Het emotionele brein
description
Transcript of Het emotionele brein
![Page 1: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/1.jpg)
EMDR
&
Neuropsychologie
![Page 2: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/2.jpg)
Henriëtte van der ZeeGZ-Psycholoog / neuropsycholoog
Specialist Klinisch Neuropsycholoog i.o.
Noortzee Psychologen Oudenbosch
Ggz Breburg, Team Angst en Stemming
www.noortzee.nl
Tel: 06-17870527
![Page 3: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/3.jpg)
Akkie Zaal
GZ-Psycholoog / Neuropsycholoog
EMDR Practitioner
Praktijk Neuropsychologie Waalre
www.praktijkneuropsychologie.eu
Tel: 040-2219089
![Page 4: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/4.jpg)
Programma
• Inleiding
• Neurobiologie
• Hersenstructuren
• Verklaringsmodellen
• EMDR en neuropsychologie
• Casuïstiek
• Discussie
![Page 5: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/5.jpg)
Wat is neuropsychologie ?
De studie naar het verband tussen hersenen en gedrag.
Dit is wel erg ruim en feitelijk zo’n beetje het werkveld van iedere psycholoog.
![Page 6: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/6.jpg)
Neuropsychologen zijn gespecialiseerd in het in kaart brengen van de gevolgen van het letsel voor het cognitieve-, emotionele- en gedragsmatige functioneren.
Een neuropsychologisch onderzoek, afname van tests en vragenlijsten, geeft helderheid over de mogelijkheden en beperkingen.
![Page 7: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/7.jpg)
Neuropsychologen werken met mensen met een verstoord brein door ziekte, trauma of een ontwikkelingsstoornis, onder andere: - AD(H)D - dyslexie - hersenvliesontsteking - CVA (cerebraal vasculair accident) - hersenkneuzing/hersenschudding - hersentumor - epilepsie- Alzheimer - schizofrenie - burnout
![Page 8: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/8.jpg)
Neuropsychologen behandelen met inzichtgevende en ondersteunende therapie, waarbij interventies van diverse aard worden gebruikt (o.a. psycho educatie, diverse cognitieve trainingen, CGT, systeemtherapie, ACT, mindfulness, schematherapie en EMDR natuurlijk).
Bij hersenletsel is vaak sprake van comorbiditeit met lichamelijke klachten, psychiatrische problemen en interfererende premorbide problematiek. NAH is divers van aard (as I, II, III en IV).
![Page 9: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/9.jpg)
Het verschil tussen neuropsychologen en andere psychologen/therapeuten is vooral dat neuropsychologen werken vanuit een hersenen-gedrag model.
Neuropsychologen komen met een diversiteit aan trauma’s in aanraking: ziekenhuisopnames, ziek worden, een ongeval, seksueel misbruik, pestervaringen in het verleden, complexe ptss enz.
