h÷ thËng gi∏m s∏t vµ Æ∏nh gi∏ c´ng t∏c phÙc hÂi rıng trong...

A Monitoring and Evaluation System for Forest LandscapeRestoration in the Central Truong Son Landscape

h÷ thËng gi∏m s∏t vµ Æ∏nh gi∏ c´ng t∏c phÙc hÂirıng trong khu v˘c trung tr≠Íng s¨n

B∏o c∏o cho Ch≠¨ng tr◊nh Trung Tr≠Íng S¨nA report for the Central Truong Son Initiative

HHÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧ cc««nngg tt¸̧cc pphhôôcc hhååii rrõõnngg ttrroonngg KKhhuu

vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn

B¸o c¸o cho Ch−¬ng tr×nh Trung Tr−êng S¬nHµ Néi, 2003

Biªn so¹n:Nigel Dudley, NguyÔn Cö vµ V−¬ng TiÕn M¹nh

Çc quan ®iÓm trong tµi liÖu nµy lµ cña t¸c gi¶ vµ çc nhµ biªn so¹n . Kh«ng nhÊt thiÕt ph¶n¸nh çc quan ®iÓm cña tæ chøc WWF.

Çc b¶n ®å ®Þa lý trong tµi liÖu nµy kh«ng hµm ý cña çc t¸c gi¶ hoÆc WWF vÒ ®Þa vÞ ph¸plý cña bÊt kú quèc gia, l·nh thæ, vïng hoÆc thÈm quyÒn hay ranh giíi nµo.

T¸c gi¶ vµ WWF kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm cho bÊt kú mét sai sãt nµo cña tµi liÖu do biªn dÞchtµi liÖu nµy sang çc ng«n ng÷ kh¸c.

WWF Ch−¬ng tr×nh §«ng d−¬ng B¶n quyÒn© 2003 WWF

Sè ®¨ng ký xuÊt b¶n: 1565-XB. Nhµ xuÊt b¶n Lao §éng

ViÖc t¸i b¶n bÊt kú phÇn nµo cña Ên phÈm nµy v× môc ®Ých gi¸o dôc, b¶o tån hay phi lîinhuËn kh¸c cã thÓ ®−îc thùc hiÖn kh«ng cÇn xin phÐp tr−íc mµ chØ cÇn nªu ®Çy ®ñ nguån

cung cÊp th«ng tin.

T¸i b¶n ®Ó kinh doanh hay v× môc ®Ých th−¬ng m¹i kh¸c kh«ng ®−îc thùc hiÖn nÕu kh«ng xin phÐp tr−íc.

TrÝch dÉn: Dudley, N., NguyÔn Cö vµ V−¬¬ng TiÕn M¹nh. 2003. HÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nhgi¸ cho phôc håi rõng trong Khu vùc Trung Tr−êng S¬n. B¸o ço cho Ch−¬ng tr×nh Trung

Tr−êng S¬n. WWF Ch−¬ng tr×nh §«ng D−¬ng, Hµ Néi, ViÖt Nam.

In t¹i: C«ng ty in Hµ Ph¸t

ThiÕt kÕ vµ tr×nh bµy: C«ng ty GraphicLink

¶nh b×a: WWF/Toon Fey, Andrey Kouznetsov vµ NguyÔn ThÞ §µo

T¹i liÖu ®−îc l−u tr÷ t¹i:WWWWFF CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh §§««nngg DD−−¬¬nngg

§iÖn tho¹i: +84 (0) 4 733 8387E-mail: [email protected]

CCôôcc KKiiÓÓmm ll©©mm Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

2 Ngäc Hµ, Ba §×nh Hµ néi, ViÖt Nam

§Þa chØ53 TrÇn Phó, Ba §×nh

Hµ Néi, ViÖt Nam

Hßm th− quèc tÕHép th− IPO 151Hµ Néi, ViÖt Nam

HÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ cho phôc håi rõng trong Khu vùc Trung Tr−êng S¬n

iii

TThh««nngg ttiinn cc¬¬ ssëë cchhoo cç̧cc bb¸̧oo cç̧oo TTrruunngg TTrr−−êênngg ss¬¬nn

Tr−íc nh÷ng quan t©m vÒ møc ®é mÊt ®a d¹ng sinh häc (§DSH) ngµy cµng t¨ng vµ nhu cÇu t¨ng c−êngquy m« vµ lång ghÐp çc nç lùc b¶o tån toµn cÇu - WWF cïng víi çc ®èi t¸c b¶o tån ®· x©y dùng métph−¬ng ph¸p tiÕp cËn b¶o tån míi - b¶o tån vïng sinh th¸i. Çc nhµ khoa häc ®· tiÕn hµnh ph©n tÝchquan träng vÒ §DSH cña thÕ giíi vµ ®· x¸c ®Þnh ®−−îc h¬n 800 vïng sinh th¸i ®Ó qua ®ã s¾p xÕp l¹içch nh×n thÕ giíi tù nhiªn cña chóng ta. Tõ ho¹t ®éng ®iÒu tra toµn cÇu nµy, ®· x¸c ®Þnh ®−îc 238 vïngsinh th¸i cã tÝnh §DSH quý gi¸ vµ mang tÝnh ®Æc tr−ng toµn cÇu nhÊt. Çc vïng sinh th¸i −u tiªn nµy®−îc xÕp lo¹i lµ çc vïng sinh th¸i Toµn cÇu 200.

N¨m 1998, TTææ hhîîpp vvïïnngg ssiinnhh tthh¸̧ii cç̧cc kkhhuu rrõõnngg tthhuuéécc hh¹¹ ll−−uu ss««nngg MMªªkk««nngg ®−îc chän lµ mét trongnh÷ng ®iÓm ®Çu tiªn ®Ó khëi x−íng ch−¬ng tr×nh b¶o tån dùa trªn vïng sinh th¸i. Víi sù hç trî ban ®Çucña WWF-US vµ USAID, ch−¬ng tr×nh nµy ®−îc x©y dùng thµnh Ch−¬ng tr×nh Hµnh ®éng Vïng Sinhth¸i (EAP) víi chøc n¨ng ®Çy ®ñ ®Çu tiªn cña thÕ giíi.

Th¸ng 3 n¨m 2000, h¬n 80 nhµ khoa häc cña Cam-pu-chia, Lµo, ViÖt Nam vµ nhiÒu n−íc kh¸c, ®· thamgia ®¸nh gi¸ çc −u tiªn b¶o tån sinh häc trong Tæ hîp çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng. ÇckÕt qu¶ cña ®ît ®¸nh gi¸ sinh häc nµy ®· ®−îc c«ng bè trong b¸o ço víi nhan ®Ò “H−íng tíi TÇm nh×nB¶o tån ®a d¹ng sinh häc trong Tæ hîp vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng” ®¸nhgi¸ sinh häc vµ “ph©n tÝch t×nh h×nh” ®Ó rµ so¸t çc mèi ®e do¹ vµ çc c¬ héi, WWF ®· quyÕt ®Þnh tËptrung vµo hai vïng sinh th¸i Toµn cÇu 200 thuéc Tæ hîp vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ngMªk«ng - D·y Tr−êng S¬n vµ çc Çc khu rõng kh« trung §«ng D−¬ng.

DD··yy TTrr−−êênngg SS¬¬nn cã tÝnh §DSH ®éc ®¸o vµ phong phó thuéc Tæ hîp vïng sinh th¸i çc khu rõng thuéch¹ l−u s«ng Mªk«ng. ViÖc ph¸t hiÖn loµi Sao La (Pseudoryx nghetinhensis) cña çc nhµ khoa häc ViÖtNam vµ WWF n¨m 1992 t¹i khu b¶o tån thiªn nhiªn Vò Quang ®· thu hót sù chó ý cña thÕ giíi ®Õn gi¸trÞ §DSH g¾n liÒn víi d·y nói nµy. Tõ ph¸t hiÖn cã ý nghÜa ®ã ®· t×m thÊy nhiÒu loµi míi kh¸c bao gåmçc loµi thó lín nh− Mang lín (Muntiacus vuquangensis) vµ Thá v»n Tr−êng S¬n (Nesolagus timmin-si). Nh÷ng ph¸t hiÖn nµy ®· ®¸nh dÊu d·y Tr−êng S¬n nh− mét trong nh÷ng vïng sinh th¸i ®éc ®¸o vµ®¸ng ®−îc chó ý nhÊt. Ngoµi nh÷ng loµi hoµn toµn phô thuéc vµo viÖc b¶o tån thµnh c«ng nµy, cßn ph¸thiÖn ®−îc mét sè loµi ph©n bè réng vµ bÞ ®e do¹ ë møc cao, nh− Voi Ch©u ¸ (Elephas maximus), Hæ(Panthera tigris) vµ Tª gi¸c mét sõng (Rhinoceros sondaicus), loµi thó lín ®ang bÞ ®e do¹ tuyÖt chñngnhÊt trªn thÕ giíi.

CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh bb¶¶oo ttåånn ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn** lµ mét Ch−¬ng tr×nh b¶o tån ®a d¹ng sinhhäc thö nghiÖm ®ang ®−îc Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n cña WWF x©y dùng,nh»m h−íng tíi viÖc h×nh thµnh mét quy tr×nh c«ng t¸c ë 3 cÊp ®é - chÝnh s¸ch vïng sinh th¸i/quèc gia,khu vùc −u tiªn vµ ®iÓm. Môc ®Ých cña ch−¬ng tr×nh nµy nh»m t¹o phèi hîp cña çc bªn tham gia – tõçc céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®Õn çc tæ chøc quèc tÕ cïng lµm viÖc ®Ó ®¶m b¶o ®¹t ®−−îc b¶o tån §DSHvµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë Trung Tr−êng S¬n (TTS).Dùa theo ph−¬ng ph¸p luËn vÒ çch tiÕp cËn vïng sinhth¸i, Ch−¬ng tr×nh b¶o tån ®a d¹ng sinh häc TTS dùa trªn hµnh ®éng b¶o tån cã ®iÒu phèi, ®−îc x©ydùng theo khung quy m« lín vµ ®−îc ®Þnh h−íng theo tÇm nh×n thµnh c«ng dµi h¹n. Víi sù c«ng nhËnr»ng çc hµnh ®éng ë nh÷ng ®iÓm riªng lÎ kh«ng ®−îc ®iÒu phèi võa kh«ng cã hiÖu qu¶ l¹i kh«ng cãhiÖu lùc b¶o tån çc hÖ sinh th¸i chøc n¨ng, hoÆc gãp phÇn ng¨n chÆn t×nh tr¹ng mÊt tµi nguyªn thiªnnhiªn ®· t¹o c¬ së cho ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn nµy. §Ó cã hiÖu lùc h¬n cÇn ph¶i cã nç lùc ®−îc ®iÒu phèivµ nç lùc nµy cÇn ®−îc x©y dùng trong mét chiÕn l−îc tæng thÓ. Do vËy ®· thµnh lËp mét nhãm cè vÊngåm ®¹i diÖn tõ 16 c¬ quan Nhµ n−íc. Sù phèi hîp nµy sÏ ®ãng vai trß hç trî quan träng ®èi víi Ch−¬ngtr×nh b¶o tån ®a d¹ng sinh häc TTS trong qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch h−íng tíi mét chiÕn l−−îc b¶o tån choTTS. §Ó x©y dùng mét chiÕn l−îc chi tiÕt vµ tæng thÓ nh− vËy, cÇn ph¶i cã rÊt nhiÒu th«ng tin. Th«ngqua mét qu¸ tr×nh t− vÊn chi tiÕt vµ kÐo dµi, ®· x¸c ®Þnh vµ thu thËp ®−îc çc th«ng tin cÇn thiÕt. Çcb¸o ço nµy tr×nh bµy çc th«ng tin d−íi mét h×nh thøc phï hîp víi viÖc cung cÊp th«ng tin cho nh÷ngng−êi tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn l−îc, ®ång thêi gióp nh÷ng ai chØ quan t©m ®Õn t×nh h×nhvµ çc vÊn ®Ò cña TTS.

* Tr−êng S¬n lµ tªn gäi quèc tÕ cßn ë Lµo gäi lµ Say phou louang.


v

TTããmm tt¾¾tt

Trung Tr−êng S¬n lµ mét khu vùc v« cïng ®a d¹ng, c¶ vÒ sinh häc vµ v¨n ho¸. §−îc bao phñchñ yÕu bëi rõng th−êng xanh tõ çc ngän ®åi ®Õn çc ®Ønh nói cao ®Õn h¬n 2.000m, khu vùcnµy cã rÊt nhiÒu hÖ sinh th¸i, sinh c¶nh vµ loµi kh¸c nhau, mét sè loµi ®ang cßn kh¸ phong phó,mét sè loµi th× ®· trë nªn cùc ký hiÕm vµ mét sè loµi th× kh«ng thÓ t×m thÊy ë ®©u kh¸c trªn thÕgiíi. Khu vùc nµy còng lµ n¬i sinh sèng cña hµng ngµn céng ®ång d©n dùa vµo canh t¸c ®Êt vµsö dông çc s¶n phÈm rõng vµ nhiÒu tµi nguyªn kh¸c. CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh bb¶¶oo ttåånn ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääccTTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn ®−îc thµnh lËp nh»m gi¶i quyÕt çc mèi ®e do¹ cÊp b¸ch ®Õn ®a d¹ng sinhhäc trong khu vùc. §©y lµ mét dù ¸n cã sù tham gia cña çc c¬ quan ChÝnh phñ ViÖt Nam, çctæ chøc phi chÝnh phñ vµ çc nhµ tµi trî, bao gåm 7 tØnh thuéc khu vùc miÒn Trung ViÖt Nam.

Mét hîp phÇn quan träng trong Ch−¬ng tr×nh b¶o tån ®a d¹ng sinh häc Trung Tr−êng S¬n lµx©y dùng mét hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ nh»m ®¸nh gi¸ tiÕn ®é cña Ch−¬ng tr×nh vµ çckÕt qu¶ chÝnh. B¸o ço sau ®©y sÏ nãi râ vÒ mét khung ho¹t ®éng cho hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nhgi¸ nµy. Chóng t«i hy väng r»ng hÖ thèng nµy sÏ:

GGii¸̧mm ss¸̧tt ttiiÕÕnn ®®éé ccññaa CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh bb¶¶oo ttåånn ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn vµ ®ångthêi –

§¸nh gi¸ çc ®−îc xu h−íng cña çc nh©n tè m«i tr−êng vµ x· héi; Hç trî viÖc truyÒn th«ng qu¶ng b¸ cho çc thµnh tùu cña Ch−¬ng tr×nh; Cung cÊp th«ng tin nh»m hç trî c«ng t¸c qu¶n lý linh ho¹t; §−a ra çc dù ®o¸n sím cho çc vÊn ®Ò cã tiÒm n¨ng x¶y ra; H−íng tíi hiÓu biÕt réng h¬n vÒ nhu cÇu cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng ®èi víi khu vùc nµy; Cung cÊp sè liÖu cho çc nghiªn cøu l©u dµi.

ViÖt Nam cã mét hÖ thèng th«ng tin ®−îc duy tr× th−êng xuyªn vµ rÊt toµn diÖn liªn quan ®ÕnnhiÒu vÊn ®Ò nh− n«ng nghiÖp, d©n sè, hiÖn tr¹ng kinh tÕ vµ mét sè khÝa c¹nh cña tµi nguyªnthiªn nhiªn. Ngoµi ra, cã kh¸ nhiÒu çc c¬ quan kh«ng thuéc ChÝnh phñ cã thu thËp th«ng tintrªn ph¹m vi toµn quèc. Tuy nhiªn, mét sè kho¶ng trèng nghiªm träng vÒ th«ng tin vÉn cßn,®Æc biÖt lµ th«ng tin liªn quan cô thÓ ®Õn b¶o tån. HÇu nh− lµ kh«ng cã th«ng tin vÒ chÊt l−îngrõng, çc çch qu¶n lý rõng, t¸i sinh tù nhiªn, hiÖu qu¶ cña çc khu b¶o tån, hay th«ng tin vÒhiÖn tr¹ng cña ®a d¹ng sinh häc bao gåm c¶ çc loµi thó vµ chim bÞ ®e do¹. Çc ®iÒu tra hiÖnnay th−êng tËp trung ®Õn çc sè liÖu thay v× quan ®iÓm cña çc bªn liªn quan, mÆc dï c¶ hai®Òu quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý.

X©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ cho Ch−¬ng tr×nh TTS lµ mét qu¸ tr×nh cã sù hîp t¸c.H¬n 60 cuéc häp ®· ®−îc tiÕn hµnh víi çc bªn cã liªn quan ë çc cÊp trung −¬ng, tØnh, huyÖnvµ x· nh»m x¸c ®Þnh ra mét sè çc ChØ thÞ chÝnh, lµm x−¬ng sèng cho hÖ thèng nµy. Çc chØthÞ ®¸nh gi¸ tiÕn tr×nh cña 4 vÊn ®Ò liªn quan ®Õn çc mèi ®e do¹ ®èi víi Khu vùc TTS vµ ®ad¹ng sinh häc cña khu vùc nµy.

HiÖn tr¹ng cña rõng vµ ®a d¹ng sinh häc Çc lîi Ých cña hÖ sinh th¸i rõng Sinh kÕ cña ng−êi d©n N¨ng lùc qu¶n lý tèt çc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn Çc mèi ®e do¹

Ngoµi çc chØ thÞ chÝnh ra, mét lo¹t çc cchhØØ tthhÞÞ ttiiªªuu bbiiÓÓuu còng ®−îc ®−a ra nh»m cung cÊp çcbiÖn ph¸p chÝnh ®Ó ®o ®−îc çc qu¸ tr×nh qua thêi gian vµ ph©n tÝch hµng n¨m còng sÏ bao gåmtthh««nngg ttiinn bbææ ttrrîî vÒ çc ®iÒu tra vµ çc nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh trong n¨m tr−íc ®ã.


NhiÒu chØ thÞ cã tõ sè liÖu thèng kª hiÖn cã cña nhµ n−íc, ®«i khi chØ cÇn thªm ph©n tÝch vµmét sè chØ thÞ bæ trî sÏ do WWF vµ çc bªn cã liªn quan kh¸c gi¸m s¸t. WWF sÏ gi¸m s¸t th¸i®é h−íng tíi b¶o tån cña çc bªn cã liªn quan, vÝ dô nh− tiÕn ®é trong c«ng t¸c qu¶n lý rõngbÒn v÷ng trong khi Ng©n hµng ThÕ giíi sÏ gi¸m s¸t tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý çc khub¶o tån. Çc chØ thÞ ®−îc s¾p xÕp thø tù theo sù ®¬n gi¶n viÖc thu thËp th«ng tin: mét sè chØthÞ thÓ hiÖn møc ®é x©y dùng n¨ng lùc vµ nguån lùc vµ cã thÓ kh«ng cã ngay ®−îc. Dù ¸n nµy®· ®−îc th¶o luËn víi Ch−¬ng tr×nh Hç trî ngµnh L©m nghiÖp nh»m xem xÐt c«ng viÖc gi¸ms¸t vµ ®¸nh gi¸ nµy cã thÓ ®−îc øng dông trªn ph¹m vi réng h¬n ë ViÖt Nam.

CÇ̧cc cchhØØ tthhÞÞ cchhÝÝnnhh bao gåm çc vÊn ®Ò sau:

DiÖn tÝch rõng tù nhiªn Sè ban qu¶n lý cña çc khu b¶o tån

ChÊt l−îng rõng C«ng t¸c b¶o vÖ l−u vùc s«ng

DiÖn tÝch rõng trång T¨ng c−êng t−íi tiªu

Çc s¶n phÈm gç (®−îc phÐp vµ tr¸i phÐp) Tuæi thä cña çc tÇng líp thu nhËp

Çc s¶n phÈm phi gç ViÖc tiÕp cËn víi kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh

Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng TiÕp cËn tíi çc tr¹m y tÕ

Sè l−îng rõng ®−îc cÊp chøng chØ TiÕp cËn tíi ®iÖn

TØ lÖ % ng©n s¸ch trång rõng cho t¸i sinh tù nhiªn TØ lÖ % häc sinh nam/n÷ trong çc tr−êng cÊp II

Sè l−îng çc dù ¸n t¸i sinh rõng tù nhiªn TØ lÖ % çc gia ®×nh ®Þnh canh ®Þnh c−

DiÖn tÝch rõng cÇn ®−îc phôc håi Quan ®iÓm cña çc bªn liªn quan ®Þa ph−¬ng

Sè vô ch¸y rõng Nh©n viªn çc khu b¶o tån cña nhµ n−íc tham gia vµo çc khãa ®µo t¹o

Ph¹m vi çc vô ch¸y rõng Sè vô s¨t b¾t phi ph¸p do kiÓm l©m b¾t

Sè çc nhµ hµng b¸n ®éng vËt hoang d· Sè vô bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· do kiÓm l©m b¾t ®−îc

Bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· t¹i çc cöa khÈu chÝnh Sè x· cã ng−êi b¶o vÖ rõng tù nguyÖn

QuÇn thÓ cña çc loµi cã môc tiªu b¶o vÖ trong Thµnh tùu cña Ch−¬ng tr×nh b¶o tånçc khu b¶o tån Trung Tr−êng S¬n DiÖn tÝch cña çc sinh c¶nh cã môc tiªu b¶o tån Sè km ®−êng trong 7 tØnhtrong çc khu b¶o tån Khu b¶o tån (sè khu b¶o tån vµ ®Þa ®iÓm) Tæng d©n sè

TÝnh hiÖu qu¶ cña çc khu b¶o tån ¶nh h−ëng cña ®−êng Hå ChÝ Minh

Çc chØ thÞ nµy ®Òu ®−îc chia ra çc tiªu chÝ nh− sau, th«ng tin ®· cã s½n, th«ng tin cã s½nnh−ng cÇn ph©n tÝch hoÆc lµ th«ng tin chØ nÕu nh− ®−îc x©y dùng n¨ng lùc. Ch−¬ng tr×nh TTSsÏ ®iÒu phèi viÖc thu thËp th«ng tin tõ çc nguån kh¸c nhau, cã khi liªn hÖ tíi çc c¬ së d÷liÖu kh¸c nÕu cã. Çc chØ thÞ chÝnh sÏ ®−îc bæ trî thªm th«ng tin läc ra tõ çc b¸o ço nghiªncøu vµ çc kh¶o s¸t thùc tÕ, nhê ®ã çc xu h−íng sÏ ®−îc ®Æt trong mét bøc tranh râ nÐt h¬nvÏ nªn tõ kiÕn thøc ®−îc n©ng cao vÒ khu vùc nµy. TThh««nngg ttiinn cc¬¬ ssëë còng cÇn ph¶i cã cho çc

vi


vii

chØ thÞ chÝnh, nh»m ®−a ra mét môc tiªu ®Ó dùa vµo ®ã ®Ó ®¸nh gi¸: trong mét vµi tr−êng hîp,Ch−¬ng tr×nh TTS cÇn ph¶i bµn cô thÓ h¬n vÒ çc th«ng tin c¬ së nµy.

Çc cchhØØ tthhÞÞ ttiiªªuu bbiiÓÓuu ®−a ra bao gåm çc vÊn ®Ò sau:

DiÖn tÝch rùng tù nhiªn

TÝnh l©u dµi cña viÖc bu«n b¸n ®éng vËt hoang d·

Quan ®iÓm cña çc bªn liªn quan ®Þa ph−¬ng vÒ Ch−¬ng tr×nh b¶o tån TTS vµ c«ng t¸cb¶o tån nãi chung

Çc b¸o ço ng¾n gän hµng n¨m vÒ HiÖn tr¹ng cña Trung Tr−êng S¬n sÏ tãm t¾t sè liÖu, çcxu h−íng vµ çc vÊn ®Ò chÝnh vµ th«ng tin míi cã trong vßng 12 th¸ng tr−íc ®ã. Mét ®Ò c−¬ngb¸o ço ®−îc ®−a ra nh− sau:

B×a b¸o ço: tªn, minh häa vµ b¶ng thÓ hiÖn çc ph¸t hiÖn chÝnh trong n¨m

B¶ng tæng kÕt çc chØ thÞ tiªu biÓu, tÊt c¶ çc chØ thÞ kh¸c vµ çc th«ng tin chÝnh kh¸c

Ph©n tÝch chi tiÕt çc chØ thÞ chÝnh vµ th«ng tin bæ sung qua çc phÇn bao gåm viÖc x¸c®Þnh çc biÖn ph¸p qu¶n lý øng phã vµ çc hµnh ®éng cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh. Çc ®¸nhgi¸ chung chÝnh vÒ tiÕn ®é vµ çc kÕt qu¶

Ph©n tÝch vÒ tiÕn ®é cña çc hµnh ®éng cña Ch−¬ng tr×nh

Chi tiÕt vÒ Ch−¬ng tr×nh TTS vµ hÖ thèng gi¸m s¸t

B¸o ço nµy còng ®−a ra mét kÕ ho¹ch thùc hiÖn, ph¸c th¶o çc b−íc chÝnh cÇn ph¶i lµm ®Ó®−a hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ nµy vµo thùc hiÖn.

Môc tiªu lµ cã mét hÖ thèng gi¸m s¸t kh«ng phô thuéc nhiÒu vµo tµi chÝnh vµ kh«ng cÇn nhiÒuthêi gian vµ cã thÓ thùc hiÖn qua nhiÒu thËp kû.

B¸o ço c¬ së nµy sÏ ®−îc bæ sung bëi mét lo¹t çc phô lôc cung cÊp thªm çc chi tiÕt vÒ çchthøc ®¸nh gi¸ mét sè chØ thÞ, bao gåm çc b¶n ph¸c th¶o çc phiÕu ®iÒu tra liªn quan ®Õn quanniÖm cña çc bªn cã liªn quan, c«ng t¸c gi¶m nghÌo vµ ®a d¹ng sinh häc vµ qu¶n lý rõng bÒnv÷ng, cïng víi mét ®Ò nghÞ cho viÖc th−êng xuyªn tiÕn hµnh çc chuyÕn ®i däc ®−êng Hå ChÝMinh. TÊt c¶ çc vÊn ®Ò trªn ®Òu lµ dù th¶o vµ cã thÓ thay ®æi trong qu¸ tr×nh x©y dùng hÖthèng gi¸m s¸t nµy.


LLêêii cc¶¶mm ¬¬nn

Nhãm t¸c gi¶ xin tr©n thµnh c¶m ¬n Thø tr−ëng NguyÔn V¨n §¼ng, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸ttriÓn N«ng th«n ®· quan t©m ñng hé cho Ch−¬ng tr×nh Trung Tr−êng S¬n vµ TiÕn sÜ NguyÔn B¸Thô, côc tr−ëng Côc KiÓm L©m, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n, ®· chØ ®¹o, ñng hévµ gãp ý trong suèt qu¸ tr×nh x©y dùng Ch−¬ng tr×nh.

Chóng t«i còng xin bµy tá lßng c¶m ¬n tíi çc Uû ban nh©n d©n tØnh, Së Khoa häc C«ng nghÖvµ m«i tr−êng, Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n vµ Chi côc KiÓm l©m ë çc tØnh TrungTr−êng S¬n ®· ñng hé vµ tham gia trong suèt qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch cho Ch−¬ng tr×nh.

Chóng t«i còng xin dµnh lêi c¶m ¬n ®Æc biÖt tíi nhãm cè vÊn Ch−¬ng tr×nh bao gåm TS.NguyÔn B¸ Thô, GS. Lª Quý An, «ng TrÇn Quèc B¶o, «ng Vò V¨n Dòng, «ng TrÇn Liªn Phongvµ «ng NguyÔn L©m Thµnh. Chóng t«i ®¸nh gi¸ cao nh÷ng ®ãng gãp v« vïng quan träng cñanhãm cè vÊn cho b¶n th¶o cña Ch−¬ng tr×nh b¶o tån ®a d¹ng sinh häc Trung Tr−êng S¬n tõ khikhëi ®iÓm cho ®Õn khi hoµn thµnh.

Chóng t«i còng xin c¶m rÊt nhiÒu ç nh©n ®· chia sÎ thêi gian vµ kinh nghiÖm cña m×nhtrongsuèt thêi gian thu thËp ý kiÕn cho b¸o ço nµy.

Ho¹t ®éng nµy kh«ng thÓ tiÕn hµnh ®−îc nÕu kh«ng cã sù h−íng dÉn vµ hç trî cña «ng MikeBaltzer, bµ Stephanie Mansourian, bµ NguyÔn ThÞ §µo, bµ M¹c TuyÕt Nga, «ng Tim Dawson,«ng James Hardcastle, «ng Eric Coull vµ çc nh©n viªn kh¸c trong v¨n phßng WWF Ch−¬ngtr×nh §«ng D−¬ng vµ WWF Quèc tÕ.

CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn lµ mét ch−¬ng tr×nh hîp t¸c cña nhiÒu bªn liªn quan – tõ çccéng ®ång ®Þa ph−¬ng cho ®Õn çc tæ chøc chÝnh phñ vµ çc tæ chøc quèc tÕ – hîp t¸c víi nhaunh»m b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho Khu vùc Trung Tr−êng S¬n. Ch−¬ngtr×nh ®−îc x©y dùng nh»m hç trî viÖc thùc thi çc ch−¬ng tr×nh cña nhµ n−íc bao gåm c¶Ch−¬ng tr×nh Hç trî Ngµnh l©m nghiÖp vµ lµ mét hîp phÇn cña kÕ ho¹ch b¶o tån toµn diÖn chotoµn bé Vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n.

B¸o ço nµy lµ mét trong nhiÒu nghiªn cøu tiÕn hµnh trong khu«n khæ cña Ch−¬ng tr×nh b¶otån Trung Tr−êng S¬n tõ n¨m 2002-2003.

HHoo¹¹tt ®®éénngg nnµµyy ®®−−îîcc ttµµii ttrrîî bbëëii WWWWFF QQuuèècc ttÕÕ tthh««nngg qquuaa CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh PPhhôôcc hhååii RRõõnngg llµµ mmééttpphhÇÇnn ®®ããnngg ggããpp cchhoo ss¸̧nngg kkiiÕÕnn pphhôôcc hhååii rrõõnngg ëë VViiÖÖtt NNaamm tthh««nngg qquuaa WWWWFF CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh §§««nnggDD−−¬¬nngg..

viii


ix

MMëë ®®ÇÇuu

B¸o ço sau ®©y sÏ tr×nh bµy çc kÕt qu¶ vÒ nghiªn cøu c¬ së ®Ó x©y dùng mét hÖ thèng gi¸ms¸t vµ ®¸nh gi¸ cho kÕ ho¹ch hµnh ®éng cña Ch−¬ng tr×nh TTS vÒ c«ng t¸c b¶o tån trong khuvùc −u tiªn b¶o tån trªn 7 tØnh cña ViÖt Nam. Giai ®o¹n nµy cña dù ¸n cã mét sè çc môc tiªuchÝnh sau:

MMôôcc ttiiªªuu ccññaa ddùù ¸̧nn::

XX¸̧cc ®®ÞÞnnhh cç̧cc hhÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧ hhiiÖÖnn ccãã ttrroonngg KKhhuu vvùùcc TTTTSS:: bao gåm cña nhµn−íc vµ çc hÖ thèng kh¸c bao trïm çc vÊn ®Ò vÒ x· héi, kinh tÕ, sinh häc vµ sinh th¸i,bao gåm c¶ th«ng tin hiÖn cã cã mèi liªn hÖ ®Õn ®a d¹ng sinh häc vµ gi¶m nghÌo.

XX¸̧cc ®®ÞÞnnhh cç̧cc ddùù ¸̧nn//qquu¸̧ ttrr××nnhh kkhh¸̧cc:: (bao gåm Ch−¬ng tr×nh Hç trî ngµnh L©m nghiÖp) cã¶nh h−ëng ®Òn khu vùc cã thÓ tham gia vµo viÖc thu thËp sè liÖu cho c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ®¸nh gi¸.

§§ii ®®ÕÕnn tthhèènngg nnhhÊÊtt mméétt pphh−−¬¬nngg pphh¸̧pp xx©©yy ddùùnngg hhÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧ nnµµyy:: bao gåmviÖc x¸c ®Þnh môc tiªu, ph¹m vi, tiÕn tr×nh vµ ph−¬ng ph¸p.

XX¸̧cc ®®ÞÞnnhh cç̧cc cchhÞÞ tthhÞÞ vvµµ cç̧cc nngguuåånn ssèè lliiÖÖuu:: mét qu¸ tr×nh tham vÊn çc bªn tham gia tõ cÊpkhu vùc, tØnh ®Õn cÊp huyÖn, x· nh»m ®i ®Õn thèng nhÊt mét lo¹t çc chÞ thÞ ®¹i diÖn tètnhÊt cho çc chøc n¨ng vÒ x· héi vµ sinh th¸i kh¸c nhau cña khu vùc nµy ë c¶ ph¹m viKhu vùc TTS vµ ë çc khu vùc nhá h¬n, ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ®Õn çc chØ thÞ cã minh ho¹®−îc mèi liªn hÖ gi÷a ®a d¹ng sinh häc vµ c«ng t¸c gi¶m nghÌo.

XX¸̧cc ®®ÞÞnnhh cç̧cc cc¬¬ qquuaann ®®ÞÞaa pphh−−¬¬nngg ccãã ttiiÒÒmm nn¨̈nngg tthhuu tthhËËpp ssèè lliiÖÖuu:: x¸c ®Þnh çc bªn tham gia®Þa ph−¬ng, ®µo t¹o vµ x©y dùng n¨ng lùc cho hä nÕu cÇn thiÕt, bao gåm c¶ viÖc x¸c ®Þnhçc ®èi t¸c cã thÓ tiÕn hµnh c«ng t¸c ®µo t¹o.

TThhèènngg nnhhÊÊtt ttrr¸̧cchh nnhhiiÖÖmm tthhuu tthhËËpp ssèè lliiÖÖuu nnÕÕuu lliiªªnn qquuaann:: dùa trªn çc nguån míi vµ hiÖn cã.

TThhèènngg nnhhÊÊtt mméétt qquu¸̧ ttrr××nnhh ttæænngg hhîîpp ssèè lliiÖÖuu:: mét kiÕn nghÞ lµ l−u tr÷ th«ng tin b»ng ®iÖn tötrªn mét trang web nh»m t¨ng viÖc ph©n ph¸t th«ng tin vµ sù minh b¹ch cña qu¸ tr×nh tænghîp sè liÖu.

BB¸̧oo cç̧oo nnµµyy bbaaoo ggååmm nnhh÷÷nngg gg××

PhÇn chÝnh cña b¸o ço lµ giíi thiÖu vÒ TTS, xem xÐt ®Õn nhiÒu lo¹i h×nh thu thËp sè liÖutr−íc ®©y trong khu vùc, råi ®−a ra mét khung ho¹t ®éng cho hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nhgi¸. Mét lo¹t çc chØ thÞ ®−îc ®−a ra cïng víi çc nguån th«ng tin tiÒm n¨ng, khi cÇnthiÕt, çc b−íc cÇn ph¶i x©ydùng n¨ng lùc ®Ó ®o ®−îc çc chØ thÞ cô thÓ. B¸o ço còngph¸c th¶o çc b−íc cÇn tiÕn hµnh nh»m ph©n tÝch sè liÖu vµ ®−a ra mét mÉu b¸o ço choB¸o ço HiÖn tr¹ng hµng n¨m cña TTS. PhÇn cuèi cïng ®−a ra çc b−íc cÇn thiÕt ®Ó thùcthi hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ nµy.

B¸o ço c¬ së nµy sÏ ®−îc bæ sung bëi mét lo¹t çc phô lôc cung cÊp thªm çc chi tiÕtvÒ çch thøc ®¸nh gi¸ mét sè chØ thÞ, bao gåm çc b¶n ph¸c th¶o çc phiÕu ®iÒu tra liªnquan ®Õn quan niÖm cña çc bªn cã liªn quan, c«ng t¸c gi¶m nghÌo vµ ®a d¹ng sinh häcvµ qu¶n lý rõng bÒn v÷ng, cïng víi mét ®Ò nghÞ cho viÖc th−êng xuyªn tiÕn hµnh çctuyÕn ®i däc ®−êng Hå ChÝ Minh. TÊt c¶ çc vÊn ®Ò trªn ®Òu lµ dù th¶o vµ cã thÓ thay ®æitrong qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t nµy.

