1. % t '

2. si^- e> . c ' fa-G l 1"LUD (R.) alias de Fluctibus Collectio Ope- i-iini, viz. Macrocosmi, Musica, Arithmetica, Geometriee, Arte Militari, Machini Nonnul Belicis e Varus, Horologi, Astrologia, Geo- mantia &c, &c, &c, the illustrations, (up- wards of 300) of Early Inveuted Machines, Instruments, &C &c to the numerous treatises in this folio are amongst the most curious which exist ; the compiete Work, and rarely metwith, large folio of 920 pages, vellum, Oppenhemi 1617 /.i 3. /frl II I 4. 1 : 5. Utriusquc CofmT UlORIS fcilicct ct MINORIS METAPYSICA , PHYSICA ATQVE TECHNICA H I S TO KIAIn duo Voluminafecundum COSMI difFerentiam diuisa AVTHORE ROBERTO FLUD alids tieFlutlihu^Arm^cro. c inMcdicmaDoclorc Ofcorucnfl . Tomus Primus ,. Dc Macrocofmi Historia m duos tractatus diuifa . (Mttaphyfico Macfocofmi Qii J nmus de uorum < Sccundus de AruNatura Jlmiain Macrocofmoproduch r>ertitur^ue,ac ejufiiem fyhzrs. infiuentix adrerum elementarumgeneratwnes dtgttis tpfius quottdte prparantur &dtjjo- vuntur j Planetarum etiam corpora ^iatura opertbus tnfirumentorum loco tnfcr. viunt i funt etiam quajtmarculi ,quibusmetaUa m mmeris tenefinbus produ- cuntur 3 Cordis & petHow tfiiusyirgintsregw esi vera Solis coelejits fedes matrtxque, ^venier ejtucorpore lunan repletur , exmammtUis ejus omntbus c- lementorum creaturis catidum mnatum humtdumqueradicale , dcjutbus ttlarum ytta o* egetatto oriuntur,perpetub mfitUat tpfasque lallat,- Cordis ettam fjlen- dorequodam aureofieUa tam fx qudm errattca tUuminantur, fS quafiantmasy coptose difiepta* e, TRA* 15. TRACTATUS P R I M U S De tMacroco/miftruclura^ejuj/jue creaturarum onqtnis hijiona mhbros V 11. diyija. LECTORI 16. '. t a { n ta rr do. fk qui mi> nis hr, ftce. moL qua,. enin. beipj Vean. mult. fesex inquit ille, omnium mfiepotefiatem haberet, opifiaa fieptem gubematommanimadvertit ,- qui gubernatores humanx. mentis meditattone gaudentesfoiguh proprufiuordmispartmpem hommem reddtde- ^B 2 mnt 18. ii EPISTOLA LECTORI. runti quipojlquam didicit horum eJfentiam,propriamque naturam conjjexit, penetrare *& refcindere jam exoptahat ambitum circulorum , njimque guher- natoris prxjidentis igni comprehendereiQmhus CQiccm luculcntcr do- cet,conceflum effe a D eo hominibuspropterformarnobilitatem, non modo aftrorum naturas , motus, & ac~tus in hasc inferiora co- 'gnofcere , fed etiam ulterius ad ccelum igneum & Empyreum pro- gredi,ac gubernatoris iftic prafidentis omniumque primi vim con- templari & admirari : Hinc etiam Deum mentem humang. rationis vo- cavit, quem nam qui co- v wwfcit (eipfitmjranfit^co&cm Tnjmegijlo tefte,^Dexi M.Sufficit itaque nobis, quod cognofcere nofmetipfos non poflimus,nih toto inge- nii conamine, omnibusque animi viribus, ac precibuTaihduis p ro gratia & lumine divino,quotidie ad talia recte contemp!anda,& ad- mirabilem creatoris ideam ex demonftratione a pofteriori perci- piendamgradatimaccedamusj quod tibi,mihi,&omnibus ctemcn- ter concedat Omnipotens,per merita Filii fui unigeniti, Amen. % Flud. TRO OE- V 19. n? K OE M I V My IN Q^UO DEMONSTRATUR, QJLIOMODO CAUS. PER SUOS EFFECTLIS, HOCEST, DEMONSTRATIONE apofteriori indagentur. U.oniam tpfiim Deum Macroeofini fhbricz autorem a iprion demonflrare aut cognofcere,ettam faptenttjfmo auttn- geniofjfmo cutqueeH tmpojfibde,cum tpfum ejfentialiter defi- mrenemimunquam3 acneipfiqmdem etiam Anttfltti dtvtno Moyf,ft conceJfum,aut ullo unquam minon ^vero copta iU L 2OT,quodeftimmenfumillud CAw exnatuiisdivetfus lndigeftecompofitum. Dcquocap.io. Ultimum , (eu cxttcinum.au t ptoximum, quodeft -Inanimalibus In vcgcrabilibus Inminetalibus Jperma jernen {Sulphur Ar,gentum vtvn }' de quo ap. IO LN4/ra/w,feucaufatum,autprincipiatum, Deqnoinlibiisfequentibus. CAPUT 23. 17 C A P U T l De natura tnfinita rewwjue omnmm opifice. ^>,-v^fig^. ^TiJR A infinita,qtiaeeit. Spiritus immenfus , ineffa- [^P^^f^^V biiis , non intelligibilis, extra omnem lmaginatio- ^Mi^M f^5 nCm J UIJ)ra omnem ene>nr> am > mnominabilis , folo ^ cordeprxdicandus, fapientifittnus , clementiflimus, Pater , Verbum jJpiritus fanctus, ftimmum. & folum bonum , altitudo incomprehenfibilis , o-j mnium creaturarum unitas , quce eft omni poteftate JM validior , omni excellentia major , omni laude di- jp gnior Trinitas jmpartibilis , lumen fplendidifli- f$3 rnum & inenarrabile,mens deinque divina,libera &: fegregata ab omni concretione mortali , omnium Hcrmes gloria,divinanatura,neceflitas,finis&renovatio5Hic,inquam,DriUSomnium n lutrirnus & maximus,cuj us nomen fit benediftum in arternum, admirandam to- "tT/wt, tulT^LicFocofmimachinamfaberriniecondidit , e,usque ftructuram pulcher- rime decoravit : Quod etiam omnes Philofophi tam antiqui quam recentiores, preter Peripateticos , qui mundumab ceterno efle volunt, unarfimi fere confcn- f ii affeverant , diviniilimum huncUniverli conditorem multis appellationibus, cuihbetejus a&ionis propnctati convenientibus cognominames. Inter quos Hermcseum vocatrWfw aflignaverunt,quoniam in opificii univerfalis conftitutio- nellbTtertTiEntislocumha:cip{aeflentiavendicavit : Exquorum Philofopho- rumEthnicorum opinionibus manifeftumeft , ipfos non procul a vera divinie mentis cognitione aberrafle ; Inter quos facram Mercurii Trifmegifti revelatio- nem,ejusque in myfteriis divinis profunditatem , nunquamfatis admirari vel collaudare polfum ; quippe qui in Pimandre fuo divinitus & fupra humanum ca- ptum nobis abdita Dei,& ftructttMe ejus univerfalis fecreta patefecit : Poft quem Phtonem divina cognitionepleniorem putamus ; utpote, qui contra P eri- pateticorumaflertiones,nnmdum,&quannmundofunt vifibilia & invifibilia, aprincipio primo ingenito facfa efle conftanter afleveravit. Quamvis autcm opificem hunc trinum eflentialiterdefcribere fit impoflibile ; attamen fllefe- cundiim nonnullorum Doctorum contemplationem hoc modo oculis depingi- cur ; videlicet aut informa bumana, Tiomo ad imaginem Dei facfus Tri- nitatem reprxfentat , quippe cum in ipfofint Mens , Verbum & Spiritus. Trifmegift. in Pimand. Pateromnium^intelLecfus , vita&ful- gor exiftens hominem libi fimilen) procreavit , atqueei, tanquam filio fuo congratulatus eft ; pulcher enim erat , patrisque fui ferebat inaagi- nem. ibid. Exvita&Iucehomo conftat ; Vitaau- tem&luxDEuseft./^. | Fecit Deus hominem fecundum ima- (_ ginem fuam. Genef.i. Rationcs autem cur nonnulli Deum humana depinxerunt forma , funt, quoniam. i Aui 25. DE MACROCOSMIPRINCIPIIS. 19 Auzi figurxSolis ; Sub hac enim forma Ethnici & prxfcrtim Oricntales Drn^raciorant. Solivero compa- raverunt Deita- tem Sa- pientes, quonia ^ADeo omnis fplendor fpiritualis & invifibilis derivatur , omniaq; eodem intrinfecusilluminantur,nonalter quamclaritas&rful- gor vifibilis &: externus omnis ab ipfo Sole procedit ; namqueut m materialibus Sol , lic in fpirituahbus Deus eft Imperator igneum (ceptrum tenens, #W.habetur. ItaqueDEiis occultus jam faciem fuam fplcndi- dam in fpeculo mundano , fuo lumine inatliuato.manifeftavit , ideamque fuam nobis & creaturis fuis per facrofan&um illud donum allidue communicat , quia mundumhuncvifibilem & externum ad opificis exemplum formatum dixe- runtSapientes. lItigiturfacieshominisinfpeculoperrefkxionemvidetur,fic trinauniuseffentisediftindioinfpiritum univerfum mundi undiq; refle&itur. Cujusreidemonftratioinfequentiexemploadoeulumpatet^ G GA-1 28. 