Hmasawnna Thar Vol - 33/297 | Churachandpur | email : … Thar/2018/August/HT-20-08-2018.pdf ·...

4
Hmasawnna Thar ( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r ) ___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________ Estd. 1984 dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747 police staon : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239 dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/ 8258 057 887 / 8974 103 600 sp Hotline number: 7085-256-377 GAS NEWS TIPAIMUKH GAS M/s Sunrise Indane Gramin Vitrak Parbung Booking : May 9&10, 2018 delivery :20-08-2018 (MOn) Time : 9AM-2:00PM Hmasawnna Thar Vol - 33/297 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy Thlazing (augusT) 20, 2018 Thaw|anni (monday) GAS NEWS Agency : SAS Booking :18th. July , 2018 to 4th. Aug., 2018 delivery :20-08-2018 (MOn) Time : 9AM - ll stock stOCK : 306 @rate:Rs. 907/- GAS NEWS Agency : KIM JOE 19kg Commercial & 5kg FTI available on all working days 10AM to 2pm No. 2/35/96-DIPR Warrant boa a In dap a hrietthiem naw thu a hril Pherzawl District thuah boundary siemfel hun lai a nih:P Tonsing CCPur: WhatsApp group pakhata PM hlui A.B Va- jpayee fake condolence pro- gramme post a ni le inza- wma inrawlna nei mi pakhat a Inah a thupruk ti report um leia Pathienni zingkar-a ar- rest warrant iengkhawm um loa a chengna in Police han an dap chu a hrietthiemnaw thu Minister Phungzathang Tonsing, National Vice President, NPP in a hril. Pathienni zingkara Addl. SP inrawinaa CCPur Police team han minister hlui in an dapna le inzawma zanita Pu Phungzathang Tonsing hin chanchinbu reporter hai an hmupui huna a hril a ni a. Senior veteran political leader pakhat ni ve In arrest warrant iengkhawm um loa an dap chu a hrietthiemnaw hle thu hrilin, hiengang thil tlung hi a tawpna nita sien a num thu Pu Tonsing chun a hril a. Police han an dap huna hin tukhawm hmu le man an neinaw bawk thu a hril. Report indiklo leia hieng thil tlung pawi a ti thu hrilin, arrest warrant um loa Police han a In an dap vawihnina a nita thu hrilin, district sunga hnam tum tum inrem taka um chu a thil tum a ni zing hlak thu, Pherzawl District siem a nina thuah hmatienga district boundary thuah thil \halo unau kara inhrietthiemnawna um ding an lau leia boundary siemfel hun lai a ni thu a hril bawk. A hril peinaah Thanlon Sub-Division \hedar \ul loin Parbung le inkawpin Pher- zawl district-ah a um thei a, Thanlon khawm lut kher loin a um thei tiin a hril bawk. Assembly constituency pakhat chau umna Noney, Kamjong, Kakching, Jiri- bam, Tengnoupal hai district pakhat a siem thei a ni chun Pherzawl district a um thei nawna ding san a um bik naw a, equal administration setup \halemna a dingin CCPur district in district thar pakhat siem a pawimaw thu a hril bawk. Chun, Saikot le CCPur Sub-Division fel taka um sa chu inche khat khawm sukbuoi ding a ninaw thu, Saikot Sub-Division ah Kho- minthang area, Vaal Veng hai a um leiin \hangthar han hmatieng peiah thil \ul loa buoina an tuok nawna dingin sukdik hunlai a ni thu hrilin, ‘thaw ding thaw lo a, thaw lo ding thaw hi suol a nih’ tiin a hril bawk. Aug. 23 zanrila inthawk General Strike CCPur: An thil ngen state sawrkarin a sukpuitling pek naw chun August 23, 2018 zanrila inthawk darkar 48 sung aw dingin Churachan- dpur District sungah Gen- ral Strike an thaw tum niin Thangboi Haokip, Vice President, Thadou-Kuki Stu- dent’s Union (TKSU) Gen- eral Headquarters chun a hril. TKSU-GHQ thil ngen chu Shyam Lal Poonia, IAS, DC, CCPur sawnhmang ding ti a nih. TKSU chun August 12, 2018 a inthawk khan Shyam Lal Poonia hi an lo boycott \an ta bakah DC sawnhmangna ding hin August 10, 2018 a inthawk \ awng\aina, DC Office khar- na, DC Office kaina lampui dangna le August 20, 2018 a inthawk CCPur District a Govt. Office-hai kharna an lo nei ta a, sienkhawm an thil ngen ngaisak a la ni naw zing leia General Strike hi thaw an tum niin Thangboi Haokip chun a hril. File photo Manipur Fake Encounter thu- ah SC-in CBI Director a ko new delhi: Manipur-a inakptuona tehlem suon- lama security forces han pawi tawklo tamtak an thatna thu le inzawma sui- zuina fe mek le inzawmin, Supreme Court chun CBI director Alok Verma chu August 20 hin Supreme Court ah thil umdan hrilfie dingin a ko. India rama court in- sangtak Supreme Court a Jusdge pahni umna bench, Justice Madan B. Lokur le Justice U Lalit hai chun, Armed Forces Special Power Act (AFSPA) \hangsana Manipur-a ex- tra-judicial killings le inza- wma pawi tawk lo mithi sunghai indik taka ro relna an dawng theina ding le thawsuoltu security forces hai manna dinga an thil sui le inzawma FIR an file hai report dingin an hriettir a nih. Hi case ngaithlatu bik chu Judge pahnihai hi an nih a. August 20, 2018 zantieng dar 2pm hin CBI director Mr Alok Verma chun thil umdan report peng a tih. Manipur ah AF- SPA dan sirsanin mi sang khat neka tam ‘inkatuonaa thi’ anga kap hlum an um nia record a nih. Kha hmaa heareing nei- naa chun, Supreme Court chun CBI chu case an suina thuah ieng chen an am tlung ta a. Tuolthattuhai iengzam >>sunzawmna phek 4-ah UCM Nuhmei ruolin FA thuah Assembly Speaker In an Hlukhum imPhal: Nagaland-a Constituion special provi- sion, Article 371 (A) chu Manipura Naga hai umna district poah khawm sie/ hmang ni rawse tia NSCN (IM) le India sawrkar Framework Agreement-a um anga RN Ravi hrilna le inzawmin, Manipur a nuh- mei pawl hran hran, UCM inrawi chun Assembly speaker Yumnam Khem- chand kuomah Special Ses- sion koa dodalna thu pass dingin an ngen. Pathienni khan, nupui ruol za tel dinghai chun As- seembly speaker Mr Yum- nam Khemchand chengna in, Yumnam Leikai, Imphal West chu va hluo khumin, memorandum an pek a, Assembly Special Session koa political party po po thutlukna Centre inhriettir dingin an ngen. Nupui ruolhai hin Nam- bul River a inthawkin an fe \an a. Slogan hai khek pei pumin RN Ravi thuhril, Ar- ticle 371 (A) Manipur ah khawm hmang dinga a hril an ditnaw thu khekin an fe pei a. Manipur Nagahai ta dinga “Special Status” kan dit nawh, tiin an khek tawl a nih. NSCN (IM) le India sawrkar inbieknaa India sawrkar palai RN Ravi chun, kha hma khan, in- remna tluontling a um thei- na ding le Nagahai harsatna sukfel a nih theina dingi tuta Nagaland-a um ‘spe- cial status’ ang khu Mani- pur, Assam le AP a Naga- hai umna ah hmang ve ni dingin a hril a. Hi thu hi All Manipur >>sunzawmna phek 4-ah CM N. Biren Singh in Kerala kuomah Rs. 2 Crore imPhal: Chief Minister N. Biren Singh \huoi Ma- nipur BJP sawrkar chun, tu- ilien leia harsatna tuor mek Kerala state mipuihai \hang- puina dingin ‘Flood Relief’ angin Rs. 2 crore a pek. Kerala tuilien leia tu- kum sunga thi mi 357 vel an chuong ta a, Aug. 8 a inthawk tuchena thina tuok chu 190 an chuong ta bawk a nih. Met Of- fice chun Taw\anni a inthawk hin chu ruosur tawp deu ta ding niin a hril a, Amiruokchu, Thiruva- nanthapuram, Kollam le Kasaragod hai ti lo poah chu ‘red alert’ a puong. Bandh le Strike um lovin Indo-Myanmar ramri kan ei tiu: Sanajaoba imPhal: Act East Policy, Committee, Government of Manipur (India) le Indo- Myanmar Fraternal Alli- ance hai buotsainain zani khan, ‘Prospects of Mani- pur and Sagaing Region’ ti thupuia hmangin ‘Citizens’ Dialogue’ chu Imphal Ho- tel-ah nei a ni a. Khuol lien, Manipur Rengpa (King of Mani- pur) Meidingu Leisemba Sanajaoba chun, “Bandh le Strikes hai thawa nuorna hai hi bansanin, hmasawn >>sunzawmna phek 4-ah Naga Hoho-in Framework Agreement thu Aug. 23 ah imPhal: Manipur phai- ram biela mipui han Frame- work Agreement le inza- wmin, Naga hai ta dinga ‘special provision’ Article 371 (A) Manipur-a Nagahai umnaa hmang ve lo dinga theitawpa an nawr zing laiin, United Naga Council (UCM) chun Naga Hoho leh hi thu hi hriltlang dingin Au- gust 23 khin Senapati dis- trict ah meeting nei a tum. Thudawngnain a hril dan chun, Indo-Naga Peace Process fe meka political le social development hai hriltlang an nih ding niin a hril a. Meeting ah hin All the Naga Tribe Hohos un- der United Naga Council (UNC), All Naga Students’ Association Manipur (AN- SAM), Naga Women’s Union (NWU), Naga Peo- ple’s Movement for >>sunzawmna phek 4-ah

Transcript of Hmasawnna Thar Vol - 33/297 | Churachandpur | email : … Thar/2018/August/HT-20-08-2018.pdf ·...

Page 1: Hmasawnna Thar Vol - 33/297 | Churachandpur | email : … Thar/2018/August/HT-20-08-2018.pdf · 20-08-2018  · Israelhai chanchin ei sui khawmin, an pu Abrahamin Palestina rama ke

Hmasawnna Thar( A n I n d e p e n d e n t d A I l y n e w s p A p e r )

___________________ Regd. No. RNI - 40917/89 | Postal Regd. No. MNP - 67 ___________________

Estd. 1984dC/CCpur : 03874-234234 sp/CCpur : 03874-236747

police station : 03874-202248 sp Ctrl. room: 03874-233239

dist. Hospital Casualty : 03874-233370 Fire Brigade : 8974 147 799/

8258 057 887 / 8974 103 600sp Hotline number:

7085-256-377

GAS NEWSTipaimukh GasM/s Sunrise Indane Gramin Vitrak ParbungBooking : May 9&10, 2018delivery :20-08-2018 (MOn) Time : 9AM-2:00PM

Hmasawnna Thar Vol - 33/297 | Churachandpur | email : [email protected] | Phone: +91-3874-236846 | Rs 6/- per copy

Thlazing (augusT) 20, 2018 Thaw|anni (monday)

GAS NEWS agency : sasBooking :18th. July , 2018 to 4th. Aug., 2018delivery :20-08-2018 (MOn) Time : 9AM - till stockstOCK : 306 @rate:Rs. 907/-

GAS NEWS agency : kim JOE19kg Commercial & 5kg FTI available on all working days10AM to 2pm

No.

