Gazeta "PEGASI" KONGRESI I PARE.

1

Nr.80 PEGASIPEGASIPEGASIPEGASIPEGASI, Prill 2012

Jemi të gjithë Ëngjëj… Ejani të bashkojmë krahët të fluturojmë së bashkuWe are all Angels...Come to join our wings and fly together...the flight starts from the wonder town...

PEGASITirana is the Capital International Literature.Tirana is the Capital International Literature.Tirana is the Capital International Literature.Tirana is the Capital International Literature.Tirana is the Capital International Literature.

“PEGASI” ORGAN LETRAR I LNPSHA “PEGASI” ALBANIA, E PERDYMUAJSHME, VITI 11 I BOTIMIT NR. 80 , E premte 20 prill 2012, email [email protected],Çmimi 100 leke, 1 Euro

SOT ËSHTË 20 PRILL 2012... , KUR TIRANA, KRYEQYTETI YNË I DASHURSOT ËSHTË 20 PRILL 2012... , KUR TIRANA, KRYEQYTETI YNË I DASHURSOT ËSHTË 20 PRILL 2012... , KUR TIRANA, KRYEQYTETI YNË I DASHURSOT ËSHTË 20 PRILL 2012... , KUR TIRANA, KRYEQYTETI YNË I DASHURSOT ËSHTË 20 PRILL 2012... , KUR TIRANA, KRYEQYTETI YNË I DASHURKTHEHET NGA PEGAISTËT DHE VITRINISTËT , VITRINISTËT DH E PEGAISTËTKTHEHET NGA PEGAISTËT DHE VITRINISTËT , VITRINISTËT DH E PEGAISTËTKTHEHET NGA PEGAISTËT DHE VITRINISTËT , VITRINISTËT DH E PEGAISTËTKTHEHET NGA PEGAISTËT DHE VITRINISTËT , VITRINISTËT DH E PEGAISTËTKTHEHET NGA PEGAISTËT DHE VITRINISTËT , VITRINISTËT DH E PEGAISTËTNË KRYEQYTETIN E LETËRSISË SË BOTËS…NJË FAT I MADH KY !NË KRYEQYTETIN E LETËRSISË SË BOTËS…NJË FAT I MADH KY !NË KRYEQYTETIN E LETËRSISË SË BOTËS…NJË FAT I MADH KY !NË KRYEQYTETIN E LETËRSISË SË BOTËS…NJË FAT I MADH KY !NË KRYEQYTETIN E LETËRSISË SË BOTËS…NJË FAT I MADH KY !KËTË FAT DO TA KETË DHE SHKODRA E BUKUR E INTELIGJENCËS DHE EKËTË FAT DO TA KETË DHE SHKODRA E BUKUR E INTELIGJENCËS DHE EKËTË FAT DO TA KETË DHE SHKODRA E BUKUR E INTELIGJENCËS DHE EKËTË FAT DO TA KETË DHE SHKODRA E BUKUR E INTELIGJENCËS DHE EKËTË FAT DO TA KETË DHE SHKODRA E BUKUR E INTELIGJENCËS DHE EKULTURËS DHE LEZHA E BESËLIDHJES, KU SHTRËNGOHEN DUART,KULTURËS DHE LEZHA E BESËLIDHJES, KU SHTRËNGOHEN DUART,KULTURËS DHE LEZHA E BESËLIDHJES, KU SHTRËNGOHEN DUART,KULTURËS DHE LEZHA E BESËLIDHJES, KU SHTRËNGOHEN DUART,KULTURËS DHE LEZHA E BESËLIDHJES, KU SHTRËNGOHEN DUART,PËRQAFOHEN NJERËZ DHE SË TOKU SHOHIN PËRPARIMIN E KOMBIT, DHEPËRQAFOHEN NJERËZ DHE SË TOKU SHOHIN PËRPARIMIN E KOMBIT, DHEPËRQAFOHEN NJERËZ DHE SË TOKU SHOHIN PËRPARIMIN E KOMBIT, DHEPËRQAFOHEN NJERËZ DHE SË TOKU SHOHIN PËRPARIMIN E KOMBIT, DHEPËRQAFOHEN NJERËZ DHE SË TOKU SHOHIN PËRPARIMIN E KOMBIT, DHEKRUJA, DHE KUKËSI DHE PRIZRENI DHE PEJA DHE PRISHTINA!.. SA SHUMËKRUJA, DHE KUKËSI DHE PRIZRENI DHE PEJA DHE PRISHTINA!.. SA SHUMËKRUJA, DHE KUKËSI DHE PRIZRENI DHE PEJA DHE PRISHTINA!.. SA SHUMËKRUJA, DHE KUKËSI DHE PRIZRENI DHE PEJA DHE PRISHTINA!.. SA SHUMËKRUJA, DHE KUKËSI DHE PRIZRENI DHE PEJA DHE PRISHTINA!.. SA SHUMË“KRYEQYTETE” TË LETËRSISË SË BOTËS NË PAK DITË... E PO, MENÇURIA“KRYEQYTETE” TË LETËRSISË SË BOTËS NË PAK DITË... E PO, MENÇURIA“KRYEQYTETE” TË LETËRSISË SË BOTËS NË PAK DITË... E PO, MENÇURIA“KRYEQYTETE” TË LETËRSISË SË BOTËS NË PAK DITË... E PO, MENÇURIA“KRYEQYTETE” TË LETËRSISË SË BOTËS NË PAK DITË... E PO, MENÇURIAKALËRON NË VENDIN E SHQIPONJAVE!KALËRON NË VENDIN E SHQIPONJAVE!KALËRON NË VENDIN E SHQIPONJAVE!KALËRON NË VENDIN E SHQIPONJAVE!KALËRON NË VENDIN E SHQIPONJAVE!AJO KUNDRON NGA LARG DHE NË KRAHARORIN E SAJ SIMBOL FRYMËMERRAJO KUNDRON NGA LARG DHE NË KRAHARORIN E SAJ SIMBOL FRYMËMERRAJO KUNDRON NGA LARG DHE NË KRAHARORIN E SAJ SIMBOL FRYMËMERRAJO KUNDRON NGA LARG DHE NË KRAHARORIN E SAJ SIMBOL FRYMËMERRAJO KUNDRON NGA LARG DHE NË KRAHARORIN E SAJ SIMBOL FRYMËMERRE LUMTURUAR ...E LUMTURUAR ...E LUMTURUAR ...E LUMTURUAR ...E LUMTURUAR ...NË DITËN E PARË TË HAPJES SË KONGRESIT MBI HAPËSIRËN QIELLORE TËNË DITËN E PARË TË HAPJES SË KONGRESIT MBI HAPËSIRËN QIELLORE TËNË DITËN E PARË TË HAPJES SË KONGRESIT MBI HAPËSIRËN QIELLORE TËNË DITËN E PARË TË HAPJES SË KONGRESIT MBI HAPËSIRËN QIELLORE TËNË DITËN E PARË TË HAPJES SË KONGRESIT MBI HAPËSIRËN QIELLORE TËUNIVERSITETIT MODERATOR “VITRINA” DO TË DO TË FLUTUROJNËUNIVERSITETIT MODERATOR “VITRINA” DO TË DO TË FLUTUROJNËUNIVERSITETIT MODERATOR “VITRINA” DO TË DO TË FLUTUROJNËUNIVERSITETIT MODERATOR “VITRINA” DO TË DO TË FLUTUROJNËUNIVERSITETIT MODERATOR “VITRINA” DO TË DO TË FLUTUROJNËËMBËLSISHT PËLLUMBA , SIMBOL I PAQES DHE I VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL...ËMBËLSISHT PËLLUMBA , SIMBOL I PAQES DHE I VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL...ËMBËLSISHT PËLLUMBA , SIMBOL I PAQES DHE I VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL...ËMBËLSISHT PËLLUMBA , SIMBOL I PAQES DHE I VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL...ËMBËLSISHT PËLLUMBA , SIMBOL I PAQES DHE I VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL...KUNDROJENI NGA LARG DHE NGA AFËR KËTË PËLLUMBANIADË! ... DHEKUNDROJENI NGA LARG DHE NGA AFËR KËTË PËLLUMBANIADË! ... DHEKUNDROJENI NGA LARG DHE NGA AFËR KËTË PËLLUMBANIADË! ... DHEKUNDROJENI NGA LARG DHE NGA AFËR KËTË PËLLUMBANIADË! ... DHEKUNDROJENI NGA LARG DHE NGA AFËR KËTË PËLLUMBANIADË! ... DHEKUROHUNI PËR TA PARË MENDJEN TË NDRIÇUAR, HAPIN TË HAPËRUAR ,KUROHUNI PËR TA PARË MENDJEN TË NDRIÇUAR, HAPIN TË HAPËRUAR ,KUROHUNI PËR TA PARË MENDJEN TË NDRIÇUAR, HAPIN TË HAPËRUAR ,KUROHUNI PËR TA PARË MENDJEN TË NDRIÇUAR, HAPIN TË HAPËRUAR ,KUROHUNI PËR TA PARË MENDJEN TË NDRIÇUAR, HAPIN TË HAPËRUAR ,KRAHËT TË PËRBASHKUAR ... ME NE KETO DITË Të LUMTURA JANË DHE ,KRAHËT TË PËRBASHKUAR ... ME NE KETO DITË Të LUMTURA JANË DHE ,KRAHËT TË PËRBASHKUAR ... ME NE KETO DITË Të LUMTURA JANË DHE ,KRAHËT TË PËRBASHKUAR ... ME NE KETO DITË Të LUMTURA JANË DHE ,KRAHËT TË PËRBASHKUAR ... ME NE KETO DITË Të LUMTURA JANË DHE ,MIQTË TANË ITALIANË, TURQ, KROATË, GREKË, BELGJIANË, INDIANË,MIQTË TANË ITALIANË, TURQ, KROATË, GREKË, BELGJIANË, INDIANË,MIQTË TANË ITALIANË, TURQ, KROATË, GREKË, BELGJIANË, INDIANË,MIQTË TANË ITALIANË, TURQ, KROATË, GREKË, BELGJIANË, INDIANË,MIQTË TANË ITALIANË, TURQ, KROATË, GREKË, BELGJIANË, INDIANË,SUEDEZE, IRANIANË, MALAZES, MAQEDONAS, BOSHNJAKË E TJERË, POR DHESUEDEZE, IRANIANË, MALAZES, MAQEDONAS, BOSHNJAKË E TJERË, POR DHESUEDEZE, IRANIANË, MALAZES, MAQEDONAS, BOSHNJAKË E TJERË, POR DHESUEDEZE, IRANIANË, MALAZES, MAQEDONAS, BOSHNJAKË E TJERË, POR DHESUEDEZE, IRANIANË, MALAZES, MAQEDONAS, BOSHNJAKË E TJERË, POR DHEE GJITHE BOTA LETRARE . MIQTË TANË, KUDO NË BOTË, TË CILË JANËE GJITHE BOTA LETRARE . MIQTË TANË, KUDO NË BOTË, TË CILË JANËE GJITHE BOTA LETRARE . MIQTË TANË, KUDO NË BOTË, TË CILË JANËE GJITHE BOTA LETRARE . MIQTË TANË, KUDO NË BOTË, TË CILË JANËE GJITHE BOTA LETRARE . MIQTË TANË, KUDO NË BOTË, TË CILË JANËPRANISHËM NGA: KINA, SHBA, BRAZILI, BOLIVIA, PERUJA, KILI, MONGOLIA,PRANISHËM NGA: KINA, SHBA, BRAZILI, BOLIVIA, PERUJA, KILI, MONGOLIA,PRANISHËM NGA: KINA, SHBA, BRAZILI, BOLIVIA, PERUJA, KILI, MONGOLIA,PRANISHËM NGA: KINA, SHBA, BRAZILI, BOLIVIA, PERUJA, KILI, MONGOLIA,PRANISHËM NGA: KINA, SHBA, BRAZILI, BOLIVIA, PERUJA, KILI, MONGOLIA,INDIA, JAPONIA, MALTA , RUSIA, RUMANIA, E TJERE...INDIA, JAPONIA, MALTA , RUSIA, RUMANIA, E TJERE...INDIA, JAPONIA, MALTA , RUSIA, RUMANIA, E TJERE...INDIA, JAPONIA, MALTA , RUSIA, RUMANIA, E TJERE...INDIA, JAPONIA, MALTA , RUSIA, RUMANIA, E TJERE...

T.20

Cicërojnëzogjtë pendbukurNë një tempull Lapsi…Ndoshta kjo qenkamrekullia e fundit e Botës…Dikur,i shquari FABER,zbuloi si kujtesa të çlirohet...Tashmë,

atij Tempulli i Falemi,rendim në zbulime të ndritshme,tek u varen “palmat”...Ty brenda vetes të marrim,kur ecim,a kur ndalim!

Moj, Majë e Mprehtë e Lapsit!

Fragment nga “OAZ” i Kristaq F. Shabanit

I njohur nga të gjithë , erudite, i cili kadhënë kontribut në këto rrugëtime tëbukur pegasiane ky shkrimtar, poet,dramaturg, aktor, botues . Ky artist, prashumëplanësh, i ka kënduar dheShqipërisë, ashtu, sikundër i ka kënduaredhe atdheut të vet, me të njëjtëndashuri, duke shaplosur katërcipërishtbotën e tij të madhe shqirtëror e që nxëbrenda gjithë Globin… Dimo Koubatiska kontribuar në letërisnë e sotmemoderne botërore me organizime te tillaletrare superiore, me veprimtarinë e tijtë gjithëkahshme. Lidhja jonë ështëkrenare që Dino Koubatisit i ka akorduartitullin më të lartë të saj “NDERI IPEGASIT”. Ai është dhe një ngaarkitektët e lidhësive dhe. Ka shkruarnjë kolanë të tërë librash, ku vënd tëveçantë i ka kushtuar dhe Shqipërisë .Mund të përmendim këtu librinkreyepublicistik “DUKE UDHËTUARNË SHQIPËRI”. LNPSHA”PEGASI” kaorganizuar edhe në Gjirokastërprezantimin e librit të tij (roman)“ILIANA JETA JONË MBARON TETANKET” në auditorin e Universitetit“Eqrem Çabej”. Poezia e përkthyer dotë interpretohet sot në ditën e parë tëKongresit në universitetin”Vitrina”, sishenjë dhe respekt i vëllazërimituniversal të poetëve nga aktoret etalentuara , artistet e shquara shkodraneMerita Smaja dhe Drande Xhaj.

SHQIPËRI

Shqipëri,Kapërceva lëndinalulet e tuaKapërceva malet e tua,njoha tokën tënde, lumenjtë e tuNdjeva çuditëesi nga natyra jote,nga detet kaltërorë pikturues dantellash;admirova greminat, kataraktet, lumenjtëmadhështoret fusha , gëmushat, ullishtetdhe hapësirën qiellore tënde,ngjasim mbulesembrojtese të popullittëndkrenar e të fortuar.

Shqipëri,Paksa dija për historinë tënde,për popullin tënd, dija paksa…Hapërova mbi rrugicat,brenda rrugëve të tua,jetova frymëmarrjen e shtëpive tëpopullit tënd,njoha traditoren që koha gdhendi ,ndjeva gazmendet , dhimbësitëdhe të tuat virtyte,përpjekjadën e një populliqë i përngjason vendit tim;përndjeva drithmimin e tokave të tuapjellore,thirrësinë e jetës buruese nga zemra jote,përjetova.

Shqipëri,Fare pak dija për baltën tëndePak dija për damarët e tu.Dëgjova këngëndjenjëshumën të zogjveendacakë,U mahnita me murmuritjet e jetës nëgjethezat e saj,Sinfoninë qiellore të përrrenjve,shushurimë e erës sjellëse të shpresimittë populli tënd,Thith e frymëmerr tashmë, ajrin e lirisë;Dëgjova gjithë fshehtësitë ditë - natë tënatyrësqë të mban përkëdhelisht gjirit .

Shqipëri,Dija pak për muzikalitetin tënd,për odat e tua, dija fare pak .Kundrova fushat e tua, qytetet e tua,fshatrat e tuPashë liqenet e tu, kopshtet , rrugicat, yjet,netë të tëra kundrova,profetizova ardhmërinë në kupën qielloreedhe në hapësirat kozmike e dallova tëardhmen,ndjeva se lexova në sytë e bijëve dhebijave të tuavërtetësinë, nderin dhe besëdhënien...

Shqipëri ,paksa dija për popullin tënd,pak dijeni kisha për shpirtin tëndHapërova, dëgjova, “vrapova”pashëshumë,kuvendova, dëgjova, rashë në mendime,këngërova këngën tëndetë dëshpërimit dhe të gazmendit.Kërceva në ritmin e zemrës tëndei bëra të miat problemet e tua ,u mendova shumë për ato,u drithërova nga emocioni,derdha lot nga dhimbja,bukën tënde e shijova ,piva i ngazëllyer ujin tënd.

Shqipëri,Ndiej siguri që të dua ...

E përktheu nga origjinali nga libri “Dukeudhëtuar në Shqipëri” Kristaq F. Shabani,GJIROKASTER , ALBANIA

DINO KOUBATIS, SALAMINË,ATHINË, GREQI

PEGASIPEGASIPEGASIPEGASIPEGASI, Prill 2012 Nr.80

2

PEGASI “KOSOVA” FESTOI ME DATËN 15 PRILL2012 , NE NJE DITE SIMBOLIKE , I VJETORIN EDITELIDNJES SE TIJ ... TË DALJES NË ARENËN

LETRARENE PO TREGOJMË SE JEMI ME TË VERTETË ËNGJËJ...

KRIJUES, KUDO KU JENI, EJANI DHE BASHKONI ME NEKRAHËT TË FLUTUROJNË SË BASHKU..

FLUTURIMI YNË ËSHTË SHUMË I ËMBËL..

LNPSHA “PEGASI “ KOSOVA”MË 23 PRILL DO TASHNDËRROJË PRISHTIËN NËKRYEQYTETIN E LETERSISË ,KU DO TË PËR-QËNDROHETVËMENDJA E POETËVE DHESHKRIMTARËVE NGA ÇDOPIKË E GLOBIT...

Kjo Lidhje poetësh, shkrimtarëshdhe Artistësh u krijua medëshirën dhe vullnetin e mirë tëgjithë këtyre krijuesve aspirues,të cilëve, ndoshta edhe umohoheshin vlerat e tyre dhe sotështë rritur katërcipërishtorganograma dhe gjeografia epërfshirjes , një rritje kjo eguximshme, të cilën e realizojnëvetëm krijues me dinjitet, krijuesqë kanë aspirata dhe pikësynime.Duhet të evidentojmë disa fakte :Shumë shpejt, jo vetëm nëKosovë , ku lindi “Pegasi” u njohkjo lidhje si një lidhje moderatoreme pikësynime të mëdha , por sotajo njihet në shumë vende tëBotës , falë edhe ndihmesës sëkrijuesve pegasianë të Shqipërisë,madje ka ndijuar dhe në njohjene vendit Kosovës në arenënNdërkombëtare, por kjo duhet tëshfrytëzohet dhe nga qeverisja evendit... në të mirë.Shumë shpejt “Pegasi” Kosvahyri në lidhje me organizmandërkombëtare letrare edhe sirrjedhojë e veprimtarisë sëmëparshme ku 15 shkrimtarë dhepoete të kësaj lidhjeje janë anëtarëtë Lidhjes së Poetëve bashkë-kohorë të Globit. Po kështu, përherë të parë, dy poete kosovareHasije Selishta dhe MiradijeRamiqi morën pjesë në punimete Kongresit Ndërkombëtar tëzhvilluar në Larisa të Greqisëdhe, madje, atje u çmua veprim-taria dhe paraqitja letrare e tyre...Ky ishte një sukses i madh...

Pavarësisht nga thashethemnajat, pavarësisht nga mosbesimet,Lidhja u fut mjaft e organizuar qënë ditët e saj të para të krijimit nëSimpoziumin Ndërkombëtar“LIRIZMI NË LETËRSI” dukekontribuar për realizimin e dyditëve të këtij Simpoziumi nëPrishtinë. Mandej vitin që shkoiorganizoi dhe mori pjesë nëshumë veprimtari të mëdha sikundër ishte ajo e “100000Poetëve për ndryshim”, apo nëveprimtariëne madhe “POETËT EKOMBIT APELOJNË” ...Sot LNPSHA “PEGASI”KOSOVA është një lidhjepoetente letrare ... pavarësishtedhe rrymave letraro – politikeekzistente ne Kosovë dhetentimeve të njerezve steriotipëdhe pa nivel kulturor dhe letrar ,të cilët kanë kërkuar ta godasin,sikundër goditet çdo ere që lind ,ajo ka treguar katrëcipërishtfizionominë dhe forcën e njepërfaqësuese të denjë të lëtërsisëkombëtare shqiptare ...Pa dyshim që e ardhmja e letërsisëeshe të Kosvës është Pegasi aktivpellazgjik...Dhe tashmë arrijmë në një pikëvëlim të madh :LNPSHA “PEGASI” KOSOVAmë bashkëpunim me “PEGASI”ALBANIA dhe universitetinmoderator ‘VITRINA” porealizon një KONGRESLETËRSIE MADHËSHTOR tëpaparë ndonjëherë dhe po çon nëTiranë 50 krijues përfaqësues tësaj; zhvillon dy ditë të këtijkongresi në Kosovë (PEJË,PRISHTINË) duke sjellë edhepoetë , shkrimtarë nga vende tëtjera dhe duhet të përmendet faktiedhe nga India dhe Irani....Çfarë mund të thuhet pas kësaj ?Duhet të besojmë më shumë tekrijueset femra , të cilat janëshumë më serioze dhe tëvetëdijshme për atë që kryejnë...Edhe Antologjia “KORSI EHAPUR”, e cila del nga shtypikëto ditë tregon se 54 përfaqësuestë lëtërsisë kosovare të Kosovesjanë midis 200 poetev ngaShqipëria, shtete ballkanike dheBota...

KONGRESI I PARË NDËRKOMBËTAR I LETËRSISË“MUZA POETIKE PEGASI- VITRINA 2012” ME

OBJEKT : “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NËLETËRSI DHE NË ARTIN BASHKËKOHOR”

Nga Kristaq F. Shabani, IWA,AOM, W.PS, OIA , President iLNPSHA “PEGASI” ALBANIA NJERIU I VITIT 2011 ISHAPLLUR NGA ABI, SHBA

Është i pari Kongres i kësaj natyre,që zhvillohet në Shqipëri, imirëorganizuar me një programbefasues, me koncepte tëbashkëkohësisë, duke përdorurforma dhe metoda moderatore, tëcilat i krijojnë dhe i zbatojnë njerëzit,që produktojnë ide dhe nisiatorë.Ky Kongres do të tregojë vitalitetin,angazhimin dhe ekzistencënpegasiane dhe ka një objekt tëparapërcaktuar: “UNIVERSIALITETI I VLERAVENË LETËRSI DHE NË ARTINBASHKËKOHOR”. Ky Kongresvjen pas Simpoziumeve Ndërko-mbëtare të suksesshëm të lINPSHA“PEGASI” ALBANIA: “ Për njëLetërsi Ndryshe “ në vitin 2008,“Poezia bashkëkohore” 2009,“Magjia e Përkthimit” në 2010 dhe“Lirizmi në Letërsi” në vitin 2011.Në këtë kongres janë përzgjedhurtë marrin pjesë të aftët, të përku-shtuarit, kapacitetet letrarë, artistët,studiuesit e vendit tonë dhe mëgjerë, shkurt talentet. Ka një larmiedhe prezencë aktive brezivemoshash, ku mbizotëron mosha ere. Është funksionuese nxitja etalenteve të adhmërisë, ku edhejanë dhënë shembuj të krijimit tëkëtyre grupeve talentore. Kammendimin se ky kongres do të thotëgjëra të mençura. Është shmangur“pjesa e vjetër e kokës dhe megalo-mania”.

Në të marrin pjesë poetë dheshkrimtarë nga gjithe trevatshqiptare , nga diaspora ngashumë vende të tjera, por edhe menjë formë tjetër të pjesëmarrjes mekumte të të shumë të tjerëve, tëcilët janë sot potencialë talentorënë Botë. Ky kongres zhvillohet nëpartneritet moderator dhe me njëpozitivitet kohor me Universitetin“Vitrina”, ku një rol të padisku-tueshëm luan Drejtori i Përgjith-shëm i këtij Universiteti, z.Edmond Vlashaj dhe stafi i tijinteligjent e i përkushtuar.Ide të Mëdha dhe realizime tëtejskajshme. Në këtë rast kryejnëfunksion prioritar liderët dherealizatorët, të cilët janëPEGASI - VITRINADuhet theksuar se UNIVERSITETI“VITRINA” DHE LIDHJANDËRKOMËBARE E POETËVE ,SHKRIMTARËVE DHEARTISTËVE “ PEGASI”,ALBANIA dhe “PEGASI”KOSOVA, është një lidhësimoderatore dhe progresivebashkëpunimi afatgjatë, njëshembull i një partneriteti modelpër letërsnë dhe Artin.KONGRESI I PARËNDËRKOMBËTAR “MUZAPOETIKE PEGASI 2012-UNIVERSITETI “VITRINA” “UNIVERSIALITETI I VLERAVENË LETËRSI & ARTINBASHKËKOHOR”20 - 24.04.2012 organizohet në:TIRANË, SHKODËR, LEZHË,KRUJË, KUKËS, PEJË,PRISHTINË

vijon në faqen 3

KONGRESI NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI –VITRINA 2012” SOT HAP SIPARIN

IDE TË MËDHA , REALIZIME TË TEJSKAJSHME….REALIZATORET DHE LIDERET ....PEGASI VITRINA

PER HERE TE PARË NË SHQIPËRINË E PLURIMENDIMITNJËðKONGRES NDËRKOMBËTAR LETËRSIE

VITRINA - PEGASI, NJE LIDHËSI MODERATORE DHEPROGRESIVE BASHKËPUNIMI

NJË NGJARJE E MADHE LETRARE E SHUMEPRITUR ELNPSHA “PEGASI” ALBANIA DHE LNPSHA “PEGASI”KOSOVA , E CILA VJEN PAS KATËR SIMPOZIUMEVE SHUMETË SUKSESSHEM... 2008-2011. UNIVERSITETI “VITRINA” NËNJË LIDHESI ....

PETRARKA e arriti Kapitolin, Gjethen e Dafinës eprovoi,

Pas tij mijëra Poetë,Dafina i torturoi ......

Marrë nga “Virtyti i gënjyer”...

3


dhe në kthim një vizitë në qytetine Prizrenit. Lajtmotivi i Kongresit është:“Jemi të gjithë Ëngjëj...Ejani tëbashkojmë krahët dhe tëfluturojmë së bashku...Fluturimistarton nga qyteti çudi...”Qëllimi: Realizimi i niveli më tëlartë të kontaktit letrar, debatimit,konsulencës, prezantimit tëshkrimtarëve, poetëve dheartistëve pegasianë shqiptarë,kosovarë dhe poetëve,shkrimtarëve dhe artistëve ngavende të ndryshme të Botës,anëtarë të LNPSHA “PEGASI”ALBANIA, si dhe nga Lidhje dheorganizma letrare, ka për qëllimevidentimin e vlerave letrare që kaLIDHJA NPSHA “PEGASI”ALBANIA DHE LPSHA“PEGASI” KOSOVA, njohja meletërsitë dhe artin modern,prezantimin i kësaj letërsie dheartit mbarëshqiptar, shkëmbimuniversal të vlerave, në kuadrin eLetërsisë dhe Artit modern(bashkëkohore) me simotrat e sajnë mbarë botën.Nxjerrja në pah e kontributreklamues dhe publikues nëdrejtim të Letërsisë, Artit dheKulturës të Universitetit‘VITRINA” për menaxhimin eveprimtarive të tilla madhoreNë kahje progresiviteti dherealizimi i një partneriteti bindës,real …Gjetje, forma , realizime:Kontakte , pritje , panair - ekspozete librit “PEGASIINTERNACIONAL- VITRINA”,guidë turistiko - poetike, takime,kumte, analitika, profile,promovime kreative, “RRUGETIMPROFIL PEGASIINTERNACIONAL”, fokusimtalentesh te rinj, vizita me objekt,miniseanca prezantimi krijuesish,shfaqe, koncerte, fokusime “FJALËPOETIKE”, bisedë psiko - analitike“Nderimi për Fjalën”, dhurimlibrash dhe njohje e punën që bëhetme librin në bibliotekat e dy vndeveShqipërisë dhe Kosovë, mitingpoetik, intervista, homazhime,anketime, sfilime me punime megrep të traditës, ekspozitëpikturore, kafe poetike, dancim,deklaratë Universale e tjerë.Në vija të përgjithshme , pa especifikuar, agenda, sipas ditëve,në kolonat e saj vertebrore do tëjetë :1. DITA E PARË , E PREMTE ,datë 20 prill e quajtur:“DITA SIPAR, DITA EUNIVERSIALITETIT TËVLERAVE”Zhvillohet ne UNIVERSITN

vijon nga faqja 2

KONGRESI I PARË NDËRKOMBËTAR I LETËRSISË “MUZAPOETIKE PEGASI- VITRINA 2012” ME OBJEKT :

“UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI DHE NË ARTINBASHKËKOHOR”

vijon në faqen 4

“VITRINA” me shume surprizadhe larmitet bashkëkohor...Referohen kumte të lidhura meobjektin nga poetë, shkrimtarë tëvendit dhe të vendeve të tjera(sipas programit të veçantë)*Prezantime të Antologjive tëbotuara nga viti 2007 deri në vitin2012, vlerat e tyre universale si dheveprimtaria e madhe përkthyese,e cila ka realizuar njohjen edimensioneve të krijimit të shumëautorëve pegasianë…në Botë dheqë mundëson kontaktimin meautorët e vendeve të tjera …,prezantim antologjik ngashkrimtarët dhe poetët e vendevete tjera (program i veçantë).Nje vend të veçantë zë prezantimii Antologjisë “KORSI E HAPUR”(OPEN LANE) 2.II. DITA E DYTË, E SHTUNË ,DATË 21 PRILL : “DITA ESHKËMBIMIT UNIVERSAL TËVLERAVE NË LETËRSI, ART”.Kjo e kombinuar me guidëturistiko-poetike në Shkodër dhenë Lezhë, dy qytete kreative tëShqipërisë dhe me vlerapërfaqësuese letraro - kulturore,artistike, me pjesëmarrje tëkrijuesve dhe mediave të këtyreqyteteve dhe stafeve akademike(Shkodër Universiteti “LuigjGurakuqi”).III. DITA E TRETË , E DIEL 23PRILL , DITA E PLEJADËS(Gjatë kësaj dite do të mbahet njëkumt i shkurtër sentencë përpoetin , a shkrimtarin, artistin mëtë madh përfaqësues nga një çdoshtet pjesëmarrës, për figurën mëtë madhe historike të Kombit tëtyre dhe nderimi e respektimi,evidentimi letrar i tyre... PërShqipërinë, Kosovën do të mbahetnjë kumt i shkurtër për GjergjKastriot Skënderbeun dhe përMigjenin, uraganin e ndërprerë, sidhe për shkrimtarin e madh IsmailKadare. Kjo do te realizohet nëKrujë, Kukës dhe në orën 13.00Kongresi fillon seancën e vet nëPejë të Kosovës, ku do tëcelebrohet kjo ditë .IV. DITA E KATËRT EKONGRESIT, E HËNË, DATË23.04.2012DITA E VËLLAZËRIMITUNIVERSAL TË KRIJUESVEORGANIZOHET NËPRISHTINË.Programi zhvillohet edhe nëseancat e mbasditës, ku vijohet tëzbërthehet rreth objektit.

Shpalosja e programit të kësajveprimtarie gjigante tashmë ështërealizuar... Na pret vetëmsuksesimi.

PROGRAMI I KONGRESITNDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI

2011” ME OBJEKT: “ UNIVERSIALITETI IVLERAVE NË LETËRSI & ARTIN

BASHKËKOHOR”20-24.04.20112ALBANIA TIRANË , SHKODËR,LEZHË, KRUJË, KUKËS,KOSOVËPRIZREN, PEJË, PRISHTINË

Organizatorë:LIDHJA NDËRKOMBËTARE EPOETËVE SHKRIMTARËVE DHEARTISTËVE “PEGASI “ALBANIA, UNIVERSITETI“VITRINA “ TIRANË, LIDHJANDËRKOMBËTARE E POETËVESHKRIMTARËVE DHEARTISTËVE “PEGASI” KOSOVA”,LIDHJA E KRIJUESVE “PEGASI”ALBANIA, INSTITUTIALBANOLOGJIK TIRANË,PRISHTINË(20-22 .04.2011 TIRANË(SHKODËR, LEZHË, KRUJË) DHE22-23.04 GJAKOVË , PRISHTINË ,KOSOVË )

JAPIN NDIHMESË : I.W.A(OHAJO SHBA , U.P.L.I (SHBA)W.P.S (LARISA GREQI), KLUBI ISHKRIMTARËVE “ XASTERON”DHE REVISTA “KELENO”ATHINË, “KLUBI I IDEVE”SALAMINË , GREQI, IPCTR KINË,ALIAS AUSTRALI, SHOQATA ESHKRIMTARËVE TË PAVARUR EMALIT TË ZI, IATC BUKURESHTRUMANI, EDITORIAL GRUPOCERO, COLECCION POESIAARGJENTINË, SHOQATA ESHKRIMTARËVE SHQIPTARËFYROM, UNIVERSITETI ISHKUPIT FYROM,SHTËPIA BOTUESE “MARINBARLETI” TIRANË, SHTËPIABOTUESE “ ADA” TIRANË,KLUBI I SHKRIMTAREVE DHEPEOTEVE “MEGA SIRIU”ATHIONE GREQI.

MARRIN PJESË: POETË ,SHKRIMTARË, STUDIUES,ARTISTË NGA VENDE BALLKA-NIKE (SHQIPËRI, TURQI, GREQI,KOSOVË, MAL I ZI, RUMANI,BULLGARI, IRJ E MAQEDONISE,KROACI, SLLOVENI, SERBI,BOSNJË HERCEGOVINË), SI DHENGA: ITALI, MALTË, QIPRO,BELGJIKË, FILANDË, RUSI,ZVICËR, SUEDI, GJERMANI,ANGLI, KONGO SI DHE NGAVENDE TË TJERË TË EVROPËSDHE TË BOTËS (SHBA, INDI,BOLIVI, MEKSIKË) E TJERË.

*PËRFAQËSUES TË AKADEMISËSË SHKENCAVE TË REPUBLIKËSSË SHQIPËRISË, INSTITUTITALBANOLOGJIK(SHQIPËRI,KOSOVË), INSTITUTIT TËGJUHËSISË, TË MINISTRISË SËKULTURËS, PËRFAQËSUES TË

AMBASADAVE TË SHTETEVE TËNDRYSHME TË ARKREDITURANË REPUBLIKËN E SHQIPËRISË,TË FONDACIONEVE, PËRFAQË-SUES TË MEDIAS SË SHKRUARDHE VIZIVE.

NDIHMOJNË NË REALIZIMIN EPROGRAMIT:*DREJTORIA E TEATRIT DRAM-ATIK “MIGJENI” SHKODËR* REKTORIATI I UNIVERSITETIT“LUIGJ GURAKUQI “ SHKODËRREKTORIATI I UNIVERSITETITTË PRISHTINËS, KOSOVË* BIBLIOTEKA E QYTETIT TËSHKODRËS, PEJËS , BIBLIOTEKAUNIVERSITARE E PRISHTINËSBASHKIA E QYTETIT SHKODËR,LEZHE, KRUJË, KOMUNA PEJË,KOMUNA PRISHTINË*DREJTORIA E MUZEUT “GJERGJKASTRIOTI SKENDERBEU|KRUJË

Qëllimi: Realizimi i niveli më të lartëtë kontaktit letrar, debatimit, konsu-lencës, prezantimit të shkrimtarëve,poetëve dhe artistëve pegasianëshqiptarë, kosovarë dhe poetëve,shkrimtarëve dhe artistëve ngavende të ndryshme të Botës, anëtarëtë LNPSHA “PEGASI” ALBANIA,si dhe nga Lidhje dhe organizmaletrare, ka për qëllim evidentimin evlerave letrare që ka LIDHJANPSHA “PEGASI” ALBANIADHE LPSHA “PEGASI” KOSOVA,njohja me letërsitë dhe artinmodern, prezantimin i kësaj letërsiedhe arti mbarëshqiptar dhe shkëm-bim universal të vlerave në kuadrine Letërsisë dhe Artit modern(bashkëkohore) me simotrat e saj nëmbarë botën.Nxjerrja në pah e kontributreklamues dhe publikues nëdrejtim të Letërsisë, Artit dheKulturës të Universitetit‘VITRINA” për menaxhimin eveprimtarive të tilla madhoreNë kahje progresiviteti dhe reali-zimi i një partneriteti bindës, real …Gjetje, forma , realizime:KONTAKTE, PRITJE, GUIDËPOETIKE, TAKIME, KUMTE,ANALITIKA, PROFILE,PROMOVIME, PANAIRE-EKSPOZE TË LIBRIT, RRUGETIMPROFIL PEGASIINTERNACIONAL FOKUSIMTALENTET E RINJ, VIZITA,SHFAQJE, KONCERTE,FOKUSIME FJALË POETIKE,MITING POETIK, INTERVISTA,ANKETIME, SFILIME,KONKURRIME, DEKLARATËUNIVERSALE


4

PROGRAMI SIPAS DITËVE

I. DITA E PARË , E PREMTE , datë 20 prill equajtur:DITA SIPAR, DITA E UNIVERSIALITETIT TËVLERAVEe cila do të ketë në programin e saj:9.00 * PANAIR EKSPOZE I LIBRIT “PEGASIINTERNACIONAL”(me libra të autorëve të Pegasit nga të gjithavendet e Botës si dhe ekspozimit i krijimimtarisëtë autorëve të vendeve të ndryshme, i atyre qëmarrin pjesë direkt në Kongres, edhe të autorëvebrazilianë, të cilët kanë dërguar për ekspozeveprat e tyre ; ekspozimi i librave me autorësinëe Universitetit “Vitrina”. (Në çdo qytet, ku do tëzhvillojë punimet Kongresi, do të bëhet njëekspoze e librave të krijuesve: SHKODËR,LEZHË, KUKËS, GJAKOVË, PRISHTINË) do tëekspozohen edhe libra të autorëve të Luginës sëPreshevës) ; këtu do të ekspozohen edhe gazetatperiodike, revistat letrare e tjera si revista letrare“PEGASI” e LNPSHA “PEGASI” ALBANIA,”KELENO”, “POMEZZIA NOTIZIA”, “OBE-LISK”, “PLUS GAZETA E ATHINËS e tjerë…Në këtë PANAIR EKSPOZE marrin pjesë ShtëpitëBotuese “ Marin Barleti” , “Ada” Tiranë, “Ura”Prishtinë dhe “Zgjimi “ Ferizaj…

*ORA 9.00 -9.30PRITJE E POETËVE NGA VENDE TËNDRYSHME TË BOTËS NGA DREJTORI IPËRGJITHSHËM I UNIVERSITETIT“VITRINA”, ZOTI EDMOND VLASHAJ,REKTORI I UNIVERSITETIT “VITRINA”TIRANË PROF. DR. MARIO KEDHI, Z/REKTORI I UNIVERSITETIT TEKI KURTIIntervistën fillesë për programin e Kongresit memediat e pranishme .

*09.30 – 14.30HAPJA CEREMONIALE E KONGRESITNDËRKOMBËTARHIMNI I SHQIPËRISË*FJALA PËRSHËNDETËSE (SHQIP,ANGLISHT)E REKTORIT TË UNIVERSITETIT “VITRINA”PROF. DR. MARIO KEDHIPËRSHENDETJET E AUTORITETEVE TËVENDIT E PERSONALITETEVE AKADEMIKEDHE PËRFAQËSUESIT E SHKRIMTARËVENGA VENDE TË NDRYSHME TË BOTËS DHETË DIASPORËS.*FJALA PËRSHËNDETËSE (SHQIP,ANGLISHT) E SEKRETARIT TEPERGJITHSHEM TË LNPSHA “PEGASI’ALBANIA ALBANIA, POETIT AGRON SHELEI.W.A , W.PS, BELGJIKËPËRSHËNDETJE NGA PRESIDENTJA E I.W.AI.W.APërshëndetja e grupit letrar të krijuesveuniversitarë “VITRINA” …

*NDERIM I KONGRESIT PËR TË GJITHËPOETËT, SHKRIMTARËTDHE ARTISTËT EBOTËS QË DHANË KONTRIBUT NË LETRËSIDHE ART GJATË GJITHË KOHËVE “

(INTERPRETIM NGA POEMTHI “OAZ(FRAGMENT ) “ (MAJA E MPREHTË ELAPSIT”) E POETIT KRISTAQ F. SHABANI.Interpreton aktorja e teatrit dramatik “Migjeni”të Shkodrës Drane Xhaj(në shqip) dhe EntonZykaj e Aleksandra Shabani në anglishtInterpretim nga aktorja MERITA SMAJA,ShKODËR “SHQIPËRIA” poemë e poetit DinoKoubatis fragment(VIJIMI SIPAS PROGRAMIT TË HARTUAR)

*REFERENCE

vijon nga faqja 3

PROGRAMI I KONGRESIT NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI 2011” MEOBJEKT: “ UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSI & ARTIN BASHKËKOHOR”

*Shfaqja e Filmit “Simpoziumi i IV Ndërko-mbëtar” LIRIZMI NË LETËRSI” fragment“VLERAT UNIVERSALE TË NJË UNIVERSI-TETI SI “VITRINA “, që i përket së ardhmes sëprogresivitetit arsimor shqiptar “… Lidhësi tëkëtij universiteti me Universete të vendeve të tjerapër përvojë dhe profesionalizëm” nga ZçRektorii Universitetit Dr. Teki Kurti*TË NJOHIM PJESËMARRËSIT NË KONGRESPROFILE(Shfaqen me një foto,vendi nga vinë, jetëshkrimdhe nga një poezi ose skicim të gjithë pjesëmarrësitnë Kongres në sistemin POWER POINT.*Referenca : “Universialiteti i vlerave në letërsidhe në artin bashkëkohor” (kumte (sipas njëprogrami të veçantë ) ….(Shqip, anglisht)KRISTAQ F. SHABANI , IW.A, W.PS, ABI, AOM, poet, shkrimtar, studiuesPRESIDENT I LNPSHA “PEGASI” ALBANIAKumte të lidhura me objektin nga poetë,shkrimtarë të vendit dhe të vendeve të tjera (sipasprogramit të veçantë)*Prezantime të Antologjive të botuara nga viti2007 deri në vitin 2012, vlerat e tyre universale sidhe veprimtaria e madhe përkthyese, e cila karealizuar njohjen e dimensioneve të krijimit tëshumë autorëve pegasianë…në Botë dhe qëmundëson kontaktimin me autorët e vendeve tëtjera …, prezantim antologjik nga shkrimtarët dhepoetët e vendeve te tjera (program i veçantë).*Koncert i Ansamblit “Vitrina” dhe surpriza tëtjera të këndshme me artistë virtuozë si: JorgoRoze, Merita Smaja, Drane Xhaj, Enkelejda Qesku,Xhelal Angoni e tjerë , ndarje titujsh…të Pegasitdhe tituj madhorë të akorduar nga InstituteBiografike prestigjioze në Botë (USA, ANGLI).“PYETJE – PËRGJIGJE “ PANELI I GRUPITLETRAR “VITRINA” ME POETË NGA BOTA*Ekspozitë figurative dhe tradicionale shqiptaredhe skicime pikturore të kongresistëve ngapiktorja skicuese.*Surprizë ME KAMPIONIN E BOTËS të BODYBUILDING, GJIROKASTRITIT NIKO MUÇO ,pjesëmarrës në disa Kampionate botërore i cili dotë demonstrojë këtë art të bukur të paraqitjesfizikeme tendencen qe në Universitetin “Vitrina”të zhvillohet një kampionat i tillë Botëror BODYBUILDING, e cila padyshim do të jetë një ngjarjee madhe në këtë lloj sporti. LNPSHA “PEGASI”ALBANIA ka dhënë kontribut në krijimin e njëshoqate të BODY BUILDING, me përmasakombëtare në Gjirokastër. Po kështu do të ketëdhe një sflilim dybukuror poetik*Seanca e mbasditesOra 18.00-20.00*Vijime me kumte dhe prezantime të letërsive tështeteve pjesëmarrëse në Kongres, të cilët kanëfokusuar personalitete të jetës letrare të vendit tëtyre…*RRUGËTIM PROFIL “PEGASI INTERNA-CIONAL (TË FOKUSUAR PERSONALITETE TËLETËRSISË SHQIPTARE DHE BOTËRORE(PROGRAM I VEÇANTË)*Vizitë në mjedise të këndshme të Kampusit dhedialogime.* Anketim me pjesëmarrësit në Kongres :“Universialiteti i Vlerave në Letërsi dhe në ArtinBashkëkohor “ me Pyetësor të përgatitur më parëe fletë anketë.

II. DITA E DYTË, E SHTUNË , DATË 21 PRILL: DITA E SHKËMBIMIT UNIVERSAL TËVLERAVE NË LETËRSI, ART e kombinuar meguidë turistiko-poetike në Shkodër dhe në Lezhë,dy qytete kreative të Shqipërisë dhe me vlerapërfaqësuese letraro - kulturore, artistike, mepjesëmarrje të krijuesve dhe mediave të këtyre

qyteteve dhe stafeve akademike (ShkodërUniversiti “Luigj Gurakuqi”).* Një vizitë e shpejtë në qytetin, ku kanë lindur ejetuar poetë, shkrimtarë dhe artistë të mëdhenj…*Pritje nga Drejtori i Teatrit “Migjeni “ tëShkodrës.*Vizitë në mjediset e këtij teatri . Vizitë eekspozitës fotografike, e cila tregon madhështinëe artit dramatik të këtij institucioni dinamik tëShqipërisë dhe prezantim i dy pegaisteve, aktorëtë këtij Teatri.*Kumte: “Teatri “Migjeni” , një nga teatrot mëproduktivë dhe lindës i artistëve të mëdhenjshqiptarë”*Kumt : “Shkodra vendi i titanëve letrarëshqiptarë” (Gjergj Fishta, Ndre Mjeda e tjerë )...*Kumte (në mjediset e Teatrit”Migjeni”), sipasprogramit të veçantë të ditës së Dytë.Interpretnga poetët e mëdhenj shkodranë:*Interpret të poezive të Gjergj Fishtës, NdreMjedës, Migjenit e tjerë) nga aktorët shkodranëdhe poetët shqiptarë, pjesëmarrës në Kongres.*Poetët nga bota dhe viset shqiptare, diasporapërshëndesin Shkodrën.*Pritje të kongresistëve nga Rektori i Universitetittë Shkodrës*Vizitë në mjediset universitare, kontaktim menjë grupim studentësh të fakultetit të letërsisë dheGjuhës Shqipe: “Pyetje - përgjigje për Letërsinë esotme moderne”, e cila do të aplikohet edhe nëUniversitetin VITRINA . Një grupim studentëshdhe nga një përfaqësues , poet shkrimtar i çdovendi përballë panelit studentor...*Një vizitë e shkurtër më mjediset e Bibliotekëssë Universitetit dhe marrja e informacionit përprezencën e letërsisë bashkëkohore (Dhurimelibrash, ceremonialisht)...*Kumt: “Shkëmbimi universal i vlerave në letërsi– hapësirë për njohje të ndërsjelltë të letërsisëbashkëkohore”*RRUGËTIM PROFIL “PEGASI INTERNA-CIONAL (TË FOKUSUAR PERSONALITETETË LETËRSISË SHQIPTARE DHE BOTËRORE(PROGRAM I VEÇANTË)*Pritje nga Drejtoria e Bibliotekës PublikeShkodër*Një informacion në sallën e leximit të kësajbiblioteke...*Një ndalesë të Kalaja e Rozafës dhe njohja melegjendën e saj...“Legjendat përfaqësuese shqiptare , kulme tëkreaturës mendimore”*Nisja për në qytetin e Lezhës*Pritje e organizuar nga Kryetari i Bashkisë sëQytetit të Lezhës, zoti Viktor Tushaj*Shfaqje e një filmi të shkurtër: “Lezha dhehistoria e saj e trimtë në shekuj”*Takim me krijuesit e qytetit të Lezhës.*Kumtesë: “ Letërsia bashkëkohore lezhiane dhepërfaqësuesit e saj”*Ekspoze e kësaj letërsie…*Poetët nga bota dhe viset shqiptare, diasporapërshëndesin Lezhën*Homazh në Varrin e Heroit të Madh Kombëtar,Gjergj Kastriot Skënderbeu.* Kthimi për në Tiranë(gjatë kthimit intervista,këngë e tjerë)..Seanca e pasditës në Universitetin “VITRINA” :SHPALLJA E PROPOZIMEVE TË KANDI-DATËVE PËR ÇMIMIN NOBEL PËR VITIN2011 NGA I.W.Ajnë kumtet , koncertet, sfilatat, surprizat.

III. DITA E TRETË , E DIEL 23 PRILL , DITA EPLEJADËS(Gjatë kësaj dite do të mbahet një kumt i shkurtër

5

Nr.80 PEGASIPEGASIPEGASIPEGASIPEGASI, Prill 2012sentencë për poetin , a shkrimtarin, artistin më tëmadh përfaqësues nga një çdo shtet pjesëmarrës,për figurën më të madhe historike të Kombit tëtyre dhe nderimi e respektimi, evidentimi letrar ityre... Për Shqipërinë, Kosovën do të mbahet njëkumt i shkurtër për Gjergj Kastriot Skënderbeundhe për Migjenin, uraganin e ndërprerë dhe përshkrimtarin e madh Ismail Kadare).*Nisja nga Tirana, ndalja në Krujë, vizitë nëMUZEUN E KRUJËSdhe ne Kalanë e Krujës*Nisja nëpër autostradën e re Tiranë - Prishtinëdhe ndalja në qytetin e Kukësit...*Një kafe në qytetin Kukës,te Bar “AMERIKA”ku frymëron Drini, prodhues i energjitikësshqiptare.*Takim i shkurtër me krijuesit e Kukësit... Një kafepoetike ... dhe skicime te portreteve të pjesë-marrësve nga piktorja Flutura Maçi*Nisja për në Pejë. Gjatë udhëtimit ciceroni(përkthyesit ) do të njohë pjesëmarrësit me qytetet, vendet turistike të Shqipërisë nga kalonautostrada.Ora 13.00 në qytetin e Pejës (KOSOVE)Dita e Plejadës 13.00-21.00*Pritje nga kryetari i Komunës*Një program i detajuar me: filmime për Pejën,kontributi i saj në letërsi, manifestimet poetike tëzhvilluara, figurat qëndrore historike të Pejvës, IFOKUSUAR Haxhi Zeka , ekspoze i librit tëkrijuesve pejanë, prezantimi i një emri të madh tëletërsisë pejane dhe kosovare AZEM SHKRELI,kumte të shkurtra, interpretime, vizitë te disaobjekte madhore historike, shfaqje e tjerëKumte të shkurtra dhe prezantime të letërsive tëvendeve pjesëmarrëse në Kongres.*RRUGËTIM PROFIL “PEGASI INTERNA-CIONAL (TË FOKUSUAR PERSONALITETE TËLETËRSISË SHQIPTARE DHE BOTËRORE(PROGRAM I VEÇANTË)*Veprimtari letraro-kulturoreartistike eLNPSHA “PEGASI” KOSOVA (DEGA PEJË)NISJA PER NE PRISHTINE DHE AKOMODIMI

IV. DITA E KATËRT E KONGRESIT, E HËNË,DATË 23.04.2012DITA E VËLLAZËRIMIT UNIVERSAL TËKRIJUESVE*Ora 8.00 Nisja nga Peja për në Prishtinë*Ora 10.00 hapja e ditës së katërt të Kongresit* “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSIDHE NË ARTIN BASHKËKOHOR”*Përshëndetje e Presidentes së LNPSHA“PEGASI” KOSOVA*Përshëndetje nga simotrat kudo në botë*Referencë: “100 vjet letërsi shqiptare, lidhësi mebotën moderne “Profesor Assoc. Begzad Balliu*Kumt: “ Thesaret e pasurisë foklorike shqiptarenë Harvard “(Shkëmbimet universale në kuadrine traditës të folkut) Prof. Dr Zymer Neziraj,Instituti Albanologjik i Prishtinës.*Kumt: “Fillesat, organizmi dhe arritjet nëshkëmbimin e vlerave midis popujve , nëj ngasynimet kryesore akademike ne universitetetshqiptare” Prof. Assoc. Nehas Sopaj*Kumte nga Diaspora Shqiptare në botë, ngashkrimtarë të vendeve të tjera për poetin epërzgjedhur për të prezantuar...*Prezantimi antologjik*Vizitë në Muzeun e Kosovës, në Galerinë eArteve Figurativë, në Bibliotekën e Prishtinës.* Në UNIVERSITEIN E PRISHTINËS nëFakultetin Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe : “Ndjekjae një ore leksioni në lëndën e Lëtërsisë me objek tuniversialitetin në Lëtërsi dhe dhurime librashuniversalë në Bibliotekën e Universitetit .

