Hepatic Ultrasound

8/4/2019 Hepatic Ultrasound

http://slidepdf.com/reader/full/hepatic-ultrasound 1/38

Sieâu aâm gan maätThạc sỹ BsCk2 Buøi Anh Thaéng

Muïc tieâu :1.Thuoäc vaø hieåu giaûi phaãu heä gan maät vaø hình aûnh treân sieâu aâm2.Nhaän raïng caùc caáu truùc vaø hình aûnh bình thöôøng treân sieâu aâm3.Moät soá hình aûnh beänh lyù treân sieâu aâmMoät soá hình giaûi phaãu thöôøng :

Tónh maïch cöûa

Ñoäng maïch chuû

Oáng wirsung

Ñm thaân taïng



Moät soá laùt caét:Laùt caét doïc

Ñoäng maïch chuû

Ñm maïc treo traøng treân

Ñm thaân taïng

Tm maïc treo traøng treân



R.H.V



Laùt caét ngang:Laùt caét cheùo haï söôøn : Cho 3 nhaùnh tónh maïch treân gan:

Laùt caét haï söôøn

Laùt caét cheùoPhaân bieät tónh maïch cöûa- chuû:Thaønh coù hoài aâm ?

Ñoäng maïch thaän

Tónh maïch chuû Ñoäng maïch chuû Ñaàu tuïy

Tuùi maät

Moät nhaùnh Tm cöûa

Moät nhaùnh Tm treân gan

Tónh maïch chuû

Tónh maïch laùch

L.H.V

M.H.V



MHV

Tónh maïch chuû

Tónh maïch cöûa

Ñm chuû

Tm chuû



Chuù yù :Coù 4 caáu truùc hình oáng trong ganHepatic arteries : -Hepatíc veins :+Poratal veins : +Bile ducts : + -Khaûo saùt U gan : caùc kieåu echo cuûa u gan

1. Hyperechoic mass : Hemangioma laø ñieån hình

2.

Hypoechoic mass : HCC thuoäc nhoùm naøy3. Bu`ll eye hay target sign hay rim sign hay halo sign : U laø ñoàngñaäm ñoä hay taêng nheï so chuû moâ gan.bao quanh laø vieàn giaûmñaäm ñoä 3 – 5 mm.Hay gaëp ôû u di caên

4. Mass of mixed : Coù vuøng taêng aâm vaø giaûm aâm do chaûy maùu ,hoïai töû trong u

5. Mosaic : coøn goïi u trong u ( tumor in a tumor )6. Hoïai töû trung taâm : hay gaëp ôû HCC lôùn hay u di caên töø phaàn phuï7. Calcification ( Voâi hoùa )8. Diffuse infiltrationHình minh hoaï :(1) (2)

Coå tuùi maät

Ñaùy tuùi maät



(3)

(6) (8)

(7)



Echo troáng Xuaát huyeát trong nang

Chuù yù : Hieäu öùng qua göông :

Khaûo saùt vaø moâ taû :1. Kích thöôùc u2. Kieåu echo cuûa u gan : ví duï HCC < 2 cm laø giaûm

aâm.hemangioma laø taêng aâm



3. Caáu truùc beân trong cuûa u : Xem ñoàng nhaát hay khoâng ñoàngnhaát.Coù hoïai töû hay thoùai hoùa.

4. Bôø cuûa u : Nhaün hay khoâng ñeàu, xem coù vieà Halo5. Soá löôïng U6. Vò trí U7. Thrombus trong Portal veins8. Kích thöôùc gan vaø laùch

A/:Caùc toån thöông cö truù laønh tính cuûa gan1/ Nang gan :

+ Hay gaëp ñoä 1 – 5% trong sieâu aâm.+ Tyû leä nöõ / nam laø 4 / 1. Ñoä 7% xuaát ñoä treân 80 tuoåi.+ Haàu nhö khoâng coù trieäu chöùng laâm saøng.ñoâi khi nang lôùn 8 – 10cm gaây ñau thöôïng vò.+ xuaát ñoä taêng theo tuoåi.+ Hình aûnh :

Laø Echo troáng , troøn , bôø roõ thaønh moûng ( Laø lôùp teá baøo noäi moâ =Epithelial lining ) , ñoâi khi coù vaùch.Chuù yù : Caùc nang saùn ( Parasitic cyst ) hay nang sau chaán thongthöïc söï khoâng laø nang.