2/3

5/96

-DIP

R

Warrant boa a In dap a hrietthiem naw thu a hrilPherzawl District thuah boundary siemfel hun lai a nih:P TonsingCCPur: WhatsApp group pakhata PM hlui A.B Va-jpayee fake condolence pro-gramme post a ni le inza-wma inrawlna nei mi pakhat a Inah a thupruk ti report um leia Pathienni zingkar-a ar-rest warrant iengkhawm um loa a chengna in Police han an dap chu a hrietthiemnaw thu Minister Phungzathang Tonsing, National Vice President, NPP in a hril. Pathienni zingkara Addl. SP inrawinaa CCPur Police team han minister hlui in an dapna le inzawma zanita Pu Phungzathang Tonsing hin chanchinbu reporter hai an hmupui huna a hril a ni a. Senior veteran political leader pakhat ni ve In arrest warrant iengkhawm um loa an dap chu a hrietthiemnaw hle thu hrilin, hiengang thil tlung hi a tawpna nita sien a num thu Pu Tonsing chun a hril a. Police han an dap huna hin tukhawm hmu le

man an neinaw bawk thu a hril. Report indiklo leia hieng thil tlung pawi a ti thu hrilin, arrest warrant um loa Police han a In an dap vawihnina a nita thu hrilin, district sunga hnam tum tum inrem taka um chu a thil tum a ni zing hlak thu, Pherzawl District siem a nina thuah hmatienga district boundary thuah thil \halo unau kara inhrietthiemnawna um ding an lau leia boundary siemfel hun lai a ni thu a hril bawk. A hril peinaah Thanlon Sub-Division \hedar \ul loin

Parbung le inkawpin Pher-zawl district-ah a um thei a, Thanlon khawm lut kher loin a um thei tiin a hril bawk. Assembly constituency pakhat chau umna Noney, Kamjong, Kakching, Jiri-bam, Tengnoupal hai district pakhat a siem thei a ni chun Pherzawl district a um thei nawna ding san a um bik naw a, equal administration setup \halemna a dingin CCPur district in district thar pakhat siem a pawimaw thu a hril bawk. Chun, Saikot le CCPur Sub-Division fel taka um sa chu inche khat khawm sukbuoi ding a ninaw thu, Saikot Sub-Division ah Kho-minthang area, Vaal Veng hai a um leiin \hangthar han hmatieng peiah thil \ul loa buoina an tuok nawna dingin sukdik hunlai a ni thu hrilin, ‘thaw ding thaw lo a, thaw lo ding thaw hi suol a nih’ tiin a hril bawk.

Aug. 23 zanrila inthawk General StrikeCCPur: An thil ngen state sawrkarin a sukpuitling pek naw chun August 23, 2018 zanrila inthawk darkar 48 sung aw dingin Churachan-dpur District sungah Gen-ral Strike an thaw tum niin Thangboi Haokip, Vice President, Thadou-Kuki Stu-dent’s Union (TKSU) Gen-eral Headquarters chun a hril. TKSU-GHQ thil ngen chu Shyam Lal Poonia, IAS, DC, CCPur sawnhmang ding ti a nih. TKSU chun

August 12, 2018 a inthawk khan Shyam Lal Poonia hi an lo boycott \an ta bakah DC sawnhmangna ding hin August 10, 2018 a inthawk \awng\aina, DC Office khar-na, DC Office kaina lampui dangna le August 20, 2018 a inthawk CCPur District a Govt. Office-hai kharna an lo nei ta a, sienkhawm an thil ngen ngaisak a la ni naw zing leia General Strike hi thaw an tum niin Thangboi Haokip chun a hril.

File photo

Manipur Fake Encounter thu-

ah SC-in CBI Director a ko

new delhi: Manipur-a inakptuona tehlem suon-lama security forces han pawi tawklo tamtak an thatna thu le inzawma sui-zuina fe mek le inzawmin, Supreme Court chun CBI director Alok Verma chu August 20 hin Supreme Court ah thil umdan hrilfie dingin a ko. India rama court in-sangtak Supreme Court a Jusdge pahni umna bench, Justice Madan B. Lokur le Justice U Lalit hai chun, Armed Forces Special Power Act (AFSPA) \hangsana Manipur-a ex-tra-judicial killings le inza-wma pawi tawk lo mithi sunghai indik taka ro relna an dawng theina ding le thawsuoltu security forces hai manna dinga an thil sui le inzawma FIR an file hai report dingin an hriettir a nih. Hi case ngaithlatu bik chu Judge pahnihai hi an nih a. August 20, 2018 zantieng dar 2pm hin CBI director Mr Alok Verma chun thil umdan report peng a tih. Manipur ah AF-SPA dan sirsanin mi sang khat neka tam ‘inkatuonaa thi’ anga kap hlum an um nia record a nih. Kha hmaa heareing nei-naa chun, Supreme Court chun CBI chu case an suina thuah ieng chen an am tlung ta a. Tuolthattuhai iengzam >>sunzawmna phek 4-ah

UCM Nuhmei ruolin FA thuah Assembly Speaker In an HlukhumimPhal: Nagaland-a Constituion special provi-sion, Article 371 (A) chu Manipura Naga hai umna district poah khawm sie/hmang ni rawse tia NSCN (IM) le India sawrkar Framework Agreement-a um anga RN Ravi hrilna le inzawmin, Manipur a nuh-mei pawl hran hran, UCM inrawi chun Assembly speaker Yumnam Khem-chand kuomah Special Ses-sion koa dodalna thu pass dingin an ngen. Pathienni khan, nupui ruol za tel dinghai chun As-seembly speaker Mr Yum-nam Khemchand chengna in, Yumnam Leikai, Imphal

West chu va hluo khumin, memorandum an pek a, Assembly Special Session koa political party po po thutlukna Centre inhriettir

dingin an ngen. Nupui ruolhai hin Nam-bul River a inthawkin an fe \an a. Slogan hai khek pei pumin RN Ravi thuhril, Ar-

ticle 371 (A) Manipur ah khawm hmang dinga a hril an ditnaw thu khekin an fe pei a. Manipur Nagahai ta dinga “Special Status” kan dit nawh, tiin an khek tawl a nih. NSCN (IM) le India sawrkar inbieknaa India sawrkar palai RN Ravi chun, kha hma khan, in-remna tluontling a um thei-na ding le Nagahai harsatna sukfel a nih theina dingi tuta Nagaland-a um ‘spe-cial status’ ang khu Mani-pur, Assam le AP a Naga-hai umna ah hmang ve ni dingin a hril a. Hi thu hi All Manipur >>sunzawmna phek 4-ah

CM N. Biren Singh in Kerala kuomah

Rs. 2 Crore imPhal: Chief Minister N. Biren Singh \huoi Ma-nipur BJP sawrkar chun, tu-ilien leia harsatna tuor mek Kerala state mipuihai \hang-puina dingin ‘Flood Relief’ angin Rs. 2 crore a pek. Kerala tuilien leia tu-kum sunga thi mi 357 vel an chuong ta a, Aug. 8 a inthawk tuchena thina tuok chu 190 an chuong ta bawk a nih. Met Of-fice chun Taw\anni a inthawk hin chu ruosur tawp deu ta ding niin a hril a, Amiruokchu, Thiruva-nanthapuram, Kollam le Kasaragod hai ti lo poah chu ‘red alert’ a puong.

Bandh le Strike um lovin Indo-Myanmar ramri kan ei tiu: Sanajaoba

imPhal: Act East Policy, Committee, Government of Manipur (India) le Indo-

Myanmar Fraternal Alli-ance hai buotsainain zani khan, ‘Prospects of Mani-

pur and Sagaing Region’ ti thupuia hmangin ‘Citizens’ Dialogue’ chu Imphal Ho-tel-ah nei a ni a. Khuol lien, Manipur Rengpa (King of Mani-pur) Meidingu Leisemba Sanajaoba chun, “Bandh le Strikes hai thawa nuorna hai hi bansanin, hmasawn >>sunzawmna phek 4-ah

Naga Hoho-in Framework Agreement thu Aug. 23 ah imPhal: Manipur phai-ram biela mipui han Frame-work Agreement le inza-wmin, Naga hai ta dinga ‘special provision’ Article 371 (A) Manipur-a Nagahai umnaa hmang ve lo dinga theitawpa an nawr zing laiin, United Naga Council

(UCM) chun Naga Hoho leh hi thu hi hriltlang dingin Au-gust 23 khin Senapati dis-trict ah meeting nei a tum. Thudawngnain a hril dan chun, Indo-Naga Peace Process fe meka political le social development hai hriltlang an nih ding niin a

hril a. Meeting ah hin All the Naga Tribe Hohos un-der United Naga Council (UNC), All Naga Students’ Association Manipur (AN-SAM), Naga Women’s Union (NWU), Naga Peo-ple’s Movement for >>sunzawmna phek 4-ah

Page 2: Hmasawnna Thar Vol - 33/297 | Churachandpur | email : … Thar/2018/August/HT-20-08-2018.pdf · 20-08-2018  · Israelhai chanchin ei sui khawmin, an pu Abrahamin Palestina rama ke

Hmasawnna Thar2 Thlazing (augusT) 20, 2018 Thaw|anni (monday) arTiCle/healTh & emPloymenT news

Editorial Boardlalmalsawm sellate: Editor& Publisherroding l. sellate: Jt. Editor : Asst. EditorJoseph Joute: Co-Editorlalsansuok pulamte :Sports lalruotlien dulien: Computer AssistantEdited & Published by Lalmalsawm Sellate at HT Office, Lighthouse Lane, Churachandpur and Printed by him at M/s Express Standard Offset Printers, PKT Street, Central Lamka Churachandpur, Manipur.

Editorial|halaihai hi

VAWISUN THUPUIThil iengkim thaw ka ta dingin a thieng a; nisien-lakhawm thil iengkim thaw a \ha kher nawh; thil iengkm thaw ka ta dingin a thieng a, nisienlakhawm ieng thu hnuoia um khawm kan nawh.

-I KORINTH 6: 12

FANGFAR PUK ROPUI(new york diary 7)

By: L.Keivom

New York Diary 6 a khan ka ziek tum tak chu khawvela fangfar puk ropui tak le mawi tak