B¸o ço nµy lµ mét phÇn bæ sung cña kÕ ho¹ch hµnh ®éng cña Ch−¬ng tr×nh b¶o tån ®ad¹ng sinh häc TTS do Côc KiÓm L©m vµ WWF Ch−¬ng tr×nh §«ng D−¬ng thùc hiÖn.


x

DDAANNHH MMôôCC BB¶¶NNGG VVµµ SSèè LLIIÖÖUU

B¶ng 1: Çc nguyªn t¾c cña hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6B¶ng 2: Çc chØ sè chÝnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12B¶ng 3: Chi tiÕt vÒ çc chØ thÞ chÝnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16B¶ng 4: CÇn ph¶i x©y dùng n¨ng lùc cho çc chØ thÞ chÝnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21B¶ng 5: Çc chØ thÞ biÓu t−îng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22B¶ng 6: Sè liÖu c¬ së cho hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26B¶ng 7: Çc b−íc tiÕp theo nh»m thùc thi hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ . . . . . . . . . . . . .28B¶ng 8: B¶ng c©u hái çc bªn liªn quan (1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32B¶ng 9: B¶ng c©u hái cho çc bªn tham gia (2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34B¶ng 10: Mèi liªn hÖ gi÷a viÖc thu thËp çc s¶n phÈm phi gç vµ çc nhãm kinh tÕ

kh¸c nhau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37B¶ng 11: B¶ng c©u hái vÒ nghÌo ®ãi vµ ®a d¹ng sinh häc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39B¶ng 12: Çc chØ sè cã thÓ sö dông cho çc tuyÕn gi¸m s¸t däc ®−êng Hå ChÝ Minh . . . . 44B¶ng 13: C«ng cô gi¸m s¸t c«ng t¸c qu¶n lý rõng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

SSèè LLIIÖÖUUH×nh 1: Qu¸ tr×nh thu thËp sè liÖu ë ViÖt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3H×nh 2: Mét m« h×nh cña hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9H×nh 3: Mèi quan hÖ gi÷a çc chØ thÞ chÝnh vµ th«ng tin kh«ng th−êng xuyªn . . . . . . . . .10H×nh 4: HÖ thèng thu thËp sè liÖu cña nhµ n−íc tõ x· lªn huyÖn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20H×nh 5: Chuyªn dông hãa viÖc thu l−îm çc s¶n phÈm phi gç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37H×nh 6: Mèi liªn hÖ gi÷a m«i tr−êng, ®a d¹ng sinh häc, sù sèng cßn cña nh÷ng ng−êi

nghÌo nhÊt vµ c«ng t¸c gi¶m nghÌo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38


xi

NNééii dduunngg

th«ng tin c¬ së cho çc b¸o ço Trung Tr−êng s¬n . . . . . . . . . . . . . . . .iiiTãm t¾t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .vLêi c¶m ¬n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .viiiMë ®Çu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .ixDANH MôC B¶NG Vµ ÇC Sè LIÖU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .xNéI DUNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .xi

Giíi thiÖu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

PhÇn I: KiÕn thøc hiÖn cã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3

PhÇn II: Çc nh©n tè chÝnh nh»m gi¸m s¸t vµ cÊu tróc ph¸c th¶o cña hÖ thèng ®¸nh gi¸ vµ gi¸m s¸t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

PhÇn III: Mét sè c©u hái liªn quan ®Õn çc hÖ thèng ®¸mh gi¸ vµ gi¸m s¸t . . . . . . . . . . .11

PhÇn IV: Çc chØ thÞ ®−îc ®Ò nghÞ vµ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn x©y dùng n¨ng lùc . . . . .13

PhÇn V: Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ tr×nh bµy kÕt qu¶ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

PhÇn VI: Thùc thi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

Phô lôc i: PhiÕu ®iÒu tra çc bªn liªn quan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30Phô lôc ii: C«ng t¸c gi¶m nghÌo vµ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc ë çc céng ®ång sèng

trong vïng rõng: mét ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cã thÓ ®−îc ¸p dông vµ phiÕu ®iÒu tra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36

Phô lôc iii: TuyÕn ®i gi¸m s¸t däc ®−êng Hå ChÝ Minh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44Phô lôc iv: Mét c«ng cô ®Ò nghÞ cho c«ng t¸c qu¶n lý rõng tèt . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45Phô lôc v: Çc cuéc häp víi çc bªn cã liªn quan t¹i Hµ Néi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60Phô lôc vi: Çc cuéc häp víi çc bªn cã liªn quan t¹i cÊp tØnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61


xii


1

GGiiííii tthhiiÖÖuu

Trung Tr−êng S¬n lµ mét phÇn cña Vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n. §©y lµ mét khu vùc v« cïng®a d¹ng, c¶ vÒ sinh häc vµ v¨n ho¸. §−îc bao phñ chñ yÕu bëi rõng th−êng xanh tõ çc ngän®åi ®Õn çc ®Ønh nói cao ®Õn h¬n 2.000m, khu vùc nµy cã rÊt nhiÒu hÖ sinh th¸i, sinh c¶nh vµloµi kh¸c nhau, mét sè loµi ®ang cßn kh¸ phong phó, m«t sè loµi th× ®· trë nªn cùc ký hiÕm vµmét sè loµi th× kh«ng thÓ t×m thÊy ë ®©u kh¸c trªn thÕ giíi. Mét sè loµi thó lín míi ®−îc ph¸thiÖn – trong ®ã cã Sao la, Mang lín, Mang Tr−êng S¬n vµ Thá v»n – míi ®−îc khoa häc biÕt®Õn trong vßng 10 n¨m qua. Khu vùc nµy còng lµ n¬i sinh sèng cña hµnh ngµn céng ®ång d©ndùa vµo canh t¸c ®Êt vµ sö dông çc s¶n phÈm rõng vµ nhiÒu tµi nguyªn kh¸c. CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh bb¶¶oottåånn TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn ®−îc thµnh lËp nh»m gi¶i quyÕt çc mèi ®e do¹ cÊp b¸ch ®Õn ®a d¹ngsinh häc trong khu vùc. §©y lµ mét dù ¸n cã sù tham gia cña çc c¬ quan ChÝnh phñ ViÖt Nam,çc tæ chøc phi chÝnh phñ vµ çc nhµ tµi trî, bao gåm 7 tØnh thuéc khu vùc miÒn Trung ViÖtNam.

Mét qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch vïng sinh th¸i ®· ®−îc tiÕn hµnh vµ x¸c ®Þnh ®−îc Khu vùc TTS lµmét khu vùc −u tiªn cÇn b¶o tån trong Vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n. CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh bb¶¶oo ttåånnTTTTSS cã sù tham gia cña nhiÒu c¬ quan chÝnh phñ, çc tæ chøc phi chÝnh phñ vµ rÊt nhiÒu céng®ång ng−êi d©n sèng trong 7 tØnh thuéc phÝa ViÖt Nam: Qu¶ng TrÞ, Thõa Thiªn HuÕ, Qu¶ngNam, Kon Tum, Gia Lai, B×nh §Þnh vµ §µ N½ng.

MÆc dï khu vùc nµy vÉn cßn nhiÒu rõng tù nhiªn réng lín vµ ®a d¹ng sinh häc, nh−ng nã còng®ang chÞu mét møc ®é ®e däa cao do çc yÕu tè nh− khai th¸c gç cã phÐp vµ tr¸i phÐp, s¨t b¾tvµ bu«n b¸n ®éng vËt hoang d·, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng mét çch nhanh chãng vµ chuyÓn ®æi®Êt rõng sang ®Êt n«ng nghiÖp. ViÖc x©y dùng ®−êng Hå ChÝ Minh, ch¹y qua nhiÒu khu vùclín cña TTS, sÏ ®em l¹i mét tèc ®é ph¸t triÓn nhanh vµ nhiÒu thay ®æi trong khu vùc nµy. Nh»mkh¾c phôc nh÷ng ¶nh h−ëng nµy, Ch−¬ng tr×nh TTS ®· x©y dùng mét lo¹t nh÷ng hµnh ®éngnh»m gi¶i quyÕt nh÷ng mèi ®e do¹ trong khu vùc −u tiªn nµy vµ t×m gi¶i ph¸p phôc håi métlo¹t çc chøc n¨ng cña rõng ë cÊp ®é khu vùc – çc hµnh ®éng b¶o tån nµy bao gåm çc viÖcb¶o vÖ, qu¶n lý bÒn v÷ng vµ phôc håi.

Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn c«ng t¸c phôc håi ®ang ®−îc sö dông trong Khu vùc TTS ®−îc dùa trªnçc nguyªn t¾c vÒ phôc håi rõng ®−îc WWF x©y dùng, vµ bao gåm mét lo¹t çc lo¹i h×nh södông ®Êt gåm ®Êt n«ng nghiÖp vµ çc lo¹i rõng tõ rõng trång cho ®Õn rõng tù nhiªn. Ph−¬ngph¸p nµy xem xÐt ®Õn c¶ hai chøc n¨ng sinh th¸i vµ x· héi vµ t×m biÖn ph¸p ®Ó ®¹t ®−îc métsù c©n b»ng gi÷a hai chøc n¨ng nµy. Do mét sè çc ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn cßn míi, nªn rÊt cÇnthiÕt ph¶i ®¶m b¶o ®−îc mét khung ho¹t ®éng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ®−îc tiÕn hµnh nh»m ®o®−îc tiÕn tr×nh, x¸c ®Þnh çc ®iÓm yÕu vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc chia sÎ çc bµi häc kinh nghiÖmcña mét ch−¬ng tr×nh.

Ch−¬ng tr×nh TTS còng cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ ®−îc çc ho¹t ®éng cña Ch−¬ng tr×nh vµ ®· cïng çc®èi t¸c x©y dùng mét hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸. ChÝnh phñ ViÖt Nam cam kÕt duy tr× b»ng®−îc çc gi¸ trÞ v¨n ho¸ vµ sinh th¸i cña khu vùc ®éc ®¸o nµy. Nh»m ®¹t ®−îc çc môc tiªu ph¸ttriÓn x· héi vµ b¶o vÖ sinh th¸i, chóng ta cÇn cã th«ng tin cã chÊt l−îng cao vÒ çc xu h−íngkinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng. HÖ thèng gi¸m s¸t ®−îc ®−a ra sau ®©y lµ mét b−íc tiÕn quanträng nh»m tho¶ m·n ®−îc nhu cÇu nµy. Ho¹t ®éng nµy ®· ®−îc Côc KiÓm L©m vµ WWFCh−¬ng tr×nh §«ng D−¬ng thùc hiÖn. Tuy nhiªn, hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ nµy chØ cã thÓ®¹t ®−îc thµnh c«ng l©u dµi nÕu ®−îc sù ñng hé cña nhiÒu bªn tham gia kh¸c trong khu vùcnµy. V× lý do nµy cho nªn trong qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng, mét lo¹t çc cuéc häp ®· ®−îc tæchøc víi çc c¬ quan chÝnh phñ vµ çc tæ chøc phi chÝnh phñ ë c¶ cÊp trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng.B¸o ço sau ®©y sÏ tæng hîp toµn bé c«ng t¸c nµy.


PPhhÇÇnn II:: KKiiÕÕnn tthhøøcc hhiiÖÖnn ccãã

TTããmm tt¾¾tt

ViÖt Nam ®· cã mét c¬ së d÷ liÖu th«ng tin ®−îc duy tr× th−êng xuyªn vµ rÊt toµn diÖn liªnquan ®Õn ®é che phñ cña rõng, çc s¶n phÈm rõng vµ çc ®iÒu kiÖn x· héi. §©y cã thÓ lµms−ên chÝnh cho mét hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸. Tuy thÕ, ViÖt Nam vÉn cßn thiÕu mét sèth«ng tin c¬ b¶n vÒ mét sè vÊn ®Ò th−êng ®−îc coi lµ çc chØ thÞ cho mét hÖ thèng gi¸m s¸tc«ng t¸c b¶o tån, vÝ dô nh− hiÖn tr¹ng vµ sè loµi ®éng vËt hoang d·. Mét hÖ thèng gi¸m s¸tl©u bÒn sÏ cÇn ph¶i ®−îc x©y dùng mét çch cÈn thËn nh»m tèi ®a ho¸ viÖc sö dông sè liÖu ®·cã s½n vµ ®−a thªm nh÷ng sè liÖu cÇn cã vµo hÖ thèng nµy mét çch tiÕt kiÖm thêi gian vµ chiphÝ hiÖu qu¶.

CÇ̧cc nngguuåånn ssèè lliiÖÖuu ttrroonngg nn−−íícc

ViÖt Nam cã mét trong nh÷ng hÖ thèng th«ng tin ®−îc duy tr× th−êng xuyªn vµ toµn diÖn nhÊtthÕ giíi vÒ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp, d©n sè, hiÖn tr¹ng nÒn kinh tÕ vµ mét sèkhÝa c¹nh vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Th«ng tin vÒ nhiÒu vÊn ®Ò ®−îc thu thËp hµng th¸ng ëcÊp th«ng b¶n vµ göi lªn huyÖn vµ råi lªn tØnh. Mçi tØnh l¹i xuÊt b¶n niªn gi¸m thèng kª vµngµy cµng trë nªn hoµn thiÖn. Vµ cuèi cïng sè liÖu thèng kª tØnh l¹i ®−îc tæng hîp vµo sè liÖuthèng kª quèc gia.

Thu thËp sè liÖu ë cÊp huyÖn

Thu thËp sè liÖu ë cÊp tØnh vµ ph©n tÝchhµng n¨m trong niªn gi¸m thèng kª

Thu thËp sè liÖu ë cÊp trung −¬ng vµph©n tÝch trong thèng kª cÊp nhµ n−íc

3

HH××nnhh 11:: QQuu¸̧ ttrr××nnhh tthhuu tthhËËpp ssèè lliiÖÖuu ëë VViiÖÖtt NNaamm

Thu thËp sè liÖu ë cÊp th«n/b¶n

Thu thËp sè liÖu ë cÊp x·


4

Sè liÖu thèng kª cÊp tØnh cã thÓ rÊt toµn diÖn. VÝ dô, n¨m 2002 tØnh Thõa Thiªn HuÕ xuÊt b¶nmét quyÓn niªn gi¸m thèng kª dµi h¬n 250 trang sè liÖu tõ çc th«ng tin vÒ khÝ t−îng cho ®Õns¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ çc chØ thÞ v¨n ho¸ vµ x· héi. Th«ng tin ®−îc qu¶n lý trong mét c¬ sëd÷ liÖu do Côc Thèng kª cña çc tØnh vµ trong çc huyÖn còng cã chuyªn viªn thèng kª chÞutr¸ch nhiÖm thu thËp sè liÖu. Côc KiÓm L©m cã th«ng tin rÊt toµn diÖn vÒ rõng trång vµ çclo¹i h×nh trång rõng trong “Ch−¬ng tr×nh 661” cña ChÝnh phñ. Mét sè th«ng tin ®· ®−îc ®−alªn m¹ng internet, vÝ dô nh− mét sè th«ng tin liªn quan ®Õn ch¸y rõng.

Sù chÝnh x¸c cña th«ng tin ch¾c ch¾n lµ kh¸c nhau, nh−ng th«ng tin chÝnh th× th−êng lµ kh¸chÝnh x¸c.

Th«ng tin vÒ ®é che phñ cña rõng còng kh¸ toµn diÖn nh−ng chØ ®−îc thu thËp 5 n¨m mét lÇn.Th«ng tin còng l¹i ®−îc chuyÓn tõ huyÖn vµ tØnh lªn trung −¬ng vµ sè liÖu th«ng kª tãm t¾t®−îc xuÊt b¶n thµnh s¸ch. Çc chuyªn gia cho r»ng sè liÖu vÒ ®é che phñ cña rõng tuy ch−a®Çy ®ñ, nh−ng cã thÓ ph¶n ¸nh hiÖn thùc chÝnh x¸c h¬n lµ c«ng t¸c ph©n tÝch HÖ thèng th«ngtin ®Þa lý (GIS) hiÖn nay.

CÇ̧cc nngguuåånn tthh««nngg ttiinn kkhh¸̧cc

Ngoµi ra, chóng t«i còng t×m hiÓu ®−îc r»ng mét sè çc c¬ quan kh«ng thuéc nhµ n−íc cã thuthËp th«ng tin trªn ph¹m vi quèc gia vµ kh«ng c¬ quan nµo trong sè çc c¬ quan ®−îc phángvÊn ë Hµ Néi cã çc th«ng tin ®ã hoÆc biÕt ®−îc çc nguån kh¸c (xem Phô lôc I vµ II). Métngo¹i lÖ lµ dù ¸n T¨ng c−êng c«ng t¸c qu¶n lý çc khu b¶o tån, n»m trong Côc KiÓm L©m, ®·x©y dùng mét hÖ thèng vÒ çc khu b¶o tån. Tuy nhiªn hÖ thèng nµy còng ®−îc dù ®Þnh lµ sÏtrë thµnh mét hÖ thèng cña nhµ n−íc. Th«ng tin vÒ çc khu b¶o tån còng ®−îc l−u d÷ trong métc¬ së d÷ liÖu cña WWF vµ t¹i çc tØnh. Tuy nhiªn, nguån th«ng tin chÝnh vÒ çc khu b¶o tånvÉn lµ S¸ch th«ng tin vÒ çc khu b¶o tån hiÖn cã vµ ®Ò xuÊt ë ViÖt Nam n¨m 2001 (Tæ chøcb¶o tån Chim Quèc tÕ vµ ViÖn §iÒu tra Quy ho¹ch rõng) vµ cã kÕ ho¹ch lµ s¸ch nµy sÏ ®−îccËp nhËt th−êng xuyªn.

CÇ̧cc kkhhoo¶¶nngg ttrrèènngg vvÒÒ tthh««nngg ttiinn hhiiÖÖnn nnaayy

VÉn cßn mét sè kho¶ng trèng rÊt nghiªm träng, ®Æc biÖt lµ çc vÊn ®Ò cô thÓ nhÊt vÒ b¶o tån.HÇu nh− kh«ng cã th«ng tin vÒ chÊt l−îng rõng hay çc ph−¬ng ph¸p qu¶n lý rõng vµ nÕuCh−¬ng tr×nh TTS muèn ®¸nh gi¸ ®−îc ®iÒu nµy th× cÇn ph¶i cã sù s¾p xÕp riªng rÏ míi thùchiÖn ®−îc. Sè liÖu thèng kª quèc tÕ nh− sè liÖu liªn quan ®Õn cÊp chøng chØ cña Héi ®ång Qu¶nlý rõng (FSC) hoÆc çc ch−¬ng tr×nh cÊp chøng chØ kh¸c th× kh«ng cã Ých l¾m v× chøng chØ rõngmíi chØ b¾t ®Çu ë ViÖt Nam. Sù thiÕu ®Òu ®Æn cña th«ng tin liªn quan ®Õn ®é che phñ rõng lµmcho sè liÖu thèng kª cña ChÝnh phñ trë thµnh mét c«ng cô cßn yÕu trong viÖc chØ ra çc tèc ®éthay ®æi nhanh tõ viÖc mÊt rõng hay viÖc trång rõng. Th«ng tin vÒ s¶n phÈm phi gç d−êng nh−chØ liªn quan ®Õn mét sè nguån vµ do ®ã çc xu h−íng cña nguån cung cÊp cã thÓ kh«ng dÔdµng thu thËp ®−îc. §Ó gi¶i quyÕt ®−îc viÖc nµy, tèt nhÊt lµ ph¶i tiÕn hµnh nhiÒu cuéc ®iÒu trah¬n ë çc khu vùc dÔ cã nhiÒu thay ®æi vµ ®iÒu nµy ®−îc ph¶n ¸nh trong çc kiÕn nghÞ sau nµycña b¸o ço.

Víi çc mèi quan t©m ®Æc biÖt vÒ phôc håi rõng, sè liÖu vÒ çc khu vùc cÇn phôc håi l¹i kh«ng®Çy ®ñ vµ ®«i khi con rÊt thiÕu. Th«ng tin cã s½n l¹i tËp trung vµo ®Êt rõng – vÝ dô nh− vÒ çckhu vùc rõng ®· ®−îc x¸c ®Þnh lµ cã thÓ n»m trong ng©n s¸ch cña Ch−¬ng tr×nh 661 – thay v×th«ng tin chung vÒ nhu cÇu phôc håi rõng. Th«ng tin nµy cã thÓ cã Ých vÒ ph−¬ng diÖn diÖntÝch nÕu Ch−¬ng tr×nh TTS cã thÓ ho¹t ®éng ng¾n h¹n vµ trung h¹n, nh−ng nÕu lËp kÕ ho¹ch vÒ


5

l©u dµi cho phôc håi rõng th× kh«ng æn. Mét lÇn n÷a vÊn ®Ò nµy l¹i ®−îc ®Ò cËp chi tiÕt h¬ntrong b¶n ®Ò nghÞ chÝnh. Cã thÓ ®iÒu quan träng nhÊt lµ sè liÖu vÒ ®é che phñ rõng kh«ng ®−îcph©n ra thµnh çc th«ng tin liªn quan ®Õn rõng tù nhiªn (mÆc dï sè liÖu cô thÓ vÒ trång rõngth× cã) do ®ã ë cÊp quèc gia vµ cÊp tØnh rÊt khã x¸c ®Þnh diÖn tÝch cña rõng nguyªn sinh cßnl¹i, rõng ®· bÞ khai th¸c vµ rõng bÞ suy tho¸i ch¼ng h¹n (mÆc dï cã mét Ýt th«ng tin ë mét sètr−êng hîp). Cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau vÒ chÊt l−îng cña th«ng tin vÒ hÖ thèng khu b¶otån cña ViÖt Nam. Kh«ng biÕt sù chÝnh x¸c cña th«ng tin nh− thÕ nµo, nh−ng hiÖn kh«ng cãmét sù gi¸m s¸t nµo vÒ sù hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý çc khu b¶o tån, lµm cho rÊt khã cãthÓ ph©n tÝch tæng qu¸t vÒ ®iÓm m¹nh cña hÖ thèng çc khu b¶o tån.

Th«ng tin vÒ ®a d¹ng sinh häc cßn rÊt rêi r¹c vµ kh«ng ®Çy ®ñ vµ ®Æt ra mét vÊn ®Ò trong viÖcx©y dùng mét hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸. MÆc dï ®· cã nh÷ng nç lùc lín tõ phÝa c¬ quannhµ n−íc vµ çc tæ chøc phi chÝnh phñ nh− Quü Quèc tÕ vÒ B¶o vÖ Thiªn nhiªn - WWF, Tæchøc b¶o tån ®éng, thùc vËt Quèc tÕ - FFI, Tæ chøc b¶o tån chim Quèc tÕ vµ B¶o tµng LÞch söTù nhiªn Hoa Kú, nhiÒu khu vùc cña ViÖt Nam vÉn ch−a ®−îc ®iÒu tra. NhiÒu ph¸t hiÖn loµimíi kh«ng cã g× lµ l¹ kÓ c¶ çc loµi thó vµ chim. QuÇn thÓ cña çc loµi ®éng vËt cùc lín nh−hæ vÉn kh«ng cã vµ thêi gian vµ tiÒn cña dµnh cho viÖc thu thËp sè liÖu th−êng xuyªn cho hÖthèng gi¸m s¸t lµ khã cã thÓ gi¶i tr×nh ®−îc. Nh−ng nh÷ng th«ng tin nh− vËy l¹i lµ c¬ së chÝnhcho mét hÖ thèng gi¸m s¸t cho mét dù ¸n b¶o tån ®a d¹ng sinh häc, do ®ã cÇn ph¶i cã çc chØthÞ thay thÕ.

Th«ng tin vÒ n¨ng lùc thùc hiÖn c«ng t¸c b¶o tån cña çc c¬ quan nhµ n−íc vµ çc c¬ quankh¸c còng kh«ng ®−îc thu thËp mét çc toµn diÖn. Nh−ng ®©y l¹i lµ mét trong nh÷ng môc tiªuquan träng cña Ch−¬ng tr×nh TTS cho nªn cÇn ph¶i cã sù quan t©m ®Æc biÖt nh»m ®−a nh©n tènµy vµo hÖ thèng gi¸m s¸t.

Cuèi cïng, çc ®iÒu tra thiªn vÒ con sè h¬n lµ vÒ quan ®iÓm, nh−ng c¶ hai ®Òu quan träng ®èivíi c«ng t¸c qu¶n lý. Mét trong nh÷ng môc tiªu cña dù ¸n nµy lµ ph¶i t×m ra çch mµ çc céng®ång ng−êi d©n hiÓu vÒ çc nç lùc b¶o tån vµ viÖc nµy cÇn ph¶i tiÕn hµnh nhiÒu cuéc kh¶o s¸ts©u h¬n ë çc khu vùc cô thÓ trong khu vùc −u tiªn b¶o tån nµy.


PPhhÇÇnn IIII:: CÇ̧cc nnhh©©nn ttèè cchhÝÝnnhh nnhh»»mm ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ccÊÊuu ttrróócc ccññaa hhÖÖ tthhèènngg

ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧ ®®ÒÒ xxuuÊÊtt

TTããmm tt¾¾tt

HÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ nµy sÏ ®¸nh gi¸ çc môc tiªu chÝnh cña Ch−¬ng tr×nh b¶o tån®a d¹ng sinh häc TTS vµ tiÕn ®é cô thÓ h−íng tíi phôc håi rõng trong khu vùc nµy. HÖ thèngnµy sÏ ®¸nh gi¸ dùa trªn çc nguyªn t¾c vÒ hiÖn tr¹ng rõng vµ ®a d¹ng sinh häc, çc chøc n¨ngcña hÖ sinh th¸i rõng, sinh kÕ cña ng−êi d©n vµ n¨ng lùc b¶o tån. Th«ng tin sÏ ®−îc dïng choc«ng t¸c qu¶n lý, gi¸m s¸t çc xu h−íng thay ®æi, th«ng tin tuyªn truyÒn vµ ®ång thêi nh»mt×m ra ý kiÕn cña ng−êi d©n vÒ çc ho¹t ®éng cña Ch−¬ng tr×nh TTS. HÖ thèng gi¸m s¸t nµycòng sÏ bao gåm çc chØ thÞ chÝnh lÊy ra tõ çc nguån cña çc c¬ quan chÝnh phñ vµ phi chÝnhphñ vµ ®−îc bæ sung thªm th«ng tin b»ng çc b¸o ço bæ sung nÕu cÇn thiÕt.

MMôôcc ttiiªªuu

HÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ®−îc ph¸c th¶o cho Khu vùc TTS, ViÖt Nam cã môc tiªu lµ ®¸nhgi¸ tiÕn ®é ho¹t ®éng h−íng tíi:

Çc môc tiªu chÝnh cña Ch−¬ng tr×nh b¶o tån ®a d¹ng sinh häc cho ®Õn n¨m 2015; v¨nb¶n Ch−¬ng tr×nh TTS ®Æc biÖt lµ tËp trung ®Õn c«ng t¸c phôc håi rõng.

PPhhôôcc hhååii rrõõnngg:: ®®−−îîcc ®®ÞÞnnhh nngghhÜÜaa llµµ:: “mét qu¸ tr×nh cã môc tiªu lµ t¸i t¹o l¹i sù nguyªnvÑn sinh th¸i vµ n©ng cao møc sèng cña con ng−êi ë çc khu vùc rõng bÞ mÊt hoÆc bÞ suytho¸i”. TiÕn tr×nh nµy tËp trung vµo t¸i t¹o l¹i çc chøc n¨ng vµ çc qu¸ tr×nh sinh th¸ichÝnh cña hÖ sinh th¸i trªn mét khu vùc lín chø kh«ng chØ lµ trång rõng vµ phôc håi rõngë çc ®iÓm nhá. Do vËy, c«ng t¸c phôc håi rõng xem xÐt mét bøc tranh toµn c¶nh vÒ c«ngt¸c sö dông ®Êt bao gåm ®Êt n«ng nghiÖp vµ çc lo¹i rõng tõ rõng trång cho ®Õn rõng tùnhiªn. Çc nguyªn t¾c chÝnh lµ Phôc håi rõng:

§−îc thùc hiÖn ë ph¹m vi khu vùc h¬n lµ ë ph¹m vi ®iÓm nhá Cã c¶ hai khÝa c¹nh kinh tÕ-x· héi vµ sinh th¸i Gi¶i quyÕt çc nguyªn nh©n gèc rÔ cña sù suy tho¸i rõng vµ chÊt l−îng rõng kÐm Sö dông mét lo¹t çc gi¶i ph¸p bao gåm c¶ viÖc ph©n tÝch chÝnh s¸ch, ®µo t¹o, nghiªn cøu vµ thùc thi

L«i kÐo sù tham gia cña mét lo¹t çc bªn tham gia vµo c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch vµ raquyÕt ®Þnh

Dùa vµo viÖc x¸c ®Þnh vµ ®µm ph¸n çc tho¶ hiÖp

WWF cã mét môc tiªu lµ thµnh lËp 20 ch−¬ng tr×nh phôc håi rõng trªn thÕ giíi trongvßng 5 n¨m tíi vµ TTS rÊt cã thÓ sÏ lµ mét trong sè ®ã. Víi quy m« cña c«ng t¸c phôchåi rõng vµ mét thùc tÕ lµ WWF ®ang ®Þnh h−íng l¹i c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch vµ ph©n bætµi chÝnh cho çc ho¹t ®éng trång rõng vµ t¸i trång rõng h−íng tíi Phôc håi rõng, chóngta cÇn ph¶i tËp trung vµo viÖc chia sÎ çc bµi häc kinh nghiÖm ®¹t ®−îc vµ ®ång thêi tËptrung vµo viÖc huy ®éng thªm çc ®èi t¸c míi.

6


7

CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh bb¶¶oo ttåånn ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc TTTTSS ®®ÕÕnn nn¨̈mm 22001155:: lµ mét kÕ ho¹ch mang tÝnh chiÕnl−îc cho Ch−¬ng tr×nh TTS vµ cã môc tiªu tr−íc m¾t lµ: “T¹o nªn c¬ së v÷ng ch¾c cho c«ngt¸c b¶o tån l©u dµi vµ lo¹i trõ çc ®e do¹ tr−íc m¾t ®èi víi çc loµi vµ sinh c¶nh bÞ ®e do¹cao”. Ch−¬ng tr×nh tËp trung vµo 5 lÜnh vùc chÝnh vµ sÏ dùa vµo mét khung ho¹t ®éng toµndiÖn. Çc môc tiªu chÝnh lµ:

BB¶¶oo ttåånn,, bb¶¶oo vvÖÖ,, qquu¶¶nn llýý vvµµ pphhôôcc hhååii:: x©y dùng vµ kiÖn toµn hÖ thèng çc khu b¶o tån;gi¶m nhÑ mèi ®e do¹ ë tÊt c¶ çc “vïng xung yÕu” cña Khu vùc Trung Tr−êng S¬n, b¶otån h÷u hiÖu çc khu b¶o tån hiÖn cã vµ sÏ ®−îc ®Ò xuÊt trong vïng −u tiªn 1; tiÕn tíi xo¸bá t×nh tr¹ng khai th¸c tr¸i phÐp rõng vµ çc loµi ®éng, thùc vËt hoang d·; t¨ng c−êng çcbiÖn ph¸p b¶o tån nh»m b¶o vÖ tèt çc nhãm loµi chÝnh; n©ng cao hiÓu biÕt vÒ sinh th¸ivµ çc mèi ®e do¹ ®èi víi môc tiªu b¶o tån; trao ®æi th«ng tin ®Ó hç trî cho c«ng t¸c b¶otån ®¹t hiÖu qu¶; n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ kü n¨ng cho lùc l−îng qu¶n lý; b¶o vÖ vµphôc håi çc loµi vµ hÖ sinh th¸i ë TTS ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c b¶o tån cã hiÖu qu¶; t¨ngc−êng c«ng t¸c b¶o vÖ çc hÖ sinh th¸i n−íc ngät trong khu vùc;

NNhhËËnn tthhøøcc vvµµ ýý tthhøøcc ttrr¸̧cchh nnhhiiÖÖmm:: tiÕn hµnh mét ch−¬ng tr×nh ‘gi¸o dôc b¶o tån’ (GDBT)quy m« réng ë Khu vùc Trung Tr−êng S¬n; huy ®éng çc nguån lùc cho gi¸o dôc b¶o tånë tõng tØnh; kÕt hîp n©ng cao nhËn thøc víi ph¸t triÓn kü n¨ng qu¶n lý tµi nguyªn thiªnnhiªn; kÕt hîp gi¸o dôc b¶o tån víi çc ch−¬ng tr×nh cña ChÝnh phñ; x©y dùng tµi liÖu vÒ®a d¹ng sinh häc vïng sinh th¸i TTS; khi lËp kÕ ho¹ch sö dông ®Êt, cÇn l−u ý ®Õn môctiªu b¶o tån çc hÖ sinh th¸i tù nhiªn vµ ph¶n ¸nh nã vµo ph©n bæ ng©n s¸ch nhµ n−íc;

KKhhuunngg pphh¸̧pp llýý:: x©y dùng khung m«i tr−êng chiÕn l−îc v× môc tiªu b¶o tån cho tõng tØnhtrong Khu vùc TTS; x©y dùng kÕ ho¹ch b¶o tån vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng cho tõng tØnh trongKhu vùc TTS; lång ghÐp víi çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña tõng tØnh; x©y dùngchÝnh s¸ch qu¶n lý rõng bÒn v÷ng vµ c«ng t¸c thùc hiÖn;

NN¨̈nngg llùùcc:: hç trî c«ng t¸c ®µo t¹o vµ trang thiÕt bÞ cho lùc l−îng b¶o vÖ rõng cña çc tØnhTTS; t¨ng c−êng c«ng t¸c b¶o tån trªn c¬ së céng ®ång ë çc vïng −u tiªn; hç trî thiÕt lËphÖ thèng cung cÊp çc th«ng tin cã chÊt l−îng, dùa trªn çc bµi häc kinh nghiÖm vµ çckÕt qu¶ nghiªn cøu thùc tÕ; tæ chøc viÖc theo dâi diÔn biÕn tµi nguyªn vµ ®¸nh gi¸ ®a d¹ngsinh häc cho tõng tØnh trong Khu vùc Trung Tr−êng S¬n;

PPhh¸̧tt ttrriiÓÓnn:: §¶m b¶o mét phÇn nhu cÇu cña céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®èi víi tµi nguyªn rõng®Ó gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ n©ng cao ®êi sèng cña ng−êi d©n trong khu vùc; hçtrî giao vµ qu¶n lý ®Êt l©m nghiÖp hîp lý; x©y dùng çc m« h×nh b¶o vÖ vµ ®ång qu¶n lýtµi nguyªn, b¶o tån loµi dùa vµo céng ®ång; ph¸t triÓn du lÞch sinh th¸i nh»m n©ng caonhËn thøc vÒ b¶o tån vµ ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ cho céng ®ång, l«i kÐo sù tham gia réngr·i cña çc ngµnh vµo c«ng t¸c b¶o tån; t¹o ®iÒu kiÖn cho céng ®ång ®Þa ph−¬ng ph¸t triÓnngµnh nghÒ míi phï hîp còng nh− t×m kiÕm çc biÖn ph¸p t¹o thu nhËp cho hä.

CÇ̧cc nngguuyyªªnn tt¾¾cc ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧

C¶ ch−¬ng tr×nh phôc håi rõng vµ Ch−¬ng tr×nh TTS ®Òu cã mét sè nguyªn t¾c, vµ çc nguyªnt¾c nµy ®−îc kÕt hîp l¹i d−íi ®©y. ViÖc ®¸nh gi¸ bao gåm 4 nguyªn t¾c chÝnh, cïng víi mét sè®¸nh gi¸ vÒ çc ¸p lùc cã thÓ cã lªn nh÷ng nguyªn t¾c nµy. Mét môc tiªu chÝnh cña Ch−¬ngtr×nh lµ 3 nguyªn t¾c c¬ b¶n sÏ tiÕn bé dÇn lªn ®−îc trî gióp bëi c«ng t¸c n©ng cao n¨ng lùcvµ kh«ng bÞ qu¸ c¶n trë bëi çc ¸p lùc.


