

aarmee ek my WEG gryp - lekk I' gemakliken ie sie VII' elke generasie. Ek di k die balansis goed, veral 001' goed soos bands ens Sal

raag meer d aroor wil hoor - wattergroepe/kunstenaars vanuit die Bos kom,

Barry de Vos, Gezina, skryf:Dankie VI I' A/umnus wa ek die afgelope weekontvang het. Saam daarmee was ook 'n vormam 'n geldelike b drae aan US Ie ma k,

Voor my af rede het ek periodiek bydraesgestuur, aar daarna nie meer nle. Nou heek en my eggenote besluit om weer bydraese maak as die Rektor ons kan verseker dat

ons kleinkinders oor 5 jaar nog kursusse inRegte. edies. Landbou. Ingenleurswese enSoslale vI e enskappe hoofsaaklik inAfrikaans sal kan volg,

Ek sal graag 'n bydrae gee vir 'n projeksoos Hou US Afrikaans,

Anne-Marie Malan, Pretoria, skryf:Jou duikie onder die gelukboolll laal my dinkaan die tyd toe ek by die Siellenbosch se ~...~ ....J

skoolkliniek. in die pragtige kultuurhislorieseou huis oorkant Coetzenburg gewerk het.My man. Philip. studeer toe aan sy MBA bydie Bestuurskool.

Daar is ook die grootste boom met dielekkerste skadu. en ek dink as almal te domis om die boom raak te sien, par'keer ek vannou,af net hiel', Tot ek die middag uitkom enslen my kar is heeltemal bemors! Na diederde dag besluit ek ek gaan hierdie voelsiets wys, Ek koop toe 'n paar rubberslangeen drapeer die 001' my motor, die skadu wilek nie prysgee nie. Ek S8 nog vir dr Ones deKock, so help sielkunde. ne?

Daardie sielkunde het gesorg dat dievoels 'leg vir hulle boom. hulle wil toe dieslange skrikmaak. ek wens jy kon my kargesien het ' meer bemorsing as karl Gelukkigkon ek my kar was.

Dan dink ek terug toe ek met my motol'by die Trustbanksentrum kom en 'n lekkerdUlk in hom kry, En 'n stuk papler' by myruitveer ingedruk kr'y met die woord groatgekrap SORRYI

Amanda de Villiers, Stellenbosch, skryf:Was ek vandag verras? My Illan het die laastepublikasies n die Matie/and 2005:1 n2005:2 op ons lee aiel gesit. Die heldervoorblad en interessante belofte om vanMike Horn te lees asook die 2005:2·uilgawehel my tolaal verras, 'Ie Is gelukl Julie et'n heerlike verskeldenheid en die uilleg islekker modern en nuut.

Baie dankie vir die artikel 001' prof LizBressan en Mike Hom, dit is ongelooflikinteressant. Sterkte met die pad vorentoe.Ek sien uit na die volgende ultgawes,

Barend en Annami Blom, Kaaiman­eilande:Wo net vir jou en jou span gelukwens metdie laaste uitgawe van Ma lie/and. Dis eenvan die eerste uitgawes wat byna die heletydskrif die moeite werd was om Ie lees.

Sandra Kinghorn, Graaff-Reinet, skryf:BI 29 van Matieland 2:2005 het my ver teruggeneem! S ver terug as 1967,70. Ek k n slegs eenprys BAlE goed onthou, Dlt wa 'n 'Special" by Die Eike·kaiee, 011 het bestaan uit 'n sn rooslerbroodmel' n gebakte eier. 'n sny lamatie en gerasperde kaas . P. en het 15c gekos, Dlt was 'n goedko predding as j onlbyt verslaap he!. Ole prys van .Harrap's French/ English Dictionary (p, 1000) wasR4.55, en History of the World (p. 10 4) was R3.25,' oorgeskrewe slapbandboek VII' Frans. LaSymphonie Po tora/e. 'n ska ele 50c. Ek dink die gemiddelde sakgeld per maand was ie s soosR10!

4 matielandWlNTER2006~-----:........._~----j

Walter Hassenpflug, Stellenbosch, skryf:In di Malie/and 2005·2, in die artlkel "Look a the scoreboard", word daargeskryf dat 'n oorweldigende meerderheid meen dat die Afrikaanse taalbehou word.

Walter Afnkaans? Be oel hulle die Anglikaans wat vandag gebrUlkword? Dan is die word 'behou' verkeerel.

Mense streef na verandering. Maar meestal is die prys van eranderingier wille van verandering agterul gang. Is dit Afnkaans: 'ek is embarr seer'(in 'n voormalige rektor se toespraak)? Is dit Afrikaans: 'die solusie van 'nekwasie (SAUK). Gaan die Universiteit in die toekoms 'n 'Insti usie nhoer Edukasie' word? Wat is verkeerd met 'inligting'. dat dlt me 'infor asie'verva 9 word? Wat is verkeerd met 'grondwet' da e1it nou 'konstitusie' is?Wat is erkee'd met ''Verenigde Volke'. waarom is dlt nou' erenigde Nazis'(verskoon die spelling)? Daarby kom nog die oorname van die moderneverdraaiing van engelse grammatlka 'Die huis wat ek gaan n '. 'Die kind

at ek 'n lekker gee vir'. Gaan in die toekoms ook 'onderskei' met'differensieer' verwar word? Of 'korrek' me 'akkuraa '? Of 'behou' me'vernieltg'?

Mr Douglas Wade, England, writes:I was in the LLB cl ss 0 1970. At he gradua Ion ceremony in Decemberthere were just 14 of us who s arted 5 years efore, plus half a ozenstragglers nd im arts. I am curren(/y ased In Oxford. I was an attorney,

c., for any years os Iy In Durb n, but ha e requallfied as n Englishsolicitor deal In in wha is called commer'cial and residential conveya cmg.The locals ind it ery strange that I ha e foue ht co rt cases using lawda in back to 440 Be Here the legal year do is 1189 AD· he elate ofaccession of Richard

At the start of 1966 ther'e as grave concern at the 10% (Ise in thecost 01 living for tudents: Tassies had risen Irom 20 0 22 cents a bottle.A wine passable for a modest occasion was 40·45c, Alto Rouge was say70c. Coffee was 5 or 6 cents a cup. The cheapest milk in town as 7c apmt from the Simonsberg Dairy at the back of the co-op. 15c woul gety u a coHee and an egg special from the Eike Caf . Pies were lOco My irstsuit was R40. Paperback books were from R1 upwards, hard back laI)ooks say R20 to R30 Movies were 32c for the "Rec" or going posh at the"Pia "42c. ReSidence fees were R200-220 per semester, tuition for lawabout R120 a year. On a civil service bursary of R650 a year in 1970 I hadmoney over to more or less cover books. A retur 2nd cl ss rail ticket fromColenso. Natal to Stellenbosch was something like R24.1 O.

Of course there were few cars, perhaps a dozen for the whole ofEendra or Majuba and several of those were hared by as many as fourguys. The first girl in a residence, if not the whole varsi y, to own a car, aFord Escort I '68 or '69, was Mauree Trethewy/Roux later married todomlnee but previously the chief rummie at US. In' ,R1900 cash boughan Alfa Romeo Julia. The rize car in the karnaval of '6 ,a mini, on wholesalepri es s about R1100. My initial salary in '71 wa R150pm. I lived awayfrom home and saved money.

by tye, so s werk ons twintig ureper dag vir weke aaneen. Maar, danis daar ook die tye wanneer ons byhawens aaneloen waar ons bietjieplesierig kan raakl Hierdie foto isJuis geneem tydens een sogeleentheid . ons boot was inHolland tydens Koninginnedag. 29April 2006, en ek (links) e 'nvriendin het In Amsterdam sestrate mgevaar - saam metongeveer 500 000 ander toeri te enHollandersf<;oninginnedag word eintlik op 30April ge ier - behalwe as it op 'nSondag val.

Isobel Odendaal, Nederlandskryf:Na vier ongelooflike j re aan dieBos, he ek my tassies in 1998gepak en die wye wereld ingevaar.Na 'n jaar in die SA, het ek 'nwonderlike nuwe loopbaan on dek.die wereld van "superyachts".

Hierdie baie uitdagende enopwindende werk neem mysedertdien regoor die wereld seoseane en 11awens, waar ons e1ierykstes van die rykes onthaal enseker maak dat hulle 'nonvergeetlik reis an boord het.

Hierdie werk is baie ultputtend

Hercules Kritzenger skryf uitdieVSA:Beste MalielandlI a afloop n my tudie byStellenbosch en ek vir 'n paarjaar in Suid·Afnka gewerk het.het ek besluit om groenerw Ivelde In die VSA te gaan soek.

Vir my "vas die skuif geweldigmoellik. Om sake nag meerUltdagend te maak. Ie diegebeure van 11 September 2001tot vandag toe nog vlak In aimalse geestesoog l

Ole nmpel·etfek van daardiedag raak onQelukkig nigebuitelander wat daama streef

om hom- of haarself hier te vestig. Ole vereistes is gevveldigstreng en Indien jy nie in 'n poslsie IS waar hL lie jou diensteverlang nie, 0'1. verpleegsterpersoneel, Inligtingstegnologie.geoktro ieerde rek nmeesters, ens.. is dit 'n tydsame,vermoelende en duur proses om hler in te kom.

As jy eers hiel' is. is die ergste oor. Moet egter nie vir eenoomblik dink dat jy nou e e skielk 'n oorvloed an melk enheunng Kan n ttig nle. want dan kom die aanpassings inkultuur en taal. werks yses, etlek en morele vvaardes.

anneer mense m ak. ent hoor.s hulle aan anklik baiege'interesseerd. Dis nou tot hulle oor wa ek vir n lewe hier

oen. (Ek is elke dag op my kniee besig 0111 vloere in huise enhospitale te ins alleer - dit te ,I ek si met 'n 4-i nge graadv n 'n unlversi eit van we eldgehalte.) Dan stop die gespreknet so vinnig soos dlt begin het. Party mense voel ongemakllkoor die stilte en vra d n uit oor my lewe In Suid-Afrika Dan.ewe skiehk. rek hulle oe van vel'basing en kyk hulle Illy aanmet nuwe respek.

Vir my Is dlt 'n inner/ike mentaliteit wat oorbrug moet word,Alles wat IY doen: doen dit na die beste van jou vermoe. doendit met respek en pak dit aan met del.

Alhoewel mense se reaksie irriterend IS. IS die melk enheunlrlg nie buite m bereik nie. Wanneer my Groenkaart eel'sgekom het. is my opsies hier elndeloos Die prys is egter 'nhele paar gr share op my jeugdige ouderdoml

Ole gebrek aan Boeremusiek is ook sleg l Ek kan nie hierna 'n kl'oeg oorstap en y konsertina uit sy boks uitha I enbe In speelnie. Hulle ken dlt glad nie en 'n konsertina is nie'n instrument wat aileen bespeel word nie. J, het 'n agterryernodig in die '10 m va 'n ki aa speier. Ek mis my ark s geweldig.Gelukkig t e ouers en 'n vrie 1 eknng soos min wat myondersteun . mense wat ver van my is, maar n aan die hartIe. Daarom i ek etke dag agter die rekenaar om kont k te houmetvl'i nde en mede-Mattes.

My sterkste f ncJament is egter my Hemelse Vader wat mydra deur hierdie tyd en seen so er as ek gaan en in alles watek doen. ( Brief verkort . Red.)

Johann G Grosskopf, Hectorspruit, skryf:Baie dankie vi' Matieland wat ek so ereeld ontvan en met groogenot lees, die In memonam's deesdae met leedwese omdat daarin die laaste tyd so eel van m au tydgenote se name daarin verskyn,want ek was in 1948·50 en dIe laaste semesters va 1 1953 en 1955'n Matie. Ek skryf luis om 'n klein fou jie in die In me 110riam's onderu aandag te brin

Die derde naam op I. 39 in die Jongste Matielan moet leesBellste ten nie Bekk tedt nie, Ek het Arnulf redelik goed geken.want soos u sal kan aflei. was ek en Arnulf tydgenote, maar la erook kollegas b Ie SA Buro vir Standaar e voordat Arnulf na Kan daverhuls het. Hy was oorspronklil\ 'n DUltser wat net na syskoolopleidlng tydens ehe l' eede Wereldoorlog by die Wellrmachtmoes aansluit (hy w s in die loot) en na die einde van die oorloghet hy Suid·Afrika toe gekom en in 1950 ingeskryf as 'n student inMeganiese Ingenieurswese, H het geen Afrikaans geken nie, netDUlts en 'n bietjie Engels. en het my vertel dat hy die eerste paarmaande in die klasse rlie 'n enld gehad van wa die lektore gesehet niel Gelukki het hy die ermoe ehad om 'n taal maklik aan teleer en kon later Afrikaans vlot praat. trouens sander 'n Duitseksent.

matieland WINTER2006 5

BrokkiesSnippets

JOOl superspannader R1 miljoen virMGDAlhoewel die finale bed rag van vanjaar seJOOLpoging nog nie beskikbaar IS nie, is diesuperkomi ee vol moed dat hulle vir die eerstekeer ooit die magiese Rl miljoen kerf gaanverbysteek,

Volgens Justin Stokes, 2006 se voorsitlerwas Maties JOOL 2006 se mrkpunt om nie nette verbeter op die rekordbedrag van amper R600000 van JOOL 2005 nie, maar ook om 'n noggroter bewustheid van die werkllke doel van JOOL- gemeenskapsinteraksie - onder studente tekweek,'Dit het ons gedoen deur 'n ekstra puntetoe te ken vir koshuise wat 'n gemeenskaps­elemen In hul ktlwltelte Inbnng, Ons het ookin ooreenstemming met die US se Toekomsvisie2012 'n nuwe GemeenskapsverhoudlOgeporte­leulje vanjaar in die lewe geroep ten einde JOOLverwante gemeenskapsrnisiatiewe te kobrdineer,

"Tesame met 'n aantal klemer gemeen­skapsmisiatiewe, is daar ses koshuise wat op 'ngroter skaal 'n daadwerklike verskillO dieomliggende gemeenskap maak, Hierdie projekte

Daar's 'n nuwe uitdaging vir koshuise tydensJOOU Wle die sinvolste gemeenskapsinteraksie­projek kan staanmaak l

Eendrag en hul JOOLvennoo , Nerina. segroot gemeenskapsprojek, 'n rekenaarsen rumvir die Laerskool Cloetesville, vorm deel van dieKhanya-projek van die Onderwysdepartementwat onder meer rekenaars by skole inng,

So het Simonsberg en onica skouer aandie wlel gesit en 'n sportveld en groentetulO virdie Hoerskool Kylemore ingeng, Met die geldwa hulle Ingesamel het. is selfs groot masjineriegehuur om dre sportveld In te rig - Kylemore seeerSle,Enkele van die ander projekte is:• Dagbreek & Minerva wat 'n speelterrein en

opvoedkundige sentrum by KoelenhofPrimer ontiwikkel

JOOL se 2006 wenspan.

wissel van biblioteke, sportvelde, opknapping vansentrums, en 'n rekenaarlokaal vir 'n skoolwaaraan Eendrag en Nerina sowat R1 00 000spancieer het. Behalwe hrervoor het die tweekoshuise, 'n verdere R85 000 aan MalieGemeenskapsdiens (MGD) oorbetaal, Dagbreeken Minerwa het oor die R200 000 aan MGDoorbetaal.

Die wenners van JOOL 2006 was Eendragen Nenna at met nie minder nie as tien eersteplekke en sewe tweede plekke spog, Dagbreeken inerva was Neede en Simonsberg en

Monica derde

asien www.maliesjool.co.za Vir meer in/Igllng,

• Majuba & Erica wat die ProchorusGemeenskapsentrum in Khayamandirestoureer

• Sonop & Helshoogte restoureer dieEluthandweni Early Child DevelopmentCentre in Khayelltsha met inbegrip van 'nklimraam en Wendy House

• Pieke & Irene gaan poog om 'n bibllOteekby die iKhaya Primere Skool te vestig

Volgens me Joan M6dll1ger, Drrekteur van dieMatie Gemeenskapsdlens (MGD), het koshuisein die verlede net geld vir die MGD ingesamel,maar het elkeen nOLo hul eie projek.

Volgens Justin Stokes, JOOLvoorsitler, isMaties JOOL se primere doel steedsfondsinsameling ten bate van MatieGemeenskapsdlens (MGD), maar het diekoshuise vanjaar fisies betrokke geraak in die

A B.Psych-student, Caren Dorrington, isthis year's Ms Matieland, sponsored byTang. Caren's princesses are Lize Visagie(2nd Princess), a BSc (Psychology) studentand Taryn Campbell (lst Princess), a BAPPE student. The 8 finalists have beenraising funds for their own identifiedcharities. Photo: Julian Kruger

Eendrag en Nerina besig met die oprigtingvan die rekenaarlaboratorium by LaerskoolCloetesvi/le

gemeenskap en hul hande vuilgemaak. "Onsglo dat die prolekte nie net die gemeenskappemaar ook studente betrokke se persep lesaangaande gemeenskapswerk en die tmpakdaarvan, positief gaan belnvloed"

Studente is van hul trollie afOp Stellenbosch dui die Jaarlikse trollieresies die begin van Jool aan. Die immergewilde enkompeterende resies vind elke jaar in Victoriastraat plaas,

Elke trollie wmd ook volgens 'n Jool-tema -van Superman tot 'n Kersvaderslee versier. Natuurlikhet elkeen 'n unleke strategie am eerste die wenstreep te haal. Die baan hou sy eie uitdagingsin met hooibale, water en 'n ramp wat daar'Van deel uitmaak, Hiermee is die spanne se vaardighedebehoorlik getoets - die drywer se bestuursvernuf en die passasier se senuwees!En Ja. die trollies waarmee gejaag word is elkeen wettiglik verskaf deur Pick 'n Pay, (Inligtingverskaf deur Die Matie, foto deLir Ruan du Plessis)

6 matieland WINTER2006

Die hare waai in Huis Visser'n Tradisie in Huis Visser om eerstejaars se hare af te sny he vanjaar 'npositiewe elemen bygekry. Waar die dekadelange radisie vroeer op eerstejaarsafgedwing is en dit nie meer in 'n oderne unive si eitsomgewing tuishoortnie, het eerstejaars by die koshuis vanjaar besluit om ui vrye wil hul hareaf te skeer - alles vir 'n goeie saak.

Die 36 eerstejaars het na hulle mekaar se hare laat waai he!, elkeen 'nSunflower Founda ion bandana by Pick 'n Pay gaan koop wat weer die ondseir Sunflower ske k. (Inligting verskaf deur Die Malie. Folo: DanielSmil

Jacques Conradie is Maties seKanseliersmedaljewenner

Simonsberg is on top of theworld!Simonsberg first-years and 'louse comml tee members areexuberant as the awat the helicopter landing of Ernie Hodgson,arst·year, on Simonsberg moun ain earlledhis yearThe Stellenbosch Flying Club, in conjunction with helicopter ownerPaul Ptel er. made i possible or Hodgson. who is paralysed fromthe wais down. to join the rest 0 his flrst- ear group on top of themount in.

It is an annual radilion hat the irst-years c 1mb Simonsberg,the highest free-standing mountain in the {estern C pe, with thehouse committee to mark tile conclusion of their orienta ion pe-iod.(Information supplied by O,e Malle. photo by CP Mouton)

ENGEL&v6LKERS~

Plase Te Keep

Piet Uys 082 456 8404

Karooplaas· R2 995 0004587 Hektaar Ceres-Karoo plaas metgoeie grensdrade, verskeie kampemet water. Sluit in groot plaas woningen twee aparte huise. Arbeiders huise.Beskik 001' boorgat en waterpomp.

Stellenboseh • RIO 750 0007 Hektaar Gasteplaas in Devonvallei.Onbelemmerde uitsigte 001'

Kaapse wynlandgoed. Grasdakherehuis bestaan uit 5 slaapkamers.5 badkamers met oop-plan leefareasmet natuurlik vloei na tuin enswembad. Gasle kothuis. 5 Hektaarwingerd.

Citrusdal' R7 950 00065 Hektaar Sitrusplaas metongelooftike moonllikhede VII'

eko-tow'isme 2 uur vana fKaapstad. Uitsonderlike natuurtonelesluit 3 watervalle, waterpoele enboesmantekeninge in.

Engel & VOlkers Farms· Tel: (021) 670 9860E-pos: Pie I.Uys@engelvoelkers.co.za

www.engelvoelkers.co.za

Riaan de Villiers 083 414 7465

Gordonsbaai • R3 950 0009800m', 4 Sler Gaslehuis. 3kmvan die see in 'n ruslige area.Konferensie fasiliteite metonbeperkte drankliscnsie beskikbaar,Aile meubels en toebehoreingesluit met aparte. 250m'3 slaapkamer woonhuis en swembad.

Bettysbaai • RI 450 000Ontwikkelaar se droom,Onderverdeling moontlik. 733 Im'Erfmet pragtige see uitsig.

Bettysbaai • RI 450 000Netjiese 3 slaapkamer houthuis teendie berg in die gesogte "Sunny Seas"area. Die bestc see uitsigte denkbaaren 250m van die see.

Pringlebaai K1einhoewe' RI 400 0008,66 Heklaar kleinhoewe gelee langsdie Kogelberg Biosfeer Reservaattussen Pringle en Beltysbaai. Ideaalvir die natuur licfhebber wat 'nwegbrcek plek soek. vel' van die stadse gewoel.

Jacques Conradie, wat verlede jaar s BComm Honneurs (AktuarieleWetenskap) met lof behaal he!. is die Universlteit se KanseliersmedalJewennervir 2005. Die medalje word jaarliks toegeken aan 'n finale)aarstudent virui nemende akademiese prestasle.

Die shmkop in die Fakultel Ekono lese en Bes uurswe enskappe. hetoor die afgelope 4 s'udiejare UI sanderlik presteer. voer raads ir BComm(Aktuariele Wetensk ) en BComm Honneurs (Aktuariele Wetenskap). Vir diemeeste vakke he hy bo 90% behaal en in verskee va ke sel s 100%! In sy

onneursjaar het sy nodule nte gewissel an 80% tot 98% at oogsuitsonderlik VI( sy vakgebied is, Hy spog met 'n gemiddelde punt oor ailestudiejare van 89,43%.In 2004 is hy gekies as een van 100 studente van regoor Afrika am die BrightestYoung Minds konfere sie vir toekoms ige leiers by te wooo en in 2005 is hyeen van die eerste ontv ngers van die Mandela Rhodes Schol rship, gerigop die bevorderrog van leierskap en akademlese pres asie in Suid·Afrika

Jacques werk vir Old Mutual se produkontwikkelingspan en gaan rnoonllikbinnekort nog 'n prestasie behaal as ie US-student wat die vinnigste nog syaktu riele eksamens voltooi het Conradie was hoofseu van die HoerskoolDe KUllen en het in Eendrag tUisgegaan.

matieland WINTER2006 7

Bosendorfer pianos donated

Nma Schumann and Luis MagalhfJes enjoying the superior quality of the twonew Bijsendorfer pi nos in the End/er Hall.