nia an hril hiel, luray Caverns kan sir thu a nih. Amiruokchu, lamlakah titina ding a tam leiin a chanchin ka ziek tlung hmain a lo sei taluo hman a, puk sir hman loin ka tawp tah ringawt a. Tuta \um hin chu, puk chanchinah inbur ngat ngat ei tum ding a nih. Zo hnathlakhai \obul ei sui zata ei tawp chatna chu puk a nih. Chu puk chu a hmingah sinlung ei tih. Israelhai chanchin ei sui khawmin, an pu Abrahamin Palestina rama ke nghatsan a phumna hmasa tak chu a nuhmei Sari phumna ding Hit mi Efron kuta inthawka tangkaruo shekel zalia hmun a’n chawk, makpela puk a nih. Hi puk hi sim le hmar zawnga tlang inkham phei Judai tlangram (Judean mountains) sim tawp hmawra khuo, Hebron-a um a nih. Hi khuo hi Judahai chun Kiriath Arba an tih. Hi puka hin sulsutu Abraham hai, Isak hai le Jakob hai chu an phum a, hmun thienghlima an ngai a nih. Isu pieng kum vela thi Herod Lien (Herod The Great) khan hi puk hi kul ropui takin a’n huon khum a. Kum sanghni hnung, September 28,1993-a ka sir chun zani lai ela bawl angin a kul chu a la \ha. Hi puk hi Juda hai, Kristien hai le Muslim-haiin hmun thienghlima an ruot seng leiin neitu nina inchuin an inbakkei rawp hlak a. An inchŭnaa tu chena thisen suok tah po po hi intling khawm sien, dil lien tham fe a sip tah ring a um. Makpela puk chu Judahai le Muslimhai ta dingin an Sinlung a nih.Fângfar & Fâmfar Pûk fanga ramsuok (cave exploration) hi British Sap\awng chun ‘speleology’ an ti a, America Sap\awng chun ‘spelunking’ an ti thung. Pûk hi a tlangpuiin chi hni a um a, pûk hring (live cave) le puk thi (dead cave) a nih. Pûk hring chu dannaranin fangfar (famfar) pûk a ni deu vawng. ‘Fângfar’ ti pawl le ‘fâmfar’ ti pawl ei um a, kei ngei khawmin ‘fangfar’ ka ti hlak a, sienkhawm a \awng bula inthawka ei sui chun ‘fâmfar’ ti hi indik lem mei a tih. An leh ‘fângfar’ chu iem a na? Pûk chunga inthawka a silinga tui hung făm thlain dawn a siem hi a nih. Chu tui damtea hung făm thla chun a hungna lampuia lungbuot dam, pil inhnak dam, chinai lung dam, thir chi hrang hrang tuithli dam le thil dang dang thli, damdawi (chemicals) chi hrang a hung fenhai chu hnuoiah inthlit fimin, a tuithli fir chauh puk chunga chun tuirǐl angin a hung făm thla a, puk silinga a hung făm suok chun a \hen hnuoiah a far thla a, a \hen chu a farna hmuna chun a khir angin a hung kǐng a, chu kîng inthuo chu a hung lien pei a, purun bal ang deu hin a hung in\hang a, hun sawtah rawtuoi dawn, a hmawr chena inzum zata khe angin a hung inkhai thla a, chu chu fângfar ei ti hi a nih. Kawng khata hril chun, fângfar chu ‘pûk dawn’ ti thei a ni bawk. Inches khat biela lien, kutpui bawk tiet vela sei indawnna dingin a tlawm takah kum 120 bek a ngai. Hienga puk silinga inthawka hung indawn thla hi ‘stalactite’ ti a na, hnuoia a farnaa inthawka hung indawn tung chu ‘stalacmite’ an tih. A hmasa hi ‘fângfar’ ti inla, a nuhnung hi ‘fâmfar’ ti inla, a remchang hle ka ring. Pherzawl fângfar Ei pi le puhai chun fângfar umna puk chu ramhuoi chengna hmun nia an ngai leiin, chuong ang hmun chu loin an nei ngam ngai nawh. Ka la hriet zing chu, kum 1952 khan Pherzawl ram sim tawp, Zangkum (Zopui) tlang bul \huta fangfar umna, mi \isim hlak chu loin kan nei a. Chu hma chun tu khawmin loin an nei ngam ngai naw hi a lo ni a. A kawl hnai loa neihai khawm a \henin natna khir tak invawiin, a \henin an thipui hiel hlak niin an hril thang bawk a; ngaibel thei awm chanchin khawm a lo um hrim a. Fângfar umna bul hnai lem chu tu la vat ngai lo hrim hrim a ni leiin thing khawm zengpui tiet tiet a la ngir khup a. Chu rampui chu kan \hiek a. Ka u Hrangthatlur hrat vanglai a ni bawk a, \hamte daw a, thing bul lien tak tak hreipuia a hang phŭr chu, a thing hlawk thlăk har chu a vuongin a vuong dar uoi uoi a, a mi deng pal \i a um leiin a bul hnaia um ngam khawm a ni nawh. Sawtnawteah thing lien tak tak khawm an inawt thlu ruoi ruoi el a nih. Video neiin a thla lo la inla chu, hmu nuomum tling ngei a tih. Chu lai chu hmarcha bilin kan nei a, phur seng lo ti ding hiel kan tharsuok a nih. Chuonga ramhuoi chengna buzawla ngai, fangfar umna loa kan nei el chu a mi lo inlaupui ngiel ngiel an um a. Amiruokchu, ramhuoihai hnetu Isu ringtu sungkuo kan nina chu phawa hmanga chu ram ser chu huoi taka ner kan ni leiin, hri le hrai lakah Lalpan a mi veng a, iengkhawm ti loin, kum khat fak chuong bu le bal intharin kum kan suo a nih.

Kan lo rala ram ngawpui chu Zangkum ram a na, a ram thleng a’n ruol naw lei le \enbaram deu a ni leiin loa nei thei chi a ni naw a. Vate ratlan, abikin hmawng thing a tam a. A tuol\o zawng\a kung khawm iemani zat a um a, kur thlek thlukin a ra a, a buk a’n sang leiin tu khawmin lo tinah an tin nawh. Ni tinin thing lera saha le ngau ruol inban le infiem khek ri hriet le hmu ding a um zing a. Vapuol hawn, a \hen chu hmur sei chi, răngkêk ei ti, lu inlawk bûr le hmur sen vût el, ratlan pana an vuong hlup hlup lai dam hmu ding a um zing bawk a. A’n khattawkin, sakhi an hung inphawt dat dat a, chu chu lo dawn ni awm hrimin inri teng tungin saha le ngau ruol an hung inhulruk hlak a. An hlimna ri chu lo zawm vein, rawnal tawtawrawt sei tak el ka siem chu kei khawmin ka lo mut hlak a nih. Kum sawmnga chuong liem tah thil a nia chu ka mitthlaa chu vawisuna thil tlung ang tawpin a la thar a nih. Hieng thil hi a nih ka ngaituona ril hluotu, ka hlaa,

Puolrang thla khawng, muol tin hrutin, Van zai an rem, mawi chuong rengintia ka lo inzawt ve ngiel kha.

Chuong ang thil chu tu hin ei ram dung le khangah mang ang chauh a lo inchang ta a, ramsa le vate mawi tak takin an mi \insan zo ta a, an chanchin ei hril chang khawm khel hrilin an mi ngai tum vang vang lem tah. Sienkhawm, fangfar puk en dinga ka fena, shenandoah national Park lai ruok hin chu, sawrkar humhalna hnuoiah, chuong ang thil ka hrilhai chu hmu ding a la tam a nih. Hi park hi km 805 biel vela lien a na, chu sunga km 322 biel vel chu ramsa humhalna ding lieu lieua an ruot a nih.dumade Pûk New Zealand-a 1983-85 sung kan um laiin puk chi hrang hrang ka fang tah a. Fangfar puk an neihai laia hmingthang tak, North Island-a um Waimato-a puk pakhata chun dumade (glowworms) chi khat, ‘arachnocampa’ an ti hin a puk lienna tak, inkum kuk el siling chu an kawp sip vawng a. Dumade hin var an ngai thei naw leiin thlalak hmang khawma a flashlight le lak an phal naw a. An hang sukthim vawng a, chung tieng ei hang en chu, khaw inthieng, thla mang zana vana arasi tlep tuora ei hmu angin a’n lang a, hmu nuom a um a, siruk dam hmu tumin ei zawng ruoi el a nih. South Island tienga puk pakhat ka sir ve thung ruok chu biek in puitling ruol ruola lien, a chung inkum kuk el tam tak a um a. Chu pindanhai chu tuiin a hawr kuok ni loin, lei\ha (hlangva) chi khatin an fak kuok, lei\ha bubel vawng a nih. Chu lei\hahai chu eini laia lei\ha ang khawm ni lo, phaivang lien chi ang deuh, lu inlawk bur el an nih. A chung tieng chu an chil thli inhnaka an char vawng a ni leiin cement-a nam taka zut phui anga chang le nam a nih. Ei hmu zinga chu lei\ha thilthaw ding chun awi a harsa hiel el. Puk \henkhat ruok chu hnuoi sunga vadung um, sienkhawm lirhningin hmun \henkhat a sawi chim leia vadung chu intana kang chat, puka hung inchang tah a nih. Khawvela puk tam lem hi chuong ang chi chu a nih.. Burma rama ka puk hmuhai khawm chuong ang chi, puk thi (dead cave) vawng a nih. Mizorama puk lien pawl tak, kan chihnam hming kan hung put \anna, Khawzawl bula khaw pakhat, Ngaizawl an ti khaw chunga Keivom Puk khawm hi chuong ang chi tho chu a nih. Khawvela puk lien tak ni dinga ngai, Kentucky State (USA) a puk, mammoth Cave, tuta an hmu suok ta po zawm khawma km 600 chuong hiela sei, an la fang phak naw khawm sei tak la um dinga an ring khawm hi, vadung hlui bawk a nih.luray caverns Hi puk an hmu suokna hi kum 138 zet a lo ni tah. An hril dan chun, thirsu pakhat, andrew Campbell khawnvar insit chu hnuoi kuoa inthawka thli hungin a mut hlum a. Chu hmuna chun puk a um ngei ringin, a tupa kum sawmpathum mi le mi dang pathum a fiel a, khawnvar chawiin thli hung suokna kuo chu darkar li tawp an ver ta ngat ngat a. An ver pawp hnung chun khawnvar chawiin hruiin an inkhai thlak a, hi puk ropui hi August 13, 1878 khan an hmu suok tah a nih. Kum za chuong hiel sung hin kum tluonin zing dar 9 a inthawka zan tieng dar 6 chen mi en dingin an hung a, tu lai hnaia kum tina a ram mi le ram hrang hrang 70 neka tama inthawka hung sirtu chu nuoi nga neka tam an nih. Kum khat sunga a enna man sum an hmu po hi India chenga hisap chun, Delhi tlanga biek in hmun inchawkna le a biek in bawlna khawp zet, crore li chuong vel a nih. Hi lai ram neitupa sam Buracker chun bat a hau leiin a rulna dingin court-in a ram hi lilam dingin thu a pek a. Hi puk hi a um ti hrerutu Andrew Campbell le a kawppui dang pahnihai chun inthuruolin puk an hmu suoka inthawka thla khat hnunga chun an inchawk a. Hi puk hi a um thu an puong phing leh, dawha hmanga a ram tlawmtea lo inchawtuhai chu Buracker chun a hek a, kum hni an buoi hnungin Virginia Supreme Court-in a hmaa an lo inchawkna chu sutin a neitu kuomah a pek kir a. Chu hnungah mi hrang hrang kutah a um hnungin, a tawpah 1905 khan luray Caverns Corporation haiin an inchawk tah a nih. Tuta tourist-hai hmu dinga a puk sunga lampui an siemna po hi sipai khaw fanga fang chun darkar khat sunga fang suok thei a nih. Amiruokchu, hi taka inthawka hmu thei po khawm hi chik taka bi ding ruok chun ni tam fe ngai a tih. Ei zuk lut a, sir tinah puk chung silinga inthawkin fangfar, rawng chi hrang hrang put, zawng\a kung ra tak ang el hin, an inkhai thla fek fuk el a. Fangfar \henkhat chu a chung tienga inthawka hung indawn thla pei le a hnuoi tienga hung indawn tung pei chu an inzawm a, ban lien tak, nuom tawka cheimawi angin an ngir fuk el a. empress Column an ti chu feet 35-a insang a na, raws par sendang rawng a put a, puon nem man to chia nal taka inzem angin a’n lang a. Ban a \hienga ngir pahnih, Professors henry le Bard tia an ko chu pakhat feet 25-a insang, pakhat dang chu feet 60-a insang a nih. A nuhnung lem insiemna ding hin kum sing tam a ngai a nih. |entuikhawthla ni awm taka inlang, a \hen chu bawngnene rawng ang chara var, a \hen ruok chu \hihna eng sen sur anga inlang, hmun hrang hrangah hmu ding a um a. Hei en thuok chun fangfar ni loa a tak tak sawn pal a awl khawp el. Chuonghai laia mawi tak chu Brands Cascade an ta, khuoihlu anga var feet 40-a insanga hung inkhaw thla a na, a khang khawm feet 30-a lien a nih. Tui hung inkhaw thlaa a khieng, -SuNzawm dINg