Mbasdite:“Vëllazërim universal “*Miting i madh poetik, vallëzim, stimuj, tituj,diploma...13-13.30 SHPALLJA E FITUESVE TË KON-

KURSIT “PEGASI 2011” NGA JURIA E KRYE-SUAR NGA POETJA TERESINKA PEREIRAMarrin pjesë të gjithë pjesëmarrësit e Kongresit.Propozimet e I.W.A për kandidatë për Çmimin“Nobel” për Letërsi për vitin 2012BISEDA KONKLUZIVE E KONGRESITKOMUNIKATË SHTYPI (DEKLARATAUNIVERSALE) EDHE PËR ORGANIZMATLETRARE BOTËRORE DIREKT NË SALLË NËRT K PËR ZHVILLIMIN E KONGRESITNDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI2011” ME OBJEKT “UNIVERSIALITETI IVLERAVE NË LETËRSI DHE NË ARTINBASHKËKOHOR”DHE DEKLARATA UNIVERSALE EKONGRESIT, THIRRJE PËR PAQE,MIRËKUPTIM DHE ECJE PROGRESIVE NËRRUGËN E ZHVILLIMIT NË TËRËSI DHELETRAR NË VEÇANTI”

DATA 24 PRILL , DITË E MARTË ORA 8.00Përcjellja e kongresistëve nga Prishtina , kryeqytetii Kosovës“Mirupafshim në Kongresin tjetërNdërkombëtar”...* Në këtë Kongres do t’u kushtohet shumë rëndësiedhe përzgjedhjeve që kanë bërë pjesëmarrësitnga vende të ndryshme për të publikuar ediskutuar protagonistët krijues, veprat kapitale,duke i plotësuar të gjitha kërkesat e tyre.Çdo kumtues do ta realizojë kumtin e tij edhe meilustrim për t’u shfaqur me projektor me sisteminPower Point, ku do te ketë gjithashtu edhe njëmaterial të tij individual jetëshkrimor dheveprimtar letrar...Po kështu në këtë Kongres do të ketë prezantimsurprizë të një sërë veprash të konsideruara e tëselektuara si mirëfillësi dhe risi në letërsinë shqipetë autorëve të talentuar nga vendi dhe Bota...EKSPOZE FOTOGRAFIKE NGASIMPOZIUMET E ZHVILLUARA NËUNIVERSITETIN “VITRINA”TIRANË 2008-2011Po kështu për t’u kujdesur për paraqitjen ematerialeve të Kongresit dhe radhën e paraqitjessë tyre do të funksionojë SEKRETARIA EPRESIDENCËS SË LIDHJESNDËRKOMBËTARE TË POETËVE ,SHKRIMTARËVE DHE ARTISTËVE “PEGASI”ALBANIA , e kryesuar nga Kryesekretarja, zonjae nderuar, AGETINA MARTINI, me banim nëItali, e cila ka një njohje të thellë të programit, pasiështë një profesioniste e vërtetë, e kulturuar dheserioze. Po kështu nga të dy Lidhjet NPSHA“PEGASI” do të dërgojnë në Ministritë eBrendshme të dy shteteve, Shqipëri dhe Kosovë,itinerarin e lëvizjes, programin e Kongresit,vendet ku do të zhvillohen punimet e tij , përsiguri dhe për të shmangur incidentin më të vogël,pasi të gjithë pjesëmarrësit në këtë Kongres janëanëtarë të organizmave botërorë letrarë. Lëvizjetnë territorin e Republikë së Shqipërisë dhe tëKosovës do të bëhen me mjete me siguracione tërregullta dhe çdo pjesëmarrës do të ketë logon epjesëmarrjes në Kongres, si dhe dokumentat e tijpersonale të identitetit. Vetë Lidhjet do të kenëgrupin e shoqërimit dhe të sigurisë të kryesuarnga poeti specialist Perikli Shuli....* Është planifikuar edhe një takim i shkurtër ideshnë Bar “VRITE LOTIN “ mjedis i LNPSHA“PEGASI” ALBANIA, ku do të shfaqen edhefilmime nga Veprimtaritë e Pegasit... Në bazë tënjë programi të detajuar “PRITJE NGAPRESIDENCA E LNPSHA “PEGASI” ALBANIAmë datën 19 prill 2012.* Kongresi do të ketë disiplinë shkencore ,sikundër edhe në të gjitha Simpoziumet ezhvilluara si dhe në ditën e fundit Kongresi do tëpërzgjedhë edhe Presidencën e re të Pegasit mepoetë dhe shkrimtarë të nivelit të lartë botëror, tëcilët janë edhe anëtarë të PEGASIT dhe do tëdiskutohet për një lidhësi më të frutshme midispegaistëve në planin universal...Në Kongres çdo grup, apo lidhje ka të drejtën e

vetë të bëjë propozimet e veta dhe në planin etitullimit botëror, sikundër ka ardhur nga Lidhjae Shkrimtarëve të Greqisë propozmi për Kandidatpër Çmimin “Nobel” për poetin POTISKATRAKIS, i paraqitur nga përkthyesja dhepoetja Zaharulla Gaitanaki, Anëtare Nderi eLNPSHA “PEGASI” ALBANIA.Po kështu do të shpallet edhe AkademiaAlternative, ide e hedhur në vitin 2011 dhe ekonsideruar e drejtë.Ky kongres do të ketë dhe materialet e veta tëbotuara, që tashmë janë përgatitur dhe ponegociohet. Po bëhet përçapje për njëANTOLOGJI POETIKE “KORSI E HAPUR” 2, kudo të zënë vend krijimet e të gjithë pjesëmarrësvenë kongres dhe atyre, që japin kontribut ndihmuesme kumte e tjerë..., me një biografi të shkurtërshkrimore dhe me një kosto të vogël që do tëpërdoret për botimin e saj , ku çdo pjesëtar nëkongres do të ketë kopjen e tij.*Kongresi ka vetëm karakterin e tij letrar,respekton të gjitha simbolet e vendevepjesëmarrëse, që tregojnë identitetin e tyrekombëtar, si dhe simbolet e Lidhjeve apo grupevepërfaqësuese. Çdo devijim tjetër është indëshkueshëm dhe jashtë rregullores sëKongresit.Kjo është sa për të ditur, pasi përvoja ka treguarse ka pasur shumë seriozitet dhe respekt të tëgjitha rregullave nga krijuesit... Në këtë Kongresdo të prezantohen të gjitha letërsitë e vendevepjesëmarrëse dhe të figurave më të spikaturaletrare të të gjitha vendeve , duke përdorurformatet dhe gjetjet.

Ndjek zbatimin rigoroz të programit :

Agron Shele I.W.A, W.PSSEKRETAR I PERGJITH-SHEM I LNPSHA “PEGASI”ALBANIA SËBASHKU MEZ/PRESIDENTËT DHE SEK-RETARËT E LNPSHA”PEGASI” ALBANIA

NË KOSOVË : PRESIDENCA E LNPSHA’PEGASI” KOSOVA

Kristaq F. Shabani, poet,shkrimtar, studiues, estetI.W.A, W.P.SPresidenti i Kongresit të ParëNdërkombëtar “PEGASI-VITRINA”President i LNPSHA“PEGASI” ALBANIA

Anëtar Nderi i disa Lidhjeve në BotëPresident i Lidhjes se Krijuesve “ PEGASI”ALBANIA“NJERIU I VITIT 2011” ABI , SHBA DHJETOR2011I NOMINUAR “NJERIU I VITIT 2012” ABI,SHBA, SHKURT 2012FITUES “MEDALJE E ARTË E PARËSISË”PËRSHQIPËRINË ABI, SHBA JANAR 2012BASHKËPUNËTOR ME TË DREJTA TËBARABARTA NË ABI, DHJETOR 2011I PËRZGJEDHUR NDËR 2000 INTELE-KTUALËT E SHEKULLIT 21 NGA IBC(INSTITUTI BIOGRAFIK I KEMBRI-XHIT)ANGLI JANAR 2012I PËRZGJEDHUR NDËR1000 NJEREZIT “MENDJET E NDRITURA TËSHEKULLIT 21” NGA ABI, SHBA I NOMINUARSI Deputet i Qendres Biografike Nderkombetareper Evropen IBC, ANGLIURDHER NOBEL FISNIK iAMBASADOREVENDERKOMBETARE ABI ,SHBAKORRESPODENT I REVISTËS LETRARESHKENCORE “LA PORTA DELL UOMO”ITALI, NËNTOR 2011

Zëvendës Presidente e Kongresit Hasije SelishtaW.P.S


6

APRIL 20-24, 2012ALBANIA TIRANË , SHKODËR, LEZHË,KRUJË, KUKËS,KOSOVO PEJË , PRISHTINË Organizers:INTERNATIONAL ASSOCIATION OFWRITERS, POETS AND ARTISTS “PEGASI “ALBANIA, “VITRINA” UNIVERSITYTIRANË, INTERNATIONAL ASSOCIATIONOF WRITERS, POETS AND ARTISTS“PEGASI” KOSOVO”, ASSOCIATION OFWRITERS, POETS AND ARTISTS “PEGASI”ALBANIA, INSTITUTE OF ALBANOLOGYTIRANË, PRISHTINË(APRIL 20 -22, 2011 TIRANË(SHKODËR,LEZHË, KRUJË) DHE 22-23.04 GJAKOVË ,PRISHTINË , KOSOVË )

GIVING THEIR ASSISTANCE: I.W.A (OHIOUSSA , U.P.L.I (USA) W.P.S (LARISAGREECE), CLUB OF THE WRITERS“XASTERON” AND MAGAZINE “KELENO”ATHENS,“CLUB OF IDEAS” SALAMINE , GREECE,IPCTR CHINA, ALIAS AUSTRALIA, THEASSOCIATION OF THE INDIPENDENTWRITERS OF MONTENEGRO, IATCBUCHARESHT ROMANIA, EDITORIALGRUPO CERO, COLECCION POESIAARGJENTINË, ASSOCIATION OFALBANIAN WRITERS FYROM, UNIVERSITYOF SCOPJE FYROM,PUBLISHING HOUSE “MARIN BARLETI”TIRANË, PUBLISHING HOUSE “ ADA”TIRANË

PARTICIPANTS: POETS , WRITERS,SCHOLARS, ARTISTS FROM THECOUNTRIES OF BALKAN (ALBANIA,TURKEY, GREECE, KOSOVO,MONTENEGRO, ROMANIA, BULGARIA,MACEDONIA, CROATIA, SLOVENIA,SERBIA, BOSNIA AND HERCEG), AS WELLAS FROM: ITALY, MALTA, CYPRUS,BELGIUM, FINLAND, RUSIA,ZWISSERLAND, SUEEDEN, GERMANY,ENGLAND, IRAN. CONGO AND OTHERCOUNTRIES OF EUROPE AND THE WORLD(USA, INDIA, BOLIVIA, MEXICO)ETCETERA.

*REPRESENTATIVES OF THE ACADEMY OFSCIENCES OF THE REPUBLIC OF ALBANIA,INSTITUTE OF ALBANOLOGY (ALBANIA,KOSOVO), INSTITUTE OF LANGUAGE,MINISTRY OF CULTURE,REPRESENTATIVES OF THE EMBASSIES OFDIFFERENT COUNTRIES ACCREDITED INTHE REPUBLIC OF ALBANIA,FUNDATIONS, REPRESENTATIVES OFWRITTEN AND VISUAL MEDIA.

ASSISTENTS IN THE REALIZATION OF THEPROGRAMME:*DIRECTORY OF THE THEATRE OFDRAMA “MIGJENI” SHKODËR* RECTORIAT OF THE UNIVERSITY “LUIGJGURAKUQI “ SHKODËRRECTORIAT OF THE UNIVERSITY OFPRISHTINA, KOSOVO*LIBRARY OF THE TOWNS OF SHKODRA,GJAKOVA, PEJA, LIBRARY OF THE

UNIVERSITY OF PRISHTINAMUNICIPALITY OF THE TOWNS OFSHKODRA, LEZHA, KRUJA, COMUNE OFPEJA , COMUNE OF PRISHTINA*DIRECTORY OF THE MUSEUM GJERGJKASTRIOTI SKENDERBEU KRUJA

Aim: Materialization in the highest level of theliterary contact, debate, consulence,introduction of the writers, poets and artistsmembers of Pegasi from Albania, Kosovo, andpoets, writers and artists from differentcountries of the world, members of LNPSHA“PEGASI” ALBANIA, as well as from otherliterary associations and organisms, aiming atthe highlighting of the literary values thatLNPSHA “PEGASI” ALBANIA AND LPSHA“PEGASI” KOSOVO, have, familiarizing withthe modern art and literature, presentation ofthis literature and art and universal exchangeof values in the framework of the modern(contemporary) Literature and Art with sisterorganizations all over the world.

Highlighting the advertizing and publishingcontribution in the direction of Literature, Artand Culture of the Vitrina University for themanagement of such great activitiesIn the side of progresivity aand realization of aconvincing and real partnerity…Findings, forms , realisations:CONTACTS, WELCOMING, POETIC GUIDE,MEETINGS, SPEEECHES, ANALYTICS,PROFILES, PROMOTIONS, EXHIBITIONS OFBOOKS, VISITS, SHOWS, CONCERTS,FOCUSING IN POETIC WORDS, POETICMEETING, INTERVIEWS, POLLS,COMPETITIONS, UNIVERSALDECLARATION

AGENDAI. FIRST DAY, FRIDAY, datE April 20, called:INITIAL DAY, THE DAY OF THEUNIVERSALITY OF VALUESWhich will have in its agenda:9.00 * BOOK FAIR “PEGASIINTERNACIONAL”(with books from the authors of Pegasi fromall the countries of the world and the exposalof the creativity of the authors from differentplaces, of those who participate directly in theCongress, and authors from Brasil who havesent their works for the fair; exposal of thebooks with the authorship of Vitrina University.(In every town where the Congress will takeplace, will take place an exhibition with thebooks of the authors: SHKODËR, LEZHË,KUKËS, GJAKOVË, PRISHTINË) will beexhibited books from the Valley of Presheve) ;here will be exhibited the literary periodicalssuch as “PEGASI” of LNPSHA “PEGASI”ALBANIA ,”KELENO”, “POMEZZIANOTIZIA”, “OBELISK”, “PLUS GAZETA EATHINËS etcetera…

*hour 9.00 -9.30WELCOMING OF THE POETS FROMDIFFERENT COUNTRIES FROM THEGENERAL DIRECTOR OF VITRINAUNIVERSITY, MR. EDMOND VLASHAJ,RECTOR OF THE VITRINA UNIVERSITYTIRANË PROF. DR. MARIO KEDHI, VICE/RECTOR OF THE UNIVERSITY TEKI KURTI

The initial interview with the presence of media.

*09.30 – 14.30

CEREMONIAL OPENING OF THEINTERNATIONAL CONGRESSANTHEM OF ALBANIA*GREETING SPEECH (ALBANIAN, ENGLISH)OF THE RECTOR OF THE VITRINAUNIVERSITY PROF. DR. MARIO KEDHIGREETINGS FROM THE AUTHORITIES OFTHE COUNTRY AND ACADEMICPERSONALITIES AND REPRESENTATIVESOF THE WRITERS FROM DIFFERENTCOUNTRIES OF THE WORLD ANDDIASPORA.*GREETING SPEECH (ALBANIAN, ENGLISH)OF THE SECRETARY GENERAL OF LNPSHA“PEGASI’ ALBANIA, THE POET AGRONSHELE I.W.A , W.PS, BELGIUMGREETINGS FROM THE PRESIDENT OFI.W.AGreetings of the literary vgroup of the universityauthors “VITRINA” …

*ESTEEM OF THE CONGRESS FOR ALL THEPOETS, WRITERS AND ARTISTS OF THEWORLD WHO CONTRIBUTED INLITERATURE AND ART DURING ALL THETIMES”

(INTERPRETATION FROM THE POEM“OASIS (FRAGMENT ) “ (MAJA E MPREHTËE LAPSIT”) OF THE POET KRISTAQ F.SHABANI. Interpret the actress of the theatreof drama “Migjeni” of Shkodra Drane Xhaj(inAlbanian) and Enton Zykaj and AleksandraShabani in EnglishInterpretation of the actress MERITA SMAJA,ShKODËR “ALBANIA” poem of the poet DinoCubatis fragment

* Movie “The Fourth International SymposiumLYRISM IN LITERATURE” fragment“UNIVERSAL VALUES OF A UNIVERSITYSUCH AS “VITRINA “ UNIVERSITY, whichbelongs to the future of the progress of theAlbanian Education”… relation of thisuniversity with Universities of other countriesfor exeprience and professionalism” by the vice/rector of the University Dr. Teki Kurti*TO KNOW THE PARTICIPANTS IN THECONGRESS(they appear with a photo, the country theycome from, Cv and a poem or sketch from allthe participants in the Congress in PowerPoint.*References: “Universiality of values inliterature and contemporary art” (speeches(after a special programme) ….(Albanian,English)KRISTAQ F. SHABANI , I.W.A, W.PS, ABI,AOM , poet, writer, scholarPRESIDENT OF LNPSHA “PEGASI”ALBANIA

Speeches related with the object by poets,writers local and from other countries (after thespecial programme)*Presentations of the Anthologies publishedfrom the year 2007 to the year 2012, theiruniversal values as well as the great translatingactivity, which has realized theacknowledgement of the dimensions of the

THE PROGRAMME OF THE INTERNATHE PROGRAMME OF THE INTERNATHE PROGRAMME OF THE INTERNATHE PROGRAMME OF THE INTERNATHE PROGRAMME OF THE INTERNATIONAL CONGRESS “MUSE OF POETIONAL CONGRESS “MUSE OF POETIONAL CONGRESS “MUSE OF POETIONAL CONGRESS “MUSE OF POETIONAL CONGRESS “MUSE OF POETRY PEGASI 2011” WITHTRY PEGASI 2011” WITHTRY PEGASI 2011” WITHTRY PEGASI 2011” WITHTRY PEGASI 2011” WITHOBJECT: “ UNIVERSIALITOBJECT: “ UNIVERSIALITOBJECT: “ UNIVERSIALITOBJECT: “ UNIVERSIALITOBJECT: “ UNIVERSIALITY OF VVY OF VVY OF VVY OF VVY OF VVALUES IN LITERAALUES IN LITERAALUES IN LITERAALUES IN LITERAALUES IN LITERATURE & CONTEMPORARY ART”TURE & CONTEMPORARY ART”TURE & CONTEMPORARY ART”TURE & CONTEMPORARY ART”TURE & CONTEMPORARY ART”

7


creation of many authors members ofPegasi…in the world andwhich enables the contact with authors of othercountries…, anthological presentation from thewriters and the poets of other countries (specialprogramme).*Concert of the Vitrina ensemble and other kindsurprises with virtuous artists such as: JorgoRoze, Merita Smaja, Drane Xhaj, EnkelejdaQesku, Xhelal Angoni etcetera, delivering oftitles…of Pegasi and grand titles awarded bythe Prestigous Biographical Institutes in theWorld (USA, ENGLAND).“QUESTIONS - ANSWERS “ THE PANEL OFTHE LITERARY GROUP “VITRINA” WITHPOETS FROM THE WORLD*Fair and traditional Albanian show andsketches of painting of the paerticipants by thepainter sketcher.*Surprise WITH THE WORLD CHAMPION inBODY BUILDING, the man fromGJIROKASTRA NIKO MUÇO , participant inmany International Championships, who willdemonstrate this beautiful art of the physicalappearance with the tendency that in the futureto be organized such a World Championshipof BODY BUILDING at Vitrina University,which without doubt will be a great event inthis kind of sport. LNPSHA “PEGASI”ALBANIA has given a contribution in thecreation of the Association of BODYBUILDING, with National dimensions inGjirokastër. In this way will presented a two-planed competition of peotry.*Speeches and presentations of the literaturesof the participating countries in the Congress,which have focused personalities of the literarylife of their country…* JOURNEY THROUGH THE PROFILE“PEGASI INTERNATIONAL (FOCUSEDPERSONALITIES OF ALBANIAN ANDWORLD LITERATURE (SPECIALPROGRAMME)*Visit in kind mediums of the Campus anddialogues.* Questionaries with the participants in theCongress: “Universiality of Values in Lteratureand Contemporary Art “ with a questionarieprepared before.

II. SECONDA DAY, SATURDAY, APRIL 21:THE DAY OF UNIVERSAL EXCHANGE OFVALUES IN LITERATURE, ART combinedwith a tourist and poetic guide in Shkodra andin Lezha, two creative towns and withrepresentative values in literature, culture andart, with the participation of the authors adnemedia of these towns and ac ademic staffs(Shkodër University “Luigj Gurakuqi”).* A brief visit in the town, where poets, writersand great artists were born…*Welcoming from the Director of theTheatre“Migjeni” of Shkodra.*Visits in the mediums of this theatre. Visit tothe photo exhibition, which shows the greatnessof the dramatic art of this dinamic institutionof Albania and an introduction of the twoPegasi members, actors of this Theatre.*Speeches: “Theatre “Migjeni” , one of the mostproductive theatres in which were born greatAlbanian artists”*Speech: “Shkodra the place of Albanian titansin literature”(Gjergj Fishta, Ndre Mjeda etcetera)...

*Speeches (in the mediums of the“Migjeni”Theatre), after the special programmeof the Second day.Interpretations by the great Shkodra poets:*Interpretations from the poems of GjergjFishta, Ndre Mjeda, Migjeni etcetera) by theShkodra actors and Albanian poets,participants in the Congress.*Poets from the world and the Albanianregions, diaspora greet Shkodra.*Welcoming of the participants in the Congressby the Rector of Shkodra University*Visit in the university mediums, contacts witha group of students of the Faculty of AlbanianLanguage and Literature: “Questions-Answersfor contemporary modern Literature”, whichwill be applied also in Vitrina University. Agrouping of students and from onerepresentative, poet, writer of every countrybefore the student panel...*A short visit in the mediums of the UniversityLibrary and taking information for the presenceof the contemporary literature (Gifts of books,ceremonially)...*Speech: “Universal exchange of values inliterature – space for mutual acknowledgementof the contemporary literature”*JOURNEY THROUGH THE PROFILE“PEGASI INTERNATIONAL (FOCUSEDPERSONALITIES OF ALBANIAN ANDWORLD LITERATURE (SPECIALPROGRAMME)

*Welcome by the Directory of the Public LibraryShkodër*An information in the reading hall of thislibrary...*A stop at the Castle of Rozafa and introductionwith its legend...“Albanian representative legends, peaks of thecreature of the thought”

*Going to the town of Lezha*Welcome organized by the Head ofMunicipality of the Town of Lezha, Mr. ViktorTushaj*Short film: “Lezha and its brave history incenturies”*Meetings with the authors of the town ofLezha.*Speech: “ Contemporary literature of Lezhaand its representatives”*Exhibition of this literature…*Poets from the world and other Albanianregions, diaspora greet Lezha*Homage at the Grave of the Great NationalHero, Gjergj Kastriot Skënderbeu.* Return to Tirana(during the return interviews,songs etcetera)..Sesion of the afternoon in Vitrina university:DECLARATION OF THE CANDIDATES FORTHE NOBLE PRIZE FOR THE YEAR 2011FROM IWAThe speeches, concerts, surprises, c ompetitionscontinue.

III. THIRD DAY, SUNDAY APRIL 23, DAYOF CONSTELLATIONDuring this day a short speech will be delivereda sentence for the greater poet, writer or artistrepresentative of every participating country,for the great historical figure of their Nation andhonoring and respect, their literary emphasis...For Albania, Kosovo will be delivered a short

speech about Gjergj Kastriot Scanderbeg andabout Migjeni, the interrupted hurricane andabout the great writer Ismail Kadare).*Parting from Tirana, stoping to Krujë, visit inthe MUSEUM of KRUJAAnd in the Castle of Kruja*departure through the new highway Tiranë -Prishtinë and stopping at the town of Kukësi...*A coffee in the town of Kukësi, where the Driniriver breathes, producer of the Albanian energy.*Short meeting with the authors of Kukësi...Apoetic coffee ...*departure to GjakovaDuring the journey the guide (interpreters) willintroduce the participants with the towns, thetouristic places of Albania from where thehighway passess.Hour 13.00 in the town of Gjakovë (KOSOVO)Day of Constellation 13.00-21.00*Welcome from the head of the Commune Peja*A detailed programme with: filming for Pejaa, its contribution in literature, poeticmanifestations held, central historical figures ofPeja , Book fair of the Peja authors, presentationof a great name of the Pejan literature, shortspeeches, interpretations, visit to some greathistorical objects, shows etcetera.Short speeches and presentations of literaturesof the participating countries in the Congress.* JOURNEY THROUGH THE PROFILE“PEGASI INTERNATIONAL (FOCUSEDPERSONALITIES OF ALBANIAN ANDWORLD LITERATURE (SPECIALPROGRAMME)*Literary, cultural and artistic activity LNPSHA“PEGASI” KOSOVO (branch of GJAKOVË)

IV. FOURTH DAY OF THE CONGRESS,MONDAY . DAY OF THE UNIVERSALBROTHERHOOD OF THE AUTHORS*Hour 8.00 departure from Gjakova to Prishtina*Hour 10.00 opening of the fourth day of theCongress* “UNIVERSIALITY OF THE VALUES INLITERATURE AND CONTEMPORARY ART”*greetings of the President of LNPSHA“PEGASI” KOSOVO*gretings from the sister organizationd all overthe world*Reference: “100 years Albanian literature,relation with the modern world”Professor Assoc. Begzad Balliu*Speech: “ Treasures of the Albanian folk inHarvard “(Universal exchanges in theframework of the tradition of folk) Prof. DrZymer Neziraj, Institute of Albanology ofPrishtina.*Speech: “beginnings, organization andachievements in the exchange of values amongpeoples, one of the main academic aims inAlbanian universities”Prof. Assoc. Nehas Sopaj*Speeches from Albanian Diaspora in theworld, by writers of other countries for the poetselected to be presented...*Anthological presentation*Visit in the Museum of Kosovo, in the Galeryof Figurative Arts, in Prishtina Library.* in the UNIVERSITY OF PRISHTINA in theFaculty of Albanian Language and Literature:“Attending of a lecture in the subject ofliterature with object the universality inLiterature and and donating universal booksin the Library of the University.

Afternoon:“Universal dancing”



8

*Great poetic meeting, dancing, stimuli, titles,diploma...13-13.30 DECLARATION OF THE WINNERSOF THE COMPETITION “PEGASI 2011” BYTHE JURY HEADED BY THE POETESSTERESINKA PEREIRAParticipate all the participants in the CongressProposals of I.W.A for candidates for Nobelprize in Literature for the year 2012CONCLUSIVE TALK OF THE CONGRESSCOMMUNICATE FOR THE PRESS(UNIVERSAL DECLARATION) ALSO FORTHE WORLD LITERARY ORGANISMSDIRECT IN THE HALL OF THE RTK FOR THEPROGRESS OF THE INTERNATIONALCONGRESS “MUSE OF POETRY PEGASI2011” WITH OBJECT “UNIVERSIALITY OFVALUES IN LITERATURE ANDCONTEMPORARY ART”AND UNIVERSAL DECLARATION OF THECONGRESS, CALL FOR PEACE, WELLUNDERSTANDING AND PROGRESSIVEDEVELOPMENT IN THE PATH OFDEVELOPMENT IN GENERAL ANDLITERARY IN PARTICULAR”

April 24, Tuesday hour 8.00Departure of the participants in the Congressfrom Prishtina , the capital of Kosovo“Good bye in the other InternationalCongress”...*In this Congress a great importance will bededicated to selections made by the participantsfrom different countries of the world in orderto publish and discuss about the authorsprotagonists, capital works, by fulfilling all theirdemands.

Every speech deliverer will realize his/herspeech with illustration to display it in thesystem of PowerPoint, where will also havehis/her own individual material of the CV andliterary activity...There will also be a surprisal presentation of agroup of works considered and selected asinovation in Albanian literature of the talentedauthors from the country and the World...Photo exhibition from the symposiums hels inVitrina University TIRANË 2008-2011The SECRETARY OF THE PRESIDENCE OFTHE INTERNATIONAL ASSOCIATION OFPOETS, WRITERS AND ARTISTS “PEGASI”ALBANIA, headed by Mrs. AGETINAMARTINI, DWELLING IN Italy has taken careabout the presentation of the materials of the

Congress. She is a true professional, educatedand serious.From both the associations NPSHA “PEGASI”we shall send to the Ministries of the Interior ofboth countries, Albania and Kosovo, theitinerary of the movement, the agenda of theCongress, the places where the congress willbe held, for safety to avoit the smallest incident,as all the participant in the Congress aremembers of world literary organisms.The movements within the territory of therepublic of Albania will be with regular vehiclesand insurances and every participant will havethe logo of the participation in the Congress, aswell as his/her identification documents.The Associations will have their group of guideand security headed by the poet and specialistPerikli Shuli....* A short meeting of ideas is planned at the Bar“VRITE LOTIN “ medium of LNPSHA“PEGASI” ALBANIA, where will be displayedfilms from the activities of Pegasi...* It was also discussed about the speech:“Psychoanalytics in literature and in art” atypical psycho-social-analytical point of view,which will be delivered by Rezarta Pode. It wasdiscussed about the substrate of this speech.The Congress will have scientific discipline, thesame as in other symposiums and in the lastday the Congress will select the new Presidenceof pegasi with poets and writers of internationallevel, who are members of PEGASI and will bediscussed about a more fruitful connectionamong members of pegasi in the universalplane....In the Congress every group, or Association hasits own right to make its own proposals also inthe plane of world awards, as it has come fromthe Greek Association of Writers the proposalfor Candidate for the Nobel Prize for the poetPOTIS KATRAKIS, presented by the translatorand poet Zaharulla Gaitanaki, HonoraryMember of LNPSHA “PEGASI” ALBANIA.It will also be declared the AlternativeAcademy, an idea put forward in the year 201and considered as correct.This congress will have its own materialspublished, which are already being preparedand are being negotiated. We are discussing foran ANTHOLOGY OF POETRY “OPEN LANE”2, where the works of all the participants incongress and those who c ontribute with speeches etcetera, will be published..., with a shortbiography and with a little cost which will beused for its publication, where every participant

in the congress will have a copy.The congress has its own literary character,respects all the symbols of the participatingcountries, which show their national identity,as well as the symbols of their representativeAssociations and groups. Every other deviationis punishable and out of the rule of theCongress.This is for informing, because the experiencehas shown that there has been seriosity andrespect of all the rules from the authors...In this Congress will be introduced all theliteratures of the participating countries and ofthe distinguished literary personalities of all thecountries, using all findings and formats.President of the First International Congress“PEGASI- VITRINA”Kristaq F. Shabani, poet, writer, scolar, aesthete,I.W.A, W.P.SPresident of LNPSHA “PEGASI” ALBANIAHonorary member of many Associationsthroughout the WorldPresident of the Association of Writers, Poetsand Artists “PEGASI” ALBANIA“MAN OF THE YEAR 2011” ABI , USADECEMBER 2011NOMINATED “MAN OF THE YEAR 2012”ABI, USA, FEBRUARY 2012WINNER OF “THE GOLDEN MEDAL OF .....“ FOR ALBANIA ABI, USA JANUARY 2012C OLLABORATOR WITH EQUAL RIGHTS INABI, DECEMBER 2011SELECTED AMONG 2000 INTELLECTUALSOF THE 21ST CENTURY BY IBC(BIOGRAPHIC INSTITUTE OF CEMBRIDGE)ENGLAND JANUARY 2012SELECTED AMONG 1000 PEOPLE“ILLUMIJNATED MINDS OF THE 21STCENTURY” BY ABI, USACORRESPODENT OF THE SCIENTIFIC ANDLITERARY MAGAZINE “LA PORTA DELLUOMO” ITALY, NOVEMBER 2011The rigorous performance of the agenda isattended:Agron Shele I.W.A, W.PS SECRETARYGENERAL OF LNPSHA “PEGASI” ALBANIAALONG WITH THE VICE PRESIDENTS ANDSECRETARIES OF LNPSHA”PEGASI „ALBANIAIN KOSOVO : PRESIDENCE OF LNPSHA’PEGASI” KOSOVOTIRANË, ALBANIA MARCH 5, 2012VicePresident of the First InternationalCongress “PEGASI- VITRINA” Mrs . HasijeSelishta W.P.S


HAPJE E SIPARIT TË KONGRESIT NDËRKOMBËTAR “MUZA POETIKE PEGASI- VITRINA 2012” TE LOKALI “VRITE LOTIN”

PRITJE NGA PRESIDENCA E LNPSHA “PEGASI’ ALBANIA TELOKALI “VRITE LOTIN “, REZIDENCE E LIDHJES DATE 19.04.2012

DATË 19 PRILL 2012 ORA 19.00

MARRIN PJESE PRESIDENCA E LIDHJES NDËRKOMBËTARE TËPOETËV E, SHKRIMTARËVE DHE POETËVE “ PEGASI” ALBANIA,PRESIDENTI, KRISTAQ F. SHABANI, SEKRETARI I PËRGJTHSHËM,AGRON SHELE Z/VENDËSPRESIDENTJA KOZETA ZAVALANI,PETRO DUDI , ZEVçPRESIDENT I PËRGJITHSHËM ILNPSHA”PEGASI” ALBANIA , SEKRETARE E PËRGJITHSME ELNPSHA “PEGASI” KOSOVA SHEFQETE GOSALCI, SEKRETAREPER ETIKEN E LNPSHA “PEGASI”, TEKI KURTI, Z/VENDESREKTOR I UNIVERSITETIT “VITRINA”, ELONA HASIMLLARI,KOORDINATORE PËR VEPRIMTARITË KULTUROREUNIVERSITETI VITRINA, SEKRETARE E ARTIT FIGURATIV,

PIKTORJA FLUTURA MAÇI, POETJA SHQIPONJA DURO,KOORDINATORE PËR TALENTET E RINJ NË EVROPË E LIDHJES,ALEKSANDRA SHABANI (MAJLINDA) POETE PERKTHYESE , ZEV/SEKRETARE E PERGJITHSHME E ELNPSHA “PEGASI” ALBANIA,PËLLUMB GORICA , SEKRETAR PER TALENTET E RINJ TE LNPSHA“PEGASI” ANXHELA PEZA, SEKRETARE E LIDHJES SE KRIJUESVE“PEGASI” PËR DEGËN E TIRANËS, PERIKLI SHULI,KRYEKORDINATOR I LNPSHA “PEGASI” DHE PRONARI POET I“VRITE LOTIN”, XHELAL LUCA , KOORDINATOR I LNPSHA“PEGASI’ PËR TIRANËN, HYQMET HASKO KOORDINATOR ILNPSHA”PEGASI” PËR TIRANËN , AGETINA MARTINI,KRYESEKRETARE E PRESIDENCES SE KONGRESITNDËRKOMBËTAR , ËNGJËLL SHAMETI, PËRFAQËSUES I DEGËS SËLNPSHA “PEGASI” FIER,ROLAND LUSHI, BOTUES I REVISTËS “OBLEISK “ , ELEFTERIAKALLOJERI, ZçKRYETARE E LNPSHA PEGASI” ALBANIA PËR

9

Nr.80 PEGASIPEGASIPEGASIPEGASIPEGASI, Prill 2012GJIROKASTRËN , VASIL ZËRA , POET , BARD , N/KRYETAR IDEGËS SË LNPSHA “PEGASI” ALBANIA PË GJIROKASTRËN,ALKETA MAKSUTI ,POETE, SHKRIMTARE TIRANË, KLODIANAKULLOLLI, POETE, LUSHNJË, REZARTA PODE, SEKRETARE PERPSIKO- ANALITIKËN LETRARE, SHKODËR.*POETËT E MBËRRITUR NGA VENDET PJESËMARRËSE : ITALI,TURQI, GREQI, KROACI, SUEDI, IRAN, BELGJIKË, MALI I ZI,KOSOVË, SHQIPËRI E TJERE SI DHE NGA KRIJUESIT SHQIPTARËME BANIM NË: ITALI , FRANCË, BELGJIKË, ZVICËR, ITALI, GREQI,SUEDI, FINLANDË E TJERË.

PROGRAMI

*FJALA E MIKPRITJES: “Mirëseerdhët në KONGRESINNDËRKOMBËTAR” MUZA POETIKE PEGASI- VITRINA -2012"ME OBJEKT: “UNIVERSIALITETI I VLERAVE NE LETERSI DHE NËARTIN BASHKËKOHOR” (SHQIP, ANGLISHT, ITALISHT)PRESIDENTI I LIDHJES*FJALA PËRSHËNDETËSE E ZçREKTORIT TË UNIVERSITETITVITRINA DR. TEKI KURTI

PËRSHËNDETJE NGA PËRFAQËSUESIT E ORGANIZMAVELETRARE PREZENTE DHE NGA KRIJUESIT SHQIPTARË NËVENDET E TJERA TË EVROPËS SI DHE NGA KRYEREDAKTORJA E

GAZETËS PLUS GAZETA E ATHINËS ZONJA IRA LONDO.

*GJATË PRITJES SHFAQJE NË MONITOR : PJESMARRËSIT EKONGRESIT NDËRKOMBËTAR , FOTO, CURRICULUM VITAE ,KREATURA E TYRE...* SHFAQJE E FILMIT: “SMPOZIUMI IV NDËRKOMBËTAR “MUZAPOETIKE PEGASI 2012’ NË UNIVERSITETIN “VITRINA” DHEVEPRIMTARI TE TJERA TË LNPSHA “PEGASI’ ALBANIA..NJOHJE, AUTOGRAFE, LIDHËSI, SHKEMBIM VEPRASH TËNDERSELLTA.ANTOLOGJIA “KORSI E HAPUR” 2, RINJOHJE ME PROGRAMIN E(VEÇANTË ) KONGRESIT

.MERR PJESË GRUPI POLIFONIK “PEGASI’ ALBANIA

PRITJA ORGANIZOHET TE RRUGA DOM BOSKO, AFËR TV VIZIONPLUSITTELEFONI PËR KOMUNIKIMPERKLI SHULI 0696105232

PRESIDENCA E LIDHJES NDËRKOMBËTARE TË POETËVE ,SHKRIMTARËVE DHE ARTISTËVE “PEGASI” ALBANIATIRANË, 12.04.2012

DREJTUES E SEANCASH TË KONGRESITPOETJA KOZETA ZAVALANIDR. TEKI KURTI Z/VENDËSREKTOR IUNIVERSITETIT “VITRINA”SHQIPONJA DURO, POETE, GAZETARE,BELGJIKËDespina Kontaxis, poete, Kavalla Greqi

Data 20 prill 2011, DITË E PREMTE ora 10.15.-14.309-10.15 Programi kryesor hapja , përshëndetjet,referenca1.Kumt special“Personalitetet e mëdha të letërsisë botërore dheUniversi”Letersia moderne dhe universialiteti i vlerave”Teresinka Pereira , Presidente e I.w.A*Përshëndetje e Lëvizjes Poetike “100000 POETËPËR NDRYSHIM”Michael Rothenberg, Californi2. “Letërsia turke, proza poetike turke bashkëkohoredhe roli qe luan në univers”Asst. Prof. Dr. Tülay AKKAYUN Muðla University,Faculty of Arts and Sciences, Applied ForeignLanguages Department Kötekli – MUÐLA *Përshëndetje e Lidhjes e Shkrimtarëve të Perusë,MANUEL LASO, POET , ESEIST3. “Guximi i konkurrimit universal te vlerave nefushën e pikturës dhe të skulpturës I shprehur gjatëekzistencës “Flutura Maçi, piktore, poete Sekretare për Artin eLNPSHA “PEGASI”4. “Hellenistic Poetry” Poezia helene moderneDespina Kontaxis, poete, Kavalla Greqi5. “ Letërsia e sotme iraniane dhe letërsia modernee emigrimit”Azita Ghahreman, IRAN is an Iranian poetPërshëndetje nga poeti Indian Kuldeep Srivastava6. “Letërsia moderne kroate, e parë nëkendvështrimin e universialitetit kontributi dhepërfaqësuesit e saj virtuozë „“Keativiteti si shpërblim për mungesën os(mosparaqitjen) të vlerave universale ““CREATIVITY AS COMPENSATION FOR THEABSENCE OF UNIVERSAL VALUES “

7. LETËRSIA DHE A RTI MODERN SHQIPTA R Lana Derkaè, poet, CROATIA*Përshëndetje kongresit nga DEW BRAVAJ, INDI8 ‘’Letërsia italiane dhe Universi “Prof. italiane , poete

9.”Letërsia bashkëkohore shqipe e Kosovës dheuniversaliteti”nga Prend Buzhalla , poet, studiues , shkrimtar,Kosovë..

10.ANTOLOGJIA POETIKE “KORSI E HAPUR”2

Nga arkivoli i madh “lindi” Dielli, qafoi Fjalën...Globi doli nga Mermeri ...Në korsi filloi startimi ... Drande XHAJI, MERITASMAJA , SHKODER

Antologia poetica “ La Corsia Aperta “ 2Dal grande feretro “ è nato “ Il sole ha abbracciatola Parola...Il Globo è uscito dal Marmo... Nella corsia hacominciato l’inizio...

ANTHOLOGY OF POETRY “OPEN LANE” 2 From an enormous coffin the Sun was “born”,embraced the Ëord... The globe surfaced from theMarble ...On the lane the launch began...11. “Gjuha, mjeti universal i ndërkëmbimit tëvlerave”Mg. Klodiana Kullolli, poete, ALBANIA12. “Letërsia gjeneratore dhe impulsive, larmiatematike, tharmi, dritëzimi, analitika, këndvështrimijetësor, fluturimi dy kahësh dh dy krahësh në qiejt eletërsisë moderne”

Vasiliki Ergazaki“Disa mendime kritike për përfaqësuesit bashkohorëtë letërsisë shqiptare “fokusuar libri “Pulsi i Dhimbjes”

13. “Plus gazeta e Athinës , një gazetë përfaqësuesetipike mediative e mentaliteti dhe civilizimit”Ira Londo , Kryeredaktore e gazetës Athinë14. “Hapësira universale krijuesve shqiptarenëpërmjet pasqyrimit antologjik në Belgjike,synime”Francis Chenot poet , lexon kumtin Vasil Capeqi,BELGJIKË15. Revista letrare “OBELISK” në hapësirënuniversaleRoland Lushi , botues , Tirane, Albania15.00 - 17.00 Drekim festivMiting i madh poetik “Poeti dhe Universi”KRISTAQ F. SHABANI

PROF. ITALIANEAzita Ghahreman, IRAN is an Iranian poetAsst. Prof. Dr. Tülay AKKAYUN

“Antologjia poetike”Korsi e hapur” 2 Autorë tëPegasit dhe të tjerë nga vendi dhe BOTA,pjesëmarrës në Kongres.Çmimet e Konkursit në kuadrin e KongresitNdërkombëtarDhenia ceremoniale e titujve “ARTISTE ESHQUAR E LNPSHA “PEGASI” ALBANIAaktoreve të talentuara shkodran e Merita Smaja dheDrande Xhaj

18.00 – 20.30 Seanca e pasdites 20 prill 2012DREJTUES I SEANCES AGRON SHELE,SEKRETAR I PËRGJITHSHËM I LNPSHA“PEGASI” ALBANIA

Davor Šalat , poet, KROACIPAVLE GORANOVIQ (PAVLE GORANOVIÆ) –MAL I ZI1. Kumt « Krijimtaria në Letërsi dhe Art, universi isaj në Mal të Zi «PAVLE GORANOVIQ (PAVLE GORANOVIÆ) –MAL I ZI2. “ Instituti Letrar i Ankarasë dhe roli qe luan përuniversializmin e vlerave”TOZAN ALKAN , ILA Turqi3. “Kalimkohe dhe poezi, një nga fushat e tepëruarae të shkuara të vlerave universale” “Poeti dheUniversi”“Pastime and poetry – one of the last remainingdomains of universal values “Davor Šalat , poet, KROACI4, Mendimi kritik maltez“Transmetimi i vlerave universale nëpërmjetpoetikës magjike”nga Patrick Sammut, poet, studiues , Maltë ”Transmission of Universal Values through PoeticMagic”

LETËRSIA MODERNE E BELGJIKËS

5. « Aspekte lirike ne poezine sureale te Paul VanOstaijen »« Aspecten van het Belgische lyrisme dankzij hetSurealisme van Paul van Ostaijen » Shqiponja Duro(Leuven-BELGIUM) nga Shqiponja Duro, poeteBelgjikëLETËRSIA MODERNE SHQIPTARE

PROGRAMI I VEÇANTË PROGRAMI I VEÇANTË PROGRAMI I VEÇANTË PROGRAMI I VEÇANTË PROGRAMI I VEÇANTË i c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K ri c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K ri c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K ri c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K ri c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K r y e s o ry e s o ry e s o ry e s o ry e s o r


10

6.”Darka e gabuar” e shkrimtarit ISMAIL KADARE

KUMT “Qiellzanat trillane” nga Petraq Kote,ALBANIA

7. MLADEN LOMPAR Mal i Zi“Një prezantim i poezisë malazeze me përfaqësuesite saj tipikë të sotëm dhe konkurrimi i saj i vlerave”

PREZANTIM ANTOLOGJIK

Senca e Antologjive poetike*ANTOLOGJIA “KORSI E HAPUR “ 1,2 *”Antologji “NË FLAKËN E KRIJIMIT”1,2,3Athinë Panajota Zaloni Greqi*”PIKTUROJ NË DET TË BARDHË” antologjipoetike në shqip e poetes Panajota Zalloni* “Krijuesit bashkohorë grekë” antologji në shqipDino Cubatis*”Antologji” Kaito”Antologjia, Kiato 2009"Përshpirtje për Panajaot Kalahanin” VasilikiKalahani* “Antologji e Mongolisë” Hadaa SendooDomenico Defelice: “Fletë nga Poezia Kalabreze eshekullit të XX” sipas preferencës së Angelo ManitësItali*Antologji e Malit të Zi*Antologji e Belgjikës*Antologji e ISH RJ të MaqedonisëDarkimiE shtunë 21.04. 2012 DIA E UNIVERSIALIZMITTË VLERAVEDREJTUES SEANCE REZARTA PODE,psikologe , poeteTOZAN ALKAN , poet ILA TurqiMLADEN LOMPAR POET, STUDIUESJOZEFINA TRABOINI, POETESHKODËR- LEZHË

Nisja nga Tirana 08.00Tiranë – Shkodër- Lezhë- Tiranë“Proza poetike magnetizim shpirtëror në botënshkrimore” Nisje për në Shkodër nga Tirana ora 8.00Soditje të panoramës natyrore Tiranë – Shkodërnjohja me vendet, insfrastrukturënMbërritja në Shkodër dhe fillimi i veprimtarisë ora10.30 Teatri “Migjeni” “Letërsia, impulsuesja dhe dinamika jetësore”Ekspoze e librit të krijuesve shkodranëPërshëndetje nga poetja italiane, poetja turke, poetjagreke Dhespina Kontaxis, poetja iraniane suedezeAnzita, poeti dhe gazetari kroat, poeti malazez PetreGoranovicFragmente nga përshëndetja e Michael RothenbergCanada2. Universiteti “Luigj Gurakuqi” ShkodërNë mediatekën e Universitetit “Luigj Gurakuqi”ShkodërPërshëndet pjesëmarrësit e KONGRESITNËRKOMBËTAR “PEGASI – VITRINA “ 2012Rektori i UniversitetitKumt i Profesores dhe poetes italiane3. Biblioteka ShkodërProfil Dino Koubatis, Greqi Kumtim “Magjia epërkthimit”INNOVATION AND THE MAGIC OFTRANSLATINGN G A Dritan Kardhashi përkthyes, AleksandraShabani, përkthyese, poeteA critical thought over a translated literary ëork inalbanian language.The progressive mission of a W ork- documentdesigned W ith epos (Speech) Held in May 16, 2004 in the auditorium of theUniversity “E.Çabej” Gjirokastër, discussing the

work of the well known Greek writer Dino Kubatis.“Iliana jeta jonë përfundon tek tanket” Dino Kubatisanglisht Dritan KardhashiKumtim (shqip anglisht)* “Prezenca e pigmentit poetik në veprimtarinëkrijuese të shkrimtarit dhe poetit Dino Cubatis, vlerae universalizmit letrar”“Duke udhëtuar në Shqipëri” dhe romanit “Ilirianajeta jonë mbaron te tanket”4.Në kalanë e Rozafës, legjenda e Rozafësinterpretim nga aktoret e Teatrit “Migjeni Shkodër,vizitë në Kala, Pozime impresionante në Kalanë eRozafës .Recitim i poezisë : “Duke pritur RINGJALLJEN “KUMTET QE DO TË MBAHEN NË TEATRINMIGJENI , UNIVERSITET DHE BIBLIOTEKENE QYTETIT TE SHKODRESLETËRSIA MODERNE E KRIJUESVE NË ISH RJTË MAQEDONISË1. *”LIRIZMI NË LETËRSINË SHQIPE TËKRIJUESVE NË ISH RJ TË MAQEDONISË;PROF. DR NEHAS SOPAJ, UNIVERSITETI ISHKUPIT2.”Arti i komunikimit, etika e sjelljes, humanizmi ikrijuesit universal”Jozefina Traboini, Sekretare per Etiken e LNPSHA“PEGASI” ALBANIA3.. “ Letërsia moderne italiane”Arjan Kallco, pedagog, studiues, përkthyes ,universiteti “Fan Noli” Korçë4. “Letërsia moderne e Afrikës së Jugut”Dhespina Kontaxis, poete, Kavallë, Greqi5. “ Krijimtaria e krijueseve femra dheuniversialiteti”Kozeta Zavalani, poete , Z/vendëspresidente eLNPSHA “PEGASI” ALBANIANisja nga Shkodra 13.00 dhe mbërritje në Lezhë14.00

PROGRAMI I VEÇANTË PROGRAMI I VEÇANTË PROGRAMI I VEÇANTË PROGRAMI I VEÇANTË PROGRAMI I VEÇANTË i c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K ri c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K ri c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K ri c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K ri c i l i ë s h t e i n d ë r l i d h u r m e P r o g r a m i n K r y e s o ry e s o ry e s o ry e s o ry e s o r

Lezhë data 21.04 ora 14.00

DREJTON SEANCEN LEONARD VLASHAJDREJTOR I VEPRIMTARIVE KULTURORE TEUNIVERSITETIT VITRINAMIRADIJE RAMIQI, PIKTORE, POETE,KOSOVË

Homazh tek Beslidhja e Lezhës , fiksime çasteshNjë historik i shkurtër (Ciceroni)Pallati i KulturësPritje dhe përshëndetje e përfaqësisë vendoreKryetari i Bashkisë LezhëPanair ekspoze i librit të autorëve lezhianë dhedëgjimi i kumtit “Larmiteti i kreaturës lezhianeletërsi art”Përshëndetje nga poetja italiane , poeti TozanAlcan, poetja greke Vasiliki Ergazaki, poetjaKozeta Zavalani Albania, poetja Albana ZhutaStrugë Maqedoni, Shefqete Gosalci Kosovë dhepoetja kroate Lana1. “Hajku dhe Universi” Ram Krishna , poet,studiues, përkthyes INDI2. “Sa e këndshme e hidhur të jesh femër “ mendimkritik mbi veprat eshkrimtares “Mimoza Ahmeti”Aleksandra Shabani (Majlinda) Z/ Sekretare ePërgjithshme e LNPSHA “PEGASI” ALBANIA3. KUMT NDERI I KONGRESITLETËRSIA MODERNE SUEDEZE« PËRKTHIMI I SHPIRTIT NË NOCIONEVIZUALE TOMAS TRANSTRÖMER, FITUES IÇMIMIT “NOBEL” NE VITIN 2011 » QERIM RAQI, POET , SUEDI15.00 Drekim në Lezhë

18.00 Kthimi nëTiranë

Seanca e pasditesSeanca e pasditesSeanca e pasditesSeanca e pasditesSeanca e pasditesDitë e shtunë, 21 prill 2012 0ra 19.00DREJTON SEANCEN PROF. DR. MARIO KEDHI,REKTORI I UNIVERSITETIT “VITRINA”VASILIKI ERGAZAKI , POETE, GREQI1. The Logos Sounds: Poetry Gives Birth to InfinityTrungjet e Tingujve: Poezia jep Lindje ( Prejardhje)drejt Pafundesise ( Paanesise)Vassiliki Ergazaki, ATHENS , GREECE2. “Poeti Francis Chenot profil dhe bashkëkohesiuniversale”VASIL CAPEQI , STUDIUES,PËRKTHYES,BELGJIKË“5. nga Rezarta Pode Pedagoge e Psikologjisë nëUniversitetin “KRISTAL” TIRANËRrëfim për vetveten (poetët) Poeti Tozan Alcan(Instituti Letrar i Ankarasë)6. Profile dhe prezantime të librave me karakteruniversalProfil Kristaq F. Shabani«SELI NË QIEJT’ “A SEAT IN HEAVENS”«HUMILITED VIRTUE» «LAVIRTU SPEZZATA,»Il polso del dolore» poesia Gëzimi i vjeshtës”,”Autun Joy’Article read in Alban CongresCritical Article by Indian poet K.K.Srivastava, onKristaq F. Shabani’ sbook ‘Humiliated Virtye”A short coment by Nadia Cella Pop* EfthimiosHatziionanou ëriter – Editor of “ATTICA LETTERS”GREECE Bridge in making A Bi –annual Collection ofInternational Poems And Literary Appraisals.

DINO Kubatis “Duke udhëtuar në Shqipëri”Panagiota Zalloni 1,2,3 With the flame of creation

“Me flakën e krijimit”VASILIKI ERGAZAKI “Tempuj të vegjël në dallgëDimitri Kakalidhi “Shkendijëzat” ÅíáýóìáôáLeta Kucohera“Koha e përjetshme” (Eternal time, Il tempoeterno.Jota Fotiadhu- Balafuti “Me zogjtë e bardhë tëqiellit”, ”, “With the ëhite birds of the sky “, “Congli uccelli bianchi del cielo”VASILIKI KALAHANI “Më djeg Erosi i Qiellit” (The love of the Sky burns me…,QERIM RAQI “THE ORPHENS’S BROKEN LYRE”MIRADIJE RAMIQI “THE RETURN THE BROCENSILENCE “Rezarta Pode “Çuditja e pikës” ( The raindropwonders, L’incanto della goccia)Petro Dudi ConstelationMurat Memallaj “Eseniane”“Perandoria e shpirtit “ Jozefina TraboiniHasije Selishta “Il FUOCO MITICO””Saggezzamistica” “Il sibilo di capelo”Shefqete Gosalci BOILING OF ‘DEPTHS’‘BOLLIMENTO DI PROFONDITARiza Lahi “HANIVBAL ANTE PORTAS”MIGUEL Oscar Menassa Aforismos y decires1958- 2008POMEZIA – NOTIZIE “Lidhja UNIONE” Antonio BellusciDomenico Defelice “RESURRECTIO”( Viagggio neldolore)Florentin Smandarache “ENCYCLOPETRIA”NADIA CELLA POP“SHIPWRECKS DELAYED” THE LORDSHUP OFTHE WORD

11


Nisja per ne Krujë nga Tirana ora 08.00-KRUJË 8.30VIZITË NË MUZEUMIN GJERGJ KASTRIOTISKËNDERBEU DHE NË KALANË E KRUJËSNJË NKAFE POETIKE NË KRUJË MEKRUTANËT DHE KRIJUESIT KRUTANË ..“Gjergj Kastriot Skenderbeu, Heroi Kombetar iShqipërisë”

Një kafe poetike te “BAR AMERIKA” 10.00Te Salla e Konferencave te BAR “AMERIKA”DREJTON SEANCEN RAM KRISHNA , POET,PËRKTHYES INDIKumte1. LETËRSIA E SOTME AMERIKANE ,PERFAQËSUESIT E SAJ”paraqet kumtin Anila Mihali, poete , Permet2. Kumt: “Koncepti im per poezinë lirike”Teresinka Pereira PRESIDENTE E I.Ë.A SHBAKUMTE SPECIAL I KONGRESIT3.*”Letërsia paradoksale, këndvështrim i ri dhenë aspektin lirik”nga Prof. Dr. Florentin SmarandacheUniversiteti MEKSIKO, SHBA.