Sieâu aâm laø kyõ thuaät toát ñeå khaûo saùt nang gan . Tuy nhieân phaûikhaûo saùt tieáp neáu thaáy baát thöôøng khaùc nhö coù vaùch hay ñoä Echokhoâng thuaàn nhaát.

Chaån ñoaùn phaân bieät :Nang cöïc treân thaän phaûi. Ta phaûi thay ñoåi tö theá beänh nhaân.

Caùc caáu truùc maïch maùu trong gan.Coå tuùi maät( Chaïy uoán khuùc ).Hoaïi töû trung taâm cuûa moät u ñaëc.

2 / U maïch maùu ( Hemangioma ):

+ U laønh tính hay gaëp vôùi xuaát ñoä 6 %.

Cyst



+ Tyû leä nam / nöõ laø 4,5/ 1.Ña soá moät oå , ñoä 10% ña oå vôùi kích thöôùcthöôøng < 3 cm.+Hay ôû gan phaûi , döôùi voû vaø gaàn tónh maïch treân gan.+ Hình aûnh :Hình aûnh bôø ñeàu roõ , taêng aâm maïnh ñoàng nhaát ,

khoâng bao giôø coù Halo sign.Tröôøng hôïp u lôùn coù theå coù Echo hoãn hôïp do ( giaûm aâm

trung taâm ) do hoaïi töû.



3 / Taêng sinh cöû truù daïng noát :( Focal nodula hyperplasia )+ Hay gaëp ôû phuï nöõ > 40 Tuoåi. Taêng khi beänh nhaân duøng thuoác

ngöøa thai( Theo : textbook of diagnostic ultrasonography cuûa taùcgiaû Sandra. )+ beänh nhaân khoâng coù trieäu chöùng , u hay gaëp ôû thuøy phaûi.+ Toån thöông laø söï hôïp nhaát cuûa teá baøo gan bình thöôøng – Teá baøo

kupffer , thaønh phaàn oáng maät vaø moâ lieân keát.+ Hình aûnh : toån thöông taêng aâm nheï , ña soá ñoàng aâm so chuû moâ

ganDaáu giaùn tieáp : thaáy caùc maïch maùu bò ñaåy.

Taêng aâm vaø coù seïo trung taâm.Chaån ñoaùn phaân bieät caàn coù : Toån thöông aùc tính hoaïi töû

4/ U tuyeán ( liver cell adenoma )+ hay gaëp ôû phuï nöõ treû coù lieân quan tôùi thuoác ngöøa thai.+Ñoâi khi coù ñau haï söôøn phaûi do xuaát huyeát trong u.+ Toån thöông coù theå moät oå hay ña oå,

+ Treân sieâu aâm la øtaêng aâm vôùi trung taâm laø giaûm aâm.



Neáu toån töông beå gaây xuaát huyeát sau phuùc maïc.Ñoä 80% coù hìmh aûnh taêng aâm vaø 20% hình aûnh giaûm aâm.73% ôû thuyø phaûi vaø 13% ôû thuyø traùi

B/ MOÄT SOÁ BEÄNH HAY GAËP :1/ Nhieãm môõ gan ( The fatty liver )Laø söï tích tuï môõ trong teá baøo gan ( Hôn 7 % )Nguyeân nhaân :Nhieãm ñoäc : Nhö uoáng röôïu , Halothane , Tetracycline.

Dinh döôõng : Nhö beùo phì – thieáu dinh döôõng – Nuoâi aên tónh maïch.Chuyeån hoùa : Nhö Ñaùi ñöôøng .Hình aûnh :Gan lôùn – taêng aâm vaø caùc caáu truùc maïch maùu khoù quansaùt

Hình aûnh khoâng ñaëc hieäu vaø thay ñoåi töøng tuaàn.Coù taùc gæa coøn phaân ra ñoä 1 -2 – 3.( Mild – Moderate – severe).Döïa treân quan saùt ñoä saùng cuûa gan vaø cô hoøanh hay maïch maùu.



Moät soá nguyeân nhaân gaây gan saùng ( Causes of diffuse increase liverechognic).

