1

He´keÀjCe 1

SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHeve(Integrated Marketing Communication)

Heeþe®eer j®evee

1.1 HemleeJevee

1.2 SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHevee®ee DeLe&

1.3 SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHevee®es IeìkeÀ

1.4 He´Mve

1.1 He´mleeJevee (Introduction)

Leesj meceepemegOeejkeÀebveer SkesÀ keÀeUer efJeefMeä nslet O³es³es ceveele þsTve Jele&ceeveHe$es ®eeuet kesÀueer. leer®eeuet þsJeC³eemeeþer efJeefMeä OeesjCesner þjefJeueer. keÀeU yeoueuee, DeeefCe keÀesCel³ee ieesäeRvee efkeÀleer cenÊJe Ðee³e®es³ee®eer meceerkeÀjCesner yeoueueer. OeesjCes Deepener Demeleele®e. keÀener efJeefMeä ieesäeR®ee HeeþHegjeJee keÀjleevee,keÀener þjeJeerkeÀ ieesäeRvee vesnceer efJejesOe keÀjleevee, lej keÀener OeesjCeeb®ee peesceeves HetjmkeÀej keÀjleevee DeepenerDeeHeueer Je=ÊeHe$es efomeleele.

ûeerkeÀebvee peeefnjeleer®es efJeMes<e DeekeÀ<e&Ce nesles. yebojeJej Deeuesueer ceeueJeent penepes DeeefCe l³eeleeruemeeceûeer ³eeyeeyele Jeoea osCes DeeefCe l³ee ceeuee®³ee peeefnjeleeRveer Menjs jbieefJeCes ner meeceev³e yeeye ceeveueer peeleDemes.

DeeOegefvekeÀ keÀeUele peeefnjeleerves ceveg<³eeuee J³eeHetve ìekeÀues Deens. yeeu³e, leeªC³e DeeefCe JeeOe&ke̳eDeMee leervener DeJemLesle ceeCemee®³ee peerJeveele peeefnjele®es mLeeve Devev³e meeOeejCe jenerues Deens. ceeCetmemekeÀeUer PeesHesletve Gþu³eeHeemetve les je$eer efveêeOeerve nesF&He³e¥le l³ee®eer ¢<ìer peeles eflekeÀ[s peeefnjeleer efMeJee³el³eeuee otmejs keÀener®e efomele veener. peeefnjele efkebÀJee efJe%eeHeve ne Meyo Advertising ³ee Fbiepeer MeyoemeeþerGHe³eesieele DeeCeuee peelees. ue@ìerve Yee<esle Ad DeeefCe Virto ³ee oesve MeyoeHeemetve ne Meyo le³eej Peeuee

Deens. Ad' Virto' ³ee®ee DeLe& ®³ee yeepetuee efkebÀJee ®³ee keÀ[s ue#e JeUefJeCes nes³e.

SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHeve cnCepes ceeO³eceeÜejs efJeHeCeve Je=×er Ie[Jetve DeeCeCes. jespe®³ee efpeJeveeleueeieCeeN³ee Jemlet DeeJeM³ekeÀ DemeCeeN³ee Jemletb®eer Kejsoer ieenkeÀebkeÀ[tve yeepeejHesþsletve keÀjC³eele ³esles. yeepeejHesþs®eermeJee¥efieCe HeefkeÀ³ee cnCepes®e efJeHeCeve HeefkeÀ³ee. efJeHeCevee®eer meJee¥ieerCe HeefkeÀ³ee ner meb%eeHeveeJej DeJeuebyetve Demeles.

³eeceO³es efJeefJeOe IeìkeÀeb®ee meceeJesMe nesle Demelees. efJeefJeOe ceeO³eceeb®ee GHe³eesie keÀªve meb%eeHevee®eerHe´efke´À³ee HetCe& nesle Demeles.

2SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHevee®es efJeefJeOe IeìkeÀ Keeueerue He´ceeCes Deensle. l³eeb®es Lees[ke̳eele mHeäerkeÀjCe:-

De) peeefnjele:

SkeÀeeqlcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHevee®ee ÒecegKe GÎsMe cnCepes peeefnjele. peeefnjele ceeO³ecee®³eeÜejs GlHeeokeÀJe GHeYeeskeÌlee ³eeb®³eeleerue meb%eeHevee®³ee Òeef¬eÀ³es®es SkeÀeeqlcekeÀjCe nesle Demeles. DeveskeÀoe keÀcekegÀJele SkeÀeeqlcekeÀefJeHeCeve He×leercegUs efJeHeCeve Òeef¬eÀ³esleerue ÒeYeeJeerHeCeeJej HejerCeece Peeuesuee efometve ³eslees.

ye) Heefme×er:

SkeÀeeqlcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHevee®ee ogmeje IeìkeÀ cnCepes Òeefme×er nes³e. Òeefme×er Òe¬eÀer³ee ner efJeefJeOeIeìkeÀebJej DeJeuebyetve Demeles. J³eJemee³ee®³ee Òeefme×ermeeþer efJeefJeOe meeOeveeb®ee JeeHej keÀjC³eele ³eslees. Goe.meeF&ve yees[&, ye@veme&, FueskeÌì^erkeÀ yees[& F.

keÀ) pevemebHeke&À:

pevemebHeke&À ns SkeÀ DeeOegefvekeÀ lemes®e Hetjeleve J³eJemee³ee®es SkeÀ GHe³egkeÌle meeOeve Deens. p³eecegUs GHeYeeskeÌl³eeb®eerefveÿe Je meelel³elee efìkeÀJetve þsJelee ³esJet MekeÀles. GHeYeeskeÌl³eeb®eer meelel³elee ìerkeÀefJeCes ns veefJeve ûeenkeÀ mebMeesOeveeHes#eeDeefOekeÀ cenÊJee®es Demeles.

[) J³eeqkeÌleiele efJe¬eÀer:

J³eeqkeÌleiele efJe¬eÀer ns SkeÀ J³eJemee³ee®³ee SkeÀeeqlcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHevee®ee SkeÀ DeefJeYeep³e IeìkeÀDeens. J³eeqkeÌleiele efJe¬eÀercegUs efJeHeCeve Òe¬eÀer³ee ÒeYeeJeer Je keÀe³e&#ece yeveles.

F) yeebOeCeer:

GlHeeefole Jemletb®eer yeebOeCeer ns SkeÀ cegkeÀ peeefnjeleeR®es ÒeYeeJeer meeOeve Demetve les Jemlet®³ee efJe¬eÀerme JeGHeYeeskeÌl³eeme Jemlet Kejsoer keÀjCesme ÒeJe=Êe keÀjCes®es meeOeve Deens.

F&) J³eeHeejer pe$ee (ìs[ HesÀDej):

SkeÀesCeermeeJ³ee MelekeÀele Go³eeme Deeuesues ns SkeÀ efJe¬eÀerJe=×er®es DeeOegefvekeÀ meeOeve Deens. yeepeejHesþs®³eecegK³e efþkeÀeCeer J³eeHeejer pe$eeb®es Dee³eespeve keÀªve efJeefJeOe GlHeeovee®eer ceeefnleer SkeÀe®e JesUer GHeYeeskeÌl³eeHe³e¥leHeesn®eefJeC³ee®es keÀe³e& ³eeceO³es keÀjC³eele ³esles.

HeÀ) Fbìjvesì:

Fbìjvesì ns SkeÀ Del³eble DeeOegefvekeÀ peueo DeeefCe ÒeYeeJeer meeOeve Deens. ³eeÜejs peieeleerue keÀesCel³eenerJ³ekeÌleerMeer Deieoer #eCeeOee&le DeeHeu³ee Jemlet®eer ceeefnleer Heesn®eJet MekeÀlees.

3

1.2 SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHevee®ee DeLe& (Meaning of Integrated MarketingCommunication)

SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHeve cnCepes IMC is. "a concept of Marketingcommunication planning that recognizes the added value of acomprehensive plan that evaluates the strategic sales of variety ofCommumication Disciplines."-American Association of AdverstisingAgencies.

``SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHeve cnCepes efJeefJeOe mebosMee®eb efve³eespeveye× nmleeblejCe keÀjC³ee®eer veerleernes³e''.

1.3 SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHevee®es IeìkeÀ

De) He´efme×er (Publicity):

He´efme×er ns efJeke´Àer Je=×er®es SkeÀ cenÊJee®es meeOeve Deens. SKeeoer yeeleceer eEkeÀJee mebHeeokeÀer³e cele cnCepesHe´efme×er nes³e. ie´enkeÀ mebHeeokeÀ ceeO³eces, meceepe ³eeb®³eele efceUJeuesueer peeiee cnCepes He´efme×er nes³e. He´efme×er nermekeÀejelcekeÀ efkebÀJee vekeÀejelcekeÀ Demet MekeÀles. He´efme×er DeeefCe peeefnjele ns oesvner Meyo SkeÀceskeÀebMeer megmebieleJeeìues lejer Òeefme×er DeeefCe peeefnjele ceOeerue DeLe& JesieUe Deens. peeefnjele ner Hewmes osJetve keÀjeJeer ueeieles HejbletHe´efme×ermeeþer Hewmes osCes iepejs®es vemeles. He´efme×er ner Jele&ceeve He$eeleerue .... yeeleceer, mebHeeokeÀer³e uesKe efkebÀJeeieenkeÀeb®³ee ceveeleerue JemletefJe<e³eer efkebÀJee J³eJemee³eeefJe<e³eer®ee efJeMJeeme ³eecegUs nesle Demeles. Heefme×er ner mekeÀejelcekeÀefkebÀJee vekeÀejelcekeÀ Demeles Hejblet peeefnjele ner HeÀkeÌle mekeÀejelcekeÀ Demeles. peeefnjele Keef®e&keÀ DemetvenerDeHejerCeecekeÀejkeÀ Demet MekeÀles. Hejblet He´efme×er mekeÀejelcekeÀ Demesue lej mekeÀejelcekeÀ HeefjCeecekeÀejkeÀ Demelespej He´efme×er vekeÀejelcekeÀ Demesue lej l³ee®es HeefjCeece HeCe vekeÀejelcekeÀ Demeleele. Goe. mel³ece IeesìeUe.peeefnjele leeye[leesye HeefjCeece Ie[JeCeejer vemeles lej peeefnjeleer®ee HeefjCeece ieenkeÀeb®³ee ceveeJej SKeeoer peeefnjeleDeveskeÀoe ¢<ìer#esHeele Deeu³eeveblej neslees. Hejbleg Heefme×er ner HeefjCeecekeÀejkeÀ Demeles Je ³ee®ee HeefjCeece leeye[leesyeie´enkeÀeb®³ee ceveeJej Je J³eJemee³eeJej nesle Demelees.

J³eeK³ee:

Publicity is "any from of non paid Commercially significant needsof editional comment about idea, Products or institutions". AmericanMarketing Association He´efme×er cnCepes keÀesCel³eener He´keÀejs Ke®e& ve keÀjlee J³eJemee³eemebyebOeer,GlHeeove DeLeJee keÀuHevee yeeyele®eer yeeleceer efkebÀJee mebHeeokeÀer³e cele nes³e.''

ye) pevemeHebke&À Je peeefnjele (Public Relation Advertising):

"Public Sentiment is every thing with Public Sentiment, nothingcan fail without it nothing will Succeed".

Deye´ence efuebkeÀve DecesefjkesÀ®es YetleHetJe& DeO³e#e Je ueeskeÀMeener®es Godieeles Þeer Deye´ence efuebkeÀve ³eeb®es nsJe®eve ueeskeÀceleeb®ee Deeoj keÀjCeejs Deens.

4pevemeHebke&À cnCepes keÀe³e?:

``pevemeHebke&À ner J³eeHekeÀ meb%ee Deens. efye´ìerMe Fefvmììîetì Dee@HeÀ HeefyuekeÀ efjuesMevme ³ee mebmLesveerpevemeHebke&À ner meb%ee mHe<ì keÀjleevee pevemeHebke&À cnCepes SKeeoer mebmLee DeeefCe efvel³eeMeer mebyebefOele ueeskeÀ³eeb®³eeceO³es HejmHej meecebpem³e efvecee&Ce keÀjC³eemeeþer mensletkeÀ ³eespeveeHetJe&keÀ Je meelel³eeves kesÀuesuee He³elve Demescnìues Deens.

DecesefjkeÀve Je HeefuyekeÀ efjuesMevme DemeesefmeSMeve ³ee mebmLeebveerner pevemeHebke&À Meeðee®eer J³eeK³ee KeeueerueÒeceeCes kesÀueer Deens.

``pevemeHebke&À cnCepes DevegketÀue ueeskeÀcele le³eej nesC³eemeeþer kesÀuesu³ee meJe& iees<ìer.''

pevemeHebkeÀe&®eer He´efke´À³ee (Process of Public Relation):

De. pevemeHebke&À keÀe³ee&®eer efveefM®ele HeefjYee<ee keÀjCes:

pevemebHeke&À keÀe³e& meJe& mebmLeeceO³es meceeve keÀe³e&ke´ÀceeÜejs kesÀu³ee peeT MekeÀle veener. mebmLes®es keÀe³e& JemJeªHe keÀMeeHe´keÀej®es Deens ³eeJej les DeJeuebyetve Demeles.

ye. pevemeHebke&ÀkeÀe³ee&®es efve³eespeve Je efveOee&jCe keÀjCes:

mebmLesle pevemeHebkeÀe&®³ee keÀe³ee&®eer DeeKeCeer keÀMeeHekeÀejs keÀjeJeer ns efveOee&efjle Peeu³eeveblej l³ee efJeYeeieeceO³eskeÀesCeles keÀe³e&ke´Àce DeeefCe ³eespevee jeyeefJeu³ee peeleerue ns efveefM®ele keÀjCes.

keÀ. mebosMeJenve Je ke=ÀleerefJe<e³ekeÀ OeesjCe:

p³ee efJeefJeOe keÀe³e&keÀcee®eer DeeKeCeer pevemeHebke&ÀefJeYeeieeÜejs kesÀueer peeles l³ee keÀe³e&keÀceeb®eer DebceueyepeeJeCeer,mebosMeJenvee®eer ceeO³eces Je keÀe³e&ke´Àce ³eeb®eerner YetefcekeÀe cenÊJeHetCe& Demeles.

[. keÀe³e&ke´Àcee®es cetu³eceeHeve keÀjCes:

mebosMeJenvee®³ee keÀe³ee&®es efve³eespeve Je DeeKeCeer keÀªve l³ee®eer Hetle&lee Je l³ee®eer ³eesi³eefjleerves DecebueyepeeJeCeernesCes ner iejpes®es Demeles.

keÀ) efJeke´À³ekeÀuee (Salesmanship):

Jele&ceeve HeefjefmLeleerle efJeke´À³e keÀuesuee cenÊJee®es mLeeve He´eHle Peeuesues efometve ³esles. efJeke´À³e keÀuee nerie´enkeÀeuee mesJee osCeejer keÀuee cnCetve DeesUKeueer peeles. efJeke´À³e keÀuee DeeefCe ie´enkeÀeb®eer mesJee ³eeb®es Deletì veelesDemeu³eecegUs mesJee ³eeJej DeefOekeÀ Yej efouee peelees. ³eMemJeer efJekeÀ³e keÀuee ner ³eMemJeer J³eJemee³ee®eer iegªefkeÀuueerceeveueer peeles. efJeke´À³e keÀuee cnCepes Jemlet®eer Kejsoer keÀjC³eemeeþer ie´enkeÀe®eer ceve JeUefJeC³ee®eer keÀuee nes³e.ie´enkeÀeb®³ee ceveele Demeuesueer Jemlet efJeke´À³e keÀuesle efJekesÀl³ee®³ee keÀewMeu³eebuee cenÊJee®es mLeeve Demetve l³eekeÀewMeu³eeJej®e efJeke´À³e keÀues®es ³eMe yeN³ee®e He´ceeCeele DeJeuebyetve Demeles.

efJekeÀ³e keÀues®³ee J³eeK³ee:

1. efJeke´À³e keÀuee cnCepes ueeskeÀebvee Jemlet efJekeÀle efJekeÀle IesC³eeme He´Je=Êe keÀjC³ee®ee He´³elve nes³e.''Þeer efJeu³ece peer

5(Salesmanship is an attempt to induce people to buy goods.)

2. `ceeuee®eer efJekeÀer keÀjleevee meceepeemeeþer efJekesÀl³eekeÀ[tve peer Jew³eefkeÌlekeÀ mesJee keÀjC³eele ³esles efleueeefJekeÀ³e keÀuee Demes cnCeleele. ³ee mesJes®ee GHe³eesie GlHeeokeÀ Je efJelejkeÀ ³eeb®³eeyejesyej ieenkeÀebveeosKeerue DeeJeM³ekeÀDeens.

H.W.Shotur.

3. `Jemlegb®ee DeeefLe&keÀ efJeefvece³e Ie[Jetve DeeCeC³eemeeþer efJekesÀl³eeves JeeHejuesueer keÀuee cnCepes efJeke´À³ekeÀuee nes³e.

R.S.Hosdal.

efJekeÀ³e keÀues®eer JewefMeäîes:

efJeke´À³e keÀues®³ee efJeefJeOe J³eeK³esJeªve efJeke´À³e keÀues®es keÀener cenÊJee®es IeìkeÀ Het{erue He´ceeCes meebielee³esleerue.

1. efJeke´À³e keÀuee ner efveceealeer#ece He´efke´À³ee Deens.

2. ie´enkeÀeme Jemlet Kejsoer keÀjC³eeme He´Je=Êe keÀjCeejer ner keÀuee Deens.

3. efJeke´À³e keÀuee ner ie´enkeÀeb®ee efJeMJeeme mebHeeove keÀjCeejer keÀuee Deens.

4. ie´enkeÀebvee mesJee Je meesF& GHeueyOe keÀªve osCes ns efJeke´À³e keÀues®es O³es³e nes³e.

5. efJeke´À³e keÀuescegUs ie´enkeÀ Je efJekesÀlee ³ee oesIeebveener HeÀe³eoe neslees.

6. efJeke´À³e keÀuee ner JemletyeÎue®eer ceeefnleer osCeejer SkeÀ keÀuee Deens.

7. yeepeejHesþsle DeeHeu³ee Jemletb®eer efJeke´Àer ceesþîee He´ceeCeeJej Jee{efJeC³eemeeþer efJekesÀl³eeves JeeHejuesueerSkeÀ keÀewMeu³e cnCepes efJeke´Àer keÀuee nes³e.

efJekeÀerkeÀues®eer J³eeHleer DeeefCe GHe³eesefielee:

efJeke´ÀerkeÀues®eer J³eeHleer DeeefCe GHe³eesefielee Keeueerue Deeke=ÀleerJeªve mHe<ì nesles.

efJekeÀ³e keÀues®eerGHe³egkeÌlelee.

ieenkeÀeb®³ee ¢<ìervesGHe³egkeÌlelee,

meceepee®³ee¢<ìerves GHe³egkeÌlelee

Meemevee®³ee¢<ìerves

GHe³egkeÌlelee

GlHeeokeÀe®³ee¢<ìerves GHe³egkeÌlelee

efJekesÀl³ee®³ee¢<ìerves

GHe³egkeÌlelee

6

[)peeefnjele (Advertizing):

peeefnjeleermebyebOeer efJemle=le ceeefnleer Het{erue HekeÀjCeeceO³es Deeuesueer Deens. peeefnjele ner cegêerle, efueKeerle,ceewefKekeÀ efkebÀJee efceÞeerle efJeke´ÀerkeÀuee nes³e. peeefnjeleoejeb®³ee Jemlegb®eer efJeke´Àer keÀjCes DeeefCe l³ee®es efnle efJe®eejeleIesTve J³eefkeÌleiele Je meecegefnkeÀ He´³elvee®³ee ceeO³eceeves peveles®es cele DevegketÀue keÀjCes ns peeefnjeleer®es GefÎ<ìDemeles. efkebÀcele osTve DeJew³eefkeÌlekeÀ ceeO³eceeletve keÀuHevee, Jemlet efkebÀJee mesJee Kee$eerHetJe&keÀefjl³ee Heme=le keÀjC³ee®³eeHe´keÀejeme peeefnjele Demes cnCeleele. ueeskeÀebvee ceeefnleer nesC³eemeeþer l³eeb®³eele ke´À³eHesjCee efvecee&Ce nesC³eemeeþerkesÀuesues leeW[er efkebÀJee uesKee efJeOeeve cnCepes peeefnjele. peeefnjele cnCepes DeefOekeÀ veHeÀe keÀceefJeC³ee®³ee GÎsMeevesmebYeeJ³e ie´enkeÀeb®eer ceves JeUJetve l³eeb®³eeMeer megmebJeeo meeOeC³ee®ee kesÀuesuee He´³elve nes³e. He´ecegK³eeves peeefnjele nsceeefnleer HetjefJeCeejs Je efJeke´Àerme meene³³eYetle þjCeejs SkeÀ meeOeve Deens.

F) efJeke´À³eJe=×er (Sales Promotion):

mebmLes®³ee ceeuee®eer efJeke´Àer Jee{eJeer cnCetve peeefnjele, He´efme×er Je Jew³eefkeÌlekeÀ efJeefke´ÀKesjerpe peeoe®³eeGHee³e³eespeveeb®ee efJeke´À³eJe=ef×le meceeJesMe neslees. efJeke´À³eJe=×er cnCepes efJeke´Àer Jee{efJeCes nes³e.``efJeke´À³eJe=×er'' ®³eekeÀebner lep%eebveer Het{erueHe´ceeCes J³eeK³ee kesÀu³ee Deensle.

1. DecesefjkeÀve ceekeXÀefìbie DemeesefmeSMevme `Hel³e#e efJekeÀer DeeefCe peeefnjele Je Heefme×er ³ee ceeiee& J³eefleefjkeÌleie´enkeÀebvee ceeueekeÀ[s DeekeÀef<e&le keÀjC³eemeeþer Je ceeuee®eer Kejsoer keÀjC³eeme He´Je=Êe keÀjC³eemeeþer JeeHejuesu³eeefJeefJeOe He´³elveebvee efJeke´À³eJe=×er®es He´³elve Demes cnCelee ³esF&ue.

efJekeÀ³eJe=×er®es GÎsMe:

1.veJeerve Jemlet yeepeejHesþsle He´mLeeefHele keÀjCes.

2.ie´enkeÀeb®³ee JemletKejsoer®eer ieleer Je He´ceeCe Jee{efJeCes.

3.efkebÀceleefJe<e³ekeÀ mHeOexuee leeW[ osCes.

4.efJeke´À³emebmLes®³ee ceeuee®eer efJeke´Àer Jee{efJeCes.

1.4 HeMve

1. SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHeve cnCepes keÀe³e?

2. He´efme×er®ee DeLe& mHe<ì keÀªve J³eeK³ee efuene.

3. pevemeHebke&À cnCepes keÀe³e? pevemeHebke&À He´efke´À³ee efJe<eo keÀje.

4. efJeke´À³ekeÀuee cnCepes keÀe³e? efJeke´À³ekeÀues®eer IeìkeÀ efJeMeo keÀje.

5. efìHee efuene.

1. peeefnjele 2. efJeke´À³eJe=×er

‡‡‡

7

He´keÀjCe 2

peeefnjele DeLe& DeeefCe mJeªHe(Advertising )

Heeþe®eer j®evee

2.1 He´emleeefJekeÀ

2.2 peeefnjeleer®eer J³eeK³ee

2.3 peeefnjeleer®eer JewefMe<ìîes

2.4 peeefnjeleer®es mJeªHe

2.5 peeefnjeleerceOeerue meke´Àer³e J³eeqkeÌle

2.6 peeefnjeleer®es `efJeHeCeve efceÞe''ceOeerue YetefcekeÀe

2.7 peeefnjele meb%eeHeve DeeefCe meceepe

2.8 peeefnjele DeeefCe cego´ebkeÀve

2.9 He´Mve

2.1 He´emleeefJekeÀ (Introduction)

DeeOegefvekeÀ keÀeUele peeefnjeleerves ceveg<³eeuee J³eeHetve ìekeÀues Deens. yeeu³e, leeªC³e DeeefCe JeeOe&ke̳eDeMee eflevener DeJemLesle ceeCemee®³ee peerJeveele peeefnjeleer®es mLeeve Dev³eve meeOeejCe jeefnues Deens. ceeCetmemekeÀeUer Gþu³eeHeemetve les je$eer efveêeOeerve nesF&He³e&le l³eeb®eer o=<ìer peeles eflekeÀ[s peeefnjeleerefMeJee³e l³eeueeogmejs keÀener®e efomele veener. mekeÀeUer Gþu³eeyejesyej ¢<ìer peeles leer Keesueerle De[keÀJeuesu³ee efoveoefMe&kesÀJej®e,DeekeÀeMeJeeCeerJej peeefnjele, meJe&$e peeefnjele®e peeefnjele. DeeOegefvekeÀ keÀeUele peeefnjele ns veeiejer peerJevee®esSkeÀ DeHeefjne³e& Je ìeUlee ³esCeej veener Demes ue#eCe yeveues Deens. l³eecegUs Deepe®³ee ³egieeuee peeefnjeleer®es®e³egie cnìues Deens. peeefnjele efke´À³es®ee mebyebOe Jemletb®es GlHeeokeÀ, ie´enkeÀ, efJeefJeOe mlejeJej keÀece keÀjCeejsefJekesÀles DeeefCe yeepeejHesþsle mHeOee& keÀjCeejs J³eeHeejer ³ee meJee¥Meer Demelees.

2.2 peeefnjeleer®eer J³eeK³ee (Defiinition)

peeefnjele efkebÀJee efJe%eeHeve ne Meyo ³ee Fbie´peer Meyoemeeþer GHe³eesieele DeeCeuee peelees. ue@ìerve Yee<esleDeefCe ³ee oesve MeyoeHeemetve ne Meyo le³eej Peeuee Deens. ³ee®ee DeLe& p³ee yeepetuee efkebÀJee keÀ[s lej ³ee®ee DeLe&ue#e JesOeCes eEkeÀJee JeUCes Demee neslees. mebYeeJ³e ie´enkeÀeb®es JemletkeÀ[s ue#e DeekeÀef<e&le keÀjCes cnCepes peeefnjeleDemes cnCelee ³esF&ue.

J³eeK³ee:-

1.``peeefnjele cnCepes ueeskeÀebveer ceeefnleer keÀªve osC³eemeeþer Jemlet DeeefCe mesJes®eer kesÀuesueer He´efme×er''Jesyemìj

82.peeefnjele cnCepes Jemlet efJeke´Àermeeþer kesÀuesuee efueefKele He´³elve nes³e.''

Þeer.mìe®e&.

3. peeefnjeleoeje®³ee efnleeuee HetjkeÀ þjleerue Demes J³eJenej Flejebvee keÀjeJesle ³ee GÎsMeeves SKeeoerkeÀuHevee, mesJee eEkeÀJee Jemlet yeÎue ceeefnleer He´meeefjle keÀjC³ee®³ee efke´À³esuee peeefnjele Demes cnCeleele.

4.``peeefnjele cnCepes DeefOekeÀ veHeÀe keÀceefJeC³ee®³ee GÎsMeeves mebYeeJ³e ieenkeÀeb®eer ceves JeUJetve l³eeb®³eeMeermegmebJeeo meeOeC³ee®ee kesÀuesuee He´³elve nes³e.''

He´.pes.F&. efueefìueeefHeÀu[.

5.``ueeskeÀebvee ceeefnleer nesC³eemeeþer l³eeb®³eele ke´À³eHes´jCee efvecee&Ce nesC³eemeeþer kesÀuesues leeW[er efkebÀJeeuesKeerefJeOeeve cnCepes peeefnjele nes³e.''

Hee. yees[&ve.

6. peeefnjele ner cegêerle, efueefKele, ceewefKekeÀ efkeÀbJee efceÞeerle efJeke´ÀerkeÀuee nes³e. peeefnjeleeroeje®³eeJemlet®eer efJeke´Àer keÀjCes DeeefCe efnle efJe®eejele IesTve J³eefkeÌleiele Je meecegefnkeÀ He´³elveeb®³ee ceeO³eceeves peveles®es celeDevegketÀue keÀjCes ns peeefnjeleer®es GefÎ<ì Demeles.''

He´ecegK³eeves peeefnjele ns ceeefnleer HetjefJeCeejs Je efJeke´Àerme meene³³eYetle þjCeejs SkeÀ meeOeve Deens.peeefnjeleoeje®³ee F®ísHe´ceeCes ke=Àleer keÀjeJe³eeme ueeJeCeejer keÀuHevee. mesJee efkebÀJee Jemlet ³eemebyebOeer ceeefnleer osCes.

2.3 peeefnjeleer®eer JewefMe<ìîes (Features of Advertising)

Jejerue meJe& J³eeK³eeb®³ee DeY³eeme keÀjlee peeefnjeleer®es He´cegKe JewefMe<ìîes Het{erueHe´ceeCes meebielee ³esleerue.

1.ceeieCeer efvecee&Ce keÀjCes.

2. Jemlet GlHeeovee®eer ceeefnleer.

3. peeveerJe ke˻ve osCes.

4. ke´À³eHe´sjCee efvecee&Ce keÀjCes.

5. ceeefnleer ie´enkeÀebHe³e¥le Heesn®eefJeCes.

6. veefJeve GlHeeovee®eer peeCeerJe keÀªve osCes.

7. ie´enkeÀeb®es efpeJeveceeve Gb®eeJeCes.

8. ie´enkeÀeb®³ee %eeveele Yej ìekeÀCes.

9. Kejsoer He´efke´À³ee meesHeer keÀjCes.

10 Jemlet®eer ceeefnleer osCes.

11. efJeke´Àer®ee HegjJeþe keÀjCes.

12. efJekesÀl³eeme veHeÀe efceUJetve osCes.

13. DeeOetefvekeÀ keÀeUele peeefnjele ns veeiejer peerJevee®es SkeÀ DeHejerne³e& ue#eCe yeveues Deens.

914. peeefnjeleerceO³es peeefnjeleoej DeeefCe mebYeeJ³e ie´enkeÀ ³eeb®ee mebyebOe ³esle veener. les J³ekeÌleerefJejnerle

keÀuHeveeb®es HekeÀìerkeÀjCe Demeles. peeefnjeleerÜejs ueeskeÀebceO³es keÀ³eHesjCee efvecee&Ce keÀjC³eemeeþer DeveskeÀ ceeO³eceeb®eeDeeefCe JesieJesieȳee leb$ee®ee DeJeuebye kesÀuee peelees. peeefnjele keÀjCes cnCepes JemletefJe<e³eer DeeJeM³ekeÀ %eeveosC³ee®es keÀe³e& keÀjCes nes³e. peeefnjeleer®es mJeªHe Mew#eefCekeÀ Demeles DeeefCe les meeceeefpekeÀ mebmke=Àleer®³ee ke´ÀebleerJejDeJeuebyetve Demeles. peeefnjeleer®³ee JesieJesieȳee ceeO³eceebÜejs efJeke´sÀlee Deiej GlHeeokeÀ mebYeeJ³e ie´enkeÀebHe³e&leHeesnes®eC³ee®ee He´³elve keÀjerle Demelees. mebYeeJ³e ie´enkeÀebvee peeefnjeleerÜejs ceeuee®eer ceeefnleer osTve Jemlet KejsoerkeÀjC³eeyeeyele l³eeb®es cele JeUefJeC³ee®ee He´³elve kesÀuee peele Demelees. peeefnjele ne meeJe&peefvekeÀ He´efme×er®ee DemeeSkeÀ He´³elve Deens keÀer p³eeb®ee Debeflece GÎsMe Jemlet DeeefCe mesJee ³ebe®ee peemleerle peemle efJeke´Àer keÀjCes ne Deens.Jemlet®es DeekeÀ<e&Ce efvecee&Ce keÀjC³eemeeþer kesÀuesu³ee ¢M³e efkebÀJee leeW[er He´³elveeb®ee peeefnjeleerceO³es meceeJesMeneslees. peeefnjele efke´À³es®es GefÎ<ì SKeeÐee JemletyeÎue efkebÀJee mesJesyeÎue ceeefnleer keÀªve osCes ne Demelees.

2.4 peeefnjeleer®es mJeªHe (Scope of Advertising)

mebosMe keÀesCeleer vee keÀesCeleer Kejsoer keÀjCeejer SkeÀ peerJeble J³ekeÌleer cnCetve ie´enkeÀebkeÀ[s Heeefnues peeles.ceeCemee®³ee Dee³eg<³eeleerue yeje®emee keÀeueKeb[ Kejsoer keÀjC³eele®e Ke®e& nesle Demelees. DeeOegefvekeÀ efJeHeCeveMeeðeele Jemlet DeeefCe mesJee ³eeb®³ee SsJepeer ie´enkeÀebJej DeefOekeÀ ue#e efoues peeles.`ie´enkeÀ cnCepes jepee'³ee¢<ìerves l³eeb®³eekeÀ[s Heeefnues peeles. ie´enkeÀeb®³ee iejpee Je He´eOeev³e ³eeb®ee DeefOekeÀ efJe®eej kesÀuee peelees. ³ee¢<ìerkeÀesveeletve peeefnjele ³ee keÀueskeÀ[s Heeefnues peeles. peeefnjeleer®es mJeªHe DeY³eemeleele ne efJeHeCevee®ee¢<ìerkeÀesve He´Lece efJe®eejele IesCes DeeJeM³ekeÀ þjles.

³ee Deieesoj®³ee IeìkeÀele DeeHeCe peeefnjeleer®ee DeLe& mecepeeJetve Iesleuesuee Deens. peeefnjeleer®³eekeÀjC³eele Deeuesu³ee JesieJesieUs J³eeK³esJeªve peeefnjele ner SkeÀ keÀuee Demetve les SkeÀ Meem$e cnCetve efJekeÀefmelePeeuesues Deens.

2.5 peeefnjeleerceOeerue meke´Àer³e J³eeqkeÌle (Active Participants inAdvertising)

keÀesCeleerner peeefnjele SkeÀìîee GÐeespekeÀeves efkebÀJee SkeÀe J³eefkeÌleves keÀjCes meO³ee®³ee keÀeUeceO³es Meke̳eveener. peeefnjele SkeÀ mJeleb$e Je ceesþe efJeYeeie yeveuesuee Demetve ³eeceO³es Keeueerue J³ekeÌleeR®ee meceeJesMe nesleDemelees.

De.peeefnjeleoej

ye.peeefnjele SpeWì

keÀ.Þeesles

[. peeefnjeleer®eer ceeO³eces

F.peeefnjele efveefce&leer mebmLee

F&.Meemeve mebmLee.

Jejerue HeceeCes peeefnjeleerceO³es peeefnjeleoej, peeefnjele SpeWì, Þeesles, peeefnjeleer®eer ceeO³eces, peeefnjeleefveefce&leer mebmLee Meemeve mebmLee Fl³eeoer®ee ³eeceO³es meceeJesMe nesle Demelees.

10De. peeefnjeleoej:-

p³ee GÐeespekeÀeme peeefnjele keÀjeJe³ee®eer Deens l³eeme peeefnjeleoej Demes cnCeleele.peeefnjele neJ³ekeÌleer efkebÀJee mebmLee Demet MekeÀles. GÐeesieeceO³es YeefJe<³eele efvecee&Ce keÀjeJe³ee®³ee JewefMe<ìîeeb®eer veeJee®eer Jemlet®eerpeeefnjeleoejeme peeefnjele keÀjeJe³ee®eer Demeles.

ye. peeefnjele SpeWì:-

peeefnjeleoej ne peeefnjele keÀjCeeje Je GÐeespekeÀ Demeu³eecegUs lees ceO³emleeb®eer ceole Ieslees l³eemepeeefnjele SpeWì Demes cnCeleele. peeefnjele SpesWì ne peeefnjeleoejekeÀ[tve efceUeuesu³ee peeefnjeleer peceekeÀªve ceeO³eceeHe³e&ble Heesn®eefJeC³ee®es keÀe³e& keÀjerle Demelees. peeefnjele SpeWì ne peeefnjeleoej DeeefCe ceeO³eces³eeceOeerue ogJee ceeCeuee peelees. ³eecegUs peeefnjeleoeje®es keÀece meesHes peeles. peeefnjele oejeme JesieJesieȳeeceeO³eceeb®ee GHe³eesie menpe keÀjlee ³eslees.

keÀ. Þeesles:-

Þeesles cnCepes®e meceepe peeefnjeleoej p³eeb®³eemeeþer peeefnjele keÀjerle Demelees l³ee ieìeme ÞeeslesefkebÀJee meceepe Demes cnCeleele. peeefnjeleercegUs®e Deepe®ee meceepe meg%eeve DeeefCe ngMeej Peeuesuee Deens. Deepe®eeie´enkeÀ ne jepee Demetve l³eeuee efJeHeCeve #es$ee®es Je He´efke´À³es®es HetCe& %eeve DeekeÀueve Deens ³ee®es meJe& Þes³e nspeeefnjeleerme efoues Heeefnpes. efJeMes<ele: otjoMe&ve Fbìjvesì Je SHeÀSce jsef[Dees®³ee ceeO³eceeÜejs keÀjC³eele³esCeeN³ee peeefnjeleeR®ee He´YeeJe ie´enkeÀeb®³ee ceveeJej He[le Demelees. Je ie´enkeÀebvee Jemlet yeeyele®es %eeve DeeHeesDeeHenesle Demeles.

[. peeefnjeleer®es ceeO³ece :-peeefnjeleer®es ceeO³ece ne SkeÀ peeefnjeleer®ee DeefJeYeep³e IeìkeÀ Deens. peeefnjele ceeO³ece ns DeveskeÀ

He´keÀej®es Demeles les Jemlet J³eJemee³e Je Ke®e& ³eeJej DeJeuebyetve Demeles. Jele&ceeveHe$es, He´efme×er, ceeO³eces, otjoMe&ve,Fbìjvesì, ceesyeeFue, HeÀuekeÀ Fl³eeoer DeveskeÀ peeefnjeleer®es ceeO³eces Deensle. peeefnjeleer®eer ¢M³e DeeefCe leeW[erDeMee oesve He´keÀej®eer ceeO³eces Demeleele. DeeOegefvekeÀ keÀeUele veJeerve ceeO³eceeb®ee DeJeuebye keÀjC³eele ³eslees. pemesefHe´À me@cHeue, ef[mkeÀeTbì, Hejmveue mesueeRie, jeruesìeRie, vesì ceekexÀefìbie He@kesÀpeeRie Fl³eeefo®ee DeJeuebye J³eJemee³epeeefnjeleermeeþer keÀjC³eele ³eslees.

F.peeefnjele efveefce&leer mebmLee:-

meO³ee peeefnjele efveefce&leer ne SkeÀ J³eJemee³e nesTve yemeuesuee Deens. peeefnjele efveefce&leer keÀjCeeN³eemebmLee HeecegK³eeves Het{s ³esJetve jespeieej Je peeefnjele efveefce&leer®es keÀe³e& meefkeÀ³eHeCes keÀjleele ³eecegUs ³eebvee DeeOegefvekeÀ³egieele Devev³e meeOeejCe cenÊJe He´eHle Peeuesues Deens.

F&. Meemeve mebmLee:-

peeefnjele Je peeefnjele efve³eb$eCe DeeJeM³ekeÀ Demeles. ³eemeeþer Meemeve, ³eb$eCee, keÀe³eos Je Meemevee®esefve³eb$eCe DeeJeM³ekeÀ Deens. Meemeve ³eb$eCee peeefnjele mebmLesJej efve³eb$eCe þsJeC³ee®es keÀe³e& keÀjerle Demeles.

2.6 peeefnjeleer®es ``efJeHeCeve efceÞe''ceOeerue YetefcekeÀe

efJeHeCeve efceÞe DeeefCe peeefnjele ³eeb®³eeceO³es peJeUerkeÀ mebyebOe Deens keÀer efJeHeCeve efceÞe peeefnjeleerJej nsmebeieCes keÀþerCe Deens. peeefnjele ns efJeHeCeve efceÞe®³ee He´l³eskeÀ IeìkeÀebJej HeefjCeece Ie[Jetve DeeCeles. efJeHeCeve

11

efceÞe cnCepes mebletueve nes³e. GlHeeove (Product) cegu³e (Price) efJelejCe (Place) He´sjCee

(Promotion) Demes efJeHeCeve efceÞe ®es ®eej IeìkeÀ Deensle.

1. GlHeeove:-

GlHeeove efJeHeCeve efceÞe ceOeerue SkeÀ He´cegKe IeìkeÀ Demegve peeefnjeleercegUs GlHeeove Jemleg efceÞeCeeJejHeefjCeece Ie[tve ³eslees. Jemlegb®³ee efJeefJeOe IeìkeÀeb®es mebletueve cnCepes GlHeeove efceÞe nes³e ns Jemlet®³ee He´keÀejeJejJe ceeieCeerJej DeJeuebyetve Demeles. Je ³eeJej peeefnjeleer®ee HeefjCeece Ie[tve ³eslees.

2.cegu³e:-

Jemlet®es cegu³e ne SkeÀ efJeHeCeve efceÞe®ee otmeje IeìkeÀ Deens. ne IeìkeÀ Jemlegb®eer ceeieCeer keÀceer efkebÀJeepeemle keÀjC³eeme keÀejCeerYetle þjlees. DeLe&MeeðeeceO³es ceeieCeer®ee efme×eble ne cegu³eebJej DeeOeeefjle Deens.Jemletb®³ee efJeefJeOe cegu³e He´keÀej Je GojerkeÀjCe OeesjCe ns ³eeJej peeefnjeleer®ee HeefjCeece Ie[tve ³eslees.

3.efJelejCe:-

efJelejCe efJeHeCeve efceÞe®ee cegueYetle IeìkeÀ Demetve efJelejCe ns JesieJesieȳee He´keÀej®es Demeles. ie´enkeÀJemlet Je GÐeespekeÀeb®³ee Jemlet ³eeceOeerue efJelejCe keÀe³e& ns JesieJesieUs He´keÀejs Demeles. He´ecegK³eeves efJelejCeeleGÐeespekeÀ Jemlet ieenkeÀebHe³e&le /GHeYeeskeÌl³eeHe³e¥le Heesn®eefJeC³eemeeþer efJeefJeOe ceO³emLeeb®ee GHe³eesie keÀjerle Demelees.peeefnjele He´efke´À³escegUs efJelejCe ceO³emLeeb®eer efveJe[ ner meesHeer keÀjC³eele ³esles. Spebì, nesuemesue, efkeÀjkeÀesUefJekesÀles F. ns ceO³emLeeb®es keÀe³e& keÀjerle Demeleele.

4. efJekeÀerJee{:-

efJeke´ÀerJee{ efJeHeCevee®ee Je efJeHeCeve efceÞe ³eeb®ee IeìkeÀ Deens. efJeke´Àer Jee{ermeeþer DeveskeÀ IeìkeÀeb®ee

efJeke´Àer Jee{efJeke´À³e Je=×er

peeefnjele

GlHeeove efceÞe

cetu³e efceÞe

efJelejCe efceÞe

12GlHeeokeÀebkeÀ[tve keÀjC³eele ³esCeeN³ee He´³elveeme efJeke´Àer Jee{er®es IeìkeÀ Demes cnCeleele. He´efme×er, vecegvee efJeke´Àer,megì, peeefnjele Fl³eeoer yeeyeer®ee efJeke´ÀerJee{er®³ee He´efke´À³esle meceeJesMe nesle Demelees.

2.7 peeefnjele meb%eeHeve DeeefCe meceepe (Communication and Society)

peeefnjeleercegUs meceepeeleerue J³ekeÌleeRJej Je meceepeeJej DeeefLe&keÀ, meeceeefpekeÀ DeeefCe YeeweflekeÀ HeefjCeecePeeu³ee®es efometve ³esles.

DeeefLe&keÀ HeefjCeece:

peeefnjele ie´enkeÀeb®eer ke´À³e F®íeMekeÌleer Jee{Jetve GlHeeove MekeÌleer Jee{efJeC³eeme ceole keÀjles. DeLee&lepeeefnjele je<ì^er³e GlHeeove Jee{efJeC³eeme ceole keÀjerle Demeles.

meeceeefpekeÀ HeefjCeece:

peeefnjele ns efJeHeCeve Je Jemletb®³ee ceeefnleer keÀªve osCeejs meeOeve Demetve ³eecegUs meeceeefpekeÀ opee&Gb®eeJetve meceepeeleerue ®eeueerefjleer Je peerJevemLej Gb®eeJeC³eeme ceole nesles.

YeeweflekeÀ/JeemleefJekeÀ HeefjCeece:

peeefnjeleercegUs SkeÀ me%eeve meceepee®eer efveefce&leer nesles. meceepeeleerue He´l³eskeÀ ieì J³ekeÌleer, J³eJeneefjkeÀJe me%eeve keÀjC³ee®es keÀe³e& ns peeefnjele keÀjerle Demeles.

2.8 peeefnjele DeeefCe cego´ebkeÀve (Advertising and Brand Building)

cegêebkeÀve J³etnj®eves®³ee ceeO³eceeletve Jemlebg®eer iegCeJewefMe<ìîes ie´enkeÀeefYecegKe keÀjC³ee®ee He´³elve kesÀueepeelees. Jemlet efve³eespeveele Jemlet®es cegêebkeÀve efkebÀJee Jemlebt®es HeC³eef®evn efveefM®ele kessÀues peeles. GlHeeokeÀevesefvecee&Ce kesÀuesu³ee Jemlet®es veeJe ue#eele jenC³eemeeþer p³ee ef®evneb®ee efkebÀJee cegês®ee JeeHej kesÀuee peelees l³eeuee®ecegêebkeÀve Demes cnCeleele. Goe. ke@Àceue FbkeÀ, He@jeMetì Keesyejsuelesue, ceekeÀ[ íeHe oblecebpeve, ueeue oblecebpeveFl³eeoer ³eecegUs ieenkeÀebvee Jemlet ueJekeÀj DeesUKelee ³esleele. peeefnjeleerceO³es cegêeb®ee HeecegK³eeves efJe®eej keÀjC³eele³eslees. cegêerkeÀjCee®ee cegK³e GÎsMe ne efJeefMe<ì Jemletle Demeuesu³ee iegCeOecee¥®eer Kee$eer osCes ne Demeu³eecegUsl³eemeeþer He´l³eskeÀ GlHeeokeÀ DeeHeu³ee yeesOe ef®evneb®eer veeWoCeer keÀjerle Demelees.

2.9 He´Mve

1. peeefnjeleer®eer J³eeK³ee efuentve JewefMe<ìîes mHe<ì keÀje.

2. peeefnjeleerleerue meke´Àer³e menYeeieerOeejkeÀ efJeMeo keÀje.

3. peeefnjeleer®es efJeHeCeve efceÞe ceOeerue keÀe³e& mHe<ì keÀje.

4. peeefnjele meb%eeHeve DeeefCe meceepe ³eeJej ìerHee efuene.

5. peeefnjeleer®es cegêebkeÀveeleerue cenÊJe efJeMeo keÀje.

‡‡‡

13

He´keÀjCe 3

peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe(Classification of Advertising )

Heeþe®eer j®evee

3.1 He´mleeJevee

3.2 peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCee®es DeeOeej

3.3 efJeYeeieevegmeej YeewieesefuekeÀ JeieeakeÀjCe

3.4 Þeesl³eevegmeej peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe

3.5 peeefnjeleoejevegmeej JeieeakeÀjCe

3.6 ceeO³eceeb®³ee DeeOeejeJej JeieeakeÀjCe

3.7 peeefnjeleer®es He´keÀej

3.8 He´Mve

3.1 ÒemleeJevee (Introduction)

peeefnjele cnCepes SKeeoe mebosMe efJeefJeOe ceeO³eceeÜejs Þeesl³eebHe³e&le Heesn®eefJeCes nes³e. peeefnjele JesieJesieȳeeHe´keÀejs JesieJesieȳee ceeO³eceeÜejs keÀjC³eele ³esle Demeles. peeefnjeleer®es Jeieer&keÀjCe ns efJeefJeOe ÒekeÀejs keÀjC³eele³esles. ³eemeeþer efJeefJeOe IeìkeÀeb®ee DeeOeej IesC³eele ³eslees. efJeYeeieJeej peeefnjele Þeesl³eevegmeej JeieeakeÀjCe,ceeO³eceevegmeej JeieeakeÀjCe Fl³eeoer ÒekeÀejs peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe keÀjC³eele ³esles. peeefnjeleer®es Jeieer&keÀjCeHe´ecegK³eeves Keeueerue He´ceeCes keÀjC³eele ³esles.

3.2 peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCee®es DeeOeej (Basis of classification of

Adverising)

peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe

efJeYeeieJeej Þeesles, peeefnjeleoej, ceeO³ece, GÎsMe

1.efJeYeeieevegmeej JeieeakeÀjCe.

2.Þeesl³eevegmeej JeieeakeÀjCe.

143.peeefnjele oejevegmeej JeieeakeÀjCe.

4.ceeO³eceevegmeej JeieeakeÀjCe.

5.GÎsMeevegmeej JeieeakeÀjCe.

JejerHe´ceeCes peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe peeies®³ee (efJeYeeieevegmeej), Þeesl³eevegmeej, peeefnjele oejevegmeej,ceeO³eceevegmeej Je peeefnjele GÎsMeevegmeej keÀjC³eele ³esle Demeles.

3.3 efJeYeeieevegmeej YeewieesefuekeÀ JeieeakeÀjCe (Classification on the basis of

Area)

peeefnjeleer®es efJeYeeieevegmeej JeieeakeÀjCe keÀjCes cnCepes®e efJeYeeieevegmeej JeieeakeÀjCe nes³e. efJeYeeieevegmeejJeieeakeÀjCe Keeueerue He´ceeCes keÀjC³eele ³esles.

De. mLeeefvekeÀ peeefnjele (Local Ad.)

ye. efJeYeeieer³e peeefnjele (Regional Ad.)

keÀ. je<ì^er³e peeefnjele (National Ad.)

[.Deblejje<ì^er³e peeefnjele (International Ad.)

F.peeieeflekeÀ peeefnjele (Global Ad.)

De) mLeeefvekeÀ peeefnjele:

peer peeefnjele SKeeÐee Yeeieele efkebÀJee ueneve efJeYeeieeceO³es He´meeefjle keÀjC³eele ³esles. l³eeme ueeskeÀueefkebÀJee efkeÀjkeÀesU peeefnjele Demes cnCeleele.efkeÀjkeÀesUe peeefnjele efkebÀJee ueeskeÀue peeefnjele ner ueeskeÀue ieenkeÀebveeHe´eslmeeefnle keÀjC³ee®es keÀe³e& keÀjles. ueneve efkebÀJee efkeÀjkeÀesU J³eeHeejer ³ee He´keÀej®eer peeefnjele He´keÀej DeJeuebyekeÀjerle Demeleele.

ye) efJeYeeieer³e peeefnjele:

efJeYeeieer³e peeefnjele ner ueeskeÀue peeefnjeleerHes#ee ceesþîee HeceeCeeJej keÀjC³eele ³esles. efJeYeeieer³e peeefnjeleSkeÀ efJeYeeie He´osMe efkebÀJee He´eosefMekeÀ Yee<es®³ee DeeOeejebJej He´meejerle keÀjC³eele ³esles. ceesþs efkebÀJee ceO³ece He´keÀej®esGlHeeokeÀ DeMee He´keÀej®es peeefnjele keÀjerle Demeleele.

keÀ) je<ì^er³e peeefnjele:

efJeYeeieer³e peeefnjele®es efJemleeefjkeÀjCe nes³e. je<ì^er³e peeefnjele HetCe& je<ì^eceO³es He´meeefjle keÀjC³eele³esles. DeMee He´keÀej®eer peeefnjele He´ecegK³eeves ceesþs GÐeesie keÀjerle Demeleele.

[) Deeblejje<ì^er³e peeefnjele:

Deeblejje<ì^er³e GÐeespekeÀ Deeblejje<ì^er³e HeeleUerJej peeefnjele He´meeefjle keÀjleele ³eeuee Deeblejje<ì^er³epeeefnjele Demes cnCeleele. Goe. ce@ie[e@ueme, Heerìj Fiueb[ F. peeieeflekeÀ peeefnjele. meJee&le ceesþîee HeceeCeeJejpeeefnjele keÀjCes cnCepes®e peeieeflekeÀ peeefnjele nes³e. peeieeflekeÀ GÐeespekeÀ DeMee He´keÀej®³ee peeefnjeleerkeÀjerle Demeleele. ³eecegUs peeieeflekeÀ uesJeue®es ie´enkeÀ Jemlet®eer Kejsoerme He´Je=Êe nesleele.

15

3.4 Þeesl³eevegmeej peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe (Classification on the Basis of

Audience)

Þeesl³eevegmeej peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe Keeueerue He´ceeCes keÀjC³eele ³esles.

De.GHeYeeskeÌlee peeefnjele.

ye.GÐeespekeÀ peeefnjele.

keÀ.J³eeJemeeef³ekeÀ peeefnjele.

[.J³eeHeejer peeefnjele

De. GHeYeeskeÌlee peeefnjele:

ieenkeÀ GHeYeeskeÌl³eeme DeMee HekeÀej®³ee peeefnjeleer Kejsoermeeþer HeJe=Êe keÀjerle Demeleele. ³eecegUs ieenkeÀebveeJemlet®es %eeve nesles. otjoMe&ve mebieCekeÀ, jsef[Dees, Jele&ceeveHe$es HecegK³eeves GHeYeeskeÌlee peeefnjele Hemeeefjle keÀjleele.

ye. GÐeespekeÀ peeefnjele:

GlHeeefole Jemlet efJeke´Àer®³ee GÎsMeeves Kejsoer keÀjCes cnCepes®e GÐeespekeÀ Jemlet nes³e. peemleerle peemleJemlet GÐeespekeÀeves Kejsoer keÀjC³ee®³ee GÎsMeeves peeefnjele keÀjCes cnCepes®e GÐeespekeÀ Jemlet peeefnjele nes³e.

keÀ. J³eJemeeef³ekeÀ peeefnjele:

[e@keÌìj, JekeÀerue, kebÀHeveer meskesÀìjer, meer.S. Fl³eeoer J³ekeÌleer l³eeb®ee J³eJemee³e Jee{efJeC³eemeeþer peeefnjeleceeO³ecee®ee GHe³eesie keÀjerle Demeleele.DeMee peeefnjeleerme J³eJemeeef³ekeÀ peeefnjele Demes cnCeleele.

[. J³eeHeejer peeefnjele:

J³eeHeejer peeefnjele J³eJemee³eemeeþer®eer peeefnjele Demes cnCelee ³esF&ue. J³eeHeejer peeefnjeleerceO³es Yeeieeroejer,kebÀHeveer efkebÀJee meb³egkeÌle efnvot kegÀìtbye He×leer®eer peeefnjele ³eeme J³eeHeejer peeefnjele Demes cnCeleele. JejerueHe´ceeCes Þeesl³eeb®ee DeOeejs peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe keÀjC³eele Deeuesues Deens. GHeYeeskeÌlee peeefnjele, GÐeespekeÀpeeefnjele, J³eJemeeef³ekeÀ peeefnjele, J³eeHejer peeefnjele Demes l³ee®es efJeefJeOe He´keÀej He[leele.

3.5 peeefnjeleoejevegmeej JeieeakeÀjCe (Classification on the basis of

Advertises)

1.IeeTkeÀ peeefnjeleoej.

2.efkeÀjkeÀesU peeefnjeleoej.

3.efJeHeCeve mesJee peeefnjeleoej.

Jejerue He´keÀejs peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe keÀjC³eele ³esles ³ee®ee meceeJesMe peeefnjeleoejevegmeej neslees.