Rambung hran hran han ram changkang an inkhina chu, fak le dawnah an intodel am, lekha inchukna tieng iem an ngirhmun, an ram sungah \halai sin nei lo an tam le tam naw, economy tienga an ngirhmun, power (electric-ity) le tui (water supply) tiengpang an nei \ha am, lam-lien le leilak an nei \ha tawk am, hnam taima an ni am, hnam ringum le indik an ni am, hmasawnna a khuong inruol am ti le an ram sawrkarin huopzo politics le policy an fepui am tihai a ni hlak. Ram changkang inkhinaah lekhathiem a \hangsa a, lekhathiem chu a \ha, lekhathiem tak sin hmu lo ruok chu thil inzakum a nih. A lien am, a chin am, an sang am, an hnuoi am, ei hmuzo tawk hi thaw phawt inla, a dang a \ha lem ei hmu hunah ei fesan el ding a nih. Ei degree insang tak tak hai suonga mani insung luma inthawka thaw thei ding chau sin ei zawng a ni chun hmu harsa ti hlak ei tih. Chun, degree insang tak le mobile phone chawi puma sin nei lo \halai ei ni chun ei hnungtieng a inthawk mi nuisaw le mi hmusit ei ni ding a nih. Ei hnam a ropui a, a hming a \ha a, a hmel a hung mawi peina dingin \halai han thaw ding le mawphurna pawimawtak ei nei a nih. Ei ram sung ngeia khawm hin vaihai thaw ding bik sin ruot deu ei nei an naw maw? Ei thaw ve thei zing ni si, sin hi hnam danghai kutah ei pek tam taluo chun ei pawisa ding hi state dang, vai ramah a luong lut rui rui el ding a nih. Sin hrim hrim hi thaw rin le inzapui nei naw inla nuom a um. Sin hin a mi hung zawng naw ding an leiin ei ni ngeiin ei zawng ding a nih. Ei hlaw chu iengzat khawm ni raw se, sin nei ve hrim hrim hi dit le ngaisangna chang hriet a hun ta a, a pawimaw bawk a nih. |halaihai hin ei khaw nghat suk zau a, ram danghai thlek dan khawm hrietthiem a, in-chuk zung zung thei hin mi rama \halaihai sin thaw dan a min thawtir thei ding a nih. Sin hminga ei buoi taluo hi sim a hun ta a nih. Nu le pa \henkhatin ei nauhai ei duot le indawi taluo hi a pawi a nih. Nunghak le tlangval um sep sup a, umpui ei lak le ruoi tlat hi thil \ha le indik a ni am? Ei nauhai busep nekin mi nauhai bu sep sa hi inhnik ei ti bik a ni? Ei tlangvalhai Gas lak ngeia fak rawngbawl nekin midang lak hmanga thlai suong hi inhawi ei ti lem a ni? ti haiah hin ei inennawn nuom a um. Thaw pei si lo, a suok thar taphawt hrie thei em em, khawlam a ni fe ni khuoa a nal tak ni tum zing el hi thil inzakum a nih. Ei \halaihai an mawiin an nal, hma ei sawn hrat hle a, lawm a um. Hi le inruol hin ei incheina style le standard insang taluo ta hi \halaihai bakah nu le pahai suk buoi a, suk harsatu a hung ni tah. Thaw nei pei si lova, a \ha tak tak hai chau nei tum ei tam lem sung hin chu, changkang le hmasawn tieng nekin nal takin inhnuoi, tlakbal le hnungtawl hai hi ei hmabak ding niin an lang. |halaihai inngaituo thar a, ei \hanghar a hun ta takzet a nih. Ei lam suok le ei thaw suok le inmil tawka inchei ngam or inchei nuom \halai ei pung belsa a hun tah. Ram hmasawnna le changkangna inkhina pakhat, fak le dawna intodelna kawngah hin \halaihai ei har suok a hun ta takzet a nih. Ei pi le pu hai nun dan entawn a, ei ram le hnam suk mawitu le suk hming \hatu ding chu \halai-hai ei nih. Ram changkangah \halaihai an tha a bo ngai nawh. An taima a, an tumru a, an ringum a, an indik a, an tuorsel a, an intodel hlak. Inrim le sawl em em a sinthaw an um laizingin, \ha-lai sunithlaka thaw nei lova khawlaia thapral hi ei pung tuol tuol niin an lang. Hi thil hi retheina le hnufuolna pakhat a nih. Hi lei hin mi pangngai le mi hrisel ei ni chun kut sinthaw hi inzapui ding a ni nawh. Kut sinthaw inzapuihai hi mi changkang an ni ngai naw a, mi thabo le mi zawmthaw an ni hlak. Sinthaw zakuo le kekawr ha le bun ngam, ieng sin khawm thaw rin der lova thaw nuom \halai ei ram le hnamin a mamaw a nih. |halaihai hi ei hnam suk hming\hatu ding, suk mawitu ding, suk hmasawntu ding le suk changkangtu dinghai ei nih. Ei ram, ei hnam, ei khawtlang, ei Kohran le ei insung hai hung intodelna ding le hung in\hanglien peina ding kawngah khawm \halaihai bawk hi a chem ha cheltu pakhat ei nih. |halai tam tak chun sawrkar sin chau hi ei beisei a, sin dang thaw nuom lovin ei um a, sawrkar sin hlak chu ei hmu seng thei naw a, ei thawhla bek bek el an ta hi!

AP a IAS han an nikhat hlaw; Sang tamtak sansuok ngai an la um

new delhi: Andhra Pradesh-a IAS Officer hai chun Kerala-a tuilien leia harsatna tuortu hai \hangpuina dingin an nikhat hlaw chit an pek ding thu an puong. August 8, 2018 a inthawk Kerala-a ruosur leia sietna dang dang tlung leia mihriem thina tuok chu 197 an tling ta a, mi nuoi 6 chuong chengna ding In nei loin relief camp dang dang haiah an um mek a nih. Andhra Pradesh sawrkar chun zani hmasa khan Rs. 10 crore \hangpuina pek dingin a lo puong ta bawk a nih. Hieng laizing hin Kerala state tuilien lei hin hmun hran hrana tuilien leia intang sansuok \ul mi sangtel an lan tang mek niin official thusuok chun a hril. Sansuokna le sawmdawlna sin thaw mek a ni laiin Ala-puzha, Thrissur le Ernakulam district haia chun mi tam tak chu tuilienin an In le umna hmun hai an huol vawng leiin suok thei lo le fak ding nei loin an la um mek.

Miz.-ah rangkachak Rs. 32 cr. chuong manhu man tahaizawl: Mizoram-a chun tukum January a in-thawk August thla tuchena hin hmun hran hranah rang-kachak Rs. 32.27 crore vel

manhu ding man a nita a, hieng rangkachak mana um hai le hin a neitu hai khawm man le case siemkhum ng-hal pei an nih.

Narendra Dabholkar kaphlumnaa mawphurtu tak manmumBai: August 20, 2013 a Pune hmuna zing-kar walking fe Narendra Dabholkar (67) kap hlum a nina le inzawma maw-phurtu taka intum Sachin

Prakashrao chu Aurang-abad hmuna man a nih. Mr Andure hi Dab-holkar silaia kaptu hai laia pakhat a nih tiin CBI chun an hril.

Mi 11 in kum tlinglo pahni an suolluil o h a r d a g a : Jharkhand a chun nuhmei kum tlinglo pahni hai chu pasal 11 in an suolhrawn nia intum a ni a, mi suol-luitua intum hai hi man

vawng an ni ta a, kum 18-28 inkar mi an nitawl. Nuhmei kum tlinglo hai hi August 16, 2018 a kha Hirhi Harra Toli hmu-na an suollui a nih.

ISTV News Sub-Editor a thiimPhal: ISTV News, Imphal a sub-Editor sin thaw lai Akham Kuleshwor @ Imobomba (46), s/o (L) A Likhoi of Pishumthong of Nongthombam Leirak chu August 19, 2018 zing-kar khan heart attack leiin

a thi. Akham Kuleshwor hi August 8, 2018 zan khan heart attack leiin a buoi a, hi taka intahwk RIMS-a ICU hmuna enkawl a nih. A nuhmei le nau nuhmei pahni a thisan.

Thadou Inpi in KTC le TKSU thuah hrilfiena

KangPoKPi: Thadou Inpi- General Headquarters chun Kuki Tribe Council (KTC) le Thadou Kuki Students’ Union (TKSU) chungthuah zanikhan press communique insuoin hrilfi-ena a siem. Dept. of Inf. & Pub-licity, Thadou Inpi GhQ in thusuok a siema chun, Kuki Tribe Council (KTC) in Manipur People Bill, 2018 thuah KTC in Gov-ernor an inhmupui chu a hrietpui naw thu le KTC khawm an hriet puinaw thu a hril. Chun, Thadou Inpi chu Thadou tribe a Su-preme council niin, a

hnuoiah Thadou voluntary organisation hieng Thadou Students’ Union (TSA), Thadou Youth Association (TYA) le Thadou Women’s Association (TWA) hai an um a, tulai hnaia DC, CC-Pur dodaltu Thadou Kuki Students’ Union (TKSU) chu Thadou Inpi in a hriet-puinaw thu thusuok chun a hril bawk. Hi lei hin TKSU hmal-akna iengkhawm Thadou Inpi in a hrietpui naw a, mawphurna a neinaw bawk niin a hril. TKSU chun DC/CC-Pur sawn hmang dingin an ngen mek a nih. (UNA)

Manipur Development Blocks 70imPhal: Rural Develop-ment and Panchayati Raj Department, Government of Manipur in Development Blocks thar 29 a siemhai leh tuchen hin Manipur-ah Development Blocks 70 a tling ta niin M.H. Khan, Additional Chief Secretary (RD&PR), Government of Manipur chun August 18, 2018 khan Office Memoran-dum an suo. Administration a fe tlu-ong theina ding le sawrkar programme a fe hrat theina dingin Block tina dingin fund allocations siem ning a ta, fund allocation hi 01-09-

2018 a inthawk hmang \an ning a tih tiin Office Memo-randum-a hin zieklang a nih. CCPur District sun-gah Blocks 12 le Pherzawl District-ah Blocks 3 an um. CCPur District sunga Block-hai chu, Saikot, Lamka, Hen-glep, Sangaikot, Singngat, Samulamlan, Tuibong, Lan-va, Mualnuam, Kangvai le Suangdoh TD Block-hai an ni a, Pherzawl District sun-ga Block-hai chu, Thanlon, Tipaimukh le Vangai Range TD Block-hai an nih. Hill Areas-ah Blocks 52 le Valley areas-ah blocks 18, a rengin 70 a um ta a nih.

Army lakna ding Online RegistrationCCPur: October, 2018 a Peace Ground, Tuibong, CCPur hmuna Indian Army-a Trade tum tuma ding Re-cruitment nei ding le inzaw-min online registration thaw thei hun a nih. Online Regis-

tration hi Aug. 16- Septem-ber 30, 2018 chenin thaw thei ning a tih. Trade tum tum lak ding hai chu Soldier GD, Tradesman, Technical, Nursing Asst, Clerk, Store Keeper hai an nih.

JACAATB in meeting a neiCCPur: August 31, 2018 a Khuga Dam a Tribal Martyrs Park hmuna Tribal Unity Day hman ding le inzaw-min Joint Action Commit-tee Against Anti-Tribal Bill (JACAATB) in MPC Of-fice, Hmuia Veng, CCPur-ah meeting an nei a. Paite Tribe Counil, Simte Tribe Counci, United Zou Organ-isation, Mizo People Con-

vention, Manipur \huoitu hai an \hang a, tuchena an hmal-akna hai report ngaithlak a ni bakah programme hmangna mi tamlemin an uop theina dinga transportation thaw dan ding hai hriltlang a nih. Transportation chu JAC-AATB a la um Tribe haia Philanthropic Organisa-tion hai mawphurnaa sie a nih.

