Iam muslim fulani

48
Miin ko mi Juulɗo Hebli nde ko: Muhammad Asraf Salaah

Transcript of Iam muslim fulani

Page 1: Iam muslim fulani

Miin ko mi Juulɗo

Hebli nde ko: Muhammad Asraf Salaah

Page 2: Iam muslim fulani

2

- 2 -

Miin ko mi Juulɗo

Page 3: Iam muslim fulani

- 3 -

3Miin ko mi Juulɗo

E innde Alla jooma yurmeende huɓtidinnde e heeriinde

﴿ H G F E D C B A @ ?

K J I ﴾ ] 85: آل عمران[

Hakkeeji muulgol e saaktugol e fulgol ndee deftere na moftanaa kala juulɗo gorko e debbo

Page 4: Iam muslim fulani

4

- 4 -

Miin ko mi Juulɗo

Copyright, distribution and translation are reserved for every Muslim

Legal Deposit No. 22274 / 2008

International Serial 977-6157-64-5

For charitable distribution call:

0020101459613 For suggestions e-mail:

[email protected] WWW.Iam-Muslim.com

Page 5: Iam muslim fulani

- 5 -

5Miin ko mi Juulɗo

(1) Gooŋɗin'gol Alla (liimaan)

Miin ko mi Juulɗo … ý Miɗo gooŋɗini Alla kaŋko tan, o alaa

denndidiijo, joomiraawo alaa si wonaa kaŋko, o jibinaani o jibinaaka, o meeɗaa danyde nandidiijo.

ý Tagɗo asamaanji e leydi o woni jeyɗo ɗi, ganndo ko suuɗii e ko feenyi, guurɗo mbo maayatah, daraniiɗo kala huunde, mbo ɗaanotaako.

ý Mbo jogii inɗe moƴƴuɗe e sifaaji toowal, na woodi heen inɗe capanɗe jeenayi e jeenayi kala deenɗo ɗe o nyaagori ɗe Alla, o naata Aljanna.

ý Na woodi heen sifaaji ngootaagu, kaŋko, mbo senaande e toowal woodani, ko o gooto, bajjo, teelo, paandorteeɗo, jooma tagoore fof.

Page 6: Iam muslim fulani

6

- 6 -

Miin ko mi Juulɗo

ý E sifaaji mawngu, kaŋko woni nyeenyo, kumpitiiɗo, peewnoowo, goonga, gadiiɗo, batintooɗo (gasataa), peenyɗo, cuuɗiiɗo, donoowo, keddotooɗo, galo, tedduɗo, ceediiɗo, ɓadiiɗo, nyaawoowo, nuunɗuɗo, annoora asamaan'ji e leydi, jooma mawngu e teddungal.

ý E sifaaji teddugol, kaŋko woni ceniiɗo, tedduɗo, mawɗo, mbo mawngu woodani, baawɗo, cemmbolinɗo, tiiɗɗo, poolɗo, kattanɗo, kiɓindiiɗo, ballo, toowɗo, tiimɗo.

ý E sifaaji kattan'gol, ko o ganndo, nanoowo, ji'oowo, guurɗo, Naŋngitoowo, ɗaccoowo, lesɗinoowo, ɓamtoowo, teddinoowo, koynoowo, dokkoowo, kaɗoowo, (ɗawoowo) nafoowo, loroowo, guurnoowo, baroowo, gardinoowo, neeɓtinoowo.

Page 7: Iam muslim fulani

- 7 -

7Miin ko mi Juulɗo

ý Sifaaji tagugol, kaŋko woni tagoowo, baawɗo, potndoowo, goodinoowo, puɗɗoowo, puɗɗotooɗo, duttoowo, ummitinoowo, denndinoowo, dokkoowo, udditoowo (maɓɓitoowo), jeɗoowo, galɗinoowo, toŋngoowo, kuufɗo, deenoowo, tommbiiɗo, puɗɗuɗo asamaanji ɗi e leydi ndi.

ý Sifaaji Yurmeende, kam tigi woni jooma yurmeende huɓtidinnde, e yurmeende heeriinde, newiiɗo, jiɗanɗo, kecco ɓernde, ɗigguɗo, gaccanoowo, jaafotooɗo, tuuboowo, kisnoowo, gooŋɗuɗo, jurmotooɗo, jettoowo, tedduɗo, neeminoowo, duunyiiɗo, ballo, jaabantooɗo, jaajɗo, munyoowo, peewnoowo, jiɗanɗo, newiiɗo, tuuŋneteeɗo, balloowo, ballinteeɗo, jaɓoowo tuububuya.

Page 8: Iam muslim fulani

8

- 8 -

Miin ko mi Juulɗo

ý O okkii neɗɗo neemaaji ɗi limotaako, alaa ko maccuɗo neemorta si wonaa tawa iwi ko e Alla gooto o, ko kaŋko tagi mbo o wuurni mbo, o waɗani mo nanirɗe e ji'irɗe, o teddini ɗum, fawii heen o yeɗi mo o moƴƴi e makko.

ý ɗuum waɗi na waɗɗii maccuɗo o nde wooɗtinirta, Alla gooto o, dewe; ɗuum woni jokkude yamiroore makko e accude ko o haɗi ko, sabu alaa kaan'duɗo e reweede si wonaa Alla.

ý Ko noon kadi, Alla na anndi kala geɗe maccuɗo, gila e dewe Haa e goopi, ɗuum waɗi na waɗɗii maccuɗo nde o hebbinirta ɓernde mum kulol Alla mbo senaande woodani o toowi, e mawnin'de e yiɗde mo, e nde o hersirta woopde Alla, o acca goopi, sabu Alla na mbo yi'a embo anndi ɗi.

Page 9: Iam muslim fulani

- 9 -

9Miin ko mi Juulɗo

ý O suuɗa golle makko moƴƴe ɓadtinooje mo weleende joomiiko mbo senaande woodani o toowi, o ɓeyda ɗe haa o yottoo e tolno moƴƴin'gol, sabu gooŋɗin'gol na ɓeydoroo ɗoftaade na ustoroo goopi.