NNgguuyyªªnn tt¾¾cc ccññaa hhÖÖ tthhèènngg CÇ̧cc nngguuyyªªnn tt¾¾cc ccññaa PPhhôôcc hhååii MMôôcc ®®ÝÝcchh ccññaa CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh TTTTSSggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧ rrõõnngg

HHiiÖÖnn ttrr¹¹nngg rrõõnngg vvµµ ®®aa dd¹¹nngg “TÝnh nguyªn vÑn cña rõng (tÝnh “lo¹i trõ çc ®e do¹ tr−íc m¾t ®èi ssiinnhh hhääcc nguyªn vÑn tù nhiªn vµ sinh th¸i) víi çc loµi vµ sinh c¶nh bÞ

cÇn ph¶i ®−îc t¨ng lªn trªn ph¹m ®e do¹ cao”vi khu vùc”

CÇ̧cc cchhøøcc nn¨̈nngg ccññaa rrõõnngg “Çc lîi Ých vÒ m«i tr−êng Ýt nhÊt §¶m b¶o r»ng b¶o tån kh«ng lµm lµ ph¶i æn ®Þnh ë ph¹m vi ®iÓm ¶nh h−ëng ®Õn lîi Ých cña con vµ cÇn t¨ng lªn trªn ph¹m vi ng−êi mµ ph¶i ®ãng gãp mét çchkhu vùc” tÝch cùc vµo c«ng t¸c gi¶m nghÌo

SSiinnhh kkÕÕ ccññaa nngg−−êêii dd©©nn “Sinh kÕ cña ng−êi d©n cÇn ph¶i ®−îc æn ®Þnh trªn ph¹m vi khu vùc”

NN¨̈nngg llùùcc ®®ÓÓ qquu¶¶nn llýý “T¹o ra mét nÒn mãng l©u dµi chottµµii nngguuyyªªnn ttèètt c«ng t¸c b¶o tån”¸̧pp llùùcc llªªnn KKhhuu vvùùcc TTTTSS

MMôôcc ttiiªªuu

Môc tiªu chÝnh cña hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lµ nh»m ggii¸̧mm ss¸̧tt ttiiÕÕnn ®®éé ccññaa CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhhTTTTSS. Tuy nhiªn, hÖ thèng nµy còng cã môc tiªu lµ cung cÊp th«ng tin cã Ých theo nhiÒu çch:

XXuu hh−−íínngg tthhaayy ®®ææii:: trong çc nh©n tè vÒ m«i tr−êng vµ x· héi nh»m cung cÊp sè liÖu chonghiªn cøu vµ ®−a ra çc dù b¸o vÒ çc vÊn ®Ò cã thÓ x¶y ra

TTrruuyyÒÒnn tthh««nngg:: cung cÊp th«ng tin cËp nhËt vµ chÝnh x¸c nh»m gióp çc nhµ tµi trî n¾m b¾t®−îc t×nh h×nh tiÕn ®é vµ duy tr× çc møc hç trî vèn

TThhÝÝcchh nngghhii cc««nngg tt¸̧cc qquu¶¶nn llýý:: x¸c ®Þnh çc vÊn ®Ò cã thÓ x¶y ra vµ gióp t×m ra gi¶i ph¸pvÒ çc thay ®æi trong c«ng t¸c qu¶n lý øng phã víi çc bµi häc kinh nghiÖm vµ çc ®iÒukiÖn thay ®æi.

CÇ̧cc bbªªnn tthhaamm ggiiaa:: ®−a ra h−íng dÉn cô thÓ nh»m t×m hiÓu vÒ nhu cÇu cña ng−êi d©n vÒkhu vùc vµ hä hiÓu vÒ çc nç lùc b¶o tån nh− thÕ nµo

NNgghhÌÌoo ®®ããii:: nÕu cã thÓ, sÏ chØ ra çc mèi liªn hÖ gi÷a b¶o tån vµ c«ng t¸c gi¶m nghÌo

KKÕÕtt hhîîpp:: çc dù ¸n trong vµ ngoµi Khu vùc TTS

KÕt hîp nhiÒu môc tiªu nh− vËy vµo mét hÖ thèng gi¸m s¸t râ rµng lµ mét th¸ch thøc lín vµcÇn ph¶i ®−a ra −u tiªn trong qu¸ tr×nh thèng nhÊt çc chØ thÞ cuèi cïng.

CCÊÊuu ttrróócc

NÕu Ch−¬ng tr×nh TTS qu¶n lý hÖ thèng nµy th× võa kh«ng hîp lý vµ võa kh«ng nªn. Çc ®¸nhgi¸ ph¶i bao gåm mét lo¹t çc yÕu tè sinh th¸i, x· héi vµ kinh kÕ vµ mét sè yÕu tè n»m ngoµikh¶ n¨ng cña chóng ta. Chóng ta ph¶i hîp t¸c víi çc ®èi t¸c nh»m thèng nhÊt chung mméétt lloo¹¹ttcç̧cc cchhØØ tthhÞÞ cchhuunngg vvííii vviiÖÖcc tthhuu tthhËËpp ssèè lliiÖÖuu ®®−−îîcc cchhiiaa ssÎÎ cchhoo cç̧cc cc¬¬ qquuaann kkhh¸̧cc nnhhaauu cña nhµn−íc vµ çc tæ chøc phi chÝnh phñ vµ khu vùc t− nh©n. Lý t−ëng nhÊt lµ, viÖc qu¶n lý hÖ thèng

8

BB¶¶nngg 11:: CÇ̧cc nngguuyyªªnn tt¾¾cc ccññaa hhÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧


9

Trong thùc tÕ, nghiªn cøu cËp nhËt cña chóng t«i cho thÊy r»ng çc nguån th«ng tin chÝnhth−êng vÉn lµ tõ çc c¬ quan nhµ n−íc vµ rÊt Ýt çc tæ chøc phi chÝnh phñ thu thËp th«ng tinth−êng xuyªn ®Ó ®ãng gãp vµo lo¹t sè liÖu “chÝnh”. Tuy nhiªn, çc tæ chøc phi chÝnh phñ vµçc nhµ tµi trî cã thÓ ®ãng mét vai trß chÝnh trong viÖc cung cÊp th«ng tin bæ sung nh»m bæsung vµ më réng çc chØ thÞ chÝnh mçi n¨m, vµ vai trß nµy ®−îc kiÓm tra chi tiÕt h¬n d−íi ®©y.

MMèèii qquuaann hhÖÖ vvííii CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh HHçç ttrrîî nnggµµnnhh LL©©mm nngghhiiÖÖpp

Ch−¬ng tr×nh Hç trî ngµnh L©m nghiÖp (FSSP) cã nhiÒu nhµ tµi trî ®· ®−îc thµnh lËp nh»m®ãng gãp vµo viÖc ph¸t triÓn qu¶n lý rõng bÒn v÷ng ë ViÖt Nam. Ban th− ký cña FSSP ®· ®ÒnghÞ r»ng hÖ thèng ®−îc x©y dùng cho TTS, sÏ ®−îc söa ®æi vµ trë thµnh mét phÇn cña hÖ thènggi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ cña FSSP, vµ ®iÒu nµy còng ®· ®−îc mét sè nhµ tµi trî cña FSSP nh¾c l¹i.NÕu ®iÒu nµy x¶y ra, th× çc chØ thÞ ®−îc x¸c ®Þnh trong qu¸ tr×nh nµy trong t−¬ng lai sÏ ®−îçp dông nhiÒu h¬n trªn toµn ViÖt Nam. §©y sÏ lµ mét lîi Ých ®¸ng khÝch lÖ cña dù ¸n nµy, vµ®iÒu nµy cã nghÜa lµ çc gi¸ trÞ cña s¸ng kiÕn Phôc håi rõng sÏ ®−îc ¸p dông trªn toµn ViÖtNam, ®ång thêi nã còng thªm mét ®éng lùc cho viÖc thu thËp çc chØ thÞ. Mét nèi kÕt víi FSSPcòng sÏ ®ãng gãp thªm mét khÝa c¹nh quan träng ®Õn çc lo¹i th«ng tin ®−îc thu thËp. Dù ¸nnµy sÏ vÉn tiÕp tôc nèi kÕt víi Ban th− ký cña FSSP vµ sÏ gÆp gì víi chuyªn gia x©y dùng hÖthèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ cho FSSP.

WWF

Çc bªntham gia ®Þa

ph−¬ng

Çc tæ chøcb¶o tån phichÝnh phñ

kh¸c

Çc chØ thÞ chÝnh ®· ®−îcthèng nhÊt

Khu vùc t−nh©n

ChÝnh quyÒn®Þa ph−¬ng

Çc c¬ quancña chÝnh phñ

Çc tæ chøcphi chÝnh phñ

x· héi

HH××nnhh 22:: MMéétt mm«« hh××nnhh ccññaa hhÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧

nµy thuéc tr¸ch nhiÖm cña mét c¬ quan nhµ n−íc hoÆc mét c¬ quan ®éc lËp vÝ dô nh− méttr−êng ®¹i häc, cã thÓ ®−îc trî gióp bëi mét ban qu¶n lý h×nh thµnh tõ mét sè c¬ quan ®èi t¸cchÝnh. HÖ thèng nµy chØ ®¸ng ®−îc thµnh lËp nÕu nã ®−îc l©u dµi vµ do ®ã cÇn ph¶i ®−îc ®éclËp vÒ tµi chÝnh. Chóng t«i hi väng r»ng hÇu hÕt çc th«ng tin sÏ cã s½n tõ çc ®èi t¸c vµ r»ngkhung ho¹t ®éng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ sÏ thu thËp vµ ®¸nh gi¸ mét çch cÈn thËn sè liÖu ®−îcchän läc tõ çc cuéc ®iÒu tra hiÖn t¹i, vµ chØ cÇn thu thËp thªm mét Ýt sè liÖu míi nÕu cÇn thiÕt.


Thay vµo ®ã, çc chØ thÞ chÝnh nµy cã thÓ ®−îc bæ sung th«ng qua çc nghiªn cøu s©u h¬n doçc ®èi t¸c hoÆc çc c¬ quan kh¸c tiÕn hµnh vµ cã thÓ tiÕp cËn ®−îc trong c¬ së d÷ liÖu vµ sÏ®−îc b¸o ço cïng víi çc chØ thÞ chÝnh trong b¸o ço hµng n¨m cña hÖ thèng gi¸m s¸t.

Chóng t«i ®Ò nghÞ r»ng çc ®èi t¸c cÇn ph¶i hîp t¸c x©y dùng nªn BB¸̧oo cç̧oo hhµµnngg nn¨̈mm vvÒÒ hhiiÖÖnnttrr¹¹nngg ccññaa TTTTSS vÒ tiÕn ®é phôc håi rõng trong Khu vùc TTS, ®−a ra sè liÖu, ph©n tÝch vµ b¶ngbiÓu bao gåm c¶ th«ng tin bæ trî (dùa trªn çc b¸o ço kh«ng th−êng xuyªn hay çc cuéc kh¶os¸t n»m ngoµi çc chØ thÞ chÝnh). B¸o ço nµy ph¶i ng¾n gän (8-12 trang) vµ ®−îc xuÊt b¶n b»ngtiÕng Anh vµ tiÕng ViÖt.

10

Çc chØ thÞ chÝnh ®−îc ®¸nh gi¸ qua thêi gian N¨m 1 N¨m 2 N¨m 3 N¨m 4 N¨m 5 N¨m 6 N¨m 7 N¨m 8 N¨m 9 V.v.

HH××nnhh 33:: MMèèii qquuaann hhÖÖ ggii÷÷aa cç̧cc cchhØØ tthhÞÞ cchhÝÝnnhh vvµµ tthh««nngg ttiinn kkhh««nngg tthh−−êênngg xxuuyyªªnn

B¸o çokh«ng th−êng

xuyªn


xuyªn


xuyªn

PPhh¹¹mm vvii vvµµ pphh−−¬¬nngg tthhøøcc bb¸̧oo cç̧oo

HÖ thèng gi¸m s¸t chÝnh sÏ ®−îc dùa trªn mét lo¹t çc chØ thÞ ®−îc thèng nhÊt vµ ng¾n gän mµçc ®èi t¸c ®Òu cam kÕt thùc hiÖn ®¸nh gi¸ th−êng xuyªn trong thêi gian dµi, vµ sÏ ®−îc l−utr÷ t¹i mét c¬ së d÷ liÖu trung t©m. Tuy nhiªn, v× cã nh÷ng h¹n chÕ vÒ sè liÖu nh− ®· nãi ®Õntrong PhÇn I, chóng t«i tin t−ëng r»ng lo¹t sè liÖu nµy kh«ng chØ giíi h¹n ë çc chØ thÞ chÝnh.


11

PPhhÇÇnn IIIIII:: MMéétt ssèè cc©©uu hhááii lliiªªnn qquuaann ®®ÕÕnn cç̧cc hhÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧

CChhóónngg ttaa ggii¸̧mm ss¸̧tt cchhoo cç̧ii gg××??

Cã rÊt nhiÒu ®èi t−îng kh¸c nhau trong Khu vùc TTS:

Mét sè quan t©m ®Õn tÇm nh×n cña Ch−¬ng tr×nh TTS

Mét sè quan t©m ®Õn çc môc tiªu cña chÝnh phñ vÒ qu¶n lý rõng vµ rõng ®Æc dông

Mét sè quan t©m chñ yÕu ®Õn tiÕn ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi

Çc ®èi t¸c kh¸c còng sÏ cã −u tiªn kh¸c nhau; tæng hîp tÊt c¶ çc vÊn ®Ò nµy vµo mét hÖ thènggi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lµ mét th¸ch thøc. Tuy nhiªn, môc tiªu chÝnh cña hÖ thèng gi¸m s¸t vµ®¸nh gi¸ nµy lµ nh»m ®®¸̧nnhh ggii¸̧ ttiiÕÕnn ®®éé ccññaa CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh TTTTSS vvµµ hhçç ttrrîî vviiÖÖcc tthhÝÝcchh nngghhii cc««nnggtt¸̧cc qquu¶¶nn llýý ccãã mmôôcc ttiiªªuu ccôô tthhÓÓ ®®ÕÕnn CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh nnµµyy..

CChhóónngg ttaa ®®¸̧nnhh ggii¸̧ ttiiÕÕnn ®®éé ttrroonngg ttÇÇmm nnhh××nn,, cchhiiÕÕnn ll−−îîcc hhaayy cchhiiÕÕnn tthhuuËËtt??

Mét quyÕt ®Þnh quan träng lµ liÖu hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ cã ph¶i lµ mét cc««nngg ccôô ®®¸̧nnhhggii¸̧ ttiiÕÕnn ®®éé ttrruunngg llËËpp hay lµ mméétt cc««nngg ccôô cchhiiÕÕnn tthhuuËËtt ccãã tthhÓÓ ®®iiÒÒuu kkhhiiÓÓnn ttiiÕÕnn ®®éé ®®ãã. Thèng nhÊt®−îc víi çc bªn tham gia kh¸c vÒ çch ®¸nh gi¸ vÒ mét chØ thÞ cô thÓ cã thÓ lµ mét yÕu tènh»m ®¶m b¶o r»ng chØ thÞ ®ã ®· ®−îc tho¶ m·n.

HHÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧ ssÏÏ ttåånn tt¹¹ii bbaaoo ll©©uu??

HÇu hÕt çc hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ bÞ chÖch cho¹c rÊt nhanh do thiÕu vèn hç trî. NÕuchóng ta cã môc tiªu l©u dµi cho c«ng t¸c gi¸m s¸t (10 n¨m, 50 n¨m), chóng ta cÇn c¶ sù ñnghé réng lín vµ çc chØ thÞ kh¶ thi. HÇu hÕt çc chØ thÞ sÏ ph¶i lÊy sè liÖu ®· ®−îc thu thËp vµsè liÖu thèng kª hiÖn cã cÇn ph¶i ®−îc ph©n tÝch vµ chän läc nh»m ®−a ra th«ng tin h÷u Ýchcho Ch−¬ng tr×nh TTS. ViÖc thu thËp sè liÖu míi chØ giíi h¹n ë çc vÊn ®Ò ch−a ®−îc biÕt ®Õnvµ quan träng ®èi víi viÖc ®¸nh gi¸ tiÕn ®é.

AAii ssëë hh÷÷uu hhÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧??

§iÒu quan träng trong ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn nµy lµ nhiÒu c¬ quan sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm ®ãnggãp th«ng tin cho toµn bé hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸. NÕu hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸muèn trë thµnh mét c«ng cô hç trî truyÒn th«ng, çch tèt nhÊt cã lÏ lµ hÖ thèng nµy ®−îc ®Ætngoµi Ch−¬ng tr×nh TTS, trong mét c¬ quan ®éc lËp nh− lµ mét tr−êng ®¹i häc hoÆc trong métc¬ quan nhµ n−íc.


AAii llùùaa cchhäänn cç̧cc cchhØØ tthhÞÞ??

X©y dùng mét hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ë ViÖt Nam ®· cã kho¶ng 60 cuéc häp víi çctæ chøc phi chÝnh phñ, çc quan chøc nhµ n−íc ë trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng vµ çc tæ chøc tµitrî vµ mét héi th¶o tham vÊn ®· ®−îc tiÕn hµnh. §iÒu nµy chØ ra r»ng çc ®èi t¸c ®Òu ®−îc®ãng gãp vµo b¸o ço nµy – thèng nhÊt vÒ çc chØ thÞ lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh cã sù thamgia cña nhiÒu bªn vÒ c«ng t¸c b¶o tån trong mét vïng sinh th¸i hoÆc mét khu vùc −u tiªn –vµ kÕt qu¶ lµ hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ cã thÓ sÏ lín h¬n vµ kh¸c víi çc hÖ thèng cñamét c¬ quan nhµ n−íc hoÆc mét tæ chøc phi chÝnh phñ. Mét chØ thÞ cña mét tæ chøc cã thÓ saunµy sÏ lµ mét bé phËn cña mét hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ lín h¬n.

CÇ̧cc lloo¹¹ii cchhØØ tthhÞÞ nnµµoo??

Çc lo¹i h×nh th«ng tin cã s½n cã sù kh¸c nhau râ rÖt gi÷a çc vïng sinh th¸i. Mét sè çcchØ thÞ rÊt phæ biÕn (vÝ dô nh− quÇn thÓ cña çc loµi s¨n måi hµng ®Çu) lµ hÕt søc cÇn thiÕtcho nhiÒu môc tiªu kh¸c nhau nh−ng hiÖn nay l¹i kh«ng thÓ cã ®−îc th«ng tin nµy ®Ó södông trong Khu vùc §«ng D−¬ng bëi v× çc cuéc kh¶o s¸t ch−a ®−îc hoµn tÊt vµ trong nhiÒutr−êng hîp sÏ qu¸ tèn kÐm vµ kh«ng thÓ gi¸m s¸t th−êng xuyªn ®−îc. X©y dùng n¨ng lùc®Ó gi¸m s¸t çc chØ thÞ nh− thÕ lµ mét phÇn hÕt søc quan träng cña KÕ ho¹ch hµnh ®éng TTS,nh−ng l¹i kh«ng thÓ b¾t ®Çu c«ng t¸c gi¸m s¸t ngay ®−îc. BÊt cø danh s¸ch chØ thÞ theo tiªuchuÈn nµo còng ph¶i hÕt søc chung chung vµ cÇn ph¶i cho phÐp ®¸nh gi¸ t−¬ng ®èi nÕu cÇnthiÕt. Çc hÖ thèng gi¸m s¸t còng ph¶i ®−îc x©y dùng ®Ó cho phÐp ®−a çc th«ng tin tõ çcnguån kh«ng th−êng xuyªn vµo ®ång thêi ®−a vµo çc chØ thÞ th−êng xuyªn, bao gåm c¶çc xu h−íng thay ®æi cña çc chØ thÞ chÝnh vµ “b¸o ço ®Æc biÖt” vÒ th«ng tin ®−îc thu thËptheo ®Þnh kú (b¸o ço Nguån tµi nguyªn cña thÕ giíi cña WRI sö dông ph−¬ng ph¸p tiÕpcËn nµy).

12


PPhhÇÇnn IIVV:: cç̧cc cchhØØ tthhÞÞ ®®−−îîcc ®®ÒÒ nngghhÞÞ vvµµ cç̧cc vvÊÊnn ®®ÒÒ lliiªªnn qquuaann ®®ÕÕnn xx©©yy ddùùnngg nn¨̈nngg llùùcc

TTããmm tt¾¾tt

Mét lo¹t 30 çc chØ thÞ chÝnh ®−îc ®−a ra, cïng víi mét sè “çc chØ thÞ tiªu biÓu”, dùa trªnth«ng tin tõ çc nguån cña chÝnh phñ vµ kiÕn nghÞ mét sè d÷ liÖu míi cÇn ®−îc çc tæ chøc phichÝnh phñ vµ çc tæ chøc kh¸c thu thËp.

Do çc h¹n chÕ ®−îc nh¾c ®Õn ë trªn, chóng t«i ®Ò nghÞ r»ng çc chØ thÞ cÇn ph¶i ®−îc lÊy tõçc nguån sè liÖu phong phó nhÊt do çc c¬ quan nhµ n−íc qu¶n lý, ®−îc bæ sung thªm khicÇn thiÕt th«ng qua:

Mét sè Ýt çc chØ thÞ bæ sung víi th«ng tin ®−îc çc ®èi t¸c cung cÊp trùc tiÕp. Th«ng tin kh«ng th−êng xuyªn tõ çc cuéc ®iÒu tra hoÆc nghiªn cøu chuyªn ngµnh långvµo trong bøc tranh chung cña TTS nh−ng kh«ng ®−îc gi¸m s¸t th−êng xuyªn.

Gi¸m s¸t cô thÓ çc khu vùc chÝnh – vÝ dô nh− §−êng Hå ChÝ Minh – vµ tæng hîp kÕt qu¶cña viÖc gi¸m s¸t nµy vµo hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸.

B¶ng d−íi ®©y lµ mét danh s¸ch ph¸c th¶o vÒ çc chØ thÞ chÝnh, dùa chñ yÕu vµo sè liÖu thèngkª cña nhµ n−íc vµ th«ng tin thu thËp ®−îc cña çc ®èi t¸c trong Ch−¬ng tr×nh TTS. Trong mçitr−êng hîp, chóng t«i ®Ò nghÞ r»ng:

Mét nguån th«ng tin cã kh¶ n¨ng; TÝnh th−êng xuyªn cÇn thiÕt ph¶i cã chØ thÞ; Kh¶ n¨ng tiÕp cËn sè liÖu (ba tiªu chÝ: sè liÖu ®· ccãã ss½½nn; sè liÖu ccãã tthhÓÓ thu thËp ®−îc nh−ngch−a ®−îc thu thËp vµ viÖc thu thËp cÇn ph¶i tèn thªm chi phÝ; vµ sè liÖu hiÖn nay ch−a cãvµ cÇn ph¶i cã vèn vµ/hoÆc xx©©yy ddùùnngg nn¨̈nngg llùùcc ®Ó thu thËp.

Th«ng qua viÖc ®−a ra çc chØ thÞ hiÖn nay ch−a cã, chóng t«i nhËn thÊy tÇm quan träng cñaviÖc x©y dùng kh¶ n¨ng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ trong Khu vùc TTS. Mét sè çc chØ thÞ nµy chØcã thÓ tiÕp cËn th−êng xuyªn ®−îc sau khi Ch−¬ng tr×nh TTS ®· x©y dùng ®−îc n¨ng lùc.

13

SSTTTT VVÊÊnn ®®ÒÒ CChhØØ tthhÞÞ NNgguuåånn TThhêêii §§·· ®®−−îîcc ggiiaann tthhuu tthhËËpp??

HHiiÖÖnn ttrr¹¹nngg rrõõnngg vvµµ ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc1 DiÖn tÝch rõng tù nhiªn ViÖn §iÒu tra Quy 5 n¨m Cã s½n

ho¹ch Rõng vµ çc tØnh2 ChÊt l−îng rõng ? X©y dùng

n¨ng lùc3 DiÖn tÝch rõng trång ViÖn §iÒu tra Quy 5 n¨m Cã s½n

ho¹ch Rõng vµ çc tØnh4 Çc s¶n phÈm gç Côc KiÓm L©m vµ Hµng n¨m Cã s½n

Hîp ph¸p Së NN&PTNT ë Kh«ng hîp ph¸p çc tØnh

BB¶¶nngg 22:: CÇ̧cc cchhØØ ssèè cchhÝÝnnhh

Rõng


5 Çc s¶n phÈm phi gç Côc KiÓm L©m, Hµng n¨m Cã s½n M©y Së NN&PTNT vµ (mÆc dï Tre Trung t©m Nghiªn l−îng vµ Çc s¶n phÈm thuèc y cøu s¶n phÈm phi ®é chÝnh QuÕ gç x¸c cña Cñi th«ng tin Than cñi kh¸c nhau) Vá c©y Çc s¶n phÈm kh¸c

6 Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng C«ng cô theo dâi ? X©y dùng n¨ng lùc

7 DiÖn tÝch rõng ®−îc cÊp FSC ? Cã thÓchøng chØ FSC

8 PhÇn tr¨m ng©n s¸ch cña Côc Ph¸t triÓn L©m Hµng n¨m Cã thÓ?Ch−¬ng tr×nh 661 ®−îc ph©n nghiÖpbæ cho t¸i sinh tù nhiªn

9 Sè dù ¸n lµm vÒ t¸i sinh Côc Ph¸t triÓn L©m Hµng n¨m X©y dùngtù nhiªn nghiÖp, WWF vµ n¨ng lùc

UNEP-WCMC?10 Çc khu vùc cÇn phôc håi Côc KiÓm L©m, Së Hµng n¨m Cã s½n

NN&PTNT, Côc Ph¸ttriÓn L©m nghiÖp

11 Sè çc vô ch¸y rõng Côc KiÓm L©m Hµng n¨m Cã s½n12 Quy m« cña çc vô ch¸y rõng Côc KiÓm L©m Hµng n¨m Cã s½n13 Sè çc nhµ hµng ®éng vËt Çc kh¶o s¸t cña Hµng n¨m Cã thÓ

hoang d· TRAFFIC vµ WWF14 Sè liÖu thèng kª cña H¶i Ngµnh H¶i quan, Hµng n¨m X©y dùng

quan ë çc c¶ng chÝnh Côc KiÓm L©m, n¨ng lùc TRAFFIC

15 QuÇn thÓ cña çc loµi môc 5 n¨m X©y dùngtiªu ë çc khu b¶o tån n¨ng lùc

16 DiÖn tÝch cña çc sinh c¶nh môc 5 n¨m X©y dùngtiªu quan träng trong çc khu n¨ng lùcb¶o tån

17 Sè, ®Þa ®iÓm vµ diÖn tÝch cña ViÖn §iÒu tra Quy Hµng n¨m Cã s½nçc khu b¶o tån ho¹ch rõng, Côc V−ên quèc gia KiÓm L©m vµ WWF- HiÖn cã vµ ®Ò xuÊt

Khu b¶o tån- HiÖn cã vµ ®Ò xuÊt

Khu b¶o tån loµi- HiÖn cã vµ ®Ò xuÊt

18 TÝnh hiÖu qu¶ cña çc khu C«ng cô theo dâi trong Hµng n¨m Cã thÓb¶o tån dù ¸n Ng©n hµng

ThÕ Giíi19 Sè ban qu¶n lý çc khu b¶o tån Côc KiÓm L©m Hµng n¨m Cã s½nCÇ̧cc cchhøøcc nn¨̈nngg hhÖÖ ssiinnhh tthh¸̧ii rrõõnngg20 N−íc B¶o vÖ toµn bé l−u vùc Côc KiÓm L©m, Côc Hµng n¨m Cã s½n

HiÖn cã Ph¸t triÓn L©m nghiÖp §Ò xuÊt

21 Thuû lîi DiÖn tÝch ®Êt t−íi tiªu (thay ®æi Së NN&PTNT Hµng n¨m Cã s½ntrong diÖn tÝch trång lóa)

14

Rõng

Çc khu b¶o tån

§éng vËthoang d·

Ban qu¶n lý khub¶o tån vµ çc ®èit¸c


CÇ̧cc ggii¸̧ ttrrÞÞ vvÒÒ ®®ííii ssèènngg vvµµ kkiinnhh ttÕÕ xx·· hhééii22 Tuæi thä theo tÇng líp thu nhËp Phßng kinh tÕ vµ quy Hµng n¨m Cã s½n

ho¹ch cña huyÖn vµ tØnh

23 TiÕp cËn ®Õn kÕ ho¹ch ho¸ gia Hµng n¨m Cã s½n®×nh – tØ lÖ thay ®æi d©n sè

24 TiÕp cËn ®Õn çc trung t©m y tÕ Hµng n¨m Cã s½n- % çc gia ®×nh

25 TiÕp cËn tíi ®iÖn - % çc x· Hµng n¨m Cã s½n26 % häc sinh nam vµ n÷ ®Õn Hµng n¨m Cã s½n

tr−êng häc cÊp II 27 % çc gia ®×nh ®· ®Þnh canh Hµng n¨m Cã s½n

®Þnh c−28 Quan ®iÓm Quan ®iÓm cña çc bªn tham PhiÕu ®iÒu tra cña Hµng Cã thÓ

cña çc bªn gia ®Þa ph−¬ng vÒ Ch−¬ng tr×nh WWF n¨m?tham gia TTS

NN¨̈nngg llùùcc qquu¶¶nn llýý cc««nngg tt¸̧cc bb¶¶oo ttåånn 29 Nh©n viªn khu Nh©n viªn çc khu b¶o tån/ Côc KiÓm L©m Hµng n¨m ?

b¶o tån nh©n viªn nhµ n−íc tham giaçc kho¸ ®µo t¹o

30 Çc vô b¾t vµ tØ lÖ çc vô b¾t Hµng n¨m Cã thÓ çc hµnh vi s¨n b¾n so víi çc (cÇn ®Õm)vô khëi tè thµnh c«ng

31 Çc vô b¾t vµ tØ lÖ çc vô b¾t Hµng n¨m Cã thÓ bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· so (cÇn ®Õm)víi çc vô khëi tè thµnh c«ng

32 Sè x· cã ng−êi b¶o vÖ rõng Côc KiÓm L©m Hµng ?tù nguyÖn n¨m?

33 Ch−¬ng tr×nh Thµnh tùu cña Ch−¬ng tr×nh §¸nh gi¸ khung Hµng n¨m Cã thÓTrung Tr−êng b¶o tån TTS ho¹t ®éngS¬n

CÇ̧cc ¸̧pp llùùcc cchhÝÝnnhh llªªnn KKhhuu vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn 34 Sè km ®−êng Së Giao th«ng tØnh Hµng n¨m Cã thÓ35 Tæng d©n sè Sè liÖu tØnh Cã thÓ36 HiÖn tr¹ng cña TTS TuyÕn ®i däc ®−êng Hµng n¨m Cã thÓ

cao tèc

15

Gi¶m nghÌo

C«ng t¸cthùc thi

Çc ¸p lùcph¸t triÓn

Phßng kinh tÕ vµquy ho¹ch cña huyÖnvµ tØnh

§−îc tÝnh to¸n tõ sèliÖu cña çc Chi côcKiÓm l©m tØnh


16

BB¶¶nngg 33:: CChhii ttiiÕÕtt vvÒÒ cç̧cc cchhØØ tthhÞÞ cchhÝÝnnhh

MM«« tt¶¶ cchhii ttiiÕÕtt vvÒÒ cç̧cc cchhØØ tthhÞÞ

RÊt nhiÒu çc chØ thÞ ®−îc ®−a ra trªn ®©y ®· cã s½n tõ çc sè liÖu thèng kª cña chÝnh phñ vµviÖc tiÕp cËn ®Õn çc sè liÖu nµy chØ cßn lµ vÊn ®Ò t×m ra mét nguån vµ trong mét vµi tr−ênghîp lµ xin phÐp ®−îc sö dông th«ng tin nµy. Çc chØ sè kh¸c th× cÇn ph¶i ®−îc çc tæ chøc nhµn−íc hoÆc phi chÝnh phñ thu thËp – trong mét vµi tr−êng hîp ®iÒu nµy cã nghÜa lµ cÇn ph¶i cãmét sè c«ng viÖc ®µo t¹o vµ x©y dùng n¨ng lùc vµ çc vÊn ®Ò nµy ®· ®−îc bµn.

Mét sè çc chØ thÞ l¹i bÞ h¹n chÕ vÒ thêi gian, cã thÓ do hiÖn nay çc chØ thÞ nµy ch−a cã thÓghi l¹i ®−îc hoÆc trong mét sè tr−êng hîp sù h÷u Ých cña çc chØ thÞ nµy sÏ kh«ng cßn n÷a.Trong tr−êng hîp thø 2, vÝ dô, phÇn tr¨m çc gia ®×nh ®Þnh canh ®Þnh c− cã thÓ lµ mét chØ thÞrÊt cã Ých hiÖn nay nh−ng nã sÏ kh«ng cßn cã kh¶ n¨ng cung cÊp thªm th«ng tin phô v× símmuén g× th× tÊt c¶ çc gia ®×nh ®Òu ®Þnh canh ®Þnh c−. Do ®ã cÇn ph¶i cã mét ®¸nh gi¸ ®Þnh kúcho çc chØ thÞ.

CChhØØ tthhÞÞ CChhii ttiiÕÕttDiÖn tÝch rõng tù nhiªn Th«ng tin nµy hiÖn ®ang ®−îc thu thËp vµ b¸o ço 5 n¨m

mét lÇn ChÊt l−îng rõng RÊt nhiÒu bªn tham gia ®· mong muèn cÇn ph¶i cã th«ng

tin vÒ chÊt l−îng rõng. Rõng hiÖn nay ®−îc chia ra lµm ba lo¹i rõng giµu, trung b×nh vµ nghÌo, nh−ng ®©y chØ lµ mét çch ®¸nh gi¸ ®¬n gi¶n vÒ mËt ®é c©y rõng vµ kh«ng ph©nbiÖt râ rµng gi÷a rõng b¸n tù nhiªn ch¼ng h¹n. X©y dùngn¨ng lùc ®Ó thùc hiÖn ®−îc c«ng viÖc nµy lµ hÕt søc cÇnthiÕt, vµ cã thÓ lµ mét môc tiªu trung h¹n cña hÖ thènggi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸, nh−ng hiÖn nay th«ng tin nµy vÉnch−a cã ®−îc.

DiÖn tÝch rõng trång Th«ng tin nµy ®−îc thu thËp 5 n¨m mét lÇn. ViÖc thu thËp sè liÖu diÖn tÝch rõng trång míi cÇn ®−îc thu thËp hµng n¨m

Çc s¶n phÈm gç Sè liÖu ®−îc thu thËp hµng n¨m ë çc tØnh cã thÓ còng®−a ra ®−îc çc chØ sè vÒ viÖc bu«n b¸n tr¸i phÐp

Çc s¶n phÈm phi gç Sè liÖu thèng kª chi tiÕt cã thÓ ®−îc tÝnh to¸n tõ sè liÖuhµng n¨m cña çc tØnh, tuy nhiªn ph¹m vi vµ sù chÝnh x¸c cña çc sè liÖu th× l¹i kh¸c nhau tuú thuéc vµo c«ng viÖcthu thËp s¶n phÈm phi gç cã chÝnh thøc vµ lµ mét phÇn cña viÖc bu«n b¸n hay kh«ng. Sè liÖu thèng kª cã xu h−íng bá qua viÖc thu thËp bëi v× çc sè liÖu nµy th−êng kh«ng bao gåm sè liÖu vÒ sù thu l−îm s¶n phÈm phi gç cho sinh kÕ vµcã ®Ò nghÞ cho r»ng sè liÖu hµng n¨m ph¶i ®−îc t¨ng lªn tõçc th«ng tin chi tiÕt cña çc nghiªn cøu ®éc lËp, cã thÓ liªnhÖ víi dù ¸n míi cña IUCN

Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng Cã mét c©u hái lín ®Æt ra vÒ tÝnh bÒn v÷ng cña c«ng t¸cqu¶n lý rõng vµ WWF ®· bµn nhiÒu vÒ çc kh¶ n¨ng tiÕn®Õn cÊp chøng chØ rõng, hoÆc qu¸ tr×nh ®i ®Õn sù bÒn v÷ngë çc khu vùc kh«ng thÓ cÊp chøng chØ ®−îc. HiÖn naych−a cã mét ph−¬ng ph¸p thèng nhÊt nµo ®Ó lµm viÖc nµy vµ mét phÇn cña dù ¸n nµy lµ ®−a ra mét vµi ý t−ëng ban ®ÇuvÒ c«ng cô theo dâi qu¶n lý rõng hiÖu qu¶ vµ ®−îc tr×nh bµytrong PhÇn 9. H×nh thøc gi¸m s¸t nµy nÕu ®−îc sö dông,sÏ chØ cã thÓ ®−îc sö dông ë çc ®¬n vÞ qu¶n lý rõng mµ


17

Ch−¬ng tr×nh TTS ®Æc biÖt quan t©m, nh− çc khu vùc däc ®−êng Hå ChÝ Minh vµ Hµnh lang.

Sè rõng ®−îc cÊp chøng chØ FSC HiÖn nay ë ViÖt Nam kh«ng cã mét khu vùc rõng nµo ®−îccÊp chøng chØ FSC, nh−ng çc nguyªn t¾c vµ tiªu chÝ ®−a ra®· ®−îc thèng nhÊt vµ ®©y vÉn lµ mét chØ thÞ râ rµng. Sè liÖu cã s½n t¹i Héi ®ång Qu¶n lý Rõng. NÕu çc hÖ thèngcÊp chøng chØ kh¸c l¹i còng ®−îc ¸p dông ë ViÖt Nam, th× cÇn ph¶i ®−a ra mét quyÕt ®Þnh xem cã nªn ®−a çc hÖthèng nµy vµo hÖ thèng gi¸m s¸t nµy hay kh«ng.

TØ lÖ cña ng©n s¸ch Ch−¬ng tr×nh 661 MÆc dï sè liÖu vÒ Ch−¬ng tr×nh 661 ®−îc thu thËp vµ xö lý,dµnh cho t¸i sinh tù nhiªn nh−ng çc sè liÖu nµy vÉn kh«ng ®−a ra ®−îc sù ph©n biÖt

gi÷a rõng trång vµ t¸i sinh tù nhiªn. Tuy nhiªn chóng ta®Òu biÕt r»ng ng©n s¸ch cã thÓ ®−îc vµ ®«i khi ®−îc ph©n bæ cho c«ng t¸c t¸i sinh tù nhiªn. Cã ®Ò nghÞ cho r»ngCh−¬ng tr×nh TTS hîp t¸c víi Côc Ph¸t triÓn L©m nghiÖp vµ Ch−¬ng tr×nh Hç trî ngµnh L©m nghiÖp nh»m t×mhiÓu xem çc th«ng tin nµy cã thÓ thu thËp ®−îc trong t−¬nglai hay kh«ng.