4. LIRIKA RUSE KONTEPORANE“Gruaja, të cilën dashuroj” Adolf Shvjedçikovprezantimi i librit “Gruaja , të cilën dashuroj”Duro Shehu, kritik, Gjirokastër, AlbaniaNJË KUNDRIM POETIK TË LIQENIT TËKUKËSIT

VIJIM UDHËTIMI NËPËR AUTOSTRADËN EKOMBITKUKËS – PRIZREN MBËRRITJA NË PEJË ORA 13.30

Në miniseancat e Kongresit paraqitja e kumtevetë shkurtër ilustrues në monitor :“krijmtaria dhe universialiteti në letërsi dhe nëartin bashkëkohor “Pogradec poeti Bujar Balliu, Arjan Kallco Korçë,Lida Laze Elbasan, Lulzim Logu Bajram Curri ,Mirditë , Shkodër, Lezhë, Krujë, Lulzim Hajdari

E DIEL 22.04.2012 DITA E PLEJADËS

Kukës , Gjirokastër, Pozaet Qose Gramsh...,Xhelal Luca , Dibër

DITA E PLEJADES PEJËDREJTON SEANCEN E KONGRESIT PROF.DR. ZYMER NEZIRI

Në një ambient festiv ( kinoteatër) është shkruarme shkronja të florizuara“Përpjekjada e madhe.... 100 vite Pavarësi”“Me pushkë dhe penë për MËMËDHENË”“Ti, SHQIPËRI , më ep nder , më ep emrinShqipëtar...”Naim Frashëri

*Në mjedis janë ekspozuar portrete të figuravetë mëdha të Kombit, që kanë kontribuar përPavarësinë e Shqipërisë dhe portrete tëpatriotëve të mëdhenj të Pejes ku organizohetveprimtaria (Peje )*Ekzekutimi i Himnit Kombëtar “ 100 vjet Pavarësi kombëtare… përpjekjet përliri dhe pavarësi e çlirim shoqëror të rrethi tëPEJES , evidentimi i kontributit”Shfaqja e një filmi me diapozitiv

*FJALA HYRËSE DHE CEREMONIALE EVEPRIMTARISËKryetari i KOMUNES së Pejes

*Referencë: “ Pas 100 vitesh a janë plotësuarëndrrat e Rilindsave të mëdhenj dhe patriotëvekolonjarë për ta parë Shqipërinë,Pejen Zonjë?”*Shfaqja e një pjese me një akt me fokus patriotëte mëdhenj shqiptarë (trupa artistike e teatrit dhedramës, apo grupe teatrore në qytetit te Pejes )

RILINDASI I PEJES HAXHI ZEKA

*Ekspoze fotografike nga jeta e tij*Ekspoze e kontributit shkrimor*Referencë: “ Haxhi Zeka një figurë e madhepoliedrike shumëplanshe, me rol të veçantë në

historinë e Kombit…”*Interpretime nga krijimtaria poetike per HaxhiZeken dhe per figura te tjera patriotike te Pejes.Aktorë, nxënës të shkollave të mesme të Pejes*Hapja e Ekspozitave*EKSPOZITË PIKTURORE VETIAKE EPIKTORES FLUTURA MAÇIDHE PUNIME TË PIKTORËVE TË PEJES*EKSPOZE “ARTI I PUNIMIT TRADITOR“STUDIO MAÇI” NGA ARTISTJA HAJRIEMAÇI*SFILIM ME VESHJE TË TRADITËS PUNUARNGA MJESHTRJA HAJRIE MAÇI.*Kumt “Çdo libër ka fatin e vet”LNPSHA “PEGASI” ALBANIA*Një dhurim për Bibliotekën e rrethit ngaautorët pegasianë*Ekspoze e krijimtarisë të krijuesve pejane

“Analitikë e veprës krijuese të poetit AzemShkreli , stili, figuracioni në vepër, tematika,larmishmëria, psikoanalitikë, të rejat përsjellësenga korpusi i krijimeve, kontributi në letërsinepejane dhe në letërsinë shqiptare”Kumtim, interpretatim

* Prezantim i shkurtër i librit të VIKTORGASHITnga Prof. Dr Zymer Neziri , InstitutiAlbanologjik i Prishtinës

*Dhënia e titullit “NDERI I LNPSHA “PEGASI”ALBANIA Etnografit VIKTOR GASHI

*VIZITË DHE ZHVILLIM CEREMONIE NËOBJEKTIN MUZEAL

NË MBRËMJE NË KINOTEATRIN E QYTETIT

*MANIFESTIM POETIK I POETËVE DHEARTISTËVE PEGASIANË DHE PEJANE*KONCERT I ANSAMBLIT FOLKLORIK TËPEJES ME OBJEKT 100 VJETORIN EPAVARËSISË SË SHQIPTARISË

DITA E VËLLAZËRIMIT UNIVERSALDREJTOJNË SEANCAT E KONGRESIT PROF.ASSOC BEGZAD BALLIUHASIJE SELISHTA , SHEFQETE GOSALCI,PROF. ISAK SHEME

Përshëndetje nga poeti turk TOZAN ALCAN,poeti kroat Davor Šalat , poet, KROACIPoetja greke Vasiliki Ergazaki, poeti indian RamKrishna,poetja Shqiponja Duro Belgjikë, poetjaLiridona Sehishtaj, Poetja Albana Zhuta, Strugë,Pedagogu Arjan Kallco Universiteti “Fan Noli”Korçë, poetja iraniane Anzita, AgetinaMartiniItali, Azita Ghahreman, Silvana Berki Finlandë,Valentina Broja Sahin Francë

1.”Universaliteti i lirizmit LasgushianeLetërsinë Shqipe”nga Agron Shele ËPS (Belgjike)2. “Letërsia turke, proza poetike turkebashkëkohore dhe roli qe luan në univers”Asst. Prof. Dr. Tülay AKKAYUN MuðlaUniversity, Faculty of Arts and Sciences,Applied Foreign Languages Department

Kötekli – MUÐLA3. “Hapësira , diversiteti dhe universi poeti”Aleksandra Shabani (Majlinda)

4. .”LETËRSIA MODERNE INDIANE” ngaRAM KRISHNA , POET, PËRKTHYES , INDI5. Ibrahim Kodra , ky piktor i madh “Miradije Ramiqi, piktore, poet Kosovë6. “ Poezi a moderne greke “ “HellenisticPoetry”Despina Kontaxis, poete, Kavalla Greqi7.”Keativiteti si shpërblim për mungesën os(mosparaqitjen) të vlerave universale “8.”CREATIVITY AS COMPENSATION FORTHE ABSENCE OF UNIVERSAL VALUES “ Lana Derkaè, poet, CROATIA

9. “ Letërsia e sotme iraniane dhe letërsiamoderne e emigrimit” Azita Ghahreman, IRAN is an Iranian poet

10. LETËRSIA ARBËRESHE

“Mes imazheve dhe mirazheve ne poezinëlirike të Buzëdhelprit”

nga ALISA VELAJ pedagoge në Universitetin“Alekdandër Moisiu” Durres

11 “Letërsia shqipe në Mal të Zi: Një veshulnë pjergullën e poezisë shqiptare”Anton Gojçaj dhe Liridona Senishtaj Mal iZi

12. ITALI.« POMEZIA NOTIZIE » “Isola del Cielo” TitoCauchi Ed U, M.E, 2005Giovanna Maria Muzzu(Marrë nga revista letrare « POMEZIANOTIZIE » Nr. Prill 2006)Përktheu nga italishtja Aleksandra Shabani « Një mënyrë ndryshe për të bërë poezi : Detiim”Prof. Flavia Lepre Itali“Ëndrra e të sapolindurve”Nga Paficio TopaITALY « POMEZIA NOTIZIE »”Isola del Cielo” Ed U,M.E, 2005 2.Tito CauchiGiovanna Maria Muzzu

Data 23.04.2012 DITË E HËNË


12

A different ëay to create poetry Deti im By Prof.Flavia Lepre Ital“Dream of the Neëborns” by Paficio Topa

13.”Krijuesit shqiptarë teë Tetovës dhe njepërshkrim univers i Artit”nga Rami Kamberi, studiues , poet Fyrom

Minisenca të Kongresit:Krijimtaria e krijuesve të Prishtinës,Gjilanit,Sharrit, Therandës, Klinës, Vitisë, Pejës”Nga shkrimatrët dhe poetët Nebi Bunjaku,Linditë Ramushi, Sherife ThçI, nexhat Rexha,Ylberza Gllogjani, Sarë Gjergji e tjerë

Kumte rezervë:

Lyrical typology of Frederik Rreshpja’s poetry“Tipologjia lirike e poezisë së FrederikRreshpjes “Dr. Gjovalin Kola (BRUSSELS-BELGIUM)

*RRUGËTIM PROFIL “PEGASIINTERNACIONAL (TË FOKUSUARPERSONALITETE TË LETËRSISË SHQIPTAREDHE BOTËRORE NË NJË HAPËSIRË KOHEDYVJEÇAREReferencë e ilustruarKristaq F. Shabani President i Lidhjes sëKrijuesve “PEGASI” ALBANIA, LNPSHA„PEGASI” ALBANIA, Anëtar i Lidhjes sëShkrimtarëve dhe Artistëve NdërkombëtarëI.W.A (OHAJO SHBA) Anëtar i Lidhjes së

Poetëve Bashkëkohorë (W.P.S)AGRON SHELE, SEKRETAR IPËRGJITHSHËM IWA, W,PSLexon kumtin Majlinda Rama Z/PresidenteeLidhjes së Krijuesve “PEGASI” ALBANIA*”Forca e Psikoanalitikws nw njw vepwrletrare”Rezarta Pode, Albania

1.”PEGASIADA” 1 NJË LIBËR SHUMPLANSHPASQYRUES”Një libër i veçantë me një kompozim shumëdinamik, të gjallshëm, gjithëpërfshirës, tonativ,selektiv, ekspozues, gjinishpalosës, ilustrues,kumtues, referues, informues, intervistues dhe,midis të tjerash, edhe shumëgjuhëfolës...MAJLINDA RAMA, ALBANIA

MUZIKA – FJALA POETIKE – HIMN IPAVDEKSHËM PËR JETËN”Nga Xhelal Angoni, Jorgo Roze, kompozitor(Pas përfundimit të kumtimit) z. Jorgo Rozeinterpreton me klarinetë pjesën

“Lirizmi, shfaqje, dukuri apo përshkruese nëgjininë e dramës?” Lediana Stillo Paja (USA) . *”Mendimi kritik i lirizmit modern letrar, kuduhet të mbeshtetet, përvoja, risi dhe dinamikëtrajtese” nga Prend Buzhalla , kritik Kosovë.“Kombinimi i letërsisë lirike me ilustrimin dheartin DRAMATIK DHE FIGURATIV” NGAMERITA SMAJA, DRANE XHAJ SHKODER,ALBANIA*”Krizantemë, lule bardhë e vjeshtës, hajkparadoksal burimor nga një gjuhë gjeniale... Sa

e njohim gjuhën ...”nga Kristaq F. Shabani.

LETËRSIA BASHKËKOHORE RUMUNE1. « POEZIA LIRIKE RUMUNE E PARË NËKËNDVËSHTRIMIN E NJË KRIJUESI DHESTUDIUESI »NADIA CELLA POP(KANDIDATE PER ÇMIMIN NOBELRUMANI)“

*”Krijimtaria letrare dhe artistike (pikture,skulpture, tradite) e krijuesve të struges . dheuniversialiteti i vlerave “,Albana Zhuta, poete, studiuese, Struge“LIRIZMI NE LETERSINË DASHURORE”RAMI KAMBERI POET, KRITIK FYROM“LIRIKA MODERNE GJERMANE “ SevemeFetiqi, GJERMANI

* PROFILE“Modeli i pasqyrimit të bashkëkohësisë dhe iuniversialitetit të vlerave letrare në veprat eshkruara”Në fokus “Prezantimi i veprave” Biografiashkrimore, Veprat, Mendime kritike dhevlerësim, Mozaik, Anketim...

Nëse ne i japim fund të ekzistojmë, botaintelektuale do të vdesë, do të ketë vetëm shumëmumje, botë me trup, por jo me shpirt.Kjo është rëndësia e qenies sonë.

Fjalim ( Ligjërate ) nga K.K.Srivastava Nga INDIAMë të nderuarit Poetë, Shkrimtarë, Artistë,Filozofë, Mendimtarë, Bashkëudhëtarë nga egjithë mbarë bota:S’jam i sigurt, nëse kompetenca ime suportonnderin të dhuruar mbi mua nga “Pegasi”Albania, në afatin e të kërkuarit mua për tëdërguar një mesazh për inaugurimin e kongresittë parë të “Pegasi” Albania. Por nderi është dukeardhur zotësisë sime, unë përkul trupin për tëpërshendetur në të gjithë përuljen time dhe epranoj atë. Marrëdhenia ime me “Pegasi”Albania ka nisur qysh në 2008. “Pegasi” Albanias’është vetëm thjeshtë një “koleksion” i disapoetëve, shkrimtarëve, apo artistëve nga pjesëtë ndryshme të botës, është një lëvizje, një happërpara në drejtim të bashkimit në mbarë botën,duke thyer kufijtë, të cilat janë artificialë dhe tëbërë nga njeriu dhe duke futur apo shpallurmbarë humanizmin brenda një arene tëprosperitetit intelektual.Të nderuar studiues, burra dhe gra të letrave,bashkudhëtarë, ne të gjithë jemi vënë mirë nëdijeni të dobësisë sonë të qenësishme , ne s’kemifuqinë e vdekshme të shëndetit dhe pushtetin,por ne kemi fuqinë e madhe të bojës sëshkrimit, e cila është e pashoqe. Nëpërmjet bojëssë shkrimit që ne spërkasim në momentet tonatë vetmisë, ne shpërndajmë trashëgiminë tonëkolektive, civilizimin tonë kolektiv, testamentintonë kolektiv. Një poemë nga “ X”, “ Y “ ose “ Z“ s’është vetëm poema e tij apo e saj. Ajo i përketbotës. Një pjesë të shkruajturi nga çdokushs’është një pjesë e të shkruajturi për mashkullinapo për femrën, ajo kredh identitetin e vet tëZotit. Secila dhe çdo fjalë, që ne shkruajmë tëgjejmë njëkohësisht të shkruar me dorë mbimure të qiellit, duke rezervuar një shtrat përne shkrimtarët.Me mirëdashësi lejomëni mua të them dhe, tathem këtë prerazi, ne shkrimtarët s’jemispektatorë të pazotë, ne jemi krijues, ne krijojmë,nëna i jep lindje drejt femijës, dhe ajo s’është

një nënë e pazonja , ajo krijon, ajo shton drejtprocesit të veprimeve të Universit. Kështu jemine, ne krijojmë, ne lejojmë që Universi tëqëndrojë dhe të qëndrojë i arrirë . Imagjinosikur nëna t’i japin fund lindje fëmijëve, çfarëdo të mund te ndodhte?! Bota do të vdesë shpejt,s’do të kishte jetë në Univers. Kështu është rastime ne shkrimtarët. Nëse ne i japim fund tëekzistuarit, bota intelektuale do të vdesë, do tëketë vetëm shumë mumje, botë me trup, por jome shpirt. Kjo është rëndësia e qenies sonë.Dhe në fund, unë do të më kujtohet dhe tëvendos vlerësimin tim të thellë për përpjekjete sinqerta të përcjella nga e nderuara TeresinkaPereira, Kristaq F. Shabani, Agron Shele dhe tëtjerë të të njëjtit lloj. Por pa përpjekjet e tyre,bota letrare do të mund të kishte qenë tepër evogël. Unë përgëzoj ata dhe stafin e tyre përpërpjekjet e zellit të tyre drejt duke gjallëruarnjë botë, të cilën Edith Sitëell, poeti përshkruan:“Midis ( ndër, prej ) gërmadhave – por s’është“unë”por bota e vjetër është sëmurë dhe së shpejtiduhet të vdesë “.Le ta shpetojmë këtë bote. Le të marrim vendimkëtu, individualisht dhe kolektivisht.Me së fundi, Unë do të përulem ndaj Zotit, siunë kam qenë duke bërë si më parë qe ÇmimiNobel për Letërsi për 2012 të vijë në Shqipëri,dhe ky nder i madh të vijë drejt filozofit dhemendimtarit të nderuar Ismail Kadare, për tëcilin është i vonuar. Nëse ai merr ÇmiminNobel, Çmimi Nobel do të nderojë dhe jo vetëmIsmail Kadaren për veten e tij, si një nderpërfundimtar.Unë i uroj këtij kongresi të “Pegasi” Albaniashumë suksese!Përshëndetje të përzemërta të gjithëpjesmarrësve.

K.K.Srivastava I.W.A INDIA

Hyqmet Hasko

JAM SHQIPTAR SA MOSHA E TOKËS Jam këtu kur lulet sa ishin krijuar, lis isha unë,unë isha mal, fushë, rrufe dhe bubullimë

që mbeti,kot mundoheni dhe kërkoni të më hidhni

në lumë,unë jam shqiptar dhe në shekuj

kam dallgëzuar detin. Të gjithë regjistrat heshtin si memec

për tokën,Unë kam regjistër kohërat

që asgjë nuk humbin.Përçarjet intrigat kurdoherë

më kanë çarë kokën,por ti, toka ime, je shqiponjë djepi

që më përkundi. Kërkuat dhe kërkoni të më zhvishni lakuriq,më keni vrarë e prerë, por unë jetova sërish,madhështor mbeta i lakmuar prej armiqsh,Shqiptar në token time të jetoj denjësisht. Kohërat përsërisin këngët që këndova

për lirinë,unë shqiptari që në këngë e valle

qiellore gjëmoj,në token time mbolla dhe përkunda

dashurinë,për lumturinë gjer në moshën

e tokës mbretëroj. Unë kam moshën e zjarrit që kam pasur

në vatër,zjarrin e pashuar qëkur linda

në moshën e tokës.Në të tjerë shekuj që sjellin

mijëravjeçarët e ardhshëm,unë këtu do të jem madhështor

në këtë skaj të botës.

13


Lidhja Ndërkombëtare e Poetëve, Shkrimtarëve dheArtistëve “PEGASI” ALBANIAThe International Association of Poets, Writers andArtists “PEGASI” ALBANIA (IAPWA) Universiteti “Vitrina”Jemi të gjithë Ëngjëj...Ejani të bashkojmë krahët dhetë fluturojmë së bashku...Fluturimi starton ngaqyteti çudi. We are all angels ...Lets gather our wings andtogether to fly ... the departure begins from the cityof surprises. “Pegasi”, simbol i muzës. “Pegasi”,yllësi e ndritshme në univers.“Pegasi”, dritëthënie në shpirt. “Pegasi” simbol of a muse.”Pegasi, a bright milky way in the universe.Pegasi, a lightning expression on the soul.

PRESIDENCA E LNPSHA “PEGASI “ ALBANIADHE “PEGASI” KOSOVA NË KËTO MOMENTEFIKSIMI HISTORIK DHE NË NJË PARTNERITETIDEAL ME UNIVERSITETIN E MODERUAR“VITRINA “ NJË SHEMBELLTYRË MEFIZIONOMI BASHKËKOHORE DHE MESYNIME MADHORE” PËRSHFAQ KONGRESINE PARË NDËRKOMBËTAR TË LETËRSISË“MUZA POETIKE PEGASI 2012” ME OBJEKT“UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË LETËRSIDHE NË ARTIN BASHKËKOHOR”, KONGRESKY I PARË I LETËRSISË Ë QË NGA TRIUMFI ISISTEMIT PLURAL NË SHQIPËRI...The Prresidency of the IAPWA PEGASI Albaniaand PEGASI KOSOVA on these historical momentsand in partnership with the Host Institution, theUniversity of Vitrina, that a mirror image of awestern higher level institution and with greatgoals, will introduce the first International Congressof Literature “The Poetical Muse Pegasi 2012” withthe topic on “Universality of values in Literatureand contemporary art.” This is the first congresssince the prevalence of pluralistic society inAlbania...I nderuari President i Republikës Së Shqipërisë, z.Bamir Topi,I nderuar zoti President i Lidhjes Ndërkombëtarete Poetëve, Shkrimtarëve dhe Artistëve “Pegasi”Albania dhe President i Kongresit të ParëNdërkombëtar “Muza Poetike Pegasi 2012”, zotiKristaq F. Shabani I.W.A, W.P.S, A.O.M,Dear president of the republic of Albania, Dr. BamirTopiDear Mr. President of the International Associationof Poets, writers and artists “Pegasi” Albania andpresident of the first International Congress“Poetical Muse Pegasi, 2012” Mr. Kristaq Shabani,IWA WPS, AOM

I nderuari Drejtor i Përgjithshëm i Universitetit‘VITRINA “ zoti Edmond VLASHAJ, “NDERI ILNPSHA “PEGASI” ALBANIA,I NDERUARI PROF. DR. MARIO KEDHI REKTORI UNIVERITETIT ‘VITRINA” dhe Dr. TEKI KURTI,Z/V REKTOR I UNIVERSITETIT “VITRINA”Të nderuar përfaqësues së shteteve të tjera prezentnë këtë event,Të nderuar Prof. Akademikë dhe studiue stë fushëssë letërsisë dhe të artit ,

Dear Director General of Vitrina University Mr.Edmond Vlashaj, The Honor of IAPWA PegasiAlbania,Dear Chancellor Dr. Mario Kedhi and Dr. Teki KurtiProvost of Vitrina University,Dear representatives of other countries in this event,Dear Academicians and scholars in the field ofliterature and Arts,

FJALA PËRSHËNDETËSE,NË EMËR TË PRESIDENCËS SË LNPSHA “PEGASI” ALBANIA DHE “PEGASI” KOSOVA

The Opening Remarks on behalf of the Presidency of the International Association of Poets, Writersand Artists “PEGASI” Albania and “PEGASI” Kosova

Të nderuar emisarë dhe misionarë të fjalës , të artit, më të përligjur në zhvillimin dhe progresivitetine Botës, ju që keni skalitur dhe arkitekturuar siduhet të jetë qenia njerëzore me shëmbëlltyurëntuaj det ndjenjësor që jeni prezentë sot këtu dhepërfaqësoni shtetet e origjinimit, por që meinteligjencë dhe individualitet kemi hedhur urën emadhe të Universializmit në Letërsi, art, kulturë ,civilizim dhe zhvillim tërësor të produktit mendor.Të nderuar krijues të rinj dhe të talentuar që ipërkisni të ardhmes së letërsisë së mirëfilltë për tëcilën kemi kaq vite që punojmë intesivisht....

Dear Emissaries and missionaries of the majesticword, of the most developed art throughout thecenturies of the world’s progress, you who haveshaped and carved in an ideal fashion the humanbeing with your example as a sentimental sea asyou are present here today and represent thecountries of origin, but indeed with high level ofintelligence and individual styles we haveestablished the great bridges of Universality inLiterature, Art, culture, civilization and over all thedevelopment of intellectual product.

N ë këto momente ju uroj : “ Mirëseerdët në Manifestimin mbi Manifestimet,ku ideatorët e këtij eventi të rrallë , liderët e tij tëtitulluar dhe të afirmuar, të çmuar nga organizmatë specializuara Botërore, projektuan meinteligjence këtë sipërmarrje gjigante, të shprehejesnë thelb të një universializmi kokret , të një lidhesiereale dhe jo të ëndërruar... Kongresin eshkrimtarëve, poetëve , artistëve me fizionomireale, duke parë me syrin e Nënës në të katërpikat e horizintit të bukur , duke shmangur meinteligjencë “pigmentet” e asaj që perëndoi dhesollën në këtë sallë një agim të paparë më parë...

At this time I wish you:“Welcome on this Forum that stands beyondforums, where the architects of this rare event, itsdistinguished and valuable leaders, from manyorganizations world wide, designed with greatintelligence this gigantic undertaking, of expressingin its core a genuine universality, of a realconnection and not of establishing imaginaryties...The Congress of writers, poets, artists hastaken a great shape, while looking with the mother’seyes on all edges of the horison, while avoiding withintelligence the “drops” of what has just dawnedand has brought through this ocassion a sunrise thathas never been see before.

Sot është një ditë e veçantë për jetën letrare,kulturore gjithshqiptare, por edhe në sferën emodernitetit kohor, një ngjarje madhore historikepër vijimësinë, përsosjen dhe modernizimin emëtejshëm të saj, pasi universalizimi i mendimitdhe vlerave shkrimore, njehësuar një me letërsinëbotërore po krijon traditën dhe këto nisma gjigantepo e shndërrojnë këtë event më mos njohës tëkufijve dhe as të shteteve, nëkuadrin e shkëmbimintë vlerave dhe të konkurrimit të tyre. Kjosipërmarrje dhe të tilla sipërmarrje të tila të të gjithavendet tona, kanë realizuar përafrim të diversitetitdhe kulturave shumëngjyrëshe të botës reale sot.Krijuesit e sotëm janë më moderatorët, prijësit eprodukti intelektual, të cilët e mbajnë gjallëfrymëmarrjen mendore dhe arritësit më të mëdhenjtë ideve të tyre, duke produktuar vijimisht ide eduke i injektuar natyshmën në ndërgjegjennjerëzore për ecuri, ndryshim dhe prosperitet...

Today is a special day for the literary and culturallife in all albania, but also on the modern age, a

great historical event for the continuationpurification and its further modernisation, since theuniversalisation of thought and writing style,unified with the world’s literature, is creating atradition and this great initiatives are transformingthis event in a borderless and indistinguishableform of event, which serves towards the exchangeof values and their competion. This undertakingand other undertakings such as this one in all ourcountries, have achieved a genuine connection ofmulticolored world that we live in today. Today’scrators are the most moderators, the leaders ofintellectual product, who keep alive the respirationof thinking, and the greatest achievers of their ideas,while producing constantly ideas and injectingthem naturaly in their human conscience foradvancement, change and prosperity...

Në një ditë të tillë dhe kaq të veçantë janë krijuarhapësira dhe shpalosje vlerash, ku larmia dheobsesioni ynë krijues konturon dhe konsolidonmendimin elitar të së sotmes, por dhe së nesërmessonë letrare.In such a special day are established spaces and aseries of unraveled values, where the diverslity andour high level of creation marginalises andconsolidates the purified thoughts of today but alsothe literary trends of the future.

Sigurisht që ky kongres çel siparin e tij, pas katërSimpoziumesh Ndërkombëtare shumë tësuksesshme e në thelb me prezencë ideatoreorigjinale , por edhe duke u bazuar edhe në përvojate shkëmbimit universal të vizionit krijues nëKongrese dhe Simpoziume të ndryshme, tëorganizuara në nga lidhje nderkombëtare efektivete Letersisë.

There is no doubt that this congress is openings newbidges of inter-communications, after four verysuccesful international simposiums on their topicand original execution, but also based on theuniversal interchange deriving from theCreationary vision in other simposiums andCongresses, organised in a prestigious InternationalAssociation of Literature.

Ky kongres vjen pas publikimit dhe ballafaqimit tëdrejtëpërdrejtë të krijuesve nëpërmjetveprimtarivekrijuese me nje natyrë tjeterpsikoanalitike, me krijimine një shtrati më origjinal,me një pëjësëmarrje veprimuese në evente,konkurse, antologji poetike të vendit dhe të vendevetë tjera simotra, të një korrespodence për t’u marrëshembull në funksionim, në etikë, në disiplimin , tëcilën do ta kishin zili dhe shtetet; vjen pas njëkomunikimi me theks e me lidhësi me autorë tënjohur ndërkombëtarë dhe synues , dhe për më tepërvjen pas një suksesi të përbashkët në ideimin,zhvillimin dhe plotësimin e misionit tonë fisnik, atëtë krijimit të një bote më të bukur dhe më të lirë, mëtë avancuar ku të fokusojë dhe të përshfaq realishthumanizmin njerëzor dhe dashurinë po nerëzore,të cilat janë thelb i pasurisë kreative .

This congress comes as a result of writers beingpresent in the public through their written worksthat contain a different psychoanalitical nature,with the creation of a original frame work, with aparticipation in many events, competions, poeticalanthologies of their respective countries, a resultof a correspondence that ought to be taken as anexample on its functioning, discipline and ethic thatwould have been admires even by certain nations.This comes after a continuous communication witha focus on connections with many international


14

authors, and over all comes after a common successin its organization, development, and achievementof our noble mission, that of creating a better andfree world, more advanced where there should bean advanced focus in reflecting a humanistic voiceand human love, which in essence are the core ofcreative wealth.

Eshtë emocionuse, ngazëlluese, dinamike,shembëlltyrë, por dhe një sfidë e vërtetë që lëvizjetë këtyre përmasave kaq gjigante, nga pozicionet enjë shoqërie civile, jo fitimprurëse, të shfaqet njëfizionomi dhe një binomin i tillë realizues, nëj fytyrëe vërtetë letrare që të të përfojmojnë shpirtin dheintegritetin e krijuesit real e jo që plastelizon vetveten,të universalizojë mendimin e tij dhe të krijojëmodalitete të reja bashkëpunimi, bashkëveprimi,bashkëkomunikimi dhe bashkeharmonizimi.

It is very emotional, delightful, dinamic, a mirrorimage, but also truly a challenge that movementsof such great proportions, from the position of acivil society, no profitable, to a ppear a greatorganisation and simbiotic coordination such as thisone. This is truly a literary face which inspires everyones’ soul and the integration of a genuine writerwho would be reshaping the spirit and the integritiyof a real creator and not to fake itself, to universalisehis thought and to create new modalities ofcooperation, team work, inter-communication andcoexistence.

Për këtë veprimtari janët ë interesuar organizma tëspecializuara, që kundrojnë dhe kërkojnëmodalitete dhe vendorët shpesh projekte të tilla ikonsiderojnë “pa ndihmesë”... Kjo tregon se tëpaaftët janë atje dhe të aftët janë këtu! Kushtu bëhetzgjimi... dhe realizohet ecja ...

For this huge event have showed an interestspecialised organisations, who participate and askfor modalities and the locals usually consider suchprojects “without any help’ ...This shows that theuncapable are there and the laborous people arehere! This is how we get things done...theawakening is succesfull...and the walking isevident...

Letërsia me magjepsjen dhe mistizmin e vet katërhequr gjithmonë pas vetes shpirtra të trazuar,shpirtra të ringritur mbi flirtin e bukurisë krijuese,bukurisë jetë, bukurisë natyrë dhe si e tillë ajo ështëshndërruar në pasqyrë e aspiratave, vlerave dhemendimit më puritan për mbarë njerëzimin si dhenjë “radioskopi mendimore balafaquese” me njësens madhor të përcaktuar...

Literature with its mesmerising and atractivemistique has attracted always turbulent spirits,revitalised souls over the flirting of creationarybeaty, the beaty of life, the gorgeous nature and assuch it is transformed in a mirror of aspirations,the values and puritanist thought for all humanityas well as a “radiography of thought matching witha great determined sense...

Kjo shkallë e lartë vitaliteti njerëzor, ku fjalashndërrohet në mit dhe miti në produksion tëgjenialitetit jetë, ka deshifruar dhe deshifronfigurshëm dhe pareshtur vetë qytetërimin tonë.

This high level of human vitality, where the wordis turned into a myth and myth into a productionof life’s geniality, has deciphered and figurativelydeciphers all our civilisation.

Angazhimi aktiv me tema dhe kumte i kaq shumëstudiuesve , poetëve , shkrimatrëve dhe artistëve,pjesëmarrja e tyre e drejtëpërdrejtë, kordinimiveprimtarisë letrare me Lidhësitë e njohura si : IËA,ËPS, IPRTC, Poets del Mundo, UPLI, Ëorld Poetry,etj., shprehin më së miri jo vetëm përnjohjen dhepublikimin e kulturës tonë letrare në mbarë botën,por dhe lajmotivin dhe mishërimin e një idealizmitë përbashkët për emacipimin e shoqërisë globale

sot dhe nje kohesisht tregojnë edhe nivelin e arriturnga ne gjatë këtij vegjetacioni të gjatë gjelbërues.

The dinamic participation with lectures andpresentations of so many scholars, poets, writersand artists, their direct participation, thecoordination of literary activity with its well knownconnections such as: IWA, WPS, IPRTC, Poets delMundo, UPLI, World Poetry, etc., express genuinelynot only the recognition and publication of ourliterary culture all over the world, but also the mainsubject in the embodyment of a common idealismfor the emancipation of global society today andsimultaneously express the great level of successachieved by us during all this flourishing greenvegetation.

Kultura Shqiptare, si një kulturë e rrjedhur që ngalashtësia më e thellë dhe me gjenezë që ngapellazgët, ka kaluar dhe provuar gjithë qytetërimet,dhe, pse e kryqëzuar nga përplasjet e orientit meperëndimin, ajo përsëri ka lulëzuar dhe ka ruajtuarorgjinalitetin e vet me të gjitha “bukurimet “ e saj(epikën, legjendat, traditat e tjera foljore dhefolklore).Albanian Culture, as a culture origination fromancient times with a connection with Pelasgians,has experienced and gone through manycivilisations, although it has been a victim of clashesbetween the West and East, It has flourished andmaintained its original values with its “beauty”(Epics, legends, Oral and Folklore traditions).

Mbi këtë shtrat dhe mbi këtë bazë reale të kulturëssonë u ringrit Letërsia Shqiptare e Re, e cila rinisme Rilindjen tonë Kombëtare, për të arritur tekautorët e viteve 30, më pas kemi realizmin socialist(ndikim i imponuar nga sistemi totalitar komunist),për të mbërritur tek pikëkthesa e madhe historike-letrare, pas viteve 90, ajo e një letërsie të lirë dhepostmoderne.

Over this bedrock and over this real culturalfoundation was established our New AlbanianLiterature, which has begun since our NationalRenaissance, until the authors of the 1930s, later wehave Social Realism, (a tradition imposed by theTotalitarian and Communist Regime), to arrive intothe great historical turning poing, after the 1990s,that of a Free and Post Modern Literature.

Kohezioni krijuar, mungesa e hapësirave të lira,endja nëpër shkallaret e mentaliteteve konfromiste,do të rilindte në horizontin e letrave shqip,mendësinë e të bërit letërsi ndryshe, me startim tëpërzgjedhur nga qyteti çudi, qyteti mistik, qyteti imendjeve të ndritura të kombit dhe i shkrimtarittë madh Ismail Kadare dhe e gjithë kjo lëvizjeprogresive do të pagëzohej me emrin e simbolit tëmuzave krjuese, atë të Pegasit fluturues.

The established cohesion, the lack of free spaces,roving through the mentalities of conformism, wouldre born in the horison of albanian letters, the thoughtof making a new literature, with the beginning fromthe city of wishes, the mistic city, the city of greatestminds of the nation and of the greatest writer IsmailKadare and all this progressive movement will bebaptised with the name of the symbol of creativemuses, that of flying pegasus.

Nën këtë nismë dhe mision hyjnor, të endur nëpërdritëhijet dhe labirinthet e procesionit më të thellëmeditiv dhe përshkrues, ne kemi bashkuar krahëtdhe jemi shndërruar në ëngjëj të bardhë, ëngjëjfrymëzues, ëngjëj, të cilët ringrihen mbi koloritëylberësh dhe ëngjëj që shndrijnë Yllësinë eUniversit.

Under this initative and the divine mission, runningthrough the corners and shadows of the greatestprocess of meditation and description, we havegathered our arms and become into white angels,angels of inspiration, angels, who are raised overthe rainbows’ colors and angels that enlighten the

milky way of the universe.

Hapësira e madhe pegasiane na ka mbledhur sotng ashumë vende dhe nga Daispora dhe nga qarqetakademike për të shkëmbyer përvojat tona letrarenë këtë objekt lyç, për të kuptuar dhe njohur mëmirë diversitetet tona kulturore, të cilat. edhe psekomunikojnë në gjuhë dhe tradita të ndryshme,flasin me një shpirt, me një pasion, me atë të fjalëssë bukur artistike dhe estetike dhe frymojmë metonalitet, duke luftuar asmatizmin dhesomnabulizmin...

The great pegasian space has gathered today manyscholars from diaspora, and from other academicforums in order to exchange the literary experiencesin this critical time, in order to know andunderstand better our cultural differences, whicheven though communicate with different languagesand cultures, they transmit the and speak with thesame soul, with that of the beautiful artistic wordand aesthetical and inspire with a voice, whilefighting all desease....

Ne sot jemi të lumtur që në këtë event jemibashkuar, si ambasadorë dhe emisarë të fjalëspoetike dhe kulturave, që na përfaqësojnë, por sotne jemi edhe më të lumtur, kur flasim me gjuhën emuzave dhe të perëndive të fjalës; flasim medevocionin e shpirtit të lirë krijues, i cili për çdoditë rilind agime të përflakura shpresë dhe për çdoditë ringreë madhështinë e gjenialitetit art.We are all very happy that we are gathered in thisevent, just like Ambassadors and emmissaries ofour poetical and cultural word, that represent us,but today we are even happier, when we speak withthe language of muses and the goddess of words,we speak with the deviotion of a liberated creativespirit, which gives birth to fiery Sun Rises everyday, filled with hope and raises the greatness ofartistic geniality.

Këtë e kanë treguar katërcipërisht vlerësimet emëdha , titujt e akorduar nga institucione dheorganizma ndërkombëtare për Pegasin dhedrejtuesit e tij, të cilat ne do t’i shpalosim edhe nëkëtë Kongres... Me këtë rast, në emër të Kryesisësë Përgjithshme të Lidhjes Internacional “Pegasi”Albania dhe të Presidentit të Nderuar Z Kristaq F.Shabani, por dhe në emër të tratitës së bukur dhebujare shqiptare, Ju uroj mirëseardhjen” dheKongresin e Parë Internacional “Pegasi” Albaniabashkëpunim me UNIVERSITETIN “VITRINA”dhe “Pegasi” KOSOVA e deklaroj të hapur.

This is also shown constantly by the great awards,the honorary acolades from institutions andInternational Organisations awarded to theleadership of Pegasi, which we will unravel duringthis congress... On this occasion, on behalf of theLeading Council of the International AssociationPegasi, Albania and on behalf of its president, Mr.Kristaq Shabani, in the same token on behalf of thegreat and humble Albanian tradition, I welcome allof you” and the first Ineternation Congress “Pegasi”Albania in collaboration with the University“Vitrina” and Pegasi Kosova, I take the opportunityto open this Congress.

Udhëtim të bukur Kongresit I Internacional“Pegasi” Albania dhe suksese të gjithëve në këtëevent të madh panletrar, i cili realizon dhe plotësonmë së miri aspiratën tuaj krijuese dhe novatore përnjë letërsi postmoderrne dhe ndryshe.Wishing a great adventure to the first InternationalCongress “Pegasi” Albania and many successes toall in this great literary Forum, which fulfills andacomplishes your creative and inovative aspirationsfor a different post modern literature.Sekretari PërgjithshëmAgron Shele IWA; WPS

General Secretary,Agron Shele

15


Të nderuar pjesëmarrës të KONGRESIT tëPARË NDËRKOMBËTAR E POETËVE,SHKRIMTARËVE DHE E ARTISTËVE“PEGASI “ ALBANIA” dhe “PEGASI”KOSOVA,Të nderuar autoritete të Pegasit e akademikë,Të nderuar pjesëmarrës të Kongresit,Miq e të ftuar,Zonja e zotërinj,

Që në fillim të fjalës sime, më lejoni që. mekëtë rast. t’i përshëndes: Presidentin eLNPSHA “PEGASI” Albania, Prof Kristaq F.Shabanin, Sekretarin e Përgjithshëm Z. AgronShele, Zv. Presidenten e LNPSHA “PEGASI” –ALBANIA, zonj. Lediana Stillo – Paja, Zv/Presidenten e Lidhjes Znj. Kozeta Zavalani,Drejtorin e përgjithshëm në Universitetin“Vitrina”, zotin Edmond Vlashaj, drejtorin epërgjthshëm “Vitrina” – Tiranë, përveprimtaritë kulturore zot. Leonard Vlashaj,redaktorin e Universitretit “Vitrina” prof.dr.Mario Kedhi, përfaqësuesit e institucioneveshkencore, arsimore e kulturore dhe të gjithëpjesëmarrësit në Kongresin e parëNdërkombëtar “Pegasi” Albania,”Pegasi”Kosova.

Kemi privilegjin dhe pëgjjegjësinë obliguese tëjemi pjesëmarrës apo protaginistë të Kongresitmë të ri të LIDHJES NDËRKOMBËTARE EPOETËVESHKRIMTARËË VE DHE TË ARTISTËVE“PEGASI”- ALBANIA dhe KOSOVA. Këtoçaste fillimi, janë njëherazi dhe hallka vazhdimitë punës sistematike të mëhershme, që do tëthotë dhe nuk janë vetëm evinimentenostalgjike, që na shtyjnë për t’i kujtuar evlerësuar ato, në kësi rastesh solemne.Produkt i atyre aktiviteteve janë tashmë “rafte”të tëra në tubimet e mëdha të PEGASIT, raftekëto që mund t’i krahasojmë me djepe, qëpërkundën shumë nga projektet e mbarailuministe për shoqërinë shqiptare.

Duke vlerësuar emancipimin e kësajshoqërie, si proces të hapur, do të thotë semisioni i këtij kongrersi jo vetëm nuk është itejkaluar, por mbetet tejet i kërkuar e inevojshëm, krahas faktorëve të tjerëkonkurrues, shkencorë , krijuese ejashtëshkencorë. KONGRESI I PARË NDËKOMBËTAR“MUZA POETIKE, PEGASI – VITRINA2012,deri dje në foltoret tona, simpoziumet kanëqenë të mirëkuptuara dhe mjaft diskurse tëfrustruara natyrshëm nga pengimi, tësofistikuara, për pasojë me gjuhë ezopike apointerpretime dyfishe, shpesh me praninë emureve ndarëse politike apo me energjinëromantike, sot kërkohet, në kushtet e reja tëlirisë, gjykim gjithnjë e më mendjehapur përtek e vërteta. Kjo do të thotë se ky Kongresi është imirëseardhur e plotësisht i dobishëm, edhe nëkushtet e reja pokitike e sociale të Kosovës.Në këtë kuptim, mund të themi se u mbyllnjë etapë e vyer historike e këtij kongresi, përt’u çelur një etapë e re. Që do të thotë, seKongresi i letërsisë , mbetet jo një meteor nëfikje, por Kongres aktiv e i pareshtur, ishpalosjes së botës shpirtërore shqiptare ebotërore.

Rruga e zhvillimit të tij, përkundër vështirësivedhe pengesave sistematike nga më tëndryshmet, u karakterizua nga një rritjedinamike dhe e gjithanshme, sa mund tëpohohet lirisht se tanimë është shndërruarnë një institucion të dëshmuar, instutcion metraditë shumë të begatshme, të cilën ekarakterizojnë vlera të verifikuara shkencore ekrijuse të kulturës sonë. Karakteri i tij i hapur,i afrimit dhe i komunikimit me gjuhët dhekulturat e tjera të dhënies dhe marrjes, përbën,padyshim, forcën e vitalitetit të tij, vitalitetittë mesazhit që ka krijura e kultivuar nëvazhdimësi, mesazhit të paqesë, të lirisë, tëmiqësisë midis popujve, gjuhëve dhe kulturave

FJALA PËRSHËNDETËSE NË TIRANË Hasije Selishtatë ndryshme. Ky Kongres Ndërkombëtar i“Pegasit” sot, përgjithësisht vlerësohet si njëprojekt i madh me karakter krijues, shkencore kulturor, në fakt, vlerësohet si ngjarja më emadhe dhe më e rëndësishme brenda një viti,në Shqipëri e në Kosovë. “Pegasi” është bërëgjenerator i fuqishëm i veprimtarisë shkencore- krijuese , i zhvillimit, i përhapjes dhe iafirmimit në botë të kësaj dijeje dhe kulturepërgjithësisht.Edicionet e deritashme të rij i kanë vijuarpjesëmarrës të shumtë nga vendet tëndryshme të botës duke përvetësuar nëmënyrë aktive dijet ekzistuese të kësaj fushe,sidhe duke lënë me referimet dhe kumtesat etyre dijet dhe përvojat e çmueshmemetodologjike.

Rritja intensive e informacionit, fryma eintegrimeve evropiane e globale, në fushënkrijuese, kulturës, janë sfida të sotme qëkërkojnë të përpunohen e të rrezatohen parasë gjithash nga bota akademike krijuese, ngaauditorët e saj, si vatra të vërteta të Iluminimitsocial,për t’ u përcjellë pastaj në mënyrë sa mëkorrekte e me dobi, në tërë kapilarët eshoqërisë shqiptare.Unë,shpeh bindjen se në fushën pëkatëse, tëkrijimit e të cultures. Ky KongresNdërkombëtar e tashmë mjaft i njohur mereputacionin e tij të merituar, ka rolin e vetkontribues në misionin emancipues ecivilizues të botës shqiptare. Prandaj, dhe do të vazhdojmë më tej tambështesim vijimësinë e tij dhe do t’ i jemishumë mirënjohës, për gjithë atë histori që kashkruar me gjuhën e shkencës, dhe krijuese,në më shumë se disa vjet.Kongresit, i uroj punë të mbarë dhe suksese, enë veçanti vazhdimësi!

Faleminderit.

20 prill 2012, Tiranë

Sa e çuditshme! Gjithmonë gjërat e largëta vishen memantelin e misterit e të pamundësisë. Kurse me artinndodh ndryshe. Për të nuk ka hapësira të pafundme,nuk ka kufij. Ja, pra si ndodh. Që nga ishulli i largët, gjigant, ibukur e fantastik i Japonisë vjen edhe në Shqipëri formamë popullore, sa klasike po aq dhe moderne e poezisë:HAIKU. I ndërtuar brenda tre vargjeve e me rregullametrike e kanonike të përcaktuara rigorozisht, haikugjen udhën dhe shtratin e tij të ngrohtë edhe në Shqipëri.Kjo nuk është rastësi. Përgjithësisht poezia shqipe, esotmja dhe e hershmja ka në thelb të saj ekonomizimine fjalës. Dhe kjo është shumë e rëndësishme. Pra, kjo lule e brishtë, ndjellëse dhe mjaltore kaca kohë që po gjallon në lëndinën e poezisë shqiptare,duke i dhënë asaj risi të paparashikueshme dhe pamjetë re mjaft të pëlqyeshme, që i përgjigjet shumë mirëkohës, e cila rend me një revan teknik e kibernetik. Në vitin 1984, për herë të parë në trevat shqiptare,shtëpia botuese e Kosovës “Rilindja”, boton antologjinëe haikut japonez, përfaqësuar nga pak autorë, por epërgatitur dhe e shoqëruar me shënime nga piktori dheakademiku kosovar Shyqri Nimani, i cili për disa muajstudioi në Japoni për artin e dizanjit. Në Shqipëri, në vitin 1990, shtëpia botuese “NaimFrashëri” boton një antologji të zgjeruar të poezisëjaponeze, ku një vend të nderuar zënë edhe poetëtjaponezë të haikut, përkthyer me mjeshtëri nga poeti dhepërkthyesi i njohur Petraq Kolevica. Në vitin 1996, shtëpia botuese “Onufri” boton tëparin libër me titull “Hiroshima jasht meje”, me haikuorigjinale shqiptare të poetit dhe profesorit të dëgjuar

Betim Muço, i cili për disa kohë studioi në Japoni. Pa kaluar as tre vjet, më 1999, poeti dhe studiuesii mirënjohur, Moikom Zeqo, boton librin e tij të parë meHaiku me titull “Tercinat e pasvdekjes së Dantesjaponez”. Në vitin 2000, poeti Milianov Kallupi boton librine tij të parë me haiku me titull “Krizantemat e Shiut”.Që nga viti 2000 e deri më sot, duke punuar mekëmbëngulje, pasion e seriozitet ai boton 12 libra mehaiku, tre prej të cilëve janë botuar në anglisht, greqishtdhe maqedonisht. Veçanërisht gjatë viteve ’90 e këtej, në organe tëndryshme të shtypit në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedonishohim të botohen cikle të ndryshme me haiku tëpoetëve japonezë dhe tek – tuk haiku të shkëputuraorigjinale nga poetë shqiptarë. Pak nga pak interesi për haikun filloi të rritej dhenë vitin 2001 u krijuan kushtet për themelimin e Klub-Haikut Shqiptar me qendër në Elbasan, pasi në këtë qytettek poetët e tij u krijua një klimë inkurajuese. Kështu, nëvitin 2002, katër poetë, Milianov Kallupi, Nexhip Ejupi,Rakip Zhguni dhe Flamur Luta botojnë antologjinë eparë me titull “Agshol”, të cilën deri më sot do tabashkëshoqëronin 19 libra origjinalë dhe një antologji ezgjeruar e përfaqësuar nga 12 poetë shqiptarë. Ndërkohënë organet letrare, jo vetëm në Shqipëri, por kudo kujetojnë shqipëtarët vërshuan të botohen cikle tëndryshme me haiku. Ngjarje e vërtetë artistike është botimi kohët efundit i një antologjie Haiku japonez (shek.XV-XX)përkthyer nga poeti Anton Papleka, botuar nga shtëpiabotuese “Serembe” me qendër në Shkup, gjithnjë nën

kujdesin e Klub- Haikut Shqiptar. Hapësira që mbulon Klub- Haiku Shqiptar është e gjërë.Në gjirin e tij bëjnë pjesë poetë të njohur si PetraqKolevica, Betim Muço, Moikom Zeqo. Milianov Kallupi,Nexhip Ejupi, Petraq Risto, Anton Papleka, DashamirCacaj, Ahmet Mehmeti, Konstandin Dhamo, NashoJorgaqi, Qazim Shemaj, Ferit Rama, Shuaip Garuci,Mihal Disho, Iliriana Sulkuqi, Agim Vinca, NexhipBashllari, Lida Lazaj, Kujtim Agalliu, etj, etj. Publikimi i haikut nuk është kufizuar vetëm mebotimet në organe të ndryshme letrare si “Drita”, “Fjala”,“Fakti”, “Temp”, “ARS”, etj, por edhe me organizimine veprimtarive të larmishme si diskutime, promovime,propagandim në organet e medias elektronike nëpërmjetintervistave dhe para një viti, në kuadrin e Javës sëKulturës Japoneze, në Lidhjen e Shkrimtarëve dheArtistëve të Shqipërisë u organizua Mbrëmja e Madhepoetike e Haikut, dhe u promovua një vëllim i zgjedhurme haiku të poetit të madh japonez Matsuo Basho,përkthyer nga poeti Qazim Shemaj, Për libra të veçantë me haiku, kritikë të njohur dhestudiues të letërsisë si dr. Moikom Zeqo, prof. AdriatikKallulli, dr. Luan Topçiu, prof. Josif Papagjoni, PerikliJorgoni, Muharrem Xhaxho, Visar Zhiti, Agim Llanaj,Fatmir Minguli, Niko Kacalidha, Agim Vinca, AgronTufa, Elvana Zaimi, prof. Betim Muço, etj. kanë përcjellëmendimet dhe gjykimet e tyre për vlerat dhe mesazhetqë reflektohen nga haiku. Këto shkrime dhe shfrytëzimii shpeshtë i internetit kanë mundësuar evidentimin eecurisë së haikut, duke shpalosur pikësynimet dheparimet bazë estetike të tij.

HISTORI E SHKURTËR E HAIK KLUB-it SHQIPTAR NGA LIDA Lazaj, poete , Elbasan


16

We live in post-warCroatia, in which eternalpeace cannot be talked ofwith self-confidence,much like in other parts

of the world. We are witnesses to all-outglobalisation and a relentless fight for capitalwhich has imposed inequality, injustice andcorruption on us, while the disturbance of theecological equilibrium places humanity injeopardy of self-annihilation. We are slaves tohigh technology which has increasingly beencontrolling us, while little man tags after it andis trained so as to subject himself to machineseven more. These machines have become man’sclosest associates, he is spending most of histime with them, although they cannot offer theirfriendship.At a time when universal human values areoften substituted with surrogates, be it evenconsumerism, the work of Croatian poets – andwriters in general – talks of the absence morefrequently than the presence of universalvalues. Yet, it is precisely due to their beingengrossed in destruction, brutality, existentialwasteland or their simply recording its banality,that authors yearn for fullness that onlyeveryday life of unviolated values can bring.I shall cite only a few randomly selectedexamples.One of the greatest Croatian poets SlavkoMihaliæ is preoccupied with the reality of warand contempt for the dignity and integrity ofanother human being when he writes: “Whencannons roar the muses take refuge”. Somewhatlater he adds:

The muses in refuge crept into the darkest cornerand listen to women continuing

conversations from the staircase;they fall silent when the explosions

approach,they count children’s heads and as they

do so they are highly elated,then chitchat brings them back again to

the human dimension.And so for days, weeks. Life on the

surface stops.Only Apollo wanders feverishly

between the stories.Sleep does not follow him, he is

becoming bitter from the wake,he reproaches Father for not knowing

anything about weapons.All he can do is go out to the streets and

scream.The weight of the absence of liberty – as

well as the unpredictable shortcuts and traps ofhistory, the void, the illusion of dauntlessness,evil and fear – rests on Mihaliæ’s shoulder.

Zvonimir Mrkonjiæ wrote:

Erected a hundred, two-hundred, three-hundred years ago, each meeting its owngrenade, the bell towers have seen too much.

The bell towers, once a bond between

earth and heaven, now remind heaven of a landthat is no more, former bell towers.

The writing of Mate Ganza, Ivan RogiæNehajev, Antun Šoljan, Vlado Gotovac,Andriana Škunca, Tomislav Domoviæ, TomicaBajsiæ and others on the absence of universalhuman values in war is also fascinating.Jozefina Dautbegoviæ is an authoress whowrote highly impressive poems as a refugee,in which she questions her own trauma,frequently trying to decipher the role of God:

When Pontius and I had lunch together for the firsttime

he was a Roman procurator, rather well-fedand not lacking in a certain charmand I so thin that through my bodyeven light passed without delayHe ate quite refinedlyhe tried to put a few bitesinto my watered mouthwith the same hand with whichhe signed the judgement

The poetic world of Danijel Dragojeviæencounters various types of evil, and is thelandlord of disease and insanity, with theauthor being deeply aware of the fact that themorning can be combed whichever way hepleases. He states:

And then God’s amnesia as such, total.The verbs of fear had fallen upon a face,and now they have returnedto whence they came.

“Lost in the Internet” Branimir Bošnjak is alsowitness to a new time, and is in search ofmeaning and truths while the world is headedfor its disappearance. His poems robotise thatwhich used to belong to the human realm.“Death has reset worlds inhabited in countlessmemories.”Jakša Fiamengo is one the very few authorswho talks directly of goodness.

A PRAYER FOR GOODNESS

Lord, you distinguish me from everything I amnotyou fulfil me in a space where I do not existmake me strong enough to confront all that isrealset measures for me to grow into myselfgive me versatility so I can live a better lifemake me a good man for those who have beengood to meguide me to the beauty of joining twin dark timetogetheremploy me so that I can justify this lightextend me to a time that mentions mevow me to those who still believe in me

Yet, Croatian poets – particularly those whoestablished themselves during the nineties ofthe twentieth century – have all too often been

ignoring the callous and inacceptable everydaylife deprived of value, retreating intointrospection and the analysis of small thingsthat have become their safe house. Their poetrydoes not seek eternal truths, but bears witnessto a distorted reality. A number of the youngerpoets occasionally exhibit social sensitivity, andare often marginalised, with their emotionalspeech being disguised into generationalcasualness.

So, for example, Ana Brnardiæ, whosefirst collection of poems was one the few thatappeared during the nineties, manages toengross her poetry with fascinating spirituality,while talking of the world playfully and wittily.

I am watching animals from Julia’s balcony.

People don’t live here.They don’t live in either houses

or skyscrapers.They sleep in the initials of the company,and then from stress they descend

into the groundwhere they pick deformed fruitfrom telegraph cables.

