F # ja i to (1923) # pn

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

1/42

JA" I

TO"

(1923)

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

2/42

[PRZEDMOWA]

Niniejsze wywody stanowi !i" da#szy $ozwa%a& zaini!jowany!' w naszej$oz$awie tJenseits des Lustprinzips * $ozwa%a&+ w stos,n-, do -t.$y!'

$zyj/e0 ostaw nieja-ie"o %y!z#iwe"o zainte$esowania Wywody te odej0,j wy/o%one w tej $oz$awie idee+ wi% je z $.%ny0i a-ta0i oznany0i dzi-i o4se$wa!ji ana#ity!znej i $.4,j na tej odstawie wysn,5 nowewnios-i+ nie os,wa0y si w ni!' jedna- do nowy!' zao%y!ze& z 4io#o"ii+tote% $ozwa%ania te s 4#i%sze sy!'oana#izie ni% $oz,0owania $zedstawionewJenseits des Lustprinzips. Rozwa%ania te 0aj !'a$a-te$ $a!zej syntety!znyni% se-,#atywny+ wydaje si+ %e z0ie$zaj do wznios/e"o !e#, Zdaj so4ie

jedna- s$aw+ %e zat$zy0,j si jedynie na $ez,#tata!' osi"nity!' ta-z "$,4sza * je6#i o 0nie !'odzi+ !a/-owi!ie z"adza0 si z ty0 o"$ani!zenie0A oza ty0 $ozwa%ania te o$,szaj -westie+ -t.$e doty!'!zas nie 4y/y

$zed0iote0 o$a!owania sy!'oana#ity!zne"o+ jest zate0 nie,ni-nione+ %eo$,szy0y t, ewne teo$ie wys,nite $zez nieana#ity-.w !zy 4y/y!' ana#i ty-.w w t$a-!ie i!' odw$ot, od sy!'oana#izy 7a- w o".#e jeste0 zawsze "ot.w ,zna5 zo4owizania+ ja-ie 0a0 wo4e! 0y!' ws./$a!owni-.w+ w ty0wyad-, nie ,wa%a0 jedna-+ 4y0 0ia/ ja-i6 sz!ze".#ny d/," wdzi!zno6!i8e6#i sy!'oana#iza doty!'!zas nie zaj0owa/a si ewny0i s$awa0i+ to ni"dy nie dzia/o si ta- d#ate"o+ %e $zeo!zy/a wyni-aj!e z te"o $ez,#taty !zy %e!'!ia/a4y zane"owa5 i!' donios/o65 * dzia/o si ta- d#ate"o+ %e od%a/a ona

ewn d$o"+ -t.$a nie zawiod/a jej jesz!ze a% ta- da#e-o A -iedy j,% w$esz!iezasz/a ta- da#e-o+ o-aza/o si+ %e widzi te s$awy ina!zej

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

3/42

I.

W:ADOMO;:N:EW:ADOMO;

W ty0 $ozdzia#e w$owadzaj!y0 nie owie0y ni! nowe"o+ nie 4dzie0y te%0o"#i ,ni-n5 owta$zania te"o+ !o j,% w!ze6niej ta- !zsto dane na0 4y/ostwie$dza5

Roz$.%nienie te"o+ !o sy!'i!zne+ na 6wiado0e i nie6wiado0e+ to odstawowa $zes/an-a sy!'oana#izy< to w/a6nie ona daje jej 0o%#iwo65 z$oz,0ienia+ w/!zenia w na,- ty#e% !zsty!'+ !o donios/y!' $o!es.w ato#o"i!zny!' Powt.$z0y to $az jesz!ze+ !'o5 inny0i s/owa0i= sy!'oana#izanie 0o%e $zenie65 istoty sy!'i!zno6!i do 6wiado0o6!i * 0,si t$a-towa56wiado0o65 ja-o ewn !e!' * !e!' zwizan z inny0i !e!'a0i #,4 ozostaj! z da#a od ni!'