2 TRACTATUSI. LIB. I. C A P U T II. Quot modts DEVSin toco ejfe dicitur , quomodo ubique adesi ommaqueimplet ? Etdeprnecipuaejusjede m hoc mundo ? Riusquam de Natura? naturanris fede feu domicilio proprio agamus,anpolfitaliquoinloco efle, cum iitinfinita in eflentia fua.quaerendum cfb ?" Cui quidem dubio tota Theologorum Scholad'ftinguendore{pondit> euraeflein loco,non definitive-, ficut mtelligentia: feu creatura; fpirituales , nec arcun;fcriptivet &-3tgL&SL quemadmodumres corporcr , fcdtantum prafentialiter , quamvis fecundum GregoriumVi&iis in omnibus efle dicztnr tripliciter > (cilicetaut^/7- itibter, utiisexpenitbonum , 4//^/f///t/.vYr,nempeperinrluentiam, aut ejfen- tiaiuer, videlicetpenntimitatis ciTontiam. UbiqueautemdiciturDEus ,qua- tenusvirtuscjusdivinacunctapermeatentia.pei-quamterminatrefpe&umpo- tentialitatistoriusuniverfiad(eip('um:Sice tiamomniaimplcredicitur,non,uc ab ;is contineatur,fed_potius ut eacontmeanturabipfoTE^gw^ihquitArnbTo- fus , proprietas Deitatis ubique effe & in omnibus. Manifeftum eft igitur , Deum none(reinomnibus,puta,utpo(Trteum7eTq"uaiibetprofua:portionismodulo capere,quemadmodummaioraminus;feditadicituromniaimplere,ujmonfic aliq'iid,ubiip("enonefr.Iutelligimusitaque,DEUMefleintraomniajednoniji- chi(umj,quiainhnifuseffc&incomenfurabilts7eir^ fum^q^uatenusincircumfcriptafuamagnitudineomniacreataconcluHiTrAxq; hi ncclt.quodjjmnia a Deo creatadicuntur abipfobonajparticipative.hoc eftiper p^feluiamejusTeu {e^urnTurh^radul"eTT^htia:,quibus anglTiThlmis , &: animxanim.dibusprxferunturj&tamenquatenusquxlibet creaturaplusmi- nusvedignit it;s fecundum pulchntudinem forme fua?a prjma naturafeu Ente proccdentemobtinuit^eatenus.utteftaturjitw^^inbonitateperparticipa- tionemacqui(ita,altioremautdejecliorcmfedempo(IIdebit.Atver6,utaccipi- l^L^}^^^}}^cAlmpictcr,&c,utJambluhivetbisut^rA^pcr eflentiam,eate- nus fumitur pro cauia boni,hoc eft.pro> bom^fl^tuijjs^riru^io; de quo Mercu- rim Trifmcgiths ibi agit,ubi nos cavere admonet, ne quicquam prxter folurn De u m bonum dicamus. Omnia igitur Crcatoris opera bonitatis,non (uper el- fentiam foli Deo propria? , fcd (ecundum effcntiam participia inveniuntur, fcilicetquatenus c(lcntiam,formam,& lucem fubftantialemab igneaCreatoris bjmuTnitau-accipiunt, cujusdotibjisi^^ i najtujri^diram^utsac^per confequenTr^^gajtjclpativydTcuntu r. Atque hi:-cquidcmhonitatemefll'[Kihcammundusmundi6;, crejturafabipfo Crea- tKe,mmn^c^ffita^c^clo,acceperuiu,utPhilofophlcahabettraditio,fedex l^eiajuberrima ejus vol"untace,omnes fuas creaturas peificere voiente,fe- cu n d 5m PfaTm Wx Kegi i ir, c n tem, ^mcun^ vTlMU~boniihlti,JelmnTeeJT&Wierra. Phdo(ophidemquevetereshujusnatura?iuiturantishabitationeminccelo,ob lociilliuspulchnnidinem&clantarerr.pofuerunt. UndcPhto Deum inianea /^V/^/M/^/^aflcrebat^hoceftJnajthcie. Cui etiam Philofophi recentiores (:nterquos/Y^/w;,^w,fi'5//?//OT,vcroshujusNaturEcultoresnomino) afr.pulari videntur.appellantes CevJumHmjj^umDjEj habitaculum. Namquam- visDEusubiqueeiredicacur^C^pM^pioprietamen&principalitetjhoceft, cum 29. DEMACROCOSMI PRINCIPHS. 23 cummajorifuaprajfentia diciturefle inhoccoelo.ubiopcravirtutis ejus magis fplendent,tanquam in loco 6s fitu digniori, in quo virtus divina aptius operatur, ut tcttatur D/tma/cenu*. Nequeenim dicitur Deus fiipraomnia &: extraomnia per diftantiam localem,(ed per excellentiam"natura: , ut in refolut. Theolog. tracl.i. p. 1. qu&ft. 4. habetur. Atque hinc eft, quod ccelum hoc vocatur tntelletfuale. quia DEUs,cujuseftfedes,appcllaturSpiritus intellectualis. Nonnulh alii hanc re- gionem fiipercceleftem angclis Sc animabus beatis attnbucrunt , & propterea extrahocipfumaliamftatueruntmanfionem,quam cxlum Trimtatis appellave- runt,foliTrinitati,fcilicetPatri,Filio&:Spirituiranctoconveniente.Dicunthac efle ipfiim Deum fecundum rem ; ratione vero difterre. Nam fecundum Alber- /Tweft hoc ccelum virtutis divinx cxcellcntia , quarcontinet & circumfcnbit omnia creata. Undc fle in hoc ccelo ,eft efle in a: qualitate virtutisDEi omnia creantis,cpntinentis&:faTvantis. Peri^ff/w/Afviiionemha^e omnia luculenter expIicantur,ubiquamvFshxdua:rcgiones,Intclligentiarum fcilicet &: Trinita- tis.folummodoeflentia: puritate& exaltatione difterre videantur,unotamen cceloEmpyrco,aperfectafiia illuftrationeficdicl:o,eas, nonaliter quamaer&; ignis ccelo sethereo,conrineri Propheta denotat. Namque ccelum unicum, fir- mamenti convexitatem circumambiens , hominis fimilitudinem referebat, cu- jus pars fuperior ab imagims lumbis furfum igne carabea: fprma: , hoc eft, tenuif- fimo & fpiritualillimo refplendebat ; inferior vero a lumbis deorfiim igne ali- quantulumdenfiori&crafliorimicabatrpetquamhujusloci partitionem duas regiones dignitate diftcrentes indicare videtur,ccclum nempe prexcelefte crea- turarum fpiritualium propfium,& illud f iiperccelefte. C A P U T III. Demateruprimce origwey anJit creata ^velf^creata ? Ngens oritur inter Philofophos recentiores difTenfio de pri- mx creationis materia: origine ; quorum major chorus ipfam creatam efle aiteveranter dicit ; inter quos Arteftm his fere verbis utitur : Creator onmium tn prinapio abfcjuefermonis proUtione dixit; Fiat creatura talis, & poftea creataeH a Deo ipfa naturafive materia prima. Altcrverd chorus minor,de quo participat Paracelfm cum rclk]uis (iuc f chola2,materiam hanc vocat myjterium magnum, quod creati nul- liusfimilitudinemhabuit, nec etiam cteatum fuit,fedfolummodoabaltiflimo opificeDE o pr^paraturn. Amba: autem ha: fcholae conantur rationes fuasex Scriptura f acra per Moyien prolata,varie natura &: fenfum vocabuli Prinapii in- terpretantcs.probare. /?m/wenimcumca:terisfua:opinionis,exordiumnarra- tionisGencfeosa Moyfenobistradita:, nempe, inprincipio creavit Deus ccelum ejrterram, &:c. hoc modo cxplicat , nprimis %>el primo creavit Deus caslum drter- ram. Qjjamquidemvocabuli />/;> expofuionemconfutareannitentes Para- rf//fctatorestriaha:cnobisproponuntdubia, Anfcilicetper inprimis vclprimo volueritmtcrprctatorrcrcrrenomen Prtnapit adtempm attquod , vel adordinem& tempusftmtd,vc utrum per illud locumprimum delignare intendetit. Qujbus fane qua:ftionibus,abfolute&:confidcntereasnegando,refpondent;Pnw D materia: primse exiftentiam duo rcquiruntur , qtiorum pti^ mumeftEns quoddamin porentia,quod eflilliusmateria: oc^ cultad~ubje&um;aliudquaficaliginofumejufdemvelum,cujus- libet rei impreflionem ab ea,quam diu illi adeft , tollens,quod a MoyfeVocazm Tenebrae : quarum praefentia dicuntur entia efle inpotentia,ipfarum autem abfentia de potenda ad ac~tumdi- cuntiir feduci. Hanc igitu rmateriam adhuc informatam Moy/es abyflumappel- lnvit^zicxcndo^uod teneUrafuerintfuperabyJJum. Simul acvero SpiritusDomini dicT:useftrerrifuperaquis,igneumnsvigoremexliibens, tenebra: paulatim dif- ceflerunt,&: quod prius abyflus propter caliginem vocatum elt, nunc lntbrmafi mcipiensiaquaruni nomen iibi vendicavit ; ipiatum etenim fpeciem repraefen- t"areviiumeIt,pnuiquaminipintumperiubtiliationem red uceretur. Hoc etiam divinus Trifmegiftutinfuo Pimandro afleverare videtur, dicendo, umbram horren- dim obliqua revolutione circumlabentem in humidam migraffe naturam , hoceft , in aquam converfam efle,&< facrefito (ermone ; umbram tnfimtam , aauam tnfuper & ftiritum tenuem intellefluaUmper divinam potentiam in chao fui/fe aicit. Illangi- tur,"Iciircet tenebraz,lucis fpecifica; prlefentia dllcutiuntur , ha;cvero,nempe materiaejufdem, lucis claritate a tenebrofa caligine purificanrur , fpiritus te- nuisvocatur , & derepenitusocculta , ac fuliginofo dirae caliginis vultu olim obdu&a , jam vifibilis, jucunda, valde perfpicua , imo limpidiflima redditur, inunatamenpartemagisquaminalteraproremotiore aut propinquiore ejusa fontelucido pofltione : nampars ejusinferior turbulentaeft , fitq; groffa & fpif- fa,quoniamcompai:aeft &:inquinatavaporibushumidis , & terreisexhalatio- nibus,quasabyflustenebrofaexfuavoragineevomuit&:expiravit : Unde ven- ti a ftrenua hujus materia; agitatione,limiliter nubes , tonitrua , grandiues & ni- ves excitantur. Quare ha:c aquarum pars corporea &: corpulentadicitur ; pars vero mcdia non eft omnino corporalis , nec plane fpiritualis ; fed f ecundum Phi- lofophos eft quaii non corpus, fed quafi jam anima,fivequafinonanima,fed .quaiijamcorpus,hoceft,participatde utroque extremo : &quiaanimalucida partemfuperiorempoflidens , eamque penitus formalem reddens ab ejusop- pofitodegenerat , iinequa tamen corporales creatura: vivere nequeunt,ided prseterufum ejus feparationis aquarUm ab aquis hunc medium fpiritum ordi- navit opifex,ut fitreceptaculum &c vehiculum animae, perquod ea moveatur verfus inferiora , quo per illa ulterius in corpora introducatur , atqueita vi- res fuas mediante hoc vehiculo membris illorum exhibeat. Atquehinc eft, quod vocant eum Phibfophi mundi fpiritum , & K^ilbertut fpiritum Mercu- rialem , quia virtutem habet penetrandi &: alterandi corpora : Sic etiam Gwi eum nominant aerem &c a:therem,quafi fpiritum ardentem , ac fi dicerent, i ipi* 42. ? 