Two hand ade B6sendorler lanos which were dona ed 0 heKonservatorium by an anony ous patron of lhe arts were recentlyplayed to packed audience in he Endler Hall by the pianist coupleNina Schumann and LUIS Magalhaes.These grand pian s are made in Vienna. Austri and are worth R1.5million.The precision with which these pianos are made makes hem qUI eunique an now the UniverSity can boast wi h not only one. but twoof these pianos, making i the only place in Afnca where twoBbsendo fer Model 280 pi nos can be found.Musikhaus W. Heuer, th exclusive a ents for Bbsendorfer pianos InSouth Africa, was responsible for he safe delivenng and servicing athe two pi nos.

"Our departme It head, Prof Hans Roosenschoon, w Ills to makethis department a music departmen a excellence in outh Afflcaand the world," says Mr Magalhaes.

Tweede termyn vir prof Brink 'SU the best in W-Cape'Die Raad van die Universiteit het by sy laaste verg dering van 2005 besluitom prof Chrrs Brink, die Iluldige Rektor en Visekanselier, vir nag 'n ampstermynva vyf jaar aan te stel. Prof Brink se ermyn vers ryk aan die einde van 2006en s volgende term n sal tot einde Desember 2011 sirek.

Volgens dr Edwin Hertzog, Voorsi ler van die Universileitsraad, het dieU iver lei se beplannlngsaksies en doel ville vir die volgende vyf na ienjaar onder ieidtng van prof Brink in 2003 ges alte gekry. In 2004 is daar beginme die II plementering van verskeie inisia iewe e die proses is in 2005voortgesil. "Danksy prof Brink se leiding kon die nl ersi eit blnne die konleksvan die lalle veranderinge hom vo rberei vir die finansiele en ve e anderLJI daglngs an die hoer onde ss k or. Pro Brink se Ieraanstelli 9 versekerdie kon inll'itei en stabiliteit van hierdie prosesse."

Slellenbosch University received he ProfessIOnal ManagementReview's award tor he best tertiary insbtution in the Western Cape.PMR is a bUSiness Journal for managers In the private sector andgovern men circles.

The awards are based on a survey of perceptIOns among 6991respondents In the Western Cape. including managing directors,chief execu ive officers and senior managers in variOllS companies,as well as directors and depllty drrec ors in the proVinCial and localgovernment. PMR's IIldependent research unl conducted he surveyin November 2005. The winners qualified by being either the highestrated or he mos nominated by the variollS respondents.

• •

Eerstejaars In hierdle koshuis kanbyvoorbeeld sekere tye in die ee ­saal studeer met senior s den ebyderhand wat in 'n verskeidenheidstudlerigtlngs en vakke bys andkan verleen. Oil is d idelik da diestudenteleierskap, soos ook dieraadgewers i koshulse. reeds nbaie positiewe bydrae in hlerdieverband lewer. Dlt kan oegeskryfword aan die aanvanklrke bewus­makingsproses wal onder andereook insette by die rac gewe s·opleiding ingesillit het." se rSotha.

Verdere aksles IS 'n "lredhou­sisteem" waarmee studenle sevordeflng gemonltor word en 'nnavorsingsinisiatief a 1 dieeienskappe van suksesvollestudente per studierig Ing ebepaal.

Eerstejaars kry DVD's"Wereld d IS daar kemmer oordie sukseskoers van veraleersteJaars udente anuniversiteile.

'n Stud ie in die VSA onder 262universiteite het ge oon datongeveer 40% van eerslejaarsuiteindelik nie sukses behaal nie.Die situasie in Suid-Arrika is

, waarskynlik swakker as in die VSAI en die erliese ir die land beloop

jaarliks miljoene Rande, om nieeers te p aa va 1 die nie-geldelikeverliese Nal di meebring nie. ,. Sose dr LlIdolph Botha, SeniorDirekle r: Akademiese S eun aandie US.

Dr Bo ha is ook Koordlneerderen Projekleier van dieEerslejaarsakademle-Inisiatlef omdie deurvoerkoers v neerstejaarstudente drasties teverbeter.

Een van die inisiatiewe walreeds geloods is. is 'n spesiale DVDmet studieva rdlghede wat aanelke eerstejaar 9 gee is.

Dr Bol a se daar is ook 'ngoeie reaksie in koshulse en PSO·wyke w ar nOli meer aan 9 aaneerslejaars se akademiesevordering geskenk word."In een koshuis is byvoor eeldspesiale maatreels getref omeerstejaars akademies be er teondersteun.

DRACHT

fLL(;A~T SOl Tli AFRICAN HOSPITAll'IY~TYlV(lt.LF .( lD·AIRIKAANSF G 'VRYII[ID

Q '<L.thin the historit: centre ofSteJlcnbosd . 5 min w,tlk of more than

~O restaurants and cafes.

E

Dorp~lr 101, Slcllcnho~ch, SOIllh Mrica, 600

T: 27 (0)21 XX'I8843. F: 27 (0)21 88'18X42

SMS Rescn,uion I,n<juiries only on 084 6f145942

..-mail: info@>ccndnlchl·holcl.com • Wcbsite: www.ecndrachl-holcl.com

•

8 malieland WINTER2006

Prestigious award for ErnstSix time inner of theBoston Marathon forwheelchair athletes and

atie alumnus, rnst vanDyk, has another f ather inhis cap.

At the prestigiousLaureus Sports Awards inBarcelona, Spain, Ernstw s named Laureus WorldSportsperson of e Yearwith a Disability. Ernst holds two world records in Wheelchair Racingand IS the only erson to date 0 break he I hour 20 minute barrier forthe Marathon. His world best time stand at 1:18.27, set in 2004.

The Laureus World Sports Awards IS the only global sports awardshonour'ing the grea est sportsmen nd women across all sports eachyear.

Ernst is also very active in the com lunit and involved in a numberof projects to promote sport for people with disabilities.

According 0 his website he says tha his biggest personalaccompli hment las earni 9 his degree, making him the first everdisabled person to grad ate for a degree in Sport SCience fromStellen osch University

For more information see hi webSite (www.ernstvdyk.co.za) andwww.laureus.comPho a by Clive Rose/Getty Images (or Laureus)

Nuwe Raadslede verkiesVier nuwe Raadslede is tot die Raad van die Universiteit verkies, ProffHermann Giliomee, Lina Spies en Christo Viljoen is deur lede van dieKonvokasie verkies terwyl mnr Jacko Maree namens die donateursverkies IS (op die foto's van links na regs),

Drie nuwe lede is ook op die raad aangewys. Hulle IS mnr Ja nieGagi no in die plek van mnr Willie Ortell (aangewys deur dieMunisipaliteit van Stellenbosch), dr Gerhard van Niekerk (aangewysdeur die Minister van Onderwys, me Naledi Pandor en mnr An ricusvan der Westhuizen (benoem deur die Stellenbosch elsyn- enOntwlkkelingskoordlneringskomitee (SWOKK)).

Gee my krag!Die Universi eit is nie die kragonderbrekings i die Wes-Kaap gespaarnie; maar he dad lik skouer aan die wiel geslt om die effek wat dieond rbrekings mag he to 'n minimum e beperk.

'n Spesiale projekspan is in die lewe geroep wat onder meer R15miljoen se kragopwekkers moes installeerl

Die ultdaging om die kragonderbrekings te bestuur, het ook gelei totInnoverende projekte. 'n Goeie 5 000 kerse en blakers is VII'

toetsskryfdoeleindes gemaak en 'n spesiale veiligheidslampie wat reedsin informele nedersettings gebruik word. is op die kampus as die MalleLamp bemark. 'n Gedeelte van die geld ui die verkope is gebruik vir dieo leiding van me se wat weer op hulle beurt die lampies in informelene ersettings verkoop.

'n Matie maak 'n plan' 'n Dosen! he! besluit am sommer haar klas bui!eaan !e bied Iydens 'n kragonderbreking Folo: Anion Jordaan (SSFD)

Inspirerende UitstygwennersweeraangewysInspirerend! Dis die lewensverhale van vanjaar se ontvangers van dieRektor se Uitstygtoekennings. Hulle IS Phumzile Malaillbile, 'n MPhil­student in Inligtings- en Kennisbestuur; me Bianca Joseph, 'nMagistergraadstudent in die sielkunde en Mnr Antonio Jones, 'ntweedejaarstudent In ingenieurswese,

Die Uitstygtoekennings gee erkenning aan daardie studente wiese prestasie uitmuntend is relatief tot die konteks van waaruit huilekom en waar'in hulle gelewe en gewerk het. Die toekennings belooptot R50 000 elk en bied jaarliks aan die ontvangers daarvan diegeleentheid Olll hul volle akadeilliese potensiaal te ontwikkel.

Phumzile Malambile het 'n droom gehad om eendag een van dieeerste persone in sy familie te wees wat akademies suksesvol is ens6 die patroon van armoede 001' generasies heen te verbreek. Van 'nnederige begin in Somerset-Oos in die Oos-Kaap, waar hy onder'moeilike omstandighede grootgeword het en vasgevang in 'narmoedige samelewing en afgesny van die geleenthede daarbuite,het hy gevorder tot waar hy vandag is - 'n MPhil-student in Inligtings­en Kennisbestuur.

Bianca Josepn is 'n vasbyter soos min. Sy ken die opoffering enontbering van 'n mindel' gegoede hurshouding, maar dit kon haar niekeel' om 'n sukses van haar akademiese lewe te rnaak nie. Vandag issy 'n Magistel'graadstudent in die sielkuncle en haar toekomsplan isom as gemeenskapslelkundige te kwallflseer en dangemeenskapsprojekte te inisieer en te vestlg. Op eie inisiatief het syell !wee Illedestudente die Watergarden-projek. 'n inisiatief in Klapmutsom na-skoolse opleiding vir laerskoolkinders te bied. geloods.

Oit is nie enigeen wat nege jaar 113 rnatriek as eerstejaarstudentregistreer nie. Maar dit is tekenend van die ywer en onwrikbare geloolwaarmee Antonio Jones sy lewensdroom nastreef. Na matriek konhy weens 'n gebrek aan fondse nie reglstr'eer nie. Hy het egter nietou opgegooi nie en letterlik begin wer'k om sy droom te bewaarheid.

Hy het selfs later doelgerig begin spaa,' om die koste vir voltydseeersteJaar'studie in chemiese ingenieurswese te dek. Hiermee het hyin 2005 begin,

Ons he! 'n droom! Antonio Jones, Phumzile Malambile en BiancaJoseph is hierdie faar se Uiistygwenners. (Folo: Hennie Rudman(SSFD))

motieland WINTER2006 9

Richard's."011 was die enigste eetplek wat tot eenuur, tweeuur In die

nag oop was," vertel sy terwyl haar hande bedUie.Suzaan se sy en haar vnende het nie veel aande In die mlddedorpdeurgebnng nle, Hulle het by huise bymekaargekom en rcolwyngednnk en s6 saam gekUler, En wanneer hulle na opwindingopsoek was, se sy met so 'n half-stoute glimlag, "het ons weggeghpstad oe",

Sy praal teen 'n stywe tempo en hoewel dlt dieselfde stem iswat wereldsake ir de massas aanbied, is die gesprek lewendlgen vol gekskeerdery. Sy raak telkens lets kwyt "wat jy tog net niemoet skryf nle",

Op Stellenbosc was Richard's darem altyd daar as dielaatnaghonger 'n mens beetpak. Ongelukkig moes ek aan haardie nuus breek dat die koswinkel omtrent vyf Jaar gelede sy deuregeslult het. Gerugte het destyds op die kampus die rondte gedoendat 'n rot in die olie gevind is. Sy frons. En ek wonder of dlt nouSuzaan die TV-nuusleser is wat die meriete van die rot-storieoorweeg. of Suzaan van RSG se Gesondheld Sonder Grense watdink dal dit darem nie deel van 'n gebalanseerde dieet moetwees nle, of Suzaan die student wat hoop dat sy me op dieverkeerde aand daar slaptJlps gekoop het nie,

Ons sit in 'n radio-atelJee van die SAUK, Ek druk op 'ntoonbank. Suzaan Iyk heel tuis langs die rekenaarskerm, 'n grootmikrofoon hang naby.

Sy leun gemakllk terug en se: "Ja, Richard's was daar nabyHombre."

Hombre? Maar die manskoshUis was dan langs Majuba, waarSonop nou I ,se-vra ek,

Nee, nee. verdUidellk sy, Sonop was In haar dae ussen Ireneen Majuba. Sy sal weet. sy het immers In haar eerstejaar In Sonopgebly. Hombre het daar op 'n straathoek naby die Stadsaalgestaan. se sy amper aso sy 'n nuusbrokkie deel. "In elk geval,dlt was s6 toe ek daar was."

Maar baie het intussen verander. Ek vertel van 'n nuwe koshuiswaaraan die bouwerk onlangs afgehandel is en sy vertel hoeIngenome sy is met die lekker klomp kofflewinkels in die Jongs eullbreiding In Kerkstraat. Oaar waar studente, yuppies en oensteIyk of hu Ie die hele dag kan omslt.

"Wat he ons gedoen?" herhaal sy die vraag wat ek aan haargestel het. "Mmm, wat het ons gedoen?" Sy dink dadelik aankaasmiddagetes by Lanzerac en on thou 'n wyntoer of twee, disal. Tog Iyk dit of sy 'n hele paar bulletins sou kon volmaak metstories Ult haar dne jaar op Stellenbosch,In 1983 het Suzaan in die Eikestad aangeland en drama begins udeer. Sy he In Ceres grootgeword en skoolgegaan to standerdagt. toe haar gesin na Middelburg (in die ou Kaapprovinsie)verhuis het. Daar het 'n opvoering an Pieter Fourie se "MoolMaria" haar s6 be'indruk. dat sy besluit het om d ebelangs eilingverder te voer.

"Terwyl ek dit geswot he , het ek ein lik al gewee ek IS meregtlg 'n performer nte," se sy In haar afgeronde stem, Sy praadie taal op 'n mooi manier - SUlwer, dog lewendig - maar raspersoos ons almal 'n woordJle of twee Engels tussenin.

Nfl haar studies het sy gewerk op 'n lemoenwynmakery Indie destydse Oos-Transvaal, 'n seiljag in Turkye, en 'n vrugtefabriekIn SWltserland, voordat sy by Die Burger In Kaaps ad begin het.

Maar dlt was nie die laaste van haar getoer nie.Suzaan se sy is lief vir reis en sou "elke week. nee elke dag,

weggaan." Sy hou van eilande en veral van "die son en die seeen die hit e". 'n Rukkie gelede was sy in die Seychelles. Noubrand sy om Kuba toe te gaan, omdat dit IS asof die eiland In 'ntydkapsule van die 1960's vasgevang IS. Maar daarvoor raak dietyd min en sy wil die land van Fidel en sigare nag besoek voordatdaar ook 'n McDonalds oopmaak.

By Die Burgerwas sy "mal oor 'Indrukstories'. jy wee mosdaardie stories waarvoor jy na 'n plek toe moet gaan en dan skryfoor wat jY slen en die watter indruk dit op JOu laat".

FokusFocus---------=-..:... ------------j

Oaarna he sy artlkels begin skryf en eers by Sarie en laterHuisgenoot gewerk. Haar sosiale lewe was beslg en sy het hordesmense on moe. Een van hulle was die bestuurder van KFM, watvir haar gese het da sy 'n goeie stem het en moet ingaan vir 'nstemtoets by die Wes-Kaapse radiostasie.

adat sy aanvanklik 'n bietJie skrikkerig was ir die toets, hethulle haar omgepraat en het sy die toets geslaag. Teen 1994 hesy oor KFM begin nuuslees, Daarna het sy op TV in dies reeksnuusbullettn, Kaap om Ses. begin d,ens doen en ookprogramtnsetsels vervaardig. "Ek was toe allank tn die pers enek het lekker bale kontakte gehad."

In 1995 het sy 'n oudlsie by die SAUK gedoen. Sy onthou nagdat Riaan Cruywagen haar destyds in die gebou rondgeneemhet.

Eers vyf jaar later het die openbare ultsaaler vir haar die werkas nuusleser aangebied.

Oit is waar sy nou is en Suzaan s~ sy is doodgelukklg.Nie eintlik 'n performer me? dink ek.

Oeesda het sy daagliks 'n gehoor van 'n paar miljoen mense.

Suzaan in In I<its:Mees onlangse vakansiebestemming: Thailand

Onlangs gelees: 'n biografie van Pablo Neruda

Eerste werk: By 'n lemoem"Ynmakery op WitnvierJongste projek: "Vermaak" op RSG; Aanbieder van "GesondheidSonder Grense" en mede-aanbieder van "Monitor";Lees sedert 2000 die Afrikaanse Nuus op SABC2,Oor die taaldebat: "Ek was in Desember in Stellenbosch. maarhet nou nie juis onderh6ude gedoen om uit te 'lind wat presiesdaar aangaan nie."Oor Afrikaans: "Dis die enigste taal wat ek regtig kan praa!."Oor die lewe: "lets wat so wonderlik is van die lewe vandag, isdat alles nou so oop is, Mense kan dinge bevraagteken en vir hulleself dink,"

Oor haar ervaring in die radiowese: ;'Radio is 'n fantastiesemedium"Oor reise en bestemmings: "Ek dink orals is daar fets,"

TYDLYN:1985: Behaal dramagraad aan die US1988: Begin as verslaggewer by Nasionale Pers, nou Media 241994: Begin nuuslees vir KFM: Lees TV-nuus vir Kaap am Ses1998: Begin as vryskut-aanbiecler by Monitor en Spektrum op RSG2000: Begin TV-nuus in Afrikaans lees by SABC2 en werk asnuusleser en kontinu'lteitsaanbieder by RSG2003-2004: Mede-aanbieder van Monitor op RSG2004: Begin Gesondheid Sondergrense op RSG saam met dieCareCross Dokternetwerk2006: Begin Vermaak op RSG

..<t . •\ •

'To-,I

Ii, • ,Ja-, ..-

Folo's.' Lvanna Hoffmann

matlelond MNTER2006 11

In die hartjie van die Amerikaanse ruimteagentskap, NASA, in Kalifornie,is daar 'n Oudmatie wat reik na die sterre. Japie van Zyl is die Direkteurvir Sterrekunde en Fisika by NASA se Jet Propulsion Laboratory. Matielandhet per e-pos met die Namibier van geboorte gesels.

Oudmotie reikno die sterre

FokusFocus

Wat onthou jy van Stellenbosch?Ek was in Huis Marais ("Die Huis") erwylek op Stellenbosch studeer het. Ek onthouveral die gees tussen die manne, wa syhoogtepunt in die rugbytyd berelk het.

Daar was niks beter as omVrydagmiddag na klas langs die rugbyveldte staan en die manne aan te moedig nie.Veral omdat Huis Marais baie klelner wasas die meeste ander koshuise, was dieondersteuning van die toeskouers soveelmeer belangrik, en het die gees sterkbande tussen die manne gebou,

En die oorspronklike aanmerkings watvir die toeskouel-s van die opposisie oordie veld geskree was, was 'n groot deelvan die pretl Sommlge van hulle was sosna ks dat ek hulle tot vandag nog onthou,

As gevolg van hierdie ondervinding.gee ek 'n deel van die min vryetyd wat ekhet om die Caltech (California Institute ofTechnology) se rugbyspan te help afrig,In ons dae was die groot kuierplek maarTollies, Naweke het ons in Jonkershoek ofby die strand 'n "vleisie gaan oorhang", Ekhet vir sport langafstande gehardloop (ekdoen dit nog steeds) en karate onderSa ies Loubscher beoefen.

En wie kan dan die lekker sokkies vanMatieland vergeet? Ons het gedans datdie stof so staan! Heerlik pret gehad l

Wat behels jou werk?Ek is tans die Direkteur van Sterrekundeen Fisika by NASA se Jet PropulsionLaboratory, en gee ook klas by Caltech,

My afdeling ontwikkel satelliete virsterrekundige navorsing, Ons hou diew8reldrekord vir die twee verste satellietevan die aarde af (die twee Voyagersatelliete) en kry nog daagllks goeie datavan hulle af terug,

Terloops, dit neem 24 uur VII 'n seinom die satelliet te bereik en weer terug tekeel' aarde toe. Hulle was albei juisgelanseer toe ek nog 'n student opStellenbosch was, (Maar het op daaistadium niks daarmee te doen gehad nie!)

Met die nuutste tegnologie van dieinfrarooi Spitzer Ruimteteleskoop het onsdie afgelope twee jaar asemrowendeontdekkings gemaak oar die geskiedenisvan die heelal. Ons moet letterlik van dieteorie oor hoe planete, sterre en st rre­stelsels vorm, oorskryf as ge olg van dieontde kings.

Maar ek stel darem oak in ons eieplaneet belang, Van my gunstelingbel ngs ellings is die radarwerk wat ek

12 matieland WINTER2006

met die Shuttle Radar Topography Missiongedoen het. Met hlerdie vlug van dieShuttle Endeavour het ons die hele aardegekarteer, Die data he geweldig baietoepassings op die aarde,

Hoe het jou pad tot by NASA geloop?My werk by NASA het by die Caltech metmy nagl-aadse studies begin, Nadat ek mydoktorsgraad gekry het, is ek gev om bydie Jet Propulsion Laboratory in Pasadenaaan te sluit.

y direktaraat van ongeveer 'n duisennavorsers en ingenieurs fokus op die vraagoor hoe planete om sterre vorm, en 0 daarander sterre soos ons son is wat ookplanete soos die aarde het. Ons het eedsontdekkings met die Spitzer Ruimtetele­skoop gemaak wat ons ildste dromeoortref. Maar om wei die in loed van 'nplaneet so klein soos die aarde op 'n sterso groot soos die son te kan waameem,is ongelooflik moeilik, Om hierdie waar­neming te doen, het ons tegnologieontwikkel wat so akkuraat is dat as 'n mensop Mars sou staan en 'n flitslig van eenhand na die ander ersi!, salons metsekerheid kan S8 dat die flitslig beweeghet. Ons beplan om hierdie tegnologie tegebruik om te sien of daar enige sulkeklein planete om die 250 sterre naas e aandie aarde bestaan,

Maar ons werk ook aan die tegnolo Ieom die volgende stap te neem, As onseers vasgestel het dat da r wei sulkeplanete bestaan, wil ons foto's van dieplanete neem om vas te stel of aar weiwater bestaan "vat dalk lewe kan aandui.En dit is veel moeJliker swat ons totdusver gedoen het. Oi neem teleskopewat twee tot ier maal so groot soos dieHubble Ruimteteleskoop is. en waarvandie spieels ongelooflik akkuraat geslypmoet word,

Kom ek gee 'n idee hoe akkuraa die

Japie van Zyl

spieels geslyp moet wees, As ons dieteleskoop se spieel so groot soos die StilleOseaan sou vergroot, moet die spieel seoppervlak minder as 3 mm afwyl\ings he l

Dit is 'n paar honderd maal meerakkuraat as die Hubble R imteteleskooplEk streef d ama om voor die eind anmy loopbaan dit te verwerklik om so 'nfoto van 'n ander planeet te kan nee 1,

Is daar ander Oudmaties of Suid­Afrikaners of Namibiers wat saam metjou werk?Daar is ongelukkig nie baie ander Suid­Afrikaners of Namlbiers wat saam metmy by NASA werk nie, Maar on het darem'n paar ander Suid Afrikaanse vriende.

Ongel kkig het ons maar min yd virontspanning, maar as ons darem 'n slagbymekaar kom, is Windhoek bier, braaivleisen lekker kuier op die agend ! Ons hetverlede ja r die Oudmatie byeenkoms inLos An eles gaan boon n het 'nheerlike tydjie saam met die anderOudmaties d urgebring.