Sè dù ¸n liªn quan ®Õn t¸i sinh tù nhiªn Trung t©m Gi¸m s¸t B¶o tån ThÕ giíi cña UNEP cã trô së t¹i Anh Quèc ®ang th¶o luËn vÒ viÖc thiÕt lËp mét c¬ së d÷liÖu vÒ çc dù ¸n phôc håi rõng trªn toµn thÕ giíi. §Õn lóc®ã con sè çc dù ¸n nh− thÕ cã thÓ sÏ lµ mét ph−¬ng ph¸p rÊt cã Ých nh»m ®¸nh gi¸ thµnh c«ng trong Khu vùc TTS.Trong thêi ®iÓm hiÖn nay, cã ®Ò nghÞ cho r»ng Ch−¬ngtr×nh TTS cÇn ph¶i duy tr× mét danh s¸ch çc dù ¸n liªnquan.

DiÖn tÝch rõng cÇn ®−îc phôc håi HiÖn t¹i, th«ng tin nµy cã thÓ cã ®−îc tõ nguån sè liÖu thèngkª cña nhµ n−íc nh−ng chØ cã cho çc khu vùc ®−îc ph©n ®Þnh mét çch chÝnh thøc. Chóng t«i ®ang th¶o luËn víiViÖn Tµi nguyªn ThÕ giíi vÒ çc ph−¬ng ph¸p cho viÖc ®¸nhgi¸ chung vÒ çc nhu cÇu phôc håi rõng th«ng qua viÖc lËpb¶n ®å víi Tæ chøc Theo dâi rõng Toµn cÇu (Global ForestWatch)

Sè vô ch¸y rõng Th«ng tin cho c¶ hai chØ thÞ nµy ®Òu ®−îc thu thËp hµng n¨mPh¹m vi çc vô ch¸y rõng vµ ®−îc c«ng bè réng r·i, cã c¶ trªn mét trang m¹ngSè çc nhµ hµng b¸n ®éng vËt HiÖn nay ®©y lµ mét chØ thÞ thay thÕ cho loµi vµ viÖc s¨n b¾t.hoang d· ViÖc ®¸nh gi¸ ph¶i dùa theo mét sè çc ®−êng c¾t, vÝ dô

nh− §−êng Hå ChÝ Minh. Tuy nhiªn, cã mét sè h¹n chÕtrong viÖc ¸o dông: viÖc gi¶m çc nhµ hµng cã thÓ liªnquan ®Õn mét sè vÊn ®Ò kh¸c nhau vÝ dô nh−: viÖc thùc thiph¸p luËt tèt h¬n, viÖc che giÊu bu«n b¸n tr¸i phÐp trë nªntinh vi h¬n hoÆc sù gi¶m ®éng vËt hoang d· trong thiªn nhiªn

ViÖc bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· Tæ chøc TRAFFIC ®· hîp t¸c víi ®èi t¸c nhµ n−íc ®iÒu traqua çc cöa khÈu chÝnh çc ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t viÖc bu«n b¸n ®éng vËt hoang d·

t¹i çc cöa khÈu chÝnh. ChÝnh phñ hiÖn nay ®· gi¶m sè çccöa khÈu cho bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· ®−îc phÐp xuèngcßn 6 cöa khÈu, 2 trong sè 6 cöa khÈu nµy n»m trong khuvùc TTS. MÆc dï hiÖn nay kh«ng thÓ gi¸m s¸t ®−îc chØ sè nµy, nh−ng chØ cÇn ®Çu t− mét Ýt cho viÖc ®µo t¹o çn béh¶i quan vµ ®¹t ®−îc mét sù ®ång ý vµo tiÕn tr×nh thùc hiÖnvÒ sau, sÏ lµm cho chØ thÞ nµy võa cã thÓ thùc hiÖn ®−îcvõa rÊt cã Ých.


18

QuÇn thÓ cña çc loµi cã môc tiªu ChØ thÞ nµy hiÖn nay kh«ng ®−îc thu thËp. Cã mét ®Ò nghÞ lµ b¶o vÖ trong çc khu b¶o tån cÇn thèng nhÊt r»ng Ch−¬ng tr×nh TTS sÏ x©y dùng n¨ng lùc

cho viÖc tiÕn hµnh çc cuéc kh¶o s¸t çc loµi chÝnh, Ýt nhÊt lµ trong çc khu b¶o tån trong kho¶ng thêi gian 5 n¨m mét lÇn ®Ó th«ng tin nµy cã thÓ th−êng xuyªn ®−îc x©y dùng vµ®ãng gãp vµo hÖ thèng gi¸m s¸t nµy. Trong nhiÒu tr−êng hîp, çc cuéc ®iÒu tra c¬ b¶n cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh tr−íc khi gi¸m s¸t, vµ ngoµi ra, khi nµo mµ çc cuéc ®iÒu tra ®−îctiÕn hµnh ë TTS, mét b¶n tãm t¾t vÒ çc ®iÓm næi bËt cÇn®−îc ®−a vµo nh− lµ mét th«ng tin bæ trî cho b¸o ço gi¸ms¸t cña n¨m ®ã.

DiÖn tÝch cña çc sinh c¶nh chÝnh ChØ thÞ nµy hiÖn nay kh«ng ®−îc ghi nhËn. Ngoµi viÖc cãmôc tiªu b¶o tån trong çc khu ghi nhËn çc loµi trong khu b¶o tån, còng cÇn ph¶i ghi nhËnb¶o tån diÖn tÝch cña çc sinh c¶nh quan träng (vÝ dô nh−: rõng

nguyªn sinh, ®Êt ngËp n−íc, v.v.) c¶ hai chØ thÞ ®Òu lµ phôtrî cho chØ thÞ loµi nÕu kh«ng ®¸nh gi¸ ®−îc chØ thÞ loµi hoÆcchÝnh çc sinh c¶nh còng lµ mét lý do cÇn ph¶i b¶o vÖ.

TÝnh hiÖu qu¶ cña çc khu b¶o tån Th«ng tin nµy ®−îc Chi côc KiÓm l©m vµ Chi côc Ph¸t triÓnL©m nghiÖp thu thËp t¹i cÊp tØnhh vµ mét c¬ së d÷ liÖu còngcã s½n t¹i V¨n phßng WWF ¸n T¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶nlý cho çc khu b¶o tån (SPAM) còng ®· x©y dùng th«ng tinchi tiÕt vÒ sè, diÖn tÝch vµ ®Þa ®iÓm cña çc khu b¶o tån.

TÝnh hiÖu qu¶ cña çc khu b¶o tån Ng©n hµng ThÕ giíi ®· cam kÕt sö dông c«ng cô theo dâi tÝnhhiÖu qu¶ cña çc khu b¶o tån cña Liªn minh trong khu vùctrong çc dù ¸n míi cña m×nh: nÕu c«ng viÖc nµy ®−îc tiÕnhµnh, th× nã sÏ mang l¹i nhiÒu th«ng tin vÒ tÝnh hiÖu qu¶.

Ban qu¶n lý çc khu b¶o tån NÕu çc khu b¶o tån mµ kh«ng cã ban qu¶n lý th× chóng vÉnchØ lµ çc khu b¶o tån trªn giÊy tê. MÆc dï qu¸ tr×nh gi¸m s¸t chØ thÞ nµy hy väng sÏ kh«ng mÊt nhiÒu n¨m, nh−ng nã lµ mét çch thu thËp th«ng tin nhanh chãng vµ râ rµng vÒc«ng t¸c thùc thi vµ do ®ã chØ thÞ nµy ®−îc ®Ò nghÞ dïng lµmchØ thÞ bæ trî vµ sè liÖu ®· cã s½n ë cÊp tØnh.

B¶o vÖ l−u vùc DiÖn tÝch rõng ®−îc qu¶n lý ®Ó b¶o vÖ l−u vùc ®−îc ghi nhËnt¹i çc tØnh.

DiÖn tÝch ®Êt t−íi tiªu ChØ thÞ nµy ®−îc dïng ®Ó thay thÕ cho chØ thÞ b¶o vÖ ®Êt, khithay thÕ çc chØ thÞ kh¸c. ChÝnh phñ cã chÝnh s¸ch gi¶m diÖn tÝch lóa n−¬ng trªn çc vïng cao b»ng çch t¨ng diÖn tÝchlóa n−íc, vµ sè liÖu thèng kª hµng n¨m vÒ diÖn tÝch lóa n−ícsÏ cung cÊp mét h−íng dÉn cho thuû lîi trong ®ã bÊt cø sù gia t¨ng nµo cña diÖn tÝch lóa n−íc còng lµ do sù t¨ng lªnvÒ ®Êt t−íi tiªu. Sù h¹n chÕ cña chÞ thÞ nµy ®−îc c«ng nhËn nh−ng kh«ng cã chØ thÞ nµo kh¸c cho çc chøc n¨ng cña hÖ sinh th¸i ®−îc ®−a ra c¶.

Tuæi thä cña çc tÇng líp thu nhËp ChØ thÞ nµy cung cÊp mét çch ®¸nh gi¸ vÒ sù thÞnh v−îng cña®êi sèng ng−êi d©n, ®Æc biÖt lµ trong çc tÇng líp thu nhËp nghÌo h¬n, vµ ®−îc thu thËp hµng n¨m dùa vµo çc tiªu chÝcña chÝnh phñ.

TiÕp cËn ®Õn kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh ChØ sè nµy ®−îc ®¸nh gi¸ b»ng çch ghi nhËn nh÷ng thay®æi trong con sè gia t¨ng d©n sè.

TiÕp cËn ®Õn çc c¬ së y tÕ §−îc ®¸nh gi̧ qua tØ lÖ % çc gia ®×nh, cã s½n hµng n¨m TiÕp cËn tíi ®iÖn §−îc x· ®¸nh gi¸. ChÝnh phñ cã ý ®Þnh liªn kÕt tÊt c¶ çc

khu vùc trõ çc lµng xa x«i nhÊt vµo m¹ng ®iÖn l−íi quèc gia


19

trong vßng vµi n¨m tíi, do vËy chØ thÞ nµy sÏ kh«ng cßn cÇnthiÕt trong t−¬ng lai, nh−ng l¹i lµ mét chØ thÞ dÔ tiÕp cËn®Ó thu thËp th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh tÕ x· héi trong thêi®iÓm hiÖn nay.

TØ lÖ häc sinh nam vµ n÷ ®i häc t¹i çc Th«ng tin vÒ tr−êng cÊp II sÏ cã Ých h¬n tr−êng cÊp I v× çc tr−êng cÊp II gia ®×nh ph¶i tr¶ häc phÝ cho tr−êng cÊp II, do ®ã chØ thÞ nµy

còng ®−a ra çc sè liÖu vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ: viÖc t¸ch biÖtsè liÖu vÒ häc sinh nam vµ n÷ còng gióp x¸c ®Þnh viÖc ph©nbiÖt giíi trong gi¸o dôc.

TØ lÖ % çc gia ®×nh ®Þnh canh ChÝnh phñ ®· cã chÝnh s¸ch ®Þnh canh ®Þnh c− cho çc gia ®Þnh c− ®×nh du canh du c− vµ ®iÒu nµy cã ¶nh h−ëng ®Õn nguån

tµi nguyªn rõng. ChØ thÞ nµy còng rÊt dÔ ®¸nh gi¸, nh−ngsÏ kh«ng cã Ých n÷a khi mµ ch−¬ng tr×nh ®Þnh canh ®Þnh c− ®−îc hoµn thµnh.

Quan ®iÓm cña çc bªn liªn quan HiÖn nay chØ thÞ nµy kh«ng ®−îc gi¸m s¸t. Mét phiÕu ®iÒu tra ®Þa ph−¬ng vÒ çc bªn tham gia ®· ®−îc chuÈn bÞ nh−ng cÇn ph¶i bµn

xem (i) liÖu b¶n ®iÒu tra nµy cã thÓ cung cÊp ®ñ th«ng tin (ii)liÖu WWF cã s½n sµng cam kÕt thêi gian ®Ó tiÕn hµnh c«ngviÖc nµy th−êng xuyªn hay kh«ng.

Nh©n viªn çc khu b¶o tån cña nhµ Cã s½n trong Côc KiÓm L©m hoÆc çc ban qu¶n lý çc khun−íc tham gia vµo çc khãa ®µo t¹o b¶o tån Çc vô b¾t vµ tØ lÖ çc vô b¾t viÖc s¨n Th«ng tin nµy cã s½n trong sè liÖu thèng kª cña çc tØnhb¾t tr¸i phÐp víi çc vô khëi tè nh−ng cÇn ®−îc tÝnh to¸n. Th«ng tin chÝnh x¸c cã thÓ ph¶i thµnh c«ng bao gåm th«ng tin vÒ çc møc ph¹t (çc møc ph¹t t¹i chç mµÇc vô b¾t vµ tØ lÖ çc vô b¾t viÖc bu«n kh«ng cÇn ph¶i ra toµ) vµ çc vô khëi tè nghiªm träng kh¸c.b¸n ®éng vËt hoang d· tr¸i phÐp víi çcvô khëi tè thµnh c«ng Sè x· cã ®¬n vÞ b¶o tån Th«ng tin nµy kh«ng cã trong sè liÖu thèng kª cña nhµ n−íc

vµ cã thÓ khã t×m, nh−ng ®©y l¹i lµ mét çch tèt ®Ó ®¸nh gi¸n¨ng lùc

Thµnh tùu cña Ch−¬ng tr×nh b¶o tån Mét çch ®¸ng gi¸ thµnh c«ng theo ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éngTrung Tr−êng S¬n vÉn cÇn ph¶i ®−îc x©y dùng, khi kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®·

®−îc hoµn thµnh Sè Km ®−êng Cã thÓ ®−îc tÝnh trªn b¶n ®å. ChØ thÞ nµy ®−a ra mét çch

®¸nh gi¸ chung vÒ tÇm quan träng cña çc tuyÕn ®−êng däc§−êng Hå ChÝ Minh (xem PhÇn 8).

Tæng d©n sè vµ sù gia t¨ng d©n sè ChØ thÞ nµy sÏ ®−a ra mét çch ®¸nh gi¸ chung vÒ çc ¸plùc tiÒm n¨ng trong khu vùc

TiÕn hµnh çc tuyÕn ®i däc ®−êng Mét c«ng viÖc kh¸c biÖt sÏ cÇn ph¶i thèng nhÊt lo¹i h×nh Hå ChÝ Minh çc chØ thÞ liªn quan thêi gian, tiÒn b¹c cÇn ph¶i cã ®Ó tiÕn

hµnh çc tuyÕn ®i – cã thÓ mÊt 2 ngµy l¸i xe däc ®−êng vµ th−êng xuyªn ghi nhËn sè liÖu

1 ChØ thÞ nµy vÒ mét sè ph−¬ng diÖn l¹i trïng lÆp víi c«ng viÖc ®iÒu tra ®−îc lËp kÕ ho¹ch cho phÇn 2 cña dù ¸n nµy


20

Ngoµi ra, cã 2 çch thu thËp th«ng tin kh¸c:

Çc chØ sè chÝnh ®−îc çc ®èi t¸c thu thËp hoÆc cã thÓ ®−îc nhµ n−íc thu thËp víi métvµi thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch vµ x©y dùng n¨ng lùc.

Sè liÖu ®iÒu tra kh«ng th−êng xuyªn, çc b¸o ço nghiªn cøu vµ çc th«ng tin kh¸c sÏ®−îc tæng hîp vµo hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ khi çc th«ng tin nµy cã.

B¶ng 4 ë trªn ®· gi¶i thÝch r»ng çc chØ thÞ nµo vÉn cÇn thªm x©y dùng n¨ng lùc vµ/hoÆc hç trîtµi chÝnh nÕu chóng ®−îc thùc hiÖn. Ch−¬ng tr×nh TTS sÏ ph¶i ®−a ra quyÕt ®Þnh vÒ viÖc nµyvµ khi nµo çc chØ thÞ nµy ®−îc ®−a vµo hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸: mét sù lùa chän lµ dïngph−¬ng ph¸p tiÕp cËn theo giai ®o¹n trong ®ã mét sè chØ thÞ phøc t¹p sÏ ®−îc ®−a vµo sau.

TThhuu tthhËËpp tthh««nngg ttiinn

MÆc dï nhiÒu chØ thÞ ®· ®−îc chÝnh phñ ViÖt Nam thu thËp, nh−ng mét sè chØ thÞ vÉn cÇn ph¶icã thªm ghi nhËn bæ trî bëi çc bªn tham gia kh¸c hoÆc trong mét vµi tr−êng hîp vÉn x©y dùngn¨ng lùc cho çc nh©n viªn chÝnh phñ vµ çc tæ chøc kh¸c.

Trong tr−êng hîp sö dông sè liÖu cña nhµ n−íc, ®a sè th«ng tin cã thÓ ®−îc thu thËp d−íi sùtho¶ thuËn víi çc Chi côc thèng kª tØnh vµ quèc gia hiÖn ®ang l−u tr÷ th«ng tin trong çc c¬së d÷ liÖu. Ngoµi ra th× hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ sÏ ph¶i tæng hîp sè liÖu th¼ng tõ çc b¸oço hµng n¨m, çc trang web vµ liªn hÖ trùc tiÕp víi nh©n viªn çc tØnh; qua nghiªn cøu cñachóng t«i th× thÊy r»ng ®©y lµ mét qu¸ tr×nh rÊt tèn tiÒn vµ thêi gian.

HÖ thèng thu thËp sè liÖu ®−îc minh häa trong h×nh 4 d−íi ®©y.

Çc h¹t kiÓm l©m huyÖn

Phßng thèng kª huyÖn

Chi côc KiÓm l©m tØnh Chi côc thèng kª

Uû ban nh©n d©n tØnh

Çc së vµ chi côc kh¸c

Së N«ng nghiÖp vµPh¸t triÓn N«ng th«n

Çc phßng kh¸c trong çc huyÖn

HH××nnhh 44:: HHÖÖ tthhèènngg tthhuu tthhËËpp ssèè lliiÖÖuu ccññaa nnhhµµ nn−−íícc ttõõ xx·· llªªnn hhuuyyÖÖnn

CChhØØ tthhÞÞ CÇ̧cc nnhhuu ccÇÇuu ®®µµoo tt¹¹oo vvµµ xx©©yy ddùùnngg nn¨̈nngg llùùccChÊt l−îng rõng Çc ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ chÊt l−îng rõng cÇn ph¶i ®−îc thay ®æi

®Ó sö dông ë ViÖt Nam, ®−îc ¸p dông. Cã thÓ WWF b¾t ®Çu qu¸tr×nh nµy th«ng qua hîp t¸c víi ViÖn Tµi nguyªn ThÕ giíi.

TØ lÖ % ng©n s¸ch cña Th«ng tin nµy hiÖn nay kh«ng ®−îc ghi nhËn; chØ thÞ nµy sÏ chØ cãCh−¬ng tr×nh 661 ph©n bæ cho thÓ thùc hiÖn ®−îc nÕu ban qu¶n lý Ch−¬ng tr×nh 661 trong Côct¸i sinh tù nhiªn Ph¸t triÓn L©m nghiÖp s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng céng thªm chØ sè

nµy vµo çc sè liÖu ®· ®−îc ghi nhËn s½n. VÊn ®Ò nµy ®−îc ®Ò nghÞlµ sÏ ®−îc t×m hiÓu thªm trong Côc Ph¸t triÓn L©m nghiÖp vµCh−¬ng tr×nh Hç trî ngµnh L©m nghiÖp.

Qu¶n lý rõng tèt Mét c«ng cô theo giâi ®· ®−îc x©y dùng nh−ng ch−a cã quyÕt®Þnh vÒ viÖc lµm thÕ nµo vµ liÖu c«ng cô nµy cã ®−îc ¸p dông haykh«ng.

Çc dù ¸n t¸i sinh rõng Trung t©m Gi¸m s¸t B¶o tån ThÕ giíi cña UNEP (WCMC) hiÖntù nhiªn ®ang x©y dùng mét c¬ së d÷ liÖu vÒ çc dù ¸n phôc håi rõng th«ng

qua hîp t¸c víi Ch−¬ng tr×nh Rõng cho sù sèng cña WWF. Mét khic¬ së d÷ liÖu nµy ®i vµo ho¹t ®éng, ®©y sÏ lµ mét n¬i l−u tr÷ cho çcth«ng tin nh− vËy. Tuy nhiªn còng sÏ tuú thuéc vµo çc bªn thamgia trong khu vùc cã ®¶m b¶o r»ng th«ng tin ®−îc göi vÒ choUNEP-WCMC.

Çc loµi chÝnh vµ çc sinh c¶nh MÆc dï çc khu b¶o tån cã ban qu¶n lý vµ çc kÕ ho¹ch qu¶nchÝnh trong çc khu b¶o tån lý th−êng bao gåm gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ trong çc ch−¬ng tr×nh cña

m×nh, yÕu tè nµy vÉn ch−a ®−îc x©y dùng mét çch tèt. Ghi nhËnçc th«ng tin nµy cÇn ph¶i cã çc cuéc ®iÒu tra c¬ b¶n vµ cÇn x©ydùng n¨ng lùc ®Ó gi¸m s¸t th−êng xuyªn

Gi¸m s¸t çc cöa khÈu chÝnh TRAFFIC ë §«ng Nam ¸ ®· lµm viÖc víi ®èi t¸c chÝnh phñ nh»m h¹n chÕ sè cöa khÈu ®−îc sö dông cho bu«n b¸n ®éng vËt hoang d·vµ ®ang hi väng r»ng sÏ cã thªm ®µo t¹o vµ x©y dùng n¨ng lùc choçn bé h¶i quan ®Ó hä cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc gi¸m s¸t nh−vËy. §©y râ rµng lµ mét khu vùc dµnh cho TRAFFIC ®Ó liªn l¹c chÆtchÏ víi çc bªn tham gia trong Ch−¬ng tr×nh TTS, cã thÓ lµ cïngvíi WWF

Çc nhµ hµng ®éng vËt Gi¸m s¸t sÏ cÇn ph¶i ®−îc thùc hiÖn ë çc ®iÓn chÝnh h¬n lµ trªnhoang d· toµn bé mét khu vùc lín: §−êng Hå ChÝ Minh lµ mét khu vùc râ

rµng lµ cÇn ph¶i n»m trong mét phÇn cña çc tuyÕn ®i gi¸m s¸t TÝnh hiÖu qu¶ cña çc khu Ng©n hµng ThÕ giíi ®· ®−a ra mét nhu cÇu lµ cÇn ph¶i cã sù s¸tb¶o tån vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña çc khu b¶o tån vµo trong çc dù ¸n x©y dùng

n¨ng lùc cña m×nh cho çc khu b¶o tån vµ mét c«ng cô theo dâi®−îc tiªu chuÈn ho¸ ®· cã. §iÒu nµy cho thÊy r»ng Ng©n hµng ThÕgiíi sÏ ph¶i thùc hiÖn c«ng t¸c ®¸nh gi¸ vÒ ®µo t¹o trong c«ng cônµy víi çc nhµ qu¶n lý vµ nh©n viªn khu b¶o tån.

PhiÕu ®iÒu tra çc bªn tham gia Mét phiÕu ®iÒu tra ®· cã. Mét ®Ò nghÞ ®−a ra lµ çn bé cña Uû bannh©n d©n x· ë çc x· ®−îc lùa chän sÏ ®iÒn phiÕu c©u hái nµyth−êng xuyªn, tuy nhiªn chØ thÞ nµy vÉn ®ßi hái mét ®¸nh gi¸ vÒ ®µot¹o ®Ó ®¹t ®−îc thµnh c«ng


21

B¶ng 5: Tãm t¾t nh÷ng nhu cÇu cÇn thªm ®µo t¹o n¨ng lùc ®Ó ®¹t ®−îc thµnh c«ng cho hÖ thènggi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸

BB¶¶nngg 44:: CCÇÇnn pphh¶¶ii xx©©yy ddùùnngg nn¨̈nngg llùùcc cchhoo cç̧cc cchhØØ tthhÞÞ cchhÝÝnnhh


22

CÇ̧cc cchhØØ tthhÞÞ ttiiªªuu bbiiÓÓuu

Ngoµi çc chØ thÞ chÝnh ra, Ch−¬ng tr×nh còng cÇn mét vµi çc chØ thÞ “tiªu biÓu” ®−îc dïng ®Ónh»m tãm l−îc tiÕn tr×nh cña chiÕn l−îc nµy. Mét quyÕt ®Þnh cuèi cïng vÒ çc chØ thÞ tiªu biÓusÏ ph¶i do nhãm ®iÒu hµnh ®−a ra, nh−ng mét danh s¸ch ®−îc ®Ò nghÞ d−íi ®©y:

CChhØØ tthhÞÞ GGii¶¶ii tthhÝÝcchhDiÖn tÝch rõng Mét chØ thÞ quan träng cÇn ®Ó ®−a ra th«ng tin vÒ ®é che phñ rõng tù

nhiªn, sè l−îng rõng t¸i sinh tù nhiªn, çc tuyÕn ®i däc çc con ®−êngliªn l¹c nh− ®−êng Hå ChÝ Minh vµ t−¬ng lai sÏ trë nªn hiÖn ®¹i h¬n trong viÖc t×m hiÓu vÒ chÊt l−îng rõng

TÝnh bÒn v÷ng cña bu«n b¸n Dùa vµo çc th«ng tin vÒ çc nhµ hµng ®éng vËt hoang d·, viÖc bu«n ®éng vËt hoang d· b¸n t¹i çc cöa khÈu chÝnh vµ møc ®é quÇn thÓ cña çc loµi quan träng.

ChØ thÞ nµy còng dùa trªn çc b¸o ço hiÖn tr¹ng kh«ng th−êng xuyªn,çc cè g¾ng trong viÖc giíi thiÖu ph−¬ng ph¸p qu¶n lý çc khu b¶o tånv.v. HÇu hÕt kh¶ n¨ng thu thËp sè liÖu nµy lµ ®ang thiÕu vµ n©ng cao n¨ng lùc lµ mét phÇn quan träng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn

Quan ®iÓm cña çc bªn Dùa vµo mét sè çc cuéc kh¶o s¸t trong khu vùc TTS vµ nh»m môc tiªutham gia x©y dùng thªm hiÓu biÕt s©u réng h¬n vÒ vµ ñng hé b¶o tån trong khu

vùc −u tiªn TÝnh hiÖu qu¶ cña çc khu Sè ban qu¶n lý çc khu b¶o tån ®ang thùc hiÖn chøc n¨ng b¶o tån QuÇn thÓ loµi hæ Sè l−îng hæ ®−îc d©n lµng b¸o ço

HiÖn tr¹ng cña çc sinh c¶nh Çc b¸o ço hiÖn tr¹ng th−êng xuyªn tõ çc sinh c¶nh quan träng ®−îcquan träng x¸c ®Þnh trong KÕ ho¹ch hµnh ®éng cña Ch−¬ng tr×nh TTS

BB¶¶nngg 55:: CÇ̧cc cchhØØ tthhÞÞ bbiiÓÓuu tt−−îînngg


23

PPhhÇÇnn VV:: PPhh−−¬¬nngg pphh¸̧pp pphh©©nn ttÝÝcchh vvµµ ttrr××nnhh bbµµyy kkÕÕtt qquu¶¶

TTããmm tt¾¾tt

Sè liÖu sÏ ®−îc tËp hîp t¹i mét n¬i trung t©m cña Ch−¬ng tr×nh TTS vµ ®−îc ph©n tÝch ®Ó viÕtthµnh b¸o ço hµng n¨m. Gi¸m s¸t chØ cã Ých khi cã ph©n tÝch çc kÕt qu¶ cña viÖc gi¸m s¸tvµ sö dông çc kÕt qu¶ ®ã. Chóng t«i ®Ò nghÞ r»ng khi viÖc thu thËp sè liÖu ®· hoµn thµnh th×ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc häp hµng n¨m cña Nhãm ®iÒu hµnh gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ph¶i ph©ntÝch vµ ®−a ra çc kÕt luËn cho c«ng t¸c ®¸nh gi¸. Çc chØ thÞ sÏ ®−îc t¨ng c−êng h¬n nÕu mçichØ thÞ ®Òu cã mét th«ng tin d÷ liÖu c¬ së dùa trªn çc nguyªn t¾c ®−îc ®−a ra trªn ®©y vµ çcth«ng tin c¬ së còng ®−a ra ë d−íi ®©y.

§iÓm m¹nh cña hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ n»m trong viÖc ®¸nh gi¸ vµ sö dông sè liÖu. NÕuçc ®èi t¸c duy tr× sù quan t©m vµ ñng hé cho hÖ thèng th× hä ph¶i c¶m thÊy r»ng çc nç lùc cñahä ®ang ®−îc sö dông. C«ng viÖc ®¸nh gi¸ kh«ng bao giê ®¬n gi¶n vµ çc xu h−íng thay ®æitrong çc chØ thÞ th−êng cã thÓ cã rÊt nhiÒu çch hiÓu: vÝ dô nh− sù gi¶m xuèng cña çc vô khëitè vÒ çc vô s¨n b¾t cã thÓ lµ do viÖc thi hµnh luËt ®· lµm gi¶m çc ho¹t ®éng s¨n b¾t tr¸i phÐphay cã thÓ lµ nh÷ng ng−êi thi hµnh luËt ®· trë nªn yÕu kÐm h¬n vµ kh«ng b¾t ®−îc téi ph¹m s¨nb¾t tr¸i phÐp, hoÆc lµ tÊt c¶ çc loµi ®éng vËt hoang d· ®· biÕn mÊt. Cã mét vµi nguyªn t¾c rârµng trong viÖc ®¸nh gi¸ sè liÖu vµ viÖc nµy l¹i dùa vµo mét çch ®¸nh gi¸ cña c¶m gi¸c chungvµ sö dông çc chØ thÞ kh¸c ®Ó gióp t×m hiÓu thªm vÒ mçi xu h−íng thay ®æi. Çc chØ thÞ còngcã Ých h¬n nÕu chóng ®−îc so s¸nh víi sè liÖu gèc vµ çc môc tiªu cô thÓ – vÝ dô nÕu ng−êi ®¸nhgi¸ biÕt ®−îc çc xu h−íng thay ®æi nµo lµ cã thÓ hoÆc ®−îc mong ®îi cho KÕ ho¹ch hµnh ®éngcña TTS. Bëi v× hÇu hÕt çc sè liÖu ®· cã s½n ë cÊp tØnh, çc ®¸nh gi¸ còng cã thÓ theo dâi tiÕntr×nh cña çc phÇn kh¸c nhau cña TTS. Çc chØ thÞ còng chØ lµ çc dÊu hiÖu mµ th«i – gièng nh−tªn vËy. Mét çch ®èi phã víi mét thay ®æi bÊt ngê trong mét xu h−íng cã thÓ cÇn ph¶i tiÕnhµnh mét nghiªn cøu ®Ó t×m hiÓu t¹i sao sù thay ®æi ®ét ngét nµy l¹i x¶y ra.

BBaann ®®iiÒÒuu hhµµnnhh cchhoo hhÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧ ccññaa TTTTSS

Hµng n¨m mçi khi sè liÖu ®· ®−îc tæng hîp, chóng t«i ®Ò nghÞ lµ Ch−¬ng tr×nh TTS tæchøc mét cuéc häp vÒ nhãm ®iÒu hµnh gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ®Ó th¶o luËn vÊn ®Ò nµy víiçc môc tiªu sau:

Th¶o luËn sù chÝnh x¸c cña th«ng tin; So s¸nh çc chØ thÞ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr−êng; §¸nh gi¸ tiÕn ®é mong ®îi vÒ KÕ ho¹ch hµnh ®éng cña TTS vµ x¸c ®Þnh vÊn ®Ò vµ çcgi¶i ph¸p; X¸c ®Þnh çc xu h−íng chÝnh, ®−a ra çc nguyªn nh©n cho çc xu h−íng nµy vµ çcngô ý; NÕu cÇn thiÕt, thèng nhÊt vÒ çc c«ng viÖc tiÕp theo nh»m më réng th«ng tin (vÝ dô:®iÒu nµy còng cã thÓ h×nh thµnh nªn mét trong nh÷ng “b¸o ço ®Æc biÖt” trong ®¸nhgi¸ cña n¨m tiÕp theo;Thèng nhÊt çc hµnh ®éng qu¶n lý vµ söa ®æi hoÆc lËp nªn çc −u tiªn míi cho KÕho¹ch hµnh ®éng cña Ch−¬ng tr×nh TTS; Thèng nhÊt çc kÕt luËn chÝnh vµ cÊu tróc cña b¸o ço HiÖn tr¹ng cña TTS.


24

BB¸̧oo cç̧oo hhiiÖÖnn ttrr¹¹nngg ccññaa TTTTSS

B¸o ço hµng n¨m ph¶i ng¾n gän, tr¸nh ph¶i mÊt nhiÒu tiÒn vµ thêi gian, nh−ng ph¶i ph©n ph¸tréng r·i cho c¶ çc c¬ quan nhµ n−íc vµ çc tæ chøc phi chÝnh phñ trong 7 tØnh. SÏ cÇn c¶ b¶ntiÕng Anh vµ tiÕng ViÖt bëi v× cã nhiÒu sù quan t©m tõ phÝa çc nhµ tµi trî vµ sù cÇn thiÕt ph¶ib¸o ço vÒ tiÕn ®é cña Ch−¬ng tr×nh cho çc bªn ngoµi ViÖt Nam.

Chóng t«i ®Ò nghÞ b¸o ço chØ kho¶ng 8 trang, bao gåm çc chØ thÞ chÝnh, th«ng tin phô trî næibËt trong n¨m, ph©n tÝch çc kÕt qu¶ chÝnh vµ ®−a ra kiÕn nghÞ cho Ch−¬ng tr×nh. Mét cÊu trócdù ®Þnh ®−îc thÓ hiÖn d−íi b¶ng sau:

BB¸̧oo cç̧oo hhiiÖÖnn ttrr¹¹nngg ccññaa TTTTSS:: nnééii dduunngg vvµµ ddµµnn bbµµii pphh¸̧cc tthh¶¶oo

B×a b¸o ço: tªn, minh häa vµ b¶ng thÓ hiÖn çc ph¸t hiÖn chÝnh trong n¨m.

Bªn trong trang ®Çu: B¶ng tæng kÕt çc chØ thÞ tiªu biÓu, tÊt c¶ çc chØ thÞ chÝnh vµ çcth«ng tin chÝnh kh¸c (çc b¸o ço nghiªn cøu) ®−îc bao gåm trong b¸o ço.

Trang 3-6: Ph©n tÝch chi tiÕt çc chØ thÞ chÝnh vµ th«ng tin bæ sung qua çc phÇn(vÝ dônh−: ®iÒu kiÖn rõng vµ ®a d¹ng sinh häc; çc lîi Ých vÒ m«i tr−êng; çc lîi Ých vÒ kinhtÕ x· héi; n¨ng lùc qu¶n lý cho c«ng t¸c b¶o tån; vµ çc ¸p lùc) bao gåm viÖc x¸c ®Þnhçc biÖn ph¸p qu¶n lý vµ çc hµnh ®éng cÇn ph¶i ®−îc tiÕn hµnh.

Trang 6: nöa trang thø 2, çc ®¸nh gi¸ chung chÝnh vÒ tiÕn ®é vÒ çc kÕt qu¶.

Trang 7: Ph©n tÝch vÒ tiÕn ®é cña çc hµnh ®éng trong khung ho¹t ®éng cña Ch−¬ngtr×nh, víi çc phÇn c«ng viÖc ®−îc ®¸nh dÊu vµ tr×nh bµy tãm t¾t vÒ tiÕn ®é.

Trang 8: vÒ Ch−¬ng tr×nh TTS vµ hÖ thèng gi¸m s¸t vµ çc ®Þa chØ liªn l¹c chÝnh (V¨nchuÈn ®−îc duy tr× gièng nhau theo çc n¨m).


