8/9/2019 Final Pamphlete2

1/2

ANG MGA PAMAAGI SA PAG-ALIBYU SA MGA

BALATIAN SAMTANG NAGMABDOS(dili gamitan ug tambal)

Counter PressureKini usa ka paagi sa pagpawala o pag-alibyo sa sakit sa likod o sa lain

pang bahin sa lawas kung magbusog ang nagmabdos babaye. Kini pagahimuon sapagbutang ug kusog sa atong kamot sa lugar kung asa nay sakit.

Ang Kahapsay sa Palibot (Environmental Conditions )Ang pagpanganak kay gakaapektuhan pinaagi sa atong pandungog,

paminaw, panan-aw, ika-istorya, ug atong pagkaon. Mao kini ang kasagaran nga

atong makita sa palibot ug makatabang kung ang nagsabak nga ginikanan kaynagsakit ang tiyan. Pananglitan sa masimhutan kada adlaw, ang aromatheraphy ug

kini makatabang para maayo ang pamati sa inahan.

Teknik sa Pag ginhawa(Breathing Techniques)Usa ka paagi sa pag ginhawa nga ang manganakay nga inahan kay

naghatag ug atensyon sa iyang panghunahuna. Pagatawagon ang isa sa mga teknikkay sleep breathing. Ug kini pagahimoun sa upat ka ihap sa ginhawa ug lalom ugwalo ka ihap pud sa ginhawa pagawas. Isa usab kini sa makatabang para

mapagawas ang ang bata sa tiyan sa iyang inahan.

Tubig (Water)

Ang ebidensiya nga nagaingon ang pagsunop sa tubig ug angpagpanganak pinaagi sa tubig kay makatabang. Gikan sa teorya nga ang batagikan sa tubig nga ipagawas pinaagi sa tubig para maanad ang bata. Sa lain bahin

ang nagsabak kay pwede maligo sa shower o ipasubay sa parteng nagsakit.Makatabang pud kini sa komportable nga posisyon sa nagsabak.

Paningog (Vocalization)Isa ka pinakakusgang makatabang kung ang inahan kay nagsakit ang

tiyan. Pananglitan ang pagkanta ug agad-ad. Kinahanglan nga mosonod siya saiyang lawas kay kini natural lang na para sa iya. Makapalig-on pud kini sanamabdos taas nga bahin sa lawas.

Masahe Para sa mga nagsabak(Therapuetic Massage)

Ang masahe para sa mga mapdos kay lahi sa kumon nga masahe. Angmasahe para sa mga mabdos kay usa ka trinig aron ang nagsabak kay luwas sa

pamaagi sa pagmasahe.

Suporta sa Pang-Emosyonal (Emotional Support)Ang mga pagtuon nagaingon nga ang mga mabdos nga ginasuportahan

sa ubang mga babaye, apil na ang mga maalamong kaubanan, makasinati sapositibo, mas maayo, ug minos sa komplikasyon sa pagpanganak. Usab, aduanasilay mas paspas nga pagkaayo.

Pagmata-mata (Visualization)Ang pangutok nga panghunahuna kay usa ka pamaagi nga hilabihan

kaepektibo sa pagkontrol sa gabation nga sakit. Ang usa kamabdos mahimongmogamit sa pareho nga pamaagi aron makita niya ang iyang kaugalingon nganagaagi sa nagkalain-laing bahin sa pagburos---ang iyang pagresponde sa lahi-

lahi nga kabag-ohan ug hagit nga iyang maatubang. Kung sa iyang imahinasyonsa mga mahitabo sa iyang pagburos nga gusto niyang masinati, siya mismo anggapangandam sa iyang kaugalingon nga mobuhat sa saktong pagahimuon bahin sa

sitwasyon. Kini nga pamaagi nagapaminos sa kabalaka nga ginabati sa nagsabak.Ang manganakay mahimong mata-matahon ang pagbuka sa tangkugo sa iyangmatris;o ang pagkanaog sa iyang puya sa iyang bisong.

MGA BUTANG NGA ANGAY LIKAYAN KUNG

IKAW BUROS

1. Ilimnong Makahubog - Usa sa hinungdan nga makadaot sa utok ogpanglawas sa bata

2. Iligal nga Droga - Ang paggamit niini maka-resulta sa pagpanganak ngawala sa bulan, hinay nga pagtubo sa bata og maka-apekto sa iyang

panghunahuna og pamatasan.