Is die VSA nou "huis" of slen jy louselfas 'n NamlbU~r wat "eendag huis toegaan kom" I selts Suld·Afrika toe?Hoe se hulle, "jou huis is waar jou hari is",my hart is definltief in amrbie maar myberoep is defini ief III die VSA. Ongelukkigis dit soms 'n mo ilik "trade-off" om temaak vir iemand wat in so wonderlike ensoms onskuldige plek groot geword het.Gelukkig is my ou kys en vrOll Kalfie ookvan amibie en het ook die paadjlesaamgeloop deur Ma ieland, ASA en aldie res.

Ons behou ons Afrikaanse wortelsdeur gereeld in Afrikaans te kuier,Afrikaanse musiek te luister en sou nouen dan ons eie bokjol op die kombuisvloerte maak.

Wat doen julJe vir ontspanning?Ons het ongelukkig bitter min tyd virontspanning. Ons hou maar die kosbarevakansietyd om dit in Afrika te spandeer.

Die vvye vlaktes van Namibie en onsskoolpelle bly baie belangrik vir ons. Maarons reis darem baie 001' die wereld. Endan neem ons darem altyd hier en daar'n ekstra ang om die plekke 'n bietjie teverken. Ons geniet dit werklik baie.

As ons Kerstyd in die VSA deurbring,verlang ons gewoonlik na die wye vlaktes.En so het ons 'n tradisie begin om Kersfeesby die Grand Canyon in die historiese EITovar hotel deur te bring. Ons hou ookdaarvan om tyd in Hawaii te spandeer enin Kentucky met goeie vriende die Derbyby te woon. Ons IS ook baie lief vir diere.

Namibie en sy mense bly vir ons baie

belangrik. Ons besoek dit deels om vandie stresvolle gejaag weg te kom, en ookom die tyd met vriende en familie deur tebring.

Ons weet op hlerdie stadiumheeltemal te min om enige voorspellingste probeer maak. Maar die vraag of onsaileen in die heelal is, is 'n gewigtige vraagwat die mense al honderde Jare debatteer.

Sommige filosowe soos GiordanoBruno is selfs op die brandstapel verbrandomdat hy dit gewaag het om te se datdaar wei ander werelde om ander sonnekan bestaan! En dan ontdek ons dat daarwei eens water op Mars was, en dat daartans water op Enceiedus, een vanSaturnus se mane, bestaan. Maar daar istans geen bewys dat daar wellewe is nie.

Twintig jaal' gelede het ons geen bewysgehad dat enige ander ster ook planetehet soos ons son nie. Nou weet ons al vanmeer as 150 sulke planete. En die datavan die Spitzer Ruimteteleskoop duid arop dat die toestande om planete tevorm om letterlik duisende sterre bestaan.

Ons het selfs die boustene van DNA omander sterre gevind.

ie weet wat die toekoms inhou?Miskien IS ons tog nle aileen nie lUI

Japie het al verskeie toekennings vanNASA ontvang. Hier ontvang hy dieNASA Outstanding Leadershipmedalje van die direkteur van die JetPropulsion Laboratory, Charles Elaei.

Hooffoto: Japie en sy vrou Kalfie methul hondjie Jorkie

matieland WINTER2006 13

qemenderluthuka

Die Thuthuka-program is stadig maar seker besig om sy naam - die Zulu-woord vir ontwikkeling of bevordering . gestandte doen. 50 ver het hlerdle program al ses navorsers by die Universiteit ondersteun aan wie die Nasionale Navorsingstigtlng

(NN5) elk 'n evaluering toegeken het. 1'1 In@ Rrppel1d'lI vertel meer oor die program

Dr Catherine Esterhuysen Dr Brandon van der Ventel Dr Lynette van Zijl Dr Robert Luckay Dr Carola Nies/er Dr Bettine Jansen van Vuuren-----

ie UniversiteitStellenbosch spog tansmet 212 NNS­geevalueerdes, metslegs die Universitelt van

Kaapstad wat oor rneergeevalueerdes beskik, Dit

is bUlten die ses navorsers watondersteun word deur die Thuthuka­program,

Die navorsers is dr Bettine Jansen vanVuuren van die Departement Plant- enDierkunde, dr Catherine Esterhuysen vandie Departement Chemie enPollmeerwetenskap, dr Carola Niesler vandie Departement Fisiologiese Weten­skappe, dr Brandon van der Ventel van dieDepartement Fisika, dr Robert Luckay, ookvan die Departement Chemie en Polimeer­wetenskap, en dr Lynette van Zijl van dieDepartement Rekenaarwetenskap,

Daar is altesaam 53 Thuthuka­toekenninghouers by die Universiteit: 24vanuit die Geestes- en Sosiale Weten­skappe, 21 vanuit die Natuurwetenskappeen 8 vanuit die Gesondheidswetenskappe,

Volgens prof Petra Engelbrecht, SeniorDirekteur: Navorsing in die AfdelmgNavorsingsontwikkeling en oorhoofsverantwoordelik vir die NNS se Thuthuka­program by die Universiteit, is hierdieprogram spesifiek daarop gemik om jongnavorsers te ontwikkel, Navorsers uitvoorheen benadeelde groepe, veral swartvrouenavorsers en wit mans wat nog nieoor 'n doktorsgraad beskik nie, word sedert2005 aangemoedig om deel te neem, Diedoel is om hierdie navorsers te betrek byinnovasie en kennisontwikkeling in Suid­Afrika en ook internasionaal,

14 matleland WINTER2006

Volgens me Maryke Hunter·Husselmann, Kobrdineerder: Navorsing(Geestes- en Sosiale Wetenskappe) kannavorsers befondsing vir 'n tydperk vantot vier jaar ontvang, maar voortsettingdaarvan is onderworpe aan 'n jaarliksevorderi ngsverslaG;,

"Die Thuthuka-program Ie baie sterkklem op kapasiteitsbou en die US iseweneens toegewyd om geld, tyd enbronne in die program te bele, Gevolglikword toekenninghouers aangemoedig omook by die oorhoofse kapasiteitsbou­program van die Afdeling Navorsings­ontwikkeling in te skakel," se profEngelbrecht

Sy se hierdie program is uitersbelangrik omdat dit die volhoubaarheidvan navorsing by die Universiteit salverseker, Om hierdie rede was dieUniversiteit tot dusver bereid om tweederdes van Thuthuka se befondsing deurmiddel van navorsingsfondse uitverskillende fakulteite en die navorsing­subkomitees te voorsien, Die res, asookbeurse vir nagraadse studente in dietoekenninghouers se navorsings­programme, word deur die NNS voorsien

"Navorsingskapasiteitsbou is belangrikvir die Universiteit Ons mik om oor dievolgende vyf Jaar nuwe navorsers teontwikkel wat nie net aan die US nie, maarook landwyd in die behoeftes van Jongnavorsers te kan voorSlen, Die US, invennootskap met die NNS, is op hierdiemanier besig om op die gaping tekonsentreer en dit te oorbrug," se profEngelbrecht

Sy is 'n sterk ondersteuner van diementorskap wat deel vorm van Thuthuka,

"Die mentorprogram is absoluutnoodsaaklik, Aile Thuthuka-kandidate wordversoek om in 'n mentorverhouding tewees, Hierdie verhoudlng volg nie 'nrigiede patroon nie, maar is veral daaropgemik om ondersteuning deur 'n geskikterolmodel te bewerkstellig,"

Volgens prof Engelbrecht is die opbouvan netwerke met behulp van diementorprogram baie belangrik enThuthuka-toekenni ngshouers wordaangemoedig om hulle fondse te gebruikom toepaslike kongresse by te woon ensodoende ook informasie te kry oor watterverdere fondse beskikbaar is vir hullespesifieke navorsing,

Volgens me Malene Fouche, Kobrdi­neerder: Navorsing (Natuurwetenskappe),gee hierdie befondsing vir baie navorsers'n voet in die deur,

"Hierdie program help navorsers omhulself te vestig as onafhanklikenavorsers," se me Fouche. "Die NNS magmiskien spesifieke fokusareas he, maarhulle is wyd geskryf en afgestem op dieland se behoeftes, Sodoende word SUld­Afrikaanse navorsers die geleentheidgegun om te kyk watter bydrae hulle totnavorsing kan maak,"

Die Thuthuka-program resorteer onderdie vaandel van die Nasionale Navorsing­stigting (NNS) wat ondersteunlng ennavorsing bevorder deur fondsverskaffing,die ontwikkeling van navorsers en dievoorsienmg van navorsingfasiliteite, Methierdie program beoog die NNS om dieondersteuning van swart vroue en Jongnavorsers te prioritiseer deur middel vannavorSI ngkapasiteitsontwi kkel ing, r.iil

Folo's, SSFD

Folo: Erhardt Thie;

Die Afdeling Navorsingsontwik­keling aan die US is in goele

handel Prof Engelbrecht. 'nopvoedkundige sielkundige, isonlangs aangestel as die SeniorDirekteur: Navorsing. Sy volg profPiel Steyn op wal tans waarneem asSenior Direkleur: Navorsing(Natu urwetenskappe).

oor haal' aansteiling was profEngelbrecht die Oirekteur: Navorsing(Geestes, en Sosiale Wetenskappe),

Prof Engelbrecht, self 'nnasionaal en intemasionaal ervafe en erkende navorser, verteldat sy geweldig trots daarop is om deel te kan wees van dieAfdeling Navorsingsontwikkeling aan die UniversiteitS ellen bosch hoewel sy nie self hier studeer het nie, Haargra e he sy verwerf aan die Universiteite van Pretoria enSuid-Afrika.

Aan die Universiteit van Pretoria was sy 'n dosent inOpvoedkundige Sielkunde voordat sy in 1996 by die USaangesluit het as professor in Opvoedkundige Sielkunde enGespesialiseerde Onderwys, Vanaf 1999 is sy die Voorsittervan die Oepartement Opvoedkundige Sielkunde enGespesiallseerde Onderwys, Sy word in 2004 aangestel as dieOi rekteu 1': Navorsi ng (Geestes- en Sosiale Wetenskappe).

VII' pmf Engelbrecht is navo sing aan hoer onderwys­instellings 'n groot uitdaging, "Suid-Afrikaanse universiteiteis vandag globale spelers en die druk op navorsers om nienet geakkrediteer te word nie, maar ook om fondse te bekom,neem ook net toe,

Ek sien dit my taak as hoof van die Afdeling Navorsings­ontwikkeling om die uitstekende groep navorsers waaroor dieUS beskik, te ondersteun,"

Die ontwikkeling en ondersteuning van jong navorsers isook vir haar 'n prioriteit en daarom het sy verlede jaar 'n meel'gestruktureerde kapasiteitsontwikkelingprogram vir die USontwikkel en bekendgestel.

Die program is gemik op die ontwlkkeling van dienavol-singsvaardighede van nuut aangestelde akademici ensluit 'n orienteringsprogmm in.

Die program bied ook werkswinkels vir beide gevestigdeen nuut aangestelde navorsers. Van die temas sluit in hoeom navorsingsaktiwiteite betel' te kommunikeer, aanbiedings,vaardighede, die skryf van navorsingsvoorstelle vir befond,singdoeleindes en finansiele bestuur van navorsingsprojekte.

Prof Walter Claassen, die Viserektor: NavorSlllg, se datprof Engelbrecht besondere kundigheid en ervaring m.b.t.navol-singskapasiteitsbou en die ontwikkeling van 'nmentorstelsel vir jong navorsers na die Afdeling Navorsings­ontwikkeling bring.

"Hierdie twee faselte bied tans besondere uitdagings virdie Universiteit. Ons wil juis jong navorsers en persone watnie vroeer aktief in navorsing betrokke was nie. die geleentheidbied om hulle navorsing te ontwikkel en by te dra tot dienavorsingsportefeulje van die Universlteit."

Foto: Anion Jordaan, SSFD

In die kantool- van die nuwe Oirekteur van die US Stigting, Annamiavan den Heever, is 'n seding van Albert Einstein op 'n aansteekbordaangebring: The problems we have in the world today will not besolved by the level of thinking that created them. En dis ook dieuitdaging by die Stigting. Die warm stoel van direkteur is tot onlangsgevul deur Sunley Uys, wat einde April afgetree het.

Die Stigting, verantwoordelik vir nasionale en intemasionalefondswerwing. huisves ook die Universiteit se Alumni-kantoor."Ja, dis beslis 'n gmot uitclaglng, maar 'n lekker een, Lekker omdatons weet Stellenbosch is een van die beste universiteite In Afrikaen. ek sou se. in die wereld. Maal' cI is ook 'n 9root uitdag ing omdatdaar 'n pel-sepsie is dat die US baie geld het. Wat mense somsvergeet is clat dit 'n groot hoeveelheid geld kos om so 'ninternasionaal uitnemende instelling te bedryf. En dan praat onsnie van instandhou nie, ons moet kreatiewe denke en metodes

aanwend om te groei en 'n grater bydraete maak," se Annamia.

Hiervoor mik die Stigting hoog. "DieUniversiteit is al hoe meer afhanklik vanbuitefondse en moet skenkings beduidendopstoot. Hierdie jaar is die doelwit R90miljoen," se Annamia.

Die oorgrote meerderheid skenkingsis vir projekte waarvoor die akademie selfhard werk om fondse te werf. "Ons dienstemoet uitbrei om hulle in die taak te stelln."Korporatiewe skenkings, vertel Annamia,groei geleidelik, Oaar is egter grootpotensiaal in die blliteland, 001' die bydraewat die Universiteit se alumni kan maak,

is sy optimisties, "Ek glo dat alumni met die troefkaart in die handsit. Te oordeel aan die belangstelling wat ons byvoorbeeld in dietaaldebat sien, is die meerdel-heid Maties alumni passievol 001' dieUniversiteit. Tog is mincler as 2% donateurs. En dis hier waar ekvoel ons en alumni die grootste kopskuif kan maak, want ek dinknie alumni weet aldag walter groot 1'01 hulle wei kan speel in dieontwikkeling van die US en ons land nie deur, byvoorbeeld. onsontwikkelings- en beursfondse te ondersteun."

Oit is dit egtel- nie net alumni se finansiele bydraes wat belangrikis nie, maar ook elke alumnus se eie persoonlike area van invloed."Oaal- is nie 'n kontinent waar daar nie alumni is nie en waar elkeen,of dit nou 001' 'n braaivleisvuur of in maatskappye se raadskamers,'n vel-skil vir die US kan maak, Ons het hul voorspraak nodig, hulverwysings en natuurlik hul ondel'steunlllg."

Self bring Annamla wye onder'vinding op die gebied vanfondswerwing en bemal'king na die US toe. Haar vaardighede hetsy aan onder meel- die Universiteit van Kaapstad, die eertydseMangosuthu Technikon en die Durban Institute of Technologygeslyp. Aan die US was sy verbonde aan die Afdeling Navorsings­ontwikkeling. Haar passie is veranderingsbestullr, organisatoriesetransformasie en leierskapsontwikkeling - belangrik soos die USsy Toekomsvisie 2012 verwesenlik.

Annamia se persoonlike doelwit is om die beeld van dieUniversiteit as een van die voorste universiteite in die wereld tebou. Nie net as uitnemende akademiese instelling nie, maar ookas rolspeler in die gemeenskap. "Dis hoekom ek werk toe kom!" sesy.

Prof Walter Claassen, Viser'ektor (Navorsing) se: "Annamia bringbesondere ervaring 001' 'n wye front van universiteitsaktiwiteite methaar saam, Afgesien van ervaring in die tipiese werksbestek van'n kantoor soos die, het sy die portefeulje "internasionalenavorsingsfondse" in die Afdeling Navorsingsontwikkeling 001' 'ntydperk van twee jaal' gevestig en sterk uitgebou, Ons het baieverwagtillge van haal- bydrae," liil

matielond WINTER2006 15

Diversiteit en gemeenskapsinteraksie aan die Universiteit het vanjaar nuwe momentumgekry met die aanstelling van dr Jerome van Wyk en mnr Jerome Siamat onderskeidelikas direkteure vir die twee portefeuljes. Matieland het gaan kers opsteek.

.nteraksie

• Kontak mnr Slamat by jaslamat@sun.ac.za.

Mnr Jerome Siamat. Dll'ekteur van die Afdeling Gemeenskapsinter-aksie,glo in Bob Dylan se woorde - no man is an is/and, no man stands a/one,

Hierdie oortuiging en sy spesifieke agtel-grond maak homuitgeknip vir die 1'01 as brugbouer tussen die gemeenskap en dieakademie,

Hy vertel hoe hy woeer jare as onderwyser voor die einde van dieeerste kwartaal by elke kind se huis besoek afgele het, ",. ,om myleerders se huisomstandighede, agtergrond en die sosiale opset vanhulle lewens te leer ken, Ek het ook 'n leidende 1'01 gespeel in dieMoraviese Jeugunie van Suid-Afrika, 'n jeugbeweging wat sosialebetmkkenheid hoog geskat het. sowel as in politieke bewegings vandie tyd. Ek kom uit 'n arm gemeenskap - die saort waarin daar dikwels'n diep sin vir gemeenskap voorkom. Die min wat mense het. wordgedeel. Ek dink dit het my 'n aanvoeling vir gemeenskapswel-k gegee,"se mnr Siamat.

"Toe ek student was, was 'n universiteit gesien as 'n "ivory tower",slegs teol'ie en glad nie relevant vil- die gemeenskappe wat dit bediennie. Daarom is ek daarvan oortuig dat 'n Universiteit 'n plek moet weeswaar navorsing gedoen word 001' probleme in die gemeenskap, waaroplossings vir hierdie probleme gevind word, waar studente voorbereiword vir die wereld daar buite en waar akademici, geanker in diegemeenskap, uitmuntende teoretiese raamwerke ontwikkel. DieUniversiteit se kundigheidsbasis is met ander wool-de juis die grondwaamp sy gemeenskapsinteraksie plaasvind,"

001' mnr Siamat se aanstelling se prof Julian Smith, Viserektol­(Bedryf), dat dit deel is van die proses waardeul- groter institusioneleklem op gemeenskapsinteraksie geplaas wOI-d as een van die driekemfunksies van die Universiteit. Hy vomsien dat mnr Siamat seaanstelling dit moontlik sal maak om vinniger te vordel' met die nastreefvan groter koherensie, betel' integl'asle en effektiewe gehalteversekel-ingmet betrekking tot die rolspellngsfunksie van die Univel-siteit.

Die Afdeling Gemeenskapsinteraksle sal hulp en ondersteuningbiecl, byvoorbeeld met die reglstrasie van gemeenskapsinteraksie­projekte, met die etiek van gemeenskapsinteraksie, met skakelingtussen soortgelyke inisiatiewe en met die ontwikkeling vandiensleemlodules (in samewerking met akademici en die AfcleiingAkademiese Beplanning),

"Met diens/eer byvoorbeelcl raak interaksie met die gemeenskap 'nvolwaardige, kl'edietdraende deel van 'n student se kurrikulum, watbaie belofte inhou vir die holistiese opvoeding van ons studente. Eksal graag wil sien dat die Universiteit homself vestig as 'n leier indiensleer in ons land," se mnr Siamat.

"No man is an island,"se nuwe direkteur vanGemeenskapsinteraksie

Folo: Hennie Rudman, SSFD

iyersiteit en getmeenska.PIKry momen um oy u

"Jy kan nie mense vel'lei of dwing om transformasie teondersteun nie, Dit is 'n vrywillige proses," So se drJerome van Wyk, die Universiteit se Dlrekteur:Diensbillikheid en Diversiteitsbevordering,

Graag wil hy waak teen 'n oorvereenvoudigde sieningvan transformasie. "Ja, ons moet beslissend natransformasie kyk, maar dit ook met omsigtigheid hanteer,So maklik word transformasie gesien as teenstellendeposisies soos 'ons' en 'julie'. Vir my is transformasie­'n kultuur van nuut dink. Ons moet herbesin 001' onssienings van enkel identiteite, byvoorbeeld svvart en wit.mans en vroue. Hierdie oorvereenvoudigde sieningsskep maklik die teelaarde vir byvoorbeeld rassisme enseksisme.

Sy aanstelling is vir hom 'n groot uitdaging"Stellenbosch bly 'n kookpot van idees Vir paliy mensetransformeer die US te vinnig en vir ander te stadlg. Ekis hier om mense te help om te verstaan waar hulle interme van diversltelt. diensbillikheid en transformasiestaan."

Dr Van Wyk se ook dat die US aan 'n inklusleweinstitusionele kultuur moet begin werk, ''Dit is gesondom van mekaar te verskil. om dinge krities aan te pak,maar dan moet jy ook bereid wees om ingeligte kansete vat, verdel' te gaan in jou denke en by te voeg tot dieselfbemagtlgende proses, Hoe opel' jy is VII' ander, hoemeer besef !y hoeveel ons gemeen het en hoe verskilleons verhoudings verryk."

En dis hierdie gees van eenheld in diverslteit watvan die US 'n nog groter sukses gaan maak, se dr VanWyk,

Prof Julian Smith, die Viserektor: Bedryf, het gesedat dit duidelik geword het dat die institusionelebenaderingswyse aanslenlik behoort te verander, "Dieuitbreiding van die portefeulJe van Diensbillikheid naDiensbillikheid en Diversiteitsbevordering, sowel as dieaanstelling van 'n Direkteur, is 'n uitvloei el van die Insigdat meer daadwerklike inisiatlewe met betrekklng totversnelde diversifisering onderneem behoort te word• Lus om dr Van Wyk te kontak?Stuur e-pos na jvan wyk@sun.ac.za

Transformasie is om ingeligte kansete vat, en om krities te bly

16 matieland WINTER2006

,;.....-__I_n--=9:..-e_n_i_e_u_r_sw_e_s_e_E_n---:;Q=......-i_n_e_e_ri_n---=Q'-------_ Liese/ Koch

Dieen

rofessor, die horlosiemakerie Monster

Folo bo en middel:Die 20-lon verkeersnaboolser walversnelde loelse op padoppervlakles kandoen.

Folo's: Anion Jordaan, SSFD

Folo links:Mnr Johan Mijller (links) en profFredHugo van die Insliluul vir Transport­legnologie, Departemenl SivieleIngenieurswese, US, by die verkeers­naboolser wal hulle onlangs bekendgeslelhel. (Folo: Anion Jordaan.)

na Mosambiek om padoppervlaktes daarte toets as deel van 'n WereldbankproJekom Mosambiek se paaie op te gradeer,

Oaarna gaan dit vir 'n maand inSwitserland deUl' 'n navorsingsinstansieultgetoets WOI'CI. As dit na wense presteer,gaan die instansie dit koop en gaan SivieleIngenieurswese se "monster" permanentin Switserland bly, IiiJ

masjiendele saamtrek. Die kommunikasietussen die bewegende wielstelle en dierekenaar wat die data moet versamel,geskied deur middel van bluetooth'tegnologie.

Vir die meeste toetse is die kleirrer,ouer model toereikend, Oit toets net dieboonste ongeveer 120 mm van diepadoppervlakte, maar dlt is waar diemeeste aksie plaasvind. As die dieperfondamentlae van 'n pad egter getoets

moet word, word die groteI', nuwe eenbenodig. Die kleinboet is al goed in Suid­Afrika benut, onder andere om die N1naby Bloemfontein te toets. Oertlen vandie kleiner modelle is reeds verkoop enkan gevind word in navorsingsinstanslesen padagentskappe in Amerika, Europaen China.

