From Epic to Novel : Apuleius' Metamorphoses and Vergil's Aeneid

6
Entretenimiento y Hospitalidad Milo invita a Lucio a disfrutar de su pobre hospitalidad (Met. 1.23) 'Ergo breuitatem gurgustioli nostri ne spernas peto. Erit tibi adiacens en ecce illud cubiculum honestum receptaculum. Fac libenter deuerseris in nostro. Nam et maiorem domum dignatione tua feceris et tibi specimen gloriosum adrogaris, si contentus lare paruulo Thesei illius cognominis patris tui uirtutes aemulaueris, qui non est aspernatus Hecales anus hospitium tenue' (Met. 1.23) ut uentum ad sedes, 'haec' inquit 'limina uictor Alcides subiit, haec illum regia cepit. aude, hospes, contemnere opes et te quoque dignum finge deo, rebusque ueni non asper egenis.' (Aen. 8. 362-5) Encuentro de Birrena y Lucio (Met. 2.2) et ecce mulierem quampiam frequenti stipatam famulitione ibidem gradientem adcelerato uestigio comprehendo; aurum in gemmis et in tunicis, ibi inflexum, hic intextum, matronam profecto confitebatur. (Met. 2.2.3-4) tandem progreditur magna stipante caterua Sidoniam picto chlamydem circumdata limbo; cui pharetra ex auro, crines nodantur in aurum, aurea purpuream subnectit fibula uestem. (Aen. 4.136-9) Estatua de Acteón y Diana en el atrio de Birrena (ekphrasis profética) Inter medias frondes lapidis Actaeon simulacrum curioso optutu in deam [sum] proiectus iam in ceruum ferinus et in saxo simul et in fonte loturam Dianam opperiens uisitur. (Met. 2.4.28-31) Dum haec identidem rimabundus eximie delector, 'Tua sunt' ait Byrrhena 'cuncta quae uides' Eneas y la Guerra de Troya en el templo de Juno Relato de Telifrón (historia inserta anticipatoria) Historia de Hércules y Caco contada por Evandro a Eneas (Aen. 8.185- 275) Dido y la elevada pasión erótica (i) Psique como Dido At Psyche relicta sola, nisi quod infestis Furiis agitata sola non est aestu pelagi simile maerendo fluctuat, et quamuis statuto consilio et obstinato animo

description

Estudio sobre la recepción de Virgilio por parte de Apuleyo en su novela "Metamorfosis".

Transcript of From Epic to Novel : Apuleius' Metamorphoses and Vergil's Aeneid

Entretenimiento y Hospitalidad Milo invita a Lucio a disfrutar de su pobre hospitalidad (Met. 1.23)'Ergo breuitatem gurgustioli nostri ne spernas peto. Erit tibi adiacens en ecce illud cubiculum honestum receptaculum. Fac libenter deuerseris in nostro. Nam et maiorem domum dignatione tua feceris et tibi specimen gloriosum adrogaris, si contentus lare paruulo Thesei illius cognominis patris tui uirtutes aemulaueris, qui non est aspernatus Hecales anus hospitium tenue' (Met. 1.23)

ut uentum ad sedes, 'haec' inquit 'limina uictorAlcides subiit, haec illum regia cepit.aude, hospes, contemnere opes et te quoque dignumfinge deo, rebusque ueni non asper egenis.' (Aen. 8. 362-5) Encuentro de Birrena y Lucio (Met. 2.2)et ecce mulierem quampiam frequenti stipatam famulitione ibidem gradientem adcelerato uestigio comprehendo; aurum in gemmis et in tunicis, ibi inflexum, hic intextum, matronam profecto confitebatur. (Met. 2.2.3-4)tandem progreditur magna stipante cateruaSidoniam picto chlamydem circumdata limbo;cui pharetra ex auro, crines nodantur in aurum,aurea purpuream subnectit fibula uestem. (Aen. 4.136-9)