6 TRACTATVS I, LIB. I. fpjrituale receptaculum'& retinaculum animazignea; , clarag jd lucida; a ccelo Einpyre"o defcendelicis : quafe nTHoc ipiricu nVe quincaeflencia omnis genera- civa &c feminaria vircus ineft. HujuTdenique materiaTfpiricualis pars fuprema "^ica a luce novicer creaca , & cam inexplicabili ejus fplendore punhcaca acfpiri- cualisfara, &velucinectareejusdemlucido ac illuftrato inebriaca eft , uccoca propemodum ej us fubftancia nihil aliud fic,quam meraformaeflencifica, habi- co pragferCim adinferiora refpehi,qua ca:cer# hylat cenebrofa? parces deporen- na in attum reducuncur: Cujus maflk formalis, fl fcincilla aliqua in mediam ejus regionem defcendac, procinus ea a fpiricu medio.a^chereo nempe , recipicur , & incenueejuscorpufculum involvicur,arquecumambo,nimirum,&vehiculum, &quodvehicur,deorfum defcendentiacaliter in inferioris regionis corpus in- cludunrer,ucipfaanimadefcendebacifpirirumedio,ficuciinfinelibrifecundi, hujus cra&acus copiofius declarabicur. Ex hifce igicur manifeftum eft , tenebras i ca fe habere ad maceriam in pocencia,ficuc lux ad illam in a&u , gquod materia in^cjunTnon dedudtaficquafifubfcancia qugedam cenebrarum caligineobum- braca &occulcacaj Hoc eft,incer aliquid &C nihil,ensq ; vix imaginabile,quia in - Forme &c a pjigrej^n^^mnjm , quod quTdem lucis prefentja clarificatur ^infbr- mamr,manrteftatur)&informaaquarum cenuium expofteriorieffiecognolci- tuTjCum fhalete , Hejiodo , UWoy/e, & Petro Apoftob , quarum regioTnferior diclciir aer,concinens aquam, qua? dicicur aer fpifllis , &fphaeras elemencorum fuperio rum fublunarium ; media appellacur atcher ac fpiricus medius ; &f iiprema vocacur lucis &amoris ignei domicilium, ut infra fuo loco latiu demonftrabimus. C A P. 43. DE MACROCOSMIPRINCIPIIS. C A P U T IX. J^uoduniyer/a ccelo>um,tar/iJJ?ir:tuali},quam corporaliumfubftantiay fit aut elementumtaut ex elementu compofiium. Ost hujus igitur divini opificii complementum , omniscujuslibct ejusregionisfubftantixportio,autelementumautelementatumefle comperta eft *, quarum , quae elementum vocatur eft prima , minima, &fimplicifllma pars , ex qua cuj uslibet cceli elementatum immedia- teconftituitur. Etquia cujuslibet cceli fubftantiapropter majorem vel mino- remlucispraefentiam craflior , impurior , & imperfe&ior habetur , igiturele- menti ftmplicitas vel abfolute intelligitur, tantummodo elementorum cceli fpi- ritualis,velrefpdivc confideratur : Namfiadeacceli inferioris comparentur, E 3 fimplicia 44. 38 TRACTATVS !. LIB. L fi mplicia &! pura dicuntur ; refpe&u vero fupenoris, elementa denfa &materia- liajudicaniiir&perconfequensminuspura* Elemencanamque cceli (piritualis propter inexplicabilemeorumfimplicicacem,puricacemfpincualem, vircuces- quemeftabiles, non modo in incelligcnciis beatis &: angelis illam manfionem frcq;ienrancibus,fedeciaminipfo Deo cociusftru&uraordinarore & patrono inefle facri Scriprores conficencur. In angelis enim eft efiencia: ftabilicas, visque terrea,quafuntfirma Dei fedilia; eftetiamin angelisclementia &: piecas , qua: eftvirtusaquea& mundificans ; pra:cereaeftiniplis Spiritus fubtilis &aereus> undeinfacraScnptura,ventorum pennatfeu als; vocantur ; eftdeniqueinipfis. amor,quieftignis tplendidiflimus. Atque hinceft,quod Pialmifta Regmsloqui- cur; Qu^fait angtlos tuos Spirttus , &mimjtrostuos tgnem ardentcm. Prxrerea Sera^ pjiini, virtute s& poceftaces,funcignei:Cherubinicerreftres; Throni &c Archan- gvli aquatici ; Dominationes vero &: Principatus aerei. De ipto denTque ArcHe- , typo dicitur ; ^Aperuturtcrra &germtmt Salvatorem. Similiter v ocacur fons acjudt vt w,quae pUrgac &t regcnerat. Diclcur etiam Sfjrtiu* viu , fpiraculum refpirans* &idem denique fecundiim Moyfen & divum Paulum ft ignii confumens. Simili- ter fphaera Trinitatis , procul dubio eft lucidior & fubtilior pars iftius cceli fpiri- tu:dis,cumfitmanfioTrinitatis,cuiproximi funt Seraphini. Hujus autem ib- lium teu fundamentum eft firmamentum teu ipharra cryftallina,quam/d##* J0- hanves mare vitreum appellavit , quo terreum , fubtile , &: aqueum quiddam de- notabat ; quibus extremitatibus diligenter confideratisnaturae intermedia: faci- Irrne mtelliguntur. Elementa etiam ubique in ccelo aerhereo reperiuntur, quo^ rum malfa quinta etfentia appellatur,quia fupra quatuor llla cceli lnferioris , tum dignitate,tumfubtilitate&loco exaltantur. Nam eft in hac regione foliditas terra! abfquc aquas craflicie,&: ae'ris agihtas procul ab eftluxu , ignisque calor m- combuftibilis,incorrupribilis,confervacivus,lucidus,omniaque ccelnnferioris corporafuo calore vivificans,ciim a ccelo fpiricuali immediate derivetur. Hujus etiam regionis creacura: de elementis ejufdem participant, ciim ftcllse ejus,tam fixarquamerracica:, eminentiorcstibidifpofiriones abiis vendicent. Sicenim inrer Planetas inregione nimirum infenori_freculenca&;crafla,mpafCe medja_puriora &: mundiora,in fummicacefeu parce fupercoelefti tpiricualiflima &ex omniparce beaca.Ex quibusi ncelligicur,ejemenrain Archecypo etTe fdeas producendQrum , in incelligenciis efle diftnbucas poceftaces , in coelo a; chereo f vircutes 45. DEMACROCOSMIPRINCIPIIS. 39 virtutes,&: m regioneinfima corpora deniiora craflionbus formis imbuta. Con- "* eludimusigicurlecundumintentionemnoitram,materiamelementinihiI aliud eiie,quairifimplicemquamquematena; pnma^ orbis fuperioris amplexucom- prehcn(a:,&:jamperclaiitanspraeientiam in actum deducta: portionem ; qua; quidem portiones tanco magis ab invicem diitinguuntur , quanto inveniuntur forma eflentiali ditiores.Nam,ut fupra diximus, lucisnatura eft purificare,fubti- liare,&: ad cceli iuperioris apicem,ii fit poflibile,iublimare ,cum iurfumnaturali- . ter cendac,& fubftantiam,quam inhabitat,pro pofle fuo fecurnTurlum ferre,hoc_T e(t,diigniorem facere intendat,quoulque ad perfectionis faftigium eam deduxe- T rit. Tuncenimnatura ha:c~quiefcere dicitur. Harum,inquam , portionumin quolibet coelo quatuor lunt genera & non plura ; nam illamaterixcujuslibec cceliportio,qua^habetplusformxeflentialis,hoc eft,lucis,&: minus materia;,di- citur ignis ; quar vero minus formx &: plus materias habet,dicitur terra ; ex qua- rum portioruim mixtione elementaintermedia producuntur ; quorum aliud de tetramagisparticipat,nempe aqua,ciim ambofintfrigida, quiaminushabent formacplus vero materia: ; aliud vero de igne participat , nempe aer , ciimambo fintcalida;acproindeplushabentformse, minusvero materix. Unde mani- feftum eft, ex varianaturarum fimplicium actione &: paflione fieri elementa, quoniam cx illis quxlibet materia; portio elementum didta , derivatux ac di- ftinguitur. C A P U T X. De Chao&principiis creatttramm cceli tnfimi. Ultiplicem effe rerum materiam primam, tam ex prse- cedennbus , quam ex fequentibus manifeftum eft ; quarum illa, quam Hylenl iipra appellavimus, a compofitione omnium eft re- motiflima : Secunda. eft materitelementorur , per fe ratione prardo- minantis frigiditatis vel caliditatis diftinta, &: nominibus variis propter vanos fuos fitus &: operationes appellata : Tertia eft CJWffeumateriaconfufa &: indigefta moles , inquaomnia, puta,quatuoreie- menta,erant confuia &: commixta,eo quod ex illis terra &: aqua , qua: funt cxte- risgraviora,iuriumufqueadorbemlunx aflurgebant : ignisautem&: aeer tan- quamlevioradefcendebantuique adterrsecentrum. Ethsecfecundiimaliquos eratinformisilla materix cceli ac tenx moles ab initiohians, exquapoftmo- dumcunctafigillatimperfpeciesvariasformasque proprias prodierunt ; nam- queproculdubiofuitharcmalfa informis,primo creationisdieinutroque ccelo infenori,fub velo nigredinis,peragentem inealucem reverberata, &fecundo dieincceluminfimumcomprefla, quamrectiiis definire pofliimus tenebrarum feuaquarumintenebris latentium , totique opificiomateriamfuppeditantium moleminformem,cumlucidorumcujufquecceliradiorumportiuncula, incar- cere obfcuro per aquarum di&arum vifciditatem retenta ; qux tamen lucis por- tiones abfque perennis lucidi fontis auxilio (quod tertio,quarto , quinto &: fex- todie gradatim, hoceft,magis magisque ex divina opificis voluntate accepe- runt)nihilinformarepotuerunt;nequeenimadhuc quicquam proprium tene- batlocum; namtenebris cceli Empyreidebitalucisportio centrum tenebrofa: maflkcontranaturamfuampoflidebatj&alterailla, quxcoeli medii erat pro- pria,magis furfum,hoc eft , fupra mcarceratam cceli Empyrei lucem verfus con- cavam 46. 