>dy4y0 0."/ so4ie wyo4$azi5+ %e wszys!y zainte$esowani sy!'o#o"i$ze!zytaj t $oz$aw+ $zy"otowany 4y/4y0 na to+ %e j,% t,taj ja-a6 !z65!zyte#ni-.w si zat$zy0a i nie ze!'!e .j65 da#ej+ t,taj 0a0y 4owie0 do!zynienia z ie$wszy0 szy4o#ete0 sy!'oana#izy Wi-szo6!i os.4 wy-szta/

!ony!' i#ozoi!znie idea sy!'i-i nie6wiado0ej wydaje si ta- nieojta+ %e,znajjza a4s,$da#n+ s$ze!zn ze zwy-/ #o"i- Wydaje 0i si+ %e wyni-ato std+ i% #,dzi !i ni"dy nie 4ada#i odno6ny!' zjawis- 'inozy i 0a$zeniasenne"o * o zjawis-a!' ato#o"i!zny!' j,% nie wso0n * a to w/a6nie onez0,szaj do ta-ie"o ,j!ia A#e wyznawana $zez ni!' sy!'o#o"ia 6wiado0o6!i nie jest w stanie $ozwi-/a5 $o4#e0.w 0a$zenia senne"o i 'inozy

?y!ie 6wiado0y0 to te$0in $zede wszyst-i0 !zysto oisowy * te$0inowo/,j!y si na naj4a$dziej 4ezo6$ednie i niezawodne ost$ze%enie Do6wiad!zenie o-az,je na0 w.w!zas+ %e ja-i6 e#e0ent sy!'i!zny+ na $zy-/adwyo4$a%enie+ zazwy!zaj nie jest e$0anentnie ,6wiada0iany Wydaje si $a!zej !'a$a-te$ysty!zne+ %e stan 6wiado0o6!i szy4-o $ze0ija< wyo4$a%enie+-t.$e te$az jest ,6wiada0iane+ w nastnej !'wi#i nie jest j,% 6wiado0e+ ato#i

$zy za/o%eni,+ %e se/nione zostan ewne wa$,n-i+ 0o%e ono na ow$.tojawi5 si w 6wiado0o6!i @zy0 jest ono ty0!zase0 * te"o nie wie0ydy4y60y j,% w ty0 0iejs!, !'!ie#i zaoonowa5+wda#i4y60y si w ja/owy s.$ s/owny

A#e 0y dota$#i60y do te$0in, !zy oj!ia Bnie6wiado0o6!iC inn d$o"* d$o" o$a!owania do6wiad!ze&+ w t$a-!ie -t.$y!' ewn $o# od"$ywa dynamikasy!'i!zna Dowiedzie#i60y si * to zna!zy 0,sie#i60y za/o%y5 * %eistniej 4a$dzo intensywne $o!esy !zy wyo4$a%enia sy!'i!zne * od ,wa"na#e%y t, wzi5 !zynni- $zede wszyst-i0 i#o6!iowy+ a zate0 e-ono0i!zny

* -t.$e 0o" 0ie5 d#a %y!ia sy!'i!zne"o wszyst-ie te s-,t-i+ ja-ie o!i"ajza so4 inne wyo4$a%enia+ $.wnie% ta-ie s-,t-i+ -t.$e na ow$.t 0o%na so4ie,6wiado0i5 ja-o wyo4$a%enia+ ty#e %e one sa0e nie s 6wiado0e Nie 0,si0yw ty0 0iejs!, sz!ze"./owo owta$za5 te"o+ !o j,% ta- !zsto dane na0 4y/o

$zedstawia51 Wysta$!zy+ je6#i owie0y+ %e t,taj $zyst,je teo$ia sy!'oana#ity!zna+ twie$dz!+ i% ta-ie wyo4$a%enia nie 0o" 4y5 6wiado0e+ oniewa%s$ze!iwia si te0, ewna si/a+ a#e %e ta- w o".#e 0o"/y4y one zosta5 ,6wiado0ione+ a w.w!zas 0o%na 4y si $ze-ona5+ w ja- niewie#-i0 stoni, s one$.%ne od inny!'+ ,znany!' j,% e#e0ent.w sy!'i!zny!' 7eo$ii tej nie sos.4o4a#i5 twie$dzenie0+ %e te!'ni-a sy!'oana#ity!zna zna#az/a 6$od-i+ za o0o!