Die MLS10. wat deur PetrelEngineering vervaardig is. gaan binnekort

Die MLS 10 hetvier wielstelle

wat teen 'nvinnige 26 km/h

en 7 200 wieleper uur oor dietoetsoppervlak

loop. ~',--.

'n Nuttige "monster" wat deur dl InstttuutvirTransporttegnologie (lTD in dieOepartement Siviele Ingenieurswese,Unlversiteit Stellenbosch, ontwerp is, gaanbinnekort "Iosgelaat" word.

Prof Fred Hugo en mnr Johan Mullervan ITT het 'n mobiele lassimule rder.oftewel 'n verkeersnabootser, antwerp 'Natversneld toetse op padopper'vlaktes kandoen. So kan 'n lang tyd se verkeer in 'nkort ty simuleer word om die gehalte vandie padoppervlak te bepaal.

Die toepassing van die verkeers·nabootseer (kortliks gedoop MLS10) istweerlei. Oit kan nuwe mengsels vir nuwepaaie in die laboratorium of in die veldtoets. Tweedens kan dit ing span wordom die gehalte van bestaande paale tetoets soos dit aangebou word. Met dievermoeiin stoetse wat dit uitvoer, kan ditonder meer sporing en die ontsta n ankrake in diepadoppervl kaandUi.

Prof Hugo enmnr Muller,bygestaan deur 'nhele spankundiges, het dieafgelope jaarintensief aan dieMLS10 gewerk.Prof Hugo hetjarelange internasionale ervaring op diegebied van vervoeringenieurswese. Hy kondus mooi aan mnr Muller. die ontwerper.voorskryf watter eienskappe s6 'nsimuleerder moes bevat. By diebekendstelling van die prototipe in Maarthet hy grappenderwys na mnr MOiler asdie "horlosiemaker" verwys wat hierdiemassiewe, 20·ton "monster" presies totdie fynste millimeter ontwerp het.

Die MLS1 0 IS 'n grotel' weergawe van'n kleiner model wat reeds tien Jaar geledeontwerp is, en het verskeie IIlteressanteeienskappe, Olt het vier wielstelle wat teen'n vinnige 26 km/uur en 7 200 wiele peruur oar die toetsoppervlak loop, Aan dieeinde van die toetsseksie draai diewielstelle met 'n straal van 1 meter in 'ngesl te Ius wat 'n geweldige middelpunt,vlietende krag en 'n versnelling van 6 Gteweegbring. Oit word met kontakloselineere motors aangedryf wat 'nbewegende magneetveld skep wat die

matieland WINTER2006 17

AgriWefenskappeAgriSciences

Karoo Veld vertaal die wetenskap vir Karoo boere

Prof Karen Esler (Iweede van links) Iydens 'nonlangse boekbekendslelling in die Ceres Karoo.Oil is deur lede van die Oepartemenl vanLandbou en boere uil die omgewing bygewoon.

Die voorsitter van die nuwe deparlemenl, prof.Michael Samways, in aksie.

'n Droom is bewaarheid vir 'n span Karoo navorsers toe hul boek 001' hul geliefdeKaroo veld onlangs in Afrikaans en Engels gepubliseer is.

Met hierdie boek het proff Karen Esler en Sue Milton, beide lektore in dieDepartement Bewaringsekologie in die Fakulteit AgriWetenskappe, en hul mede­outeur, dr Richard Dean, daarin geslaag om die wetenskap verstaanbaar te maakvir Karoo boere en grondeienaars.

Die doeI van die boek was om Karoo grondgebruikers te help om ekologiesvriendelike veldbestuur toe te pas, om die gevolge van weiding te evalueer en hullete help om die veld te herstel.

Die Iys van pragtige foto's van plante wat algemeen in die Karoo voorkom metbeide die wetenskaplike en volksname, maak dit maklik en 'n plesier om plante teidentifiseer. Daar is 'n afdeling met duidelike foto's van uitheemse indringerplanteen die boek bied ook 'n Iys van konsultante wat met Karoo veld werk. 'n Afdeling 001'

Suid·Afrikaanse wetgewing wat Karoo grondgebruikers raak, bied waardevolleinligting.

Die boek is deur Briza Uitgewers gepubliseer en is ook beskikbaar byKirstenbosch teen R169. Die skrywers hou 'n reeks klein boekbekendstellings in dieKamo. Kontak prof Esler by tel.: 021 8084005 vir meer inligting.

Bewaringsekologie en Entomologiesmelt saam'n GroteI' poel van kundigheid word aan die wyn·, sagtevrugte-. tafeldruif-, sitrus- enbosboubedrywe gebied danksy die samesmelting van die DepartementeBewaringsekologie en Entomologie in die Fakulteit AgriWetenskappe.

Volgens prof Michael Samways, die voorsitter van die nuwe Departement watverkort bekend sal staan as ConsEnt (Bewaringsekologie en Entomologie), is diedepartement se visie om landbou produksie te optimaliseer sondeI' om biodiversiteitin te boet. "Deur biodiversiteit te behou, word die gesondheid van die hele ekosisteemverseker," verduidelik hy.

Prof Samways word nie net as 'n wereldklas entomoloog gereken nie, maar isook 'n leier' op die gebied van biodiversiteit. "Die landbou-omgewing gaan nie net001' die landerye en veld nle, maar ook 001' die wyer landskap. Dit is waarom onsSentrum vir Landbou Biodiversiteit ook byvoorbeeld kyk na die invloed watindringer-plante het op watervoorsiening en die herstel en/of hervestiging van plant·en dierspesies in riviersisteme."

'Garagiste' leer wynmaak by dieUniversiteit

Dr Wessel du Toit demonstreer hoe wyneers gefiltreer word voordat dit gebottelword. Foto: Anton Jordaan, SSFD

18 matieland oNl "FR2006

Wie het ooit gese die akademie en diepraktyk kom nie by mekaar uit nie? DieDepartement Wingerd- en Wynkunde hetdie siening 'n nekslag toegedien met 'nkort kursus vir 'Garagiste'.

Garagiste s'n opkomende geslagwynllefhebbers wat op klein skaal wyn inhul eie motorhuise (vandaar die naamGaragiste) maak. Vir diegene wat fanaties001' wyn is. is daar 'n besondere eel' aanverbonde om jou eie wyn aan mede­liefhebbers te bied.

'Garagiste' het gewoonlik geenformele opleiding in wynmaak nie. maarpoog om spogwyne te maak. DieDepartement WingeI'd· en Wynkunde hetdrie jaar gelede hierdie behoeftege'identiflseer en het sedertdien reedsvier keel' die kursus in kleinskaalsewynbereiding aangebied.Volgens dr Wessel du Toit, dosent in

Wynkunde en aanbieder van die kursus,is die kursusgangers baie positief engeesdriftig, omdat hulle 'n passie vir wynhet. Garagiste pars gewoonlik tussen 20en 1 000 kg druiwe en daarom word hulleblootgestel aan kleinskaalsewyn bereid ingstoerusti ng.

Die kursusinhoud dek aile aspektevan wynbereiding, van die keuse vandruiwe, deur al die verskillendeproduksieprosesse heen tot by moontlikeprobleme wat kan opduik en hoe om ditop te los. Demonstrasies van kleinskaalseontstingelaars. perse , bottelering,ensovoorts word ook gedoen. Die kursusvan 16 uur word gewoonlik 001' 'n naweekaangebied.• Belangstellendes vir die kursus inSeptember kan Du Toit kontak by,wdutoit@sun.ac,za of tel.: 021 8082022

Karin Theron

Die nuwe gesi vanIan bou en bosbou

Vir die laaste tweejaar was die

toppresteerdersbinne die fakulteit

almal vroue

Prof Leopoldt van Huyssteen,dekaan van die fakulteit, saam metdie vroue in sy topbestuur. Van linksis prof Karen Theron (Hortologie),

dr Corli Witthuhn(Voedselwetenskap), profLouiseWarnich (Genetika), prof Melane

Vivier (Wingerd- en Wynkunde) enprof Van Huyssteen.

Kyk uit vir die volgende vrouewat ware presteerdersin die landbou en bosbouomgewings is:

AgronomieMe Rykie de Villiers en dr Emmy Reinten.

Bewaringsekologie en EntomologieDr Alison Leslie, prof Karen Esler. prof MelodieMcGeoch. prof Sue Milton, drr Pia Addison.Antoi ette Malan, Sonja Matthee en AliciaTimm.

GenetikaProf Louise Warnich (voorsitter). drr RenateHillermann-Rebello, Rouvay Roodt-Wildingen Monique Zaahl.

HortologieProf Karen Theron (voorsitter), me ElkeCrouch. me Mariana Jooste, drr Elmi Lotzeen Stephanie Midgley.

Hout· en BoskundeDr Martina Meincken.

PlantpatologieDr Adelle McLeod.

Veekundige WetenskappeDr Helet Lambrechts.

VoedselwetenskapOrr Carli Witthuhn (voorsitter), AnnalienDalton en Marena Manley.

Wingerd- en Wynkunde & Instituut virWynbiotegnologieProf Melane Vivier (voorsitter), drr KerenBindon, Sue Bosch, Anita Burger VictoriaCarey, Maret du Toit. Sarita Groenewald, HeidiSchoeman, Helene Nieuwoudt. en meStephany Baard wat die administratiewebestuurder is.

ie dae toe die landbou en bosbou studente die manne in die kakiek!ere wasen vroue 'n rariteit op die personeel, is vir goed verby! Vroue speel 'nal hoe groter rol in die Fakulteit AgriWetenskappe.Mense wat gereeld op kampus kom, moes al hierdie verandering opgemerk

het, maar vir ander spreek die statistiek baie duidelik: nagenoeg 43% van die aantalIngeskrewe voorgraadse studente vii- 2006 en byna 44% op nagraadse vlak is vroue.

Boonop is net meer as 40% van die aantal poste in onderrig en navorsing deurvroue gevul en byna 44% van die administratiewe en tegniese poste.Goed en wei, kwantiteit is een ding, maarwatvan kwaliteit, kan die swartgalliges vra. Die feltis dat die vrouestudente, dosente en tegniesepersoneel een honderd persent hul man staan l

Vir die laaste twee jaar was die top­presteerders binne die fakulteit (wat ondermeer die AI Perold en PA van der Bijl-medaljesontvang) almal vroue. Hulle was Tania de Kocken Anita Smit vir 2005 en Lisha Nelson en IreneWaller vir 2004, almal uit die departementWingerd- en Wynkunde.

Daar is vyf vroue-professors binne die fakulteit en 'n verdere 21 dosente watvrouens is. Vier vrouens is voorsitters van departemente en boonop is daar pas 'nvrou, me Sanel Barnardo, as fakulteitsbestuurder aangestell

Oor die rol van vroue binne die fakulteit, se prof Van Huyssteen: "Daar bestaandie grootste waardering vir ons vrouekollegas, vir hul professionaliteit, kundigheid,toegewydheid en vir die manier waarop hulle AgriWetenskappe help vorentoe neem.Hulle is ook van ons beste spanwerkers."

Daar is beslis 'n opkomende geslag vroulike wetenskaplikes wat 'n groot rol speelbinne die fakulteit, asook binne die verskillende bedrywe aan wie die fakulteit dienslewer Dit word weerspieel in die aantal vakkundige- en bedryfstoekennings wat dievroue ontvang, asook die aantal rade en komitees waarop hulle dien. Baie van hierdievrouens word ook tereg as absolute kenners op hul eie gebied gereken en ontvangbaie sterk befondsing vir hul navorsing. Slegs enkele voorbeelde van sommige vandie vroue se onlangse prestasies is dr Helet Lambrechts wat die SA Vereniging virVeekunde se bronsmedalje ontvang het uit erkenning vir haar uitstaande navor­singsprojek in die Dierewetenskapsveld, dr Pia Addison en me Dalene de Beer watdie SA Wlngerd- en Wynkunde Vereniging se toekenning vir die beste jong navorserontvang het en dr Anita Burger wat die SA Genootskap van Plantkundiges sebronsmedalje vir die beste PhD-proefskrif ontvang he! Prof Karen Esler is verkiestot die eerste vroue visepresident van die SA Vereniging vir Botaniste, wat betekendat sy die eerste vroue president sal word. liil

matieland WINTER2006 19

New microscope a first for Africa andStellenboschA new R1.1 rTI'llion Olympus IX 81 microscope - t 1e fir::.t of ,ts kind in Africa - formsthe core of the npw LI',e Ce I Imaging Labor tory in the Universlty's Central AnalyticalFacllty.

Th equlpmer t will be sed by researchers from the Faculties of Science andHealth SCiences Nho are working In the fields of biochemistry physiological sciencesand medical biochemistry.

The syst m 5 run by Dr Rob Smith of the Department of Phy 10 oglcal Sciences,It can do accurate mult -dimenSional c mputer modelling of living cel s, rangingfrom 20 to 60. and ensures faster. safer and cheaper research in a temperature­controlled environment.

"Due to advances in microscope technology we obs rye more detail at the ce Ievel than was poss ble with older Imaging systems," says Dr Smith. "We are now

able to achi ve reso ution of 250nm - about 150 t mes thnner than a hum n hair."

Oplossing vir antibiotika?Danksy die werk van prof Leon Dicks en sy span van die Departement Mikrobiologieword gehoop om blnne die volgende paar jaar 'n natuurlike alternatlef VI( anbblotlkaop die medlsynerakke te he om mlddeloorontsteking, sinus tis en brandwonde tedokter.

Aanvanklike befondsing deur Sheppard Medical. wat nou ruim voortgesit worddeur die generiese medisynevervaardiger Cipla Medpro. ondersteun sy navorsingom 'n nuwe·generasie natuurlik-geproduseerde kiemdodende farmaseutiese mlddelte ontwikkel wat verallugweginfeksies beveg.

Die mlkrobloloe span antimikrobiese peptlede van probiotiese melksuurbakterieein, wat natuurlik In voedsel voorkom en nie newe-effekte vir mense inhou nie,

Die navorsi 9 word gedryf deur die felt dat bakteriee al hoe meer weerstand bledteen antibiotika.

Prof Dicks kyk ook hoe probiotiese melksuurbakteriee gebruik kan word omimmuniteit te verhoog teen patogene In die dermkanaal, asook die bekamping vanhardlywigheid en hoe cholesterol. Probiotiese selle in melksuurbakteriee vorm 'nbeskermende lagie rondom die epiteelselle van die ingewande en keer dat patogenevatplek kry en vermeerder.

Matie wetenskaplikes deel grootste omgewingsprysNavorsers oor biokompleksiteit aan dieUniversiteit Stellenbosch, wat saamge­werk het aan die Millennium Assessment(MA), 'n bestekopname oor die globalestand van ekosisteme, tel onder die 1360wetenskaplikes wat saam met dieVerenigde Nasies sekretaris-generaal.Kofi Annan, die Zayed InternasionalePrys vir die Omgewing ontvang het.

Die tweejaarlikse Zayed Prys. met 'ntotale waarde van $1 miljoen. is diegrootste omgewingsprys ter wereld enword in drie kategonee toegeken,

Die MA is vereer vir wetenskaplikeof tegnologiese uitnemendheid wat die

20 matlelond M 2006

omgewing bevorder, terwyl Annan erkenis vir sy globale orngewingsgesindeleierskap waardeur die MA ge'(nisieer is,

Navorsers van 95 lande het hieraansaarngewerk. Dit is be'invloed deur 30tegniese verslae wat plaaslike inligtingvanuit verskillende werelddelebyeengebring het. Spanlede van dieDeparternent Plant- en Dierkunde seBiokompleksitelt Navorsingsgroep. rnetprof Albert van Jaarsveld aan die spits.was hoofmedewerkers aan die Suider­Afrikaanse MillenniurnEkosisteernprojek. 'n tegniese verslagoor die ekosisterne van onder meer die

Gariep- en Zambezinvlerstelsels,"Vir die eerste keer het ons werklik

'n prentjie van wat globaal met onsekosisteme aangaan. en weet ons ietsdrasties moet gedoen wOI"d om dienegatiewe invloed van die mensdomdaarop te verander," S8 prof vanJaarsveld,

Ander hoofmedewerkers aan dieSuider-Afrikaanse projek sluit in dieWNNR, die Universiteite van Zimbabwe,Rhodes, Pretoria, Witwatersrand,Kwazulu-Natal. die Landbou­navOl'singsrade van Suid-Afrika enLesotho en San Parke,

Hiermee saam gaan natullriik oak dieuitwerking wat aspekte soos aar-dverhlttinghet op die verspreiding vanindringerspesies op Marioneiland.

'n Aneler groep van die Sf B het juis asdeel van die USAID program onder meerdie SAS Agulhas gefynkam am te sienhoe die "Rooi Taxi" geieentheid bied virallerlel uitheemse plante en d,ere na dieeiland, en hoe die risiko daarvan verminderkan word me volgende besoeke.

Dr Bettine van Vllllren is die eerste vroll watdiens gedoen het as hoofnavorsingsbeamptesedert die eerste navorsingsprogramme na dieeiland in die somer van 1965_ Folo: Martell deVilliers

I

G'n jaar in die son op Marion

watter span in elkeen van die agt hutteop die eiland sou oornag. Die aktiwiteltehet haar rekenaar behoorlik gevul metsigbladsye vol bestellings en behoeftes.

Met die verantwoordelike werk het drVan Vuuren gevolg in die voetspore vantwee kollegas van die Departement Plant­en Dierkunde, prof Valdon Smith en profSteven Chown, wat as Marion-veteranealbei diens as hoofnavorsingsbeamptesgedoen het,

Prof Smith. 'n botanis en kundige opdie gebied van hoe klmaatsveranderingMarioneiland se plantelewe be'invloed,was al meer- as 40 keer op die eiland, maarwas nie vanjaar saam nie. Hy het onlangssaam met 'n Nederlandse kollega 'n CDsaamgestel met volledige inligting oorMa ion se plantlewe, en werk tans aandie kartering van die eilandplantegroei.

Prof Chown, direkteur van die DvVT­NNS Sentrum van Uitnemendheid virIndringerbiologie (SIB). was wei deel vandie Marion-geselskap, en het saam metsy studente en die van prof MelodieMcGeoch van die DepartementBewaringsekologie en Entomologie dieeiland deurkruis om die veranderendeevolusie van die eiland se blodiversiteit tebestudeer.

Dr Van Vuuren is ook deel van dieSANAP-NNS stud Ie, n het tussen al haarreelings deur, monsters ingesamel om diegenetika van spesifieke plante, miete envfooikewertjies te bestlldeer',

Nlemand het nag spesrfiek gekyk nadi p trone en korrelasies tussen dieekologiese verspreiding en genetiesevanasie van die spesies op die eiland nie,vertel sy.

Die bergagtige 290km2 eiland vangrasvelde. moerasse. mere en klippeflgedagsome Ie 2100 km suidoos van dieMatiekampus en 2300k vanaf Antarktikaen word saam met die nabygeleeonbewoonde Prince Edwardeiland as 'nspesiale natuurreservaat deur Suid-Afrikabestuur.

Op die relatie! geslote ekologieselaboratorium sit mens nie sommer voetaan wal as jy nie deel is van 'nnavorsingspan wat seevoels. robbe. pi nte,geomorfologie. weerpatrone ofaardverwarming bestudeer nie.

Talle Matie dosente en studente w sal deel van di DepartementOmgewingsake en Toerisme se jaarlangeSuid-Afrikaanse Antarktiese Program(SANAP) navorsingspan, of was al saamvir- 'n maancllange wegbreek vanaf diekantoor na die koue, reenerige spikkel indie ysige Suidelike Oseaan,

Onder die jongste groep, watwetenskaplikes van onder meer dieUnlverslteit van Pretor-ia, die PercyFitzpa rick Instituut vir OrnotologieseNavorsing en die Avian Demographic Unitingesluit het. was bewaringsgen tikus 'rBettine van Vuuren van die DepariementPlant- en Dlerkunde - die eerste wou watdiens gedoen het as hoofnavorsings­beam pte sedert die eer-ste navorsmgs­programme na die eiland in die somervan 1965.

Sy was in beheer van al die logistiel<verbonde aan die wetenskaplikenavorsingsprogramme - van dieskedulering van helikopterritte naverskillende aflaaipunte, die voorsieningvan navorsingsapparaat tot die reel van

Spesiale stapskoene wat lawaklippers niekan sny nie, klere wat 'n snyende wind vantot 200km/h van die Iyf afhou, genoegleesstof en soetgoed, skootrekenaars enveldwerktoerusting - dit was alles onderdie bagasie van 'n groep bioloe van dieUniversiteit Stellenbosch vir hul maandlangenavorsingsekspedisie na Marioneiland.Engela Duvenage vertel meer van dieekspedisle onder leiding van dr Bettine vanVuuren· die eerste vrou wat diens gedoenhet as hoofnavorsingsbeampte.

l\7Iatievrou lei el<s

matieland WINTER2006 21

Alumni Awards

USB's Alumnus of Ihe Year, Ms Laelilia van Dykand the Reclor, Prof Chris Brink. AI the time of Iheaward Ms Van Dyk was HR Director of UK Bankingwilh Ihe Barclays Group in London.

Dr Trevor Manuel, minister of Finance, receives anaward for inspiralionalleadership from Prof Eon Smil,director of Ihe University ofSiellenbosch BusinessSchool.

pre eDr Trevor Manuel became the first recipient of the University of StellenboschBusiness School (USB) Students' Inspirational Leadership Award at a galaevening held in Cape Town earlier this year The USB also announced itsAlumnus of the Year at this function and raised money for its Future Fund.

In his acceptance speech, Dr Manuel said: "Our generation has aresponsibility to create a better life for the next generation. That is why weneed authentic leaders and why vve have to build an inclusive society. Wemust have a vision of the future to which our followers have a moral right."Dr Manuel also made a plea for rationality and for serving the country withhumility and dignity.

The second recipient of the USB Students' Inspirational Leadership Awardwas Louisa MOJela, CEO of the women's empowerment company Wiphold andchairperson of USB Executive Development Ltd.

"Success is about more than money and power. For Wiphold, success isabout mobilising large numbers of women to become economically active inthe mainstream economy in order to become economically independent,"Mojela said in her acceptance speech and added that one of the challengesin building a skilled next generation was to help women to become actuariesand chartered accountants.

The USB's Alumnus of the Year Award went to Laetitia van Dyk, then HRdirector of UK Banking with the Barclays Group in London. Throughout hercareer, Laetitia has combined academic education with real-world experienceto become one of South African's foremost people management specialists.The gala evening was also used to generate funds for the USB Future Fundby selling tables to corporates and individuals and by auctioning sportsmemorabilia and wine. Several bursaries and financial support for MBA studiesat the USB were also pledged during the evening. Through its Future Fund,the USB provides bursaries to gifted students and financial assistance to NPOmanagers attending the USB's Management Programme for Non-profitOrganisations. The Future Fund also helps two students each year to join theMBA International Study Tour, and donates money to local charities in thevicinity of the Business School.