4o TRACTATVS I. LIB. I. cavamfuaeregionis fuperficiem in mole illa indigefta eftrerenra, iraurcontra naturaeordinemporriolucisdenfior&graviorlocum eminenriorem, {Libtilior vcro & levior imas partes occupaverit , atqueeamobcaufamnondumpotue- rint proprer inverfum hunc fitumac difpofitionem vegetabilia permedii cceli lucem informari. Hxc denique eft mareria illa , de qua Philofophi ram veteres quam Chimici &recenrior"es,acPoeta: in libris fuis cecinerunr &: fcripferunr,ar- que ex qua naruras diverfas , rumadmacrocofmiperfecl:ionem,rumeriamad operisPhilofophicicomplemenrum neceffarid depromi voluerunt. Quartam ver6&ultimammateriam,primamvocaverunrPhilofophi illam,quazcorpori- buspropinquioreft,& exqua infimi cceli compofira immediate generanrur&: multiplicantur ; cujufmodi in animalibus fperma effe dignofcitur, in vegerabili- busiemina, &inmineralibusfulphur ac argenrumvivum : De quibus infra la- tiusagemus. Chaosaurem Philofbphicumficdefcnbimus fecundumcommu- em eorum intentionem,ubi calida frigidis &humida ficcis pugnabant. Ut 47. DE MACROCOSMIPRINCIPIIS. 41 Uririmundiprimordio,ubitenebfa* cujufque cceli curri partibus lucidisV quas vifcofitasfpirituumirtillis conclufofum,inrorriiarioriisque avidorumam^ plexa eft y luftabancur in uniei eademque fnafla $ iri feeionerh eleriientafem contra&a. V iiamvis 48. 42 TRACTATVS l LIB. L (^amvisriofmetipfiocLilatifimusreftes,quodinanatomifdtiotiecujitsiibdt i ftius mallx parti s ( nam iecundiim &gid;urn de Vadu remanlit tantuminmundo aJiquaillius materia. pars iatis omnibus cognita ) mcliorem hu| us rei demonftra- tionem delineare poilimus. Nam rn parte e jufdem mafla. exteriore , fcedam , &t nigernmam.ac ponderofam tcrra. fubftantiam j manifefte primo intuituTpud qucndam anncum meum confpexi,cin us nigredine velamentoque horrendo reli quaelementaomhia,im6&:ipiius Solis ccelique fubftantia ita erant obdu- fia,utnu]lusinipfisordonaturalisinveniretur. Deprehendienim omnia inibi contra natura. lcges pofira s quippe qua. levia erant,verfus ccntrum deprimi,quaqua I caelum duo oocanda, fcrlicetejus { Trinitatis ablque termino, de quo cap.i ', Sc } . Empyreum,de quo cap.5. Cryftallinum.de quo cap.4. Tres fantMacrecofmi gib>tei, ncmpc {Luce clTentinVa, Sc omnium"} llmpliciiTima. vtequo Spiritu putilTimo, tenuilTi- f cap.f, mo,& incomprehenfibili, " .M^/*,a:ther dicla.de quo cap 6,7.8. cujus rofto funt/>rm,nemV Fixarum, i pc (cdesftellarum ^-Erraticarum, rtfubftantialimcdiocii, [Conjlitutio,qaei ei~kci. ,Spiritu necnimis groflb , nec nimis fub~ ^ rili:Dequocap.6.7,8.o-. />/>/ omnium C * focculcBtior nniunr^ ( dcquibus fpilTior r" cap.14.1j. CA- 51. 45 !!: C A P U T I. De mundo ejusque dwjione* Artianus mundi vocabulum triftriam accipit , nem- pe,vel pro io,({mnecclariracem fuam revelare _ voluic,ancequamdemundicreationecogitavif. ( Pfal. 18. f. iu ^& Yeat ttnebras locumfuum fecretum , tibemaculumg^ fuum aquis ofr/curiis ^^^/^.^y^^t/f/^w^.Hincliylar^xcramundumporcioiignificiiturt Ttne- brt&nubesjunt circaiffiim.pinl.Qj ,f .2,.) Tuncenim,inquit Mercurim 'Trifmegi(iut> formamfuammutavitJioceft,occuitamfuameflbnciam manifeftavic, quo uni- veriafubicorevelavir. (Vilxl.iS.f .11. (plendore cjuspr&fentianubes &atfud teneb^o/afu- ftrunt) OmnipocensigiturhicDEuslibere&nocoadusconftituitineffabilifua fapientiacondereMacrocofmum,acq;anceejusftrudturamdemaceria,eflencia, figura,dimenfione & parrium ejuidem concacenaciohe myftice determinaret Materiam ex ai? infinicas gremio ad iftius ftruclruram eligebac^apcam.qug diver- (is vircucibns 6c formis eifencificis decorarecun donUm ei fan&Um &: amacorium libere impcrciri volebac,imediace a feipfo procedens:A&ualirer enimance crea- tionemfpirabacDEUS,&Spirirusorisejusdioceft,ipiraciopaftiva,abeopermo- dum amoris donabilis procedeSjferebarur fuper aquas,hoc eft , fphazram aquea* vel pocius movebacur circa &:fuper rocam miindi corporalis materiamjvideliceE i.tper duos ccelos inferiores adhuc informacos -, quorum maceria primordialis e- rac aqua,uc ceftacur & Pe/r*iz.5.Ferebatur,inquam , procul dubio motu circularf n mundo,per ej ufdem iftius Spifitus prsefenciam fpiritualem facl:o,fuper conv - icam mundi materialis fuperficiem,canquam mocu incer omnes nobiliori, p~f rmem mundi cbrporalis materia,&iimpliciflima ejus fpiricualis fubftancia ab illa iyla:infinicafeumaila:informiscongerie,excfaucrUmquemundumdecrufi,di- tinguicur,mundusq;cotporalislimicesfeumarginesfuosc6nVexos,figUramqud Dmnium capaciflimam &nobiliflimam , fpharricam fciliccc , accepic. Imd , hoc -ft j illud Dei donum excelfum eiTenriae divina: , quam Deus ei dohavit re- jleciflimam vifux pfoceifionis apcicudinem habens , ucdecur, proccdensque bliim per modum amoris donabilis, in quoomniaaliadohantur: quia omnia. iona communia dicuntu t ratione amoris Spificus iftius fancli , qui eft amor infi- aitus a Patre & Verbo procedens ; a iimplici igitur ej us a&u virtutes & eflentiai 3mnes,impefante voluntate divina , cuilibet mundi partiveluti dona diftri- Duuntur fecundum Pfdmt(l& regii fentehtiam i Verbo DomtniJirmatifintcae!i>) & ftritu oris illius omnis virtus eorum* Hoc etiam idem confirmare videtur divus Vaulue: PerSpiritum , inquit ille ,/ini7um omnia expifcantur ejr finguk ftngulis g*tiii- hutdtfiinguuntur. Spiritus igitUr hic Domini.quieft arhbr igheus,ferebanir fuper iquasigneumillis vigoremimpercjjns^voluncace diyina ficjubence : Undepri- namunHi creacura omhium iiilniliffimaTmmplicilfima , nobilifllma & a&uofif- ma mundo primum aftulilt. Hunc icaque Spiricum eciam Ethnici agnovcrunc s Nam Chaldazorum oracula dixerunt eum i^oremigneum^Va^dcJ[ctbo^^~ eedenterri 54. 48 TRACTATVS I. LIB. II. cederttem, utteftatur ]amhlichw, Mercuriut Trijmegiftus , DiEUMJgnis&: nurheft Spirituss Gentiles,utapud Plutarchum legitur , eum defcriple^unteUejjfumS^i- ritum inteTIe&ual em &: igh^m^Jnon habentem formam,fedinqUamcunque voluerit fefe transfofmantem &: fe univerfiscoarqUantem : Dequoetiami^- rotfter & Herachtm loquentes , omniaunico ab ighegenita efle voluerurtt : Hihc etiam Orpheus ccelum medium , Spiritus hiijus igrtei lumine illuminatum , dixit aetherem quafi xthaerem,hoc eftjardentemfpiritum,&pyfipnon,ideftigneurri fpiraculum appellavit, Ut antea dictum eft ! Phtonici ,jum vocarunt animam. muhdijCUi nobilitate proximam, lucem tantunimodo aghovefunt.dicendo, qllodliiliil ilnn lpfo firmamehti circulo ptatteranimam> quod majorem D E i fimilitudiuempra:feferat,quam ipfumlumen, imo quamlibet rem tantum fi bi t Deitatisvendicare Voluht nonuulli Philofbphi fecentiores,inquantum capax ~*~ eftluminisv Nec mirum,curhD e us ipTeTuf ihTacris Tcriptuns tjraaTrilr , lucem muTutrsrpatrem lumihum femetipfum vocet ; cujus dono fanto feU fpiritu igneo,qui ApoftoKs fiib rorma igrtis apparebardux mundana,id eft,igneus aqua- rumvigor,pnmo creariohis die honorata eft, &ex tujus fubftantia eflentiali ccelum.in quo fpiritus movebatur, acutrique cceli inferiOtes,eorumquecfeaofittone ac effecJuy hoc efl,de calore ab tpfa prorvententei &quodlux tnnjijibtliterperfe atque mfeluceat* ?*2 Irtus feu claritas cceli fupernatufalis per cribri aqtiei fora- B-JWMJl minavclpofhisuberaex creatoris ordinatione defcendens, & '^/^) dcorfum,quafiexfontefuo perenni fefein coelummediumad- %^P huc potentiale &informe profundens j fua praefentia hujus ma- jB&m f eria: partis caliginem & tencbras difcuflit,easque verflis regio- l&ii^se ncm mhmam adhuc inviiibilem & abditam propulfavit , efE- tfiens hac rarione cjus fubftantiam viiibilem& informatam,puram,fubtilemj tenuem,& inferioris cctlimaflaperte&ione &puldiritudinelonge excellentio- f.em : Imo xc illa eft eilentialucidaa pfimo fonte fupercoelefti per mfinitosri- Vulos in ofnnenl maris cceleftis partem fcaturicns , quam vetcres vocaverunt Brrhcra ; uos vcro lucem Secundmnm , quia a prima radice immediate deriva- 1 iii- : S;c etiam Solis & ftellarum radios in miimam mundi regionem pene- uv.ntcs lucem terttariam dicemus. Hxc itaque lux , quamvis lecundaria , eft tam activa &: vivaciilima virtute repleta , ut univeriiim hoc ccclum a fiia im- iuunditie prima liberet , obfcuritatemque ejufdem depellat, & more umbrac horrendae in infimam mundi partem obliqua revolutione fubterjabi faciat; ^ p.rtcscjusimperfeciiores&craillorescumtenebrisdetrudit ad inferos , fepa- rajido fubtilc a fpiflb,fubftantiam ejus illuminat , & artheream facit ; fpiriturri tjus materialcm fiia perfectione implet,& totum materiar appetitum explet, i udeeacorruptioni aut putrefactioni non fubjicitur & contrariis minime af- fl!gitur,quiaomnesejuspartesfunthomogene2e. Hxcdenique erat illa eflen- ti.i fccundaria , quae per triduUm a mtmdi creatione vices Solis agens,quar- to dic,Utvult /)wjiy?,infubftantiamSolis tranfiit, im6 hic eft adus ille f implex, cuuis operatione ccelum hoc arthereum rutilis ignibus fabernme decoratur, mc tusq| ue cjus diverfa ratione dilferentes,nempe onenralis , occidentalis &fe- cundumlatitudinem, quem tfepidationis vocant,oriuntur,& calor denique bcnignus , vitae creaturarum amiciflimus,&perquam neceflarius accenditur, quipioptcrhuiuscceli fubftantiam fpiiliorem intenfior,&fenfibilioreftinhoc loco,quamille fupenoris ; namquo denfior eft materia, eo vehementiiis refiftit agcnn,&per confequens, agensfortius agit in patientem ; Sedmateriahujus ccrIi,utdiclumeft,craflIoreft,quamilla cceh Empyrei : Ergo lux in eam for- tiiis agitjeaque pariter refiftit , &per confequens calidiores producit effe&us ad piopal(andasfngoris,olimoccultati,nuncver6proptercalorispraefentiamma- mt: iti.inj uriaSjCUjtis natura eft , crafllorem materiam femper concomitari : Hic itajuecalor,uteftfupremointenfior,itarefpec~tu iofenoris longe temperatior, fukilior.