1. IeeTkeÀ peeefnjeleoej (Long scale Advertise):

pes peeefnjeleoej KetHe ceesþîee He´ceeCeele peeefnjele J³eJemee³e keÀjleele l³eeme IeeTkeÀ peeefnjeleoejDemes cnCeleele. IeeTkeÀ peeefnjele HeÀej ceesþs GÐeespekeÀ efkebÀJee meb³egkeÌle kebÀHeveer efkebÀJee peeieeflekeÀ kebÀHeveer ³eeb®ee³eeceO³es meceeJesMe neslees. IeeTkeÀ Goe. ìeìe, efjuee³evme, yepeepe F.

162. efkeÀjkeÀesU peeefnjeleoej:

efkeÀjkeÀesU peeefnjeleoej cnCepes pes peeefnjeleoej ueneve He´ceeCeeJej peeefnjeleer®ee GHe³eesie keÀjleeleDemes peeefnjeleoej Demes peeefnjeleer®es mJeªHe ueneve pejer Demeues lejer peeefnjeleoej mebIeefìleefjl³ee IeeTkeÀpeeefnjeleoejeHes#ee ³eeb®es HeceeCe KetHe ceesþîee HeceeCeele Demeles. ueeskeÀue J³eeHeejer peeefnjele DeMee peeefnjeleerceO³escees[le Demeleele.

3. efJeHeCeve mesJee peeefnjeleoej:

pes peeefnjeleoej ns efJeHeCevee®³ee He´efke´À³esleerue mene³³eYegle mesJee keÀjleele ³eeme efJeHeCeve mesJee GÐeesiemesJee Demes cnCeleele. Goe. ìsueer ceekexÀefìbie DeMee mebmLee J³eJemee³e efJekeÀemee®³ee GÎsMeeves peeefnjeleer®eeDeJeuebye keÀjeleele. ³eeme efJeHeCeve mesJee peeefnjele Demes cnCeleele.

3.6 ceeO³eceeb®³ee DeeOeejeJej JeieeakeÀjCe (Classification on the basis ofMedia)

1.He´keÀeefMele peeefnjele.

2.yee¿e peeefnjele.

3.cegefêle peeefnjele.

4.mebkeÀerCe& peeefnjele.

ceeO³eceeb®³ee DeeOeejs peeefnjeleer®es Jejerue He´keÀejs JeieeakeÀjCe keÀjC³eele ³esles.

1. He´keÀeefMele peeefnjele:

J]e=ÊeHe$es, efve³elekeÀeefuekesÀ, J³eeHeejer Heef$ekeÀ, Jeeef<e&keÀ DebkeÀ Fl³eeoer®ee meceeJesMe nesle Demelees.

2. yee¿e peeefnjele:

³eeceO³es Heesmìme&, Jeenve peeefnjele, peeiesJejerue yees[&, efJeÐegle efoHe peeefnjele, DeblejeU peeefnjeleFl³eeoer He´keÀej®ee meceeJesMe neslees.

3. cegefêle peeefnjele:

cegefêle peeefnjele ner efJemle=le DeeefCe He´keÀeefMele mJeªHee®eer Demeles ³eeceO³es Heefj®e³e HetmlekeÀ, HeefjHe$ekesÀHeefj®e³e HetmlekeÀ, HeefjHe$ekesÀ Heefj®e³e He$e, He´l³e³e He$e Fl³eebefo®ee meceeJesMe neslees.

4. mebkeÀerCe& ceeO³ece:

mebkeÀerCe& ceeO³eceeceO³es ¢M³e ceeO³eceeb®ee meceeJesMe neslees. pemes ef®e$eHeì, mejkeÀef®e$es, DeekeÀeMeJeeCeer,ogjef®e$eJeeCeer, He´oMe&ve ogkeÀeve, megMeesefYekeÀjCe Fl³eeefob®ee mebkeÀerCe& ceeO³eceebceO³es meceeJesMe neslees.

ceeO³ecee®³ee DeeOeejs peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCee®es mHe<ìerkeÀjCe efJemle=le He×leerHeCes Heg{erue He´keÀejCeelekeÀjC³eele Deeuesues Deens. peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe DeveskeÀ He×leerves Je DeveskeÀ He´keÀejs keÀjC³eele ³esles. pemes.GefÎ<ìevegmeej JeieeakeÀjCe, keÀe³ee&vegmeej JeieeakeÀjCe, efveOee&jue#³e JeieeakeÀjCe, YeewieesefuekeÀ JeieeakeÀjCe.

17

3.7 peeefnjeleer®es He´keÀej (Types of Advertising)

peeefnjeleer®es He´keÀej He´ecegK³eeves Keeueerue He´ceeCes Deensle.

De)meeceeefpekeÀ peeefnjele (Social Advertising)

ye)jepekeÀer³e peeefnjele (Political Advertising)

keÀ) meceLe&veer³e peeefnjele (Advocacy Advertising)

[)efkeÀjkeÀesU peeefnjele (Retail Advertising)

F) efJeÊeer³e peeefnjele (Financial Advertising)

De) meeceeefpekeÀ peeefnjele (Social Advertising):

meeceeefpekeÀ peeefnjele ner DeeOegefvekeÀ mebkeÀuHevee Deens. `efJeHeCeve'' keÀe³e&ke´Àce Je meb%eeHevee®ee GHe³eesiemeceepee®³ee keÀu³eeCeemeeþer keÀjCes cnCepes meeceeefpekeÀ peeefnjele nes³e DeMee peeefnjeleer meceepee®es efnleue#eele þsJetve keÀjC³eele ³esleele meceepe Je ie´enkeÀ ne efJeHeCevee®ee He´cegKe Je cenÊJee®ee IeìkeÀ Deens. meeceeefpekeÀmebmLee, ne@mHeerìue, MeeUe Fl³eeefo®ee meeceeefpekeÀ peeefnjeleer®ee GHe³eesie keÀjleele.

ye) jepekeÀer³e peeefnjele (Political Advertising):

jepekeÀer³e þsJetve kesÀuesueer peeefnjele cnCepes jepekeÀer³e peeefnjele nes³e jepekeÀer³e He#e He´ecegK³eevesHe#ee®es yeue peeCetve IesC³eemeeþer celeeb®ee /celeoejeb®ee keÀue peeCetve IesC³eemeeþer, mJele:®es keÀe³e&ke´Àce YegefcekeÀeueeskeÀebmeceesj ceeb[C³eemeeþer DeMee He´keÀej®³ee peeefnjeleer®ee GHe³eesie keÀjerle Demeleele.

keÀ) meceLe&veer³e peeefnjele (Advocacy Advertising):

G®®e mlejeJejerue Je cenÊJee®es efveCe&³e IesC³eemeeþer ie´enkeÀeb®es meceepee®es keÀce&®eeN³eeb®es cele peeCetveIesC³eemeeþer DeMee He´keÀej®³ee peeefnjeleer®ee GHe³eesie keÀjC³eele ³eslees. meceLe&veer³e peeefnjele ner ceeie&oMe&keÀpeeefnjele Deens Demes cnCelee ³esF&ue. ceesþs GÐeespekeÀ meceLe&veer³e peeefnjeleer®ee GHe³eesie GÐeesieeceO³es cenÊJee®esefveCe&³e IesC³eemeeþer keÀjerle Demeleele.

[) efkeÀjkeÀesU peeefnjele (Retail Advertising):

efkeÀjkeÀesU peeefnjeleerceO³es Keeueerue He´keÀej®ee meceeJesMe neslees.

1.mLeeefvekeÀ peeefnjele

2.menkeÀejer peeefnjele

3. ceeO³ece efveleer

4.efJeke´À³eJe=×er mebosMe

efkeÀjkeÀesU J³eeHeejer, cee@ue, menkeÀejer mebmLee, yeBkeÀe, J³eeHeejer Hesþe DeMee He´keÀej®³ee peeefnjeleer®eeGHe³eesie keÀjleele. DeefleMe³e ueneve HekeÀej®eer peeefnjele cnCepes efkeÀjkeÀesU peeefnjele nes³e. ieenkeÀebvee DeekeÀefMe&lekeÀjCes ³ee He´keÀej®es cegK³e GefÎ<ì Demeles.

18F) efJeÊeer³e peeefnjele (Financial Advertising):

efJeÊeer³e peeefnjele ner DeeefLe&keÀ mJeªHee®eer Demeles. efJeMes<ele: efJeÊeer³e mebmLee, yeBkeÀ HeÀe³eveevme, ceesþsGÐeesie DeMee He´keÀej®³ee peeefnjeleer keÀjerle Demeleele. ³eeceO³es efJeÊeer³e uesKes Yeeie, keÀpe&jesKes, veHeÀeleesìeHe$ekeÀ Fl³eeefo®ee meceeJesMe nesle Demelees. efJeÊeer³e uesKes He´meeefjle keÀjC³ee®ee cegK³e GÎsMe YeeieOeejkeÀ Jeie´enkeÀ ³eebvee J³eJemee³ee®eer DeeefLe&keÀ mLeerleer®eer peeefCeJe keÀªve osCes ne Demelees. ³eecegUs ie´enkeÀ DeekeÀef<e&lenesTve J³eJemee³eeMeer YeeieOeejkeÀ Je ie´enkeÀeb®es mebyebOe Jee{Jeerleele. DeLee&le efJeHeCeve efoM³eeceO³es Je=×er nesTveveHeÀe He³ee&³eeves Jee{lees. DeLee&le Flej peeefnjeleerHes#ee efJeÊeer³e peeefnjele DeefleMe³e He´YeeefJe efJeMJemeveer³e Je mel³eefmLeleerJej DeeOeeefjle Demeles.

F&) J³eJemeeef³ekeÀ He´efle<þe peeefnjele:

Hel³eskeÀ J³eJemee³eeme J³eJemee³ee®eer Hele/Heefle<þe Jee{efJeCes®eer F®íe Demeles. peer peeefnjele J³eJemee³ee®eerHe´efle<þe Jee{efJeC³ee®ee efGÎ<þeves keÀjC³eele ³esles. DeMee peeefnjeleerme J³eJemeeef³ekeÀ He´efle<þe peeefnjele DemescnCeleele. yeN³ee®e JesUsme J³eJemee³ee®eer efJeMJeemeefve³elee mHe<ì keÀjCes iejpes®es Demeles lesJne DeMee He´keÀej®³eepeeefnjeleer®ee GHe³eesie keÀjC³eele ³eslees.

J³eJemee³ee®eer Je HetCe& J³eJemee³ee®eer G®®e HeeleUerJej Òele Jee{JeerCes keÀjerlee keÀjC³eele ³esCeeN³ee peeefnjeleermeGÐeesie HeeleUerJejerue Hele efveceealeer keÀjerlee keÀjC³eele ³esCeejer peeefnjele Demes cnCeleele. ³ee peeefnjeleÒekeÀejeceO³es JemletHes#ee GÐeesiee®³ee veeJeeuee peemle cenÊJe Demeles. Jemlet®eer Kejsoer ûeenkeÀ Jemlet GlHeeokeÀe®³eeveeJeeJeªve keÀjerle Demelees. ³eeceO³es efJeéemeefve³elee Je J³eJemee³ee®eer Hele ³ee ÒecegKe IeìkeÀeb®ee meceeJesMe neslees.

[) He´eLeefcekeÀ DeeefCe efveJe[keÀ peeefnjele (Primary and selective Advertising):

He´eLeefcekeÀ peeefnjeleer®ee GÎsMe He´ecegK³eeves meJe& Jemlegb®eer Je GlHeeovee®eer peeefnjele keÀjCes Demelees lejefveJe[keÀ peeefnjeleerceO³es keÀener efveJe[keÀ GlHeeovee®ee®e peeefnjeleerceO³es meceeJesMe keÀjC³eele ³eslees.

3.8 He´Mve

1. peeefnjeleoeje®³ee DeeOeejs peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe keÀje.

2. efJeefJeOe ceeO³ecee®³ee DeeOeejs peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe keÀje.

3. Þeesl³eevegmeej peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe keÀje.

4. YeewieesefuekeÀ He×leerves peeefnjele®es JeieeakeÀjCe keÀje.

5. efìHee efuene.

De.efJeÊeer³e peeefnjele

ye.efkeÀjkeÀesU peeefnjele

keÀ.meceLe&veer³e peeefnjele

[. meeceeefpekeÀ peeefnjele.

‡‡‡

19

He´keÀjCe 4

peeefnjeleer®eer ceeO³eces(Media in Advertising)

Heeþe®eer j®evee

4.1 HemleeJevee

4.2 peeefnjele ceeO³eceeb®ee letueveelcekeÀ DeY³eeme

4.3 peeefnjeleer ceeO³ecee®es Jeieer&keÀjCe

4.4 Fbìjvesì(Deeblejpeeue)peeefnjeleer

4.5 peeefnjeleer®eer DeeOegefvekeÀ meeOeves

4.6 mebke´ÀceCe / Jeenve peeefnjele SkeÀ veeefJeve He³ee&³e

4.7 meeceeefpekeÀ mebkesÀle mLeUeÜejs efJeHeCeve

4.8 Ye´ceCe ³eb$eCesÜejs (ceesyeeF&ue)peeefnjele

4.9 He´Mve

4.1 He´mleeJevee (Introduction)

peeefnjeleer®ee Giece kesÀJne Peeuee ns meebieCes DeJeIe[ Deens. lejerner DeveskeÀ MelekeÀeHeemetve SKeeoer yeeyepeeefnj keÀªve meebieCes Je l³eeÜejs Jemlet Je mesJee ³eeb®eer efJeke´Àer Jee{efJeCes ner efJeke´À³eJe=×er®eer He´ke´Àer³ee neleeUueerpeeles. Demel³ee®es HetjeJes meeHe[leele. J³eeHeejer ³ee$ee, pe$ee, cesUe, DeeþJe[er yeepeej Fl³eeoer efþkeÀeCeer Deesj[tveDeeHeu³ee JemletkeÀ[s Flejeb®es ue#e JesOele Demeles. efJeke´À³e keÀues®es yejesyejerves®e peeefnjele keÀuee JeeHejueer peeles.efJekesÀlee mJele: DeeHeu³ee ceeueemebyebOeer ceeefnleer HetjefJele Demelees.peeefnjeleermeeþer JeeHeju³ee peeCeeN³ee meeOeveebveemeJe&meeceev³ele: peeefnjele ceeO³eces Demes mebyeesOeues peeles. peeefnjeleer®es ceeO³ece cnCepes peeefnjeleoeje®eeefJeke´Àer®ee mebosMe mebYeeJ³e ie´enkeÀebHe³e&le Heesn®eefJeCeejs Jeenve nes³e. peeefnjele keÀjerle Demeleevee JeeHejues peeCeejsMeyo, mebkeÀuHevee, He´eflecee efkebÀJee mebosMe efkebÀJee meeOeves JeeHejueer peeleele l³eebvee peeefnjeleer®es ceeO³eces DemescnCeleele.

4.2 peeefnjele ceeO³eceeb®ee legueveelcekeÀ DeY³eeme (comparative Analysis ofMedia options)

20

cegÎe

J³eeK

³ee

ceeO³

ece ke

ÀesCel³

eeefke

´À³esme

He´Je=Ê

e keÀj

les

ie´enk

eÀ ieì

Goen

jCes

J³eeHl

eer/HeY

eeJe.

efueefK

ele c

eeO³ec

e

``peer

peeefn

jele

Jee®ee

Jeer u

eeiele

sl³

eemeeþ

er efue

efKele

ceeO³

eceJee

Hejue

s peeJ

es. efu

eHeer®e

e JeeH

ejkeÀ

ªve

cepeke

gÀjeÜ

ejs p

eeefnj

elekeÀ

jC³ee

®es ce

eO³ece

cnCep

esefu

eefKele

ceeO³

ece n

es³e.

Jee®ev

e

mee#

ej efk

eÀbJee J

ee®ele

e ³esCe

ejs

Jele&ce

eveHe$

eeleeru

e peee

fnjele

er Heesm

ìjJej

erue

cepeke

tÀj n

mleHe

gef$eke

Àe,Ie[

erHeef$e

keÀe,

HeÀkeÌl

e mee#

ejebHe

tjleer

J³eeHl

eer De

meles.

leeW[e

r ceeO³

eceeHe

s#ee H

e´YeeJe

er ceeO

³ece,

Yee<e

e ne

r ce³e

e&oe

Goe.

Fbie´p

eerpe

eefnjel

e Fbiep

eer ve ³

esCeeN³

eevee k

eÀUle

veene

r.

leeW[

er ceeO

³ece

mebYee

<eCee®

ee JeeH

ej ke

˻ve

efkebÀJe

e Yee<

eCe ke

ÀewMeu

³eeb®ee

JeeHej

ke˻

ve pe

eefnje

lekeÀ

jC³ee

meeþ

er JeeH

ejue

s peeC

eejcee

O³ece

ns le

eW[er c

eeO³ec

e nes³e

.

mebYee

<eCe J

e SskeÀ

Ces

SskeÀl

ee Je

yeesue

lee ³e

sCeejs

ueeT

[mHee

rkeÀjÜ

ejs p

eeefnj

ele

meJe&J

³eeHee

r ceeO³

ece m

eJee¥He

³e¥le

Heesne

s®elee ³

esles. H

eCe le

tuevesv

eskeÀ

ceer D

eekeÀ<

e&Ce ce

eO³ece

Yee<ee

ner c

e³ee&o

e Dem

eles.

¢keÀ

ceeO³

ece

HeenC

es ³ee e

fke´À³esm

eeþer

He´eslm

eeefnl

e keÀj

Ceejs

peeefn

jele

ceeO³

ece cn

Cepes

¢keÀ

ceeO³

ece n

es³e.

HeenC

es

[esȳ

eebveer

Heenl

ee ³esC

eejs

ef®e$e,

mue

eF&[d

me

efueefK

ele-l

eeW[er c

eeO³ec

eeHes#

ee He´Ye

eJeer ef®

e$e m

eJee¥ve

ekeÀ

Ug M

ekesÀu

e Dem

es Dem

esue

lej J³

eeHeke

À He´Ye

eJe D

emele

es.

ÞeeJ³

e ceeO

³ece

SskeÀC

es ³ee

efke´À³e

smeHe´J

e=Êe k

eÀjCee

js pe

eefnje

lecee

O³ece

cnCep

es ÞeeJ

³e cee

O³ece

nes³e

.

SskeÀC

es

SskeÀl

ee ³esCe

ejs

jsef[

Dees,

Dee@ef[

Dees k

e@Àmesì

dme,

meJee

¥He³e¥le

Heesn

®et M

ekeÀle

s Yee<

es®eer

ce³ee&o

e Dem

eles.

¢keÀ-

ÞeeJ³

e ceeO

³ece

SskeÀC

es Je H

eenCes

³ee o

esvner

efke´À³e

ebvee H

e´Je=Êe

ke˻

veDe

eMe³e

ie´nv

e keÀj

C³eem

eHe´e

slmeee

fnle k

eÀjCee

js pe

eefnje

lecee

O³ece

cnCep

es ¢keÀ

-ÞeeJ

³ecee

O³ece

nes³e

.

HeenC

es Je S

skeÀCes

Heenl

ee Je

SskeÀl

ee ³esC

eejs

peeefn

jele

Heì, ì

erJnerJe

jerue

peeefn

jele

meJee

&le He´Y

eeJeer p

eeefnj

eleme

Je& Je³

eesieì

eme D

eekeÀef<

e&le ke

Àjles.

21De) otjoMe&ve ye) DeekeÀeMeJeeCeer

keÀ) Fbìjvesì [) ÒeeRì

F) efHeÀuce F&) yee¿e peeefnjele (Outdoor Advertising)

JejerueÒeceeCes peeefnjeleer®es efJeefJeOe ceeO³ece ns peeefnjeleer®³ee efJeefJeOe ÒekeÀej®es leb$e Demetve GÐeespekeÀ³eesi³e JesUer ³eesi³e l³ee ceeO³ecee®ee GHe³eesie keÀjerle Demeles. Jejerue ceeO³ecee®es Jeefie&keÀjCe KeeefueueÒeceeCes nerkeÀjlee ³esJet MekeÀles. Goe. efueKeerle ceeO³ece, leeW[er ceeO³ece, ¢keÀ ceeO³ece, ÞeeJ³e ceeO³ece, DeeefCe ¢keÀÞeeJ³eceeO³ece.

4.3 peeefnjele ceeO³ecee®es JeieeakeÀjCe (Classification of Advertising media)

peeefnjeleer®³ee ceeO³ecee®es JeieeakeÀjCe efJeefJeOe He×leerves kesÀues peeT MekeÀles. J³eefkeÌleiele ceeO³eceecebO³esieenkeÀebMeer J³ekeÌleeriele HeeleUerJej mebHeke&À meeOeCeeN³ee meeOeveeb®ee meceeJesMe kesÀuee peelees. ¢M³e cnCepes efomeCeejer,ÞeeJ³e cnCepes SsketÀ ³esCeejer Je o=keÀ ÞeeJ³e cnCepes efomeleelener Je SsketÀner ³esleele. DeMee iebìeceO³es osKeeruepeeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe kesÀues peeT MekeÀles peeefnjeleermeeþer JeeHejues peeCeejs meeOeve keÀMee He´keÀej®es Deens³eeJeªve peeefnjeleer®³ee ceeO³ecee®es JeieeakeÀjCe keÀjlee ³esles. peeefnjeleer®³ee ceeO³ecee®es JeieeakeÀjCe Hel³e#e peeefnjeleerDeeefCe DeHe´l³e#e peeefnjeleer Demesner kesÀues peeles.

peeefnjeleer®³ee ceeO³ecee®es JeieeakeÀjCe:

íeHeerue ceeO³eces(Press)

1.Je=ÊeHe$es

2.ceeefnleerHe$e

3.ceeefmekesÀ

4.nmle He$ekesÀ.

He´meejCe ceeO³eces(Broadcasting)

1.jsef[Dees

2.otjoMe&ve

ef®e$eHeì Je efmevescee-(film) .

1.mueeF[

2.íesìs ef®e$eHeì.

yee¿eceeO³eces(outdoor)

1.efYeÊeerHe$ekesÀ

2.HeÀuekeÀ

3.JeenveebJejerue HeÀuekeÀ

4. HeLeveeìîe

DeeOegefvekeÀ peeefnjele(modern)

1.He´oMe&ve

2.Meesªce

3.Fbìjvesì.

He´l³e#e peeefnjele

1.efJeke´ÀerHe$es

2.HeefjHe$ekesÀ

3.vecegves JeeìHe

4.efkebÀcele He$ekesÀ

5.ke@Àìuee@ime

6.HegefmlekeÀe

7.[e³eN³ee

8.ke@Àues[bj

9.Yesìer Fl³eeoer.

DeHe´l³e#e peeefnjele

22

4.4 Fbìjvesì(Deeblejpeeue)peeefnjeleer (Internet Advertising)

meJe& peieYej FbìjvesìcegUs He´meej ceeO³eces DeeefCe peeefnjele efJeMJe Decegueeie´ yeoueues Deens. ie´enkeÀmebJeeo DeeefCe mebHeke&À meeOeC³ee®ee ¢ef<ìves, FbìjvesìcegUs J³eJemee³eeuee SkeÀ veJee ceeie& meeHe[uee Deens. mJele:®esnesceHespe le³eej keÀªve mee³eyej DeblejeUele efJeHeCeve, efJelejCe DeeefCe peeefnjeleer keÀjC³ee®es He´ceeCe KetHe Jee{uesDeens. ³ee He´efke´À³esle ueIet GÐeespekeÀebHeemetve les Deieoer yengje<ì^er³e kebÀHev³eeHe³e¥le meJe& IeìkeÀ DeeIee[erJej Deensle.efJekeÀeme He´efke´À³escegUs efJeHeCeve keÀe³ee¥vee Deeblejje<ì^er³e HeeleUerJej peeefnjele keÀjC³ee®³ee mebOeer GHeueyOe Peeu³eeDeensle. ueeKees Jesye He=<þs GHeueyOe Demetve efveMegukeÀ mesJesKeeueer leer GHeueyOe Deensle. Fbìjvesì peeefnjele nsHe´meej ceeO³ece HeejbHeeefjkeÀ ceeO³eceeHes#ee JesieUs Deens. l³eeleerue peeefnjeleer ³ee Dev³eesv³e meb%eeHeve He´keÀejelecees[leele. peeefnjeleoejeuee peeefnjele mebosMeele®e DeeosMe veeWoefJeC³ee®eer mees³e kesÀuesueer Demeles. lemes®e JemletHetjJeþe l³ee®e ceeO³eceeletve kesÀuee peelees. l³eeueener SKeeoer HetjJeþe ³eb$eCee ueeieles.

Fbìjvesì peeefnjeleer®es He´keÀej:

Fbìjvesì peeefnjeleer Yeejleele yeeu³eeJemLesle Deensle. ³egjesHe DeeefCe DecesefjkesÀle Fbìjvesì peeefnjele ³eemeeJe&ef$ekeÀ mJeªHee®³ee Peeu³ee Demegve l³eeb®³ee efve³eceveemeeþer lesLes mJeleb$e keÀe³eos keÀjC³eele Deeues Deensle.Fbìjvesì peeefnjeleer®es He´®eueerle He´keÀej Keeueerue He´ceeCes Deensle.

Hee@He-DeHe

Dee@veueeF&ve ye@yej

F&-cesue

F&-v³egpeuesìj

He´iele He´meej ceeO³ece

JesyemeeF&ì

peeefnjele mebHeeokeÀ

F&-meeFve.

4.5 peeefnjeleer®eer DeeOegefvekeÀ meeOeves (Emaging Media option)

DeeOegefvekeÀ keÀeUele DeeefCe 21 J³ee MelekeÀe®³ee GyejþîeebJej meb%eeHeve ke´Àebleer®es peieYejeleerue meJe&meceepeeuee®e PeHeeìtve ìekeÀues Deens. meb%eeHeve ke´Àebleerves ceeefnleer®es cekeÌlesoejer mebHeJeueer cnCetve ³ee ke´ÀebleerueekeÀu³eeCekeÀejer Je meceevelee HemLeeefHele keÀjCeejer keÀebleer cnCetvener DeesUKeues peeles. veJ³ee ³egieele efJeefJeOe leNns®³eeceeefnleer®ee He´b®e[ Je<ee&Je meeceev³e peveebJej nesle Demelees. ceeefnleer ns cenÊJe peeCetve otj¢<ìer®³ee J³eeHeejerkebÀHev³eeveer ceeefnleerMeem$ee®ee DeeHeu³ee J³eJemLeeveele Je peeefnjele leb$eele JeeHej keÀªve KegHe®e GHe³egkeÌle megOeejCeeIe[Jetve DeeCeu³ee Deensle. mebieCekeÀeOeeefjle Fbìjvesì ves lej ceeefnleer®ee DeYegleHetJe& Keefpevee®e GIe[uee Deens.J³eeHeej GÐeesieOebos Je yeepeej ³eeb®es peeieeflekeÀerkeÀjCe Je l³ee Deveg<ebieeves GHeie´n He=<þJeeefnv³eeb®ee peeieeflekeÀHe´meej ³ee DeeOegefvekeÀ J³eJemee³eeleerue SkeÀceskeÀeb®³ee HetjkeÀ yeeyeer nesle efkebÀyentve SkeÀceskeÀeb®³ee DeeOeejeefMeJee³e®el³ee efJemleeª MekeÀle veeefnle. DeeOegefvekeÀ J³eJemee³eele mebHetCe& peie ner®e yeepeejHesþ Peeu³eecegUs Deeblejje<ì^er³emeercee Oegmej nesle ®eeueu³ee Deensle. ìsefueHeÀesve, Je=ÊeHe$es, DeekeÀeMeJeeCeer, ef®e$eJeeCeer, mebieCekeÀ cenepeeUs Je

23SketÀCe®e meb%eeHeve Je ceeefnleer keÀebleer®³ee HeYeeJee®ee SkeÀef$ele efJe®ej keÀjeJee peeefnjele #es$ee®es cenÊJe efoJemesefobJemeJee{le Deens. F&-keÀe@ceme& cnCepes®e FbìjvesìJeªve kesÀuesuee J³eeHeej, Kejsoer-efJekeÀer, J³eJenej yeBkeÀerieb®es J³eJenej,mìe@HeÀ ceekexÀì®es J³eJenej iesu³ee keÀener Je<ee&le Yeejleer³e ie´enkeÀ ìsueerMee@HeeriebMeer Heefjef®ele Deensle. ef®e$eJeeCeerJejefveJesokeÀ ceeue oeKeJelees. l³eeb®eer iegCeOece& meebielees. efkebÀcele meebielees, DeeHeCe HeÀesve kesÀuee keÀer Jemlet letce®³eeoejeMeer npej ³ee®e He×leerves mebieCekeÀer³e DeefJe<keÀej cnCepes®e F&-keÀe@ceme&.

4.6 mebke´ÀceCe / Jeenve peeefnjele SkeÀ veeefJeve He³ee&³e (New Options of Transit

Advertising)

He´l³eskeÀ J³ekeÌleer ojjespe keÀeceemeeþer veeskeÀjermeeþer Ieje®³ee yeensj peele Demelees. Ieªve Dee@HeÀermekeÀ[speeleevee De@ìes, yeme, jsuJes, ueeskeÀue jsuJes, ì@keÌmeer Fl³eeoer Jeenvee®ee GHe³eesie keÀjerle Demeles. He´meejeceO³esceerUeuesu³ee JesUsle JeenveeJejerue peeefnjeleer, He$ekesÀ He´YeeJeer þjleele. mebke´ÀceCe peeefnjele cnCepes JeenveeJejerueHeÀerjleer peeefnjele. pecceg-leyeer les keÀv³eekegÀceejer jsuJes Jejerue peeefnjele Yeejleeleerue yeN³ee®e jep³eeceOeerueHewmespebjmeeþer GHe³egkeÌle þjles. DeMee peeefnjeleer Flej peeefnjeleer®³ee ceeCeeves He´YeeJeer Je HeÀe³eosMeerj þjleelepeeefnjele ner GHe³eesieer þjCes meeþer meJee¥vee mecepesue DeMeer DemeCes iejpes®es Demeles.

4.7 meeceeefpekeÀ mebkesÀle mLeUeÜejs efJeHeCeve (Marketing through SocialSites)

meeceeefpekeÀ meebkesÀlemLeueeÜejs efJeHeCeve cnCepes HeecegK³eeves meeceeefpekeÀ meebkesÀlemLeUe®ee JeeHej keÀªvekeÀjC³eele ³esCeejs, efJeHeCeve nes³e. ³eeuee®ee `Dee@veueeFve'' efJeHeCeve He´ke´Àer³ee Demes cnCeleele ³eemeeþer He´ecegK³eevesKeeueerue meebkesÀlemLeUe®eer GHe³eesie kesÀuee peelees.

www.facebook.com, www.google.com,

www.yahoo.com, www.redif.com

l³ee®eHe´ceeCes Blogging (yuee@ie) ®ee HeCe GHe³eesie. meeceeefpekeÀ meebkesÀle mLeUebceO³es keÀjC³eele ³esleDemelees. meeceeefpekeÀ mebkesÀlemLeUeceO³es HeÀkeÌle ie´enkeÀ®e veJns lej J³eJemeeef³ekeÀ mebmLee HeCe SkeÀef$ele ³esleele JeFbìjves쮳ee mene³³eeves SkeÀceWkeÀebMeer pees[ues peeleele.SkeÀceskeÀebvee mebosMe HeeþefJeCes. ®eeìeRie keÀjCes, cenÊJee®eerceeefnleer osCes, ³eecegUs Meke̳e nesles.

4.8 Ye´ceCe ³eb$eCesÜejs (ceesyeeF&ue)peeefnjele (Advertising through cell

Phones)

ceesyeeF&ueÜej peeefnjele ns peeefnjeleer®es DeeOegefvekeÀ Je He´YeeJeer ceeO³ece Deens. way2sms ®eeGHe³eesie keÀªve efkeÀleerner J³eefkeÌleme efJeveeMetukeÀ sms Üejs peeefnjele keÀjlee ³esJet MekeÀles. ceesyeeF&ue kebÀHeveer He´Àersms 500,1000,10,000 DeMee JesieJesieȳee ³eespevee (Scheme) ojjespe ie´enkeÀebme Del³eblekeÀceer ojeves GHeueyOe keÀªve osleele ³eecegUs DeeOegefvekeÀ keÀeUele ceesyeeF&ue peeefnjele Del³eble HeYeeJeer Je GHe³egkeÌleþjueer Deens. efJeMes<ele: Keepeieer kebÀHeveer keÀMee mesJee HetjefJeleele.

24

4.9 He´Mve

1. efueefKele ceeO³ece Je leeW[er ceeO³eceeleerue HeÀjkeÀ mHe<ì keÀje.

2. ¢keÀ ceeO³ece Je ÞeeJ³e ceeO³eceeleerue HeÀjkeÀ mHe<ì keÀje.

3. ¢keÀÞeeJ³e ceeO³ece cnCepes keÀe³e?

4. peeefnjele ceeO³ecee®es Lees[ke̳eele JeieeakeÀjCe keÀje.

5. FbìjvesìJej peeefnjele Jej efìHee efuene.

6. peeefnjeleer®eer DeeOegefvekeÀ meeOeves efJeMeo keÀje.

7. efìHee efuene.

1.mebke´ÀceCe peeefnjele.

2.meeceeefpekeÀ mebkesÀle mLeUeÜejs efJeHeCeve.

3.Ye´ceCe³eb$eCeeÜejs peeefnjele.

‡‡‡

25

He´keÀjCe 5

ceeO³ecee®es efve³eespeve(Media Planning)

Heeþe®eer j®evee

5.1 HemleeJevee

5.2 ceeO³ece efve³eespeve DeLe& Je J³eeK³ee

5.3 ceeO³ecee®es efve³eespeveeJej HeefjCeecekeÀejkeÀ IeìkeÀ

5.4 ceeO³ecee®es efve³eespevee®es cenÊJe

5.5 ceeO³ece efve³eespeve He´efke´À³ee

5.6 ceeO³ece ceeie& efveOee&jCe

5.7 He´Mve

5.1 He´mleeJevee (Introduction)

ceeO³ecee®es efve³eespeve peeefnjele HeefkeÀ³esceOeerue cenÊJee®eer HeefkeÀ³ee Deens. peeefnjele ceeO³eceeb®³ee leb$eeJejHe´YeeJeer Je ³eMemJeer þjles cnCetve ceeO³ecee®es efve³eespeve cenÊJee®es Deens. ceeO³ecee®es efve³eespeve Keeueerue yeeyeeRJejDeeOeeefjle Demeles. 1.ceeO³ecee®eer efveJe[ 2.ceeO³ecee®es efve³eespeve 3.ceeO³ecee®eer ke=Àleer³eespevee 4.ceeO³ecemebMeesOeve ³ee Deieesoj ceeO³ecee®es He´keÀej Je JeieeakeÀjCe efJeMeo kesÀuesues Dees. ceeO³ecee®eer efveJe[ ner SkeÀcenÊJee®eer He´efke´À³ee lemes®e efveCe&³e Deens.

SkeÀ efkebÀJee SkeÀeHes#ee DeefOekeÀ efkebÀJee DeefCekeÀ JesieJesieȳee ceeO³eceeb®ee efJe®eej GlHeeokeÀ GlHeeovepeeefnjeleer keÀefjlee keÀjerle Demelees cnCepes®e ceeO³ecee®es efve³eespeve nes³e. ceeO³ecee®es efve³eespeve J³eJemee³ee®³eeDebleie&le Je yeefnie&le IeìkeÀebJej DeJeuebyetve Demeles.

5.2 ceeO³ece efve³eespeve DeLe& Je J³eeK³ee (Meaning & Definition of Media

Planning)

ceeO³ece efve³eespeve ner SkeÀ melele Je efoIe& He´ke´Àer³ee Deens. ³ee®ee cegK³e GÎsMe ne ³eesi³e ceeO³ecee®eerefveJe[ keÀjCes nes³e.

J³eeK³ee - `ceeO³ece efve³eespeve cnCepes ceeO³ecee®es GefÎ<ì Hetleea keÀefjlee DeJeuebyeuesueer ³eesi³e cegu³eefveOee&ojve efceÞe He´efke´À³ee nes³e.''

26

5.3 ceeO³ecee®es efve³eespeveeJej HeefjCeecekeÀejkeÀ IeìkeÀ (Components of MediaPlanning)

ceeO³ecee®es efve³eespeveeJej Keeueerue IeìkeÀ HejerCeece Ie[efJeleele.

1. efJeHeCeve meJex#eCe

2. peeefnjele meJex#eCe

3. ceeO³ece efveleer

4. ceeO³ece ke=Àleer DeejeKe[e

Hel³eskeÀ GHeueyOe ceeO³ece HekeÀeje®eer #ecelee Je leekeÀo peeCetve IesCes.Goe. Je=ÊeHe$es ceeO³ecee®eer ueeskeÀefHe³eleeJe efJeMJemeveer³elee DeefOekeÀ Deens.

DeeHeueer Jemlet p³ee ieìeleerue ueeskeÀebmeeþer Deens l³ee ieìeleerue ueeskeÀeb®³ee ceeO³ece meJe³eer peeCetve IesCes.Goe. efJeceeveeleerue He´Jeeme keÀjCeejs ueeskeÀ keÀesCeles Je=ÊeHe$e Deieo efve³elekeÀeefuekesÀ Jee®eleele? YeejleemeejK³eeefJemleerCe& osMeele Goe. efJeceeveeves He´Jeeme keÀjCeejs ueeskeÀ keÀesCeles Je=ÊeHe$e Deiej efve³elekeÀeefuekeÀ Jee®eleele?

Jemlet®es mJeªHe keÀesCel³ee He´keÀej®³ee ceeO³eceemeeþer meesef³emkeÀj ns þjefJeCes. Goe. jbieerle Jemletmeeþerjbieerle efì.Jner ®ee GHe³eesie keÀjCes cnCepes ceeO³ecee®eer ³eesi³e efveJe[.

ceeO³ecee®es efve³eespeve keÀjerlee efJeHeCeve meJex#eCe DeeJeM³ekeÀ Demeles. efJeHeCeve meJex#eCe Je peeefnjelemeJex#eCe IeìkeÀeb®ee ceeO³eceeb®³ee efve³eespeveeJej HeefjCeece neslees.

ceeO³ecee®ee ke=Àleerefve³eespeve DeeefCe ke=Àleer DejeKe[e le³eej keÀjCes ceeO³ece efve³eespeveemeeþer cenÊJee®esDemeles. ³ee®e yejesyej Flej IeìkeÀeb®ee ceeO³ece efve³eespeveeJej HeefjCeece Ie[tve ³eslees.

5.4 ceeO³ecee®es efve³eespevee®es cenÊJe (Importance of Media Planing)

ceeO³ecee®es efve³eespeve ns peeefnjeleer®es cenÊJee®eer He´efke´À³ee Deens. ceeO³ecee®es efve³eespevee®es efve³eespevecenÊJe Keeueerue He´ceeCes Deens.

1. ceeO³ecee®ee efJekeÀeme 2. ceeO³ecee®eer efveJe[

3. efJeke´Àer Je=×er 4. J³eJeefmLele HeCee

5. ie´enkeÀ ceeie&oMe&ve 6. HetjJeCeer

1. ceeO³ecee®ee efJekeÀeme:

ceeO³ecee®ee efJekeÀeme veefJeve leb$es, veefJeve mees³eeR®ee efJekeÀeme ceeO³ece efve³eespeveecegUs neslees.

2. ceeO³ecee®eer efveJe[:

ceeO³ece efve³eespeveele ceeO³ecee®eer efveJe[ keÀjC³eele ³esles. ³eecegUs efkebÀcele efceÞe efveCe&³e IesCes Meke̳e nesles.ceeO³ece efve³eespeve ner SkeÀ ceeO³ece efveJe[er®es cenÊJee®eer He´efke´À³ee Deens.

273. efJekeÀerJe=×er:

peeefnjeleer®ee cegK³e GÎsMe ne efJeke´ÀerJe=×er Demelees. efJeke´Àer ceO³es Jee{ keÀjCesmeeþer efJeke´sÀlee DeeefCekeÀHeJeeme keÀjerle Demelees. ³eekeÀefjlee efJekeÀer Yeeie Jee{JeCes DeeJeM³ekeÀ Deens. 4. J³eJeefmLeleHeCee- ceeO³ece J³eJemLeeHevecegUs peeefnjeleerceO³es Je peeefnjele He´efke´À³esceO³es J³eJeefmLeleHeCee efometve ³eslees. peeefnjele efJeYeeie, peeefnjeleHe´meejCe ns SkeÀ cenÊJee®es

5. HegjJeCeer:

Jele&ceeveHe$eeleerue peeefnjele SsJepeer Jele&ceeveHe´Mvee meesyele JesieUer HetjJeCeer meeoj keÀjCes ceeO³ecesefve³eespeveecetUs Meke̳e nesles. Goe. ueeskeÀmellee ceO³es ®eeìs ³eeb®eer peeefnjele VIP ®eer peeefnjele Fl³eeoer.

6. ie´enkeÀ ceeie&oMe&ve:

peeefnjeleer ceeO³eces ie´enkeÀebvee ceeie&oMe&keÀ þjleele.

5.5 ceeO³ece efve³eespeve He´efke´À³ee (Steps in Media Planning)

ceeO³ece efve³eespevee®es ìHHes Keeueerue He´ceeCes Deens.

yeepeejHesþs®eer efveJe[,

mebosMee®eer efveJe[,

yeepeejHesþs®eer ceeO³eceeMeer letuevee,

ceeO³ecee®eer efveJe[,

ceeO³ece Jeenvee®eer efveJe[,

efJeÊe HegjJeþe

ceeO³ece ceeie& efveOeejCe efveCe&³e

1. yeepeejHesþs®eer efveJe[:

ceeO³ece efve³eespevee®eer He´efke´À³ee ner yeepeejHesþs®eer efveJe[ keÀjCes.J³eeHeeje®ee He´keÀej, Jemlet GlHeeovee®eeHe´keÀej, GlHeeove Ke®e& ³eeb®ee efJe®eej keÀªve yeepeejHesþs®eer efveJe[ keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Deens.

2. mebosMee®eer efveJe[:

ogmeN³ee ìHH³eeceO³es mebosMee®eer efveJe[ keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Demeles. keÀesCel³ee He×leer®ee Je keÀesCeleemebosMe ³ee®eer efveJe[ keÀjCes.

283. yeepeejHesþs®eer ceeO³eceeMeer letuevee:

yeepeejHesþs®eer ceeO³eceeMeer letuevee- yeepeejHesþs®es ie´enkeÀebMeer Je ceeO³eceeb®es yeepeejHesþsMeer letueveelcekeÀDeY³eeme keÀjCes.

4. ceeO³ecee®eer efveJe[:

o=keÀ, ÞeeJ³e, efueKeerle, okeÀÞeeJ³e HeÀuekeÀ Fl³eeoer mebosMe ceeO³ecee®eer DeeOegefvekeÀ ceeO³ecee®eer efveJe[keÀjCes DeeJeM³ekeÀ keÀjCes. ceeO³ecee®eer efveJe[ keÀjCes SkeÀ cenÊJee®ee efveCe&³e Deens.

5. efJeÊe HegjJeþe:

ceeO³ecee®eer efveJe[ keÀªve efJeÊe HetjJeþe keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Deens. efJeÊe HetgjJeþe efMeJee³e keÀesCelesnerpeeefnjele He´efke´À³ee Deeceueele DeeCelee ³esle veener.

6. ceeO³ece ceeie& efveOee&jCe:

ceeO³ece ceeie&efveOee&efjle efkebÀJee JesUeHe$ekeÀ cnCepes ceeO³ece efve³eespevee®eer DeceueyepeeJeCeer keÀjC³ee®esceeie& efveefM®ele keÀjCes ³eele DeboepeHe$ekeÀ DeeefCe l³eevegmeej Ke®e& ³eeb®ee meceeJesMe neslee.

5.6 ceeO³ece ceeie& efveOee&jCe (Media Scheduling Strategies)

ceeO³ecee®es ceeie&efveOee&jCe cnCepes®e ceeO³ecee®es JesUeHe$ekeÀ ³eeceO³es ceeO³ecee®es ceeie& efveOee&jCe keÀjC³eele³esle Demeles ³eele DeboepeHe$ekeÀ DeeefCe l³eevegmeej Ke®e& ³ee®ee meceeJesMe neslees. ³ee JesUeHe$ekeÀele Het{erue yeeyeerDebleYet&le nesleele.

1. ceeO³ece Jeie& efkebÀJee ceeO³ecee®ee He´keÀej

2. ceeO³ece leb$e cnCepes®e keÀe³e&keÀcee®eer efkebÀJee Debleie&le iees<ìeR®eer meeojerkeÀjCe He×leer Goe. otjoMe&veeJejerueSkeÀueJ³e keÀe³e&ke´Àce

3. ceeO³ece leb$e He³ee&³e cnCepes ceeO³ece leb$ee=cegUs GHeueyOe kesÀuesues He³ee&³e. Goe. jbieerle peeefnjele.

4. JesU DeeefCe ceeie& peeefnjele He´mletle keÀjC³ee®es JesUeHe$ekeÀ meJee&le cenÊJee®es Demeles. l³eemeeþer efoJemeleejerKe, JesU ³ee iees<ìer þjJeeJ³ee ueeieleele. ceeO³ece JesUeHe$ekeÀ SkeÀ He´keÀej®es efveHe³eb$ekeÀe®es keÀecekeÀjles. He´l³eskeÀ iees<ì ³eespevesvegmeej nesle Deens. eEkeÀJee veener ³ee®ee l³eecegUs He[leeUe efceUlees. SKeeoeriees<ì JesUeHe$ekeÀe yeensj peele Demesue lej l³eeyeÎue lJeefjle neue®eeue keÀjlee ³esles.

5.7 He´Mve

1. ceeO³ece efve³eepevee®es DeLe& efuentve l³ee®es cenÊJe mHe<ì keÀje.

2. ceeO³ece efve³eespeveeJej HejerCeece keÀjCeejs IeìkeÀ mHe<ì keÀje.

3. ceeO³ece efve³eespeve He´efke´À³ee efJeMeo keÀje.

‡‡‡

29

He´keÀjCe 6

ceeO³ecee®eer Kejsoer DeeefCe efJeke´Àer(Buying and Selling of Media)

Heeþe®eer j®evee

6.1 ÒemleeJevee

6.2 ceeO³ecee®eer Kejsoer

6.3 ceeO³ece Kejsoer®eer He´efke´À³ee

6.4 ceeO³ecee®eer efJeke´Àer

6.5 ceeO³ecee®eer meefceÞelee

6.6 DeJ³eefmLeleHeCee

6.7 GIe[PeeHe

6.8 yeoue (®³eeveueceOeerue)

6.9 He´Mve

6.1 He´emleeefJekeÀ (Introduction)

peeefnjeleoej efJekeÀ³eJe=×er®³ee GÎsMeeves peeefnjeleer®es leb$ee®ee JeeHej JesieJesieȳee He×leerves keÀjerle Demelees.peeefnjele ceeO³eces ner DeveskeÀ He´keÀej®eer Demeleele. ns DeeHeCe Heeefnues®e Deens. peeefnjele ceeO³ecee®es J³eJenej,yeoue, mebkeÀuHevee, Kejsoer, efJeke´Àer Fl³eeoer yeeyeer ³ee DeefveJee³e& Je efve³eceerle Ie[le Demeleele.

6.2 ceeO³ecee®eer Kejsoer (Media Buying)

ceeO³ecee®eer Kejsoer ner SkeÀ ceeO³ecee®³ee efveJe[er®eer Je peeefnjeleer ceOeerue SkeÀ cenÊJee®eer He´efke´À³eeDeens. ceeO³ecee®eer Kejsoer cnCepes peeefnjeleermeeþeR®ee JesU Je peeiee þjefJeCes nes³e. meeOeejCeHeCes otjoMe&ve(T.V), jsef[Dees, Je=ÊeHe$e, Fbìjvesì Jejerue peeefnjeleermeeþer ³ee He´efkeb´À³es®eer DeeJeM³ekeÀlee Demeles. DeMeeceeO³eceeceO³es peeefnjeleer®eer peeiee Je JesU efveefM®ele keÀjCes iejpes®es Demeles ¿eeJej peeefnjele Ke®e& DeJeuebyetveDemelees. Jele&ceeveHe$eeleerue cegKeHe=<þe®eer peeefnjele, Dee³e.Heer.Sue ®³ee megªJeeleer®eer peeefnjele,ceneYeejleceeefuekesÀ ceOeerue peeefnjele ³eeb®eer peeiee Je ³eeuee efceUCeejs meskebÀo (Jesì)³eeJej peeefnjele Ke®e& DeJeuebyetveDemelees.

30

6.3 ceeO³ece Kejsoer®eer He´efke´À³ee (Steps in Media Buging)

ceeO³ece Kejsoer®eer He´efke´À³ee Keeueerue He´ceeCes Deens.

1. ceeO³ecee®eer ³eesi³e efveJe[ keÀjCes:

Goe. v³egpeHesHej- Times, ueeskeÀmeÊee,

ueeskeÀcele, T.V ®³e@veue

Z.TV, STAR TV, UTV, DD Fl³eeoer

2. ceev³elee- meojerue peeefnjeleermeeþer ceev³elee IesCes DeeJeM³ekeÀ Demeles.

3. ceeO³ecee®eer efveJe[- Je ceev³elee He´efke´À³ee HetCe& Peeu³eeveblej ceeO³eceeMeer mebHeke&À meeOegve ceeefnleer, Deìer,Je Meleea efveefM®ele keÀjCes.

4. efve³eespeve ke=Àleer DeejeKe[e efveefM®ele keÀjCes.

5. Jejerue He´efke´À³ee HetCe& Peeu³eeveblej peeefnjeleoejeves efkebÀcele þjefJeCes iejpes®es Demeles efkebÀcele He´efme×erceeO³eceeJej peeiesJej Je peeefnjele JesUsJej DeJeuebyetve Demeles.

6. keÀjej-ceeO³eces Je peeefnjeleoej ³eeb®³eeleerue keÀjej keÀjCes cnCepes®e J³eJenejeuee keÀe³eosMeerj mJeªHeosCes nes³e.

7. keÀjejeveblej peeefnjeleoejeves ceeO³eceebvee DeeJeM³ekeÀ leer ceeefnleer meeoj keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Deens.

8. efve³eb$eCe- peeefnjeleoeje®es peeefnjeleer Jej efve³eb$eCe DemeCes iejpes®es Demeles.

9. cegu³eceeHeve- ceeO³eceeb®³ee Kejsoer He´efke´À³es®es cegu³eceeHeve ner SkeÀ DeeJeM³ekeÀ He´efke´À³ee Demetve ³eeceO³esceeO³ecee®es J³eJemee³ee®³ee peeefnjeleer®es ceeieCeerJej Peeuesues HeefjCeece ³ee®eer letueveelcekeÀ DeY³eeme keÀjC³eele³eslees.

ceeO³ecee®eer Kejsoer peeefnjeoejebkeÀ[tve keÀjC³eele ³esles. ³eeceO³es peeefnjeleer®es ceeO³ece, ceeO³ecee®eerÒeefme×er, ceeO³ecee®eer keÀe³e&#ecelee DeeefCe ceeO³eceemeeþer ³esCeeje Ke®e& Fl³eeoer IeìkeÀeb®ee HeefjCeece l³ee l³eeceeO³ecee®³ee KejsoerJej efometve ³eslees. peeefnjele keÀl³ee&ves ÒeLecele: peeefnjele keÀe@Heer le³eej keÀjCes DeLee&lepeeefnjeleerceO³es keÀesCel³ee Jemlet®eer peeefnjele keÀjeJe³ee®eer Deens l³eeceO³es cemetoe keÀe³e Demesue Je l³eemeeþerÒeeLeefcekeÀ DeeJeM³ekeÀ yeeyeer keÀesCel³ee Deensle ns efveef½ele keÀjCes iejpes®es Demeles.

SkeÀoe peeefnjele keÀe@Heer le³eej Peeu³eeveblej peeefnjeleoejebveer ³eesi³e peeefnjele ceeO³ecee®eer efveJe[keÀjeJeer. peeefnjele ceeO³ecee®³ee ceeuekeÀe®eer efveJe[ keÀjerle Demeleevee l³ee efJeefMeä ceeO³ecee®ee ÒeYeeJeerHeCeeue#eele IesCes iejpes®es Demeles. l³ee®e ÒekeÀejs l³ee ceeO³eceemeeþer®ee Ke®e& Je l³ee®es efve³eespeve Fl³eeoer yeeyeeR®eel³eeJej HeefjCeece nesle Demelees. ceeO³ecee®³ee ceeuekeÀe®eer efveJe[ Peeu³eeveblej l³eeb®³eeMeer keÀjej keÀjCes Je Òel³e#epeeefnjele Òemeeefjle keÀjC³ee®es keÀe³e& ns ceeO³ecee®³ee ceeuekeÀeb®es Demeles.

31

6.4 ceeO³ecee®eer efJeke´Àer (Media Selling)

ceeO³ecee®eer efJeke´Àer ns ceeOecee®³ee Kejsoer®³ee efJeª× He´efke´À³ee Deens. ceeO³ecee®eer Kejsoer peeefnjeleoejekeÀ[tve kesÀueer peeles. peeefnjeleer®eer efJeke´Àer ner ceeO³ecee®³ee ceeuekeÀekeÀ[tve keÀjC³eele ³esles. `ceeO³ecee®eerefJeke´Àer ner ceeO³ecee³ee ceeuekeÀebkeÀ[tve ceeO³ecee®eer peeiee Je JesU ³eeb®eer efJeke´Àer nes³e.'' He´meejceeO³ecee®eer cegu³e nsHemeej ceeO³ecee®ee Fleerneme, cenÊJe, þjeefJekeÀ peeiee ³eeJej DeeOeeefjle Demeles. Jele&ceeveHe$es ueeskeÀue, efJeYeeieer³e,je<ì^er³e Je Deeblejje<ì^er³e ³eeJej DeeOeeefjle Demeles.

6.5 ceeO³ecee®eer mebefceÞelee (Media Mix)

oj jefJeJeejer osMeeleerue 80ìkeÌkesÀ ueeskeÀ SkeÀe®e JesUer otjoMe&ve meb®eeHeg{W yemetve ceneYeejle HeneleDeensle. ns ef®e$e Deelee kesÀJneb®e ceeies He[ues. Yeejleeleerue Deepe®es ueeskeÀ ns l³eeb®eer mekeÀeU cee@ueceO³es KejsoerkeÀjC³eele, efpececeO³es, FbìjvesìJej, kegÀìtbefye³eebmen megefÆJej efkeÀJee ®ekeÌkeÀ De@eHeÀermeceO³es IeeueJeleevee efomeleele.iesu³ee 10-15 Je<ee&le Peeuesues ns efmLel³eblej Heenlee He´®eefuele He´meej ceeO³eceeÜejs ie´enkeÀeuee ieeþCes ns efkeÀleerkeÀþerCe nesTve yemeues Deens mecepetve ³esF&ue, ie´enkeÀ vescekeÀe keÀesþs Deens?efkeÀleer JesU Yesìsue? ns ceeefnlevemeu³eeves peeefnjeoejebvee ie´enkeÀ mebHekeÀe&®es #eCe efkebÀJee mebOeer melele efJemleeefjle þsJeeJ³ee ueeieleele l³eemeeþerefJelejkeÀ/GlHeeokeÀ ns efJelejCe keÀe³ee&meeþer SkeÀeeflcekeÀ meb%eeHeve DeeefCe He´meej'OeesjCee®eer DeeKeCeer keÀjleelel³eele pes peeefnjele Ke®e& ye®ele, mebosMe HeefjCeecekeÀejkeÀlee ³eeb®³ee ¢<ìerves peemleerle peemle ue#e keÀmes He´eHlenesleerue ns Heenleele. ceeO³ecee®eer efveJe[ ner ceeO³ece efceÞeCeeKesjerpe HetCe& nesle veener. kesÀJeU SkeÀ®e ceeO³eceJeeHeªve SkegÀCe DeHesef#ele Hes#ekeÀebHe³e&le Heesn®eJelee ³esF&ue Demes veener l³eecegUs mebefceÞelee ne He´Mve efvecee&Ce neslees.SkeÀe®e mebosMeemeeþer efkebÀJee Jemlet mesJee ³eemeeþer SkeÀe yeepeejHesþsle efkebÀJee ie´enkeÀJeiee&meeþer SkeÀ ceeO³ece lejotmeN³ee Hesþsmeeþer efkebÀJee Jeiee&meeþer otmejs ceeO³ece JeeHejeJes ueeieles. mLeeefvekeÀ yeepeejHesþsmeeþer SkeÀ peeefnjeleHe´keÀej lej je<ì^er³e efkebÀJee Deeblejje<ì^er³e yeepeejHesþsmeeþer ogmeje He´keÀej efkebÀJee l³ee®ee ³eesi³e megcesU ns DeesIeeves³esles. ³ee mebyebOeeR®ee efveCe&³e Het{erue cegγeeb®³ee DeeOeejs Iesleuee peelees.