ý Wota o rew belaaɗe maa tuuyo wolla bidaa, yo o rew Alla gooto o tan, o jokka jamirooje annabiijo (jkm) o waasa faandaade e golle makko tuuyooji aduna, yo o faando heen njoɓdi Alla tan.

ý Ko noon kadi Alla ko jurmotooɗo neɗɗo ko ɓuri yurmeende neene (daada) e ɓiɗɗo makko, yurmeende mum na yaajani kala huunde, na waɗɗii nde maccuɗo nyaagotoo mo, o toroo mo haajuuji mum adunayaŋkooji e laakarayaŋkooji, wota o nyaago tanaa makko.

ý Sabu nafoore alaa e nyaagaade mbo wonaa Alla, sabu alaa jogiiɗo baawal timmungal si wonaa Alla, alaa nanoowo

Page 10: Iam muslim fulani

10

- 10 -

Miin ko mi Juulɗo

sirru e gunndoo si wonaa Alla, alaa jogiiɗo hoddirooji si wonaa Alla, alaa jogiiɗo jaabawol du'aa makko si wonaa Alla.

ý Ɗuum waɗi dagantaako juulɗo nde o nyaagotoo yanaande (waamulde – kabru) wolla o toroo jooma yanaande kala baawɗo ubbeede heen, sabu o nanataa mo, holno O jaaborta mo wolla o nafirta mo? Ko Alla gooto o woni nafoowo lorroowo, ɗuum waɗi na waɗɗii juulɗo o waasa mahde juulirɗe (jamaaji) dow janaale (baamule) sabu nelaaɗo (jkm) na haɗi ɗum.

ý Ko noon kadi, na waɗɗii maccuɗo o nde laarata lo'ugol makko e semmbe Alla –tedduɗo mawɗo- e baasal makko e ngalu Alla –tedduɗo mawɗo- e majjere mum e ganndal Alla –tedduɗo mawɗo- e koyeera mum e teddungal Alla –tedduɗo mawɗo-.

ý O annda teddungal ko Alla woodani e nulaaɗo mum e gooŋɗinɓe ɓe.

Page 11: Iam muslim fulani

- 11 -

11Miin ko mi Juulɗo

ý Na haani o jeyee e ɓee gooŋɗinɓe ɓe tuuŋnotaako si wonaa e Alla, ɓe mballintaako si wonaa Alla, ɓe moolotaako si wonaa e Alla, ɓe paabnotaako si wonaa Alla, ɓe kulataa si wonaa Alla, ɓe njoortotaako si wonaa e Alla, ɓe nyaagotaako si wonaa Alla, ɓe kirsataa si wonaa ngam Alla, ɓe njeertintaa si wonaa sabu Alla, ɓe ngoondataa (mbaatataa) si wonaa e Alla, ɓe kumotaako (kaɓɓotaako) talki e piɓi, ɓe ngooŋɗintaa wilooɓe e tiimooɓe, ɓe njahataa e maɓɓe.

ý Tawa kamɓe ɓe ɗamtintaako, ɓe ndeentoo taataade ɗemɗe maɓɓe mbela ɓe mbaasa yan'de e jayngol. Wota ɓe mbi'at "si Alla e kaari jaɓii" e "si wonaano Alla e aan" e "mi wakkiliima e Alla e maa" ɗii koŋnguɗi na tolnindira Alla e jeyaaɓe makko, ɗi njeyaa ko e sirku tokooso. Kono yo ɓe mbii: "mi

Page 12: Iam muslim fulani

12

- 12 -

Miin ko mi Juulɗo

wakkiliima e Alla tan", e "si welii Alla te welii kaari"

ý Ko noon kadi eɗen poti gooŋɗin'de Alla, na waɗɗii e men kadi njedden taakuut (seyɗaane).

ý Ko seyɗaane woni hoore Taakuut, fawii heen ko jaɓɗo reweede tanaa Alla.

ý Na jeyaa e Taakuut, ɓeen lelnooɓe laawi karminooji ko Alla dagni, maa ɓe ndagna ko Alla harmini.

﴿µ́ ]31:املدثر [﴾ ̄ ° ± ² ³ ý Kala noddoowo e ɗuum kadi jeyaa ko e

Taakuut, wolla o yamira ɗum yimɓe, maa o nyaawira ɗum, sabu tawa o bonnih o ɓurtinii baawal tagoore, gila e nan'de e ɗoftaade.

ý Ko Alla gooto tan woni tagɗo yimɓe, o anndi ko moƴƴinta ɓe, hay gooto waawataa dottan'de ɓe laawol si wonaa kaŋko.

Page 13: Iam muslim fulani

- 13 -

13Miin ko mi Juulɗo

(2) Gooŋɗin'gol Malaykaaji ý Miɗo gooŋɗini malaykaaji ɓe Alla tagiri

annoora, o waɗani ɓe biirirɗe (baweeje) ɗiɗiije tatiije nayiije, ɓe nyaamataa ɓe njarataa, ɓe ɗaanotaako, ɓe ndesataa. O yamiri ɓe golle e baɗe ɓe ndarii heen.

ý Malaykaaji ɗi duumoo e ɗoftaare, ɗi ceerataa heen ɗi ngoopataa, ɗi kula jooma maɓɓe gonɗo dow majji. Na woodi e majji cujjuɗo gila nyande Alla tagi asamaanji e leydi haa nyande darnga, si o imminii hoore o wi'a: senaande woodanii ma min ndewaani ma no haaniri.

ý Ko ɓe maccuɓe Alla, wonaa jiwɓe (sukaaɓe rewɓe) wonaa wallidiiɓe makko, eɓe tefana gooŋɗinɓe –e yamiroore Alla- nyande darnga.