25

B¸o ço

hiÖn tr¹ng cña

Trung Tr−êng S¬n:2004

B¶n tãm t¾t mét sè ph¸thiÖn chÝnh bao gåm:

Çc chØ thÞ tiªu biÓuÇc chØ thÞ chÝnhÇc th«ng tin liªn quan kh¸c§¸nh gi¸ chÝnh

Ph©n tÝch çc chØ thÞtõng b−íc th«ng quanhãm:

§iÒu kiÖn rõng vµ ®a d¹ng sinh häcÇc lîi Ých vÒ m«i tr−êng Çc lîi Ých vÒ kinh tÕx· héi N¨ng lùc qu¶n lý cho b¶o tån Çc ¸p lùc

Ph©n tÝch çc chØ thÞtõng b−íc th«ng quanhãm: tiÕp…

...bao gåm çc b¶ng vÒçc ph¸t hiÖn chÝnh cñaçc nghiªn cøu míi


…mçi phÇn bao gåmph©n tÝch chÝnh, x¸c®Þnh çc nhu cÇunghiªn cøu s©u h¬n vµçc hµnh ®éng qu¶n lý


PhÇn cuèi cïng vÒ ®¸nhgi¸ chung cña tiÕn ®édùa trªn kÕt qu¶

TiÕn ®é cña khung ho¹t®éng cña Ch−¬ng tr×nhTTS, tr×nh bµy trongd¹ng b¶ng víi ph©n tÝchs¬ bé vÒ thµnh c«ng vµthÊt b¹i

VÒ Ch−¬ng tr×nh TTSvµ hÖ thèng gi¸m s¸t vµ®¸nh gi¸

Çc ®Þa chØ liªn l¹cchÝnh, çc Ên phÈm tiÕptheo, trang Web

§§−−aa rraa ssèè lliiÖÖuu cc¬¬ ssëë cchhoo cç̧cc cchhØØ tthhÞÞ

Çc chØ thÞ sÏ m¹nh h¬n nÕu chóng ®−îc ®¸nh gi¸ dùa trªn mét kÕt qu¶ thèng nhÊt. §iÒu nµycÇn ph¶i dùa vµo KÕ ho¹ch hµnh ®éng cña Ch−¬ng tr×nh TTS, khi kÕ ho¹ch nµy ®−îc hoµn thµnhvµ ®−îc th«ng qua. Mét sè ý t−ëng ban ®Çu vÒ çc sè liÖu c¬ së ®−îc ®−a ra d−íi ®©y. Mét sèsè liÖu c¬ së ®ßi hái ph¶i cã con sè vµ môc tiªu mµ chØ cã thÓ x©y dùng ®−îc nÕu cã thªm çc


nghiªn cøu s©u h¬n vµ kinh nghiÖm trong khu vùc vµ do ®ã kh«ng thÓ cè ®Þnh ngay lóc khëi®Çu cña hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ®−îc: ®©y kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu bÊt lîi. Çc sè nµycã thÓ lµ bÞ bá trèng hoÆc chØ ®−îc mét cë së chung “xu h−íng” d−íi ®©y.

26

BB¶¶nngg 66:: SSèè lliiÖÖuu cc¬¬ ssëë cchhoo hhÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧

CChhØØ tthhÞÞ TThh««nngg ttiinn cc¬¬ ssëëDiÖn tÝch rõng tù nhiªn DiÖn tÝch rõng tù nhiªn t¨ng lªn

ChÊt l−îng rõng DiÖn tÝch rõng chÊt l−îng cao ®−îc t¨ng lªn

DiÖn tÝch rõng trång

Çc s¶n phÈm gç - hîp ph¸p vµ bÊt hîp ph¸p Qu¶n lý gç ë møc kh«ng v−ît qu¸ s¶n l−îng bÒn v÷ng tèi ®a

Çc s¶n phÈm phi gç Qu¶n lý çc s¶n phÈm phi gç ë møc kh«ng v−ît qu¸ s¶n l−îng bÒn v÷ng tèi ®a

Qu¶n lý rõng bÒn v÷ng TÊt c¶ mäi lo¹i rõng ®−îc qu¶n lý mét çch bÒn v÷ng

Sè rõng ®−îc cÊp chøng chØ FSC HÇu hÕt çc khu rõng khai th¸c cuèi cïng còng sÏ ®−îc cÊp chøng chØ rõng theo tiªu chuÈn cña FSC hoÆc t−¬ng tù

TØ lÖ cña ng©n s¸ch Ch−¬ng tr×nh 661 dµnh T¨ng vÒ sè l−îng ng©n s¸ch cña Ch−¬ng tr×nh 661 cho t¸i sinh tù nhiªn ®−îc sö dông cho t¸i sinh tù nhiªn Sè dù ¸n liªn quan ®Õn t¸i sinh tù nhiªn Çc dù ¸n t¨ng lªn

DiÖn tÝch rõng cÇn ®−îc phôc håi Gi¶m çc khu vùc cÇn phôc håi

Sè vô ch¸y rõng Gi¶m çc vô ch¸y rõng

Ph¹m vi çc vô ch¸y rõng Gi¶m ph¹m vi ch¸y rõng

Sè çc nhµ hµng b¸n ®éng vËt hoang d· TriÖt tiªu çc nhµ hµng phôc vô thÞt ®éng vËt hoang d·bÞ s¨n b¾t tr¸i phÐpSè liÖu thèng kª cña h¶i quan ë çc cöa khÈu Bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· ®−îc gi¶m xuèng møc chÝnh bÒn v÷ng QuÇn thÓ cña çc loµi cã môc tiªu b¶o vÖ Çc quÇn thÓ ®−îc duy tr× hoÆc t¨ng lªn tíi møc cã thÓtrong çc khu b¶o tån duy tr× vµ ph¸t triÓn ®−îc DiÖn tÝch cña çc sinh c¶nh chÝnh cã môc tiªu Çc sinh c¶nh môc tiªu ®−îc duy tr× hoÆc t¨ng lªn tíib¶o tån trong çc khu b¶o tån mét diÖn tÝch cã thÓ ph¸t triÓn ®−îc Sè, ®Þa ®iÓm vµ diÖn tÝch cña çc khu b¶o tån Thùc hiÖn vµ duy tr× tÇm nh×n cña vïng sinh th¸i cho

çc khu b¶o tån trong Khu vùc TTS TÝnh hiÖu qu¶ cña çc khu b¶o tån N©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ cña çc khu b¶o tån

Sè ban qu¶n lý çc khu b¶o tån TÊt c¶ çc khu b¶o tån ®Òu cã çc ban qu¶n lý

B¶o vÖ l−u vùc TÊt c¶ çc l−u vùc s«ng cÇn thiÕt ®−îc b¶o vÖ vµ cã ban qu¶n lý

DiÖn tÝch ®Êt t−íi tiªu (thay ®æi theo diÖn tÝch T¨ng çc huyÖn miÒn nói lóa n−íc) hoÆc sè km cña çc hÖ thèng thuû lîiTuæi thä cña çc tÇng líp thu nhËp Tuæi thä lªn b»ng víi tuæi thä trung b×nh toµn cÇu


27

TiÕp cËn ®Õn kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh - tØ lÖ §−îc tiÕp cËn hoµn toµn víi kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh. thay ®æi d©n sè Gi¶m gia t¨ng d©n sèTiÕp cËn ®Õn çc c¬ së y tÕ - % çc gia ®×nh §−îc tiÕp cËn hoµn toµn tíi çc trung t©m y tÕ

TiÕp cËn tíi ®iÖn - % çc x· §−îc tiÕp cËn hoµn toµn tíi ®iÖn

TØ lÖ häc sinh nam vµ n÷ ®i häc t¹i çc tr−êng Gi¸o dôc cÊp II ®−îc cã s½n cho tÊt c¶ çc ®èi t−îngcÊp IITØ lÖ % çc gia ®×nh ®Þnh canh ®Þnh c−

Quan ®iÓm cña çc bªn liªn quan ®Þa ph−¬ng ñng hé Ch−¬ng tr×nhvÒ Ch−¬ng tr×nh Trung Tr−êng S¬nNh©n viªn çc khu b¶o tån cña nhµ n−íc §µo t¹o ®Õn mét møc cã thÓ ®¹t ®−îc çc môc tiªu cñatham gia vµo çc khãa ®µo t¹o Ch−¬ng tr×nh Çc vô ph¹t vµ tØ lÖ çc vô b¾t viÖc s¨n b¾t tr¸i phÐp víi çc vô khëi tè thµnh c«ngÇc vô ph¹t vµ tØ lÖ çc vô b¾t viÖc bu«n b¸n ®éng vËt hoang d· tr¸i phÐp víi çc vô khëi tè thµnh c«ngSè x· cã kiÓm l©m tù nguyÖn TÊt c¶ çc x· tÝch cùc ñng hé c«ng t¸c b¶o tån

Thµnh tùu cña Ch−¬ng tr×nh b¶o tån Trung Khung ho¹t ®éng cña Ch−¬ng tr×nh ®−îc thùc hiÖn Tr−êng S¬n theo ®óng lÞch Sè Km ®−êng

Tæng d©n sè

HiÖn tr¹ng cña Trung Tr−êng S¬n


PPhhÇÇnn VVII:: TThhùùcc tthhii

HÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ®−îc thµnh lËp ®−îc thèng nhÊt vÒ nguyªn t¾c vµ kh¸i niÖm bëiçc bªn cã liªn quan; giê ®©y hÖ thèng nµy cÇn ®−îc thùc thi. B¶ng sau ®©y sÏ ®−a ra mét lo¹tçc b−íc cÇn thùc hiÖn ®Ó hoµn thiÖn hÖ thèng nµy vµ x©y dùng n¨ng lùc ®Ó thùc hiÖn.

28

BB¶¶nngg 77:: CÇ̧cc bb−−íícc ttiiÕÕpp tthheeoo nnhh»»mm tthhùùcc tthhii hhÖÖ tthhèènngg ggii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧

VVÊÊnn ®®ÒÒ HHµµnnhh ®®éénngg ccÇÇnn tthhùùcc hhiiÖÖnn

X©y dùng mét ®iÒu kho¶n râ rµng cho nhãm ®iÒu hµnh liªn quan ®Õn viÖc thùc thi hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ Bæ nhiÖm mét ng−êi trong Ch−¬ng tr×nh nh»m thùc hiÖn hÖ thèng ®¸nh gi¸ vµ gi¸m s¸t vµ b¸o ço víi nhãm ®iÒu hµnh Thèng nhÊt çc chØ thÞ cuèi cïng dùa trªn çc chØ thÞ ®−îc ®−a ra trong hÖ thèng ®¸nh gi¸ vµ gi¸m s¸t nµy. Thèng nhÊt vµ kÝ vµo V¨n b¶n Ghi nhí víi çc Bé, Ngµnh cña nhµ n−íc ë cÊp trung −¬ngvµ ®Þa ph−¬ng nh»m ®¶m b¶o r»ng hÖ thèng gi¸m s¸t cã ®−îc sù tiÕp cËn tíi çc sè liÖuliªn quan ®Õn nhiÒu chØ thÞ X©y dùng çc dù ¸n vÒ t¨ng c−êng n¨ng lùc cho çc c¬ quan nhµ n−íc cÊp tØnh vµ huyÖnnh»m ®−a th«ng tin vµ sè liÖu cña hä vµo c¬ së d÷ liÖu trung t©m, bao gåm x©y dùng phÇn mÒm vµ ®µo t¹o nÕu cÇn thiÕt: môc tiªu lµ ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng mµ cã thÓ cïng chia sÎ gi÷a Ch−¬ng tr×nh vµ çc c¬ quan nhµ n−íc h¬n lµ cã hai hÖ thèng song song. Liªn l¹c víi çn bé cña Chi côc KiÓm l©m, Së NN&PTNT, ViÖn §iÒu tra Quy ho¹ch Rõng, Së Thèng kª, Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t− xem çc d÷ liÖu ®−îc x¸c ®Þnh trong b¸o çocã thùc sù cã hay kh«ng vµ hoµn tÊt danh s¸ch chØ thÞ cuèi cïng. X¸c ®Þnh çc b−íc cÇn thiÕt nh»m x©y dùng n¨ng lùc vµ thu thËp sè liÖu liªn quan ®Õn çc chØ thÞ kh¸c ®· ®−îc thèng nhÊt, ®−îc ®−a ra d−íi ®©y CChhÊÊtt ll−−îînngg rrõõnngg::

T×m hiÓu çc c¬ héi nh»m x©y dùng n¨ng lùc nh»m ®¸nh gi¸ chÊt l−îng rõng trªn ph¹m vi khu vùc, cô thÓ cho çc ®iÒu kiÖn ë ViÖt Nam, cã thÓ hîp t¸c víi ViÖn Tµi nguyªn ThÕ giíi vµ Tæ chøc Theo dâi rõng Toµn cÇu

QQuu¶¶nn llýý rrõõnngg bbÒÒnn vv÷÷nngg::Liªn l¹c víi çc ®èi t¸c nh»m hoµn thiÖn vµ thèng nhÊt c«ng cô theo giâi c«ng t¸c qu¶n lý rõng bÒn v÷ng X¸c ®Þnh mét lo¹t çc ho¹t ®éng l©m nghiÖp chÝnh trong çc khu vùc −u tiªn trong Khu vùc TTS xem ai sÏ lµ c¬ quan ®ång ý ®iÒn vµo b¶ng theo dâi hµng n¨m X¸c ®Þnh mét ng−êi nh»m ®¶m b¶o r»ng çc ho¹t ®éng l©m nghiÖp nµy ®−îc ®iÒn vµo b¶ng c©u hái vµ ®−îc ®−a vµo çc kÕt qu¶

TTØØ llÖÖ ccññaa nngg©©nn ss¸̧cchh CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh 666611 ddµµnnhh cchhoo tt¸̧ii ssiinnhh ttùù nnhhiiªªnn::Tham kh¶o víi Së L©m NghiÖp vµ Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t− xem çc sè liÖu nµy cã s½n kh«ng NÕu kh«ng cã, th¶o luËn çc gi¶i ph¸p ®Ó thu thËp ®−îc sè liÖu nµy vµ x©y dùng ®Ò nghÞ dù ¸n vÒ x©y dùng n¨ng lùc liªn quan ®Õn thu thËp sè liÖu

SSèè cç̧cc ddùù ¸̧nn lliiªªnn qquuaann ®®ÕÕnn tt¸̧ii ssiinnhh rrõõnngg ttùù nnhhiiªªnn::X©y dùng c¬ së d÷ liÖu trong Ch−¬ng tr×nh Trung Tr−êng S¬n ®Ó l−u gi÷ l¹i çc th«ng tin vÒ çc dù ¸n t¸i sinh rõng Liªn hÖ víi UNEP-WCMC vÒ çc c¬ së d÷ liÖu vµ çc ph−¬ng ph¸p sö dông c¬ së d÷ liÖu nµy ®Ó l−u gi÷ th«ng tin vÒ ViÖt Nam

Nhãm ®iÒuhµnh

Çc chØ thÞdùa vµo sèliÖu cñachÝnh phñ

Çc chØ thÞdùa vµoçc sè liÖukh¸c


29

SSèè cç̧cc nnhhµµ hhµµnngg ®®éénngg vvËËtt hhooaanngg dd��::CÇn thu thËp çc th«ng tin nµy trong çc tuyÕn ®i däc ®−êng Hå ChÝ Minh

SSèè lliiÖÖuu tthhèènngg kkªª ccññaa hh¶¶ii qquuaann ëë cç̧cc ccööaa kkhhÈÈuu cchhÝÝnnhh:: Hîp t¸c víi TRAFFIC nh»m x©y dùng mét ®Ò nghÞ dù ¸n vÒ x©y dùng n¨ng lùc choçn bé h¶i quan ®Ó hä cã thÓ thu thËp sè liÖu th−êng xuyªn liªn quan ®Õn bu«n b¸n®éng vËt hoang d·.

QQuuÇÇnn tthhÓÓ ccññaa cç̧cc llooµµii vvµµ cç̧cc ssiinnhh cc¶¶nnhh cchhÝÝnnhh ccãã mmôôcc ttiiªªuu bb¶¶oo vvÖÖ ttrroonngg cç̧cc kkhhuu bb¶¶oottåånn:: X©y dùng mét ®Ò nghÞ dù ¸n nh»m gi¸m s¸t çc loµi vµ çc sinh c¶nh, bao gåm çc cuéc ®iÒu tra ban ®Çu, lùa chän çc loµi chØ thÞ, x©y dùng ph−¬ng ph¸p, ®µo t¹o vµ x©y dùng n¨ng lùc vµ khëi ®Çu c«ng viÖc gi¸m s¸t.

QQuuaann ®®iiÓÓmm ccññaa cç̧cc bbªªnn tthhaamm ggiiaa::Thèng nhÊt mét ph−¬ng ph¸p dùa trªn b¶ng c©u hái ®· ®−îc ph¸c th¶o trong b¸o çonµy. Thèng nhÊt quy m« vµ çch thu thËp (vÝ dô 20 lµng hoÆc x· ®−îc kh¶o s¸t hµng n¨mvµ kho¶ng h¬n 100 lµng ®−îc kh¶o s¸t mét çch ngÉu nhiªn).Bµn b¹c víi çc UBND x· xem hä cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn viÖc thu thËp sè liÖu hay kh«ng. NÕu ®−îc, th× tiÕn hµnh çc cuéc ®iÒu tra. NÕu kh«ng th× cã thÓ nªn tiÕn hµnh mét cuéc ®iÒu tra nhá h¬n do mét tæ chøc phi chÝnh phñ nh− WWF tiÕn hµnh trùc tiÕp.

HHiiÖÖnn ttrr¹¹nngg ccññaa kkÕÕ hhoo¹¹cchh hhµµnnhh ®®éénngg TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn::Dùa vµo khung ho¹t ®éng ®Ó ®−a ra mét lo¹t çc môc tiªu cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc vµ cã thÓ ®−îc ®¸nh gi¸ hµng n¨m. Bæ nhiÖm mét çn bé trong Ch−¬ng tr×nh nh»m ®¶m b¶o r»ng c«ng viÖc ®¸nh gi¸ ®−îc hoµn tÊt.

TTuuyyÕÕnn ®®ii ddääcc ®®−−êênngg HHåå CChhÝÝ MMiinnhh:: X¸c ®Þnh mét d¶i ®−êng nh»m kh¶o s¸t hµng n¨m. Thö nghiÖm çc chØ thÞ ®−îc ®Ò nghÞ trong b¸o ço nµy vµ ®i ®Õn thèng nhÊt danh s¸ch çc chØ thÞ cuèi cïng.

§¸nh gi¸ TThhèènngg nnhhÊÊtt vvÒÒ mméétt cchhuu kkúú hhµµnngg nn¨̈mm bbaaoo ggååmm cç̧cc vviiÖÖcc:: Thu thËp sè liÖu ®−îc ®iÒu phèi bëi ng−êi ®−îc bæ nhiÖm cña Ch−¬ng tr×nh. Tr×nh bµy sè liÖu (bao gåm çc chØ thÞ chÝnh vµ çc sè liÖu nghiªn cøu phô trî cã liªn quan næi bËt lªn trong n¨m) vµ tr×nh bµy çc ph©n tÝch ban ®Çu lªn nhãm ®iÒu hµnh. Häp ban ®iÒu hµnh nh»m hoµn thiÖn viÖc ph©n tÝch vµ quyÕt ®Þnh çc b−íc tiÕp theoliªn quan ®Õn (1) çc nghiªn cøu tiÕp theo cÇn tiÕn hµnh (2) çc biÖn ph¸p qu¶n lý ph¶n håi trong KÕ ho¹ch hµnh ®éng vµ (3) çc chñ ®Ò chÝnh cho b¸o ço HiÖn tr¹ng cña Trung Tr−êng S¬n.

B¸o ço XX©©yy ddùùnngg mméétt bb¸̧oo cç̧oo HHiiÖÖnn ttrr¹¹nngg TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn hhµµnngg nn¨̈mm bbaaoo ggååmm::hµng n¨m Çc thèng nhÊt chung vÒ h×nh thøc, kiÓu çch, néi dung v.v. dùa trªn çc ®Ò phÞ

trong b¸o ço nµy. Thèng nhÊt vÒ ng−êi biªn tËp vµ tæng hîp (lý t−ëng nhÊt lµ ng−êi ®−îc bæ nhiÖm chohÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸) vµ mét ban biªn tËp (mét sè hoÆc tÊt c¶ çc thµnh viªn cña nhãm ®iÒu hµnh ®éng víi çc chuyªn gia kh¸c). ThiÕt kÕ b¸o ço hµng n¨m.TËp hîp b¸o ço vµ xuÊt b¶n b»ng c¶ tiÕng ViÖt vµ tiÕng Anh. Ph©n ph¸t b¸o ço réng r·i cho çc tØnh Trung Tr−êng S¬n, ViÖt Nam, khu vùc §«ngD−¬ng vµ çc khu vùc kh¸c (çc nhµ tµi trî v.v.).

C¬ së d÷ CÇn ph¶i ®−a ra mét quyÕt ®Þnh vÒ viÖc çc sè liÖu sÏ ®−îc ph©n bæ thÕ nµo ngoµi b¶n liÖu b¸o ço hµng n¨m (vÝ dô nh− liÖu tÊt c¶ çc chØ thÞ chÝnh cã nªn ®−a lªn mét trang web

hay kh«ng). QuyÕt ®Þnh nµy lµ viÖc cÇn ph¶i ®−îc nhãm ®iÒu hµnh tiÕn hµnh sím.C«ng t¸c Mét vai trß quan träng cña nhãm ®iÒu hµnh sÏ lµ viÖc ®iÒu phèi viÖc thu thËp th«ng tin ®iÒu phèi gi÷a çc tæ chøc kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ tr¸nh viÖc trïng lÆp trong viÖc thu thËp sè liÖu.

Çc chØ thÞdùa vµoçc sè liÖukh¸c


PPhhôô llôôcc II: PPhhiiÕÕuu ®®iiÒÒuu ttrraa cç̧cc bbªªnn lliiªªnn qquuaann

Mét yÕu tè cña hÖ thèng ®¸nh gi¸ lµ ph©n tÝch quan ®iÓm cña çc bªn liªn quan, cÇn ®−îc tiÕnhµnh hµng n¨m. B¶ng c©u hái sau ®©y ®· ®−îc x©y dùng nh»m hîp t¸c víi çc bªn cã liªn quantrong khu vùc TTS cña ViÖt Nam ®Ó t×m hiÓu xem hä quan hÖ t−¬ng t¸c nh− thÕ nµo vµ bÞ ¶nhh−ëng nh− thÕ nµo víi rõng, ®Æc biÖt lµ th¸i ®é cña hä ®èi víi Ch−¬ng tr×nh b¶o tån TTS. B¶ngc©u hái nµy ®−îc x©y dùng víi mét môc tiªu lµ nã sÏ ®−îc tiÕn hµnh th−êng xuyªn (cã thÓ lµ1 n¨m 1 lÇn) vµ do çc UBND x· trong Khu vùc TTS thùc hiÖn nh− lµ mét phÇn cña hÖ thènggi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ réng h¬n. Mét çch kh¸c lµ b¶ng c©u hái nµy sÏ ®−îc tiÕn hµnh ë 20 th«n®−îc chän vµ ngoµi ra tiÕn hµnh ë kho¶ng h¬n 100 lµng kh¸c lùa chän mét çch tù do. KÕt qu¶cña çc ph©n tÝch sÏ ®−îc nhãm l¹i ®Ó h×nh thµnh nªn mét chØ thÞ trong hÖ thèng gi¸m s¸t vµ®¸nh gi¸. B¶ng c©u hái bao gåm 3 phÇn.

BB¶¶nngg ssèè lliiÖÖuu:: bao gåm çc th«ng tin chi tiÕt chÝnh vÒ céng ®ång ®−îc pháng vÊn – çc th«ngtin nµy sÏ ®−a ra mét bèi c¶nh cho çc c©u hái sau.

CÇ̧cc cc©©uu hhááii bbèèii cc¶¶nnhh:: cã 7 c©u hái nh»m t×m hiÓu tÇm quan träng cña rõng vµ çc s¶n phÈmrõng ®èi víi céng ®ång. Mçi c©u hái ®−a ra 4 c©u tr¶ lêi kh¸c nhau vµ mét phÇn ®Ó ®−a thªmý kiÕn. Trong mét sè tr−êng hîp cô thÓ, chóng t«i ®Ò nghÞ lµ nªn ®−a çc vÊn ®Ò cô thÓ vµophÇn gãp ý.

CC©©uu hhááii ®®¸̧nnhh ggii¸̧:: phÇn quan träng nhÊt cña mÉu ®¸nh gi¸ bao gåm 3 phÇn râ rÖt, tÊt c¶ çcphÇn nµy cÇn ®−îc hoµn thµnh:

CÇ̧cc cc©©uu hhááii vvµµ ®®iiÓÓmm ssèè:: 7 c©u hái vÒ th¸i ®é vµ quan ®iÓm cña çc bªn cã liªn quancã thÓ ®−îc tr¶ lêi b»ng çch cho ®iÓm tõ 0 (tåi) cho ®Õn 3 (tèt). Bèn c©u tr¶ lêi kh¸cnhau ®−îc ®−a ra cho mçi c©u hái lµ nh»m gióp nh÷ng ng−êi ®¸nh gi¸ ®−a ra kÕt luËncho møc ®iÓm cho s½n. Çc c©u hái mµ kh«ng liªn quan g× ®Õn mét céng ®ång nµo ®ãth× cÇn bÞ lo¹i bá, ®−a lý do ®ã vµo phÇn ý kiÕn. Ngoµi ra, cã mét lo¹t çc c©u hái bæsung. Ngoµi ra, cã mét sè c©u hái phô nh»m chi tiÕt ho¸ çc chñ ®Ò chÝnh trong çcc©u hái tr−íc ®ã vµ cung cÊp thªm th«ng tin phô vµ ®iÓm. §©y ch¾c ch¾n lµ mét b¶ngc©u hái t−¬ng ®èi vµ sÏ cã t×nh huèng lµ c¶ bèn c©u tr¶ lêi cho s½n ®Òu kh«ng thùc sùphï hîp víi çc ®iÒu kiÖn cña ®¬n vÞ qu¶n lý rõng, trong tr−êng hîp ®ã nªn chän c©utr¶ lêi gÇn víi t×nh h×nh thùc tÕ nhÊt vµ ®−a ra thªm th«ng tin vµo phÇn ý kiÕn.

ýý kkiiÕÕnn:: mét phÇn ®Ó trèng c¹nh çc c©u hái cho phÐp ®iÒn çc ®¸nh gi¸ mang tÝnh ®Þnhl−îng ®Ó minh chøng b»ng viÖc gi¶i thÝch t¹i sao çc ý kiÕn nµy ®−îc ®−a ra. §«i khiçc ®Ò nghÞ ®−îc ®−a ra cã thÓ n»m trong phÇn ý kiÕn nµy.

CÇ̧cc bb−−íícc ttiiÕÕpp tthheeoo:: ®èi víi mçi c©u hái nh÷ng ng−êi tr¶ lêi sÏ ®−îc hái xem çc b−íctiÕp theo cÇn ph¶i thùc hiÖn nh»m c¶i thiÖn vÊn ®Ò ®Æt ra trong c©u hái (vµ çc b−ícnµy cã thÓ bao gåm c¶ çc môc tiªu cã h¹n ®Þnh thêi gian).

§§iiÓÓmm ccuuèèii ccïïnngg:: tæng sè ®iÓm cuèi cïng sau khi hoµn thµnh xong phiÕu ®¸nh gi¸ cã thÓ ®−îctÝnh tØ lÖ phÇn tr¨m ®iÓm tõ çc c©u hái liªn quan ®Õn mét khu b¶o tån cô thÓ. (VÝ dô nh−, nÕucã 2 c©u hái kh«ng liªn quan (vµ ®−îc gi¶ thÝch ë cét ý kiÕn) th× sè ®iÓm cuèi cïng sÏ ®−îcnh©n cho 7/5 ®Ó bï cho mét sè c©u hái kh«ng ®−îc tÝnh). NÕu çc c©u hái phô l¹i liªn quan®Õn ®¬n vÞ qu¶n lý rõng, céng thªm ®iÓm vµo tæng sè ®iÓm nÕu chóng cã liªn quan vµ bá quanÕu kh«ng cã liªn quan.

30


31

KKhh««nngg tthhõõaa nnhhËËnn:: Toµn bé kh¸i niÖm vÒ ®¸nh gi¸ tiÕn bé th«ng qua “cho ®iÓm” cã ®Çy nh÷ngkhã kh¨n vµ kh¶ n¨ng bÞ bãp mÐo. HÖ thèng hiÖn nay cho r»ng, vÝ dô tÊt c¶ çc c©u hái vÒ çcvÊn ®Ò ®Òu cã träng l−îng nh− nhau, tuy nhiªn ®©y l¹i kh«ng ®óng. TÝnh chÝnh x¸c cã thÓ sÏ®−îc c¶i thiÖn th«ng qua viÖc tÝnh to¸n çc ®iÓm sè kh¸c nhau mÆc dï ®iÒu nµy cã thÓ ®−a ranhiÒu th¸ch thøc kh¸c trong viÖc quyÕt ®Þnh xem träng l−îng cña çc ®iÓm kh¸c nhau. ë thêi®iÓm nµy th× hÖ thèng cho ®iÓm ®¬n gi¶n vÉn ®−îc duy tr×, nh−ng sù h¹n chÕ cña ph−¬ng ph¸pnµy cÇn ph¶i ®−îc c«ng nhËn.

QQuuaann ®®iiÓÓmm ccññaa cç̧cc bbªªnn lliiªªnn qquuaann ttrroonngg KKhhuu vvùùcc TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn:: bb¶¶nngg ssèè lliiÖÖuuB¶ng sè liÖu cung cÊp th«ng tin c¬ së cho çc c©u hái tiÕp theo

Tªn x·§Þa ®iÓm cña lµng (tØnh vµ nÕu cã thÓ cho biÕt trªn b¶n ®å)

D©n sè

Sè hé

ChÝnh quyÒn huyÖnTØ lÖ gi÷a çc tÇng líp kinh tÕ kh¸c nhau tronglµng

Çc nghÒ nghiÖp chÝnh

Sù hiÖn diÖn cña Ch−¬ng tr×nh 661

Sù hiÖn diÖn cña çc Ch−¬ng tr×nh 135 vµ 133

Sù hiÖn diÖn cña çc dù ¸n kh¸c cña ChÝnh phñ Sù hiÖn diÖn cña çc dù ¸n cña çc tæ chøc phi chÝnh phñ TØ lÖ çc hé gia ®×nh kÝ kÕt vµo çc h−¬ng −íc qu¶n lý rõng vµ qu¶n lý çc khu b¶o tån

NNggµµyy ®®¸̧nnhh ggii¸̧::________________________________________________________

TTªªnn ccññaa nngg−−êêii ®®¸̧nnhh ggii¸̧::_________________________________________________

HÖ thèng ®¸nh gi¸ vµ gi¸m

s¸t cho phôc håi rõng trong Khu vùc trung T

r−êng S¬n

32

CÇ̧cc cc©©uu hhááii tt××nnhh hhuuèènngg

VVÊÊnn ®®ÒÒ TTiiªªuu cchhÝÝ ýýkkiiÕÕnn ®®ããnngg ggããpp11.. BB¸̧nn ggçç Céng ®éng kh«ng lµm ra ®−îc ®ång tiÒn nµo tõ gç

Gç cã quan träng ®èi víi Céng ®ång thØnh tho¶ng cã lµm ®−îc Ýt tiÒn tõ gç, nh−ng rÊt Ýtcéng ®ång kh«ng xÐt vÒmÆt lµm ra tiÒn? ViÖc b¸n gç lµ rÊt quan träng ®èi víi kinh tÕ cña céng ®ång nh−ng chóng t«i

cho r»ng t×nh h×nh cã thÓ c¶i thiÖn h¬nB¸n gç lµ quan träng nhÊt ®èi víi céng ®ång cña chóng t«i vµ ®em l¹i cho chóng t«i rÊt nhiÒu tiÒn

2. BB¸̧nn cç̧cc ss¶¶nn pphhÈÈmm pphhii Céng ®éng kh«ng lµm ra ®−îc ®ång tiÒn nµo tõ çc s¶n phÈm phi gçggçç 2

Céng ®ång thØnh tho¶ng cã lµm ®−îc Ýt tiÒn tõ çc s¶n phÈm phi gç, nh−ng rÊt ÝtÇc s¶n phÈm phi gç cãquan träng ®èi víi céng ViÖc b¸n çc s¶n phÈm phi gç lµ rÊt quan träng ®èi víi kinh tÕ cña céng ®ång ®ång kh«ng xÐt vÒ mÆt nh−ng chóng t«i cho r»ng t×nh h×nh cã thÓ c¶i thiÖn h¬nlµm ra tiÒn? B¸n çc s¶n phÈm phi gç lµ quan träng nhÊt ®èi víi céng ®ång cña chóng t«i vµ ®em

l¹i cho chóng t«i rÊt nhiÒu tiÒn33.. SSöö ddôônngg ss¶¶nn pphhÈÈmm pphhii ggçç Céng ®ång kh«ng sö dông s¶n phÈm phi gç §−a ra danh s¸ch çc loµi chÝnh ®−îc thu l−îm

§−a ra con sè kg vÒ l−îng cñi ®−îc sö dôngCéng ®ång thØnh tho¶ng cã sö dông çc s¶n phÈm phi gç, nh−ng rÊt Ýt

Çc s¶n phÈm phi gç cã quanträng ®èi víi céng ®ång ViÖc sö dông çc s¶n phÈm phi gç lµ rÊt quan träng ®èi víi sinh kÕ cña céng ®ång

kh«ng xÐt vÒ mÆt sinh kÕ? nh−ng viÖc sö dông cã thÓ ®−îc t¨ng lªnÇc s¶n phÈm phi gç lµ quan träng nhÊt ®èi víi sinh kÕ cña céng ®ång

44.. BB¸̧nn tthhÞÞtt ®®éénngg vvËËtt Céng ®éng kh«ng lµm ra ®−îc ®ång tiÒn nµo tõ thÞt rõng s¨n b¾t ®−îc §−a ra danh s¸ch çc loµi chÝnh bÞ s¨n b¾thhooaanngg dd··

2 Ghi chó lµ çc s¶n phÈm nµy cã thÓ cÇn liÖt kª ra hoÆc ®−îc x¸c ®Þnh ®Ó cho ng−êi d©n ®−îc hiÓu râ c©u hái nµy

BB¶¶nngg 88:: BB¶¶nngg cc©©uu hhááii cç̧cc bbªªnn lliiªªnn qquuaann ((11))



r−êng S¬n

33

ThÞt ®éng vËt hoang d· cã Céng ®ång thØnh tho¶ng cã lµm ®−îc Ýt tiÒn tõ thÞt rõng s¨n b¾t ®−îc, nh−ng rÊt Ýtquan träng ®èi víi céng®ång kh«ng xÐt vÒ mÆt lµm ThÞt rõng s¨n b¾t ®−îc lµ rÊt quan träng ®èi víi kinh tÕ cña céng ®ång nh−ng chóng ra tiÒn? t«i cho r»ng t×nh h×nh cã thÓ c¶i thiÖn h¬n

ThÞt rõng s¨n b¾t ®−îc lµ quan träng nhÊt ®èi víi céng ®ång cña chóng t«i vµ ®eml¹i cho chóng t«i rÊt nhiÒu tiÒn

5. SSöö ddôônngg tthhÞÞtt ®®éénngg vvËËtt Céng ®éng kh«ng sö dông thÞt rõng s¨n b¾t ®−îc LiÖt kª çc loµi chÝnh bÞ s¨n b¾thhooaanngg dd··

Céng ®ång thØnh tho¶ng cã sö dông thÞt rõng s¨n b¾t ®−îc, nh−ng rÊt ÝtThÞt ®éng vËt hoang d· cãquan träng ®èi víi céng ®ång ThÞt rõng s¨n b¾t ®−îc lµ rÊt quan träng ®èi víi sinh kÕ cña céng ®ång nh−ng sökh«ng xÐt vÒ mÆt sinh kÕ? dông cã thÓ ®−îc t¨ng lªn

ThÞt rõng s¨n b¾t ®−îc lµ quan träng nhÊt ®èi víi sinh kÕ cña céng ®ång

66.. BB¸̧nn cç̧ Céng ®éng kh«ng lµm ra ®−îc ®ång tiÒn nµo tõ ç n−íc ngät LiÖt kª çc loµi chÝnh b¾t ®−îc

Ç cã quan träng ®èi víi Céng ®ång thØnh tho¶ng cã lµm ®−îc Ýt tiÒn tõ ç n−íc ngät, nh−ng rÊt Ýt céng ®ång kh«ng xÐt vÒ mÆt lµm ra tiÒn? Ç n−íc ngät lµ rÊt quan träng ®èi víi kinh tÕ cña céng ®ång nh−ng chóng t«i cho

r»ng t×nh h×nh cã thÓ c¶i thiÖn h¬nÇ n−íc ngät lµ quan träng nhÊt ®èi víi céng ®ång cña chóng t«i vµ ®em l¹i chochóng t«i rÊt nhiÒu tiÒn

77.. SSöö ddôônngg cç̧ Céng ®éng kh«ng sö dông ç n−íc ngät LiÖt kª çc loµi chÝnh b¾t ®−îc hoÆc sè kg b¾t ®−îc hµng n¨m

Ç cã quan träng ®èi víi Céng ®ång thØnh tho¶ng cã sö dông ç n−íc ngät, nh−ng rÊt Ýtcéng ®ång kh«ng xÐt vÒ mÆtsinh kÕ? Ç n−íc ngät lµ rÊt quan träng ®èi víi sinh kÕ cña céng ®ång nh−ng sö dông cã thÓ