1. meeceev³eHeCes 40% otjoMe&ve 30% Je=ÊeHe$es DeeefCe 30% efve³ele keÀeefuekesÀ DeMeer ceeO³ece mebefceÞeleeª{ Deens. Hejblet He´l³e#e efveCe&³e ne iejpesvegmeej I³eeJee ueeielees.

2. SkeÀ ue#eele I³eeJes ueeieles keÀer meelel³eeves otjoMe&ve keÀe³e&ke´Àce HeenCeejs ns keÌJeef®ele Je=ÊeHe$es Jee®eCeejsDemeleele. cnCepes®e pes meelel³eeves Je=ÊeHe$es Jee®eleele les otjoMe&ve meceesj DeYeeJeeves yemeleele.peeefnjeleoejeuee ns efJe®eejele IesTve oesvner ceeO³eceeb®ee cesU meeOeeJee ueeielees.

3. He´s#ekeÀJeie& ne keÀener JesUe meceeve efkebÀJee SkeÀ®e Demelees Goe. FkeÀe@vee@efcekeÀ ìeF&cmeceO³es peeefnjeleefou³eebvelej Dev³e J³eeHeejer efve³elekeÀeefuekeÀele peeefnjeleer osC³ee®eer iejpe vemeles. keÀejCe Jee®ekeÀJeie&meceeve Demelees l³eecegUs peeefnjele Ke®e& Deveeþe³eer þjlees.

4. He´s#ekeÀ efkebÀJee oMe&keÀ ³eeb®eer {esyeU mebK³ee cenÊJee®eer Demeles. {esyeU He´s#ekeÀ Jeie& cnCepes peeefnjeleefkeÀleer ueeskeÀmebK³esHe³e¥le Hees®eveej leer mebK³ee nes³e. efJeefJeOe ceeO³eceeuee DemeCeejer {esyeU He´#ekeÀmebK³eeefJe®eejele IesGÀve ceeO³eces efveJe[ueer Heeefnpesle.

DeLee&le ceeO³ece mebefceÞeles®ee efveCe&³e ne mLee³eer mJeªHee®ee Demele veener. iejpesvegmeej ceeO³eceGHeueyOelesvegmeej l³eele yeoue keÀjeJes ueeieleele mHeOe&keÀebveer mJeerkeÀejuesues ceeO³ece efJe®eejele IesTve peenerjeleoejevesDeeHeu³ee Keelesoejemeeþer veJes mebceerÞeCe meg®eJeeJes ueeieles.

32

6.6 DeJ³eJeefmLeleHeCee (Duttes)

peeefnjele mebosMe ne OJeveer He´otMeCeecegUs DekeÀe³e&#ece Je DeHejerCeecekeÀejkeÀ efometve ³esCes cnCepes®eDeJ³eJeefmLeleHeCee nes³e. OJeefveHe´otMeCe ns keÀesCel³eener He´keÀej®³ee mebosMeeme ve<Ìì keÀjles efkebÀJee DebMele: KejeyekeÀjerle Demeles. keÌueìj cnCepes peemleer®es HetjJeþe keÀjC³eele Deeuesues mebosMe nes³e. ³ee®es keÀejCe mebosMeeceO³esJeeleJejCeeleerue yeoueecegUs efkebÀJee HeotMeCeecegUs Peeuesues vegkeÀmeeve ns JeeleeJejCeeleerue DeveskeÀ IeìkeÀ ns mebosMeeJejHeefjCeece Ie[Jetve DeeCeleele.

DeJ³eJeefmLeleHeCee ne Debleie&le DeeefCe yeefnie&le DeMee oesve IeìkeÀebJej DeJeuebyetve Demelees. peeefnjelekeÀe@Heer, peeefnjele ceeO³ecee®eer efveJe[, peeefnjele ceeO³ecee®es oes<e ³eecegUs DeJ³eJeefmLeleHeCee efvecee&Ce neslees.peefnjeleerJej yeefnie&le IeìkeÀeb®ee ÒeeotYee&Je Ie[tve DeJ³eJeefmLeleHeCee efvecee&Ce nesle Demelees. Goe. OJeveer Òeog<eCe,Flej JeeleeJejCeeleerue IeìkeÀ ³eecegUs DeJ³eJeefmLeleHeCee efvecee&Ce neslees.

6.7 GIe[PeeHe (Concept of Zipping)

Zipping cnCepes otjoMe&veeJejerue Hes#ekeÀ ®eeueg keÀe³e&keÀceeceO³es ceeieerue keÀe³e&keÀceebvee efkebÀJee jskeÀe[x[keÀe³e&ke´Àce jercees쮳ee mene³³eeves yeoue keÀjCes efkebÀJee GIe[PeeHe keÀjCes nes³e. yentleebMe Hes#ekeÀ DeMee He×leer®eeDeJeuebye keÀjerle Demeleele. Hel³eskeÀ Hes#ekeÀeb®eer DeeJe[efveJe[ ner JesieUer Demeles l³eecegUs Hel³eskeÀ Hes#ekeÀ JesieJesieȳeeHe×leer®ee DeJeuebye keÀjerle Demelees.

6.8 yeoue (®³eeveueceOeerue)(Concept of Zipping)

Zipping cnCepes J³eJemeeef³ekeÀ peeefnjeleer ìeUC³ee®³ee GÎsMeeves ogjoMe&ve ®e@veue ceO³es kesÀuesueeyeoue nes³e. efkebÀJee cegK³e keÀe³e&ke´Àce efkebÀJee ceeefuekeÀe ³eeceOeerue peeefnjeleer ìeUC³eemeeþer ®e@veue yeoueCes ³eeueeyeoue Demes cnCeleele.

®e@veueceO³es keÀjC³eele ³esCeejs yeoue efkebÀJee GIe[PeeHe ner SkeÀ menepeerkeÀ efmLeleer Deens. ®e@veueceOeerueyeoue ³ee ieesäer Òes#ekeÀeb®³ee DeeJe[er efveJe[erJej DeJeuebyetve Demeles. Òel³eskeÀ Òes#ekeÀeb®eer DeeJe[er®eer ®e@veueJesieJesieUer Demeleele. DeeefCe l³ee®eÒeceeCes DeeJe[l³ee ®e@veueceOeerue DeeJe[les Òeesûe@ce Je l³ee®eÒeceeCes ®e@veueceOeeruenesCeejs yeoue ³eeJej DeJeuebyetve Demelees.

6.9 He´Mve

1. ceeO³ecee®³ee Kejsoer®ee DeLe& meebiegve l³ee®eer He´efke´À³ee mHe<ì keÀje.

2. ceeO³ecee®eer efJeke´Àer He´efke´À³ee cnCepes keÀe³e?

3. ceeO³ece mebefceÞelee cnCepes keÀe³e?

4. efìHee efuene.

1.DeJ³eJeefmLeleHeCee (Duttes) 2.GIe[PeeHe (Zipping) 3.yeoue (Concept ofZipping)

‡‡‡

33

ÒekeÀjCe 7

peeefnjeleer®eer DeeefLe&keÀ yeepet(Economic Aspect of Advertising)

Heeþe®eer j®evee

7.1 GefÎäs

7.2 ÒemleeJevee

7.3 peeefnjeleer®ee HeefjCeece

7.4 peeefnjele DeeefCe mHeOee&

7.5 peeefnjeleerleerue DeHeJ³e³e

7.6 peeefnjele DeHeJ³e³ee®es ÒekeÀej

7.7 peeefnjele DeHeJ³e³ee®eer keÀejCes

7.8 peeefnjele DeHeJ³e³eeJejerue GHee³e³eespevee

7.9 ÒeMve

7.1 GefÎäs (Objectives)

³ee ÒekeÀjCee®ee meefJemlej DeY³eeme kesÀu³eeveblej efJeÐeeL³ee&vee Keeueerue ieesäer peeCetve Ieslee ³esleerue.

- peeefnjeleer®eer DeeefLe&keÀ yeepet peeCetve IesCes.

- peeefnjeleer®ee GlHeeove Ke®e&, efJelejCe Ke®e& Je ûeenkeÀ cegu³eJej nesCeeje HeefjCeece peeCetve IesCes.

- peeefnjele Je mHeOee&ceOeeruemebyeOe peeCetve IesCes

- peeefnjeleer®es JesieJesieUs ÒekeÀej keÀesCeles ? les mecepeles.

- peeefnjele DeHeJ³e³ee®eer keÀejCes MeesOeCes.

- peeefnjele DeHeJ³e³eeJejerue GHee³e³eespevee®ee MeesOe IesCes.

7.2 ÒemleeJevee (Introduction)

ieefleMeerue DeLe&J³eJemLesceO³es iesu³ee SkeÀ les oesve oMekeÀeble ceeefnleer DeeefCe leb$e%eeveeceO³es pes efJemHeÀesìPeeuee Deens. l³ee®ee®e JeeHej mebieCekeÀ ³egieeceO³es efJeefJeOe ceeO³eceeb®ee JeeHej keÀ©ve peeieleerkeÀ HeeleUerJejerueJ³eeJemeeef³ekeÀ DeeHeeHeu³ee Jemlet, mesJee Je efJe®eeje®eer peeefnjele keÀjerle Deensle. keÀejCe peeefnjeleer efMeJee³e keÀesCeleernerJemlet yeepeejHesþsceO³es efJekeÀueer peeJet MekeÀle veenerle. cnCetve meO³ee®es ³egie ns peeefnjeleer®es ³egie ceeveues peeles. ³ee

34peeefnjeleer®³ee ³egieeceO³es Òel³eskeÀpeCe peeefnjele keÀjerle Demelees. pemes Jemlet®eer peeefnjele, Yeeb[Jeue ÒeeHleermeeþerpeeefnjele keÀce&®eeN³eeb®³ee efveJe[ermeeþer peeefnjele, yebieu³ee®³ee efJe¬eÀermeeþer peeefnjele, JeOeg Jejeb®eer peeefnjele,yeBkeÀmesJes®eer peeefnjele Fl³eeoermeeþer peeefnjele keÀjeJeer ueeieles. Lees[ke̳eele peeefnjele ne DeeHeu³ee peerJevee®ee SkeÀDeefJeYeep³e Debie yeveuee Deens.

peeefnjeleer®ee Ke®e& ne efJelejCe Ke®ee&ceO³es meceeefJeä Demelees. lejermeg×e peeefnjele Ke®ee&Jej ceesþîeeÒeceeCeeJej Hewmee Ke®e& kesÀuee peelees. DeeefCe ne Ke®e& efJelejCe Ke®ee&ceO³es efceUJeuee peelees. ³ee®ee HeefjCeece ûeenkeÀebveeKejsoer keÀjeJ³ee ueeieCeeN³ee Jemlet Je mesJeeJej neslees. GlHeeokeÀe®³ee ¢efäves ne Ke®e& HeÀe³eosMeerj Demelees. keÀejCepeeefnjele GlHeeokeÀebvee ceesþer yeepeejHesþ efceUJetve osles, Jemletme ceeieCeer efvecee&Ce keÀ©ve osles. efJe¬eÀerJe=×er keÀjles³eecegUs ceesþîee ÒeceeCeele GlHeeove keÀjeJes ueeieles Je GlHeeoveele Jee{ kesÀu³eeves Òel³eskeÀ veiee®ee GlHeeove Ke®e&keÀceer neslees. ³eecegUs GlHeeokeÀebvee peeefnjele HeÀe³eosMeerj Demeles.

peeefnjele Ke®e& ûeenkeÀeuee Jemlet®eer peer eEkeÀcele ceespeeJeer ueeieles l³eeceO³es meceeefJeä Demeles. peeefnjeleer®eeKe®e& ûeenkeÀekeÀ[tve Jemetue kesÀuee peele Demeuee lejer ³ee®ee DeLe& ûeenkeÀeuee Jemlet®eer eEkeÀcele peeoe ÐeeJeer ueeielesDemes veener. peeefnjeleercegUs ûeenkeÀeuee peeoe eEkeÀcele ÐeeJeer ueeiesue keÀer veener ns peeefnjeleer®³ee GlHeeove Ke®e& JeefJelejCe Ke®ee&Jej keÀe³e HeefjCeece neslees ³eeJej DeJeuebyetve Deens.

peeefnjeleer®eer DeeefLe&keÀ yeepet mecepeeJetve Iesleevee peeefnjeleer®ee GlHeeove Ke®ee&Jej, efJelejCeKe®ee&Jej JeûeenkeÀ eEkeÀceleerJej nesCeeje HeefjCeece Je peeefnjeleer®³ee SketÀCe Ke®ee&Jej nesCeeje HeefjCeece ³eeb®ee efJe®eej keÀjeJeeueeiesue.

7.3 peeefnjeleer®ee HeefjCeece (Effects of Advertising)

De) peeefnjeleer®ee GlHeeove Ke®ee&Jejerue HeefjCeece (Effect of Advertising onproduction costs):

GlHeeove Ke®ee&ceO³es keÀ®®ee ceeue, keÀeceieeje®eer cepegjer Je JejkeÀ[ Ke®e& (overhead) ³eeb®ee meceeJesMeneslees. peeefnjeleer®ee Ke®e& GlHeeove Ke®ee&Jej Òel³e#eHeCes keÀesCeleener HeefjCeece keÀjerle veener. peeefnjeleer®ee Ke®e&ne efJe¬eÀer Je efJelejCee®ee Ke®e& ³eeceO³es ³eslees. Jemlet®eer eEkeÀcele þjefJeleevee GlHeeovee®ee Ke®e& + efJelejCee®ee Ke®e&+ DeHesef#ele veHeÀe ³ee Ke®ee&®ee efJe®eej keÀjeJee ueeielees. cnCepes®e Jemlet®³ee eEkeÀceleerceO³es peeefnjeleer®ee Ke®e&meceeefJeä Demelees. ³ee®ee®e DeLe& peeefnjeleer®ee Ke®e& eEkeÀceleerJej HeefjCeece keÀjlees.

peeefnjeleercegUs SketÀCe Ke®ee&le Jee{ nesles ns pejer Kejs Demeues lejer ne SketÀCe Ke®e& GlHeeoveeJejefJeYeeieuee peele Demeu³eeves Òel³eskeÀ veiee®ee mejemejer GlHeeove Ke®e& keÀceer neslees. ³eecegUs peeefnjeleer DeieesojJemlet®eer eEkeÀcele peer Demesue l³eeHes#ee leer eEkeÀcele peenerjeleer veblej keÀceer nesles. cnCepes GlHeeokeÀeuee JemletHeefnu³eeHes#ee keÀceer eEkeÀceleeruee efJekeÀlee ³esles. Keeueerue ìsyeuee®³ee mene³³eeves peeefnjele Ke®ee&®ee GlHeeove Ke®ee&JejkeÀmee HeefjCeece neslees ns ue#eele ³esF&ue.

35lekeÌlee (ìsyeue ¬eÀ. 1)

efJeJejCe peeefnjeleer Deeieesoj peeefnjeleer veblej

GlHeeoerle veie 5000 10,000

peeefnjeleer®ee Ke®e& - 1000

keÀ®®eeceeuee®ee Ke®e& 2,500 4,500

cepegjer®ee Ke®e& 1,500 2,500

JejkeÀ[ Ke®e& 1,000 1,000

SketÀCe GlHeeovee®ee Ke®e& 5000 8000

Òel³eskeÀ veiee®ee mejemejer GlHeeove Ke®e& 1.00 0.80

peeefnjele Ke®ee&®ee GlHeeove Ke®ee&Jejerue HeefjCeece Jejerue ìsyeuevegmeej GlHeeove 10,000 veieFlekeÀer Deens. peeefnjeleerHetJeea kebÀHeveer 5000 veiee®es GlHeeove keÀ©ve l³eeJejerue Ke®e& SketÀCe ©. 5,000/-FlekeÀe neslee. Òel³eskeÀ veiee®ee GlHeeove Ke®e& 100 FlekeÀe neslees. lees Ke®e& peeefnjeleercegUs efJe¬eÀJe=×er Peeu³eevesceeieCeerÒeceeCes GlHeeove keÀjCes Yeeie He[les. kebÀHeveerkeÀ[s Demeuesu³ee meJe& meeOeve meecegûeer®ee HetjsHetj JeeHej kesÀu³eevesGlHeeove 10,000 veiee®es Peeu³eeves l³eemeeþer ³esCeeje SketÀCe Ke®e& 8000 neslees. mejemejer Òel³eskeÀ veiee®eeGlHeeove Ke®e& keÀe{u³eeme les 0.80 FlekeÀe ³eslees. ³ee oesvnerKe®ee&leerue Deeuesuee leHeÀeJele cnCepes®e peeefnjeleer®eeGlHeeove Ke®ee&Jej Peeuesuee HeefjCeece

peeefnjeleer®ee GlHeeove Ke®ee&Meer Òel³e#e mebyebOe vemeuee lejer DeÒel³e#e l³ee®ee HeefjCeece GlHeoveJe=×ernesTve GlHeeove Ke®e& ©. 0.20 ves keÀceer Peeuesues efometve ³esles.

ye) peeefnjeleer®ee efJelejCe Ke®ee&Jejerue HeefjCeece (Effect of Advertising ondistribution cost):

efJelejCe Ke®ee&ceO³es efJe¬eÀer Ke®e&, efJelejCee®ee Ke®e&, peeefnjeleer®ee Ke®e&, efJe¬esÀl³ee®ee Heieej Je FlejefJelejCee®ee Ke®e& pemes ef[uej®es keÀefceMeve, JeenletkeÀ Ke®e& Je Flej Ke®e& ³ee®ee meceeJesMe neslees. Jemlet®³eeeEkeÀceleerceO³es GlHeeove Ke®e& Je efJelejCee®ee Ke®e& meceeefJeä Demelees. efJelejCe Ke®ee&®ee®e SkeÀ cenÊJee®ee IeìkeÀcnCepes peeefnjele Ke®e& nes³e. peeefnjele Ke®ee&cegUs efJe¬eÀer Je efJelejCee®³ee Ke®ee&ceO³es Jee{ neslees. Hejbleg Òel³eskeÀveiee®ee mejemejer efJe¬eÀer Je efJelejCee®ee Ke®e& keÀceer neslees. ÒeYeeJeer peeefnjeleercetUs efJe¬eÀerceO³es ceesþîeeÒeceeCeele Jee{nesles. efJe¬eÀerceefOeue Jee{ ner HetCe&HeCes peeefnjeleercegUs nesles. efJelejCee®³ee Ke®ee&le peeefnjele Je Flej yeef#eme³eespevesJejerue Ke®ee&®ee meceeJesMe neslees. Hejblet efJe¬eÀer®³ee veieceO³esJe=×er Peeu³eeves efJe¬esÀl³ee®³ee lemes®e ûeenkeÀeb®³ee¢efäkeÀesCeeletve peeefnjeleer®ee Ke®e& HeÀe³eosMeerj þjlees. efJelejCeKe®ee&Jejerue nesCeeje peeefnjeleer®ee HeefjCeeceHegef{ue efouesu³ee ìsyeueJe©ve mHeä ue#eele ³eslees.

ª ª

36lekeÌlee (ìsyeue) ¬eÀ. 2

efJelejCe peeefnjeleer Deieesoj peeefnjeleer veblej

efJelejCe 5,000 10,000

peeefnjeleer®ee Ke®e& - 1,000

efJe¬eÀer Ke®e& 2,000 2,300

Flej efJelejCe Ke®e& 500 700

SketÀCe efJelejCe Ke®e& 2,500 4,000

Òel³eskeÀ veiee®ee efJelejCe Ke®e& 0.50 0.40

Jeefjue efouesu³ee lekeÌl³eeJe©ve Demes efvekeÀMe meceesj ³esles efkeÀ, peeefnjeleerJej ©. 1,000/- Ke®e&kesÀu³eeves Jemlet®³ee ceeieCeerle Yejcemeeþ Jee{ Peeuesuee efometve ³eslees. peeefnjeleer HetJeea Jemlet®e 5000 veiee®esefJelejCe kebÀHeveer keÀjle nesleer. les®e peeefnjeleerveblej Jemlet®es 10,000 veiee®es efJelejCe Peeuesues efometve ³esles.peeefnjeleerHetJeea efJelejCe Ke®e& ©. 2,500 nesles lej peeefnjeleerveblej lees Ke®e& 4,000 pej Òel³eskeÀ veiee®eemejemejer efJelejCe Ke®e& keÀe{ues lej les peeefnjeleerHetJe& ©.0.50 Je peeefnjeleerveblej lees Ke®e& ©. 0.40 FlekeÀeneslees. cnCepes®e Òel³eskeÀ veieeceeies ©. 0.10 FlekeÀe keÀceer efJelejCe Ke®e& neslees.

ÒeYeeJeer Je DeekeÀef<e&le peeefnjele keÀjC³eemeeþer GlHeeokeÀeves ceesþîee ÒeceeCeeJej Ke®e& kesÀu³eeves l³ee®eeHeÀe³eoe efkeÀjkeÀesU J³eeHeeN³eeme neslees. GlHeeokeÀe®ee efJelejCe Ke®e& Jee{lees Hejbleg efkeÀjkeÀesU J³eeHeeN³ee®³ee JeeìHeKe®ee&le ye®ele nesles. lemes®e ceesþîee ÒeceeCeeJejerue ÒeYeeJeer peeefnjeleercegUs efJe¬eÀerceO³es Jee{ nesles. Lees[ke̳eelepeeefnjeleer®ee Ke®e& ne mHeOex®ee Ke®e& Deens yeepeejHesþsle SkeÀe Jemletuee DeveskeÀ He³ee&³eer Jemlet GHeueyOe Peeu³eeDeensle. ³eemeeþer mHeOexle efìkeÀC³eemeeþer peeefnjeleer®ee Ke®e& ne DeefveJee³e&®e Deens ³ee®es meJee&le ®eebieue GoenjCekeÀeskeÀe keÀesuee efMeleHes³e kebÀHeveer®es oslee ³esF&ue. ner kebÀHeveer peeefnjeleerJej keÀjes[es ©He³es Ke®e& keÀjles. Hejbleg Òel³eskeÀyeeìueerceeies peeefnjeleer®ee Ke®e& kesÀJeU leerve Hewmes FlekeÀe neslees. Lees[ke̳eele Jemlet®ee GlHeeovee®ee Ke®e& JeefJelejCee®ee Ke®e& efkeÀleer neslees ns ûeenkeÀe®³ee ¢äerves cenÊJee®es vemeles lej ûeenkeÀebvee Jemlet keÀceer eEkeÀceleerceO³esefceUeJes ns ûeenkeÀeb®³ee ¢äerves cenÊJee®es Demeles.

keÀ) peeefnjeleer®ee ûeenkeÀ cegu³eeJejerue HeefjCeece (effect of Advertising on consumerprice):

GHeYeeskeÌlee Jemlet Kejsoer keÀjleevee peer efkeÀbcele l³eeuee ceespeeJeer ueeieles l³eeme ûeenkeÀ cegu³e Demes cnCeleele,efn eEkeÀcele meeOeejCelee Heg{erue ÒekeÀejs DeekeÀejueer peeles.

ûeenkeÀ cegu³e = GlHeeove Ke®e& + efJelejCe Ke®e& + DeHesef#ele veHeÀe.

ª ª

37(ìsyeue) lekeÌlee ¬eÀceebkeÀ 1 ceO³es GlHeeovee®ee Ke®e& Je lekeÌlee (ìsyeue) ¬eÀceebkeÀ 2 ceOeerue efJelejCe

Ke®ee&®ee efJe®eej kesÀuee Deens. ÒeYeeJeer peeefnjeleercegUs Je l³ee®³ee Ke®ee&cegUs oesvner Ke®e& Jee{leele. Hejbleg Òel³eskeÀveiee®ee mejemejer Ke®e& cee$e keÀceer neslees. ³eecegUs l³ee®ee HeefjCeece ûeenkeÀ cegu³eJejner neslees. l³eecegUs ûeenkeÀcetu³ekeÀceer nesles. ³ee eEkeÀceleer keÀceer Peeu³eelejer l³ee®ee keÀbHeveer®³ee veHe̳eeJej keÀesCeleener HeefjCeece nesle veener. eEkeÀyengveeveHe̳eeceO³esner Jee{ nesles.

peeefnjeleer®ee ûeenkeÀ cegu³eeJej HeefjCeece neslees. meJe&meeOeejCeHeCes peeefnjele Ke®ee&cegUs ûeenkeÀebvee Jemletpeemle ojeves Kejsoer keÀjeJeer ueeiesue. Demee mecepe Keesìe þsJelees. Òel³e#eeceO³es ÒeYeeJeer peeefnjele Jemlet®eer efJe¬eÀerceesþîee ÒeceeCeeJej Jee{Jeues. yeepeejHesþe efJemleejleele Je mHeOexuee leeW[ osCes Meke̳e nesles. les kesÀJeU peeefnjeleercegUs®e.peeefnjeleer®ee ûeenkeÀ eEkeÀceleerJej nesCeeje HeefjCeece Heg{erue lekeÌl³eeÜejs mHeä keÀjlee ³esles.

lekeÌlee (ìsyeue) ¬eÀceebkeÀ 3

efJeJejCe peeefnjeleer Deieesoj peeefnjeleer veblej

Òel³eskeÀ veiee®ee GlHeeove Ke®e& (lekeÌlee ¬eÀ. 1) ©. 1.00 ©. 0.80

Òel³eskeÀ veiee®ee efJelejCe Ke®e& (lekeÌlee ¬eÀ. 2) ©. 0.50 ©.0.40

DeHesef#ele veHeÀe Deboepes ©. 1.00 ©. 1.10

Òel³eskeÀ veiee®ee ûeenkeÀ cegu³e ©. 2.50 ©. 2.30

peeefnjeleer®ee ûeenkeÀ cegu³eeJejerue HeefjCeece Jejerue efouesu³ee lekeÌl³ee (ìsyeue) ÒeceeCes ûeenkeÀ cegu³eÒel³eskeÀ veiee®eer peeefnjele HetJeea ûeenkeÀ cegu³e ©. 2.50 Deens DeeefCe peeefnjeleerveblej leer®e Je ©. 2.30 ml.efJekeÀlee ³essles. peeefnjeleerveblej®e DeHesef#ele veHeÀe Òel³eskeÀ veieeHeeþerceeies ©. 1.10 Deens DeeefCe l³ee®e Jemlet®eepeeefnjeleer HetJeea®ee veHeÀe ©. 1.00 FlekeÀe Deens. cnCepes®e peeefnjeleerveblej Jemlet®eer eEkeÀcele keÀceer nesles. lemesveHe̳eeceO³es osefKeue Jee{ nesles. ³ee efþkeÀeCeer DeeHeCe Demes ie=efnle Oejues Deens efkeÀ ÒeYeeJeer peeefnjeleercegUs efJe¬eÀerceO³esJee{ nesles. l³eecegUs Òel³eskeÀ veiee®ee GlHeeovee®ee Ke®e& Je efJelejCee®ee Ke®e& keÀceer neslees DeeefCe ûeenkeÀebvee keÀceereEkeÀceleeruee Jemlet efJekeÀlee ³esles. Hejbleg ³eeGueì efJe®eej kesÀu³eeme, pej peeefnjele ÒeYeeJeer þju³ee veenerle lejceeieCeer Ieìsue ceeieCeer Ieìu³eeves GlHeeovee®ee Ke®e& Je efJelejCee®ee Ke®e& keÀceer nesF&ue HeCe peeefnjeleer®ee Ke®e& ³eeKe®ee&ceO³es efceUefJeu³eeme Jemlet keÀceer eEkeÀceleeruee efJekeÀCes Meke̳e nesCeej veener. DeMeeJesUer peeefnjele Ke®ee&®eeûeenkeÀ cetu³eeJej efJeHejerle HeefjCeece nesF&ue Je ûeenkeÀ cegu³e Jee{sue.

Jee{l³ee mHeOexcegUs peeefnjeleer®³ee Ke®ee&ceO³esner ceesþîee ÒeceeCeeJej Jee{ nesle Deens. l³eecegUs Jemletb®³eeeEkeÀceleer Jee{leevee efomele Deensle. ner pejer meJe&meeceev³e yeeye Demeueer lejer GlHeeokeÀebceOeerue mHeOexcegUs GlHeeokeÀeEkeÀcele Jee{efJeC³eeme le³eej nesle veenerle. cee©leer ceesìej kebÀHeveer®es GoenjCe ³ee meboYee&le oslee ³esF&ue. FlejkebÀHev³ee®³ee mHeOexuee leeW[ osC³eemeeþer ³ee kebÀHeveerves DeeHeu³ee iee[er®³ee Òel³eskeÀ cee@[sue®eer efkeÀcele ©. 5000les 30,000 npeejeHe³e¥le keÀceer kesÀu³ee Deensle. GlHeeokeÀ eEkeÀcele Jee{JeC³eeme le³eej vemesue lejerner Jemlet®³eeeEkeÀceleer Jee{leele®e Demes cnCeC³eeme njkeÀle veener. peeefnjele ne eEkeÀceleerJej lJeefjle HeefjCeece keÀjCeeje IeìkeÀDeens ns ceev³e kesÀues lejer ÒeYeeJeer peeefnjele Jee{u³ee GlHeeoveeuee ®eeuevee efceUJetve GlHeeokeÀebvee ceesþîee ÒeceeCeeJejerueGlHeeovee®es meJe& DeeefLe&keÀ HeÀe³eos efceUJelee ³esleele Je eEkeÀcelener keÀceer nesC³ee®eer Meke̳elee Demeles. DeeefCe meJee&le

38cenÊJee®es cnCepes ³ee meJee&®ee veHe̳eeJej keÀesCeleener efJeHejerle HeefjCeece nesle veener efkeÀyengvee veHe̳eeceO³es Jee{®enesles.

7.4 peeefnjele DeeefCe mHeOee&

mHeOe&keÀ, yeepeejHesþe DeeefCe cekeÌlesoejer®³ee yeepeejHesþe ³ee JesieJesieȳee Demeleele. mHeOex®³ee yeepeejHesþsleDemebK³e GlHeeokeÀ Demeleele. ceeieCeer, HegjJeþe, eEkeÀcele ³eeJej keÀesCee®esner efve³eb$eCe vemeles. ³eeGueì cekeÌlesoejerceO³esmebHetCe& yeepeejHesþsle SkeÀ GlHeeokeÀ eEkeÀJee efJe¬esÀlee ³eeb®es Jemlet, HegjJeþe Je efle®eer eEkeÀcele ³eeJej HetCe&le: efve³eb$eCeDemeles.

peeefnjele SkeÀe þjeJeerkeÀ J³eeHejef®evn, yeesOeef®evn DeMeer Òeeflecee efvecee&Ce keÀjerle Demeles. J³eJemee³e,GÐeespekeÀ eEkeÀJee GlHeeokeÀ ûeenkeÀeb®es ceevemeMeeðe, yeepeejHesþsleerue Jemletb®eer ceeieCeer, l³ee Jemleguee DemeCeejsHe³ee&³e, l³ee®³ee efkeÀceleer Jemletb®ee opee& Fl³eeoer®ee efJe®eej keÀ©ve peeefnjeleoej DeeHeues keÀewMeu³e HeCeeuee ueeJetvemebosMeJenvee®es keÀece keÀjerle Demelees. peeefnjeleercegUs Jemlet®eer HetCe& ceeefnleer ûeenkeÀeuee efoueer peeles. cnCetve®eefJeefMeä ìs[ceeke&À Demeuesu³ee Jemletveeb®e yeepeejHesþsle ceeieCeer Demeles. Goe. De@ieceeke&À, Mesleceeuee®³ee Jemlet Jenerjes neW[e (osMe keÀer Oe[keÀve) ng[er yeeyee, ogefve³ee cesjs cegÇer ceW, efjuee³evme ceesyeeF&ue DeMee DeveskeÀ owvebefoveJeeHejeleerue Jemlet®³ee peeefnjeleer DeeHeCe Heenlees. peeefnjele ner cekeÌlesoejer efvecee&Ce keÀjC³ee®es meeOeve Deens.DeveskeÀ efìkeÀekeÀejebveer cnìuesues Deens efkeÀ peeefnjele ns yeepeejHesþsleerue mHeOexJej yebOeve DeeCeles. peeefnjeleceesþîee GÐeesieebvee MekeÌleer Òeoeve keÀjles Je ueneve GÐeesiee®eer mebOeer efnjeJetve Iesles.

peeefnjele mHeOexceO³es efìkeÀeJe Oe©ve jenC³eeme ceole keÀjles Òel³eskeÀ Jemlet Je mesJesuee yeepeejHesþsleHe³ee&³eer He³ee&³e GHeueyOe Demeleele. lemes®e peeefnjeleerkeÀjerlee GHeueyOe Demeuesu³ee ceeO³eceeJej kegÀCee®eerner cekeÌlesoejerDemele veener. ³eemeeþer otjoMe&veJej DemebK³e ®eebieu³ee Òeleer®³ee peeefnjeleer DeeHeCeeme HeeneJe³eeme efceUleele.

DeefOekeÀ ®eebieues efJeHeCeve, keÀe³e&#ece mesJee, peeefnjeleer®es ³eesi³e leb$e Fl³eeoer®³ee mene³³eeves keÀesCeleernerkebÀHeveer Kegu³ee yeepeejHesþsleerue ÒeJesMe Flej GlHeeokeÀeuee yeepeejHesþ yebo keÀ© MekeÀle veener. lemes®e l³eeb®eercekeÌlesoejer meg×e efvecee&Ce nesT osle veener. HeCe yeepeejHesþerceOeerue mHeOex®eer efveceealeer keÀjC³eeme ceole keÀjCesGlHeeokeÀevee KeN³ee DeLee&ves yeepeejHesþ keÀeefyepe keÀjeJe³ee®es Demesue Je GlHeeoerle Jemlet®eer efJe¬eÀerleerue meelel³eefìkeÀJeerC³eemeeþer peeefnjele ns leb$e ÒeYeeJeer Deens.

7.5 peeefnjeleerleerue DeHeJ³e³e (Waste in Advertising)

yeepeejHesþebceO³es DeveskeÀ GlHeeokeÀ DeeHeeHeu³ee Jemlet®³ee efJe¬eÀerJe=×ermeeþer Òe³elve keÀjerle Demeleele.Hejbleg Òel³eskeÀ JesUer kesÀueer peeCeejer peeefnjele ner ³eMemJeer þjsue®e Demes veener. peeefnjeleercegUs keÀener JesUeHeÀe³eÐeeHes#ee leesìs menve keÀjeJes ueeieleele. peeefnjeleerceOeerue Òel³eskeÀ DeHeJ³e³e ne peeefnjeleer®ee HeefjCeece ®eebieueeve Peeu³eeme Ie[lees Je peeefnjeleer®ee Ke®e& HetCe&HeCes Jee³ee peelees. peeefnjeleerJej kesÀuesuee Ke®e& efJe¬eÀer Je=×er ÜejsefceUeu³eeme peeefnjeleerJejerue Ke®e& kesÀuesuee Hewmee DeHeJ³e³e þjle veener. Hejblet ceesþîee ÒeceeCeeJejerue peeefnjelepej ûeenkeÀeb®es ceve JeUefJeC³eeme DemeceLe& Demesue lej les peeefnjeleer®es DeHeJ³e³e nes³e.

DeLe& :

efJe¬eÀerJe=×er Je ûeenkeÀe®es ceve JeUefJeC³eemeeþer ceesþîee ÒeceeCeele peeefnjele osTve ns GefÎä meeO³e neslevemesue lej l³eeme peeefnjeleer®ee DeHeJ³e³e Demes cnCeleele.

39

7.6 peeefnjele DeHeJ³e³ee®es ÒekeÀej

peeefnjeleercegUs pej DeHesef#ele HeefjCeece efometve Deeues veener lej leer peeefnjele De³eMemJeer mecepeueerpeeles. Je Keeueerue ÒekeÀej®es peeefnjeleer®es DeHeJ³e³e Dee{Uleele.

peeefnjele DeHeJ³e³e

HewMee®ee DeHeJ³e³e JesUs®ee DeHeJ³e³e peeies®ee DeHeJ³e³e MekeÌleer®ee DeHeJ³e³e

De) HewMee®ee DeHeJ³e³e:

peeefnjeleercegUs pej Jemlet®³ee ceeieCeerle Jee{ Peeueer veener lej peeefnjeleer®³ee yeebOeCeermeeþer kesÀuesuee Ke®e&Jee³ee peelees. cnCepes®e HewMee®ee DeHeJ³e³e neslees. peeefnjeleerJej kesÀuee peeCeeje ceesþe Ke®e& Je ceeieCeer ³eeb®eemenmebyeOe Demelees pej ns meeO³e nesle vemesue DeeefCe peeefnjele ns HejerCeecekeÀejkeÀ vemesue lej l³ee®ee HeefjCeececnCetve HewMee®³ee DeHeJ³e³e neslees. peeefnjeleerJej kesÀuee peeCeeje ceesþe Ke®e& Je ceeieCeer ³eeb®ee menmebyebOe Demelees.pej ns meeO³e nesle vemesue DeeefCe peeefnjele ns HeefjCeecekeÀejkeÀ vemeues lej l³ee®ee HeefjCeece cnCetve HewMee®³eeDeHeJ³e³e neslees.

ye) JesUe®ee DeHeJ³e³e:

peeefnjeleerleerue JesUs®ee DeHeJ³e³e cnCepes peeefnjeleermeeþer efveJe[uesueer JesU efn ®egkeÀer®eer DemeCes Goe.ogjoMe&veJejerue Jemlet®eer efouesueer peeefnjele ner mebO³eekeÀeUer HeÀej GMeerje eEkeÀJee ogHeejer oeKeefJeu³eeme ³eeJesUsceO³es otjoMe&veJejerue peeefnjele HeenCeejer ueeskeÀmebK³ee ce³ee&oerle Demeles. cnCepes®e peeefnjeleer®ee mebosMece³ee&efole ueeskeÀebHe³e¥le®e Heesnes®eles. l³ee®e ÒeceeCes MeeUe Je ceneefJeÐeeue³ee®³ee JesUele peeefnjele oeKeefJeCes, jsvekeÀesì®eerpeeefnjele Gvneȳeele osCes, Fl³eeoer ®egkeÀer®³ee JesUer peeefnjele efou³eeves DeHes#eerle ûeenkeÀekeÀ[tve mebceleer Yesìleveener. ³eecegUs peeefnjeleermeeþer efouesuee JesU ne Jee³ee peelees.

keÀ) peeies®ee DeHeJ³e³e:

ceeefmekeÀ Je Je=leHe$e peeefnjeleer®es Ke®e& ns peeefnjeleermeeþer efoueer peeCeeN³ee peeies (Space) JejDeJeuebyetve Demeles. les Jee®ekeÀ Jee®ele vemeleerue lej peenerjeleerves J³eeHeuesues peeies®eb DeHeJ³e³e cnCelee ³esF&ue.lemes®e ueeskeÀJemleer vemeuesu³ee jes[Jejleer HeÀuekeÀ Gueìîee efoMesves ueeJeCes efn ®egkeÀer®eer peeies®eer efveJe[ cnCelee³esF&ue. ³ee meboYee&le peeefnjeleer®es GefÎä meeO³e nesle veener.

[) MekeÌleer®ee DeHeJ³e³e:

peeefnjeleer®³ee yeebOeCeermeeþer DeveskeÀ J³ekeÌleer®³ee menkeÀe³ee&®eer iejpe Yeemeles. keÀejCe peeefnjele ns meebefIekeÀkeÀe³e& Deens. ³eeceO³es efJeefJeOe #es$eeleerue J³ekeÌleer iegbleuesu³ee Demeleele. l³ee J³ekeÌleer peeefnjeleer®es efve³eespeve keÀjC³eemeeþerl³eeb®ee JesU Je MekeÌleer Ke®e& keÀjerle Demeleele. p³eeJesUer peeefnjele De³eMemJeer þjleele l³eeJesUer l³eeceO³es iegbleuesu³eemeJe& ueeskeÀeb®ee JesU Je l³eemeeþer Iesleuesues Þece Jee³ee peelees.

Jejerue Òel³eskeÀ ÒekeÀej®ee DeHeJ³e³e peeefnjeleer®eer efve©He³eesieer keÀuee þjJeles. peeefnjeleercegUs DeHes#eerle³eMe mebHeeove nesle vemesue. efJe¬eÀerJe=×er nesle vemesue, ûeenkeÀe®es ceve JeUefJeC³eeme DemeceLe& Demesue lej l³ee®eeHeefjCeece cnCetve HewMee®ee, JesUs®ee, peeies®ee Je MekeÌleer®ee DeHeJ³e³e nesles.

40

7.7 peeefnjeleer®³ee DeHeJ³e³ee®eer keÀejCes

(Causes of waste in Advertising) peeefnjeleer®³ee DeHeJ³e³ee®eer keÀejCes Keeueerue ÒeceeCes

De) De³eesi³e efve³eespeve Je OeesjCe (Poor planning & Policies):

peeefnjeleer®es efve³eespeve Je OeesjCe ns efveef½ele mJe©Hee®es Demeues Heeefnpes. peeefnjeleer®es efve³eespeve JeOeesjCe þjefJeleevee meJe& efJeYeeieeceO³es mecevJe³e ÒemLeeefHele kesÀuesuee Demeuee Heeefnpes. ³eesi³e J³ekeÌleer®eer efveJe[peeefnjeleermeeþer kesÀuesueer Demeueer Heeefnpes. De³eesi³e Je ®egkeÀer®eb efve³eespeve Je OeesjCe peeefnjeleer®³ee DeHeJ³e³eemekeÀejCeerYetle þjleele. Goe. peeefnjeleerceO³es efouesu³ee DeeéeemeveeÒeceeCes Òel³e#e keÀe³e&Jeener vemeCes ³eeceO³es GOeejer®eermeJeuele nceer eEkeÀJee efJe¬eÀerGleej mesJee Fl³eeoer GuuesKe Demeu³eeme Òel³e#eele ûeenkeÀebvee DeMee ÒekeÀej®³eemeJeueleer osC³ee®es Je®eve kebÀHeveer HeeUle vemesue lej ®egkeÀer®³ee efve³eespeve Je Oeeske̳eecegUs peeefnjeleer®ee DeHeJ³e³eneslees. peeefnjeleer®ee Ke®e& Jee³ee peelees.

ye) ®egkeÀer®es ue#³e (Wrong targeting):

®egkeÀer®es ue#³e cnCepes GlHeeovee®eer peeefnjele keÀjC³eeDeieesoj ³eesi³e yeepeejHesþs®eer efveJe[ ve keÀjCes.DeveskeÀoe peeefnjeleer®ee cepeketÀj ®eebieuee le³eej kesÀuee peelees. ³eesi³e ceeO³ecee®eerner efveJe[ kesÀueer peeles. Hejbletp³ee®³eemeeþer ner peeefnjele kesÀueer peeles l³ee®³eeHe³e¥le ner peeefnjele Heesnes®ele®e veener. ³eemeeþer Jemlet®ee mebYeeJ³eûeenkeÀ keÀesCe Deens Je lees Menjer Yeeieeleerue Deens keÀe ûeeceerCe Yeeieeleuee ³ee®ee DeY³eeme Deieesoj kesÀuee peeleveener Je peeefnjele Òemeejerle keÀjCes. pemes MesleerMeer mebyebOeerle peeefnjeleer MenjeceO³es ceesþîee HeesmìjJej oeKeefJeCes.Lees[ke̳eele Jemlet®es DeHesef#ele ûeenkeÀ keÀesCe Deensle l³ee®³eeHe³e¥le peeefnjeleer®ee mebosMe Hees®ele veener ³eeuee ®egkeÀer®esue#e cnCelees. ³eecegUs peeefnjeleer®es DeHeJ³e³e nesles.

keÀ) ®egkeÀer®³ee ceeO³ecee®eer efveJe[ (Wrong Selection of media):

ue#eeJeOeer ûeenkeÀeHe³e¥le peeefnjeleer®ee mebosMe Heesnes®eJeCes Je l³eeb®³eekeÀ[tve mekeÀejelcekeÀ Òeeflemeeo efceUJeCesns peeefnjeleer®es keÀe³e& Demeles. peeefnjeleermeeþer ³eesi³e ceeO³ecee®eer efveJe[ keÀjeJeer ueeieles pej ³eesi³e ceeO³ecee®eerefveJe[ ve kesÀu³eeme peeefnjeleer®ee DeHeJ³e³e neslees p³ee mebYeeJ³e ûeenkeÀekeÀjerlee peeefnjele keÀje³e®eer ns þju³eeveblejnerpej leer peeefnjele l³ee®³eeHe³e¥le Heesnes®eJelee Deeueer veener lej peer ceeO³eces JeeHejueer leer De³eesi³e nesleer DemescnCelee ³esF&ue. Goe DeefMeef#ele J³ekeÌleervee ceeefnleer HetjefJeC³eemeeþer Jele&ceeveHe$e Je ceeefmekeÀ ceeO³ecee®ee JeeHejkeÀjCes. yeefnN³ee ueeskeÀemeeþer Jemlet Je mesJeeb®eer peeefnjele js[erDees ceeO³eceeÜejs osCes Fl³eeoer ns ®egkeÀer®³ee ceeO³ecee®eerefveJe[ nes³e. ³eecegUs peeefnjeleer®ee DeHeJ³e³e neslees.

[) ®egkeÀer®eer JesU (Wrong time):

ceeO³ecee®eer ³eesi³e efveJe[ keÀ©ve osKeerue ®egkeÀer®³ee JesUsuee peeefnjele kesÀu³eeme peeefnjeleer®ee DeHeJ³e³eneslees. Goe. DeekeÀef<e&le HebK³ee®eer peeefnjele efnJeeȳeele keÀjCes peeefnjele keÀjC³ee®eer JesU ®egkeÀer®eer Demeu³eemepeeefnjeleerJej efkeÀleerner ceesþîee ÒeceeCeeJej Ke®e& kesÀuee lej lees HeÀe³eosMeerj þjle veener. Goe. menueer Dee³eesefpelekeÀjCeeN³ee kebÀHeveerves Heefj#ee®³ee keÀeueeJeOeerceO³es peeefnjele keÀjCes eEkeÀJee ceboer®³ee keÀeueeJeOeerle peeefnjele keÀjCes.Lees[ke̳eele peeefnjele ³eesi³e JesUer®e keÀjeJeer ueeieles. Dev³eLee peeefnjeleer®³ee ®egkeÀer®³ee JesUscegUs DeHeJ³e³e neslees.

F) ®egkeÀer®³ee mLeUer peeefnjele osCes (Wrong placement of Ads):

peeefnjeleer®³ee DeHeJ³e³ee®e cenÊJee®e keÀejCe cnCepes ®egkeÀer®³ee mLeUer peeefnjele osCes nes³e, efYeleerHe$ekesÀ,

41HeÀuekeÀ F. ueeJeC³ee®³ee peeiee ®egkeÀu³eeme peeefnjeleer®ee DeHesef#ele HeefjCeece nesle veener DeekeÀef<e&le Heesmìme&®egkeÀer®³ee efþkeÀeCeer yemeefJeu³eeme DeHesef#ele Òeeflemeeo efceUle veener. Goe. ef¬eÀ[e meeefnl³ee®eer peeefnjele efHeÀuceerceeefmekeÀele kesÀu³eeme leer HeÀe³eosMeerj þjle veener.

Jele&ceeveHe$eele peeefnjeleermeeþer efveJe[uesu³ee peeiesMespeejer Del³eble og:Keo Ieìvee eEkeÀJee DeHeIeele Peeu³ee®eerIeìvee íeHetve Deeu³eeme peeefnjeleerkeÀ[s otue&#e nesles. ³eemeeþer peeefnjeleer®eer peeiee keÀesþs DemeeJeer ³ee®ee DeieesojDeY³eeme kesÀuesuee DemeeJee ®egkeÀer®³ee peeiesle peeefnjele kesÀu³eeme peenerjeleer®ee DeHeJ³e³e neslees.

F&) ®egkeÀer®eer efoMee (Wrong Direction):

peeefnjeleerceO³es peeefnjeleerleerue mebosMe eEkeÀJee cepekegÀj ³eeuee Deefleö cenÊJe Demeles. peeefnjeleer®eecepeketÀj, mebosMe, Iees<eJeeke̳e F. DeeOeej ®egkeÀer®ee DemeCes cnCepes peeefnjeleer ceO³es vekeÀes l³ee ieesäeRvee cenÊJeosCes ³eeuee®e ®egkeÀer®eer efoMee cnCeleele. ³eecegUsner peeefnjeleer®ee DeHeJ³e³e neslees. Goe. ®ene®³ee peeefnjeleerJejoejeeEmeie®es ef®e$e oeKeefJeu³eeme lees ®egkeÀer®ee mebosMe mecepeuee peelees. JemletHeemetve efceUCeejs HeÀe³eos Je l³eeJemlet®eer JewefMeäîes ³eeefJe<e³eer ûeenkeÀeb®eer keÀuHevee ®egkeÀer®eer Demesue lej ®egkeÀer®eer efoMee ³ee meojele leer peeefnjelecees[les. Goe. uekeÌme meeyeCee®eer peeefnjele meOeve Jeiee&leerue ûeenkeÀemeeþer le³eej keÀjCes Je leer iejerye JemleerceO³esoeKeefJeCes Fl³eeoer.

G) De³eesi³e cepeketÀj (Poor copy):

peeefnjeleer®es ³eMeeHe³eMe peeefnjeleerleerue cepeketÀjeJej DeJeuebyetve Demeles. De³eesi³e cepeketÀj peeefnjeleer®eeDemesue lej ûeenkeÀ l³ee®³eekeÀ[s DeekeÀef<e&le nesCeej veenerle. DeveskeÀoe peeefnjeleermeeþer efveJe[uesues ceeO³ece ³eesi³eDemeles. JesUer®e efveJe[ ³eesi³e Demeles. Hejbleg peeefnjeleeruee cepeketÀj De³eesi³e Demesue lej peeefnjele HeefjCeecekeÀejkeÀþ© MekeÀle veener. peeefnjeleer®ee cepeketÀj ûeenkeÀeb®³ee efJeéeemeeme Hee$e DemeeJee. peeefnjeleerÒeceeCes keÀbHeveervesûeenkeÀebvee mesJee ve efou³eeme kebÀHeveer ûeenkeÀeb®³ee efJeéeemeeme Hee$e þjCeej veener. peeefnjeleer®ee cepeketÀj De³eesi³eDemeu³eeme peeefnjeleer®ee DeHeJ³e³e neslees.

T) efveke=À<ì opee&®eer Jemlet (Poor product):

efveke=Àä opee&®eer Jemlet ÒeYeeefJe peeefnjele osTve Jemlet®eer efJe¬eÀer keÀjC³ee®ee Òe³elve kesÀuee peelees. megjJeeleerueeleer ÒeYeeJeer þjles HeCe Òel³e#e Jemlet®ee opee& ue#eele ³eslee®e Jemlet®³ee ceeieCeerJej efJeHejerle HeefjCeece nesles JepeeefnjeleerJej kesÀuesu³ee Yejcemeeþ Ke®e& Jee³ee peelees. cnCepes®e peeefnjeleer®ee DeHeJ³e³e neslees.

S) De³eesi³e Yee<ee (unsuitable Language):

DeHesef#ele ûeenkeÀebvee peeefnjeleerleerue Yee<ee mecepeC³eemeejKeer Demesue lej®e peeefnjele ÒeYeeJeer þjles.lemes®e peeefnjeleerleerue Yee<ee p³ee ûeenkeÀebmeeþer peeefnjele kesÀueer Demesue l³eebvee mecepeCeejer nJeer. peeefnjele nerÒeeosefMekeÀ Yee<esceO³es DemeeJeer. Dev³eLee peeefnjeleer ÒeYeeJeer þjle veener Je l³ee®ee DeHeJ³e³e neslees.

7.8 peeefnjele DeHeJ³e³eeJejerue GHee³e³eespevee

peeefnjeleerleerue DeHeJ³e³e keÀceer keÀjC³eemeeþer keÀener GHee³e ³eespevee Keeueerue ÒeceeCes

De) peeefnjeleer®es mJe©He, nslet, GefÎäîes, YetefcekeÀe eEkeÀJee keÀe³e& ns efJe®eejele IesTve peeefnjele keÀjC³ee®³eeDeJemLee efJeYeeietve peeefnjeleer®es JesUeHe$ekeÀ DeeefCe efve³eespeve kesÀues peeJes.

42ye) DeeHeueer Jemlet, He³ee&³eer Jemlet, yeepeejHesþeb®eer efmLeleer, ceeieCeer HegjJeþe eEkeÀceles, GlHeeove Ke®e& Fl³eeoeryeeyele

mebHetCe& ceeefnleer Je Kejsoer-efJe¬eÀer®ee HetCe& DeY³eeme kesÀu³eeefMeJee³e peeefnjele osT ve³es.

keÀ) peeefnjeleer®es HeefjCeece DevegketÀue nesleele keÀer ÒeefleketÀue nesleele ³ee®es efvejer#eCe kesÀues peeJes.

[) DeHesef#ele ûeenkeÀeb®ee DeY³eeme keÀ©ve®e ³eesi³e DeMee ceeO³eceeÜejs peeefnjele keÀjeJes.

F&) opee&nerve Je pegv³ee GlHeeokeÀeb®eer peeefnjele keÀ© ve³es.

F) peeefnjele keÀjleevee DeboepeHe$ekeÀer³e efve³eb$eCe þsJeeJes.

He) peeefnjeleermeeþer HetCe& Heefj#eCe Je ceesefnceeslej Heefj#eCe ³ee He×leer®ee DeJeuebye keÀjeJee.

HeÀ) JeeìHe Ke®ee&®ee efJe®eej keÀ©ve®e peeefnjeleer®ee Ke®e& þjefJeCes

ye) peeefnjele Je efJe¬eÀerJe=×er ³eeceO³es megmebieleer Je mecevJe³e DemeeJee.

Ye) yeepeejHesþeb®ee HetCe& DeY³eeme kesÀu³eeveblej®e peeefnjele keÀjeJeer. peeefnjeleer®eer JesU Je peeiee ³eesi³e þjJeeJeer.

7.9 ÒeMve

De) peeefnjeleer®ee Keeueerue IeìkeÀebJej nesCeeje HeefjCeece mHeä keÀje.

i) GlHeeove Ke®e&

ii) efJelejCe Ke®e&

iii) ûeenkeÀ cegu³e

ye) peeefnjeleer®ee GlHeeove Ke®ee&Jej nesCeeje HeefjCeece GoenjCee®³ee mene³³eeves mHeä keÀje.

keÀ) ``³eesi³e efve³eespeve Je efve³eb$eCeeefMeJee³e peeefnjele cnCepes DeHeJ³e³e Deens.'' meesoenjCe mHeä keÀje.