-t.$y!' 0o%na znie65 oie$aj! si si/ i ,6wiado0i5 odno6ne wyo4$a%eniatan+ w -t.$y0 e#e0enty te znajd,j si $zed ,6wiado0ienie0+ o-$e6#a0y0iane0 wyparcia, si/ za6+ -t.$a owo wya$!ie s$owadza i je odt$zy0,je+od!z,wa0y *ja- twie$dzi0y * w t$a-!ie $a!y ana#ity!znej w o$0ie oporu.

A zate0 nasze oj!ie nie6wiado0o6!i ,zys-,je0y z teo$ii wya$!ia 7o+!o wya$te+ jest d#a nas wzo$e0 nie6wiado0o6!i Widzi0y jedna-+ %e 0a0ydwoja-ie"o $odzaj, nie6wiado0o65= to+ !o ,tajone+ !o za6 jest zdo#ne do,6wiado0ienia+ i to+ !o wya$te ja-o ta-ie i niezdo#ne do ,6wiado0ienia+ je6#inie zostan zastosowane ja-ie6 0etody o te0, Nasz w"#d w dyna0i- sy!'i!zn nie 0o%e ozosta5 4ez w/yw, na zastosowan do niej no0en-#at,$i na jej ois 7o+ !o ,tajone+ !o za6 jest ty#-o oisowo nie6wiado0e+ w ,j!i,niedyna0i!zny0 o-$e6#a0y 0iane0 przedwiadomego; oj!ie niewiado-mego o"$ani!za0y do dyna0i!znie nie6wiado0ie wya$te"o+ a w ten sos.40a0y te$az do !zynienia z t$ze0a te$0ina0i= 6wiado0e (w,$zed6wiado

0e (pw i nie6wiado0e (nw, -t.$y!' sens nie jest !zysto oisowy Pw,za-/ada0y+ jest zna!znie 4#i%sza w ni% nw,oniewa% za6 nw o-$e6#i#i60y0iane0 Bsy!'i!znejC+ w wyad-, ,tajone"o pw ,!zyni0y to ty0 4a$dziejnie$aso4#iwie A#e d#a!ze"o nie !'!e0y 4y5 $a!zej w z"odzie z i#ozoa0ii pw o$az nw -onse-wentnie od$.%nia5 od te"o+ !o sy!'i!zne i#ozoowieza$oonowa#i4y na0 w.w!zas+ 4y60ypw i nw oisa#i ja-o dwa $odzaje !zydwa etay te"o+ !opsychoidalne*w ten sos.4 do$owadzi#i4y60y do z"ody

1Zo4 n( A$e,d+!inige "emerkungen #$er den "egri%% des &n$ewussten in der Psychoanalyse,B:nte$nationa#e Zeits!'$it F$ G$zt#i!'e Psy!'oana#yseC+ t1H1913+ s 11I123< 'esammelte erke, tJ:::+ s K3L*K39< )tudienausga$e, t :::+ s 31+ 33 i nast *+ilka uwag na temat pojcia niewia-domoci w psychoanalizie,($ze/o%y/ Ro4e$t Resz-e+ s 1M i s 2L i nast niniejsze"o to0, * ($zy(t/,0] [P$zy( wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

5/42

Ja i to (/012

112

-,t-ie0 te"o 4y/y4y jedna- nies-o&!zone $o4#e0y ois,+ a jedynie #i!z!ysi a-t+ %e owo sy!'oida#ne z"adza/o4y si $awie od -a%dy0 wz"#de0z ty0+ !o ,znane za sy!'i!zne+ zosta/4y wya$ty na #an da#szy+ na !zo/o za6wys,n/4y si $zesd o!'odz!y z eo-i+ w -t.$ej owo sy!'oida#ne !zy

je"o najistotniejsza !e!'a 4y/y jesz!ze nieznane7e$az 0o"#i60y j,% wy"odnie za"osoda$owa5 t$zy nasze te$0iny *w,