Nuwe adjunk­direkteur vir USBDie bestuurder van die Universiteitvan Stellenbosch Bestuurskool(USB) se afdeling Bemarking enKommunikasie, Me MarietjieWepener, is vroeer vanjaar aangestelas adjunk-direkteur by die USB. Sysal steeds verantwoordelik wees virdie Skool se oorkoepelendebemarkings- en kommunikasie­funksie en is ook lid van die USB seUitvoerende Bestuur. Sy vorm saammet prof Eon Smit (Direkteur), profWim Gevers (Mededirekteur:Akademies), Hennie Oliver (Adjunk­Registrateur) en Frik Landman(Uitvoerende Hoof van USB-BO) dieBestuur van die USB"Ek beskou my aanstelling as 'nerkenning van die rol wat bemarkingen kommunikasie in die besonderen ondersteuningsdienste in diealgemeen in die volhoubare groei

Me Marietjie Wepener

van die Bestuurskool speel," se meWepener.

Me Wepener, wat 'nmeestersgraad in Kommunlkasie­wetenskap aan die Universiteit vandie Vrystaat behaal het, het in 1997by die USB aangesluit. Sy is tansbeslg met haar doktorsgraad inkorporatiewe reputasiebestu ur.

Lecturer publishes inHarvard Business Review

The chairperson of the Department of BusinessManagement. Pmf ic Tel-blanche (photo), hasmastered what many othel's have struggled to do- he has published an article in the prestigiousHarvard BusinessReview (HBR),

The article, "HowNot to Extend YourLuxury BI'and", was co­authored by MI' MergenReddy of DeloitteConsulting and dealswith research on theextension of luxurybrands. The articleappeared in the December 2005 edition of the HBRafter it was accepted for publication early in 2005.

The HBR editorial team howev8l' decided thatthe research contribu Ion of the article warrantedthe publication of the maJol' findings in theDecember 2005 Forethought section as well.

I-------~ ~ ~ ~~ Photo.' Anion Jordaan. SSFD

22 matieland WINTER2006

Op 'n funksie waarop hy 'n studie deur dieSentrum van Militere Studie (Semis) vandie Universiteit Stellenbosch ontvang het,het die voormalige Hoof van die Weermag,genl Siphiwe Nyanda. opgemerk: "DieSentrum vir Militere Studie van dieUniversiteit van Stellenbosch is een vandie belangrikste strukture binne dieDepartement van Verdediging want dit hetgegroei tot ons primere bron vanstrategiese navorsing. Dit is die bevindingsvan hierdie instelling wat rigting gee aanons strategiese toekomsbeplanning enaan die navorsing van veiligheidstendensewat ander weermagslede onderneem. Diehoof fokuspunt van huidige navorsing geeindringend aandag aan sake van intensebelang en groot waarde vir my en die ledevan ons geintegreerde hoofkwariier. Diekwessies wat reeds deur Semis aange­spreek is, het 'n grondige invloed uitgeoe­fen op ons vooruitgang en ontwlkkelingas die skild van die nasie."

Hierdie uitsondel'like oordeel is veralbetekenisvol as 'n mens die groer vanhierdie sentrum bekyk.

Die Sentrum vir Militere Studie is aandie einde van 1980's by die Militere Akade­mie in Saldanha gestig as 'n gesamentlikesentrum van die Universiteit Stellenboschen die Departement van Verdediging.Die doel van die sentrum. gekoppel aandie Fakulteit Krygskunde. is om nasionaleen internasionale veiligheidtendense teontleed,

Teen 1995 was Semis reeds van soveelnut vir die Departement. dat die Verde­digingsbevelsraad wat die sentrum rig enfinansier, 'n tweede tak met dieselfdevermoe in Thaba Tshwane in Pretoria, nabyVerdedigingshoofkwartier gevestig het.Dit het daartoe bygedra dat die kundigheid,netwerke en invloed van Semis nasionaalen internasionaal kon uitbrei.

Die strategiese ontledings wat 'n spanheeltydse ontleders en deeltydse mede­werkers onder leiding van die Direkteur.prof Louis du Plessis. en die Adjunk­direkteur. prof Lindy Heinecken, sedert1990 onderneem het. het neerslag gevindin voorleggings aan Verdedigingshoof­kwartier, in referate op vakkongresse enin boekhoofstukke en vaktydskrifartikels.Die Direkteur was mederedakteur vanboeke soos Protecting sub-Saharan Africa:the Military Challenge en Managing African

Conflicts. the Challenge of MilitaryIntervention en die Adjunkdirekteur vanMilitary Unionism in the Post Cold War Era,A Future Reality,

Na die vestiging van die suidelike ennoordelike takke van Semis - een inSaldanha en een in Pretoria - het ledeverskeie projekte onderneem oor vera! diekomplekse verbande tussen enersydsnasionale veiligheid en andersyds uiteen­lopende verskynsels soos die etniesesamestelling van 'n weermag, gesondheiden siektetoestande in weermagte, menslikehulpbronstelsels, diversiteitsbestuur enmilitere vakbondvorming.

Spesiale navorsingsvelde sluit in:die aard van kanfll kin Afri ka,die historiese ontwikkeling en funksiesvan veiligheidsmagte in Afrika.ontplooiing van veiligheidsmagte virbinnelandse orde en buitelandsevredesm issies,die veiligheidsfunksies van die Afrika­unie,burgerlik-militere verhoudings,die ingewikkelde en ontwykendeverbande tussen veiligheid enontwikkelrng, enalternatiewe veiligheidscenarios vir die21 ste eeu, ook vir Afrika.

Naas elektroniese skakeling metbuitelandse instellings. was Semis-Iedebevoorreg om met steun van dieDepartement van Verdediging verskeiefeitesendings en navorsingsbesoeke tebring aan buitelandse sentra enweermagte.

Benewens besoeke aan militereinstellings in Europese lande, waaronderBrittanje, Frankryk, Nederland.Denemarke. Duitsland, Oostenryk en Pole.het Semis-Iede ook projekte onderneemaan militere akademies soos West Pointin die Verenigde State. Kingston in Kanada.Sao Paulo in Brazilie en Canberra inAustralie. Van besondere waarde virhuidige Suid-Afrikaanse veiligheidsbeleidwas die feitesendings aan die weermagtevan Nigerie. Israel en Jordanie en na diegenerale staf en strategiese sentra van dieSjinese Volksbevrydingsleer in Beijieng enBadalieng.

.Kontak prof Louis du Plessis bylouis@cemis.co.za.

Ce ebrations for Health Sciences!

Congratulations Health Sciences! The Faculty ofHea!th Sciences celebrated their 50th year ofexistence at a gala fune/lOn held in the Lord Charles Hotel in Somerset West. Mr Pierre Uys, Ministerof Health: Western Cape was Ihe guest speaAer. Here is Mr Uys wllh two previous deans of theformer Faculty ofMedicine, ProfAndries Brink ana' Prof jan Lochner; the current Dean of HealthSciences, ProfWynand van del' Merwe; and Ihe [ormer Dean ofDentistry, ProfWynand Dreyer.

Tygerberg Maties Feesjaar Gholfdag!

Since the beginning of the year,nostalgia was very much in evidenceon the Tygerb~rg Campus! This yearmarks the 50t anniversary of theFaculty of Health Sciences.

The highlight of the festivities was theofficial jubilee celebrations in the form ofa formal dinner, held for all the Faculty'spartners in health. The function wasattended by the Minister of Health in theWestern Cape, Mr Pierre Uys; the Rector,Prof Chris Brink, the Chairman of theStellenbosch University Council. Dr EdWinHertzog -who is also one of the Faculty'sstrategic partners in the private healtharena; the CEO of Tygerberg Hospital, DrTerence Carter and various senior officialsof the Western Cape health department.Also present at the function were forme,­deans Profs Andries Brink and JanLochner, and former staff of the Faculty.

A special edition of the alumnimagazine, Tygerland, was launched at thefunction and thereafter sent to all theFaculty's alumni. Alumni who have not

Een van die hoogte­punte op die FakulteitGesondheids­wetenskappe se

feeskalender is die FeesjaarGholfdag op Dinsdag, 5 September 2006, op dieBellville (Welgemoed) gholfbaan. Die afslaantyd isvanaf 11 :30 en die formaat is 'n 4-bal-samespel (4ball alliance). Saam met Quantum Portfolios ashoofborg vir die geleentheid word 'n onvergeetlikedag vir elke gholniefhebber beplan en met dievyftigjare vreugdevure wat hoog brand, kan dil nieanders as om 'n feeslelike geleentheid ook op diegholfbaan te wees nie!

yet received their copy, should contact theFaculty's Mat-ketlng Office at tel. 021-9389202, or bye-mall attc@sun.ac.za. Later

Borgskap-geleenthedeHierdie baie spesiale gholfdag skep dan ook diegeleentheid vir maatskappye en/of individue omsetperke en bowwe te borg en die Fakulteit nooia/mal uit om die volgende opsies Ie oorweeg:Die koste verbonde aan die 'hot spots', dil wil sedie eerste en tiende bof, die oefensetperk langsdie klubhuis, die 14de en 18de bof by die pad endie 9de en 18de setperk voor die klubhuis, isR2 500 per vierbal. Naluurlik is enigepromosiemateriaal baie welkom.Konlak gerus die Fakulteil se Bemarkingskanloor(mev Thailia Cronje) by 021-938 9202 as ubelangstel om 'n setperk of bof te borg.

this year, a book on the Faculty's historywill be published and several academicevents will have jubilee themes.

Vierbal-inskrywingsDie koste vir 'n vierbalinskrywing beloop R1000per vierbal en sluit volgende in:.pryse vir aile deelnemers .'n ete by dieprysuitdelingsgeleenlheid • 'n spesiale gholfhempvir elke speier .baanfooie

Kontak mev Thailia Cronje by 021-938 9202 oftc@sun.ac.za om vir 'n vierbal in te skryf. Diesluilingsdatum vir inskrywings is 18 Augustus 2006.Afslaantye sal, nadat u inskrywing en betalingontvang is, aan u deurgegee word. Tjeks moetasseblief aan die UNIVERSITEIT STELLENBOSCHuitgemaak word.

Virtual reality for paediatric pain reliefVirtual Reality for pain relief' may soundlike a science fiction fantasy, but a studycarried out with children by an Australianprofessor of Allied Heath, Karen Grimmer,University of South Australia, has shownwhy the concept is Increasingly gainingcurrency amongst health pmfessionals.As a leading proponent of evidence-basedpmctice in allied health areas, Prof KarenGrimmer - who visited the PhYSiotherapydiscipline as a guest of Prof Quinette Louw- has brought the concept of virtual reality

24 matieland WINTER2006

for pain relief into the main arena ofmedicine with the first study of this kindcarried out with childl-en.

Although the concept of virtual realityas a tool in the management of pain hasbeen tested out on adults, Grimmer's studywas the first to demonstrate how children.suffering severe pain. can benefit fromplaying a virtual reality game whileundergoi ng post-operative treatment.

Grimmer says burn wounds causeexcruciating pain as well as extreme

distress when dl-essings are changed.When she initiated the study to establishwhether virtual reality could minimise thepain children experienced dUring post­operative physiotherapy. she decided towork with children who have suffered burnwounds.

The thirteen children In the trial weregiven normal pain medication. but werealso given the opportunity to playa 3-Dgame by means of a special helmet on arandomised basis for half of their treatment

Hiperbariese drukkamermaak nuwe inisiatiewe ingemeenskapsgesondheidmoontlik

Onderwatergeneeskunde IS internasionaal 'n algemeen erkende dissipline ingeneeskunde, maar in Suid-Afnka kry studente nou vir die eerste keer die geleentheidom gespesialiseerde opleiding in hierdie veld te kry. Dit is danksy die eerste Honneurs­BSc-graad in Mediese Wetenskappe (Onderwatergeneeskunde) wat die DepartementInterdissiplinere Gesondheidswetenskappe onder die dissipline Gemeenskapsgesondheidsedert die begin van 2005 aanbied

"Vanaf volgende jaar bied ons ook 'n verdere nagraadse program In HiperbarieseMedisyne aan," se dr Jack Meintjes, wat betrokke was by die ontwerp van die tweeprogramme. Hy vertel dat hierdie inisiatiewe 'n belangrike hupstoot gekry het toe 'nmaatskappy onlangs 'n drukkamer ter waarde van sowat R800 000 aan die FakulteitGesondheidswetenskappe geskenk het

Hoewel onderwatergeneeskunde 'nvolspesialiteit in Europa is, was daar tot dusvergeen spesifieke opleidingsprogramme vanhierdie aard vir geneeskundiges in Suid-Afrikanie. Die Departement se programme IS trouensdie enigste van hierdie aard in die land. "Dieprogram wat ons tans aanbied en die programIn Hiperbal-iese Geneeskunde wat ons volgendeJaar gaan aanbied, is albei internasionaalgeakkrediteer by die European College ofBaromedicine, die International School ofBaromedicine, die European Diving TechnologyCommittee en die Diving Advisory MedicalCommittee," se Meintjes

Volgens hom is daar lewendigebelangstelling in die HonsBScGeneeskWet (Onderwatergeneeskunde) - 'n modulereprogram gerig op toestande soos dekompresslesiektes, wat veral duikers atfekteer.Twaalf studente, waarvan twee internaslonale studente is, IS vir die program ingeskryfen gradueer aan die einde van die jaar.

Die program in Hiperbariese Geneeskunde sal dokters oplei om suurstofbehan­deling toe te dien vir 'n verskeidenheid siektes wat verband hou met 'n suurstoftekortbyvoorbeeld duiksiektes, en met ander toestande waar suul-stofbehandeling kan bYdr~tot beter genesing, byvoorbeeld by veloorplantingswonde, radionekrose (waar bestralingskade aan normale weefsel aanrig) en diabetiese wonde.

Die behandeling behels die toedlening van1 00% suurstof in 'n drukkamer. Hiperbariesesuurstofbehandeling voorsien beskadigde weefsel van suurstof en dra by tot genesing.

Dit is 'n erkende geneeskundige tegniek vliat wereldwyd gebruik word en onderskeimoet word van die ongetoetse aansprake van onkonvensionele praktisyns.

over a period of six days. The 3-D game is played on a virtual reality headset withgoggles equipped with a monitor on which the game's images are projected. The gamewas specifically designed to distract the children and take theil- minds off the painwhile their dl'essings are changed.. The results of the study indicate that this new technology may play an increasinglyImportant role In the management of pain relief in children in the future In a publicationof their work, Grimmer and her team reported a significant decrease in the childl-en'sexperience of pain and distress. "We have found a 100 percent reduction of pain insome of the 13 burn victims in the study and an overall reduction of more than 40percent," she says.

. During her visit, Grimmer and Louw have discussed the possibility of repeatingthiS work In the Faculty. especially since the technology could be of great benefit inSouth Africa whel-e inordinately large numbers of young children suffer burn woundsevery year - often as a result of shack fires or accidents with paraffin stoves in homesor informal settlements. WJ

Akkreditasievan dierehuisIn eerste inAfrika

Mev Mary Austin, hooftegnoloog van diesentrale proefdierfasiliteit (Foto: Die Burger)in die FGW se sentrale proefdierfasiliteit.

In die soms omstrede proefdiernavorsingis 'n belangrike mylpaal onlangs bereiktoe die Fakulteit Gesondheidswetenskaope(FGW) se sentrale proefdierfasiliteitinternasionale akkreditasie ontvang het- danksy die hoe standaarde wat diefasiliteit handhaaf ten opsigte van dieetiese en verantwoordelike gebruik ensorg van proefdiere.

Die Faku!teit se dlerefasiliteit is dieeerste in Afrika aan wie internasionaleakkreditasie toegeken is deur dieAmenkaanse Association for Assessmentand Accreditation for Laboratory AnimalCentres (AMLAC). Wereldwyd geniet meeras 700 akademiese en navorsingsinrigtingsin 28 lande AMLAC-akkreditasie en ditword al hoe meer 'n voorvereiste virinternasionale befondsing van sodanigenavorsing.

Die noodsaaklikheid van proefdier­navorsing word deur mediese engesondheidsorganisasies wereldwyd erkenen aanvaar.

Die FGW onderskryf ook die driebeginsels wat internasionaal aanvaar wordas noodsaaklik vir enige proefdier­eksperiment, naamlik 'replace', oftewelvervang met iets anders as proefdiere waarmoontlik: 'reduce', oftewel verminder dieaantal diere wat gebruik word tot dieabsolute minimum en 'refine', oftewelverfyn die tegnieke wat gebruik word omte verseker dat stres en pyn sover moontlikverminder word.

Die US het Ult eie beweging aansoekgedoen vir hierdie akkreditasie . 'n duidelikbewys dat die Universiteit ernstig is oor sytoewyding tot humanitereproefdiernavorsing. WI

matieland WINTER2006 25

Sabina Moss%w

BLOMBE:ST 00 DE: PAD\I RMICHEL E

1999 was die Jaar van Michelle se groot deurbraak, Haarintense belangstelling in. en meestel'like vertolking van kunsliedervan Schubert. het Michelle haar eerste solo,uitvoering op dieSchubertiade besol'g. In dieselfde jaar het die deure na die WeenseStaatsopel'8 en Bayreuth se Wag nedees vii' haal' oopgegaan,

Aanvanklik het sy haa(seH "nie eintlik as Wagnersangeresgesien nie". H ar hoogsaangeskrewe Bayreuth debuut in die ralan Magdalena in Die Meistersinger von Niirnberg het daartoe

gelei dat sy dleselfde rol viI' drie verdere seisoene gesing het enin Julie vanjaar teruggenooi is om die 1'01 van F(lcka In DasRhell7gold en Die Walkiire in Der Ring des Niebelungen siklus tesing,

" ierdie col verg 'n gesonde stem en jy moet tegnies absoluutkorrek sing 0 bo die orkes uit te styg"," In 2005 het Michellenog 'n Wagner 1'01. Brangaene, in Tristan und Isolde aan die

eense Staatsopera gesing,Op ultnodiging van die Kanselier, prof Elize Botha het Michelle

op 17 Maart vanjaar by haar alma mater opgetree, meesterlikbegelei deur die pianiste Elna van del' Melwe. Die opbrengs andie Alumusica konseli In 'n stampvol Endlel'saal is gestort in 'nbeursfonds wat sy gevestig het vir 'n belowende sangstudent.

Die staande ovasie vir Michelle se wereldstem was welverdlen:Warm fluweelagtige mezzosopraanklanke, geskakeer metswewende pianissimos en aardse fortissimos, vloei Ult hierdieOudmatie se keel, die passie vir sang uit haar hele wese, "Asmense na .n konselt na my toe kom en se dat dit hulie geraakhet. hulle uit die alledaagse weggevoer het. is dit vir my 'nbevestlging dat dit wat ek doen sinvol is." Iii]

Warm fluweelagtigemezzosopraan­

klanke, geskakeermet swewendepianissimos en

aardse fortissimos,vloei uit hierdie

Oudmatie se keel,die passie vir sanguit haar hele wese.

26 matieland WINTER2006

"... dle asem soos .n wasgoedlyn en die woorde diewasgoedp nnetjies, die diafragma soos 'n motor se petrolpompie,Jou asem moet jy behee' soos wat JY op 'n balm die swembadwip ",'n gekontroleerde sp nning, of dink aan 'n tennisbal watspring! Jou Iyf is jou instrument. tot in JOu voete l "

S dring aan op tekssensitiwiteit in liedinterpretasie, Metpassie en vel'beelding boei die mezzosopraan en Oudm tieMichelle Breedt sangstudente, dens die meesterklasse at svanJaar by die Konservatorium aangebied het. 'n Mens kom gouagter sy het haarself met Iyf en siel vel'bind aan die uitleef vanhaar talent: "As sang nle jou sale passion is nie ,forget it !"

ivlichelle is tuis op die verhoe van die wereld se voorsteoperahuise en konsertsale, soos onder meer die W enseStaatsopHa, die Opera Bastillein Pal s, die SemperoperDresden, Zurich Opera,Vlligmore Hallin Londen en dieNasionale Opel' in Tokio,Sy het onder befaarndedirigen e gesing, soos o,a, SeijlOzawa, Christian Thielem nn.Gel'd Alberecht en me PlacidoDomingo en Tomas Hampsondie verhoog gecleel.H ar operarepertolre van 'ncleliigtall'Olle sluit in Oktavlan,haal' paraderol, Cher'ubino,Eboli, Adalglsa, OOl'8bella,Chadotte." Sy he reedsveertien CO's op haar kel'fstok, In ovember vanjaar sing syRomeo in I Capuletti ed i Montecchi II' Opel'a Africa in Pretorra

Maar hoe sien sy die toekoms van klassieke sang in Suid,Afrika? "Ek hoop dat die (sang] kuns per se nie gepolitiseer wordin enige rigting nie Dit moet gaan 001' talent en harde werk enom dit et Inbrunst [oorgawe] te doen, maar 'n lang pad Ie 1'001',"

Om Suid,Afnkaanse opera weer behoorlik te laat posvat.beskou sy dit as noodsaakllk dat sangers 'n bestaan moet kanmaak aan 'n opel'8huls met 'n maandelikse salaris,'n Musiekondervvysel'es het Michelle se natuurlik ontwikkeldestem in ie skoolkoor raakgehoor. Manuel Escorcio het toe byNellie du Toil. senior fektrise aan die Konservatorium van die US,en self 'n befaamde operasangel'es van weleer, 'n oudisie VII'

Michelle gel'eel."Ole gang was lank en donker die dag toe ek as

matriekmeisie die Konse' atorium betree het. Sou dieUni ersiteit my aanvaar. sondeI' enige formelemusiekopleiding?" onthou Michelle, Maal' ellie du Toit"het van die eerste oomblik in my geglo" en Michelle hetin 1985 haar BMus,graad cum laude vervveli,

Nadat sy eel's in die operakoor en as soliste plaaslikondervinding op die operaverhoog opgedoen het.is Michelle in 1989 met behulp van beurse naLonden se Guil hall School of Music en dieKeulense Operastudio waar sy net kortliksvertoef het. Van 1990 tot 1997 was Michelle aandie Staatsteater in Bl'aunschweig verbondeHier het s onder die gesiene mezzosopraanen operaregisseur Brigitte Fassbaencler ge\Nerk," 'n gallonsfiguur en natuurlike outo(iteit". watsy as haar mento( beskou.

'n Toneel uit "Die reenvoiHtjie wat melk kon maak". Die gemeenskapsdrama, aangebieddeur die Stellenbosch Museum, is geskoei op 'n Xhosa intsomi. Hierdie stuk, waarinleerders van Kayamandi deelgeneem het, se premiere was by Woordfees 2006 en is bydie KKNK vir 'n Kanna benoem.

aan die letter R. Die drukkoste verbondeaan n deel beloop tans R500 000 enbenewens die regering se jaarllkse subsidlevan R ,5 mdJoen maak die WAT staat opdonateurs om die leemtes te vul."Ons grootsle kopel'S is professlonelemense soos advokate, prokureurs. dosente,onderwysers, predikante, taalpraktisyns enskrywers. Die WAT se relevansie vir ons tydword daardeur bewys dat ses universitelte,waaronder die US, onlangs die gebruiksregvan die Interne weergawe gekoop het."Kontak dr Botha by (021) 8873113 of bywfb@sun.ac.za. Die webwer{ iswww.sun.ac.zalwat

Thea Kemp

Die Woordfees se vlagskip·produksie, "Skrywersgala",was vanjaar heeltemal uilverkoop. Topskrywers PGdu Plessis, Elias P Nel, Abraham H. de Vries, GeorgeWeideman, Rache/le Greef!. EKM Dido, asook dieNeder/andse skrywer Mustafa Slilou hel hieraandee! eneem. Ook die veleraan·akleurs JoanieCombrink, Susanne Beyers, Johann Nel, FrancoisToerien, en Nicole Holm was hierin te sien.