Page 14: Iam muslim fulani

14

- 14 -

Miin ko mi Juulɗo

ý Na woodi e maɓɓe reenooɓe: kamɓe ngoni suranooɓe maccuɓe Alla ɓe boneeje.

ý Na woodi e maɓɓe tedduɓe winndooɓe: kamɓe ngoni winndooɓe golle jeyaaɓe, moƴƴi mum e bonɗi mum.

ý Na woodi e mum'en subhinooɓe: kamɓe ngoni subhinooɓe jamma e nyalawma, ɓe ceerataa heen haa nyande darnga.

ý Na woodi heen yiilotooɓe (haylotooɓe): eɓe tawtoree batuuji jikru, e jaŋngugol Kur'aana, e jolle ganndal.

ý Na woodi heen roondiiɓe Arsi joomiraaɗo: limoore mum'en ko njeetato, ko ɓe tagoore mawnde e tagooje Alla, sounndu na diwira (wiirira) duuɓi teemedde jowi hakkunde ceɓtam nofru gooto heen haa e daande makko.

ý Na woodi heen malayka maayde: emo soorta (wuɗɗina) pittaali jeyaaɓe, e yamiroore Alla, omo jogii wallidiiɓe.

Page 15: Iam muslim fulani

- 15 -

15Miin ko mi Juulɗo

ý Na woodi heen Asraafiil: wuttoowo allaadu ndu (suur) ndeen tagoore nde fof maaya ko adii nyande darnga, ɓaawo ɗuum o wutta kadi gonngol ɓe ngirnyitoo eɓe ndaara.

ý Na he maɓɓe Miika'iil: kaŋko halfinaa toɓo,.

ý Na he maɓɓe Ridwaan: uddoowo aljanna, ombo jogii wallooɓe dariiɓe e gollan'de gooŋɗinɓe ɓe to aljanna.

ý Na he maɓɓe Maalik: uddoowo jahannam, ombo jogii wallooɓe –ardiiɓe mum'en ko ɓe sappo e njeenayo- eɓe njogii ɓoole (cabbi) jamɗe, ɓe leɓtira ɗe heeferaaɓe to jayngol – en mooliima heen Alla-.

ý E hoore maɓɓe na woodi Jibriil: kalfinaaɗo wahyu Faade he annabaaɓe e nulaaɓe.

Page 16: Iam muslim fulani

16

- 16 -

Miin ko mi Juulɗo

ý Annabiijo (jkm) tigi yi'ii mo (Jibriil) e mbaadi makko, o suddi weeyo ngo alla e mawnugol makko, omo jogii baweeje (wiirirɗe) teemedde jeego'o, ko kaŋko buɓɓirnoo wibjo makko saare Luut, ɗuum aɗi nde diwi haa dow asamaan nde yowtii nde hippii, nde munycii, ko wonndoo dow wonti lees. ý Na woodi woɓɓe heewɓe, alaa

gannduɗo koniŋkooɓe joom-maa si wonaa kaŋko. ý Malaykaaji ɗi na njiɗi gooŋɗinɓe ɓe Alla

yiɗi ɓe, ɓe du'anoo ɓe, ɓe yaafnanooɓe. ý Malaykaaji ɗi e oo semmbe majji, eɗi

kaɓee e saffeeji gooŋɗinɓe ɓe.

Page 17: Iam muslim fulani

- 17 -

17Miin ko mi Juulɗo

(3) Gooŋɗin'gol Defte ɗe ý Miɗo gooŋɗini defte Alla ɗe o jippini dow

nulaaɓe makko, won'de –e lasli majje- ko ɗe haala Alla ka o wahyii e maɓɓe, haa ɓe njottina sariya o e diine o, ɓurɗe mawnude e ɗee defte: § Kur'aana teddunde nde, jippinaande

dow nelaaɗo men Muhammadu (jkm). § E In'jiil jippinaande dow Iisaa (weleende

Alla won e makko). § E Tawreeta jippinaande dow Muusaa

(wawm). § E Jabuur jippinaande dow Daawuud

(wawm). § E ɗereeji jippinaaɗi dow Ibraahiima

(wawm).

Page 18: Iam muslim fulani

18

- 18 -

Miin ko mi Juulɗo

ý Na woodi heen baylaaɗe ko adii jippagol Kur'aana.

ý Ko Kur'aana teddunde nde tiimi ɗee defte, nde huuɓtidini sariyaaji majje e nyaawooje majje fof, gila nde jippii nde riiwi kala ko yahdaani e nyaawooje mayre.

ý Alla jaɓataa nyande darnga si wonaa gollirde Kur'aana, caggal nde Kur'aana jippinaa dow Muhammadu (jkm) o jaɓataa gollireede defte ɓennuɗe (saaliiɗe).

ý Kur'aana ko haala Alla roŋkinka, eka jogii teddungal, oonyaare heɓataaka wonaa jooni wonaa ko arata, kala kaalduɗo nde gooŋɗa, kala nyaawirɗo nde nuunɗa, kala gollirɗo nde o feewnee laawol pooccingol, kala naŋngitiiɗo e mayre foola daɗa, kala ɗuurniiɗo nde jeyee e halkotooɓe.

ý Ko yimɓe Kur'aana ngoni yimɓe Alla ɓattiiɓe ɗum, ɓurɓe muƴƴude e yimɓe woni jaŋnguɓe Kur'aana njaŋngini nde,

Page 19: Iam muslim fulani

- 19 -

19Miin ko mi Juulɗo

sabu nyande darnga ende tefana kala jaŋngunooɗo nde e deenɗo nde, o golliri nde, nde toranoo yimɓe mum aljanna.

ý Kur'aana nde laɓɓina ɓerɗe e tuundi sikkitaade e tuuyooji, nde ɓattina ɗe e tagɗo ɗe mbo senaande woodani o toowi, nde nodda ɗe e golle ngam heɓde neema nyiiɓɗo.