Estatua de Acten y Diana en el atrio de Birrena (ekphrasis proftica)Inter medias frondes lapidis Actaeon simulacrum curioso optutu in deam [sum] proiectus iam in ceruum ferinus et in saxo simul et in fonte loturam Dianam opperiens uisitur. (Met. 2.4.28-31)Dum haec identidem rimabundus eximie delector, 'Tua sunt' ait Byrrhena 'cuncta quae uides' Eneas y la Guerra de Troya en el templo de JunoRelato de Telifrn (historia inserta anticipatoria) Historia de Hrcules y Caco contada por Evandro a Eneas (Aen. 8.185-275)Dido y la elevada pasin ertica(i) Psique como DidoAt Psyche relicta sola, nisi quod infestis Furiis agitata sola non est aestu pelagi simile maerendo fluctuat, et quamuis statuto consilio et obstinato animo iam tamen facinori manus admouens adhuc incerta consilii titubat multisque calamitatis suae distrahitur affectibus. (Met. 5.21) La soledad de Psique (relicta sola) recuerda a la pesadilla del abandono de Dido en Eneida 4.466-7 semperque relinqui / sola sibi. Su afliccin por parte de las Furias recuerda el smil en que Dido es comparada con el trgico Orestes, acosado de manera similar (Aen. 4.473 ultricesque sedent in limine Dirae. La imagen que vincula su vacilante emocin con el mar est claramente tomada de Eneida 4.532 magnoque irarum fluctuat aestu.Aen. 529-32at non infelix animi Phoenissa, neque umquamsolviter in somnos oculisve aut pectore noctemaccipit: ingeminat curae rursusque resurgenssaevit amor magnoque irarum fluctuat aestu.Met. 5.21.15Nox aderat et maritus aderat primisque Veneris proeliis uelitatus altum soporem descenderat. Aen. 4.522Nox erat et placidum carpebant fessa soporem(ii) Crite como Dido Rumor le revela a Crite la muerte de su maridoNecdum satis scelere transacto fama dilabitur et cursus primos ad domum Tlepolemi detorquet et aures infelicis nuptae percutit. Quae quidem simul percepit tale nuntium quale non audiet aliud, amens et uecordia percita cursuque bacchata furibundo per plateas populosas et arua rurestria fertur (Met. 8.6)La Fama revela a Dido la partida de Eneaseadem impia Fama furentidetulit armari classem cursumque parari.saeuit inops animi totamque incensa per urbembacchatur (Aen. 4.298-300) Para la locura baquica ms all de la ciudad cf. Amata en Aen. 7.385-91 El suicidio de Crite hace eco del de Dido Ambas son historias de venganza de una mujer cuyo marido ha sido asesinadoEcos lxicos con dos episodios fuera de la tragedia de Dido:(1) La madre de Euralo se entera la muerte de su hijo y lo llora fama dilabitur (Met. 8.6.3)nuntia fama ruit matrisque adlabitur auris (Aen. 9.474) amens et vecordia percita cursuque bacchata furibundo per lateas populosas fertur (Met. 8.6.5)scissa comam muros amens atque agmina cursu / prima petit (Aen. 478-9) casum mariti quiritans (Met. 8.6.15)caelum questibus implet (Aen. 9.480)(2) Evandro se entera de la muerte de su hijo y lo llora at non Evandrum potis est vis ulla tenere/ feretro Palante reposto/ procubuit super (Aen. 11.148-50)et ecce mariti cadver accurrit totam se super corpus effudit (Met. 8.6.6) arcades ad portas ruere turba phrygum veniens plagentia iungit agmina matres maestam incendunt clamoribus urbem (Aen. 11.142-47)confluunt civium maestae catervae, sequuntur obvii dolore sociato civitas cuncta vacuatur studio visionis (Met. 8.6.6)(iii) Dido y la malvada madrastraSed mulier illa, quamdiu primis elementis Cupido paruulus nutriebatur, inbecillis adhuc eius uiribus facile ruborem tenuem deprimens silentio resistebat. At ubi completis igne uaesano totis praecordiis inmodice bacchatus Amor exaestuabat, saeuienti deo iam succubuit, et languore simulato uulnus animi mentitur [in] corporis ualetudinem. Iam cetera salutis uultusque detrimenta et aegris et amantibus examussim conuenire nemo qui nesciat: pallor deformis, marcentes oculi, lassa genua, quies turbida et suspiritus cruciatus tarditate uehementior. Crederes et illam fluctuare tantum uaporibus febrium, nisi quod et flebat. Heu medicorum ignarae mentes, quid uenae pulsus, quid coloris intemperantia, quid fatigatus anhelitus et utrimquesecus iactatae crebriter laterum mutuae uicissitudines? (Met. 10.2) La alusin clave ac es la de heu medicorum ignarae mentes, quid al famoso verso virgiliano heu vatum ignarae mentes, quid vota furentem, / quid delubra iuvant (Aen. 4.65-6; Apuleyo deliberadamente expande el doble quid con un tercero formando un tricolon ascendens). Esto sita al lector inmediatamente en la historia de Dido, y hay muchos otros detalles que apuntan en la misma direccin. El simbolismo del fuego