Acute alcoholic hepatitic – Viral hepatitis.Chuù yù : Focal fatty laàm u gan ( Caùc maïch maùu khoâng bò ñaåy ).

2 / Vieâm gan ( hepatitis )



Nguyeân nhaân :+ Nhieãm truøng : Nhö Virus – Vi khuaån – Saùn. ÔÛ hoa kyø tôùi 40% dovirus B vaø 20% laø a vaø 20% khoâng A khoâng B+ Nhieãm ñoäc : röôïu – Hoaù chaát – Döôïc phaåm.Hình aûnh :gan lôùn ( Hepatomegaly ) - gan toái ( dark liver ) – taêngsaùng portal vein.Chuù yù : khoâng ñaëc hieäu cho chaån ñoaùn US.

3/ xô gan ( cirrhosis ):Hình aûnh coù theå bình thöôøng. Hay lôùn gan traùi.Bôø gan loài loõm vôùi caùc haït lôùn hôn 3 mm.Ascites vaø taêng aùp tónh maïch cöûa ( ñöôøng kính > 12 mm ).Chuù yù : Chaån ñoaùn coù theå khoù.



4/ Aùp xe gan sinh muû ( Pyogenic abscess )Ñöøông vaøo :

Qua heä maät : do vieâm–

soûiQua heä cöûa : do vieâm ruoât thöøa – Ñaïi traøng.Do tieáp caän : Chaán thöông xuyeân thaáu – LoeùtCoù theå khoâng roõ caên nguyeânLaâm saøng : soát ñau haï söôøn phaûi – vieâm maøng phoåi hay oùi möûa – Tieâuchaûy.Vi khuaån ña soá laø E.coliHình aûnh :Raát ña daïng theo giai ñoaïn cuûa beänh.

Kích thöôù vaøi cm lôùn. Thöôøng laø giaûm aâm , coù theå thaáydòch hay khí.



5/ Amebic abscess :Chaån ñoaùn döïa vaøo tieàn söû vieâm ñaïi traøng do amip.

Hình aûnh giaûm aâm , khoâng coù voõ bao roõ.



1 / H.C.C : Veà toång quaùt noù phaùt trieån treân moät gan beänh lyù.Lieânquan tröïc tieáp xô gan hay vieâm gan B-C ( yeáu toá lieân quan )Do phaùt hieän chaäm neân tyû leä soáng soùt ít ( 3% soáng tôùi 5 naêm ).

Hay gaëp ôû vuøng nhieãm Virus B nhö ñoâng nam aù vaø baéc phi.Naùm > 4 laàn nöõ.Chaån ñoùan sôùm ?

Taàm soùat vôùi sieâu aâm ôû b/n vieâm gan maõn ?Hay ño afp ( Coù yù nghóa khi > 500 ng/ml ôû khoûang 60-75%

b/n ).Bình thöôøng < 20 ng/ml.Khoù ôû b/n xô gan daïng noát.Hình aûnh : Moät trong 8 loïaiThaáy caùc oå giaûm aâm giaûi raùc.Ñoä nhaïy :Theo david Cosgrove laø 94% cho US – 84% cho CT – 76% cho angio – 12% scingtigraphy.

Thrombus:



Tuùi maät söù ( Porcelain )

4 / Phình ñoäng maïch chuû khi caét doïcvaø ngang:

5/ Daõn ñöôøng maät trong vaø ngoaøi gan:



CHD keát hôïp vôùi Cystic duct taïo thaønh CBD( common Bile duct ) ñöôøng kính ñoä 3 mm nhoûhôn khi ño treân PTC ( Chuïp maät qua da = PercutaneousTranshepatic Cholangiography )Khaûng 95% beänh nhaân coù CBD < 4 mm.Sau caét tuùi maät ( Cholecystectomy ) thì ñöôøng kính CBDVaø HBD lôùn hôn tröôùc phaãu thuaät ( Chuù yù ).3/ Giaûi phaãu tuùi maätChieàu daøi trung bình 7 – 10 mm , thöôøng nhoû hôn 13 cmÑöôøng kính ngang < 3 cm , thuôøng < 4 cm.Chuù yù : Kích thöôùc tuùi maät taêng theo tuoåi nhönh thaønh