Creativity, which is a value in itself, iscompensation for the absence of at least someof the lost values that man once used to have.Compensation to the poet himself, but also tothose who read his work. Slavko Mihaliæ wrote:

THE DESTINY OF THE POET, THEMIRACLE-WORKER

With all the sorrows of the world he filled his heart.He could do so much: for instance,

rise above himself,And lavishly splash rain to fortify the avid root.And thus day and night he grew after himself.

Of his eyes he made jewels for a gift.He could do so much, dared do so much when he

broke downthe borders of himself,With a hundred hands that interchanged in concord

in the weavingAnd yet at that supreme momentWove all at once.

He let endless processions to his side at once.Called all his enemies boldagainst himself.He would conduct nature; and so he settled

the woods with calm.He gave oblivion to the river, to the meadow,

`yearningnot to end.

And everything became more beautiful than him,In all there was more will, more power

and understanding.The day he won the crown, this noble king

was old.

Oh, the destiny of the poet, the miracle worker, butonly till that time

He heard the prayers of others.

KUMTESA

LANA DERKACCREATIVITY AS COMPENSATION FORTHE ABSENCE OF UNIVERSAL VALUES

17

Nr.80 PEGASIPEGASIPEGASIPEGASIPEGASI, Prill 2012Writing poetry is therapy which empowers

us to persist in bearing all the tiny individualor the great and global images of this world,transforming them into swarms of silly andmultiplied metaphors, similes, onomatopoeias,personifications and other stylistic devices.Because we continually and almost regularly,without either consent or agreements signed,bear the erratic sky and unfavourable mentalprognosis, the tidal wave of mind-blowingdemands that have been placed upon us anewand that overwhelm all our relief. We still bearthe unrecycled stress accumulated in front of atelevision set overtaken by illogic and idiocy,the alliances which we both are and are not amember of, the extortionists of futility or theamatory sighs of monotony as an occasionalpartner.

Every poet practising writing as potentialtherapy is more than aware that he has neverconsented personally to bear tribulation, letalone to breed affliction, although he candiscern that some kind of an agreement hasbeen signed between affliction and poetry. Heperceives the possibility of compensation.Moreover, he knows that for his poetic text thisSisyphean rolling of affliction as a stone is notentirely wasted, futile. And so poetry can givenew meaning to Sisyphus-the poet. He waspunished only to be awarded since the godshave great plans for him and his punishment isneither the last measure nor the gods’ final plan.

One contradiction emerges here. Morespecifically, a fanatic and nonpragmatic beingsuddenly derives profit from the affliction hefound himself in, from which it follows that thepoet possesses the incredible capacity for

practicality and management. However, thismanagement capacity is not economic in naturesince it computes only spiritual incomes andexpenditures. The poet is capable of derivingenormous profit from personal loss and theunsuccessful transport of a Sisyphean stone,without registering a large enterprise. Butliterature loves paradoxes.

It is a fact that writing is an attempt atadaptation since, by writing and indirectlyexplaining and substantiating the world, weare, in fact, trying to understand it and find ourplace in it. But faced with our very own traumasand disapproval, we are also witnesses to anextra-textual disease inside us. Curiously, it iswe who lay behind this disease, while it was,although not immediately recognisably, smilingand posing for a photo shoot like a bride. Theemergence itself of the disease, provoked by apersistent and inevitable, yet inadvertentexperience of reality, does not depend on thetext, although the text both depends on and isconditioned by it.

It is precisely here and now that thepharmaceutics of text and writing as therapyrise. Owing to his text, the poet loses his senseof being a loser, starts feeling well, andstrengthens his immunity with the help ofemotional fullness and short-term spiritualsatiety.

Here lies yet another surprise! The disease,whose birthing does not depend on the text, isnevertheless conditioned by it. Havingacknowledged its unwelcome cells andconquering nature, the text itself becomes itsconqueror. And so having resourcefully takenover its power, the text psychologically heals

the author – its own creator.Writing poetry or any other literary text is

the exact opposite of suicide.Precisely at the moment when conventional

and agreed letters spread fullyunconventionally across the blankness of paperas the implausibility of emptiness in theovercrowded realm of emotionality, at that verymoment, suddenly, pen and paper inexplicablyand alchemically begin to be inscribed into theingredients of those immaterial pills on theinvisible pages of medicine. All of a sudden theyacquire healing properties.

In pact with pen and paper or a computerkeyboard, the author speaks of minute details,and is preoccupied with insignificant andimpractical objects which are immenselyimportant to him and which are frequentlydistinguished by beings. These details occupyhis emotional realm determinedly. Incrediblyconvincing, although without any intention ofaccentuating either self-possession orsuperiority. Which is why the writer believesthem.

Placing these details into unusualassociations, which would be interpreted asdelirium if expressed in public places, areslowly becoming inspired poetry which floatsbeside conventional institutions such as banks,airports, schools or courts of justice. Andhospitals as well. And when a shift ends,doctors in white coat uniform are replaced byother doctors, whose constitution, as well asDNA, is difficult to determine because authorscan ascribe a new shape to them at any momentinscribing new letters – not in the Biblical, butin the eternally open Book of Genesis.

KUMTESA

I – TI – TI – TI – TI – Tooooout commence au barut commence au barut commence au barut commence au barut commence au bar

Je m’intéresse beaucoup à la poésie. Depuistoujours. Enfin, c’est une façon de parler. Entout cas, j’ai le sentiment que c’est depuis queje sais lire et écrire. Dans mes lectures et parmon écriture, elle fait partie intégrante de mavie. Il faut dire que je viens du pays de Verlaineet Rimbaud. En effet, je nuis né en Ardennependant la guerre dans un mois de mars glacialet enneigé. Fin 2005, j’ai réalisé un vieux rêveen allant retrouver l’hiver de ma naissance auQuébec où j’ai écrit Bûcheronner le silence, mondernier recueil publié. Pratiquement, j’ai fait unpeu tous les métiers (manœuvre de maçon,instituteur, ouvrier forestier, barman, dujournalisme pendant tente ans…), mais lapoésie est restée pour moi une compagneaimante, la seule, en fin de compte, à laquelleje suis resté fidèle.

D’Amay en Arbérie

Et la poésie, cela se partage : rencontres,groupes et revues. À Amay, en province deLiège, où je suis domicilié depuis bientôtcinquante ans, j’ai été l’un des fondateurs de laMaison de la poésie et des éditions de l’Arbre à

Comment j’ai découvert la poésie albanaise

paroles. Quand on dit «Maison de la poésie»,c’est d’une vraie maison qu’il s’agit, unbâtiment avec des bureaux, un appartement quiaccueille des poètes en résidence, une salled’expositions… et un bar convivial. C’est aubar, il doit y avoir sept ans, que s’est dérouléeune conversation qui allait déboucher sur unecollaboration fructueuse et amicale. Nousavions l’habitude, Vasil et moi de prendre unverre ensemble. Sans parler d’autre chose quedu temps qu’il fait et de comment va la santé.Vasil, c’est son prénom. Patronyme : Çapeqi.D’origine albanaise, évidemment, et vivant luiaussi à Amay. Je savais qu’il s’intéressait à lapoésie. Ce soir-là, appuyé au bar, je lui confie :«Vasil, en fait, je ne sais rien de la poésiealbanaise. Comme tout le monde, je connaisl’immense talent de romancier d’Ismaïl Kadaré(qui aurait bien mérité le Nobel de littérature),mais c’est tout…» Trois quarts d’heure plus tardet trois ou quatre verres de vin en plus, nousdécidions de consacrer un numéro de l’Arbre àparoles à la poésie albanaise.

De Migjeni à Velaj

Intitulé Poezi shqiptare – Poésie albanaise, cenuméro 137 de la revue paraissait à l’automne

2007. Il réunissait trente-deux poètes, deMigjeni, l’ancien, à la jeune Alisa Velaj quivenait tout juste de publier son premier recueil :Les fondements du vent. Un choix, et forcémentlimité, sinon arbitraire, né, pour l’essentiel deslectures de mon ami Vasil et de ses recherchessur Internet. Puis, un tri en fonction desaffinités. Pour la traduction, Ardian Marashi,qui vit en France, et Vasil, donc. Pourl’illustration, les dessins quasi automatiques deRio Di Maria, d’origine sicilienne, par ailleurségalement poète et aujourd’hui président de laMaison de la poésie d’Amay. Au peaufinage,le signataire de ces lignes. Et la découverted’une poésie riche et diversifiée. Avec certainescaractéristiques bien à elle, qui lui donnent unecoloration particulière dans l’universalitépoétique : ce que nous avons qualifiéd’«albanéité», c’est-à-dire l’ancrage dans destraditions et une histoire, et, surtout, cettefaculté de résistance aux totalitarismes quitrouve son expression la plus haute chez ArshiPipa, Jamarbër Marko ou Visar Zhiti. Bref,j’étais conquis. Le public le fut plus encore et,bientôt, s’imposait l’évidence qu’il fallait passerà la dimension supérieure et penser à unevéritable anthologie qui recouvre tout l’espacealbanophone : Albanie, Kosovo,Macédoine, Monténégro… Bref, l’Arbérie,comme on disait autrefois. Ou, mieux, lesArbéries : pour prendre en compte ladiaspora…

FFFFFrancis rancis rancis rancis rancis CCCCCHENOHENOHENOHENOHENOTTTTT


18

II – Un pays et ses gensII – Un pays et ses gensII – Un pays et ses gensII – Un pays et ses gensII – Un pays et ses gens

La sortie de ce numéro de l’Arbre à parolesconsacré à la Poezi shqiptare allait donc avoir demultiples répercussions et favoriser de trèsnombreuses rencontres. À commencer parcelles des albanophones – Albanais et Kosovars– de Wallonie qui constituent une importantecommunauté : notamment à Huy avec unrestaurant au joli nom d’Arberia et à Namur oùils disposent d’une émission de radio. Entre-temps, la Maison de la poésie d’Amay avaitaccueilli en résidence la turbulente FluturaAçka, poète et éditrice, dont le prénom, déjà,suggère de belles envolées poétiques. Bref,l’Arbérie prenait pour moi un visage. Desvisages. Variés. Comme les paysages que,bientôt, j’allais découvrir. Grâce à Arian Lekaet à la revue Poeteka qui nous invitèrent, Vasilet moi, à venir à Durrës.

Au Festival de Durrës

Sur l’Adriatique, cette antique cité s’est d’abordappelée Épidamnos selon la légende, puisDurrakhion au VIIe siècle avant notre ère,devenue Dyrrachium sous les Romains. C’estdans cette ville chargée d’histoire (et le muséearchéologique vaut vraiment le détour), où lepassé côtoie sans cesse le présent (comme cetteTour vénitienne transformée en sympathiquebistrot), que s’organise à l’automne un festivalinternational rassemblant des poètes venusd’un peu partout. Un festival de poésie, c’estun peu un fourre-tout : il y a les poètesfonctionnaires qui vont de salons en mondanités,de festival en festival, et, heureusement, lesautres, plus rares, et infiniment plus vrais,essentiels. Ceux qui nous intéressent dans notreprojet d’anthologie de la poésie albanaise,amorcé par le n° 137 de l’Arbre à paroles. Desretrouvailles (Flutura Açka, venue en juin 2007à Amay), des rencontres passionnantes (PrimoShllaku, notamment, ou les Kosovars AgimGjakova et Ali Primordja), des découvertes (IliaFlurans), des promesses (Alisa Velaj et GladiolaBusulla)… Bref, de la belle et bonne matièrepour cette anthologie qui devrait voir le jouraux éditions de l’Arbre à paroles dans le courantde 2010. En nous appuyant, en somme, sur cequ’écrit très justement Agron Tufa, «L’Albanieest plus grande que sa terre / Que son ciel étendu àpic» : les albanophones, descendants desIllyriens et cousins des Étrusques, sontlargement majoritaires au Kosovo, bienprésents en Macédoine et au Monténégro, sansparler de tous les immigrés dans les autres paysd’Europe et dans le monde.

À la boussole du cœur

À Durrës, comme dans tout festival du genre,il y a les obligations mondaines, discours etréceptions, qu’on ne peut éviter. Et le reste. Quirelève de l’aléatoire. Des contacts qui se nouentà la boussole du cœur et ne resteront pas lettremorte. Pour nous, faire écho à ce qui s’écrit depoésie dans le monde albanophone.Concrètement, cela s’est traduit tout d’abordpar une résidence d’auteur à Amay pour AliPodrimja et un recueil bilingue à paraître : Laflamme volée. Ensuite, dans le numéro Lieux ditsde l’été 2009, la publication d’un dossier Kosovoen huit poètes : deux grands disparus (AzemShkreli et Rrahman Dedaj), deux noms quicomptent à Prishtina (Agim Gjakova et AliPodrimja), deux femmes (Flora Brovina et EdiShukriu) et deux représentants del’immigration à Bruxelles (Skender Sherifi etJeton Kelmendi). Enfin, dans le numéro d’hiver2009-2010, place à la jeune poésie albanophoneà côté de la thématique centrale qui me tienttrès à cœur : Entre Beckett et l’utopie, la poésie estun théâtre. Et ce n’est pas fini…

III – Une fructueuse et amicaleIII – Une fructueuse et amicaleIII – Une fructueuse et amicaleIII – Une fructueuse et amicaleIII – Une fructueuse et amicalecollaborationcollaborationcollaborationcollaborationcollaboration

D’un tempérament taiseux, je lis beaucoup. Etplus encore depuis que je suis à la retraite, unesituation qui n’engendre pas, chez moi,l’oisiveté mais, au contraire, une disponibilitéaccrue. Je lis : journaux, romans, poésie surtout.Pas de télévision chez moi (je l’ai donnée), messoirées se passent à lire devant un feu de boisqui flambe dans la cheminée. Avec, souvent,de la musique : Jean Sébastien Bach aussi bienque John Coltrane, de la chanson française oudes musiques du monde. Dans ces conditions,l’automne et l’hiver se prêtent bien à lire de lapoésie. En langue française, puisque c’est lamienne. Mais aussi en espagnol ou enportugais, que je peux lire dans le texte et que,parfois, je traduis.

De la difficulté de la traduction

«Traduttore tradittore», prétend l’adage Italien.C’est à la fois rapide et, fatalement, réducteur.En poésie, le traducteur se doit d’être unpasseur. Il lui faut connaître la langue d’origine,posséder parfaitement le français dans sesnuances et ses subtilités, avoir un tempéramentpoétique ou, mieux, être lui-même poète. Sontravail consiste tout d’abord à restituer le plusfidèlement possible le sens du texte original,mais tout autant à en rendre le rythme, les

sonorités, cet indicible qui fait le poème. Ce n’estpas toujours simple. Relativement aisé quandil s’agit de langues sœurs, dont les structuresgrammaticales et les syntaxes sont proches,ainsi passer de l’espagnol, de l’italien ou duportugais au français, cela devient un exercicedifficile, sinon périlleux quand on passe de lalangue d’Ismaïl Kadaré à celle d’Yves Bonnefoy(pour citer un des plus importants poètesfrançais vivants).

DE KADARÉ AU RAKI

D’ailleurs, on l’ignore en Europe occidentale,Ismaïl est aussi poète et figure en bonne placedans le numéro Poezi shqiptare de l’Arbre àparoles. C’est, bien sûr, mon ami Vasil Çapeqi,l’Albanais d’Amay, qui m’a fait découvrir leKadaré poète. Et tant d’autres. Vasil traduit. Jepeaufine. Dans ce travail en commun, les liensd’amitié se sont consolidés dans une expériencelittéraire et humaine tout à fait passionnante.Certes, mon albanais se limite à Santé, Merci,Bonjour, Bonsoir et quelques formules passe-partout, mais je crois avoir le sens de la poésieen général, de son rythme et de sa musique. Etpuis je prétends bien connaître ma langue. Sansdoute Vasil la pratique-t-il fort bien. Il a unebelle sensibilité poétique (et il a écrit en françaisune jolie plaquette intitulée Mon atelier), mais illui arrive de traduire de façon trop littéraire ens’écartant du texte. Et cela donne douze motspour sept en albanais. Alors, on reprend au motà mot et l’on s’aperçoit qu’il suffit d’en changerun, d’en intervertir deux, de recourir à unsynonyme… pour que le poème retrouve sonsouffle premier.Dans cet exercice de patience basé sur uneconfiance mutuelle qui grandit au fil du temps,nous pouvons – me semble-t-il – nous prévaloirde quelques réussites. Un bel exemple est ce trèscourt poème de la Kosovare Edi Shukriu, Loti,presque un aphorisme : «Vaji i pa lotë / loti /barot». Après de longues semaines, c’estdevenu, en français, tout en conciliant dans latraduction, le sens et la musique : «Deuil sanslarmes / l’alarme / nous arme». Mais j’allais oublierl’essentiel : cette aventure d’amitié, qui a débutéau bar de la Maison de la poésie d’Amay, a étéscellée dans le raki albanais, qui, c’est bienconnu, manifeste, surtout en Wallonie, unenette tendance à l’évaporation. Mais cela, c’estune autre histoire que je vous conterai si vousêtes sages… En attendant, je vous dis«Gezuar» !

Si e zbulova poezinë shqiptareFFFFFrancis rancis rancis rancis rancis CCCCCHENOHENOHENOHENOHENOTTTTT

I – Gjithçka nisi në barI – Gjithçka nisi në barI – Gjithçka nisi në barI – Gjithçka nisi në barI – Gjithçka nisi në bar

Interesohem shumë për poezinë. Prej një jete tëtërë. Eshtë një mënyrë të shprehuri. Sidoqoftë,kam përshtypjen se kjo ndodh qëkurse di tëshkruaj dhe të lexoj. Nga leximet dhe shkrimete mia, poezia është pjesë e pandarë e jetë sime.Duhet thënë se vij nga vëndet e Verlaine dheRimbaud. Në fakt, kam lindur në Ardenne gjatëluftës në një muaj mars të akullt dhe me shumë

dëborë. Në fund të vitit 2005, realizova njëëndërr të vjetër duke shkuar të rigjej dimrin elindjes sime në Québec, ku shkrova librinBûcheronner le silence – Zhbirimi i heshtjes, libriim i parafundit që kam botuar. Praktikisht, kamushtruar nga pak të gjitha zanatet (murator,mësues, punonjes pyjor, kamarjer, gazetar përtridhjetë vjet ans…), por poezia mbetet shoqjaime e dashur, e vetmja në fund të fundit, të cilësi kam qëndruar besnike.

NGA AMAY NE ARBERI

Dhe poezia ndahet me të tjerët : takime, grupedhe revista. Në Amay, në krahinën e Liezhit,ku banoj prej pesëdhjetë vjetësh, kam qënë njënga themeluesit e Shtëpisë së poezisë dhe tebotimeve të Arbre à paroles. Kur themi «Shtëpie poezisë», bëhet fjalë për një shtëpi të vërtetë,një ndërtesë me zyra, një apartament i cili pretpoetet në rezidence, një salle ekspozitash… dhenjë bar të thjeshtë. Pikërisht n Québec k Québectë bar, duhet të ketë qënë para shtatë vjetësh, uzhvillua një bashkëbisedimi i cili do të çonte në

19

Nr.80 PEGASIPEGASIPEGASIPEGASIPEGASI, Prill 2012një bashkëpunim te frytshëm dhe miqsor. Nee kishim për zakon, Vasili dhe unë të pinimnga një gotë së bashku. Pa folur për gjë tjetërveçse si bën moti dhe si shkon shëndeti. Vasil,është emri i tij. Mbiemëri : Çapeqi. Me origjinëshqiptare, natyrisht, banues edhe ai në Amay.E dija se i interesonte poezia Atë mbrëmje, tëmbështetur në banak, i them : «Vasil, është njëfakt që nuk di asgjë për poezinë shqiptare. Si tëgjithë, njoh talentin e pafund të romancieritIsmaïl Kadaré (i cili do ta kishte merituar më sëmiri çmimin Nobel të letërsisë), dhe kjo ështëgjithëçka...» Tre katër or Québec m Québec pasdhe tre ose katër gota verë më shumë, nevendosëm t’i kushtojmë poezisë shqiptare njënumur në Arbre à paroles.

DE MIGJENI À VELAJ

I titulluar Poezi shqiptare – Poésie albanaise, kynumur 137 i revistës doli në vjeshtën e vitit 2007.Ai përfshinte tridhjetë e dy poetë, ngaMigjeni,më i vjetri, tek m poezisë shqiptare e reja AlisaVelaj e cila sapo kishte botuar librin e parë metitull : Les fondements du vent – Themelet e erës.Një përzgjedhje shumë e kufizuar, në mosarbitrale, e lindur kryesisht prej leximeve tëmikut tim Vasil dhe kërkimeve të tij në internet.Pastaj një seleksionim në funksion të vlerave.Për përkthimin, Ardian Marashin, i cili jetontene France dhe Vasilin. Për të ilustruar tekstet,vizatimet pothuajse automatike të Rio Di Maria,me origjine siçiliane, edhe ai vet poezisëshqiptare poet dhe sot president i Shtëpisë spoezisë shqiptare poezisë të Amay-it. Finicionetu bënë prej shkruesit të këtyre radhëve. Dhezbulimi i një poezie të pasur dhe tëshumëllojshme. Me disa karakteristika tëveçanta të saj, të cilat i japin një ngjyrim tëveçantë në universalitetin poetik : ajo çka ne ecilësuam «albanéité - shqiptarizëm», që do tëthotë lidhje me traditat dhe historinë, dhe, mbitë gjitha, aftësia për t’i rezistuar totalitarizmaveqë gjen shprehjen e vet më të lartë te Arshi Pipa,Jamarbër Marko ose Visar Zhiti. Shkurt upushtova nga kjo poezi. Publiku u pushtuaakoma më shumë dhe, shpejt imponohej kaliminë një dimension më të madh dhe të mendohejpër një antologji të vërtetë e cila të përfshijë tegjitha hapsirat shqipfolëse: Shqipëri, Kosovë,Maqedoni, Mal i Zi… Shkurt, Arbërinë, siç equanin dikur. Ose më mire Arbëritë : për të mosharruar diasporën…

II – Një vend dhe njerëzit e tijII – Një vend dhe njerëzit e tijII – Një vend dhe njerëzit e tijII – Një vend dhe njerëzit e tijII – Një vend dhe njerëzit e tij

Dalja e këtij numuri te Arbre à paroles kushtuarPoezisë shqiptare do të kishte pasoja të shumtadhe do të favorizonte takime të shumta. Dukefilluar nga ato shqipfolëse – shqiptarë dhekosovarë – të Valonisë të cilët përbëjnë njëkomunitet të rëndësishëm : pikërisht në qytetine Huy-it me një restorant të bukur i quajturArberia dhe në Namur ku ata kanë njëtransmetim radiofonik. Ndërkaq, Shtëpia epoezisë e Amay kishte pritur në rezidencedinamiken Flutura Açka, poete dhe botuese,emëri i së cilës sungjeron fluturime të bukurapoetike. Shkurt, Arbëria po merrte për mua njëfytyrë. Disa fytyra. Të ndryshme. Si edhepeisazhet që do të zbuloja së shpejti. Në sajë tëArian Lekës dhe të Revistës Poeteka të cilët naftuan, Vasilin dhe mua që të vinim ne Durrës.

NE FESTIVALIN E DURRËSIT

Në brigjet e Adriatikut, ky qytet antik i quajtursë pari Épidamnos sipas legjendës, pastajDurrakhion në shekullin e VII-të para kohëssonë, i thirrur Dyrrachium nën perandorinëRomane. Pikërisht në këtë qytet të ngarkuar mehistori (dhe me muzeun arkeologjik të cilin iavlen vërtet të vizitohet), ku e kaluara takohet pareshtur me të tashmen (si kjo Tore veniciane etransformuar në një bar simpatik), organizohetnë vjeshtë festivali ndërkombtar i cili mbledhpoetë të ardhur nga të gjitha vëndet. Një festivalpoezie, ku ka pak nga të gjitha : ka pooetëfunksionarë që përfaqsojnë sallonet dhemondanitetin, nga festivali në festival, dhe, përfat të mirë, më të rrallë, të tjerët, dhe pafundësishtmë të vërtetët, esencialët. Ata që na interesojnëne për projektin e antologjisë së poezisëshqiptare, të përfshirë në numurin 137 të Arbre àparoles. Takime të njohurish (Flutura Açka,ardhur në qershor 2007 në Amay), takimepasionante (Primo Shllaku, pikërisht, osekosovarët Agim Gjakova dhe Ali Podrimja),zbulime të reja (Ilia Flurans), talente premtuese(Alisa Velaj dhe Gladiola Busulla)… Shkurt,lëndë e mirë dhe e bukur për këtë antologji ecila duhet të dalë në botimet e Arbre à parolesgjatë vitit 2010. Duke u mbështetur në atë qëshkruan me shumë të drejtë Agron Tufa,«L’Albanie est plus grande que sa terre / Que son cielétendu à pic – Shqipëria është më e madhe se toka esaj, se sa qielli i saj që bie pingul» : shqipfolësit,pasardhës të Ilirëve dhe kushërinj të Etruskëve,përbëjnë shumicën absolute në Kosovë, janëshumë të pranishëm në Maqedoni si edhe në Maltë Zi, pa folur për emigrantët në vënde të tjera teEuropës dhe të botës.

ME BUSULLEN E ZEMRES

Në Durrës, si në çdo festival të këtij lloji, kadetyrime mondane, fjalime dhe pritje, të cilatmund të evitohen. Dhe pjesa tjetër. E cila ështëspontane. Kontakte që lidhen me busullën ezemrës dhe që nuk mbeten letër e vdekur. Përne, t’i bëjmë jehonë asaj që shkruhet në poeziprej botës shqipfolëse. Konretisht, kjo u nis menjë rezidence autori në Amay për Ali Podrimjendhe një libër dygjuhësh : La flamme volée – Flaka evjedhur. Më pas, në numurin Lieux dits – Vëndetë thëna të verës së vitit 2009, botimi i një dosjejetë Kosovës me tetë poetë : dy të mëdhenj të cilëtnuk jetojnë më (Azem Shkreli dhe RrahmanDedaj), dy emra të rëndësishëm në Prishtinë(Agim Gjakova dhe Ali Podrimja), dy femra(Flora Brovina dhe Edi Shukriu) dhe dy përfaq-suues të emigracionit në Bruksel (Skender Sherifidhe Jeton Kelmendi). Më në fund në numurin edimrit te 2009-2010, vënd për poezinë e reshqipfolëse përbri tematikës qëndrore të cilën ekam për zemër : midis Beckett dhe utopisë, poeziaështë teatër. Dhe kjo nuk mbaron këtu…

III – Një bashkëpunim miqsor dhe i frytshëmIII – Një bashkëpunim miqsor dhe i frytshëmIII – Një bashkëpunim miqsor dhe i frytshëmIII – Një bashkëpunim miqsor dhe i frytshëmIII – Një bashkëpunim miqsor dhe i frytshëm

Kam një temperament të heshtur dhe lexojshumë. Për më tapër, qëkurse kam dalë nëpension, një situatë e cila nuk krijon për mua,parazitinë, përkundrazi, një dinamizëm tëplotë. Lexoj : gazeta, romane, e mbi të gjithapoezi. Në shtëpinë time nuk ka televizor (e kamfalur), mbrëmjet e mia kalojnë duke lexuar

përpara një zjarri me dru që flakëron oxhakun.Shpesh shoqëruar me muzikë : Jean SébastienBach si edhe John Coltrane, nga kënga francezeose muzika nëpër botë. Në këto kushte, vjeshtadhe dimri shkojnë mirë me leximin e poezisë.Në gjuhën frënge pasi ajo është gjuha ime ; Poredhe ne spanjisht ose në portugalisht, ku mundtë lexoj dhe, ndonjëherë edhe të përkthej.

Mbi Vështirësinë e përkthimit

«Traduttore tradittore – përkthyes tradhëtar », thotëfjala e urtë italiane. Eshtë kollaj ta thuash, dhefatalisht reduktuese. Në poezi, përkthyesi duhette jetë një pasues. Atij i duhet të njohë gjuhën eorigjinës, të zotëroje ne perfeksion frëngjishtenme nuancat dhe finesat e saj,të ketë njëtemperament poetik ose më e mira do të qe tëishte vetë poet. Puna e tij konsiston së pari tëjapv sa më besnikërisht që të jetë e mundurkuptimin e tekstit në origjinal, por gjithasht tëjapë ritmin, tingëllimet, atë magjepsje që gatuanpoezia. Nuk ështv gjithmonë e lehtë. Eshtërelativisht më e lehtë kur bie fjalapër gjuhësimotra, struktura gramatikore e të cilave kaafrimitet, kështu kur kalon nga spanjishtja nëitalisht, ose nga portugalishtja në frëngjisht, porkjo bëhet një ushtrim i vështirë, për të mos thënëme rrezik kur kalon nga gjuha e Ismail Kadaresënë atë të Yves Bonnefoy (për të cituar një ngapoetët e gjallë më të rëndësishëm francezë).

NGA KADAREJA TE RAKIA

Me që ra fjala, në Europën Perëndimore, nuk edinë se ismaili është edhe poet i cili zv një vend tëmerituar në numurin Poezi shqiptare të revistësArbre à paroles. Ishte sigurisht miku im VasilÇapeqi, shqiptar me banim në Amay, që mëzbuloi Kadarenë poet. Si edhe shumë të tjerë.Vasili përkthen. Unë bëj finicionet. Në këtë punëtë përbashkët, lidhjet miqsore janë konsoliduarnëpërmjet njv përvoje letrare dhe njerzorepasionante. Sigurisht që shqipja ime kufizohzt meGëzuar, Faleminderit, Mirëmëngjes Miëmbrëmaapo ndonjë formulë e ngjajshme gjithëandej, porbesoj se unë kam sensin e poezisë në përgjithësi,të ritmit dhe muzikalitetit të saj. E pastaj pretendojse e njoh mirë gjuhën time. Pa dyshim që Vasili epraktikon atë mjaft mirë. Ai ka një ndjeshmëri tëlartë poetike (ai ka shkruar edhe një libër të vogëlnë frëngjisht me titull Mon atelier – punishtja ime),por ndodh që ai përkthen fjalë për fjalë duke ularguar nga teksti. Dhe kjo jep dymbëdhjetë fjalëpër shtatë në shqip. Atëhere i rimarrim fjalë përfjalë dhe vërejmë mjafton të ndryshohet njëra, tëndryshohen dy, të gjëndet një sinonim… për t’idhënë poezisë frymën e parë.Në këtë ushtrim durimi të bazuar mbi një besimreciprok i cili rritet me kalimin e kohës, nemundemi, sipas mendimit tim të flasim për disaarritje. Një shvmbull i bukur është teksti shumvi shkurtër i poetes nga Kosova Edi Shukriu, Loti,pothuajse një aforizëm : «Vaji i pa lotë / loti /barot». Pas disa javësh pune, u dha në frëngjishtduke përputhur përkthimin me kuptimin dhemuzikalitetin : «Deuil sans larmes / l’alarme / nousarme». Por des harrova më kryesoren : kjoaventure miqësie, që nisi në barin e Shtëpisë sëpoezisë të Amay-it, u vulos me rakinë shqiptare,e cila është e njohur tashmë, sidomos në Valoni,për tendencën e saj të theksuar të avullimit. Porkjo ështëv një tjetër histori, të cilën do t’jua tregojpo u sollët mirë… Deri atëhere, ju them«Gezuar» !


20

Introduction:

All men are equal. Man is also what he writes. Andpoetry is that magic which comes directly fromhis heart and soul. True poetry is universal. It isborn in a particular place (space) and in aparticular circumstance (time), but it is thentransformed into something which is universalthrough what can be called poetical magic. Whatexactly this “poetic magic” is one cannot say.However, what one can say is that such an elementcan express that thing or state which unites all men– from whichever place or from whichever timethey come – together. Such “poetic magic”depends on various other elements: there is thethematic level where the poet discusses themes orvalues which pertain to all humankind (such aspeace, family, love, friendship, respect towardsMother Nature); there is also the stylistic level,where through the use of imagery and otherpoetical mechanisms the poet helps to transformhis writing into poetry. Thus, this “poetic magic”travels through time and space, and is feltwhatsoever language is used and whatevernationality of the poet. It may decrease in powerwhen the original text is translated into a secondlanguage, but it still is felt thanks to the universali-ty factor and also to the knowhow of the translator.Malta:Rev. Dr. Amante Buontempo was born in 1920and died in 2004. He was the founder of theMaltese Poets Association (founded in 1975), stillin action today. Among his publications are Si vispacem cane simper (1973), Wishful Thoughts (1975)and Rhythmical Reactions (1981). Great part ofhis poetry is social in nature. In fact Buontempowrites about the problems of modern society suchas drugs, aids, abortion, corruption, terrorism,capital punishment, divorce, prostitution, famine,war, criminality, the differences between socialclasses and paedophilia. One of his poems is Thelanguage of my heart where he writes, “And sanerare mad cows than many men:/ who, knowing theeffects of Chernobyl,/ still keep their nuclearexperiments”. In Famine or slavery he writes that“The world is in decay”. We’re soldiers of true peaceis about war. Here Buontempo writes thus: “‘NoWar’ is not true Peace, but in the Arts,/ the bestthat come from pure and loving hearts!”. Again,in The language of my heart, he writes:“I know not how to speak and how to writeif not in poetry,sending some message to the world I know:a message of true love and inward peace.”Another contemporary poet from Malta isMarlene Saliba, born in 1949. Her publications areTime-Faring (1994) and Xbihat tal-Antenati/Ancestral Visions (2011), a bilingual poetrycollection. Hers is a very spiritual andmetaphysical poet. Saliba becomes one withMalta’s Neolithic temples and tries to find the realmeaning behind such beautiful and perfectconstructions. According to Saliba, there is amillenary voice emanating from such sanctuarieswhich few comprehend or even hear. It is a voicewhich makes us one with the universe thatsurrounds us, a voice which reminds us also ofpeace and inner happiness. In such primordialconstructions Saliba sees, “Ancient dreamstranslated into artistic forms/ revealing an earlydivine presence/ that we humans have knowntogether.” Here “Our metaphysical heritage lies”,“a legacy of sacred geometry,/ animatedsculpture/ bequeathing us with a truth/ that ourcentury cannot as yet exactly fathom…” (from Adream in stone).Greece:Potis Katrakis was born in Demonia in Laconia,Greece. One of his most recent publications is TheUnforseen (2009). Here we also see Katrakis as anenvironmentalist and conscience to mankind. InOverpopulation and development the poet deals withthe pollution of waters and the lack of pure andnatural fountains. Even Predictions deals with

Transmission of universal values throung poetical MagicBy PBy PBy PBy PBy Patrick Sammut Maltaatrick Sammut Maltaatrick Sammut Maltaatrick Sammut Maltaatrick Sammut Malta

“natural phenomenon… pollution…overpopulation”, and also with “atomic arms…terrorism”. All these put our future in danger. Onthe other hand, in The silence of nature one readsthat the poet and nature are bound together.Katrakis observes that nature’s silence is moreeloquent than man’s “voice or his pen”: that’s whythe poet “spend[s] many times/ reading itssilence”.Poetry itself is frequently a theme in Katrakis’sverse. When imagination is in love is about theconception and birth of poetry. This is verybeautiful and lyrical verse: white paper on whichpoetry is written is compared to a “ploughedplain”. Three pillars on which poetry is built arememory, fantasy and judgement (Buildingpoetry). In Poet of visible and of invisible Katrakis askswho the poet is. For him the poet is he who praisesall things, visible and invisible. In The extent of apoem he writes that:“The extent of a poemdoes not depend on the number of pagesand its versesbut on the quantityand the power of lightthat it radiates.”Poetry is light and thus a healing element against“the darkness of soul” (The light of poetry). Poetryis understood as words (or theory) which can betransformed in actions (or practice).Another contemporary Greek poet is Eleni I.Grivas, born and still living in Kato TithoreaLokridas. In one of her latest publications, Picturesof Life (2010), we see Eleni Grivas as the observerof the simplest of everyday things and thus knowsthat life is made up of strong contrasts. Thuspoetry here is a means to reflect about humankind(with its good and evil) and life. She writes aboutthe love and affection of children on the one hand,and about the destruction and cold-heartednessof the adult world on the other. Grivas thusupholds positive values (love, friendship,happiness, having a “good heart”) against today’smaterialistic world (wealth, greed, money, power),which is worthless when death strikes. Happinessis enjoying the things which have no price and arethus beautiful and unreachable (Health and safety).Where there is no love there is tyranny, povertyand distress (Poverty). Obstinacy is no direct wayto knowledge, and the latter neither can be bought(The headstrongness). Bitter words are worse thanwounds and sores. All this – including passion andmistakes - may create pain which is kept secret oris hid behind a laugh (The pain , Mistakes).Moreover, pleasure is the result of peace of mindand serenity of the soul (The peace of mind). Grivasadvices her reader to think before talking: that’show one is fair with others in life (Thought). Inanother short poem Grivas writes about educationwhich she deems as the solution to drugs, theft,murder and rape.A recurrent element is Grivas’s voice in favour ofthe “needy people” and in protest against“unscrupulous men” (A total catastrophe). Such adisaster comes when mankind is spoilt throughmoney and materialism which lead to the sufferingof many (Disaster).Grivas also writes environmental verse:in Pollution she contrasts the clean air of themountains (there is where the real life is) topollution of the city (man has to escape all this).The mountains are a space where the poet is happy(Spring), and spring is life and happiness throughits sounds and colours. In The road of disaster Grivaswrites about animal extinction, burning forests,pollution, and ozone problems. Even here we seethe poet as the pulse of what’s happening intoday’s world.India:One of today’s Indian poets is Arbind KumarChoudhary. He is the founding father of theInternational Association of Poets, Essayists andNovelists (2006) at Begusarai, Bihar, and one ofthe founding members of the World Literature

Society, Tripura. He is also editor of two reputedliterary magazines, “Kohinoor” and “Ayush”. Hislatest publication is Nature (2011). His is a veryconcise and intriguing poetry, and his language isvery particular. His starting point as a poet isNature, but his final destination is reflection aboutdifferent aspects of everyday life such as love andinfidelity, politics and corruption (“The petticoatgovernment/ Is the penchant/ Of the prudient/For the acid test of the potent.”), birth and death,nature and spirituality (“The shaping spirit/ Ofthe hermit/ Elicits the introit/ Of natural esprit.”),also evil. As Kurt F. Svatek from Vienna writes inthe Forward, Choudhary’s “poems are not only aromantic admiration of nature. They have nodoubt the “double bottom” to sharpen ourconsciousness for the problems here and there.”Russia:I have recently received a great number of poemsfrom Dr. Adolf P. Shvedchikov, Russian scientist,poet and translator. He was born in Shakhty in1937 and published a big number of poems indifferent international literary magazines. Aboutuniversality of poetry is his short poem Put parallelmirrors in front of each other: here Shvedchikovwrites, “Put parallel mirrors in front of eachother,/ And you become absorbed in the mirrorreflection of real life./ You disappear completely,/Your train of thoughts leads you into infinity…”This infinity is that space where all humanitymeets and becomes one. Shvedchikov writes aboutwar and hatred in This is the war without end andabout human suffering in We come naked to thisworld. In the first poem the poets writes that “Theplague of hatred has been wandering for/ Toolong around the world/ And mankind becomesmad!/ People forget about Heaven,/ The hope forgood luck disappears…” In the second poemShvedchikov asks, “Why is reality so cruel andwhy is our life/ So full of suffering and tears?”The poetical magic behind the words:Poets are excellent observers of what is happeningwithin and without humankind. But they are nojournalists or bulletin readers. Their words arespecial because they are woven with great care inorder to touch our hearts and echo deep in oursouls. Many times they opt for simplicity on alinguistic level. But this does not mean that theyput aside the beauty of such mechanisms asmetaphor. This is what makes poetry much morecolourful and appealing: war is presented as aplague, love as an ointment, nature a refuge andso on. Poetic magic is also rendered throughrhythm, rhyme and alliteration. Here poetry is notmeaning but also sound. This is most evident inChoudhary’s verse: “The thorn of the tavern/ Isthe hawthorn/ That spurns the lovelorn/ Even ofthe slattern.” Or “The scarlet tippet/ Of thenymphet/ Is the lovely wavelet/ Of the thicket.”(from Nature) Poetry is made of sounds andcolours and also of the poet’s sense of wonder ashe looks around. Thus Shvedchikov writes:“I paint your unknown portraitOn the sand of yellow, velvety dunes.Your smile is charming,And I am young again!I blend into oneThe sunlight and radiance of the moon,I live simply without a careWhy do we live?I hear the whispering of Baltic pine treesAnd piercing screams of sea gulls…I keep in my mind the same morning dewAnd your divine face!” (from I paint your unknownportrait)Humankind’s destiny is death. However, throughpoetry man becomes immortal. In When I’ll be faraway Shvedchikov writes: “When I’ll be far away,/Don’t burst into tears,/ My verses will stay withyou,/ And let time run year after year…” Throughpoetry man transcends space and time. Is this notpoetic magic?(April 2012)www.patrickjsammut.blogspot.com

21


Ladies and gentle-men, the creators of thissupreme art called poetry,Good Evening.From the words of Dimitris Kakalidis is myword and to the temple of the muse “Erato”, Ibow.The lyric has neither end nor a beginning,/poetry never dies,/ in the range of the universesthe highest teaching/it sounds the tragedy ofits Logos.

The Logos sounds… “The Logos speaks to itsLogos, to its heavenly bodies. It addresses to theirinfinite soul, to their infinite spirit, to the bodies ofthe bodies, to its body.”Oh inflamed seeds of my spirit/, suns that burnin the sky,/ my bodies, my roses of mymiracle,/ the essence of my nature amidst thevoid.The infinite, the Universe, the Galaxies pulsate.The Suns, the Planets pulsate. The hearts of thePoets pulsate as well… Imagination gallops; itruns to conceive inspiration; to unite with thedivine spark, the divine lightning, the one thatis sent out from the source of the divine Mind.The poet paves the way through the Logos. Hereads the musical score of the Universe andharmonically performs its music. Logos istalking to its words, to its syllables, to theconsonants and vowels of its soul. It endowsthem with cosmic harmony and infinity. Theyalign one next to another, symmetric orasymmetric, with every syllable and everysound enclosing concentrated wisdom andknowledge; and all together in one vision, inone idea: the poem. The poem that from its verycreation encloses the infinite. The bells of Logosare tolling… Poetry gives birth to infinity.Signaling,/ I refer to my being,/ the spirit’s never-falling light/ I made aeon dawn on my eternity/Logos echoes / from the sun to the sea// from the skyto the earth/ from the infinite to the finite world/from the world to man/ from man to oneself.Dimitris Kakalidis is the poet who everymoment in his manifold work praises the poets.He calls them “mystics”, “spiritual guides”,“recreators of Logos”, endowed with innerstrength that is spurring them to break thebarriers opening windows to the boundless. Herecognizes the ability that they have to exalt the

THE FIRST INTERNATHE FIRST INTERNATHE FIRST INTERNATHE FIRST INTERNATHE FIRST INTERNATIONAL CONGRESS “MUSE OF POETIONAL CONGRESS “MUSE OF POETIONAL CONGRESS “MUSE OF POETIONAL CONGRESS “MUSE OF POETIONAL CONGRESS “MUSE OF POETRY” PEGASI 2012-”VITRINA” UNIVERSITTRY” PEGASI 2012-”VITRINA” UNIVERSITTRY” PEGASI 2012-”VITRINA” UNIVERSITTRY” PEGASI 2012-”VITRINA” UNIVERSITTRY” PEGASI 2012-”VITRINA” UNIVERSITYYYYY20-23 APRIL 2012 ALBANIA20-23 APRIL 2012 ALBANIA20-23 APRIL 2012 ALBANIA20-23 APRIL 2012 ALBANIA20-23 APRIL 2012 ALBANIA

meanings to the divine, to transubstantiatethem into “prayer”, “greatness”, “essence” byshaping their images, by skillfully playing withwords. He contributes to the interpretation oftheir word which is the Logos of the one Poet,talking about the power of the pure “shepherdmind”, about the spirit that “radiates with lightand wisdom”; about the love that masters“passions and weaknesses”. He defends theKnowledge that lights up the “Abyss”, the“relentless forces of the unconscious” whichoppress humanity.My word/ sacred, holy,/ highest, divine,/ and mymysteries supreme,/ unprecedented, unique,/insuperable ideas of my divine train of thoughts/thatmy eternity/ perpetually rule.

“The burden of the centuries consigns its hopesto the poets. From the field of the universalmind, the ideas, the bearing waves arecordlessly transmitted to the timeless agora likea universal request, seeking for the realizationof megacosmic vision”.

Oh music of the earth and the sky,/ superb songof the dream,/you emanate from the source ofthe divine mind/taming the beings of the infinite.

“The writing sounds; the verse outweighs itscentury. This is the ultimate issue of the poet.He creates the myth; he re-creates it; hepreserves it throughout the centuries. Animal-born, human as he is, a horseman, a rider of thewinds, dominant of the power; he abandons hisstallion, if he has to, and as a walker he fightsagainst death”.

Archer I will remain forever/ aiming atinexistent targets/, wild of the winds I’ll be anascetic/a God driven fool dancing in the chaos.

“Each poem and a vision; each vision and atruth, a potential realization”

Dimitris Kakalidis takes the poem in hiswords, any poem and as he approaches it withrespect, he proves that it is filled with particlesof light and messages of knowledge. The words,one aside the other, chosen cautiously andwisely from the poet, accompanying thecommas and the full stops; aligned or not inmelodic quatrains, in the words of the poetDimitris Kakalidis they become flames, ideas,visions…They become planets, they becomesuns, they become Universes; they becomeInfinite.

My song a light,/ darkness my cry,/ my lovepower/ flower of acanthus./ I appear and I amfound/ the seeker./Realizer of the winds,/ peacemaker of thewaters,/ the everlasting of my cosmic flames.

He conjoins the word of the creator with hisown word. He analyses the poem, he deepensinto the ideas, he interprets the meanings, he

sees the symbols behind the words. He revealsthe myth; the hidden essence of the work. Heprocesses, he analyses this essence. He spreadsit out in the Universe, he makes it conscienceand he returns it completely pure for the reader,always recognizing in it the greatness of thepoet.“Oh, blessing of the poets, great grace, heavenlyrevelation into the deprivation of earth. Theirpoems are prayer, spiritual contemplation,ecstasy; the dance of heavenly bodies in God’smagnanimous poem. Gratitude is the praise atthe edge of silence.”

In his own poetic way; from a different patheach time. Sometimes purely intellectually,other times he emphasizes in symbols by usingexamples from mythology and history, othertimes he uses the wisdom of numbers,travelling us to the times of Omiros, ofHerakleitos, of Pythagoras. And still other timeshis analysis becomes itself a poem that praisesthe poem. Whichever way he uses, he alwaysaims to lead his reader to a journey beyond theappearances, beyond the commitments of thelimited mind; to the inner liberation. Therefore,through his analyses in his double volumeessay, “The Wisdom of the Poem” and “TheWisdom of the Narrative”, he proves that everypoem, every narrative is an open window fromwhich the reader can see passions, fears,unpleasant but also pleasant situations of life,to be transformed into knowledge and love,while at the same time the Wideness, theUniverse, the Infinite is revealed to him.When the planets arrive in your courtyard/inquiring about the origin of the suns,/ tell them itis your very soul,/soul of infinite souls, source of flames.Dimitris Kakalidis is the Philosopher; thephilosopher that connects the everyday with theeternal, the human with the divine, the“microcosm” with the “macrocosm”. He totallybelieves in man’s pure nature, which can leadhim to “bliss”, if he wants to.The depth of the earth,/ the depth of time,/ dimensionof sun/ in a night of silence.

Dimitris Kakalidis is the Master; he is themystic, the teacher who comes from other times;from times when people used to yearn for theessential but also the beneficial, the theoreticalbut also the practical.

Sending Holy Message to meet thee/ reachingyou the day of your delay/ having heavenlypower, you have forgotten/ that, you are theworld and capable of all.

His offering is inexhaustible! With his endlesslove he embraces every human being, thenature, the Universe. He praises the Entity, Godwhom he recognizes in everything. With hiswhole work, his entire life, he calls man tospiritual alertness so as to gain inner freedom,his inner independence; to know Himself, tolove Life; to realise that he has the ability to bewell, and... to always be well.

Vassiliki ErgazakiPoetess-Mathematician

Representative of the Literary Groupof the Spiritual Centre Servers’

Society

The LThe LThe LThe LThe Logos Sounds: Pogos Sounds: Pogos Sounds: Pogos Sounds: Pogos Sounds: Poetry Gives Birth to Infinityoetry Gives Birth to Infinityoetry Gives Birth to Infinityoetry Gives Birth to Infinityoetry Gives Birth to Infinity


22

My people, /fellows, idols,/throng of mycreations,/my absolute abutments/ existencesfor me to praise./Dancest thou and I shall sing/chantest thou and I shall celebrate/I grieve andyou die/ you are born and I live.Dimitris Kakalidis is the visionary, thepioneer. With his poetry he officiates into theinner world of man. His word always truthful,essential, it touches the sensitive chords of thesoul and these pulsate to the message, to theoptimistic message that always brings asolution to the dead-end. With his way of lifehe provides the practical application for all thathe has taught. It is over 30years now that hefounded a philosophical centre called “TheServer’s Society”, a place where Philosophy, theWorld of Letters, and Poetry are blendingtogether with love, the ultimate interest anddedication to all human beings.I boast for my creation,/ rafter of my suns, I am,/school of the schools,/into my becoming,/the formthriving,

is studying my soul’s life./I am awake,/I turnagainst the eternal sleep of my world/and ofmy holy matter/the wild nature I tame.

Man, according to Dimitris Kakalidis, is theGroup. The Group is the Humanity andHumanity is the Universe. Through the small,the limited, the formed he passes to the great,the infinite, the formless, always bringing aredeeming message.

The humanity universe,/ eternal flame of thenight,/ the thriving female/ bed of mysperms,/ sinister, pregnant with me womb,/so that in the field of my infinite knowledge/ignorance gives birth to me,/ the unknownGod./

“The great mystic can only be a poet, the onewho is united, he who utterly represents theMonad in his ecstatic wanderings in the infinite.He dresses himself with symbols and

meanings. He is the essence and the forms. Helives and experiences the unfathomable withinthe mind and the heart and he uses the lyrics toexpress it, clarifying, earthing his truth to thechaos of ignorance; a world himself within theignorance of the world.”

Oh Hellas my body and my spirit/, thequintessence of soul and form,/ you flame inmy cell like a torch/ casting light at the ends ofearth/.

ReferencesDimitris Kakalidis: “The Wisdom of the Poem”,Analyses of 100 Greek poems.Dimitris Kakalidis: “Incentives I”, “IncentivesII”, Poetry.Dimitris Kakalidis: “Logos the Third”, Poetry.Dimitris Kakalidis: “Fallen Paradise, HolyMatter”, Poetry.

Translation “Megas Seirios Publications”

Whether the world and man are arrangedas having a purpose and value is anancient question. Philosophical conceptsand different religious systems have hadmany different views about this matter,ranging from cosmos to chaos. Much ofcontemporary philosophical thoughtprefers the anti-essentialist attitude, oneof the first casualties of which is –purposefulness. The state of decay ofnatural, social and personal phenomenatestifies to the above. Furthermore, a

possible cosmological purpose has also been trivialised and reduced to thelevel of all-out functionality. Man’s functioning on a daily basis, a Kafkaesquesubjugation of human integrity to the dictates of a given social system hasbeen imposed as the purpose of man. Such dictates seem to increasingly governhuman life as a whole, regardless of whether their origin is totalitarian or ultra-capitalist. Such totalitarian organisation of social life is immune to any layeredness,to differentiating between the public and private sphere, between integralhumanity and its partial abuses. Both in sometime socialism and currentcapitalism the functionalisation of man has, in fact, spread over man’s entirelife. Socialist practice viewed the concept of pastime distortedly having reducedit to toilsome weekend rests and the repulsive-to-most-people and abstractcultural elevation. And today it is reduced to a consumerist, shopaholic validationof the capitalist hand over man’s free time as well. Given that so-called free timeis nothing but an extension of social control over individuals, the concept ofpastime has been emptied of its original meaning as being free for something,and not being free from something. Hardly anyone knows today what it is thatman should generally be free for outside the system that permeates everything. Owing to the vulgarisational media rule over man’s psychological andspiritual life, the extent of control has long surpassed even the abuse of labour.Contemporary man’s systems of thought, values, actions, as well as experiences,have been automatised in large measure by means of television, Internet andradio models. The domains of thought and experience, which are independentor at least significantly different from those mediated and dictated by the media,have been increasingly narrowing day by day. Nevertheless, these two reduceddomains are the only space in which humanity as such – transfiguring manfrom object to subject – can breathe at all. It seems to me that what issynonymous with this space of integral or fuller humanity is precisely pastime.It is within this space that universal values, which presuppose a whole man,can be accomplished. This space is the exact opposite of the passivity andemptiness of simply free, or rather void time. In defiance of the prevailingspiritual idleness, this space is today yet to be seized with spiritual strength. But what is this space like, how and when is this fuller humanitymanifested, what is it that we should be free for, and when is pastime trulypastime, and not void time? There are no unambiguous answers as such tothese questions that would apply to everybody. What is, nevertheless, certainis that many different ways of deautomatising man lead to the proximity ofpastime, that for many individuals the different spheres of personal fulfilmentand reflective research are active pastime as such, with the help of which theincreasingly adhesive media network is being exposed. There is no doubt thatpoetry has always been considered to be part of such creative and active

Pastime and poetry – one of the last remaining domains of universal values

pastime. However, the social status and function of poetry have been changingsignificantly over the centuries, including the possibilities for its freedom.From the concept known as poeta vates or the poet-prophet who speaks thecore truths of society, from the aesthetisising role of poetry as the social activitythat refines, to the avant-gardian erasion of the difference between the textand the world acted on by the text, and to postmodernistic playful toyingwhich has degraded the social role of poetry completely. Besides a social role that poetry ascribed to itself with its different self-conceptions, the reverse process was just as important – the influence of societywhich, either directly or indirectly, either enters poetry or pushes it to thefringes. This social influence has also changed substantially – from completecontrol over the poetic text itself in Social Realism to total social indifferenceto poetry in capitalist consumerism. However, the capacity of poetry to achievetrue pastime is inversely proportional to the possibility of its profitability.The weak attempts at commercialising poetry have shown that poetry thataspired after greater success on the market has been dreadfully simplified, orhas rather been made more functional. This means that the structure of poetryitself has been subjected to the vulgar laws of the market, disregarding trueliterary competences. By contrast, poetry can indeed stay outside the systemdue in large measure to its invisibility for this system of usage. Even if thesystem manages to penetrate poetry on the thematic, as well as the structurallevel, the poetic sign will continue to be significantly more complex, to havemultiple layers and be fuller than equivocal market motivations. In a nutshell, freedom is constitutive of poetry. Throughout the centuriesof its evolution poetry has had the capacity to continually reshape itself fromwithin itself due exactly to this fundamental freedom. Poetry has changedradically the understanding of its very own function and character, the wayin which the poetic is manifested as a literarily and historically changeable,yet always present category. Poetry has always been and will continue to be acondensate of the reflective, emotional, cultural, formal, linguistic and all theother capacities of the human spirit and its spatial-temporal limitlessness.Having outlined the nature of poetry in this way, it is about pastime whichfinds its fulfilment in the process itself, in the never-completable and never-ending spiritual-linguistic search, in the intense inner dynamism which makespastime become the very essence of existence. Poetry, thus, conquers its contentalways and anew, that very purpose towards which freedom is, in fact,orientated. There is no recipe for such spiritual content in contemporary poetry,including recent Croatian poetry. This spiritual content is found in verydifferent, often opposite poetic experiences, on the individual path of allpowerful authorial expressions. Such fulfilling occurrences happen often in contemporary Croatian poetryas well. The main distinguishing feature of the poetry of one of the greatestcontemporary Croatian poets – namely, the late Slavko Mihaliæ – is exactlythis aspiration after freedom from automatised daily functioning, this settingout on a journey in search of new inner realms. I can only sketch his wondrous,dreamy, resurrected poetic world. By means of the transformative power ofpoetry, his poetic world continually bursts into newly discovered content offreedom, into pastime that has been fulfilled in the fullness of its meaning. Itis a world that is being created from the elements of existing objects, imagesand words, but their ingenious combination creates a new poetic realitypeculiar to a given text, a new poetic reality which has been liberated fromboth all applied logic and mere imitations of reality:

By Davor ŠalatBy Davor ŠalatBy Davor ŠalatBy Davor ŠalatBy Davor Šalat

23

Nr.80 PEGASIPEGASIPEGASIPEGASIPEGASI, Prill 2012SCHERZO

From the prophecies of the deranged, stars majestically/ descend to earth. Bynow they already sit at each table./You’ll see, there will come a time when furious housewives/will be chasingthem over the threshold with a broom./We haven’t yet seen a drunken star. But when soon/ The meteors arrive,anything could happen. /Are you sorry about tranquil afternoons on the riverbank grass? / Eh, flies!/In the future, there will be buzzing around our ears with all the cosmic /loafers, planets, shooting stars and we’ll have to go on a trip again. The greatest living Croatian poet, Danijel Dragojeviæ, is perhaps the mostconsistent in the floatability of poetic reality, in the whirling relationshipbetween the world and the text, the interchangeability of everything witheverything, in abandoning all life and reflective automatism. In marvellouspoetic liberation, he manages to balance between a crumbled world andtotalitarianising abstractions, finding himself at a point in which these twoopposite poles, nevertheless, do touch and impregnate the event of a newcreation. Dragojeviæesque “parallel” genesis is not only a “paper” event, itswirls the spiritual alloy of the conscious and the unconscious, and attains the“absolute moment”, the manifestation of life itself:“… A flock of sparrows is mainly spinning, circular both as a whole and in the details.And such is a sparrow itself: it spins finely and circularly. What is seen and heard is

almost entirely without nouns and adjectives, while the tenses and adverbs play inone spot. And this means that the beginnings and ends are together, that space andtime have been annulled and that – there is no sentence. Which is why, when a sparrowtransmits this into a song, there is no song either, it only partakes in joint cries,chirping. But this is not simply nothing, this is not small. Instead of that which hasnot been attained, instead of a sentence, life and joy have appeared in abundance…when all the chirpings are added up, when all the sentenceless joy of movement andflying over is gathered, some special rapture emerges, such as the one we know whenwe watch (listen to) the way in which disorder and commotion change into order,never actually becoming order.” (extract from Dragojeviæ’s prose poem“Sparrows, Sentence”) In these examples we can observe that poetry, as an explicit realm ofpastime, does not facilitate some escape from reality, a colourful escapist storewhose lights will blind the beggars looking at them. On the contrary, today’sreality, which has been arranged according to the laws of greater profitabilityin many of its segments, is some kind of an escape from the hampered, yetirrepressible call of fundamental humanity. Pastime and poetry correct suchescapism, reintroduce spiritual and artistic reality to the stage, and reprocurecontent for reality itself which has been reduced by consumerism and mediavirtuality. Which is why I consider poetry in particular and art in general tobe the final frontier in which universal values can still appear, to be the pithand marrow of pastime, its densest occurrence in the fullness of the originalmeaning of the concept.