pw i nw* nie zao0inaj! jedynie o ty0+ %e w sensie oisowy0 istniejedwoja-ie"o $odzaj, nie6wiado0o65+ w sensie dyna0i!zny0 za6 ty#-o jednaW zwiz-, z nie-t.$y0i !e#a0i $zedstawienia $oz$.%nienie to 0o%na o0in5+ w zwiz-, z inny0i jest ono $ze!z jasna nieodzowne 7a- !zy owa- do65do4$ze $zyzwy!zai#i60y si do tej dw,zna!zno6!i nie6wiado0o6!i i ,0ie#i60y do4$ze dawa5 so4ie z ty0 $ad ni-n5 te"o * na ty#e+ na i#e ja $oz,0ie0t $o4#e0aty- * nieodo4na< $oz$.%nienie na 6wiado0o65 i nie6wiado0o65to ostate!znie -westia ost$ze"ania+ to ytanie+ na -t.$e 0o%na odowiedzie5

jedynie Bta-C #,4 BnieC< sa0 a-t ost$ze"ania nie ,dzie#a ino$0a!ji o ty0+z ja-ie"o owod, !o6 jest ost$ze"ane #,4 nie Nie 0o%na s-a$%y5 si na to+ %e

to+ !o dyna0i!zne+ ojawia si jedynie w dw,zna!znej osta!i2

28e6#i o to !'odzi+ zo4 $e,d+!inige "emerkungen #$er den "egri%% des &n$weussten in derPsychoanalyse, dz !yt< 'esammelte erke, t J:::< )tudienausga$e, t :::+ s 2I i nast (+ilkauwag na temat pojcia niewiadomoci w psychoanalizie, dz !yt+ s 1 i nast niniejsze"o to0,* $zy t/,0) Zo4 $.wnie% $e,d+3as &n$ewusste, dz !yt< 'esammelte erke, t < )tudie-nausga$e, t :::+ s 12 i nast (4iewiadomo5, dz !yt+ s 9 i nast niniejsze"o to0, * $zyt/,0) * $zy wyd] W ty0 0iejs!, na#e%a/o4y wso0nie5 o nowy0 zw$o!ie w -$yty!e nie6wiado0o6!i Nie-t.$zy 4ada!ze+ -t.$zy nie od0awiaj ,znania a-t.w od-$yty!' $zez sy!'oana#iz+ nie !'! jedna- ,zna5 istnienia nie6wiado0o6!i+ ,!ie-aj si do wy4ie", o#e"aj!e"o naty0+ %e odwo/,j si do niewt#iwe"o a-t,+ i% $.wnie% 6wiado0o65 *ja-o zjawis-o * 0o%naozna5 ja-o d/,"i sze$e" $.%ny!' sz!ze4#i intensywno6!i !zy wy$azisto6!i 8a- istniej zjawis-a,6wiada0iane so4ie w o$0ie nade$ %ywej+ jas-$awej+ ,!'wytnej+ ta- $.wnie% dane na0 $ze%ywa5 inne zjawis-a+ -t.$e ,6wiada0ia0y so4ie jedynie s/a4o !zy w o$0ie #edwie za,wa%a#nej+a najs/a4iej ,6wiada0iane s w/a6nie te zjawis-a+ w stos,n-, do -t.$y!' sy!'oana#iza !'!ia/a4y,%ywa5 owe"o nieodowiednie"o te$0in, Bnie6wiado0eC Qe!z $ze!ie% nawet one s 6wiado0e!zy te% Bznajd,j si w 6wiado0o6!iC+ 0o%na je ,6wiado0i5 so4ie w e/ni i do4itnie+ je6#i ty#-oo6wi!i si i0 dostate!znie d,%o ,wa"i