[) peeefnjeleerleerue DeHeJ³e³ee®es ÒekeÀej keÀesCeles ? ®e®ee& keÀje.

F&) peeefnjeleerleerue DeHeJ³e³ee®eer ÒecegKe keÀejCes meebiee.

HeÀ) peeefnjeleercegUs efvecee&Ce nesCeeje DeHeJ³e³e otj keÀjC³eemeeþer GHee³e ³eespevee met®eJee.

‡‡‡

43

ÒekeÀjCe 8

peeefnjeleer®eer meeceeefpekeÀ yeepet(Social Aspects of Advertising)

Heeþe®eer j®evee

8.1 GefÎäs

8.2 ÒemleeJevee

8.3 peeefnjele DeeefCe meebmke=ÀeflekeÀ cetu³es

8.4 peeefnjeleer®es efìkeÀekeÀej

8.5 peeefnjeleer®es HeeþerjeKes

8.6 peeefnjele DeeefCe jenCeerceevee®ee opee&

8.7 peeefnjeleerleerue veerleer

8.8 peeefnjeleerleerue mel³elee

8.9 DeveweflekeÀ peeefnjeleer®es ÒekeÀej

8.13 ÒeMve

8.1 GefÎäîes (Objectives)

³ee ÒekeÀjCee®³ee DeY³eee®eer ÒecegKe GefÎäîes Keeueerue ÒeceeCes oslee ³esleerue.

- peeefnjeleer®eer meeceeefpekeÀ yeepet peeCetve IesCes.

- peeefnjele Je meebmke=ÀeflekeÀ cegu³eeb®es mebyebOe Je l³ee®es HeefjCeeceeb®es DeY³eeme keÀjCes.

- peeefnjeleercetUs ueeskeÀeb®es jenCeerceevee®³ee opee& metOeejlees keÀe? ns peeCetve IesCes.

- peeefnjele efveleercetu³ee®es Nneme keÀjles efkeÀ peHeles Je l³ee®ee mel³eeJej nesCeeje HeefjCeece peeCetve IesCes.

- peeefnjeleerJej efve³eb$eCe þsJeC³eemeeþer le³eej kesÀuesueer efve³eceeJeueer®ee DeY³eeme keÀjCes.

- DeveweflekeÀ peeefnjeleerJej efve³eb$eCe keÀjCes.

44

8.2 ÒemleeJevee (Introduction)

ceeveJee®³ee DeeefLe&keÀ J³eJenejebJej peeefnjeleer®ee pemee HeefjCeece neslees lemee®e lees meceepeeJejner neslees.peeefnjele ne meceepe efpeJevee®ee SkeÀ DeefJeYeep³e Debie yeveuee Deens. ®eebieu³ee JeeF&ì peeefnjeleer®ee eqmJekeÀejkeÀ©ve DeeHeCe keÀUle vekeÀUle peeefnjeleermeesyele peiele Deenesle. ûeenkeÀebkeÀ[s GHeueyOe Demeuesues Oeve, kesÀJne,keÀesCeleerJemlet Kejsoer keÀjeJeer Je efle keÀes{tve Kejsoer keÀjeJeer ³ee®eer peeefCeJe peeefnjele ueeskeÀebvee keÀ©ve osles. ³eecegUsDeeJeM³ekeÀ DeMeer GlHeeove Kejsoer keÀ©ve meceepeeme ³eesi³e jenCeerceeve ÒeeHle keÀ©ve Ieslee ³esles. peeefnjeleueeskeÀebvee Jemlet efveJe[er®eer mebefOe GHeueyOe keÀ©ve osles cnCetve peeefnjele ®eebieueer Demees keÀer JeeF&ì meceepeeuee leerDeeJeM³ekeÀ Demeles. peeefnjele ueeskeÀebvee jespeieej HegjefJeles Je meceepee®eer ®eebieu³ee ÒekeÀejs keÀjceCetkeÀner keÀjles.Jele&ceeveHe$es, ceeefmekesÀ, ³eeleerue peeefnjeleercegUs leer ueeskeÀebvee keÀceer eEkeÀceleerle efceUleele. DeekeÀeMeJeeCeer JeotjoMe&veJejerue peeefnjeleercegUs mejkeÀejuee GlHeVe efceUles. GlHeeokeÀe®³ee ¢äerves efJe®eej kesÀu³eeme yeepeejHesþeefJemle=le keÀjCes, ceeieCeer efvecee&Ce keÀjCes, Jemletuee veeJeueewefkeÀkeÀ efvecee&Ce keÀjCes Je efJe¬eÀerJe=×er keÀjCes Fl³eeoer keÀe³e&peeefnjele HeÀe³eÐee®eer Demeles. peeefnjeleercegUs efJe¬eÀerJe=×er nesles DeeefCe ³eemeeþer ceesþîee ÒeceeCeeJej GlHeeove keÀjeJesueeieles. cnCepes®e DeÒel³e#eefjl³ee peeefnjele DeeefLe&keÀ efJekeÀemeeuee ®eeuevee efoles. peiee®³ee keÀeveekeÀesHeN³eelepeeefnjeleer®ee cegkeÌle meb®eej Dee{Utve ³eslees.

ceeveJee®es peerJeve iegbleeiegbleer®es Peeues Deens. ³ee efpeJeveeceO³es peeefnjele ne DeeHeu³ee peerJevee®ee SkeÀ ÒecegKeDebie yeveuee Deens. Deepe peeefnjeleerves DeeHeues peerJeve FlekesÀ J³eeHeues Deens keÀer DeeHeCe mekeÀeUer Gþu³eeHeemetveles je$eer PeesHesHe³e¥le DeeHeCe peeefnjeleeryejesyej®e JeeJejle Deenesle. keÀener JesUsuee DeeHeCe DeeJe[erves peeefnjeleerHeenlees lej keÀener JesUsme DeeHeCe peeefnjeleer ìeUC³ee®ee Òe³elve keÀjlees.

peeefnjeleerves keÀener ÒeceeCeele DeeHeu³eeJej Dee¬eÀceCe®e kesÀuesues peeCeJeles. keÀesCel³eener ÒekeÀej®³ee MeejerefjkeÀyeUe®ee JeeHej ve keÀjlee peeefnjele DeeHeu³eeJej ceeveefmekeÀ o[HeCe DeeCeles. yeoueCeeN³ee DeeOegefvekeÀ peieele keÀmesjenJes ns peeefnjele efMekeÀJeles. meceepeeleerue ueeskeÀebvee peeie=le keÀjC³ee®es keÀece peeefnjele keÀjles. meeceeefpekeÀÒeMve eEkeÀJee mecem³eeJejerue GHee³e peeefnjele mees[Jet MekeÀles. Goe. efmeieejsì Dees{t ve³es, oe© efHeT ve³es, kegÀìgbyeefve³eespeve, iegvnsieejeruee DeeUe IeeueCes, metjef#ele JeenletkeÀ mesJee Fl³eeoer Deejesi³e efJe<e³ekeÀ ceeefnleer peeefnjeleGHeueyOe keÀ©ve osles. ³ee®eÒeceeCes jespeieeje®³ee mebOeer, iegbleJeCetkeÀerefJe<e³eer meeJeOeevelee efJe<e³ee®eer ceeefnleer peeefnjelemeceepeeuee HegjefJeles. Lees[ke̳eele meceepeeleerue ueeskeÀebvee keÀeUevegmeej jenC³eeme meebieC³ee®es Je GlHeeokeÀeme veJesGlHeeove yeepeejele DeeCeC³eeme ceole keÀjC³ee®es meeceeefpekeÀ keÀe³e& peeefnjele keÀjles.

8.3 peeefnjele DeeefCe meebmke=ÀeflekeÀ cetu³es (Advertising and cultural values)

Yeejleele Hegjeleve meebmke=ÀeflekeÀ Jeejmee Deens. peieeleerue G®®e mebmke=Àleer®³ee osMeebceO³es Yeejlee®eer ieCeveekesÀueer peeles Jew³eeqkeÌlekeÀ lemes®e meeceeefpekeÀ peerJeveeceO³es Yeejleer³e keÀener cetu³es peHeleele, ner meebmke=ÀeflekeÀ Heeée&YetceerYeejleer³e ûeenkeÀeb®³ee Kejsoer Jele&CegkeÀerJej HeefjCeece keÀjles. ³eemeeþer Jemlet Je mesJeeb®eer peeefnjele YeejleelekeÀjleevee ³ee meebmke=ÀleerkeÀ cetu³eeb®ee efJe®eej keÀjeJee ueeielees. meebmke=ÀleerkeÀ cetu³ee®ee Flej IeìkeÀebJej HeefjCeeceneslees. Goe. meeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ Flej IeìkeÀebJej HeefjCeece neslees. Goe. meeceeefpekeÀ, DeeefLe&keÀ, Mew#eefCekeÀDeewÐeesefiekeÀ Je veeiejerkeÀ Fl³eeoer.

peeefnjele Je meebmke=ÀeflekeÀ cegu³es ³eeb®ee peJeU®ee mebyebOe Deens. ÒeYeeJeer Je DeekeÀef<e&le peeefnjeleer keÀjC³eemeeþermeebmke=ÀeflekeÀ cetu³ee®ee GHe³eesie ceesþîee ÒeceeCeeJej neslees. meebmke=ÀeflekeÀ cegu³ee®ee efJe®eej keÀ©ve peeefnjele kesÀu³eeme

45l³ee peeefnjeleer ³eMemJeer nesleele, meebmke=ÀeflekeÀ cetu³es Hee³eoUer leg[Jetve peeefnjeleer ³eMemJeer nesle veenerle. ³eemeeþerpeeefnjeleer ¿ee meebmke=ÀeflekeÀ cetu³eebvee Oe©ve meceepee®eer Ie[er J³eJeefmLele yemeefJeCeeN³ee DemeeJ³eele. peeefnjeleer®³eeefìkeÀekeÀejeb®³ee celes peeefnjeleer mebmke=Àleer®ee Nneme keÀjleele Je meceepeeuee Hee½eel³e mebmke=Àleer®³ee efoMesves peeC³eemeYeeie Hee[leele, lej peeefnjeleeruee meceepe megOeejC³ee®es meeOeve ceeveCeejs peeefnjeleer®es HeeþerjeKes peeefnjelemebmke=ÀeflekeÀ cetu³e peHeC³eeme Je efle®ee efJekeÀeme keÀjC³eeme ceole keÀjles Demes l³ee®es cele Deens.

8.4 peeefnjeleer®es efìkeÀekeÀej

peeefnjeleer®³ee efìkeÀekeÀejeb®³ee celes peeefnjeleer meebmke=ÀeflekeÀ cetu³eeb®ee Nneme keÀjleele Je meceepeeueeJesieȳee ceeiee&uee ueeJeleele. ³eeefJe<e³eer meceepee®³ee keÀener yeesueke̳ee Òeefle¬eÀer³ee Heg{erue ÒeceeCes Deensle, ``¿eepeeefnjeleerceO³es DeJeemleJe meskeÌmeuee cenÊJe efoues Deens.'' `¿ee peeefnjeleer le©Ce efHe{er yejyeeo keÀjleerue, ³eepeeefnjeleerceO³es ðeer®es DebieÒeoMe&ve®e peemle Deens DeeefCe ``¿ee peeefnjeleer ðeer³eeb®es DeJecetu³eve keÀjCeeN³eeDeensle. Fl³eeoer Heg{erue IeìkeÀebJe©ve efìkeÀekeÀejeb®es ns cele DeefOekeÀ mHeä nesles.

De) DeefOeYeeweflekeÀJeeoeuee ®eeuevee:

peeefnjele Hewmee Je ceesþîee ÒeceeCeeJej Òeefme×er ³eekeÀ[s ue#e HetjefJeles. otjoMe&ve, ceeefmekeÀ Fl³eeoerpeeefnjeleer®³ee ceeO³eceeÜejs Jemlet efkeÀleer ®eebieueer Je GHe³egkeÌle Deens ns ve meebielee veer efkeÀleer Òeefme× Deens ns HeìJetveefoues peeles. ³ee ÒeYeeJeer peeefnjeleercegUs meceepee®ee ceesþe ceeie& DeekeÀef<e&le neslees Je GHe³egkeÌle Jemletb®eer Kejsoer keÀceerkeÀ©ve ®ewveer®³ee Jemletb®eer Kejsoer ceesþîee ÒeceeCeeJej keÀjlees. ³ee efþkeÀeCeer meebmke=ÀeflekeÀ cetu³eeb®ee Nneme neslees lejDeefOeYeeweflekeÀJeeoeuee ®eeuevee efceUles.

ye) ogjoMe&ve Je DeekeÀeMeJeeCeerJe peeefnjeleoej:

DemebK³e ceeueerkeÀeb®es Òe³eespeve keÀjleele. ³eeceO³es DeveskeÀ ceeefuekeÀe iegvnsieejeruee Òeeslmeenve osCeeN³eeDemeleele. meceepeeleerue le©Ce Jeie& vescekeÀe eflekeÀ[s®e DeekeÀef<e&le neslees Je ³eecegUs iegvnsieejerkeÀ[s Jeeì®eeue meg©nesles. DeveskeÀ ìer.Jner. ceeueerkeÀsceO³es Ketve, yeueelkeÀej, ojes[s, Fl³eeoer oeKeefJeues peeles. l³eecegUs meceepeeceO³esiegvnsieejerÒeJe=Êeer Jee{erme ueeieles.

keÀ) uewefiekeÀlee Je veivelesuee DeJeemleJe cenÊJe:

peeefnjeleerceO³es ueQefiekeÀ Je veive ÒeoMe&veeuee DeJeemleJe cenÊJe efoues peele Deens. peeefnjeleerleerleueGlHeeovee®ee ueQefiekeÀlee Je veiveHeCee ³eeb®³eeMeer keÀenerner mebyebOe vemeleevee DeebsieUsJeeCes ÒeoMe&ve kesÀues peeles. DeMeepeeefnjeleer le©Ce efHe{erJej JeeF&ì HeefjCeece keÀjleele DeeefCe l³eecegUs yeueelkeÀejemeejKes iegvns Ie[leele. Yeejleer³emebmke=Àleeruee keÀOeerner ve HeìCeeN³ee ³ee peeefnjeleer efJeveeM³eeme keÀejCe þjleelee.

[) veMesyeepe Jemlet Kejsoer ÒesjCee:

lebyeeKet®eer GlHeeoves Je DeukeÀesnesefuekeÀ GlHeeoves l³eeb®³ee DeekeÀef<e&le Je ÒeYeeJeer peeefnjeleer kesÀu³eevesûeenkeÀ l³ee Jemlet Kejsoerme ÒeJe=Êe nesleele. ³eeceO³es efmeieejsì, Heeve Hejeie, lebyeeKet, iegìkeÀe, oe© ³eeb®³eepeeefnjeleer ®eebieu³ee Òeleer®³ee keÀeieoeJej efJeefJeOe jbiemebieleerceO³es DeekeÀef<e&le kesÀu³ee peeleele. ³eecegUs meceepeeleeruele©Ce Jeie& ceesþîee ÒeceeCeeJej Dees{uee peelees. DeMee ÒekeÀej®³ee Jemlet Meefjjeme Je Deejesi³eeme neveerkeÀejkeÀDemeleele.

46F) eEkeÀceleer Jemlet Kejsoerme Òeeslmeenve:

meceepeeceO³es DeeHeu³eeuee Òeefleÿe Deens eEkeÀJee DeeHeCe FlejebHes#ee JesieUs Deenesle ns oeKeefJeC³ee®eeÒe³elve peeefnjeleerle kesÀu³eeves jespe®³ee iejpes®³ee Jemletb®eer Kejsoer ve keÀjlee DeveeJeM³ekeÀ ®ewveer®³ee Jemlet®eerKejsoer ceesþîeeÒeceeCeeJej kesÀueer peeles. GlHeeove keÀceer Demeleevee meg×e DeMee Jemletb®eer Kejsoer kesÀJeU meeceeefpekeÀÒeefleÿsmeeþer kesÀueer peeles.

F&) DeeqMueue peeefnjeleer:

otjoMe&veJejerue DemebK³e peeefnjeleer ³ee DeeqMueue mJe©Hee®³ee Deensle. peeefnjeleerceO³es ðeer³eeb®³eeDebieÒeoMe&veeuee peemle peesj efouesues Dee{Ulees. ³eecegUs meebmke=ÀleerkeÀ cetu³eeb®ee Nneme Peeuesuee efomelees Je l³ee®³eemeebmke=ÀleerkeÀ cetu³eebJej JeeF&ì HeefjCeece neslees. meceepeeleerue le©Ce Jeiee&Jej ³ee®ee ceesþe HeefjCeece nesle Deens.

G) Jew®eejerkeÀ HeÀmeJeCetkeÀ:

DemebK³e peeefnjeleer ueeskeÀeb®³ee ceveeJej jepe keÀjleele, peeefnjeleer ueeskeÀebvee ieesOeUtve ìekeÀleele. Jemlet®eeJeeHej ve keÀjCeeN³ee ûeenkeÀebveener ÒeYeeJeer peeefnjeleerÜejs DeekeÀef<e&le keÀ©ve efJeefJeOe HeÀmeJes ³eespeves®eer ueeue®eoeKeJetve Jew®eeefjkeÀ HeÀmeJeCetkeÀ kesÀueer peeles. Goe. pegvee ìerJner Ðee veJeerve IesTve pee. SkeÀ cegK³e Jemlet meesyeleSkeÀ ÖeÀer, [eTve HesceWì Jeiewjs.

T) petieejeme ÒeJe=Êe:

Je=leHe$e Je otjoMe&veJejerue peeefnjeleerceO³es uee@ìjer Je petieeje®³ee peeiesefJe<e³eer ceeefnleer efoueer peeles.keÀebner mejkeÀejer mebmLeener uee@ìjer®³ee peeefnjeleer osleele, ³eecegUs meceepeeme petieeje®eer meJe³e ueeieC³ee®eerMeke̳elee Demeles DeeefCe ns meceepee®³ee ¢äerkeÀesveeletve DeefnlekeÀejkeÀ Deens.

S) mebmke=Àleer®es Hee½eeleerkeÀjCe:

Hee½eel³e osMeele peeefnjeleoej ueeskeÀebvee melele veJeerve Jemlet efJekeÀle IesC³eeme ÒeJe=le keÀjleele. DecesefjkeÀvemebmke=Àleer®es SkeÀ JewefMeäîes Demes meebieerleues peeles efkeÀ, efleLes ueeskeÀebvee Deens les efJeketÀve Je veJeerve Jemlet efJekeÀle I³eeDemes melele meebefieleues peeles. peHeeveceO³es lej DeveskeÀ Jemlet "Use and Throw" DeMee mJe©Hee®³eeDemeleele. peeefnjeleer®³ee ceeO³eceeÜejs efn mebmke=Àleer DeeHeu³ee osMeele ©{ Peeuesueer efometve ³esles.

Lees[ke̳eele Jejerue IeìkeÀeb®ee meefJemlej efJe®eej kesÀu³eeme osMeeleerue le©Ce efHe{er Je ceO³ece Jeieea³ekegÀìgbyeeJej l³ee®ee JeeF&ì HeefjCeece neslees. cnCepes meebmke=ÀeflekeÀ cetu³es DeMee peeefnjeleercegUs Hee³eoUer leg[Jeueerpeeleele.

8.5 peeefnjeleer®es HeeþerjeKes (Supporters of Advertising)

peeefnjeleer®es HeeþerjeKes cnCepes peeefnjeleercegUs meebmke=ÀleerkeÀ Nneme ve neslee leer mebmke=ÀleerkeÀ cetu³e peHeuespeeles Demes meebieCeeje SkeÀ ieì nes³e, peeefnjeleercegUs meebmke=ÀeflekeÀ cetu³eeb®eer peHeCetkeÀ nesles Je l³eeceO³es Jee{ nesles.Demes mecepeCeeN³eeb®ee meceepeeleerue SkeÀ ieì cnCepes®e peeefnjeleer®es HeeþerjeKes ³eeb®³ee celeevegmeej peeefnjelemeebmke=ÀeflekeÀ cetu³es Heg{erue ÒekeÀejs peesHeemeles.

47De) meeceeefpekeÀ cetu³eeb®es mebj#eCe:

YeejleeceO³es meeceeefpekeÀ cetu³eeb®es mebj#eCe keÀjC³eemeeþer DeveskeÀ peeefnjeleer otjoMe&ve Je Je=leHe$eeÜejsÒemeeefjle kesÀu³ee peeleele. Goe. kegÀìgbye efve³eespeve Je keÀu³eeCe, S[dme, He³ee&JejCee®es mebj#eCe Je oe©yeboerFl³eeoer peeefnjeleerÜejs meeceepe-peeie=leer kesÀueer peeles. efJeefJeOe meceepemesJeer mebmLee, Meemeve Je keÀener kebÀHev³eebnerDeMeeÒekeÀej®³ee peeefnjeleerÜejs peve-peeie=efle®es keÀece keÀjerle Deensle.

ye) meebmke=ÀeflekeÀ cetu³eeb®eer peesHeemevee:

Yeejleer³e mebmke=ÀleerceO³es ðeeruee Devev³emeeOeejCe cenÊJe Deens. meeceepeerkeÀ DeeLeeakeÀ Je jepekeÀer³epeerJeveeleerue ðeer®eer YetefcekeÀe peeefnjeleercetUs mHeä nesles. Iejemeeþer GHe³egkeÌle Jemlet®eer ceeieCeer, ueneve cegueeb®eerkeÀeUpeer Iejeleerue Deepeejer J³ekeÌleer®eer keÀeUpeer Fl³eeoer ðeer³ee keÀM³ee Iesleele ns peeefnjeleerÜejs oeKeJetveosleele. ðeer®es meceepeeleerue mLeeve DeeefCe ceeveJeer mebyebOe peeefnjeleercegUs mHeä nesles ³ee meboYee&le peeefnjelemeebmke=ÀeflekeÀ cetu³eeb®eer peesHeemevee keÀjles.

keÀ) Dee³egjJewefÐekeÀ Deew<eOeeme ÒeeOeev³e:

peeefnjeleerceO³es Dee³etjJewefOekeÀ Deew<eOeeme Devev³emeeOeejCe cenÊJe efoues Deens. Yeejleer³e mebmke=ÀleerceO³esJeveew<eOeerme cenÊJee®es mLeeve Deens. keÀejCe ³ee®ee ceeveJeer Deejesi³eeJej efJeHejerle HeefjCeece nesle veener. Je=leHe$es JeotjoMe&ve peeefnjele ceeO³eceeÜejs DeMeeÒekeÀej®³ee peeefnjeleer oeKeefJeu³ee peeleele. Goe. eqJnkeÀes ìtLeHesmì,efMekesÀkeÀeF& meeyeCe Fl³eeoer.

[) ðeer³eeefJe<e³eer mebkeÀejelcekeÀ ¢äerkeÀesCe:

meceepeeceO³es yeesueleevee ðeeruee cenÊJee®es mLeeve Deens. Demes YeemeefJeues peeles. Òel³e#eele ef®e$e nsJesieUs®e Demeles. HeCe peeefnjeleercetU efn mebkeÀuHevee®e yeouegve ìekeÀueer. ðeer³ee®eer me¬eÀer³e Je mekeÀejelcekeÀYetefcekeÀe DeveskeÀ peeefnjeleer®³ee ceeO³eceeÜejs jsKeeìueer Deens. pemes meHe&ÀceOeerue, Decetue Ieer, yeìj, Hee@C[me[^erceHeÌuee@Jej ìeukeÀ, HesÀj De@v[ ueJnueer Fl³eeoer.

F) KesU Je meebmke=ÀeflekeÀ keÀe³e&¬eÀce:

peeefnjeleoej efJeefJeOe KesU Je meebmke=ÀeflekeÀ keÀe³e&¬eÀcee®es Dee³eespeve keÀjleele. ³eecegUs meceepeeleerueueeskeÀebvee efJeefJeOe KesU Deeblejjeäer³e HeeleUerJejerue HeenC³eeme efceUleele. Goe. ef¬eÀkesÀì®es meeceves eEkeÀJee mLeeefvekeÀHeeleUerJejerue keÀye·er®es meeceves, HetÀìyee@ue®es meeceves, ìsveerme®es meeceves Fl³eeoer lemes®e keÀjceCetkeÀermeeþer meebmke=ÀeflekeÀkeÀe³e&¬eÀceeb®es Òee³eespekeÀner peeefnjeleoej®e Demeleele.

F&) ueneve cetueebvee Òeeslmeenve:

peeefnjeleerceO³es ueneve cegueebvee ÒeeOeev³e efoues peeles. ³eeceO³es cegueiee-cegueieer Demee YesoYeeJe ve keÀjleemeJee&vee mebOeer efoueer peeles. peeefnjeleerceO³es ueneve cegueebvee HeenCes meJe&peCe®e Hemeble keÀjleele. cetueeb®³ee legueveslecetueer®e peefnjeleermeeþer mejme mecepeu³ee peeleele. Goe. jmevee, vesmekeÀe@HeÀer, keÀe@cHeuee@ve Fl³eeoer Lees[ke̳eeleÒekeÀej®³ee peeefnjeleerme ceefnuee Jeie& cenÊJe osleele.

48G) meb³egkeÌle kegÀìtbye He×leer cetu³e peesHeemeCes:

Yeejleer³e mebmke=ÀleerceO³es meb³egkeÌle kegÀìgbyeevee cenÊJee®es mLeeve Deens. meb³egkeÌle kegÀìgbye He×leer efn mebkeÀuHeveeefJeefJeOe peeefnjeleerletve oeKeefJeueer peeles. peeefnjeleerceO³es meb³egkeÌle kegÀìgbye megKeer kegÀìgbye, SkeÀ$e jenCes, SkeÀ$epesJeCes, SkeÀ$e menue keÀjCes Fl³eeoer meJe& ÒekeÀejeceO³es ðeer®eer YetefcekeÀe Gþtve efomeles efle®es cenÊJe HeìJetveosC³ee®ee Òe³elve kesÀuee peelees.

T) jespeieej HetjefJeCes:

peeefnjele mJele: jespeieej DeveskeÀ ueeskeÀebvee efvecee&Ce keÀ©ve osles. Òel³e#e DeÒel³e#eHeCes peeefnjele jespeieejHegjefJeles. ûeenkeÀeme Jemlet Kejsoer keÀjC³eeme ÒeJe=Êe keÀjles. ³eecegUs GlHeeoveele Jee{ keÀjeJes ueeieles Je keÀesCeeueejespeieeje®³ee mebOeer GHeueyOe nesleele. peeefnjele #es$eele efn DeveskeÀ mesJee®³ee mebOeer GHeueyOe Deensle. ³eecegUsceesþîee ÒeceeCeeJej jespeieej efveefce&leer keÀjles.

S) jeä^er³e Sske̳e:

DeveskeÀ peeleer, HebLe, Oece&, meebmke=Àleer®³ee ueeskeÀebvee SkeÀ$e keÀ©ve peeefnjeleer kesÀu³ee peeleele. ³ee Üejsjeä^er³e SkeÀelcelee oeKeJeueer peeles. ³eecegUs meeceeefpekeÀ meueesKee efvecee&Ce nesC³eeme ceole nesles. cnCepes®epeeefnjele jeä^er³e SkeÀlcelee Jee{erme ceole keÀjles.

Devegceeve:

peeefnjele Je mebmke=Àleer ³eeb®es KetHe peJeU®es veeles Deens ns Jejerue efJeJes®eveeJe©ve mHeä nesles. yeepeejHesþsleeruemHeOee& Je efJeef¬eÀJe=×er efn®e GefÎäîes [esȳeemeceesj þsJetve peeefnjele kesÀu³eeme meeceeefpekeÀ cetu³eeb®ee Nneme nesC³ee®eerMeke̳elee Demeles. keÀejCe Je=ÊeHe$es Je otjoMe&veeJejerue peeefnjeleer ueneveeHeebmetve les ceesþîeebHe³e¥le Heesnes®eleele.le©Ce efHe{erJej DeMee ÒekeÀej®³ee peeefnjeleer®ee efJeHeefjle HeefjCeece nesC³ee®eer oeì Meke̳elee Demeles. ³ee®eer otmejeryeepet Heeefnu³eeme peeefnjele ns ceeefnleer HegjefJeC³ee®es ceesþs Je cenÊJee®es meeOeve Deens. ³ee®ee ³eesi³e JeeHej keÀ©vemeebmke=ÀleerkeÀ cetu³e peHelee ³esles. osMeeleerue meebmke=ÀleerkeÀ cetu³e Je efle®eer efleJe´lee efJe®eejele IesTve keÀener DeMueeruepeeefnjeleerJej yebOeves Ieeleues®e Heeefnpes. Lees[ke̳eele peeefnjele Je meebmke=ÀeflekeÀ cetu³es³eeceOeerue mebyebOe DeefleMe³eveepetkeÀ Demeles. peeefnjele ns SkeÀ Meeðe Deens. l³ee®ee JeeHej keÀmee keÀjeJe³ee®ee ³eeJej®e meebmke=ÀleerkeÀ cetu³eDeJeuebyetve Deens keÀener peeefnjeleerJej ³eesi³eJesUer®e yebOeves Ieeleu³eeme les HeÀe³eosMeerj þjleerue.

8.6 peeefnjele DeeefCe jenCeerceevee®ee opee& (Advertising and Standard of

Living)

peeefnjele DeeefCe jenCeerceevee®ee opee& ³eeb®ee peJeU®ee mebyebOe Deens. jespe®³ee peerJeveeceO³es ueeskeÀ keÀesCel³eeJemletb®ee JeeHej keÀjleele ³eeJe©ve l³eeb®³ee jenCeerceevee®ee opee& þjefJeuee peelees. DeVe, Je$e, efveJeeje, efMe#eCe,Deejesi³e mees³e Je keÀjceCetkeÀ ³ee meJe& ieesäer DeeHeu³ee owvebefove peerJevee®ee Yeeie Demeleevee. ³ee meJee&®ee GHeYeesieIesCes Je ³eeHewkeÀer Òel³eskeÀ Jemlet Je mesJee G®®e opee&®eer DemeCes eEkeÀJee GHeYeesieCes cnCepes®e jenCeerceevee®ee G®®eopee& mecepeuee peelees. jenCeerceeve GHeYeesiee®eer SkeÀ efJeefMeä HeeleUer oeKeJeles. ueeskeÀeb®³ee jenCeerceevee®ee opee&osMee®³ee DeeefLe&keÀ ÒeieleerJej DeJeuebyetve Demelees. DecesefjkesÀleerue ueeskeÀeb®es jenCeerceeve G®®e Deens. ns mHeänesles.

49peeefnjele ®eebieueer GlHeeoves Je mesJee ueeskeÀebvee Kejsoer keÀjC³eeme ÒeJe=le keÀjles. jenCeerceeveeuee Gb®eer

osCeejs GlHeeove Je mesJee ³eeb®eer peeefnjele ûeenkeÀebHe³e¥le Heesnes®eueer keÀer ueies®e l³ee®eer ceeieCeer Jee{les. GlHeeoveceeieCeer Je HetjJeþe ³eeb®³eele meelel³e jentve ûeenkeÀebvee veJeveJeerve Jemleg Je mesJee ³eeb®ee GHeYeesie neslee ³eslees JejenCeerceeveele Jeeo nesle Demeles. Jee{l³ee ceeieCeercegUs GlHeeoveeceO³es Jee{ keÀjeJeer ueeieles. GlHeeoveeleerueJee{ercegUs jespeieeje®eer mebOeer efvecee&Ce nesleele. yeskeÀejer keÀceer nesles. ueeskeÀebvee Kejsoer keÀjC³eeme Hewmee GHeueyOeneslees. He³ee&³eeves ceeieCeer Jee{les.

peeefnjele ns jenCeerceevee®ee opee& Jee{efJeC³eeme ceole keÀjles ns Keeueerue Deeke=ÀleerJe©ve mHeä nesles.

peeefnjele Je jenCeerceevee®ee opee& ³eeb®ee mebyebOe oMe&efJeCeejer meeKeUer.

Jejerue Deeke=Àleer®³ee mene³³eeves Keeueerue ÒeceeCes efve<keÀ<e& oslee ³esF&ue.

De) Jemlet®³ee ceeieCeerle Jee{:

DeeOegefvekeÀ yeepeejHesþsle ³esCeeN³ee veJeerve Jemlet®eer ceeefnleer peeefnjele ûeenkeÀebvee HegjefJeles. ûeenkeÀeb®³eeF®íeMekeÌleer peeie=le keÀ©ve peeefnjele efouesu³ee Jemletmeeþer ceeieCeer efvecee&Ce keÀjles. cnCepes®e peeefnjeleercegUsJemlet®³ee ceeieCeerle Yejcemeeþ Jee{ Peeuesues efometve ³esles.

ye) GlHeeoveele Jee{:

peeefnjeleercegUs yeepeejHesþsceO³es Jemleguee Yejcemeeþ ceeieCeer efvecee&Ce nesles. ceeieCeerÒeceeCes HegjJeþe kesÀuee®eHeeefnpes. ³eemeeþer GÐeespekeÀeme peemle GlHeeove keÀjCes Yeeie He[les. peemleer®es GlHeeove kesÀu³eeves mejemejerÒeleerveie GlHeeove Ke®e& keÀceer neslees. keÀejCe Deeuesu³ee meeOeve meecegûeer®ee HegjsHetj JeeHej keÀ©ve GlHeeove kesÀuespeeles. ns kesÀJeU peeefnjeleercegUs Meke̳e nesle Deens.

1.Jemlet Je

mesJeeb®eer ceeieCeer2.

GlHeeoveele Jee{

3.jespeieej efveefce&leer

4.GlHeVeele Jee{

5.Kejsoer®³ee

¬eÀ³eMekeÌleerle Jee{

6.Jemleg Je mesJee®eer

Kejsoer

7.jenCeerceevee®eeG®®e opee&

peeefnjele

50keÀ) jespeieej efveefce&leer:

ceeieCeer®eer Hetle&lee keÀjC³eemeeþer ceesþîee ÒeceeCeeJej GlHeeove keÀjeJes ueeieles cnCepes®e GlHeeovee®³ee meJe&IeìkeÀebceO³es ceesþîee ÒeceeCeeJej Jee{ nesles. ³eecegUs ceeveJeer Þecee®eerner ceeieCeer Jee{les. cnCepes®e jespeieeje®³eemebO³ee GHeueyOe nesleele. Òel³e#e Je DeÒel³e#e peeefnjele jespeieej efveefce&leer keÀjles.

[) GlHeVeele Jee{:

peeefnjeleercegUs ueeskeÀebvee jespeieej efceUles. cnCepes®e l³ee®³ee GlHeVeele Jee{ nesles. GlHeVee®es DeveskeÀmeeOeve Deensle. l³eele peeefnjele ns SkeÀ cenÊJee®e meeOeve nes³e. ³eecegUs ueeskeÀeb®³ee neleele Hewmee ³eslees.

F) Kejsoer®³ee ke=À³eMekeÌleerle Jee{:

peeefnjele jespeieej efveceealeer keÀ©ve osJe Je ueeskeÀeb®³ee neleele Hewmee efomet ueeielees. ³ee HewM³eecegUs ueeskeÀebveenJeer DemeCeejer keÀesCeleerner Jemlet Kejsoer keÀjC³ee®es yeU l³eeb®³ee Debieer ³esles. ³eeuee®e ¬eÀ³eMekeÌleer cnCeleele. JemletKejsoermeeþer ueeieCeejer ¬eÀ³eMekeÌleer efn peeefnjeleercegUs ueeskeÀebvee ÒeeHle nesles.

F&) Jemlet®eer Kejsoer:

peeefnjeleercegUs ueeskeÀeb®eer ¬eÀ³eMekeÌleerle pees Jee{ Peeuesuee Deens l³ee®ee JeeHej keÀ©ve nJ³ee l³ee opexoejefkeÀbceleer Jemlet ûeenkeÀ Kejsoer keÀjleele. leMeer mebOeer yeepeejHesþ ûeenkeÀevee GHeueyOe keÀ©ve osles. owveboerve efpeJeveemeeþerDeeJeM³ekeÀ DemeCeeN³ee Je ®ewefve®³ee Jemlet ûeenkeÀ Kejsoer keÀjleele.

G) jenCeerceevee®ee G®®e opee&:

ÒeYeeJeer peeefnjele efou³eecegUs ûeenkeÀ JesieJesieȳee Jemlet Kejsoer keÀjleele. ³eeJemlet DeeHeu³ee ojjespe®³eeefpeJeveele GHe³eesieer þjCeeN³ee Je ®ewveer®³ee Jemlet ÒeecegK³eeves Kejsoer kesÀu³ee peeleele. ³eeJe©ve ûeenkeÀeb®ee /ueeskeÀeb®ee jenCeerceevee®ee G®®e opee& Peeuesuee efometve ³eslees ueeskeÀeb®es jenCeerceeve G®®e keÀjC³ee®³ee Òeef¬eÀ³es®eerSkeÀ meeKeUer®e Deens ner meeKeUer peeefnjeleer YeesJeleer efHeÀjle Demeles.

Lees[ke̳eele peeefnjeleercetUs Jemletuee ceeieCeer ÒeeHle nesles. ceeieCeer ÒeceeCes GlHeeove kesÀu³eeves GlHeeoveeleJee{ Peeuesues Dee{Ules ³eecetUs jespeieeje®³ee mebOeer ueeskeÀebvee ÒeeHle nesleele. l³ee®³ee GlHeVeele Yej He[les ³eecetUsKejsoer®³ee ¬eÀ³eMekeÌleerle Jee{ Peeuesueer efomeles. ³eecetUs nJ³ee l³ee Je ®ewefve®³ee Jemlet ûeenkeÀ Kejsoer keÀjleeleDeMee ÒekeÀejs ûeenkeÀeb®ee / ueeskeÀeb®ee jenCeerceeve G®eeJeuesuee efometve ³eslees ns meJe& peeefnjeleer cetUs MekeÌleer PeeuesDemes cnCeeJes ueeiesue.

8.7 peeefnjeleer®es efìkeÀekeÀej (critics of Advertising)

peeefnjele jenCeerceevee®ee opee& Gb®eefJeC³eeme ceole keÀjerle veener DeMeer efìkeÀe peeefnjeleer®es efìkeÀekeÀejkeÀjleele l³eeb®³ee celes peeefnjele SketÀCe ceeieCeerceO³es Jee{ keÀjerle vemetve leer SkeÀe Jemlet®eer ceeieCeer otmeN³eeJemletkeÀ[s JeUefJeleele. ³eecegUs Heefnu³ee Jemlet®³ee ceeieerue Ieì nesTve otmeN³ee Jemlet®³ee ceeieerle eflelekeÀer®e Jee{nesles. Òel³e#eele ceeieCeerceO³es DeHes#eerle DeMeer Jee{ nesle veener. lemes®e peeefnjeleer ueeskeÀebvee DeveeJeM³ekeÀ JemletKejsoer keÀjC³eeme ÒeJe=Êe keÀjleele. DeveskeÀJesUer ceneie Jemletner DeekeÀ<e&CeecetUs Kejsoer kesÀu³ee peeleele. lemes®eûeenkeÀebvee Jemlet Je mesJeeefJe<e³eer ®etkeÀer®eer ceeefnleer HegjefJeleele. Je ûeenkeÀeb®eer HeÀmeJeCetkeÀ keÀjleele. peeefnjeleerceO³es

51efmevesmìej, ef¬eÀkesÀìj Je Òeefme× J³ekeÌleer®ee JeeHej keÀ©ve peeefnjeleer efou³ee peeleele. ³eecegUs meeceev³e peveles®eerHeÀmeJeCetkeÀ nesles. DeveskeÀ HelemebmLee peeefnjeleer DeekeÀ<e&keÀ osTve ueeskeÀebvee Hewmes iegbleJeC³eeme ÒeJe=Êe keÀjleele Je³eeHewkeÀer DeveskeÀ HelemebmLee yeBkeÀe yeg[u³ee®eer met®evee Je=leHe$eeletve Jee®ee³euee efceUles.

8.8 peeefnjeleerleerue veerleer (Ethics in Advertising)

meceepeMeeðee®eer SkeÀ MeeKee cnCepes veerefleMeeðe nes³e. veerefleMeeðe cnCepes keÀesCeleer ieesä mel³e Je®eebieueer Deens Deelee keÀesCeleer ieesä Demel³e Je JeeF&ì Deens ns meebieCeejs Meeðe nes³e. ³eeceO³es veerefle®es efve³ece JepeerJevecetu³es ³eeb®ee meceeJesMe Deens. ueeskeÀeb®es meceepeeMeer Demeuesues veeles, keÀle&J³e, JeeieCetkeÀ, efveleerceÊee ³eecetu³eeb®ee GuuesKe efveleerMeeðeele Deens. veerleer Je veweflekeÀlee ³eeb®ee HeÀej peJeU®ee mebyebOe Deens. vewleerkeÀlee nerkeÀeUevegmeej yeouele peeCeejer ieesä Deens. yejesyej DeeefCe ®egkeÀ ³ee®e mebyebOe veweflekeÀlesMeer ³eslees. lej ®eebieues JeJeeF&ì ³eeb®³eeMeer mebyebefOele veerleer Deens. cnCepes®e veweflekeÀlee ner J³eeHekeÀ mebkeÀuHevee Deens. Hejbleg efveleerceO³esveweflekeÀlee Demesue®e Demes veener. pes JeeF&ì Deens. les vesnceer®e ®egkeÀer®es Demeles Demes veener. lemes®e pes yejesyej Deensles ®eebieues Demeles. HeCe pes ®eebieues Deens les yejesyej Demesue®e Demes veener. cnCepes®e keÀeue®³ee veerleeryee¿e ieesäerDeepe mJeerke=Àle Je ceev³e HeeJeu³ee Deensle. Deepe®³ee efveefleyee¿e ieesä GÐee keÀoeef®ele veerleerceeve nesleerue. nsmeebielee ³esCes keÀefþCe Deens.

8.9 peeefnjeleerleerue mel³elee (Truth in Advertising)

peeefnjele ner ûeenkeÀebveer Jemleg Je mesJes®eer Kejsoer keÀjeJeer ³eemeeþer kesÀueer peeles. ³eele Jemlet Je GHeueyOeDemeuesu³ee mesJee efJe<e³eer ceeefnleer HetjJeueer peeles. KeN³ee DeLee&ves peeefnjeleercetUs efceUCeejs HeÀe³eos keÀe³ece mJe©HeJe melele efceUeJes Demes Jeeìle Demesue lej efle peeefnjele mel³eeJej DeJeuebyetve Demeueer Heenerpes. peeefnjeleerceO³esGlHeeokeÀe®³ee ¢äerves cenÊJee®eer Demeuesueer®e ceeefnleer efoueer peeles. Jemlet®³ee vekeÀejelcekeÀ yeepetyeÎue peeefnjeleerlekeÀener®e ceeefnleer vemeles. peeefnjeleerceO³es meJe&meeOeejCeHeCes Heg{erue ceeefnleer DemeeJeer. pemes Jemlet®ee DeekeÀej,Jepeve, jbie-©He, eEkeÀcele, Jemlet®es GHe³eesie, Jemlet efceUC³ee®es efþkeÀeCe, Jemlet®ee opee&, JemletefJe<e³eer leebef$ekeÀceeefnleer Fl³eeoer ner meJe& ceeefnleer Kejer DemeeJeer DeMeer ûeenkeÀeb®eer F®íe Demeles. keÀenerJesUe peeefnjeleer meboYee&leûeenkeÀeb®³ee ceveele ÒeMve ef®evn efvecee&Ce nesles. keÀejCe Òel³eskeÀ GlHeeokeÀ Je Jemlet DeeHeu³ee Jemlet FlejebHes#ee keÀmesÞesÿ Deens ns meebieleele Je lemee oeJee keÀjleele. peeefnjeleerleerue mel³e efJeefJeOe ÒekeÀejs ueHeJelee ³esles. peeefnjeleerceO³esmeJe& mel³e meebefieleues Heeefnpes. HeCe Jemletleerue oes<e Je GCesHeCee meebieerleuee®e Heeefnpes Demes veener. peeefnjeleerceO³esJemlet®es iegCe meebefieleues Heenerpes Hejbleg pes iegCe l³ee JemletceO³es veenerle les meebiet ve³esle ³ee DeLee&ves peeefnjeleer mel³eDemeeefJele peeefnjeleerceO³es DeeJeM³ekeÀ DemeCeejs iegCe.

1) peeefnjeleer mel³ee®ee DeeYeeme efvecee&Ce keÀjCeeN³ee eEkeÀJee Ye´ecekeÀ vemeeJ³eele.

2) mebHetCe& Keesìer peeefnjele vemeeJeer.

3) peeefnjeleer JeemleJeJeeoer DemeeJ³eele DeeefCe DeJeemleJe leguevee keÀjCeejer vemeeJeer.

4) peeefnjele veerleercetu³e peesHeemeCeejer DemeeJeer.

5) peeefnjeleer GHecee Je DeuebkeÀej³egkeÌle DemeeJ³eele lemes®e mel³eeJej DeeOeejerle DemeeJesle.

6) peeefnjeleerleerue kesÀuesues oeJes efme× keÀjlee ³esC³eepeesies DemeeJesle.

7) eEkeÀceleermeboYee&le ûeenkeÀe®eer efoMeeYetue keÀjCeejer peeefnjele vemeeJeer.

528) peeefnjeleerue efouesueer ie@jbìerner JeemleJeeJej DeeOeejerle DemeeJeer.

9) peeefnjeleerleerue efMeHeÀejme Kejer DemeeJeer.

10) peeefnjeleerle ®egkeÀer®eer efJeOeeves keÀ© ve³esle.

8.10 DeveweflekeÀ peeefnjeleer®es ÒekeÀej (Forms of Unethieal Advertising)

peeefnjele p³eeÒeceeCes J³eJemee³e Je J³eJenej Deens l³ee®eÒeceeCes leer meceepemesJeener Deens Demes Demetvemet×epeeefnjeleer®es meeceeefpekeÀcetu³eeJej Dee¬eÀceCe nesle Deens. l³eecegUs veweflekeÀles®³ee ¢äerkeÀesCeeletve peeefnjeleerJejefìkeÀe nesT ueeieueer Deens DeeefCe peeefnjeleerJej keÀ[keÀ yebOeves DeeCeeJeer DeMeer ceeieCeer ueeskeÀekeÀ[tve ³esle Deens.

peeefnjeleer®³ee ceeveJeer cetu³eeJej, efveleercetu³eeJej Je efpeJeve cetu³eeJej ®egkeÀer®ee HeefjCeece neslees. l³eeueeDeveweflekeÀ peeefnjele Demes cnCeleele.

peeefnjeleercegUs efveleercetu³ee®ee Nneme neslees ³eeuee DeveweflekeÀ peeefnjele cnCelee ³esF&ue.

DeveweflekeÀlee peeefnjeleer®es ÒekeÀej Keeueerue ÒeceeCes.

De) Keesìer DeefYeJe®eves osCes:

DeveskeÀ peeefnjeleer mel³eeHeemetve KetHe ueebye Demeleele. peeefnjeleerceO³es Keesìer efJeOeeves kesÀueer peeleele.peeefnjeleerceOetve Keesìer DeefYeJe®eves osCes Je ®ebieUJeeoeuee Òeeslmeenve osCes. ³eecegUs veweflekeÀlesuee le[e yemelees.Goe. SkeÀ ®ece®e HeeJe[j ceO³es [PeveYej keÀHe[îeeb®eer OegueeF& nesles. ieUuesues kesÀme Hejle efceUJee Fl³eeoer.

ye) metìs Je YesìJemlet:

peeefnjeleerceO³es Jemlet®³ee eEkeÀceleerceO³es 50ìkeÌkesÀ metì eEkeÀJee efleve veie KejsoerJej efleve Jemleg Fl³eeoerDeeJeenves DeveweflekeÀlesuee DeeJeenve osCeejer Demeleele. ³eecegUs ûeenkeÀe®eer ceesþer HeÀmeJeCetkeÀ nesles. pegv³ee Je KejeyeJemlet peeefnjeleer®ee JeeHej keÀ©ve ûeenkeÀe®³ee mJeeOeerve kesÀu³ee peeleele.

keÀ) yeepeejHesþsle p³ee Jemletuee ceesþer ceeieCeer Deens. DeMee Jemlet®es uesyeue Je cegêe®ee JeeHej keÀ©ve ÒeYeeJeerceewefKekeÀ peeefnjele osTve Jemlet IesC³eeme ûeenkeÀevee ÒeJe=Êe kesÀues peeles. Goe. jsuJes mìsMeve®³ee peJeUyee@ueceeef®ememeejKeer ceeef®emeyee@keÌme®eer peeefnjele, efvejcee Je[er meejKeer meeyeCee®eer Je[er, keÀesueiesì meejKeerieesu[ve ìtLeHesmì Fl³eeoer DeMee ÒekeÀej®es Fbûepeer Meyoe®ee JeeHejkeÀ©ve peeefnjeleer®³ee ceeO³eceeletve ûeenkeÀe®eerHeÀmeJeCetkeÀ kesÀueer peeles.

[) lebyeeKet Je oe©®³ee peeefnjeleer:

ceeveJeer Deejesi³eeme DeHee³ekeÀejkeÀ DeM³ee Jemlet pemes lebyeeKet, oe©, Flej veMesueer HeoeLee&®eer peeefnjeleerkesÀu³ee peeleele. ³eecegUs meceepeele J³emeveeefOeve yeveJeues peeles Demes peeefnjeleer DeveweflekeÀ peeefnjeleer nesle.

F) DeeqMueue peeefnjeleer:

ÒeecegK³eeves ogjoMe&veJej efou³ee peeCeeN³ee DemebK³e peeefnjeleer n³ee DeeqMueue Deensle. DeMee peeefnjeleer

53kegÀìgbyeeleerue J³ekeÌleer SkeÀ$e yemetve HeenC³eemeejK³ee vemeleele. DeeqMueue peeefnjeleer efveleercetu³e Je ceeveefJecetu³ee®eerNneme keÀjCeeN³ee peeefnjeleer Deensle.

F&) DebieÒeoMe&veeJej Yej:

peeefnjele ÒeYeeJeer yeveefJeC³eemeeþer ðeer³eeb®ee JeeHej meje&me kesÀuee peelees. ³ee peeefnjeleer DeefOekeÀ DeekeÀef<e&lekeÀjC³eemeeþer ðeer³eeb®³ee GIe[îee Debiee®es ÒeoMe&ve kesÀues peeles nuueer DeMee®e peeefnjeleer®es ÒeceeCe peemleotjoMe&vee®³ee ceeO³eceeJej efometve ³esleele. ³ee peeefnjeleer efveleercetu³ee®es Nneme keÀjleele.

G) pegieejer ÒeJe=Êeerle Jee{:

peeefnjeleerÜejs keÀä ve keÀjlee Oeve ÒeeHleer®es ceeie& oeKeJetve ueeskeÀebvee l³eemeeþer ÒeJe=Êe kesÀues peeles.³eecegUs meceepeeleerue efveleerceÊesme le[e He[lees DeeefCe ³ee®ee HeefjCeece cnCetve le©Ce efHe{erle peeCeejer ÒeJe=ÊeerJee{les.

T) Òeefme× J³ekeÌleer®ee iewjJeeHej:

Òeefme× J³ekeÌleer pemes veì, veeìîe, ef¬eÀkesÀìj jepekeÀer³e J³ekeÌleer ³eeb®³eekeÀ[tve Jemlet ®eebieueer Demeu³ee®eerefMeHeÀejme He$es IesTve peeefnjeleerle Òeefme× kesÀu³ee peeleele. ³ee efMeHeÀejme He$eeb®ee iewjJeeHej keÀ©ve ®etkeÀer®eemebosMe ûeenkeÀebvee efouee peelees.

S) keÀesJeȳee ceveeMeer KesU:

DeveweflekeÀlee peeefnjeleercetUs ueneve cetueeb®³ee ceveeJej efJeHejerle HeefjCeece neslees. Goe. otjoMe&vepeeefnjeleerceO³es cetueeb®³ee Jee{ermeeþer, cegueeb®³ee ÞeJeCeMekeÌleer Jee{efJeC³eemeeþer, Gb®eer Jee{ermeeþer Fl³eeoer keÀe@cHeuee@ve,JewpeveeLe ®etCe&, keÀ@Hmegue I³ee Demes DeeJepe&gve meebieerleues peeles HeCe Òel³e#eele l³ee®ee lemee HejerCeece nesle veenerGueì l³ee®ee keÀesJeȳee ceveeJej efJeHejerle HeefjCeece neslees.

Ss) efveke=Àä opee&®eer peeefnjele:

SkeÀe efJecee kebÀHeveer®³ee peeefnjeleerle Heleer®³ee efveOeveeveblej PeesHeeU³eeJej nmele PeeskeÀe IesCeejer SkeÀefJeOeJee ðeer oeKeJeueer. lesJne DeMeer peeefnjele Yeejleer³e mebmke=Àleer®³ee cegu³ee®ee Nneme keÀjCeejer nes³e. keÀejCeHeleer®ee ce=l³et ne Yeejleer³e mebmke=Àleerle DeefveäkeÀejkeÀ Je og:Keoe³ekeÀ ceeveuee peelees.

peeefnjeleer®³ee Dee¬eÀceCeecegUs meeceeefpekeÀ efveleerceÊee Oeeske̳eele ³esles.

8.10ÒeMve

1. peeefnjeleer®eer meeceepeerkeÀ yeepet mHeä keÀje.

2. meebmke=ÀleerkeÀ cetu³eeJej peeefnjeleer®ee nesCeeje HeefjCeece meebiee.

3. ``peeefnjeleercegUs ueeskeÀeb®es jenCeerceeve Gb®eeJeles.'' ®e®ee& keÀje.

4. DeueewefkeÀkeÀ peeefnjeleer®es ÒekeÀej keÀesCeles ? mHeä keÀje.

545. ``Yeejleer³e peeefnjele ÒeceeCe ceb[U'' (ASCI) ®³ee efve³eceeJeueerleerue lejletoer mHeä keÀje.

6. ``Yeejleer³e peeefnjele mebmLeeb®³ee mebIeìvee'' (AAAI) ®ee peeefnjeleerJej efve³eb$eCe keÀmes þsJeleele ?les mHeä keÀje.

7. otjoMe&ve efve³eceeJeueer mHeä keÀje.

8. efìHee efuene

i) peeefnjeleer®es efìkeÀekeÀej

ii) peeefnjeleer®es HeeþerjeKes

iii) peeefnjeleerleerue mel³elee.