Woordfees 2006 het bewys dat almal mal is001' stories. En dat ons graag na mekaar severhale luister. Of dit nou die storie van dieNederlandse smartlappe is, laataand storiesom kerslig en vure, vroue se herinnering oarhulle pa's, die storie van China as volgendewereldmag, skinder Ult die haarsalon, diestories wat die musiek Ult die Karoo verte!.Noem maar op. Bykans 28,000 mense (7000meer as verlede jaar) het van oral die Eikestadingestroom - selfs van Nederland en Belgie- om in die week van 6 - 12 Maart tjoepstil,of skreeuend van die lag, hier en daar met 'ntI-aan in die oe, soms omgekrap, maar altydaandagtlg - na die stories te luister wat diesewende Woordfees van die UniversiteltStellenbosch te vertelle gehad het.

Oor die 600 leerders uit voorheen benadeeldeskole hel die Woordfees bygewoon as deel v ndie fees se wow (Woorde Open Werelde)-projek.Relevanle werkswinkels, 'n drama, slraalfees enmusiekvertoning is vir die leerders gratis gebied.Met die WOW-projek wil die Woordfees graagleerders se wereIde verruim deur hulle blool testel aan die lelterkunde, en naskoolse opleidingaan die US onder hulle aandag bring.

Peter Braaffdramatiseer vanAdam Small segedigte tydensdie besondersevererings­program oor dieformidabeleskrywer se bydraetot die Afrikaanseletterkunde.

Die befaamdemusikant, DavidKramer, wastydens 'n vonkel­wynontbyt bySpier vereer virdiemanierwaarop hy Suid­Afrika se uniekestories deurmusiek vertel.

Die US vier hlerdie Jaar saam met dieWoordeboek van die Afrikaanse Taal (WAnhul 80-jarige bestaan. Die US speel reedssedert 1930 gasheer ir die WAT."Die taak van die Woordeboek van dieAfrikaanse Taal bly steeds om die gansewoordeskat van Afrikaans te probeerdokumenteer. Afrikaans in al syverskyningsvorme, naamllk standaardtaal.streektaal. geselstaal en die verskillendevarieteite van Afri kaans moet te boek gestelword." Sf! die hUldlge Hoofredakteur enUitvoerende Direkteur, dr Willem Botha.Onlangs het die WAT deer XII afgehandelwat die letters P en Q bevat en werk nou

Die bekende sanger en skrywer, Koos Kombuis, het vanjaar by die WATse Woordpret-funksieopgetree. Koos is die kleinseun van dr PC Schoonees, die tweede hoofredakteur van die WAr.

matieland WlNTER2006 27

" 'n Matie is enigeenwat deel vorm vankampuskultuur. "

Roelof Nel- primariusvan Wilgenhof

"Ek dink dat die drieMatie-tradisies beslis

nog geld."Andre-Pierre du Plessis,redakteur van Die Matie­

studentekoerant

"Ek was deur alleswat my 'n Matie

maak, van mykoshuisjare tot my

graad."Daphney Molewa,nagraadse student

Marissa Baard, wat haar meestersgraad in Geskiedenis doen,dink '''n Matie is nie gelykstaande aan 'Afrikaner' of 'A rikaans­sprekende' nle". Sy, en baie van haar mede-studente, voel tog"sterk 001' die behoud van Afrikaans as 'n akademiese a I".Maar om Engels te hoor en te praat op kampus is nie vreemd VII'

studente nie. Ander tale is nog nie bale verteenwoordig nie, I etslegs 4°;' van verlede jaar se studente wat 'n ander ampteilkelandstaal as Afrikaans of Engels gepraat het.

Steeds is Stellenboseh 'n plek van verskeidenheid. Daar ISWoensdae-aande 'n sokkie in die boonste saal van die Neelsie­studentesentrum. Daar IS ook verskeie Bybelskole op Stellen OSC 1

wat gemik is op studente. Daar is baie kerke, van die charism ieseShofar tot die meer tradisionele NG Moedergemeente en S . MaryAnglikaanse kerk

Daar is min politieke verteenwoordiging op kampus, met dieuitsondering van die ACDP, die Swart Studenteveremgln en dieSuid-Afrikaanse Liberale Studenteverenigillg.

Daar is twee kore op kampus, die prestigeryke Universi eitskooren die NG Studentekerk se kerkkoor. Daar is kosh Jisrugby Of)Vrydaemiddae, Daar is Matles-atletiek. Daar is twee gimnaslumsop die dorp

Daar is vel-skeie verenigings wat films wys en sommiges wadit ook maak. Daar IS amateurdrama-geselskappe. Daar IS dieBerg- en Toerklub (BTK), wat nog steeds sterk loop na meer as 75jaar.

Daar is selfs 'n vereniging wat in joga en die vegetariese leefstylspesialiseer.

En as dit nie genoeg is nie, het aile koshuise en diePrivaatstudenteorganisasie (PSO) hul eie komitees en aktiwiteiteir kultuur en sport.

Daphney Molewa voel soos 'n Matie omdat sy dem al die ri uelein haar koshuis was. "Ek was deur alles wat my 'n Matie maak,van my koshuisjare tot my graad."

Koshuiskultuur is steeds belangrik op kampus, maar IS dalknie meer so definierend soos in die verlede nie. Baie van die"ontgroening" v n eersteja rstudente is makgemaak sedert 2000Matie-wees sal egter vi I' baie mense nog gekoppel word aan diespesifieke koshuis waann hulle was.

am 'n Matie te probeer vas pen aan een definisie is dalkonmoontlik. Almal stem saam dat om in Stellenboseh te studeerJOu tog, op een of ander manier, na die Matie-beeld sal vorm.

Of jY nou op 'n Vrydagaand eel's na twaalfuur 'n braaivleisvuuraansteek. uitgaan om t kuier, iewers gaan langarm, kerkuilrei edoen of 'n mal bonfire II jou koshuis se quad aansteek, jY ga niewers vasloop in atie- ees.

Vir Renier Marchand, 'n meestersgraadstudent in elektroilleseingenleurswese, is daar iets soos 'n Matie "Dis VII' my die plek,die mense Dis die laaste ses Jaar op Stellenbosch. Ek voel dat ek'n Matie is" Iii]

"Die idee van 'nMatie is ietwat corny,maar ek dink ek wasal deur genoeg om

my 'n Matie tenoem."

Rene Vollgraaff.nagraadse student

"Ek neem aan datelke persoon 'n

ander definisie vanMatie-wees sal he,en dat daar dus nieeen definisie is nie."

Marissa Baard ­meestersgraadstudent

Dis Vrydagaand. Laat. Almal watnog in Stellenboseh wit uit wees,is in Springbok. Vir sommiges isdlt die laaste opsie, vir ander IS

dlt die plek om te wees. Maar omby die legendariese watergat teemdig, is die teken van 'n goeieaand uit.

Die ligte flikker en vervorm 001'

die mense wat dans. Daar IS

vryery. 'n Klein bakleiery. Daar isouens wat pool kom speel het endie bar IS besig.

Studente kan tot na vier in dieoggend hier kuier, waarna hulledrupsgewys weer terugdrentel nahul koshuise, woonstelle en huise.

Ole meeste studente sal tenmlnste een keel' In hul studiejare'n draai by Springbok maak. Virsommiges is dit deel daarvan om'n Matie te wees.

Maar daar is stuuente watslegs in 'n kuierplek soos dieMys ie Boer sal ingaan om 'n kerkse boodskap te versprei. Hulleloop twee-twee en vra vriendelikir half-nugter studente of hulle

die Goele Nuus wil hoor.Hoe kan hierdie onversoen­

bare twee groepe albei Matieswees? Vir Roelof Nel, die primariusvan Wilgenhof, is dit 'nonmoontl ike vraag.

"Dis so goed jy se 'n enjinbestaan net uit 'n klomp parte,maar die parte dra tog by tot diefunksle van die enjin."Die meeste van vandag se Matiesdeel sy opinie. Geen Matle se ervaring van kampus salldentieswees aan 'n ander student s'n nle.

Van die ongeveer 22000 studente wat in 2005 op die vier Matie­kampusse (Stellenboseh, Tygerberg, B Ilville en Saldanha) Ingeskryfwas, was slegs 60% Afnkaanssprekendes.

Afrikaans is egter nog 'n strydpunt op kampus. Onlangs hetStellenbosse-alumni gewys dat hul nog Afnkaans as deel van dieUniversiteit se identiteit wil behou. Met de verkiesing van raadsledevroeer vanjaar, het die oorgrote meerderheid van die stemme diepro-Afrikaanse kamp gesteun.

28 matieland WINTER2006

'n Beskuldiging in die heersende debat rondom die taalbeleid van die U~iver~iteit

Stellenbosch, is dat die Universiteit stelselmatig haar verantwo~rdehkh~ldteenoor Afrikaans en die Afrikaanse taalgemeenskap versaak, Alkona se profLeon de Stadler Direkteur van die US se Taalsentrum en Projekleier van dieTaaltaakgroep ~at verantwoordelik is vir die hersieni~g van ~ie Taal.beleid. .Maiieland het hom gevra om meer te vertel. Hy gee hlermee n oorslg van diebevindinge en denke van die Taaltaakgroep.

•

•..

. .

Om 'n universiteit van formaat te wees, moet die Universiteit Stellenbosch aan 'nhele klomp prioriteite gelyktydig aandag gee, prioriteite wat wissel van die bevorderingvan taalvaardighede in verskillende tale tot by die besondere bemagtlging van IsiXhosaas akademiese taal En in dit alles moet Afrikaans natuurlik 'n plek he,• Om Afrikaans te behou as universiteltstaal impliseer 'n paar dlnge. Dit impliseer

in die algemeen dat ons Afrikaans posisioneer as waardige kulturele erfenis, as'n taal wat kan vriende maak, en les bes, as 'n taal wat binne ons multikulturelewerklikheid werklik bruikbaal- is.

• Daarom moet ons moedertaalsprekers van Afrikaans opnuut herlnner aan diewaarde van hulle moedertaal en moet ons hulle akademiese geletterdheid inAfrikaans bly verbeter,Ons moet ook, deur middel van taalverwerwingskursusse en ander instrumente,Afrikaans beskikbaar maak vir 'n steeds groter wordende groep nie'Afrikaanssprekendes en sodoende die Afrikaanse taalgemeenskap probeer uitbrei.

• Afrikaans is natuul'lik ook 'n taal tussen tale, Die Universitelt het daarom dieuitdaging aanvaar om, binne die grense van dit wat haalbaar is, IsiXhosa asAfrikataal te bevorder, By die US word daar hard gewerk aan 'n vakgelntegreerdevakterminologieprojek wat drietalige (Afrikaans - as ankertaal, Engels en isiXhosa)terminologiee ontwlkkel binne verskillende vakomgewings,

Wat Afrikaans betref: die UniversiteitStellenbosch bly steeds verbind totVisie 2012, 'n visiestelling vo/aarvandie vyfde punt baie duidellk is: "DieUniversiteit bevorder Afrikaans asonderrig- en wetenskapstaal in 'nmeertalige konteks". Hierdieverbintenis word ook verwoord indie Unlversiteit se Taalbeleid, 'nbeleid wat probeer om 'n volhoubareleefruimte vir Afrikaans as

universiteitstaal te definieer en dit sal aanhou doen Maal- dit klink alles nog so vaag,sal sommige se. Wat doen ons dan in die besonder vir Afrikaans? Die Universiteit isnou al Jare lank besig met speslfieke inisiatiewe wat selfs verder reik as net Afrikaansas onderrig- en wetenskapstaal, en dit doen ons binne 'n waardesisteem waarin onsAfrikaans sien as 'n kwesbare kulturele bate, maar ook as 'n ruimte met 'n besonderesosio-kulturele diversiteit wat beskerming en uitbouing verdien, In die meegaandekassie verskaf ek enkele voorbeelde,

Oat die Universiteit, wat die posisie van Afrikaans bet ref, 'n aktiewe rolspeler wilwees, blyk duidelik uit die beperkte oorsig wat hier aangebied word. En ons willll dietoekoms selfs nog meer doen, en dit meer gekobrdineerd doen. Daar word juis opdie oomblik gewerk aan 'n projek van bemagtiging in die plaaslike Afrikaansetaalgemeenskap. In hierdie projek sal daar plek gemaak word vir 'n verskeidenhelddeelprojekte. Hieroor rapporteer ons later in meer besonderhede

Wat dan is na my oordeel Stellenbosch se posisie? Oat ons ons as akademieseInstansie verbonde ag tot die taal, dat ons die lolale taalgemeenskap van Afrikaanswil dlen op 'n verskeidenheid maniere, dat ons rolspelers moet wees wanneer ditkom by die bemagtiging van mense deur Afrikaans, dat ons Afrikaans nie moethanteer op 'n wyse wat uitsluit nie, en dat ons veral moet begryp dat Afrikaans as'n taal tussen tale moet oorleef En om dit alles te (probeer) vermag is natuurlik niealtyd so maklik soos wat mense so graag voorgee nle, Dit vra kreatiewe en veral genu­anseerde denke oor lets so kompleks soos Afrikaans binne 'n meertalige verband, [i]

• Uitgebreide navorsing en onderrig oordie Alrikaanse taal en letlerkunde in diegrootste departement Afnkaans enNederlands in die land

• 'n Taalsenlrum waarvan die Eenheid virAfrikaans op beduidende skaal meewerkaan die bevordenng van akademiesegeletterdheid in Afrikaans en dieverwerwlnQ van Afrikaans onder nie·Afri kaanstal iges

• 'n Afrikaanse skryflaboratorium watjaarliks deur honderde studente besoekword

• Afnkaanskursusse vir studenle In

verskillende fakulteite• Afrikaanskursusse vir buitelandse

sludente (wat in groot getalle bygewoonword en getalle wat elke jaar styg)

• Afrikaanskursusse vir dosente• Opleiding van Afrikaansonderwysers (o.a.

in Kayamandl)• Werkswlnkels In professionele

kommunikasie, ook in Afrikaans• Vertaling en redigering van leermateriaal

In Afrikaans• Tolkdlenste In sommlge vergadenngs

sodat Afnkaans gebruik kan ord• 'n Nuwe e·leerontwikkelingsprojek vir

Afrikaans• Die nou reeds beroemde Woordfees• Die WOWprojek 0Noorde open Werelde)

wat elke Jaar duisende skoliere bereik• Die Letterkunde Onderwyskomitee (LOK)·

simposium• Gereelde r'ubrieke en ander diskussles

in die openbare media• Werkswinkels in skryfkuns• Colloquium Suid-Afrikaanse literatuur• Werkswinkels in die taalprofessles• Die Oppermangedenklesing• Die Universlteit Stellenbosch Is 'n

erkende sentrum vir gevorderdenavorsing in die lekslkografie, ook dieAfrikaanse leksikografie, Van Afrikaansse belangrikste woordeboeke is geskryfof ontwikkel deur akademici van dieUnlversitelt en die WAT wat by dieUniversitelt gehuisves word (die WAT. dieHAT. die Groot Tesourus van Afrikaans,ens.)

• Huisvesting an die Woordeboek an dieAfrikaanse Taal (WAT)

malieland WINTER2006 29

betrokkenheid by die kulturele stryd om 'ndemokratiese samelewing en as erkenningvan sy unieke status as een van dietoonaangewende toneelkunstenaars in dieinternasionale arena,

Die graad DLitt, honoris causa, is aanHerbert Ernst Wiegand toegeken vir sybetekenisvolle bydrae tot die Germanistiek,taalwetenskap en teoretlese leksikografiemet 'n uitgebreide teorie wat 'n model bledir die samestelling van woordeboeke vir

Afrikaans en ander taalgroepe In Afrika,Ramos, Ulster en I\Jdungane het huleregrade tydens die Unlverslteit seDesember Gradeplegtigheid ontvang terwylFugard en Wiegand in April vereer is.

Nuwe Matie-eredoktorandi. ProfChris Brink, Rektoren Visekanselier; die HoogeerwaardeHeerNjongonkulu Ndungane, Anglikaanse Aartsbiskop van Kaapstad; dr Maria Ramos, GroepHoofUitvoerende Beampte van Transnet; Biskop Johannes Ulster, bekende gemeenskapsleiervan Elim en Genadendal; dr Trevor Manuel, Minister van Finansies en gasspreker tydens dieDesember-plegtigheid; en die Kanselier, profElize Botha.

gemeenskapsleier in die burgerlikesamelewing en vir sy bydrae as voorloperin vrywillige dienslewering aan armes enmense met MIVNigs of mense wie selewens belnvloed is deur MIVNigs. DieHoogeerwaarde Heer Ndungane het diegraad DTh, honoris causa, ontvang vir sybydrae tot maatskaplike en ekonomlesegeregtigheid, en uit erkennlng vir sy rolas toonaangewende profetiese stem vandie kerk in aktuele wereldsake.Athol Fugard het die graad DPhil, honoriscausa, ontvang vir sy uitsonderlike bydraeas dramaturg. regisseur en toneelspelertot die aard en wese van die teater askunsvorm in Suid-Afrika, vir sy noue

Eregraadontvangers! Die dramaturg Athol Fugaen die leksikograafHerbert Emst Wiegand heteredoktorsgrade van die Universiteit tydens dieApril-plegtigheid ontvang.

Prof Maria Ramos, Groep Hoof UitvoerendeBeampte van Transnet; Biskop JohannesUlster, bekende gemeenskapsleier van Elimen Genadendal; die Hoogeerwaarde HeerNjongonkulu Ndungane, AnglikaanseAartsbiskop van Kaapstad, diewereldbekende dramaturg, regisseur entoneelspeler, Harold Athol LanniganFugard. en die leksikograaf, Herbert ErnstWiegand, is die Universiteit se jongsteeregraduandi.

Die gr ad DComm, honoris causa, isaan prof Ramos toegeken vir haar rol indie herstrukturering van Suid-Afrika sestaatsfinansies en vir haar besonderebydrae om die land te stuur na makro­ekonomiese stabiliteit en volhoubareekonomiese groei.

Die graad DPhil, honoris causa, is aanBiskop Uistertoegeken vir sy uitnemendebydraes tot die Morawiese kerk in dietydperk toe kerk, skool en gemeenskapheg vervlegd was; vir sy rol as

Rekord-oes doktore in land- en bosbouDie Fakulteit AgriWetenskappe het 'nrekord-oes aan PhD's vir die 2005akademiese Jaar behaal toe 16 studentedie grade PhD (Agric). PhD (Bosbou) ofPhD (Voeselwetenskap) verwerf het.Nagenoeg 35 studente het hul MSc-gradeve,werf.

Volgens die dekaan van die fakultelt,prof Leopoldt van Huyssteen, bevestig dltdie impak wat die fakulteit het op navorsrngin die land· en bosboubedrywe van Suid·

Afrika, "Hierdle hoevlak kundlghede ISutters noodsaakllk omdat die landbou enbosbou van vandag hoe tegnologle bedryweis," Sf! hy. "Ons studente doel1bedryfsverwante l1avorSIl1Q om voorpuntegnologie te verseker aan die bedrywe wat

ens bedien."

Die PhD·graduandi tydens die April gradeplegtigheid saam met die dekaan van die fakulteit,prof Leopoldt van Huyssteen. Voor, van links, is drr Khanyisile Mbatha, Marelize de Vil/iers,Annalien Dalton, Nelson Turyahabwe en prof Leopoldt van Huyssteen, Agter is drr Wesseldu Toil, Joubert van Eeden Nolte, Khosi Ramachela, Jeremia Pretorius en Gerhardus Scheepers.Drr Mohammad Karaan en Elsje Pieterse was afwesig.

30 matieland WINTER2006

Apart fromencouraging students to

become involved in the commu­nity in order to have an authentic

and memorable South Africanexperience, we also encourage them

to learn Afrikaans.

itself on providing students the opportunity to become involved in social events andcommunity projects through ISOS (In ernational S udent Organisation of Stellenbosch)

This organisation is an invaluable part of our students' lives as it presents themwith both the opportunity to get to know Stellenbosch and student culture on a soci Ilevel and it confronts them with the socio,economic realities of living in South Africthrough its Kayamandi Project. This project was started 8 years ago by internationalstudents with the aim of making a difference in the lives of the children in Kayamancli.International students volunteer in Kayamandi twice a week to te ch English and sportsas well as arts and crafts.

Apart from encouraging students to become involved in the community in orderto have an authentic and memorable South African experience, we Iso encouragethem to learn Afrikaans. To this end the International Office, in co-operation with theLanguage Centre's Uillt for Afrikaans, offers a beginners' course in Afrikaans at thestart of each semester. It is aimed at new students and lecturers with no prior knowledgeof Afnkaans.

This fun-filled course offers a linguistic and cultural taste of Afrikaans as a languagein a wider cultural context in the Western Cape. It comprises lively interpersonalactivities in the classroom, as well as an instructive extramural component. The courseis taught USing an interactive methodology based on the whole-person approach tolanguage learning. The class atmosphere is informal nd condUCive to the assimilationof enough vocabulary for everyday use.

The International Office, with the support of academic departments, has alsodeveloped IPSU (International Programmes Stellenbosch University), a number ofcourses spanning virtually all fields of study, to cater especi lIy for the needs ofinternational students.

We also offer a Certificate in Community Engagement in co-op ration with the Unitfor Service-learning and Community Interaction, which provided students from abroadwith the opportunity to demonstrate and develop their global citizenship throughservice,learning. Students who opt fOl' this course have the opportunity to develop anunderstanding of the historical background and current issues impacting on commuilitylife and problems in South Africa and experience it first hand by rendering a serviceto a South African community while earning academic credits.

Highlights for the rest of the year incl de oursecond semester student-intake as well asourfourth annual Family Meeting inAugust, when representatives ofour partner instttutions abroadwill visit Stellenbosch to meet withlocal faculty members and toexplore the town and surroundingareas.

Two hundred Namibian students and about10 students from other countries. This wasthe start of the International Office ofStellenbosch University in 1993, the firstof its kind in South Africa.

However, we have come along in leapsand bounds since then and in 2005 wereceived a staggering 2350 students fromallover the world, more than half of whomcame from Africa Thei I' presence oncampus is an integral part of the Universityrealising its policies with regards tointernational isation.

In 2003, 2004 and 2005 our officesuccessfully competed with other tertiaryinstitutions in South Africa for theprestigious IEASAIGolden Key (Intel'nationalEducation Association of South Africa)award for Excellence in Internationalisatlon

The International Office is responsiblefor the entire administration and admissionprocess of all non-South African students,including the evaluation of foreignqualifications and assistance with studypermits and medical aid coverage.

We offer a similar service to studentsfrom Stellenbosch who want to studyabroad We I'eceive two intakes of studentsannually, in January and July.

Before the academiC term commencesall new arrivals attend a special three,dayorientation programme hosted by theInternational Office with the view to preparethem for all aspects of life at StellenboschUniversity. The programme includessessions on safety and security on campus,how to deal with culture shock, Sur\/lVaIAfrikaans, as well as dealing with issuespertaining to administration

In addition to its administrativefunctions, the International Office prides

matieland WINTEf<2006 31

~=~ers word vriendellk uitgenooina hul 45-jaar reunie van 8 tot 10 September2006. Kontak Frederick Fouril" byeendrag45@sun.ac.za of na ute by 084 9952262 vir enige navrae.