Tuùi maät khoâng ñoåi.ÔÛ treû em: Chieàu daøi ñoä 3.5 cm vaø ñöôøng kính ñoä 1 cm

Thaønh daøy < 1 mm.4 / chuaån bò vaø kyõ thuaät:+ beänh nhaân nhòn aên töø 8 – 12 giôø+ Coù theå nín thôû ñeå xoùa môø cô hoaønh , hít saâu ñeå ñöa khoái gan vaø

maät xuoáng thaáp+ caét haï söôøn hay lieân söôøn.+ Chuù yù : Treân moät laùt caét khoâng thaáy ñöôïc toaøn boä tuùi maät.

5/ Hình aûnh beänh lyù :A/ Soûi tuùi maät :+ Chieám ñoä 15% daân soá. ÔÛ chaâu aâu hay do beùo phì – Thuoác giaûm

lipide maùuÔÛ chaâu aù do kyù sinh truøng

+ Nöõ gaëp nhieàu hôn nam.Thaønh phaàn soûi chuû yeáu do Cholesterol+ bilirubinate Ca

+ Taàn suaát taêng theo tuoåi , treû em coù theå coù nhöng hieám.+ Ñoä 10% soûi coù chöùa Calcium neân coù theå thaáy treân phim

Xquang.+ Soûi treân 3 mm coù theå coù boùng löng thaáy treân US



Boùng löng+ Tieâu chuaån chaån ñoaùn toát :Coù boùng löng + qua 2 maët caét vaãn

thaáy soûi.

Chaån ñoaùn phaân bieät :Soûi ñoâi khi khoù phaùt hieän do hôi ruoät.

Boùng long dô ( Dirty shadow ) : Do beà maët trôn laùng

Coù vaø khoâng coù boùng löng :Do taàn soá cao che laáp boùng löng ( Do giaûm söï khaùc

bieät giöõa soûi vaø caáu truùc laân caän )Do chuøm tia vuoâng goùc maïnh vôùi soûi



Soûi nhoû nhieàu saùt thaønh Boùng lön.Soûi trong long Khoâng boùng löng

Soûi buøn ( sluge) :Do nuoâi aên tónh maïch.b/n caét daï daøy sau 5-7 ngaøycoù soûi hay do taéc maät ngoøai ganThaønh phaàn : Bilirubinate + cholesterolChaån ñoùan phaân bieät :

- Polype- Thaønh tuùi maät daøy nhoâ vaøo loøng tuùi maät.- Hôi ruoät.( Thay ñoåi trong luùc khaûo saùt )

Haïn cheá khi khaûo saùt : beänh nhaân beùo phì – Nhieàu seïo oå buïng – Soûinhoû vaø nhieàu hôi ñöôøng ruoät.

Hình aûnh soûi buøn ( sludge )



Bieán chöùng soûi maät laø tuùi maät tích nöôùc vaø vieâm tuùi maät caápTuùi maät söù :

B / Vieâm tuùi maät caáp :( Acute cholecystitic)+ Thaønh tuùi maät daøy > 5 mm

+ Daáu Ultrsound Murphy sign ( + ).+ Tuï dòch quanh tuùi maät tröôøng hôïp naëng.



- Deã chaån ñoaùn nhaàm gæa u ( pseudotumor ) nhö polyp do vieâm , cholesterol polype ,Adenomyomas.

- Ñaëc tröng treân sieâu aâm laø caáu truùc coù phaûn aâmtrong loøng tuùi maät vaø coá ñònh treân nhieàu laùt caét (Khoâng coù boùng löng ).Caùc u laønh tính cuûa tuùi maätlaø Lipoma , fibroma , myoma , carcinoid vaøhemangioma laø hieám gaëp.

Chuù yù : adenoma polyps ñöôïc moâ taû bôûi hoäi chöùng peutz – jeghercoù 10% laø nhieàu polyps vaø 10% bieåu hieän carcinoma Neân cho

chuïp CT kieåm tra.