Page 3: Hmasawnna Thar Vol - 33/297 | Churachandpur | email : … Thar/2018/August/HT-20-08-2018.pdf · 20-08-2018  · Israelhai chanchin ei sui khawmin, an pu Abrahamin Palestina rama ke

laKTawi

3Thlazing (augusT) 20, 2018 Thaw|anni (monday) naTional/inTernaTional & adverTisemenT Hmasawnna Thar

Dr. MV Azad Phusam chunga lawmthu hrilnaHun sawttaka inthawk ta khan Pile natna ka nei a. Ka nat dan hai chu, kan hnawm changin ka mawnga inthawk ka tawl a hung dawk a, ka kutin ka nam lut changin a satin a sa takzet a, nat khawm a na hle hlak. Hi zo ni 2/3 hnungah inhnawm thei lovin ka um a, kan hnawm huna ka mawnga inthawk thisen a hung suok a, a hnai dam a khal khalin a hung suok a, ka lu a hung sukna a, ka ringtung le ka taksa hmun hran hran a hung kham hlak bawk. Pu MV Azad Phusam ka va pan a, hun iemani chen a mi enkawl a, tuhin chu a mi enkawl dam der tah. Hi lei hin ka lawm hle a, Pathiem le ama chungah hi chanchinbu hmang hin lawmthu ka hung hril.Pan theinahai,1. Ccpur Opp J.P. Selection, Tiddim Road, Near ICI Church2. Singngat Bazar, Ccpur District3. Contact No. 7628890261/ 9089738275

Lawmthu Hriltusd/-niangmuanlam, muolvaiphei

Feb. 2019 a inthawk chu zan dar 9 hnungah ATM-ah pawisa thun ta lo ding

new delhi: Febru-ary, 2019 a inthawk chun khawpui haiah zan dar 9 hnungtieng ATM haiah pawisa thun nita naw ni a, tlangram haiah chun 6PM hnungtieng ATM-ah pawi-sa thun a ni tanaw bawk ding a nih. Home Ministry inhriettir dungzui a nih tiin report chun a hril. Hi le inzawma minis-try in inhriettirna an suo dungzui chun private agen-cies han ATM a thun ding pawisa hai chawhma sung ngeiin Banks-a inthawk lasuok an ta, motor him tawk tak armoured vehicles –a pawisa phurdawk ding; Naxal helpawl hai hratna biela chun zantieng 4PM

hnungtieng ATM a pawisa thun (refilling) thaw ta lo ding ti a nih. ATM-a thun ding pawi-sa phurtu Cash vans, cash vaults le ATM hai suom le rawk an ni rawp hlak leia hiengang inhriettirna hi Home Ministry in a hung siem a ni a, February 8, 2019 a inthawk hmang \an ning a tih. Hi baka hin Home Ministry chun Cash van (pawisa phurlawntu motor) hrim hrimin Driver pakhat, silai/ralthuom chawi secu-rity guard 2 bakah ATM of-ficers 2 an \hang ngei ding a nih tiin order an suo bawk. Silai chawi guard pakhat chu a driver bulah

in\hung zing a ta, pakhat dang chu Van a inthawk pawisa laksuoka ATM a thunna venghin Van hnung tieng a duty ding ti a ni a, loading or unloading, inzun inhnawm; thingpui dawn le bufak chawl huna khawm silai chawi pakhat bek-kin pawisa phurtu van chu a veng zing ding a nih tiin Ministry thusuok chun a hril. Chun, ATM officers ding hai hrim hrim an background hieng police case, Aadhar, residence verifications, tuta hmaa a sin lo thaw na record , credit history le fidelity insurance hai \ha taka enfel vawng hnunga ruot chau ding dingin Ministry chun an hriettir bawk a. A thei chinah ex-servicement hai security guard a hmang din-gin thurawn a siem bawk. Hieng hai baka hin Cash van haiah a hnung le hmatieng cabin haiah CCTV inbuk ngei ding le GPS tracking device inbuk ding, fire extinguishers le emergency light hai inbuk ngei ding ti a ni bawk.

Helpawl pak-hat kap hlumsrinagar: Jammu and Kashmir a chun zani hmasa le zani hai khan a ruka ramri hung kan tum helpawl 4 Army han an kap hlum niin State DGP SP Vaid chun a hril. LoC a Kupwara dis-trict-ah Helpawl 3 hai chu inpe dinga hril an ni hnun-gah inpe nuom loa silaia an hung kap leia inkaptuona tlunga kaphlum niin Army thusuok chun a hril. Chun, zanikhan Baram-ulla district Line of Control (LoC) a chun zani khan helpawl pakhat Army han an kap hlum. LoC fethlenga India ram sunga hung lut ruk a tum leia Army hai hin an kaphlum niin Srinagar a defence spokesperson Col. Rajesh Kalia chun a hril.

Prez in Kerala Governor a bieknew delhi: Tulaia Kerala state sunga tuil-ien nasa tak tlung mek le inzawmin President Ram Nath Kovind chun zan-ikhan Kerala Governor P. Sathasivam le Chief Min-ister Pinarayi Vijayan hai telephone a biein tuilien ngirhmun an dawn. Presi-dent chun Kerala mipui harsatna chu India mipui po poin an tuorpui thu hrilin, sansuokna le sawmdawl-na sin thaw dana sawrkar thlungpui le state sawrkar hai hmalak danah a lun-gawi tawk thu a hril.

Court in nau suk-thlak a remti pekmaThura: Nuh-mei naupang suollui leia chawlkar 13 mi naute pai mek chu a naupai Mathu-ra hmuna Special POCSO Court in sukthlak a remti pek niin official thusuok chun a hril. Nuhmei naupang hi a pa Dhiraj Kumar in vawi tam tak a suollui leia nau hung pai a ni a, a nu in Mr Dhiraj Kumar chunga FIR a file hnungin nau-pang suolluitu hi August 8, 2018 khan man a nih. A naupai hi sukthlak phal nisienkhawm naute DNA sample sie\ha dingin Court chun an hriettir a. Mathura district magistrate chu suol-luia um nuhmei sunghai kuomah thla khat sung ngei compensation Rs. 2 lakh sum transfer dingin Court chun thu a pek bawk.

Unau suolluitu kum 25 jail in-

tang dingmedininagar: Pala-mau district-a Dalit sung-kuoa mi unau nuhmei pahni suolluitu Razab Mia chu Pathienni khan Dis-trict and Session Judge De-vendra Kumar Pathak chun rimsi taka kum 25 sung jail intang dingin a chungthu a rel bakah fine Rs. 1 lakh chawi dingin a chungthu a rel. Fine a chawinaw chun an tang hun hi thla 6 a suk-sei ding ti a ni bawk. Unau nuhmei pahni hai hi July 1, 2017 a kha Kelhar village-a a suollui an nih.

A lekha inchukna dinga Nga zawra inhlaw nunghak in Rs. 1.5 lakh Tuilien \hangpuina dingin a pek

ThiruvananThaPuram: Kerala-a a chun Idukki district-a Thodupuzha hmuna private college-a B.Sc. in-chuklai nunghak kum 21 mi Hanan chun, tulaia Kerala hmuna tuilien nasa tak tlung mek leia harsatna tu-ortu hai \hangpuina dingin lekha in-chuknaa hmang dinga Nga a zawrnaa inthawk a sum inkhawl Rs. 1.5 lakh zet Disaster Relief Fund -ah a pek. Ms Hanan hi lekha inchukna ding le insung enkawlna dinga college-a class a neinaw hun sung Thamma-nam, Ernakulam hmunah Nga zawr hlak a ni a, a Nga zawr le a chanchin social media ah nasa taka thedar ani hnungin mi tam tak lungril a tawk leiin an \hangpuina an lo pek tawl a. |henkhat ruok chun a thilthaw hi a lem a nih tiin an demsiet ve thung a nih.

Mi \henkhat dem hlaw sienkhawm Union minister K J Alphons \hangin midang dang hai chun Ms Hanan tumruna hi ropui tiin an inpak a, Ker-ala Women’s Commission Chairper-son MC Josephine khawmin an pak hle a nih. Hienganga inthawka mi dang

dangin sum an hung thaw lawm a n leiin pawisa a pek hi midang dangin an thawlawm a ni thu hrilin, \hang-pui ngai hai ta dinga pekir thei ding ngirhmuna a um leiin a lawm hle thu Ms Hanan chun a hril. Ms Hanan hi programmes dang dang haiah anchor le flower girl sin hai khawm thawa inhlaw hlak a ni bawk a nih. Hanan baka hin mimal dang dang khawmin thawlawm an pek zing a, Nipah Virus leia damnaw a enkawl hnunga Nipah virus a kai ve leia thi Nurse sinthaw Lini Puthussery pasal sawrkar thawktu Mr Sajeesh khaw-min a hlaw hmasa tak Rs. 25,000 chu CMs Relief Fund-ah a pek ve. Mr Sajeesh hi a nuhmei Linin damnaw a enkawlnaa a thi pha leia health sec-tor-a Kerala sawrkarin sin a pek a nih.

Heroin kg. 1 leh Nigeria mi 2 manChandigarh: Hary-ana Police a Special Task Force (STF) chun zanikhan Gurgaon hmunah Nigeria mi pahni hai chu Heroin (No.4) kg. 1 leh an man. Mana um hai chu Yao le Okelie hai an ni a, Her-oin hi South Africa, Mex-

ico le Peru haia inthawka Delhi, Gurgaon, Punjab le Haryana haia an laklut hlak niin an hril. Anni hi tuhin Hastsal Vihar, Delhi-a Ut-tam Nagar a um le khawsa mek an ni a, NDPS Act hnuoiah case siemkhum an nih.

In register lo Child Care Home 2,000 hai khar el theinew delhi: India rama state tum tum haia Child Care Institutions (CCIs) 2,000 vel hai chu sawrkara in register dinga Women and Child Development Ministry in vawi tam tak an hriettir hnung khawma an in register naw leiin an home khar pek a ni el thei tiin official thusuok chun a

hril. Hi thua hin Union min-ister Ms Maneka Gandhi chun state tin sawrkar haia CCIs hai in register tir ngei ngei dingin thu a pek bakah Central Adoption Re-source Authority (CARA) le thlungzawm vawng din-gin a lo inhriettir ta a nih. Hi thil hi Juvenile Jus-

tice (Care and Protection of Children) Act, 2015 dung-zuiin CCIs hai chu lo thei loa thaw dinga inhriettir an ni a. Tulai hnaiah Deora, Uttar Pradesh-a Child care centre-a nuhmei naupang sex thila sawisak an ni thu a hung inlang hnungah Min-istry in hi thu hi a hung sukthar nawk a nih.

UP a thiempu 2 thatna thuah mi 5 manluCKnow: Uttar Pradesh Police chun Nilaini a temple sunga ‘sadhus’ annawleh Hindu thiempu pahni chema sunhlum an nina le inzawmin Pathienni khan ringhla mi 5 an man.

Mana um mi 5 hai hi Muslim vawng an ni a, thiempu pahni hai hi anni that ngei a ni thu an in-puong. An bawng that le tawlruk hai report an lo pek hlak leia lungsena an that a

ni thu an inpuong bawk. Thiempu pahni that an nina le inzawm hin boruok a sosang hman hle a nih. Hi tuolthatna case a hin midang 4 man dinga zawng mek an la nih.

Dawood finance manager hrentanglondon: Underworld don Dawood Ibrahim in finance manager-a a hmang Jabir Moti chu London-a Hilton Hotel hmunah man a nih. Dawood Ibrahim hi kum 1993 a Mumbai hmuna a da zawna bomb sukpuoknaa

inrawlna neia intum a ni a, Jabir Moti mana a um hin thuruk tam tak hriet suok a hung ni ngei beisei a nih. Jabir hi Pakistan mi, UK a kum 10 sung um thei-na visa nei a ni a, kum tam tak Dawood sumdawngnaa lo \hang a nih.

Army Chief hlui US ‘Legion of Mer-

it’ award inhlan

new delhi: India Army Chief hlui Gen. Dalbir Singh chu United States (US) ‘Legion of Merit’ chawimawina inhlan a nih. Gen. Dalbir Singh hin August 2014-Decem-ber, 2016 inkar sung khan Chief of Army staff sin a lo chel a, kha hun sunga a sin thaw \hat leia award hi inh-lan a nih.