®−îc t¨ng lªnÇ n−íc ngät lµ quan träng nhÊt ®èi víi sinh kÕ cña céng ®ång



r−êng S¬n

34

CÇ̧cc cc©©uu hhááii ®®¸̧nnhh ggii¸̧

VVÊÊnn ®®ÒÒ TTiiªªuu cchhÝÝ §§iiÓÓmm ýýkkiiÕÕnn ®®ããnngg ggããpp CÇ̧cc bb−−íícc ttiiÕÕpp tthheeoo88.. CÇ̧cc ss¶¶nn pphhÈÈmm pphhii ggçç 0

HÇu nh− kh«ng cßn cã s¶n phÈm phi gç ®Ó khai th¸c n÷aÇc s¶n phÈm phi gç cã NhiÒu s¶n phÈm phi gç mµ chóng t«i th−êng khai th¸c ®· suy gi¶m, 1bÞ suy gi¶m kh«ng? tuy vËy chóng t«i vÉn kiÕm ®ñ

Nãi chung cã rÊt nhiÒu s¶n phÈm phi gç, mÆc dï vËy chóng t«i ®· 2thÊy cã sù suy gi¶mCã rÊt nhiÒu s¶n phÈm phi gç ®ñ çc lo¹i cÇn 3

99.. CÇ̧cc ss¶¶nn pphhÈÈmm ggçç 0HÇu nh− kh«ng cßn cã c©y gç [hoÆc gç tèt nhÊt] ®Ó khai th¸c n÷a

Çc s¶n phÈm gç cã bÞ NhiÒu c©y gç mµ chóng t«i th−êng khai th¸c ®· suy gi¶m, tuy vËy 1suy gi¶m kh«ng? chóng t«i vÉn kiÕm ®ñ

Nãi chung cã rÊt nhiÒu c©y gç, mÆc dï vËy chóng t«i ®· thÊy cã sù 2suy gi¶mCã rÊt nhiÒu c©y gç ®ñ çc lo¹i cÇn 3

1100.. CÇ̧ nn−−íícc nnggäätt 0HÇu nh− kh«ng cßn cã ç ë s«ng ®Ó khai th¸c n÷a

Çc s¶n phÈm ç n−íc ngät NhiÒu loµi ç mµ chóng t«i th−êng ®¸nh b¾t ®· suy gi¶m, tuy vËy 1cã bÞ suy gi¶m kh«ng? chóng t«i vÉn kiÕm ®ñ

Nãi chung cã rÊt nhiÒu ç, mÆc dï vËy chóng t«i ®· thÊy cã sù suy 2gi¶m ë mét sè loµiCã rÊt nhiÒu ç ®ñ çc lo¹i cÇn 3

1111.. CÇ̧cc llooµµii ®®éénngg vvËËtt 0hhooaanngg dd·· HÇu nh− kh«ng cßn cã ®éng vËt trong rõng ®Ó s¨n b¾t n÷a

NhiÒu loµi ®éng vËt mµ chóng t«i th−êng s¨n b¾t ®· suy gi¶m, tuy vËy 1Çc loµi ®éng vËt hoang d· chóng t«i vÉn kiÕm ®ñcã bÞ suy gi¶m kh«ng? Nãi chung cã rÊt nhiÒu loµi ®éng vËt, mÆc dï vËy chóng t«i ®· thÊy

cã sù suy gi¶m ë mét sè loµi

Cã rÊt nhiÒu loµi ®ñ çc lo¹i cÇn 3

BB¶¶nngg 99:: BB¶¶nngg cc©©uu hhááii cchhoo cç̧cc bbªªnn tthhaamm ggiiaa ((22))



r−êng S¬n

35

1122.. CC««nngg tt¸̧cc bb¶¶oo ttåånn C«ng t¸c b¶o tån ®éng vËt hoang d· lµ mét viÖc g©y ¶nh h−ëng xÊu 0®Õn chóng t«i

Ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng cã Mét sè çc biÖn ph¸p b¶o tån ®éng vËt hoang d· ®· lµm cho cuéc 1®ång ý víi c«ng t¸c b¶o tån sèng cña chóng t«i khã kh¨n h¬n nh−ng chóng t«i ñng hé mét sè biÖn kh«ng? ph¸p kh¸c

C«ng t¸c b¶o tån ®éng vËt hoang d· thùc sù kh«ng ¶nh h−ëng g× ®Õn 2chóng t«iÇc nç lùc b¶o tån ®éng vËt hoang d· ®· ®em l¹i lîi Ých cho chóng t«i 3

1133.. RRõõnngg ®®ÆÆcc ddôônngg Chóng t«i ph¶n ®èi viÖc thiÕt lËp çc khu rõng ®Æc dông 0

Ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng cã Chóng t«i ñng hé viÖc thiÕt lËp çc khu rõng ®Æc dông vÒ nguyªn t¾c 1ñng hé çc khu b¶o tån nh−ng nghÜ r»ng cã qu¸ nhiÒu vµ çc khu nµy l¹i ë çc khu vùc kh«ng kh«ng? ®óng

Nãi chung chóng t«i ñng hé viÖc thiÕt lËp çc khu rõng ®Æc dông 2nh−ng nghÜ r»ng c«ng t¸c nµy cã thÓ ®−îc c¶i thiÖn tèt h¬nChóng t«i ñng hé viÖc thiÕt lËp çc khu rõng ®Æc dông 3

1144.. TT¸̧ii ttrråånngg rrõõnngg Chóng t«i ph¶n ®èi viÖc t¸i trång rõng 0

Ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng cã Chóng t«i ñng hé t¸i trång rõng vÒ nguyªn t¾c nh−ng nghÜ r»ng viÖc 1ñng hé t¸i trång rõng kh«ng? nµy ®ang diÔn ra ë nh÷ng khu vùc kh«ng ®óng

Nãi chung chóng t«i ñng hé viÖc t¸i trång rõng nh−ng nghÜ r»ng c«ng 2t¸c nµy cã thÓ ®−îc c¶i thiÖn tèt h¬nChóng t«i ñng hé viÖc t¸i trång rõng 3

36


PPhhôô llôôcc IIII:: CC««nngg tt¸̧cc ggii¶¶mm nngghhÌÌoo vvµµ bb¶¶oo ttåånn ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc ëë cç̧cc ccéénngg ®®åånngg

ssèènngg ttrroonngg vvïïnngg rrõõnngg

MMéétt pphh−−¬¬nngg pphh¸̧pp ttiiÕÕpp ccËËnn ccãã tthhÓÓ ®®−−îîcc ¸̧pp ddôônngg vvµµ pphhiiÕÕuu ®®iiÒÒuu ttrraa

ChØ ra r»ng mèi quan hÖ gi÷a b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ c«ng t¸c gi¶m nghÌo lµ hÕt søcquan träng ®èi víi bÊt cø mét dù ¸n b¶o tån nµo víi mét mong muèn ®ãng mét vai trß tÝch cùctrong ph¸t triÓn. PhÇn nµy ®−a ra mét vµi phÇn th«ng tin c¬ b¶n cho vÊn ®Ò nµy vµ còng ®−ara mét b¶ng c©u hái ph¸c th¶o ®Ó lµm râ mèi liªn hÖ nµy. Cã thÓ phÇn nµy lµ qu¸ chi tiÕt vµkh«ng thÓ lµ mét phÇn th−êng xuyªn cña c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸, nh−ng nã cã thÓ cungcÊp mét c¬ së cho çc cuéc ®iÒu tra chi tiÕt h¬n.

Mèi quan hÖ gi÷a ®a d¹ng sinh häc vµ ®ãi nghÌo ®· trë nªn quan träng bëi mét sè khÝa c¹nhmµ vèn ph¸t triÓn liªn quan ®Õn çc Ch−¬ng tr×nh chiÕn l−îc vÒ gi¶m nghÌo. Tuy nhiªn, çcph©n tÝch hiÖn nay l¹i qu¸ ®¬n gi¶n. Çc cuéc tranh luËn ®· tËp trung vµo viÖc khai th¸c çcloµi ®éng, thùc vËt hoang d· nh− lµ mét ®ãng gãp trùc tiÕp vµo viÖc lµm giµu, mÆc dï trªnthùc tÕ çc mèi liªn hÖ Ýt trùc tiÕp h¬n gi÷a hai vÊn ®Ò nµy thùc ra l¹i m¹nh h¬n vµ hîp lý h¬n.

VViiÖÖcc ssöö ddôônngg cç̧cc llooµµii ®®éénngg vvËËtt hhooaanngg dd·· ttrroonngg cc««nngg tt¸̧cc ggii¶¶mm nngghhÌÌoo

Çc loµi ®éng, thùc vËt hoang d· lµ mét nguån tµi nguyªn “kh«ng mÊt tiÒn”, cã thÓ giópçc thµnh viªn nghÌo ®ãi nhÊt cña x· héi tiÕn vµi b−íc ®Çu tiªn ra khái ®ãi nghÌo. Trongkhi ®ã hÇu hÕt lîi nhuËn tõ çc loµi hoang d· l¹i r¬i vµo tói nh÷ng kÎ trung gian vµ çcchñ bu«n ë thµnh thÞ (th−êng ho¹t ®éng mét çch bÊt hîp ph¸p) nh÷ng ng−êi nµy chuyªnbu«n b¸n çc s¶n phÈm hoang d·, sù khai th¸c còng cã thÓ ®em l¹i nguån vèn quan trängcho nh÷ng ng−êi nghÌo nhÊt. Sö dông trùc tiÕp çc loµi hoang d· còng gi¶m ®i nhanhchãng khi nguån thu nhËp t¨ng lªn, mÆc dÇu vËy còng cã sù kh¸c biÖt v¨n ho¸ lín gi÷a çcn−íc. Mét mèi nguy hiÓm, tÝnh trªn ph−¬ng diÖn b¶o tån, lµ çc loµi hoang d· cã thÓ bÞ södông kh«ng bÒn v÷ng nÕu nh− çc n−íc ®Òu coi ®©y lµ mét nguån lùc cã h¹n ®Ó tho¸t khái®ãi nghÌo. NhiÒu viÖc sö dông ®a d¹ng sinh häc nh»m lµm giµu trong lÞch sö ®−îc gäi lµ“thµnh c«ng” ®· trë nªn kh«ng bÒn v÷ng. Çc loµi hoang d· ®· bÞ khai th¸c mét çchnhanh chãng ®Ó kiÕm tiÒn vÒ cho çc céng ®ång, vµ tiÒn ®ã l¹i ®−îc ®Çu t− vµo çc çchkh¸c nh»m t¹o ra sù thÞnh v−îng lµm cho çc loµi bÞ tµn s¸t vµ huû diÖt. ThÕ nh−ng, khix· héi trë nªn giµu cã vÒ kinh tÕ, mèi quan t©m ®Õn gi¸ trÞ cña ®a d¹ng sinh häc l¹i t¨nglªn, vµ mèi hiÓm nguy lµ ®Õn lóc ®ã th× nhiÒu loµi chÝnh cã thÓ ®· biÕn mÊt. §a d¹ng sinhhäc rõng cã Ých ®èi víi ng−êi d©n th−êng ®−îc ph©n lo¹i lµ s¶n phÈm phi gç vµ çc s¶nphÈm ®ã bao gåm thùc phÈm (l¸, c©y cá, hoa qu¶, nÊm, çc loµi ®éng vËt vµ thÞt thó rõng),thøc ¨n cho ®éng vËt, çc lo¹i nguyªn liÖu x©y dùng (l¸, cäc, gç), c©y thuèc hoÆc çc s¶nphÈm kh¸c cã quyÒn së h÷u y häc vµ çc s¶n phÈm ho¸ chÊt (cao su, nhùa mñ vµ nhùakh«). ViÖc sö dông çc s¶n phÈm phi gç biÕn thiªn tõ viÖc sö dông chung chung trong çcx· héi h¸i l−îm cho ®Õn viÖc sö dông chuyªn dông trong çc ngµnh c«ng nghiÖp n«ngth«n. Møc ®é chuyªn dông ®−a ra mét çch xÕp lo¹i çch sö dông s¶n phÈm phi gç vµ ®−îcminh ho¹ ë H×nh 5 d−íi ®©y.

37

*HÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ cho phôc håi rõng trong Khu vùc Trung Tr−êng S¬n

ViÖc sö dông çc s¶n phÈm phi gç kh¸c biÖt rÊt lín gi÷a nh÷ng ng−êi giµu nhÊt vµ ng−êinghÌo nhÊt nh− ®−îc minh ho¹ ë B¶ng 11.

HH××nnhh 55:: CChhuuyyªªnn ddôônngg hhããaa vviiÖÖcc tthhuu ll−−îîmm cç̧cc ss¶¶nn pphhÈÈmm pphhii ggçç

NhiÒu loµi ®−îc khai Mét sè loµi ®−îc khai th¸c vµ mét loµi l¹i cã th¸c cho çc môc ®ÝchnhiÒu môc ®Ých sö dông TÝnh chuyªn dông t¨ng lªn sö dông ®Æc biÖt th«i

Nh÷ng ng−êi khai th¸c Nh÷ng ng−êi lµm Nh÷ng ng−êi thu Çc ngµnh c«ng nghiÖpcho sinh kÕ vµ çc nhãm di c−, nh÷ng ng−êi thËp theo së thÝch ®Þa ph−¬ng dùa vµo çcng−êi b¶n ®Þa míi nhËp c−, thÊt s¶n phÈm phi gç cô thÓ

nghiÖp

BB¶¶nngg 1100:: MMèèii lliiªªnn hhÖÖ ggii÷÷aa vviiÖÖcc tthhuu tthhËËpp cç̧cc ss¶¶nn pphhÈÈmm pphhii ggçç vvµµ cç̧cc nnhhããmm kkiinnhh ttÕÕ kkhh¸̧cc nnhhaauu

NNhhããmm kkiinnhh ttÕÕ VViiÖÖcc ssöö ddôônngg GGhhii cchhóóNg−êi nghÌo Sinh kÕ ThiÕt yÕu cho cuéc sèng hµng ngµy, sö dông réng r·i nhiÒu loµinhÊt hoang d· Ng−êi nghÌo Sinh kÕ vµ kiÕm Cã thÓ lµ mét b−íc tiÕn quan träng ra khái nghÌo ®ãi th«ng qua

thªm thu nhËp viÖc ®em l¹i thu nhËp b»ng tiÒn mÆt cho cuéc sèng tù cung tù cÊp hoÆc ®em l¹i nguån tiÒn mÆt cho çc gia ®×nh rÊt nghÌo

Nh÷ng ng−êi thu Chuyªn m«n ho¸ ViÖc sö dông hµng ngµy gi¶m rÊt lín trong ®¹i ®a sè nh÷ng nhËp trung b×nh hoÆc kh«ng ng−êi nµy khi hä ®· thu nhËp tõ l−¬ng, trõ mét nhãm thiÓu sè

vÉn ®ang dùa trªn thu nhËp tõ nguån s¶n phÈm phi gç, th−êng lµ th«ng qua viÖc sö dông chuyªn m«n ho¸, vµ ®«i khi tù trång

Nh÷ng ng−êi Kh«ng sö dông Nh−ng: nãi chung cã mét sù quan t©m ®Õn ®a d¹ng sinh häc ®Ógiµu h¬n hoÆc chØ lµ së thÝch cho cã v× trong mét sè bé phËn d©n sè vµ mua çc s¶n phÈm phi

gç chuyªn dông (mü phÈm, d−îc phÈm xoa bãp v.v.)

NÕu chóng ta th¶o luËn vÒ mèi liªn hÖ trùc tiÕp nµy, th× çc th¸ch thøc ®èi víi nh÷ng ng−êi quant©m ®Õn çc mèi liªn hÖ nµy gi÷a b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ ph¸t triÓn sÏ nh− sau ®ã lµ:

B¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc nh»m duy tr× cho nh÷ng ng−êi nghÌo nhÊt kh«ng cã métnguån thu nhËp thay thÕ nµo kh¸c ngoµi çc loµi hoang d·

Qu¶n lý viÖc sö dông ®a d¹ng sinh häc nh− lµ mét çch ®Ó tho¸t khái ®ãi nghÌo chong−êi nghÌo vµ nh÷ng ng−êi khã kh¨n

Duy tr× sù quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn ®a d¹ng sinh häc trong giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕnhanh ®Ó cho nã cã thÓ tån t¹i ®Õn khi ng−êi d©n cã ®ñ thêi gian vµ tiÒn b¹c ®Ó cã mèiquan t©m trë l¹i ®èi víi b¶o tån

HÇu hÕt çc nç lùc liªn quan ®Õn çc vÊn ®Ò ®a d¹ng sinh häc vµ nghÌo ®ãi ®· ®Þnh h−íng tíimèi liªn hÖ thø hai – qu¶n lý ®a d¹ng sinh häc nh− lµ mét nguån thu nhËp. MÆc dï ®· cã nhiÒubµi häc tèt vÒ çc n¬i kh¸c ®· thu ®−îc thµnh c«ng, nh−ng còng cã nhiÒu n¬i cã nhiÒu tr−ênghîp sù ®Çu t− kÐm hiÖu qu¶ h¬n lµ ®Çu t− sè tiÒn ®ã vµo tr−êng häc, ®−êng x¸ hoÆc nhµ m¸y,hoµn toµn trªn ph−¬ng diÖn kinh tÕ.

38


BB¶¶oo vvÖÖ mm««ii ttrr−−êênngg nnhh−− llµµ mméétt ®®iiÒÒuu kkiiÖÖnn ttiiªªnn qquuyyÕÕtt cchhoo cc¶¶ vviiÖÖcc ggii¶¶mm nngghhÌÌoo vvµµ bb¶¶oo ttåånn ®®aa dd¹¹nnggssiinnhh hhääcc

Mét mèi liªn hÖ râ rµng h¬n gi÷a hai vÊn ®Ò nµy l¹i Ýt trùc tiÕp h¬n, nh−ng l¹i dÔ dµng kÕt hîpvµo trong çc ch−¬ng tr×nh cña çc c¬ quan ph¸t triÓn vµ b¶o tån. §a d¹ng sinh häc vµ c«ngt¸c gi¶m nghÌo (vµ thùc tÕ lµ sù sèng cßn cña çc thµnh viªn nghÌo khã nhÊt cña x· héi) tÊt c¶®Òu ph¶i cã b¶o vÖ m«i tr−êng nh− lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó cã thÓ thµnh c«ng. RÊt nhiÒunghiªn cøu ®· chØ ra r»ng nh÷ng ng−êi nghÌo nhÊt l¹i chÞu ¶nh h−ëng nÆng nhÊt tõ çc vÊn ®ÒvÒ m«i tr−êng tõ viÖc xãi mßn ®Êt ®Õn « nhiÔm n−íc, lò lôt, h¹n h¸n vµ çc thiªn tai kh¸c nh−b·o. Tõ mét gãc ®é b¶o tån, çc nghiªn cøu chØ ra r»ng b¶o tån ®a d¹ng sinh häc chØ cã thÓthùc hiÖn ®−îc vÒ l©u dµi trong mét khu vùc ®−îc æn ®Þnh vÒ m«i tr−êng. Do ®ã b¶o vÖ m«itr−êng trë nªn ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho c¶ b¶o tån ®a d¹ng sinh häc vµ c«ng t¸c gi¶m nghÌo,®−a ra cho hai ngµnh nµy mét sù nghiÖp chung trong viÖc h−íng tíi mét m«i tr−êng æn ®Þnh.Çc mèi liªn hÖ ®−îc chØ ra theo d¹ng biÓu ë H×nh 2 d−íi ®©y, çc ®−êng th¼ng chØ ra çc vÊn®Ò tiªn quyÕt cho sù thµnh c«ng vµ mèi liªn hÖ gi÷a ®a d¹ng sinh häc vµ gi¶m nghÌo ®−îc chØra b»ng ®−êng chÊm bëi v× mèi liªn hÖ nµy cã thÓ kh«ng râ b»ng çc mèi liªn hÖ kh¸c:

Trong tr−êng hîp nµy, çc th¸ch thøc l¹i phøc t¹p h¬n. Ngoµi 3 th¸ch thøc trªn, çc th¸ch thøcnµy lµ:

BB¶¶oo vvÖÖ mm««ii ttrr−−êênngg

SSùù ssèènngg ccßßnn ccññaa nnhh÷÷nngg nngg−−êêii nngghhÌÌoo nnhhÊÊtt

GGii¶¶mm nngghhÌÌoo BB¶¶oo ttåånn ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc

HH××nnhh 66:: MMèèii lliiªªnn hhÖÖ ggii÷÷aa mm««ii ttrr−−êênngg,, ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc,, ssùù ssèènngg ccßßnnccññaa nnhh÷÷nngg nngg−−êêii nngghhÌÌoo nnhhÊÊtt vvµµ cc««nngg tt¸̧cc ggii¶¶mm nngghhÌÌoo

X¸c ®Þnh çc nh©n tè æn ®Þnh m«i tr−êng “chung” quan träng víi tÊt c¶ çc môc tiªu®−îc x¸c ®Þnh trªn ®©y vµ x©y dùng çc ph−¬ng ph¸p hîp t¸c nh»m ®¹t ®−îc hoÆc gi÷l¹i ®−îc çc nh©n tè nµy

KÕt hîp c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc nh− lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù sèng cßncuat nh÷ng ng−êi nghÌo nhÊt vµo çc dù ¸n ph¸t triÓn (vÊn ®Ò nµy hiÖn nay th−êng®−îc gäi víi mét çi tªn sai ®ã lµ gi¶m nghÌo)

MMèèii lliiªªnn hhÖÖ ggii÷÷aa ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc vvµµ nngghhÌÌoo ®®ããii ttrroonngg mméétt mm««ii ttrr−−êênngg rrõõnngg

B¶ng c©u hái sau ®©y cã môc tiªu cung cÊp mét ph©n tÝch s©u h¬n vÒ çc mèi liªn hÖ gi÷a ®ad¹ng sinh häc vµ c«ng t¸c gi¶m nghÌo, phï hîp cho sö dông ë mét th«n hoÆc mét x·.

39


22.. MM©©yy vvµµ ttrreeVVÊÊnn ®®ÒÒ CC©©uu hhááii

Sinh kÕ Bao nhiªu gia ®×nh dùa vµo m©y vµ tre trong rõng?T×nh h×nh kinh tÕ cña çc gia ®×nh nµy nh− RÊt nghÌothÕ nµo? NghÌo

TÇng líp thu nhËp trung b×nhGiµu nhÊt lµng

Thu nhËp Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒntõ viÖc b¸n m©y?Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒn tõ viÖc b¸n tre?Thu nhËp thay ®æi nh− thÕ nµo? T¨ng lªn

VÉn nh− còGi¶m ®i

ViÖc thu thËp ViÖc kiÕm m©y khã h¬n hay dÔ h¬n? DÔ h¬nVÉn nh− còKhã kh¨n h¬n

ViÖc kiÕm tre khã h¬n hay dÔ h¬n? DÔ h¬nVÉn nh− còKhã kh¨n h¬n

§Þa ®iÓm lÊy Anh/chÞ lÊy m©y vµ tre ë ®©u? Rõng trångm©y vµ tre Rõng tù nhiªn

§Êt trèngÇc khu b¶o tån

TÝnh ph¸p lý (cã ®−îc phÐp hay lµ kh«ng ®−îc phÐp?)

11.. CCññii vvµµ tthhaann

BB¶¶nngg 1111:: BB¶¶nngg cc©©uu hhááii vvÒÒ nngghhÌÌoo ®®ããii vvµµ ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc

VVÊÊnn ®®ÒÒ CC©©uu hhááiiSinh kÕ Bao nhiªu gia ®×nh sö dông cñi trong rõng?

T×nh h×nh kinh tÕ cña çc gia ®×nh nµy nh− RÊt nghÌothÕ nµo? NgÌo


Thu nhËp Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒntõ viÖc b¸n cñi?Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒntõ viÖc b¸n than?Thu nhËp thay ®æi nh− thÕ nµo? T¨ng lªn


ViÖc thu thËp §Ó kiÕm cñi ®èt cho mét ngµy th× mÊt bao l©u?Çc gia ®×nh ph¶i mÊt bao nhiªu thêi gian ®Ó kiÕm cñi lµm than?ViÖc kiÕm cñi khã h¬n hay dÔ h¬n? DÔ h¬n

VÉn nh− còKhã kh¨n h¬n

§Þa ®iÓm Anh/chÞ lÊy cñi ë ®©u? Rõng trånglÊy cñi Rõng tù nhiªn



40


33.. MMËËtt oonngg ttõõ rrõõnnggVVÊÊnn ®®ÒÒ CC©©uu hhááii

Sinh kÕ Bao nhiªu gia ®×nh ®i lÊy mËt ong ë trong rõng?

T×nh h×nh kinh tÕ cña çc gia ®×nh nµy nh− RÊt nghÌothÕ nµo? NgÌo


Thu nhËp Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒntõ viÖc b¸n mËt ong?Thu nhËp thay ®æi nh− thÕ nµo? T¨ng lªn


ViÖc thu thËp ViÖc kiÕm mËt ong khã h¬n hay dÔ h¬n? DÔ h¬n

VÉn nh− còKhã kh¨n h¬n

§Þa ®iÓm lÊy Anh/chÞ lÊy mËt ong ë ®©u? Rõng trångmËt ong Rõng tù nhiªn



44.. CC©©yy tthhuuèèccVVÊÊnn ®®ÒÒ CC©©uu hhááii

Sinh kÕ Bao nhiªu gia ®×nh dùa vµo c©y thuèc ë trong rõng lµm nguån thuèc chÝnh hoÆc duy nhÊt?T×nh h×nh kinh tÕ cña çc gia ®×nh nµy nh− RÊt nghÌothÕ nµo? NgÌo


Thu nhËp Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒntõ viÖc b¸n c©y thuèc?Thu nhËp thay ®æi nh− thÕ nµo? T¨ng lªn


ViÖc thu thËp ViÖc kiÕm c©y thuèc cã dÔ kh«ng?ViÖc kiÕm c©y thuèc b©y giê trë nªn khã kh¨n DÔ h¬nh¬n hay dÔ h¬n? VÉn nh− cò

Khã kh¨n h¬nÇc loµi c©y Çc loµi chÝnh ®−îc thu l−îm lµ nh÷ng loµi nµo?thuèc

§Þa ®iÓm lÊy Anh/chÞ lÊy c©y thuèc ë ®©u? Rõng trångc©y thuèc Rõng tù nhiªn



41


55.. §§¸̧nnhh cç̧VVÊÊnn ®®ÒÒ CC©©uu hhááii

Sinh kÕ Bao nhiªu gia ®×nh dùa vµo viÖc b¾t ç lµm nguån thùc phÈm?T×nh h×nh kinh tÕ cña çc gia ®×nh nµy nh− RÊt nghÌothÕ nµo? NgÌo


Thu nhËp Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒn tõ viÖc ®¸nh b¾t ç?Thu nhËp thay ®æi nh− thÕ nµo? T¨ng lªn


ViÖc ®¸nh b¾t ViÖc ®¸nh b¾t ç cã dÔ kh«ng?ViÖc ®¸nh b¾t ç b©y giê trë nªn khã kh¨n h¬n DÔ h¬nhay dÔ h¬n? VÉn nh− cò

Khã kh¨n h¬nÇc loµi chÝnh ®−îc ®¸nh b¾t lµ nh÷ng loµi nµo?

§Þa ®iÓm ®¸nh Anh/chÞ ®¸nh b¾t ç ë s«ng, suèi ë ®©u? Rõng trångb¾t ç Rõng tù nhiªn



66.. SS¨̈nn bb¾¾ttVVÊÊnn ®®ÒÒ CC©©uu hhááii

Sinh kÕ Bao nhiªu gia ®×nh dùa vµo viÖc s¨n b¾t lµm nguån thùc phÈm?T×nh h×nh kinh tÕ cña çc gia ®×nh nµy nh− RÊt nghÌothÕ nµo? NgÌo


Thu nhËp Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒntõ viÖc b¸n thÞt rõng?Thu nhËp thay ®æi nh− thÕ nµo? T¨ng lªn


ViÖc s¨n b¾t ViÖc s¨n b¾t cã dÔ kh«ng?ViÖc s¨n b¾t b©y giê trë nªn khã kh¨n h¬n hay DÔ h¬ndÔ h¬n? VÉn nh− cò

Khã kh¨n h¬nÇc loµi bÞ Çc loµi chÝnh s¨n b¾t lµ nh÷ng loµi nµo?s¨n b¾t

§Þa ®iÓm Anh/chÞ s¨n b¾t ë ®©u? Rõng trångs¨n b¾t Rõng tù nhiªn



42


77.. CCáá kkhh««VVÊÊnn ®®ÒÒ CC©©uu hhááii

Sinh kÕ Bao nhiªu gia ®×nh dùa vµo viÖc thu l−îm cá kh« tõ trong rõng cho ®éng vËt?T×nh h×nh kinh tÕ cña çc gia ®×nh nµy nh− RÊt nghÌothÕ nµo? NgÌo


Thu nhËp Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒntõ viÖc b¸n cá kh«?Thu nhËp thay ®æi nh− thÕ nµo? T¨ng lªn


ViÖc h¸i l−îm ViÖc h¸i l−îm cá kh« mÊt bao l©u trong mét ngµy?ViÖc h¸i l−îm b©y giê trë nªn khã kh¨n h¬n hay DÔ h¬ndÔ h¬n? VÉn nh− cò

Khã kh¨n h¬nÇc lo¹i cá kh« Anh/chÞ h¸i l−îm nh÷ng loµi nµo?

§Þa ®iÓm h¸i Anh/chÞ h¸i l−îm cá ë ®©u? Rõng trångl−îm Rõng tù nhiªn



88.. CÇ̧cc nngguuyyªªnn lliiÖÖuu kkhh¸̧ccVVÊÊnn ®®ÒÒ CC©©uu hhááii

Sinh kÕ Bao nhiªu gia ®×nh dùa vµo .......... tõ trong rõng cho ®éng vËt?T×nh h×nh kinh tÕ cña çc gia ®×nh nµy nh− RÊt nghÌothÕ nµo? NgÌo


Thu nhËp Mét gia ®×nh trung b×nh kiÕm ®−îc bao nhiªu tiÒn tõ viÖc b¸n ........... ?Thu nhËp thay ®æi nh− thÕ nµo? T¨ng lªn


ViÖc h¸i l−îm ViÖc ........... mÊt bao l©u trong mét ngµy?ViÖc h¸i l−îm b©y giê trë nªn khã kh¨n h¬n hay DÔ h¬ndÔ h¬n? VÉn nh− cò

Khã kh¨n h¬nÇc lo¹i .......... Anh/chÞ h¸i l−îm nh÷ng loµi nµo? .....

§Þa ®iÓm h¸i Anh/chÞ h¸i l−îm ................... ë ®©u? Rõng trångl−îm Rõng tù nhiªn



43


99.. CÇ̧cc cc©©uu hhááii cchhuunnggVVÊÊnn ®®ÒÒ CC©©uu hhááii

TÇm quan träng Çc nguån tµi nguyªn rõng cã tÇm quan Cã tÝnh chÊt sèng cßn/rÊt cña rõng träng nh− thÕ nµo ®èi víi sinh kÕ cña quan träng

céng ®ång? Quan trängKh«ng quan träng l¾mKh«ng quan träng

Çc nguån tµi nguyªn rõng cã tÇm quan Cã tÝnh chÊt sèng cßn/rÊt träng nh− thÕ nµo ®èi víi sù ph¸t triÓn quan trängkinh tÕ cña céng ®ång? Quan träng

Kh«ng quan träng l¾mKh«ng quan träng

Cã bao nhiªu th¸ng trong mét n¨m çc hé gia ®×nh phô thuécvµo çc nguån tµi nguyªn trong rõng? TÇm quan träng Nguån tµi nguyªn nµo trong rõng lµ nguån cña çc nguån tµi nguyªn quan träng nhÊt ®èi víi lµng? tµi nguyªn trong rõngÇc vÊn ®Ò ®èi Çc vÊn ®Ò chÝnh ®èi víi çc nguån tµi víi çc nguån tµi nguyªn rõng lµ g×?nguyªn rõngBu«n b¸n Ng−êi ngoµi lµng cã ®Õn ®©y bu«n b¸n çc

s¶n phÈm rõng kh«ng? C«ng t¸c b¶o tån C©u nµo trong çc c©u sau ®©y Çc biÖn ph¸p b¶o tån çc loµi hoang d·

®óng víi lµng cña anh/chÞ? ®· g©y khã kh¨n cho chóng t«i Mét sè biÖn ph¸p b¶o tån çc loµi hoang d· ®· g©y khã kh¨n cho chóng t«i, nh−ng chóng t«i ñng hé çc biÖn ph¸p kh¸cC«ng t¸c b¶o tån çc loµi hoang d· kh«ng thùc sù ¶nh h−ëng ®Õn chóng t«i C«ng t¸c b¶o tån çc loµi hoang d· ®· ®em l¹i lîi Ých cho chóng t«i

44


PPhhôô llôôcc IIIIII:: TTuuyyÕÕnn ®®ii ggii¸̧mm ss¸̧tt ddääcc ®®−−êênngg HHåå CChhÝÝ MMiinnhh

Ngoµi viÖc gi¸m s¸t chung tiÕn ®é trªn toµn d·y Tr−êng S¬n, Ch−¬ng tr×nh Trung Tr−êng S¬n®· x¸c ®Þnh ®−îc tÝnh cÇn thiÕt ph¶i xem xÐt ®Õn con ®−êng Hå ChÝ Minh, hiÖn ®ang ®−îc x©ydùng vµ cã thÓ xÏ ®em l¹i nhiÒu thay ®æi cho khu vùc nµy, bao gåm c¶ viÖc lµm t¨ng çc ¸plùc ®èi víi mét sè khu b¶o tån. Thñ t−íng ®· yªu cÇu cô thÓ çc tØnh ph¶i gi¸m s¸t ¶nh h−ëngcña con ®−êng Hå ChÝ Minh ®Õn chÊt l−îng vµ sè l−îng rõng vµ ®Ò nghÞ ®−a ra ë ®©y cã thÓtrî gióp cô thÓ cho vÊn ®Ò nµy.

CChhØØ tthhÞÞ ccññaa TThhññ tt−−íínngg vvÒÒ cc««nngg tt¸̧cc bb¶¶oo vvÖÖ rrõõnngg xxuunngg qquuaannhh ®®−−êênngg HHåå CChhÝÝ MMiinnhh:: CChhØØ tthhÞÞssèè 30/2001/CT-TTg ra ngµy 4/12/2001: Thñ t−êng yªu cÇu çc ngµnh vµ çc cÊp chÝnhquyÒn ë çc ®Þa ph−¬ng cã ®−êng Hå ChÝ Minh ®i qua ph¶i t¨ng c−êng tr¸ch nhiÖm qu¶nlý nhµ n−íc vÒ rõng vµ ®Êt l©m nghiÖp; chØ ®¹o s¸t sao viÖc thùc thi çc quy chÕ vÒ b¶ovÖ rõng cña çc ®¬n vÞ thi c«ng x©y dùng ®−êng vµ çc chñ rõng; nghiªm kh¾c xö lý çctæ chøc, ç nh©n cã hµnh vi vi ph¹m çc quy chÕ vÒ qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng trong thêigian x©y dùng con ®−êng; x©y dùng kÕ ho¹ch chèng l¹i viÖc ph¸ rõng trong thêi gian lµm®−êng vµ thùc thi kÕ ho¹ch trång rõng däc ®−êng nh»m b¶o vÖ rõng vµ m«i tr−êng

Do ®ã chóng t«i ®Ò nghÞ mét viÖc lµm riªng biÖt tËp trung cô thÓ vµo con ®−êng nµy nh»m: gi¸m s¸t sù thay ®æi däc khu vùc ®Æc biÖt quan träng nµy gióp chÝnh phñ ®¹t ®−îc môc tiªu lµ duy tr× gi¸ trÞ ®a d¹ng sinh häc däc khu vùc nµy cung cÊp mét nÒn t¶ng cho çc dù ¸n phôc håi rõng däc con ®−êng nµy

§Ò nghÞ lµ tiÕn hµnh mét tuyÕn ®i mét n¨m mét lÇn hoÆc hai lÇn däc theo mét ®o¹n ®−êng ®−îcx¸c ®Þnh däc ®−êng Hå ChÝ Minh víi môc tiªu lµ ghi nhËn nh÷ng thay ®æi liªn quan ®Õn çcmèi lo ng¹i míi cã thÓ sÏ cã do viÖc ®Þnh c− vµ ph¸t triÓn. §Ó duy tr× cho c«ng viÖc nµy cã thÓthùc hiÖn ®−îc, çc chØ sè cÇn ph¶i ®¬n gi¶n ®Ó ghi chÐp trong mét chuyÕn ®i « t«. Sau ®©y lµmét sè ®Ò nghÞ vÒ çc chØ sè cã thÓ ®−a ra:

VVÊÊnn ®®ÒÒ CChhØØ ssèèSù thay ®æi vÒ th¶m Sè km çc khu rõng tù nhiªn cßn l¹ithùc vËt ViÖc ph¸t n−¬ng lµm rÉy

ViÖc ph¸t rõng ®Ó lÊy gç§Þnh c− Çc khu ®Þnh c− lín

Çc khu ®Þnh c− nhá 3

§éng vËt hoang d· Sè çc nhµ hµng b¸n thÞt ®éng vËt hoang d·Sè çc loµi chim ¨n thÞt ®−îc nh×n thÊy?