&fimplicioreft ; quia formse difpofmonem fequitur,acujus a&ione immediate procedit. Concludimus igitur , quod , quemadmodum hujus cceli formajfubftantiaeximmorrali parente nara eft,&nullo modo corrumpenda, atque dignirare ob originem fuam exaltata & nobilillima , vitam & animam civa&urismundanisinfpiranS)easque lumine fuovovens; ficetiamejuscalor ab H z a&ione 66. f^zf^rfw;quamvisele- Hentafuperiora etiam ccelos quodammodo replerefupra declaravimus : Non- H $ nulli 68. 62 TRACTATllS I. L I B. II. nulliilluddixerunt corrupttbile , quoniammateria ejufdempronaeft &:difpofita ad formas novas appetendas veteresque relinquendas. Quod autem lit ccelum, duplicirationedemonftratur;nempe,tum,quiaeftcceiigeneralinominefiimpti portio ; fcilicet.quo ccelum a terra diftinguitur : tum etiam , quia in multis facrae Scriptura: locis dicuntur aves, volatiliacccli;ubi cceli vocabulumnonlatefed ftnctC fumitur. Ex fecunda igitur ejus appellatione certum eft , quatuor elle in hocccelo differeiltia: gradus , quos formalucida terth ordinisfua majori velmi- nori praefentia diftincios,hoc eft,tenuiores, ativiores,vivacicres & leviores,aut grofliores,tardiores,immobiliores, autgravioresreddidit ; nam quo remotior cft materia a nobilitate forma^,eo eft groflior , impurior , indignior & obfcurior, ut teftatur ^yirtftoteles in lib.de fubfitnttu. Hinc igitu r quatuor oriuntur elementa, fede,natura,dignitate &: perfecfione diffcfe1itiaTHaceft vera Hemieticiamig- matisexpoiitioafhrmantis,fupenoranoiiej^e7niftutinreriora^ fubtilc,&lubtileilludquod groiium', reruinquemateriamperieiumptamuni- cam &t eandem etfe. Et procul dubio , li luxprimo die creafa , divina votuntatc extingueretur,mundi univerfi materiam in cundem ftatum redit uram,Philofo- phominimeimpoflibilevidebituncumomnes materia;abinvicem tantum ra- tioneforma:differre,&fmeforma eandem habere conditioncm percipiantur, dumfubeadempotentia comprehendtintur ; itautquadibetu>wparsalteranec dignior,nec tenuior, nec craffior , nec levior exiftat , nec alia ulla difterentia aut qualitate exiftimanda fit a caeteris difcrepare- C A P U T XI. De elemento ignis'. ATERiAfuliginofa& tenebrisobducta deorfumaccelofu- premo, virtutelucis primariarprimo creationis die in cccli mediiregionem , ac deinceps a ccclo mcdio , virtute lucis fe- cundaria:,fecundo die cum omni ejus regionis oblcuritate in tertium,6c infimum ccclum dcturbata & contra&a , jam val- de fpilla,tenebrofa,&: rebellis redditur in hac plaga infenori, itautnaturalis lucis tertiana:(qua:ccelifecundiiolummodd eftpropagojvircusadfoedam & informem, nigramqueillammateriaminuni- verii centrum propellendam&: deprimendam, propter frigoris m ea dclitei- centismultitudinemjnonfufHciat, Hincigitur ordinavit maximusille opifex, utnaturales calida: lucis tertiana: facultatcs per accidens fortificarentur; vo- luitenimut fervor quidam advendtius oriretur,nonaluce immcdiate proce- dens,fed a violenta materia: agitationc feu motu. Nam circulari &: raptacceli medii vibratione & rotatione , ab oriente in partem ejus oppoiitam , a lucisi primaria: actione immediate procedente , tum propter cceli inferioris materiae aptitudinem ad quamlibetformam , iiveaccidentalem, fiviefTentialem,fufci- piendam.tumetiampropterfrigoris materia: craflie rciiftentiam,per antiperi- ftaiin confervantis &t fortificantis adventitium ilhid calidum in convcxa cceli infimifuperficie,tum etiam propter materia: denfitatem, fit colliiio quacdam convexitatis unius contra concavitatemalterius,atquetandemethmpropter refultationemradiorumlucidorumaccelomedioegiedientium ardcns fervor, adventitius tamen &: accidentalis,in fuperiori coeli infimi parte excitatur , cujus prarfentia 69. DEMACROCOSMIFABRICA. ^ prxfentia ejus fuperficies convexa,to taque circa ipfam fubftantia rlamma invtfj bili incenditur ; Unde frigoris poteftas ab illa fphacra pcnitiiis expellitur atq; pcr confequens nulla humiditatis,portione lmprxgnatur , fed per accidens , hoc eft, per humiditatis abfentiam (qux ex alicujus partis frigidi cum calido conjun&io- nefiOvaldeficcaefleneceilariodebet. Hicautem calor, licetnaturaliterhuic parti infit,attame,quia non eft dc vera lucis elfentia,{ed quafi ultimus ej us adtio- nis effeftuc,immediate a rnaterix motu profluentis,ideo ad vitx funclionem ni- hil facit,nili quatenus ad corporis conftitutionem, quod eft vitx fedes , refertur, nec eft ignis ille Philofophorum inviiibilis,unde cundta genita efle dicunt ; fed ll- c tantiim,cujus fuper naturale calidum dominio res cun&x ad pUtrefa&ionem perducuntur,dum humidumradicale feu fpiritus humiditatUm ejus ardore prx- ternaturamabforbetur, humidum vifcofum & aqueum in venenum conVerti- tur.compofitiqueuniverfahs fubftanti^ calore feb.rili accenditur&deficcatur. ,/Vt vero,quam diu humidinaturalisproportio ei fupereft, cumcalido innato, quodvitale appellamus , ei proportionali , fupprimuntur ilhus adventitix quali- tatis vires,itautprXternaturx legesin corpore phyfico tranfire prohibeantur. Huncigitur fervorem ejusque fubftantiam totam,hoceft,fpiritumperturba- tum , Philofophi elementum ignis appellaverunt;quod fupremam coeli infimi occupat fedem ; cuj us namram omnes unanimi conienfu calidam &ficcam pro- pter rationes prxdicfas fecerunt. Non tamen negandum eft,lucem cceleftem in hoc elemento inefle, ciim illa in inferiora defcendere non poflit , nifi ignis fphx- fam penetret. Elementi ignis pofitio hoc modo exprimitui^. 70. 64 ^TRACTATVS I. LIB. II. / C A P U T XII. Deelementoterr*. Uabus igitur virtutibus unitis,naturali fcilicet & adventitia fortiterabiis reverberatur matena obfrigiditatemfuamrebel- lis ; ea qux naturali quodam inftindtu illos a peripheria emiflbs, &frigidam f uam naturam perfequentes,tam primarios , quam fccundarios lucis eftedtus, ufq; ad loci ab ejuidem iftius lucis cir- cumferentiaremotioris fedem fugiens,fefe informahorrendae & obliqua revolutione fubterlabentis umbrx , circa univerfi machinae fphatricai centrum feu medium pundtum,in durum, folidum , & opacum globum reftrin- xit.InhoCenimloCoabadverfariifui,caliditatisnempe,acl:ionibusmultoeftfe- curior,& a lucis domicilio,utpote a cujus adtu caliditas illa inimica oritur, longc remotionquiquidemmaterisemotus nonper fe , fed pratdidta iliaduplicilucis adtione concitatus eft. Sicut enim abfque lucis manifeftatione materia tenebra- rumfuittantummodoaliquidpotentialeific etiam fine caloris prxfentia,qux efTerttialiseftlucisqualitas,naturalis illa materia; difpofitio , nempe frigiditas, nihil quidem adtu erat &per eonfequens nullas per fe mutationes producit. De- orfurh igitur materias frigiditas pellitur,tam lucis primanae, qua melemertti ignis virtuteadtiva, amateriarummotuprodudta ; finehisenimnihilquicquamagi- tur. Frigiditas autem illa caliditatis repercufliones patiendo refiftere quodam- modo,& refiftendo reagere videtur.Quibus adtionibus &paflionibus alii in hoc corloinfimogradusproducuntur^&regionesintermediaedifpofltionedifTeren- tes , quas elementa inferiora vocant Philofophi , cortftituuntur. Ex his igitur ratio illa praecipua explicatur , cur gravia ultra mundi centrum decidere ne- queant,& quamobrem in eo perpetuo conquiefcant > quodfcilicet gravitas ma* teriaedenfioris&cornpadtiorisexiftatcomes; cujuscraflitiei caufa fiigiditas e- rat,matenamdiflipatam&tenuemadmundicentrum a caliditatis penetrantis rabie