Magnitude 8.2-a Hrat Lirinhningin Fiji A Sawi sydney: US Geological Survey hai hril dan chun, Inrinni zan 12:19pm (0019 GMT) khan magnitude 8.2 zeta hrat lirinhningin Fiji a sawi a, vangnei thlak takin an hningna hi hnuoi ril an thuk taluo leiin chungtieng suksiet taluo a nei naw niin a hril. Lirinhning in\anna hi Fiji khawpui Suba a inthawka saktieng Km 361 vela hla a nih a, hnuoi sung Km. 559 vela inthuk a ni leiin Tsunami (tuifawn) le hnuoi kak (quake) hai a siem naw niin US Seismologist haiin an hril. Hawaii-a um Tsunami Warning Center chun, “Lirinhning hi hnuoi sung an thuk taluo leiin tuipui fawn

Tsunami a siem thei naw a nih” tiin a hril a. lirinhning hi Pacific Ocean hnuoia Ring of Fire laia um niin a hril. Ring of Fire hi lir inhning um zing zingna, pilmei lampui khawvel huol suoktu a nih. H i e n g l a i z i n g h i n Indonesia rama Lombok thlierkar tuta thla bula lirinhning hrat takin a sawi

a mi 460 an thina hmunah bawk khan Pathienni tuk khawm khan magnitude 6.3 lirinhning a tlung nawk a. Tuta inhning tharah ruok hin chu thi le hliem an um hriet a la ni nawh. Lombok saktieng Km 7 vela hla a nih a. Thlierkar po povin an hriet theia, mipui \i le thlabarin an tlan suok

tawla, mithi ruok chu an um naw niin official hai chun an hril. August 5 nia inhning khawm khan mi 350, 000 in le lo nei lovin a siem a. Mi 400 chuong an thi bawk a. Thuomhnaw le thil indonesia Rupiah Trillion 5 vel (USD 348 million) man a suksiet vawng a nih. Lombok hi Muslim hai tamna biel a ni a. Bali hi Hindu hai tamna hmun/biel a ni bawk. Kristien tlawmte, lut khawm an phal nawna biel hai a hin Indonesia sawrkarin khuolzin mi (tourist) hai a inthawka kum tin Billion 19.4 a hmunna hmun a nih, nasatakin an economy a suksiet ding a nih.

Lombok hi ‘The Island Of Thousand Mosques’ ti a ni a. Tuta lirinhning hin Muslim hai Mosque le Hindu hai Temple tamtak a suksiet a nih. Khawvela Muslim tamna tak chu Indonesia khi a nih. “Ring Of Fire” chunga um a ni leiin lirinhning a tam em ema, nakie pha chu khawmuol thar (new continent) siem thei ding khawpa lir inhning/insiem\hana a nei hlak leiin a nih. Kum 2014 khan Magnitude 9.3 zeta inthuk Sumatra thlierkar a inthawkin a hung in\an a, Indian Ocean hrula rambunghai laia mi 220, 000 zet an thi a, chu laia 168, 000 chu Indonesia mi an nih. (Reuters)

Korean War Suktawp Chu US Mawphurna A Nih: N.Korea

Pyongyang: North Korea chun, kum 63 vel liemtaa Korean pahnihai indona official taka suktawpna la um lo, inkap chawl puonga inkap zawm ta lova um leia indona tawp ta anga inlang chu, officila taka suktawp a ni tah tia rambung pahni han inremna an siem theina dinga mawphurtu tak chu US a nih, tiin North Korea news agency chun a hril. An official newspaper Rodong Sinmun chun, “Indona suktawpna dinga thupuong (Declaration) siem ngaina ding san a um nawh. Korean Peninsula laia inremna le muongna nghet a um theina ding pawimaw hmasatak chu ‘formal agreement’ a nih” tiin a hril a.

Hienga Korea pahnihai inremna thuthlung ziek thei dinga inbiekna an hraw mek tah khawm hi hmasawnna a ni tah tiin, US-a um Korea pahni mi le sahai, sawt tak lo khawsa tahai khawmin Koran War suktawpna thuthlung ziek dingin an lo nawr zing bawk a. US chu kawng iengkim ah Korean War um nawna ding kheltu puitak a ni thu Yonahap News hun an hril. A hril pei dan chun, “US hin, khawvel huop le mithmua inringzona a um theina dingin, US chun ‘End of War Delcaration’ amani siemna dingin South Korea khawm a hrilpui thei a, hma a lakpui thei a nih” tiin a hrl bawk. “Inringzotuona siemin khawvel a him lemna ding a ngaituo ding a nih” tiin a hril. North Korea President Kim Jong-un le South Korea President Moon Jae-In hai chun April 27, 2018 khan inremna siemin Korean Peninsula nuclear free a ni theina ding leKorea War formal taka suktawp a ni theina dinga inbiek zawm peia inremna hlun siem an tum a nih. Hi thua hin an thutiem le inremna anga sin zo a ni theina dingin South Korea chu a thaw ding ang ang chu inrang deuva thaw dingin a ngen.

MP -ah mi 10 thi dingin an chungthu rel tahBhoPal: Thla 6 chuong liemta sung khan Madhya Pradesh state sunga court hran hran hai chun nuh-mei suolluitu 10 sukhlum dingin an chungthu a rel tah. Thi dinga an chungthu rel hai laia \henkhat chu an nuhmei suollui hai thattu le \henkhat chu kum tlinglo suolluitu an ni tawl. Tukum Independence Day nia Prime Minister Narendra Modi in thu a hril huna khan Katni, Madhya Pradesh-a ni 5 sung chaua nuhmei suolluitu thi dinga a chungthu rel a ni chungthu khawm a hrillang sa a. Chu taka chun July 4, 2018 a

nuhmei kum tlinglo suol-luitu Auto rickshaw driver Rajkumar Kol chu July 7, 2018 in man a ni a, July 18, 2018 in chargesheet file khum niin July 27, 2018 in thi dinga a chungthu rel a nih tiin a hril a nih. Madhya Pradesh hi nuhmei a bikin kum tlinglo

hai chunga tharum hman-gna tlung rawn na tak a ni a, nuhmei suolluitu hai hremna ding Bill siem le passed hmasa tak khawm a ni a. Nuhmei kum 12 hnu-oitieng suolluitu hai capital punishment (sukhlum) pek theina dan lo passed hmasa tak state a ni bawk.

Hiengang dan khau tak el The Criminal Law (Amendment) Bill chu Au-gust 7, 2018 khan Parlia-ment in a hung passed a, August 12, 2018 khan Pres-ident chun pawmpuiin suoi a lo kei ta a nih. Nuhmei suolluitu hai sukhlum theina dan siem chungchanga hin RTI Ac-tivist Prashand Dubey chun, death penalty hi nuhmei hai chunga nunrawngna sukbo or chingfelna ding a ni nawh tiin a hril a. Nuhmei suollu-itu han an thil thaw hrilsuok inlau leiin a suollui hai that pei tumna lungril an neitir pha thei a nih tiin a hril.

Atal Pension scheme in mi a hip tlawmnew delhi: Sawrkar thlungpui in Atal Bihari Vajpayee hming chawia Atal Pension Yojana (APY) social security scheme a \an chu India rama mipui 40 crore chuong pek dinga ti a ni laiin hawng a ni a inthawk July, 2018 chen khan mi 1.08 lakh chauin an la thaw. Scheme dungzuiin APY subscribers han contribu-tion an pek dungzuiin kum 60 an tling hunah pension

sum thlatin Rs. 1,000 – Rs. 5,000 an hmu thei ding ti a ni a, sienkhawm mi a hip raknaw leiin sawrkar chun pension sum limit hi a hnun-gin Rs. 5,000 a inthawk Rs. 1,0000 chen lak thei dingin

a hung sukpung nawk a nih. Scheme hi kum 2015 a kha mi pasie le rethei han an hun ler tieng pension sum hmua an inenkawl thei-na ding ngaituona leia a lo \an a nih.

Pak. PMMr Imran Khan-in Cabinet 21 Umna SiemislamaBad: Pakistan Prime Minister Imran Khan inrawina hnuoia sawrkar tharah chun Cabinet Minister 21 an um ding a nih. Cabinet Minister tam lem hai hi chu in hmaa Dictator Pervez Musharaf hnuoia sin lien le pawimaw tak tak lo chel tahai dam an nih. Hi hin Imran Khan sawrkar chu sipai (Military) thlawp le \hangpuinaa tling, sipai \hangpui nisi democratic government a nih a, thuneina chu a rukin Military khawmin a neina ding niin an hril. Cabinet Rank hming 21 hai lai hin 16 chu Minister ning an ta, 5 hai chu Prime Minister adviser angin um an tih tiin PTI thupuongtu Fawad Chaudhry-in a hril.

A hril dan chun, Shah Mahmood Qureshi chu Foreign Minister ning a ta, Pervaiz Khattak chu Defence Minister le Asad Umer chu Finance Minister ning an tih. An party vice-president, Qureshi hi Pakistan People’s Party (PPP) sawrkar hnuoiah khawm khan 2008-2011 chen Foreign Minister a lo nih tah. Asad Umar hi 1971 a Indo-Pakistan War laia Lt General Mohammad Umer naupa a nih a. Khattak hin 2013-18 chen Khyber-Pakhtunkhwa province Chief Minister a lo nih ve tah bawk. Cabinet Minister 21 hai hin zingah President’s House ah thu intiemkamna an nei beisei a nih. Imran Khan a Cabinet

Minister 12 hai hi General Pervez Musharaf hnuoia lo thawk tah an nih a. Anni lai hin Musharraf a spokesman, a attorney general le core member hlui dang dang hai an nih. Minister 5 hai hin PPP sawrkar hnuoiah an lo thawk tah bawk. Railway Minister dingin Sheikh Rashid, Rawalpindi ruot a nih a. Ama khawm General Musharraf hnuoia lo thawk tah a nih. Cabinet ah hin nuhmei pathum Shireen Mazari, Zubaida Jalal el Fehmida Mriza hai an \hang ve. C a b i n e t M i n i s t e r

rank tho Advisor to the Prime Minister hai chu Banker hlui Ishrat Hussain, businessman Abdul Razzak Dawood Babar Awan hai an nih. Pakistan Constitution dungzui chun Cabinet lien dan chu National Assembly le Senate 11% neka lien (tam) a nih ding an nawh ti a nih. Zani hmasaka laklut Khan sawrkar hi 2008 kuma dictator nunhnungtak Genera l Mushar ra f - in democratic election a puong hnunga mipui thlanglal (democratic government) pathumna a ni tah.

Gautam Gambhir Singh BJP ticket a ngir tumnew delhi: Inian cricketer Gau-tam Gambir Singh chun BJP zawm a tum bakah election nawkah Delhi-a inthawk BJP ticket in ngir a tum. Delhi a hin kum tam takel BJP in sawrkarna an siem ta naw a, hi lei hin In-dian cricket batsman hlui Gambhir Singh hi an party keithotu ding le sawrkarna an hung siem theina dingin BJP ticket pek an nuom niin report chun a hril. Delhi a chun tuhin AAP in sawrkarna an siem mek a nih. Gambhir Singh hin politics a lo zawm a ni khawmin athlete hai laia politics zawm hmasa tak ding a ni hran naw a, tuta hma in

cricketers Navjot Singh Sidhu, Moham-mad Kaif, Praveen Kumar, Vinod Kumbli le Mansoor Ali Khan Pataudi le a dang dang khawmin politics an lo zawm ta a nih.

|ekin mi 2 a deng-hlum, mi 3 hliem

samBalPur: Odisha-a Bargar district a chun zanikhan Lo-a sin thaw lai nuhmei 2 hai chu |ek tlain a deng hlum a, midang 3 in hiemna an tuok. Hliemna tuok mi 3 hai hi Attabira Hospital panpui an ni hnungin Veer Suren-dra Sai Institute of Medi-cal Sciences and Research (VIMSAR), Burla tieng panpui nawk an nih. |ekin a deng hlum hai chu Mini Mirdha le Sub-alaya Mirdha hai an ni a, |ekin a dengna hmuna hin an thi nghal niin Police thusuok chun a hril.