Popuj të ndryshëm flasin gjuhë të ndryshme, por kjonuk i bën ata të ndryshëm e as më pak të afërt.Studimet gjuhësore kanë vënë në dukje se gjuhëtrrjedhin nga njëra - tjetra, ose kanë elemente tëpërbashkëta. Sipas këtyre pikpamjeve “struktura enëndheshme e gjuhës ëshë universale dhe epërbashkët për të gjithë njerëzit”. Ndoshta, pikërisht, për këtë fakt gjuhët arrijnët’i flasin njëra-tjetrës dhe ta kuptojnë njëra-tjetrën.“Gjuhët nuk janë të huaja për njëra-tjetrën, porapriori dhe jashtë çdo lidhjeje historike kanëngjashmëri në atë që duan të thonë.”Në këtë këndvështrim gjuha, më shumë se sa mjetdallimi mes popujve, mund të interpretohet sirrugëtim historik drejt një rrënje të përbashkët, atyku është fillesa jonë. Gjuha ka qenë dhe vazhdon të jetë baza ekomunikimit ndërnjerëzor. Ajo është kodi më imadh, më i rëndësishëm e më vendimtari nëbashkëjetesën njerëzore. Vetëm nëpërmjet saj njeriumund të materializojë idetë dhe mendimet e veta. Por përveç funksionit komunikues gjuha luanedhe rol shprehës. Në këtë pikë letërsia ështëshfaqja më absolute e realizimit të këtij funksioni. Letërsia është një lloj i veçantë gjuhe, apo njëpërdorim i veçantë i saj. Kështu, si sistem letërsiambetet pikëtakimi i gjuhëve. Gjuha, parë si element i përbashkët njerëzor, siaftësi e lindur dhe e mësuar (për t’u folur e për t’ushkruar) shërben si mjet i komunikimit të disavlerave që lidhen me përjetime të përbashkëta,pavarësisht dallimeve gjuhësore midis njerëzve.Letërsia, si sistem vlerash të përbashkëta që krijohetpërjetimeve e përvojave të përbashkëta njerëzore,sendërtohet e përçohet nëpërmjet gjuhës. Kështu p.sh. mjafton të shohim të shkruar njëpoezi (fragment në prozë, apo një tekst dramatik)në gjuhë të ndryshme nga ajo e jona dhe vetëmpërmes formësimit të saj gjuhësor në një strukturëtë caktuar (varg, rresht apo me elementet e tekstitdramatik) arrijmë të perceptojmë një formë të caktuartë shkrimit letrar. Të njëjtën gjë mund të themi për tekste të tilla tëdëgjuara. Përvoja dhe ndjesi të tilla si, malli, dhimbja,frika etj, apo të rrëfyerit, të dialoguarit dhe forma tëtjera të shprehjeve letrare përçojnë përjetime të njëjtate dëgjuesi, pavarësisht gjuhës në të cilën janëformësuar. Por përtej kësaj që mund të interpretohet si pranie shenjave të veçanta në veprat letrare, shenja qëqëndrojnë përtej gjuhës, e të përbashkëta brendallojeve të unifikuara historikisht, një ndërkëmbim mëi plotë (ndoshta asnjëherë përfundimtar) i vleraveletrare, por jo vetëm, realizohet vetëm nëpërmjet

“Gjuha, mjeti universal i ndërkëmbimit të vlerave”Nga Mg. Klodiana Kullolli, poete

përkthimit. Arti, me mesazhet universale që përcjell, bëhetpjesë e trashëgimisë kulturore e shpirtërore botërore.Ai ka shumë disiplina, të cilat procedojnë me anë tëkodeve të ndryshme në përcjelljen e mesazheve.Piktura e skulptura, artet pamore kanë kodin e tyretë komunikimit dhe artikulimi i tyre artistik ështëuniversal. Po ashtu muzika ka një gjuhë universale.Ndërsa letërsia, si një art i pëzëvendësueshëm, por ireceptueshëm vetëm nëpërmjet gjuhës, e kadomosdoshmëri përkthimin për realizimin ekomunikimit ndërkombëtar, e të bërit universale tëmesazheve që përçon.Përkthimi luan rolin kryesor në ndërtimin e njëshoqërie bashkëkohore e me vlera. Historia na e kadëshmuar këtë. Në çëshjen e përkthimit ka pasur e vazhdon tëketë diskutime nga më të ndryshmet.Ajo që gjithmonë është parë si një problem kyç ka tëbëjë me raportin që krijohet mes veprës letrareorigjinale dhe përkthimeve të saj.A është vepra letrare tërësisht e përkthyeshme?A kemi të bëjmë me të njëjtën vepër si në origjinaldhe në përkthim?A arrin të transmetohet në tërësinë e vet vepra letrare,si një produkt ndjesor, përgjatë kalimit nga njëragjuhë në tjetrën? Këto janë disa nga pikat e nxehta të diskutimevenë lidhje me përkthimin letrar.Nëse iu referuam më sipër ngjashmërive që kanëgjuhët midis tyre, në diskutimin mbi përkthiminmund të themi se është pikërisht përkthimi ai që navë në dukje afërsinë midis gjuhëve. “Por në të vërtetë afërsia e gjuhëve në njëpërkthim dëshmohet shumë më thellë dhe mëspikatur sesa në ngjashmërinë sipërfaqësore dhe tëvagullt midis dy veprave letrare.”E megjithatë, pavarësisht nga diskutime të tilla, ajoqë nuk mund të mohohet është fakti se përkthimi (jovetëm ai letrar) mbetet rruga e vetme e komunikimittë vlerave letrare ndërkombëtare, ura lidhëse egjuhëve. Antonio Paz thekson rolin specifik të përkthimitletrar në letërsi.“Stilet kalojnë nga një gjuhë në tjetrën; veprat,secila e rrënjëzuar në tokën e vet unikale gjuhësore,janë unikale, por jo të izoluara; gjithsecila lind dhejeton në lidhje me të tjerat, të ngjizura në gjuhë tëndryshme.” Mjafton të përmendim rolin historik të njëaradhe përkthyesish që kanë dhënë e vazhdojnë tëjapin një kontribut të pazëvendësueshëm nëndërkëmbimin e vlerave midis kulturave. Po përmendim këtu kontributin që kanë dhënë

në fushën e përkthimit autorët shqiptarë. Vendimtarnë lindjen dhe zhvillimin e letërsisë shqipe është rolii autorëve të letërsisë filobiblike, i përkthimeve tëtyre fetare dhe rolit të këtyre përkthimeve nëshkëmbimin e vlerave.Përkthimet mjeshtërore të Fan Nolit, LasgushPoradecit, Vexhi Buarasë, Gjon Shllakut, RobertShvarcit e të shumë autorëve të tjerë kanëkontribuar në sjelljen e vlerave letrare botërore nënjë shqipe të admirueshme. Vlerat estetike të gjuhës shqipe janë dëshmuarqë herët. Mjafton të përmendim Naimin, Mjedën,Konicën, Poradecin, Kadarenë e shumë e shumëshkrimtarë që me veprën e tyre, dhe në mënyrëspecifike me krijimtarinë poetike (duke qënë sepoezia është forma më elitare e përshfaqjes sëfunksionit estetik të gjuhës), flasin për një gjuhë tëpasur e me vlera të rralla.Në këtë kontekst përkthimi letrar duhet parë në dyaspekte:- përkthimi nga gjuhët e tjera në gjuhën shqipe- përkthimi nga shqipja në gjuhët e tjera. Përkthimi në të dy rastet luan një rol thelbësor.Në rastin e parë nëpërmjet përkthimit veprat letrare,si përfaqësuese të letërsive të ndryshme, bëhen pjesëe pandashme e letërsisë sonë (përkatësisht e gjuhës,në të cilën përkthehet). Në rastin e dytë letërsia jonëmund të njihet në përmasa më të gjera dhe afrohet eballafaqohet me vlerat e e letërsive të tjera. Për të dëshmuar gjerësisht vlerat e gjuhës sonë,sendërtuar këto në formën më të lartë të saj, letërsinë,“është i domosdoshëm një organizim i mirëfilltë ishkrimtarëve dhe përkthyesve letrarë, njëvetëdijësim i mirëfilltë për rëndësinë e përkthimeveletrare, që mund të përmbushet në rrafshin e duhurvetëm në bashkëpunim midis institucioneve letrare,shkrimtarëve dhe përkthyesve letrarë”. Dua të citoj këtu edhe mendimin e RudolfPanvici-t, i cili në shkrimet e tij Kriza e kulturësevropiane, thotë: “Përkthimet tona, edhe ato më tëmirat nisen nga një parim i gabuar, ato duan tëgjermanizojnë indishten, greqishten, anglishten nëvend që të indianizojnë, greqizojnë, anglizojnëgjermanishten”.Ndoshta në këtë pikë këtë duhet të bëjnë edhepërkthyesit tanë me gjuhën shqipe. Së fundmi theksoj se, pavarësisht diskutimevembi përkthimin dhe çështjeve që lidhen me të siproces specifik, roli i tij është thelbësor nëuniversalizimin e vlerave letrare.Përkthimi letrar është “jo vetëm një mjet thelbësorkomunikimi ndërkulturor mes popujve, por edhemjet ndërtimi për vetë kulturën”. Por, nëse letërsia është në radhë të parë prodhimgjuhësor dhe letërsitë e popujve të ndryshëmpërfaqësohen me anë të gjuhëve të ndryshme, ajopra, letërsia, në të njëjtën kohë, është edhe një gjuhëe veçantë, është një kod universal.


24

Hellenistic PoetryBy Despna KONTAXIS

Later Greek poetry flourished primarily in the 3rdcentury BC. The chief poets were Theocritus,Callimachus, and Apollonius of Rhodes.Theocritus, who lived from about 310 to 250 BC,was the creator of pastoral poetry, a type that theRoman Virgil mastered in his ‘Eclogues’. Of hisrural-farm poetry, ‘Harvest Home’ is considered thebest work. He also wrote mimes—poetic plays setin the country—as well as minor epics and lyricpoetry.Callimachus, who lived at the same time asTheocritus, worked his entire adult life at Alexandria,where he was cataloger of the library. Onlyfragments of his poetry survive. The most famouswork was ‘Aetia’ (Causes). It is a kind of poem calledan elegy and in four books explains the legendaryorigin of obscure customs, festivals, and names. Itsstructure became a model for the work of the Romanpoet Ovid. Of his elegies for special occasions, thebest known is the ‘Lock of Berenice’, a piece of courtpoetry that was later adapted by the Roman Catullus.Callimachus also wrote short poems for specialoccasions and at least one short epic, the ‘Ibis’, whichwas directed against his former pupil Apollonius.Apollonius of Rhodes was born about 295 BC. Heis best remembered for his epic the ‘Argonautica’,about Jason and his shipmates in search of thegolden fleece. Apollonius studied underCallimachus, with whom he later quarreled. He alsoserved as librarian at Alexandria for about 13 years.Apart from the ‘Argonautica’, he wrote poems onthe foundation of cities as well as a number ofepigrams. The Roman poet Virgil was stronglyinfluenced by the ‘Argonautica’ in writing his‘Aeneid’ (see Virgil).Lesser 3rd-century poets include Aratus of Soli andHerodas. Aratus wrote the ‘Phaenomena’, a poeticversion of a treatise on the stars by Eudoxus ofCnidos, who had lived in the 4th century. Herodaswrote mimes reminiscent of those of Theocritus. Hisworks give a hint of the popular entertainment ofthe times. Mime and pantomime were a major formof entertainment during the early Roman Empire. Hellenistic Prose History. The significant historians in the periodafter Alexander were Timaeus, Polybius, DiodorusSiculus, Dionysius of Halicarnassus, Appian ofAlexandria, Arrian, and Plutarch. The period oftime they cover extended from late in the 4th

century BC to the 2nd century AD.Timaeus was born in Sicily but spent most of hislife in Athens. His ‘History’, though lost, issignificant because of its influence on Polybius. In38 books it covered the history of Sicily and Italy tothe year 264 BC, which is where Polybius beganhis work. Timaeus also wrote the ‘Olympionikai’,a valuable chronological study of the OlympicGames.Polybius was born about 200 BC. He was broughtto Rome as a hostage in 168. At Rome he became afriend of the general Scipio Aemilianus. Heprobably accompanied the general to Spain andNorth Africa in the wars against Carthage. He waswith Scipio at the destruction of Carthage in 146.The history on which his reputation rests consistedof 40 books, five of which have been preservedalong with various excerpts. They are a vividrecreation of Rome’s rise to world power. A lostbook, ‘Tactics’, was on military matters.Diodorus Siculus lived in the 1st century BC, thetime of Julius Caesar and Augustus. He wrote auniversal history, ‘Bibliotheca historica’, in 40books. Of these, the first five and the 11th throughthe 20th remain. The first two parts covered historythrough the early Hellenistic era. The third parttakes the story to the beginning of Caesar’s wars inGaul, now France.Dionysius of Halicarnassus lived late in the 1stcentury BC. His history of Rome from its origins tothe First Punic War (264 to 241 BC) is written froma Roman point of view, but it is carefully researched.He also wrote a number of other treatises, including‘On Imitation’, ‘Commentaries on the AncientOrators’, and ‘On the Arrangement of Words’.Appian and Arrian both lived in the 2nd centuryAD. Appian wrote on Rome and its conquests,while Arrian is remembered for his work on thecampaigns of Alexander the Great. Arrian servedin the Roman army. His book therefore concentratesheavily on the military aspects of Alexander’s life.Arrian also wrote a philosophical treatise, the‘Diatribai’, based on the teachings of his mentorEpictetusBest known of the late Greek historians to modernreaders is Plutarch, who died about AD 119. His‘Parallel Lives’ of great Greek and Roman leadershas been read by every generation since the workwas first published. His other surviving work is the‘Moralia’, a collection of essays on ethical, religious,political, physical, and literary topics.Byzantine literature Constantine the Great moved the capital of theempire from Rome to Byzantium (now Istanbul) inabout AD 330 and renamed the city Constantinople.The Eastern, or Byzantine, Empire lasted until it wasdestroyed by the Ottoman Turks in 1453 . Thecivilization of this empire was Greek in languageand heritage, but it was Christian in religion.In religion the crowning literary achievement wasconsidered to be the New Testament portion of theChristian Bible. This, coupled with a reverence forthe great literary traditions of the past, combinedto make Byzantine literature very conservative. Thewritten language had to preserve the forms ofspeech of the New Testament and the ChurchFathers. Being heirs to such a great literary traditionexcluded any interest in outside ideas.This undue emphasis on form smothered anylikelihood of originality and invention. The literarycreations of the period have, therefore, bequeathedfew memorable works to the present.Much of the writing was necessarily religious:sermons, hymns, theological works, anddescriptions of the lives of the martyrs and saints.Of the few authors who are still read may bementioned Eusebius (died 340), who wrote the firstchurch history; St. Basil the Great (died 379), whoorganized Eastern monasticism; his brotherGregory of Nyssa (died 394), who wrote manyworks in which he combined Platonic philosophywith Christian teaching; and Gregory of Nazianzus(died 389), who is noted for his poems, sermons,

letters, and writings on theological controversies.The writings of the historians, geographers,philosophers, scientists, and rhetoricians are readtoday largely as curiosities or as sources of historicalinformation. A work such as ‘Byzantine History’, a37-volume study by Nicephorus Gregoras (died1360), for example, constitutes a valuable primarysource for the 14th century.In philosophy only Proclus (died 485) deservesmention. He was the last major Greek philosopherand was influential in spreading the ideas ofNeoplatonism throughout the Mediterraneanworld.The only literature that showed any real originalitywas that written in the vernacular, the language ofthe common people. This literature—includingpoems, romances, and epics—was only writtenfrom the 12th century onward. Of the epics, themost memorable is the story of Digenis Akritas,based on a historical figure who died in about 788.It presents Akritas as the ideal medieval Greek hero.After the capture of Constantinople by the Turks,Greek national life and culture ended for centuries,as did literary production. It was only revived whenGreece became independent in 1829Modern Greek poetryIn 1991, two books of poetry, by two major Greekpoets, made their appearance on the Greek poeticscene: the posthumous work of Yiannis Ritsos, whodied in 1990 at the age of 81, entitled Late, Very¨Lateinto the Night and a collection of 14 poems underthe title: The Elegies of Oxopetra1 by Odysseus Elytis(he died 3 years later). Elytis complained in one ofhis very rare interviews that his book was receivedas a kind of farewell: “You would think that theywere already in mourning” he said; “They isolateone line (‘the truth is given only in exchange fordeath’) and they conclude that with these poems Itry to come to terms with my death, as if I hadn’ tbeen dealing with death in all my poetry!”.Kostis Palamas, another beacon of Greek poetry,with tremendous literary influence¯he evenmanaged to keep Cavafy off the shores of theAthenian literati for quite a long time¯tried in hislaborious, long poems to establish the psychologicalelation of the modern Greek man supported by hispast history (ancient, Byzantine, folk) and thepresent. Angelos Sikelianos (died 1951) expressedin his visionary poetry this feeling of “oneness”,linking the Greek of today to all the premordialelements which had nourished, on his land, godsand men alike, a land “where memory has no endand no beginning”. In a sort of pantheisticexaltation, where the god Dionysos and Christ takepart in the same ritual, Sikelianos celebrates life andlife giving death.George Seferis, the inconsolable witness of the AsiaMinor disaster of 1922, strived to find “another life”in a country resembling “a large plane-leaf / sweptalong the torrent of the sun / with the ancientmonuments and the contemporary sorrow” (“TheKing of Assini”). He traced the itinerary of theGreek man, who, like a new Argonaut, sets out notto find the golden fleece but his Greek identity, areconciliation between the ancient statues andcontemporary sorrow. Even the AlexandrianCavafy, distanced both geographically andpsychologically from mainland Greece, created atotally original world where modern psychologicalattitudes are dressed in the frock and charm of theforgotten protagonists of a very obscure momentin history.In April 2012 Despina Kontaxis was invited toattend the first International Congress of Literature“Muse of poetry Pegasi” But who is DespinaKontaxis? She is a physiotherapist and a poetess.She has has published 3 poetry books having astitles:” You I think of while I wait”, “The solitudeof the bedwalker” and “The purple kiss”. She hasalso translated “Oresteia” by Aeshylus in englishfor an off Broadway production that touredAmerica in 2010-2011. Between the numerous

25


awards of Despina Kontaxis are the followingimportant :• Headmaster’s Award, Johannesburg, South

Africa• Award-Metal of benefactor of the Nomarchy of

Kavala, Greece• Award of the Municipality of Eleftheroupolis

Kavala, Greece.• Award of the Panhellenic Physiotherapy

Association.• Metal by the United Poets Laureate

International.• International Book Award «Alexander

Papadiamantis» for the poetic collection «Thesolitude of the bedwalker».

• International Book Award «Midnight» for thebilingual poetic collection «The purple kiss».

• Metal with the name «Ares» at the 1stMediterranean Poetry Festival.

• Award for her poetic tribute by the InternationalSociety of Greek Writers and Artists.

• Her poem “Sentimental Parade” in “A RoyalRomance” anthology inspired by the marriageof Prince William to Kate Middleton.

• The only greek poetess that reached the top 10by the UN for her poem “Hibakusha”

• Trophy and metal ”Mahatma Fule” Nagpur,India from “Mahatma Fule Talent ResearchAcademy” for a remarkable work in the field ofPoetry and for keeping the name of Greece high.

2. * South AfricaBy Despina Kontaxis

South Africa has 11 national languages, Afrikaans,English, Zulu, Xhosa, Sotho, Pedi, Tswana, Venda, SiSwati, Tsonga,and Ndebele. Any definitive literary history ofSouth Africa should, it could be argued, discussliterature produced in all eleven languages.Some of the early namesinclude Leipoldt and Langenhoven, who wrote thenational anthem (Die Stem). Early poetry often dealwith theAnglo-Boer War, and it is only in the 1930sthat poetry reaches a significant literarystandard. N. P. van Wyk Louw is the vanguard ofthe new movement, called Dertigers, along with hisbrother WEG Louw, and Elizabeth Eybers,although they were all to write in future literaryperiods. Olivier notes Van Wyk Louw’spredominance: “It was only in the Thirties that afully developed theory about Afrikaans as anational literature was launched by the erudite poet,N P van Wyk Louw, in his two collections ofessays Lojale verset (1939) and Berigte te velde (1939)”.Van Wyk Louw introduced international literarytheories and movements into the South Africanliterary scene on a much larger scale than any ofhis predecessors, and his “theory provided theintellectual and philosophical space within whichpoets and novelists could exercise their craftwithout fear of transgression; in short, it becamethe paradigm for Afrikaans literature” (Olivier)Tony Ullyatt’s The Lonely Art: An Anthology includesSouth African English poetry. English poetry inSouth Africa is often considered ‘good’ by whetheror not it criticises Apartheid, or whether or not itdepicts life ‘as it is’, rather than the Afrikaansemphasis on literary meritAlthough there are nine official African languagesin South Africa, most speakers are fluent inAfrikaans and English. Coupled with the smallmarket for writing in African languages, this hasled many African writers to write in English andAfrikaans. The first texts produced by black authorswere often inspired by missionaries and frequentlydeal with African history, in particular the historyof kings like Chaka. Modern South African writingin the African languages tends to play at writingrealistically, at providing a mirror to society, anddepicts the conflicts between rural and urbansettings, between traditional and modern norms,racial conflicts and most recently, the problem ofAIDS.

In the first half of the 20th century, epics largelydominated black male writing: historical novels,such as Sol T. Plaatje’s Mhudi: An Epic of SouthAfrican Native Life a Hundred YearsAgo (1930), Thomas Mofolo’s Chaka (trans. 1925),and epic plays like those of H. I. E. Dhlomo, orheroic epic poetry such as the work of MaziziKunene. These texts “evince black Africanpatriarchy in its traditional form, with men inauthority, often as warriors or kings, and womenas background figures of dependency, and/ormothers of the nation” (Cullhed, 2006: 21). Femaleliterature in the African languages is severelylimited because of the strong influence ofpatriarchy, but over the last decade or two societyhas changed much and it can be expected that morefemale voices will emerge.ZuluSome of the most prominent Zulu authors are BWVilakazi, Mazisi Kunene, RRR Dhlomo, HIEDhlomo, JL Dube, Njabulo S Ndebele, NimrodNdebele, EA Made, and DBZ Ntuli.XhosaSome of the most prominent Xhosa authors are ACJordan, Samuel EK Mqhayi, JJR Jolobe, ZSQangule, KS Bongela, GodfreyMzamane,Rubusana, and Guybon Sinxo. A femalewriter of note is Sindiwe Magona. Her 1998novel, Mother to Mother, deals with violence at theend of Apartheid through the killing of Americanstudent Amy Biehl. Magona writes both in Englishand Xhosa.SesothoSome of the most prominent Sesotho authorsare MKPD Maphala, BM Khaketla, and ThomasMofolo.PediSome of the most prominent Pedi authors are OKMatsepe, HDN Bopape, HP Maredi, SR Machaka,and Ramaila.TswanaSome of the most prominent Tswana authors are SolDT Plaatje, DB Moloto, DPS Monyaise, SAMoroke, Gilbert Modise, MJ Ntsime, LDRaditladi (who had a crater on Mercury named afterhim), MD Mothoagae, JHK Molao.The most famous piece of literature in SouthAfrica is without any doubt “The Long Walk toFreedom” by none other than Nelson Mandelahimself.

South Africa has a very much alive and rich storytelling tradition that has stood the test of time.

Its modern story tellers, men and women of allraces, have produced and continue to produce anextraordinary rich and varied literary output in all11 official languages, using the written word as theirform of expression. Looking at the diverse culturesand languages diversity in South Africa, each withits own literature background, one can not reallyspeak of one South African literature. The culturethat maybe could claim some form of nationalliterature is the Afrikaans one. South Africa’s English literature on the other hand,is often seen within the context and as a sort ofextension of English literature in the world as awhole. Most of the major works in Afrikaans havefound their way into English translation. Black literature in South Africa, as with anywhereon the continent, began with the oral tradition,augmented by song, which has always been apowerful tool of community fellowship andcommunication in Africa. Literary expression by thevarious black cultures has traditionally beenhampered by widespread illiteracy, censorship andpolitical inequalities. Apart from that they had very limited access to theprint media. It was not until the 20th century thatliterature by black South Africans emerged.However, for the sake of a broader reach most black

writers of consequence have tended to write inEnglish. One of the first towering figures in South Africanliterature was Olive Schreiner. She wrote the novel“The story of an African farm”, which is generallyconsidered to be the founding text of South Africanliterature. It tells the story of several charactersrepresenting aspects of South African society of itsday. Olive Schreiner was born on a mission station andworked as a governess on isolated Karoo farms, anexperience that formed the novel. She latersupported the Boers in their war of freedom againstBritain. The first novel by a black South African was Mhudi(completed in 1920 but only published in 1930), bySolomon (Sol) Thekiso Plaatje. This epic storyfollows the trajectory of the Tswana people duringand after their military encounter with the Zulusunder Shaka, the Zulu conqueror of the 19th centuryand encompasses their earliest encounters with thewhite people moving into the interior. Viewed as the founding father of black literaturein South Africa, Plaatje was also the first secretarygeneral of the then South African Native NationalCongress (now the African National Congress) atits foundation in 1912. Then there was Nadine Gordimer published herfirst short stories in the early 1950s. She was thefirst South African to receive the Nobel Prize forLiterature in 1991. Between those two dates, hermany novels and short stories articulated key issuesfor white South Africans sympathetic to the plightof disenfranchised blacks. Next to that her work showed the outside world adevastating picture of what it was like to live underapartheid. Another important South AfricanNovelist was J.M. Coetzee, who received the NobelPrize for Literature in 2003. A loose grouping of Afrikaans writers of the 1960s,calling itself “Die Sestigers” (The Sixtiers), wasformed out of a core of influential novelists,commentators and poets, including well-knownwriters such as Jan Rabie, Etienne Leroux, BreytenBreytenbach and Andre Brink. Publishing first in Afrikaans and later also inEnglish, these writers were increasingly politicisedby the situation in South Africa and theircontrasting experiences overseas. Breytenbach, leftSouth Africa in 1960. When he returned to SouthAfrica in 1970, he was arrested and jailed for workhe was doing for the liberation movement. After Apartheid there certainly has been no suddenpost-apartheid renaissance. The primary topics ofmost of the writers such as apartheid and racialissues did not suddenly change. Well, apartheidmay have died, but its effects linger on and theissues of power that haunted the apartheid era arestill in many ways with us. Many writers dealing with South Africa today arestill focussing on the legacy of its past in theirwritings, looking for answers to challengingquestions such as what it is like to be a SouthAfrican, what it is like to live in a new South Africa. Last but not least is another great South Africanwriter J.R. R. Tolkien. Tolkien was an Englishwriter, poet, philologist, and university professor,best known as the author of the classic highfantasy works The Hobbit, The Lord of the Rings,and The Silmarillion.After his death, Tolkien’sson Christopher published a series of works basedon his father’s extensive notes and unpublishedmanuscripts, including The Silmarillion. These,together with The Hobbit and The Lord of theRings form a connected body of tales, poems,fictional histories, invented languages, and literaryessays about a fantasy world called Arda,andMiddle-earth within it. Between 1951 and 1955,Tolkien applied the term legendarium to the largerpart of these writings.


26

Letërsia italiane është letërsia e një kombi tëmadh në kohë që jo vetëm e udhëhoqi në lëvizjete shumta shoqërore, kulturore dhe letrare, porqë me veprat e saj i dhuroi botës modelet eshumta të një letërsie lider në mendime,estetikë, gjini dhe gjuhë. Pak histori është enevojshme për të kuptuar të shkuarën dhe t’idrejtohesh së tashmes. Është Italia ajo që i hapirrugën letërsisë me gjigandët e saj të lirikës dheprozës, me emrat e Dante Alighierit, FranceskoPetrarkës dhe Xhovani Bokaços. Nuk ka letërsinë botë që të mos i referohet modeleve tëKomedisë Hyjnore, Këngët dhe Dekameronitqë mbeten edhe sot shembulli më i qartë i vulësqë ata i vunë gjithë letërsisë së mëvonshme. Prame emrat e tyre mori rrugë dhe zhvillimletërsia.Drita e madhe e kombit italian vazhdoi edhenë shumë fusha të tjera që nga dija tek shkenca,nga muzika tek artet, nga toria tek praktika. Janëtë shumtë dhe që sot i nderon i gjithë njerëzimi.Historia e botës nuk është dhe nuk mund të jetëhistoria e një kombi të vetëm, sado i madh tëjetë. Më pas lindën kultura, letërsi dhe arte tëtjerë që e pasuruan në shekuj traditën eidhtarëve të parë. Çdo epokë nxori gjenitë e vetëdhe testamentet e veta, ku përsëri vendi ynëmik, ka një meritë të jashtëzakonshme. Nëshekullin e kaluar gjenia e tij nuk mbaroi, porna dhuroi përsëri mrekulli që sot i shijojmë sikinematografia apo arti i gjashtë. A nuk mbajnëfirmën e regjizorëve italianë?Vitet ‘900 janë vitet e dy tragjedive të mëdhabotërore dhe të shumë të tjerave kombëtare,prandaj edhe letërsia pasqyroi realitetin e kohës,i vetmi realitet ekzistues sipas Leopardit. Nëkëto tragjedi asnjë shkrimtar i denjë për emrinnuk mund të qëndronte i veçuar apo të tregohejkonformist me kohën dhe jetën në të gjithaaspektet e tragjizmit në rrugëtimin e vet. Nëkëtë kumtesë po paraqit një histori të shkurtërtë rrymave dhe lëvizjeve më të fuqishmekulturore dhe letrare që lindën në Itali.Por kjo letërsi si dhe gjithë letërsia botëroreduke qënë pjesë e trashëgimisë kulturore, kambërritur edhe tek ne gjatë gjithë kohës kurishte e mundur sjellja e librave dhe në shekulline kaluar kur patëm rastin që të rilidheshin urate bashkëpunimit. Në të gjejmë një pjesë tëshpirtit të shqiptarëve të Italisë që ikën 500 e cavjet më parë nga trojet tona dhe të atyreletrarëve që ishin të tillë, por edhe e atyre që uformuan në itali dhe që më pas menduan tërihapnin urën e komunikimit në fillim të viteve’90 dhe që sot janë mbartësit e sigurtë tëidentitetit bilinguist, të vlera të padiskutueshmetë letërsisë italo-shqiptare.- Takimi në Selanik për Hapësirën, Kohën nëLetërsinë italiane si dhe takimi me shkrimtarinAntonio Tabuki- Takimi në Tiranë, Dy popuj, një det, një miqësidhe takimi me shkrimtarë italianë si Nigro dheAbate, por edhe me shkrimtarë dhe poetëshqiptarë që tash jetojnë në Itali.- Takimi me Nigron në Korçë në kuadrin e Javëssë Gjuhës italiane në botë- Takimi me shkrimtarë dhe poetë në Kraiova,Rumani

Letërsia italiane e shekullit të XX dhe karakteri universal i sajNga Arjan KNga Arjan KNga Arjan KNga Arjan KNga Arjan Kallcoallcoallcoallcoallco

- Takimi në Morra De Sanctis, vendlindja ekritikut më të madh italian dhe me kritikë,shkrimtarë dhe poetë nga bota- Dita Ndërkombëtre e Poezisë në Universitetçdo 21 mars- Përkthimet e shumta nga shkrimtarë dhe poetëitalianë, por edhe nga bota- Artikujt e shumtë të shkruar lidhur me letrarëtdhe veprat e tyre- Librat e botuar me poezi, prozë dhe përkthime

VerizmiVerizmi ose Realizmi është një lëvizje letrareqë u përhap në 30 vjetët e fundit të ‘800 nëItali duke marrë shtysë nga lëvizja francezeNatyralizmi, që shprehet përmes krijimeve tëveprave letrare që kanë si argument realitetinnjerëzor dhe social, të paraqitur me reptësishkencore, në mënyrë objektive dhe tëshkëputur. Parimet e rrymës veristët i shohinnë një këndvështrim të veçantë lidhur mesituatën historike italiane : industrializmiështë në hapat e tij të parë dhe bashkimi ivendit në vitin 1861, një bashkim që u festuame madhështi vitin e kaluar edhe tek ne medisa konferenca, i përkeqësoi problemetekzistuese, si ndryshimi i madh apo hndekumidis jugut dhe veriut. Emrat më të shquar tëVerizmit janë Giovanni Verga, Luigi Capuana,Matilde Serao, Grazia Deledda, që mund tëfutet midis Verizmit o Dekadentizmit.

Neoklasicizmi dhe Giosuè CarducciTema kryesore e tij është atdheu, me të drejtëështë quajtur Poeti kombëtar, Italia që sipas tiji kishte harruar vlerat e së shkuarës dhe tëRilindjes dhe këto vlera duheshin rivlerësuarnën dritën e zhvillimeve të reja të historisë sëEuropës. Italia i kishte dhënë gati 1800 vjethistori botës dhe mosndriçimi dukej se edëshpëronte poetin. Një lloj si poetët tanë kur ikëndonin Shqipërisë : O moj Shqypni e mjera,Shqypni...

Periudha e parë e ‘900Në fillim shekulli lindën rryma që u quajtënavangardiste që synonin me veprën e tyre tëthyenin urat me format tradicionale të letërsisë.Midis tyre mund të përmendim Dadaizmin,Kubizmin, Ekspresionizmin, Futurizmin.Natyra lider në kulturë u shfaq menjëherëhapur me Marinetin dhe manifestin e tij mbiFuturizmin, të botuar në Francë. Libri poetikmë i rëndësishëm është i Ungaretit, i Sabës dhenë tregimtari shprehet me një traditë më tëflashkët sesa lirizmi me autor Manxonin dheme veprën Të fejuarit, që konsiderohet siabetarja e gjuhës letrare kombëtare italiane.Emra të tjerë që mund të përmendim janëGabriele D’Annunzio, por më kuptimplotëështë e gjithë vepra e Luigi Pirandelos,psikologut letrar dhe që është “konsideruareksperimentues apo si pararendës metatreguesku përfshihen komponentët e poetikës siantipozitivizmi dhe antiracionalizmi”.

Vitet ‘900Levi.

Letërsia e JugutLetërsia duke qënë pasqyruesja më edrejtpërdrejtë e jetës, pëson ndryshime që janëtë pashmangshme me vetë zhvillimet eshoqërisë, një lloj dialektike e brendshme qëmund të themi se e zhvillon. Gjatë periudhëssë Neorealizmit, por edhe më vonë tregimtariagjen dhe eksperimenton forma dhe tema të reja,duke e bërë më të theksuar lidhjen formë-përmbajtje. Ka bollëk dhe varietet të madhprodhimtarie, por është e vështirë të dallohenrruma apo drejtime. Emra të njohur janëGiorgio Bassani, Pier Paolo Pasolini, CarloEmilio Gadda, Italo Calvino, Elio Vittorini,Dino Buzzati, Alberto Moravia, Elsa Morante,Natalia Ginzburg, Goffredo Parise, PrimoLevi, Umberto Eco, Beppe Fenoglio, LeonardoSciascia, Andrea Camilleri, Ignazio Silone,Raffaele Nigro, Giuseppe Tomasi diLampedusa.

NeoavangardaVitet ’60, por edhe pas tyre, një grupshkrimtarësh dhe poetësh i dhanë rrugë dhefrymëzuan drejtimin më të ri të kohës,Neoavangardën, që në thelb të saj kishterefuzimin ndaj shprehjes tradicionale tëndjekur deri në atë kohë dhe nga njëeksperiment i thellë gjuhësor më përfaqësuestë mirënjohurin Umberto Eco, më pas EdoardoSanguineti, Franco Fortini, Andrea Zanzottopër të cilin kam patur rastin të përgatit dyshkrime duke sjellë përmes intervista të tij tëdhëna në gazeta edhe mendimin e një poetitë lidhur më vendlindjen, poeti që u fletmaleve.

Dy koncepte universale : Letërsia (italiane) dhe(Italia) letrareÇdo letërsi, e kujtdo kombi, ka një natyrë tëveçantë, lidhja me identitetin kombëtar.Edhe letërsia italiane nuk mund t’i shpëtontekësaj aksiome të madhe që e nxjerr vetë historia.Çdo vend e ka edhe një model dhe modeli më imirë italian është Francesco De Sanctis.Letërsia në Itali luajti një rol të madh sepse u bëmjeti i Bashkimit, para se të bëhej realitet,garibaldë të tjerë kishin dhënë dhe po jepninkontributin e tyre të padiskutueshëm përbashkimin edhe kulturor të saj. Dante Alighieriishte ndër pionierët e parë të bashkimit qyshnë vitet 1200-1300 kur “propozonte të krijohejnjë gjuhë letrare e aftë të kapërcente kufijtëlokalë që të zgjeronte shikimin në një komunitetme ndjenja dhe interesa kolektive, bazuar tekdashuria dhe shkëmbimet kuturore”, por mundtë themi se ishte ai që e krijoi këtë gjuhë meveprën e tij Komedia Hyjnore.

Italia i ka dhënë botës 6 Nobelistë pas vitit 1901:1906, Giosuè Carducci ; 1926, Grazia Deledda ;1934, Luigi Pirandello ; 1959, SalvatoreQuasimodo ; 1975, Eugenio Montale ; 1997,Dario Fo

27


Globalizmi si fenomen ka ndikuar që jo vetëm arti dhe letërsia, të jenëuniversale në kuptimin e shtrirjes gjuhësore dhe vendeve të ndryshmenga lexues dhe konsumues, që komunikojnë me gjuhë të ndryshme, porpothuajse e terë jetë ka marrë një kahje të universalizmit. Është e natyrshmeqë në këto rrethana, kulturat dhe gjuhet e madha do të dominojnë ato tëvoglat, mirëpo gjithmonë duke mos i mbyllur hapësirat edhe për artistëtdhe kulturat që nuk kanë një ndikim të madh qoftë nga kuantiteti aponga kualiteti. Letërsia Shqipe në një kohë të tillë nuk po mund ta gjejnëvetën siç duhet në mesin e kulturave dhe letërsive tjera. Nga gjithë traditapesë shekullore e shkrimtarisë tonë e deri me sot, mund të veçojmë vetëmnjë shkrimtar të përmasave Evropiane dhe Botërore, të pranuar dhe tënjohur nga popuj dhe kulturat e mëdha, pra është fjala për IsmailKadarenë. Të ndodhur në rrethana të caktuara, Letërsia Shqipe u krijuanë etapa të ndryshme dhe mbi koncepte të ndryshme. Dikujt mund tiduket jo koherente, por është bindja ime se letërsia që krijohet sot, kuptohetnga një numër i caktuar emrash, ka nivelin e letërsive të zhvilluara, porshtrohet pyetja se pse këta shkrimtarë nuk janë të njohur jashtë vendit,pse nuk lexohen nga lexuesit e huaj. Kjo çështje donë një vështrim më tëgjerë dhe një qasje më konkrete, për të cilën gjë, me sa po shihet nuk po ishkakton shqetësime faktorit ingerent, e pse mos të thuhet se as vetëshkrimtarëve, pasi që edhe vet kjo kategori është përgjumur disi. Dukeju qasur temës së leximit të veprave letrare të autorëve shqiptar në gjuhete tjera, na del si problem primar çështja e përkthimit të veprave,mbështetjes së krijimit të një game të përthyeseve, mekanizmi ipërzgjedhjes mbi bazën e kritereve dhe vlerave dhe një serë çështjes metë cilat duhet të merret vetë autori, për ta pasur një vepër që lexohet nganjë lexues i huaj, apo më thjeshtë për t’ia ofruar lexuesit tjetër në gjuhen evet. Kësi soji letërsia shqiptare që krijohet sot, ka një mundësi pak më tëmirë në ketë drejtim, falë një faktori i cili në një aspekt tjetër është me njëkonotacion ndryshe. Pra autoret shqiptarë duke qenë se jetojnë në vendetë ndryshme dhe flasin edhe gjuhë tjera, kanë miqësi me autorë nga vendetë ndryshme dhe që flasin gjuhë të ndryshme, arrijnë që veprat e tyre t’uaofrojnë lexuesve në një gjuhë tjetër. Dhe me që ra fjala e autorëve shqiptarëqë jetojnë jashtë atdheut, e veçmas nëpër vendet perëndimore, duhettheksuar edhe faktin se edhe kjo mundësi ka edhe anën negative të saj. Jorrallë herë shkrimtarë shqiptar të nivelit nën mesatarë arrijnë të përkthehennë gjuhët e caktuara, ku lexuesi jo shqiptar krijon mendimin se letërsiajonë qenka e këtij niveli. Në fakt ndonëse, është komercializuar edhe kjopunë dhe ai që ka lekë dhe lidhje tjera arrin të përkthehet, ai që nuk ka, letë presë, lexuesi i interesuar jo shqiptar është në një atmosferë qasjejekaotike në raport me çështjen e leximit të veprave letrare shqiptare.Në ketë kuadër, po fillove të merresh me ketë temë vëren se para vetës kenjë mal me hendeqe dhe një huti që kush nuk ja dinë fillin as fundin.Ideja e të qenit autor i lexuar nga të tjerët jo shqiptar, është përkushtim isecilit që ja ka mbushur vetës mendjen se është shkrimtar, e besa edhedisave që kanë bërë disa libra dhe akoma ka dyshime se janë shkrimtarë.Fillimisht letërsia që shkruhet në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni e gjetiu kujetojnë shqiptaret në vendet e tyre dhe në diasporë, është në një fazë kuështë përzier shapi dhe sheqeri siç thotë populli. Vlera, shundi dhe kiçinë letërsinë tonë janë bashkë, pra jo se vetëm bashkëjetojnë, por jo rrallëherë këto dy të fundit edhe dominojnë në media dhe në përurimet e tyreflitet me një gjuhë të tillë, sa që të mbushet menja se janë kryevepra

Letërsia shqipe në gjuhet tjeraJeton KELMENDI, BrukselJeton KELMENDI, BrukselJeton KELMENDI, BrukselJeton KELMENDI, BrukselJeton KELMENDI, Bruksel

botërore. Mjafton të jesh argat i dikujt në politikë, apo të kesh lekë dhemiq, fjalët e mëdha nuk mungojnë, madje deri në at masë, sa muapersonalisht më ka rastisur kur autori i caktuar, me humor ma ka thënëse për kënd folën se nuk e di për kë po bëhet fjalë. Kjo gjë ka bërë qelexuesi shqiptar, jo vetëm ta rralloj leximin e vepra të autorëve shqiptarë,por edhe të mos jetë i interesuar për këto libra. Kësi soji, Letërsia Shqiptarendodhen në krizë identiteti.Krijimi i një instituti të përkthimeve në gjuhë të tjera, ishte ide që para cavitesh, ne disa shkrimtarë që jetojmë jashtë atdheut e lançuam në opinioninshqiptar. Por një gjë të tillë nuk hasi në mbështetje nga institucionetshtetërore, as në Shqipëri, e as në Kosovë. Prandaj edhe e zuri pluhuri iharresës dhe puna e përkthimeve po vazhdon me avazin e vjetër. Nëfushën e poezisë bëhen disa antologji dhe botohen nëpër vende tëndryshme, por për fat të keq shumë nga autoret janë emra që pak vlerakanë në punën e tyre artistike. Madje ndodhë edhe më keq: Vetë poetët,ideator të këtyre antologjive i mënjanojnë koleget e tyre që kanë vlera dhejanë emra të vlerësuar edhe nga kritika. Sigurisht se kjo është e shëmtuarsi dukuri, kur nuk ka humanizëm tek shkrimtarët dhe as respekt për vlerënletrare e artistike, prandaj edhe letërsia jonë është në ketë stad ku është.Megjithatë, duhet gëzuar faktit se ka autorë që tanimë kanë arritur të jenëpërkthyer dhe ti kenë lexuesit e tyre nëpër vende të ndryshme në gjuhë tëndryshme. Bëhet fjalë për një numër të vogël autorësh shqiptar, por ditaditës numri i tyre po rritet dhe këta shkrimtarë po krijojnë një imazhndryshe për letërsinë shqipe. Së këndejmi, letërsia dhe artet në gjithësijanë dukuri që më së miri flasin për traditën dhe vlerat e një shoqërie, njëpopulli dhe një kombi.Disa autorë mediokër, kanë pushtuar institucionet kulturore në Tiranëdhe Prishtinë dhe duke u ndodhur në krye të institucioneve të caktuara,po keqpërdorin pozitat e tyre duke krijuar klanet e tyre dhe emëruar njëritjetrin në juri të ndryshme dhe natyrisht duke derdhur një gamë fjalësh,lëvdatash, me te qëllim qe të arsyetojnë çmimet që i japin njëri tjetrit. Nëketë kuadër, autoret që tanimë kanë krijuar emër jo vetëm brenda kulturëstonë por edhe në shumë vende të tjera, i mënjanojnë duke i eliminuar. Tëtillë shkrimtarë arrijnë që të paguajnë shuma parash për tu përkthyer,por përkthimet e tyre i bëjnë punëtoret e krahut në vende të ndryshme tëEvropës e jo ata që merren me letërsi. Ndonëse këto libra nuk ua lexonkush dhe janë të botuara privatisht me mjetet e tyre, në opinionin shqiptarplasohen si përkthime dhe suksese, që në fakt hedhin edhe në fije baltsyve tek lexuesi shqiptar. Në ketë situatë autoret serioz ndodhen në njësituatë jo shumë të mirë, mirëpo megjithatë duhet të shihet një dritë nëfund të tunelit: media e ka bërë punën e vet dhe mjetet e komunikimitmasiv dhe rrjetet sociale në masë të madhe po ndikojnë në qartësimin ekësaj dukurie.“Secili hallin e vet e ne hallin tonë”. Kështu do të duhet ta kuptojmë secilinga ne që merremi me letërsi dhe me artin në përgjithësi, se shoqëria jonëndodhet në një dimër të ftohet jo vetëm në Letërsi, por edhe në politikënga e cila sot po varet çdo gjë, sport dhe çdo fushë të jetës, prandaj nukështë reale nëse ne shkrimtaret kërkojmë që në “zanatin” tonë të jetë mëmirë situata, kur edhe ne jemi pjesë e kësaj shoqërie dhe po ti shikoshsektorët tjerë mund të jenë edhe më keq. Duke u munduar t’i qasem këtijproblemi me një qetësi dhe kujdes, mendova se sado pak do të mund tahap një temë e cila na duhet shumë, sepse është me interes dhe duke ekuptuar mirë ketë problem dhe anët e saj refleksive, mund ta ndryshojmësado pakë. Derisa ta kuptojmë së pari, e pastaj të fillojmë ta ndryshojmë,po presim diku, mirëpo ata që po ecin, le ta vazhdojnë rrugën e tyre,kurse ju lexues të dashur leximi nga ju është kurajë për ne.