3. Nicotine - Usa ka kemikal nga makuha sa sigarilyo. Kung ikaw buros nga

ga-sigarilyo, maka-resulta kini pagpanganak nga wala sa bulan, kulang satimbang, ma-hubakon ang bata og mamahimu nga hinungdan nga mamatay

ang bata sa sulod sa tiyan.

4. Caffeine - Usa ka substance nga makuha kung ikaw mag-inom og kape, teaog softdrinks sama sa coca cola. Ang paggamit niini mamahimonghinungdan nga makuhaan ang nagsabak.

5. Mga tambal nga pwede ra mapalit sa botika ngawalay resita sa doctor - Bisan pa nga kining mga tambalawala na nanginahanglan og resita sa doctor og nailhan nadili makadaot apan kung buros kinahanglan ngamagpakunsolta sa pinakaduol nga Health Center aronmakabalo kung dili ba kini makadaot sa imong pagsabak.

MGA EHERSISYO SA ANGAYAN SA BABAING

MABDUS

Kegels ExercisePagabuhaton kini katulo sa isa ka adlaw. Pwede pud ni buhaton kung

maglingkod salingkuranan or magtrabaho sulod sa balay, makapakusog angbabaye sa unod sa perineyumsa pagbuhat aning Kegels exercise.

Mao kini ang pagabuhaton:

1. Pugngi ang imong ihi sulod sa 3 segundo. Relax. Balikbalika kini sulod sa

10 ka beses.2. Icontract ug irelax ang unod palibot sa imong kinatawo 10-25 kda session.

Pulipuliha ang paghugot ug pagrelax sa unod sa imong perineyum.

3. hunahunaa nga naglingkod ka sa bath tub nga naay tubigunya hunahunaa nga imong ipasulod ang tubig sa imongkinatawo. Pugngi sa sulod sa 3 segundo. Balikbalika kinisulod sa 10 ka beses sa isa ka session. Buhata kini bisankanus.a ug dapat buhaton 75-100 beses sa isa ka adlaw.

Tailor Sitting

Kini pagabuhaton aron mainat ang unod sa perineyum nga

dili dapat magbara ang dugo sa atong ubos nga legs

Dili dapat ipatong sa babaye ang iyang isa ka tikod sa isa, ang dapat iyang

ibutang ang iyang isa ka legs atubangan sa isa.

Kung makaplastar na siya ug tarong, iyang hinayhinayon ug duo t

mga tuhod padulong sa salog hangtud mabati na nimo nga nainat

perinyum.

Mayo kini nga mga plastar kung ikaw magtan.aw ug TV, m

makig.istorya sa mga amiga.

Maayong plano ang pagbuhat ani, 15 minutos sa isa ka adlaw.

Pagkahuman sa pagburos, dapat mohumok na ang perineyum sa

dapat hapit na mosangyad sa salug ang iyang tuhod kung iduot.

MGA EHERSISYO PAGKAHUMAN PAGPANGA

1 . P el vi c Ti lt

Higda sa imong katre o salog dayon butangi ug unlan ubos sa imIsaka ang imong tuhod padulong sa imong sabakan.

Butangi ug igong kusog dapit sa ubos nga bahin sa imong likoihiyak ang ubos nga bahin sa imong tiyan ayha ipahiluna ang

bahin sa imong likod sa katre o salog. Pugngi kani nga posisyon

sa tulo (3) ka segundo ayha iarko ang ubos nga bahin sa imopalayo sa katre o salog nga imo gihigdaan. Pagahimoa kani m(10) ka higayon. Ayaw pugngi ang imong pagginhawa

nagabuhat ka niini.2. Upper Back Exercise

Pag-ingkod ug tarong dayon ibutang ang imong mga kamotimong dughan. Ilihok ang imong lawas padulong sa too dayon

Pagahimoa kani sa sulod sa napulo (10) ka higayon.

Pagkahuman, ikab-it ang imong mga kamot sa imong liog dayosa too ug sa wala sa sulod sa napulo (10) ka higayon.

Pagakahuman, ibutang ang imong mga kamot dapit sa imongdayon ipataas ang imong mga kamot lapas sa imong ulo. Pugngi

posisyon sa sulod sa tulo (3) ka segundo ayha iubos balik ang imkamot.