Phôc håi rõng Çc khu vùc ®−îc trång çc loµi b¶n ®Þa vµ çc dù ¸n phôc håi rõngSù ph¸t triÓn rõng trång

TÝnh æn ®Þnh cña hÖ Çc vô lë ®Êt nhásinh th¸i Çc dÊu tÝch cña thiÖt h¹i do lò lôt g©y raPhóc lîi x· héi Sè çc lµng cã tr−êng häc

Sè çc lµng cã tr¹m x¸Sè nhµ x©y b»ng g¹ch trong lµng

Çc bøc ¶nh Çc bøc ¶nh ®−îc chôp th−êng xuyªn t¹i çc ®iÓm däc ®−êng Hå ChÝ Minh

BB¶¶nngg 1122:: CÇ̧cc cchhØØ ssèè ccãã tthhÓÓ ssöö ddôônngg cchhoo cç̧cc ttuuyyÕÕnn ggii¸̧mm ss¸̧tt ddääcc ®®−−êênngg HHåå CChhÝÝ MMiinnhh

Sè liÖu b¸o çc vÒ çc tuyÕn ®i cã thÓ bao gåm c¶ sè liÖu vÒ sè (sè, km vv..vv) vµ çc ghi chÐph×nh ¶nh vÒ çc thay ®æi chÝnh (viÖc khai th¸c gç, viÖc phôc håi rõng)

4 Çc khu ®Þnh c− lín nhá cÇn phi ®−îc ®Þnh nghÜa


45

PPhhôô llôôcc iivv:: MMéétt cc««nngg ccôô ®®ÒÒ nngghhÞÞ cchhoo cc««nngg tt¸̧cc qquu¶¶nn llýý rrõõnngg ttèètt

TTããmm tt¾¾tt

Mét ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t qu¶n lý rõng bÒn v÷ng ®−îc ®Ò xuÊt trong mét d¹ng c«ng cô theodâi ®¬n gi¶n vµ cã thÓ ®−îc thùc hiÖn ë cÊp ®é cña mét ®¬n vÞ qu¶n lý rõng

PhÇn sau ®©y bao gåm mét b¶n th¶o ban ®Çu cña c«ng cô theo dâi ®−îc ®Ò xuÊt cho qu¸ tr×nhgi¸m s¸t c«ng t¸c qu¶n lý rõng ë çc khu vùc mµ hiÖn nay ch−a cã chøng chØ rõng hoÆc viÖccÊp chøng chØ vÉn ch−a cã thÓ tiÕn hµnh ®−îc.

B¶n th¶o ®Çu tiªn nµy ®−îc x©y dùng ®Ó ®ãng gãp cho mét hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ ëcÊp khu vùc ®ang ®−îc x©y dùng cho Khu vùc Trung Tr−êng S¬n cña ViÖt Nam víi sù hîp t¸ccña Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vïng sinh th¸i, lµ mét ®ãng gãp cho môc tiªu phôc håi rõng cñaChiÕn dÞch Rõng cho Sù sèng cña WWF Quèc tÕ. Tuy nhiªn, tÝnh cÇn thiÕt ph¶i cã mét ph−¬ngph¸p réng h¬n ®Ó theo ®âi c«ng t¸c qu¶n lý rõng ®· ®−îc bµn luËn kh¸ l©u råi vµ cã thÓ sÏ cã¶nh h−ëng réng h¬n. C«ng cô nµy ®−îc x©y dùng nh»m môc tiªu sö dông cho çc khu vùc trªnthÕ giíi n¬i mµ c«ng t¸c qu¶n lý rõng vÉn cßn yÕu kÐm vµ kh«ng nªn coi ®©y lµ mét gi¶i ph¸pthay thÕ cho viÖc cÊp chøng chØ rõng hay çc ph−¬ng ph¸p toµn diÖn kh¸c nÕu çc ph−¬ng ph¸p®ã cã thÓ ¸p dông ®−îc.

NNhh÷÷nngg llîîii tthhÕÕ vvµµ bbÊÊtt llîîii

Lîi thÕ cña viÖc sö dông mét c«ng cô nh− thÕ lµ Ch−¬ng tr×nh TTS cã thÓ lµm viÖc víi çc c¬quan qu¶n lý rõng vµ th«ng qua viÖc sö dông th−êng xuyªn (cã thÓ nãi: hµng n¨m) çc b¶ngc©u hái, biÓu tiÕn ®é vµ x¸c ®Þnh çc c¬ quan qu¶n lý chÝnh çc môc tiªu chÝnh cho n¨m hoÆcçc n¨m tiÕp theo. §©y cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó tiÕn tíi ®¹t chøng chØ FSC. VÝ dô, ®¬n gi¶n lµlµm næi bËt çc c©u tr¶ lêi cã thÓ céng l¹i ®¹t ®Õn ®iÓm cña FSC vµ cã thÓ lµ mét b¶n ®¸nh gi¸®¬n gi¶n. Nã còng cã thÓ ®−îc chän läc nh»m ®−a ra mét lo¹t çc giai ®o¹n thèng nhÊt tr−íckhi ®−îc cÊp chøng chØ. §©y còng lµ çc ý t−ëng ban ®Çu cña kim tù th¸p IIED.

B¶ng c©u hái còng cho phÐp ph©n tÝch s©u h¬n c¶ FSC vÒ mét vµi khÝa c¹nh, th«ng qua viÖcxem xÐt ®Õn çc kÕt qu¶ (dï ®¬n gi¶n thÕ nµo ®i n÷a) vµ th«ng qua viÖc xem xÐt çc ¶nh h−ëngbªn ngoµi ®¬n vÞ qu¶n lý rõng cho ®Õn mét khu vùc réng h¬n. Nã còng cho phÐp xem xÐt réngh¬n ®Õn çc vÊn ®Ò ®· trë nªn næi cém kÓ tõ khi çc nguyªn t¾c cña FSC ®−îc x©y dùng, vÝ dônh− viÖc khai th¸c gç tr¸i phÐp.

Mét bÊt lîi cã thÓ ®ã lµ, kh«ng thÓ tr¸nh khái, chøng chØ FSC lµ mét c©u hái trong sè rÊt nhiÒuc©u. §¹t ®−îc chøng chØ FSC sÏ kh«ng cã nhiÒu ¶nh h−ëng ®Õn ®iÓm sè cuèi cïng. Tuy nhiªn,®©y l¹i lµ ®iÓm quan träng nÕu çc ®iÓm sè ®−îc sö dông nh»m so s¸nh gi÷a çc ®¬n vÞ qu¶nlý rõng nh−ng kinh nghiÖm cña chóng t«i víi c«ng cô theo giâi çc khu b¶o tån lµ c«ng cô ®ãcã lîi h¬n rÊt nhiÒu trong viÖc theo dâi tiÕn bé trong mét khu vùc.

C©u hái míi chØ lµ dù th¶o vµ cã thÓ ®ßi hái ph¶i ®iÒu chØnh khi hÖ thèng ®· ®i vµo thùc hiÖn.


CÇ̧cchh ttiiÕÕnn hhµµnnhh vvµµ ssöö ddôônngg

C«ng cô theo dâi khu b¶o tån ®−îc gi¸m ®èc khu b¶o tån ®iÒn cïng víi nh©n viÖc dù ¸n hoÆcng−êi biÕt vÒ c«ng cô nµy. Çch thøc nµy cã thÓ ®−îc sö dông cho çc ®¬n vÞ qu¶n lý rõng haykh«ng th× cÇn ph¶i bµn b¹c. Mét sè c©u hái cã thÓ rÊt th¼ng th¾n vµ chóng th«i ®· nhËn thÊyr»ng mét khi çc nhµ qu¶n lý kh«ng thÊy viÖc nµy lµ mét mèi ®e do¹, hä thËt sù th¼ng th¾n.§iÒu nµy cã thÓ kh«ng nh− vËy ë mäi t×nh huèng. VÒ lý thuyÕt th× kh«ng cã g× c¶n trë çc nhµqu¶n lý ®iÒn vµo b¶ng c©u hái khi nã trë thµnh, vÝ dô, mét c«ng cô theo dâi néi bé trongCh−¬ng tr×nh TTS, nh−ng viÖc nµy l¹i bá phÝ c¬ héi ®Ó sö dông nã nh− mét c«ng cô ®Ó th¶oluËn vµ ®µm ph¸n. Kho¶ng 1 ®Õn 2 tiÕng ®ång hå ®iÒn vµo b¶ng c©u hái cã thÓ lµ mét ®¸nh gi¸dµi nhÊt mµ mét sè ®¬n vÞ qu¶n lý rõng tõng nhËn ®−îc.

CCÊÊuu ttrróócc

Çc c©u hái ®−îc chia ra lµm 6 vÊn ®Ò, ®¹i diÖn cho çc yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó qu¶n lý rõng tèt:

TÝnh hîp ph¸p

C«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch

C«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr−êng

Tr¸ch nhiÖm x· héi

Qu¶n lý rõng tèt

Çc kÕt qu¶

§Ó cho dÔ hiÓu, çc c©u hái ®· ®−îc nhãm l¹i mét çch t−¬ng ®èi quanh çc vÊn ®Ò nµy tuy cãmét sè c©u hái r¬i vµo h¬n hai khu vùc, vµ do ®ã çc yÕu tè nµy ®−îc in nghiªng trong çc cétbªn tr¸i.

MMèèii lliiªªnn hhÖÖ ®®ÕÕnn cç̧cc cc««nngg ccôô kkhh¸̧cc

C«ng cô theo giâi cã môc tiªu lµ nh»m vµo cÊp ®é ®¬n vÞ qu¶n lý rõng, víi mèi liªn hÖ ®Õntoµn khu vùc. Do ®ã nã bao hµm çc phÇn kh¸c nhau so víi c«ng cô qu¶n lý tèt do JamesMayers vµ Steven Bass cña ViÖn M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn x©y dùng. Cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò mµc«ng cô cña hä nãi ®Òn n»m ngoµi sù kiÓm so¸t cña çc nhµ qu¶n lý rõng, vµ do ®ã v−ît rangoµi ph¹m vi cña c«ng viÖc gi¸m s¸t nµy. C«ng cô theo dâi ë ®©y bao gåm çc yÕu tè cña çcnguyªn t¾c vµ tiªu chÝ cña Uû ban Qu¶n lý Rõng (FSC), tuy nhiªn nã l¹i ë trong bèi c¶nh rÊtkh¸c nhau.

46


47

§§iiÒÒnn vvµµoo bb¶¶nngg cc««nngg ccôô

TÊt c¶ çc phÇn cña b¶ng c«ng cô cÇn ph¶i ®−îc hoµn thµnh. Cã 2 phÇn chÝnh:

BB¶¶nngg ssèè lliiÖÖuu:: bao gåm çc th«ng tin chÝnh vÒ ®¬n vÞ qu¶n lý rõng, çc ®Æc trung vµ môc tiªuqu¶n lý cña nã. B¶ng sè liÖu nµy sÏ gióp ®−a ra th«ng tin c¬ së cho çc c©u hái tiÕp theo.

PPhhiiÕÕuu ®®¸̧nnhh ggii¸̧:: bao gåm 3 phÇn kh¸c biÖt, tÊt c¶ çc phÇn nµy cÇn ph¶i ®−îc hoµn thµnh.

CC©©uu hhááii vvµµ ®®iiÓÓmm ssèè:: phÇn chÝnh cña phiÕu ®¸nh gi¸ lµ 35 c©u hái víi c©u tr¶ lêi b»ngçch cchhäänn mméétt ®®iiÓÓmm pphhïï hhîîpp ttõõ 00 ((ttååii))cchhoo ®®ÕÕnn 33 ((rrÊÊtt ttèètt)). Cã bèn c©u tr¶ lêi kh¸cnhau cho mçi c©u hái nh»m gióp cho ng−êi ®¸nh gi¸ cã thÓ tÝnh ®iÓm. CÇ̧cc cc©©uu hhááiinnµµoo kkhh««nngg lliiªªnn qquuaann gg×× ®®ÕÕnn mméétt ®®¬¬nn vvÞÞ qquu¶¶nn llýý rrõõnngg nnµµoo ®®ãã tthh×× ccÇÇnn lloo¹¹ii,, víi mét lýdo ®−a ra ë phÇn ý kiÕn (vÝ dô çc c©u hái vÒ ng−êi b¶n ®Þa sÏ kh«ng liªn quan g× nÕuë trong hoÆc gÇn khu vùc qu¶n lý ®ã kh«ng cã ng−êi b¶n ®Þa). Ngoµi ra, cã mét sè c©uhái phô nh»m chi tiÕt ho¸ çc chñ ®Ò chÝnh trong çc c©u hái tr−íc ®ã vµ cung cÊp thªmth«ng tin phô vµ ®iÓm.

§©y ch¾c ch¾n lµ mét b¶ng c©u hái t−¬ng ®èi vµ sÏ cã t×nh huèng lµ c¶ bèn c©u tr¶ lêicho s½n ®Òu kh«ng thùc sù phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn cña ®¬n vÞ qu¶n lý rõng, trongtr−êng hîp ®ã nªn chän c©u tr¶ lêi gÇn víi t×nh h×nh thùc tÕ nhÊt vµ ®−a ra thªm th«ngtin vµo phÇn ý kiÕn.

ýý kkiiÕÕnn:: mét phÇn ®Ó trèng c¹nh çc c©u hái cho phÐp ®iÒn cç̧cc ®®¸̧nnhh ggii¸̧ mmaanngg ttÝÝnnhh®®ÞÞnnhh ttÝÝnnhh ®®ÓÓ mmiinnhh cchhøønngg b»ng viÖc gi¶i thÝch t¹i sao çc ý kiÕn nµy ®−îc ®−a ra (®©ycã thÓ biÕn thiªn tõ ý kiÕn ç nh©n, mét tµi liÖu tham kh¶o, çc kÕt qu¶ gi¸m s¸t hoÆcçc nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ kh¸c – môc tiªu ë ®©y lµ nh»m lµm cho ng−êi ®äc hiÓu®−îc lý do t¹i sao ®¸nh gi¸ nµy l¹i ®−îc ®−a ra). §«i khi çc ®Ò nghÞ ®−îc ®−a ra cãthÓ n»m trong phÇn ý kiÕn nµy.

CÇ̧cc bb−−íícc ttiiÕÕpp tthheeoo:: ®èi víi mçi c©u hái, ng−êi tr¶ lêi ®−îc ®Ò nghÞ ®−a x¸c ®Þnh métnhu cÇu l©u dµi nh»m c¶i thiÖn tèt h¬n vÊn ®Ò ®Æt ra trong c©u hái (vµ phÇn nµy cã thÓbao gåm çc môc tiªu thêi gian cô thÓ).

§§iiÓÓmm ccuuèèii ccïïnngg:: tæng sè ®iÓm cuèi cïng sau khi hoµn thµnh xong phiÕu ®¸nh gi¸ cã thÓ ®−îcttÝÝnnhh ttØØ llÖÖ pphhÇÇnn ttrr¨̈mm ®®iiÓÓmm ttõõ cç̧cc cc©©uu hhááii lliiªªnn qquuaann ®®ÕÕnn mméétt kkhhuu bb¶¶oo ttåånn ccôô tthhÓÓ.. (VÝ dô nh−,nÕu cã 5 c©u hái kh«ng liªn quan (vµ ®−îc gi¶ thÝch ë cét ý kiÕn) th× sè ®iÓm cuèi cïng sÏ ®−îcnh©n cho 35/30 ®Ó bï cho mét sè c©u hái kh«ng ®−îc tÝnh). NÕu çc c©u hái phô l¹i liªn quan®Õn ®¬n vÞ qu¶n lý rõng, céng thªm ®iÓm vµo tæng sè ®iÓm nÕu chóng cã liªn quan vµ bá quanÕu kh«ng cã liªn quan.

KKhh««nngg tthhõõaa nnhhËËnn:: Toµn bé kh¸i niÖm vÒ ®¸nh gi¸ tiÕn bé th«ng qua “cho ®iÓm” cã ®Çy nh÷ngkhã kh¨n vµ kh¶ n¨ng bÞ bãp mÐo. HÖ thèng hiÖn nay cho r»ng , vÝ dô tÊt c¶ çc c©u hái vÒ çcvÊn ®Ò ®Òu cã träng l−îng nh− nhau, tuy nhiªn ®©y l¹i kh«ng ®óng. TÝnh chÝnh s¸c cã thÓ sÏ®−îc c¶i thiÖn th«ng qua viÖc tÝnh to¸n çc ®iÓm sè kh¸c nhau mÆc dï ®iÒu nµy cã thÓ ®−a ranhiÒu th¸ch thøc kh¸c trong viÖc quyÕt ®Þnh xem träng l−îng cña çc ®iÓm kh¸c nhau. ë thêi®iÓm nµy th× hÖ thèng cho ®iÓm ®¬n gi¶n vÉn ®−îc duy tr×, nh−ng sù h¹n chÕ cña ph−¬ng ph¸pnµy cÇn ph¶i ®−îc c«ng nhËn.


BB¸̧oo cç̧oo ttiiÕÕnn ®®éé hh−−íínngg ttííii qquu¶¶nn llýý rrõõnngg ttèètt:: bb¶¶nngg ssèè lliiÖÖuu

Tªn rõng§Þa ®iÓm cña rõng (huyÖn vµ nÕu cã b¶n ®å tham kh¶o) Thêi gian qu¶n lý VÉn cßn cho thuª nÕu

liªn quanChi tiÕt vÒ quyÒn së h÷u (vÝ dô: quyÒn së h÷u, çc quyÒn h−ëng dông)C¬ quan qu¶n lý

DiÖn tÝch (ha) theo lo¹i rõng

Sè c«ng nh©n L©u dµi T¹m thêi

Chi tiÕt vÒ ng−êi d©n sèng trong hoÆc gÇn ®¬n vÞ qu¶n lý rõng Lîi nhuËn cña n¨m ngo¸i

H×nh thøc qu¶n lý rõng chÝnh

Çc loµi chÝnh bÞ khai th¸c

Tãm t¾t çc chi tiÕt vÒ sù tham gia cña Ch−¬ng tr×nh TTS nÕu cãTãm t¾t çc chi tiÕt vÒ sù tham gia cña chÝnh quyÒnTãm t¾t çc chi tiÕt vÒ çc dù ¸n vµçc mèi hîp t¸c cã liªn quan kh¸c§−a ra 2 ¶nh h−ëng m«i tr−êng quan träng nhÊt cña ®¬n vÞ qu¶n lý rõng ¶nh h−ëng 1

¶nh h−ëng 2

§−a ra 2 ¶nh h−ëng x· héi quan träng nhÊt cña ®¬n vÞ qu¶n lý rõng ¶nh h−ëng 1

¶nh h−ëng 2

§−a ra 2 ho¹t ®éng qu¶n lý quan träng nhÊt Ho¹t ®éng 1

Ho¹t ®éng 2

NNggµµyy ®®¸̧nnhh ggii¸̧:: .........................................................................................................................

TTªªnn nngg−−êêii ®®¸̧nnhh ggii¸̧:: ................................................................................................................

48



r−êng S¬n

49

VÊn ®Ò TTiiªªuu cchhÝÝ §§iiÓÓmm ýýkkiiÕÕnn CÇ̧cc bb−−íícc ttiiÕÕpp tthheeoo11.. HHiiÖÖnn ttrr¹¹nngg pphh¸̧pp llýý Chñ rõng nµy kh«ng cã quyÒn hîp ph¸p ®Ó ho¹t ®éng trong l©m tr−êng 0

Chñ rõng nµy cã ®−îc phÐp Chñ rõng nµy cã quyÒn ho¹t ®éng trong ®¬n vÞ l©m tr−êng nh−ng rÊt 1hay kh«ng? nhiÒu lÜnh vùc cña chñ rõng nµy kh«ng hîp ph¸p

Chñ rõng nµy cã quyÒn ho¹t ®éng trong l©m tr−êng vµ hÇu hÕt çc ho¹t 2®éng cña c¬ quan nµy còng hîp ph¸pChñ rõng nµy cã quyÒn ho¹t ®éng trong l©m tr−êng vµ çc ho¹t ®éng 3

TÝnh ph¸p lý cña c¬ quan nµy lµ hoµn toµn hîp ph¸p22.. CÇ̧cc kkhhoo¶¶nn tthhuuÕÕ Çc kho¶n thuÕ tµi nguyªn vµ thuÕ thu nhËp kh¸c hiÖn kh«ng ®−îc nép 0

Çc kho¶n thuÕ tµi nguyªn Çc kho¶n thuÕ tµi nguyªn vµ thuÕ thu nhËp kh¸c ®−îc nép mét phÇn 1vµ thuÕ thu nhËp kh¸c cã nh−ng nãi chung lµ hay trèn tr¸nh®−îc thùc hiÖn kh«ng? Çc kho¶n thuÕ tµi nguyªn vµ thuÕ thu nhËp kh¸c nãi chung lµ ®−îc nép 2

tuy nhiªn kh«ng ®−îc tÝnh to¸n mét çch hÖ thèngÇc kho¶n thuÕ tµi nguyªn vµ thuÕ thu nhËp kh¸c ®−îc tÝnh to¸n mét

TÝnh ph¸p lý çch cÈn thËn vµ ®−îc nép ®Çy ®ñ 333.. CÇ̧cc tthhoo¶¶ tthhuuËËnn vvÒÒ Çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng kh«ng bao giê ®ång ý vµ ph¶n ®èi çc tho¶ 0qquuyyÒÒnn hh−−ëënngg ddôônngg thuËn vÒ quyÒn h−ëng dông liªn quan ®Õn l©m tr−êng

Çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®ång ý víi çc tho¶ thuËn vÒ quyÒn h−ëng 1Ng−êi d©n cã ®ång ý víi dông liªn quan ®Õn l©m tr−êng nh−ng hä cho r»ng hä bÞ Ðp hoÆc bÞ lõaL©m tr−êng vÒ çc tho¶ vµ hiÖn ®ang ph¶n ®èi çc tho¶ thuËn nµythuËn quyÒn h−ëng dông Çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng nãi chung lµ ®ång ý víi çc tho¶ thuËn vÒ 2kh«ng? quyÒn h−ëng dông liªn quan ®Õn l©m tr−êng, tuy nhiªn mét sè vÊn ®Ò vÉn

cßn g©y tranh c·i hay mét sè ng−êi vÉn ph¶n ®èiTr¸ch nhiÖm x· héi Çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®ång ý víi çc tho¶ thuËn vÒ quyÒn h−ëng 3

dông liªn quan ®Õn l©m tr−êng

BB¶¶nngg 1133:: CC««nngg ccôô ggii¸̧mm ss¸̧tt cc««nngg tt¸̧cc qquu¶¶nn llýý rrõõnngg



r−êng S¬n

50

44.. SSùù hhiiÖÖnn ddiiÖÖnn ccññaa cç̧cc Çc ho¹t ®éng khai th¸c gç bÊt hîp ph¸p x¶y ra kh¾p n¬i vµ kh«ng 0hhoo¹¹tt ®®éénngg kkhhaaii tthh¸̧cc bbÊÊtt ®−îc kiÓm so¸t trong l©m tr−ênghhîîpp pphh¸̧pp ttrroonngg ll©©mm Çc ho¹t ®éng khai th¸c gç bÊt hîp ph¸p x¶y ra kh¾p n¬i trong ®¬n vÞ 1ttrr−−êênngg qu¶n lý rõng, mÆc dï ®· cã çc nç lùc kiÓm so¸tNh÷ng ng−êi kh¸c cã khai 2th¸c gç bÊt hîp ph¸p ThØnh tho¶ng cã çc ho¹t ®éng khai th¸c gç bÊt hîp ph¸p x¶y ra trongkh«ng? l©m tr−êng, nh−ng çc ho¹t ®éng nµy nãi chung lµ ®−îc kiÓm so¸t

3TÝnh ph¸p lý Kh«ng cã ho¹t ®éng khai th¸c gç bÊt hîp ph¸p nµo trong l©m tr−êngThªm ®iÓm Sù hiÖn diÖn cña l©m tr−êng nãi chung lµ ®· lµm gi¶m çc ho¹t + 1

®éng bÊt hîp ph¸p55.. DDùù hhiiÖÖnn ddiiÖÖnn ccññaa cç̧cc S¨n b¾n trém ®éng vËt hoang d·, ®µo má bÊt hîp ph¸p vv... x¶y ra kh¾p 0 ýkiÕn ®Ò xuÊt: ®−a ra :hhoo¹¹tt ®®éénngg bbÊÊtt hhîîpp pphh¸̧pp n¬i vµ kh«ng ®−îc kiÓm so¸t trong l©m tr−êng vµ ®ang t¨ng lªn do sù chi tiÕt çc ho¹t ®éngttrroonngg ll©©mm ttrr−−êênngg hiÖn diÖn cña c¬ quan l©m nghiÖp nµy bÊt hîp ph¸p

S¨n b¾n trém ®éng, ®µo má bÊt hîp ph¸p vv... x¶y ra kh¾p n¬i vµ kh«ng 1Ng−êi d©n cã cßn s¨n b¾n ®−îc kiÓm so¸t trong l©m tr−êng nh−ng kh«ng liªn quan ®Õn c¬ quan trém ®éng vËt hoang d·, l©m nghiÖp nµy®µo má bÊt hîp ph¸p S¨n b¾n trém ®éng, ®µo má bÊt hîp ph¸p vv... thØnh tho¶ng míi xuÊt hiÖn 2vv.. kh«ng? trong l©m tr−êng

Kh«ng cã s¨n b¾n trém ®éng vËt hoang d·, ®µo má bÊt hîp ph¸p vv... 3 TÝnh ph¸p lý trong l©m tr−êngThªm ®iÓm C¬ quan nµy ®ang tÝch cùc nç lùc kiÓm so¸t çc ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p + 1

trong l©m tr−êng66.. CÇ̧cc qquuyy tt¾¾cc hhµµnnhh nngghhÒÒ,, Çc quy t¾c hµnh nghÒ liªn quan (vd: ITTO, ATO, danh lôc cña CITES, 0 ýkiÕn ®Ò xuÊt: çc nguyªn cç̧cc hhiiÖÖpp −−íícc vvvv...... çc chÝnh quyÒn tØnh vµ trung −¬ng) kh«ng ®−îc biÕt t¾c nghÒ nghiÖp vµ hiÖp

Çc quy t¾c hµnh nghÒ liªn quan ®−îc biÕt ®Õn nh−ng kh«ng ®−îc thùc thi 1 −íc nµo liªn quan?C¬ quan nµy cã theo çc quyt¾c liªn quan nµo kh«ng? Çc quy t¾c hµnh nghÒ liªn quan ®−îc biÕt ®Õn vµ chØ ®−îc thùc hiÖn 2

phÇn nµo th«iTÝnh ph¸p lý Çc quy t¾c hµnh nghÒ liªn quan ®−îc biÕt ®Õn vµ ®−îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ 3Qu¶n lý rõng tèt



r−êng S¬n

51

77.. KKÕÕ hhoo¹¹cchh qquu¶¶nn llýý Kh«ng cã kÕ ho¹ch qu¶n lý 0 ýkiÕn: ghi chÐp l¹i çcphÇn chÝnh cña kÕ ho¹ch

C¬ quan l©m nghiÖp nµy Cã kÕ ho¹ch qu¶n lý kh«ng hoµn chØnh hoÆc mét kÕ ho¹ch qu¶n lý ®ang 1 qu¶n lýcã kÕ ho¹ch qu¶n lý kh«ng ®−îc chuÈn bÞ nh−ng kh«ng ®−îc thùc hiÖn mét çch ®Çy ®ñvµ nã cã ®−îc thùc thi Cã kÕ ho¹ch qu¶n lý hoµn thiÖn, nh−ng kh«ng ®−îc thùc hiÖn mét çch 2kh«ng? ®Çy ®ñ

Cã kÕ ho¹ch qu¶n lý hoµn thiÖn vµ nã ®−îc thùc hiÖn mét çch ®Çy ®ñ 3LËp kÕ ho¹ch88.. KKÕÕ hhoo¹¹cchh llµµmm vviiÖÖcc Kh«ng cã kÕ ho¹ch lµm viÖc th−êng xuyªn 0tthh−−êênngg xxuuyyªªnn Cã mét kÕ ho¹ch lµm viÖc th−êng xuyªn, nh−ng çc ho¹t ®éng kh«ng 1C«ng t¸c qu¶n lý cã theo ®−îc gi¸m s¸t víi çc môc tiªu cña kÕ ho¹chmét kÕ ho¹ch ho¹t ®éng Cã kÕ ho¹ch lµm viÖc th−êng xuyªn, vµ çc ho¹t ®éng ®−îc gi¸m s¸t 2th−êng xuyªn kh«ng? (VD: víi çc môc tiªu cña kÕ ho¹ch, nh−ng nhiÒu ho¹t ®éng kh«ng ®−îc hoµnmét kÕ ho¹ch hµng n¨m) thµnh

Cã kÕ ho¹ch lµm viÖc th−êng xuyªn, vµ çc ho¹t ®éng ®−îc gi¸m s¸t 3víi çc môc tiªu cña kÓ ho¹ch, vµ hÇu hÕt hoÆc tÊt c¶ çc ho¹t ®éng ®Òu

LËp kÕ ho¹ch ®−îc hoµn thµnh99.. §§µµoo tt¹¹oo nnhh©©nn vviiªªnn HÇu hÕt nh©n viªn kh«ng ®−îc ®µo t¹o 0

Nh©n viªn cã ®−îc ®µo t¹o Nh©n viªn chØ ®−îc ®µo t¹o rÊt c¬ b¶n vÒ qu¶n lý rõng 1vÒ l©m nghiÖp vµ çc vÊn®Ò vÒ m«i tr−êng/x· héi Nh©n viªn ®−îc ®µo t¹o rÊt toµn diÖn vÒ qu¶n lý rõng 2kh«ng?LËp kÕ ho¹ch Nh©n viªn ®−îc ®µo t¹o rÊt toµn diÖn vÒ qu¶n lý rõng, b¶o vÖ m«i 3Qu¶n lý rõng tèt tr−êng vµ çc vÊn ®Ò phóc lîi x· héi kh¸c1100.. SS¶¶nn ll−−îînngg bbÒÒnn vv÷÷nngg L−îng gç khai th¸c v−ît qu¸ so víi s¶n l−îng bÒn v÷ng ®· ®−îc tÝnh to¸n 0

hoÆc dù tÝnh L©m tr−êng cã s¶n xuÊt ra S¶n l−îng bÒn v÷ng kh«ng ®−îc tÝnh to¸n: kh«ng biÕt møc khai th¸c hiÖn 1mét s¶n l−îng gç bÒn v÷ng t¹i cã xu h−íng bÒn v÷ng hay kh«ngkh«ng? S¶n l−îng bÒn v÷ng ®−îc tÝnh to¸n: nh−ng møc khai th¸c hiÖn t¹i h¬i v−ît 2

qu¸ møc nµy hoÆc s¶n l−îng bÒn v÷ng kh«ng ®−îc tÝnh



r−êng S¬n

52

to¸n nh−ng møc khai th¸c hiÖn nay qu¸ thÊp nªn kh«ng thÓ v−ît qu¸ ®−îc

LËp kÕ ho¹ch S¶n l−îng bÒn v÷ng ®−îc tÝnh to¸n vµ møc khai th¸c hiÖn nay kh«ng v−ît 3Qu¶n lý rõng tèt qu¸1111.. KKhhaaii tthh¸̧cc Khai th¸c gç kh«ng ®−îc lËp kÕ ho¹ch vµ g©y ra ¶nh h−ëng nghiªm träng 0

®Õn m«i tr−êngViÖc khai th¸c gç cã ®−îc ViÖc lËp kÕ ho¹ch khai th¸c gç rÊt Ýt vµ ®· kh«ng thÓ ng¨n chÆn ®−îc çc 1lËp kÕ ho¹ch mét çch cÈn ¶nh h−ëng kh«ng cÇn thiÕtthËn ®Ó gi¶m thiÓu thiÖt h¹i Mét sè nç lùc ®· ®−îc ®−a ra nh»m lËp kÕ ho¹ch cho c«ng t¸c khai th¸c 2kh«ng? gç, tuy nhiªn vÉn cßn mét sè vÊn ®ÒQu¶n lý rõng tèt Khai th¸c gç ®−îc lËp kÕ ho¹ch cÈn thËn nh»m gi¶m thiÓu çc ¶nh h−ëng 3B¶o vÖ m«i tr−êng ®Õn m«i tr−êngThªm ®iÓm Çc kü thuËt gi¶m thiÓu ¶nh h−ëng (khai th¸c b»ng m¸y bay trùc th¨ng, + 1

voi hoÆc khai th¸c b½ng d©y çp) ®−îc sö dông nh»m gi¶m h¬n n÷a ¶nh h−ëng cña viÖc khai th¸c gç trong çc m«i tr−êng nh¹y c¶m

1122.. KKhh¶¶ nn¨̈nngg pphh¸̧tt ttrriiÓÓnn L©m tr−êng ®ang bÞ thua lç 0kkiinnhh ttÕÕ

L©m tr−êng chØ cã l·i do ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p vµ kh«ng tr¶ çc kho¶n 1L©m tr−êng cã kh¶ n¨ng phÝ ®óng h¹nph¸t triÓn kinh doanh kh«ng? L©m tr−êng chØ cã l·i do ho¹t ®éng bëi v× c¬ quan nµy ®ang khai th¸c thÞ 2

tr−êng æn ®Þnh hoÆc khai th¸c gç qu¸ møc s¶n l−îng bÒn v÷ngQu¶n lý rõng tèt L©m tr−êng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ çc dù b¸o cho thÊy r»ng 3

nã sÏ duy tr× ®−îc nh− thÕ trong mét thêi gian dµi1133.. TTÝÝnnhh ll©©uu ddµµii C¬ quan chØ cã thêi h¹n hîp ®ång ng¾n h¹n, vµ ®¬n vÞ qu¶n lý rõng cã 0

xu h−íng bÞ ph¸ rõngChñ rõng cã cam kÕt l©u dµi L©m tr−êng cã quyÒn së h÷u l©u dµi, nh−ng chñ qu¶n lý l¹i chØ cã thêi 1víi l©m tr−êng hay kh«ng? h¹n ng¾n vµ kh«ng cã kÕ ho¹ch hîp ®ång vÒ l©u dµi

L©m tr−êng lµ mét phÇn cña mét khu vùc rõng l©u dµi; chñ qu¶n lý muèn 2cã thêi h¹n hîp ®ång l©u dµi nh−ng l¹i chØ cã hîp ®ång ng¾n h¹n

LËp kÕ ho¹ch L©m tr−êng lµ mét phÇn cña mét khu vùc rõng l©u dµi; chñ qu¶n lý cã 3Qu¶n lý rõng tèt cam kÕt víi thêi h¹n hîp ®ång l©u dµi



r−êng S¬n

53

1144.. §§¸̧nnhh ggii¸̧ tt¸̧cc ®®éénngg Kh«ng cã ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng tõ bªn ngoµi 0mm««ii ttrr−−êênngg §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng tõ bªn ngoµi ®· ®−îc tiÕn hµnh, nh−ng 1

çc khuyÕn nghÞ kh«ng ®−îc tu©n thñ thùc hiÖn§¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng tõ bªn ngoµi ®· ®−îc tiÕn hµnh, vµ çc 2tr−êng ®· ®−îc tiÕn hµnh khuyÕn nghÞ ®−îc tu©n thñ thùc hiÖn mét sè phÇnvµ ®· ®−îc tu©n thñ ch−a? §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng tõ bªn ngoµi ®· ®−îc tiÕn hµnh, vµ çc 3

khuyÕn nghÞ ®−îc tu©n thñ thùc hiÖn ®Çy ®ñB¶o vÖ m«i tr−êngThªm ®iÓm §§¸̧nnhh ggii¸̧ tt¸̧cc ®®éénngg mm««ii ttrr−−êênngg th−êng xuyªn ®−îc ®¸nh gi¸ vµ cËp nhËt + 1

1155.. CÇ̧cc kkhhuu rrõõnngg ccãã ggii¸̧ Kh«ng cã cè g¾ng nµo trong viÖc x¸c ®Þnh cç̧cc kkhhuu rrõõnngg ccãã ggii¸̧ ttrrÞÞ bb¶¶oo 0 ýkiÕn cã thÓ cã: ttrrÞÞ bb¶¶oo ttåånn ccaaoo ttåånn ccaaoo vµ/hoÆc çc çc khu vùc cã tÇm quan träng sinh th¸i/v¨n ho¸ kh¸c hÖ thèng ®¸nh gi¸ nµo ®·