Page 4: Hmasawnna Thar Vol - 33/297 | Churachandpur | email : … Thar/2018/August/HT-20-08-2018.pdf · 20-08-2018  · Israelhai chanchin ei sui khawmin, an pu Abrahamin Palestina rama ke

Hmasawnna Thar4 EntErtainmEnt / SportSThlazing (augusT) 20, 2018 Thaw|anni (monday)

sun ZAWMnA.......

Serie A:

Ronaldo match hmasa takah Juventus in Chievo 3-2 in an hneverona: Serie A season match hmasa tak Inrinni zan khan Juventus le Chievo han Marcantonio Bentegodi sta-dium-ah an inkhel a, Cris-tiano Ronaldo chun Real Madrid-a inthawk Juventus a zawm hnunga a match hmasa tak dingin a khel ve a, Juventus chun Ronaldo \hangna an match hmasa taka hin Chievo 3-2 in an hne a. Inkhel \an hlim minute 3 naah Sami Kheeira chun Juventus ta dingin goal hma-sa tak a thun a, sienkhawm minute 38 naah Mariusz Steppinski chun Chievo ta dinga goal a hung thun ve leiin first-half chenah 1-1

in an indraw a. Secon-haf minute 56 naah Emanuele Giaccherini chun Chievo ta dinga goal a hung thun leiin Chievo chun hma an hung \huoi nawk a. Amiruok-chu minute 73 naah Mat-tia Bani in Own Goal (OG) a hung thun bakah injury

time minute 90+3 ah Fed-erico Bernadeschi han Juventus ta dinga goal an hung thun nawk leiin inkhel tawp chenah Juventus chun 3-2 in Chievo hi an hne ta a nih. An ball possession chu Chievo 27% le Juventus 73% a nih.

Chun, match dangah za-nikhan Napoli chun Lazio 2-1 in an hne bawk. Ciro Immobile in minute 25-naah Lazio ta dingin goal hmasa tak a thun a, sienkhawm first-half 45+2 le second-half minute 59 na haiah Krkadi-usz Milik le Lorenzo Insigne han Napoli ta dinga goal an hung thun leiin inkhel tawp chenah Napoli chun Lazio hi 2-1 in an hne a nih. An ball possession chu Lazio 35% le Napoli 65% a nih. Zani zan khan Torino le Roma an inkhel a,Pathienni zan sawthnung khan Parma le Udinese; Empoli le Ca-gliari hai an inkhel.

La Liga:

Defending champion Barcelona chun Alaves 3-0 in an hne; Messi in goal 2 a thunCamP nou: Season nuh-nung taka league champion Barcelona chun zani zingkar khan Camp Nou stadium-ah season thara an match hmasa tak dingin Alaves an inkhel-pui a. Barcelona chun 3-0 in Alaves an hne a, Bar-celona captain thar Lionel Messi chun goal hni a thun nghe nghe. Barcelona chun an khel zawngah Alaves hi hne hle hai sienkhawm goal an thun el thei biknaw leiin First-half chenah 0-0 in an indraw a, second-half minute 64-ah Juventus ta dinga goal hma-

sa tak a hung thun a, minute 83 naah Philippe Coutinho in Barca ta dinga goal a thun bakah Lionel Messi chun in-jury time minute 90+2 ah Barcelona ta dingin goal a

hung thun belsa nawk a nih. Messi in goal a thun hmasa lem hi free-kick-a a thun a ni a, Alaves an hne lei hin Barcelona chun point table-ah point 3 an hmu ve

tah. An ball possession chu Barcelona 79% le Alave 21% a nih. Chun, Inrinni zan khan Levante in Real Betis 3-0 in an hne a, Celta Vigo le Es-panyol 1-1 in an indraw a, Real Sociedad chun Villar-real 2-1 in an hne bawk. Zani zan khan Eibar le Huesca; Rayo Valecano le Sevilla hai an inkhel a, vawituk khan Real Madrid le Getafe CF an inkhel a, vawizan 11:45PM hin Rayo Vallecano le Sevilla inkhel nawk an tih.

Premier League:Chelsea, Tottenham, Bournemouth, Leicester City le Everton hai an hrat

london: Premier League season \an mekah matchday vawihnina Inrin-ni zan khan Chelsea chun Stampford Bridge stadium-ah Arsenal 3-2 in an hne. Pedro in goal hmasa minute 9 naah Chelsea ta dingin goal a thun a, min-ute 20 naah Alavaro Mo-

rata chun goal khat hung thun nawkin Chelsea chun hma an hung \huoi a. Sienkhawm minute 37 na le minute 41 na haiah Henrikh Mkhitaryan le Alex Iwobi han Arsenal ta dinga goal hung thunin an goal bat po an thungkir leiin first-half chenah 2-2 in an indraw

a, second-half minute 81 naah Marcos Alonso Men-doza chun Chelsea ta dinga hratna goal a hung petlut a. Inkhel tawp chenah Ar-senal in an goal bat hi an thungkir ta naw leiin de-fender Marcos Alonso goal hmangin Chelsea chun Ar-senal hi 3-2 in an hne ta a nih. An ball possession chu Chelsea 63% le Arsenal 37% a nih. Chun, Inrinni zan match dang haiah Tot-tenham in Fulham 3-1 in an hne a, Bournemouth in West Ham 2-1 in an hne a, Leicester City in Wolves 2-0 in an hne a, Everton in Southampton 2-1 in an hne a, Cardiff City le Newcastle chu 0-0 in an indraw.

Asian Games 2018:

Chandela le Ravi Kumar han bronze medal

JaKarTa: Indonesia rama Inrinni zana inthawk Asian Games 2018 \an a chun India shooters Apur-vi Chandela le Ravi Kumar han 10m Air Rifle Mixed Team event-ah Pathienni khan bronze medal lain In-dia ta dinga medal la hmasa tak niin India medal ac-count an hawng. Chandela le Kumar

hai hin point 429.9 hmuin pathumna an ni a, Chi-nese Taipei in point 494.1 hmuin Gold medal an lak. Hi hi Asian Games record a ni a, China in point 492.5 hmuin Silver Medal an lak. Chandela le Ravi hai hi point 835.3 hmua pahnina niin final a dingin an lo qualify a nih.

Usain Bolt Sydney a tlungsydney: Olympic sprint champion le footballer ni tum Usain Bolt chu foot-ball khel thei dinga theina a neih ti khawvel inhmutir dingin Sydney khawpui a tlung. Bolt hi Olympic Gold medal vawi 8 lo la tah a ni a, Australia A League Club Central Coast Mariners ah Thawleni-a inthawk train-ing a \an ding a nih.

Nick Jonas le Priyanka Chopra Inhuolna ConfirmedmumBai: Thla hni intan lova an inzui hnungin Priyanka Chopra (36) le Nick Jonas (25) hai chun nupa nina dinga an inhuolna (engagement) chu Inrinni khan Mumbai ah an sunghai le ruol tamtak an fielhai hma le social media Instagram fethlengin an confirmed tah. An inhuolna hi Vai hai dan ang takin nei a nih. An inhuol zo hin Nick Jonas chun an inhuolna khawvel hrieta pholangna le confirmna dingin Instagram ah an inhuolna kutsebi inlang puma an thlalak a post a.’Future Mrs Jonas” tiin a ziek a. A unauhai Joe le Kevin hai khawmin an sungkuoa dingin Priyanka chu official taka an lo lawmlut thu an hirllang nghal bawk. Camp Rock star Nick Jonas hin Sherwani zakuo a hak a, Indian han formal wear-a an hmang hlak a nih. Priynka chun an inhuolna kutsebi inlang ngei dingin Nick Jonas darah kut siein hmai intawnin an inen a. An kum en lo chun an inhme ang reng tho. ‘Mary Kom’ changtunu Priyanka chu India nunghak a ni ang takin Sareee eng a bi a. A kutsebi lunghlu-a siem Rs.2.01 crore vel man chu iengtiklai khawm inlang dingin a kut a suklang zing bawk a. A nabe lunghlu hai leh chu

an cheina ringawt khawm to tak a nih. Lip stick sen hawrin an nal bawk, Vai nunghak indiktak angin an lang. Inrinni-a an inhuolnaa hin Nick Jonas

sunghai le Priyanka sunghai an kim hle a. Official taka an inhuolna hrietpuina a nih a. Chu social media fethlengin an fans le ruol\ha tamtakin lawmpuin a thu an hung thawn tawl. Nick a upa Joe Jonas le a ngaizawngnu an huolpui ve tho Sophie Turner hai khawmin an lawmpui thu an hung thawn a. Joe chun, “‘I couldn’t be happier for my brother. Welcome to the family @priyankachopra We love you (sic)’ a tih a. A ngaizawngnu Sophie khawmin, ‘Wow. First I’m blessed with an incredible future brother-in-law, and now such an beautiful, inside and out, future sister-in-law. I’m so excited to welcome you into the family @priyankachopra . I love you both @nickjonas’ tiin a post. An upatak Kevin Jonas (30) khawmin, ama neka upa Priyanka le a sangpa an innei ding chu, “Congratulations @nickjonas and @priyankachopra.’ tiin a lo welcome bawk. Priyanka Chopra hi tu tak hin Mumbai ah ‘The Sky Is Pink’ film shooting thaw dinga hung a nih bawk. A nekin kum 10 chuongin a upaa chu Nick hin Priyanka hi a hmangai em em a, Priyanka khawmin a neka naupang a nia chu Nick neka hmangai dang a nei naw thu a hril.

Ariana Grande-in Manchester Concert-a

Thihai Sunna Nei

washingTon: Ni kum May 22-a Manches te r Arena, UK ah concert a nei laia Muslim tlangval Salman Abedi (22), Libya mi Britain-a umin thichil bomb a sukpuoka mi 22 an thina le za chuong an hliemna ni hrietzingna dingin US hlasakthiem Ariana Grande chun a album thar “Sweetener” a hla tawpna tak ‘Get Well Soon’ ti hmangin concert pui tak a nei. Ariana hla hin a fans hai kuomah, lungril fel tak puta thil a \halem zawnga thlir pei dingin an fuiin a hnem tawl a. A hla thua khawm, “This is for everybody / Babe, you gotta take care of your body, yuh yuh / Ain’t no time to deny it, that is why we talking about it / So deal with it, don’t try to get by it,” tiin a sak. A hla ‘Get Well Soon’ hi minute nga le second 22 a nih a. A sak zovin stage ah ngir zingin mithihai po po sunna le inza entirnain second 40 sung hun a hmang bawk a. Fans le concert entuhai po po khawmin sunna hun an nei seng bawk. Ariana hin Ningani zana ‘Jimmy Fallon’ program Tonight Show ah inpawlna an nei

\umin music thiem Aretha Franklin khawm a sun bawk. Ni kum May 22 khan Manchester Arena ah teen idol Ariana Grande- in concert a nei lai thichil bomb a puoka mi 22 thiin 100 neka tam an hliem a. Hliemhai lai hin naupang 7, kum 18 hnuoi an \hang a nih. Bomb puokna le inzawmin Ariana chun a tour program po po a \hul vawng a. Kum chenve vel chu insukhlimna reng reng iengkhawm nei lovin a um hnungin, ama ngaisang leia hung fans hai ama leia tuorhai ngawt chu a lungrilah a um tah leiin a fans hai hnemna ding zawng ngawtin hla khawm a sak tah a nih. Manchester bomb hi Britain Prime Minister Mr Theresa May chun, ‘Naupanghai an insukhlim laia target-na hin mi dawizep thil thaw a nizie a suklang a. Ei values hai suksiet tumna, ei nun lairil tak le ei khawsakna pangngai anga ei khawpui ngeia muonga ei um laia mi sukthlabar tum an nih a. Mipui mi \he tum an nia chu an hlawsam a nih” tiin helpawlhai in\hina mei mei laka inthawkin Britain a tlawm naw ding zie a hril.