ANG DAPAT BANTAYAN KUNG MAGBATI NA

MABDUS

1. Pagdugo o spotting gikan sa kinatawo sa inahan2. Pagluya,pagkalipong ug pang luspad3. Pag sige ug suol sa tiyan ug kung iduot kini gahi.4. Pag hilanat (100.5 F/38.1 C)

5. Padayon nga pg suka-suka nga nahimong rason sa pagnipermenting pag ka uhaw,mala ang baba,luya ug paggaan sa ulo,ito

ug pagkagamay sa ihi.senyales kini sa dehydration.6. Pagdugo sa retina sa mata tungod sa pagtaas sa presyo sa dugo magsuka ang mabdus.

7. Pagtaas sa presyo sa dugo (BP) sa 140/90 nga nay pg sak

pagpanghupong sa dagway,mata,kamot ug tiil,halap nga panpagtaas sa protina sa atong ihi.

8. Panagsang paglihok sa bata sa sulod sa tiyan(minus 4 ka sipa kada

9. Pagbusog kada 10 minuto o kada minute

10.Pag gawas ug tin-aw,pink or brown nga tubig gikan sa kinatawo sa

http://magtan.aw/http://magtan.aw/

8/9/2019 Final Pamphlete2

2/2

Capitol UniversitCorrales Ext./Osmea Sts

Cagayan de Oro City

College OfNursing

My Baby and Me,Today and Tomorrow

May 21, 2010Puntod Health Center

Brgy. Puntod, Cagayan de O

City

Ang pag suol ug pag dugo nga mu abot hangtod sa unang 20 kasimana dapat

paga bantayan tungod kay timailhan kini nga ikaw pwedeng makuhaan.

MGA ANGAY ANDAMON SA DILI PA MANGANAK

Mga butang nga kinahanglanun

Diaper (para sa mama)

Baby blanket

Disposable diaper (para sa bata)

Toothbrush (para sa mama)

Bottled water

Bath robe sa mama

1. Siguraduha ug timaan ug dala always sa numero sa hospital

ug numero sa imong health provider, sugod sa duha ka

simana before manganak.

2. Hiposa daan ug ibutang sa bag ang mga kinahanglanun nga para manganak.

3. Siguraduha nga intact tanan nga documento sa prenatal check up nimo.

4. Kung gaplano kamo nga sa balay manganak i-double check ang mgakinahanglanon. Make sure nga available ang midwife ug dali ra makontak.

5. Siguraduha dan pagpili sa pangalan sa bata nga ganahan nimo.

6. Pag prepara daan ug kwarta sa mga gasto.

7. Planuha daan kung unsa nga birth plan ang gamiton (CS or normal)

8. Pagsecure daan sa mga supplies nga naka-ready pag-uli sa balay sama sa

lampin, botilya sa gatas ug extra diaper.

IMPORTANSYA SA NEWBORN SCREENING

Usa kini siya nga pamaagi sa pag susi sa bag-ong natawong bata aronmahibal-an ug matambalan sa sayo nga panahon ang mga posibleng sakit nga

pwede makuha sa mga nanay ug tatay o bisan sa mga kaliwat, pareha sa diabetes,metabolic, sakit sa dugo ug uban pa nga atong pagahisgutan kron.

Kanus.a man magpa-NEW BORN SCREENING?

>Sul od sa 48 ka ora s o du ha ka adl aw h uman p anga nak

>kung naa sa ICU ang baby, 3 ka adlaw human panganak.

Unsa nga mga sakit na pwede nato mahibal.an pamaagi sa new born

screening?

>(CH) Congenital hypothyroidism kung kini siya dili matambalan sa pipila kabulan nga milabay sukad sa pagpanganak sa bata,pag mugrabe ang congenital

hypothyroidism maka resulta niini sa pag undang ug dako sa bata ug sa pagkadaotsa panghuna-huna sa bata nga dili na matambalan.

Tambal kanunay nga pag inom ug thyroid hormone na ginatawag nga

THYROXINE.

>(CAH) Congenital adrenal hyperplasia sobraan o kuwangan sa paghatag o

pagpagawas sa sex steroids nga magresulta sa problema sa pagkalalaki opagkakababae sa apektado nga bata. Mag resulta ni sa pagkamatay tungod sa pagkawala sa asin nga gikan sa atong kidney.

Tambal- ilisan ang usa o ang pareha nga hormone nga nawala.

>(GAL) Galactosemia ang sobra nga paghatag o pagpagawas ug galactose sa

atong dugo tungod kay naay nawala nga enzyme na ginatawag nga GALT nga ga-awhag o ga usab sa galactose aron mahimong glucose. Kini siya mag resulta sa

pagkahilo sa lawas ug maghatod ug mas seryoso nga komplikasyon. Kung kini

dili matambalan diretso, naay 75 ka porsyento nga ang mga bag-ong natawongbata ay mamatay, ug ang mga pipila nga mahitabo ka yang; Paghubag saatay(enlarged liver), Pagkabuta, Pagkadaot sa panghuna-huna, Kidney Failure

Tambal-Pagpugong ug kaon sa mga pagkaon nga nay lactose ug galactose.