Cã duy nhÊt mét cè g¾ng ban ®Çu trong viÖc x¸c ®Þnh cç̧cc kkhhuu rrõõnngg ccãã 1 ®−îc sö dông?Çc khu rõng cã gi¸ trÞ b¶o ggii¸̧ ttrrÞÞ bb¶¶oo ttåånn ccaaoo vµ/hoÆc çc khu vùc cã tÇm quan träng sinh th¸i/v¨n tån cao hoÆc çc khu vùc cã ho¸ kh¸c tÇm quan träng sinh häc cã CÇ̧cc kkhhuu rrõõnngg ccãã ggii¸̧ ttrrÞÞ bb¶¶oo ttåånn ccaaoo vµ/hoÆc çc çc khu vùc cã tÇm 2®−îc x¸c ®Þnh vµ b¶o vÖ quan träng sinh th¸i/v¨n ho¸ kh¸c ®−îc x¸c ®Þnh nh−ng chØ ®−îc b¶o vÖ kh«ng? mét phÇn nµo th«i

CÇ̧cc kkhhuu rrõõnngg ccãã ggii¸̧ ttrrÞÞ bb¶¶oo ttåånn ccaaoo vµ/hoÆc çc çc khu vùc cã tÇm 3B¶o vÖ m«i tr−êng quan träng sinh th¸i/v¨n ho¸ kh¸c ®−îc x¸c ®Þnh vµ ®−îc b¶o vÖ ®Çy ®ñ1166.. BB¶¶oo vvÖÖ ®®aa dd¹¹nngg ssiinnhh Kh«ng cã biÖn ph¸p b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc nµo trong l©m tr−êng 0hhääcc

VÒ lý thuyÕt lµ cã biÖn ph¸p b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc trong l©m tr−êng, 1Çc b−íc cã ®−îc tiÕn hµnh nh−ng çc biÖn ph¸p nµy kh«ng ®−îc thùc hiÖn hoÆc ®−îc thùc hiÖn rÊt yÕunh»m b¶o tån ®a d¹ng Cã mét vµi biÖn ph¸p b¶o vÖ çc loµi chÝnh vµ ®−îc ¸p dông nh−ng kh«ng 2sinh häc kh«ng? cã kÕ ho¹ch chung cho b¶o vÖ ®a d¹ng sinh häc nµo trong l©m tr−êng

Cã mét kÕ ho¹ch toµn diÖn cho qu¶n lý ®a d¹ng sinh häc vµ ®−îc ¸p 3B¶o vÖ m«i tr−êng dôngThªm ®iÓm Çc nhµ qu¶n lý rÊt tÝch cùc céng t¸c víi çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng vµ + 1

çc tæ chøc phi chÝnh phñ nh»m t¨ng c−êng c«ng t¸c b¶o tån ®a d¹ng sinh häc trong l©m tr−êng



r−êng S¬n

54

1177.. TTÝÝnnhh ttùù nnhhiiªªnn C«ng t¸c qu¶n lý rõng ®· ph¸ huû çc khu vùc réng lín rõng tù nhiªn vµ 0 Ghi chó: c«ng t¸c qu¶n lýthay vµo ®ã b»ng rõng trång 0 lu«n lµm thay ®æi rõng

C«ng t¸c qu¶n lý ®· lµm C«ng t¸c qu¶n lý rõng ®· lµm suy tho¸i nghiªm träng çc khu vùc réng 1 – c©u hái nµy nãi ®Õn l−îng rõng b¸n-tù nhiªn lín rõng tù nhiªn, lµm gi¶m bít çc loµi vµ cÊu tróc møc ®é thay ®æit¨ng lªn hay gi¶m ®i? C«ng t¸c qu¶n lý rõng nãi chung ®· lµm cho rõng tù nhiªn gi¶m ®i, mÆc 2

dï vËy çc khu vùc rõng tù nhiªn nhá vÉn ®−îc gi÷ l¹iC«ng t¸c qu¶n lý rõng ®· ®−îc lËp kÕ ho¹ch cÈn thËn nh»m gi¶m thiÓu 3

B¶o vÖ m«i tr−êng çc thay ®æi vÒ tÝnh tù nhiªnThªm ®iÓm Çc nhµ qu¶n lý ®· thËn träng phôc håi mét sè khu vùc rõng b¸n tù nhiªn + 1

trong l©m tr−êng, lµm t¨ng sè l−îng chungCã mét chÝnh s¸ch duy tr× çc ®Æc ®iÓm tù nhiªn bÞ ®e do¹ (vd: bôi rËm, + 1gç ®æ, çc c©y to ®Ó cho chim ¨n thÞt lµm tæ, ®Êt ngËp n−íc, ®Êt than bïnv.v.) trong l©m tr−êng

1188.. RRõõnngg ®®ÇÇuu nngguuåånn Rõng ®Çu nguån ®ang bÞ thiÖt h¹i nghiªm träng do c«ng t¸c qu¶n lý rõng 0 ýkiÕn ®Ò xuÊt: g©y ra, vµ kh«ng cã nç lùc nµo nh»m gi¶m çc thiÖt h¹i nµy cã nh÷ng ho¹t ®éng nµo

Rõng ®Çu nguån cã ®−îc Rõng ®Çu nguån ®ang bÞ thiÖt h¹i nghiªm träng do c«ng t¸c qu¶n lý rõng 1 ®−îc tiÕn hµnh nh»mb¶o vÖ khái çc ho¹t ®éng g©y ra, tuy vËy cã mét sè nç lùc ®ang ®−îc tiÕn hµnh nh»m gi¶m çc gi¶m thiÖt h¹i?qu¶n lý rõng (xãi lë ®Êt, thiÖt h¹i nµybïn l¾ng, lò lôt)? Rõng ®Çu nguån ®ang chÞu mét sè ¶nh h−ëng tiªu cùc tõ c«ng t¸c l©m 2

nghiÖp nh−ng c«ng t¸c qu¶n lý ®· gi¶m ®−îc thiÖt h¹iQu¶n lý rõng tèt Rõng ®Çu nguån kh«ng bÞ ¶nh h−ëng l¾m do çc ho¹t ®éng qu¶n lý rõng 31199.. ¤¤ nnhhiiÔÔmm C«ng t¸c qu¶n lý rõng g©y ra « nhiÔm nghiªm träng vµ cã rÊt Ýt nç lùc 0 Çc ý kiÕn cã thÓ:

kiÓm so¸t çc lo¹i « nhiÔm nµo? C«ng t¸c qu¶n lý rõng cã C«ng t¸c qu¶n lý rõng g©y ra « nhiÔm nghiªm träng hoÆc lín vµ kiÓm 1 çc ho¹t ®éng nµo ®−îcg©y ra « nhiÔm (thuèc trõ so¸t « nhiÔm vÉn ch−a ®Çy ®ñ tiÕn hµnh nh»m kiÓm so¸ts©u, ph©n bãn) kh«ng? C«ng t¸c qu¶n lý rõng g©y ra mét sè « nhiÔm, mÆc dï vËy c«ng t¸c qu¶n 2 ¶nh h−ëng?

lý ®· gióp gi¶m bít çc thiÖt h¹i tiÒm n¨ngQu¶n lý rõng tèt Cã rÊt Ýt hoÆc kh«ng cã « nhiÔm do kÕt qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý rõng 3Thªm ®iÓm Nhµ qu¶n lý ®ang tÝch cùc ®−a ra nç lùc gi¶m thiÓu viÖc sö dông thuèc + 1

trõ s©u vµ ph©n bãn trong L©m tr−êngNhµ qu¶n lý ®· lo¹i bá viÖc sö dông chÊt diÖt cá trong l©m tr−êng + 1



r−êng S¬n

55

2200.. CÇ̧cc llooµµii xx©©mm nnhhËËpp §éng vËt vµ thùc vËt x©m nhËp lµ mét vÊn ®Ò lín trong l©m tr−êng, vµ 0hiÖn nay kh«ng cã sù kiÓm so¸t nµo

§éng vËt vµ thùc vËt x©m §éng vËt vµ thùc vËt x©m nhËp lµ mét vÊn ®Ò lín trong l©m tr−êng, tuy 1nhËp cã ®−îc kiÓm so¸t vËy ®· cã sù kiÓm so¸t®Çy ®ñ kh«ng? §éng vËt vµ thùc vËt x©m nhËp lµ mét vÊn ®Ò lín trong l©m tr−êng, 2

nh−ng ®ang ®−îc kiÓm so¸t kh¸ tèt§éng vËt vµ thùc vËt x©m nhËp kh«ng ph¶i lµ mét vÊn ®Ò lín trong l©m 3

B¶o vÖ m«i tr−êng tr−êng2211.. SSùù tthhaamm ggiiaa vvµµ ttÝÝnnhh Céng ®ång ®Þa ph−¬ng kh«ng ®−îc th«ng b¸o còng nh− kh«ng ®−îc tham 0mmiinnhh bb¹¹cchh gia vµo çc quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý

Céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®−îc th«ng b¸o vÒ c«ng t¸c qu¶n lý ®−îc ®Ò xuÊt 1Céng ®ång ®Þa ph−¬ng cã nh−ng kh«ng ®−îc tham gia trùc tiÕp vµo çc quyÕt ®Þnh qu¶n lýtham gia vµo çc quyÕt ®Þnh Céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®−îc th«ng b¸o vµ cã c¬ héi th¶o luËn çc quyÕt 2liªn quan ®Õn l©m tr−êng ®Þnh qu¶n lýkh«ng? Céng ®ång ®Þa ph−¬ng ®−îc tham gia trùc tiÕp vµo viÖc ra quyÕt ®Þnh liªn 3Tr¸ch nhiÖm x· héi quan ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý l©m tr−êng2222.. GGii¶¶ii qquuyyÕÕtt mm©©uu tthhuuÉÉnn M©u thuÉn vµ bÊt ®ång ®Òu bÞ bá qua 0

Çc nhµ qu¶n lý rõng gi¶i M©u thuÉn vµ bÊt ®ång ®−îc gi¶i quyÕt trong çc tr−êng hîp ®Æc biÖt 1quyÕt m©u thuÉn víi céng®ång ®Þa ph−¬ng vµ çc bªn Cã mét sè nç lùc gi¶i quyÕt m©u thuÉn khi x¶y ra nh−ng çc vÊn ®Ò 2liªn quan kh¸c nh− thÕ nµo? nghiªm träng vÉn tån t¹i

Cã mét tiÕn tr×nh gi¶i quyÕt m©u thuÉn rÊt toµn diÖn ®· thµnh c«ng trong 3Tr¸ch nhiÖm x· héi viÖc gi¶i quyÕt rÊt nhiÒu bÊt ®ång2233.. QQuuyyÒÒnn ccññaa nngg−−êêii dd©©nn QuyÒn cña ng−êi d©n b¶n ®Þa kh«ng ®−îc c¬ quan qu¶n lý rõng ®Ó ý ®Õn 0bb¶¶nn ®®ÞÞaa

Mét sè nç lùc s¬ sµi ®−îc ®−a ra nh»m gi¶i quyÕt çc quyÒn cña ng−êi b¶n 1C¬ quan nµy cã tÝnh ®Õn ®Þa nh−ng hä vÉn tiÕp tôc bÞ mÊt quyÒn vµ/hoÆc çc hµng ho¸ vµ çc dÞchçc quyÒn cña ng−êi d©n vô do çc ho¹t ®éng l©m nghiÖp g©y rab¶n ®Þa hay kh«ng? Çc nç lùc ®· ®−îc tiÕn hµnh nh»m quan t©m vµ gi¶i quyÕt çc nhu cÇu 2

cña ng−êi b¶n ®Þa, nh−ng çc vÊn ®Ò nghiªm träng vÉn tån t¹i



r−êng S¬n

56

QuyÒn sö dông ®· ®−îc ®µm ph¸n mét çch c«ng khai vµ cÈn thËn víi 3Tr¸ch nhiÖm x· héi ng−êi b¶n ®Þa vµ ®· tr¶ çc kho¶n båi th−êng tho¶ ®¸ngThªm ®iÓm Çc nhµ qu¶n lý rõng cã mèi quan hÖ rÊt tèt víi çc céng ®ång ng−êi + 1

b¶n ®Þa, vµ tæ chøc çc cuéc häp th−êng xuyªn nh»m th¶o luËn çc c¬ héi vµ çc vÊn ®Ò

2244.. GGii¸̧ ttrrÞÞ kkiinnhh ttÕÕ ®®èèii vvííii C«ng t¸c qu¶n lý rõng kh«ng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ nµo cho céng ®ång 0 LiÖt kª çc lîi Ých ccéénngg ®®åånngg ®®ÞÞaa pphh−−¬¬nngg ®Þa ph−¬ng vµ ®· lµm gi¶m çc çc nguån kinh tÕ qua viÖc lµm thu hÑp nÕu cã

hoÆc ph¸ huû çc khu rõng hiÖn cã C«ng t¸c qu¶n lý rõng cã C«ng t¸c qu¶n lý rõng ®· kh«ng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ lín nµo cho céng 1®em l¹i lîi Ých cho céng ®ång ®Þa ph−¬ng nh−ng còng kh«ng lµm mÊt ®i çi g× c¶®ång ®Þa ph−¬ng kh«ng? C«ng t¸c qu¶n lý rõng ®· ®em l¹i mét sè lîi Ých kinh tÕ cho céng ®ång 2

®Þa ph−¬ng, tuy nhiªn çc lîi Ých nµy cßn h¹n chÕC«ng t¸c qu¶n lý rõng ®· ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ lín cho céng ®ång ®Þa 3

Tr¸ch nhiÖm x· héi ph−¬ng2255.. QQuuyyÒÒnn ccññaa cc««nngg nnhh©©nn C«ng nh©n cã rÊt Ýt quyÒn nÕu cã, kh«ng cã hîp ®ång l©u dµi vµ l−¬ng 0

thÊpC«ng nh©n cã ®−îc ®èi C«ng nh©n ®−îc tr¶ theo møc l−¬ng tèi thiÓu vµ cã çc thiÕt bÞ c¬ b¶n vµ 1sö c«ng b»ng kh«ng? cã chç ë nh−ng kh«ng cã hîp ®ång æn ®Þnh

C«ng nh©n ®−îc tr¶ l−¬ng kh¸ tèt vµ ®−îc trang bÞ, nh−ng vÉn chØ cã hîp 2®ång t¹m thêiC«ng nh©n ®−îc tr¶ l−¬ng kh¸ tèt vµ ®−îc trang bÞ, cã hîp ®ång râ rµng 3

Tr¸ch nhiÖm x· héi vµ cã quyÒn ®µm ph¸n2266.. SSùù aann ttooµµnn ccññaa cc««nngg C«ng nh©n lµm viÖc trong çc ®iÒu kiÖn nguy hiÓm kh«ng cã thiÕt bÞ an 0nnhh©©nn toµn

C«ng nh©n lµm viÖc trong çc ®iÒu kiÖn nguy hiÓm mµ chØ cã thiÕt bÞ 1C«ng nh©n cã ®−îc tiÕp cËn an toµn tèi thiÓuvíi çc thiÕt bÞ an toµn thÝch §· cã nç lùc trang bÞ cho çc c«ng nh©n vµ lµm t¨ng ®é an toµn nh−ng 2hîp kh«ng? mét sè vÊn ®Ò vÉn cßn tån t¹i

C«ng nh©n cã ®−îc trang bÞ thiÕt bÞ an toµn tèt vµ ®−îc duy tr× tèt vµ çc 3Tr¸ch nhiÖm x· héi mèi nguy hiÓm ®Òu ®−îc gi¶m thiÓu



r−êng S¬n

57

Thªm ®iÓm Çc nç lùc ®Æc biÖt ®· ®−îc tiÕn hµnh nh»m tuyÓn mé vµ ®µo t¹o c«ng + 1nh©n tõ çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng, bao gåm c¶ çc vÞ trÝ qu¶n lý vµ qu¶n®èc

2277.. CÇ̧cc ggii¸̧ ttrrÞÞ pphhoonngg cc¶¶nnhh Kh«ng cã mèi quan t©m nµo ®Õn çc gi¸ trÞ vÒ phong c¶nh kho qu¶n lý 0L©m tr−êng

L©m tr−êng cã ®−îc qu¶n Cã mét sè khu vùc ®−îc gi÷ phong c¶nh xung quanh L©m tr−êng, nh−ng 1lý nh»m duy tr× ®−îc phong kh«ng cã mèi quan t©m ®Õn viÖc duy tr× c¶nh quanc¶nh? Cã mét sè nç lùc qu¶n lý nh»m gi¶m thiÓu ¶nh h−ëng ®Õn phong c¶nh 2

cña c¶nh quan, nh−ng çc vÊn ®Ò vÉn tån t¹iL©m tr−êng ®−îc qu¶n lý cÈn thËn nh»m duy tr× vµ t¨ng c−êng c¶nh quan 3

Tr¸ch nhiÖm x· héi vµ çc gi¸ trÞ phong c¶nh2288.. PPhh−−¬¬nngg ttiiÖÖnn cc««nngg ccéénngg Kh«ng cã ph−¬ng tiÖn c«ng céng nµo trong L©m tr−êng 0 ýkiÕn ®Ò xuÊt:

cã nhiÒu du kh¸ch kh«ng?C«ng chóng cã ®−îc tiÕp C«ng chóng cã rÊt Ýt ph−¬ng tiÖn c«ng céng trong l©m tr−êng däc mét sè 1cËn tíi çc ph−¬ng tiÖn ®−êng mßn hoÆc khu vùc ng¾m c¶nh c«ng céng trong l©m tr−êng C«ng chóng cã rÊt nhiÒu ph−¬ng tiÖn c«ng céng trong l©m tr−êng tuy 2kh«ng? nhiªn vÊn ®Ò nµy kh«ng ®−îc quan t©m nhiÒu trong qu¸ tr×nh qu¶n lý

C«ng chóng cã rÊt nhiÒu ph−¬ng tiÖn c«ng céng trong l©m tr−êng vµ çc 3nhu cÇu vÒ ph−¬ng tiÖn c«ng céng ®−îc lËp kÕ ho¹ch cÈn thËn vµo trong

Tr¸ch nhiÖm x· héi c«ng t¸c qu¶n lý2299.. CÇ̧cc ss¶¶nn pphhÈÈmm pphhii ggçç Çc ho¹t ®éng l©m nghiÖp ®· ph¸ huû hÇu hÕt çc s¶n phÈm phi gç tr−íc 0 LiÖt kª çc s¶n phÈm

®©y phi gçÇc ho¹t ®éng l©m nghiÖp Çc ho¹t ®éng l©m nghiÖp ®· ph¸ huû rÊt nhiÒu çc s¶n phÈm phi gç 1cã cßn duy tr× ®−îc çc s¶n tr−íc ®©y, tuy vËy mét sè s¶n phÈm vÉn ®ang cßnphÈm phi gç kh«ng? Çc ho¹t ®éng l©m nghiÖp ®· cã nç lùc duy tr× çc s¶n phÈm phi gç cã 2

Ých cho céng ®ång ®Þa ph−¬ng, nh−ng ®· cã mét sè mÊt m¸tC¬ quan qu¶n lý ®· lµm viÖc víi céng ®ång ®Þa ph−¬ng nh»m ®¶m b¶o 3

Tr¸ch nhiÖm x· héi ®−îc çc s¶n phÈm phi gç chÝnh ®−îc duy tr× vµ ph¸t triÓn



r−êng S¬n

58

3300.. PPhhôôcc hhååii rrõõnngg Ho¹t ®éng l©m nghiÖp nµy ®· lµm cho rõng Ýt ®i 0

Ho¹t ®éng l©m nghiÖp nµy ®· duy tr× ®−îc ®é che phñ cña rõng nh−ng l¹i 1Ho¹t ®éng l©m nghiÖp nµy mÊt ®i nhiÒu gi¸ trÞ m«i tr−êng vµ x· héi kh¸c liªn quan tíi rõng nguyªncã ®ãng gãp vµo c«ng t¸c b¶n ban ®Çuphôc håi rõng kh«ng? Ho¹t ®éng l©m nghiÖp nµy ®· cã nç lùc tèt trong viÖc duy tr× diÖn tÝch vµ 2

chÊt l−îng rõng, nh−ng tuy nhiªn còng cã mét sè mÊt m¸t c¬ b¶nB¶o vÖ m«i tr−êng Ho¹t ®éng l©m nghiÖp nµy kh«ng ngõng hîp t¸c víi çc bªn cã liªn quan 3Tr¸ch nhiÖm x· héi trong khu vùc l©n cËn nh»m lµm t¨ng çc s¶n phÈm vµ chøc n¨ng cña Çc kÕt qu¶ rõng trªn ph¹m vi khu vùcThªm ®iÓm Ho¹t ®éng l©m nghiÖp nµy tÝch cùc ®ãng gãp (tiÒn b¹c, lao ®éng hoÆc + 1

vËt chÊt) cho c«ng t¸c phôc håi rõng trong çc khu vùc kh¸c cña vïng 3311.. GGii¸̧mm ss¸̧tt vvµµ ®®¸̧nnhh ggii¸̧ Kh«ng cã sù gi¸m s¸t nµo ®−îc tiÕn hµnh 0

Cã hÖ thèng gi¸m s¸t nµo Cã rÊt Ýt ho¹t ®éng gi¸m s¸t ®−îc tiÕn hµnh nh−ng kh«ng liªn quan ®Õn 1vÒ s¶n l−îng, hiÖn tr¹ng cña c«ng t¸c qu¶n lýc©y, çc t¸c ®éng réng h¬n Cã mét sè ho¹t ®éng gi¸m s¸t ®−îc tiÕn hµnh, vµ ®−îc sö dông trong 2v.v. kh«ng? viÖc ®−a ra çc quyÕt ®Þnh qu¶n lý nh−ng vÉn cã rÊt nhiÒu bÊt cËp trong

gi¸m s¸t cßn tån t¹iCã mét hÖ thèng gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ xem xÐt ®Õn mét lo¹t çc vÊn ®Ò 3

Qu¶n lý rõng tèt cã liªn quan vµ gióp ®iÒu hµnh c«ng t¸c qu¶n lýThªm ®iÓm Nhµ qu¶n lý còng tiÕn hµnh c«ng t¸c tù ®¸nh gi¸ dùa trªn çc tiªu chuÈn + 1

trong mét khung thèng nhÊt nh− ISO3322.. SSùù ®®¸̧nnhh ggii¸̧ ccññaa bbªªnn Kh«ng cã mèi quan t©m nµo ®Õn chøng chØ qu¶n lý cña bªn thø 3 nh− 0tthhøø 33 FSC hoÆc çc tiªu chuÈn t−¬ng ®−¬ng kh¸c

Cã mèi quan t©m nµo ®Õn chøng chØ qu¶n lý cña bªn thø 3, nh−ng L©m 1L©m tr−êng cã ®−îc Uû ban tr−êng ch−a ®¹t ®Õn giai ®o¹n cã thÓ ®−îc cÊp chøng chØQu¶n lý rõng (FSC) hoÆc Cã cam kÕt vÒ chøng chØ qu¶n lý cña bªn thø 3, nh−ng qu¸ tr×nh cÊp 2c¬ quan t−¬ng ®−¬ng cÊp chøng chØ vÉn ®ang diÔn rachøng chØ hay kh«ng? 3Qu¶n lý rõng tèt L©m tr−êng ®−îc FSC hoÆc çc tæ chøc t−¬ng ®−¬ng cÊp chøng chØ

3333.. SSùù lliiªªnn qquuaann ®®ÕÕnn L©m tr−êng ®−îc qu¶n lý ®éc lËp víi çc ph−¬ng thøc sö dông ®Êt kh¸c 0kkhhuu vvùùcc rréénngg hh¬¬nn

L©m tr−êng chØ hîp t¸c víi çc bªn liªn quan khi cã vÊn ®Ò mµ th«i 1¶nh h−ëng réng h¬n cña L©m tr−êng cã ®−îc tÝnh L©m tr−êng hîp t¸c víi tÊt c¶ çc bªn liªn quan th−êng xuyªn vµ quan 2®Õn kh«ng? t©m ®Õn çc nhu cÇu cña häB¶o vÖ m«i tr−êng L©m tr−êng ®−îc liªn hîp hoµn toµn víi çc kÕ ho¹ch vïng th«ng qua 3Tr¸ch nhiÖm x· héi qu¸ tr×nh hîp t¸c víi çc bªn liªn quan kh¸c3344.. TThhùùcc ttrr¹¹nngg ccññaa ®®aa §a d¹ng sinh häc ®· bÞ gi¶m ®i râ rÖt trong vµ ngoµi L©m tr−êng kÓ tõ 0dd¹¹nngg ssiinnhh hhääcc khi çc ho¹t ®éng cña c¬ quan qu¶n lý rõng b¾t ®Çu

§a d¹ng sinh häc ®· bÞ gi¶m ®i râ rÖt trong L©m tr−êng, vµ ®· cã mét 1§a d¹ng sinh häc cã bÞ sè ¶nh h−ëng réng h¬n tõ bªn ngoµigi¶m ®i trong khu vùc do §a d¹ng sinh häc ®· bÞ gi¶m ®i trong L©m tr−êng, nh−ng kh«ng cã sù 2kÕt qu¶ cña L©m tr−êng gi¶m sót trong khu vùc réng h¬nkh«ng? §a d¹ng sinh häc ®· ®−îc duy tr× ë c¶ møc ®é ®¬n vÞ qu¶n lý vµ mùc ®é 3KÕt qu¶ ®iÓmThªm ®iÓm Çc møc ®é ®a d¹ng sinh häc (hoÆc çc loµi chÝnh) ®· t¨ng lªn trong + 1

L©m tr−êng lµ kÕt qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý tèt3355.. SSùù tthhÞÞnnhh vv−−îînngg ccññaa Sù thÞnh v−îng cña con ng−êi ®· bÞ gi¶m xuèng râ rÖt trong vµ ngoµi 0ccoonn nngg−−êêii L©m tr−êng kÓ tõ khi çc ho¹t ®éng cña c¬ quan qu¶n lý rõng b¾t ®Çu

Sù thÞnh v−îng cña con ng−êi ®· bÞ gi¶m xuèng râ rÖt trong L©m tr−êng,Sù thÞnh v−îng cña con ng−êi vµ ®· cã mét sè ¶nh h−ëng réng h¬n tõ bªn ngoµi 1®−îc t¨ng lªn hay gi¶m xuèng Sù thÞnh v−îng cña con ng−êi vÉn ®−îc duy tr× trong vµ ngoµi L©m trong khu vùc do kÕt qu¶ tr−êng kÓ tõ khi çc ho¹t ®éng cña c¬ quan qu¶n lý rõng b¾t ®Çu 2cña L©m tr−êng ®em l¹i?

Sù thÞnh v−îng cña con ng−êi ®· ®−îc n©ng cao râ rÖt trong vµ ngoµi 3KÕt qu¶ L©m tr−êng kÓ tõ khi çc ho¹t ®éng cña c¬ quan qu¶n lý rõng b¾t ®Çu



r−êng S¬n

59

60


PPhhôô llôôcc VV:: CÇ̧cc ccuuéécc hhääpp vvííii cç̧cc bbªªnn ccãã lliiªªnn qquuaann tt¹¹ii HHµµ NNééii

Dù ¸n çc khu b¶o tån vµ ph¸t triÓn: «ng Jeremy Carew-Reid

Chuyªn gia t− vÊn vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý çc khu b¶o tån: «ng Finn Danielsen

Dù ¸n T¨ng c−êng C«ng t¸c qu¶n lý çc khu b¶o tån (SPAM): TS. Keith Williams

Ch−¬ng tr×nh Hç trî ngµnh l©m nghiÖp: «ng NguyÔn V¨n KiÒn

Ch−¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng (661), Côc Ph¸t triÓn L©m nghiÖp: Bµ Lª ThÞ Long H−¬ng

Uû ban S«ng Mª K«ng: TS. Cornelis van Tuyll

§¹i sø Qu¸n Hµ Lan: «ng Ross Hughes

GTZ: Dr Laslo Pancel

CARE International: Mr Jens Rydder

ViÖn Kinh tÕ Sinh th¸i (NGO): GS. NguyÔn V¨n Tr−¬ng vµ GS. Hµ Chu Chö

Birdlife International: Mr Jack Tordoff

IUCN: Bµ NguyÔn ThÞ YÕn vµ «ng NguyÔn C«ng Minh

Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn hîp quèc - UNDP: bµ NguyÔn Ngäc Lý

§¹i sø qu¸n §an M¹ch: «ng §µo NhËt §×nh

Côc B¶o vÖ M«i tr−êng: TS. TrÇn Ngäc C−êng

61


PPhhôô llôôcc vvii:: CC¸̧cc ccuuéécc hhääpp vvííii cc¸̧cc bbªªnn ccãã lliiªªnn qquuaann tt¹¹ii ccÊÊpp ttØØnnhh

TTØØnnhh QQuu¶¶nngg NNaamm

Chi côc KiÓm l©m tØnh

Së N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t−

Së §Þa chÝnh

Së Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng

Ban qu¶n lý Khu b¶o tån thiªn nhiªn S«ng Thanh

H¹t KiÓm L©m huyÖn Hiªn

TTØØnnhh GGiiaa LLaaii




Së §Þa chÝnh


Chi côc Thèng kª

Së ®inh canh ®Þnh c− vµ x©y dùng kinh tÕ míi

Ban gi¸m ®èc V−ên Quèc gia Kon Ka Kinh

Phßng kinh tÕ huyÖn Kbang

H¹t kiÓm l©m huyÖn Kbang

TTØØnnhh QQuu¶¶nngg TTrrÞÞ




Së §Þa chÝnh


Chi côc Thèng kª

Së ®inh canh ®Þnh c− vµ x©y dùng kinh tÕ míi

Së Thuû s¶n

Ban qu¶n lý Khu b¶o tån thiªn nhiªn §¾kr«ng

Phßng kinh tÕ vµ kÕ ho¹ch thuéc Uû ban Nh©n d©n huyÖn §¨kr«ng

H¹t kiÓm l©m §¨k R«ng

N¨m 1998, tr−íc nh÷ng quan t©m vÒ møc ®é mÊt ®a d¹ng sinh häc ngµy cµng t¨ng, còngnh− nhu cÇu n©ng cao quy m« vµ lång ghÐp çc nç lùc b¶o tån toµn cÇu, WWF ®· khëix−íng c«ng t¸c BB¶¶oo ttåånn ddùùaa vvµµoo vvïïnngg ssiinnhh tthh¸̧ii. Suy nghÜ vµ hµnh ®éng trªn nh÷ng quym« réng lín (nh− çc hÖ sinh th¸i, vïng sinh häc, hoÆc vïng sinh th¸i nh− trong tr−ênghîp cña WWF) cã thÓ gi¶i quyÕt hiÖu qu¶ h¬n nhu cÇu b¶o tån çc quÇn thÓ loµi cã thÓph¸t triÓn vµ çc qu¸ tr×nh sinh th¸i, còng nh− nhu cÇu lång ghÐp b¶o tån vµ ph¸t triÓncña con ng−êi.

WWF ®· x¸c ®Þnh ®−îc 238 vïng sinh th¸i, cã tªn gäi lµ Vïng Sinh th¸i Toµn cÇu 200,®¹i diÖn cho çc −u tiªn b¶o tån cao nhÊt trªn thÕ giíi. Çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ngMªk«ng lµ mét tæ hîp 4 vïng sinh th¸i ®a d¹ng ®ang bÞ ®e do¹, 3 trong sè ®ã ®−îc liÖtkª trong çc Vïng sinh th¸i Toµn cÇu 200. §−îc thµnh lËp n¨m 1999, Ch−¬ng tr×nh hµnh®éng Vïng sinh th¸i ë çc khu rõng thuéc h¹ l−u s«ng Mªk«ng hiÖn ®ang ho¹t ®éngnh»m b¶o tån tÝnh ®a d¹ng sinh häc ®éc ®¸o ®ang bÞ ®e do¹ cña hai trong sè nh÷ng vïngsinh th¸i nµy - ®ã lµ d·y Tr−êng S¬n vµ çc khu rõng kh« Trung §«ng D−¬ng.

VVïïnngg ssiinnhh tthh¸̧ii dd··yy TTrr−−êênngg SS¬¬nn lµ n¬i tró ngô cña mét sè çc loµi ®éng vËt hoang d· ®éc®¸o nhÊt trªn thÕ giíi ®ang bÞ ®e do¹ - tõ nh÷ng loµi ®Æc h÷u Ên t−îng nh− Chµ V¸ loµirÊt cã ý nghÜa nh− Sao la, ®Õn mét sè nh÷ng loµi cã nguy c¬ tuyÖt chñng nh− Voi Ch©u¸, Hæ vµ Tª gi¸c mét sõng. T−¬ng lai cña nh÷ng loµi nµy vµ c¶ nh÷ng loµi kh¸c n÷a phôthuéc vµo c«ng t¸c b¶o tån thµnh c«ng vïng sinh th¸i trong dµi h¹n; vµ cÇn thiÕt ph¶i®−îc thùc hiÖn ngay tr−íc khi nã vÜnh viÔn kh«ng cßn n÷a. Ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vïngsinh th¸i nh»m môc ®Ých b¶o tån vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n b»ng viÖc:

Huy ®éng c«ng t¸c b¶o tån trong toµn bé vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n;B¶o vÖ çc loµi vµ ®iÓm chÝnh th«ng qua b¶o tån tæng hîp vµ çc ho¹t ®éng ph¸t triÓntrong çc khu vùc −u tiªn;Thóc ®Èy mét m«i tr−êng chÝnh s¸ch hç trî cho b¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng;§Æt nÒn mãng cho b¶o tån dµi h¹n.

CChh−−¬¬nngg ttrr××nnhh TTrruunngg TTrr−−êênngg SS¬¬nn lµ mét ch−¬ng tr×nh thÝ ®iÓm ®−îc x©y dùng trong khu«nkhæ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vïng sinh th¸i d·y Tr−êng S¬n cña WWF phèi hîp víiChÝnh Phñ ViÖt Nam vµ n−íc CHDCND Lµo. Môc tiªu cña ch−¬ng tr×nh míi ®−îc h×nhthµnh nµy lµ ®Ó t¹o sù phèi hîp cña tÊt c¶ çc bªn tham gia - tõ çc céng ®ång ®Þa ph−¬ng®Õn çc c¬ quan ChÝnh phñ vµ çc tæ chøc Quèc tÕ - cïng lµm viÖc ®Ó ®¶m b¶o c«ng t¸cb¶o tån vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong c¶nh quan Trung Tr−êng S¬n.

WWWWFF lµ mét trong nh÷ng tæ chøc b¶o tån cã kinh nghiÖm vµ lín nhÊt thÕ giíi, víimét m¹ng l−íi çc tæ chøc vµ hiÖp héi quèc gia tr¶i réng trªn toµn cÇu ë 96 n−ícvíi h¬n 5,2 triÖu ng−êi ñng hé th−êng xuyªn.

Môc ®Ých cña WWF lµ ng¨n chÆn sù tho¸i ho¸ cña m«i tr−êng tù nhiªn trªn tr¸i ®Êtvµ x©y dùng mét t−¬ng lai trong ®ã con ng−êi sèng hoµ hîp víi thiªn nhiªn, b»ngviÖc:

B¶o tån sù ®a d¹ng sinh häc trªn tr¸i ®Êt;§¶m b¶o sö dông bÒn v÷ng çc tµi nguyªn thiªn nhiªn cã kh¶ n¨ng t¸i t¹o; KhuyÕn khÝch çc ho¹t ®éng lµm gi¶m « nhiÔm, gi¶m khia th¸c vµ tiªu dïngl·ng phÝ n¨ng l−îng vµ çc nguån tµi nguyªn.

WWF ®· xuÊt b¶n mét lo¹t çc b¸o ço trong khu«n khæ Ch−¬ng tr×nh TrungTr−êng S¬n víi sù phèi hîp vµ hç trî cña Côc KiÓm l©m vµ C¬ quan Ph¸t triÓnQuèc tÕ Hoa Kú.

CCôôcc KKiiÓÓmm ll©©mm (FPD) lµ c¬ quan ®èi t¸c phÝa ChÝnh phñ ViÖt Nam trong Ch−¬ngtr×nh Trung Tr−êng S¬n.

Côc KiÓm l©m, thuéc Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n, cã tr¸ch nhiÖm t−vÊn kü thuËt vµ h−íng dÉn vÒ vÊn ®Ò rõng ®Æc dông, qu¶n lý ®éng vËt hoang d· vµthùc thi ph¸p luËt.

h÷ thËng gi∏m s∏t vµ Æ∏nh gi∏ c´ng t∏c phÙc hÂi rıng trong...

Documents

Transcript of h÷ thËng gi∏m s∏t vµ Æ∏nh gi∏ c´ng t∏c phÙc hÂi rıng trong...