Pathienni Hmangin Angelina Jolie Le Nauhai LA ah

los angeles: Tulai hnai a nauhai ama khata nei vawnga an pa Brad Pitt-in a kan theina a neihai khawm hlip peka, ‘join custody’ an mawphurna chu Brad Pitt-in a nauhai a hmu thei ta lova, an khat chaua nuomna na an um theina ding beiseia court thubuoi a the lut zo hlimin Angelina Jolie chun a nauhai leh bawk LA an leng suoka, mi en le hril an hlaw hle. Los Angeles nisa la lum taka a dum vawnga incheiin a nauhai, Shiloh (12), Zahara (13), Vivienne (10) le Knox (10) leh an leng a. An naulak upatak Maddox ruok chu a \hang ve nawh. Brad Pitt le an nautak chu Shiloh (12), Knox (10) le Vievienne (10) hai an nih.

Angelina Jolie hin a dum vawngin an chei a, tarmit dum a bu bawka, tulai hnaia chanchin an hau em em leia mihai hmu nuomna zuol sawt hliekhuna ding niawm tak a nih. Brad Pitt le an nau Knox hi a ngaituo bik tak niin an lang. Iengtiklai khawm a them phakah inumtir zing a tum hlak a nih, bazar an kai lai khawm. Jolie le Pitt inmakna thubuoi lei hin Dollar 5 million vel an seng tah nia hriet a nih a. Abikin, Jolie hin hlaw mumal (laklut) a nei naw kum tak a nih a. Tuta an nauhai le an umna In thar khawm hi Brad Pitt a pawisa loan anga laka a cheimawi thar le an hluo niin a hril. A pawisa rul dinga a ti a rul nuom ta naw lei am, annawleh an nauhai ama pumbil reng reng a nuom lei, kha hmaa ‘hun khir tak kan tuok meka. Kan pal tlang phat chu sungkuo \ha lem le det lem kan la hung ni ding a nih” tia beiseina nei puma an thubuoi khawm Court relpek nuom lo khan, tuhin Brad Pitt a inthawkin an nauhai a hmu phak tah lo dinga lak hmang/sie a tum tah a nih. Suonlam dingin an pa le a nauhai, abikin Maddoz (17), Pax (14) le Zahar (13), mi nau an lakhai le an kar thu suksiet a tum a. Miin Pitt an inthiem nawna, nauhai enkawlna mawphurna (ama) kuoma pek vawng \ha an tina dinga a thaw niin TMZ chun a hril. ‘Nuhmei varin in an bawl a, nuhmei invetin in an \hiek” ti hi Angelina Jolie hin a hriet naw khawm a nih el thei, or a pawisak naw khawm a nih thei. Hmel \hain, hming inthanga, hausa ieng ang hai sienkhawm, nuhmeiin mani insung a tungding (bawl) naw chun ‘nuhmei invet’ tina a nih.

AC Milan defender Ivan Strinic in lung natna neimilan: AC Milan le Cro-atia defender Ivan Stinic chu Lung tiengpang natna a nei leiin inenkawl mek a ni a, hi lei hin football khel a la chawlsan hri nia hril rik a nih. Strinic hin Inrinni khan test a thaw nawk a, investigation nei sung chu a la chawl ding nia hril a nih. Strinic (31) hin July thla khan Sampdoria a inthawk free transfer in AC Milan

a lo zawm a nih. Tukum FIFA world Cup a khawm khan Croatia squad-ah \hangin Final chen a lo khel a nih.

France Ligue 1:

PSG in Guingamp 3-1 in an hne, Mbappe in goal 2 a thunParis: Stade du Rou-dourou stadium-ah Inrinni zana PSG le Guingamp in Ligue 1 match an khel huna PSG chun 3-1 in Guin-gamp an hne a, hi \um hin World Cup 2018 champi-on France player Kylian Mbappe chun Paris Saint-Germain (PSG) ta dingin goal 2 a thun. Goal hmasa Nolan Roux in minute 20 naah Guingamp ta dinga goal thunin, first-half chenah Guingamp chun PSG hi 1-0 in an hne a. Second-half minute 53 naah Ney-mar chun penalty hlaw-suokin a petlut leiin 1-1 in

an hung indraw a. minute 82 le minute 90 na haiah Kylian Mbappe chun PSG ta dinga hratna goal a hung thun leiin PSG chun goal thun hmasa lem Guingamp chu 3-1 in an hne ta a nih. Inrinni zana inkhel dang haia chun Stade Re-

ims in Lyon 1-0 in anhne a, Montpellier in Amiens SC 2-1 in an hne a, Dijon FCO in Nantes 2-0 in an hne a, Rennes in Angers 1-0 in an hne. Chun, Caen le OGC Nice 1-1 in an in-draw a, Monaco le LOSC 0-0 in an indraw bawk.

Seikam Memorial FootballCCPur: September 15, 2018 a inthawk khin Kholmun Youth Club huoihawtnain Kholmun playground, CCPur-ah 10th Sei-kam Memorial Open Football Tournament, 2018 um a tih. Tournament a \hang nuom han Au-gust 27, 2018 a inthawk Hoinu Phermacy, Tuibong Bazar le Kholmun Youth Club Office haiah Rs. 100/- pein Entry form lak thei ning a ta, Sept. 10, 2018 chenin form leh Entry+Security Rs. 5000/- peklut thei

ning a tih. Prizes:

i) Champion: Rs. 100000/- + Trophy + Certificate

ii) Runners-up: Rs. 50,000/- + Trophy+ Certificate

iii) Best player : Rs. 3,000/- + Certifi-cate

iv) Top scorer : Rs. 3,000/- + Certifi-cate

v) Best keeper : Rs. 3,000 + Certificate

United Clubs Organisation, Committee of Civil Societies Kangleipak le United Com-mittee Manipur hai Joint Committee in an dodal zie suklangin an lo nawr ta bawk. Zani ta nuhmei pawlhai hi Speaker in an tlung tawmin police han an lo dang a. Iemanichen an insel buoi hnungin nuh-meihai hotuhai pangai ‘palai’ ding thlang suokin Speaker an hmu phal a ni a. Iemani chen hnungah hung suokin, an hotu, Kanglamei President, Y. Leirik Lei-ma chun, Speaker chun Manipur Assembly chun Manipur inpumkhatna sukbuoi theitu ding Bill hrim hrim pass ding dodal tlat a ta. Inpumkhatna suksiet theina ding Bill hrim hrim pass a ni naw ding thuin a lo tiem niin a hril.

Leirak hril dan chun, Manipur a MLA 60 hai khawmin Center kuomah Manipur mipuihai inthuruolna ding le hmasawnna ding ngaituoa ram khawidar lo dingin an ngen ta niin a hril bawk. Nupui pawlhai hin, Framework Agree-ment le inzawma Manipur ram khawidar a ni nawna dinga thutlukna siemna ding Spe-cial Assembly ko dinga ngenna memoran-dum khawm an peklut niin an hril NSCN (IM) le Framework Agreement chu August 3, 2015 khan BJP sawrkarin a ziekpui a. A sungthu tak la phawrlang vawng lo a nih a. India sawrkar palai RN Ravi in Article 371 (A) thu a hung hrillang a inthawkin boruok a sosang nasa ta em em el a nih. (PNS)

UCM Nuhmei ruolin FA thuah Assembly Speaker In

an man ta a? Manipur ah zalen takin an la leng zing el am a nih? tihai chen an dawn a. CBI director Alok Verma chun, theit-awpin an suizui zing thu le a case hai kum a lo liem tam met ta leiin information lak khawm a harsa met thu a hril a. Supreme Court chun an hnu suinaa an muongchang taluo leiin CBI chu a bau khat met nghe nghe a nih. Hienga Supreme Court-in AFSPA hmang suola security forces hai chunga FIR file dinga CBI A nawr china inthawk hin, abikin Indian military forces mi 300 vel hai chun August 14 khan ‘mani inveng-na’ ding an chunga FIR file-na thuah \hang an khaw ve a. Ram buoi, J&K le North East anga AF-SPA umna helpawl tamnaa sinthawtu se-curity forces hai chunga civil police le CBI in an thil thawna case an file khum pei thei chun dan le thupek ngirhmun kengkawna kawnga India sipaihai ngirhmun an sukder-thawng taluo ding a nizie le, security froces chauh ni loa a ram pum ta dinga thil \ha

naw suok thei a ni thu an hril a. An chunga case file khum thei lo dinga thu siem din-gin an ngen a nih. An aia ngirtu lawyer Aishwarya Bhati chun, Cihef Justice Dipak Misra le Jus-tice AM Khawilkar hai kuomah, security forces hai chunga FIR fiel hi AFSPA dan kal a nih a. AFSPA hin security forces hai chu operation an thaw laiin hek theina laka inthawkin a hum a nih tiin a hril. An petition hril dan chun, hienga hekn hin military le para-military forces hai lung a sukhnuola India ram pumpui ta ding khawmin a tium thei ding a nih tiin a hril. Civil society le human rights organi-zation hai a inthawka nawrna a hrat taluo leiin Supreme Court chun CBI chu abikin Manipur-a fake encounter le inzawma ‘helpawl’ tia kap hluma umhai po po suich-ieng nawka, tu tum civil pawi tawklo, tuhai that am, ti le a dang dang suia thiemnaw chang security forces hai chun case siem khum dingin an hriettir dungzuia hi thu hi fe pei a nih. (with input from agencies)

Manipur Fake Encounter thuah SC-in CBI Director a ko

theina ding kawng hung inhawng, Act East Policy hnuoiah Myanmar le inlaichinna siem\hain kal pen tang ei tiu” tiin a hril. Manipur le Myanmar, abikin Sagaing Region hai hlawkpui thei dan ding lampuihai hriltlangna huna hin All Manipur Working Journalist Union President thar Brozendro Ningomba chu Guest of Honour a nih. Rengpa chun, bandh le strike hai hin thil \ha iengkhawm an tlun nawh a, hma-sawnna ding daltu el an nizie a hril a. Bandh culture hi bansanin ei \henum Myanmar le sumdawngna tieng ei thaw tlang theina ding ngaituo lemei tiu tiin a hril bawk. Bandh le strike thawa insukbuoi nekin

diplomatic tak le political taka ei harsatnahai sukfel le hrilfel a \ha lem tiin a hril a. August 8-a hawng, India le Myanmar infepawna ding International Entry-Exit Checkpoint, Moreh-Tamu Border s hawng thar chu hmang \angkai dingin a ngen. Act East Policy hnuoia International Entry-Exit Checkpoint, Moreh bawl theia a um leiin CM Mr N. Biren Singh kuomah lawmthu a hril a. CM chu, Myanmar mihai Manipur an hung nuomna ding le an hung changa an chawlhadamna ding, abikin Bod-ha Gaya, Bihar-a fe dinghai chawlna dingin Buddhist House pakhat Imphal a bawl dingin a ngen ding thu a hril. (DIPR)

Bandh le Strike um lovin Indo-Myanmar ramri kan ei tiu

Human Rights (NPMHR) le an Unit hotuhai seng \hang dinga ko khawm an nih tiin a hril. Naga organization hai inrawnkhawmna ding hmun tak hi hriet chieng a la nih nawa chu, Senapati district sungah ti a nih a. An

thu chai ding chu, Framework Agreement thu le Indo-Naga peace process le inzaw-min Manipur phairuom ah ieng thil thil am a tlung tah a, iengti anga hma lak pei am a \ha ding tihai a nih ding a nih. (PNS)

Naga Hoho-in Framework Agreement thu Aug. 23 ah