y las heridas para el amor (igne, vulnus) est tomado del comienzo de la descripcin de la pasin de Dido en el comienzo del libro 4 (4.2) vulnus alit venis et caeco carpitur igni. Tambin el uso del verbo bacchari que vimos en uso al comparar Crite con Dido. La frase quies turbida recuerda no slo el inquieto descanso de la amante Dido en Eneida 4.5 nec placidam membris dat cura quietem, pero por medio de un giro irnico, el adjetivo turbidus en un contexto de falta de descanso, viene del molesto descanso de Eneas, carcomido por la culpa y viendo a Anquises en sueos (Aen. 4.353-3):me patris Anchisae, quotiens umentibus umbrisnox operit terras, quotiens astra ignea surgunt,admonet in somnis et turbida terret imagoLa transferencia de un adjetivo de Eneas a una figura basada en Dido parece un ingeniosa reversin del original; este epteto en particular es bastante raro, y el eco parece consciente.El descenso al InfiernoImitacin combinada Eneida 6 y Gergica 4.Apuleyo nos ofrece una catbasis que empieza como la de Eneas y parece terminar como la de OrfeoOtros ejemplos(i) De la nostalgia trgica a los celosdeam quoque illam deus maritus afficiet. Sic est hercules, sic se gerebat ferebatque. (Met. 5.9)Aen. 3.499 sic oculos, sic ille manus, sic ore ferebat(ii) Del amor heroico a la comedia negranon tamen sui nostrique vel pristinae virtutis oblitus. (Met. 4.20)non tamen Euryali, non ille oblitus amorum (Aen. 5.334)(iii) De la pietas a la penetracinVenisti tandem miserrimi laboris vicarius, sed diu vivas et dominis placeas er meis defectis iam lateribus consulas. (Met. 8.26)venisti tndem, tuaque expectata parentivicit inter durum pietas. (Aen. 6.687)Referencias a la Catbasis Virgiliana fuera de la Catbasis de Apuleyo - Resurreccin del MuertoQuid, oro, me post Lethaea pocula iam Stygiis paludibus innatantem ad momentariae uitae reducitis officia? Desine iam, precor, desine ac me in meam quietem permitte. (Met. 2.29.3)Encuentro de Enas con Palinuro: 368-9 (parte de la plegaria de Palinuro a Eneas para que lo ayude a cruzar la laguna): neque enim, credo, sine numine diuum flumina tanta paras Stygiamque innare paludem; y 376 (la respuesta de la Sibila a Palinuro): desine fata deum flectisperare precando.La noche funesta de PsiqueQuid infelicem senectam fletu diutino cruciatis? Quid spiritum uestrum, qui magis meus est, crebris eiulatibus fatigatis? Quid lacrimis inefficacibus ora mihi ueneranda foedatis? Quid laceratis in uestris oculis mea lumina? Quid canitiem scinditis? Quid pectora, quid ubera sancta tunditis? Ora foedere cf. Aen. 4. 673: unguibus ora soror foedans et pectora pungis. Lacrimae ineficaces, aunque de parentesco apuleyano, recuerda a lacrimae vulvuntur inanaes (Aen. 4.449).mbito ms propiamente pico y protagonismo del libro 2 de EneidaCupido advierte a Psique de las malvolas intenciones de sus hermanas Met. 5.12.4ss.:(1) dies ultima et casus extremus, recuerda las palabras de Panto a Eneas, en el verso 324 del libro segundo: venit summa dies et ineluctabile tempus(2) La exclamacin Heu quantis urguemur cladibus, psyche dulcissima! deja fcilmente distinguir el modelo de la exclamacin de Eneas en el libro octavo ante el reconocimiento del prodigio de las armas en el cielo: heu quantae miseris caedes Laurentibus instant! (v.537)La figura de EmoIlle perducit immanem quendam iuvenem, uti fuerat pollicitus, nescio an ulli praesentium comparandum nam praeter ceteram corporis molem toto vrtice cunctos antepollebat et ei commodo lanugo malis inserpebat sed plane centunculisdisparibus et male consarcinatis, inter quos pectus et venter crustata crassitie reluctaban. (Met. 7.5.2-3)La grandeza sobrehumana de yax: , / Il. 3. 226-27Turno (Aen. 7.783-4): Ipse inter primos praestanti corpore Turnus / vertitur arma tenens et toto vrtice supra estOrnito, guerrero itlico de rasgos ferinos y de tamao aterrador (la piel de un joven toro le cubre la espalda), en Aen. 11.683: toto vrtice supra estEcos con la presentacin de Eneas ante los Cartagineses (Aen. 1.378-80) y luego a la de Odiseo ante los Feacios (Od. 9.19ss.):Ego sum praedo famosus Haemus ille Thracius cuius totae provinciae nomen horrescunt, patre Therone atque latrone nclito prognatus, humano sanguine nutritus interque ipsos manipulos factionis educatus heres et aemulus virtutis paternaeMet.Aen.Od.

NOMBREEgo sum praedo HaemusSum pius Aeneas

PATRIAThracius(Italiam quaero patriam)

FAMAfamosus cui totae provinciae nomen horrescuntfama super athera notus , .

ESTIRPEpatre Therone prognatus[genus ab Iove summo]