contrahens , eamque ibi loci conftringens , &contra radiorum lucis inva- fionesdefendens. Ciimautem fngusinqualibet rei craflse parte , &praxipuc circacentrummagisdifperfum, exomni fui corporis mole caloris adtio perfe- quatur , lucisque radii > qUorum eft , eorpora facillime penetrare , ipfum ubique velutiobfideant &circumcingant,fitinde,utgraviaultrailludcentrumverfus naturale lucis habitaculumnulla ratione queanrprocedere , nifi caloris violen- tia frigus illud,in gravibus a natura conclufum , opprimatur & violetur. Atque hinceft,quodgravealiquodfurfumviolenteremiirum,naturaliter&fuafpontc deorfum ad centrum feu frigiditatis fedem revertatur. Manifeftum igitur eft,o- mnemtenebrarumfubftantiam, cujuspratfentiatotius mundi materia fpiritua- lis occultata erat & informis,jam tandem virtute lucis,in molem denfam &opa- cam circa mundi centrum colledtam redigi &conglobari,qua: quidem elemen- tumtemeappellatur. Reliqua vera totius materiarjam informata: maflafpiri- tualis,diaphana &mirifice tranfparens , a terra? marginibus ufque ad convexam mundifpiritualis fuperficiem extenfa , ccelum generah noniine audit. Hocin tcr facros fcriptores CMeyfes diviniflimus in ipfb Genejeoslimihe. confirmat i I principre^hquiti creavitDzus cttlum ejr terram ,hoc eft ,lucem a tenebris fepara- vinccdumenim pcrfpicuum lucidumquefecit > terramverdopacam,hoceft, mundi ccnuum tenebns immergebat. Partem igitur ejus poutivam dierum o- riginem 71. DEMACROCOSMIFABRICA. 6f l-iginemfeci^&partemprivativamnodiumcauramconflicuiti Nilienim terra in mundi cetro opifex pofuiflet,neq; ulla mUndus fputcitie aut impuritate fqua- leretj omnia quoque lucida forent^diesqUe perpetuus elucefceret. Minime itaq; mirandumeft,tottantasqueinmundohocinferiori corrilptelas ierumquemu- tationesaccidere;quippe ciun in ejus centro feii corde corruptiflima illa ruing & privatiohismater,mceftum&obfcutimi fllud feparationis formarum & ellen- tiarumacreaturiscompofitisobfignaculumdelitefcat, teftisque & huntiusve- ridicus tyranhidis prxterhaturalis elementiinrebusphyficis olim inforfnatisi- bidemperpetuo collocetuh Hinc fanctiflimus Job ; Et ttrratenebrofa coopenturcum ebfcuritateM.onis',Scaibi-,terramdemiJeria ejr ob/curitate ejfe dicitur; iino haec eft quafilocusperditionis,inquo Adamcum EVa e Paradifi gaudiis exterminatus mortisinevitabilisfignumiibiaccepit, heredibusreliquit. Elementum vero i- gnis eft quaii igneus Cherubini gladius.ideo a coelefti fpiritu vil ratus > ut ingref- lum ad vita: ar borem,hoc eft > ad hetar illud divihum & immottale interclude- ret,& omnibus imrriortalitatem nimnim iitientibus vel fubitam vel faltcm in ex- peclatam mortem inferret. Eft denique ccntralis hxc congeries dirus triftitiaz & erroris,propterccecam & furtivam ejus conditionem,fodalis,ciim nonmodo hominurmfcd&DEi Opt. Max. acintelligentiarumcceleftiumhoftis , propter horrendamfuamrebellionem,inventrisejus meditullio includatur. Quarevai nobismifellisinterra,quibustantamiferiarumcatervaquotidieinfidiatur, tan- tumque corporis animarque periculum femper imminet ! Vos autem,6 creatura cceleftes,vcriquefuaViflimiParadifiincola:,vos,inquam,6 ter &ampliiisfehceSi acultrahumanumcaptumbeati,quiatammiferis ajrumnarum vinculis perin- effabilem lucis poteftatem liberi eftis &immunes QuodaUtemadhujusmaifatcentralis difpofitionem attinet $ quamviso- rnhes fere Philofophi naturalem ejus qualitatem,iiccitatem eife aiferant , illam- quevelintineaprxdominari jfrigiditatem vero illius accidehtalem & adfciti- tiamplaneftatuant;quippequa?abaqua:difpofitiOne naturali derivetur ; fita- men &praxedentem hoftram intentionem > &hatUra: ipfius poflibiliratem ac- curatiusparumconfidefemus,nihilifta illorum phantafia averitatis metagra- Vius aberrare perfpiciemus. Ciim ertim naturalis lucis f edes eilcntialis iri muftdi peripheria exiftat,calidiq; origo ab ejufdem lucis fonte depehdeat,neceffe eft,ut tenebrae,qua: lucis funt contrarium,atq; etiam frigiditas,qua; caliditati opponi- tur,locum a fe invicem remotiorem fortiantur. Pef cortfequens igitur , ut calidi origirtalisfedeseftirt ccelo fupremo ; flc frigidi primordiaie habitaculumeftifi centroejufdemphyfico,tanquamihlocoremotiori:Undefit,utmagis natura- literfrigiditasineopra;domineturjficcitasver6 in eo magis advehtitia exiftat; hoc eft,propter hiimiditatis naturalis abfentiam in eo loco dicurttur terra: partes ficca^jquiahumiditasfitextemperiefrigiditatiscum caliditatispoftiohe ; quse quidemcaliditaspropterrationes prxdictas hullam habet poteftatem aut pof- feffioneminilloloco. Pra^tereaneminemadeoinfulfum futuriim puto, quihil- iudcorpusfrigidiusappellaverit,cuinuila6mhin6 caliditatis portio contingit; fed certum eft,in elemento aquar aliquam caliditatis aefea; partem in effe , quo- hiam humiditateih fuam,uhde ej us fluiditas,ab ipfo aere derivavi t , quem certif- fimehumidum&calidumcffe conftat : Atverocertumeft, terramhecdeaere participare,quia nullam in fe fluxibilitatem habet ; neque vero ullum habet cum ighecommercium,tUmquodremotiflimeabejusfphxradiftat,tumetiamquod aqua,quam igni conttariam faciunt,ihter ipfam &igrtem intefponktir. Deniquc cumtetrafitreliquiselementisiortge craflior, & vero frigiditatis difpofitiofiti tes tamheterogeneas quarri homogeneas conderifarejinfallibiliterquidefnab effectu probatur,frigidkatemin terfamagis abundare. Terrae & ighis feg^orie hocmododelineavimusi I CA= 72. 66 TRACTATllS L LIB, IL C A P U T XIII. Defyhartt medtaflutjphara humtditatts dtcttur^ de elemento aqu dicitur /phtra tqutlitatti , quia ex x- quali parte utriufque elementi extremi conflatiir; neqUeenim frigiditasterraeperfe , necverbfolaighis caliditas humiditatem valetproducere,fedutriufqueconjuntio &c quafimafctili cum fcemina coitus illam conftituit. Queinadmodum enim frigiditas fola terreftris fpiritummediu,cui prxfens eft,coftringit,flc caliditatis ei f uperve- nientiseft,fpiritumillumglacialemrefolvere,liquefacere,fluxilemquereddcre. Similiter etiam caliditas per fe,hoc eft > ficcitati fua: annexa fpiritus lllius fticcum ablbr- 73. DEMACROCOSMIFABRICA. 6? abforbet,autcertefuaqu:>Iitateeumin partes infenlibiles diflipat; undehur. i- ditatis diftin&rix potius quam produ&rix meretur appcllari. Calidi tatis c rgo violentia majori minorivc frigiditatis concurfu plus minuivc retunditur ; Ur.de operationes utriufque mtenfx lmpediuntur, fpiritusque a rrigore coagul ,.ri pro- ptercaliditatispradentiammimme permittitur. Necpoflibile eft , utcahdum iecundumnatura:fuxproprietatemfpiritushunieclantispartesdillipet&:di(cu- tiac,quodpropterfrigiditatisprajfentisrelu&ationemaccidit; unde fpiritusca- lorisa/riftentiadiflblutuseftjatdiirolutus non difpergitur , necadnihilumfere fubtiliatur,quod frigoris omnino prxfentia perficitur ; fed in medio remanec naturaliter fluens, &per fluxibilem fuam naturam ac liquiditatem res omnes in- termedias,aut magis corporaliter & vifibiliter hume&at , fcilicet fi majon rrigo- risportioniadha:ferit,autmagisfpiritualiter& infenfibilitermadefacit,nempe fi amphoiem caliditatis partem ample&atur. A tque hinc eft, quod ab hujus hu- midi difpofitione duo elementa intermedia deriventur , ut ft atim demonftrabi- mus. Matcriaigiturcrafra,utanteadiaumfuit,adcentrum ab alto depulfa,& obimmenfam, qua prsedita eft , frigiditatem ibidemretenta, defideratillica- quiefccrc ; At verb,quia caliditacis natura eft, frigiditatem iemper hoftiluer op- pugnare,eamquenaturali quadam antipathia perfequi 5 atque pari etiammodo eujuslibetreifubtihsnaturaeftpenetrare , ideoqualitas ha:c a&iva illam paili- vam deorfum depellens,iftuceam perfequitur .ejusquemolem aflidue tentat penetrare. Etquiacujuslibetreifmiseftejuscontrarium , nec quies duntaxat, ied&motuseciam motui oppohitur ; idco motui iftideorfum adcentrumfive mediumintento,aliusinfuperfucceiritmotus,nempeabimofurfum verfus ele- mentum ignis,per fngoris tefe caloris injurhs opponentis refiftentiam , &repu- gnantiumhuicradiorumlucisreverberationem, concitatus. Unde dua: frigi- chtfctis cerreftris partes furfum a(cendentes,adpropulfandum calidi injuriasin media inter centrum &ignis fphseram via totidem caloris partes obviam habue- runt,defcendentesadfrigiditatemillamexplendam. Atque harum partiumu- nionefpha:rahumiditatisconftituitur,cujusparsmediafimphciter & xqu.diter humida exiftit : Etenim vires caloris in ejus medio , funt illis frigiditatis