KRISTKRISTKRISTKRISTKRISTAAAAAQ SHABANIQ SHABANIQ SHABANIQ SHABANIQ SHABANIPietroso magico A GirocastroLa mia citta canuta,l’ignoranza l’abbatte con dolcezza gradualmente,il tuo volto ardente,sigillato con il sigillo “ Castello “splendezza pieno di luce sparge... La mia citta di diamante, con costruzione d’incanto, nel tuo corpo: tappeto pietroso vaga la magia come nella favola... Apre gli occhi nell’incanto: “ Il primo fiore ! “La mia citta di filosofo,con vena sanguinosa,Rosa pietrosa Argiro,

sfida ed anche La Piramide di Cheopsi,sboccia le gemme nelle Enciclopedie... La mia citta generosa, con la testa appoggiato verso i Dei, Nella testa pietrosa porre il dolore per L’andamento Sboccia la pietra nei matrimoni e nelle nascite !...Mi hai stretto pieno di nostalgia con le mani pietrose,mi assomigliano le mani con le mani di “ carne “ non me la lascia la mano che si allontana dalla sorgente,non me lo lascia il cuore che me lo conquistano i battiti!... La mia citta labirinto... Sinfonie aperte, Note della sinfonia; - loro stesse le stelle !... Girocastro, 1992


28

Veprën dhe jetën e artistit Kodra, e karakterizon piktura kubiste, të parinshqiptarë dhe ende të vetmin me vlera të mëdha artistike dhe universale tëkësaj rryme; Ibrahim Kodra, njeriun-artist, i përmasave evropiane e botërorei cili me punën e tij artistike identifikoj; atdheun dhe njerzit e tij, bukurit emahnitshme të vendit të tij, natyrë e ruajtur dhe e paprekshme, e egër pore ngrohtë për artistin u pasqyrua përmes imazhit të tij artistik me mendjene dorën e tij të art, punën e tij të pa ndërprerë e të palodhëshme, komponoitablot me shumë bukuri nga vendlindja. Edhepse kohën më tëmadhe e kaloi jasht atëdheut, bëri që Shqipëria, dhe arti shqiptarë nëpërgjithësi të njihet e të radhitet në mesin e arteve më të njohura të shekullitnjëzet, në këtë mënyrë autori hynë dhe i bashkangjitet vargut të artistëvemë të mëdhenjë të këtij shekulli, në krye me Pikason e madhë, themeluesindhe njohësin e mirëfilltë të artit të kubizmit. Mesazhi i Pikasos, ishtei qartë dhe i kuptueshëm me veprën e tij shumë të njohur dhe me porosi tëqartë humanitare”Guernika”. Përmes kësaj vepre, e cila duke shetitur nëpërbotë u kuptua dhe u alarmua duke i thënë stop luftës si ngjarje më e keqedhe më e madhe si shkatërrimtare e mbarë njerëzimit. Mendoj se një mesazhtë tillë të ngjashëm edhe artisti ynë Ibrahim Kodra, na ofron me veprën etij ëmblematike “Shqipëria fantastike”, (e cila për përmendimin tim ështëkryevepra e tij); në të cilën, në vetë kompozicionin poashtu edhe titullin,paraqet bukurinë dhe dashurinë për t’u bërë e për t’u dukur krejt Shqipëriasi e tillë, ashtu si që dëshiron ai, por gjithashtu bënë që edhe të tjerët t’ashohin e t’a njohin si të tillë. Jo vetëm kjo por e gjithë vepra e tij kryekputështë shqiptare, me gjithë bukurit e saj natyrore; bashkë me emrin embiemrin e tij prej shkëmbi, (kodra) aq origjinal për të cilin ishte shumëkrenar, dhe nga emri i tij- kurr nuk hoqi as edhe një shkronjë, si që bënëshumë artist të, ( me të vetmin qëllim, që emri i tyre të dukët sa ma artistikapo t’i ikin identitetit të tyre, të cilët, i ndërruan apo i shkurtuan emrat etyre). Kodra, si kodra, i mbeti besnik tokës e traditës, emrit dhe kulturësnga e cila u lindë, edhepse pjesën ma të madhe të jetës e kaloi jashtë atdheut,si i pa dëshiruar i regjimit komunist, si i anatemuar, ai nuk u tjetërsua pormbeti shqiptar i devotshëm edhe si i mërguar. Edhepse ndërroi jetë largëvendit të tij, ai është vetë atëdheu, vetë Shqipëria, me fusha të gjelbruar,me ujra të pastërt e të kulluar, me bregdetin si perlë shëndëritëse që tëverbëron nga bukuri e virgjër, ende e paprekur sa duhet nga dora e njeriut,me antikitete ende të pa zbuluara, me male e kodra, shkëmbinjë tërrëpishëm e të pa thyer si që ishte e do të mbetet vetë Kodra, i kodrave tëlarta e të thepisura e të papushtuara, sikurse edhe maestro, i pa thyer e i papushtuar; nga lluksi e shoqëria më e lartë e përendimit nga e cila u percolledhe u shoqërua, ngado që ai shkoi e jetoi. Por, mbeti Ai, Kodra, shqiptari ithjeshtë, i dashur e i adhuruar nga shumë personalitete botërore, të larta,të artit e të kulturës. Në mungesën e atdheut, ai, përmes veprës së tij dhame kuptua; (jo vetëm për shqiptarët por, edhe për popujt e tjerë), seShqipëria dhe shqiptarët, kudo që janë; gjuha dhe kultura e tyre është diçkae veçantë, diçka drithëruese që nuk të le rehat, nuk të le të ikësh e t’a harrosh,në veprat e tij maestro na vë në dijeni se atdheu është mbi të gjitha, diçkaqë duhët ruajtur, e rikujtuar, kultivuar dhe avancuar deri në piedestal, mevlerat e saj të bukura që të mahnisin. Kodra, për artin shqiptarë është vulë-ëmblemë e pa kontestueshme e artit bashkëkohorë kubist. Me mënyrën etij të pikturimit, me vijën e qartë, ngjyrën melankolike e shpresëdhënëse,si që janë e kaltërta, blu, e gjelbërta, e bardha poashtu edhe e kuqja; të cilatpersonifikojnë dashurinë e mungesës së atdheut deri në paskajshmëri,shpresën e dëshirën e flaktë për një Shqipëri moderne e të përparuar e cilavendin e ka në mesin e popujve evropian. Dhe, ai, si një qenje e brishtë, endjeshme dhe e frikshme, e padjallëzuar dhe shumë modest, me veprën etij artistike, përveq që u bë një personalitet më vete me thjeshtësinë e tijprej njeriu, arriti që atdheun, dhe popullin e tij, ta shpie në mesin e këtyrepopujve evropjan.Tabloja e cila e vë në kontekstin e paharruar ndërkombëtarisht ështëpadyshim edhe vepra tjetër e tij “Paqë për Kosovën”, e krijuar në kohënkur një popullë i tërë rrezikohej të shkombëtarizohej e të zhdukej edhefizikisht nga faqja e dheut,(nga fashistët dhe hordhija serbe),nëkohënpaskomuniste, kur shum popuj e vende në botën e civilizuar edemokratike kërkonin e mbronin jetën e bashkëjetesën, në këtë fundëshekulli, edhe Kodra i kodrave tona, me veprën e tij artistike jehoi dhendikoi në njohurinë e qenësisë shqiptare tek bota e gjërë intelektuale edemokratike, e cila poashtu thërriste me zërin e arsyes për lirinë e venditdhe paqën për njerëzit e saj në Kosovë. {Kodrën, pata fatin t’a takoi, për herë të parë, kur isha e re ( diku

ARTIST MODERN I IDENTIFIKIMIT ME ATDHEUN ( “Unë them se koha as vjen,as shkon, unë them se koha është dhe ne jemi brenda saj ( “Unë them se koha as vjen,as shkon, unë them se koha është dhe ne jemi brenda saj ( “Unë them se koha as vjen,as shkon, unë them se koha është dhe ne jemi brenda saj ( “Unë them se koha as vjen,as shkon, unë them se koha është dhe ne jemi brenda saj ( “Unë them se koha as vjen,as shkon, unë them se koha është dhe ne jemi brenda saj”,L”,L”,L”,L”,L.P.P.P.P.Poradeci)oradeci)oradeci)oradeci)oradeci)

( IRAHIM KODRA , BRENDA KOHËS ) nga Mr.art.prof.assoc. Miradije Ramiqi

viteve 1969) kur rastisa me një shoqëri, derisa kaloja para hotelë (Bozhuri)lliria, ai me kitarë në prehër i shoqëruar me doajemin e pikturësbashkëkohore të Kosovës, ( më vonë profesori im i piktures në Akademine Arteve në Prishtinë) Muslim Mulliqi. Përmes një miku i cili, njihej me ta,u ngjitëm shkallëve lartë dhe u ulëm pa hezituar në shoqërinë e tyre, nëtaracen e këtij hoteli. Më kujtohej se ishte verë, një pasditeje e ngrohtë gushti.Nuk më kujtohet biseda që kemi bërë, por më kujtohen tingujt e ngrohtë etë lehtë të muzikës që lozte maestro Kodra në kitarën e tij të përqafuar nëprehër, që kohë pas kohe e shoqëronte biseda e cila zhvillohej mes nesh.Aty e kam kuptuar edhe se është një piktorë nga Shqipëria, por i cili jetone krijon në Milano/Itali. Sigurisht se nuk kam qenë e vetëdijshme për peshëne tij si personalitet artistik, ngase si që thashë edhe më lartë, atë kohë ishavashë e re, diku 16 apo 17 vjeçare dhe artistët shqiptarë ishin të pakët, aqmë pak të njohur. Por, si që thuhet, jeta bashkë me kohën i ka edhe rrjedhate veta. Rastisi që në vitin 2002, unë kisha ekspozitën time personale nëGjenevë të Zvicrrës, prej nga u informova se ato ditë Kodra ndodhej nëLlozanë, pjesëmarrës me ekspozitën e veprave tij në një Festival Kombëtarënga tradita shqiptare. Atë mbrëmje më ftuan edhe mua për një bisedtelevizive, ku merrte pjesë edhe miku im, poeti Shaip Beqiri, ( i cili që ngavitet e 90-ta jeton me familje në Zvicërr) si dhe dy shkrimtarë të tjerë tëcilët ishin pa identitet, jetonin e vepronin në qendra të ndryshme të Evropës;biseda kishte të bënte, rreth çështjes së identitetit kombëtarë, për të cilënnuk do të flasë këtu sepse diku, është e regjistruar edhe me një shirit të TV-së së Prishtinës-Kosovës për diasporë. Por ajo për çka desha të flasë ështëse këtu u takova herën e dytë, do te thote ne Llozane dhe nga ky kujtim memaestron Kodra, ruaj një fotografi të bërë me këtë rast. Hera e tretë, ështëtakimi me 2003 në Galerinë e Arteve në Prishtinë në hapjen e ekspozitës sëtij personale, me këtë rast, shtrënguam vetëm duart duke i dëshiruarshëndet dhe përgëzime për ekspozitën, sepse të gjithë të pranishmitvraponin t’a takonin maestron qoftë vetëm edhe për një çast sa për t’ishtrënguar duart. Dhe, ja hera e fundit (e katërta) 2005, përsëri në Zvicër,këtë herë në Llugano në kujtim te 100 vjetorit te vdekjes së aktorit të njohurme përmasa poashtu botërore-universale (shqiptarin), Aleksandër Moisiu.Këtu ishte një atmosferë e ngarkuar me njerëz e personalitete të ndryshëmtë artit e të kulturës shqiptare, të grumbulluar nga të gjitha trojet shqiptaresi dhe nga diaspora të cilët kishin ardhur për t’a nderuar figurën e Moisiut,secili në mënyrën e vet; kush me kumtesa, kush me interpretime muzikore,teatrale e me vepra të tjera artistike, kurse unë merrja pjesë me një portretkushtuar A.Moisiut, në ekspozitën e organizuar me këtë rast. Aty, pra,ishte edhe Kodra, pjesëmarrës në ekspozitë poashtu edhe në cilësinë ekryetarit të jurisë, për zgjedhjen e një punimi më të mirë që do t’a fitonteshpërblimin. Nuk e kisha parë herave të tjera të reagonte në atë mënyrë,reagonte me nervozizëm, si dukej nuk ishte i knaqur me prurjet e vepravete artistëve për këtë ekspozitë, dhe duke murmuruar më vete e duke epërzier shqipen me italishten, u nis në drejtim kah dera, me të cilin rast idola para duke e lutur qe të qetësohet dhe me nji gjest prej artisti si e vogëlqë isha ndaj tij, pa hezituar i kërkova të bëjmë sëbashku një foto, dhe pranoime knaqësi, me t’u fotografuar ndryshoi disponimin dhe ashtu te mbërthyernga krahu ecnim nëpër sallën e stërmadhe të mbushur me mysafirë tëshumtë dhe në prezencën e disa shqiptarëve ( nga Shqipëria) nuk i njihja,të ulur në kulltuqe lluksoze, zhvilluam një bisedë të ngrohtë dhe cakrruamgotat. Prandaj edhe nga ky rast mbaj një kujtim shumë njerëzor, miqësor ekolegial duke shënuar edhe njëherë këtë takim përmes një fotografie}./ PS.Teksti ne kllapa (me larte deri ketu) eshte hequr nga redaksia e botuare se perditshmes Zeri, ti nese ke kohe shihe dhe vendos per ate se cka eshteme e arsyeshme. /

Atdheut të dashur e kurr të harruar nga ana e tij, dhe shoqëris shqiptare nëpërgjithësi i mbetet obligim dhe përgjegjësi morale e kombëtare, ndaj artistitKodra që në mënyrë të denjë ashtu siq edhe e meriton, të perkujdeset përemrin dhe veprën e tij artistike, i cili sakrifikoi veten dhe jetën e tij, kuvepra dhe emri i të cilit, mbeti si trashëgimi artistike, duke u identifikua siprijës i kubizmit shqiptar me vlera universale.Ibrahim Kodra, do të mbetet emblemë, në përkatësinë e tij shqiptaro-kombëtare, në nivel me përmasa ndërkombëtare dhe universale, përidentitetin e tij-tonin, i cili qëndron e do të qëndroj në funksion të kohësartistike me veprën e tij të përjetshme.

Prishtinë, janar 2007 Mr.art.prof.assoc. Miradije Ramiqi

29


The last time I spoke with Jorge Luis Borges wasat the Chapel of la Madonna della Strada, at theUniversity of Loyola, by the shore of the LakeMichigan, a few months before his demise.He was very advanced on his evolution, so hehad to be carried to the podium and within thatdiverse audience he seemed like a honorableAncient. He had the appearance of a gentlemanof the beginning of the XX century and becauseof that reason he reminded me of mygrandfather Nicanor, who used the same hairstyle and the same necktie, as it was the fashionduring those times. Even his colloquialexpressions seemed similar to the ones I hadobserved on my ancestor.I remember with unusual clearness the greetinghe gave to one of the attendees. So lucid is thatreminiscence that it seems to me that I amlistening to him at this moment, smiling andholding the handle of his bright cane.“How well we are doing, aren’t we?”I made all possible efforts to be near him becauseI knew there would not be another chance. Iremember him talking about “The sound andthe fury” which for some unknown reasonseemed to be of his liking. However, what Iremember most is the answer he gave to one ofthe students.“Borges, what advice can you give to the youngstudents?”With a fragile and soft voice, he answered:“The same advice my father gave me: Don’t rushfor publication. You may die by the print.”Some time afterwards, perhaps several yearslater, when I was reading a short story byPushkin, I had the sensation of perceiving Borgesstyle. It seemed incredible to pore over the linesof Pushkin and have the impresion that I wasreading Borges. Undoubtedly that wassomething impossible, because AleksanderPushkin was born a hundred years earlier, in1799 and died in a duel, still young, in 1837.Therefore it had to be the reverse. When I wasreading Borges I had to have the sensation ofreading Pushkin.Jorge Luis Borges always considered the Russianpoet as one of the authors who had influencedon his artistic development.

BORGES EN EL RECUERDO La única y última vez que hablé con Jorge LuisBorges fue en la Capilla de la Madonna dellaStrada en la Universidad de Loyola, a orillas delLago Michigan, pocos años antes de su muerte.Se encontraba bastante avanzado en suevolución humana de modo que lo tuvieron quellevar casi cargando a la mesa de conferencias yen medio de esa audiencia tan variada se le veíacomo a un gigante ancianísimo.Tenía la apariencia de un caballero de loscomienzos del siglo XX y por tal razón me hacíarecordar de mi abuelo Nicanor porque llevabael mismo estilo de peinado, hacia atrás, como seusaba en esos tiempos y se apoyaba en unbastón, levantando el mentón. Aun susexpresiones coloquiales eran similares a las queyo había observado en el padre de mi progenitor.Traigo a la memoria con mucha claridad elsaludo que le dio a uno de los asistentes y es tannítida esta reminiscencia que hasta me pareceestarlo escuchando en este momento, sonríendoy apoyando las manos sobre el mango de subrillante bastón:

BORGES AND PUSHKINby Manuel Lasso, PERU

Nga arkivoli i madh “lindi” Dielli, qafoi Fjalën...Globi doli nga Mermeri ...Në korsi filloi startimi ...

Nga Kristaq F. Shabani

Njerëz, të kontimentit të rrudhur, /harrojeni Janusin lezet ,/gjysmë të rreckosur,gjysmë Mbret...

Pasqyrë murore...

Një korsim i Dytë në një Korsi të hapur , tëpambarimtë , të pafundme...Korsim në një platformë të këshillimit moral...,një këshillim nga shpirtmëdhenjtë e Botës, ngashpirtndriçuesit e saj që ndezin zjarre me flakëpërherë të ndezur në shpirt e në mendje, të cilëtkërkojnë të ecet me hapërimin e tyre... dhe ditatë ketë kuptimin e saj ...Planeti shkel syrin e bukuruar ... Një ligjërimnë një botë mistike nga Profetët zbulues dheparashikues në këtë Botë me veshje piktoreske:Veshin uniformën e Karakterit,/VeshinUniformën e Ndërgjegjes,/ rrotullojnë rrethgushës shallin e bindjeve,/ spaletat efodullëkut, / arizojnë mbi supe/në qafëylberin e qëllimtë.../Kapele kurabije kokësngjeshur a republikë, /gjokset e stolisur memedalje Presidenti!/ Kokën nisur në udhëkotësirë./ A mund të arrijë Privilegji , /kurdyert vazhdimisht mbyllur rrinë?!Magjia poetike është e aftë të bëjë të paftën , tëmagjizojë : Magjistari u zhvesh,/ në sy të tëtjerëve dhe të të tjerave.../ U zhvesh krejtlakuriq, në trup dhe në tru.../ Ç‘i mbeti magjisëpastaj në këtë lakuriqësi nate? /(U zhvesh ,pas tij , gjithë “salla”!)A mund të varroset fjala? Përçapje bëhen tavarrosin fjalën, ta plumbojnë fjalën , ta kyçinnë arkivolë … por ç’ndodh?Universi humbi Diellin, Hënën, Yllin. /Nekrologjitë vrapojnë në Altarin e Vdekjes sëmadhe.../ në një melodi të panjohur bienkambanat.. Mbi supe, sipër vetes së tyre

ANTOLOGJIA POETIKE “KORSI E HAPUR” 2

njerëzit mbajnë tre arkivolë të mëdhenj…/Varroset Dielli…Zëri dhe Fjala ...Ç‘humbje !Bota duket sikur nga dhimbja ka çjerrë faqetnë errësirë, /ashtu si është: Pozitë, stërkëmbthdhe opozitarë…/ varros Diellin, Zërin, Fjalënsi e marrë…Por çuditërisht arkivoli që mban Fjalënpërthyhet dhe del vetëm një buzë e trëndafiltë:“E para jam dhe vdes e fundit!”Dhe fjala kumton: “Epokë sprovash, Epokështrëmbërimesh… Heqje të “klisheve” tëvjetra… Të luajtur me globe të mermerizuare mbi ta pikturuar Bota si një mysafire, damëe veshur me kolor, duke rrezatuar një epokëtjetër mbi Globin Mermer…”. Ylli zmadhonshtatë herë vetveten..Fjala pastaj hedh vështrimin në skajin, ku syri izakonte s’e ka mundësi dallesën:“Ju që përbëni “Këshillimin intelektual emoral të Botës … hidhni ajkën e mendimit përtë faqëzuar ndryshe këtë botë me krizime…Romeo Rolani shfaqet papritur dhe lëshon nga“freri’ thënien e tij parabolike “ Non je nequitterai jamais mes amis” (“Jo nuk do t’ibraktis kurrë miqtë e mi”…) dhe Fjala mbiarkivolin e Diellit vijon: “A mund të kuptohenpoetët që bëjnë “pastrimin” dhe “këshilliminmoral?!” Ata janë krijesa të vetëkëshilluaramoralisht, që kanë të drejtën ligjitime të japinkëshillime morale , të ndihmojnë epokën të shohsy hapur vetveten…, me qëllim që epoka esotme t’i japë llogari morale epokës që do tëvijë …Epokat janë përcjellje përvojash dhepërzgjedhje përvojash për të kryer evoluimine shoqërisë njerëzore, nëpërmjet këshillimit dheveprimit moral…Më mirë një “pakicë” tëlumturuar se sa një “shumicë” që fle,përgjumohet dhe gdhihet me dhimbje… Kjoepokë ka nevojë për këshillim… “.Kaq tha Fjala dhe hapi siparin e Korsisë sëHapur… , ku arizonte një gërmë”A”…Nga arkivoli i madh “lindi” Dielli, qafoi Fjalën...Globi doli nga Mermeri ...Në Korsi filloi startimii këshillimit Moral ...

ANTHOLOGY OF POETRY “OPEN LANE”From an enormous coffin the Sun was “born”,embraced the Word... The globe surfaced from theMarble ...On the lane the launch began...

By Kristaq F. Shabani People, / Of the wrinkled continent,’ Forget thehandsome Janus, /Half ragged,/ Half King... The wall’s mirror...A second launch in an endless lane, Open Lane,unlimited...A start in a platform of the moral counseling...,an advise from the the humble man of theworld, from her soul – illuminating who lightfires with infinite flame forever burning on asoul and mind, who demand a walk with thesame speed as theirs ... and to have ameaningful day...The planet blinked its pretty eye… acolloquialism in a mystical world bydiscovering prophets and futurists in thisWorld with a picturesque dress:

They wear the character’s uniform,/They wearthe uniform of conscience,/ engulf their neckwith the scarf of convictions,/Epaulettes of pride, / Shine like gold on the shoulders /Inthe neck the intentional rainbow..., /Crumpet-shaped hats on their heads a republic,/The chests adorned with the president’smedals!/ The head departed on a path ofemptiness./Will the Privilege arrive / When thedoors are continuously closed?!The magic of poetry is able to revitalize theincapable, to charm:The magician was undressed,/Before all theother men and women /Was undressedcompletely naked, /On his body and brains.../What was left to the magic in this night’snakedness? (The whole auditorium undressedafter him?)Can the word be buried? Attempts are made tobury the word, to target the word, to close itinside the coffin … but what happens?The Universe lost the Sun, Moon, and Star. /


30

Apresentando um pouco da minha pátria mãe ( BRASIL ) Rakel Vianna Rakel Vianna Rakel Vianna Rakel Vianna Rakel Vianna

Necrologies run towards the Altar of a GreatDeath.../In an unknown melody bells areringing …/Over their shoulders, people holdthree large coffins …/The Sun the Voice andthe Words are buried. /What a great loss!The world seems as if from painHas uncovered the cheeks in the dark,The way it is: Position, chock, and opposition…It buries the Sun, Voice and the Word likemad…But strangely the coffin which holds the WordIs folded and from there emerges a rosy lip: “Iam the first and I will be the last to die!”And the word holds the speech: “an era of trials,an era of distortions …exclusion of the ancient“clichés”… played with Marbled globes andover them the world is painted like a guest, asa woman wearing colors, radiating an old era

over the Marbled Globe…”The star enlargeditself seven times...Then the Word looks at the extremity where acommon eye cannot recognize; ‘You whorepresent the “Intellectual and moral advisingof the World …spread the best of thought toshape differently this world of crises… RomeoRolan suddenly appears and releases from the“reign” his parabolic saying “Non je nequitterai jamais mes amis” (“I shall neverabandon my friends”…) and the Word over theSun’s coffin continues: “can the poets beunderstood, those who make “the cleaning” and“moral advising?!” they are morally self-counseling creatures who have the legal rightto give moral advises, to assist this era to seeherself with open eyes…, so that thecontemporary era to give moral account to the

future one…Eras are the inheritance and selection ofexperiences to carry out the evolution of humansociety, through moral advising and actions…itis better a happy “minority” than a sleepy“majority”, which falls asleep and awakenswith a headache … this era needs constantcounseling… “This was the Word’s statement and unraveledthe curtain of the Open Lane…, where letter“A” shined in gold…From a great coffin the Sun was “born”, huggedthe Word...The globe emerged from the Marble ...on a Lanebegun the Moral advise...

Translated by : Dritan D. Kardhashi Peter Tase , SHBA

Dal grande feretro “ è nato “ Il sole ha abbracciatola Parola...Il Globo è uscito dal Marmo... Nella corsia hacominciato l’inizio...

Da Kristaq F.Shabani

Gentedel continente sgualcitodimentacalo Janus grazia,mezzo sbrindellato.mezzo Re...

Specchio murato

Una seconda corsia in Una Corsia aperta,infinita, senza fine...Corsia in una piattaforma del consiglio morale...un consiglio dai grandispiriti del mondo, daisuoi grandilluminati che accendono fuoco confiamma sempre accessa nell’anima e nellamente, i quali cercano di camminare con il loropasso... e che anche il giorno che abbia il suosenso...Il pianeta strizza l’occhio adornato... Undiscorso in un mondo mistico dai Profetirivelatori e previdenti in questo Mondo conabito pittoresco:Vestino l’uniforme del Carattere,/ vestinoL’Uniforme della Coscienza,/ girano alla golala sciarpa delle convinzioni/ le spallinedell’alterigia / si diventano di oro sulle spalle,/ al collo l’iride intenzionale.../ Capello frittellaalla testa afferatta, repubblica,/ i petti adornaticon medaglie di Presidente,/ Ma puo arrivareil Privilegio / quando le porte continuamente

Antologia poetica “ La Corsia Aperta “

rimangono chiuse ?!/Magia poetica è capace di fare l’incapace, faremagia: Il mago si è spogliato,/negli occhi degli altri/ e delle altre.../ Si èspogliato interamente nudo,/ nel corpo e nelbrano.../ Ma che cosa le è rimasto alla magiapoi/ in questa nudita di notte ?( Si è spogliato dopo di lui, tutta “ la sala “ ! )Ma si puo seppellire la parola? Tentazioni sidiventano che la seppellano la parola, chel’ammazzino la parola, che la chiudano nelferetro... ma che accade ?L’Universo ha perso Il Sole, La Luna, La Stella,/Le necrologie corrono all”Altare della grandeMorte/ in una melodia sconosciuta suonano lecampane.../ Sulle spalle sopra se stesse la gente/Mantengono tre feretri grandi... /Si seppellaIl Sole... /La Voce e La Parola /Che perdita !/Il mondo sembra come se dal dolore/ hastrappato le guance al buio./ Cosi come è :Positura, Ostacolo, e Dissidenti...Che seppella Il Sole, La Parola come pazza...Ma sorprendentemente il feretro che tiene LaParola che si rifrange ed esce solo un labbro dirosa : “ Sono la prima e la ultima ! “E la parola fa dei commentari : “ Epoca di prove,Epoca di deviazioni... Sottrazione dei “ Cliche“ vecchi... Giocati con globi marmorizzati e sudi loro Il Mondo come un ospite, dama vestitadi colori, radiando un’altra epoca sul Globodi Marmo... “La stella aumenta 7 volte se stessa.E poi la parola getta lo sguardo nell’estremitadove l’occhio normale non c’e la possibile ladistinzione : “ Voi che avete composto “ Il

consiglio Intellettuale e morale del Mondo...

Buttate la scelta del pensiero per creare un’altrapagina diversa di questo mondo pieno di crisi..Romeo Rolani si appare improvvisamente elascia andare dal “ freno “ la sua asserzioneparabolica “ Non je ne quitterai jamais mesamis” “ Non li tradirò mai i miei amici “... ) eLa Parola sul feretro del Sole continua :“ Ma si possono capire i poeti che realizzano“ la pulizia “ ed “ il consiglio morale ?!” Lorosono creature se stesse consigliate moralmenteche hanno il diritto legitimo che danno deiconsigli morali, che aiutino l’epoca che veda aocchi aperti se stessa..., con lo scopo che l’epocadi oggi che da spiegazioni morali dell’epoca cheverra...Le epoce sono accompagnamenti di esperienzee selezioni di esperienze per realizzarel’evoluzione della societa umana attraverso alconsiglio e l’azione morale ... Meglio una “minoranza “ felice che una “ maggioranza “che dorme, si addormenta e si albeggia condolori... Questa epoca ha bisogno diconsiglio... “Cosi ha detto la Parola e ha aperto il sipario dellaCorsia Aperta..., dove si diventava oro unalettera “ A “Dal grande feretro “ è nato “ Il sole haabbracciato la Parola... Il Globo è uscito dalMarmo... Nella corsia ha cominciato l’inizio...

Traduttore: Aleksandra Shabani ( Majlinda)

O Brasil é um país formado por umadiversidade cultural extremamente abrangente.Diversidade esta, por conseqüência da boaaceitação do país em acolher diferentes tiposde culturas e de povos.Toda essa miscigenação nos deu aoportunidade de ampliar a nossa cultura,enriquecendo-a de tal forma, que poucos paísespossuem esse privilégio. Na arte, no cinema,na literatura, e em vários outros campos, a

evolução e a diversidade é crescente, dandoespaço para o surgimento de grandes nomes.A literatura brasileira é uma das mais ricas queexistem, com grandes autores mundialmenteconhecidos, como Machado de Assis, JorgeAmado, Paulo Coelho e com grandes poetas,como J.G.de Araujo Jorge, Castro Alves, MarioQuintana, Carlos Drummond de Andrade,dentre outros, que, mesmo sendo de tipos deescritas diferentes, são muito respeitados e

admirados por todos. Porque o Brasil é isso, émistura, é aceitação, é unir o clássico aomoderno para fazer surgir o novo, o diferente,com a cara do Brasil.E o povo? Ahhh, o povo....esse não tem igualem nenhum lugar do mundo. É bem humorado,hospitaleiro, solidário, carismático e festeiro.Somos mais sentimentos do que razão, e issonos torna únicos, felizes, e por isso, adoramosfazer os que nos vem visitar, felizes também.

31

Nr.80 PEGASIPEGASIPEGASIPEGASIPEGASI, Prill 2012PORTRETE

Poezia turke bashkëkohore3. T3. T3. T3. T3. Tozan Alkanozan Alkanozan Alkanozan Alkanozan Alkan

Poet and translator. Born in 1963, graduated from GalatasarayCollege and studied management at Boðaziçi University. Hehas been working as a lecturer at Istanbul University,Department of Foreign Language School. He is the editor-in-chief of Ç.N., Turkey’s sole literary translation magazine. Heis the vice president of Intercultural Poetry and TranslationAssociation, International coordinator of Ordu Poetry Festival,board member of Turkish PEN, member of the Writers Syndicateof Turkey, Turkish Authors Association and Turkish TranslatorsAssociation.

Research-study:A poet from Galata: Andre Chenier (Artshop Publications, 2007)Poet’s sinful Diary, (Ýkaros Publications, 2008, with Þeref Bilsel)Voices From Taiwan, Anthology of Taiwan Poetry, (Ç.N.Publications, 2010)

Poetry books:Time and Mask (Donkiºot Publications , 2002)Early Evenings of Heart (Donkiºot Publications, 2005)And the Wind (Artshop Publications, 2007)Selected Poems (Yasak Meyve Publications, 2009)I Wiatr (slovo/obraz terytoria publications, 2011)Sana Þehir Gelecek (Yasakmeyve Yayýnlarý, 2012)

TRANSLATIONS:Prose:Anatole France, Balthasar (Pencere Publications, 2002)Ezop, Tales (Bordo-Siyah Publications, 2003)Charles Baudelaire, Fanfarlo (Salyangoz Publications, 2006)

Poetry:Lord Byron, Selected Poems (Broy Publications, 1999)Victor Hugo, Selected Poems (Bordo-Siyah Publications, 2003,Artshop Publications, 2007)Oscar Wilde, The Ballad of Reading Gaol (Bordo-SiyahPublications, 2003, ArtshopYayýnlarý,2006)William Blake, Songs of Innocence and Experience (Bordo-SiyahPublications, 2003, Artshop Publication, 2006))William Blake, The Marriage of Heaven and Hell (Bordo-SiyahPublications, 2004)William Blake, Selected Poems (Bordo-Siyah Publications, 2004)Emily Dickinson, Selected Poems (Bordo-Siyah Publications,2005)Lord Byron, Selected Poems (Bordo-Siyah Publications, 2005)Dadaism and Tristan Tzara (Bordo-Siyah Publications, 2005)Songs of 1789 French Revolution (Bordo-Siyah Publications,2005)Dada in Paris, Philippe Soupault, (Artshop Publications, 2006)D. H. Lawrence, Selected Poems (Artshop Publications, 2006)William Blake, Prophetic Books 1, (Artshop Publications, 2006)William Blake, Prophetic Books 2, (Artshop Publications, 2006)

Broken desireI always tested you with kindnessbut love is like a floating minethat has killed so many dear onesyou were passing through the marketsthere was a woodland ahead of usit was full of almond tress

everybody was looking for a peaceful dreamin pitch-dark nightsyour body is in the deepest corner of my mindhalf dream, an unfulfilled desirecome on be a free soullet your blond hair down twirling

never mind what may happen to ussometimes isn’t this disorder we call lifelike scattering our own ashes in blue watersanyway it is not only the waterthat flows under the bridgeslove too flaws.

Tozan AlkanTranslated by Nilûfer Mizanoçlu Reddy Dëshirë e thyer

Unë gjithmonë të kam provuar ty me ëmbëlsi,por dashuria është si lundruese e imjaqë ka vrarë kaq shumë të dashuritTi ishe duke kaluar përmes marketeve,kishte zonë pyjore përpara nesh,ishte e mbushur plot me bajame.Çdokush ishte duke kërkuar për një ëndërr tëqetënë netët e zeza sterrë,trupi juaj është në në skajin më të thellë tëmendjes sime,gjysmëndërr, një dëshirë e paplotesuar .Eja, bëhu shpirt i lirë,lere flokun tënd bjond duke e vërtitur poshtë.

S’ka gjë për çka mund të ndodhë mes nesh,ndonjëherë nuk është kjo çrregullsi të cilën nee quajmë jetësi duke derdhur zbehtësine vetjake, tonën, nëujëra blu,në çdo rast nuk është vetëm uji,që derdhet poshtë urave,dashuria gjithashtu rrjedh. Përktheu në shqip:Malinda Shabani (Aleksandra)

Tülay AKKOYUNPhD subject was Intertextuality theinteraction between the works of OrhanPamuk, André Gide, Nathalie Sarraute.Her stories and critiques were publishedin ( since 2002) : Damar, Agora, Edebiyatve Eleþtiri, Beþparmak, Afrodisyas,Kavram Karmaþa, ÝLE, Lacivert,Varlýk, Mavi Ada, Hürriyet Gösteri,Eþik Cini, Hece Öykü, Notos,Cumhuriyet Kitap Eki.Launched by her in 2006, she has beencoordinator of Muðla-AkyakaInternational Literature Days. She isconducting Muðla University ofApplied Foreign LanguagesDepartment as the department chair andshe serves as an asistant Professor.The file named “Çakýþ O Çakýþ” wonhonorable mention in Orhan KemalStory Contest, one of the prestigiousstory competition in Turkey. Thewinner file was published in 2010 as abook named “Daphne” by ÝZMÝR-ÝLYA Publications.Her articles has been published so farby national and international acedamicjournals.

Asst. PAsst. PAsst. PAsst. PAsst. Profrofrofrofrof. Dr. Dr. Dr. Dr. Dr. Tülay AKKA. Tülay AKKA. Tülay AKKA. Tülay AKKA. Tülay AKKAYUNYUNYUNYUNYUNMuðla UniversityFaculty of Arts and SciencesApplied Foreign LanguagesDepartmentKötekli – MUÐLA

Originally transleted by YunusKANDEMÝR

Kýrýk heves

Ben seni hep iyilikle sýnadýmama aºk serseri bir mayýn gibinice canlara kýydýsen çarþýlarýn içinden geçiyordunbadem aðaçlarýyla dolubir orman geçiyordu önümüzden

Herkes kendine huzurlu bir rüyaarýyordu karanlýk gecelerdetenin en ücra köþesinde aklýmýnyarý hayal, yarým kalmýþ bir heveshadi sen de koyver kendini aþaðýsal o sarý saçlarýný döne döne

Býrak baþýmýza ne gelirse gelsinhayat dediðimiz bu keþmekeþsavurmak deðil midir bazenkendi küllerimizi mavi sularahem yalnýzca sular geçmezaþklar da geçer altýndan köprülerin.

PPPPPAAAAAVLE GORANOVLE GORANOVLE GORANOVLE GORANOVLE GORANOVIQ (PVIQ (PVIQ (PVIQ (PVIQ (PAAAAAVLE GORANOVLE GORANOVLE GORANOVLE GORANOVLE GORANOVIÇ) – MAL I ZIVIÇ) – MAL I ZIVIÇ) – MAL I ZIVIÇ) – MAL I ZIVIÇ) – MAL I ZI

Pavle Goranoviæ u lind më 5 prill 1973 në Nikshiq, Malii Zi. Ai u diplomua për Filozofi në Fakultetin Filozofik,Universiteti i Malit të Zi në vitin 1998.Shkruan poezi, prozë dhe komente letrare. Krijimet e paraletrare i botoi në revistën “Doclea” të Podgoricës në vitin1994.Ai botoi përmbledhjet e poezisë: “Ornamentika e natës”(1994), “Leximi i heshtjes” (1997), “Libri i fanitjeve” (2002),“Çfarë arome kanë librat” (poezi e zgjedhur, Zagreb,2009) dhe “E kuqe e ndritshme” (2009). Ai ka përgatiturpërzgjedhje të shumta nga literatura bashkëkohoremalazeze për revista të huaja.Veprat e tij letrare janë përkthyer në gjuhë të ndryshme(anglisht, italisht, frëngjisht, sllovenisht, sllovakisht,maqedonisht, polonisht, suedisht, shqip, hebraisht ...).Krijimet e tij janë përfshirë në antologji të shumta të

letërsisë malazeze dhe të ish-Jugosllavisë(poezi dhe tregime të shkurtra), si dhe nëantologjinë “Poetë të rinj evropianë” (Neweuropean poets, Graywolf Press, USA, 2008).Librat e tij të botuar jashtë vendit janë: “Librii fanitjeve” (Slloveni) dhe vëllimi me poezitë zgjedhur “Engjëjt e indiferencës po vijnë”(Maqedoni). Në gjuhën angleze i ështëbotuar libri “Leximi i heshtjes”.Z. Goranovic është redaktor i revistës përletërsi, kulturë dhe çështje sociale “ARS”.Ai është drejtor i Byrosë për shërbime tëedukimit në Malin e Zi që nga viti 2010.Që nga viti 1998 ai është i angazhuar sisekretar i Shoqatës së shkrimtarëve tëpavarur të Malit të Zi dhe anëtar i PENQendrës së Malit të Zi.

BIOGRAPHYBIOGRAPHYBIOGRAPHYBIOGRAPHYBIOGRAPHY

Was born inÝzmir. Shecompleted herPhD and BachelorDegreein the FrenchLanguage andLiterature atH a c e t t e p eUniversity. Her


32

Që nga viti 2002 ai është drejtor artistik ifestivalit “Mbrëmjet e poezisë Ratkoviq”.Nga viti 2000 deri në vitin 2001 ai ishte redaktori festivalit letrar “Kronikat e Tivarit”.

Ka qenë këshilltar për çështje kulturore iKryeministrit të Malit të Zi nga viti 2003 derimë 2010.Është fitues i Çmimit Risto Ratkoviæ për librinmë të mire poetik në vitin 2009 dhe Çmimit VitoNikoliæ si liriku më i mirë i vitit 2010.

Ka marrë pjesë në shumë evenimente tërëndësishme letrare:

- Kongresi i International PEN center, 2000-2006

- Vilenica, Slovenia, 2003- The Tercets of Trnovo Poetry Festival,

Slovenia, 2004- Mbremjet potike të Strugës, Maqedoni,

2002 dhe 2010- Festivali poetik Pranvera e Goranit, Kroaci,

2001-2007- Sarajevo Days of poetry, Bosnje dhe

Hercegovinë, 2006- Frankfurt Book fair, 2011,- Zagreb book fair 1998 -

1. Ornamentika noæi, (Ornamentika enatës), Obod, Cetinje (1994)2. Èitanje tišine, (Leximi i heshtjes),CDNK, Podgorica (1997),3. Knjiga privida, (Libri i fanitjeve), DUKS,Podgorica (2002),4. Kako mirišu knjige, (Çfarë arome kanëlibrat), Meandar, Zagreb (2009)5. Cinober, (E kuqe e ndritshme) OKF,Cetinje; Buybook, Sarajevo (2009).

Pavle Goranoviæ was born on 5 April 1973 inNikšiæ, Montenegro. He graduated Philosophyat the Faculty of Philosophy, University ofMontenegro in 1998.He writes poetry, prose, and literary reviews.His literary debute was in the Doclea magazine,Podgorica in 1994.He published books of poetry: Ornamentationof the Night (1994), Reading of Silence (1997),A Book of Mirages (2002), What the BooksSmells Like (selected poetry, Zagreb, 2009) andVermillion (2009). He prepared numerousselections from the contemporary Montenegrinliterature in foreign magazines.

His literary works have been translated intovariety of languages (English, Italian, French,Slovenian, Slovakian, Macedonian, Polish,Swedish, Albanian, Hebrew...). He wasincluded in numerous anthologies ofMontenegrin and ex-Yugoslavian poetry andshort stories, as well as in the anthology “NewEuropean Poets” (Graywolf Press, USA, 2008).Books published abroad: A Book of Mirages(Slovenia), and selected poetry The Angels ofEquanimity Are Approaching (Macedonia)and Reading of Silence, in English language.Mr Goranovic is an editor of the magazine forliterature, culture and social issues ARS.He is a director of the Bureau for EducationServices of Montenegro since 2010.Since 1998 he has been engaged as a secretaryof the Montenegrin Association of independentwriters and a member of the Montenegrin PENCenter.Since 2002 he has been the artistic director of“Ratkovic Evenings of Poetry”.From 2000 to 2001 he was the editor of theliterary festival “Bar Chronicle”.He was also a prime minister adviser for culturefrom 2003 to 2010.He won the Risto Ratkoviæ award for the bestbook of poetry in 2009 and Vito Nikoliæ awardfor the best lyric writer in 2010.

He participated at the numerous literary events:Congress of the International PEN center, 2000-2006Vilenica, Slovenia, 2003The Tercets of Trnovo Poetry Festival, Slovenia,2004Struga Poetry Evenings, Macedonia, 2002 and2010Goran‘s Spring Poetry Festival, Croatia, 2001-2007Sarajevo Days of poetry, Bosnia and Herzegovina,2006Frankfurt Book fair, 2011,Zagreb book fair 1998 -

Poetry booksOrnamentation of the Night, Obod, Cetinje(1994)Reading of Silence, CDNK, Podgorica (1997),A Book of Mirages, DUKS, Podgorica (2002),What the Books Smells Like, Meandar, Zagreb(2009)Vermillion OKF, Cetinje; Buybook, Sarajevo(2009).

Regina Olsen Povjeravao sam ti se, u noæima poput ove,nikad ne imajuæi objašnjenje. I ovaj razlaz,(koji te razdire, vidim) kao da se nekom drugomdešava. Što si ostavljena, ja, zapravo, i ne znam.Tek, mjesecima sam tvoju pojavu èuvao,kao neko sjeæanje na •ivot. A sad, kad bi trebaloda sam izvan svojih èula, znam da su moje mislisavladale tvoje nje•no biæe. Ja ne razumijemtvoju tugu. Ti ne razumiješ moju namjeru -sve ostalo je izigrana ljubav. Ti si ostala •ivastatua,što iza baštenske kapije dokolicu polakopretvarau smrt. A ja, ja sam vitez jednog savršenogbjekstva,kome muèni razum ne dopušta da ljubi.I tu se ruši kraljevstvo. Moje prilièno bijednokraljevstvo!

Regina Olsen

T’i kam thënë të gjitha në besim, netëve siç ështëkjo,pa pasur kurrë një shpjegim. Dhe kjo ndarje(që e shoh se përbrenda të han), sikur dikujttjetër poi ndodhë. Përse je e braktisur, në fakt, unë nuke di.Por imazhin tënd e kam ruajtur me muajsi një kujtim nga jeta. E tani, kur do të duhejtë kisha dalë jashtë shqisave, e di se mendimete miae kanë mundur qenien tënde të brishtë. Unë nuke kuptojpikëllimin tënd. Ti nuk e kupton qëllimin tim,gjithçka tjetër është dashuri e shpifur. Ti kembetur një shtatore e gjallë,e cila pas derës së kopshtit kohën e lirë ngadalënë vdekje e shndërron.Kurse unë, unë jam kalorës i një arratisjeje tëpërsosur,të cilin mendja e lodhur nuk e lejon të dashurojë.Dhe këtu shembet mbretëria. Mbretëria imemjaft e ligshtë!

(përktheu: Anton Gojçaj)

Mladen Lompar- (Cetinje-Mal i Zi,1944) poet, eseistdhekritik i artit.Anëtarhoqatës sëshkrimtarëve të pavarurmalazezë dhe i PEN-it malazias. Ështëkryeredaktor i revistës ARS.Ka fituar disa çmime letrare: Vula e artëe Cërnojeviqit, Çmimin Risto Ratkoviq,Çmimin nacional “13 Korriku”,Çmimin Vito Nikoliqetj .Ka studiuar nëFakultetin filozofik të Beogradit. Jetonnë Cetinje.Është autor i rreth 20 librave.

LJUBAVI BLUDNICA

bilismopredugosamida bi moglipomislitinaljubav

itragaliposramnimpredjelimaipoganimmjestimaaondasmopadali u mistiènistidkao da ubijasmozavjetnobiæe

a to suipakbileljubavi

DASHURITË E FEMRAVE TË PËRDALA

tepër gjatë ishim vetëmqë të na bierë ndërmend për dashurinë...

dhe gjurmuamnëpër vende të pandershmedhe të pistapastaj ramë në turpin mistiksi të kishim vrarëkrijesën e kushtimit

megjithatë .ato ishinDashuri.

MLADEN LMLADEN LMLADEN LMLADEN LMLADEN LOMPOMPOMPOMPOMPARARARARAR

33


NI U TO VIŠE NIJESAM SIGURAN

saosamnaestgodinaMaša je poginula

prijenegoštosu je odnijelinagrobljeu kuæigdje je raslauzmajkuèulo se samomojeridanje

pa sampobjegao od zaèuðenihpogleda

a napogrebuokonjenoglijesabijahustranalica

i pitaosam se štojaturadim

poslijesamuzaludsmišljaorijeèidostojnestvarnostišto je nevidljivoudaljavala

sad samomislimda je Mašabilalijepa

alini u to višenijesamsiguran

AS PËR KËTË GJË MË NUK JAM I SIGURT

Në moshën tetëmbëdhjetëvjeçareMasha e humbi jetën

para se ta çonin në varrezanë shtëpinë ku ajo është rritur pranë nënësdëgjohej vetëm dënesja ime,

pastaj u arratisa prej shikimeve të habitura

në varrimpërreth kufomës sësajkishte njerëz të huaj

dhe pyesja veten ç’bëja unë aty

më vonë kontrolloja fjalëtë denja për një mendësinëe cila padukshëm largonte...

tani kamvetëm një mendimse Masha ishte e bukur.

por as për këtë gjë më nuk jam i sigurtë....

(përktheu: Anton Gojçaj)

MLADEN LMLADEN LMLADEN LMLADEN LMLADEN LOMPOMPOMPOMPOMPARARARARARBecause the Desert was onceA vast, beautiful, mystic Lagoonwhere the flying fish flewand embraced all the World…On the banks of the watersGods stood stilland they led the cloudsthey led all the Nights…From the depths of the watersgranites and papyruses roseto weave flirting desireswith the bodies of the Winds…

Oh Divinity of the East…

Don’t desert me nowas I reject this earthly, horrible world…My Earth…The Hour is full of Divinity…The Hour is full of Sunshine…Iris calls for the afternoon flowersAnd the Moon passes deeper and deeperinside me…as I sit on the steps of this desertand listen to the Wind…Oh, in the temple of this DesertI’m sitting and waiting…I’m waiting for you my precious Love!...

15. 11. 2002

Liqendeti

Sytë e mi, dy sfera dashurimi,dhe nuk më kundron ende.Ngatërrohesh në shi,në hapin tim të ngadaltë,në të panjohurat gjethe, që i shpërndau Jugu.E dashura ime,

Dua tri Veratë më ndjekësh në Shkretëtirëdhe të mos më mohosh…Sepse shkretëtirat ishin dikurtë pambaruara, pa formë,Liqendetësor mistik.Kur dallëndyshepeshqit fluturonindhe përqafonin krahërisht Botën…Në brigjet e ujit qëndronin PerënditëDhe udhëhiqnin retë,Udhëhiqnin Netët…Nga baza e ujërave

hipnin granitë, papirusë,të gërshetojnënë trupat e Stuhive…O Perëndi e Lindjes…Mos më moho tani, kur s’pranojmizërinë e këtushme të njerëzve të botës…O Dheu im…O Orë e Shenjtë…O Orë e larë prej rreze diellore...Irida fteson lulet e Pasdites…Dhe hëna kalon në thellësi të vetevetes sime.Tani që rri në shkallët e Shkretëtirësdhe dëgjoj Stuhinë.Ah, në objektin kishtar të Shkretëtirës,rri dhe pres,po pres Ty, o Dashuria ime!...15. 11. 2002

VVVVVASILLIKI KALAHANI GREQIASILLIKI KALAHANI GREQIASILLIKI KALAHANI GREQIASILLIKI KALAHANI GREQIASILLIKI KALAHANI GREQI

THE LAGOON

My eyes two spheres of LoveBut you still can’t see me…You get mixed up in the rainin my very slow stepsin the unknown leavesthat the South wind blows…My Love!..I want you three summersto follow me in the Desertand never leave me…

U lind më 15.5.1955 në Tearcë të Tetovës.Rrjedhnga një familje me traditë atdhetare. Shkollënfillore e kreu në vendlindje, ndërsa të mesmennë Prishtinë. Studimet i ndoqi në fakultetinjuridik, në Prishtinë.Me shkrime merret prej shkollës së mesme.Është anëtare e kryesisë së LNPSHA “Pegasi “Kosova. Ka ushtruar aktivitete të shumta dukedhënë kontribute në lëmin e letërsisë. Më 2011 ka marë çmimin e dytë për poezinga LNPSHA” Pegasi” Albania . Ka botuar këtolibra:

1. Kodra e lidhur me pranga, 2008, poezi

2. Kosova e lagur nga gjaku, 2011, poezi

3. Mallet me uniformë , 2012, poeziJeton dhe vepron në Prishtinë

Emri Iliridë

Emri Iliridë,Është vulë e shpirtit,Është letërnjoftim iZemrës,Është ngjyrë e flamurit,Është kala e diellitDhe e gurit,Është mal i plisit,Është qëndresë e trungutE shkëmbit dhe lisit,Është toka ime që jamRritur dhe shumë e shumëE dua,Është shqiponjë e dashurisë,Gjatë gjithë jetës për mua

Amaneti i nënës Qamë

Bija ime, nëse vdes,Pa ta lënë amanet, mosMë varrosni në oborrTë shtëpisë edhe pseËshtë luftë e po derdhetGjak për Kosovë dhe liri.Kur të çlirohet KosovaE të kthehet Liridoni ngaDheu i huaj do t’I rrjedhLoti edhe në pavarësi po taLë amanet, sepse kriminelëtNdoshta edhe do të më vrasinNdoshta edhe do të mëPrejnë me thika të gjallë;Me sy të hapur në atë botëDo të shkoj një ditë, nëseKosovën nuk e shoh të çliruar.Me rreze dhe dritë atëherëIshte luftë e madhe, kur nënaQamë, e sëmurë lotonte o edheAjo, si çdo zemër, KosovënShumë e donte e donte.

Sadie Ismaili –Ilirida


34

(http://kosova.info/2011/12/presidenti-xhejms-polk-dhe-lufta-teritoriale-me-meksiken-1846-1848/)Aktualisht ai sot vazhdon studimet për gradënMaster of Arts në Institutin e PolitikaveBotërore, Washington, D.C., (The Institute ofWorld Politics). www.iwp.edu

Një biografi e pasur që nuk ka nevojë përkoment, por shpreh më së miri dhe qartë ecurinëdhe rritjen individuale të këtij poligloti,përkthyesi dhe personaliteti të ardhshëm.Figura e Peterit është shumëplanëshe, por nedo të ndalemi tek përkushtimi, dhe evokimi ivlerave shpirtërore letrare në shërbim tëpërnjohjes dhe njehësimit të letrave shqipe nëlëmin e literaturës amerikane. Komponentëtkryesorë të përkthimit: kompozicion, ruajtjemesazhi, ruajtje forme dhe përmbajtjeje janëelementët bazë që udhëheqin përkthyesin, dheme këtë metodologji ai ka përcjellur orgjinalitetdhe autentitet të veprës shqiptare poetike.Pasioni, dashuria për kulturën dhe gjuhënamtare, prezantimi i saj në Amerikë, kanë përmision dhe qëllim publikimin dhe njohjen evërtetë të kësaj kulture sa ornamentale po dhekaq të lashtë, e cila fatkeqesisht zë një vendrelativisht të vogël në Ansamblin e letërsisëbotërore.

Autorët e përkthyer nga Peter Tase:

Ndue Ukaj me dy vëllimet poetike : “Ithaca ofthe Word (“Itaka e fjalës”) dhe “Godo is NotComing - Godo no Viene - Godo nuk vjen”(Tridhjet poezi te përkthyera ne Anglisht dheSpanjisht), vlerësuar si libri më i mirë poetik pervitin 2010 (në zhanrin e pozisë) në Republikëne Kosovës. Gjithashtu historiani i njohuramerikan dhe specialisti i biografisë së AbrahamLinkoln-it, Harold Holzer versionin në Anglishttë këtij libri e ka vlerësuar me këto fjalë: “[NdueUkaj’s] work is beautiful—thoughtful, touching,powerful (poezia e Ndue Ukaj është e bukur,me përmbajtje, prekëse, e fuqishme”). Poezia eNdue Ukaj është vlerësuar gjithashtu edhe ngaprofesori i Hstorisë në UW-M Glen Jeansonne,Ph.D. dhe Rene Antrop-Gonzalez, Ph.D.,Profesor i Asociuar në kurikulum dhe shkencaarsimore; që te dy kanë shkruar përshtypjet etyre të cilat janë paraqitur në faqet e vëllimitpoetik. Poezia e Ukajt nëpërmjet përkthyesit Tase, vjenme nota të gjalla, shprehëse, racionale dhemoderne. Simbolika e autorit është universale,përbën ngjarje në përkthimin e saj në anglishtdhe për më tepër frymon fuqishëm modelin epoezisë shqipe.

Jeton Kelmendi me vëllimin poetik: “How toReach Yourself (Si të shkosh tek vetvetja) Jeton Kelmendi vjen nëpërmjet përkthimitbrilant të përkthyesit Tase me veçoritë dhespecifikën e veçantë që ka ky autor. Stili,beftësia, moderniteti, lojëra e fjalëve, pjekuria elartë artistike dhe estetike, muzikaliteti i tyre dhendjenjësia e poezisë, prekin dhe krijojnë njëatmosferë të thellë mendimi dhe hapësire.Poezitë në vëllimin “Si të shkosh tek vetvetja”,shprehin më së miri konceptin relativ rreth vetëfjalës, mendimit, nuancës dhe ndërthurjes së saj,drejtpeshimit dhe ngritjes në art; përbrenda këtijvizualiteti këto poezi vijnë sa shprehëse po kaqdhe performuese, duke përbërë risi për gjetjendhe stilistikën edhe në gjuhën angleze.

Anton Gojçaj si poet, shkrimtar dhe studiues mebanim në Tuz të Malit te zi vjen nga përkthyesiTase për lexuesin amerikan me gjithë patosin etij poetik, dhe me një art të patjetërsueshëm, portë mbështetur thellë në traditën shqiptare dhe tëpasuruar me elementët e poezisë më bashkohoresot në botë.

Remzi Basha me vëllimin poetik: “Fire in myHands” ( Zjarr në duart e mija)Në këtë vëllim poetik ka një bosht tëmirëpërcaktuar, ku spikat ndjeshëm dhedukshëm ritmi patriotik, gjallimi i momentevetë tij historik, plaga e emigrimit dheatdhedashuria e shfaqur nga UCK dhe forcatmbrojtëse të Kosovës. Autori Tase nëpërmjet këtijbotimi ka ndikuar dukshëm në përnjohjen dhesakrificat e popullit kosovar për flamur, pavaresidhe liri, prezantuar në shoqërinë amerikane dheaureolës intelektuale të saj. Vetë poezia është njëlajtmotiv që i thur lavde atdheut dhe shpirtit tëtij të pamposhtur, e ngre atë në piedestal dhe epasqyron para opinionit mbarë-ndërkombëtar sinjë komb që është djegur dhe masakruar nëshekuj dhe se meriton shumë më tepër.

Një vend të rëndësishëm në plotësimin epotencialit të tij intelektual dhe interkulturor zëdhe studimi me baza dhe njohja e shkëlqyer egjuhëve të huaja, perfomancë kjo që jepet mebotimin ”Fjalor Simultan me Pesë Gjuhë”.Shkrimtari Shqiptaro- Belg, Skënder Sherifishkruan këto fjalë për këtë fjalor të botuar në vitin2010: “Një Fjalor që shënon një urë afrimi ebashkëpunimi mes 5 popujve e kulturavebotërore. Një mjet komunikimi i nevojshëm nëmes tyre është natyrisht gjuha: se si shprehet eartikulohet në bazë të psikologjisë e historisë tëkëtyre popujve specifik. Projekt fantastik,ndoshta edhe surrealist pse jo ...çka përbënGuaranishtja, gjuha e indianëve të Paraguajt ...që mund t’i imagjinojmë nga injoranca, sifiguranta në një film western-spaghetti të SergioLeonës : “ Na ishte një herë Amerika “, porsekanë në realitet një botë e një thesar kulturor tëpa imagjinueshëm me gjuhët internacionale tënjohura si anglishtja e spaniollishtja. Këtuqëndron pra fisnikëria e autorit ... që nuk ipërjashton apo nënçmon kulturat e quajturaminoritare.”

Kompleksiteti i figurës së Z. Tase, ndihetfuqishëm dhe në anën publicitare, ku shkrimete botuara tek faqje të ndryshme interneti mefokus në lajmet botërore përcjellin lajmin rrethproblematikës dhe progresit të vendit të tij.Shkrime të tilla si: “Arsimi dhe kultura nëMyzeqe – Historia Arsimdashëse e një Krahinetë Shqipërisë” botuar në faqjen einformacionit http://kosova.info/ apo “Plagët që rrjedhin Gjak (Elegji për Shqipërinëshqiptarët)” ka bërë që vëmendja e kombit tëmadh amerikan, por dhe e një opinioni më tëgjerë të kthehet edhe drejt panoramës së pasurshqiptare në Shqipëri dhe diasporë.