‡‡‡

55

He´keÀjCe 9

peeefnjele efve³eb$eCe DeeefCe keÀe³eoe(Regulation and Control on Advertising In India )

Heeþe®eer j®evee

9.1 HemleeJevee

9.2 Yeejleer³e peeefnjele He´ceeCekeÀ Heefj<eo

9.3 Yeejleer³e peeefnjele GlHeeokeÀ mebIeìve mebefnlee

9.4 ceeefnleer Je He´meejCe ceb$eeue³e

9.5 Yeejleer³e peeefnjele mebmLeeb®³ee mebIeìvee

9.6 otjoMe&ve efve³eceeJeueer

9.7 He´Mve

9.1 He´emleeefJekeÀ (Introduction)

Yeejleele ieenkeÀ mebj#eCee®eer DeeefCe ieenkeÀ efMe#eCee®eer efveleevle iejpe Deens. mHeOee& DeeefCe yeepeejHesþsleerueDeefveefM®ele JeeleeJejCe l³eecegUs ieenkeÀebvee ceesefnle keÀjC³eemeeþer efJekesÀlee Jeie& efJeefJeOe leb$eeb®ee DeeefCe HeueesYevee®eeJeeHej keÀjerle Demelees. ³ee He´ueesYevee®ee JeeHej keÀjerle Demelees. ³ee He´ueesYevee®ee JeeHej He´YeJeerHeCes JneJee. ceesþeie´enkeÀJeie& DeekeÀef<e&le JneJee ³eemeeþer peeefnjeleleb$ee®ee JesieJesieȳee He´keÀejs JeeHej keÀjC³eele ³eslees. ¿ee meJe&peeefnjeleer ³eesi³e Deensle efkebÀJee De³eesi³e ³ee®ee efJe®eej efJekes´Àl³eeÜejs HeÀejmee kesÀuee peele veener. lemes®e, ³eepeeefnjeleer®ee ie´enkeÀ meceepe DeeefCe SkebÀoefjle je<ì^er³e J³eJemLesJej keÀesCelee yeje, JeeF&ì HeefjCeece neslees ³ee®eeefJeJeskeÀHetCe& DeeefCe meekeÀu³eeves efJe®eej keÀjC³ee®eer lelHejlee oeKeefJeueer peele veener. efJeJeskeÀ DeeefCe meblegefueleefJe®eejeb®³ee DeYeeJeecegUs ie´enkeÀeb®es DeeefCe DeLe&J³eJemLes®es keÀe³e vegkeÀmeeve nesles l³eeuee DeeHeCe peyeeyeoejDeenesle keÀe³e ³ee®ee HetCe& efJe®eej keÀªve peeefnjeleoejeves keÀe³e& kesÀues Heeefnpes. l³eeves peeefnjele osleevee keÀesCeleeryebOeves HeeUeJeerle ³ee efJe<e³eer keÀe³eoe nesCes DeeJeM³ekeÀ Deens keÀe³e? mJeefve³eb$eCeeletve peeefnjele ³eesi³e veerleerÊJee®esHeeueve keÀª MekeÀle veenerle keÀe³e? peeefnjeleoejemeeþer Dee®eejmebefnlee ne Gef®ele ceeie& veener keÀe³e? ³eemeJe&®e iees<ìer®ee efJe®eej nesCes DeeJeM³ekeÀ Deens.

kesÀJeU mJeb³eefve³eb$eCee®³ee ceeO³eceeletve peeefnjeleoej ³eesi³e, veweflekeÀ ¢<ìîee Gef®ele DeeefCe mebletefuelepeeefnjele leb$ee®ee JeeHej keÀjleerue ner DeHes#ee Deepe®³ee IeìkesÀuee HetCe& nesleevee Dee{Utve ³esle veener. ³eeTueì³ee DeeOeej mebefnles®ee keÀejCe HejlJes DeLeJee Flej keÀener efveefceÊeeves Yebie neslees Demes Dee{Utve ³esles. Dee®eejmebefnlesleeruelejletoer yebOevekeÀejkeÀ veenerle. l³eeuee keÀe³eÐee®es HeeþyeU veener DeeefCe l³ee mJes®ísves mJeerkeÀejC³eele Deeuesu³eeDeensle.l³eeceO³es keÀceer DeefOekeÀ yeoue keÀjCes, l³eeleerue $egìer DeeefCe mebefoiOelee DeeefCe DeHetCe&lelee ³ee®eemJeeLee&keÀjerlee ueeYe GþefJeC³ee®es keÀe³e& DeveskeÀ peeefnjeleoej, efJekesÀles DeeefCe peeefnjelemebmLee keÀjleevee Dee{Utve³esleele. Dee®eejmebefnles®ee keÀesCeer SkeÀeves Yebie kesÀuee keÀer meJe&®e IeìkeÀ efleuee lekeÀueeot ceevetve efle®ee Yebie

56keÀjC³ee®ee He´³elve keÀjleele. DeMee He´keÀejs Dee®eejmeefnblee ne keÀener peeefnjeleerceOeerue Devegef®ele, DeveweflekeÀDeeefCe DeeHeÊeerkeÀejkeÀ efJeOeeveebvee DeeJneveebvee HetCe&HeCes LeebyeefJeC³ee®ee ceeie& nesT MekeÀle veener.

keÀe³eoe DeeefCe peeefnjeleerJejerue yebOeves :

keÀe³eÐee®³ee ceeO³eceeletve peeefnjeleerJej efve³eb$eCe þsJeC³ee®es keÀe³e& DeveskeÀ keÀejCeemleJe meceepeHe³eesieerDeens. meceepeeuee l³ee®es j#eCe, mebmke=Àleer®ee G®®e DeeoMe& ns leÊJee®es mebJeOe&ve DeeefCe ieUskeÀeHet mHeOex®³eeJeeleeJejCeele ie´enkeÀebvee ³eesi³e DeeefCe DeeJeM³ekeÀ ceeefnleer nceKeeme He´eHle nesles. ie´enkeÀebvee keÀesCeleer ceeefnleerDeeJeM³ekeÀ DeeefCe GHe³egkeÌle Deens ³ee®ee efJe®eej keÀªve leer ceeefnleer keÀesCel³eener He´keÀej®eer efoMeeYetue keÀjCeejsefkebÀJee ie´enkeÀeb®es HeÀmeiele keÀjCeejs leb$e ve JeeHejlee l³eevee osCes Meke̳e nesles.

9.2 Yeejleer³e peeefnjele He´ceeCekeÀ Hejer<eo (Advertising Standards Council

/ Of India)

³ee Heefj<eos®eer mLeeHevee 21 Dee@keÌìesyej 1985 jespeer kebÀHeveer keÀe³eoe 1956 keÀuece 25 DevegmeejkeÀjC³eele Deeueer.peeefnjele He´ceeCekeÀ Heefj<eos®es cegK³e keÀe³ee&ue³e cegbyeF& ³esLes Deens. ³ee mebmLesves mJeefve³eb$eCekeÀe³eÐee®eer DebceueyepeeJeCeer keÀjC³eeme megjJeele kesÀueer. ner mebmLee, ceefmekesÀ, Je=ÊeHe$es DeeefCe peeefnjele mebyebOeerDeveskeÀ J³ekeÌleerveer SkeÀ$e ³esJetve mLeeHevee kesÀuesues Deens. ³ee mebmLes®es cegK³e GefÎ<ì cnCepes efoMeeYetue keÀjCeeN³eeJe neveerkeÀejkeÀ peeefnjeleer GIe[keÀeruee DeeCeCes nes³e. l³ee®e He´ceeCes peeefnjeleer®ee opee& efìkeÀJeC³eemeeþerpeeefnjeleoejebmeeþer efve³eceeJeueer keÀjCes.

Yeejleer³e peeefnjele He´ceeHekeÀ mebmLes®es meYeemeoÊJe Jemlet Je mesJee ³eeb®es peeefnjeleoej peeefnjele mebmLeeefkebÀJee Jele&ceeveHe$es, peeefnjele efveefce&leer mebmLee ³eebvee efceUt MekeÀles. Yeejleer³e peeefnjele He´ceeCekeÀ mebmLes®esmeYeemeo peeefnjele #es$eeMeer efveie[erle Deensle.

Yeejleer³e ceb[U peeefnjeleerJej efve³eb$eCe Je mJe³ebefMemle cenÊJee®eer YegefcekeÀe yepeeJeles. ³ee ceb[UevesmeYeemeoebmeeþer SkeÀ efve³eceeJeueer le³eej kesÀueer Deens. veHe̳ee®³ee GÎsMeeves mLeeHeve ve Peeuesu³ee ³ee mebIeìvesle43 mebmLeeHekeÀ meYeemeo Deensle. peeefnjele keÀe³ee&le iegbleuesu³ee efJeefJeOe J³eeJemeeef³ekeÀ mebmLee peeefnjeleoej,Je=ÊeHe$es, ceeefmekesÀ, Fl³eeefo®ee meceeJesMe ³ee ceb[UeceO³es Deens.

mebmLes®³ee veer³eceeJeueervegmeej keÀuece 2(ii) Devetmeej 20 veesJnsyebj 1985 ceO³es peeefnjeleerefJe<e³eerDee®eejmeefnblee le³eej keÀjC³eele Deeueer Deens. ³ee mebefnles®eer GefÎ<ìs Heg{erueHe´ceeCes Deensle.

1. ³eesi³elee: otjoMe&ve DeekeÀeMeJeeCeer DeeefCe Jele&ceeveHe$eeletve He´meeefjle nesCeejer peeefnjeleer®eer ³eesi³eleeleHeemetve IesCes.

2. cegK³e GÎsMe: peeefnjeleer®ee cegK³e GÎsMe ieenkeÀeb®es efnle peesHeemeCes ns Demegve les Hel³eskeÀ peeefnjeleoejevesHetCe&HeCes DeJeuebyeuesues Deens keÀe ³ee®eer He[leeUCeer keÀjCes

3. cegK³e ceeuekeÀe®eer peyeeyeoejer : ceeO³eceeb®³ee ceeuekeÀebkeÀ[tve lemes®e cegK³e ceeuekeÀebkeÀ[tve Dee®eejmeefnles®ee Yebie nesCeej veener ³ee®eer keÀeUpeer Iesleueer Heeefnpes ner cegK³e ceeuekeÀe®eer peyeeyeoejer Demeles.

4. keÀe³eÐee®es Heeueve: keÀe³eÐee®es Heeueve keÀjCes He´l³eskeÀ mebyebOeerle J³eefkeÌle®eer peyeeyeoejer Demeles.

575. ie´enkeÀ mebefnlee: ie´enkeÀeb®es efnle ue#eele IesJetve®e peeefnjele efveefce&leer Je peeefnjeleer®es He´meejCe keÀjCes

DeeJeM³ekeÀ Demeles.

6. yeeuekeÀ mebefnlee: ueneve cegueeb®es efnle ue#eele IesJetve peeefnjeleer®es He´meejCe keÀjC³eele ³eeJes.

7. peeefnjeleoeje®eer peyeeyeoejer: peeefnjeleoej ne peeefnjele efveefce&leer Je peeefnjele keÀjer³ej efveefce&leermeeþer peyeeyeoej Demelees.

8. SpeWì®eer peyeeyeoejer:peeefnjele ceeO³ecee ceOeerue SpeWì l³eeb®³ee keÀe³ee&Meer peyeeyeoej Demelees.JejerueHe´ceeCes peeefnjele Dee®eej meefnblee le³eej Deeueer Demetve l³ee®es oeueve keÀeìskeÀesjHeCes He´l³eskeÀmebyebefOele J³eefkeÌleves keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Demeles.

9.3 Yeejleer³e peeefnjele GlHeeokeÀ mebIeìve mebefnlee (Advertising Agencies

Assocation of India)

efJeefJeOe #es$eeleerue J³eeHeejer, GÐeespekeÀ, HetjJeþeoej SkeÀ$e ³esTve DeeHeu³ee mebIeìvee keÀener meceeveGÎsMeeves mLeeHevee keÀjleele. lemes®e meceeve J³eJemee³eeceO³es keÀe³e&jle DemeCeejs J³eeJemeeef³ekeÀ SkeÀ$e ³esTvel³eeb®³ee mebIeìvee mLeeHeve keÀjleele. l³ee®eHeceeCes ®eWyej Dee@HeÀ keÀe@ceme& meejK³ee mebIeìvee®es DeveskeÀ J³eeJemeeef³ekeÀmeYeemeo Demeleele. Goe. mebIeìvesveer Keeueerue He´ceeCes Dee®eej mebefnlee le³eej kesÀuesueer Deens. ie´enkeÀ mebyebOeerefve³ece-

1.peeefnjele HeÀkeÌle keÀe³eosMeerj®e veJns lej efJeMJemeveer³e DemeeJeer.

2.keÀesCel³eener peeefnjele keÀe³eÐee®³ee efkebÀJee meceepeeleerue J³ekeÌleer mJeeleb$³ee®ee Yebie keÀjCeejer vemeeJeer.

3. peeefnjele ner mel³e He´meeefjle keÀjCeejer DemeeJeer. keÀesCelesner vegkeÀmeeve keÀjCeejer vemeeJeer.

peeefnjeleoej Deblejie&le efve³ece (mebefnlee):

- peeefnjele ner ogmeN³ee®eer keÀe@Heer vemeeJeer.

- peeefnjele ner ogmeN³eeuee neveerkeÀejkeÀ Demesue DeMeer Demet ve³es.

- mHeOe&keÀe®es veeJee®ee peeefnjeleerceO³es GuuesKe vemeeJee.

9.4 ceeefnleer DeeefCe He´meejCe ceb$eeue³e (Information & Broadcasting

Ministry)

(http://mib.gov.in - Source - ceeie&oMe&ve mebefnlee (Codes Guidelines Policy)

ceeie&oMe&ve mebefnlee Keeueerue He´ceeCes Deens.

1.He´meejCe (Brodeasting)

2.meg®evee (Information)

3. ®eueef®e$e (film)

4.Flej (Others)

58Yeejleer³e peeefnjele ÒeceeCe ceb[Ue®eer GefÎäîes Keeueerue ÒeceeCes meebielee ³esleerue.

De) meceepeeme IeelekeÀ neveerkeÀejkeÀ Je efJeHe³ee&me keÀ©ve meebieCeeN³ee peeefnjeleerJej yebOeve DeeCetve efveleerceeveJe opexoej peeefnjeleer®eer efveceealeer keÀjCes.

ye) yeepeejHesþsle ³eesi³e mHeOee&®eer efveefce&leer keÀjCes Je GHeueyOe Jemletb®eer ceenerleer ûeenkeÀebvee HegjefJeCes pesCeskeÀ©veûeenkeÀebvee ®eebieu³ee Jemletef®e efveJe[ keÀjlee ³esF&ue.

keÀ) peeefnjeleerleerue cepeketÀj Je oeJes mel³e DemeeefJele.l³ee®eer ceeb[Ceer ³eesi³e He×leerves kesÀueer Deens efkeÀ veener³ee®eer o#elee IesCes.

[) peeefnjeleercegUs mebmke=Àleer®es peleve nesF&ue Je keÀesCel³eener Oecee&®³ee YeeJevee otKeeJeu³ee peeCeej veenerle³ee®eer o#elee IesCes.

Yeejefle³e peeefnjele ÒeceeCe ceb[Ueves eqmJekeÀejuesu³ee efve³eceeJeueerleerue keÀebner ÒecegKe lejletoer Heg{erueÒeceeCes Deensle.

1) ner efve³eceeJeueer meJe& ÒekeÀej®³ee peeefnjele ceeO³eceebvee ueeiet Deens pemes otjoMe&ve, DeekeÀeMeJeeCeer, Je=leHe$es,ceeefmekeÀ, efmevescee peeefnjeleer®es HeÀuekeÀ Fl³eeoer®ee meceeJesMe Deens.

2) peeefnjeleerleerue efouesues cepeketÀj ÒeeceeefCekeÀHeCes mel³e efouesues Demeles. peeefnjeleerle kesÀuesues efJeOeeve JeoeJes mel³eeJej DeeOeejerle DemeeJes. ûeenkeÀeb®eer efoMeeYetue keÀjCeejs vemeeJesle.

3) peeefnjeleer®³ee HeefjCeeceemeeþer GlHeeokeÀebvee®e peyeeyeoej Oejues peeF&ue. keÀejCe ns®e peeefnjele efveceealeer®espevekeÀ Demeleele.

4) peeefnjele ÒeefleefveOeer mebmLeebveer ³eesi³e lees meuuee GlHeeokeÀebvee efouee Heeefnpes. efve³eceeJeueerleerue Demeuesu³eelejletoer peenerjele mebmLesves GlHeeokeÀeb®³ee efveoMe&veeme DeeCetve ÐeeJesle Je mel³e cepeketÀje®ee DeeûenOejeJee.

5) efn efve³eceeJeueer Yeejefle³e Jemlet®³ee YeejleeceO³es efou³ee peeCeeN³ee peeefnjeleerHetjleer ce³ee&oerle Demesue.

6) ueneve cegueeb®³ee ceveeJej efJeHejerle HeefjCeece nesF&ue DeMee peeefnjeleer®eer efveefce&leer keÀ© ve³es.

7) SkeÀ peeefnjele otmeN³ee peeefnjeleer®eer vekeÌkeÀue kesÀuesueer vemeeJeer.

8) peeefnjeleer®³ee yeebOeCeerHetJeea efve³eceeJeueerleerue IeìkeÀeb®es GuueIeve nesle veener vee ? ns leHeemeeJes MebkesÀ®³eeefþkeÀeCeer ceb[Ue®ee ³eesi³e lees meuuee I³eeJee.

9) efve³eceeJeueerleerue efve³ece ns osMeeleerue Òe®eefuele keÀe³eÐee®ee GuuebIeve nesCeej veener ³ee®eer o#elee I³eeJeer.

9.5 Yeejleer³e peeefnjele mebmLeeb®³ee mebIeìvee (Advertising Agencies

Association of India (AAAI)

peeefnjeleer ÒeecegK³eeves ûeenkeÀebvee ceeefnleer HegjefJeC³eemeeþer Òemeeefjle kesÀu³ee peeleele. ®eebieu³ee peeefnjeleer®eeGiece Je efveceealeer peeefnjele mebmLee keÀjleele. peeefnjeleoejeb®³ee Jeleerves peeefnjeleer le³eej keÀjCes Je l³ee ÒemeeefjlekeÀjC³ee®es keÀece peeefnjele mebmLee keÀjerle Demeleele. ³ee mebmLee®³ee mebIeìvee Demeleele. 1970 meeueer DecesefjkesÀle"Council of Better Business Bareau" ³ee mebIeìves®eer mLeeHevee Peeueer. ³ee mebIeìves®³ee

59efve³eb$eCe ceb[Ueleerue 8 meom³e ns DecesefjkesÀleerue ÒecetKe peeefnjele mebmLeeceOetve efveJe[ues peeleele. ³ee®eÒekeÀej®eer Yeejleeleerue peeefnjele mebmLeeb®eer mebIeìvee Deens. efle®eer mJeleb$e efve³eceeJeueer le³eej kesÀuesueer Deens.

ûeenkeÀeb®³ee mebj#eCeemeeþer le³eej kesÀuesueer efve³eceeJeueer:

De) Yeejleer³e peeefnjele mebmLee®³ee mebIeìvesves ûeenkeÀe®³ee mebj#eCeeLe& Heg{erue ÒeceeCes efve³eceeJeueerle³eej kesÀueer Deens:

De) peeefnjele Òemeeefjle keÀjC³eemeeþer le³eej kesÀuesueer peeefnjele efn keÀe³eosMeerj, veweflekeÀ Je osMeeleerue mebmke=ÀleermeHees<ekeÀ keÀMeer DemeeJeer.

ye) peeefnjele ner mel³eeJej DeeOeejerle DemeeJeer. ³eeceO³es Demel³e efJeOeeves Je HeÀmeJeCetkeÀ keÀjCeejer efJeOeevesvemeeJeerle.

keÀ) peeefnjeleerleerue kesÀuesueer efJeOeeves, DeeJeenves Je oeJes DeefleMe³eeskeÌleer kesÀuesueer vemeeJeerle. ûeenkeÀebvee ieeWOeUeleìekeÀCeejer efJeOeeves l³eeceO³es vemeeJeerle.

[) ÒeMebmee Je DeefleMe³eeseqkeÌle keÀ©ve meceepee®eer HeÀmeJeCetkeÀ keÀjCeejer peeefnjele vemeeJeer.

ye) veweflekeÀ peeefnjeleermeeþer efve³eceeJeueer:

De) efveleerceÊes®es cetu³e peesHeemeCeejer peeefnjeleer DemeeJ³eele. ûeenkeÀeb®³ee ceveele ieesbOeU eEkeÀJee efÜOee ceveefmLeleerefvecee&Ce keÀjCeeN³ee peeefnjeleer keÀ© ve³es. cnCepes®e Flej peeefnjeleer®eer ngyesntye vekeÌkeÀue keÀjCes, Òeefme×kebÀHeveer®ee ìs[ ceeke&À, uesyeue, veebJes yeebOeCeer Fl³eeoer vekeÌkeÀue peeefnjeleerle kesÀuesueer vemeeJeer.

ye) peeefnjeleer®³ee ®eebieu³ee Òe³elveeves Òeefme×er ÒeeHle keÀ©ve ÐeeJeer Je veeJeueewefkeÀkeÀ JneJes peeefnjeleerceO³esogmeN³ee JemletMeer Òel³e#e leguevee keÀ© ve³es.

keÀ) peeefnjele mebmLee Je ceeO³eceemeeþer efve³eceeJeueer:

De) peeefnjele mebmLee Je ceeO³eceeveer mHeOe&keÀeb®eer DeHeÒeefleÿe keÀjC³ee®es ìeUeJes.

ye) ûeenkeÀeb®³ee efnlee®eer Demeuesueer®e peeefnjele Òemeejerle keÀjeJeer.

keÀ) peeefnjeleer®eer yeebOeCeer keÀjleevee efve³eceeJeueerleerue efve³eceeb®eer keÀeìskeÀesjHeCes oKeue ÐeeJeer.

[) peeefnjeleer®³ee efJeefJeOe ceeO³eceebveer DeeHeeHeues peeefnjeleer®es oj Je l³eeleerue metì Fl³eeoer mHeäHeCesmeebieeJes.

F) peeefnjeleerceO³es efouesueer meJe& ceeefnleer, efle®eer JewefMeäîes, Fl³eeoer efJe<e³eer ceeefnleer ceeO³eceeveer GlHeeokeÀebveeÐeeJeer.

9.6 otjoMe&ve efve³eceeJeueer (Doordarshan Code)

peeefnjeleerleerue mebosMe DeveskeÀ ueeskeÀebHe³e¥le Heesn®eefJeC³ee®es DeeOegefvekeÀ keÀeUeleerue DeefleMe³e ÒeYeeJeer JecenÊJee®es ceeO³ece cnCepes otjoMe&ve nes³e. ³ee ceeO³ecee®ee peeefnjeleermeeþer HeÀej ceesþîee ÒeceeCeeJej GHe³eesie

60kesÀuee peelees. efve³eceeJeueer vegmeej otjoMe&ve peeefnjeleermeeþer Keeme mJeleb$e efve³ece le³eej kesÀues Deensle. ³eeefve³eceeceO³es yemeCeeN³ee peeefnjeleer®e otjoMe&ve mJeerkeÀejles.

otjoMe&veemeeþer DeeKetve efouesueer efve³eceeJeueer Keeueerue ÒeceeCes meebielee ³esF&ue:

i) peeefnjeleer ¿ee Òe®eeefjle keÀe³eÐeeme Oe©ve DemeeJ³eele, peeefnjeleerÜejs efou³ee peeCeeN³ee ceeefnleervesmeceepe, Oecee&®³ee YeeJevee, DeeqMueue, DeefYe©®eernerve Fl³eeefoJej efJeHejerle HeefjCeece nesCeej veener ³ee®eerkeÀeUpeer IesCes.

ii) peeefnjeleercegUs keÀesCee®eener DeHeceeve nesCeej veener ³ee®eer keÀeUpeer I³eeJeer. keÀesCel³eener peeleer, Oecee&ueeHebLeeuee keÀceer uesKeCeejer peeefnjele Òemeejerle keÀ© ve³es.

iii) Yeejleer³e Ieìves®ee Yebie nesF&ue DeMeer peeefnjele eqmJekeÀe© ve³es l³ee®eÒeceeCes iegvnsieejeruee ÒeeslmeenveosCeejer peeefnjele vemeeJeer.

iv) je<ìer³e ceneHeg©<e, jeäer³e ef®evn Je Ieìvesleerue keÀebner Yeeiee®ee JesieUe DeLe& ueeJetve lemes iewjJeeHej keÀ©ve³es.

v) efveJe[CetkeÀer®³ee keÀeUele Òel³eskeÀ He#eeuee Òe®eejemeeþer mebOeer otjoMe&veJej Keeme yeeye cnCetve ÐeeJeer.Hejbleg keÀesCel³eener He#ee®ee Òe®eej keÀjC³eemeeþer þjeefJekeÀ Oecee&®³ee Òemeejemeeþer®³ee peeefnjeleer otjoMe&vevesÒemeejerle keÀ© ve³esle.

vi) Demel³e peeefnjele eqmJekeÀe© ve³es. Meeðeer³e ceeefnleer Je ®egkeÀer®eer DeekeÀ[sJeejer osTve ûeenkeÀeb®eer HeÀmeJeCetkeÀkeÀ© ve³es.

vii) efJevee HejJeevee mesJee, peeotìesCee, YeefJe<³eJeeCeer, JeOegJej met®ekeÀ mebIeìvee, pegieej, Decueer HeoeLee&®³eepeeefnjeleer eqmJekeÀeju³ee peeJet ve³es.

viii) keÀe³eosMeerj efme× keÀjlee ³esF&ue DeMee peenerjeleer ÐeeJeerle Je peeefnjeleerleerue cepeketÀj efn yeeleceermeeþerJeeHe© ve³esle.

ix) peeefnjeleerle osuesueer nceer ne Meyo Demesue lej nceer®³ee meJe& Deìer otjoMe&veJej meb®eeuekeÀebvee oeKeeJeeJ³eeleJe peeefnjeleerle l³eeb®ee meceeJesMe keÀjeJee.

x) peeefnjeleerÜejs ûeenkeÀ mebj#eCe keÀe³eoe, 1986 ®³ee lejletoer®ee Yebie nesCeej veener ³ee®eer o#eleeI³eeJeer.

xi) Ieìvesves Ieeuetve efouesu³ee cetueYetle nkeÌkeÀebvee yeeOee ³esF&ue DeMee ÒekeÀejs®eer peeefnjeleer osJet ve³esle. pemesðeer-Heg©<e meceevelee, J³ekeÌleermJeeleb$e ³eeJej yeeOee ³esCeej veener ³ee®eer o#elee I³eeJeer.

xii) ueneve cegueeb®ee peeefnjeleerle JeeHej keÀ©ve ueneve cetuee®³ee YeeJeveeMeer KesUt F®íerCeeN³ee peeefnjeleereqmJekeÀe© ve³esle.

1. He´meejCe efveleer Keeueerue He´ceeCes Deens:

a. otjoMe&ve Debleie&le megj#ee ceeie&oMe&ve leÊJes.

b. efpeune les Iej mesJee ceeie&oMe&ve leÊJes.

61

c. jsef[Dees mesJee ceeie&oMe&ve leÊJes

d. SHeÀ.Sce jsef[Dees mesJee mebefnlee.

e. DeblejeU peeefnjele leÊJes

f. peeefnjele ceeie&oMe&ve

2.meg®evee (Information)Keeueerue He´ceeCes met®evee efouesu³ee Deensle.

a. ceeie&oMe&keÀ leÊJes / mebefnlee Je efveleer.

b.FDI in. efHebì efceef[³ee

3. Film (®eueef®e$es) ³eeyeeyele Keeueerue He´ceeCes efveleer/ mebefnlee oMe&Jeuesueer Deens.

a. ®eueef®e$e Dee³eeleer yeeyele mebefnlee.b. ®eueef®e$e Dee³eeleer veerleer. c. MegìeRie yeeyele met®evee. .leb$e JemesJee ³eeb®ee JeeHej leÊJes

4. Flej (other):

1. mke´ÀerHe keÀceerìer ³eeoer

2. megHe´erce keÀesì& kesÀmesme Jejerue yeeyeer®eer efJemle=le ceeefnleer http//mib.gov.in ³ee mebkesÀlemLeUebJejGHeueyOe Deens.

9.7 He´Mve

1. efìHee efuene.

a. Yeejleer³e peeefnjele He´ceeCekeÀ Heefj<eo.

b. Yeejleer³e peeefnjele SpeWmeer mebIeìve.

c. ceeefnleer Je He´meejCe ceb$eeue³e.

2. Yeejleer³e peeefnjele He´ceeCekeÀ Heefj<eoeb®eer cegK³e GefÎäs mHeä keÀje.

‡‡‡

62

He´keÀjCe 10

peeefnjele efJelejCe mebmLee(Advertising Agency)

Heeþe®eer j®evee

10.1 HemleeJevee

10.2 peeefnjele efJelejCe mebmLee : DeLe&

10.3 peeefnjele mebmLes®eer keÀe³ex

10.4 peeefnjele mebmLes®eer He´keÀej

10.5 peeefnjele mebmLee mebIeìve

10.6 peeefnjele mebmLes®eer efveJe[

10.7 ie´enkeÀ efceUefJeCes®es ceeie&

10.8 peeefnjele mebmLee cegu³eebkeÀve DeeefCe ie´enkeÀ Guee{eue

10.9 peeefnjele mebmLeeb®eer DeeOetefvekeÀ ªHejs<ee

10.10 He´Mve

10.1 He´mleeJevee (Introduction)

peeefnjele efJeMJeele ®eej He´cetKe IeìkeÀ cees[leele. peeefnjeleoej peeefnjele mebmLee, ceeO³ece DeeefCemebMeesefOele leHeefMeue. ³ee He´keÀjCeele peeefnjele mebmLes®eer YetefcekeÀe DeeefCe keÀe³ex ³ee®ee efJe®eej keÀjCeej Deenesle.meO³ee®³ee keÀeUele peeefnjele mebmLeebvee SkeÀ mJeble$e J³eefkeÌleiele DeefmleÊJe He´eHle Peeues Deens. peeefnjele#es$eeleerue l³ee®eer YetefcekeÀe efveCee&³ekeÀ lemes®e cenÊJee®eer þjuesueer Deens.SketÀCe efJeHeCeve ³eespevee keÀjCes peeefnjeleefveefce&leermeeþer mebMeesOeve keÀjCes. ceeO³eceeyeeyele efJe®eej keÀjCes ³ee yeeyeer JewefMe<ìîeHetCe& lemes®e mJeleb$e He´efleYee,J³eJemeeef³ekeÀ ¢<ìer iejpes®eer þjCeeN³ee Peeu³ee Deensle. keÀener JesUe peeefnjele mebmLee ner mJeleb$e DeeefCemJee³eÊe mebmLee cnCetve keÀe³e& keÀjles. lej keÀener yeeyeleerle peeefnjeleer mebyebOeer efveCe&³e DeeefCe Flej keÀeces Dev³e³eb$eCee meceJesle Heej Hee[C³eeme ³esleele.

10.2 peeefnjele efJelejCe mebmLee DeLe& (Definition)

efJeu³ece mìBìve ³eebveer peeefnjele mebmLes®eer kesÀuesueer J³eeK³ee Het{erueHe´ceeCes Deens. `meJe&meeOeejCeHeCesefJeHeCeve #es$eele DeeefCe efJeMes<ele: peeefnjele #es$eele JewefMe<ìîeHetCe& mesJee He´oeve keÀjCeejer mJeleb$e kebÀHeveer DeiejYeeieeroejer cnCepes peeefnjele mebmLee nes³e.''

63peeefnjele mebmLee ner peeefnjeleer®³ee efJeefJeOe yeepetceO³es efJeMes<ele: He´eHle kesÀuesu³ee lep%e J³ekeÌleer®ee

keÀe³e&ieì Demelees. lees peeefnjeleoejeb®³ee GlHeeokeÀeb®³ee Jeleerves keÀece keÀjerle Demelees. l³eele peeefnjeleer®esefve³eespeve efveefce&leer, peeefnjele osCes, l³eeb®³ee ie´enkeÀebJej Peeuesu³ee HeefjCeeceeb®es cegu³eceeHeve keÀjCes. F. keÀecescees[leele. DeeHeu³ee Keelesoejebvee ³ee mebmLee JewefMe<ìîeHetCe& %eeve HegjJeleele. l³eecegUs ognsjer nslet meeO³e nesleesSkeÀe yeepetuee peeefnjele keÀe³e& mebyebefOele #es$eeleerue efJeMes<e%e Heej Hee[leele lej otmeN³ee yeepetuee peeefnjelemebmLee DeeHeu³ee Keelesoejebvee cegueYetle J³eJemee³e keÀe³ex Heej Hee[C³eemeeþer HetjsMeer mebOeer He´eHle keÀªve osleele.

10.3 peeefnjele mebmLeeb®eer keÀe³ex (Types of Services offered by

Advertising Agency)

DeeOegefvekeÀ J³eJemee³ee®es mHeOee&lcekeÀ mJeªHe DeeefCe peeefnjele #es$ee®es yeoueles ªHe efJe®eejele Iesleepeeefnjeleer mebyebOeer efveCe&³e ns keÀOeer veJns SJe{s He´®eb[ mebJesoveMeerue yeveues Deensle cnCetve®e peeefnjele mebmLeener SkeÀ DeHeefjne³e& lemes®e cenÊJee®eer J³eeJemeeef³ekeÀ mebmLee þjueer Deens. kesÀJeU peeefnjele efJelejCe veJns, lejpeeefnjele He´YeeJee®es meJex#eCe keÀªve peeefnjele JesUeHe$ekeÀ jeyeefJeCes ner keÀeces GlHeeokeÀebvee Heej Hee[Ces Meke̳enesle veener. peeefnjele J³eJemee³ee®eer mesJee ner `DeeOeej mesJee' mJeªHeer Demeueer lejer Jemlet®es ³eMeeHe³eMe nspeeefnjele ceesefncesJej DeJeuebyetve Demeles. ³ee J³eJemee³eeleerue iegbleJeCetkeÀ DeeefCe mebHeÊeer cnCepes efveefce&leer#eceDeeefCe lep%e ceveg<³eyeU peeefnjele mebmLes®³ee keÀe³ee¥®eer efJeefJeOelee DeeefCe J³eeHleer Het{erue Deeke=ÀleerJeªve mHe<ìnesles.

1. peeefnjele ³eespevee le³eej keÀjCes:

keÀesCel³eener keÀe³ee&®es ³eMe ns l³ee®³ee efve³eespeveeJej DeJeuebyetve Demeles. peeefnjele keÀe³e& ns osKeerue³eeuee DeHeJeeo veener. ceesþîee kebÀHev³ee®ee efkebÀJee GÐeesieie=neb®ee mJele:®ee peeefnjele efJeYeeie peeefnjele keÀe³e& nsosKeerue ³eeuee DeHeJeeo veener. peeefnjele ns efJeMes<e%eeb®es keÀe³e& Demeu³eeves ns keÀece mJeleb$eHeCes Demeles. peeefnjeleOeesjCe, ³eespevee DeeKeC³eele ³esles.

peeefnjele ³eespevee le³eej keÀjCes

JesUeHe$ekeÀ megmet$eerkeÀjCemebosMe efveefce&leer

yeepeejHesþs®es mebMeesOeve

peeefnjele mebmLee

ceeO³ecee®eer efveJe[keÀjCes

efJeHeCeve DeeOeej keÀe³e&

642. ceeO³ecee®eer efveJe[ keÀjCes:

ceeO³ecee®eer efveJe[ ns peeefnjele mebmLes®es cenÊJee®es keÀe³e& Deens les G®®e opee&®es efJeMes<e%elee³egkeÌlekeÀece Deens. meg³eesi³e ceeO³eces DeeefCe ceeO³ece mebefnlee OeesjCe DeeKeCes iejpes®es Demeles. ceeO³ece efveJe[ ®egkeÀueerlej ®eebieu³ee peeefnjeleermeg×e meHeMesue DeeHeìleele, l³ee HeefjCeecekeÀejkeÀ þjle veenerle. ceeO³ece efveJe[ keÀjleevee.peeefnjele Ke®e& ceeO³ecee®ee He´meej, DeeJeekeÀe, Hes#ekeÀJeiee&®es GlHevve ceeO³ecee®eer He´meej JeejbJeejlee F. iees<ìerefJe®eejele Iesleu³ee peeleele.

3.meJex#eCe DeeefCe mebMeesOeve:

keÀe³e&#ece yeepeejHesþ mebMeesOeve ns peeefnjele ceesefnces®ee Hee³ee Demeles. l³eecegUs ³eesi³e iejpesvegªHeDeveskeÀ He³ee&³eer Jemlet yeepeejele ³esleele. l³eecegUs ieenkeÀeb®es ue#e keÀmes DeekeÀef<e&le keÀjlee ³esF&ue ns peeefnjeleoejebveemecepetve ³esles.

4. efJeHeCeve efJeYeeiee®ee efJemleej keÀ#e:

DeveskeÀ kebÀHev³ee peeefnjele mebmLebevee efJeHeCevee®es keÀe³ex meesHeefJeleele. kebÀHeveer®ee efJeHeCeve efJeYeeie efJekeÀerJejue#e keWÀêerle keÀjlees DeeefCe peeefnjele mebmLee efJeHeCeve ³eespevee DeeKeCeer®es keÀece keÀjleele.

10.4 peeefnjele mebmLes®es He´keÀej (Types of Advartising Agency)

peeefnjele mebmLes®es He´keÀej ns l³eeb®³ee HetjefJeu³ee peeCeeN³ee mesJesvegmeej keÀjC³eele Deeuesues Deensle lesHet{erue He´ceeCes Deensle.

1.ueeskeÀue mesJee mebmLee

2.HetCe& mesJee mebmLee

3. efJeMes<e mesJee mebmLee

4. meke´Àer³e mesJee mebmLee

5.He´l³e#e mesJee mebmLee

6. ceeO³eceeb®³ee DeeOeejerle mebmLee

1.ueeskeÀue mesJee mebmLee :

peer mebmLee ueeskeÀue YeeieeceO³es mesJee HetjJeþe keÀjles DeMee mebmLeebvee HetjJeþe keÀjles DeMee mebmLeebveeueeskeÀue peeefnjele mesJee mebmLee Demes cnCeleele.

2.HetCe& mesJee mebmLee:

peeefnjele efveefce&leerHeemetve HemeejceeO³eceeHe³e¥le meJe& mesJeeb®es GHeueyOelee peeefnjeleoejebvee GHeueyOe keÀªveosCeejer mebmLee cnCepes HetCe& peeefnjele mesJee mebmLee nes³e.

3.efJeMes<e mesJee mebmLee:

p³ee mebmLee keÀener efJeMes<e mesJee HetjJeþe keÀjleele. Goe. peeefnjele efveefce&leer efkebÀJee He´meejCe eEkeÀJeemebMeesOeve DeMee mebmLesme efJeMes<e mesJee mebmLee Demes cnCeleele.

654. meke´Àer³e mesJee mebmLee:

p³ee mebmLee vesnceer®e veefJeve ceeO³ecee®³ee mene³³eeves efJeMes<e peeefnjeleer®eer efveefce&leer keÀjleele l³eememeke´Àer³e mesJee mebmLee Demes cnCeleele.

5. He´l³e#e - mesJee mebmLee:

p³ee mebmLee leeye[leesye peeefnjeleerb®ee HeefjCeece oMe&efJeleele DeMee mebmLee cnCepes He´l³e#e mesJee mebmLeenes³e.

6. ceeO³eceebJej DeeOeeefjle mebmLee :

p³ee mesJee mebmLee ceeO³eceeJej DeeOeeefjle Demeleele l³ee mebmLeebvee ceeO³eceeJej DeeOeeefjle mesJee mebmLeeDemes cnCeleele.

10.5 peeefnjele mebmLee mebIeìve (Organizational Structue of Advertising

Agency)

SkeÀ keÀueceer Jemlet - mesJee efJeke´Àer keÀe³ee&Heemetve megª Peeuesueer peeefnjele ceesefnce Deelee yent GÎsMeer³eDeeefCe meJe& meceeJesMekeÀ yeveueer Deensle. les efJeHeCeve efJeYeeiee®es GHekeÀe³e& ceeCeues peeles.les mJeleb$e efJeYeeie vemeuesefkebÀJee Demeues lejer peeefnjele J³eJemee³e #es$e ns SkeÀ mJeleb$e DeefeCe lep%eebceeHe&Àle ®eeueefJeues peeCeejs mesJeeJ³eJemee³e #es$e cnCetve Go³eeme Deeues Deens. p³eeJesUer J³eeHe, #es$e SJe{îee ceesþîee He´ceeCeele efJemleejues lesJnel³eemeeþer ³eesi³e He´keÀej®eer mebIeìvej®evee DeefmleÊJeele DeeCeCes Deiel³ee®es þjles meeceev³ele: peeefnjele mebmLes®esmebIeìve Het{s efou³eeHe´ceeCes Demeles.

cegK³e keÀe³e&keÀejer DeefOekeÀejermeb®eeuekeÀ ceb[U

cegK³e meb%eeHeve meb®eeuekeÀ (efJeÊe) cegK³e me=peveDeefOekeÀejer DeefOekeÀejer

megmebJeeo DeefOekeÀejer keÀe³eos He´cegKe me=peve meb®eeuekeÀ

DeeOeejYetle keÀe³e& mebMeesOeve He´cegKe efveefce&leer HecegKe,He´cegKe

ceeO³eces otjef®e$eJeeCeer He´cegKe

J³eeJemeeef³ekeÀ DeekeÀeMeJeeCeerpees[ieCe He´cegKe.

66peeefnjele mebmLes®es mebIeìve:

peeefnjele mebmLes®³ee keÀe³e&efJeYeeiee®es mJeªHe

1.me=peve efJeYeeie:

me=peve cnCepes me=peveMeerue keÀe³e&, peeefnjele mebmLes®es peCet ns Ëo³e nes³e. ³eele peeefnjele cepekegÀjle³eej keÀjCes, ceeb[Ceer, jsKeeìCeer, mebosMe l³eemeeþer ueeieCeeN³ee Meyoj®evee, mebieerle ef®e$e ³eeb®es keÀesobCe F.keÀueelcekeÀ keÀeces Heej Hee[ueer peeleele.

2.Keelesoej mesJee:

³ee efJeYeeieele Keelesoejebvee peeefnjele mebmLesyeeyele ceeefnleer keÀªve osC³ee®es keÀece nesles.peemleerle peemleKeelesoej efceUefJeCes, efceUefJeuesues. Keelesoej efìkeÀJetve þsJeCes pees[Ces F. mesJee efJeke´Àer®eer keÀeces ³ee efJeYeeieele HeejHee[ueer peeleele.

3.ceeO³eces efJeYeeie:

peeefnjeleermeeþer meg³eesi³e ceeO³eceeb®eer efveJe[ keÀjCes. ner ³ee efJeYeeiee®eer peyeeyeoejer Demeles. l³eemeeþerefJeefJeOe GHeueyOe ceeO³eceeb®ee letueveelcekeÀ DeY³eeme le³eej þsJeeJee ueeielees. He´l³eskeÀ ceeO³ecee®ee SkeÀ þjeefJekeÀJeie& Demelees. l³eeJej peeefnjeleer®eer Heesn®eC³ee®eer #ecelee þjles. keÀesCel³ee ceeO³ecee®eer efveJe[ keÀje³e®eer nsl³eeJej DeJeuebyetve Demeles.

4. mebMeesOeve peeefnjele:

mebmLesleerue cenÊJee®³ee peeefnjele HetCe& ie=nHeeþ keÀjCeeje ne efJeYeeie Demelees. DeeHeues ie´enkeÀ keÀesCe?les keÀesþs DeeefCe keÀmes Deensle. l³eeb®³ee meJe³eer ? FLeHeemetve les mHeOe&keÀebmebyebOeer %eeve ³eeb®ee yeepeejeleerue efnmmeeefkeÀleer ? ³esLeHe³e¥le DeveskeÀ He´Mvee®eer GÊejs ³ee efJeYeeieeuee le³eej þsJeeJeer ueeieleele.

10.6 peeefnjele mebmLes®eer efveJe[ (Selection centre of Ad Agency)

He´l³eskeÀ GlHeeefole Jemlet ner He´l³eskeÀ ie´enkeÀebmeeþer vemeles, lemes®e He´l³eskeÀ peeefnjele mebmLee ner He´l³eskeÀHe´keÀej®³ee J³eJemee³eemeeþer Demeles®e Demes veener. J³eJemee³ee®³ee peeefnjele iejpee JewefMe<ìîeHetCe& DeeefCe mJeleb$eDemeleele. ³eesi³e peeefnjele mebmLes®eer efveJe[ keÀjleevee Keeueerue iees<ìeR®ee efJe®eej keÀjeJee ueeielees.

1. peeefnjele mebmLes®es efþkeÀeCe

2.peeefnjele mebmLesyeeyele®eer mebHetCe& ceeefnleer.

3.osC³eele ³esCeeN³ee mesJee.

4.Ke®ee&®es Deboepe

1.peeefnjele mebmLes®es efþkeÀeCe:

peeefnjele ceesefnce ner oerIe&keÀeU ®eeueCeejer He´efke´À³ee Demeles. Keelesoejeuee mebmLesMeer melele megmebJeeojeKeeJee ueeielees. Jew®eeefjkeÀ osJeeCe-IesJeeCe, DeewHe®eeefjkeÀ yewþkeÀe ³ee iees<ìer Ie[le Demeleele l³eemeeþer Keelesoejp³ee efþkeÀeCeer Demesue l³ee®e efþkeÀeCeer peeefnjele mebmLee eEkeÀJee efle®es keÀe³ee&ue³e DemeCes iejpes®es Demeles.

672. peeefnjele mebmLesyeeyele®eer mebHetCe& ceeefnleer:

keÀece osC³eeHetJeer& mebmLes®eer HetCe& ceeefnleer keÀªve Iesleueer Heeefnpes. efJeMes<ele: Keeueerue cegÐeevegmeej leHeMeerueHe´eHle kesÀuee Heeefnpes.

- mebmLes®ee HegJe& Fefleneme,

- ³eMemJeer ceesefnce,

- mebmLes®es DeekeÀejceeve,

- keÀce&®eeN³eeb®eer mebK³ee,

- leebef$ekeÀ DeefOekeÀeN³eeyeeyele ceeefnleer,

- efyeues DeekeÀejC³ee®eer He×leer,

- ceeieerue Keelesoeje®eer He´MebmeeHe$es,

keÀecee®³ee Deìer JejerueHe´ceeCes ceeefnleer efceUeu³eebvelej mebmLee efveJe[er®ee He´Mve megueYe þjlees.

3. osC³eele ³esC³ee®³ee mesJee:

ie´enkeÀeuee p³ee He´ceeCes efJelejkeÀ GlHeeokeÀ ³ee®ee efJeke´Àer He´mleeJe ceeefnleer JneJee ueeielees. l³ee®eHe´ceeCesKeelesoejebvee mebmLes®ee mesJee HemleeJe peeCetve I³eeJ³ee ueeielees. mebmLes®³ee efJeefJeOe HekeÀej®³ee mesJee Demet MekeÀleele.

4. Ke®ee&®ee Deboepe:

mJele:®es DeboepeHe$ekeÀ SkeÀ ceesþe efveCee&³ekeÀ IeìkeÀ Demelees. l³eevegmeej Keelesoej kebÀHeveeruee peeefnjelemebmLee ueneve Deiej ceesþer ³eeletve efveJe[ keÀjlee ³esles. ceesþîee mebmLesle DeefOekeÀ lep%e DeeefCe leb$e%e DemeC³ee®eerMeke̳elee Demeles. ueneve mebmLesle J³eefkeÌleiele mesJee efceUt MekeÀleele.

10.7 ie´enkeÀ efceUefJeC³ee®es ceeie& (Ways of Getting Clients)

ie´enkeÀ efkebÀJee Keelesoej efceUefJeCes keÀjerlee peeefnjele mebmLeebvee DeeefCekeÀ He´³elve keÀjeJes ueeieleele.yeepeejele He´efle<þe efceUefJeCes keÀjerlee pes He´³elve DeeJeM³ekeÀ Demeleele l³ee®e He´ceeCes ie´enkeÀ efceUCes keÀjerleeHe´³elve DeeJeM³ekeÀ Deensle. ie´enkeÀ efceUefJeCeskeÀefjlee Keeueerue yeeyeer DeeJeM³ekeÀ Deensle.

1. meboYe&

2. peeefnjele

3. keÀe³eosMeerj efJevebleer

4. Heefle<þe

5. meeceeefpekeÀ mebyebOe

6. He´oMe&ve.

1. meboYe&:

®eebieues Keelesoej efceUefJeCeskeÀefjlee mesJee meboYe& osCes DeeJeM³ekeÀ Demeles. SKeeÐee Keelesoejeme l³ee®³eepeJeU®³ee efkebÀJee mHeOe&keÀeb®ee meboYe& osJetve les ie´enkeÀ efceUJet MekeÀlees.

682.peeefnjele:

peeefnjele mebmLee mJele:®³ee mebmLes®³ee peeefnjeleer keÀªve Keelesoej efceUJet MekeÀleele.

3.keÀe³eosMeerj efJevebleer He$e:

peeefnjele mebmLee ³ee ie´enkeÀeme keÀe³eosMeerj He$e efkebÀJee ef®eÇer HeeþJetve Keelesoej efceUJet MekeÀleele.

4.meeceeefpekeÀ mebyebOe:

meeceeefpekeÀ mebyebOe Jee{efJeu³eeme DeeHeesDeeHe Keelesoej efceUleele. l³eecegUs meeceeefpekeÀ mebyebOe Jee{efJeCesDeeJeM³ekeÀ Demeles.

5.HeoMe&ve:

He´oMe&ve leb$ee®ee JeeHej keÀªve ie´enkeÀ peeefnjele mebmLeebvee efceUt MekeÀleele.

mepe&veMeerue veerleer (Creative Pitch):

mepe&veMeerue efveefle®ee efkebÀJee efveefce&leerle keÀe³e&efve³eespeve He´efke´À³esÜejs peeefnjele mebmLesle Keelesoej efceUtMekeÀleele. ³eekeÀefjlee Keeueerue IeìkeÀe®eer DeeJeM³ekeÀlee Deens. ie´enkeÀeb®eer DeesUKe, ie´enkeÀebMeer mebJeeo, GÎsMeefvee|celeer, mepe&veMeerue veerleer®eer efveefce&leer, veerleer þjefJeCes, JejerueHeceeCes mepe&veMeerue efveleercegUs Keelesoej efceUefJelee³esleele.

10.8 peeefnjele mebmLes®es cegu³eebkeÀve DeeefCe ieenkeÀ Guee{eue (Agency Valuation

and client Turnover)

peeefnjele mebmLes®es cegu³eekebÀve ogjoMe&ve DekeÀeMeJeeCeer DeeefCe Yeejleer³e Je=ÊeHe$e meesmee³eìerÜeje keÀjC³eele³esles. peeefnjele mebmLesme cegu³eebkeÀve keÀªve IesCes DeeJeM³ekeÀ Demeles.

cegu³eebkeÀvee®ee GÎsMe:

cegu³eebkeÀvee®ee cegK³e GÎsMe ne J³eJemee³ee®es yeepeejHesþsceO³es mLeeve efvecee&Ce keÀªve J³eJemee³ee®eer Heefle<þeJee{efJeCes nes³e.

cegu³eebkeÀvee®³ee Deìer:

SKeeÐee mebmLesme cegu³eebkeÀve keÀªve IesCes meeþer Keeueerue Deìer®eer Hetle&lee keÀjeJeer ueeieles.

1.keÀewMeu³e DeeefCe DevegYeJe:

mebmLesme ³eesi³e Deveg=YeJe Je keÀewMeu³e DemeCes iejpes®es Deens.

2.keÀceerle keÀceer Guee{eue:

þjJetve efouesu³ee DeìerHe´ceeCes keÀceerle keÀceer Guee{eue DemeCes DeeJeM³ekeÀ Deens.

693. efve³ece DeeefCe HeÀe³eos:

mebmLesle meJe& efve³ece DeeefCe keÀe³eÐee®es Heeueve keÀjCes iejpes®es Deens.

ie´enkeÀ Guee{eue (Client Turnover):

ie´enkeÀ Guee{eue cnCepes meÐeefmLele Demeuesues Keelesoej SkeÀe mebmLesuee mees[tve ogmeN³ee mebmLesMeerpeeJetve efceUCes nes³e. efkebÀJee veefJeve Keelesoej efceUCes nes³e. He´ecegK³eeves Keelesoej efceUCes nes³e. He´ecegK³eevesKeelesoej mebmLee mees[tve peeC³ee®eer keÀejCes Keeueerue He´ceeCes Deensle.

1.DeOe&Jeì mesJee HetjefJeCes efkebÀJee meoesMe mesJee HegjefJeCes.

2.ie´enkeÀ mesJesyeeyele DemeceeOeeveer DemeCes.

3.keÀce&®eejer yeoueer ne SkeÀ ie´enkeÀ mees[efJeC³ee®es keÀejCe Deens.

4.peeiee yeoueu³eecegUs ie´enkeÀ mees[tve peeJet MekeÀleele.

5.De³eMemJeer peeefnjele ceesefnce jeyeefJeu³eecegUs ie´enkeÀ mees[tve peeJet MekeÀleele.

6.peemleer®es oj DeekeÀeju³eecegUs ie´enkeÀ mees[tve DeefmleÊJeele ³esCes.

7. veJeerve mebmLee DeefmleÊJeele ³esCes.

8. cele efYevvelee ns ie´enkeÀ mees[tve peeC³ee®es keÀejCe Demet MekeÀles.

10.9 peeefnjele mebmLeeb®eer DeOetefvekeÀ ªHejs<ee (Cureent Advetising Agency

Scenario)

peeefnjele ner efJeMes<e me=peve mesJee þjles. peeieeflekeÀerkeÀjCe DeeefCe DeeefLe&keÀ GoejerkeÀjCe OeesjCeecegUs³ee mesJesuee Deeblejje<ì^er³e mJeªHe He´eHle Peeues Deens. Deelebjje<ì^er³e mlejeJejerue Peeuesues yeoue ³ee J³eJemee³eeleGceìle Demetve Deelee v³egefìkeÀ Spevmeer, ueekeÀeì& Spevmeer, Fve neTme Spevmeer ¿ee efJeefJeOe He×leer He´keÀejDeefmleÊJeele Deeues Deensle. peeefnjeleerleerue OJeveer, ef®e$e Meyo ³eeb®³ee ³eesi³e cesUeletve meewo³e& efveefce&leer keÀªvel³eeletve megKeYeeme DeefYeJ³eefkeÌle peeCeerJe Jee{efJeueer peeles. Fve neGÀme He´keÀejele ®ee®eCeer efJeHeCeve mJele: kesÀuespeeles. veefJeve Jemlet®³ee meb³eespeveeHeemetve les yeepeejele Jemlet oeKeue nesF&He³e&le meJe& DeJemLeeleerue keÀe³e& HeejHee[eJeer ueeieleele. mepe&veMeerue efJeYeeieeb®es He´cegK³e Deelee peeefnjele mebosMe keÀueekeÀej peeefnjele meb®eeuekeÀcnCetve mJeleb$e J³eJemee³e keÀª ueeieues Deensle SkeÀe®e mebmLes®eer yeebOeeruekeÀer HelkeÀjCesHes#ee les efJeefJeOe mebmLesceO³eskeÀece keÀjleevee efomeleele.

10.10 He´Mve

1. peeefnjele mebmLes®ee DeLe& mHe<ì keÀªve l³ee®eer keÀe³ex efuene.

2. peeefnjele mebmLes®eer He´keÀej efJeMeo keÀje.

3. peeefnjele mebIeìve cnCepes keÀe³e?

704. peeefnjele mebmLes®eer efveJe[ keÀMeer keÀjeJeer? mHe<ì keÀje.

5. ie´enkeÀ efceUefJeC³ee®es ceeie& efJeMeo keÀje.

6. efìHee efuene.

1.ie´enkeÀ Guee{eue.