ý Na jeyaa e neediiji jaŋngugol Kur'aana: v Laaɓal e naŋngugol (salligi) v E huccitgol fuɗnaange. v E jooɗaade e needi e teddungal. v E waasde yaawnaade (henyaade) e

jaŋngugol makko. v E kulol Alla. v E fennyin'gol sunaaade e bakkatuuji

(junuub) e yeebagol. v E wullude ngam kulol Alla e teddugol

haala makko.

Page 20: Iam muslim fulani

20

- 20 -

Miin ko mi Juulɗo

v E moƴƴinir'gol nde hito ngon. v E waasde toownude hito ngo ngam

hulde soklin'de juulooɓe ɓe. v E teskoraade jaŋde nde. v E heblugol ɓernde nde. v E miijitagol kaawaseeji Alla. v Njanane-ɗen won'de nyiiɓnude

nyaawooje ndee deftere e yimɓe ɓe jiyaa ko e sababuuji ɓurooji okkude baawal e aduna e foouulde anyɓe.

Henyo faade e jooma maa aan musidɗo juulɗo, jaggir ndee deftere semmbe, tiiɗno tawa hay gooto adotaako ma e Alla, Alla mbo weltora gartal maa e makko, ko ɓuri weltagol yimɓe si jahnooɗo maɓɓe artii.

Page 21: Iam muslim fulani

- 21 -

21Miin ko mi Juulɗo

(4) Gooŋɗin'gol Nulaaɓe ý Miɗo gooŋɗini nulaaɓe, Alla suɓii nulaaɓe

iwde e yimɓe ɓe, o wahyii ɓe sariya makko o, o yamiri ɓe yottin'gol mo e yimɓe he, kala ɗoftiiɗo ɓe naata aljanna, kala mbo woopi ɓe naata jayngol.

ý O walliri ɓe e kaawase ɗe laɓɓina gooŋɗugol maɓɓe, haa ɓe mballitora ɗe yeeso kala jedduɗo ɓe, ɗe ngona hujja maɓɓe.

ý Ko Nuuhu adii he nulaaɓe, timminɗo ɓe ko Muhammad (jkm)

ý Ko ɓe yimɓe nyaamooɓe yarooɓe, ɓe ndesa ɓe paawee (nyawa) ɓe maaya, kamɓe ɓuri e tagoore Alla, haɗanaaɓe goopi.

ý Nulaaɓe Alla ɓe keewi, Alla jaŋtiima yoga e maɓɓe nder Kur'aana: Muhammade (jkm) e

Page 22: Iam muslim fulani

22

- 22 -

Miin ko mi Juulɗo

Ibrahiima giɗo Alla, e Muusaa mo Alla haaldi, e Iisaa koŋngol Alla, e Nuuhu, kamɓe ngoni yimɓe pellital iwde e nulaaɓe (jkm) e Ismaa'iil, e Ishaak, e Yaaguub, e Haaruun, e Ayyuub, e Yuunus, e Sulemaan, e Daawuud, e Yahyaa, e Jakariya, e Huud, e Saalih, e Yuusuf, e Su'aybu, e Ilyaas, e Luut, e Jul-Kifli, e Idriis, e heewɓe ɓe ngonaa ɓee ɗo, na woodi heen ɓe Alla jaŋtii e Kur'aana, e woɗɓe ɓe o jaŋtaaki.

ý Ko nulaaɓe adii nuddude e mum woni woottin'gol, ko ɓe ɓuri haɗde woni sirku, kamɓe fof ɓe ngaddi ko Lislaam e noddugol Woottin'de, sariyaaji maɓɓe e laabi dewe maɓɓe Alla –mbo senaande woodani- ceertiri tan ko seertugol yontaaji mum'en e koɗore mum'en.

ý Nulaaɓe ɓe kaaliino garal annabiijo Muhammadu (jkm), ɓe njamiri yimɓe

Page 23: Iam muslim fulani

- 23 -

23Miin ko mi Juulɗo

maɓɓe yo ngooŋɗin mo (jkm) si o nulaama e maɓɓe.

ý Seerndi nulaaɗo e annabi: nulaaɗo woni mbo Alla wahyii sariya keso, o yamiri ɗum yottin'gol mo faade e yimɓe he, annabi noon woni kalfinaaɗo tabitin'gol sariya nulaaɗo gadiiɗo mo.

ý Miɗo gooŋɗini ko nulaaɗo Muhammadu (jkm) ɓuri he nulaaɓe, iwde e ɓiɓɓe Ismaa'iil ɓii Ibrahiima kisal won e mabbe, Alla neli mo e yimɓe fof, ko e annabaagu makko o timminiri annabaagal, ko nulal makko o timminiri nule.

ý O walliri mo kaawase, o ɓurni mo annabaaɓe makko fof, wano o ɓurniri nulal makko ngal dow nule goɗɗe ɗee fof, e sariya makko o dow sariyaaji ɗii fof, e deftere makko –Kur'aana- dow defte ɗee fof, e lenyol makko –juulɓe- dow leƴƴi ɗii fof.

Page 24: Iam muslim fulani

24

- 24 -

Miin ko mi Juulɗo

ý Joom makko okki mo ko o okkaani hay gooto e annabaaɓe adiiɓe mo, na jeyaa heen:

(1) Al-Wasiila: (jokkorgal) tolno ɓurɗo toowde nder aljanna, Alla heblani mbo annabiijo o (jkm).

(2) Al-Kawsara: ko caangol to aljanna, engol doga les Arsi jooma yurmeende huɓtidinnde (joomiraawo).

(3) Al-Hawdu (weendu): alaa yarooɓe heen si wonaa juulɓe nyande

darnga, nyande yimɓe ɗomɗata, warnyeende (olwere) yottoo haa e koppi mum'en e keeceeje e balabe mum'en –gooto fof e golle mum- juulɓe ɓe njara heen tawa ko nulaaɗo okkata ɓe gendukon kon e juuɗe mum tedduɗe, ɓe ngontaa ɗumɗe ɓaawo ɗuum.