N~Aile Oud-Nemesia dames word genooi om die30-jarige reunie op 9 & 10 September 2006 byte woon. Ole naweek se program bestaan uitonder meer 'n bustoer deur Stellenbosch.middagete in die Neelsle met 'n Nemesia videowat op die grootskerm gewys gaan word en 'nformele dinee in die Tienie Louw-saal. Sondagis dit huiskerk en 'n lekker on byt.Kontak Mardi Palm, die HK Oud-Bond by selno082744 5023 of pere-pos (14025604@sun.ac.za)vir meer inligting.

~g~~ereunie gaan feestelikgevier word van 8-10 September. Vrydag IS dieDagbreek Classic Gholftoernooi en 'n Aandvan die Legendes op die Ouad. Saterdag isdaar verskeie aktiwitei e op die quad, rugby opdie grootskerm en 'n spogdinee. Kontak dieorganiseerder, Francois Fouche, byselno 083 368 5948 of per e-pos(dagbreek85@hotmail.com) of besoek diewebblad (www.dagbreek.com).

t!1:=:tls vier sy 60stebestaansjaar! 'n Reunie word vir 25 en 26Augustus beplan en aile oud-inwoners van OleRepubliek word hartlik uitgenooil Diefeesvleringe bestaan uit 'n forme Ie funksle opVrydag en die S igtersdagvieringe op Saterdag.Kontak Dirkie van del' Merwe by14295113@sun.ac.za of besoek die webtuistewwwO.sun.ac.za/helderberg vir meer inligting.

H~ekHeemstede se 40ste reunie word op 21 en 22Julie gehou en beloof om groot en baie lekkerte wees - een wat nie misgeloop kan word nie.Vir verdere inllgting. stuur 'n e·pos aan SuneKruger by 14057522@sun,ac.za

IVeAI\£/ (V~e€/)Op 9 Augustus hou Irene weer haar jaarllkseDamestee. Vanjaar vier hul vrouwees,menswees en IRENER-weesl Aile oud-Irenersis welkom om 'n dag van geselligheid, pryse,sprekers en vele meer saam te kom geniet.Kontak Martelle Smit by sel 0825664561 ofper e·pos (hkirene@sun.ac.za) vir meerinligting.

32 matieland WINTER2006

H~(?/Die Bond van oud-Helshoogters hou hierdie jaar twee saamtrekke.Die formele stigting van die Vrystaat Tak is op 21 Julie inBloemfontein en die Kaapland Tak saamtrek is op 4 Augus us(Derbydag) by Helshoogte. Die Gauteng Tak hou ook 'n 2desaamtrek later vanjaar. Maak gerus kontak en word deel van oud·Helshoogter bedrywighede in die onderskeie provinsies.

Helshoogte Gauteng: helshoogte.gauteng@gmail.comHelshoogte Vrystaat: helshoogte.vrystaat@gmall.comHelshoogte Kaapland: helshoogte.kaapland@gmail.comOfkontak Jampie van Aarde, sekretaris van die Bond per e-pos(hholdboy@sun.ac.za) of selfoon 0825188390.

1976 13 Av~e-vetb{£/Na 30 jaar hou die 1976 B Arbeidsterapie-~Ias reunie op Sa erdag29 Julie 2006 (in Stellenbosch) en op Sondag 30 Julie 2006 (Indie Blue Peter Ho el in Bloubergstrand). Aile dosente en klasmaatsis welkom! Kontak Hilda-Marie Burger (nee Van Rooyen) In

Namible by tel 09264-61-230540 (w), 09264-B1-259337 (h), 09264·81-1285199 (sel) 0 per e-pos (burgerh@lafnca.com.na) vir meerinligting.

1996 ~~(~13JCh:B)Die 1O·jaar reunie van die MB,ChB-klas van 1996 is op 20 en 21Oktober. Vrydagaand is daar 'n gesellige saamkuler metskemerkelkies by die Blue Peter Restaurant in Bloubergstrand.Op Saterdag 21 Oktober is daar 'n dinee in die BloemendalRestaurant in Durbanville. Kontak Rob Boeke (0823363133) ofMarianna de Kock (0824105156), Die e·pos adres ismatiesmedies96@yahoo.com

Koo-vv~Die Stellenbosch UniverSlteltskoor vier sy 70ste veqaarsdag in2006. 'n Reunie vir almal wa Koor gesing he!. word beplan VII'

22·24 September in en om die Endlersaal. Die hoog epunt vandie naweek is op Saterdagaand met 'n konsert in die Endlersaal.Hier sal al die koorleiers wat nog leef. die reuniekoor dingeer.(Die musiek is op die koor se webblad beskikbaar bylJIIINW.sun.ac.za/koor). Vir Sondag word 'n groot skaapbraal beplan.Kontak Lydia Meter by tel (021) 8082381; sel 0824680652 of pere- os (us koor@sun,ac.za)vlrenlgenav_ra.;;..e;... _

REO IES IN 2007 •H~te+1t'B~ •HUiS ten Bosch hou 5·7 Okt 2007 haar 70 Jaar reunle. Kom deel •In die feesvler nge wat Vrydagaand met 'n skemerkelkle begin •'n Wyntoeren 'n formele dlflee IS ook In dIe voorui sig. Vir navrae••kontak Sanette Vermeulen by hkhtbos@sun.ac.za of14104547@sun.ac.za •

H~M~~ •HUis MaraiS beplan 'n 60'jange reunle vir 2007. Stuur asb JOu •kontakbesonderhede na hkhmrals@sun.ac,za om op hoogte •gehou te word.

Hou jy In reunie?Laat weet ons by

alumni@sun.ac.za

In die vorige uitgawe van Matieland het ons Oudmaties uitgedaagom skakelpersone vir die Uni ersiteit te word. Hierdie personereel in s me erking met die Alumni-kantoor Oudmatie­byeenkomste: gee nuusgebeure deur en help me die opdateringvan adreslyste. Ons publ seer graag hiermee die eerste groepskakelpersone. As hulle in JOu omgewlng IS, skakel hul gerusen maak kennis! Op die alumni-webblad (www.maiesalumni.net)kan jy eel' oor elkeen lees.

Wil jy ook 'n skakelpersoon word?Kontak Heidi October, die K06rdineerder:Alumni-verhoudlngsbou, by tel (02 ) 808 2948, faks (021) 8083026 of per e-pos (hoctob r@sun.ac.z ).Interested in becoming a network co-ordinator?Contact Heidi October: Co-ordlna or Alumni RelationsTel: 27 218082948. fax (021) 8083026 ore-mall:hoctober@su.ac.za

Melbourne, Australie:Rene Laan (BA Hons)Rene werk tans aan 'n gemeenskaps­ontwikkelingsprojek in Seymour inAustralle.Kontakbesonderhede: Tel: 03-57921180 (h)

03-57352458 (w), e-pos: southern_traveller@hotmail.com

Christchurch, Nieu Seeland: Jaco (MSc) &Marine Swart (BscHons).Marine werk tans as eiendomsagent en Jacoas bestuurder van Benmore Salmplaas, diegrootste varswater-salmplaas in Nieu-Seeland,Kontakbesonderhede: Tel: 03-4350121 (h). e-posjaco.marine@xtra.co.nz

Zambia: Mwala Sheba(MPhil in Information and KnowledgeManagement)Mwala lecturers part time in BusinessAdministration and is the Deputy Registrar(Establishment) at the Copperbelt University.Contact details: Tel: 260-2-231071 (Res.) Office:+260-2-227307, e-mail: shebamk@cbu.ac.zm

Gaborone, Botswana:Nnana Mmopelwa (MComm).Nnana lives in Gaborone, Botswana and isworking at the B nk of Botswana.de ails: Tel: 267 716 27021, e-mail:nnana_m@hotmall.com

..

Pretoria, Gauteng: Jannie Malan (Mlng).Jannie is in die raadgewende ingenieursbedryfin Gauteng,Kontakbesonderhede: Tel: 084 676 0814. e-pos:jmalan@kv3.co.za

Secunda, Mpumalanga:Elmarie du Toit (LLM).Elmarie beklee die hoogs aangeskrewe beroepvan "Minister" van Gesondheid, MaatskaplikeOntwikkeling en Opvoeding VII' twee seuns.Kontakbesonderhede: Tel: 017 634 7777 of854 4045. e-pos:el marie,d utoit@xsinet.co,za

Montagu, Breederivier:Renier du Toit (DPhil).Renier praktiseer as "energle-geneeskundlge"in Montagu en lei studente in bio-energie op,Hy is ook In Namibie geregistreer asnaturopatlese dokter,Kontakbesonderhede: Tel/faks: 023 614 2672,e-pos: natmed@mweb.co.za

Alumni-webblad nouoop vir almal!Die alumni-webblad (www.matieslumni.net). is nou oopgestel,m.a.w. jy hoef nie meer in te log met 'n wagwoord nie, Behalwenatuurlik as JY jou persoonlike gegewens wil opdateer en deelneemaan die gesprekke in die "Gespr-ekskamer",Toe, gaan loer daar in en gesels lekker saam!Kan nie inlog nie?Stuur e-pos na alumni@sun.ac.za

Vancouver, Kanada: MarliStrydom (Bing, Mlng).Marli werk op kontrakbasis vir 'n Suid Afrikaansemaatskappy. "Die swerwerleefstyl is in my bloeden ek hoop om nog baie plekke in die toekomste sien!"Kontakbesonderhede: Tel: 7782189833, e-pos:mstrydom@shaw.ca

San Francisco, USA: Wil/em Smit (BEng,MBA),Willem works for a big health insurance firmas a Program Manager overseeing severallarge IT and consulting projects. Contactdetails: Tel: 415.425.6050, e-mail:willemjsmit@gmail.com

New York City, USA: Pascal Schaary(BCommHons In Management Accounting,(CIMA).Pascal works in regulatory reporting forGoldman Sachs - a leading globalinvestment banking firm. He specifically onprojects in the Consolidated SupervisedEntity (CSE) group,Contact details Tel: 2129024397 (work) and9178922480 (cell phone), e-mail:pascal.schaary@gs.com

Berlin, Germany: Gerrit Mulert (LLM).Gerrit works for a law firm in Berlin as a traineefor the second state exam, primarily advisingclients in the fields of law he studied in SouthAfrica,173-2441860 (cell), e-Mail:GerritMulert@gmx.de

molieland WINTER2006 33

5 - 9 Augustus 2006Op soek na diamante, Kleinzee: Kleinzee aan die Weskus is 'n diamantdorpen is so 90km suid van Port olloth. Ons gaan nie net met 4X4 voertuie nadie skeepswrakke wa langs die Weskus gestrand is. soek nie, ons gaanook 'n ONGELOOFLIKE toer deur 'n werkende diamantmyn he. Om nie eerste praat van die lekker eskuskos nie!

24 - 29 September 2006Luder!tz - Wa/visbaai: 'n Besoek aan die Namib is 'n onbeskryflike.lewensverrykende er aring. Dit is nie net die oudste oestyn in die wer Idnie, maar het ook die hoogste sandduine. Dit is absoluut indrukwekkenden 'n asemrowende ervaring. ie et sal die ervaring van duinery jouadrena!ien laa pomp ie, maar die natuurskoon en ongerepte landskap saljou eWlg bybly.

Maties Reis en Veldryklubprogram:Tweede semester 2006

8 . 10 September 2006Laingsburg V/oedroete: Een van die groo te natuurrampe in die geskiedenisvan Suid-Afrika het hom op 25 Januarie 1981 afgespeel. Die Buffelsri ier,wat deur Lain sburg loop, het in \ loed sy walle oorstroom en 103 mensese lewens geeis. Beleef die drama, kuiers saam met die Laingsburgers, enkom ry deLir die Bu felspoort, wat III 1987 Nasionale Erfenis-status gekryhe!. ierdie is 'n merkwaardlge ervaring

11 . 24 November 2006Barotse/and: Hierdle toer ga n esonders wees, Ons gaan Wes-Zambiedeurkruis en werklik op plekke en pa ie ry waar bitter min toeriste nog ooitwas. Ons wil onder meer teen die Angolese kamplyn apr, en ook diemigrasie van die wildebeeste op die Liuwa Plains sien. Die migrasie is hier(naas die Serengeti), die tweede grootste ter wereld. Ons gaan ook dieZambezi, die derde gmotste rivier in Afrika. van aile kante beleef en ervaar.

Vir meer inligting of om te bespreek kontakJurElens Schoeman by 082 341 6733 of e-pos homby Jurgens@thejourney.co.za

sdaar!

UpcomingEvents

Kom onlspan by die Akker-oase. Die US was die eersleuniversileil am 'n slal/eljie by die KKNK Ie he!

Die Uni ersi!ei! he! anjaar deelgeneem aan die ABSAKlein Karoo asionale Kunstefees (KKNK) - die eersteuniv rsiteit Mit om by die fees 'n stalletjie te he.

By die US se stalletjie i die CP el Museum onalmal skoene uitskop - Oudmaties, huidige envoornemende studente en hul ouers, sakeleiers,skoolhoofde, gemeenskapsleiers en vriende h I skoeneuitskop in wat bekendgestaan het as die Akker-oase.Voornemende studente het die Universiteit met vraegepeper terwyl oudstudente hul kontakinligting konopda eer en lere en aandenkings by die Matie inkelkoop.

Uitgesoekte gaste is ultgenooi na 'n vertoning vanImbumbaiSamesyn, 'n "potjiekos van kortverhale,liedjles en gedigte ui die pen van Afrikaanse, Zoeloeen Engelse Suid-Afri aners", met 'n onthaal daarnain ie Kannalandkamer.

'n Oudmatie saamtrek is oak gehou waartydensvriendskapsbande tussen alumni en die Universiteitverder versterk is.

To ensure that you receive an invitation to theseevents, make sure we have your updated contactdetails by e-mailingalumni@sun.ac.za!

JUly: Gaborone, Bo swanaAugust: Durbanville and surrounding areasSeptember: Black ie gala dinner ball,Johannesbu rgOctober/November: United Kingdom

• Ons is ook baie trots op prof Russel Botman (Vise­rektor: Onderrig) wat verkies is as die Voorsit er vandie KKNK.

34 matieland WINTER2006

?•Lydia se Tuinparty-tradisie leefvoort!Vyf dekades se Oud-Lydianers het vroeer vanjaar hierdietradisie saam beleef. Fondse at ingesamel IS, was tenbate van die heel eerste Mej Lydia skoonheidskompetisie.Besoek die Lydia webtuiste byhttp://student.sun.ac.za/lydla/ vir 'n volle berig oor dielekker dag, en ander gereelde nuus en foto's.

Sielkunde III-kias van 1955Die US se Sielkunde III klas van 1955 het 'n 50-jarigereL:mie elnde verlede jam aan huis van prof JW (Justus)van Rooyen in Karindal, Stellenbosch gehou.Van links IS prof Justus van Rooyen, mev Elma Theron(Hartmann), prof AB van der Merwe, mev Mary-Ann vanRensburg (Adler), mev Nita Houghton-Hawksley (Brilz),mev Mari Wessels (Conradie) en prof Izak van Biljon.Maak kontak met prof Van Rooyen bye-posjwvr@adept.co.za of by telno (021) 8833270.

Monica word 80Die dames van Monica het op Saterdag 13 Mei grootmakietie gehou ter vering van hul 80ste bestaansJaar. Ditwas 'n wonderlike oggend - 'n geleentheid vir oud en jonkom te klets oor die ve lede, hede en toekoms. Die geesvan die non leef beslis nog vooli!Op die foto IS 'n huidige Inwoner, me Lorraine Geldenhuys;die oudste dame by die geleentheld, me Kath Jansen(Coetzee) wat in 1936 'n eerstejaar in Monica was en meCecile van der Mervve (du Toit) wat in 1943 eerstejaar was.

Die Malie-redakteurs hou reunie!roeer vanjaar het 'n groot getal oudredakteurs van Die

Matie reiml8 gehou om die 65ste bestaansJaar van diestudentekoerant e vier.

Onder die oudredakteurs wat die spoggeleentheid in dieOude Libertas Restaurant bygewoon het. was die oudsteredakteur. mnr Gerhard Roux (redakteur in 1946), dr DirkHertzog (1968), ad Altus Joubert (1974), mnr Koos Bekker(1975) en me Jacolette Kloppers (2001). Die hUldrge redakteurIS mnr Andre-Pierre du PleSSIS.

malieland WINTER2006 35

Daar's hy amptelik geopen! Van links is die mans klubkaptein, mnr Jacques Theron; me Jackie Wiese, Direkteur van die Sportburo; prof JulianSmith, Viserektor: Bedryf; me Kotie Smuts, President van Maties Hokkie; dr Edwin Hertzog, Voorsitter van die Raad; me Lauretta Maree, UitvoerendeBurgemeester, Stellenbosch; en profChris Brink, Rektor. Foto: Marli van Wyngaard, Eikestadnuus

Trial games to demonstrate the new rules were held earlierthis year at StellenboschFota: Marli van Wyngaard, Eikestadnuus

NA Jare se beplanning, swoeg en sweet isdie Maties-hokkieklub se langverwagtedroom U1temdelik op 25 M art vanJaarverwesenlik,

Die Universiteit Stellenbosch se eerstew te basis kunsgr shokkiebaan - watbOOilOP n internasionale standaardevoldoen - is mptelik deur dr EdwinHertzog, voorsitter van die US Raad, by die

elgevallen-sportterrein geopen,Dr Hertzog het verlede jaar die bal aan

he International Rugby Bo rei (IRS) t-ecentlychose the Maties Rugby Club's hostelleague to tes new rugby laws in the criticalreviewing p ocess of current rugby laws,

The IRB appointed a Laws Project Groupunder the guidance of Bruce Cook, theIRS's development manager, This groupmet earlier this year in Stellenbosch todiscuss, refine and evaluate certain newversions of the rugby laws for possibleimplementation after the 2007 Rugby orldCu ,

Included in th group are IRB councilmember Bill Nol n (ch irm Il), Rod

acQueen (former W lIabies coach), PierreVillepreux (former coach of France), IanMacintosh (former Springbok coach), RichieDixon (formet' Scottish coach) and PaddyO'Brien (I RB referee manager and formertest referee),

Freek Burger, former test referee, andcurrently a consultant for SA Rugby, as wellas Macintosh, are currently supervising theUS hostel's Ie gue matches where the newlaws are being implemented.

36 matieland WINTER2006

die rol gesit om hierdie droombaan te boutoe hy R1 miljoen aan die Maties-hokkieklubgeskenk het. Die klub het self ookR1 miljoen bygedra, en die Universitelt selening van R6 miljoen aan die klub was diedeurslaggewende faktor,

Volgens me Jackie Wiese, Direkteuran die Sportburo, is hierdie baan nie ne

'n droom wat waar geword het nie, maardie begin van groot dmge vir die klub, dieUniverSlteit. en Stellenbosch,

"According to me, there isno better club in the worldthan he Maties Rugby Club tohost such a trial set-ies,Eve ything needed for this ishere - the mfrastructure, thepia ers, the management,"Burger said,

According to him, thecontt-ibutron of Belius Potgieter(rugby manager of Maties) andFrikkie Naude (president of theMaties Rugby Club) towardsthis project has beeninvaluable, "Potgieter andNaude went out of their wayto accommodate this pro­gramme of the IRS here at theUS"

According to Burger andMacintosh most of these new laws areworking out quite well in the hostel games,''The game is a 10 quicker and the guyshave to be fi er than before, On the negativeside: it is still too easy for the tackler to kill

"Aangesien die klub n al dieinternasionale standaarde voldoen sal dieklub voortaan, onder meer internasi nalehokkietoetse en -toernooie op Stellenboschkan aanbieel, Internaslonale spanne alook op Stellenbosch kan kom oefen, veralmet elie US se ander f- siliteite - soos diesportlaboratonum, s emb d, gimnasium- at binne loop fstand al die hokkiebaanis," !iii

Marli van Wyngaard

the ball, because th ball retention drillsare not co ing through like it should, Thisproblem has to be addressed, but I have no

oubt that we Will nurse it hrough,"Macintosh said, !iii

D'e Matles, reeds wenner van die WP Groot Uitdaagbekervi die tiende kee agtereenvolgens, het behalwe vir dieplaaslrke kompefsie ook daarin geslaag om opunl ersiteitevlak nasionaal koning te kraai.Die F B Ma ies het hul selsoen op 'n hoe noot afgeskopdeur die Kovsies In Bloemfon ein met 29-26 tydens dieJa rlikse Intervarsl y-krag eting te klop. Kort daarnahet hulle ook met Tukkie op Coetzenburg afgereken enhulle met 26-11 kous oor die kop huistoe gestuur.Die j arlikse intervarsity tussen die Maties en Ikeys was'n rller met die aties wat ne -net daarin geslaag hetom met 27-26 te wen.• Die klub spog vanjaar met 13 spelers in die Vodacom­Stormers-gmep van 22 wat aan die afgelope Super 14­rugbyreeks deelgeneem het. 'n Verdere 15 spelers vanhierdie klub is deel van die Vodacom WP-span wat aandie plaaslike Vodacom-bekerreeks deelgeneem het.• Ilgenhof het in 2005 die Sauertrofee (in die SteinhoffMatie Interkoshuisliga) vera er. Aan die einde van diefinaal teen Huis Marais was die telling gelykop, maaromrede Wilgenhof hoer op die puntelys geeindig het, ishulle as die wenners aangewys.

Sportsentrum virgestremdesgeopenDie Uni ersiteit, wat homself nou al amper gevestig hetas die bakermat van sport vir persone met gestremdhede,spog nou ook met 'n Sportsentrum vir Persone metGestremdhedeVolgens me Corne Rossouw, dosent in die DepartementSportwetenskap, bied die Sportsentrum aan studentemet gestremdhede wat tans aan die US studeer, diegeleentheid om soos enige ander student aangeorganiseerde sportaktiwiteite deel te neem. "Diest dente kan nou die Universiteit verteenwoordlg,Universi eitskleure verwerf en as 'n lid van 'n US-sportklubdeelneem, Vir die student w t as nie-gestremdesportdeelnemer begin het en gedurende sy of haarstudiejare dal gestremd 9 ra k het, is dit 'n gemaklikeroorskakeling te I die Sentr m vir die voornemendest dent met 'n gestremdheid as bykomende motiveringsal dien om Stellenbosch toe te kom,"Me Rossouw vertel d t die Sportsentrum op vier areaskonsentreer. Dit SIUit in navorsingsprogramme soos dieErasmus Mundus Program wat navorsingsgeleenthedeaan nagraadse studente in oorsese lande bied in diearea van gestremdhede en inskakellng van nagraadsestudente by navorsing rakende sport, rekreasie enaangepaste bewegingsaktiwiteite vir persone metGestremdhede,"Ons konsentreer ook op opleiding en oefenprogrammeen op vennootskapsprojekte met onder meer die Wes­Kaap se Dep rtement van Kultuursake, Sport enOntspanning, Derdens is daar die sogenaamde HighPerformance Programme, Die program biedsportwetenskap- en sportmediese-dienste aan Suid­Afrikaanse nasionale spa ne deur iddel van

Rom-ram-rom, dis die Ma/ies waf komi Die Malies se nie-amp/elike rasieleiers virdie in/ervarsi/y teen die Tukkies. Fa/a: Marli van Wyngaard, Eikes/adnuus

Spor/persone me/ ges/remdhede se aerobiese kapasi/ei/ word ge/oe/s op dienuwe Sa/urn /rapmeul, Jacques Lloyd, 'n derdejaar Spor/we/enskaps/uden//oe/sdie nuwe apparaa/ in die Depar/men/ Spor/we/enskap se Fisiologie Labora/oriumui/. Langs hom is me Louise Prins van die US Spar/we/enskap en -medisyneSen/rum en dr Suzanne Ferreira van die US Spar/sen/rum vir Persone me/Ges/remdhede. Jacques is 'n /e/rapleeg en he/ nie beheer oar sy bene nie enbeperk/e beheer oar sy arms, Hy is eg/er 'n ak/iewe spar/man waf deelneem aanrols/oel/ennis en -rugby. Fa/a: Hennie Rudman, SSFD

assessering en evaluering; oefenprogramme en oefenkampe vir ell esportdeelnemers; 'n databasis vir die bestuur van elite atleet-inligting entalent-identifisering sowel as ontwikkelingsprogramme ir ale toile atletemet gestremdhede," se me Rossouw,

Die vierde area is 'n speslale spoliklub vir gestremdes, Die sportklub wilseker maak dat studente met gestremdhede by bes aande US Sport lubskan inskakel; dat daar geleenthede IS vir sportspesifieke deelname is datdaar toegang tot oefensessies, -programme en -fasiliteite is; en dat daaeffektiewe skakeling met sportstruk ure vir deelnemers met gestremdhedeis.