>(PKU)Phenylketonuria- sakit nga makuha sa mga kaliwat. Ang bata kay

kuwangan o mugbo ang lebel sa iyang enzyme phenylalanine hydroxylase(PAH).Kung dili matambalan mag resulta kini sa pagkadaot sa iyang panghuna-huna. Tamba l-hangtud sa hangtod nga pag bawas ug protina o protein sa pagkaon.

>G6PD Deficiency- usa ka kondisyon o sakit nga makuha sa kaliwat nga pwedemagresulta sa pag-ubos sa lebel sa dugo (hemolytic anemia).

Tambal- Paglikay sa mga tambal ug pagkaon nga makapasamot sa anemia.Kini siya nga test ay dili para matambalan ang mga pwede mahibaw.an

nga sakit sa kini nga pamaagi kon dili makatabang sa sayo nga panahon sa pag

dipara sa mga sakit nga maka resulta sa pagkadaot sa panghuna-huna sa bata oang pinakasamot, pagkamatay. Ang mga resulta sa new born screening kaymakuha sulod lamang sa tulo ka semana human pagdawat sa laboratory ug pag

testing sa mga sample.

IMPORTANSYA SA PAGPASUSO

P-agmahal

A-ng gatas nga libre

G-atas nga para gyud sa bata

P-agpabalik sa posisyon samatres

A-lang sa kahimsug sa bata

S-al-ang sa pagbuntis

U-nang tulo sa colustrum

S-aktong pagtubo sa huna-huna

O-ras og kwarta makadaginot

UNSAON PAG-ATIMAN SA PUSOD SA BATA SA

BALAY

(Pagkahuman ug puli sa diaper)

Una, mag-andam ug gapas ug butngan kini ug igo-igo lang na alcohol

Sugdan ug trapo sa cord gikan sa pinaka-ubos paingon sa taas, aypag-limpyo para dili kini pagapuy-an sa mikrobyo na maghimongmga komplikasyon.

Para sa pas-pas na pag-uga sa pusod, pwede kining ipa-expose sa ha

kini buhaton 1-2 sa isa ka-adlaw

ANG SAKTONG PAGLIGO SA BATA

1. Hugasan ang kamot,kuhaon ang tanan gamit sa pagligo sa bata ug m

ug limpyong twalya ug sinina para sa bata.2. Sudli ug tubig ang planggana nga sakto lang na mahumol ang abagaKinahanglan na sakto ang kainit sa tubig sa temperaturang (38C/100.4 F)

3. Kuhaa usa ang sinina sa bata ayha kini ibutang sa planggana,hinumdumhawid sa bata pag ayo.4. Unaha ang tiil sa pag butang sa tubig,gamita ang usa ka kamot sa pa

sa liog ug ulo sa bata. Bubuan sa kanunay ang bata sa tubig mabugnawan.5. Paggamit ug bathing lotion na para sa bata o mild soap kung kinahang

6. Sa pagligo sa bata,kinahanglan gamiton ang imong kamot gikan sa taasa ubos.Apila pag trapo ang mga singit-singit sa bata.7. Was wasan ang bata ug mayo.Sa pag alsa sa bata gamita ang usa ka

pag hawid sa ulo ug liog sa bata u gang isa ka kamot nag suporta sa samga tudlo kay naka suporta sa paa,hinumdumi na ang bata digyas kung b8. Ayuha pag trapo ang bata ,dayun pusta kini sa twalya o habol dayun

usa kini hangtod dies minutes. Kung hapit na mauga ang panit sa bata pna butangan ug mild lotion o cream.Pakahuman ,ilisan ang bata sa limpyo na sinina nga angay sa iya ug

bata sa limpyo nga habol.

Mga dapat mahibaw-an sa Pagpasuso

Pwede makapasuso ang inahan ngagihilantan og gi-hepa

Dili pwede magpapasuo ang inahannga nay TB

Dili dapat maggamit og alcohol sapaglimpyo sa nipple.

Mas insakto ang nutrisyon nga naa sagatas sa inahan

Mas dali ra mahilis ang gatas sainahan (muobos ang tsansa ngamagkalibanga ang bata.