Page 25: Iam muslim fulani

- 25 -

25Miin ko mi Juulɗo

(4) Tefan'gol (assafaa'atu): woni darnde teddunde nyande darnga: kaŋko (jkm) o tefa to Alla toowɗo o haa juulɓe woopnooɓe njalta jayngol, hay gooto heddotaako toon si tawii ombo wi'a deweteeɗo alaa si wonaa Alla Muhammadu ko nulaaɗo Alla (laa ilaaha illaa Allaah Muhammadu rasuul Allaah) goopɗo nyiiɓataa jayngol, maa o yaltu caggal nde o laɓɓinaa e goopi makko.

• Kala gooŋɗinɗo annabaaɓe ɓe fof te o gooŋɗinaani Muhammadu (jkm) o funtataa (yaltataa) jayngol.

(5) Te Alla wallii mo, o walli konu mum e rewɓe e makko haa nyande darnga, nde o waɗi ɗeŋƴere e ɓerɗe anyɓe maɓɓe fotde ko yahetee lewru, o okkaani ɗum hay gooto ko adii nulaaɗo (jkm).

Page 26: Iam muslim fulani

26

- 26 -

Miin ko mi Juulɗo

(6) O waɗanaa lesdi ndii kam e juulɓe fof, ndi woni juulirde (jakka), laaɓnde, ndi waɗanaaka nii annabaaɓe adiiɓe mo.

(7) Alla nuli mo faade e yimɓe e jinneeji fof, o nuli annabi fuu e yimɓe mum heeriiɓe.

(8) Ko kaŋko yanaande (kabru) adotoo seekanaade, gadotooɗo tefan'de, gadotooɗo tefneede, gadotooɗo hoŋkude damal aljanna, oon tuma Ridwaan (uddoowo aljanna) wi'a :

hombo woni aan? O wi'a: Muhammadu. Ridwaan wi'a: mi yamiraama mi udditantaa hay gooto ado maa. Na jiyaa e kaawaseeji makko (jkm):

ý Seekagol lewru ndu.

Page 27: Iam muslim fulani

- 27 -

27Miin ko mi Juulɗo

ý O ruttuno yitere Kataada caggal nde nde ɗoofaa nyande Uhud, nde wonti ɓurnde sellude e gite makko.

ý O rutti (jaŋi) koyngal Ibnu Al-Hakam caggal ngal helaama nyande Badri.

ý O seedini lekki ki, ki seedii seedanfaaji ɗiɗi laabi tati, ɗuum wonnoo ko yeeso keefeero gooto, ɗuum waɗi o jebbilii.

ý Wullugol rotere (fooɓre) lekki ɗoo kutbatnoo (jkm) nde o acci nde, nde deƴƴaani haa o fawi juŋngo makko dow mayre.

ý Ko noon kadi hebbin'de nyaametee e juuɗe mum (jkm), haa jaawtannde juuɗe mum nyammini ko ɓuri worɓe capanɗe njeetato haa ɓe kaari.

ý Ko noon kadi hebbin'de ndiyam nyande Hudeybiya, tawii konu ngu heddoraani si wonaa horde ndiyam wootere, annabiijo (jkm) fawi heen juuɗe makko tan ɗam

Page 28: Iam muslim fulani

28

- 28 -

Miin ko mi Juulɗo

woni e suppitaade haa juulɓe ɓe fof njari heen naŋngi, ɓe tolnotonoo worɓe ujunere e teemedde nayo.

ý Roƴeede mo faade jamaa Aksaa (baytil makdas), e safeede mo faade dow asamaanji haa to jaaɓi-haaɗtirde.

ý Na jeyaa e kaawase makko (jkm) habrude ɗum leƴƴi jawtuɗi e annabaaɓe maɓɓe, O wonndoo ko humam'binne o waawaano jaŋngude wonaa winndude, ko noon kadi o habriino ko arata e udditgol Faaris e Room e helgol laamu Kisraa, oon ceeknooɗo ɓataake mbo nulaaɗo (jkm) neldunoo ɗum. E kaawase goɗɗe keewɗe.

ý Ko ɓuri mawnude e kaawase makko woni Al-Kur'aana teddunde nde, kamnde woni kaawase keddiiɗo haa nyalngu njoɓdiiji.

ý Fawii heen Alla ɓamtii innde makko, o nawdi innde nulaaɗo e mum ceniiɗo toowɗo, o waɗi seedagol deweteeɗo alaa

Page 29: Iam muslim fulani

- 29 -

29Miin ko mi Juulɗo

si wonaa Alla e won'de Muhammadu ko nulaaɗo Alla, ko ɗuum maccuɗo adotoo naatirde Lislaam, ko ɗuum o haaniri watindaade haalde e aduna, kala batindorɗo wiide "deweteeɗo alaa si wonaa Alla" o naatat aljanna.

.]80:النساء [﴾ ! " # $ % &'﴿ý Na waɗɗii en e annabiijo, wota en ngardin

haala hay gooto dow maaku (hadiis) makko, wolla ardin'de miijo goɗɗo dow yamiroore makko, si tawii woɗɓe ngadinooma ma ferdude e makko, aan yaa feran sunna makko o e geɗe maa fof, wota jokku tanaa makko. Enen fof yo en naŋngondir e yamiroore mum, ɗofto-ɗen mo (jkm) sabu kala ɗoftiiɗo nulaaɗo ko Alla ɗoftii.

ý Wota en noddir mo si wonaa "nulaaɗo Alla (jkm)", wota en mbii "Muhammadu" tan.

Page 30: Iam muslim fulani

30

- 30 -

Miin ko mi Juulɗo

ý Yo en nehoro needi makko, nyemmben mo e geɗe makko fof (jkm) ɗaanagol mum, e nyaamgol mum, yahdu mum, njuulu mum, koorka (suumaye) mum, sakkorgol mum, e jihaad mum (jkm).