propor- tionales,itautveluti a:quah& in neutram partem magis propendente trunna ponderentur,aceandemforricudinem&agendi vim utrinque poflideannhoc cft,neque magis deorfum,neque ad latus magis tendunt,& per confequens dum moventur,necefTeeft,urcirculariterferantur. Hujus autem fpha:ra: mediaedi- menfio,deorfumverfusejusconcavitacemcendens,elemcncumaqua: appella- tur,quc/dproptcrfuamelemenrocerra:propinquicacem, &longioremafpha:ra ignisdiftantiammagisterreftre,fpifrum,vifibile & fenfibilicer hume&ans appa- ret.Ejus namq;temperies ex tribus quartis frigoris terreftris conflatur (multo cnimmagiscontigua eft terra:) &unaquartacalidicans ignis;in quotempera- mento,licet minima infit caliditatis portio, furnciccamenadcongelativamfri- goris difpofitionemimpediendam,& ad hanc fphxra: humiditatis partem in fua .fluxili qualitate confervandam. Atque ha:c eadem ratio eft,quam fuperius pro- tulimus;planiiTimeutpateat,frigiditatemnonin aqua , fed in terra multo :n- tentioremexiftere,quoniam aqua per abfentiam aut diminutionem partis il- liusquarta:caliditatiscongelatur&inglaciem,hoceft, fubftantiam magis ter- reftrem&nonfluidamredigitur. Pra:di&a:aucemfpha:ra:medieras altera fur- fum verfus concavamignis fuperficiem protuberans , quia longius a terra diftac, &prbpterfiiamcum elemencoignisvicinicacem,valdeeft caliditatis particeps, &pariim admodum in fe continet frigiditatis,qua calor ejus igneus temperetur, propterea multbfubtilior,fpiritualior&invifibilioreftparte ejufdem inferiori, &obfubtilitatemmagispenetrac,profundiusque humeftac. Ex quibus colli- I z gendum 74. 68 TRACTATUS I. L I B. II. gendumeft,ejusceniperamentumextribuscalidiighei & unica canciim frigidi cerreftris parte coalefcere. Hanc autem fpharrae humiditatis portionem ele- mentum aeris Philofophi dixerunc. Concludimus igitur , a&iohe &c pafllone duarum qualitatum primariarum , elementis extremis naturaliter inlicarum, motus complures intermedios generari ; quorum uniis eft,ab ucroque extremo admedium,quofpha;ra media humiditatis producitur ; alceradmedium pun- ctum tendit,iilde ufque ad centrum univerfale defcehdens , unde oritur fphxra aquse,&:tertiusadpunctuma pun&o prsediclo medio ad ignis fphseram afcen- dendo procedit ; &inde elementum aeris generatur. Ex quibus manifeftum eft, ccel tim inflmum in tres partes dividi,fcilicet in fpharram ignis,in iphseram humi- ditatis,&:incentn.imuniverii ; Aeris vero atque aqua; elementa accidentaliter quafiproduci.hempe propter extremorum clementorum propinquitatem,u- triqueiphazra humiditatis parti vim& virtutemvariam prieftahtium. His igi- y turexatiuscon{ideratis,evidenterpatet,frigiditatemnihilprorfus , nifiquace- nus acTrione calidicacis provocatur,pofle operari,&: per confequens lucem , cujus efFe&us eft caliditas,caufam efle cujuslibet taminccelo inferiori , quam etiamin fuperioribus differehtiaz,atque locorum quoque eofundem varietatis. Atque hic etiam illud venit obfetvandum , fubftahtiam illam perfpicuaminter duo ele^ mencaexcremaefle fpiricum; dequoquidem,quodfaciseflepoceft, inlibtopri- mo memoravimus ; cujus fubftantia eft materia,in qua varios fuos eftedus quali- tatesfimplicesloco&rnatura fibiinvicem oppofitseproducunc. Sphsera incegri humida hic cum duplici fuaparcicione defcribicur. C A* 75. DEMACROCOSMIFABRICA. > C A P U T XIV. De elementommforma. Orma hujus cceli debilioreft^qua^illafuperiorumjp^ropter" longinquitatem a fua origine ; hoc autem racilime ab efre&ii ejus probatur. EtenimignisiiOfter terreftris vim fuam calefa- ciendi aluminisactione accipiens, quantolongiusapaflivofuo diftat , tanto debilius calefaCere folet ; &: per confequens cer- tumeft,hujusccelimateriam,qu6magis centro appropinquat, eo grofliorem,impurioremj &: indigniorem efle i fecundumillud ^Anflotetu in metaphyficis,ulnplfM eft meterit, tbi minut el}forma,ejr e convtrfi. Unde liquido conftatdlujuj^celimateriam,propterformicfuie remiflionem przdominari , &s perconfequensnovamfubindeformamquotidie appetere,heque~e nim7uppe- tit huicregioni fatis formae, ut materize ejtis appetitus inde poflit expleri &: iatia- ri. riincigiturafliduilrlea rerummutationesoriunturihinccorruptionesqua- ~T~7~ 'TiEel /" 76. 7o TRACTATVS f. LIB. II. lib ct hora fegcneraciones producuntur,pra:cipue verb,ubi materia propter for- mxlux paucitatem magis craflefcit ; (^uare hoc ccelum non immentb corrupti- bilc a Philofbphis appellatur. Etfi autem harc natura fbrmalis valde iit exigua,in fuo tamen motu adeb eft efficax,ut abf que calore lpfius effentiali nihil prorfiis in hoc ccelo perficiatur. Undenatura forma:, vucfujtdaminfimta a Philof bphis ap- pellatur,atque porrb etiam liq^mentum elementorum , efa virtut commifcendi , qua elementa harmonica &: concordi pace adinvicem colligantur : Imb cft i^nistlle HeraclttiinvJjbtlu^]xo fimilia ex fimilibusrebus procreantur , cun&a generantur * alunturque,& in re qualibet mixtiones trutinis j uftitia: ponderata: inducuntur, formaque fua: peciei congrua inprimitur, qua rcs quaevis a reliquis diftinguitur atque f egregatur. Hoc enim x^drijtntelts in lib. de 5. fubftantiis aflcnt , ubi dicit, form Nunc autemde prxcipua ipforum materia feu fiib- ftantia pauca narrabimus. Spiritus tenebrarum e fuprema re- gione in ccntrum excuffarum,qui nullam aut valde cxiguam re- tinebant lucis pnmaria: portionem,poftquam terra, poris ejus apertis , poft fo- larisfpiritusfugamegreffifuntjfuperioremhujusregionis mfenoris locum pof- fidebant,quaficraffioresilliusmafla:partesfeu fceces,exquacorpus folis punf- fimum in cor medii cceli elevatum feparatur , qua: quidem fpiritus praMicti paf- tesibiloci,nempein fpha:ra ignis habitare & circulariter ferri coguntur, tum quiadeeftipiisanimafufficiens, adipfaslatiiis elevandas , tumetiam,quiacceli medii forma majorem materia quantitatem complcte informare non poteft, tumde,riique,quiacraffior eft, impurior eft ejus mafla,quamvisomniumcceli inferioris fubtiliflima , quam illa materiae cceli. Spiritus autem tencbrarum media:mundiregionis,partes,qua:fcintillasaliquaslucisfecundaria:eju(dcmin- cluferunt, in vegetabilia & plantas fecundo die redacfx funt , atque cxtera: ejus partes,qua: radiorum a*thereorum partem fere nullam polfident , ctim naturali- ter contigua: fint fpintui fuperccelefti,materia: elementi ignis f uccedunt,locum- que aeris fiipplent. Spiritus dcnique tenebrarum tcrtia: &infima: mundi rcgio- nis , qui omniu cralfilfimus & maxime gravis eft, ciim fit illi ajtheris contiguus &C proximus,ordinenatura: ei fuccedit ; unde regionem aqua: poffidet,diciturq; a- qua;ac fi fpiritus hujus partes aliquam lucis hujus cceli portionem includunt,mi- / neralia producut. Atq; hac ratione in regrelfu fuo craffiores fpiritus tenebrarum exturbati ex ccelo Empyreo,tanqua regione omniii fuprema , conftituerunt ele- mentumigms,exmediaautemregionefeua:theredejec~ti evaferunt mfubftan- tiam 77. DEMACROCOSMIFABRICA 71 tiam aeris ; atq; tandcm ex infima mundi regione expulfi pracbu erunt aqua; fuam eflentiam. Terra autem cli omnium horum quaii fterquilini um, ipibrum fuper- fluitatumreceptaculum,&r,utcum Philofophu ihymitU loquar , totiusmaflaefpiri- tualis caputmortuum feu fa:ces,quarum ipiflitatein & i mmunditiamfequitura- qua^quat eit tahquam aens pars abjectior, quemadnicuiu m .icrem >gm's,&: ignem Quinta ellentiat tixc igitur eit chymica naturae extractio , cujuspars excellen- tioreitilla Quintaeiientia cumiuaahimaad aethera exaltata; nonaliterquam in fpiritus vini rectificatione experti iumus;deinde iublimatur crafiiorfpiritus pars,quamaquam ardenrem vocantjinquafunt trcs quafi parces quintae eifen- tiae,&:unaphlcgmatis, quae crafliori fpiritus tenebrarumcceli mcdii parti ele- mentum ignis conftituenti ailimilatur ; Huic fuccedit debilis ille liquor,quem a- quamvitae vulgarem dicunt,ubi duae vini fpiritus partes funt,cum totidem aquae; qui elemento aeri coparatur,&: ultimo loco deftilllatur phlegma in quo nihil fc- refpiritus eft,fcdtotaliterproaqua pituitofahabetur, quaecumelementoaquae confertUr.Horumautemomniumfaecesfeucaputmortuumincucurbitaefundo repertumelemehtoterraenonimproprieaflimilandumeft. Atq;hocmodoad- mirabilisnaturaeoperatioinmateriaeelemcntorum elecfione , punficatione &C ipforum ordmatione luculenter explicatur. Concludimus i gitur,quodTerra litfa:xfpirituumcu)usquecceli,&:tenebrarum fubftantialium coacervatio; A- cuacftgrolfiorillcf'piritustenebraruminfimicceli,luceferevacuus ; nam fpiri- usiitius coelilucemampleclienteSiinmetallavariaconvertuntur^pro maj on aut "inonlucis proportione miis contehtafc undeeorUmhumidumradicaleinve- ] air a Philofo phis effe aquam groflam &: viicofam. Aer eit f piritus ille cceli fe- ,.