D/ CARCINOMA

- Laø u aùc tính cao cuûa heä tieâu hoùa , ñaëc ñieåm di

caên nhanh vaø sôùm so laâm saøng.- Nöõ > 4 laàn so nam , taêng theo tuoái.Hay ngoaøi

60- Coù söï lieân quan tôùi soûi ( 80% - 90% ).- Faân loïai :Adenocarcinoma : hay gaëpNgoøai ra coøn coù nhoùm khaùc nhö squamous cellcarcinoma hay adeno squa mous cell …

Vò trí : Khoûang 60% ôû ñaùy ( Fundus ) – 30% ôûthaân ( Body ) vaø 10% ôû coå ( Neck )- Chaån ñoaùn thuôøng boû soùt cho tôùi khi coù ‘ daøy ’

thaønh cö truù vaø di caên xaûy ra- Hình aûnh treân US laø khoái u ñaëc trong loøng tuùi

maät.

Moät soá hình :

Daõn ñöôøng maät



AORTAB/S Thaéng

GIAÛI PHAÃU : Goàm 3 lôùpLôùp noäi maïc Aùo trong ( Intima )Lôùp cô Aùo giöõa ( Media)Lôùp voõ Aùo ngoaøi ( adventitia ).



NGUOÀN GOÁC : Baét ñaàu töø Valve ñoäng maïch chuû ñi tôùi cô hoaønhqua loã ñoäng maïch chuû ( Hiatus ).Hình toång quan :

Phaân loaïi phình maïch ( Aneurysms )1/ Atherosclerotic2/ Syphilitic3/ Mycotic : Xaûy ra sau moät nhieãm truøng khoaûng 10 – 30 naêm

80% Lieân quan tôùi quai xuoáng vaø cung

Hình aûnh :

Tunica intima

Tunica medial

Tunica external



+ Hình tuí khoâng ñoái xöùng+ Daáu Tree bark calci ( +++ )+ Phình boùc taùch hieám

* Phình maïch boùc taùch ( Aorta dissection )Beänh hoïc : Do chaán thöông laøm boùc taùch lôùp noäi maïc

Do khieám khuyeát lôùp aùo giöõa ( Marfan $ )Phaân loaïi ( Ñoäng maïch chuû ngöïc )Debakey type 1 : 30% ( Ñieàu trò phaãu thuaät )

type 2 :20% ( Tieân löôïng xaáu ) type 3 :50% ( Ñieàu trò noäi – Phaãu thuaät – Tieân löôïng

toát )Stanfort Tyùp A :60%

Type B:40% Hình :



Hình choã heïp qua DSA Nghi phình maïch qua Xquangphoåi



PHÌNH ÑOÄNG MAÏCH CHUÛ BUÏNG: Lòch söû :Töø theá kyû 16 nhaø giaûi phaãu hoïc Vesalius ñaõ moâ taû veà tuùi

phình.Naêm 1953 Seldinger ñaõ chuïp ñöôïc tuùi phình..( Ñoäng

maïch chuû buïng )Naêm 1956 Creech ñaõ môû tuùi phình vaø ñaët Stern

Giaûi phaãu : Laø moät caáu truùc hình oáng naèm sau phuùc maïc.Chaïy doïc beân traùi bôø coät soángToång quan : Raát hay gaëp ôû nam giôùi > 65 tuoåi.

Nguy cô laø vôõ tuùi phình töø 25 – 30% Kích thöôùc : Raát khaùc nhau , xuoáng döôùi giaûm daàn

Ño taïi cô hoaønh : 2.5 cmÑo taïi giöõa buïng :2 cm

Ño taïi chia ñoâi :1.8 cm

Ñoäng maïch chaäu :1cm.



* Sinh lyù beänh : Chöa coù keát luaän thoáng nhaát nhöng caùc roái loaïn veàcaáu truùc thaønh maïch , sinh hoùa hay nuoâi döôõng cuûa thaønh maïch ,huyeát ñoäng hoïc … Söï toaøn veïn veà caáu truùc maïch maùu quan troïng nhaát. Ngoaøi ra khicoù söï phaân huyû Collagen vaø Elastin deã taïo tuùi phình.Tuùi phình hay xaûy ra döôùi ñoïan ñoäng maïch thaän vì:Lôùp aùo giöõa coù löôïng Elastin < 3 laàn so ngöïc.Aùp löïc ñi xa maïnh + Giao thoa choã ngaõ 3 laøm taêng daõn nôõ