ý Yo en njiɗ-mo ɓuri ko njiɗ-ɗen ko'e men e ɓiɓɓe men e jibnaaɓe men e yimɓe ɓee fof.

ý Njiɗen kala njiɗɗo nulaaɗo (jkm) o nyemmbi mo, nganyen kala ganyɗo nulaaɗo (jkm) te o jokkataa sariya makko.

ý Na waɗɗi juulɗo nde o yiɗata gooŋɗinɓe ɓe, o walla ɓe, o nannda e maɓɓe, o himmira geɗe maɓɓe, o wallondira e maɓɓe dow ɗiggere, o suɓoo e maɓɓe yahdiiɓe (sehelaaɓe).

ý Ombo haani anyde heeferaaɓe e keefeeru maɓɓe, o waasa ɗoftaade ɓe, taa o renndu e maɓɓe dow juulɓe, taa o wallu ɓe e bonɗi maɓɓe, taa o renndu e juulɗe

Page 31: Iam muslim fulani

- 31 -

31Miin ko mi Juulɗo

(feetuuji) maɓɓe, toonyde ɓe na harmani mbo, kono yo o nuunɗu e maɓɓe.

ý Na waɗɗii en njiɗen yummiraaɓe gooŋɗinɓe; rewɓe annabiijo (jkm), nji-ɗen sahabaaɓe makko (jkm), sabu kamɓe ɓuri e yimɓe caggal annabaaɓe ɓe.

ý Ko noon kadi wuurnugol sunna makko (jkm) na waɗɗii en, e fennyin'gol sariya makko, e yottin'gol noddaandu makko faade e yimɓe ɓe fof. Fawii heen njogo-ɗen munyal e kala mette ɗe kawre-ten heen, alaa e sago.

ý Sabu Sunna Alla e tagoore makko woni kala annabi maa waliyu nodduɗo e oo goonga o anyanooma o leɓtaa.

ý Aan juulɗo maandito, wota leɓte heeferɓe accin-ma diine maa, nelaaɗo (jkm) leɓtanooma tawii sahabaaɓe makko ko seeɗa, sahabaaɓe ɓe leɓtaa ɓe munyi.

Page 32: Iam muslim fulani

32

- 32 -

Miin ko mi Juulɗo

ý Wota ustu pellital maaɗa ngam wiide ɓe ko a duuytuɗo, maa uddiiɗo, maa jahruɗo caggal, wolla ɓe mbi'a: hakkille maa nyeŋngaama (yaraama). Yo nelaaɗo Alla won nyemmbo maa moƴƴo, o wi'anooma ko o jimoomo wolla kaangaaɗo (jinnaaɗo).

ý Wota mettin si a wi'aama ko a majjuɗo ɓurtinɗo. ko nii heeferaaɓe ngonndiri e juulɓe:

﴿Ü Û Ú Ù Ø × ﴾ ]32:املطففني[. {si ɓe nji'ii ɓe, ɓe mbi'a ɓee yimɓe ko majjuɓe} (simoore Muttafifiina: 32)

ý Mbela si yimɓe pecciima pecce ɗiɗi aan a won'dataa e feccere won'dunde e annabiijo maa Muhammadu (jkm)?!

ý Accid-ɓe e nyande toonyoowo ŋatata juuɗe mum o wi'a: haaniino tawa mi suɓinooma gooto e laabi nulaaɗo.

Page 33: Iam muslim fulani

- 33 -

33Miin ko mi Juulɗo

ý Wota haawe si ɓe mbi'ii ma ko a kunƴuɗo (tererist) wolla bonɗo, ɗuum ko nodditaali toonyooɓe juulɓe aduna e laakara, nde malaykaaji coggi ɓe faade jahannama ɓe ndaari toon ɓe mbii:

].62:ص[ ﴾ ! " # $ % & ' ) ( *﴿{ɓe mbii ko waɗi en nji'aani worɓe ɓe

cikkatno-ɗen ko bonɓe} (simoore Saad: 62) ý Ko ɗoo gooŋɗinɓe ɓee noddiri ɓe (ɓe ɓe

mbi'atnoo bonɓe) iwde e nokkuuji toowɗi nder Firdawsa:

].44:األعراف[﴾ & ' ) ( * + ,﴿ {sellih min tawii ko Alla fodannoo min ko goonga} (simoore Al-Aaraaf: 44)

Page 34: Iam muslim fulani

34

- 34 -

Miin ko mi Juulɗo

(5) Gooŋɗin'gol nyalngu wattan

ý Miɗo gooŋɗini nyalngu wattan, ko e maggu aduna o gasata (saare golle) heen darnga darotoo (saare njoɓdi) ɗiggunooɓe njoɓee aljanna, bonnooɓe njoɓee jayngol.

ý E nyalngu darnga ɓetirgal lelnee, kala maccuɗo weeɗee deftere mum, kala ɓamirɗo deftere mum nyaamo won'da e annbiijo (jkm) to aljanna, kala ɓamirɗo deftere mum nano won'da e Fir'awna –kuɗaaɗo o- nder jayngol.

ý Siraatu fortee, kala ɓennuɗo ngol yottoyoo aljanna, kala heen mbo coŋngooji naŋngiri sabu golle makko bonɗe o yana ndeer jayngol.

ý Nyalngu darnga na jogii teskorɗe e maandeeji tokoosi e mawɗi.

Page 35: Iam muslim fulani

- 35 -

35Miin ko mi Juulɗo

ý Na e ɗiin maandeeji tokoosi: nattude hoolaare, heewde warngooji, faasike laamora doole, ɗaayɓe ngona e haalde he geɗe kimmuɗe.

ý Na e ɗiin maandeeji mawɗi: feenygol Mahdiyu, e laamu peewngu e laawol annabaagu ko adii darnga daraade, yaltugol Masiihu mbileejo o.