2.peeefnjele cegu³eekebÀve

‡‡‡

71

He´keÀjCe 11

peeefnjele #es$eeleerue keÀejefkeÀo&(Careers Options available in Advertising field)

Heeþe®eer j®evee

11.1 HemleeJevee

11.2 peeefnjele #es$eeleerue efJeefJeOe mebOee

11.3 peeefnjele mebmLee

11.4 ceeO³ece

11.5 GlHeeove ie=n

11.6 peeefnjele mebMeesOeve mebmLee

11.7 HetjkeÀ mesJee

11.8 He´Mve

11.1 He´mleeJevee (Introduction)

Deepe®³ee yeepeejHesþeble efJeefJeOe He´keÀej®³ee efJeefJeOeesHe³eesieer DemebK³e Jemlet DeeefCe mesJee ³ee®ee peCet HetjDeeu³ee®es efometve ³esle Deens. l³eeb®eer peeCeerJe DeeHeCeeme nesle Deens ³ee®es SkeÀcesJe keÀejCe cnCepes l³ee®ee He´®eejDeeefCe He´meej keÀjCeejs peyejomle peeefnjele ns ceeO³ece. Jemlet DeeefCe mesJee GlHeeove keÀjCeeN³ee J³eJemee³emebmLee efJeHeCeve keÀlex ns DeHesef#ele ie´enkeÀJeiee&He³e¥le Heesn®eC³eemeeþer peeefnjele leb$ee®ee Heb®e[ He´ceeCeeJej JeeHejkeÀjerle Deensle. ie´enkeÀebJej DeLe&HetCe& He´YeeJe Hee[Ces DeeefCe þmee GceìefJeCes ns peeefnjeleoeje®es GefÎ<ìDemeles. peeefnjele #es$eele veJeefveefce&leer#ece efpeÎer DeeefCe mepe&veMeerue J³ekeÌleeRvee meowJe Jee{leer ceeieCeer Demeles.peeefnjele efJeMJe ns vesnceer Peieceieeì DemeCeejs, ³egJee efHe{eruee KegCeeJeCeejs yesOe[keÀ keÀejefkeÀo& Ie[efJeCeejs #es$eDeens. ³ee #es$eele keÀejefkeÀo& Ie[efJeC³eemeeþer peeefnjele J³eJemee³e mebmLesceO³es kebÀHeveer®³ee efJeHeCeve efJeYeeieeleveeskeÀjer®³ee osKeerue mebOeer GHeueyOe Demeleele. Hemeej ie=ns, ceO³es osKeerue mebOeer efvecee&Ce nesleele. mJe³ejespeieejer®³ee¢<ìerves peeefnjele leb$e%eeve, peeefnjele keÀuee, peeefnjele efveefce&leer F. #es$eeleerue lep%e cnCetve mebOeer He´eHlenesGÀ MekeÀles.

72

11.2 peeefnjele #es$eeleerue efJeefJeOe mebOee r (Carrer options available in

advertising Field)

peeefnjele #es$eele GHeueyOe DemeCeeN³ee efJeefJeOe mebOeer®eer keÀuHevee Het{erue Deeke=ÀleerJeªve ³esT MekesÀue.

peeefnjele #es$e

peeefnjele mebmLee Deveg<eebefiekeÀ mesJee He´meejceeO³eces peeefnjeleoejJ³eJemLeeHekeÀ

efnMeesyeveerme HetjkeÀ mesJee leb$e%e,uesKekeÀ De@efvecesMeve J³eJemLeeHekeÀ¢M³eceeve meb%eeHeve keÀueekeÀejleb$e%e ceeefnleer leb$eefvecee&leer He´cetKeGlHeeove He´cegKeHe´meejceeO³ece meb³eespekeÀefJeHeCeve meb³eespekeÀ

De) peeefnjelemebmLee:

peeefnjele mebmLesceO³es efJeefJeOe HeoeJej mebOeer GHeueyOe Demeleele. pemes efnMeesyeveerme, uesKekeÀ, ¢M³eceeve,leb$e%e, efveefce&leer ÒecegKe, GlHeeove ÒecegKe, Òemeej ceeO³ece meb³eespekeÀ, efJeHeCeve meb³eespekeÀ Fl³eeoer efJeefJeOeHeoebJej mebOeer GHeueyOe Demeles.

ye) Deveg<eebefiekeÀ mesJee:

peeefnjele #es$eele keÀejkeÀero& yeveefJeC³ee®ee ogmeje ceeie& cnCepes DevegMebefiekeÀ mesJee nes³e. efkebÀJee HegjkeÀmesJee peeefnjele #es$eemeeþer ueeieCeeN³ee HegjkeÀ efkebÀJee Deveg<ebefiekeÀ mesJee HetjJeþe keÀªve ³ee #es$eeceO³es keÀejkeÀero&efceUefJelee ³esT MekeÀles. Goe. De@efvecesMeve, meb%eeHeve, ceeefnleerleb$e Fl³eeoer.

keÀ) Òemeej ceeO³eces:

íesìîee He[ÐeeHeemetve les ceesþîee He[ÐeeHe³e¥le, ogjoMe&ve Heemetve les efmevesceeie=neHe³e¥le efJeefJeOe JesieJesȳeeHeoeJej keÀjer³ej yeveefJelee ³esles. Goe. leb$e%e, J³eJemLeeHekeÀ, keÀueekeÀej Fl³eeoer.

[) peeefnjeleoej J³eJemLeeHekeÀ:

peeefnjeleoej J³eJemLeeHekeÀ ³ee Heoe®eer DeeJeM³ekeÀlee Òel³eskeÀ GÐeespekeÀeme Demeles. efJeefJeOe J³eJemee³eeceO³es³ee HeoeJej keÀejkeÀero& keÀjlee ³esles.

11.3 peeefnjele mebmLee (Advertising Agency)

peeefnjele ner mebmLee peeefnjele leb$e, keÀuee DeeefCe J³eJemee³e ³ee #es$eele keÀece keÀjCeeN³ee leb$eeb®ee SkeÀ

73mecegn Demelees. DeMee mebmLes®eer vesceCetkeÀ J³eJemee³e ie=nekeÀ[tve, kebÀHeveerkeÀ[tve kesÀueer peeles. l³ee DeMee KeelesoejDemeleele. J³eJemee³e ie=n efkebÀJee kebÀHeveer DeeefCe peeefnjele mebmLee ³eeleerue mebyebOe Spevmeer He´ceeCes Demeleele.DeMeer peeefnjele mebmLesle Keeueerue He´keÀej®³ee keÀejefkeÀo& mebOeer GHeueyOe Demeleele.

De. efnMeesye DeefOekeÀejer efkebÀJee J³eJemee³e efJekeÀeme DeefOekeÀejer:

³eeb®³eeJej SkegÀCe J³eJemee³e Jee{efJeCes, mesJes®es efJeHeCeve keÀjCes F. keÀeces meesHeefJeueer peeleele. efJeÊeer³e,efve³eespeve Keel³ee®eer Jemetueer F. ceeO³eceeletve J³eJemee³e efìkeÀJetve þsJeCes ner ³ee DeefOekeÀeN³eeb®eer He´cegKe peyeeyeoejerDemeles.

Dee. peeefnjele cepekegÀj uesKekeÀ:

DeeHeCe Heenlees, SskeÀlees eEkeÀJee Jee®elees leer peeefnjele meJe&He´Lece MeyoebefkeÀle kesÀueer peeles. leer keÀe@Heerje³eìme& keÀ[tve HeYeeJeer uesKeve Mewueer, Yee<esJejerue HeYeÊJe, meeceev³e %eeve mJe³ebJesÐelee Demes keÀener iegCe peesHeemeueslej ®eebieuee ³eMemJeer cepeketÀj uesKekeÀ le³eej nesT MekeÀlees.

F. keÀuHevee ef®e$ekeÀej:

ner J³eefkeÌle cnCepes peeefnjeleer®ee HetCe j®eveekeÀej Demelees. cepeketÀj uesKekeÀeves le³eej kesÀuesuee mebosMeDeeefCe mJele:®es efJe®eej ³ee®ee cesU Ieeuetve ne leb$e%e SKeeoer Ieìvee, ke=Àleer ¢M³eceeve keÀjlees. DeeYeemeeleerueogefve³ee GYeejCes ner ³ee®eer efkeÀce³ee Demeles.

F&. efveefce&leer He´cetKe/ meb®eeuekeÀ:

cepekegÀj efueKeeve DeeefCe peeefnjele jsKeeìve keÀe³e& ³eele megmet$elee meeO³ee®eer peyeeyeoejer efveefce&leerHe´cegKee®eer Demeles. ³eMemJeer peeefnjele mebefnlee ner SkeÀ Depees[ keÀueeke=Àleer Demeles. DeeOegefvekeÀ keÀeUele l³eecegUspeeefnjeleeruee 15 Jeer efJeÐee DeeefCe 65Jeer keÀuee Demes Gef®ele mLeeve ueeYeues Deens.

G. GlHeeove efJeYeeie :

³ee efJeYeeieele HeÀesìesieeHeÀer, ìe³eHeÀesìesieeHeÀer, íHeeF&, [erìerHeer De@efvecesMeve, OJeefveef®e$eCe F. leb$e%eeveeOeeefjlekeÀeces Heej Hee[ueer peeleele. l³eecegUs ³ee efJeYeeieele Demes efJeefJeOe leb$e%e SkeÀ$e ³esleele.

G. ceeO³eces meb³eespekeÀ:

Hemeej ceeO³ecee®eer mJele:®eer JewefMe<ìîes Demeleele DeveskeÀ He³ee&³e GHeueyOe Demeleele cnCetve peeefnjeleermeeþer³eesi³e ceeO³ece efveJe[C³ee®ee He´Mve DeHeefjne³e& þjlees. He´efme×er cepekegÀj DeekeÀej, JesU, keÀeueeJeOeer F. efveCe&³eIesC³eemeeþer ³eespevee le³eej keÀjeJeer ueeieles.

S. efJeHeCeve mebMeesOeve peeefnjele:

mebmLeeb®³ee mesJee ³ee SkeÀeeflcekeÀ mJeªHee®³ee Demeleele. ue#³e þjefJeuesuee ie´enkeÀ Jeie& efJe®eejele veIeslee DeeKeuesueer peeefnjele ceesefnce menmee ³eMemJeer nesle veener. ie´enkeÀ MeesOe, yeepeejHesþsle j®evee, mHeOe&keÀyeepeejHesþ efnmmee, ³eemeejK³ee DeveskeÀ iees<ìeR®ee meceeJesMe efJeHeCeve mebMeesOeveele neslees.

74

11.4 ceeO³eces (Media)

peeefnjele HemeejCe keÀe³e& ns ceeO³eceeÜejs Heej Hee[ues peeles. peeefnjele HekeÀeMeveeceeHe&Àle, DeekeÀeMeJeeCeer,ogjoMe&ve ceeHe&Àle efkebÀJee Dev³e ceeO³eceeÜejs He´mlegle kesÀueer peeles. ìsefueHeÀesve, Fbìjvesì, ceesyeeFue F.mJeªHee®eerveJeer ceeO³eces osKeerue GHeueyOe Deensle. He´meej ceeO³ece mebmLeeb®es GlHeVe efceUefJeC³ee®es He´cegKe meeOeve cnCepespeeefnjeleer nes³e. ceeO³eces ner peeiee DeeefCe JesU peeefnjeleoejebvee efJekeÀleele. Deiej Yee[îeeves osleele. ceeO³eceefveJe[ ner ceeO³ece DeeJeekeÀe efkebÀJee ceeO³ece keÀesþsHe³e¥le Hees®eues Deens. He´s#ekeÀ/oMe&keÀ Jeie& ³eeJej DeJeuebyetveDemeles. ceesþîee yeepeejHesþsle meJe&otj ceeO³ece Hees®eues Demesue lej l³eeleerue peeefnjeleoej DeefOekeÀ Demeleele.

11.5 GlHeeove ie=n (Production House)

GlHeeove ie=neceO³es peeefnjele efveefce&leer keÀjC³eele ³esle Demeles. le%e DeeefCe kegÀMeue JeCee¥®ee mecegnGlHeeove ie=neceO³es DeeJeM³ekeÀ Demelees.

11.6 peeefnjele mebMeesOeve mebmLee (Advertising Reserch)

ceeefnleer®es pegUJeCeer keÀªve leer mebkeÀueerle keÀjCes DeeefCe ie´enkeÀeb®eer ceeefnleer, ceeO³ecee®eer ceeefnleer,peeefnjeleoeje®eer ceeefnleer mebkeÀueerle keÀjC³ee®es keÀece mebMeesOeve efJeYeeie keÀjles. mebMeesOeve efJeYeeieele leb$e JeketÀMeue ceveg<³e yeUe®eer DeeJeM³ekeÀlee Demeles.

11.7 HetjkeÀ mesJee (Allied field)

peeefnjele efveefce&leer, efJelejCe DeeefCe peeefnjele ceesefnce ³ee #es$eele Jejerue He´cegKe mesJee J³eefleefjkeÌleDeveskeÀ JewefMe<ìîeHetCe& keÀeces efvecee&Ce nesle Demeleele. DeveskeÀ JesUe DeMeer keÀeces megHej mHesMeeefuemì ieìeleerueDemeleele. Keelesoeje®³ee iejpee cnCetve keÀener keÀeces lelkeÀeefuekeÀ mJeªHee®eer Demeg MekeÀleele. DeMee mesJesmeesyeleDeekeÀeMe þWieCes JeeìeJes. DeMee mebOeer Demeleele. J³eeHeeje®es Deeblejje<ì^er³e mJeªHe, J³eJeneje®es Jee{uesuespeeUs DeeefCe ie´enkeÀJeeoe®ee Go³e, ³ee keÀejCeecegUs peeefnjele #es$eele efJeefJeOe mJeªHee®eer veJeer GYeer jenleDeensle. He´l³eskeÀ DeeJneve ner SkeÀ mebOeer Demeles. l³ee ¢<ìerves Keeueerue mesJee efJe®eejele Ieslee ³esleerue.

De. íe³eeef®e$eCe keÀuee (Graphics):

íe³eeef®e$eCe keÀuee SkeÀ keÀewMeu³e Demetve ³eemeeþer efJeMes<e keÀewMeu³ee®eer iejpe Demeles.

ye. íHeeF& (printing):

íHeeF& ne SkeÀ mJeleb$e J³eJemee³e Demetve ³eeceO³es DeeOegefvekeÀ leb$ee®ee JeeHej keÀjC³eele ³eslees.

keÀ. íyeer (Animation):

DeveercesMeve ns SkeÀ DeOegefvekeÀ meeOeve cnCetve peeefnjele Je ®eueef®e$e ceO³es JeeHejC³eele ³esles.

75

[. cee@[sefuebie (Modeling):

cee@[sefuebie ne SkeÀ mJeleb$e J³eJemee³e Demegve ³ee J³eJemee³eele mceeì& cegueer®e veJns lej cegues HeCe DemeeJ³eJemee³e keÀjleele. peeefnjeleermeeþer ³ee®ee ³eesi³e JeeHej keÀjlee ³eslees.

F. [yyeeRie (Dubbing):

peeefnjele HetjkeÀ mesJee cnCetve [yyeeRie J³eJemee³e GHe³eesieer þjlees.

11.8 He´Mve

1. peeefnjele #es$eeleerue jespeieeje®³ee efJeefJeOe mebOeer efJeMeo keÀje.

2. peeefnjele mebmLee ceOeerue jespeieej mebOeer mHe<ì keÀje.

3. ``HetjkeÀ mesJee mebmLee'' mHe<ì keÀje.

‡‡‡

76

He´keÀjCe 12

peeefnjele ceesefnces®es efve³eespeve Yeeie - 1(Planning an Advertising Campaign)

Heeþe®eer j®evee

12.0 HemleeJevee

12.1 peeefnjele ceesefnces®ee DeLe&/J³eeK³ee

12.2 peeefnjele ceesefnces®eer iejpe

12.3 peeefnjele ceesefnce efve³eespevee®es cenÊJee®es IeìkeÀ

12.4 peeefnjele ceesefnces®eer He´efke´À³ee

12.5 peeefnjele ceesefnces®es GÎsMe

12.6 ceeO³ecee®eer efveJe[

12.7 ceeO³ecee®³ee efveJe[erJej HeefjCeece keÀjCeejs IeìkeÀ

12.8 He´Mve

12.0 ÒemleeJevee (Introduction)

peeefnjele ceesefnce ner JesieJesieȳee Hejbleg SkeÀe®e HekeÀej®³ee Jemlet®es GlHeeove keÀjCeeN³ee GlHeeokeÀekeÀ[tvepeeefnjele ceesefnce cnCepes®e mebosMe HeeþefJeCes.

Goe.(source. www. Prnewswire.com)

Jeep Brand Announced Advertising compain Fealuing lonny

Kravitz.

Lenny Ksavitz and a Track "Rock Star City Life" From New Album,

"Black and white America"

peeefnjele ceesefnce ner mebosMee®eer ceeefuekeÀe peer ie´enkeÀebHe³e&le SkeÀe®e JesUer efkebÀJee SkeÀe veblej SkeÀHeesn®eJeC³eele ³esles. JesieJesieUs mebosMe SkeÀ®e keÀuHevee efkebÀJee DeeMe³e J³ekeÌle keÀjleele. SkeÀeeflekeÀ efJeHeCeve meb%eeHevekeÀe³e&ke´ÀceeÜejs peeefnjele ceesefnce jeyeefJeC³eele ³esles. peeefnjele ceesefncesle SkeÀ®e mebosMe JesieJesieȳee ceeO³eceeÜejsHe´meeefjle keÀjC³eele ³esles. Goe. otjoMe&ve, DeekeÀeMeJeeCeer, Fbìjvesì.

77

12.1 peeefnjele ceesefnces®ee DeLe&/J³eeK³ee

(source.www. wisegeek.com)

An advertising compaign is a specific course of action designed

to advertise a company or product that the employs an international and

carefully coordinated series of marketing tools in order to reach the tar-

get audiance.

DeveskeÀ peeefnjeleer SkeÀe®e JesU SkeÀ®e DeeMe³e Je SkeÀe®e yeepeejHesþsmeeþer He´meeefjkeÀ keÀjCes cnCepespeeefnjele ceesefnce nes³e.

12.2 peeefnjele ceesefnces®eer iejpe

DeeJeM³ekeÀlee Keeueerue He´ceeCes efJe<eo keÀjC³eele Deeueer Deens.

1.ie´enkeÀebvee ceeefnleer keÀªve osCes.

2.ie´enkeÀebvee veefJeve Jemlet®eer ceeefnleer osCes.

3.letueveelcekeÀ DeY³eeme keÀjCes Meke̳e nesles.

12.3 peeefnjele ceesefnce efve³eespevee®es cenÊJee®es IeìkeÀ (Important aspects of

campaign planning)

peeefnjele ceesefncesJej HeefjCeece keÀjCeejs IeìkeÀ Keeueerue He´ceeCes Deensle.

1.J³eJemee³e mebIeìve (Orgnisation)

2.DeboepeHe$ekeÀ (Budget)

3.GlHeeove / Jemlet (Product)

4.ie´enkeÀ (Consumers)

5.Yee<ee (language)

6.ceeO³eces (Media)

7.efJeke´ÀerJe=×er (Sales Promotion)

8.De[®eCeer (Problem)

9.MeemekeÀer³e efve³ece (Govt.Regulation)

10.GÎsMe (Objective)

781. J³eJemee³e mebIeìve:

J³eJemee³ee®ee DeekeÀej, Yeeb[Jeue, Debleie&le Je yeefnie&le JeeleeJejCe ³ee®ee HeefjCeece peeefnjele ceesefncesJejnesle Demelees.

2. DeboepeHe$ekeÀ (Budget):

peeefnjeleermeeþer®es DeeJeM³ekeÀ Ke®ee&®eer Je lejleto DeboepeHe$ekeÀele kesÀuesueer Deens efkebÀJee veener ³ee®eer

3. GlHeeove /Jemlet (Product):

GlHeeove Jemlet®ee peeefnjele ceesefncesJej HejerCeece efometve ³eslees. FueskeÌì^e@efvekeÀ KeeÐe HeoeLe& efkebÀJeemebieCekeÀ Fl³eeefo®ee peeefnjele ceesefncesJej HeefjCeece efometve ³eslees.

4. ie´enkeÀ:

ie´enkeÀ DeeefCe l³eeb®es GlHeVe ³ee®ee peeefnjele ceesefncesJej HeefjCeece efometve ³eslees. He´l³eskeÀ ie´enkeÀe®³eeDeeJe[ efveJe[ JesieJesieUer Demeles.

5. Yee<ee:

peeefnjele ner He´ecegK³eeves ueeskeÀue Yee<esceO³es®e DemeeJeer Dev³eLee leer yengleebMe ueeskeÀebvee mecepeCes keÀefþCeDemeles Hejbleg He´l³eskeÀ Yee<esvegmeej peeefnjele He´oefMe&le keÀjCes Meke̳e vemeles.

6. ceeO³eces:

otjoMe&ve, DeekeÀeMeJeeCeer, Jele&ceeveHe$es, Fbìjvesì Fl³eeefo ceeO³ecee®ee ceesefncesJej ceesþîee He´ceeCeeleHejerCeece efometve ³eslees.

7. efJeke´ÀerJe=×er:

efJeke´ÀerJe=×er keÀe³e&ke´Àce ne peeefnjele ceesefncesJej HeefjCeece keÀejkeÀ Demelees. efHe´À ieerHeÌì, ef[mkeÀeTbìmesue, F. yeeyeeR®ee peeefnjele ceesefncesJej HeefjCeece neslees.

8. De[®eCeer:

pJeueble De[®eCeer /He´Mve ns peeefnjele ceesefncesJej HeefjCeece Ie[Jetve DeeCeleele.

9. MeemekeÀer³e efve³ece:

MeemekeÀer³e efve³ece ns peeefnjele ceesefncesJej HeefjCeecekeÀejkeÀ Demeleele.

10.GÎsMe:

peeefnjeleer®ee GÎsMe ne peeefnjele ceesefncesJej HeefjCeece Ie[tve ³esle Demelees. peeefnjeleer®ee GÎsMeJ³eJemee³ee®³ee GÎsMeeJej DeeOeeefjle Demetve lees J³eJemee³e GÎsMe meeO³e keÀjC³eeme mene³³ekeÀ Demelees.

79

12.4 peeefnjele ceesefnces®eer He´efke´À³ee

peeefnjele ceesefnce efn efoIe& Je efkeÀ®ekeÀì He´efke´À³ee Demeueer lejer ueneve GÐeesie, ceesþs GÐeesie, je<ì^er³eGÐeesie, Deeblejje<ì^er³e GÐeesie efkebÀJee peeieeflekeÀ GÐeesieeme Deepe®³ee mHeOexceO³es efJekegÀve jenC³eemeeþerpeeefnjeleerefMeJee³e ogmeje ³eesi³e ceeie& veener. peeefnjele ceesefnces®es efve³eespeve He´efke´À³ee Keeueerue He´ceeCes Deens.

De.efJeHeCeve efmLeleer®es cegu³eekebÀve

ye. yeepeejHesþ efveefM®eleer

keÀ.GefÎ<ì efveefM®eleer

[.efJeÊe HegjJeþe F.mebosMe/DeeMe³e efveefM®eleer

F&. Flej efJeHeCeve keÀe³ee&Meer pegUJeCetkeÀ

S.ceeO³ecee®eer efveJe[

Ss.ceeO³ece keÀe³e&ke´Àce / JesUeHe$ekeÀ G. peeefnjele ceesefnce þjJeCes.

GÀ.cegu³eekebÀve Je efve³eb$eCe.

Jejerue He´ceeCes peeefnjele ceesefnces®³ee efJeefJeOe He´efke´À³e Keeueerue He´ceeCes mHe<ì kesÀuesues Deensle.

De.efJeHeCeve efmLeleer®es cegu³eekebÀve:

efJeHeCeve cegu³eekebÀve ner peeefnjele ceesefnces®eer He´Lece He´efke´À³ee Deens.

ye. yeepeejHesþ efveefM®eleer:

efJeefMe<ì yeepeejHesþ efveefM®ele keÀjCes. ns SkeÀ cenÊJee®es keÀe³e& Deens. ³eemeeþer yeepeejHesþ JeieeakeÀjCekeÀªve yeepeejHesþs®eer efveefM®eleer keÀjeJeer ueeieles.

keÀ.GefÎ<ì efveefM®eleer:

keÀesCelesner keÀe³e& efve³eespeve keÀjleevee GefÎ<ì efveefM®ele kesÀu³eeveblej peeefnjele ceesefnce efve³eespeve keÀjCesMeke̳e nesles.

[.efJeÊe HegjJeþe:

keÀesCelesner keÀe³ee&meeþer HewM³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee Demeles. HewMee®³ee efve³eespeveeefMeJee³e ceesefnces®es efve³eespeveJ³eLe& Deens. peeefnjele ceesefnce keÀe³e&ke´Àce ³eMemJeer keÀjCesmeeþer efJeÊe efve³eespeve DeeefCe efJeÊe HegjJeþe DeeJeM³ekeÀDemelees.

F.mebosMe/DeeMe³e efveefM®eleer:

Jejerue meJe& He´efke´À³ee HetCe& Peeu³eeveblej peeefnjeleoejeves ie´enkeÀeme keÀesCelee mebosMe HeeþJee³e®ee DeensefkebÀJee mebosMee®ee DeeMe³e þjefJeCes iejpes®es Demeles.

80F&. efJeHeCeve keÀe³ee&Meer pegUJeCetkeÀ:

peeefnjele ceesefnce keÀe³e&ke´Àce ne efJeHeCeve keÀe³ee&Meer mebyebefOele Demeuee Heeefnpes. ³eekeÀefjlee peeefnjeleceesefnce mebosMe efJeHeCeve keÀe³ee&Meer letuevee keÀªve HeenCes DeeJeM³ekeÀ Demelees.

S.ceeO³ecee®eer efveJe[:

ceeO³ecee®eer efveJe[ peeefnjele ceesefncesleerue SkeÀ cenÊJee®eer He´efke´À³ee Demeles.

Ss.ceeO³ece keÀe³e&ke´Àce / JesUeHe$ekeÀ:

ceeO³ece JesUeHe$ekeÀ þjJeCes ns peeefnjele ceesefncesleerue SkeÀ He´efke´À³ee Demetve ³eele JesU DeeefCe peeieeefveefM®ele keÀjC³eele ³esles.

G. peeefnjele ceesefnce þjJeCes:

Jejerue meJe& He´efke´À³ee HetCe& Peeu³ee veblej peeefnjele ceesefnce þjJeCes peer HejerHetCe&, HeÀe³eosMeerj Je He´efme×er³eesi³e DemeeJeer.

12.5peeefnjele ceesefnces®es GÎsMe (objectives)

peeefnjele ner ceesefnce ner ueneve GÐeesieeHeemetve les peeieeflekeÀ GÐeesieeHe³e&le Del³eble cenÊJee®es Deens.peeefnjele ceesefnces®ee He´cegKe GÎsMe efJeke´Àer Je=×er DeeefCe J³eJemee³ee®eer GÎsMe Hetleea nes³e. peeefnjele ceesefnces®es keÀenerHe´cegKe GÎsMe Keeueerue He´ceeCes efouesues Deensle.

1.peeefnjele DeeMe³e efveefM®ele keÀjCes.

2.peeefnjele mebosMe þjefJeCes.

3.JesUeHe$ekeÀ efveefM®ele keÀjCes.

4. pJeueble He´Mveeyeeyele efJe®eej keÀªve l³eeJej peeefnjele ceesefncesle Yej osCes. pemes S[dme

5.meefke´À³e efveleer le³eej keÀjCes. peeefnjeleer®eer Je J³eJemee³ee®eer meke´Àer³e efveleer le³eej keÀjCes.

6.efJeHeCeve JeieeakeÀjCee®³ee (efJeYeeieCeer) mene³³eeves ie´enkeÀJeie& efveefM®ele keÀjCes.

7.DeeJeM³ekeÀ ceeefnleer®es mebkeÀueve keÀjCes.

"DAGMAR" :

meve 1961 ceO³es Russen H. Colley ³eebveer Defining Advertising goods for

measured Advertising Results. ³ee veeJee®es HegmlekeÀ efueefnues ³ee HetmlekeÀele ®ee meboYe& peeefnjeleceesefnces®ee cegK³e GÎsMe cnCetve keÀjC³eele ³eslees.

keÀesueer (Colley)³eeb®³ee Meyoeble Advertising job, purely and simply is to

communicate to a defined audience information and a frame of mind

that stimulates action ns peeefnjeleer®es cegK³e keÀe³e& Þeesl³eeHe³e¥le mebosMe Heesn®eJeCes nes³e. vegmeej

81peeefnjele ceesefnces®es GÎsMe Keeueerue He´ceeCes Deens.

peeCeCes

ceeefnle vemeCes

Heefle<þe

keÀue

keÀe³e&.

"DAGMAR" : ceO³es efueefKele GÎsMe, ceeHeve³eesi³e keÀe³e&, ³eesi³e ÞeeslesJeie& DeeefCe JesU ³ee®eeHeCeGuuesKe keÀjC³eele Deeuesuee Deens.

12.6 ceeO³ecee®eer efveJe[ (Media selection)

ceeO³ecee®eer ³eesi³e efveJe[ keÀMeer keÀjeJeer ³ee®es meefJemlej JeCe&ve ³eeDeieesjoj®³ee He´keÀjCeele osC³eeleDeeuesues Deens. otjoMe&ve, DeekeÀeMeJeeCeer, Jele&ceeveHe$es, efueKeerle ceeO³ece, ÞeeJ³e ceeO³ece, ¢keÀ ceeO³ece,¢keÀÞeeJ³e ceeO³ece Fl³eeoer DeOegefvekeÀ ceeO³eces Deepe efJeHeCeve He´efke´À³esle peeefnjeleermeeþer JeeHejC³eele ³esle. ³eesi³eceeO³ecee®eer efveJe[ ner DeveskeÀ yeeyeerJej DeJeuebyetve Demeles. J³eJemee³ee®ee DeekeÀej, Ke®e&, mHeOee&, GlHeeovee®eeHe´keÀej, yeepeejHesþ ceeO³ecee®ee Ke®e& Fl³eeoer. les Keeueerue He´ceeCes Deensle.

12.7 ceeO³ecee®³ee efveJe[erJej HeefjCeece keÀjCeejs IeìkeÀ (Facts determining

Selection of media)

ceeO³ecee®eer efveJe[ keÀjleevee Keeueerue IeìkeÀ HeefjCeece Ie[Jetve DeeCeleele.

1.ceeO³ecee®eer GHeueyOelee

2.ceeO³ecee®eer He´efle<þe

3.ceeO³ecee®ee Ke®e&

4.ceeO³ecee®es Dee³eg<³e/keÀeueeJeOeer

5.ceeO³ecee®eer ueJeef®ekeÀlee

6.ceeO³ecee®eer Guee{eue

7.peeefnjele GÎsMe

8.GlHeeove

9.mHeOee&

10.DeboepeHe$ekeÀ

82

12.8 He´Mve

1. peeefnjele ceesefnces®ee DeLe& efuentve iejpe mHe<ì keÀje.

2. peeefnjele ceesefnce efve³eespeveeJej HeefjCeece keÀjCeejs IeìkeÀ efJe<eo keÀje.

3. peeefnjele ceesefnce He´efke´À³ee mHe<ì keÀje.

4. peeefnjele ceesefnces®es cenÊJe efJe<eo keÀje.

‡‡‡

83

He´keÀjCe 13

peeefnjele ceesefnces®es efve³eespeve Yeeie - 2(Advertising budget and Decision)

Heeþe®eer j®evee

13.1 HeemleeefJekeÀ

13.2 peeefnjele DeboepeHe$ekeÀ cnCepes keÀe³e?

13.3 peeefnjele DeboepeHe$ekeÀeJej HeefjCeece keÀjCeejs IeìkeÀ

13.4 peeefnjeleer®es DeboepeHe$ekeÀe®es He´keÀej

13.5 peeefnjeleer®eer DeeJeM³ekeÀlee

13.6 S Dee³e [er S (AIDA)met$e

13.7 ceve JeUefJeCes®es keÀe³e&

13.8 mebosMe DeeMe³e efveefce&leer

13.9 peeefnjeleerceOeerue JesOekeÀlee

13.10 efJeke´Àer Mewueer

13.11 He´Mve

13.1 He´emleeefJekeÀ (Introduction)

J³eJemee³e mebmLesuee Je<ee&leerue peeefnjeleerHeemetve DeHesef#ele GlHeVe DeeefCe l³eemeeþer peeefnjeleerJej keÀjeJeeueeieCeeje DeHes#eerle Ke®e& ³eeyeeyele®ee Deboepe cnCepes peeefnjele, DeboepeHe$ekeÀ nes³e. efkebÀJee J³eJemee³e mebmLes®³eepeeefnjele efJeYeeiee®es GlHeVe DeeefCe Ke®e& ³eeyeeyele®es Devetceeve cnCepes peeefnjele DeoebpeHe$ekeÀ nes³e.

peeefnjeleer®es DeboepeHe$ekeÀ le³eej keÀjC³eeHetJeea peeefnjele ner keÀesCel³ee He´keÀejs kesÀueer peeCeej Deens³ee®ee efveCe&³e I³eeJee ueeielees DeeefCe l³eeveblej®e peeefnjele DeobepeHe$ekeÀe®eer He´efke´À³ee megª kesÀueer peeles.

84

13.2 peeefnjele DeboepeHe$ekeÀ cnCepes keÀe³e? (Meaning of Advertising

Budget)

``peeefnjeleer®es DeboepeHe$ekeÀ cnCepes YeefJe<³ekeÀeueerle þjeefJekeÀ keÀeueeJeOeerle peeefnjeleerJej efkeÀleerKe®e& kesÀuee peeF&ue ³eemebyebOeer®ee DeeefLe&keÀ lekeÌlee nes³e'' peeefnjele DeboepeHe$ekeÀ le³eej keÀjleevee mebmLes®eerDeeefLe&keÀ ketÀJele ue#eele IesTve®e DeboepeHe$ekeÀ le³eej kesÀues Heeefnpes. lemes ve Peeu³eeme efveOeer DeYeeJeer meJe&³eespevee keÀeieoeJej®e jent ve³es ³ee®eer keÀeUpeer IesCes DeeJeM³ekeÀ Demeuee Heeefnpes.l³eecegUs Ke®ee&Jej efve³eb$eCejenCes Meke̳e nesles. DeboepeHe$ekeÀ Keeueerue ®eej IeìkeÀebJej DeJeuebyetve Demeles.

1.ceeefnleer ieesUe keÀjCes.

2.DeboepeHe$ekeÀ le³eej keÀjCes.

3. DeboepeHe$ekeÀe®eer DebceueyepeeJeCeer.

4. DeboepeHe$ekeÀe®es efve³eb$eCe.

13.3 peeefnjele DeboepeHe$ekeÀeJej HeefjCeece keÀjCeejs IeìkeÀ (Factors Affecting

Advertising Budget)

peeefnjele DeboepeHe$ekeÀeJej Keeueerue IeìkeÀeb®ee HeefjCeece efometve ³eslees.

1. kebÀHeveer®ee DeekeÀej:

kebÀHeveer pej ceesþer Demesue lej l³ee kebÀHeveer®es peeefnjele DeboepeHe$ekeÀner ceesþs Demeles. ceesþîee kebÀHev³eeb®eepeeefnjele Ke®e& ceesþe Demeuee lejer l³ee®eer SkegÀCe efJeke´Àer peemle Demeu³eeves He´l³eskeÀ veieeceeies ³esCeeje peeefnjeleKe®e& HeÀej®e keÀceer Demelees.

2.efJeke´Àer GefÎ<ìs:

Jemlet®eer efJeke´Àer efkeÀleer He´ceeCeele kesÀueer peeCeej Deens ³eeJeªve DeboepeHe$ekeÀ le³eej keÀjeJes ueeieles.efJeke´Àer®³ee He´ceeCeeJej®e DeboepeHe$ekeÀ DeJeuebyetve Demeles. peeefnjele keÀªve DeefOekeÀ efJeke´Àer nesC³ee®eer Meke̳eleeDemesue lej peeefnjeleerJej osKeerue DeefOekeÀ Ke®e& kesÀuee peelees. l³eecegUs mebmLes®³ee veHe̳eele Jee{ nesles.

3. yeepeejHesþs®ee efJemleej:

peeefnjeleer®³ee ceeO³eceeletve Jemletuee yeepeejHesþ efvecee&Ce kesÀueer peeT MekeÀles. peeefnjeleercegUs veJeveefJeveyeepeejHesþe efvecee&Ce nesle Deensle. veeiejer DeeefCe ie´eceerCe peerJeveMewueerle Deblej keÀceer nesle Deens. Deepe ie´eceerCeYeeieeleerue ie´enkeÀosKeerue ìtLeHesmì, ìtLeye´Me, OegueeF&®eer HeeJe[j, ìsefueefJnpeve ³eebmeejK³ee Jemlet KejsoerkeÀjerle Deens. lees kesÀJeU peeefnjeleer®³ee He´YeeJeecegUs®e Deepe DeeHeCe DeeHeu³ee owvebefove J³eJenejele efkeÀleerlejerHejosMeer Jemletb®ee JeeHej keÀjerle Demelees. lej DeeHeu³ee osMeeleerue efkeÀleerlejer Jemlet HejosMeele JeeHeju³ee peeleowvebefove J³eJenejele efkeÀleerlejer HejosMeer Jemletb®ee JeeHej keÀjerle Demelees lej DeeHeu³ee osMeeleerue efkeÀleerlejer JemletHejosMeele JeeHeju³ee peele Deensle. Goe. Yeejleeleerue Keeoer, efye[er, megleer keÀHe[s, ®eece[îee®³ee Jemlet,oeieoeefieves, mee@HeÌìJesDej Fl³eeoer ner efkebÀcele kesÀJeU peeefnjeleercegUs Meke̳e Peeueer Deens.

854. GlHeeove Ke®e& (Production Cost):

peeefnjeleercegUs ie´enkeÀeuee peeoe cegu³e ÐeeJes ueeieles efkebÀJee veener ns peenerjeleer®ee GlHeeove Ke®e& DeeefCeefJeke´Àer Ke®ee&Jej keÀe³e HeefjCeece neslees ³eeJej DeJeuebyetve Demeles.

GHeueyOe meeOevemeeceie´er®ee keÀe³e&#ecelesves JeeHej kesÀuee Demelee He´l³eskeÀ J³eJemee³eele SkeÀ efJeefMe<ì JesUerHe´l³eskeÀ veieeme keÀceerle keÀceer GlHeeove Ke®e& ³esF&ue FlekesÀ GlHeeove osCeeje SkeÀ He³ee&Hle GlHeeove efyebot Demelees.ne He³ee&Hle GlHeeove efyebot mebyebOeerle Jemlet®³ee efkeÀleer veiee®es GlHeeove kesÀues Heeefnpes ns efveefM®ele keÀjlees. ³eeHe³ee&Hle GlHeeove efyebot®³ee DeeOeejs peeefnjeleercegUs SketÀCe Ke®ee&le Jee{ nesles keÀer Ieì nesles ns HeenCes DeeJeM³ekeÀDeens.

5. yeepeejHesþe®ee DeekeÀej:

yeepeejHesþs®ee DeekeÀej ³eeJej peeefnjele Ke®e& DeJeuebyetve Deens. peeefnjele DeboepeHe$ekeÀ le³eej keÀjleeveeyeepeejHesþs®ee DeekeÀej efkeÀleer Deens ne efJe®eej keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Deens.

6. GlHeeovee®ee He´keÀej:

GlHeeovee®ee HekeÀej keÀesCelee ³eeJej peeefnjele Ke®e& DeeJeuebyetve Demelees. Goe. FueskeÌìe@efvekeÀ, keÀe@cH³egìj,ceesyeeF&ue, ìskeÌmìeFue Fl³eeoer kebÀHev³ee ceesþîee He´ceeCeeJej peeefnjeleyeepeer keÀjerle Demeleele. l³ee®e He´ceeCeelepeeefnjeleer®ee Ke®e& efvecee&Ce neslees.

13.4 peeefnjeleer®es DeboepeHe$ekeÀe®es He´keÀej (Methods for Preparing

Advertising Budget )

peeefnjele DeboepeHe$ekeÀe®es He´keÀej Keeueerue He´ceeCes mHe<ì kesÀuesues Deensle.

1.yeepeejHesþsleerue He´efle<þe He´eHle mHeOe&keÀeb®³ee DeboepeHe$ekeÀeHe´ceeCes DeeHeues DeboepeHe$ekeÀ le³eejkeÀjCes:

³ee He×leerceO³es GlHeeove mebK³ee efkebÀJee kebÀHeveer DeeHeu³ee He´efle<þerle mHeOe&keÀeb®³ee peeefnjeleeroejeb®³eeefveleerHe´ceeCes®e DeeHeu³ee peeefnjeleer®es OeesjCe efkebÀJee DeboepeHe$ekeÀ þsJele Demeleele. mHeOe&keÀ p³ee ceeO³ecee®eeJeeHej keÀjleele l³ee®e ceeO³ecee®ee JeeHej keÀªve ie´enbkeÀeHe³e&le peeefnjeleer®ee mebosMe efouee peelees.

2. efJeke´Àer veie He×leer:

He´l³eskeÀ GlHeeokeÀ DeeHeu³ee Jemletb®es pesJe{s veie le³eej keÀjlees l³eemeeþer efkeÀleer veie yeepeejele meHebleerue³ee®ee Deboepe IesTve He´l³eskeÀ veieemeeþer efJeefMe<ì jkeÌkeÀce peeefnjele Ke®e& cnCetve efveefM®ele keÀjlees.

3. GHeueyOe Demeuesu³ee efveOeerJeªve DeboepeHe$ekeÀ le³eej keÀjCes:

keÀener GÐeesiemebmLee þjeefJekeÀ jkeÌkeÀce peeefnjeleerJej Ke®e& keÀjles. DevegYeJe veHe̳ee®es He´ceeCe ³ee®eeLees[eHeÀej efJe®eej keÀªve peeefnjele Ke®ee&meeþer SkeÀ efJeefMe<ì jkeÌkeÀce efveefM®ele kesÀueer peeles. l³ee jkeÀcesFlekeÀe®epeeefnjeleerJej Ke®e& keÀªve pesJe{s HeÀe³eos efceUleerue lesJe{s®e Iesleues peeleele.

865. GefÎ<ìevegmeej DeboepeHe$ekeÀ:

DeMee He×leerceO³es meJe&He´Lece efJeke´Àer®es GefÎ<ì efveefM®ele kesÀues peeles. l³ee GefÎ<ìevegmeej peeefnjele Jepeeefnjeleer®ee Ke®e& þjefJeuee peelees. cnCepes®e efkeÀleer He´ceeCeele efJeke´Àer Jee{Jee³e®eer Deens ns efveefM®ele kesÀu³eeveblejpeeefnjele ceesefncesmeeþer keÀjC³eele ³esCeeN³ee Ke®ee&®ee efJe®eej kesÀuee peelees.

6. YeefJe<³ekeÀeueerve Deboepes efJeke´Àer®³ee He´ceeCeele efveefM®ele ojeves DeboepeHe$ekeÀ:

ceeie®³ee Je<ee&®³ee efJeke´Àer®ee efJe®eej keÀªve DeoebpeHe$ekeÀ le³eej keÀjC³ee®³ee He×leer ®egkeÀer®eer DemetMekeÀles. l³eemeeþer YeefJe<³ekeÀeUeleerue efJekeÀerJe=×er®es HeceeCe Je peeefnjele Ke®ee&®es HeceeCe efveefM®ele kesÀues peeles.FlejHe×leerHes#ee ner He×le ³eesi³e ceeveueer peeles.

7. ceeieerue Je<ee&®³ee He´ceeCeele peeefnjele DeboepeHe$ekeÀ le³eej keÀjCes:

peeefnjele Ke®ee&meeþer J³eJemLeeHekeÀ þejeefJekeÀ ìkeÌkkesÀJeejer efveefM®ele keÀjle Demeleele. l³ee ìkeÌkesÀJeejerJeªveceeieerue Je<ee&®³ee SkegÀCe efJeke´ÀerJeªve ®eeuet Je<ee&®es DeboepeHe$ekeÀ le³eej kesÀues peeles. ceeie®³ee Je<ee&®³ee efJekeÀer®³eeHe´ceeCeele efveefM®ele ìkeÌkesÀJeejerves ®eeuet Je<ee&®ee Ke®e& þjefJeCeejer ner He×le meesHeer Deens.

13.5 peeefnjeleer®eer DeeJeM³ekeÀlee (Requisites of An Advertisement)

jespe®³ee peerJeveele DeveskeÀ peeefnjeleer DeeHeCe Heenle Demelees. peeefnjeleerceO³es Keeueerue yeeyeer DeeJeM³ekeÀDemeleele.

1.meeOesHeCee

2.JesOekeÀlee

3.efJeefMe<ì

4.peeefCeJeHetJe&keÀlee

5.mel³elee

6.efJeÍJemeefve³elee

7.DeeM®e³e&keÀejkeÀlee

8.meeceeefpekeÀlee

9.keÀjceCetkeÀ

10.efMe#eCe.

Jejerue yeeyeer peeefnjeleerceO³es DemeCes DeeJeM³ekeÀ Deens. peeefnjeleerceO³es meeOesHeCee Je megìmegìerleHeCeeDemeCes DeeJeM³ekeÀ Deens. peeefnjele Þeesl³eebvee mecepesue DeMeer DemeeJeer.

peeefnjele DeekeÀ<e&keÀ Je JesOekeÀ DemeeJeer Je mHe<ì DemeeJeer. peeefnjeleerceO³es peeCeerJeHetJe&keÀlee DemeCesDeeJeM³ekeÀ Deens.

keÀesCeleerner peeefnjele Demel³e keÀLeveeJej DeeOeeefjle Demet ve³es lej peeefnjele ner mel³e keÀLeve keÀjCeejerDemeeJeer l³ee®eHe´ceeCes peeefnjele efJeÍJemeefve³e DemeCes DeeJeM³ekeÀ Deens.

87He´l³eskeÀ peeefnjeleerceO³es veeefJeC³e efkebÀJee DeeM®e³e& oeKeJeCes iejpes®es Demeles l³ee®eHe´ceeCes peeefnjele

meeceeefpekeÀ Je keÀjceCetkeÀ keÀjCeejer DemeeJeer.

13.6 AIDA meg$e

E.K.Strong ³eeb®eer l³eeb®³ee The Psychology of selling (efJeke´Àer®es ceevemeMeeðe) ³eeHetmlekeÀele AIDA ®es meg$e efJeMeo kesÀuesues Demetve ³ee®eer efJemle=le ceeefnleer Keeueerue He´ceeCes Deens.

A- Attention (ue#³e)

I- Interest (DeeJe[)

D- Desire (F®íe)

A- Action (ke=Àl³e)

A- ue#e (Attention):

peeefnjele ner ue#e JesOekeÀ DemeeJeer ³eemeeþer ³eesi³e peeiee, neue®eeue, jbie, yeoue, efMe<e&keÀ ef®e$eefmLeleer Fl³eeoer yeeyeer DeeJeM³ekeÀ Deensle.

I- DeeJe[ (Interest):

otmeN³ee He´efke´À³esle ue#eJesOekeÀlesHeemetve DeeJe[efveefce&leer keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Deens. ie´enkeÀeb®³ee ceveeleDeeJe[ efvecee&Ce keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Demeles.

D-(F®íe) Desire:

ie´enkeÀebvee l³ee Jemlet®eer DeeJe[ efvecee&Ce keÀªve leer Jemlet He´eHle keÀjC³ee®eer F®íe efvecee&Ce keÀjCes.

A- ke=Àl³e (Action):

ieenkeÀeb®³ee ceveele F®íe efvecee&Ce keÀªve Jemlet Kejsoer keÀjC³ee®eer ke=Àleer keÀjCesme HeJe=Êe keÀjCes cnCepes®eke=Àl³e (Action)nes³e.

13.7 ceve JeUefJeCes®es keÀe³e& (Role of Persuasion)

ie´enkeÀeb®es ceve JeUefJeCes ner SkeÀ keÀuee Deens. ceve JeUefJeCes ner SkeÀ Del³eble keÀþerCe, cenÊJee®eer DeeefCekeÀewMeu³ee®eer He´efke´À³ee Deens. DeeJeM³ekeÀ l³ee Jemlet®eer efJeke´Àer keÀjC³eemeeþer DeeefCe leer Jemlet ie´enkeÀebveer KejsoerkeÀjC³eemeeþer ceve JeUJeCes. peeefnjeleercegUs Meke̳e nesles. ieenkeÀeb®es ceve JeUefJeC³eemeeþer Keeueer iees<ìer DeeJeM³ekeÀDemeleele.1.ue#eJesOekeÀlee2.He´sjCee 3.He´eceeefCekeÀlee 4.mebJeeo 5.menYeeie 6.HeefjCeece Jejerue IeìkeÀeb®³eeDeeOeejs ie´enkeÀeb®es ceve JeUJeCes Meke̳e nesles.

88

13.8mebosMe DeeMe³e efveefce&lee [(Determining the Message Theme (USP)]

USPmebkeÀuHevee efn mebosMee®ee DeeMe³e keÀMee He×leerves le³eej keÀjeJee ³ee®³eeMeer efveie[erle Deens.Rosser Reeves ves (jesmej efjJeme)³eebveer l³eeb®³ee "Reality in Advertising"(peeefnjeleer®eermel³elee) ³ee HetmlekeÀeceO³es USP ner mebkeÀuHevee mHe<ì kesÀueer Deens. USP cnCepes mHeOe&keÀebHes#ee mJele:®esGlHeeove Jemlet keÀMeer JesieUer Deens ns menpeHeCes ie´enkeÀebvee meebieC³ee®es peeefnjeleer®es SkeÀ meesHes leb$e Deens.

13.9 peeefnjeleerceOeerue JesOekeÀlee (Advertising Appeals)

peeefnjele JesOekeÀlee cnCepes SKeeoer Jemlet, mesJee efkebÀJee Dev³e keÀejCe ³eemeeþer ie´enkeÀeb®³ee YeeJeveeHe´YeeefJele nesC³eemeeþer ie´enkeÀeb®es ue#e JesOeeJes ³eemeeþer Devegmejuesueer keÀLeve efkebÀJee DeeJeenve He×leer nes³e.peeefnjele keÀLeveemeeþer MeskeÀ[es He´keÀej®³ee efJeefJeOe JesOekeÀles®ee efkebÀJee DeefYeJ³eefkeÌle®ee JeeHej keÀjlee ³eslees, l³eelecegK³elee leke&Àmebiele JesOekeÀlee YeeJeefvekeÀ DeeefCe veweflekeÀ JesOekeÀlee ³eeb®ee meceeJesMe neslees.

peeefnjele JesOekeÀlesJej KetHe Hewmee lemes®e JesU Ke®e& kesÀuee peelees. ³ee JesOekeÀlescetUs peeefnjeleer KejsoerefveCe&³e He´YeeefJele keÀjleele. l³eeletve ie´enkeÀ peeCeerJe Jee{erme ueeietve ie´enkeÀeb®eer ¢<ìer JemletkeÀ[s Deeke=À<ì neslesefJeHeCeve keÀe³ee&leerue cetueYetle mebkeÀuHevee ie´enkeÀeb®³ee iejpee, efvekeÀ[er YeeieJeCes ner Demeles. l³eecegUs peeefnjeleJesOekeÀleeÜejs ceeveJeer iejpee efvekeÀ[ Yeemeceeve nesleele. DeeefCe peeefnjeleerleerue Jemlet mesJee ³eecegUs l³ee YeeieefJeu³eepeeleerue Demes meebefieleues peeles. Het{erue keÀes<ìkeÀeJeªve peeefnjeleer®eer JesOekeÀlee keÀesCel³ee He´keÀej®³ee Demeleelens keÀUtve ³esles.

(A) leke&Àmebiele JesOekeÀlee (B)YeeJeefvekeÀ JesOekeÀlee (C)veweflekeÀ JesOekeÀlee(Rational Appeals) (Emotional Appeals) (Moral Appeals)

mel³ekeÀLeve HejesHejkeÀej efJeÍJeemeen&lee

DeekeÀ[sJeejer Hesce He´Mebmeveer³elee

ceerceebmee neJe efMeHeÀejme

Heel³eef#ekesÀ le=<Cee. Kee$eer

mJe®íHeCee.

13.10 efJeke´Àer Mewueer (Selling Styles)

MewueerMeeðeer³e efJeÍues<eCee®es GefÎ<ì ns mebosMee®eer MekeÌleer vescekeÀer keÀMeele Deens ns oeKeefJeC³ee®es Demeles.DeLee&le mHe<ìerkeÀjCe lemes®e JeeHeju³ee iesuesu³ee Yee<es®esner mHe<ìerkeÀjCe ns osKeerue yeeUieues peeles.

efJe®e[& Deesnceveves DeeHeu³ee Generative Grammon and the concept of litelauystyle ³ee efveyebOeele MewueerefJeÍues<eCee®³ee yeeje He×leer®es efJeJes®eve kesÀuesues Deens. He´es.Jee.kesÀ uesues ³eebveer DeeHeu³ee³egieJeeCeer ceO³es He´keÀeefMele SkeÀe uesKeele ceeb[uee Deens. lees Demee

1.ÜwkeÀeefuekeÀ MewueerMeeðe

2. mecekeÀeueerve MewueerMeeðe

893.mebmkeÀej efJeÍues<eCe

4.ue³ee®ee efJe®eej

5.DeuebkeÀeje®ee DeY³eeme

6.He´eflecee efJeÍues<eCe

7.Je=Êeer efJe®eej

8.mebj®evee DeY³eeme

9.efJeefMe<ì Yee<ee IeìkeÀeb®ee DeY³eeme

10.J³eefkeÌleefJeefMe<ì Yee<ee IeìkeÀeb®ee DeY³eeme

11.MeyoYeb[eje®ee DeY³eeme

12.J³eekeÀjefCekeÀ JewefMe<ìîee®es He=LekeÌkeÀjCe.

13.11 He´Mve

1. peeefnjele DeboepeHe$ekeÀe®ee DeLe& mHe<ì keÀªve peeefnjele DeboepeHe$ekeÀeJej HeefjCeece keÀjCeejs IeìkeÀmHe<ì keÀje.

2. efìHee efuene.

1.AIDA

2.USP.

3.efJeke´Àer®eer Mewueer

4.peeefnjele JesOekeÀlee.

‡‡‡

90

He´keÀjCe 14

peeefnjele efveefce&leer Yeeie-1(Creativity in Advertising)

Heeþe®eer j®evee

14.1 He´mleeJevee

14.2 ie´enkeÀeb®es ceevemeMeem$e DeLe&

14.3 ie´enkeÀeb®³ee ceevemeMeeðeeJej HeefjCeece keÀjCeejs IeìkeÀ

14.4 Kejsoer Hes´jCee

14.5 ¢M³ekeÀuHeveebkeÀve (Visualisation)

14.6 He´Mve

14.1 He´mleeJevee

meojerue He´keÀjCeeceO³es ie´enkeÀeb®es ceevemeMeeðe IeìkeÀ Je ceevemeMeeðeeJej HeefjCeece Ie[tve DeeCeCeejsIeìkeÀ ³ee®ee DeY³eeme keÀjC³eele Deeuesuee Deens.ie´enkeÀeb®es Kejsoer keÀjC³ee®es ceevemeMeeðe DeeefCe l³eeJejerueefJeefJeOe IeìkeÀ Fl³eeoer®eer meefJemlej JeCe&ve Het{erue He´ceeCes keÀjC³eele Deeuesues Deens.

14.2 ie´enkeÀeb®es ceevemeMeem$e DeLe& (Meaning of Consumer Psychology)

ie´enkeÀeb®es ceevemeMeeðe ns ie´enkeÀeb®³ee Jele&vegkeÀerJej DeJeuebyetve Demeles.ie´enkeÀeb®es ceevemeMeeðe ie´enkeÀJe ie´enkeÀJele&CegkeÀervegmeej ueJe®eerkeÀ DeeefCe yeoueCeejs Deens.