![Page 10: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/10.jpg)
Neurobiologie
Centrale
Zenuwstelsel
↓Hersenen
Ruggenmerg
Autonome
Zenuwstelsel
Para -Sympathisch Sympathisch
![Page 11: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/11.jpg)
Autonome Zenuwstelsel
Sympathische
Zenuwstelsel
Fight / Flight
Adrenaline
Noradrenaline
Parasympathische
Zenuwstelstel
Calm Down
Acetylcholine
![Page 12: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/12.jpg)
Hormonen
HPA-as
![Page 13: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/13.jpg)
Ontregeling HPA-as
![Page 14: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/14.jpg)
Ontregeling HPA-as
• Genetisch bepaald (Wand, 1998)
• Invloed van omgevingsfactoren. Opleiding, persoonlijkheid, geslacht, leeftijd van traumatisatie (Van der Kolk, 1997) en genetisch bepaalde mentale veerkracht (Binder, 2008)
• Verlaagde cortisolwaarden in urine en bloedplasma (Yehuda, 1995, 1996)
![Page 15: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/15.jpg)
Ontregeling HPA-as
• Chronische veranderingen tot na 25 jaar
• Excessieve noradrenerge activiteit
• Hyperarousal autonome zenuwstelsel
• Afname activiteit serotonerge systeem
• Ontregeling dopaminerge systeem
• Ontregeling glucocorticoïde systeem
![Page 16: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/16.jpg)
Casus 1
Mw. D
![Page 17: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/17.jpg)
• Mw. D. een enthousiaste en optimistische vrouw van 50 jaar• Auto-ongeval in 1999 • Hersenschudding/whiplash trauma• Aanhoudende lichamelijke-, cognitieve- en emotionele klachten, vermoeidheid• Veel beroep op medische – en psychologische zorg• Had zelf idee te moeten/kunnen herstellen, bleef klachten houden
Casus 1
![Page 18: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/18.jpg)
Bijkomend:
• Schildklierproblemen met gestage gewichtstoename ondanks dieet en sporten• Slaapapnoe• Ziekenhuisopnames ivm vermoeden van Tia’s• Bij Praktijk Neuropsychologie neuropsychologisch onderzoek en behandeling• Resultaat tot 50%, maar steeds terugval en veel onrust over gewichtstoename
Casus 1
![Page 19: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/19.jpg)
Mijn hypothese was dat er basale onrust (hyperarousal) bleef omdat het ongeval als nare gebeurtenis niet goed verwerkt was
Mw. D. herkende dit niet, maar steeds stuitten we op angst en onrust
Eind 2009 2 emdr-sessies, nc onmacht, sud 8, vrij vlotjes naar 0 en pc in 2 stappen naar 7Na sessies ander dieet en ca. 40 kilo afgevallen
Casus 1
![Page 20: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/20.jpg)
Hersenstructuren
• Thalamus
• Amygdala
• Hippocampus
• Orbitofrontale cortex (VMPFC)
• Anterieure cingulate cortex (ACC)
• Insulaire cortex
![Page 21: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/22.jpg)
Effect EMDR
• Hartslag daalt
• Ademhaling kalmeert
• Vingertemperatuur stijgt
• Galvanische huidrespons vermindert
• Hogere cortisolspiegel in speeksel
![Page 23: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/23.jpg)
Effect EMDR
• SPECT:
• Anterieure cingulate cortex ↑
• Prefrontale cortex ↑
• Hypervigilantie ↓
• Cerebrale bloedtoevoer bilaterale dorsolaterale prefrontale cortex↑
![Page 24: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/24.jpg)
Effect EMDR
• Bloedtoevoer temporale associatiecortex ↓
• Zuurstof haemoglobine concentratie laterale prefrontale cortex ↓
![Page 25: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/25.jpg)
Bron: Pagani et. al., Nucelair medicine 2007; 28, 757-765.
![Page 26: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/26.jpg)
Bron: Pagani et. al., Nucelair medicine 2007; 28, 757-765.
![Page 27: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/27.jpg)
Theorieën
• Corpus Callosum theorie (Propper & Christman)
• Oriëntatie Respons theorie
• REM – slaap theorie (Stickgold)
• Werkgeheugen theorie (Van den Hout)
• Duale representatie theorie (Brewin)
![Page 28: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/28.jpg)
Corpus Callosum
Bilaterale oogbewegingen leiden tot een toename van interhemisferische informatie overdracht en hebben een positief effect op het ophalen van episodische geheugen representaties (Christman, 2003).
![Page 29: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/29.jpg)
Oriëntatie Respons
Oriëntatie reflex(OR) versus Defensive Reflex (DR)
CS OR US Pijn Shock (CR) DR
Auto Auto van gewonde vriend
rijden rechts
![Page 30: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/30.jpg)
Oriëntatie Respons
Oriëntatie reflex(OR) versus Defensive Reflex (DR)
CS OR US Pijn Shock (CR) DR
Auto Auto van gewonde vriend
rijden rechts
US-inflatie (cues van ongeval)
CS US C Veilig R Habituatie
Cues Target DR deflatie
Ongeval + EMDR
![Page 31: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/31.jpg)
Werkgeheugen
Bron: Baddeley, A.D. & Andrade, J. (2000). Working memory and the vividness of imagery. Journal of Experimental Psychology: General, 129, 126-145.