ý E jippagol (tellagol) Iisaa (kisal won e mum) ngam o ardoo juulɓe o haɓoo heeferɓe, O hela caccal saliib (croi), o wara mbabba tugal (cochon) o jaɓataa si wonaa Lislaam.

ý Hay galle gooto gonɗo to saare maa dowri heddotaako si wonaa Alla naatna ɓe he oo diine.

ý E yaltugol Yaajuuju e Maajuuju, e yaltugol muumunte (daabaa) omo haalda e yimɓe ɓe, e feerdugol naange nge hirnaange, e

Page 36: Iam muslim fulani

36

- 36 -

Miin ko mi Juulɗo

safde (ƴawnude) Kur'aana, e ko wonaa ɗii maandeeji.

ý Kala golluɗo ko foti no gabbel Jarra (atom) e moƴƴere maa bonannde o yi'at ɗum he deftere mum nde nyande darnga.

ý Kooni ngadondiree e dewe Alla ko adii gasgol waktu winndude ɗe, sabu maayde maccuɗo o, ko Alla tan humpitii dottoore nde e lajal ngal.

ý Ndeen yimɓe mum loota mo, ɓe kasaŋka mo (muura) ɓe njuula mo, ɓe ubba mo, malaykaaji ɗiɗi ngara e makko, Munnakiri e Nakiiri, ɓe njoɗɗina mo ɓe laɓndoo mo (ƴama): hombo woni jooma maa? Hoɗe woni diine maa? hombo woni annabi maa?

ý Si o jaabiima: ko Alla woni jooma am, Lislaam woni diine am, Muhammadu (jkm) woni annabi e nulaaɗo am – Alla waawni mo ɗuum- o udditanee baafal to aljanna, o yi'a toon galle makko, e kuɓeeje e laamu

Page 37: Iam muslim fulani

- 37 -

37Miin ko mi Juulɗo

makko, o innira Alla weltaare, o yajjinanee yanaande (kabru) makko fotde ndaarɗe yitere.

ý Si tawii ko o keefeero, o jaabotaako hay huunde, jaabagol nyande heen wonaa e ƴoƴre, maa seeɓde hakkille.

ý Kono e oon waktu Alla wallirta gooŋɗinɓe ko ɓe mbaɗi e moƴƴereeji e woottin'gol, e tottirde farillaaji, e Jihaad, e ɗiggere, e yamirde ko moƴƴi e haɗde ko boni, e sakkorde, e jaŋngugol Kur'aana, e hoorde nyalaaɗe nguli, e daragol jammaaji juutɗi ɓuuɓɗi.

ý Si tawii o jeyaa ko e heeferaaɓe, kabru mum maa faaɗan mbo haa birɗe makko naatta nder ɓanndu, yanaande makko nde wonta gayka jayngol sabu bon'de golle mum.

Page 38: Iam muslim fulani

38

- 38 -

Miin ko mi Juulɗo

ý Yaa tiiɗno musidɗo juulɗo, hannde ko golle wonaa njoɓdi, jaŋngo ko njoɓdi wonaa golle.

ý Nyande heen naatata aljanna tan ko juulɓe ɗoftiiɓe ɓe, sabu nyande darnga Alla jaɓataa sinaa Lislaam.

ý To aljanna na woodi neemaaji ɗi nofru meeɗaa nan'de, ɗi yitere yi'aani, ɗi neɗɗo meeɗaa miijaade. Neema o heddoo pooma taƴataa, yimɓe mum maayataa, neema ɓurɗo mawnude woni laarde yeeso jooma binne ɗe.

ý Woopnooɓe e bonnunooɓe e heeferɓe naata jayngol, na woodi toon leɓte ɗe mbaawataa munyeede, Alla heblani ɗe heeferɓe, ɗe pelle (kaaƴe) nyiiɓɗe mbaawataa roondaade, leɓte maɓɓe toon dartotaako.

ý Ko ɗoo rewnooɓe e Taaguut (seytaane) ɗaɓɓata yo leɓte ɓeyde

Page 39: Iam muslim fulani

- 39 -

39Miin ko mi Juulɗo

dow mawɓe majjinnooɓe ɓe, Alla yamira kamɓe fof yo ɓe ɓeydane leɓte.

ý Daro -aan musidɗo am juulɗo- dow oo goonga, wota heewgol saliiɓe hoomtu-ma, si a ɗoftiima ɓurɓe heewde ɓee ɓe majjin-maa laawol Alla, yahdu e faaɓe to Alla.

ý Maa fedde e lenyol Muhammadu (jkm) heddo he goonga, ɓe peenya haa nyande darnga, caliiɗo ɓe maa pennuɗo ɓe waawataa bonnan'de ɓe.

ý Holno toowal heɓirtee, e no daɗirtee e sakkaade les, holno yawtuɓe ɓaditinaaɓe keɓtortee, e no salaaɓe halkaaɓe woɗɗitortee, ɗum wonirta ko e tuubgol laaɓngol moƴƴinatngol ko yawti, e golle moƴƴe moƴƴinooje ko heddii e nguurndam, pellitaa ko tiiɗi won'de maa a feew a oonyotaako.

Page 40: Iam muslim fulani

40

- 40 -

Miin ko mi Juulɗo

ý Won'du e yimɓe ɓe, aɗa yeeya aɗa sooda, aɗa resa aɗa feewnira leydi ndi ko Alla daginan-maa.

ý Wota feewnu ɓernde maa e geɗe aduna, naw-nde to nde haani won'de, les arsi joomiraaɗo, sujjir ɓernde maa nde waasa immitaade haa nyande darnga.