Jesyemìj ³eeb®³ee celes Kejsoer Jele&ve cnCepes Jemlet DeeefCe mesJeeb®es mJe³eb cetu³eebkeÀve Kejsoer, GHeYeesie,He´meejCe F. yeeyele mebYeeJ³e ie´enkeÀeb®eer ceveesJew%eeefvekeÀ meeceeefpekeÀ DeeefCe efke´À³eelcekeÀ mJeªHeer SkebÀoj Jele&CetkeÀnes³e.''

Kejsoer Jele&ve ner SkeÀ keÀceJeej HeefkeÀ³ee cnCelee ³esF&ue. mesJeeyeeyele efveCe&³e IesC³ee®³ee o=<ìerves YeesJeleeue®³eeHeefjefmLeleer®ee Deboepe Iesle Demeles. DeeHeu³eeuee Jemlet DeeefCe mesJebeHeemetve meceeOeeve ueeYeeJes ³eemeeþer ie´enkeÀp³ee yeewef×keÀ DeeefCe efke´À³eelcekeÀ iees<ìer keÀjleele l³eeb®ee meceeJesMe Jele&ve iegCeJewefMe<ìîes cnCetve kesÀuee peelees.

91

14.3 ie´enkeÀ ceevemeMeeðeeJej HeefjCeece keÀjCeejs IeìkeÀ (Factors Affecting

Consumer Psychology)

³eele He´ecegK³eeves Heg{erue IeìkeÀeb®ee meceeJesMe neslees.

1. mebHesMeve (Motivation):

ie´enkeÀ Jele&veeleerue keÀe DeeefCe keÀmes ³ee oesve He´Mveeb®eer GÊejs MeesOeCes ns efJeHeCeve J³eJemLeeHekeÀe®esGefÎ<ì Demeles. ³eemebyebOeer veerì efJe®eej kesÀuee Demelee efJeefMe<ì Jele&veeceeieerue HesjCee peeCetve IesTve ³ee He´Mvee®eerGkeÀue keÀjlee ³esles. He´sjCee cnCepes J³ekeÌleer efle®es meceeOeeve keÀjC³ee®³ee ceeies ueeieles DeMeer GÊesefpele iejpenes³e.HesjCesle ªHeeblejerle nesC³eemeeþer iejpe, GÊesefpele Peeueer Heeefnpes. efJeefMe<ì He×leerves JeeieC³eeme SKeeoele³eej neslees l³eeuee meHesjCe Demes cnCeleele. mebHesjCe ns peeefCeJeHetJe&keÀ Demet MekeÀles. efkebÀJee DepeebCelesHeCeer DemetMekesÀue.efJeHeCevee®³ee ¢<ìerves ie´enkeÀ ne Kejsoer keÀjC³ee®³ee efke´À³esHe³e¥le Hees®eC³eemeeþer keÀesCeleer cenÊJee®eermebHes´jkesÀ peyeeyeoej þjleele. les mecepeCes ns cenÊJee®es Demeles.

2. ¢<ìerkeÀesve (Attitude):

J³eefkeÌle®³ee efJeMJeele mJele:®³ee DeMee ¢<ìeruee cenÊJe Demeles. ner iejpe efvecee&Ce keÀjCeejer He´sjCeeDemeles efle®es mJeªHe yee¿e Demeles. ³ee ¢<ìerkeÀesveecegUs keÀe³e& keÀmes DeeefCe efkeÀleer kesÀJne Hee¿e®es? DevegYeJee³e®es?®eeKee³e®es? ns J³eefkeÌle þjefJele Demeles. ¢ef<ìkeÀesveecegUs efJe®eej yeveleele. efJe®eejeletve ke=Àleer Ie[les cnCetve¢ef<ìkeÀesvee®eer He´efke´À³ee GkeÀuele vesCes, cnCepes®e efJeHeCeve efke´À³ee Demes ceeveues peeles. J³eefkeÌle®ee ¢<ìerkeÀesve neefle®³ee iejpee, uenjer, mcejCe, cegu³e Fl³eeoer IeìkeÀeÜejs ¢iiees®ej neslees. cnCetve®e efJeHeCeve He×leerleie´enkeÀebHe³e&le Jemletyeeyele ³eesi³e, De®etkeÀ ceeefnleer Heesnes®eCes cenÊJee®es Demeles. l³eecegUs l³eeb®³ee ¢ef<ìHeLeeleJemlet ³esT MekeÀles.

3. peeCeerJe efkebÀJee %eele (Perception):

%eele efkebÀJee DeJeiele nesCe cnCepes®e peeCetve IesC³ee®³ee He´efke´À³ee ne³es ³eele HetvejeJe=Êeer, He´sjCee osCes,HetjkeÀ HeefjefmLeleer efvecee&Ce keÀjCes, veeles pees[Ces DeeefCe mebIeìve keÀjCes ns IeìkeÀ ³esleele.

4. cegu³e (Values):

ie´enkeÀeb®³ee Jele&veeJej Jemlet®es cetu³e ³ee®ee ceesþîee He´ceeCeele DeeefLe&keÀ yeepet DeeefCe cetu³e ³eeb®eer meeie[Ieeuetve®e Jemleg®eer Kejsoer keÀjC³eele ³esles.

5. J³eefkeÌleceÊJe (Personality):

J³eefkeÌleJele&veeleerue JesieJesieUsHeCee cnCepes J³eefkeÌleceÊJe nes³e. J³eefkeÌleceÊJee®³ee efJeefJeOe yeepet ns J³eefkeÌleJele&veeuee keÀejCeerYetle þjleele l³eele oyeeJe, Deeke´ÀcekeÀlee, meeceeefpekeÀlee, peyeeyeoejer F. IeìkeÀeb®ee meceeJesMeneslees.

14.4 Kejsoer He´sjCee (Buying Motive)

Kejsoer HesjCee cnCepes Jemlet Kejsoer keÀjCesmeeþer Hesjerle keÀjC³ee®eer efke´À³ee nes³e. Kejsoer HesjCes®ee cegK³enslet ie´enkeÀeves Jemlet®eer Kejsoer keÀjC³ee®³ee nsletves keÀjC³eele Deeuesues keÀe³e&.

92Kejsoer He´sjCes®es He´keÀej:

1.Hesce Je peJeUerkeÀlee

2.efJeMJeeme

3.megjef#elelee

4.mees³eermkeÀjlee

5. DeeJe[

6.HeÀe³eoe

7.keÀjceCettkeÀ

8.He@ÀMeve.

1. Òesce Je peJeefUkeÀlee:

ûeenkeÀ Kejsoer ÒesjCes®ee Je efJe¬esÀl³eeMeer Demeuesuee peJeUerkeÀHeCee nes³e. SKeeÐee Jemlet®eer DeeJe[ ûeenkeÀemeleer Jemlet Kejsoer keÀjCesme ÒeJe=Êe keÀjerle Demeles.

2. efJeéeeme:

efJeéeeme SkeÀ Del³eble cenÊJee®ee IeìkeÀ Demetve ûeenkeÀe®ee SKeeÐee JemletJej efkebÀJee GlHeeokeÀeJejefJeéeeme Demesue lej lees peemle Hewmes osTvener Jemletb®eer Kejsoer keÀjerle Demelees.

3. megjef#elelee:

l³ee JemletHeemetve efceUCeejer megjef#elelee ner l³ee Jemlet®³ee Kejsoer kesÀuesu³ee ÒesjCesJej HejerCeecekeÀejkeÀDemeles. Òel³eskeÀ GHeYeeskeÌlee Kejsoer kesÀuesu³ee JemletHeemetve mJele:®³ee megjef#eleles®ee efJe®eej keÀjerle Demelees.

4. mees³eermkeÀjlee:

Kejsoer ÒesjCes®ee otmeje Je ÒecegKe IeìkeÀ cnCepes mees³eermkeÀjlee GHeYeeskeÌlee Jemlet Kejsoer l³eeb®³ee mees³eermeJeueleervegmeej keÀjerle Demelees.

5. HeÀe³eoe:

GHeYeeskeÌlee Òel³eskeÀ Jemlet®eer KejsoerceO³es legueveelcekeÀ HeÀe³eoe MeesOele Demelees. Kejsoer kesÀuesueer JemletFlej efJe¬esÀl³eeHes#ee Je ûeenkeÀeHes#ee keÀMeer keÀceer efkebÀceleerceO³es Kejsoer keÀªve HeÀe³eoe efceUefJelee ³esF&ue ³ee®eeefJe®eej keÀjerle Demelees.

Jejerue He´ceeCes Kejsoer HesjCes®es efJeefJeOe He´keÀej Deensle. Hesce Je peJeUerkeÀlee efvecee&Ce keÀªve Kejsoer HesjCeemeeO³e keÀjlee ³esles. JemletJej efJeMJeeme efvecee&Ce keÀªve Kejsoer HesjCee le³eej keÀjlee ³esles.

He´l³eskeÀ ie´enkeÀeme Jemlet ner MeeefjefjkeÀ¢<ìîee megjef#ele DemeeJeer Demes Jeeìles.Jemlet MeeefjefjkeÀ ¢<ìîeekeÀMeer megjef#ele Deens ns oMe&efJeCes SkeÀ Kejsoer HesjCes®es leb$e Deens. ie´enkeÀeb®eer DeeJe[ efveJe[ ue#eele IesTve l³eeHe´ceeCes Jemlet efvecee&lee Je peeefnjele keÀjC³ee®³ee He´efke´À³esuee Kejsoer HesjCee Demes cnCeleele.

93

14.5 ¢M³ekeÀuHeveebkeÀve (Visualisation)

peeefnjeleer®ee He´YeeJe meeOeC³ee®ee mebHetCe& peeefnjeleer®eer keÀuHevee keÀjCes ne ³eeuee®e ¢M³ekeÀuHeveebkeÀve

(Visualisation)³eeuee®e mebHetCe& keÀuHevee keÀjCes Demes cnìues Deens. efMe<e&keÀ Je He´cegKe Jeeke̳e, yee@[er ìskeÌìJe Flej meefJemlej cepekegÀj meebkesÀleekeÀ, yeesOeef®evn, Iees<eJeeke̳e, jsKeeìvee®³ee ef®e$ee®ee JeeHej Fl³eeoer mebHetCe&peeefnjele keÀuHevee [esȳeemeceesj GYeer keÀjCes nes³e. peeefnjele #es$eele ³ee He´efke´À³esuee keÀuHeveebkeÀve

(Visualisation)He´efke´À³ee Demes cnCeleele. ¢M³ekeÀuHeveebkeÀe®eer J³eeK³ee ("visualise Means to

see though the mind’s eyes.")- keÀeuHeefvekeÀ HetJe&¢M³e le³eej keÀjC³ee®eer He´efke´À³ee cnCepes¢M³ekeÀuHeveebkeÀve nes³e. ³eeceO³es peeefnjeleer®³ee DeveskeÀ He´efke´À³eeb®ee DeY³eeme keÀªve l³ee®es keÀuHeveeef®e$e le³eejkeÀjC³ee®eer He´efke´À³ee cnCepes ¢M³ekeÀuHeveebkeÀve nes³e.

¢M³ekeÀuHeveebkeÀvee®eer HeefkeÀ³ee:

¢M³ekeÀuHeveebkeÀvee®eer He´efke´À³ee Keeueerue He´ceeCes mHe<ì keÀjlee ³esles.

1.HetCe& He´Mve Je JeeleeJejCe®e mebkeÀueve keÀjCes.

2.peeCetve yegpetve efkebÀJee nsletHejmHej efveefce&leer keÀjCes

3.SKeeoer efke´À³ee keÀjCesme keÀuHevee keÀjCes efkebÀJee ke=Àleer keÀjCes.

4.keÀuHeves®es ke=ÀleerceO³es ªHeeblej keÀªve leer He´keÀeefMele keÀjCes.

5.keÀuHevee®es He´l³e#eele GHe³eesie keÀjC³ee®es ke=Àleer keÀjCes.

14.6 He´Mve

1. peeefnjeleer®es ceevemeMeeðe cnCepes keÀe³e?

2. Kejsoer He´sjCee cnCepes keÀe³e?

3. efìHee efuene.

1. ¢M³ekeÀuHeveebkeÀve.

‡‡‡

94

He´keÀjCe 15

peeefnjele efveefce&leer Yeeie - 2(Creativity in Advertising)

Heeþe®eer j®evee

15.1 HemleeJevee

15.2 keÀe@Heer uesKeve DeLe&

15.3 keÀe@Heer uesKevee®eer DeeJeM³ekeÀlee

15.4 peeefnjeleHeeþe®es (keÀe@Heer) He´keÀej

15.5 keÀe@HeeruesKevee®es IeìkeÀ

15.6 peeefnjeleerleerue efMe<e&keÀeb®es keÀe³e&

15.7 ceeb[Ceer DeeefCe Hegveefve&efce&leer

15.8 He´Mve

15.1 He´emleeefJekeÀ (Introduction)

peeefnjeleer®³ee meboYee&le meJee&efOekeÀ ieeWOeUele ìekeÀCeeje He´Mve ³esLes GHeefmLele neslees Je lees cnCepesHe´Lece keÀe³e? peeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ mebosMe He´Lece keÀer ³ee Yeeef<ekeÀ mebosMee®es (³eeuee Heg{s peeefnjele Heeþ'Demeener ³eespeuee Deens)peeefnjeleer®³ee SketÀCe ceeb[Ceerle (ues DeeTì) pes mLeeve Demeles leer SketÀCe ceeb[Ceer³eeefJe<e³eer peeefnjele #es$eele lemee keÀesCelee®e efve³ece veener. meJe&meeOeejCeHeCes peeefnjele mebmLeeceOeerue mepe&keÀkeÀe³ee&Meer mebyebefOele meb®eeuekeÀ, peeefnjele, uesKekeÀ (keÀe@Heer je³eìj) Je ¢M³e mebkeÀuHekeÀ (efJnp³egDeuee³ePej)ns SkeÀ$e efceUtve®e peeefnjeleer³e Jemlet®eer ³egefvekeÀ mesefuebie He´HeesefmeMevme'(efJeefMe<ì efJeke´Àer met$e )þjJeleele. pescetueYetle DeMee ceeveJeer le=<Cee Je HesjCee ³eeb®³ee yeeyele ®e®ee& keÀjleele Je meJe&meeOeejCeHeCes peeefnjele uesKekeÀevespeeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ mebosMe (keÀe@Heer) efuentve Peeu³eeJej®e ¢M³emebkeÀuHevee DeeHeu³ee ¢M³e Yeeiee®³ee met®eveekeÀjlees. Hejbleg DeveskeÀoe ¢M³emebkeÀueve l³ee peeefnjeleer®eer efJeke´Àer ³eesi³e DeeJeenve³eece DeMeer ¢M³e mebkeÀuHevee Jel³eeleerue ¢M³eef®e$e F. meg®eefJelees. Je veblej l³eeJej DeeOeeefjle peeefnjele uesKevener kesÀues peeles. ³ee mec³eeletveMesJeìer meeOeeJe³ee®es HeeLeefcekeÀ cenÊJee®es keÀe³e& cnCepes efJekeÀer³eesi³e HeYeeJeer DeeJeenve#ecelee DemeCeeN³ee mebosMee®eerefveefce&leerkeÀªve leer efouesu³ee peeiesle yemeJeCes. cee$e meJe&$e®e peeefnjHeCes peeefnjele uesKeve (keÀe@Heer jeFefìbie)He´Lece kesÀues peeTve l³eeJej ¢M³e mebkeÀuHevee DeeOeeefjle þsJeC³ee®eer®e He×le Deens.

95

15.2 keÀe@Heer uesKeve DeLe& (Copy Writting)

peeefnjele#es$eele peeefnjele uesKeveekeÀjlee He´®eefuele HeefjYee<ee ner (keÀe@Heer jeFefìbie) DeMeer Deens.(He´mlegle He´yeesOeveele l³eekeÀjlee peeefnjeleuesKeve Jee keÀe@Heer jeFefìbie'DeMee Meyo He´³eesiee®ee DeeJeM³ekeÀ lesLeslemee JeeHej kesÀuesuee Deens.) keÀe@Heer Hue@ìHeÀe@ce&' SkeÀoe le³eej nesTve cetU keÀuHevee efveefM®ele Peeueer keÀer Heg{®eerHee³ejer ner Hel³e#e l³ee peeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ mebosMee®³ee uesKevee®eer Demeles. peeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ mebosMeeme`keÀe@Heer' cnCetve mebyeesOeues peeles. He´l³e#e He´yebOeelener l³ee®e Meyoe®ee JeeHej kesÀuesuee Deens.) peeefnjeleerleerue¢M³eef®e$ee®³ee jsKeeìeves F. ®ee JeeHeje®ee Yeeie mees[tve Meyoeb®ee efpeLes efpeLes JeeHej nesCeej Demesue efleLespeeefnjele IeìkeÀeme keÀe@Heer' DeLeJee peeefnjeleer®eer meefnlee' Demes mebyeesOeues peeles. He´mlegle He´yebOeele l³eekeÀjlee`keÀe@Heer'DeLeJeepeeefnjele Heeþ Demee MeyoHe´³eesie DeeJeM³ekeÀ lesLes lemee JeeHejuesuee Deens. Yeeef<ekeÀ mebosMee®³ee³ee Yeeieele Meer<e&keÀ, GHeMeer<e&keÀ mebkesÀlekeÀ, Je peeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ cegK³eebie Demeuesues mebosMe ns ³esleele.jsef[Dees, ®eueef®e$e efkebÀJee otjef®e$eJeeCeermeejK³ee ¢M³e Jee ¢keÀÞeeJ³e ceeO³eceebceOeerue peeefnjeleerlener ne YeeieefueefKele®e Demelees. peeefnjeleerleerue ne efueKeerle Yeeef<ekeÀ Yeeie cnCepes peeefnjeleer®³ee cegUebMeer Demeuesu³eeefJe<e³ee®es meJeexÊece Je meJee&efOekeÀ He´YeeJeer Meyoeleerue DeefJe<keÀjCe Demeles.

De) peeefnjeleuesKeve GHee³e ³eespevee:

peeefnjeleuesKeveeyeÎue Jee@uìj JesDej ³eeves cnìues Deens keÀer, peeefnjeleuesKeve ns "The heart

and soul of advertising are, and in my opinion, will remain, the creation of

effective communication between producer and consumer" DeMee mJeªHee®es Demeles.

peeefnjeleerleerue ne mebJeeo He´mLeeHevee

- peeefnjeleerleerue efJeefJeOe IeìkeÀ megefveefM®ele peeieer ceeb[tve

- pee[ ìeF&Heeleerue Meer<e&keÀeÜejs ue#e JesOetve

- Meer<e&keÀeleues mebosMee®es GHeMeer<e&keÀeÜejs DeefOekeÀ efJemleej keÀª

- peeefnjeleHeeþ veJeveJ³ee keÀuHeveeb®eer ceeefnleer osTve Jee®ekeÀeuee peeefnjele HeeþeMeer efKeUJetve þsJetve

- DeekeÀ<e&keÀ Iees<eJeeke̳eeÜejs cenÊJee®es les ceveeJej þmeJetve

³ee GHee³eebveer kesÀueer peeles. mebJeeo He´mLeeHeves®es ns keÀe³e& efve³elekeÀeueerkeÀeceOeerue peeefnjeleerle ìsuejDeeefCe Heerìjmeve cnCeleele l³eeHe´ceeCes ue#e JesOeCes, DeeJe[ GlHeVe keÀjCes, F®íe efvecee&Ce keÀjCes. Kee$eerHeìJeCes Je ke=Àleerme yeeO³e keÀjCes DeMee Hee®e ìHH³eeble efJeYeeieuesues Demeles. lemes®e Jesyemìjves cnìu³eHe´ceeCesGÊece®³ee peeefnjele ner ie´enkeÀebMeer yeesueueer Heeefnpes efleves ie´enkeÀeb®³ee ¢<ìerves yeefIeleues Heeefnpes. leer nUgJeejDemeueer Heeefnpes lemes®e efkeÀceeve Ke®ee&le ns meejs efleuee keÀjlee Deeues Heeefnpes.

ye) peeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ IeìkeÀeb®eer keÀe³ex:

efvenerle Jemlet mesJee DeLeJee keÀuHeveej ³eeb®eer efJeke´Àer keÀjCes Jee leer keÀjC³eeme meene³³e keÀjCes nspeeefnjeleerleu³ee ³ee IeìkeÀeb®es He´cegKe keÀe³e&. efkeÀjkeÀesU ogkeÀeveoejekeÀ[erue ceeuee®³ee (efkeÀjkeÀesU Jemlet®³eeefJeke´Àer®³ee)DeLeJee HeesmìeÜejs kesÀu³ee peeCeeN³ee (cesue Dee@[&j) peeefnjeleerkeÀ[tve DeHes#ee ner ³eepeeefnjeleerbveerl³eeb®ee He´eflemeeo cnCetve lJejerle oeKeJeeJee Je efJeke´Àer ner l³eeb®ee He´eflemeeo cnCetve lJeefjle JneJeer DeMeer Demeles. ³ee

96Gueì je<ì^er³e mlejeJej efkebÀJee keÀHev³eebveer ®eeueefJeuesu³ee peeefnjeleer yeeyele l³ee efJeefMe<ì íeHee®eer ye´s[®eerpeeefnjele keÀªve ueeskeÀebvee l³eeb®eer HegjsMeer ceeefnleer o³eeJeer Je He´l³e#e efJeke´Àer l³eeletve Heg{s kesÀJne ner nesle jeneJeerDeMeer DeHes#ee Demeles. SketÀCe peeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ IeìkeÀebveer Jee®ekeÀeb®eer l³ee Jemletyeeyele ª®eer efvecee&CekeÀjCes Je Meke̳elees l³eeves l³ee Jemletyeeyele efJe®eejCee keÀjeJeer DeJemes yeIeCes DeMeer DeHes#ee Demeles.`keÀe@Heer'efkebÀJee nsYeeef<ekeÀ IeìkeÀ pesJne efJeke´ÀerJe=×er®³ee efveefM®ele nsletves ³eespeues peeJes DeMee mJeªHee®es Demeleele.lesJne cnCepespesJne ner keÀe@Heer He´ceesMeve keÀe@Heer'Demeles lesJne peeefnjeleer®es HeefjCeece Del³euHe keÀeUele efometve ³eeJesle DeMeerDeHes#ee Demeles Gueì pes Yeeef<ekeÀ pes IeìkeÀ ner keÀe@Heer', FefmììîegMeveue' mebmLeelcekeÀ efkebÀJee pevemebHeke&ÀmJeªHee®eer He´efleceeefveefce&leer mJeªHee®eer cnCetve ³eesefpeuesueer Demeles lesJne DeMee peeefnjeleerves HeÀej otjieeceer JeoerIe&keÀeueerve mJeªHee®es HeefjCeece meeOeC³ee®eer DeHes#ee Demeles.DeMeer keÀe@Heer' DeLeJee peeefnjeleHeeþ ner He´l³e#eJemlet efJekeÀC³ee®³ee GÎsMeeHes#ee kebÀHeveer®eer He´eflecee GYeejC³ee®³ee GÎsMeeveer efveefce&uesueer Demeles. ueeskeÀeb®es ue#eJesOeCes, ª®eer efvecee&Ce keÀjCes, F®íe efvecee&Ce keÀjCes, l³ee Jemlet, mesJee DeLeJee keÀuHevesyeÎue®ee keÀue le³eejkeÀjCes Je efle®ee mJeerkeÀej keÀjC³ee®eer He´l³e#e ke=Àleer keÀje³euee Yeeie Hee[Ces ner peeefnjeleer®eer meJe& keÀe³ex He´ecegK³eevespeeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ IeìkeÀeb®eer, peeefnjele Heeþe®eer Demeleele.

15.3 `keÀe@Heer'uesKevee®eer DeeJeM³ekeÀlee (Essentials)

`keÀe@Heer'DeLeJee peeefnjeleHeeþ efkebÀJee peeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ IeìkeÀeb®es mJeªHe Heg{erue He´ceeCes DemeeJes ueeieles.

1. les ueeskeÀeb®es ue#e JesOeCes DeeJeM³ekeÀ Demeles. ueeskeÀebvee peeefnjele yeIee³euee yeeO³e keÀjCeejs DemeeJesueeieles.

2. ueeskeÀeb®eer ª®eer efvecee&Ce keÀjCeejs DemeCes DeeJeM³ekeÀ Demeles. ueeskeÀebveer peeefnjele Jee®ee³euee yeeO³ekeÀjCeejs DemeeJes ueeieles.

3. ueeskeÀebceO³es F®íe efvecee&Ce keÀjCeejs DemeCes DeeJeM³ekeÀ Demeles. l³eekeÀjlee ueeskeÀebvee peeefnjelekeÀje³euee nJeer.

4. ueeskeÀebceO³es efJeMJeeme GlHeVe keÀjCeejs DemeeJes ueeieles.

5. ueeskeÀebvee He´l³e#e ke=Àleer keÀjC³eemeeþer l³eebvee GÐegkeÌle keÀjCeejs DemeeJes ueeieles. l³ee Jemletb®eer DeefYeuee<eeueeskeÀeb®³ee ceveele efvecee&Ce keÀjCeejs les DemeeJes ueeieles.

ns meeO³e keÀjC³eekeÀjlee peeefnjeleHeeþ (keÀe@Heer) ne

1. Deeflemebef#eHle Je megìmegìerle DemeeJee

2. De®etkeÀ Je vescekesÀHeCeeves ³eespeuesuee DemeeJee.

3. GefÎ<ì ns efJeke´Àer®es DemeeJes.

4. l³eele He´eceeefCekeÀlee DemeeJeer.

5. Jee®ekeÀeb®³ee Jeiee&vegmeej l³ee®eer j®evee kesÀuesueer DemeeJeer.

6. lees ue#eJesOekeÀ DemeeJee.

7. ª®eer GlHeVe keÀjCeeje DemeeJee.

8. F®íe (le=<Cee)GlHeVe keÀjCeeje DemeeJee.

979. efJeMJeeme ªpeJeCeeje DemeeJee.

10. Jee®ekeÀeb®³ee efJe®eejMekeÌleerJej /ke=ÀleerJej HeefjCeece meeOeCeeje DemeeJee.

15.4 peeefnjeleHeeþe®es (keÀe@Heer) He´keÀej (Types of copy)

efJekesÀlee pemee DeeHeu³ee ceeueeyeÎue JesieJesieȳee He´keÀej®³ee ie´enkeÀebMeer yeesueleevee JesieJesieȳee He×leervesyeesuelees. l³ee He´keÀejs peeefnjele HeeþuesKeve keÀjCeeje l³ee®³ee efueKeerle mebosMeele JesieUsHeCee DeeCele Demelees.Demes ®esmeye´esves cnìues Deens. peeefnjele Heeþ uesKevee®eer Mewueer ner DeeHeu³ee nsletvegªHe keÀesCeleerner efveJe[uesueerDemees, GefÎ<ì cee$e efJeke´ÀerJe=×er ns®e Demeles. Demes ®esmeye´s®es cnCeCes Deens.

meJe&meeOeejCeHeCes peeefnjele HeeþuesKeve-

1. Hee³eeYetle mJeªHee®es

2. keÀejCes osCeejs

3. ª®eer efveefce&leer

4. mee#eer veeWoJeCeejs

5. mebye×

6. mesJeeYeeJeer mJeªHee®es

7. J³ebi³e

8. mebK³eelcekeÀ efkebÀJee pevemebHekeÀe&lcekeÀ

9. mcejCe keÀªve osCeejs, DeMee efJeefJeOe mJeªHee®es Demeles.

1.Hee³eeYetle mJeªHee®es HeeþuesKeve:

ns veJ³ee GlHeeovee®³ee mebyebOeeleerue pes Deieesoj ueeskeÀebveer JeeHejuesues veener l³ee GlHeeoveemebyebOeeleerueDemeles. DeLeJee pegv³ee Jemlet efkebÀJee GlHeeovee®ee veJeerve GHe³eesie meg®eJeCeejs Jee ueeskeÀeb®³ee Kejsoer®³ee meJe³eerleyeoue Ie[Jet Fef®íCeejs Demeles. ³eeuee Hee³eesefveDeefjbie keÀe@Heer'Demes mebyeesOeues peeles.

2.keÀejCes osCeejs HeeþîeuesKeve:

efjPeveJne³e'Demes mebyeesOeuee peeCeeje ne peeefnjele uesKeveHe´keÀej ne DeefOekeÀ yeewef×keÀ Demee He´keÀejDemetve l³ee®es DeeJeenve ns lekeÀe&uee Oeªve Demeles. DeeefCe peeefnjele kesÀu³ee iesuesu³ee efJeefMe<ì íeHee³e®eer®e(ye@[®eer) Jemlet JeeHeju³eeves mebYeeJ³e ie´enkeÀeme ueeYe keÀe nesleerue ³ee®eer leeefke&ÀkeÀ keÀejCes YejHetj HegjeJ³eemen ³eeHe´keÀej®³ee peeefnjele uesKeveele efouesueer Demeleele.peepe& yeì&ve ne@®eefkeÀme ³eeves DeMee peeefnjele uesKevee®³eeMewueer®es ®eej He´keÀej efJeMeo kesÀu³ee®es ®esmeye´es ³eebveer meebefieleues Deens.

1. JemlegefmLeleeroMe&ve: keÀesCeles®e YeeJeveelcekeÀ DeeJeenve vemeuesues, kesÀJeU ceeefnleer HegjJeCeejs, JemletJeeHejCeejs kegÀCeeme keÀe³e ueeYe Peeuee ³ee®es SKeeos-ogmejs GoenjCe osCeejs Demes peeefnjele uesKeve.

2. megìmegìerle:íesìîee, íesìîee Jeeke̳ej®eves®es, mekeÀejelcekeÀ efJeOeevee®es, met®evee DeeosMee®³ee mJeªHee®esuessKeve.

983. mebJeeoelcekeÀ:efJe¬esÀlee Òel³e#e ûeenkeÀebMeer mebJeeo meeOelees leMee ÒekeÀej®es uesKeve.

4. veeìîece³e :SKeeoer ieesä GoenjCeeLe& ceeb[tve l³ee ³eesies Jemlet®es iegCe mHeä keÀjCeejs iegCe.

3.ceeveJeer ª®eer®es peeefnjele uesKeve:

³ee He´keÀej®³ee peeefnjele uesKevee®es DeeJeenve ns ceeCemee®³ee leke&À DeLeJee yeg×erme vemeles, lej lesceeCemee®³ee menpeHesjCee lemes®e Ssefê³e mebJesoveelcekeÀ Demeles. l³ee®ee metj YeeJeveelcekeÀ Demeles. J³eefkeÌleef®e$eyeesueu³eemeejKeer JeeìCeejer Jee®eveer³elee DemeCeejer Je mecepee³euee meesHeer DeMeer leer peeefnjele Demeles. Jee®ekeÀp³ee uesKeveeMeer leeoelc³e HeeJelees Demes les uesKeve Demeles. ³ee He´keÀej®³ee peeefnjele uesKevee®³ee ®esmeye´esves leerveMewueer JeefCe&uesu³ee Deensle.

1)JeCe&veelcekeÀ 2)keÀLeelcekeÀ 3)mebJeeoelcekeÀ,

JeCe&veelcekeÀ:

Mewueer®ee JeeHej ceeveJeer ª®eer®³ee lemes®e keÀejCes mHe<ì keÀjCeeN³ee oesvner He´keÀej®³ee peeefnjeleerle

neslees. `ceeveJeer ª®eer'' (Human Interest) He´keÀej®³ee peeefnjeleerle neslees. uesKeveelener JeCe&veelcekeÀleeMeyo DeeefCe Jeeke̳eebMee®³ee SWêer³e mebJesovee Je YeeJeveebvee DeeJeenve keÀjC³ee®³ee nsletves kesÀuesu³ee JeeHejeletve, lejkeÀejCe mHe<ì keÀjCeeN³ee peeefnjele uesKeveele JemlegefmLeleer ceeb[C³eekeÀjlee ³eesefpeueer peeles.

keÀLeelcekeÀlee ner menmee efve³elekeÀeefuekeÀebceOetve nesCeeN³ee peeefnjele uesKeveele DeefOekeÀ Demeles.

mebJeeoelcekeÀ ner otjef®e$eJeeCeer meejK³ee ceeO³ecee®³ee Go³eeveblej DeefOekeÀ ueeskeÀefHe´³e peeefnjele MewueercnCetve ceev³elee HeeJeuesueer Deens.

`DeeOeej¢<ìer Jee mee#eer keÀe{Ceejs peeefnjele uesKeve' ns Jee®ekeÀeceO³es l³ee JemletyeÎue®eer efvecee&CekeÀjC³eekeÀjlee kesÀues peeles. mebye× mJeªHee®³ee peeefnjele uesKeveele kesÀJeU, mee#eer, DeeOeej, ve veeWoJeleekesÀJe{e efJeMJeeme efvecee&Ce keÀjCeeje Demee kegÀCee®ee keÀmeuee lejer mebyebOe l³ee JemletMeer oMe&efJeuee peelees.

`mesJeeYeeJeer mJeªHee®es peeefnjele uesKeve' ns meefo®íe efveefce&leerkeÀjlee ³eespeuesues lej l³ebie mJeªHee®espeeefnjeleuesKeve ns efkeÀceeve Meyoeble efJeke´ÀerJej DevegªHe DeMee þUkeÀ yeeyeer ceeb[Ceejs Demeles.

mebmLeelcekeÀ peeefnjeleHeeþ ne kebÀHeveer®³ee Heeflecee efveefce&leer®³ee nsletves ³eesefpeuesuee Demelees.Hel³e#e Jemlet,efJeefMe<ì mesJee, keÀuHevee DeLeJee GlHeeoveeHes#ee GlHeeokeÀe®eer DevegªHe He´eflecee efvecee&Ce keÀjC³eeJej ³eepeeefnjeleuesKevee®ee Yej Demelees.

mcejCeHej peeefnjele uesKeve les Meer<e&keÀeHes#ee Lees[îee DeefOekeÀ Meyoeb®ee JeeHej keÀjCeejs DeLeJeeMeer<e&keÀeJ³eefleefjkeÌle Meyoeb®ee JeeHej ve keÀjCeejs peeefnjele uesKeve Demeles. kesÀJeU He´YeeJeer ef®e$ee®eer ³eespevee,Iees<eJeeke̳e efkebÀJee efMe<e&keÀ, Jemlet®es, GlHeeokeÀe®es veeJe, yeesOeef®evn ³ee®ee ³eele JeeHej Demelees. kesÀJeU l³eeefJeefMe<ì GlHeeovee®es veeJe ueeskeÀeb®³ee mcejCeele jeKeC³ee®ee®e lesJe{e nslet ³eele Demelees.

99

15.5 keÀe@Heer uesKevee®es IeìkeÀ (Elements of Copy)

peeefnjeleer®es HeeþuesKeve DeLeJee keÀe@Heer jeFefìbie' He´l³e#eele metª keÀjC³eeHetJeea l³ee®eer ªHejs<ee le³eejerkesÀueer peeles.

®esye´esmeves meebefieleuesueer ner ªHejs<ee le³eej keÀjC³ee®eer He×leer DeMeer

1.meJe& JemlegefmLeleer, ceeefnleer ieesUe keÀjCes.

2.ªHejs<ee efuentve keÀe{Ces.

3.He´l³e#e (peeefnjele) HeeþuesKeve.

³ee ke´Àceeves nesCeeN³ee ³ee keÀe³ee&leerue ªHejs<ee le³eej keÀjC³eekeÀjlee ceeie&oefMe&keÀe DeMeer:

1) Meer<e&keÀ (Headline)-He#e JesOeC³eekeÀjlee, GHeefMe<e&keÀ - Meer<e&keÀe®ee®e DeeJeM³ekeÀ Demeu³eemeefJemleeefjle Yeeie.

2) Meer<e&keÀ HegjkesÀ (overline)- Meer<e&keÀeleerue cnìuesues mHe<ìkeÀjC³eekeÀefjlee, l³ee®³ee efJemleejekeÀefjlee³eespeuesueer Meyoj®evee

3) Jemlet®ee Meer<e&keÀeMeer mebyebOe lees[Ces (captions)- Meer<e&keÀele peeefnjeleer³e Jemletb®ee GuuesKeDeeuee vemeu³eeme Heg{s lees HeeþuesKeveele keÀjCes.

4) JewefMe<ìîes - Flebje®³ee l³ee®e Jemletb®³ee GlHeeoveele vemeuesueer peeefnjeleer³e Jemletb®eer JewefMe<ìîes vecetokeÀjCes.

5) efJeke´ÀerkeÀjlee DemeCeeje mebosMe (mesume cesmespe) -HeeþuesKeveele ³esCeejs Demeuesues cegÎs ueeYeeJejerueYej veceto keÀjCes.

6) ke=Àleer- ie´enkeÀebme leer Jemlet JeeHeªve HeenC³eeme Go³egkeÌle keÀjCes, leer kegÀþs He´eHle nesF&ue les meebieCes.

ue#e JesOeCes, ª®eer GlHeVe keÀjCes, le=<Cee peeieefJeCes Je ke=Àleerme Go³egkeÌle keÀjCes ³ee peeefnjeleer®³eekeÀe³ee&®³ee DeeOeejs l³eeb®³ee Hetleer&keÀjlee leMeer ªHejs<ee le³eej kesÀueer peeles.

peeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ mebJeeoe®es mJeªHe :

peeefnjeleerleerue Yeeef<ekeÀ Je Yee<eslej mebJeeo IeìkeÀebHewkeÀer Yeeef<ekeÀ mebJeeo meeOeCeejs IeìkeÀ ns peeefnjeleer³eJemletyeeyele®es mHe<ìerkeÀjCe p³eele meeceeJeuesues Deens Demes IeìkeÀ Demeu³eeves l³ee®es cenÊJe ns DeefleMe³e Demeles.

l³eelener peeefnjeleer®es ³eMe DeLeJee DeHe³eMe ns l³eeleerue Meer<e&keÀeJej yejs®emes DeJeuebyetve Demeles.

Jee®ekeÀe®es He´LeceoMe&veer ue#e JesOeCeeje Demee ne IeìkeÀ Demeu³eeves l³ee®es cenÊJe peeefnjeleer®³eeHeeþuesKeveele cnCetve®e Devev³emeeOeejCe Demeles.

15.6 peeefnjeleerleerue Meer<e&keÀe®es keÀe³e& (Role of Headline)

lJeefjle HeefjCeece meeOeCes ns peeefnjeleerleerue Meer<e&keÀe®es keÀe³e&, keÀOeer kesÀJeU Meer<e&keÀeuee®e ns keÀe³e&

100SkeÀìîeeuee®e keÀjeJes ueeieles. SKeeo³ee peeefnjeleerle kesÀJeU Meer<e&keÀ®e lesJe{s Demet MekeÀles. cee$e meJe&meeOeejCeHeCespeeefnjeleerleerue Flej Yeeef<ekeÀ IeìkeÀ lemes®e ¢M³e-ef®e$ejsKeeìve F. DeeMe³e¢<ìîee SkeÀpeerJe nesleerue DeMeeHe´keÀejs efveefce&ues peeleele. cee$e efMe<e&keÀ DeLeJee He´cegKe Jeeke̳e ns peeefnjeleerleerue Flej cepeketÀjuesKeve Peeu³eeJejMesJeìer le³eej kesÀues peeles.Meer<e&keÀe®es efkebÀJee He´cegKe Jeeke̳ee®es keÀe³e& ns Jee®ekeÀeuee Flej cepeketÀj Jee®ee³euee He´Je=ÊekeÀjC³ee®esner Deens. ³ee Jeeke̳eele l³ee peeefnjeleerleerue cetU GÎsMe HetCe&HeCes ³eeJee®e DeMeer DeHes#ee vemeles. cee$eJee®ekeÀeuee Heg{s peeC³ee®eer iejpe l³eeves efvecee&Ce keÀjeJeer DeMeer DeHes#ee Demeles.

De) Meer<e&keÀ DeLeJee He´cegKe Jeeke̳ee®es He´keÀej (Types):

1. He´l³e#e ceeefnleer meebieCeejs

2.DeHe´l³e#e mejU metef®ele ve keÀjCeejs

3. efceÞe-He´l³e#e Je DeHe´l³e#ee®ee SkeÀ$e JeeHej keÀjCeejs

4. Je=Êee®³ee mJeªHee®es

5. keÀmes Ie[ues ³ee mJeªHeele meebieCeejs

6. He´MveeLe&keÀ

Demes meJe&meeOeejCeHeCes Meer<e&keÀe®es DeLeJee He´cegKe Jeeke̳ee®es He´keÀej HejbHejeieleefjl³ee ceeveC³eele ³esleele.

ye) Meer<e&keÀ DeLeJee He´cetKe Jeeke̳eeb®eer ueebyeer:

peeefnjeleer®es Meer<e&keÀ efkeÀleer ueebyeer®es, efkeÀleer Jeeke̳eeb®es, Meyoe®es DemeeJes cnCepes HeefjCeecekeÀejkeÀ þjles³eeyeooue lemee keÀesCelee®e efve³ece veener. [ve ³eebveer DeeHeu³ee iebLeele ³eemebyeOeer 70 Meyoeb®³ee, 17 Meyoeb®³ee,Je kesÀJeU SkeÀe®e Meyoe®³ee Meer<e&keÀe®eer GoenjCes efouesueer Deensle. Lees[ke̳eele iejpesvegmeej l³eeHes#ee keÀceerveJns, Je peemlener veJns, ns®e met$e lesLes ueeJeues peeles Demes [veves cnìues Deens.

keÀ) He´cegKe Jeeke̳e Meer<e&keÀ Je ef®e$e DeLeJee jsKeeìve ³eeb®ee mebyebOe:

IeìkeÀeb®ee Je jsKeeìveemeejK³ee Yee<esJej IeìkeÀeb®ee Deveesv³emebyebOe Demelees. ³ee oesvner HejmHejeJeuebyeerJe SkeÀ®e ieì Demeu³ee meejK³ee yeeyeer nesle, jsKeeìve, ef®e$e Fl³eeoer efMeJee³e DeveskeÀoe Meer<e&keÀ Jee ³ee He´cegKeJeeke̳eeme keÀener®e DeLe& Gjle veener. ns oesvnerner IeìkeÀ SkeÀceskeÀeb®es cenÊJe Jee{Jeleele. DeLeJee DeefOekeÀveeìîece³elee osKeerue efvecee&Ce keÀjC³eeme meene³³e keÀjleele ³ee IeìkeÀe®es peeefnjele ns peCeg SkeÀ kegÀìtbye®eDemeles. l³eecegUs peeefnjele Heeþ uesKekeÀeuee ef®e$e keÀesCeles Je keÀmes JeeHejues peeCeej ³ee®eer ceeefnleer Demeu³eeefMeJee³eIeìkeÀeb®ee HejmHejmebyebOe mLeeefHele keÀjCes DeMeke̳e Demeles. lemes®e DeveskeÀoe ³eesi³e ef®e$ejsKeeìve Fl³eeoer®³eeJeeHejeefMeJee³e Meer<e&keÀ DeLeJee He´cegKe Jeeke̳eele keÀener®e DeLe& Gjle veener.

SKeeÐee peeefnjeleerle SkeÀ®e Meer<e&keÀ DeLeJee He´cegKe Jeeke̳e Demet MekeÀles. Jee DeveskeÀner cee$e l³eeleerueSkeÀ He´cegKe Je Flej GHeMeer<e&kesÀ Demeleele. efJe®eebje®es, keÀuHeves®es DeefOekeÀ mHeef<ìkeÀjCe keÀjCes DeefOekeÀHe´mejCeMeeruelee DeeCeCes nss ³ee GHeMeer<e&keÀebveer meeOeues peeles.

[) peeefnjele ner Yeeef<ekeÀ Je Yee<eslej IeìkeÀeb®eer meceie´ ke=Àleer:

He´l³eskeÀ peeefnjele ner ef®evn DeeefCe He´eflekeÀeb®eer efceUtve yeveuesueer Demeles. peeefnjeleerleerue Yee<ee ner SkeÀ

101ef®evn J³eJemLee lej Dev³e ef®e$e-¢M³es jsKeeìves, keÀesjer peeiee, ceeb[Ceer F. ®ee JeeHej ner ¢M³eef®evneb®eerJ³eJemLee, Yeeef<ekeÀ DeeefCe Yee<eslej DeMee He´keÀej®³ee ef®evn J³eJemLeeb®eer efceUtve yeveuesueer peeefnjele ner JesieUer®emeb³egkeÌle ef®evn J³eJemLee cnCetve mebJeeo nsletHetleea keÀjlee mebJeeoke=Àleer®³ee ªHeele DeekeÀejeme ³esles. Yee<ee DeeefCeYee<eslej ef®evne®³ee ³eLee³eesi³e Je DevegªHe JeeHej keÀªve l³ee®³ee ³eesi³e efceÞeCeeletve nsletvegªHe He´YeeJe meeOeCes nskeÀe³e& peeefnjele efvecee&l³eeme keÀjeJes ueeieles.pesJne yejer®eMeer ceeefnleer, JemlegefmLeleer Jee efJeefMe<ì ke=Àleer cenÊJee®eerDemeles lesJne Yeeef<ekeÀ ef®evn J³eJemLee JeeHej DeefOekeÀ, lej pesJne ¢M³e mJeªHe Jee YeeJeveelcekeÀ DeeJeenve nsDeefOekeÀ cenÊJee®es Demesue lesJne ¢M³e mebkesÀleb®ee JeeHej (ef®e$e, jsKeeìves, ¢M³es jsKeeìves, íe³eeef®e$es Fl³eeoer)cenÊJee®ee þjlees. peeefnjeleer®³ee Yeeef<ekeÀ IeìkeÀebceO³es peeefnjeleerleerue Meer<e&keÀ, GHeMeer<e&keÀ, cegK³ecepekegÀj(yee@[er), Dev³e ceeefnleer, yeesOeJeeke̳e efkebÀJee Iees<eJeeke̳e (mueesieue)DeLeJee mebkesÀlekeÀ Jee yeesOeef®evn(ìs[ceeke&À)lemes®e GlHeeokeÀe®ee Je peeefnjele oejeb®ee HeÊee, ³eeb®ee lej Yee<eslej IeìkeÀebceO³es Yee<es®³ee JeeHejeJ³eefleefjkeÌle®es IeìkeÀ cnCepes keÀesN³ee peeieeb®es JeeHej, ceeb[Ceer, jbieeb®ee JeeHej, l³eeleerue ¢M³eskeÀjlee JeeHejuesueeref®e$es, íe³eeef®e$eW jsKeeìve ìeF&He®ee DeekeÀej Je lelmece Dev³e meecegie´er®ee JeeHej ³eeb®ee meceeJesMe neslees.

peeefnjeleerleerue Yee<eslej IeìkeÀ jsKeeìves Je jbieeb®ee JeeHej - MeyoefJeCe mebJeeefopes' Demee peeefnjeleer®eeHe´eble ne Yeeef<ekeÀ IeìkeÀeb®³ee HeueerkeÀ[®ee, ¢M³e ef®e$e, jsKeeìves, jbie, js<ee Fl³eeefo®³ee JeeHeje®ee Demelees.``¢M³eHeefleceeb®ee peeefnjeleerleerue JeeHej ne meJee&efOekeÀ DeLe&Jeener Demelees.¢M³e Heeflecee DeefOekeÀ Jesieeves, MeyoeceO³esiegblegve He[C³eeHes#ee mejU mejU HeefjCeece meeOeCeeN³ee Demeleele. Jee®ekeÀeuee lesLes keÀesCelee®e $eeme I³eeJeeueeiele veener.'' Demes cee@efì&v³etves DeeHeu³ee o Fu³egPeve Dee@HeÀ keÀc³egefvekesÀMeve' ³ee De@[JnjìeefPebie ce@vespeceWì:efmeueskeÌìs[ efjef[ipe ³ee mebHeeefole ie´bLeeleerue SkeÀe uesKeele cnìu³ee®es [ve Je yeeì&ve ³eebveer GOe=le kesÀuesDeens.''

15.7 ceeb[Ceer DeeefCe Hegveefve&efce&leer (Layouts)

`ues DeeTì' cnCepes peeefnjeleerleerue IeìkeÀeb®eer ceeb[Ceer ³ee®es keÀe³e& kesÀJeU peeefnjeleerleerue efJeefJeOeIeìkeÀ ³eesi³e peeieer HeefjCeecekeÀejkeÀefjl³ee ceeb[ues peeCes SJe{îeeHegjles ce³ee&efole vemetve ³ee ceeb[Ceer®ee ueeskeÀebJejceeveefmekeÀ He´YeeJe meeOeC³ee®esner keÀe³e& ³ee IeìkeÀeuee keÀjeJes ueeieles. HeefjCeecekeÀejkeÀefjl³ee ceeb[ues peeCesSJe{îeeHegjles ce³ee&efole vemetve ³ee ceeb[Ceer®³ee ueeskeÀebJej ceeveefmekeÀ He´YeeJe meeOeC³ee®esner keÀe³e& ³ee IeìkeÀeueekeÀjeJes ueeieles. efJeefJeOe He´keÀejebveer ceeb[Ceer keÀªve yeIetve MesJeìer nJeer leMeer leer HeefjCeecekeÀejkeÀ nesF&mleesJejHe´³eesie keÀªve yeefIeleues peeT MekeÀleele.

1) leesue

2) megmebJeeefolJe

3) [esȳee®³ee neue®eeueerme DevegketÀuelee

4) HeceeCeye×lee

5) efJejesOeeYeeme

6) meeOesHeCee

7) ceeb[Ceerleerue megmHe<ìlee

8) keÀesN³ee peeies®ee ³eLee³eesi³e JeeHej ³ee yeeyeeR®ee efJe®eej ceeb[Ceer®eer cetueYetle leÊJes cnCetve kesÀuee peelees.

102ceeb[Ceerle ³eespeuesu³ee meJe&®e IeìkeÀeb®ee JeeHejeb®³ee efceUtve kesÀuesu³ee keÀuHevesletve meekeÀejuesueer peeefnjele

peMeer®³ee leMeer íeHeueer peeCes ns ner eflelekesÀ®e cenÊJee®es Demeles.

³ee HeeleUerJej ìe³eHeesie´eHeÀer, ìeF&Heeb®ee JeeHej keÀjC³ee®es %eeve, HeÀesìesSie´sefJnbie, HeÀesìes ef®e$e, ³eeb®eerleebef$ekeÀefjl³ee Hegveefveefce&leer Je mebHetCe& peeefnjeleer®eer íHeeF& ³eeb®ee mebyebOe Heesnes®elees.

15.8 He´Mve

1. keÀe@Heer uesKevee®ee DeLe& meebiegve l³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee mHe<ì keÀje.

2. keÀe@Heer®es He´keÀej efJeMeo keÀje.

3. keÀe@Heer uesKevee®es He´keÀej mHe<ì keÀje.

4. peeefnjele efMe<e&keÀe®es keÀe³e& mHe<ì keÀje.

‡‡‡

103

He´keÀjCe 16

peeefnjeleer®eer j®evee(Layout)

Heeþe®eer j®evee

16.1 He´emleeefJekeÀ

16.2 peeefnjele j®eves®ee DeLe& (Meaning)

16.3 peeefnjele j®evesleerue ìHHes (stages)

16.4 peeefnjele j®eves®eer cetUleÊJes /DeeJeM³ekeÀlee

16.5 peeefnjele j®evee He´keÀej (types)

16.6 HetjkeÀ DeJe³eJe DeejeKe[e (components)

16.7 peeefnjele He³ee&³e

16.8 He´Mve

16.1 He´emleeefJekeÀ (Introduction)

peeefnjeleer®ee Hee³ee DeeefCe DeeOeej mlebYe cnCepes peeefnjele j®evee nes³e. Fceejleer®³ee ¢<ìerves cenÊJeDeejeKe[e vekeÀeMee, ef[PeeF&ve F.vee Demeles les®e cenÊJe peeefnjeleerleerue peeefnjeleer®³ee j®evesuee Demeles.SKeeoer ue#eJesOekeÀ peeefnjele DeeHeu³eeuee efomeles. l³eecegUs DeeHeCeeme keÀesþslejer KeesueJej mebosMe Hees®elees.DeMeeJesUer DeeHeCe peeefnjeleer®ee He´YeeJeerHeCee DeeefCe efle®eer j®evee ne Del³eble cenÊJee®ee DeeefCe De¢M³e mJeªHeerDemee peeefnjeleer®ee cegueYetle IeìkeÀ ceeveuee peelees.

16.2 peee fnjele j®evee -DeLe& Deee fCe cenÊJe-(Layout-meaning &

Importance)

peeefnjele j®evee cnCepes peeefnjeleermeeþer yeveuesueer Meyo, ef®e$es, jbie, OJeveer, metj ³eeb®eer SkeÀef$elemebj®evee nes³e. peeefnjele He´s#ekeÀebvee meeoj keÀjleevee j®evee cenÊJee®eer Demeles. j®evee cnCepes keÀuHeveeb®eeDeefJe<keÀej keÀuHevee p³ee peveceeCemeele Iej keÀªve jenleerue l³eeletve, l³eebletve ueeskeÀebvee mebosMe efceUsue.®eebieueer j®evee ns peeefnjele mebmLesleerue efJeefJeOe lep%e DeeefCe leb$e%e ³eeb®es meecegefnkeÀ keÀe³e& Demeles, Deeefke&ÀìskeÌìefkebÀJee Fceejleer®ee vekeÀeMee le³eej keÀjCeeje JeemletefMeuHelep%e p³eeHe´ceeCes mJevHeeleerue Fceejle He´l³e#eeleGlejJeC³eemeeþer yeebOekeÀece JemletHeemetve meJe& iees<ìer HetJeea®e þjefJelees, l³eeHe´ceeCes lees keÀeieoeJej DeejeKe[eGlejJelees lemes®e peeefnjele j®eves®es Demeles.

104`peeefnjele j®evee' ³ee mebkeÀuHevesle DeveskeÀ iees<ìeR®ee meceeJesMe neslees. Goe. HeeÍJe&Yetceer, peeefnjele

mebosMeeuee ueeieCeejer ®eewkeÀì, Meer<e&keÀ, mepeeJeì, ef®e$eeb®ee JeeHej, mebosMee®eer Yee<ee, Meyoj®evee, He´l³e#emebefnlee, yeesOeef®evn JeeHej F. ³eemeejK³ee iees<ìeR®ee efJe®eej cnCepes®e peeefnjele j®eves®ee efJe®eej nes³e. ³eeefJeefJeOe iees<ìerletve SkeÀ HeefjCeecekeÀejkeÀ cesU meeOeuee iesuee keÀer peeefnjele j®evee le³eej nesles. j®evesDebleie&le nsmeJe& IeìkeÀ megefveefM®eleHeCes ceeb[ues, meeoj Peeues lej l³eecegUs He´YeeJeer peeefnjele 'pevceeuee ³esles.