![Page 32: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/32.jpg)
Werkgeheugen
• Rekenen (Van den Hout) centrale executieve.
• Werkgeheugen, lineair verband met rekenen
• Levendigheid van beelden neemt af
• Maar de afname van emotionaliteit volgt een omgekeerd U-verband
![Page 33: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/33.jpg)
Duale representatie theorie
• De centrale executieve wordt vaak gezien als een functie van de frontale kwab
• Actieve selectieve aandacht is een functie van de pariëtale kwab (Posner 1990)
• Werkgeheugen is een functie van de frontale kwab, maar ook van de pariëtale kwab en de verbindingsbanen daartussen.
![Page 34: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/34.jpg)
Hogere orde corticale processen
Ventrale route
• Inferieure temporale kwab
• Visuele perceptie, waarneming, herkenning
• Emotie en sociale cues• Wat ?
Dorsale route
• Posterieure pariëtale kwab• Spatiële verwerking
(visueel, auditief, tactiel)• Visueel volgen, goal-
directing, actieve selectieve aandacht, inhibition of return
• Waar ?
![Page 35: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/35.jpg)
Duale representatie theorie
ACC
PPC
ITC
![Page 36: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/36.jpg)
Duale representatie theorie
Bron:Brewin, C.R. Gregory, J.D., Lipton, M., Burgess, N. (2010). Intrusive images in psychological disorders: Characteristics, neural mechanisms and treatment implications. Psychological Review 117(1), 210-232.
![Page 37: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/37.jpg)
Duale representatie theorie
Bron:Brewin, C.R. Gregory, J.D., Lipton, M., Burgess, N. (2010). Intrusive images in psychological disorders: Characteristics, neural mechanisms and treatment implications. Psychological Review 117(1), 210-232.
![Page 38: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/38.jpg)
Precuneus
![Page 39: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/39.jpg)
Specifieke aandachtspunten voor EMDR bij mensen met niet-aangeboren hersenletsel:
Type bilatere stimulatie:1.Letten op visuele afwijkingen; bijv. een CVA komt het voor dat mensen een deel van het contralaterale visuele veld niet waarnemen2. Bij auditieve afwijkingen idem3.Bij tactiele afwijkingen, bijv. een hemiparese moet gecheckt worden of dit al dan niet een optie is en waar op het lichaam dan
Praktijk
![Page 40: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/40.jpg)
Praktijk
Uitproberen wat het beste aansluit; het is mijn ervaring dat bij mensen met een CVA tactiele BLS goed werkt.
Soms zijn mensen snel overprikkeld en dan wekken oogbewegingen en de auditieve BLS eerder irritatie dan het gewenste effect op. Tactiele BLS op de schouders sluit meestal goed aan en lijkt ook veilig te zijn.
![Page 41: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/41.jpg)
Praktijk
• Soms is de concentratie minder en dan is de reactie als normaal ‘blijf daarbij of ‘concentreer je daarop’…..ietwat paradoxaal, maar het werkt
• Soms is het nodig te helpen de draad op te pakken als mensen deze kwijt zijn, door het laatstgenoemde te herhalen of even BTT
• Soms is het nodig te structureren
![Page 42: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/42.jpg)
Praktijk
• Soms is het nodig het tempo wat te verlagen omdat een veel voorkomend gevolg van hersenletsel een vertraagd tempo van informatieverwerking is
• Gebruik maken van een partner of mantelzorger of een in Nah gespecialiseerd ambulant begeleider, die de geheugensteuntjes zoals essentiele CI-tjes helpt onthouden, ‘huiswerk’ , thuis nog even mee terugkijkt op de sessie, back-up en ondersteuning van emotionele na-effecten, zoals slaapklachten
![Page 43: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/43.jpg)
Discussie
![Page 44: Het emotionele brein](https://reader036.fdocuments.in/reader036/viewer/2022062304/568144ab550346895db17391/html5/thumbnails/44.jpg)
The End