Page 41: Iam muslim fulani

- 41 -

41Miin ko mi Juulɗo

(6) Gooŋɗin'gol nyaawoore e hoddiro ý Ɗuum woni nde ngooŋɗin-ten Alla mo

anndi kala ko woni e winndere he, ko woodi e ko arata haa nyande ummital, hay gabbel jarra majjaani ɗum. Embo andi golle jiyaaɓe makko, e njeɗuuji mum'en, e happoore (lajal) maɓɓe, e mbo woni heen neɗɗo aljanna e neɗɗo jayngol, ko adii nde o tagata ɓe.

ý Alla tigi winndii ɗii njeɗuuji to alluwal deenangal (lawil mahfuuj) ado tageede asamaanji e lesdi fotde duuɓi ujunnaaje capanɗe jowi, ngal alluwal deenangal hay malayka ɓadiiɗo holletaake ngal, naa annabi nulaaɗo.

ý So ɓiŋngel wonii nder reedu yumma mum Alla yamira malaykaaji yo mbinndu ngel gorko maa debbo, ɗi mbinnda njeɗu mum, e golle mum, e happo mum, e battane

Page 42: Iam muslim fulani

42

- 42 -

Miin ko mi Juulɗo

mum (aljanna wolla jayngol), ɗi mbinnda ko o hawrata e moƴƴi e bonɗi.

ý Si jamma leylatul Kadiri yontii hoddirooji hitaande nde fof telloo iwde e alluwal deenangal ngal, gila e kappooje e njeɗuuji, e hajjoyooɓe ndeen hitaande, e ko wonaa ɗuum, geɗe hitaande nde fof pewjee heen.

ý Rewa heen, njeɗuuji nyalaande fof njippoo e waktuuji mum e yimɓe mum, Alla ɓamta heen yimɓe leesɗina woɗɓe.

ý Ngooŋɗi-nen ko weleende Alla woodi, ko o welaa wona ko o welaaka Wonataa, alaa mbo foolondirta e Alla, kaŋko woni bayloowo ɓerɗe, o feewna mbo o yiɗi e ɓural e yurmeende makko, o majjina mbo o welaa ngam nuunɗal e nyeenyal makko, kaŋko anndi kaan'duɗo e peewal e kaanduɗo e majjere.

ý Alla laɓndetaake (ƴametaake) ko waɗata, kono yimɓe ɓe na naamnee.

Page 43: Iam muslim fulani

- 43 -

43Miin ko mi Juulɗo

ý Ngooŋɗi-nen ko Alla tagi kala huunde, kala gabbel jarra ko Alla tagi ngel, o tagi dille e deeƴre maggel.

ý O tagi maccuɓe ɓee e golle maɓɓe, o tagani ɓe baawal e muuyaande ngam ɓe cuɓoo golleeji maɓɓe.

ý Kam mbo senaande woodani o toowi, o yamiri tagoore makko ɗoftagol mo, o fodani ɓe aljanna, o haɗi ɓe goopi, o sappii ɓe jayngol makko, o fawaani ɓe golle ɗe ɓe kattanaani, ɓe peccii pecce ɗiɗi: gooŋɗinɓe e heeferɓe, ɗuum ko e suɓaade ɓe e weleede ɓe, e baawal maɓɓe, ɗum fof ko Alla tagi ɗum e maɓɓe.

ý Baraaji e leɓte (lette) fawii ko rewde sariya o, wonaa e ganndal Alla gadingal e maɓɓe, kala golluɗo moƴƴere ko foti no gabbel jarra o yoɓee ɗuum, kala golluɗo bonannde ko foti no gabbel jarra o leɓtiree ɗuum.

Page 44: Iam muslim fulani

44

- 44 -

Miin ko mi Juulɗo

ý Ko battane golle ɗee tesketee, won'de kala maccuɗo na newnanaa e ko o taganaa e malu to aljanna, wolla malkiseede to jayngol.

ý ɗuum waɗi maccuɗo na foti hulde battane bonɗe, o duumoo e toraade Alla e haajorde mo ngam o feewna mo laawol pooccingol, o duumoo e wallinagol mo e ɗoftagol mo, o mooloo e makko e goopi, sabu maccuɗo waawaa hattanaani ɗuum fof si wonaa e hoddiro Alla.

ý Gooŋɗinɓe ɓee na mbelee nyaawoore Alla e hoddiro makko, ko moƴƴi heen e ko boni, gila e jarrabuye e dokke, ɓe njananee hay gooto waawaa nafde ɓe si wonaa e hoddiro Alla, alaa ko lorata ɓe si wonaa ko Alla winndi ko.

ý Maccuɗo heɓataa mbeleeki liimaneegal haa o annda won'de kala ko o heɓi maa

Page 45: Iam muslim fulani

- 45 -

45Miin ko mi Juulɗo

kala ko heɓi mo ko Alla nyaawi, e kala ko daɗi mo ko Alla nyaawi.

ý E wattannde, miɗo yetta Alla miɗo nyaagoo ɗum o naatna-mi aljanna, miin e juulɓe fof, o dannda-mi jayngol miin e juulɓe fof, aamiin.

Alla yurme Muhammadu (mbo jam e kise ngoni e makko) e koreeji mum e

sahabaaɓe makko o hisna ɓe. Wattannde noddaandu amen ko jettooje

ngoodanii Alla jooma binnde ɗe

Page 46: Iam muslim fulani

46

- 46 -

Miin ko mi Juulɗo

Page 47: Iam muslim fulani

- 47 -

47Miin ko mi Juulɗo

ال﴿? @ A B C D E

F G H I J K ﴾ ]85:آل عمران[

0020101459613 [email protected]

WWW.Iam-Muslim.com

1431ه 2010

222742009 0105013151 :0120152908

يع ا قوق كفولة سلم و سلمة

Page 48: Iam muslim fulani

48

- 48 -

Miin ko mi Juulɗo

يةنفوالباللغة ال

اإلسكندرية ـ أبو سليمان ـ ش عمر أمام مسجد الخلفاء الراشدين

0106714768

ـ مصطفاإلسكندرية كاملىـ بجوار مسجد الفتح اإلسالمي

0125834574

توزيــع