Peter Tase është qendra dhe referimi i gjithëpërpjekjes shqiptare për një vend më tëpërparuar, është ëndrra dhe realiteti i ri qëkërkon të ndërtojë nje shoqeri te lire dhe te pasurme nje dialog multi-kulturor, është ideja dhebotkuptimi i thellë shpirtëror, është zemra e njëpatrioti që rreh për kombin e vet, është fuqiapotenciale dhe kreativiteti i një intelektuali tëplotë, është shëmbëlltyra e vlerave njerëzore qëkarakterizon një shqiptar të ditur sot.

Peter Tase, figurapolihedrike që Ndërlidhdhe përafron Kulturën

Shqiptare me atëAmerikane.nga: Agron SHELEnga: Agron SHELEnga: Agron SHELEnga: Agron SHELEnga: Agron SHELE

Eshtë impresionus dhe befasus, portretiintelektual i të riut Peter Tase, i cili me punë dhepërkushtim ka krijuar një perfomancë tëshkëlqyer në të gjitha sferat e shoqërisëamerikane, duke u bërë shëmbëlltyrë e qartë egjithë atributeve të shqiptarëve sot në botë. Falëcilësive të veçanta dhe prirjeve në rritje, figura etij është shndërruar në potencial vlerash dheidesh, cilësi që me devocion të plotë i ka vënë nëshërbim të kulturës dhe integritetit panshqiptar.

Po kush është Peter Tase?

Peter Tase ka lindur në Qytetin e Beratit, në Tetortë vitit 1982. Në Vjeshtën e vitit 2000 vendosetfamiljarisht në qytetin e Milluokit (Milwaukee),shteti Wisconsin (wisconsin). Pas shkollës së mesme pranohet në Universitetine Wisconsin - it në Milwaukee (UW-Milwaukee)ku vazhdon studimet për literaturë, gjuhëItaliane, shkenca politike dhe sociale.Diplomohet nga UW-Milwaukee ne Dhjetor,2006. Në pranverë, 2006 ka punuar si asistentnë zyrën e Antarit të dhomës së Ulët nëKongresin e SHBA, Rep. Richard Pombo (CA-11), ku është marrë me marrëdhëniet me votuesitnë zonën elektorale si dhe për problemet eenergjisë së renovueshme. Më pas ka punuar si koordinator dhe asistentpër shërbimet e kompanive në fushën etelekomunikacionit dhe marrëdhëniet e këtyretë fundit me pushtetin vendor në shtetinWisconsin; duke u bërë pjesë e ekipit të ngriturpër këto çështje në Dhomën e Avokatëve WhyteHirschboeck Dudek S.C. Në Shkurt 2007, fillon shërbimin si Vullnetar iKorpusit të Paqes në Republikën e Paraguay-it(Amerika e Jugut), duke ushtruar funksionin ekëshilltarit përpolitikat e Shëndetit Publik në Zonat Rurale.Gjatë kësaj periudhe ai do studionte dhepërvetësonte edhe gjuhën Guaraní.Pas shërbimit në Korpusin e Paqes (U.S. PeaceCorps), në Qershor, 2009, kthehet përsëri nëMilwaukee dhe i përkushtohetlinguistikës, promovimit në perëndim të letërsisëdhe poezisë Shqipe, letersisë Guaraní si dhe asajParaguay-ane në tërësi. Në vitin 2010, boton “Fjalor Simultan me PesëGjuhë”, ku përfshihen 3200 fjalët më tëpërdorshme, të prezantuara në Pesë Gjuhë :Anglisht, Italisht, Spanjisht, Shqip dheGuaranisht.Më pas është marrë me përkthimin e veprave tëshkrimtarëve të ndryshëm nga Shqipëria dheKosova si: Ndue Ukaj, Remzi Basha, JetonKelmendi, Anton Gojçaj, Engjëll I. Berisha.Aktualisht punon si investigues (ResearchFellow) për çështjet ndërkombëtare në Këshilline Punëve të Hemisferës Perëndimore (Councilon Hemispheric Affairs), dhe si analist në faqene lajmeve botërore në Internet: http://www.speroforum.com/ Ka botuar një sërë artikujsh në faqjen elektroniketë lajmeve: http://kosova.info/

35


Bujar Balliu Për letërsinë e artin në Pogradec

Larmitë e kudogjendura në njerëz apo dheun ebegatë, fare afër për ato kundërshti tëpabesueshme, i japin vendit kudo në Shqipëri,por veçanërisht në Pogradec, bukuri përrallorenë kufijtë e legjendave. Hiret grumbullohen motpas moti, shumohen në trajtë lëndeinkadeshente e padukshme për shpirtin ezakontë, derisa godasin të përzgjedhurit e Zotit,i bëjnë ujem, i pështjellin me majën e gjërit,pastaj u përhedhin magjinë e së bukurës.A nuk është Lasgushi përzgjedhja e kësaj magjiehojëzuar dora - dorës, ndoshta përgjatë njëshekulli para tij? A mund të dyshohet sevjershërimi lasgushian është përimtim nureshmbledhur prej një kohe fort të gjatë?Lasgushi ngriti përmendoren e lavdisë sëpavdekur shtatëdhjetë vjet më parë, ashtu siedhe themeluesi i prozës moderne shqipe,Mitrush Kuteli, të dy bij të kësaj treve plothijeshi. Copëza e dheut tonë pasi u ngjiz përnjë kohë të gjatë i dha vendit e më përtej figuratë papërsëritshme. Në treçerek shekulli mbetenmaja të larta që do të adhurohen shumë gjatënëpër motmotshmërinë e thinjur.Pogradeci ofron natyralisht atmosferë krijuese.Arti zbeh dimensionin e zbrazësisë vulgare.Janë dy qëndërza të largëta, pa enëkomunikuese. Në raport të drejtë me përmasënintelektuale, projektojnë trupin real të qeniesnjerëzore. Individi krijues i shmanget trysnisë,analogjisë mediokre, simetrisë dhe ndërtonfytyrën e epokës.Lisat e mëdhenj e kanë hijen e gjatë, ndaj përrethtyre është ca e vështirë të mbijnë e rritenshëndetshëm të tjerë. Mirëpo treçerek shekullipërkëtej ngjizja e pjalmit vazhdon, tharmigrumbullohet sërisht dhe domosdo godet tëtjerë krijues të talentuar që ngrihen mbibashkëvendasit dhe flasin me zërin drithëruestë artit të vërtetë.Arti i vërtetë ngacmon pejzat e shpirtit fin,përzgjedh e ndeh arsyen elitare. Natyra e këtijcepi dheu është përplot kësish vlera.Abati Bernar dë Shartrë e ndërton me imazhpiktorik ndërlidhjen:“Ne jemi xhuxha të hipur mbi shpatullat egjigandëve. Në këtë mënyrë ne shohim mëshumë dhe më larg se ata, jo pse vështrimi ynëështë më i mprehtë, apo shtati ynë më i lartë,po sepse ata na mbajnë lart dhe na ngrejnëpërpjetë me lartësinë e tyre të stërmadhe.”A mos është rastësor brezi vezullues i piktorëvepogradecarë. Komunikimi virtuoz njeri-natyrë,nën trysninë e bukurisë pa cak të liqenit, malevee gjelbërimit derdhet në penelat e komunitetittë piktorëve me larmi stilesh e konceptimesh.Tradita e krijuar nga piktori Todi Mato kupeneli i shtruar sintetizon peizazhe mesipërfaqe të gjerë ngjyrash të tejdukshme,natyra të qeta interesante e brendi dhome mekëndvështrim original, çohet më tej.Anastas Kostandini ardhur nga përvoja esukseshme në lëvrimin e pikturës realiste, mearritje në tablo kompozicionale ku vizatimiarrin perfeksionin, ka kapur kuota të rejasuksesi. Trajtimi i temave “rustike”e bëjnëkrijmtarinë interesante. Gjithmonë në kërkimtë teknikave të reja kërkon të përcjellë njëpikturë moderne ku format e tentuara tëpasqyrohen, shkatërrohen nga prizma drite për

të ndërtuar tensione plastike.Piktori i “plenerit” Vangjo Vasili, e mbushkuadrin e tablos me ajër, transparencë. Figurate “zbehta” dridhen në finesë e pastërti. Dukepoetizuar hapësirën rrëfen fabulat e tij medetaje onirike, përmes nuancave, krijon njërealitet ëndërrimtar plot gjeste delikate. Figuratgjallojnë pa qendër rëndese. Në tablot e tij qytetii lindjes përmes identitetit të papërsëritshëm,kap përmasa fantastike- surealiste.Punimet e Gjergji Lakos përcjellin ndijime tëholla vizive ku sensualiteti dhe ngrohtësia ngapeizazhi, toka, uji, jeta, përziejnë format, trajtat,dritën që frymojnë përmes kontrasteve grafikee peshës së ngjyrës. Kompozicioni flet megjuhën e simbolit. Përqasja e imazheve në dukjetë largëta, simbioza e natyrës me njerëzoren,përftojnë ndjeshmëri e brishtësi.Në tablot e Gentian Zekës arti bashkëkohorabstrakt synon sintezën filozofike të jetës.Elementë të mikrobotës gërshetohen me ato tëmakrobotës ku mendimi pulson telajon meritmin e magjinë e detajit. Artisti ndërton qasjesugjestionuese me efektet e stërholla të ngjyrëse tingujve të dritës. Telajoja krijon ndjesinë emuzikës së vizualizuar Metaforat primordialetë pikturave në dru i japin simbolit frymëmarrjeuniversale.Në skulpturën e Sofokli Kocit,konceptuarshpesh për hapësira parqesh, në harmoni meritmin e format arkitektonike, flasin linjat,konturet, lëvizjet, thellësia e mendimit poetik.Emra të rinj i shtohen artistëve të telajos. LedjaKostandini, Enxhel Gegëprifti, Ledio Xhaferisynojnë cilësinë artistike që siguronvazhdimësinë e përjetimit estetik të mgajisë sënatyrës.Në Pogradec poezia, rrëfimi, gurgullojnënatyrshëm. Poezia e Liri Seitllarit, Andi Kostës,Eduart Sulollarit, Nesti Maçollit, Rozeta Krëstese shumë të tjerëve formësojnë sot lirizminmeditativ.

Krijimtaria poetike kombëtare ka fituarpërmasa me vargun e Dhimitër Pojanakut icili ka afro dyzet vjet që shkruan poezi, porka botuar vetëm katër libra e po punon për tëpestin. Puna e tij me konceptimin estetik tëgjetjes, fjalën, vargun, muzikalietin ebrendshëm krahasohet vetëm me shijen eargjendarit.Në poezinë e Pojanakut rezonanca rrok çastin,të tashmen, konkreten, arrin dimensionet embipersonales me gjykime metaforike. Vargjetgodasin me semantikën gërthitëse të fjalës.Poeti ka aftësinë të rivlerësojë fjalët, t’u zgjerojëforcën e kuptimin për të nxënë brenda sajmaksimumin kuptimor e ndjesor, i pastron ngambishtresat e shpërdorimit. Poezia merr vlerënmadhështore të thjeshtësisë.Poeti e ka zgjidhur në mënyrën e tijmarrëdhënien me publicitetin bosh.

Fund delireshSa herë më kap deliri i madhështisë,shkoj tek deti.Sekush më mbath në kthimkëpucë plumbi.Dhe,ngeshëmnumëroj kokrrizat e rërës.

Edhe në prozë janë përvijuar stile tëmëvetshëm. Romanet e Bardhi Berberit gëlojnënga dashuria, urrejtja, indinjata, admirimi dhezhgënjimi i njeriut që zbulojnë raportet e vërtetatë botës. Lakuriqësia e fakteve dokumentarestrukturuar në fantazinë e ndezur, përcjellinletërsi.Figurën më të plotë të prozatorit e shpalosshkrimtari Istref Haxhillari. Kritika ka vënë rese “Proza e Haxhillarit u ruan trojet e merituarapërshkrimeve të natyrës, tipareve njerëzore,trandjeve shpirtërore, habive, pyetjeve dhemospërgjigjeve, duke ngjizur një kohë tëvetvetishme.…Tregimi i tij bëhet i zhdërvjelltë, me ndërhyrjetë dinamizmit të jashtëm e të brendshëm, madjeky i fundit të krijon idenë se je mbi dallgë qëshkojnë, shkojnë, vijnë…Në romanin “Pesha e kohës” fjala përcjellimazhe të trajtuara në mënyrë realiste e gjendjetë komplikuara shpirtërore. Lexuesi rijeton nëmjedise të besueshme. Pozicioni i rrëfimtaritështë konceptuar jashtë rrjedhës së ndodhive,por brenda përjetimit të tyre. Ngjarjetzhvillohen në prerjen kohore “në të këmbyertë shekujve që shkuan’’ dhe një mjedis real e tëpërcaktuar. Nostalgjitë idilike për vendin e njerëzit elarguar nën tisin e mjegullt të kohës ndihen mirënë konceptimin modern të rrëfimit. “Autoriecën i sigurt në një hulli që duket se e rreh mepasion, por sidomos me origjinalitet. Kemi nëvepër një kohezion të plotë të ligjërimit lokalme fjalën e zgjuar e të zgjedhur të njeriut tëletrave me formim të gjerë e interesa fisnike”.Ngjarjet e personazhet burojnë nga realiteti ikapshëm, ndonjëherë dhe i vertetëgjeografikisht, por në tërësinë e tij romani kapërftuar tis të magjishëm, endur me mirazhefluide. Konceptimi buron prej zgjidhjes sëraportit mes elementeve reale dhe frymëmarrjesuniversale.Te prozat “Bari i ujkut” ngjarja, mjediset,personazhet enden me fjalën poetike.Ekspansioni i saj zotëron hapësira përhumburnë përmasat e pamundësisë. Ndodhia ndizet sëbrendshmi prej metaforave, shkëndijuar ngapërplasja e pasionit të fuqishëm me mendiminorigjinal.Në novelën “Ëndrrat kryqëzojnë kohën” figuraletrare me prirje romantike i hap udhëimagjinatës. Kahet e largëta përafrohen,trysnojnë ndodhitë e realitetit, gjakojnëdimensionet artistike të rrëfimit.“Rrënjët e pishave përtypin lëngun e hirtë tëdheut, kundrojnë gjethet që fërkohen e lëpihenpa turp në horizontin e mugët të fundditës.”Në librin “Grinata”, kureshtja buronnatyrshëm nga zbulimi i marrëdhënieverealitet-rëndesë e së kaluarës. Jeta ka vënë nëdyshim virtytet, dobësitë, trishtimin. Njeriundihet jashtë vorbullës, i veçuar. Tëhuajëziminga mjedisi, buron prej përplasjes së iluzionitme realitetin.Pavarësisht natyrave të ndryshme e mjetevespecifike që përdorin artistët, poetët eshkrimtarët e kësaj treve, kanë sjellë në kulturënkombëtare vepra të mirëfillta artistike mefreskinë e konceptimeve bashkëkohore dhefrymëmarrjen e natyrës fine.


36

BILALL MALIQI-LUGINA E PRESHEVËS

LLLLLUGINA E PRESHEVËS DHE UNIVERSIALITETI I VLERAUGINA E PRESHEVËS DHE UNIVERSIALITETI I VLERAUGINA E PRESHEVËS DHE UNIVERSIALITETI I VLERAUGINA E PRESHEVËS DHE UNIVERSIALITETI I VLERAUGINA E PRESHEVËS DHE UNIVERSIALITETI I VLERAVE NË KVE NË KVE NË KVE NË KVE NË KULULULULULTURË LETËRSI DHE ART…TURË LETËRSI DHE ART…TURË LETËRSI DHE ART…TURË LETËRSI DHE ART…TURË LETËRSI DHE ART…

Lugina e Preshevës( Kosova Lindore), ështëregjion në lindje tëKosovës, përkatsishtShqipëria Verilindore.Lugina e Preshevëspërfshinë territorin ekomunave të Preshevës në

jug, Bujanocit në mes dhe Medvegjës në veri.Lugina e Preshevës administrativisht ishte ndarë ngaKosova në vitin 1945 prej komunistëve jugosllav nëshkëmbim të dy komunave në veri të Kosovës, meLeposaviqin dhe Zubinpotokun, të cilat në atë kohëkishin popullësi shumicë sllave. Qëllimi i kësaj ndarjeishte copëzimi i trungut shqiptar dhe defaktorizimi ityre, si në aspektin politik, nacional dhe kulturor.

Kultura në Luginën e Preshevës

Brenda tri komunave tona të cilat njihen si Luginë ePreshevës më herët sidomos në kulturë dhe në arsim kapasur shkelje të të drejtave të minoriteteve që janë pakicënë territorin e Republikës së Serbisë. Tani në kulturë menjëfarë forme është hequr cenzura për t’u vendosuratëherë kur të duan dhe si të duan ata, ndërsa në arsimka shumë ngecje sa i përket përmbushjes së normavendërkombëtare për pakica.Në Medvegjë kultura ngec shumë dhe të drejtat eshqiptarëve për të zhvilluar kulturë është shumë ekufizuar , edhe largimi i popullatës shqiptare nga trojete tyre është ende aktualitet në vete që nga lufta e tutjekanë ngelur shumë pak shqiptar edhe ate të privuar ngaliria për të zhvilluar kulturë dhe për ta mbajtur gjallëidentitetin e tyre kombëtar.Në Bujanoc është pak më ndryshe në krahasim meMedvegjën. Por edhe këtu përveç SH. K.A “Jehona” eTërrnocit dhe të ish revistave “Jehona” dhe“Perspektiva”, tani në nivel të Luginës së Preshevës deljavorja “Nacionali” organ i Këshillit Kombëtar Shqiptar,i cili selinë e ka pikërisht në Bujanoc dhe mundohet mekapacitetet e saja t’i mbroj të drejtat e komunitetitshqiprtar të tri komunave tona të Luginës në Serbi, si nëarsim, kulturë, informim, përdorim zyrtarë të gjuhës dheshkrimit, përdorim të simboleve kombëtare, dhe përçështje të tjera të rëndësishme për jetën e banorëveshqiptarë. Në Preshevë jeta kulturore është paksa më dinamike nëkrahasim me dy komunat tjera si motra duke pasurparasyshë Shoqatën e Shkrimtarëve “Feniks” që kashtrirje në tërë Luginën e Preshevës e selia e saj është nëPreshevë, mandej SH.K.A “Presheva Jehon”, Teatriamator i Preshevës, Shoqata e Historianëve “Ali Hadri”Preshevë, “Shoqata e raujtjes së trashëgimisë kulturore”, Revista letrare “Qëndresa” organ i Shoqatës sëshkrimtarëve “Feniks” me seli në Preshevë etj., etj., tëcilat në njëfarë mënyre mbajnë gjallë jetën kulturore eletrare në nivel të Luginës.

Krijimtaria letrare e krijuesve të Luginës së Preshevës

Lugina e Preshevës në aspektin krijues e letrar është enjohur gati në të gjitha hapsirat shqipfolëse. Methemelimin e ish klubit letrar “Feniks” viteve të ’70-tafilloi edhe dalja në skenë e disa emrave të cilët tanimë ubënë të njohur me veprat dhe krijimtaritë e tyre letrare eartistike. Më herët krijuesit shkruanin dhe krijonin nëmënyrë të fshehtë sepse ishin në mbikçyrje të pushtetittë atëhershëm i cili i cenzuronte në masë të madhekrijuesit të paktë që ishin, mandej edhe orët letrare qëmbaheshin ishin përplot me rreziqe nga syri i keq i saj.Vlenë të përmenden emrat e parë të themelimit të këtijorgani të vetëm letrar në Preshevë: Gani Misini, MexhidMehmeti, Demir Behluli, Qerim Arifi, Sadete Emërllahu-Presheva, Hasan Emërllahu, Jonuz Fetahaj XhemaludinRexhepi etj., të cilët ishin bazamenti i kulturës letrare tëPreshevës. Më pas dolën edhe emra të tjerë si:FeridSelimi, Xhemail Halili, Fehime Selimi, Sevdail Hyseni,Demush Berisha, Bilall Maliqi, Sadbere Kamberi, ShqipeKamberi, Skënder Latifi, Dashnim Hebibi, Agron Boriçi,Ismet Bajrami, Hajrullah Kasumi dhe emra të moshësmë të re si: Sejhane Mehmeti, Artina Mehmedi, ElizaBerisha, Rexhep Zylfiu, Alejna Jakupi, Qëndresa Jakupietj., të cilët në vazhdimësi me shkrimet e tyre mbajnë

gjallë kulturën letrare të Preshevës.Në komunën e Bujanocit kemi krijues letrar të cilët toksë bashku me krijuesit nga Presheva janë nën ombrellëne Shoqatës së Shkrimtarëve “Feniks” Preshevë e të cilëti japin gjallëri me orvatjet e tyre kulturore e letrare si:Nehat Ramizi, Halim Hasani, Arsim Halili, MejdiShabani, Sevdail Hyseni, Amir Latifi, Fatma Salihu,(Zaim Haliti, Veli Veliu, Nexhat Sadullahu e disa të tjerëme prejardhje nga Bujanoci e jetojnë në Kosovë), japintë kuptojmë se edhe kmomuna e Bujanocit ka hyrë nëkanalin e krijimeve poetike dhe përfaqësohet edhekomuna e tyre nëpër aktivitete kulturore e letrare.Në Medvegjë është më dobët sa i përket krijuesve letrar.Në kuadër të Shoqatës së Shkrimtarëve kemi vetëm njëkrijues e ky është Rexhep Abazi.

Universialiteti i vlerave

Krijuesit letrar të gjeneratave të ndryshme në Luginën ePreshevës shoqërohen me vlera të arrira letrare dheartistike.Gjenerata e parë e themelimit të të vetmit klub letrar katreguar me punën e tyre një universialitet të vleraveletrare dhe kështu kanë bërë shkallë që të ngjiten edhekrijuesit e tjerë në vazhdimësi:Mexhid Mehmeti, shkrimtar, poet, dramaturg mepunën e tij të palodhshme në krijimtarinë letrare arritiqë të bëj emër në suaza kombëtare duke u prezantuarnëpër antologji të ndryshme .Kohë më parë revista“DIOGEN pro culture” që botohet në Sarajevë të Bosnjë eHercegovinës, botoi 11 poezi të poetit kosovar (nga Presheva)Mexhid Mehmeti.Poezitë nga gjuha shqipe në gjuhënboshnjake i përkëtheu shkrimtari ynë i mirënjohurHajro Ulqinaku . Kryeredaktori dhe redaktori përgjegjës i revistës“DIOGEN pro culture”, shkrimtari Sabahudin Haxhialiqnga Bosnja dhe Hercegovina dhe shkrimtari nga Indija,Dr. Ram Sharma, janë ko-autorët e botimit më të ri tëAntologjisë së poezisë, përkatësisht pjesës së III-të të“Poetët për paqë në botë” (POETS FOR WORLD PEACE)për vitin 2011. Antologjia do të botohet sivjet në gjuhënangleze në Indi dhe Kanadë. Në këtë antologji, sipasftesës së autorëve, do të prezantohet edhe shkrimtariMexhid Mehmeti poezitë e të cilit në gjuhën angleze ipërkëtheu Prof. Dr. Vesel Nuhiu. Sipas njohtimit të autorëve të Antologjisë, poetët qëdo të prezantohen në këtë botim vijnë nga të gjithameridianet dhe nga të gjitha kulturat e rruzullit tokësor,pa marrë parasysh përkatësinë racore, gjinore,kombëtare apo përcaktimin e tyre fetar, duke pasur sikriter të vetëm, para së gjithash, vizionin dhe kreacioninpoetik, në mënyrë që t’i mundësohet botës të bëhet vendmë i mirë për të jetuar dhe për krijimtari artistike.Antologjia do të jetë botim i The Stephen Gill WorldPeace Academy (Akademisë Botërore për Paqë të StefanGillit: ndërkaq redaktorë të pjesës së dytë të Antologjisënë fjalë janë Dr. Ram Shapra dhe Dr. Masam Sinha. Poeti Mexhid Mehmeti është prezantuar edheAlmanakun e Poetëve të Botës të vitit 2010 (WORLDPOETRY ALMANAC 2010), ku me poezitë e tyre janëpërfshirë 188 poetë nga gjithësejt 101 shtete të botës.Almanaqku ka 330 faqe dhe është botuar në disa gjuhëtë botës, ndërkaq editor i botimit është Dr. HadaaSendoo. ISBN: 978-99929-830-3-5. Botuar në maj 2011 nëUlaanbaatar të Mongolisë. S’do mend se prezantimi më i denjë i Mexhid Mehmetitështë bërë në librin “SELECTED POEMS” (Poezi tëzgjedhura) në gjuhën kineze të përkëthyera nga Dr. LeeKuei – Shien. Libri ka 118 faqe dhe është botuar në janartë vitit 2010 me këtë numër të ISBN: 978-986-221-332-2.Jonuz Fetahaj, shkrimtar me prejardhje nga Preshevaqë jeton në Prishtinë. Është shkrimtar që i përket brezittë mesëm të gjysmës së dytë të shekullit të kaluar. Tokme një plejadë krijuesish ata bënë emër në krijimtarinëletrare. Që në dekadën e gashtë të shekullit XX, kur nisitë botojë në periodikun tonë letrar dhe në të përditshmet“Rilindja”, “Flaka e vëllazërimit”. Ushtroi profesionine gazetarit në revistat “Shkëndija”, dhe “Bujku”, madjeishte edhe kryeredaktor i “Shkëndisë”, “Bujkut” dhe“Pionierit”. Ushtroi edhe detyrën e drejtorit tëndërmarrjes së revistave “Rilindja”. Ka një bagazh tëmirë të krijimtarisë të zhanreve të ndryshme letrare. Katë botuar mbi tridhjetë vepra letrare.

Sadete Presheva, është krijuesja e parë në trojetshqiptare të ish- Jugosllavisë. Është poete e cila rrallëboton por botimet e saja janë të shoqëruara vleraartistike.Edhe brezi më i ri i krijuesve janë në rrugë të mbarë dheecin ngadal por sigurt drejt vlerave dhe promovimit tëkulturës letrare të Preshevës në veçanti dhe të Luginësnë përgjithësi. Pra Lugina e Preshevës me decenie të tëraka dëshmuar veten me emra të njohur poetësh të cilëtkanë treguar seriozitet të madh sa i përket krijimtarisësë tyre letrare dhe artistike.

Skulptura e Luginës së Preshevës

Përveç kulturës letrare, Lugina e Preshevës njihet edheme krijues të nohur të skulpturës. Njëri nga emrat më tënjohur është Ismet Jonuzi. Ismeti është një ngaskulptorët më të njohur të Kosovës. Gjenerata e tij nisitë ekspozonte në vitet ‘80 –ta. Ismet Jonuzi, profesor nëUniversitetin e Prishtinës, në Fakultetin e Arteve, nëdegën e skulpturës vazhdimisht ekspozon krijimtarinëe tij në ekspozita me iniciativë të tij, por dhe në grup, tëiniciuara prej sistemit kuratorial. Duhet thënë me tëdrejtë se shumë artistë cilësorë shqiptarë të Kosovës janëende të panjohur plotësisht në mjediset krijuese dheekspozuese shqiptare të Shqipërisë. Ai me punimet etija përpiqet të radhitet në grupin e artistëvebashkëkohor, pasi vepra e tij ka elemente postmodernetë mileniumit të ri.Hevzi Nuhiu, skulptor me prejardhje nga Presheva i cilibën skulpturë në dru dhe në gurë. Ka gdhendur derimë tani një numër të konsiderueshën të skulpturave nëdru dhe në gurë. Në vendlindjen e tij në Preshevë nëhyrje të saj ka gdhendur figurën e Nënës Terezë. Hevziuështë skultor i njohur edhe në Itali e gjetiu.

Piktura

Sabedin Etemi nga Presheva. Studiuoi pikturën nëAkademinë e Arteve Figurative në Beograd.. Më vonë ai përfundoi studimet Masternë Universiteti i Prishtinës në klasën e profesor MuslimMulliqi. Që nga viti 1977 ai është anëtar i Shoqërisë eArtistëve Figurative të Kosovës. Ai ishte gjithashtu njëanëtar i SFAJ (ose ULUJ, Shoqata e Artistëve Figurative e Jugosllavisë). Ai ka marrë pjesë në shumë ekspozitatë organizuara nga ana e shoqërisë, në Kosovë dhe jashtëvendit. Përveç kësaj, ai ka punuar në restauration tëmonumenteve historike dhe fetare dhe ikonografinë. Njëkohë ka shkruar shumë komente dhe kritika për artin.

Ekspozitat personale :Postojnë 1966 ,Preshevë 1968 ,Preshevë 1976, Prishtinë 1982 , Grozhnjan (Ister) 1982 ,Grozhnjan (Ister) 1984, Preshevë 1983, Prishtinë 1993, Gjilan 1994 , Prishtinë 1997 , Prishtinë 1998 , Prishtinë(UNMIK) 2001, Prishtinë (UNMIK) 2003 . SabedinHetemi ka bërë edhe shumë ekspozita të tjera me rëndësitë cilat janë shoqëruar me vlera të arrira artistike.

Vlerat përgjithësuese

U mor vesh për disa aspekte përgjithësuese që epërthakojnë Luginën e Preshevës me një universialitettë vlerave në zhanre të ndryshme të kulturës të cilat janëevidente, janë të shkruara dhe janë të vështruara mjaftmirë edhe nga syri i krtitkës në secilin segment tëkulturës me të cilin merren aktivisht krijuesit e Luginëssë Preshevës të cilët nuk jetojnë në komunat tona por nëKosovë dhe ata që ende e mbajnë gjallë jetën kulturore eletrare dhe të cilët çdo ditë ballafaqohen me sfida tëshumta si nga aspekti material dhe nga mungesa epërkrahjes nga shteti.Na gëzon fakti se dita- ditës në Luginë të Preshevës poavancohet kultura edhe pse pa përkrahje nga shteti ekomunat tona, por prapë se prapë në mënyrë individualekrijuesit po mundohen t’i japin jetë e gjallëri kulturësnë të gjitha segmentet e jetës. Kjo shihet edhe në botimtë librave, përurime të tyre, mbajtja e manifestimeve tëkartaktereve të ndryshme etj., etj., gjë që dëshmon përseriozitet, punë dhe elan të krijuesve për t’u marrë mekulturë, art e letërsi…

37


Qyteti Përmetit, i njohur ndryshe si qyteti trëndafilave,është vendlindja e Rilindasve të mëdhenj VëllezërveFrashëri, ku padyshim mbi të gjithë shkëlqen figura ePoetit Kombëtar, Naim Frashëri, është vendlindja epoetit rrebel, përkthyesit, poliglotit dhe të parit Kryetartë Lidhjes së Shkrimtarëve të Shqipërisë SejfullaMalëshova (Lame Kodra), vendlindja e personalitetesse madhe Elena Gjika, e këngëtares së madhe TeftaTashko Koço dhe gjeneralit të klarinetës shqiptareLaver Bariu, vendlindja e satiristit Nonda Bulka, epoeteve Bardhyl Londo, shkrimtarit dhe tregimtaritLliko Nano, e shkrimtarit dhe poetit Agron Shele,Trifon Dafa, e poetit Lumo Kolleshi, Dhimitër Miti,autorit te “Lirikave të Anë Vjosës, Dashnor Selimit,Anila Mihali, Dhoskë Ilia etj.Një plejadë e tillë e shkëlqyer, që rrezaton koloritin engjyrave muzë të kulturës panshqiptar, padyshim kapërbrenda frymëzimin e qytetit magji, i cilisimbolizohet me Gurin e famshëm të tij, dallgëtshkumëzim të Vjosës dhe malit të Dhëmbelit, qësintetizojnë pareshtur peisazhin me madhështinë eforcës krijuese.

Pragu i gurtë, i qytetit timLarë nga dallgët, valë, turfullim, Ballkon i ngritur, gjer në shenjtërimShquan mbi retë, tutje pështjellim.

Me feksjen e dritës, si në një rrëfim,Zgjat duart që teren, herët në agim,Për tokën dhe qiellin falje pa pushim,Për jetët që flasin: Ja Përmeti ynë…

Naim FrashëriNaim Frashëri vuri themelet e letërsisë kombëtareshqiptare. Vepra e tij shënoi lindjen e një letërsie të reme vlera të vërteta artistike. Ajo shprehte aspiratat eshoqërisë shqiptare të kohës dhe ndikoi fuqishëm nëluftën e saj për liri e progres.Naimi krijoi traditën e letërsisë patriotike, qytetare, aisolli në letërsi botën shqiptare, aspiratat jetike tëpopullit.Dashuria për Atdheun, popullin dhe njeriun, krenariakombëtare dhe besimi në të ardhmen, ideja e madhe eçlirimit, formojnë thelbin romantik të veprës së tij.“Historia e Skenderbeut”, “Bagëti e bujqësi” si dhe“Lulet e Verës” përbëjnë themelin e veprave të shumtaqë la poeti ynë Kombëtar. Jo më kot poeti tjetër i madhAndon Zako Çajupi do vajtonte për vdekjen e tij mevargjet:“ Vdiq Naimi, vdiq Naimi,moj e mjera Shqipëri,mendjelarti, zemërtrimi,vjershëtori si ai”.

Sejfulla MalëshovaLame Kodra, poeti rrebel, përkthyes, diplomat,poliglot, personalitet i përmasave të mëdha meditoime mendje gjeniale, shkroi me dorë poeti dhe jetoi përtë shkuarën dhe të sotmen tonë. Poezia e tij ishte sarrebeluse po aq dhe sugjestionuese, kjo lloj poezie dotë mësohej dhe këndohej fshehurazi, duke vrarëheshtjen mizore dhe torturuese të imponuar nga diktatidhe duke çjerrur pareshtur fytyrën e vërtetë tëtotalitarizimit në art, kulturë dhe në çdo fushë tjetër tëjetës. Kjo poezi, sa herë që lexohet aq më shumëlartësohet, kapërcen kufijtë e kohorë dhe kumbonmadhështinë e poetit Lame Kodra.Vargje të tillë profetikë “Unë e dua Shqipërinë”, janëkumbim dhe himn për të cilën do shprehej dhe YmerDëshnica: “Të perifrazosh e të komentosh vjershat eLame Kodrës, është njëlloj si të duash të belbëzosh e tëthuash keq ato që janë thënë me akcent bilbili”.

Nonda Bulka

Nonda Bulka është një ndër shkrimtarët ë parëtë viteve ‘30 që me krijimet e tij solli kritikën satirën therëse.Proza e tij ka trashëguar tiparet më të mira të satirëssonë, sidomos asaj pamfletike, duke e zhvilluar atë mëtej. Me anë të humorit ky shkrimtar arrin të trajtojëshqetësimet e veta, që janë edhe ato të kohës, dhe krijon

Përmeti, djepi Rilindjes Kombëtare nëfokusin e universalitetit letrar moderrn sot!

tek lexuesi emocione e nënqeshje të hidhura përprobleme që lidhen me jetën e vështirë të popullit, merrugën e zhvillimit të kulturës kombëtare, N. Bulkaështë tipi i gazetarit që nuhat menjëherë problemet mënevralgjike të jetës së përditshme shoqërore dheshpërthen me ironi e sarkazëm, por si një temperamenti rrëmbyer, me gjaknxehtësi. Ky shpërthim jo gjithmonëmund të barazohet me revoltën ose protestën efuqishme. Skicat, fejtonet dhe shkrimet më të mira tëtij janë : “Vija e vdekjes”, “Intervistë me Shën Pjetrin,“Kujtime tragjikomike”, “Kur piqet Muhameti meKrishtin” , “Përralla abisine” , “Gjysëm ose italian” ,“Mësim gjeografie” etj. Bulka, ashtu si Migjeni u bënëpasqyra e denoncimit të mjerimit shqiptar.Lliko NanoPoet, shkrimtar dhe skenarist filmash. Autoritet ipadiskutueshëm i letersise se re postmoderne dhefigurë qeë ka bërë shumë për krjimin e plejadave tëreja krijuese.Është autor i librave me tregime: ‘Landri bën njëdramë” , “Të doje Irenën”, “Shqetesim” etj. Ështëskenarist i filmit “Jeta në duart e tjetrit”.

Bardhyl LondoBardhyl Londo ka lindur më 1948 në Përmet. Vazhdoistudimet për Gjuhë-Letërsi në Universitetin e Tiranës.Pas mbarimit të fakultetit ai punoi për disa vite mësuesnë Përmet dhe më pas për gazetën letrare “Drita”. Përdisa kohë ka qenë kryetar i “Lidhjes së Shkrimtarëvedhe Artistëve”. Krijmtaria e tij letrare përfshin 8 vëllimeme poezi si edhe disa romane. Eshte fitues i Çmimit“Migjeni”Agron Shele poet, shkrimtar dhe publicist ështëSekretari Përgjithshëm i Lidhjes Internacional “Pegasi”Albania, anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Botës IËAdhe anëtar i Lidhjes se Poetëve Bashkëkohore ËPS.Është padyshim një nga kreaturat më të spikatura tëLetërsisë moderne shqiptare sot dhe një nga figuratkryesore të Lidhjes Internacional “Pegasi” Albania.Eshte autor i veprave letrare: 1. “Hapat e Klarës”,(roman)2. ”Përtej perdes gri (roman),( Çmimi i LidhjesPegasi viti 2005) 3. Imazh i rremë (roman) ( Çmimi i LidhjesPegasi viti 2008), ”Pasazh i pafaj (poezí), përkthyer nëgreqisht (revista Keleno), italisht (revista Artista aConfronto) dhe anglisht Antolgjisë poetike “Korsi e hapur”(Bashkëautor 6. Pegasiada (Bashkëautor)

Dhimiter MitiDhimiter Miti eshte autor i njohur dhe simbol imetafores poetike . Si poet eruditiv dhe mendimtar aie shpreh sugjestionimin dhe botekuptimin e tij te thellenepermjet vargjeve, të cilat perbrenda muzes se tijkrijuese i ka shnderruar ne magji te artit fjale.Eshte autor i veprave letare; Nata e bardhë(novele),Gurí i thyer (novelë), Miq ju pres (poezí),Ylberet e ujërave të mia (poezí), Do të ikim qëkëtej (poezí), Dua të puth (poezí), Trokitje në bosh(poezí), Më duhet vështrimi yt, Është një çast (poezí),Njerëzore (poezí)Anila Mihali, poeteshe e prespektives dhe zerit femerorinterkulturor. Ajo eshte poete e beftesise, mendimit dhendjesise se fjales artistike.Planet i gurtëMe vështrim raketëHyj brenda fshehtësisë tëndeNjë fjalë prej teje PrometeDhuratë nga qielliA prej malit ti jeDhoske Ilia, eshtë një tjetër protagonist dhe një penëshumë e mprehtë. Si Botues dhe Drejtor i gazetës“Rrëza Prolog” ka trajtuar tema të rëndësishme nëfushën e artit dhe kritikës letrare.Poezitë e tij janë sapikante aq dhe mbresëlënëse.Me bishtin e penelithirin e zjarrit trazonteVizatonte figura nga më të ndryshmet,Diçka kërkonte të zbulontePërse u shua zjarri?Si t´a ndizte? Siç duket u mjaftua vetëm me hirinE dinte që njerëzit zjarre ndiznindhe ashtu me hirin e mbetur mbulonte pikturat që kish djegur.

I interesi i njeriut gjatë historisë nuk ka qenë vetëmtë ekzistoj, por në procesin e tij ekzistencial edhe tëevoluojë, me qëllim që kuptimi i jetës të pasurohetme vlera të reja, vlera të lidhura për një të ardhme,që gjithsesi duhet ta kalojë atë që e jetojmë.

Të këtillë ishin edhe tetovarët, të cilët edhepse jetuan nën ombrellën e perandorive, që u dhanëvetëm robëritë më të egra, me gjuhën - koha mundkohën, arritën të mbijetojnë shekujve duke marrëfrymë me mushkëritë e historisë dhe, dukepersonifikuar gjuhën e artit me shqiptarin e kohëssë ikur me gjuhën e artit me shqiptarin e sotëm,për t’ua lënë amanet brezave artin, me shqiptarin esë ardhmes.

Këtë e dëshmojnë edhe shkrimet e para përekzistimin e Tetovës si vendbanim, që datojnë ngaperiudha antike, me emrin antik EUNEUM. Tetovasi qytet bën pjesë në mesin e qyteteve më të vjetranë Ballkan, në të cilin gjatë historisë janë gërshetuarnjë numër i madh kulturash të mbështetura mbitraditën e qytetarëve, që jetojnë në këto troje.

Dëshmojnë, Menada (Valltarja ilire) eTetovës e cila u zbulua në vitin 1933, në afërsi tëlokalitetit të quajtur “Çeshma e Balezës”, një statujae bronzit nga periudha e ilirëve, shek. VI p.e.s., qëparaqet zbulimin më të vjetër arkeologjik të gjeturnë rajonin e Tetovës. Statuja, me dimensione 9 cme gjatë dhe 4 cm e gjerë, e cila gjendet në muzeun eTetovës.

Kjo statujë si dhe Kalaja e Nicës dhe Kalaja e Tetovësflasin për kohën kur Tetova si qytet lulëzonte meuniversin e artit. Por, robërimi shekullor i saj zhdukiçdo element dëshmie nga koha pellazge dhe ilire,elemente, që mbetën nën zjarret e robërisë romake,bizante, sllave e, më vonë të asaj otomane. Kohakur mund kohën, edhe kultura shtresohet mbikulturën, kështu që gjatë Perandorisë Otomane dotë lulëzoj përsëri Tetova, si me pazarin e Tetovës,rindërtimin e Kalasë nga Abduraman Pasha,Xhamia e Pashës, e cila në popull njihet si Xhamiae Larme, që gjendet në anën e djathtë të lumit, dheshumë objekte tjera në pjesën e vjetër të qytetit tëarkitekturës islame, siç janë: Hamami i qytetit, Urae Gurit, të rëndësishme për vlerat estetike e artistikedhe për mbishkrimet historike, por i veçantë ështëkompleksi bektashian, Teqe – Arabati, ndërtuar ngaSersem Ali Dede nga viti 1538 deri më 1548, qëparaqet njërin nga objektet më të rëndësishme tëkëtij lloji në Ballkan. Dhe, Kisha Shën Kirili eMetodi, që gjendet në pjesën e vjetër të Tetovës, ecila paraqet njërën nga faltoret më të bukuraortodokse, jo vetëm në rajonin e Tetovës, por edhemë gjerë. E cila është ndërtuar në periudhën më tëre, respektivisht në vigjilje të Ilindenit të famshëmnë vitin 1903, që jep një rëndësi të veçantë sishenjtore ortodokse. Iniciatorë për ndërtimin e kësajkishe ka qenë famullitari me më ndikim në Tetovë,Mihail Martini.Në qytetin e Tetovës ka edhe shenjtore të tjeraortodokse, në mesin e të cilave janë: faltorja më evjetër ortodokse Shën Nikolla, e ndërtuar gjatëviteve 1842-1847, kisha Shën Marisë e ndërtuar më1912, kisha Shën Dhimitri, e ndërtuar më 1912,kurse e shenjtëruar më 1915. Piramida Tetovë, kjopërmendore kulturore, paraqet një bukuri të rrallënga e kaluara edhe pse me ri-robërimin e Tetovësnga serbet më 1918 – 1999 do të digjen shumëobjekte e në veçanti pazari i Tetovës dhe Xhamia eBardhe në mes të qytetit si dhe shumë biblioteka tëkishave, sa për t’u humbur gjurmët e shkrimit shqipe për t’i zëvendësuar ata më shkrimin cirilik, dukei aneksuar, duke i shndërruar nga kisha shqiptarenë sllave. Kështu që shqiptarët e Tetovës sigjithmonë shekujve e në veçanti në gjysmën e dytëtë shekullit XX, me sakrifica të mëdha dhe mepërkushtim të madh, si popull i mbetur jashtëtrojeve të shtetit shqiptar edhe me vetëmohim,

Rami Kamberi:Universi i vlerave nëletërsi dhe në artin

bashkëkohor tetovar

vijon faqe 38


38

Vasiliki Ergazaki është një poete e mirëfilltë , e cila

dashuria. Pamarrë parasysh vështirësit që paraqiten në tërë këtë përjetim, megjithate,ai nuk heziton të përballet me tërë këto të papritura të trishtuara, por, tëpërjetuara për bukuri, për të cilat edhe ja vlenë të viktimizohet, dhe menjë forcë magjike në rrugën e tij, autori i këtij libri, arrinë të tejkalonshumë pengesa. Tërëkëtë aventurë e realizon duke iu falënderuar forcës shpirtërore, qëllimitdhe dëshirës se madhe, me tërë këtë përjetim si potpuri bukurie dheplot ndiesi, që ia ofron vetëm dashuria e sinqert dhe fuqia që ajo posedon.E ndërlidhur bukur tradita, ( e shkruar në të folmën shkodrane -gegërishte), me modernen, në skenën tonë shqiptare na sjell përjetimedramatike me dashuri drithëruese të Lady Mak(be)thit-shqiptarë/e.Me gjithë peripecit, ngazllimet, tragjizmat e makthet që ai ndien përdashurit e ndara për shumë shekuj e dekada, dje e sot, por, me shpresë,jo, edhe nesër, gjërë e gjatë atdheut tonë ( të ndarë) të cilin deri sot,shpirtërisht e ndjen e mbanë dhe e lidhë ende i vetmi përjetim, si qëështë dashuria e sinçert në mes njerëzve, me gjithë forcën që ka në vetee për të tjerët, ndaj me këtë rast, edhe vetë autori, është ai i cili bënëpërpjekje të qëndroj i pa (k)thyeshëm në tërë këtë rrugëtim fatal. Se, ado t’i vijë fundi, Makthit shqiptar, këtu, apo atje, njëherë e përgjithmon,ende askush edhe sot nuk mund ta parashikoj e të vendos se çka do tëndodhë me tërë këtë kllapi dashurore “ të lejuar / të ndaluar “.Në këtë përgjigje, edhe vetë autori ka dilemat e tij, i cili përmes varguttë tij të shkruar në këtë libër, na bënë të përkujtojmë se kotësia dhe kllapiajonë kolektive, shumëvjeçare, (“duke u kotur me vedin” – vargë i autorit)ende nuk ka të mbaruar.Duke ju falenderuar forcës që mbjellë dashuria, me të vetmin qëllimdhe dëshirë që kjo si e vetmja rrugë, të vazhdoj të jetoj në mënyrë që t’ithej të gjitha kornizat, si sfid dhe pasion, deri në deliriumin e ngjizjes, tëdashurisë, si të asaj shpirtërore poashtu, edhe të një mendësie, në mestë njerëzve të shpërndarë gjithandej, të një atdheu dhe të një gjaku. Kytriptih poetik edhe pse i kornizuar me dy poezi ( në fillim dhe në mbarimtë librit ) na bënë me kuptua, se ky rreth dhe kjo kornizë, megjithatembetet e hapur. Prandaj, dashuria si njëëndërr e çmendur, edhe përmes kësaj vepre, vazhdon qëllimin eudhëtimit të saj me gjithë forcën që mbanë në vete si përjetim shpirtërornë realizimin e ndjenjës që nuk ka të ndalur.

I NDERUI NDERUI NDERUI NDERUI NDERUARI Këngëtari dhe PARI Këngëtari dhe PARI Këngëtari dhe PARI Këngëtari dhe PARI Këngëtari dhe Poeti ynë Aoeti ynë Aoeti ynë Aoeti ynë Aoeti ynë AGIMGIMGIMGIMGIMGASHI...GASHI...GASHI...GASHI...GASHI...

Kishim dëshirë t’ju kishim midis nesh, por ja qe sëmundja juaj nuk julejoi. N epo ndjekim përditshëm informacionet për shëndetin Tuaj dheedimëmir ëqë ju do të vijoni jetën se jeta e lisave nuk pritet kurrë nëmes...Ne emer të të gjithë kongresistëve të urojmë një shëndet të përmirësuardrejt një jete normale me buzëqeshje, gëzime dhe plot lumtui, por edhekëngë e dinamizëm...Redaksia e gazetës “PEGASI” ALBANIATRIPTIH POETIK NË KORNIZË TË HAPURNjë ëndërr e çmendur si margaritar dashurie në librin me poezi të AdemGashit “Lady Mak(th)beth” (botoi “ Buzuku”, Prishtinë 2006 ).E thënë, dhe e ndërlidhur bukur, me tri rrem shqetësimesh, me tripërjetime të pa përfunduar e shpresëmbetës në vazhdimësi, libri në fjalë“Lady Mak(th)beth”, në fillim të librit si përjetim në veten e parë- (Gjamaeme); përjetim në veten e dytë- (Gjama e saj); dhe në veten e tretë sibashkëpërjetim-(Mbas gjamash); na vjen si një ngjarje e gjetur bukur nëpoezinë shqipe, e shkruar me një vargë përmbajtës e të veçantë, gjithënjënë kontinuitet me vargun dhe permbajtjen, si dhe me një karakteristikëshumë intime dhe interesante. Duke i lexuar këto vargje poetike, në këtëlibër, në krejt këtë ndodhi, padyshim se edhe lexuesi detyrimishtbashkëpërjeton tërë këtë ndjeshmëri me autorin.Ky triptih poetik fillon e mbaron me dy poezi në një kornizë, por jo tëmbyllur, korniza mbetet ende e hapur, sepse në tërë këtë përjetim kambetë të përjetohet e të thuhet edhe shumëçka. I vetëdijshëm për vuajtjetqë sjellë dashuria dhe sidomos largësia në hapësirat kohore e vendore,me plotë guxim e pa hezituar fare, autori i këtij libri, hynë në këtë (p)lojëmagjike të paparishikuar dhe me çdo sakrificë që i sjellë tërë ky përjetimdashuror. Me parashikim për rrezikun në të cilin hynë, pa kurrfarëdilemash, në përjetimin e ndjeshmërisë së tij shpirtërore dhe atë fizike,autori arrin që t’a kuptoj, se e vetmja dramë jetësore që e vlen të përjetohete përjetësohet, është pikërisht, sakrifica për dashuri kur prej saj merrë ejepë atë që është më e dëshirueshmja dhe më e shtrenjta për njeriun, pra

krijuan universin e tyre kulturor e historik. Këtëngrehinë të lartë të artit arritën ta bëjnë me dijendhe zgjuarsinë më të madhe, që për botën enjerëzimit do të dukej e çuditshme, thënë shkurtë eshqip, e pa kapshme.Themi kështu ngase figurat e para që do të shfaqenme shkrimet e tyre së pari në gazetën “ Zani i Sharrit“ (që do të mbijetojë tetë numra ), si Shaip Kamberie Azem Morana, do të pasojnë dënimin me vdekje,atë që e pësoi që në fillim të shekullit XX,pjesëmarrësi në Kongresin e Manastirit, RexhepVoka, i cili me divanet e tij kërkonte rilindjenkombëtare, duke thirrur popullin për shkollim edije, si dhe të rreshtohet në mbrojtje të atdheut. Po,thuhet se edhe shumë të tjerë më parë kanë shkruardivanë, por për fat të keq ata që shkruanin asaj kohe,ose janë tretur nëpër istikame të ushtrisë turke osekanë mbetur trojeve të Perandorisë Osmane, kjo nalejon të besojmë se edhe mësuesi i parë i bylbilit tëgjuhës shqipe, Naim Frashërit ishte tetovarë, porpër fat të keq nuk i dihet as emri e as mbiemri apovendi i lindjes e datëlindja. Ndaj lirshëm mund tëthemi se vitet letrare të letërsisë shqiptare tetovarëdo të duken më zëshëm pas viteve 1945, kur dypenat si Sadudin Gjura dhe Murat Isaku e më vonëAbdylazis Islami që për letërsinë shqipe në IRJMjanë edhe pionierët e letrave shqipe, do t’i bëjnëhapat e parë të letërsisë së realizmit socialistë. Qëtë tre do të shfaqen me poezi e prozë, së pari nëpërrevistat e gazetat që botoheshin në Shkup ePrishtinë e, më pas, me nxjerrjen në dritë të vepraveme poezi, romane dhe dramaPo, ecja e tyre do të ngulfatet që në hapat e parë, sëpari do të arrestohen Sadudin Gjura dhe MuratIsaku, me padi se me shkrimet e tyre ngjallinnacionalizmin dhe iridentizmin shqiptar. Që të dy,duke u shoqëruar edhe me më shumë intelektualtë tjerë, do të dënohen me burg të rëndë. Nga kjoburgosje pas ca viteve do të lirohet Murat Isaku,kurse Sadudin Gjura do të pushkatohet maleve të

Rami Kamberi: Universi i vlerave në letërsi dhe në artin bashkëkohor tetovar (vijim)

Sharrit, me pretekst se paska tentuar ikje kah shtetiamë. Dashuria për shkrimin shqip, dashuria përtë lënë dëshmi për kohën si dhe dashuria që t’i priletërsisë shqiptare jo vetëm në IRJM, por edhe mëgjënë e detyroi këtë kolos të letrave shqipe, që tavazhdoj shkrimin, sa për të lënë aradhen e penave,që do të rreshtohen viteve të 60-ta, si AbdylazisIslami, Nexhat Pustina dhe Mustafa Laçi. Ishinshkrime që shkruheshin me natyrën e ankthit, megjuhën e frikës, me pritjen se sot apo nesër njëringa ne do të burgoset, njëri nga në do të vritet meskenarin e njohur, ikje kah shteti amë. Moti,thoshin ishte i sertë, por penat në fjalë nukndalonin as me poezitë e as më prozën e tyre. Dotë shfaqen romanet e Murat Isakut si: Plagët,Reckajt etj, romane, që trajtonin temën e vdekjes,qëndresës, atdheut e thirrjes për liri. Edhe pse kohadhe moti që i përshkruante në romanet e tij, ishintë vendosura në motin e kohës së perandorisëosmane, thirrja ishte e qartë, shqiptarët e duanatdheun e tyre të lirë e të bashkuar.Pas kësaj natyre shkrimi do të ecte edhe poezia,do të kërkoheshin rrënjët, heronjtë, kryeqendratshqiptare, kolosët e kombit, do të dukeshin edhefigura të tjera, që botës shqiptare i dhanë shkrimin,shkollën dhe historinë ndër shekuj. Por, e serta emotit nuk ndalonte me kaq, shfaqeshin qortimetpolitike nëpër byro të partisë, nxirreshin nga puna,detyroheshin që të mbeten punëtorë krahu. Hijete zeza i merrnin në pyetje se kush vallë ua ofronteletrat, lapsin, kush i ushqente ata dhe, nga shkrimete tyre arrinin deri në Prishtinë, që të botoheshin.Vitet e 80-ta, apo më mirë thënë vitet kur terroridhe masakrat bëheshin hapur ndaj shqiptarëve enë veçanti ndaj penave, do të jetë ngacmimi edhei më i madh i ca të rinjve, që t’i rreken shkrimit enë veçanti poezisë. Sa herë që hapeshin varre apoprangoheshin shqiptarë, jo vetëm në Tetovë, poredhe më gjërë, shkrimet shfaqeshin në kërkim tëlirisë dhe, në mbrojtje të kombit. Mu këtyre viteve

do të shfaqen penat e reja si Ibrahim Veliu, HamdiIslami, Ramadan Sinani, Daut Gura, Remzi Saliu,Rami Kamberi etj, pena që hapat e parë do t’i bëninme poezi, duke qenë më të çiltër, me të zhveshurnga metaforat, sikur ballë për ballë i thoshinarmikut se as të vdekur nuk i lëshojmë këto troje e,në anën tjetër i bënin thirrje popullit për syçelëti,për rrezikun që i kanosej.