Die Spolisentrum vir Persone met Gestremdhede en die US het oakonlangs 'n ooreenkoms met die Wes-Kaap se Departement van Kultuursake,Sport en Ontspanning gesluit am sport vir persone met gestremdhede in diestreek te bevorder,• Enige persoon waf belangs/el am vrywil/iglik behulpsaam le wees m /die Sportsen/rum se sportaktiwi/ei/e kan me Rossouw kon/ak by 8084733 of8083975 ofper e-pos by cr@sun,ac.za, WI

motieland WlNTER2006 37

I<ORTSPORTMarli van Wyngaard

DIE Universiteit se sportsterre het tot dusver vanjaar uitstekend presteer opverskillende terreine. Van die hoogtepunte is:

Michael Sowerby

.Vier van Maties se fietsryers is gekies om aan dOe Wereld StudenteFietsry-kampioenskappe deeI te neem, naamllkchael Sowerb ,Arno Viljoen, Konrad Siebrits en Stephanie Jansch Die Maties­bergfietsryer Sara Muhl het ook haar s em dik gemaak deur eerstete korn in die WP se eerste veldwedren van die seisoen, Verder hetsy ook tweede geeindig in die Cape Argus Pick 'n Pay Bergfiets­uitdaging en vierde by die nasionale Veldwe ren Kamploenskappein Pietermaritzburg,

.Dle Maties-hokkieklub se speier Kate Hector, wat Suid-Afnka sevroue-hokkiespan gereeld op die veld verteenwoordig, IS aangewysas die speier van die toernooi tydens in 'n oetsreeks tussen SUld­Afrika en Skotland wat in Durban plaasgevind het.

Kale Heclor.Folo: Jackie Wiese

_Die Oudmatie Carina Bru er het geskiedenis gemaak deur dieeerste Suid·Afrikaanse vrou (en die derde p6l'soon ter ereld) te wordom die 35 km swem oor Valsbaai suksesvol af te Ie, Sy het by RooiEis begin swem en 10 ul'e en 58 minu e later by Miller's Pam Ult diewater gestapo Slen www.carinabruwer.comlr meer Inligtlng.

.Dne atlete van die Maties-atletlekklub was vanjaar lede van dieSuid-Afnkaanse atletiekspan by die Statebondspele in elbourne,Australie, Janus Robberts (gewigstoot), Janice Josephs (sewekamp)en die Junior atlee Robert Oosthuizen (spiesgooi) het almal vir hierdieprestige byeenkoms gekwali iseer. Okkert Brits (paalspring) is ookgekies, maar kon a.g.v. 'n besering nie deelneem nie. Robberts hetdie gewigstoot-afdeli 9 by die kompetisie gewen. Hy he ook vanjaarJohn van Rooyen se Bol nd-rekord (18,91 m) in de gewigstoot - watal sedert 1974 san, erbeter deur die gewig 21,06 m ver te stoot,Janice Josephs het op haar beurt vanJaar gaud gewen by die Suid­Afrikaanse Veelkamp-kampioenskappe, Sy het ook drie goue medaljesby die Suid-Afrikaanse Atletiekkampioenskappe verower, naamlik Indie sewekamp, verspring en 100 m hekkies, J nice het 00 dienasionale versp ingrekord wat Annie Kloppers in 1986 opgestel het,verbeter.

Nuwe borge virMaties Rugby

Janus Robber/s, lid van die Malies AI/eliekklub, hel vroeer vanjaar'n goue medalje in die gewigslool-afdeling by die Sialebondspeleverower.Folo: Touchline

Kom sak saam in die skruml Agter is mnr Frikkie Naude, Presidentvan die Universiteit Stellenbosch Rugbyvoetbalklub, mnr JurieRoux, Voorsiller van die Klub en mnr Peter Griffiths van SteinhoffInternational, mnr Tienie Ie Raux van Sanlam, prof Julian Smith.Viserektor: Bedryf en mnr Francois Pienaar, First National Bank seWes·Kaap Voorsiller.Folo: Die Malie

Die Stellenbosch Rugbyvoet·balklub spog vanJaar metSteinhoff International. Eerste Nasionale Bank (FNB) enSanlam as hoofborge. First atlonal Bank. die Mattes sehoofborg die afgelope klompie Jare, sal die Matie Eerstespanborg. Ole Eerstespan sal steeds as die "FNB Maties"bekendstaan.

38 matieland WINTER2006

In Memoriam

Mnr GW (Gerhard) Andrag vanStellenbosch (73). Oudinwoner vanHuis isser en het sy BComm-graadaan die US vervverf.Lt-Kol AH (Alphonso) Botha vanPotchefstroom (56). lIoltydse lidbe ro ke by en verantwoordell viral die reservemaglede (Komman­do's en Regimente) in die Noord­wes provlnsle, Hy was ook betrokkeby die keurlng v n die SAW se"spesmagte" tydens die vorigebedeling,Mnr DP (Denis) Bergh vanC1anwilliam (79), Ou inwoner vanDagbreek. Verwerf sy SSe(Landbou) in 1949.Mev M (Martina) Botha (nee Roos)van ynnwoodrif (82). lIerwerf haarBEd in uishoudkunde in 1945.Oud-Pllmaria van Huls Ten Boschen WElS ook destyds dosent in dieDepartement Hulshoudkunde.Dr J (Janet) Brown van Malawi (50).Sy het haar DTh in Teologle in Apnl2004 aan die US verwef.Mnr DC (Nelis) Blom van Riversdal(80). Oudlnwoner van Dagbreek.Sehaal sy SComm-g ad In 1947Mnr IN (Neethling) Coetzee vanMomanapark (74). Oudlnwoner vanDagbreek. e erf sy BSc Ing-graadin 1955.Mev YE (Yda) Coetsee van Riversdal(46), Oudinwonervan Monica van1977 tot 1979 Verwerf haar SA­graad in 1981.Dr WE (Wilfred) Damsell vanPlumstead (74). Verwerf sy MTh in1994 en sy DTh in 2004,Regter MR (Tinie) de Kock vanKenilworth (83). Oudinwoner vanVlloenhof, Verwerf sy BA-graad In

1942 en sy LLB in 1944. Beke de inbewaringskringe en was lankvoorsl er van die Raad vir Naslo­nale Gedenkwaardighede (RNG).nou die SA Erfenishulpbron-agen skap.Mnr JJ (Hannes) Drotskie van Cresta(67), Verwerf sy BComm-graad In1959.Mnr TC (Thian) du Plessis vanPretorl (71). Oudlnwoner v n HuisVisser. Verwerf sy BSc. Bing in 1958.Dr AS (Adriaan) du Toit vanVilJoenshooppad, Grabouw (72).Oudinwoner van Huis MaraiS enDagbreek. Verwerf sy BA In 19 3,sy MA in 1955 en sy DPhilm 1958.Mnr A (Augie) Erasmus an DrieRiviere (69). Oudinwoner vanHelderberg, Verwerf sy BComm­graad in 1957.Mev HW (Hester) Forster (neeKeyter) (74). Oudin oner n Hliisde !lliers. Verwerf haar BA-graadIn Maatskaplike Werk In 951 enhaar A in aatska like erk in1954.

Mnr L (Leon) Ehlers vanMelkbosstrand (58), Oudmwonervan Huis Marais. erwerf sy BA­graad in 196 . W sS reeksbestuurder van Fo,-d Motor

aatskappy.Dr LJ (Lisa) Fisher-Jeffes vanConstantia (35). Behaal haar MB,CHB in 1997 aan die US.Prof JSH (Hano) Gildenhuys vanSomersetWes (76). Hy was dieeers e hoof van die outonomeDepartement Publieke Admlni­strasie.Mnr M (Michael) Gobregts van Paal'l(28). Oudinwoner an Majuba van1997 tot 2000 en s udeer BRek.Regter VG (Victor) Hiemstra vanPretoria (92). Verwerf sy BA-graadm 1930 aan die US. Hy was ondermeer waarnemende regter­president van Transvaal, hoofregtervan die eertydse Bophu hatswana,medeskrywer an die grondwet anNamibie en kanselier van Unisa.Mnr DVDW (Hoffie) Hofmeyr vanAlberton (80). OudinwonervanWllgenhof en 'Ie erf sy BCo 1m­graad in 1950. Was gedurende syloopbaan werksaam by Yskor.Drostdy Wynkelder asook DistillersKooperasie in Stellenbosch.Dr EM (Ettienne) Hugo vanKimberley Verwerf sy Mlng in 1966.sy Bing in 1993 en sy PhD (Ing) in2000.Mnr JDW (Johan) Human vanBoesmandsriviermond (79).

Oudinwonervan Dagbreek. Behaalsy BComm-graad In 1946.Mnr JE (Eric) Kietzka vanPietenmaritzburg (48) Oudinwonervan Simonsberg. Verwe - sy BS ­graad In 1981 en sy BSc (Hons) in1985 aafl die US.Mnr DA (Dieter) Kopke vanDurbanville (54). Verwerf sy Hons.BPA In 1994 aan die US.Mnr JC (Johan) Kriegler vanSandhilis (56). Oudlnwoner v nWilgenhof. Studen aan US van 1971tot 1974 en het gereeld skenklngsgedoen VIf a eldrulf-navorsing.Mnr J (Johann) Kotze van Somerset­Wes (62). Oudlnwoner van HuisVisser. Verwerf sy BSc-graad inLandbou in 1967 en sy Hons. BSe­Agrie in 1969.Mev CI (Cornelia) Labuschagne vanPinelands (79). Was 'n i gekrewestudent If die Dipoma in Verpleeg­adminlstrasie.Mnr JC (Coley) Lamprecht vanAuckland Park (59). Oudlnwonervan Dagbreek. Verwerf sy SA In1967. Vebonde aan RAU vanaf 1975tot 2000 en later Dekaa van dieFakultei! Opvoedkunde en \ erpleeg­kunde. Skrywervan onder meer diebekende oek My Kind 'n Wenner.

Mnr PJ (Piet) Lombard van Strand(77), Olldinwonervan Dagbreek.Verwerf sy BA in 1949, sy MA in1951 en sy SOD in 1952. \A as 'n

voormalige dir-ekteur van dieeertydse Departe ent Ontwikkelingen Skakeling aan die US en dienook as burgemeester vanStellenbosch.Mnr JF (Jacob) Louw van Senekal(77), Verwerf sy BSe I g-graad in1950Mnr DR (Dave) MacDevette vanKaapstad (51). Verwerf sy BSc-graadin Bosbou in 1976 en sy Hons BScin Bosbou in 1978. Was werksaamin natllurbewaring en was ondermeer gemoeid met GIS enafstandswaarnemlng ell die stig ervan Empowerment for AfricanSustainable Developmen (EASO).Mnr IP (Immanuel) McKenzie vanKaapstad (27). Het vir Maties 0/19ru byspan in 1998/99 gespeel terwylhy besig was me! sy BComm-graadaan die US.Dr JD (Jacobus) Muller van L el on(97). Oudinwonervan Eendrag.Verwerf sy BA-graad ill 1930, sy MAin 1931, sySOD (Nagraads) in 1932en sy Ed in 1933_Admiraal L (Leon) Olivier vanalhalla (48). Verwerf sy Hons BPA

in 1997.Mev AS (Salie) Pauw (nee Zaaiman)van Kuilsrivier ( 3). Verwerf haarDiploma in Huishoudkunde In 1942en haar HPOD In 1945. Sy was ookdie moeder van vier Oudmaties.Mnr JW (Jan) Pretorius aOnrusri ier (54). Oudlnwoner vanDagbreek. Verwe sy Bing in 1976.Prof DH (Hugo) Retief nBirmingham. VSA (83). Verwerf syBSc-graad in 1942. MSc-C emie in1944 en sy DSc Odonto/ogie in 1984.Plonier van tandheelkunna ors,"g m Su:d-A rika en ere­professor van die ee,tydse Fakultei!Tandheelkunde.Mev SP (Susanna) Rabie vanFranschhoek (88) Oudinwoner vanMonica. erwerf haal- BComm­graad in 1937. Was verbonde aandie Tegnlese Kollege Stellenbosehtot en met haar attrede.Mnr DJE (Dirk) Sobotta van Namibie(40 ). Oudinwoner van He!derberg.Verwerf sy SSc-Agric In 1987 enHons BSe-Agric In 1991.Mev MM (Magdaleen) Stassen (neeGouws) van Vel emo (66).Oudinwoner van Monica. Verwerlhaar SComm-graad in 1960 aa dieUS.Mnr GF (George) Stegmann vanKlerksdorp (81). a ed sy SSe­graad in 1947 en sy BSc-lng In 1951Prof C (Chris) Swanepoel vanBettysbaai (74). Verwerf sySertlflkaat in koor/eiding in 1951. syBMus in 1952 en sy MMus in 1954.Was 'n bekende mUSlkus.opvoedkundige en kul uurleier.

Onder meer stigter van die kerkkoorvan die Studentekerk opStellenbosch, rektor van dieeertydse Technikon Witwatersrand.bestuurslid van die SAUK envoorsitter van die FAK.Dr A (Alta) van Aswegen vanStellenbosch (59), Oudinwonel- IIanHuis Fransie van ZiJI. Vefl'Jerf haarMB. ChB in 1970.Prof AB (AB) van der Merwe vanStellenbosch (91). Verwed sy BA­graad in 1936. sy MA in 1938 en syDPhl1 in 194 .Os AJ (Anne) Verhoef van Wellington(63). Verwerf sy KD in Teologie in1966. BTh in 1976 en sy MTh in 1979,Mnr WJ (Willis) Viljoen van Gwew,Zimbabwe (74)_ lerwerf sy BA-graadin 1953 en sy SOD In 1954 aan dieUS. Was bekende in onde,-wys- ensportkringe in Zimbabwe.Mnr CA (Carel) van Wyk vanLalnsburg (75). Verwerf sy BA-graadin 1952 en sy SOD in 1953 aan dieUS. Was skoolhoof van dieHoerskool Laingsburg.

Dr Anthony Edward (Anton)Rupert van S elleflboseh (79),O,e LJni~e'-sitelt he vroeervanlaarafskeld geneem van dr AntonRupert n Groot vrien an dieUnlverSI elt As eertydse raads! den eredoktor he sy danke 'nbedu dende ral gespee as rigsnoerv,r die toe omsger 9 e koers vadie Unlversitelt. Hywas'n nedengreus onder die reuse. 'nInternaslonaal gevlerde leier,bekroonde entrepreneur ennyweraar Hy net op a Ie terrelnemense e lewens aangeraak elerander en sy dood laa! 11 leemte

op bale vlakke van dIe SUld-A nkaanse samelewing. Rus invrede dr Rupert. Jou lewe was meeras leetwaardlg.

Mnr 0 (Deon) van der Walt (47)D'e interna lonaal bekendeoperasanger was sedert 978studen III d.e Departemen Musleken het sy sangstudies onder proGeorge van der Spuy vol 001 en syLisensiaat in Muslekonderwys in981 on vang. Hy het sy opleldlng

In Europa voortge it aar hy dieeerSle prys by die Somer-akademlevan die MozarteLlm 111 Salzburgverower het. Na n J <If by dIeBelerse Staatso era In Munchell's l1y as Hoof Uriese Tenoor n dlStLlttg rt Opera aangas al. a sydebuut nil Barbiere di Sivk)lti:J Inelle Kon nklike Oper hUls. CoventGaldan In Londen, volg optredesoy La Scala Milaan: d,e WeenseStaatsopera en die Metropoli aan eOpera New York - die sogenaamdeg~ nd slam operahUise. As Imesetenoor Iwt hy ver keie rolle in var.d e bekends e operas ve olk.

39 matieland WINTER2006

/

Volgendekeer in Matie/and:

En laastens, wat dink jy vanhierdie uitgawe?Skryf ons nog te veel oor die USself? Is die artikels te lank?Wat wi! jy meer van sien - of selfsminder?Skryf gerus aan my bymedia@sun.ac.za of byDie Redakteur: Matieland, AfdelingBemarking en Kommunikasie,Universiteit Stellenbosch,Privaat Sak X1, Matieland, 7602.Die faksnommer is(021) 808 3800.

Navorsing goon vankrag tot krag.

Volgende keer vertel ons hoekom die USse navorsingsprofiel so hoog is:

• Ons het tans die hoogste produksle vannavorsingspublikosies in verhouding

tot grootte in Suid-Afrika:

• In agt von die standoord-oonwysers vir okodemiesevoortreflikheid van universiteite tel die US onder die eerste

drle In die land - en in vier doorvon is ons eerste;

• Drle van die sewe nosionole Sentra von Uitnemendheidis tans gesetel oon die US - die hoogste aandeel van enlge

universlteit In die land;

• Die Universiteit het In 2005 'n rekordgetaldoktorsgrade gelewer - proporsioneel die

beste uitset in die land;Ook gesels ons met me Ellen Tise,Senior Direkteur: Biblioteekdienste

Sou blokki.es 00 'n dwlntersoggen

aar is min dlnge in die lewe s6 insplrerend soos omvroegoggend, in die middel van die winter, met kaal, koue

voete op 'n klein plastiekboublokkie te trap, Dis asof diesadistiese, oorspronklike ontwerpers die blokkie presies so

ontwerp het om die maksimum hoeveelheid senuweepunte in jou voet meteen trapslag te kasty,

Ek is ook daarvan oortuig dat die gedeelte in JOu brein wat pyn vertolk,dlrek langs die gedeelte wat taal reguleer, gelee is Want soos wat diepynimpulse deur jou liggaam skiet, word jY dadelik genoegsaam gestimuleerom uiters kreatief met die Afnkaanse taal om te gaan, Eerstens om uitingte gee aan jou gemoedstoestand op daardle presiese oomblik en tweedensom die gevolge vir die een wat die blokkie daar gelos het, te verbaliseer.

Behalwe hiervoor is daar natuurlik ook die voorreg om 'n aangrypendestukkie kykgenot vir lOU huismense te verskaf as hulle sien hoe lY sondeI'enige vooraf oefening die Riel dans - veral as jy daarin slaag om n6g 'ngoedgeplaaste blokkie raak te trap,

Ai, die vreugde om kinders te he l Die voorreg om 11-uur in die aand virAction Jack in die kar te gaan haal - jou verduideliking dat die 15cm spiertier­tawwe-Tienie eintlik die kar moet oppas ten spyt, Om 10 minute van die huisaf om te draai, want JOu dogtertjie het Tessa, haar praatpop, by die huisvergeet. En hoe maklik vergeet ons nie hierdie "voorregte" nie.

Want as lY 'n blokkie raaktrap, beteken dit lY het kinders wat blokkies kilnbou As sy nie sonder haar pop kan vakansie hou nie, beteken dit sy ontwikkeldie vermoe om te begin omgee vir iemand buiten haarself, As Waaksaamin die hUls moet slaap - ten spyte van die felt dat sy 3 em dlkke pels hom'n Antarktiese winter sal laat oorleef - is dit dalk omdat jou kinders liefdebegin koester. As die sitkamer besaai Ie met speelgoed beteken dit jy beskik001' die finansiele vermoe om presente te koop.

En natuurlik gaan dit nie net oor kindel's nie. Mans wat op 'nSaterdagoggend aan Irolley-rage in die mall begin Iy as hulle saam met hulvrouens of meisies van klerewinkel tot klerewlnkel moet dartel op soek na'n spesifleke "must have"-toppie, Maar dalk is dlt omdat sy opinle vir haarbelangrik is, Omdat sy vir hom wit mool Iyk. En vrouens wat saamgesleepword rugby toe, Om wie weet hoe lank in die reen, op 'n klein, koueplastiekstoeltjie te moet Sit en kyk hoe 30 ouens 001' 'n bal baklei. Maar dalkis dit omdat hy daardie spesiale vrou in sy lewe naby hom wil he.

Hoeveel slegte goed is daar in die lewe waaroor ons nle een snars verderdink nie? Dit net sien as sleg, As jy kla oor JOU kar, beteken oi jy het vervoerAs lY vroeg moet opstaan om betyds by die werk te wees, beteken dit jy het'n inkomste, En as jy kla oor JOU tuisrekenaar se Internetspoed? Of die dakwat lek, die geysel- wat begin groet, die lang ry by die supermark? Of wat vandie spelpeil van die Stormers? (Goed, ignoreer daardie een)Dis hoekom ek dink die kragonderbrekings wat ons nOli in die Wes-Kaapbeleef eintlik 'n positiewe ding kan wees. Nee, natuurlik het ek groot e patiemet talle besighede wat groot verliese Iy, maar as daar lets goeds Ult dieonderbrekings kom, is dit dalk JUIS 'n tikkie eenvoud waarin ons geforseerword, Om saam gehurk om 'n gaslampie te sit of roereier 001' 'n gasvlammetjiete maak - sondeI' tde Laan en Survivor. Om stilte in die huis te he sondeI'radio's, hoetroustelle en tuisteaters. Sallg l

Wat my egter die meeste raak, is dat ons tog so kan kla oor dieonderbrekings. Dit te midde van duisende mense, indien nie miljoene 'lie,vir wie onderbrekings normaalls. Of eerder, vir wie elektrisiteit, besigeaandprogramme, TV-speletpes, elektriese apparate en die Super 14 onbekendedinge is En diep binne my wonder ek of daar nie dalk 'n tlkke bevoorregtingdaarin skuil nieGroete tot volgende keer l

fJar~

matieland WINTER2006 40

ATKVOns maak 'n verskil in Afrikaans.

Kyk by www.atkv.org.za hoe ons dit doen of skakel (0 I I) 919 9000

.by Stellenb~sc~

VANAF

R 1 540 000aile kostes ingesluit

?? Omvattende Sekuriteit

?? Moderne Gesondheidsorg

?? Uitsonderlike Ligging

?? Stylvolle Afwerkings

?? Eie Titel

BlaauwklippenWynlandgoed

DezalzeGholflandgoed

t IBMWI IShell I

55 of ouer? Besoek ons verkoopskantoor teStellenbosch Square (Suidingang) NOU!