O i#e na nasze $ozst$zy"ni!ie ta-iej ,za#e%nionej a#4o od -onwen!ji+ a#4o od !zynni-.w ,!z,!iowy!' -westii 0o" w/ywa5 ja-ie-o#wie- a$",0enty+ w ty0 0iejs!, $a"nie0y wy"/osi5 nast,j! ,wa"= odwo/anie si do s-a#i wy$azisto6!i te"o+ !o ,6wiada0iane+ nie jest !zynni-ie0wi%!y0 i nie 0a si/y dowodowej+ ja- !'o54y w wyad-, ana#o"i!zne"o stwie$dzenia= B:stniejeta- wie#e stoni intensywno6!i o6wiet#enia+ od 6wiat/a jas-$awe"o do 0d/ej o6wiaty+ a w $ez,#ta!ie !o6 ta-ie"o+ ja- !a/-owite !ie0no6!i+ nie istniejeC A#4o= B:stniej $.%ne stonie wita#no6!i+a w $ez,#ta!ie 60ie$!i nie 0aC twie$dzenia ta-owe w ewny0 ,j!i, 0o" 4y5 sensowne+w $a-ty!e na#e%y je jedna- od$z,!i5 * za,wa%a0y to w.w!zas+ "dy na i!' odstawie $a"nie0ywysn,5 ewne wnios-i+ na $zy-/ad= BA zate0 w o".#e nie t$ze4a zaa#a5 6wiat/aC a#4o= BA zate0wszyst-ie o$"aniz0y s nie60ie$te#neC : da#ej+ do-on,j! s,4s,0!ji te"o+ !o nieza,wa%a#ne+od 6wiado0o65+ nie osi"a0y ni! inne"o+ ja- ty#-o ty#e+ %e #i-wid,je0y jedynie 4ezo6$edniewno65+ -t.$a w sy!'i!e w o".#e nie istnieje wiado0o65+ o -t.$ej !z/owie- nie wie+ wydaje0i si !zy06 zna!znie 4a$dziej a4s,$da#ny0 ni% sy!'i-a nie6wiado0a : w$esz!ie ta-ie ,to%sa0ianie s$aw niedost$ze"any!' z nie6wiado0o6!i od4ywa si najwy$aniej $zy nie,wz"#d

niani, stos,n-.w dyna0i!zny!'+ 0ia$odajny!' d#a ,j!ia sy!'oana#ity!zne"o A#4owie0

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

6/42

116 Psychologia niewiadomoci

W da#szy0 to-, $a!y sy!'oana#ity!znej o-aza/o si jedna-+ %e $.wnie%te $oz$.%nienia s+ $a-ty!znie $ze!z 4io$!+ niedostate!zne ?io$! od ,wa"syt,a!je+ -t.$e te"o dowodz+ ja-o 0o0ent de!yd,j!y na#e%y zaa-!entowa5nast,j!y !zynni- Wy$o4i#i60y so4ie wyo4$a%enie s.jnej o$"aniza!ji $o!es.w sy!'i!zny!' za!'odz!y!' w wyad-, oso4y * oso4 t ,znaje0y zato%sa0 z +jaC Z owy0 +jaC zwizana jest 6wiado0o65+ -t.$a oanowa/a dosty do $,!'#iwo6!i+ !zy#i do od$owadzania o4,dze& w -ie$,n-, 6wiata zewnt$zne"o< jest to ta sa0a instan!ja sy!'i!zna+ -t.$a no! idzie sa5+ a w.w!zas to ona e/ni ,n-!j !enzo$a senne"o Od te"o + jaC wy!'odz $.wnie%wya$!ia+ z s$aw -t.$y!' ewne d%enia sy!'i!zne 0aj 4y5 wy-#,!zonenie ty#-o ze 6wiado0o6!i+ #e!z ta-%e z wsze#-ie"o $odzaj, 0o%#iwo6!i o4owizywania i ,a-tywnienia 7o+ !o zosta/o ,s,nite $zez wya$!ie+ w t$a-!ieana#izy staje na$ze!iw-o+ jaC+ a w.w!zas ana#iza 0a za zadanie z#i-widowa5oo$y+ ja-ie $zejawia BjaC w zwiz-, z ty0+ !o wya$te @.%+ w t$a-!ie ana#izy0o%e0y si $ze-ona5+ %e !'o$y oada w t$,dno6!i+ je6#i stawia0y $zed ni0