Me jetësimin e Universitetit të Tetovës, dashuriapër art, do të lind edhe piktorët, skulptorët, aktorëttë cilët më vonë do të shfaqen duke ngritur shtatoree bust si dhe duke organizuar ekspozita personaledhe kolektive. Do të dalën në skenë edhe aktorët eparë, duke shfaqur drama e duke i dhënë gjallëriqytetit.Piktorët dhe skulptoret si Miftar Mehmeti, NevzatKica, Ferat Nesimi, Hajrush Iseni, etj, me forcën etyre dhe shpirtin prej artisti do të lindin edheGalerinë e Arteve, në Tetovë. Më vonë, pas galerisësë arteve, do të lind edhe Teatri i Tetovës, me aktorëtNaime Azi, Senat Abduli, Refet Abazi etj. Në Tetovëdo të fillojnë me punë edhe shtypshkronjat dheshtëpitë botuese të para si Luma dhe Çabej etj, dotë botohen revista letrare si Klubi 94 dhe, shumerevista për fëmijë, si Ylberi plus, Ardhmëria,Nxënësi etj. Sot, të flasësh për piramidën e universitkulturor dhe artistik të Tetovës nuk është edhe aqlehtë, ngase shumë drejtime kulturore dita-ditëslulëzojnë.Mbi të gjitha, Tetova edhe pse akoma nën kthetrate robërisë, me shumë sakrificë individuale, lulëzonsi në artin e të shkruarit po ashtu edhe në artet etjera. Me plot shoqata dhe shoqëri kulturoreartistike, ku ruhen akoma me zili doket, zakonet,veshjet dhe këngët që janë bartur nëpër shekuj. Sibije fjala për shoqërinë kulturore ar tistike “Xheladin Zeqiri “, “ Lulja e Malësisë” etj.

Ju falënderoj për interesimin!

39


shquhet në koincizitetin e vargut, në saktësinë eshkruarit në mëNyrë të figurshme dhe me intonacione

TROPOJA- vazhdimisht është konsideruar sishtëpia natyrore e poezisë në veçanti, por edhe eartit në pergjithësi.Ndoshta natyra e mrekullueshme, me elementë tëdukshëm dhe të padukshëm, ka regjistruar pa undjerë në shpirtin alpin. kristale artistike dhegdhend papushim me shkendia dashurie dheshprese vargje të papërsëritshme poetike, melodidhe tinguj virtualë, të cilët në instrumente, thurinnjë pëlurë të magjishme.Një pëlhurë që ruan dhe transformon brenda sajtradicionin dhe ritmet moderne, në një gershetimtë mahnitshëm, i cili prodhon vlera që u mbijetojnëçdo përpjekjeje harrimi apo zvetënimi kohor.Gabriel Garcia Markez, ka shkruar se :“ Ngjarjet dhe personazhet e veprave të mia i kamgjetur vazhdimisht në një qytezë provinciale, nëvendlindjen time” . Tropoja, pavarësisht se vend i vogël dhe me pakbanorë, në fakt ka dhënë vlera të mëdha kombëtare,sidomos kur bëhet fjalë për artin dhe kulturën nëpërgjithësi dhe letersinë në veçanti.Ajo është konsideruar nga studjues dhe krijues si :“ Një djep i vertetë kulture!” Udhëtarë të shquar të kulturës evropiane kanëshënuar :“ Nëse doni të flisni me perenditë e Eskilit, shkonidhe takoni njerëzit, të cilët banojnë, aty kubashkohet Drini me Valbonën!”Bartësit e fundit homerike të Eposeve mesdhetare,jetuan deri në fund të viteve 60’ në Tropojë, dhenga ata janë vjelur me mijra vargje brilante të epositkreshnik shqiptar, nga studjues të folkloristikësshqiptare. Këtu, arti ka qënë bifunksional: mefunksion estetik dhe në atë të të bërit histori.Në vitet 70’ mund të thuhet se përsa i përketletersisë, Tropoja rilindi si prej hirit të vet!Poetët e saj të rinj, u bënë frymëzuesit e këngëve tëreja dhe u dhanë ritmin valleve brilante. Këto ishintrashëgim nga krijues popullorë, rapsodët të cilët

TROPOJA- SHTEPIA NATYRORE E LETERSISE- Krijuesit tropojanë dhe universaliteti i vlerave -- Krijuesit tropojanë dhe universaliteti i vlerave -- Krijuesit tropojanë dhe universaliteti i vlerave -- Krijuesit tropojanë dhe universaliteti i vlerave -- Krijuesit tropojanë dhe universaliteti i vlerave -

KKKKKUMT’ I MBAJTUR NE KUMT’ I MBAJTUR NE KUMT’ I MBAJTUR NE KUMT’ I MBAJTUR NE KUMT’ I MBAJTUR NE KONGRESIN E “LIDHJES NDERKONGRESIN E “LIDHJES NDERKONGRESIN E “LIDHJES NDERKONGRESIN E “LIDHJES NDERKONGRESIN E “LIDHJES NDERKOMBETOMBETOMBETOMBETOMBETARE PEGASI” TIRANEARE PEGASI” TIRANEARE PEGASI” TIRANEARE PEGASI” TIRANEARE PEGASI” TIRANE, PRILL 2012, PRILL 2012, PRILL 2012, PRILL 2012, PRILL 2012

mbanin përmëndësh deri në 3000 vargje, dukerecituar me orë të tëra Këngët e Kreshnikëve dheLahutën e Malësisë.Sokol Arifi ishte i pari anëtar i Lidhjes sëShkrimtarëve dhe Artistëve dhe botoi disa libra,megjithse nuk dinte shkrim e as lexim.E para salle leximi është hapur në Tropojë në vitin1946,kinemaja në vitin 1945 ,Biblioteka në vitin 1961,ndërsa krijimi i Degës së Lidhjes së Shkrimtarëvedhe Artistëve në vitin 1974.Deri në vitin 1973-1974 poetët tropojanë do të kishinbotuar 6 libra me poezi, ku spikasin emra si HamitAliaj, Ndoc Paplekaj, Mehmet Elezi, SkenderBuçpapaj dhe Avni Mulaj.Dega e lidhjes athere kishte së pari 9 anëtarë dhetre sektorë arti.Vetëm në më pak se dy muaj,Tropoja fitoi lavdinë poetike te vendit, duke fituar4 çmime në Konkursin Kombëtar të vitit.Duke ju referuar statistikave, theksojmë, asnjëherëperfundimtare, Tropoja në vite ka nxjerrë rreth 80poetë, 15 gazetarë, 26 studjues, 12 piktorë, 3skulptorë, 9 dramaturgë, 8 skenaristë, 5 koreografë,9 kompozitorë dhe me dhjetra instrumentistë,këngëtarë dhe valltarë.Deri në vitin 2006 kanë qënë të botuar mbi 170 titujlibrash nga autorë tropojanë, ndërkohë që ritmi ibotimeve ka ardhur veç në ngjitje. Nga autorët mëtë vjetër, tek ata më të rinjtë, mbetet e përbashkëtmotivi i vendlindjes, tradita shumengjyrësekulturore, identiteti natyror dhe çeshtja kombëtare.Autorë të përmendur si Hamit Aliaj, SkenderBuçpapaj, Besnik Mustafaj ,autorë më të rinj siBrunilda Zllami me 19 romane të botuar,poete siAlmona Bajrami, piktorë të njohur si Nazmi Hoxhadhe Abdullah Gjongecaj, vallëtarë si Deli Metaliaj,Xhevahire Gashi dhe Skender Haklaj, kengetare siFatime Sokoli dhe Fatmira Breçani, skulptorë si IsaBaliaj j, aktor dhe regjisor si Sali Doçi,përbëjnë sotfondin e artë të kulturës në Tropojë.

“ Sofra Poetike’’ në mesin e viteve 80’; “ SofraDardane” që nga viti 2002; “ Ora e Poezisë” 2009dhe plot të tjera janë organizime të cilat mbajnë tëndezur zjarrin e fjalës, kengës dhe valles, mbledhinrreth vetes forca dhe talente artistke dhe përçojnëngado edhe elementin nacional dhe patriotik.Sot në Tropojë, Shoqata e Shkrimtarëve dheArtistëve, mbledh rreth vetes rreth 22 krijues, poetë,shkrimtarë dhe artistë, të cilët promovojnë libra,studime, organizojnë aktivitete te rangut kombëtarëdhe ndërkombëtar, lançojnë talente të reja dhekësisoj ajo është shndërruar në një vatër aktivekulturore, strehë bujare e letersisë së shkruar dhepromotore e zhvillimeve artistike.Gjithashtu, ajo kryen misionin fisnik të lidhjeskulturore të trevave shqiptare në Kosovë, Mal tëZi, Maqedoni etj.Tropoja është sot një vend takimi për shume krijuesnga e gjithë Shqipëria, të magjepsur nga natyra, ngapoezia, poe dhe nga mikpritja si kod i vjetërzakonor, i cili ka mbijetuar sulmeve dhe tjetersimittë çdo kohe.Tropoja dhe krijuesit e saj kanë mirëpritur dhepërkrahur edhe nismën, vizionin dhe perpjekjet e“ Pegasit” si një inisiativë madhore dhegjithëpërfshirëse në drejtim të kultivimit të artitgjithëpërfshirës shqiptar dhe të përfaqësimitdinjitoz të tij nëpër botë, duke treguarpërgjegjshmëri, seriozitet, maturi dhe horizont.Të jesh pjesë e Pegasit, të bëhesh krah Pegasit dhetë kontribosh me Pegasin, është sot një mundësi emrekullueshme për të udhëtuar në kohë, kah eardhmja e garantuar e kultures shqiptare!Kjo e vertetë, e mirëkuptuar nga krijuesit tropojanë,i ka sjellë vazhdimisht ata në takime të tilla , dukedeshiruar të jenë pjesë e natyrshme integrale e kësajtë ardhmje!...

LULZIM LOGU

Krijimtaria letrare dhe artistike ( tradita) e krijuesëve të Sharrit dheuniversaliteti i vlerave.

Për ta paraqitur një pasqyrim real të krijimtarisëletrare dhe artistike në rajonin e Sharrit do të ishtemë korrekte që qysh në titull të bëhej një rokadëmes fjalëve “letrare dhe artistike”.

Kjo , mendoj se duhet të trajtohet kësisojinga fakti se krijimtaria artistike tradicionale ezhvilluar përmes artizanateve është shumë më evjetër se krijimtaria letrare në këtë trevë.

Krijimet artistike të punuara nga duart eshkathta të artizanëve, ndonëse ishin imponuar sinevojë e sigurimit të veshëmbathjes dhe veglave tëpunës, kanë patur vlera të mëdha artistike.

Këto vlera si të tilla filluan të prezantohennë fund të viteve të pesëdhjeta dhe fillim të vitevetë gjashtëdhjeta të shekullit të njëzet, pikërisht medaljen e kuadrove të para të kualifikuara në arsim.

Njëri nga pionieret e këtij prezantimi tëvlerave artistike artizanale ishte nga mësuesit e parëtë kualifikuar dhe ky ishte Rexhep Kryeziu, ngafshati Brezne i Opojës. Ai ishte një aktivist me prirjepër art, muzikë dhe folklor.

Që në fillim të viteve të gjashtëdhjetaorganizonte programe artistike, me këngë, valle dhepjesë teatrale të shkurtëra. Që nga kjo kohë për herëtë parë na paraqitet rregullimi i skenës si ambientpër shfaqje. Në skenë vendoseshin qilimë artizanal,kurse këngëtarë e valltarë visheshin me rrobakombëtare me gjithë atë begatinë me ornamenteartistike. Kjo dhe mund të merret si një zanafillë e

prezantimit të vlerave artistike tradicional efigurative sidomos portrete të përsonalitetevekombëtare në skulpturë si : Skënderbeu, IsmailQemali, Bajram Curri etj. Nga të gjitha këto sot nëshkollën fillore “Sezai Surroi” në Bellobrad ruhetportreti i Bajram Curit. Veprat tjera janë zhdukurnga përndjekja e pushtetit të atëhershëm.

Vlera më e madhe e këtij promotori tëkulturës janë nxënësit e Rexhep Kryeziut të cilëtbënë emër në nivel vendi: Xhemali Berisha eIbrahim Skenderi; shokë të një klase – nxënës tëRexhep Kryeziut.

Xhemaliu pas shkollës fillore, kryenshkollën e muzikës në Prizren, kurse studionkoreografinë në Sofje të Bullgarisë. Është koreografii parë shqiptar në Kosovë i cili për shumë viteudhëheq Ansamblin profesional “Shota”,personaliteti i të cilit është evident kudo në botëduke fituar çmime të shumta si në nivel vendi ashtudhe në nivel botëror për koreografi.

Ibrahim Skenderi, kryen shkollën normalenë Prizren dhe studion Artin figurativ në Prishtinë.Ka pasur dy ekspozita përsonale dhe ka marrë pjesënë shumë ekspozita kolektive.

Është autor i më se 60 ballinave të librave tëautorëve opojanë dhe më gjerë.

E përbashkëta e Z. Xhemali Berishës e Z.Ibrahim Skenderit është se mu këta janë autorët edy librave të parë në historinë e kësaj treve.

Xh. Berisha botoi librin “Valle tradicionaletë Opojës” botim i Rilindjes i vitit 1986 dhe IbrahimSkenderi i cili botoi monografinë “Dritë e Dituri”histori e arsimit shqip në këtë trevë e botuar më1987.

Këti karvani artistik të nxënësve të RexhepKryeziut vetëm katër vite më pas i bashkangjitetedhe Ismet Lecaj, profesor i gjuhës shqipe. Njëstudiues i mirëfillt i folklorit, koreograf e regjisordiktant por shumë i sukseshëm. Ismet Lecaj ështëedhe një krijues i suksesshëm letrar.

Pikërisht vitet që i cekëm 1986, 1987 mundëtë merrën si zanafillë e krijimtarisë letrare. Kurseformimi i Klubit letrar “Luigj Gurakuqi” i Sharrit ithemeluar më 3 qershor 1990, si kundërpërgjigjedhunës sistematike të pushtetit okupues serb i dhakrah krijimtarisë letrare. Shumë të rinjë që iubashkangjitën krijuesëve të parë Xhemali Berishëse Ibrahim Skenderit, me vepra letrare janë: AbazÇengaj autor i dy veprave me poezi; Mr. BedriHalimi autor i katër veprave me poezi, njëmonografie dhe i një libri shkencor, drejtues irevistës ‘’Sharri’’ aktivist dhe veprimtar i shquar ;Mr. Demir Reshiti autor i gjashtë veprave me poezidhe i një monografie; Mr Faik Beqaj autor i dyveprave me poezi dhe dy tjerave me aforizma,Fatmir Mehmeti autor i tri veprave me poezi; HatimNeziri autor i tri veprave me poezi; IbrahimSkenderi autor i trembëdhjet veprave, levrues i të


40

gjitha zhanreve të letërsisë; Ismet Lecaj autor i dyveprave me poezi dhe aktivist i shquar i artit e ikulturës në sharr; Mirsat Kuteli autor i dy vepraveme aforizma dhe i një vepre me poezi; Mitat Fejzaautor i dy veprave me poezi dhe i një drame,përvlera të larta në letërsi është shpërblyer dy herë meçmime të para në nivel vendi duke marrë një herëçmimin e parë dhe nje herë çmimin e dytë; Mr.Osmon Bojaxhiu autor i tri veprave me poezi, njeraprej te cilave u botua si përmbledhje e veçantë nëtri gjuhë , shqip anglisht dhe italisht nga PegasiAlbania, është lëvrues i te gjitha zhanreve letrare,fitues i disa çmimeve ne nivel vendi, fitues i çmimittë parë ‘’Ymer Prizreni’’ i cili kishte karakterkombëtar; Rizan Krasniqi autor i një vepre me poezitë botuar deri më tani; Selami Fejziu autor i njëvepre; Vera Avdiu autore e tri veprave me poezi;Prof.Dr Yrjet Berisha autor i katër veprave me poezi,i një romani dhe i një drame, është autor i vleraveuniversale, punimet e tij janë përkthyer në kroatisht,suedisht e rusisht, në gjuhën romune ju botuanvjershat në revistën’’ Haemus’’ nr 3-4 në Bukureshtdhe më 2006 edhe në kinezisht,. Është antar i Lidhjessë Shkrimtarëve të Kosovës dhe bashkëpunëtor i

jashtëm shkencor i Institutit Albanologjik tëPrishtinës.Poezia në Komunën e Sharrit është prezantuarpothuaj me fillimin e botimit të revistës ‘’ Sharri’’,e cila ka filluar të dal që nga viti 1991. Është e qartëse individ të caktuar kanë filluar të shkruajnë edhemë herët, apo ndonjëri te botoj ndonjë poezi tek-tuk në media të shkruara të kohës së komunizmit,por këto janë shumë pak.Shpërthimi i ndjenjëspoetike dhe pasqyrimi i këtyre ndjenjave bëhet pasvitit 1991 kur filloi te dalë fletushka ‘’Buletini’’, ecila pas një viti pagëzohet me emrin ‘’Sharri’’ . Nëkëtë revistë përpos shkrimeve historike,etnologjike, gjuhësore, kulturore etj., botohen nëvazhdimësi edhe krijime të krijuesëve nga Sharri,krijime të cilat më vonë u botuan si libra të veçantëpoetikë, ndërsa disa nga këta autor u pranuanedhe në Lidhjen e shkrimtarëve të Kosovës ashtusi dhe në lidhje tjera brenda dhe jasht saj. Kështuqë siç e cekëm edhe më lartë deri më tani kanëbotuar libra te veçantë poetikë më shumë sepesëmbëdhjetë autor. Gjithsesi ka edhe krijues tëtjerë në Sharr të cilët janë dëshmuar me krijimet etyre nëpër faqe të revistave të ndryshme kulturore

por që deri më tani nuk kanë arritur të kenë ndonjëbotim të veçantë poetikë, si : Nazim Osmani, TafilKrasniqi, Berat Batiu, Xharie Bojaxhiu, Meritë lecaje Indire Gashi.Në sferën e artit figuratv një rol te veçant luajnëedhe artistët: Shahadin Mejzini, Habide Bojaxhiu,Bajram Gërdellaj, Uran Bahtjari dhe Halim Mejzinime ekspozitat e tyre brenda dhe jasht vendit.

Ndërkaq sa i përket univeralitit të vleravevlenë të përmendet, artisti figurativ Halim Mejziniish nxënës i Ibrahim Skendrit, i cili kreu grafikënme sukses të shkelqyeshëm në Universitetin ePrishtinës në Vjenë të Austrisë dhe mori titullinMagjistër i Grafikës.

Mr. Halim Mejzini si student i Masterit merrpjesë në disa ekspozita ndërkombëtare, si në Kinë,Meksikë dhe Bullgari.

Në ekspozitën e Grafikës Botërore“LESSEDRA WORLD ANNUAL MINI PRINT” nëBullgari fiton çmimin e tretë, që nderon jo vetëmtrevën por edhe shtetin e Kosovës.

Përgaditi: Mr. Osmon Bojaxhiu. 15. 04.2012Sharr.

Vasiliki Ergazaki ngjason me një “liri” plot liri, e cila kundron dhe penelatonhapësirën, duke qenë “ pranesë mendimore dhe figurative e saj”,duke ndërtuar me

mijëra folezime në qiell, nga ku nisen pulëbardhat dhe bilbilojnë bilbilat…nga Kristaq F. Shabani

Vasiliki Ergazaki është një poete e mirëfilltë , e cilashquhet në koincizitetin e vargut, në saktësinë eshkruarit në mëNyrë të figurshme dhe me intonacionetipike “matematike”… Poezia e saj ka prezencë tëmendimit profetik, duke u ndërvarur nga shkolla që vjendhe nga grupi i saj veprimtar në letërsi. Figurat e sajjanë të befta,, të sigurta, mbushamendëse , por qëtë venë në mendim të thellë për të veprimuarintelektin. Duhet evidentuar fakti i prezencë sëshumtë lëndor e shumëplanshe dhe i një “prezencëglobike “ në strukturën dinamike të poezisë.Kompozicioni i ndërtimit të poezisë është “prani”moderne dhe mbushamendëse…Këndvështrimipoetik i Ergazakit është tërë diapazon mendor dhei shumëanshëm, pa u kufizuar dhe nga forcaekstreme , të cilat të detyrojnë të denatyrosh…Poezia e saj, në thelb, të mesazhon, për të tëpërsjellënë rrugëtim fantast … Koncepti i saj poetik ështënjë simbiozë apo binjakëzim i “devijimit “ të bukur,të arsyeshëm, i lyer fuqishëm me simmol dheargjendarizëm….Vasiliki Ergazaki ngjason me një “liri” plot liri, ecila kundron dhe penelaton hapësirën, duke qenë“ pranesë mendimore dhe figurative e saj”,dukendërtuar me mijëra folezime në qiell, nga ku nisenpulëbardhat dhe bilbilojnë bilbilat…Ajo i përket një “klase të re krijimi poetik” dhe sietillë është prezente në evente të tilla, kuuniversialiteti vihet për diskutim në tryezamençurore....Vetë natyraliteti kliamatik i vendlindjes së saj , aipërmastivitet i trimtë kretan, pa dyshim ka ndikuarnë këtë “det poetik” me ton skeptri...

Ejanikëmbëngul era sonnambul…

Merr për hua erën, paguan të kripurat,mohon vallen e delfinëve…

Lermë

E lirëQë nga bregume guriçkat shumëngjyrësheTi,që më mban të mbyllurNe monopatet ngushticë të mendimit...Duke pyetur me enigat e pagjetura...Lermë,

sepse një cingërimë e notimit tëndtë dalloj në krahun tëndtë fshehtën në të thjeshtë...Si është e jotja ?

Epigram

Kjo gjë e paktë e së vërteësqë fluturoiE bardhë , shkëqimtare, gjithë gazmend.Mos e bëj të përumbet,Merr veglatnë vend të pastër,Epigram në pikturën tënd shënjoi…

Rinia

Përndez yje,Rrokëzon natën,Vizon gjatësitë e qiellit,Të ardhmen e bregut tënd e shtrëngoj fort .Me anijen tënde,atë të vertetësisë,“përçan “ detet…Merr për hua erën,paguan të kripurat,mohon vallen e delfinëve…

Për një mendim të thjeshtëAtë, që s’e mundësove,çan në mbulesën tëndedhe zbulohet brenda teje pak dhe nga pakteknika e dyshimit...

Dhe deri sa të pikojë dyshimi i diturisë tënde,deri sa të hapen sytë e shpirtit,

Kalon shpejtësishtdhe të quajnë rini…

Lule Krina

Ti të mbjellësh krina,gjithë aromëdhe unë me pika shiu t’i vadis.

Të lë dritaret e natës të hapta,Aromën e tyre të mbrëmësoj…

Nata

Shpërndan të marrrurit me mend nata,Për një pamje të saj tjetër.., të paparë .

Gjiganti i shkëlqyeshëm,I pandryshueshëm,Hap rrugën e tij,

nga ishulli në ishull,nga jeta në jetësim,

Përshëndet Arqipelagun…

Rrjedha

Po të gjeshbrenda shtratine lumit të argjendtë,Degë të thata dhe gurë,Ëndrra të shpërndara,Mbeturina të një shëtitje të vjetër

Pastroji,Të mos ndërpritet rrjedha ..Dhe humbet uji, duke dalë nga vetja …

Kaltërsi

Ejani,të ndjejmë afshin e detit.këmbëngul erasonnambul…Ejani,Dallgët e gëzimit dhe të hidhërimit tonë,Përherë do t’i shtrojmë..Erotikënë qetësi,Të shtrojmë brenda nesh detin e kaltër,Qiellin e pastër,Të pastërt,me një diell të pagjumtë ...

Shqipëruar : Kristo Ndrico, Kristaq F. Shabani

41


THE INTERNATIONAL ASSOCIATION OFPOETS, WRITERS AND ARTISTS

“PEGASI” ALBANIA100 TPC L100 TPC L100 TPC L100 TPC L100 TPC LOOKING FORWOOKING FORWOOKING FORWOOKING FORWOOKING FORWARDARDARDARDARD-a few words from Michael Rothenberg-a few words from Michael Rothenberg-a few words from Michael Rothenberg-a few words from Michael Rothenberg-a few words from Michael Rothenberg

Dear president Kristaq Shabani!Dear Secretary General Agron Shele!

Greetings “Pegasi”Thank you for letting 100 Thousand Poets for Changebe a part to this important gathering of THEINTERNATIONAL ASSOCIATION OF POETS,WRITERS AND ARTISTS “PEGASI” ALBANIA.It was a year ago that we first met and began the 100Thousand Poets for Change initiative and it was agreat honor to have Pegasi join us with magnificentreadings in Albania, Brussels and Kosovo!It’s hard to believe that we began the 100 TPCmovement in March of 2011 and by September 24,2011 there were over 700 events taking place in 550cities and 95 countries around the world, based onthe belief that poets and artists can make a betterworld, convinced that together we can seize andredirect the political and social dialogue of the dayand turn the narrative of civilization towards peaceand sustainability.Pegasi’s participation has been essential. Yourparticipation in this event helped prove that poetsare leaders, sending out the call that it is time for usas poets, as the acknowledged legislators of theworld, to lead. It is more apparent than ever that it iswithin our capacity to spread the word of peace andjustice and to articulate the issues of the day.Historically, it has been our role in civilization. It isstill our role today. Together we have shown theworld that we will not be marginalized.And we reassure you, Pegasi, that the 100 ThousandPoets for Change initiative is not a one time event.This is a movement of the people and by the peoplewho are looking for long-term solutions and bigchanges in the way things are being done in theworld. This will take time. But peace andsustainability are not fantasy goals or a simplisticpoetic notion. We can achieve these things togetheras a global community with dedicated hard work.We must sustain our energy towards this goal.As you know by now there will be another 100Thousand Poets for Change action on September 29of this year, and we are proud that Pegasi will joinus again. The 100TPC website will be maintainedand will continue to be a venue to facilitate a globalcommunity and crossroads for global change.100TPC co-founder Terri Carrion and I arecommitted to this task. And of course we lookforward to more great postings on the website fromPegasi.100 Thousand Poets for Change has been aconsuming inspiration and from its conception inMarch 2011 Terri and I have not taken a break. As ofApril 1, 2012 we have over 500 events in 100 countriesconfirmed and it is only April!We have recently applied for non-profit status so thatwe will be able continue to support 100 TPC andalso try to provide funds through grants for 100 TPCorganizers, poets, musicians, and artists, for theirpeace and sustainability actions in their localcommunities.In addition to Pegasi’s participation, let me quicklyshare some of the great things to expect forSeptember 29. It is interesting to note that quite afew organizers have decided to continue to have 100TPC events all year long. Like the Peace and JusticeCenter of Sonoma County and Teresa Dowell’samazing work on a Free Tibet and on the Chineseimprisonment and censorship of poets.Many smaller events from last year have now

evolved into weekend festivals…big news fromJamaica, a whole month of events… Albuquerque,NM and Volos, Greece, Dominican Republic, willhave 3 and 4 day events.Mexico will be profound as ever, with over 25 eventsthere, and I hear they are working on border readingswith the US and Guatemala.We have also made contact with Occupy Wall StreetPoetry in New York City and they will be organizinga 100TPC event on September 28 at the premierpoetry venue St. Mark’s Poetry Project. I am excitedabout that too.Keep your eye on India, Turkey, and Sweden withpoetry readings, music concerts, workshops, puppetshows (100 Thousand Puppeteers for Change is anew Swedish initiative), and more.And we’ve added 100 Thousand Musicians forChange to the initiative, which is just beginning totake off. Looking to hear some mind-blowing newsfrom Nashville, the home of Country Music! PeterYarrow from Peter, Paul and Mary has expressedsupport of the initiative and will play on September29 as well. There’s a punk rock band putting on aconcert in Bucharest, Romania. In North Beach inSan Francisco an all day music extravaganza willhappen at the Art International Café. A big show isplanned for New Orleans with 6-8 blues bands anda large group of poets.This is just the start. There is a Gulf Coast USinitiative forming within 100 TPC as well, in responseto the BP oil disaster… so far about a dozen eventsare popping up all along the Gulf Coast with intentto bring attention to the ongoing horror of ecologicaldestruction and persistent health problems plaguingGulf Coast citizens, who are systematically beingignored by the media and government authorities.Also as a result of Terri and I being guests of theSharjah International Book Fair this last November,and hosting 100 TPC open mic sessions during ourvisit, we met many wonderful people who areenthusiastic about 100 TPC and who have steppedup to be organizers for this year, in Tunisia, Lebanon,Syria, Algeria, Iran Morocco and Egypt… and wehave two events scheduled again for Afghanistan, apoignant reminder that there is a war that has beengoing on for over 10 years that has taken manyinnocent lives. Overall, there is great interest in theArab World because of the resonance of the 100 TPCinitiative with The Arab Spring.But, I don’t want to tire you with endless examplesof amazing events.Most importantly, I want to take this opportunity tothank you, Pegasi, for joining 100 Thousand Poetsfor Change. I know that we will do great thingstogether on September 29. We are honored by yourfriendship. And we offer you, Pegasi, our sincerestgratitude and appreciation for all of the great workyou have done for literature and the arts!

And finally, Please keep your eye on the website atwww.100tpc.org for news and join the 100 ThousandPoets for Change (Official Facebook Page at http://w w w . f a c e b o o k . c o m /100ThousandPoetsForChangePage

Follow, share, subscribe to the website, the facebookpage, tweet #100TPC, this is another way that youcan make a difference, and get to know your fellowpoets, artists and musicians. We are looking forwardto a better world. Change is coming!Hail Pegasi!

INDIASpeech by K.K.Srivastava FFFFFrom INDIArom INDIArom INDIArom INDIArom INDIA

Most Revered Poets/Writers/Artists/Philosophers/Thinkers/Fellow travelers from allover the world:I am not sure if my competence supports thehonour bestowed on me by Pegasi Albania interms of their asking me to send a message for theinauguration of first international congress ofPegasi Albania. But the honour having come myforte, I bow in all my humility and accept it. Myrelationship with Pegasi Albania is since 2008.Pegasi Albania is not merely a collection of a fewpoets, writers or artists from different parts of theworld; it is a movement; a step forward towardsuniting the entire world, breaking the boundarieswhich are artificial and manmade and usheringthe entire humanity into an arena of intellectualprosperity.

Revered scholars, men and women of letters,fellow-travellers, we all are well aware of ourinherent weakness; we don’t have the deadlypower of wealth and might but we have the greatpower of ink which is peerless. Through the inkthat we spray in our moments of solitude, we shareour collective heritage, our collective civilization,our collective will. A poem by ‘X’ ‘Y’ or ‘Z’ is nothis or her poem alone. It belongs to the world. Apiece of writing by anyone is not the piece ofwriting for him or her; it submerges it’s identity itthe God. Each and every word that we pen getinstantaneously scripted on the walls of the heavenreserving a berth for we writers.Kindly permit me to say and say it emphatically,we writers are not helpless spectators; we arecreators; we create; a mother gives birth to a childand that mother is not a helpless mother; shecreates; she adds to the ongoing process of theUniverse. So are we; we create; we let the Universestay and stay maturely. Imagine mothers cease togive birth to children, what would happen. Theworld will die soon; there will be no life in theUniverse. So is the case with we writers. If we ceaseto exist, the intellectual world will die; there willbe zombies only: world with body but no soul.That is the importance of our being.In the end, I recall and place my deep appreciationfor the sincere efforts carried on by reveredTersinka Pierara, Kristaq Shabani, Agron Shele andilk. But for their efforts, literary world would havebeen much smaller. I congratulate them and theirstaff for their zealous efforts towards enlivening aworld which Edith Sitwell, the poet describes:-

“Among the ruins—for it is not I But the old world, is sick and soon must die.”

Let us save this world. Let us resolve here,individually and collectively.Finally, I will pray to the God as I have been doingpreviously that the Noble Prize for Literature for2012 comes to Albania and this great honour comesto the most revered philosopher and thinker IsmailKadare for whom it is overdue. If he gets NoblePrize, Noble prize will get honoured and not IsmailKadare who himself is the ultimate honour. I wishthis first congress of Pegasi Albania all the success.

Warm Regards to all participants.

K.K Srivastava I.W.A INDIA


42

Niculina OPREANiculina OPREANiculina OPREANiculina OPREANiculina OPREAPoet, translator and literary critic,

* * *Një përmbledhje, e cila shpreh atë zjarrvullkanizues, atë lavë që tenton të shpërthejëbrenda kraharorëve të vegjël, atë mendim lëvizësdiamantizues klorofil dhe lëng limfatik brendatrurit, i cili tenton të hedhe e të përçojë ide të rejaedhe në “temperamentin filozofik”, për tëpërhapur procesin vegjetativ të një biskaje plotsythime dhe shpërthesë lulesash ...Kundron syri me një “përvojë “ , e cila, sa vjendhe rrit fokusin, rrit diagramën dhe ngjit shkallinadijeje..., duke tematizuar figurativisht larmitetine stopimeve sociale, nën efekte psiko-korruptive..., një manjatizim cilësor istrëkëmtheve sociale..S’ka si të mos ndodh ndryshe në një përkujdesje,ku lihet hapësira mendimore të “bredhojë “vrullshëm, të kapi detaje jetësorë, të “pulsojë” nëpulsin dinamik të dhimbjes, të rigjenerojë metrajtën dhe mënyrën e saj “risi” jetën dheanemizmin e saj , i cili ka nevojë për një terapiintesive në : arkitekturimin e konturit natyral, të“shuar nëpërmjet “lapsa prerëve tëstërgjyeshmërisëpolitike të Evropës, idolëvefatkeqë bismarkianë të “shprehjeve “ gjeografike... Temperamenti shqiptar njeh të bukurën , edhekur kanë tentuar t’ia fashitin, njeh identitetin elashtë dhe kur e kanë çuar në gijotina etrekëmbsha, duke treguar para vrastarëveshqiptarizmën e lartësuar dhe të krenaruar, njehplotinë e ligjësisë natyrore të të krijuarit , të jetimitdhe të përjetimit, njeh forcën e vëllazërimit , tëhumanizmit dhe të shkëmbimit të vlerësuniversale...; njeh bilbilimin e këngërimit për jetëne krijesës dhe tarshëgueshmërinë e përcjelljes,njeh zotërimin dhe përmbajtjen e tejskajshme, poredhe personifikimin trimëror etë legjendimit dheeposit; njeh shpirtin esakrificës dhe të sublimitetit... Është një spikatje e ngritur në art vetë “legjenda“ shqipe... Këtë temperament e ndien dhe brendakësaj përmbledhje, ku bashkohen në kreaturë tërinjd dhe të reja që shqetësohen dhe kontribuojnë

Dear Kristaq FDear Kristaq FDear Kristaq FDear Kristaq FDear Kristaq F. Shabani. Shabani. Shabani. Shabani. ShabaniDear Agron SheleDear Agron SheleDear Agron SheleDear Agron SheleDear Agron Shele

As desired, I hereunder give the

INAUGURAL MESSAGE:

AS A POET AND PROMOTOR OF

UNIVERSAL PEACE, I AM DELIGHTED TO

EXPRESS MY WHOLE-HEARTED

WISHES OF SUCCESS AND GREAT GOOD

FORTUNE FOR THE FIRST

INTERNATIONAL CONGRESS - MUSE

OF POETRY PEGASI 2012 - HELD UNDER

THE AUSPICES OF - THE INTERNATIONAL

ASSOCIATION OF POETS,

WRITERS AND ARTISTS, PEGASI

ALBANIA. I ALSO TAKE THE

OPPORTUNITY TO CONGRATULATE AND

APPLAUD THE VITRINA UNIVERSITY FOR

COMING FORWARD TO HOST SUCH AN

INTERNATIONAL POETS

GATHERING SCHEDULED FROM 20-23,

2012.

HAD I RECEIVED THE INVITATION A

MONTH EARLIER, I WOULD HAVE TRIED

MY BEST TO ATTEND THE

FIRST INTERNATIONAL CONGRESS. YET,

AS A PROMOTOR OF UNIVERSAL PEACE,

I JOT HEREUNDER

A COUPLE OF POETIC LINES ....

A GLOBAL CULTURE OF PEACE

SHOULD WE CULTIVATE IN EACH

PEACE SHOULD WE TEACH

PEACE SHOULD WE REACH

WE HAVE HEARD VENGEFUL ROARS

WE STOOD WITNESS TO MANY WARS

BUT, LOVE CAN SOOTHE ANY HEART

CAN ATTACH TWO BROKEN HEARTS

WITH BEST OF BEST WISHES

LOVINGLY YOURS

DR. ASHOK CHAKRAVARTHY

ROMANIA

Dear friends, poets, writers and people ofculture and arts,Dear brothers for word reading and writing,By organizing the First Congress of Literaturein your country, for a few days Albanian capital,Tirana, is the Capital International Literature.It is the hot spot around which many literaryfigures and artists.I can not be with you this year but let me sendyou my greetings from both the Romanian andthe writers.I am convinced that the First Congress ofLiterature in Tirana will be a success and assurethe friends and writers Kozeta Zavalani, (ladieshave priority), Agron Shele and KristaqShabani that will have many sleepless nightsbut the sky will be lit by stars words, thoughtsand spirits of friends whom they feel close.I am with you emotionally, writers Albanians,French, Turkish. May,etc . I will meet some ofyou this year at the 32 - Poets’ Congress to beheld in September in Israel.FOR YOU : SUCCESS!

Dragi prieteni poeþi, prozatori ºi oameni deculturã,Dragi fraþi ai cuvântului scris ºi rostit,

Prin organizarea Primului Congres deLiteraturã din þara dumneavoastrã, pentrucâteva zile capitala Albaniei, Tirana, esteCapitala Literaturii Internaþionale. Este punctulfierbinte în jurul cãruia graviteazã numeroasepersonalitãþi literare ºi oameni de culturã.Deºi nu pot fi anul acesta alãturi dedumneavoastrã, permiteþi-mi sã vã transmitsalutul atât din partea mea cât ºi din parteascriitorilor români.Sunt convinsã cã Primul Congres de Literaturãde la Tirana va fi un succes ºi îi asigur peneobosiþii prieteni ºi scriitori Kozeta Zavalani( doamnele au prioritate ), Agron Shele ºiKristaq Shabani cã vor avea multe nopþinedormite dar cerul le va fi luminat de stelecuvintelor, de gândurile prietenilor ºi despiritele celor pe care-i simt aproape.Sunt alãturi de dumneavoastrã emoþional,scriitori albanezi, francezi, turci, etc.. , poate, cuunii dintre dumneavoastrã mã voi întâlni anulacesta la cel de-al 32 – lea Congres al Poeþilorcare va avea loc în luna septembrie în Israel.TUTUROR VÃ DORESC SUCCES !

PËRSHËNDETJE NGA SIMOPËRSHËNDETJE NGA SIMOPËRSHËNDETJE NGA SIMOPËRSHËNDETJE NGA SIMOPËRSHËNDETJE NGA SIMOTRATRATRATRATRATTTTT

DHE POETË, SHKRIMTDHE POETË, SHKRIMTDHE POETË, SHKRIMTDHE POETË, SHKRIMTDHE POETË, SHKRIMTARË NG AARË NG AARË NG AARË NG AARË NG A

VEND E TE NDRVEND E TE NDRVEND E TE NDRVEND E TE NDRVEND E TE NDRYSHME TË BOYSHME TË BOYSHME TË BOYSHME TË BOYSHME TË BOTËSTËSTËSTËSTËS

në progresivitetin njerëzor të vendit të tyre... janëtë rinj dhe të reja që sapo kanë filluar startimin nënjë korsi të larme poetike, secili dhe secila meindividualitetin vetjak...S’ka se si një trupi të bukur t’i priten gjymtyrët,sikundër një luleje t’i hiqen petaletaromashumëngjyrëshe... S’ka pse një fizionomietë bukur S’ka pse një fizionomie të bukur t’i hiqet“syri”, por duhet t’i ndriçohet syri...Këto cekje në këtë përmbledhje poetike , kukonfigurohen “ antiklinalet dhe sinklinalet “poetikë, ku derdhet loti, preket dhe toket ari dheargjendi, ku përvajtohet për prapësitë, kudashuria njerëzore mesazhon, ku fjala e bukur“hap sytë”, ku përvajtimi për të bukurënsimbolizon, ku apelimi i kësaj moshe të figuruarsimbolizon, ku “viti poetik” sjell stinët dhendërthyrjen mes tyre... tregojnë se sa jetëgjatë dhee efektprurëse është poezia dhe sa të ardhme kaajo .... Poezia , kjo sentencë figurative , ky produktsipëror , i cili kërkon të kuptohet nga një audiencënivelore, intelektuale është e përjetshme sa vetëekzistenca njerëzore që tenton çvënien nëpërdorim të trurit njerëzor avancues...Nuk është e nevojshme që të përmenden emra nëkëtë ëprmbledhje të hapur, por është me vend tëthemi natyrshëm vjen kjo përmbledhje poetike,e iniciuar pas një veprimtarie të kualifikuarreklamuese , të një tërheqje “spektakolare”nëpërmjet një konkurrimi në DitënNdërkombëtare të Poezisë , ditën e madhe tëPoetëve, ku celebrohet edhe krijimi i këtij grupiinteresant, që të shërbejë si nxitje për gjithëkrijuesit e shumtë, që ndodhen nëpër universitete këtij vendi, por që ndeshen me “ngujimin” emonotonizmin frenator dhe “nxiten” tëfrekuentojnë saletet e “moderuara”, pirjet e“kafeneides” në këtë tranzicion të stërgjatur, kupërsëprapthia kryefjalëzon ...Një nismë e përbashkët në prag të njëEvenimenti...Kristaq F. Shabani , poet, shkrimtar, studiues, estetPresident i LNPSHA “PEGASI” ALBANIA

43


Artur UjkaArtur UjkaArtur UjkaArtur UjkaArtur Ujka

Udhëtimi i poetit - gjarpërim lumi

Mos e kërkoni më kot Poetin,Maratonomakme synim drejt të lashtës Trojë...Udhëton e kurrë s’arrihet në rrugëtim, kërkon Homerin, Eposin t’i këngërojë...

S’pushon Poeti, lumon, derdhet, si lumi... E ku s’e kanë parënë këtë kohë sofistike, në Titanik, kalërim,karroca mesjetarehijeshuar bukur,me penë plot ngjyrime...

Udhëtimi i poetit- gjarpërim lumi...

S’ka poeti prehje, është krejt i pagjumë......Rend nëpër fusha,kapton dete, oqeane

Dhe përtej jetës ai s’do të flejë kurrë... Hijshmë në dorë mban një penë të madhe ...

Mos e kërkoni Poetin në rrugë të madhe...Vijnë dallëndyshet,e marrin me fletë,I ngjan bletës, ...mund të jetë në livadheVjen veradhe bëhet i tëri det....

Mos e kërkoni Poetin, se s’e gjeni lehtë...E kanë parë në të mbjella, e ka ftuar Vjeshta,Hera - herës pena i bëhet dhe fletë:Mbledh metaforasimbole për vjersha...

Mos e kërkoni, se nuk e gjeni në shtëpi...

I ka dëgjuar zërinshushurimë lumi...E kanë parë në Alpehapëruar me ski,kërkon të lyej penënnuk e merrka gjumi...Poeti s’përngjaka me njeri!...

Poezi nga grupi letrar i Universitetit “VITRINA”

S’ka Poeti prehje, është krejt i pagjumë ...Dhe përtej jetës, ai s’do të flejë kurrë...

Alma ShahiniAlma ShahiniAlma ShahiniAlma ShahiniAlma Shahini

Shpirti para pasqyrës

Një shpirt zgjohet i shpupurisur mundohet të kundrohet në pasqyrë

edhe pse e di që nuk ka një fytyrë të tijën.

Kundrohet i mrekulluar e i ngrire;s’di nese duhet te dashurohet deri në marrëziapo të urrehet me gjithë forcën e tij.Papritur pasqyra “ndriÇohet” nga errësiradhe thyhet gjithÇka në mijëra copa.

Një varg “milingonash” bën ecejaket e sajpër të mbledhur ato thërrime jete,të shkatërruara, të shpërndara s’di sesi dhe s’dise ku.Shpirti mendohet e mendohetne mes te grumbullit të mbetjeve…

ARLINDARLINDARLINDARLINDARLINDA KASTRAA KASTRAA KASTRAA KASTRAA KASTRATITITITITI

Hënë në qiellin tim…

Përngjasoj vetëmme një udhëtare e mendimeve të mia...

Udhëtare e hutuar në itinerare trembur nga vetmiaMbetur ne mesdet pa “fanar”...

Rrugëve të errta në mundim të një gjetje pakëz qetësie, kërkoj t’i fshihem dritës së hënës, si shirit helmimi, më ndjek pas E kam flakur tutje rëndësinë e dritëspor kjo zemër,në parreshtësi, do të flasë... Sonte i flaka ndjenjat e mia, atje larg... S’kam si të pres më gjatë, E nesërmja, ndoshta,do të lindë me agminë..

E lus sonte hënën mos më ndjekë,Dua t’i ngjaj lirisësë një zogu. As me dritëzën e saj

të mos më përndjekë Dua të arrij vetendhe ëndrrën së toku...

*E dini,nuk dua të lind Dielli përsëri Çuditërisht parapëlejvetëm natë.Ah, qëkur më ike ti, e trembur, fillikat në pritjen e gjatë...

Jam në dilemë: A do të të gjej dot, Zemrënzezën e kam mbyllur në dryn të fikur ... Zëri i ndërgjegjes ,më nxit:Gjeje ndjenjën e ikur ....

Njazi DaskuNjazi DaskuNjazi DaskuNjazi DaskuNjazi Dasku

Shkumbinin hedh qafës, si shall...

Qytetit tim

Ta kundroni qytetin tim, në atë grykë:Me kodrat, si balluke ngjasuar,Shkumbinin hedh qafës, si shalll...Qyteti im i paftohti syjetuar!

Nën këmbë i rrëshqet ky lumë, melhem në plagët e kohore,Ta shihni, si era ballluket i fërfërin,Si kapuÇ rreth kokës malet prej dëbore...

I tillë , i veÇantë ky qyteti im...Ditë- nata e tij :Një ëndërr e bukur pa zgjim!

LLLLLaura Bixhiaura Bixhiaura Bixhiaura Bixhiaura Bixhi

Sa larg dhe sa afër, sa afër dhe sa larg ...Ky refreni im i ndjenjës

Dora nis të shkruajë në një letër disi tëvjetëruar... Si fillim disa rrjeshta e më pas disavargje ... Pena u dridhka në dorë, lotët rrjedhinnë faqe e më pas pikojnë në letër, duke përhapurbojën e shkruar. Bojë dhe lot ,lot dhe bojë ...Dhe më pas, një dyzim për motivin e asaj nate...

Në netët e ftohta me shi, s’të shoh më,Je larguar në heshtjepër të shmangur akuzat e kota,Harron se je ende aty, si refren, duke lënduar dikë...Sa larg dhe sa afër ...qenkemi të distancuar nga bota.


44

Në mendimemjaft i vështirë të tretesh,Dashuria, për ty mbetet, si një libër i palexuar !Pa ndjenja në zemër,e lehte të shprehesh...

Sa afër dhe sa larg! ... Shfletojmë ditarin e pashkruar!

Eci, drejt teje,me plagime të padukshme...Ndaloj... të shoh,duke admiruar qenien tënde..Ti s’e di jam pranë,kaq e besueshme ?!Sa larg dhe sa afër ...Na torturojnë ndjenjat tunduese.

Jetoj realitetin,por ëndrrat i kam varg...Sado e dhimbshme,të vërtetën e pranoj në fshehtësi...Sa larg dhe sa afër ...

Sa afër dhe sa larg ...Një dashuri në largësi,po vuan në afërsi.

*Sa larg dhe sa afër - jemi larg,të ndarë nga skaji në skaj,një mur i venë midis nesh,por afër te ndjej,se të kam thellë në zemër,je në Çdo venë.Sa afër dhe sa larg –vetëm pak hapa na ndajnë,Unë jam aty, ku je ti: larg,... sepse ti nuk e di që,shumë pranë teje jam unë,e fshehur pas diÇkajeose pas dikujt ...

Marko KOLAVERI

1. Poemë bardhë e zi!

Anekdota e një dite, requiem i një nate,

PPPPPoezi nga Kristaq Foezi nga Kristaq Foezi nga Kristaq Foezi nga Kristaq Foezi nga Kristaq F. Shabani. Shabani. Shabani. Shabani. Shabani

Duke pritur RINGJALLJEN

1.Ç‘fytyrë ka kjo heshtje,pse me tone murrimi...

2.Mbylletdritarja e informacionit në një dhomë rrëfimi,flirtimi...ku tregohen “përrallat”e të stërmotshmëve, sesi e parashikojnëhoroskopikisht kohën...me hostene dielloredhe pllaka guri..akrepe halorë :i gjati,i shkurtri dhe mesori ,rrotullues me shtytje dore...

3.

Si u sakrifikua me hileqarinë ekohës nuseza e bukurdhe, pas kaq shekujsh, rënkimin ia ka përcjellur gurit..

4.Ia ka përcjellë gurit...

5.Guri vraponnë tejçmendësinë e tij, i duket,por ai s’lëviz fare nga vendi, asnjë grimcë..dhe rënkimi ngjason,

Shpirti i lënduari një femre bredhëse në disa fate,Padjallëzi fëminoreapo grotesk i një poeme,pafytyrësi e njeriut jetues me llogaritje skeme.

Mjerim rrugëve,por flori në ballkone e vila,Ferr për njerëzit e mirë, parajsë për njerëz katila,Shpirt të ndrydhur e të këputurnga zinxhiri jetësor, …Ca thonë që jeton nga uji,por… jeton aiqë ka paranë në dorë.

Pse të mos jetë e qeshur fytyra e dikujt “I Çiltri” jetues pa hile?Pse të zhduket mirësiadhe të rrojë ai i quajturi “skile”?Pse dikush duket bardhë e zi,

ndërsa dikush duket me ngjyra?Pse vallë ndodh kështu?A s’ shihen në të njëjtat pasqyra?!

Duke derdhur gjak e djersë përpunëdhe për fëmijën lot,E të tjerë marrin miliona,nga firmim letrash kot,Mos vallë ka Perëndi,një për mua e një për ty?!E jotja të jetë “Mirëqënie”, ndërsa e imja veÇ lot në sy ?!

Fati i njeriut, fëmijës dhe gruas -mallkues për fëmijën e tij,Fati i atij mosditës,nëse e nesërmja zhduket apo do tëvijë,Dikush te gota ngushëllim gjen, por gota ta hedh mendjen në kosh,Kjo është bota e atyre që rriten me gotën gjysmë bosh!

si një këngë ligjërimi,ku vajtocat synxirëlotojnë ujëvarëmbi vendin,tek nxjerr ende frymë...

6. S’i paska dalë ende fryma kësaj nuseje! ... Si ka dale nga hileja e Madhee nuseve mbi nusezën!...

7.Burri i saj i bukure ka pushuar qëkur frymën, dhe tashmë ka shekuj, i kthyer te trajta e fillimit...

8.“Shpëtoi,.... –kalon nëpër mendje të vet guri,... Shpëtoi,m’i la mua drithërimet,vuajtjet ,sakrificat... Unë do të sublimohem për nusezën , por s’më lënë gurët, s’më lënë gurët...”

9.Guri ofshan, pastaj e kapin të prera të stërdhimshme:“Ç‘më duhej mua ky murrim?ç’më duhej? Prisha gjithëe kronikën e ditëve ,të vitevedhe shekujve...Prisha gjithëarkitekturën time..U çmenda nga ky klithim,rënkim,

lotim,stërpeshë ...Dua të dalë nga Muri...Por s’qenka e thënëJam i lidhur me nje menyrë“guri”...Kështu ndodh ,vetëm këtu në Rozafë,se Argjirua e trimtë ,u vërvit nga kalajatashmë e jetësuar në Gjininë e Gurit e Nderuar ...Argjiroja...Ç‘lumturim , sa i është rritur i biri!

Po kjo nuse?… Po kjo nuseSikur, sikur ta nxirrnin prej këtej ..Hop do të ngrihej në këmbësi nuse... Dhe ‘bromp” do t’i stolisnin trupin e murruar shekujveburbuqet… Gjithë qyqetdo të humbisni qytetarinë “qyqe”, te korbat do të fushatonteparaliza…në hapësirëdo të fluturonte veç shqiponja,… Ej, ti që thur legjenda me të tutë,dëgjoje Majën eLapsit:

Mos, mos i murrosni më kështu NUSET…Se shekuj do të vuajë prapë Guri...

Il libro del sentimento

Poeta, “ Dimenticanza nebbiosa “apparisci e vatene via come una

stella distante di sentimento,Darle splendore alle lastre dimarmo,Semini la rosa del ricordo Nel Diodell’Uno...Le campane dei versi suonale,che li sentano come campane dichiesa i MILIARDARI,nella loro biblioteca di villa chefanno posto per IL LIBRO DELSENTIMENTO...Poeta, stanchezza di se stesso,I fischi non lo rifrangono ilsentimento,Il verso nasce come creatura di Dio,Gente la chiamo, e che mi senta:“ Non li ammazzate i bambini “versinel ventre della MADRE... “

Jorgucat, Dropull 1991

E përgatitën gazetën “Pegasi”:

Aleksandra Shabani (Majlinda )

Agetina Martini

Dashamir Vranici

Kjo gazetë u përgatit nënKjo gazetë u përgatit nënKjo gazetë u përgatit nënKjo gazetë u përgatit nënKjo gazetë u përgatit nëndrejtimin e Presidentit të Lidhjesdrejtimin e Presidentit të Lidhjesdrejtimin e Presidentit të Lidhjesdrejtimin e Presidentit të Lidhjesdrejtimin e Presidentit të LidhjesNdërkomëbtare të poetëveNdërkomëbtare të poetëveNdërkomëbtare të poetëveNdërkomëbtare të poetëveNdërkomëbtare të poetëveshkrimtarëve dhe Artistëveshkrimtarëve dhe Artistëveshkrimtarëve dhe Artistëveshkrimtarëve dhe Artistëveshkrimtarëve dhe Artistëve

“Pegasi” Albania Kristaq F. “Pegasi” Albania Kristaq F. “Pegasi” Albania Kristaq F. “Pegasi” Albania Kristaq F. “Pegasi” Albania Kristaq F.Shabani 0693846682Shabani 0693846682Shabani 0693846682Shabani 0693846682Shabani 0693846682

Gazeta "PEGASI" KONGRESI I PARE.

Documents

Transcript of Gazeta "PEGASI" KONGRESI I PARE.