16.3 peeefnjele j®evesleerue ìHHes (Stages in Layout)

Jej GuuesKeeHe´ceeCes peeefnjele j®evee efkebÀJee DeejeKe[e ns keÀece yeewef×keÀ lemes®e ef®ebleveMeerue JepegUJeepegUJeer®es DeeefCe He´³eesie #eceles®es Deens. meeceev³eHeCes peeefnjele mebmLee ³eemeeþer mJele:®³ee #eceleevegmeejlemes®e Keelesoejevegmeej GlHeeoerle Jemlet efkebÀJee mesJesvegmeej keÀe³e& ìHHes DeeKeleele, HetJe&le³eejer keÀjleele`peeefnjele' cegle& mJeªHeeuee ³esF&He³e¥le Keeueerue DeJemLeeletve peeles.

peeefnjele j®evee ìHHes

nmle jsKeeìves (Thumbnail)

He´eLeefcekeÀ DeejeKe[e (Rough layout)

menmeceeJesMekeÀlee (Semi Comprehensive )

meJe&meceeJesMekeÀlee (Comprehensive)

DeefYe³eebef$ekeÀ (Engineering)

Debeflece DeejeKe[e (Final high resolution file)

1.nmlejsKeeìve (Thumbnail):

nmlejsKeeìve cnCepes peeefnjele j®evesleerue Heefnuee ìHHee, ³eele keÀ®®ee jsKeeke=Àleer le³eej kesÀu³eepeeleele. efJeefJeOe keÀuHevee ue{Jetve DeveskeÀ j®evee le³eej kesÀu³ee peeleele. l³eele mebosMe, ef®e$es ³ee®ee meceeJesMekeÀjC³eele ³eslees. ³eesi³e ceveepeesieer j®evee meeHe[sHe³e¥le ne jsJnesìîeeb®ee ìHHee megª jenlees.

2. He´eLeefcekeÀ j®evee (Rough layout):

jsKeeìvee®eer yejer®e cees[lees[ kesÀu³eeveblej keÀuHevee meeHe[les. l³ee keÀuHevesJej DeeOeeefjle He´eLeefcekeÀDeejeKe[îee®es keÀece megª nesles. He´mleeefJe j®evesleerue efJeefJeOe IeìkeÀ þjefJeues peeleele l³eeJej meefJemlej efJe®eejneslees. iejpesvegmeej efJeMes<e%eebmeesyele yewþkeÀe nesleele. ef®e$ekeÀej, mebosMe, uesKeve efvecee&les, cegêkeÀ, leb$e%e F.meJee¥®³ee DebieYetle iegCeeb®eer keÀmeesìer Demeles.j®evesleerue cegueYetle IeìkeÀ cnCepes Meer<e&keÀ DeesUer, GHeefMe<e&keÀ,He´keÀeMeef®e$es, ef®e$es jbiemebieleer F. ns keÀe³e& cnCepes peeefnjele keÀuHevesuee SkeÀ mJeleb$e He´eflecee KegueeJeì yeneuekeÀjC³ee®³ee He´efke´À³es®eer megªJeele Demeles.

1053. menmeceeJesMekeÀ j®evee (Semi Comprehensive layout):

³ee ìHH³eele j®evee keÀeieoeJej HetCe&ÊJeeme Deeuesueer Demeles. Hejblet leer Debeflece Peeuesueer vemeles. l³eemeeþerFlej DeveskeÀ leHeMeerue þjJeeJes ueeieleele. ³eele cegK³ele: ceeb[Ceer He´keÀej, j®evesleerue jbiemebieleer, JesMekeÀ HebkeÌleer,Þes³e HebefkeÌle, Iees<eJeeke̳e F. iees<ìer ³esleele.

4. meJe&meceeJesMekeÀ j®evee (Comprehensive layout):

³ee ìHH³eele peeefnjele j®evee HegCe&ÊJeeme ³esles. peeefnjele mebmLesuee efkebÀJee ie´enkeÀ kebÀHeveeruee efle®esmeeojerkeÀjCe kesÀues peeles. j®evee l³eeb®³ee Hebmeleerme Glejueer keÀer ne ìHHee HetCe& neslees keÀener JesUe ³ee ìHH³eelepeeefnjele cepeketÀj Þes³e HebefkeÌle F.uee HetJeer&®e ceev³elee Iesleueer peeles.

5. DeefYe³eebef$ekeÀer ìHHee (Engineesing layout):

peeefnjele jsKeeìves DeeefCe mebHetCe& j®evee ke=Àleer ³ee keÀeceemeeþer ueeieCeejs leb$e%eeve Deelee KetHe He´ielePeeues Deens. mebieCekeÀe®³ee meene³³eeves ³eeleerue DeveskeÀ keÀeces nesleele. ³ee ìHH³eele cegK³ele: ef®e$es, De#ejs,DeekeÀej, jbiemebieleer, peeiee meceleesue, ¢M³e HeefjCeecekeÀejkeÀlee F. keÀeces ³esleele Keelesoejebvee Hemeble He[leerueDeMee He´keÀejs ner keÀeces HetCe& kesÀueer peeleele.

6. Debleerce j®evee (Final high resoution file):

j®evee mebieCekeÀer³e mJeleb$e HeÀeF&ueceO³es meeþefJeueer peeles. iejpesvegmeej HeÀeF&ume®eer mebK³ee þjefJeueerpeeles. jsKeeìves, j®evee lemes®e íHeeF& ¢<ìerves DeveskeÀJesUe j®eves®³ee DeveskeÀ He´efle He´eHle keÀjCes iejpes®es Demeles.DeMee leNnsves efJeefJeOe DeJemLesletve leebJetve megueeKetve peeefnjele j®evee le³eej kesÀueer peeles ³ee He´efke´À³esle DeveskeÀleb$es, keÀuee DeeefCe efJeefJeOe ueeskeÀbe®es ¢ef<ìkeÀesve SkeÀef$ele keÀjeJes ueeieleele. Demes efometve ³esF&ue.

16.4 peee fnjele j®eve s®ee r ce tueleÊJe s/DeeJeM³ekeÀlee (Rlements of

Advertisement Layout )

Jej GuuesKeeHe´ceeCes efJeefJeOe IeìkeÀeb®ee He[Ceeje He´YeeJe efJe®eejele IesTve peeefnjele j®evee kesÀueerHeeefnpes. DeeHeCe Heeefnues keÀer peeefnjele j®evee ne SkeÀ He´keÀej®ee `ie=nHeeþ' Deens. Kejer Heefj#ee Demeles. leerpeeefnjeleer®³ee DeHesef#ele HeefjCeecee®eer l³eecegUs lees HeefjCeece DeHes#esHe´ceeCes ³esC³eemeeþer j®evee ner peemleerle peemleMeeðeMeg× DeeefCe efveoex<e Demeueer Heeefnpes. DeLee&le ns keÀece cnCeeJes eflelekesÀ meesHes veener. ie´enkeÀbe®³ee DeeJe[erefveJe[er yeepeejHesþe j®evee, ceeO³eeceeb®eer OeesjCes F.IeìkeÀ yeoueCeejs Demeleele. l³eemeeþer He´l³eskeÀ peeefnjelej®evee ner SkeÀ He´keÀej®eer MeesOe³ee$ee Demeles. Lees[ke̳eele lees SkeÀ lesJe{îeeHetjlee He´keÀuHe Demelees. Demes cnCelee³esF&ue. meeOeejCele: ®eebieu³ee peeefnjele j®eves®eer leÊJes Het{erue He´ceeCes JeCe&ve keÀjlee ³esleerue.

1.ue#eJesOeerHeCee:

j®evesletve ³eesi³e mebosMe DeeefCe efJe<e³e ³eekeÀ[s He´s#ekeÀeb®es ue#e JesOeues iesues Heeefnpes. megueYe DeeefCengMeejerves efouesuee mebosMe ne ueeskeÀebHe³e&le Jesieeves Heesn®elees. l³eecegUs DeekeÀ<e&Ce efvecee&Ce nesTve Kejsoer®eer F®íeefvecee&Ce nesles.

1062. SkeÀelcelee:

j®evesleerue efYevve IeìkeÀ ³eele SkeÀªHelee nJeer. mebosMe megmHe<ì, jbiemebieleer Gef®ele DeeefCe Meyoj®eveeHetjkeÀ nJeer. efveJe[uesues ceeO³ece osKeerue mJeeYeeefJekeÀ Demesue lej peeefnjele j®evee SkeÀelceªHeer nesles.

3. meeOesHeCee:

peeefnjele j®evee ner DemleeJ³emle vemeeJeer, l³eecegUs MeesOeve efvecee&Ce neslees. mebosMe ne Lesì Heesn®eCescenÊJee®es Flej HeÀeHeÀìHemeeje Demeu³eeme ue#e efJe®eefuele nesles.

4. mHe<ìlee:

peer ceeefnleer ÐeeJe³ee®eer Demesue leer vesceke̳ee Meyoele nJeer.DeHesef#ele lesJe{er®e DeLe& l³eeletve I³eeJeerle.Peeuee Heeefnpes. Meyo efveJe[ uesKeve He´keÀej F. iees<ìer megmHe<ì nJ³eele.

5. megmebieleHeCee:

peeefnjele j®evesleerue GHeebies mebieleJeej nJeerle. Goe. DeesUer, ef®e$es, jbie F. iees<ìer HejmHejebMeerefveie[erle nJ³eele ef®evn, He´mebie, Iees<eJeeke̳e ³eeb®ee meceeJesMe Demesue.

6. jbie-jbie:

ns ¢<ìer efKeUJetve þsJeleele l³eecegUs peeefnjeleerle jbie JeeHejCes ns HeefjCeecekeÀejkeÀ þjles. jbiemebieleer®eke´À efJe®eejele IesTve l³eevegmeej jbiee®ee JeeHej ³eesi³e þjlees.

16.5 peeefnjele j®evee He´keÀej (Types)

³eeJemeeef³ekeÀ ¢<ìîee peeefnjele j®eves®³ee keÀe³ee&mebyebOeer peyeeyeoejer ner peeefnjele mebmLesle Demeuesu³eekeÀuee meb®eeuekeÀe®eer Demeles. meeOeejCeHeCes Het{erue He´keÀej®³ee peeefnjele j®evee MeesOeu³ee peeleele. DeLee&le ³eeleDebeflece He´keÀej Demes keÀener vemeles.

1.ef®e$eefKe[keÀer

2.keÀuee®eewkeÀì

3.GþeJeoej ®eewkeÀìer

4.efie´[ efkebÀJee He@vesue ceeb[Ceer ®eewkeÀì

5.efJeefoMee

6.meveeleveer

1. ef®e$eefKe[keÀer: ne SkeÀ ª{ He´keÀej Deens. 60 les 70ìkeÌkesÀ peeefnjele peeiee J³eeHeueer peeF&ueDeMeer ¢M³e ®eewkeÀì kesÀueer peeleele.

2. keÀuee®eewkeÀì : mebHetCe& ®eewkeÀìYej ef®e$e Demeles. DeeefCe l³eeJej cepeketÀj iegbHeÀuee peelees.

3. GþeJeoej ®eewkeÀìer (Dominant Type): ³ee He´keÀejele ef®e$e Demeles Hejbleg l³eele cepeketÀjDemelees®e Demes veener, meg®ekeÀlee DeefOekeÀ Demeles. MeyoefJeCe mebJeeo' Demes ³ee®es mJeªHe Demeles.

1074. efie´[ efkebÀJee He@vesue ceeb[Ceer ®eewkeÀì : ³eeceO³es DeveskeÀ ef®e$es efkebÀJee o=M³es JeeHejueer peeleele.

5. efJeefoMee: ³eele ¢M³e efkebÀJee ef®e$e Demeles Hejblet l³eele HeenC³ee®³ee efoMes®es yebOeve vemeles. keÀesCel³eeneryeepetves ns Heenlee ³esles.

6. meveeleveer (Grunge): ³eeuee®e cegkeÌle He´keÀej Demes cnCelee ³esF&ue. ³ee j®evesle keÀesCeleener ke´ÀceHe×leer, þjeefJekeÀ DeekeÀej Jeejuee peele veener.

16.6 HetjkeÀ DeJe³eJe DeejeKe[e (components to advertisementlayout)

nmlejsKeeìveeHeemetve les meJe& meceeJesMekeÀlesHe³e¥le j®evee keÀueekeÀej ns He´l³eskeÀ ìHH³eele DeeHeeHeues keÀecekeÀjerle Demeleele. yeensªve peer meJe& meceeJesMekeÀ peeefnjele j®evee efomeles leer HetjkeÀ DeJe³eJee®³ee DeejeKe[îeeJejDeJeuebyetve Demeles ns HetjkeÀ DeJe³eJe cnCepes ceesþîee Fceejleer®es Deueie-Deueie efnmmes Demeleele. l³ee®eer SkeÀef$elej®evee Peeueer keÀer l³eeletve SkeÀ He´YeeJeer peeefnjele efveefce&leer nesles.

peeefnjele j®eves®es HetjkeÀ DeJe³eJe Het{erueHe´ceeCes Demeleele-

1. HeeÍJe&Yetceer (Background)

2. efkeÀveej (Border)

3. þUkeÀ DeesU (Caption)

4. mepeeJeì (Decoration)

5. efMe<e&keÀ (Heading)

6. jsKeeef®e$e (llustration)

7. mcejCeer³e leÊJe (Mascot)

8. veeceeefYeOeeve (Nampplate)

9. efkebÀcele (Price)

10. GlHeeoves (Product)

11. Iees<eCee (Slogan)

12. peeiee (Space)

13. GHeMeer<e&keÀ (Sub-heading)

14. cepeketÀj (Text)

15. J³eeHeejef®evn (Brand)

1.HeeÍJe&Yetceer (Background):

peeefnjele j®evesuee osC³eele ³esCeejer HeeÍJe&Yetceer cnCepes j®evesuee efJe<e³e He´eHle keÀªve osCes. efJeefJeOepeeefnjeleeRvee efJeefJeOe He´keÀej®eer HeeÍJe&Yetceer JeeHejueer peeles.

1082.efkeÀveej (Border):

peeefnjeleer®eer ®eewkeÀì cnCepes efkeÀveej'nes³e. efkeÀveejercetUs peeefnjeleoeje®eer DeesUKe HeìC³eeme ceolenesles. DeveskeÀ JesUe peeefnjele J³eeHeej ef®evn efkebÀJee yeesOeef®evn Ieeleues peeles. mesJekeÀ Yejleer®³ee peeefnjeleerleDeMeer efkeÀveej ef®evn SkeÀef$ele iegbHeÀuesues Dee{Ules. efkeÀveejer®eer j®evee keÀjleevee leejlec³e yeeUieues Heeefnpes.keÀejCe l³eecegUs DeveLe& Dees{eJeC³ee®eer Meke̳elee Demeles.

3.þUkeÀ DeesU (Caption):

þUkeÀ DeesU cnCepes GHeefMe<e&keÀ®e nes³e. l³eecegUs cepeketÀj ®eìkeÀve lemes®e ueies®e ue#e JesOetve Ieslees.keÀesCel³eener oMe&veeleerue ye´cnJeeke̳e cnCepes ner DeesU Demeles.

4.mepeeJeì (Decoration):

íeHeerue peeefnjeleerle yeN³ee®e JesUe mepeeJeìeruee cenÊJe efoues peeles. DeLee&le l³eekeÀ[s ogue&#e keÀjC³eekeÀ[snerkeÀU efometve ³eslees efJeÐeeHeerþ HeoJeer He´ceeCeHe$eeuee mepeeJeì Demeles ns DeeHeCe Heeefnues Deens®e.

5.efMe<e&keÀ (Heading):

efMe<e&keÀ cnCepes peeefnjeleer®ee ceLeUe nes³e DeLee&le ³ee®ee DeLe& les vesnceer peeefnjeleer®³ee megªJeeleeruee®eDemeues Heeefnpes Demes veener l³ee®es mLeeve peeefnjele mebosMeele keÀesþsner Demet MekeÀles. keÀuee meb®eeuekeÀe®³eekeÀueelcekeÀlesvegmeej l³ee®es mLeeve þjles. l³eeleerue De#ejeb®ee DeekeÀej þUkeÀ Demelees. meeceev³ele: efMe<e&keÀ nsueneve, efkeÀceeve Meyoeb®es, Hejblet GlHeeoves peeefnjeleoej ³eeb®³ee DeHes#esHe´ceeCes Demeles.

Meer<ekeÀ osleevee Keeueerue ceeie&oMe&keÀ leÊJes GHe³egkeÌle þjleele.

- efMe<e&keÀ ³eesi³e Je Jee®eveer³e DemeeJes.

- efMe<e&keÀ Jee®ekeÀe®es ue#e JesOeCeejs DemeeJes.

- efMe<e&keÀele yeesOeef®evneb®eer (ye@[)DeesUKe DemeeJeer.

- efMe<e&keÀeleerue Meyoj®evee DeekeÀ<e&keÀ DeeefCe megmebiele DemeeJeer.

6. jsKeeìve (Illustration):

peeefnjeleerle mHe<ìerkeÀjCee®³ee ¢<ìerves ef®e$es meceeefJe<ì keÀjC³ee®³ee ke==Àleeruee jsKeeìve DeMeer me%eeDeens ³eele jsIeeb®ee JeeHej keÀªve Meyo meYeejeuee DeefOekeÀ megmHe<ì kesÀues peeles. ef®e$eecegUs peeefnjeleer ueeskeÀbe®esue#e JesOetve Iesleele.ef®e$es MeyoeHes#ee peemle JesU mcejCeele jenleele. ef®e$eeÜejs peeefnjeleoej Jemletb®es ueeYe,GHe³eesie, JeeHejeyeeyele met®evee He´meeefjle keÀª MekeÀleele. ³ee GkeÌleerHe´ceeCes ef®e$eecegUs Jemlet efkebÀJee GHekeÀjCekeÀmes JeeHeje³e®es ns Heene³euee efceUles keÀeHe[e®³ee efkebÀJee le³eej keÀHe[îeeb®³ee peeefnjeleerle cee@[sue®ee JeeHejkeÀªve l³eebvee Jem$es Ieeuetve oMe&efJeues peeles.

7. MegYebkeÀj ef®evn (Mascot):

peeefnjeleerle SKeeos Kejs efkebÀJee ceeveuesues J³eefkeÌleceÊJe, J³eefkeÌle, HeeCeer F. ®ee meceeJesMe keÀªve l³eeYeesJeleerpeeefnjele mebosMe iegHebÀuee peelees.

8. veeceeefYeOeeve (Nameplate):

veeceeefYeOeeve cnCepes peeefnjeleerleerue DeefOeke=ÀleHeCee oMe&efJeCeejer mJee#ejer nes³e.

109

16.7 peeefnjele He³ee&³e (Advertising Options)

peeefnjele He³ee&³ee®es He´keÀej Keeueerue He´ceeCes Deensle.

1. veeìîeerkeÀjCe (Dramatisation)- ³ee HekeÀejele veeìîece³e mJeªHeele Deeieesoj HeMvee®es efJeJes®evekeÀªve l³eeJej GHee³e oMe&efJeC³eele ³eslees. Goe. HeLeveeìîe,

2. ®ewlev³eef®e$e (Animation)- veefJeve ®ewlev³eef®e$e le³eej keÀjC³ee®es SkeÀ DeOegefvekeÀ leb$e Deens.

3. HeMebmeeHe$e (Testimonials)- ³ee He×leer ceO³es SKeeÐee Jemletme ceerUeuesues HeMebmeeHe$e ieenkeÀebveemeceesj He´mlet keÀjC³eele ³esles.

4. osKeeJee (Demonstrations)- ³ee HekeÀejeceO³es megyekeÀ Je DeekeÀMe&keÀ osKeeJee le³eej keÀjC³eele³eslees.

5. yeesOeHe$e (Intormative)-³eeceO³es HeefjHeCe& ceeefnleer He´meeefjle keÀjC³eele ³esles.

6. efMe#eCeelcekeÀ (Educative)- efMe#eCeelcekeÀ ¢<ìerkeÀesveeletve Jemlet®eer ceeefnleer HetjefJeC³eele ³esles.

7. keÀeuHeveerkeÀlee (Fantasy)- keÀeuHeefvekeÀ ef®e$e GYee keÀªve Jemlet®es He´oMe&ve keÀjC³eele ³esles.

16.8 He´Mve

1. peeefnjele j®eves®ee DeLe& mHe<ì keÀªve peeefnjele j®eves®es ìHHes mHe<ì keÀje.

2. peeefnjele j®eves®eer DeeJeM³ekeÀlee mHe<ì keÀje.

3. peeefnjele j®eves®ess He´keÀej efJe<eo keÀje.

4. efìHee efuene.

De) peeefnjele He³ee&³e.

‡‡‡

110

He´keÀjCe 17

ceeO³ecee®es mebMeesOeve(Media Research)

Heeþe®eer j®evee

17.1 HemleeJevee

17.2 ceeO³ecee®es mebMeesOeve: DeLe&

17.3 ceeO³ecee®es mebMeesOeve keÀe³e&

17.4 ceeO³ecee®³ee mebMeesOevee®eer iejpe

17.5 ceeO³ece mebMeesOeve mebIeìvee

17.6 ceeO³ecee®es meJex#eCe

17.7 je<ì^er³e He´HeeþkeÀer³e meJex#eCe

17.8 otjoMe&ve jsefìbie Hee@Fbì

17.9 peeefnjele cegu³eceeHevee®eer HeefjCeecekeÀejkeÀlee

17.10 peeefnjele mebMeesOevee®es cenÊJe

17.11 peeefnjeleer®eer HetJe& cegu³eceeHeve He×leer mHe<ì keÀje

17.12 GÊejer³e Hejer#eCe/ cegu³eceeHeve He×leer mHe<ì keÀje

17.13 He´Mve

17.1 He´mleeJevee (Introduction)

mebMeesOeve ner SkeÀ MeesOe efkebÀJee veefJeve Jemlet®eer efveefce&leer nes³e. mebMeesOeve cnCepes veefJeve efme×eble, veefJeveefJe®eej veefJeve keÀuHeveeb®eer ceeb[Ceer nes³e. mebMeesOeveeceO³es pegv³ee mebkeÀuHevee®eer mel³elee He[leeUtve HeenCes efkeÀbJeeefJe®eejOeeje efvecee&Ce keÀjCes ³ee®ee meceeJesMe neslees. mebMeesOeve ne efJe<e³e meJe&J³eeHekeÀ Demetve lees meJe& efJe<e³eeMeer,keÀuHeveeMeer JemletMeer efveie[erle Deens. p³eeHe´ceeCes mebMeesOeve efJe%eeveeMeer efveie[erle Deens. l³ee®eHe´ceeCes meeceeefpekeÀMeeðeeMeer efveie[erle Deens. peeefnjele ceeO³eces ³eeb®³eeMeer HeCe efveie[erle Deens ³eeuee®e DeeHeCe efJeHeCeve mebMeesOevepeeefnjele mebMeesOeve, ceeO³ecee®es mebMeesOeve Demes mebyeesOelees.

veJe-veefJeve ceeO³eceeb®ee, ceeO³eceeb®³ee mebkeÀuHeves®ee efkebÀJee pegv³ee ceeO³eceele meke´Àer³e yeoue keÀjC³ee®³eeefke´À³esme ceeO³ecee®es mebMeesOeve Demes cnCeleele.

111

17.2 ceeO³ecee®es mebMeesOeve : DeLe& (Meaning of Media Research)

ceeO³ecee®es mebMeesOeve ns ceeO³ecee®eer J³eeHleer, HeefjCeece DeeefCe Heefme×er ³eeJej DeJeuebyetve Demeles. ceeO³ecee®esmebMeesOeveele ie´enkeÀ mebMeesOeve Je yeepeejHesþ mebMeesOevee®ee meceeJesMe neslees.

ceeO³ecee®es mebMeesOeve cnCepes veefJeve ceeO³ecee®eer efveefce&leer keÀjCes efkebÀJee DemleerÊJeele Demeuesu³ee ceeO³ecee®esveefJeveerkeÀjCe keÀjCes nes³e. ceeO³ecee®es mebMeesOeveemeeþer efJeHeCeve mebMeesOeve DeeefCe ieenkeÀ mebMeesOevee®eer DeeJeM³ekeÀleeDemeles. ceeO³ecee®es mebMeesOeve He´efke´À³ee efJeHeCevee®³ee mebMeesOeve He´keÀer³e Je ie´enkeÀ mebMeesOeve He´efke´À³esJej DeJeuebyetveDemeles. veefJeve ceeO³eceeb®³ee mebMeesOeveecegUs DeOegefvekeÀ meeOevee®eer efveefce&leer nesles.

17.3 ceeO³ecee®es mebMeesOeve keÀe³e& (Functions of Media Research)

ceeO³ecee®³ee mebMeesOevee®es HecegKe keÀe³e& DeeefCe ³eesi³e ceeO³ecee®eer efveJe[ keÀjCes DeeefCe l³ee®ee letueveelcekeÀDeY³eeme keÀjCes Meke̳e nesles. ceeO³ecee®es mebMeesOevee®es He´cegKe keÀe³ex Het{erue He´ceeCes Deens.

1.meeOevee®es efJelejCe.

2.meeOevee®es He´oMe&ve.

3.peeefnjele He´efme×

ceeO³ecee®es mebMeesOeveeceO³es meeOevee®es efJelejCe keÀe³ex cenÊJee®es Demes cenÊJee®es Deens. l³ee®eHe´ceeCesceeO³ece mebMeesOeveele meeOevee®es He´oMe&ve efkebÀJee meeOevee®es osKeeJee He´keÀeefMele /He´oMe&ve keÀjCes ne Demelees.

peeefnjele He´efme×er keÀjCes ceeO³ecee®³ee mebMeesOevee®es SkeÀ keÀe³e& Deens. peeefnjele He´efme×er ns SkeÀcenÊJee®es keÀe³e& Demetve ceeO³ecee®es mebMeesOeveeceO³es meeOevee®es efJelejCe He´meejCe Je peeefnjele He´oMe&ve He´efke´À³eecenÊJee®eer Deens.

17.4 ceeO³ecee®³ee mebMeesOevee®eer iejpe (Need for Media Research)

ceeO³ecee®³ee mebMeesOevee®eer DeeJeM³ekeÀlee iejpe Keeueerue He´ceeCes efJe<eo keÀjlee ³esles.

1.ie´enkeÀeb®eer ceeefnleer efceUefJeCes.

2.ceeO³ecee®eer ceeefnleer ieesUe keÀjCes

3.mHeOee&lcekeÀ HeÀe³eoe

4.og³³ece ceeefnleer ìeUCes.

Jejerue He´ceeCes ceeO³ecee®³ee mebMeesOevee®eer iejpe mHe<ì keÀjlee ³esJet MekeÀles.

1.ie´enkeÀe®eer ceeefnleer efceUefJeCes:

ceeO³ecee®es mebMeesOeve ie´enkeÀeb®eer ceeefnleer efceUefJeCes meeþer DeeJeM³ekeÀ Demeles. ie´enkeÀeb®es JeieeakeÀjCe,ie´enkeÀeb®eer DeeJe[, iee´nkeÀeb®eer efveJe[ DeeHeCeeme þjJelee ³esJet MekeÀles.

1122.ceeO³ecee®eer ceeefnleer pecee keÀjCes:

ceeO³ecee®es mebMeesOeve ns efJeefJeOe Je DeeOegefvekeÀ Je HeÀe³eosMeerj ceeO³ecee®eer ceeefnleer pecee keÀjCesmeeþerDeeJeM³ekeÀ Demeles. ceeO³ece mebMeesOeve He´efke´À³esle efJeefJeOe ceeO³ecee®eer ceeefnleer pecee keÀjC³eele ³esJet MekeÀles.

3. mHeOee&lcekeÀ HeÀe³eoe:

J³eJemee³eeceOeerue mHeOee& mekeÀejelcekeÀ Je vekeÀejelcekeÀ Demet MekeÀlees mekeÀejelcekeÀ mHeOexceOetve DeeefCekeÀHeÀe³eos GÐeespekeÀeme efceUt MekeÀleele.

4. og³³ece ceeefnleer ìeUCes :

peeefnjele ceeO³ecee®es efveCe&³e IesCes keÀjerlee ceeefnleer®ee DeOeej DeeJeM³ekeÀ Demelees. ceeefnleer ner oesveHe´keÀej®eer Demeles. He´eLeefcekeÀ ceeefnleer DeeefCe ot³³ece ceeefnleer og³³ece ceeefnleerHes#ee He´eLeefcekeÀ ceeefnleer ner He´YeeJeerceeefnleer Demeles. l³eekeÀefjlee efveCe&³eme He´efke´À³ee ner He´eLeefcekeÀ ceeefnleerJej DeeOeeefjle DemeCes DeeJeM³ekeÀ DemeleskeÀDeLee&le ceeO³ecee®es mebMeesOeve HeefkeÀ³escegUs og³³ece ceeefnleer ìeUlee ³esJet MekeÀles DeeefCe HeeLeefcekeÀ ceeefnleer meJex#eCeeÜejskeÀªve leer ceeefnleer ceeO³eceeves efve³eespeve DeeefCe efve³eb$eCeemeeþer GHe³eesieer He[le Demeles.

17.5 ceeO³ece mebMeesOeve mebIeìvee (Organisations Conducting Media

Research)

ceeO³ecee®es mebMeesOeve keÀjCeeN³ee He´cegKe mebmLee Keeueerue He´ceeCes Deensle.

1. Audit Busear of Cirealtion,

2. Marketing and Research (MARC)

3.Opeation Research Group

4. Doordarshan Research Wing

5.AFR Audionce Research wing

6. Pathfindas India

7.Marketing Research at Pdvisoty Service.

8. Indian Market Research Bureau

9. Indian Neaspafu Society l³ee®eHeceeCes NRS, BRS, TRP, UMS, DMS,³ee mebMeesOeve mebmLee DemleerlJeele Deensle.

17.6 ceeO³ecee®es meJex#eCe (Media survey)

ceeO³ecee®es meJex#eCe DeveskeÀ HekeÀejs keÀjC³eele ³esles. ³eeceO³es ieenkeÀ cele, keÀe³e&keÀce cetu³eceeHeve, Fl³eeoerHe×leer®ee DeJeuebye keÀjC³eele ³eslees. meJex#eCe ns Keeueerue IeìkeÀebJej DeJeuebyetve Demeles.

1. vecegvee (sampling):

mebMeesOeve He´efke´À³esle meJex#eCeele KegHe cenÊJe Deens. meJes&#eCe He´efke´À³esle meJe& IeìkeÀeb®es meJex#eCe keÀjCesMeke̳e vemeles keÀjerlee HetCe& efJeMJeeletve keÀener Yeeiee®eer efveJe[ keÀjCes cnCepes vecegvee nes³e.

1132. He´MveeJeueer :

meJex#eCeemeeþer DemeCeejs SkeÀ meeOeve cnCepes®e He´MveeJeueer nes³e. He´MveeJeueer mebMeesOeve GÎsMeeMeermebyebefOele, megìmegìerle DeeefCe meesHeer DemeeJeer.

3. cegueeKele:

meJex#eCe He´efke´À³ee ner He´l³e#e efkebÀJee DeHe´l³e#e cegueeKeleer efMeJee³e HetCe& nesT MekeÀle veener efJeefJeOe leb$ee®eeefkebÀJee meeOevee®ee GHe³eesie keÀªve efkebgÀJee He´l³e#e cegueeKele Üejs ceeefnleer pecee keÀjlee ³esJet MekeÀles.

4. efJeMues<eCe:

efJeMues<eCe, JeieeakeÀjCe meejebMe Fl³eeoer He´efke´À³ee cenÊJee®eer Demeles oesve He´efke´À³ee efkebÀJee oesve Hes#eepeemle ceeO³ecee®eer letuevee ³eeceO³es keÀjCes Meke̳e nesles. efkebÀJee oesve ceeO³eceeleerue mebyebOe, ceO³e ceO³ekeÀ DeeefCeyenguekeÀ keÀe{Cesme ceole nesles.

17.7 je<ì^er³e He´HeeþkeÀer³e meJex#eCe (NRS) (National Readeship survey)

He´eRì ceeO³ecee®es meJex#eCe keÀjC³ee®³ee GÎsMeeves je<ì^er³e He´HeeþkeÀer³e meJex#eCee®eer mLeeHevee ?AuditBusearu oy Cuscwation, Advertising Agencles Associations of India(AAAT) DeeefCe Newspaper Society keÀ[tve keÀjC³eele Deeueer. ³ee®es GefÎ<ìs Keeueerue He´ceeCesDeensle.

- cenÊJee®³ee He´keÀeMeveeleerue mebyebOe metOeejCes.

- He´keÀeMevee®eer ceeefnleer IesCes.

- He´sme, efmevescee, jsef[Dees Je ogjoMe&ve ³eeb®eer leguevee keÀjCes.

17.8 otjoMe&ve jsìeRie Hee@Fbì Television Rating Points (TRPS)

otjoMe&ve ns SkeÀ cenÊJee®es peeefnjele ceeO³ece Deens. ogjoMe&ve ®eeveue®es He´ceeHeCe keÀjCes meeþerogjoMe&ve jsìeRie Hee@Fbì ®eer mLeeHevee keÀjC³eele Deeueer ³eeceO³es ie´enkeÀ meJex#eCe keÀjC³eele ³esles. ie´enkeÀeb®esHe´ejbefYekeÀ Je efÜleer³e/og³³ece Demes Yeeie JeeìC³eele Deeues Deensle.

17.9 peeefnjele cegu³eceeHevee®eer HeefjCeecekeÀejkeÀlee (Evaluating Advertising

effectivenss)

peeefnjeleer®eer HeefjCeecekeÀejkeÀlee lebleesleble ceespeCes ns HeÀkeÌle Het{erue keÀener iees<ìeRveer Meke̳e nesT MekeÀles.

1. SketÀCe J³eeHeuesuee efJeYeeie.

2. mebyebefOele JesieJesieȳee He´efke´À³es®³ee Hee³eN³ee.

3. peeefnjele le³eej keÀjCes DeeefCe

4. JesieJesieȳee mlejebJej Meke̳e Demeuesues HeefjCeece uegkeÀme DeeefCe efJe´HeÀ ³eeb®³ee celeevetmeej mebMeesOeve leb$e

114ns Keeueerue ®eej Hee³eN³eebJej DeJeuebyetve Demeles.

1. ceeieerue peeefnjeleer®³ee DevegYeJee®es melele He=Le:keÌkeÀjCe ef®eefkeÀlmekeÀ ceeb[Ceer®³ee MeesOeebmeeþer®esceeie&oMe&ve DeMee He´keÀej®es He=Le:keÀjCe ns peeefnjeleer®es keÀewMeu³e Jee{efJeC³eeme ceole keÀjles.

2. ie´enkeÀeb®es Jele&ve Je ie´enkeÀeb®eer DeeJe[ ³eeb®ee mekex keÀjCes ³ee leb$eecegUs peeefnjeleer®eer GefÎ<ìs JekeÀewMeu³e ³eeb®³eele megOeejCee Je efJekeÀemeeme ceole nesles.

3. eflemejer Hee³ejer cnCepes HetJe&®ee®eCeer (peeefnjeleer®eer)peeefnjeleer®³ee HeefjCeecekeÀles®es cegu³eceeHevekeÀjleevee ner Hee³ejer cenÊJee®eer þjles peeefnjeleer®eer Heefme×erHetJe& ®ee®eHeCeer cnCepes mebYeeJ³e ieenkeÀeb®³eeceeieCeer®eer Je DeHes#eeb®eer ceeefnleer efceUefJeCes ³eeletve efceUJeCeeN³ee ceeefnleer®ee GHe³eesie peeefnjeleerleyeoue keÀjC³eemeeþer neslees.l³ee®es ceeO³ece Je Ke®e& ³eeb®ee efJe®eej keÀjCes Meke̳e nesles.

4. peeefnjeleerveblej®eer ®ee®eHeCeer -®ee®eHeCeerletve peeefnjeleervelebj ie´enkebÀeJej nesCeeje HeefjCeece Heenlee³eslees.Hetve&GlHeeove mebMeesOeve Je Heesmì ìefmìbie®ee ns SkeÀceskeÀebvee HetjkeÀ Demeleele.

17.10 peeefnjele mebMeesOevee®es cenÊJe (Importance of Research in

Advertising)

peeefnjeleerJej He´l³eskeÀ J³eeJemeeef³ekeÀ mebmLee keÀceer DeefOekeÀ Ke®e& He´l³eskeÀ Je<eea keÀjerle Demeles. HeCe ³eekesÀuesu³ee Ke®ee&®ee efJekeÀerJej vescekeÀe keÀesCelee HeefjCeece Peeuee. Flej mHeOe&keÀ GlHeeokeÀeb®es efkeÀleer ieenkeÀ DeeHeu³eeJemletkeÀ[s Kes®eC³eele ³eMe efceUeues ³ee®ee HeeþHetjeJee keÀjCes eflelekesÀ®e cenÊJee®es Demeles. yeepeejele DeMeeHet<keÀU mebmLee Deensle keÀer, p³ee GlHeeokeÀeuee cegu³eceeHevee®³ee ¢<ìerves ceole keÀjleele. peeefnjeleer®ee HeefjCeececeespeC³ee®es cegu³eceeHeve keÀjC³ee®es mebMeesOeve l³ee neleer Iesleele keÀener peeefnjeleer Flej peeefnjeleerHes#ee keÀceerHeefjCeecekeÀejkeÀ Demeleele. ner meg×e SkeÀ JemlegefmLeleer®e Deens. pesJne DeveskeÀ ceeO³eceeb®ee peeefnjeleerkeÀjleeJeeHej kesÀuee peelees. lesJne lej vescekeÀe keÀesCel³ee peeefnjeleer®ee HeefjCeece efJeke´ÀerJee{erJej Peeuee Deens l³ee®ee MeesOeIesCes HeÀej®e keÀþerCe Demeles. cee$e peeefnjeleer®es cegu³eceeHeve keÀjCes, ®ee®eCeer keÀjCes ³eecegUs keÀener He´Mveeb®eerGÊejs ceerUt MekeÀleele. ns He´Mve Het{erueHe´ceeCes -

1.peeefnjeleercegUs ie´enkeÀ Jeiee&le Jemlet efJe<e³eer efkeÀleHele peeCeerJe efvecee&Ce Peeueer?

2.ie´enkeÀeb®³ee KejsoerHe´Je=ÊeerJej keÀe³e HeefjCeece Peeuee? l³eecegUs keÀe³e yeoue Peeuee?

3.peeefnjeleercegUs vescekeÀe ieenkeÀeb®³ee Jele&veele keÀe³e yeoue Peeuee? Jejerue efJeefJeOe iees<ìeR®es cegu³eceeHevekeÀjCes HeefjCeecekeÀejkeÀlee ®ee®eCeerves Meke̳e nesles. peeefnjeleerves efkeÀleer ³eMe He´eHle kesÀues Deens ns pej JesUer®ekeÀUues veener lej peeefnjeleerJejerue Ke®e& ®eeuet®e jenerue. l³ee Ke®ee&®ee yeespee DeHe´l³e#e Ke®ee&le Jee{les peeF&ue.

17.11 peeefnjeleer®eer HetJe& cegu³eceeHeve He×leer mHe<ì keÀje ( Pre-testing method

of advertising)

peeefnjele ceeO³ecee®ee ceesþîee HeceeCeeJej JeeHej keÀªve veblej l³ee peeefnjeleer®es cetu³eceeHeve keÀjC³eeSsJepeerDeepekeÀeue ns cegu³eceeHeve peeefnjele GHeke´Àce neleer IesC³eeDeieesoj®e keÀsues peeles. ns cetu³eceeHeve keÀjleeveeHet{erue IeìkeÀ efJe®eejele Iesleues peeleele.

115De) ®eskeÀefuemì:

keÀceerle keÀceer JesUsle peeefnjele Hemeeefjle keÀªve leer DeekeÀ<e&keÀ yeveefJeC³eemeeþer peeefnjele mebmLee DeeHeu³eekeÀuHeveeMekeÌleer®ee GHe³eesie keÀªve peeefnjeleerle efJeefJeOe IeìkeÀeb®ee meceeJesMe keÀjerle Demeles. Goe.peeefnjeleer®eeceLeUe, mebieerle, Jeeke̳ej®evee F. iees<ìer keÀjCes cnCepes ®eskeÀefuemì keÀjCes nes³e.

ye) mebkeÀuHevee ®ee®eCeer (Concept testing):

mebkeÀuHevee ®ee®eCeer cnCepes ie´enkeÀeb®³ee cegueeKeleer IesCes Je GlHeeoveeyeeyele l³ee®eer celes DepeceeefJeCesnes³e. yeepeejHesþsle SkeÀe®e GHe³eesefieles®³ee DeveskeÀ Jemlet GHeueyOe Demeu³eeves ieenkeÀebHet{s DeveskeÀ He³ee&³e Demeleele.efJeefJeOe He³ee&³eebceOetve ie´enbkeÀevee keÀesCel³ee Jemlet efJeMes<e DeeJe[leele. ³eeefJe<e³eer®³ee l³eeb®³ee DeeJe[erefveJe[er®eeke´Àce efJe®eeªve ³eeb®eer mebkeÀuHevee ®ee®eCeer Ieslee ³esles.

keÀ) peeefnjeleer®³ee cegK³e efJe<e³ee®eer ®ee®eCeer:

peeefnjeleer®³ee cegK³e efJe<e³ee®eer ®ee®eCeer keÀjleevee Het{erue IeìkeÀ efJe®eejele Ieslee ³esleele.

1.Jemlet efJeke´Àer®³ee efJeke´ÀerJe=×er®eer ³eespevee.

2.Jemlet®eer/mesJes®eer GHe³egkeÌlelee

3.GlHeeokeÀeves mebHeeove kesÀuesues ³eMe

4.Jemlet®³ee JeeHejecegUs ie´enkeÀebvee efceUCeejs meceeOeeve

5.efoMeeYetue keÀjCeeN³ee efkebÀJee ®egkeÀer®³ee peeefnjeleer ceOeerue efJe<e³e.

6. Jemlet /mesJes®³ee GHeueyOelesefJe<e³eer, efkebÀceleerefJe<e³eer, JeeHejeefJe<e³eer ceeefnleer.

Ke) peeefnjeleer®es ceeO³ece:

peeefnjeleermeeþer JeeHeju³ee peeCeeN³ee efJeefJeOe meeOeveebvee peeefnjele ceeO³ece Demes cnCeleele. peeefnjeleceeO³ecee®eer He´meejCeHetJe& ®ee®eCeer Iesleevee Het{erue IeìkeÀ cenÊJee®es Deensle.

1.meeceeefpekeÀ He´efleke´Àer³ee

2.peeefnjeleer®ee meceepeeJej Peeuesuee HeefjCeece

3.peeefnjele He´meejCee®eer J³eeHleer

4. peeefnjele He´meeCeeveblej mebYeeJ³e HeefjCeece keÀe³e Demeleerue ³ee®ee efJe®eej.

5. efJeefJeOe ie´enkeÀeb®es He´keÀej Je mebK³ee.

ie) peeefnjele cepeketÀj mebMeesOeve:

peeefnjele He´efme× keÀjC³eeHetJeea peeefnjele ceOeerue mebosMe DeeefCe lees meeoj keÀjC³ee®eer He×le ie´enkeÀebJejnesCeeje mebYeeJ³e HeefjCeece F. IeìkeÀeb®ee efJe®eej keÀªve peeefnjeleerceO³es yeoue keÀjCes DeeJeM³ekeÀ Deens. keÀe³ee®ee efveCe&³e I³eeJee ueeielees. Het{erue HeefjefmLeleer Demeu³eeme peeefnjele cepeketÀj ®ee®eCeer I³eeJeer ueeieles.

1. yeepeejHesþsle veJ³eeves Jemlet DeeCeeJe³ee®eer Demeu³eeme

1162. meO³ee®³ee peeefnjeleerceO³es keÀener yeoue keÀªve veJeerve peeefnjele le³eej keÀjC³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee F.

le³eej keÀjC³ee®eer DeeJeM³ekeÀlee.

3. le³eej kesÀuesu³ee peeefnjeleerceO³es keÀener efJejesOeeYeeme efkebÀJee DeefveefM®elelee oeKeJeCeejs mebJeeo efkebÀJeecepeketÀj Demeu³eeme.

17.12 GÊejer³e Hejer#eCe/ cegu³eceeHeve He×leer mHe<ì keÀje (Post-Testing

Evaluation Method)

peeefnjele meeoj kesÀu³eeveblej ie´enkeÀebkeÀ[tve ³esCeeN³ee He´efleefke´À³ee IesC³ee®³ee He×leeruee peeefnjeleer®eerGÊejer³e Heefj#eCe He×le Demes cnCeleele. ³ee Heefj#eCeele peeefnjeleer®ee ie´enkeÀebJej efJeke´ÀerJej Je J³eJemee³ee®³eeveeJeueewefkeÀkeÀeJej keÀMee He´keÀej®ee HeefjCeece Peeuee Deens ³eeefJe<e³eer®es Heefj#eCe ³eele keÀjC³eele ³esles. Jemlet®eerefJeke´Àer Jee{Ces cnCepes peeefnjele ³eMemJeer nesCes veJns efJeke´ÀerJej DeveskeÀ IeìkeÀeb®ee HeefjCeece neslees Je l³eeHewkeÀerpeeefnjele ne SkeÀ cenÊJee®ee IeìkeÀ Deens. peeefnjeleer®eer GÊejer³e leHeemeCeer cegu³eceeHeveele Het{erue He×leer®eemeceeJesMe neslees.

keÀ) Þeesl³eeb®es cele (Opinion Test):

meceepeeleerue efJeefJeOe J³ekeÌleer Jele&ceeveHe$es Jee®eleele. efì.Jner Jejerue keÀe³e&ke´Àce Heenleele cnCepesl³eeb®³eekeÀ[tve l³ee peeefnjeleer®es Jee®eve nesles. Hejblet ³ee peeefnjeleer keÀeUpeerHetJe&keÀ Heeefnu³ee peeleele®e Demesveener. ³eeefJe<e³eer ie´enkeÀe®es cele peeCetve IesC³eekeÀefjlee DecesefjkeÀves meve 1930 Heemetve [@efve³eue mìe®e& JemìeHeÀ meefJe&me '®ee oesvner mebmLee He´s#ekeÀebves peeefnjeleeryeeyele®es cele ³eeefJe<e³eer ceeefnleer efceUefJeC³ee®es keÀe³e&keÀjleele.

Ke) efJeke´Àer ®ee®eCeer He×le ( Sales Test):

peeefnjeleer®³ee HeefjCeecekeÀjkeÀlesyejesyej Jemlet®³ee efJeke´ÀerJej peeefnjeleer®ee keÀe³e HeefjCeece Peeuee, ³ee®esHeefj#eCe kesÀues peeles. ³ee He×leerle SKeeÐee Menjeleerue efJeefMe<ì yeepeejHesþs®eer efveJe[ kesÀueer peeles.

ie) He´eflemeeo (Response Rate):

ieenkeÀeves ®eewkeÀMeer keÀjeJeer ³ee GÎsMeeves peeefnjeleerle keÀener ³eespeveeb®ee GuuesKe kesÀuee peelees. peeefnjeleer®ee³eesi³e He´YeeJe Hee[uee lej ie´enkeÀebkeÀ[tve l³ee ³eespevesyeeyele efkebÀJee Jemletyeeyele ®eewkeÀMeer keÀjC³eele ³esles. keÀenerJesUe kegÀHeve®³ee meene³³eeves HeMve efJe®eejC³eele ³esleele. ieenkeÀebkeÀ[tve Deeuesu³ee kegÀHevmevegmeej l³eeb®ee HeeflekeÀer³eeue#eele Iesleu³ee peeleele.

Ie) efve³ebef$ele #es$eeleerue He´³eesie:

oesve JesieJesieȳee Menjeble peeefnjeleer keÀªve l³ee Menjeletve ³ee peeefnjeleer®eer keÀe³e He´efleke´Àer³ee Deenslens efJe®eejele Iesleues peeles.

117

17.13 He´Mve

1. ceeO³ece mebMeesOeve cnCepes keÀe³e? l³ee®eer GefÎ<ì Je cenÊJe efJeMeo keÀje.

2. ceeO³ecee®es mebMeesOevee®es keÀe³ex mHe<ì keÀje.

3. efìHee efuene.

1.National Readaship Survey

2.Television Rating Point

4. peeefnjele mebMeesOeve cnCepes keÀe³e?

5. peeefnjele cegu³eceeHevee®eer HejerCeecekeÀejkeÀlee mHe<ì keÀje.

6. peeefnjele cegu³eceeHevee®es GefÎ<ìs ueerne.

7. peeefnjele mebMeesOevee®es cenÊJe efuene.

8. efìHee efuene

De) HetJe& cegu³eebkeÀve

ye) GÊeefj³e cegu³eebkeÀve

‡‡‡

efÜleer³e Je<e& keÀuee

peeefnjele

(For IDOL Students Revised Syllabus w.e.f. FromAcademic Year 2011-12)

ÒekeÀuHe mecevJe³ekeÀ: Òee. ceOegje kegÀuekeÀCeeamene³³ekeÀ ÒeeO³eeHekeÀ DeeefCe mene³³ekeÀ meb®eeuekeÀ,otj Je cegkeÌle efMe#eCe mebmLee,

cegbyeF& efJeÐeeHeerþ, cegbyeF&.

uesKekeÀ : Òee. [e@. Sme. peer. meeiejGHeÒee®ee³e&, Sme. yeer. keÀe@uespe, MeneHegj.

Òee. [e@. meg³e&keÀeble uemegCesueeueeuepeHeleje³e keÀe@uespe, ceneue#ceer, cegbyeF&.

Òee. cegkesÀMe keÀveespeer³eeve@Meveue keÀe@uespe, ye´ebêe.

[e@. Oeveséej nefj®eboveÒeeO³eeHekeÀ-efve-meb®eeuekeÀ,otj Je cegkeÌle efMe#eCe mebmLee,cegbyeF& efJeÐeeHeerþ, cegbyeF&.

ÒekeÀeMekeÀ : ÒeeO³eeHekeÀ-efve-meb®eeuekeÀotj Je cegkeÌle efMe#eCe mebmLee,cegbyeF& efJeÐeeHeerþ, cegbyeF& - 400098.

De#ejpegUCeer : Jejoe Dee@HeÀmesì DeeefCe ìeF&Hemesìme&DebOesjer (He.), cegbyeF& - 400 058.

cegêCe :

[e@. jepeve JesUgkeÀjkegÀueiegª,cegbyeF& efJeÐeeHeerþ, cegbyeF&.

ef[meWyej , 2011, efÜleer³e Je<e& keÀuee, peeefnjele,(For IDOL Students Revised Syllabusw.e.f. From Academic Year 2011-12)

Deveg¬eÀceefCekeÀe

ÒekeÀjCe ¬eÀ. Meer<e&keÀ Heeve veb.

He´keÀjCe 1SkeÀeeflcekeÀ efJeHeCeve meb%eeHeve 1(Integrated Marketing Communication)

He´keÀjCe 2peeefnjele DeLe& DeeefCe mJeªHe 7(Advertising )

He´keÀjCe 3peeefnjeleer®es JeieeakeÀjCe 13(Classification of Advertising)

He´keÀjCe 4peeefnjeleer®eer ceeO³eces 19(Media in Advertising)

He´keÀjCe 5ceeO³ecee®es efve³eespeve 25(Media Planning )

He´keÀjCe 6ceeO³ecee®eer Kejsoer DeeefCe efJeke´Àer 29(Buying and Selling of Media)

ÒekeÀjCe 7peeefnjeleer®eer DeeefLe&keÀ yeepet 33(Economic Aspect of Advertising)

ÒekeÀjCe 8peeefnjeleer®eer meeceeefpekeÀ yeepet 43(Social Aspects of Advertising)

He´keÀjCe 9peeefnjele efve³eb$eCe DeeefCe keÀe³eoe 55

(Regulation and Control on Advertising In India)

He´keÀjCe 10peeefnjele efJelejCe mebmLee 62(Advertising Agency)

Deveg¬eÀceefCekeÀe

ÒekeÀjCe ¬eÀ. Meer<e&keÀ Heeve veb.

He´keÀjCe 11peeefnjele #es$eeleerue keÀejefkeÀo& 71(Careers Options available in Advertising field)

He´keÀjCe 12

peeefnjele ceesefnces®es efve³eespeve Yeeie - 1 76

(Planning an Advertising Campaign)

He´keÀjCe 13

peeefnjele ceesefnces®es efve³eespeve Yeeie - 2 83(Advertising budget and Decision)

He´keÀjCe 14peeefnjele efveefce&leer Yeeie - 1 90(Creativity in Advertising)

He´keÀjCe 15peeefnjele efveefce&leer Yeeie - 2 94

(Creativity in Advertising)

He´keÀjCe 16peeefnjeleer®eer j®evee 103(Layout)

He´keÀjCe 17

ceeO³ecee®es mebMeesOeve 110(Media Research)

‡‡‡

Advertising(Applied component group)

At the S.Y.B.Com. examination(Revised Syllabus w.e.f. academic year 2010-2011)

25 lectures1. Introduction to Advertising

(a) Introduction to integrated Marketing Communications -Publicity - Public Relation -Salesi .lanship - Sponsorship -Advertising — Sales promotion.

Advertising - Features, Active participants, Role of Advertising inMarketing Mix, Communication and society, Advertising and brandbuilding

(b) Classification of Advertising

On the basis-Area, Audience, Advertisers, Media. Objectives.Social Advertising, Political Advertising, Advocacy Advertising,Retail Advertising, Financial Advertising, Corporate ImageAdvertising, Primary & Selective Advertising.

(c) Media in advertising

• Comparative analysis of Media outions for advertising - Television(cable / satellite / DD), Radio (special reference to FM), internet,Print, Film (Product Placement) and Outdoor advertising.Emerging Media Options - New Options of Transit Advertising,Marketing Through Social sites, Advertising through cell phones

• Media planning - media scheduling strategies cind mediaobjectives - Reach, frequency andGRP

• Concepts - Media buying, Media Selling, Media Mix, Clutter,Zipping and Zapping,

Need for media research and Organizations conducting mediaresearch. Media survey, Naiional Readership Survey (NRS),Television Rating Points (TP.P)

10 lectures

2. Economic & Social Aspects of Advertising

(a) Economic aspects of advertising - impact on production,distribution and consumer cost, advertising and competition,waste in advertising.

(b) Social aspects of advertising - advertising and culture(values,festivals, customs), standard of living, ethics in advertising.

(c) Regulation and control on advertising in India - AdvertisingStandard Council of India (ASCI), Advertising AgenciesAssociation of India (AAAI), Information & Broadcasting Ministry

2. Advertising Agency

(a) Advertising Agency - definition, types of services offered, types ofadvertising agencies, structure of nd agencies, agency selectioncriterion, ways of getting clients with special reference to creativepitch, agency accreditation and client turnover, current advertisingagency’s scenario. . , ‘

(b) Career options available in advertising field - advertising agency,media, production houses, research and allied fields - printing,graphics and animation, modeling and dubbing.

16 lectures

4. Planning an Advertising campaign

Meaning of advertising campaignImportant aspects of campaign planning

• The target audience -need for segmenting the mar’.ef and basesof market segmentation

• Objectives of ad campaign — communication (OAGMAR) versussales objectives

• Media Selection & factor determining selection of Media

• Advertising budget - racier; affecting budget / Method:,Requisites of an advertisement - AIDA,role of persuationDetermining the message theme - USPDecision on advertising appeals jnd selling styles (soft sdling /Hard selling skills)

16 lectures

5. Creativity in advertising

(a) Psychology in advertising - perception, attitudes and values,personality, motivations (including buying motives) and bL-iicTi.

(b) Visualistaion tcrhniques

(c) Copy-types and essentials

(d) Elements of copy - headline (functions and types), overline,underline, body eupy, captions, taglines, slogans, call to action,logo, company name and signature.

(e) Illustrations - functions and types

(f) Layouts - stages, functions, types and essentials.

Types of advertising options - dramatization, animations,testimonials, demonstration (informative, educative and fantasy).

Copy writing for print, outdoor, radio, web and television (conceptor stop/boards)

13 lectures

6. Advertising Research

Evaluating advertising effectiveness -

Importance of research in advertising

Types of research - copy research and behavioural research Pre-testing and Post-testing methods of evaluation -

Pre-testing methods - methods for concept testing and copy testing

Post-testing methods - sales and response rales, recall tests,recognition tests and attitude and opinion tests.

‡‡‡