-iiiiaterraiubtilationeelaplus,cujusparsdenlior lucem fecuhdariam ample- c^ns,vegetabihacalidioravelfrigidiora producit fecundiim lucis&fpiritusil- lnisvinguisproportionemidoneam ; & ille deniquelgnis eft fpiritus tenebra- rumcccliEmpyreijCujusfubftantiacraffior luce primaria repleta folare confti- tucbat corpus ; ut infra declarabitur. Experimentum de vinojtx quo cujtufcglemeniorum ntturti coUtgifoteft. Exipfovinopraeftahtiori cxperimentum fecimus , elementorum &: ipfius quihtae eilennae fubftantias, digito &: quafi fiduciae regulanobis aparte indicans. Namqueextra&ofpirituexvino,operatione haudnoVa , oleumexindeextraxi fuperfpirituhatans. Deinde ex faecibus vinioleum extraxi , &:adpurificatio- nemfummamilludre&ificationediverfa perduxi. Poftca phlegma etiam poft fpiritus extra&ionem deftillatum faepiiis re&ifiicavi. Denique faeces totius vini mulris ablutionibus a lutofa fua forde mUndificavi : Haecigimr omnia in vi^ trum rotuhdum proportiohe aequali ihdidi > quod Hermetice , ut vocant , figil- lavi,&:vafehoc perintegramnoctemquiefcente,invenimane ^.regiones ; infe^ A rioremnigram &: obfcuritate obvelatam ; fuper hac phlegmatiTpjjrtio refide"^ bat ; deinceps illam cooperiebat oleumex faecibus extractum^upetduod quar- tojocojpiritus vini afcendebat > Uleumvero ex eo extractum ordine quirito ipfumobtegebat " e a* 78. 72 TRACTATVS I. LIB. II. ^Etn er nisl 5 Aer 2 . AQU3L Tcerra C A P U T XVI. 1>e quibufdam experimentu aqtiarum in coelomn: prd liHorurn conflttuttone T/arttu difp ofttionesjuce operante demonjirantibuj. Ertum eft ignemfubiucishomine comprehendi & aBipG '- ce proveniflejcumnullibi in univerfali creationis defcr.iption0 nobiliflimanlliuscreatutajignismentionem fecerit div- msno- fterAntiftescJl^/r , pra;rerquam de luce loquendo': I focex^ iamlibrofextocap.Siluculentiusdeclaratur. Aeremqtu pe&: aquam fuifle de maflaJ ilhus , aquarum videlicet uhivt . '^iium fubftantia , nemo ambiget, cum ex illa omnia cohflari teftentur ficrar Scnptura:. 4 Jarn vero , quia procul dubio prasdicia: operationes nonnullis feniti nngis qtiam rationenitentibusinfufpicionefunt, reftatetiamoculiseorumiftasoperariones per effectus a duabus illis caufis primariis , aqua hempe &c luce , derivatis repri- fentare,quas quidemfacilime vrhbihter percipient, ii fequentia cxpenmenta di- ligenter obfervaverint. Experimentum primum de igne ejraere, feu attud (it ht l Igne accenfo in fuperiori inftrumenti concavi &: opcime claufl parce,in cit- jusfundo ignioppoflto , foramen feu tuba aliqua minima cohftiti'itur,acrin-. trinfecus,qu6magisadignislocumaccedit,e6m?gisatrenuaCi.j -,aviiiorqueac- ris attenuati pars,qua: frigidior eft,ab igne operante ad imiotei n vafis JoCum, uc- poceabinimico iiio remociorem,cendic, quodqtiidem vifibihter pater,quin iil formavaporishumidiper tubamfeu foramen illius regionis egredi ienflm per- cipitur. 79. DE MACROCOS^FABRIC A. 7$ B.C.D.E.F.G.H.eftvasinformaalrarisfa&um; in cujus fuperiori fupef^ flcie fi ignis A.accendatur, aer inclufusinde fubtiliarur,&pars ejuscraffiori- gnemfugiens,per tubaml. exitum quxrit, atqueper foramen exteriusL. inftar vaporis humidi egredi percipitur. H.xc plenius in Heronis Alexandrimjpirititdi- /#,experimento nempe n. demonltratur : Hic vero aeris motum fecundiim cfrculi diametrum delineavimus,quia magis ad hoc noftrum propofitum perti- net. Utetiampoffim hocexperimentumreddere evidentius,accepiovumvi- treumvacuum,&foloaere repletum,Hermeticeque figillatum cineribus im- pofui,aclampadisignefubmiflocalefecifuavitervitrum; quo fadto , aerisinvi- tro inclufi pars craflior rarefacfione a tenuiori feparata fugiebat ignem,& in va- porem fefe refolvens tandem in forma guttarum fummitati vaiis adhaerebar. K Hinc 80. 74 T R A C T A T V S. I. L I B, II. HincigiturconcIudimus,quodaerfpi{Tusproptercontentamineofrigidi- tatem ignem fugiens , adremotiorem ab ejus prxfentia regionem tend.u; At centrumeftlocusremotiora circumferentia ; Proinde, ubiglobialicujuscon- cavifuperficiemvirtusigneaoccupat, ibiretentus &conclu(usinipfo aerfeua- qua tenuis,grof!iores fuas partes ad centrum emittet , imo omnes aeris partes in globo concavo comprehenfa:,tant6 funt gradatim ipiiliores , quanto ab ignis vi- gore remotiores exiftunt,ut hoc explicatur experimento fequenti. Expertmentum U* Fiatigiturglobusquidamvitreusvelcupreus, diftinc~tistribus regionibus, itautalteraintegramalteriusconcavitatemcompledtatur ; habeantque regio- nesiftaeforaminafeutubasquafdam, modo inferius depidto protuberantes,ac cino-aturundiqueignevivacifllmoextimaglobifuperficies ; Quofadoad ocu- lum apparebit ignem illum exteriorem fuperiori regioni vigorem fuum viva- cioremaccommodare,aeremqueineacontentumpropter vivi ignis conrigui- tatemmire attenuari; atque alteram etiam regionem mediam percipere qui- dem a prima vigorem igneum ; fed tamen^uoniam ille in ea mitior eft , quam in fuperiori,id circo exiftentemin ea aerem minus fubtilem elfe &tenuem,non va- lente nimirum vi ignea eum ulterius rarefacere. Ignea denique virtus in media regionedelitefcensvimquoquealiquam , licet exiguam.in infimam regionem infundet ; Unde fpillum aerem,tum fuperioris regionis,cujus major efr quanti- tas,tumillumregionis medii,cujuseft proportio minor,tum denique inrima: etiamregionis,qui omnium pauciifimus cft,ad centrum tendere , & in gurtas ibi conglomerari commonftrat propoiitio prsecedens,& illa etiam qua: poft nem capitis feptimi eft expreffa. Demonftratio fequitur. Spharra 81. DE MACROCOSMI FABRICA. 75 Sh2rafupenor,rupercUjUsruperficicmprimariai'gnisvirtusconfiftit,e(l A.B.C. D.Secunda fpha:ra eft, E.F.Tertia eft. I.H. Linearoenfurans ultimum diftanciae locum,ad ad quem movere poceft frigida nacura,in craflo aere dehce- fcens,ignea vircuce impulfa eftL.M. quazeftcirculi majoris femidiamerer. O. o.o.funcforamina inconvexicace regionum tfontenta,per quasaens pars fpif- iior deorfum vcrfus cencrum pellicur. Experimentum. 111. Supereftjam experimentum tercium,excuiusdemonftrationcpatct >ne- c^flari oaerem craflum, acircumferentia ad centrum depulfum , cpnflare cor- puTvala^efpiirumjdenfum&propterdenlltacrmopacunv JC 2 EXPE- 82. 76 T R A C T A T U S I. L I B. IL EXPERIMENTVM E S T T A t E; / Inprincipiofubftantiapotentialisaquaruminmundononeratalia,quam fi globi alicuj us artificialis,in concavitates diverfas certis interftitiis ad cetrum /acircumfcrentia uanfeuntibus divifi,pars aliqua,utpote, indemonftrationo p^-aTnifTiaarcusa.c.b. aqua limpidafeu aererepleatur, ubiomnesaquaj partes iunt ejufdem fpiflitudmis & difpofitionis : At fi ignis tetigeritextremaillius ar- tusfuperficiem,aerfpiffiorfuperiorisregionisperl.denotatus,quimult6major refpe&uilliuscentneflereperitur.fimiliter & ille fecunda? ac teftix regionis, cumadcentrumreverberatur,eritvaldegroiTus&compa6tus,Dequeenimali- terinlocotamangufto,qualis eftillecenrri contineri poflet : namqueaer,qui anteainfpatiisA.C.D.E.&D.E.F.G.&F.G.H.I.comprehenfuserat,inparvu- lum illum arcus angulum comprimitur , coanguftatur & Jngroflam & voporo- femmaflamredigitur. Hinc igitur dependet magnum illud antiquorum Phi- lofophorum myfterium, inveniendi pondera atque proportioncs elemento- fum. Etiane totus mundus hanc ob caufam in formam fphxhcam eltreda- ftuscorp. raquecraiTioraverfusmachina:centrumdifpofuit Archetypus,utea rarefa&ione&attenuationefubtiliorafaCtafemperafcendendo amplioremfi- bi locum pollent eligere ; namq; minorem res craflx locum ante refolutioncm, quampoftfubtiliationemrequirunt.utfupra di&um eft. Hujus igitur cogni- tioniscomplementononeritdifficile,coelorumcapacitatemetiri, ccgnitafal- temprms terra?magnitudine; neqjetiamelementorumproportiones ad invi- cem 83. DEMACROCOSMIFABRICA. 77 cem,cumdepropriaearumextenfioneacdilatationejudicarepofTumus,inve- ftigareoperofumerit.Proindequoque&velceeco,etiamcxillis,noftras inhoc libro ad ccelorum diftin&ioncs & pofitiones delineandas, productas demonftrationes,non frivolas,fed cumipfa rerum natura convenientes efTe,luce clarius apparebit. I N 1 S L I B R 1 S E C VN D I D E M A C R 0- C S M I F A B R I C A*