ÔÛ B/N xô vöõa thì maïch maùu nhoû nuoâi ñoäng maïch bò caûn trôû

Thoaùi hoùa lôùp aùo giöõa

Taïo tuùi phình. Ñònh nghóa :+ Chöa coù thoáng nhaát vì :ñöôøng kính Aorta phuï thuoäc tuoåi , giôùi ,

taàm voùc , aùp löïc doøng maùu.+ Theo nhieàu taùc gæa ñöôøng kính ñoaïn phoàng phaûi gaáp 2 laàn bình

thöôøng.+ Theo sieâu aâm thì ÑK > 3 cm laø phoàng.



Xuaát ñoä : 2- 6 % daân soá Tyû leä nam / nöõ laø 8 /1 Tuoåi > 60 Laâm saøng : Ña soá khoâng coù trieäu chöùng

Neáu coù – Ñau buïng-Mass ôû giöõa buïng hay döôùi muõi öùc ñaäp vaø

giaõn nôû, coù theå khaùm ñöôïc baèng tay hay nghe- Embolizatio ñaàu xa

- Phaùt hieän tình côø khi thaêm khaùm baèng caùcphöông tieän chaån ñoaùn hình aûnh khaùc.Laâm saøng coù theå laø : ñau löng do thöù phaùt sau heïp nieäu quaûn

Nguyeân nhaân :chuû yeáu :Atherosclerotic nguyeân phaùtHieám :Syphilitic - Mycotic hay coù theå do chaán

thöông – Sau phaãu thuaät.

1/ Atherosclerosis : Tyû leä 90%Nguyeân nhaân : Do suy giaûm töôùi maùu thaønh ñoäng maïch chuû , sau ñoùthoaùi hoùa maát sôïi cô ôû lôùp aùo giöõa.Khi ñöôøng kính lôùn Doøng chaûy chaäm

Thrombus gaây taéc nhaùnh ñoäng maïch thansoáng.Kyõ thuaät :Naèm ngöûa caét doïc vaø ngang.

Caét doïc thaáy 2 bôø song song coù chuyeån ñoäng taâm thu .Loøng

maïch Echo troáng.



Caét ngang tuyø vò trí.Hình aûnh :(Treân sieâu aâm ) coù gía trò haøng ñaàu , ñoä chính xaùc98%.Höõu ích khi phaùt hieän coù thrombus tronh loøng maïch.Haïn cheá : Khi ngöôøi beùo phì vaø buïng nhieàu hôi.

Fusiform

Saccular

Treân plain film : 50 – 80% coù voâi hoùa.CTScanner : Coù gía trò tuyeät ñoái.Tuùi phình lôùn toác ñoä 2 – 4 mm / naêm.Daõn veà höôùng Common iliac 69%

Höôùng iliac hieám.Bieán chöùng tuùi phình : beå

Taéc ( Peripheral embolizatip ) Blue tpe $.

Nhieãm truøng.Taàn soá beå tuùi phình taêng theo kích thöôùc.< 4 cm : 10%4 – 7 : 25%7 – 10 :45%> 10 :60%.Theo giaùo sö H. Rousseau ( Toulouse ) kích thöôùc > 6 cm tyû leä beå 20%naêm

Söï töông quan veà kích thöôùc vaø may ruûi veà söï cheát:Neáu tuùi phình < 6 cm thì



1 naêm laø 75%5 naêm laø 47.8%.Neáu tuùi phình > 6 cm thì1 naêm laø 50%2 naêm laø 25%5 naêm laø 6%.Chaån ñoaùn phaân bieät:+ Haïch caïnh ñoäng maïch chuû maø Echo troáng.+Khoái maùu tuï caïnh ñoäng maïch chuû+Caét xeùo qua choã ñoäng maïch chuû uoán löôïn.2/ Chuù yù :+ Do chaán thöông :ta hay boû soùt khaûo saùt ñoäng maïch chuû buïng vìcaùc toån thöông beân ngoaøi nhö gaõy xöông chi , chaûy maùu vuøng maët

…. ‘ Aán töôïng ’ hôn. + Do naám : Laâm saøng thì Mass + soát

Hepatic Ultrasound

Documents

Transcript of Hepatic Ultrasound