ewne zadania< je"o s-oja$zenia zawodz+ "dy 0aj si z4#i%y5 do te"o+ !owya$te Powiada0y w.w!zas+ %e a!jent znajd,je si od anowanie0oo$,+ a#e %e on sa0 nie zdaje so4ie z te"o s$awy+ i nawet w.w!zas+ "dy4y

na odstawie ,!z,5 4$a-, $oz-oszy 0ia/ z"adn5+ i% te$az oto dzia/a w ni0o.$+ nie ot$ai "o nazwa5 ani owiedzie5+ na !zy0 on o#e"a Poniewa%jedna- o.$ .w wyni-a z jaC i do BjaC na#e%y+ staje0y w o4#i!z, nie$zewidzianej syt,a!ji W sa0y0 +jaC zna#e#i60y !o6+ !o $.wnie% jest nie6wiado0ei !o za!'ow,je si do-/adnie ta- sa0o+ ja- wya$te+ !zy#i !o6+ !o $zejawiasi#ne oddzia/ywania+ 0i0o %e sa0o nie jest 6wiado0e+ je6#i za6 0a zosta5,6wiado0ione+ wy0a"a wy-onania se!yi!znej $a!y W -onse-wen!ji te"odo6wiad!zenia w $a-ty!e ana#ity!znej 0a0y do !zynienia z nies-o&!zeniewie#o0a niejasno6!ia0i i $o4#e0a0i+ je6#i !'!e0y si t$zy0a5 te$0ino#o"ii+do -t.$ej zd%y#i60y si j,% $zyzwy!zai5 i na $zy-/ad s$owadza5 ne$wi!edo -on#i-t, o0idzy 6wiado0o6!i i nie6wiado0o6!i 7ote% oozy!j t

owinni60y+ ja- odowiada na0 nasz w"#d w st$,-t,$a#ne stos,n-i %y!iasy!'i!zne"o+ zasti5 inn oozy!j= oozy!j o0idzy s.jny0 +jaC i odsz!zeiony0i od nie"o t$e6!ia0i wya$ty0i3

-,t-i+ ja-ie wyni-aj z te"o d#a nasze"o ,j!ia nie6wiado0o6!i+ s jedna-zna!znie 4a$dziej donios/e Pie$wsza -o$e-ta do$owadzi/a nas do $zyj!ia

do,sz!za0y si w.w!zas zanie!'ania dw.!' a-t.w= o ie$wsze+ %e 4a$dzo t$,dno+ jedyniez najwi-szy0 0ozo/e0 0o%e0y o6wi!i5 ta-i0 nieza,wa%a#ny0 zjawis-o0 dostate!znie d,%o,wa"i+ o wt.$e za6+ %e nawet je6#i ,da si na0 $ozozna5 6wiado0ie !o6+ !ze"o w!ze6niej nie za ,wa%a#i60y+ !o za6 te$az wydaje na0 si !a/-owi!ie o4!e+ $ze!iwstawne+ 6wiado0o65 4$,ta#nieto od$z,!a Odnoszenie oj!ia nie6wiado0o6!i do !ze"o6+ !o s/a4o dost$ze"a0y !zy do !ze"o6+!ze"o nie dost$ze"a0y w!a#e+ to jedynie o!'odna $zesd,+ d#a -t.$e"o to%sa0o65 te"o+ !o sy!'i!zne+ z ty0+ !o 6wiado0e+ stanowi $awd $az na zawsze ,6wi!on

3Zo4 $e,d+Jensei ts des Lustprinzips [dz !yt< 'esammelte erke, t :::< )tudienausga$e,t :::+ s 229 (Poza zasad7 rozkoszy, dz !yt+ s 1IK i nast niniejsze"o to0, * $zy t/,0)* $zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

7/42

Ja i to (/012

118

e$se-tywy dyna0i!znej+ d$,"a za6 do $oz,0ienia st$,-t,$a#ne"o znaje0y+ %e nw nie o-$ywa si z ty0+ !o wya$te< s/,szne jest stwie$dzenie+ %ewszyst-o+ !o wya$te+ jest nw, a#e nie wszyst-o nwjest te% wya$te R.wnie% ja-a6 * ?." jeden wie+ ja- wa%na * !z65+ jaC 0o%e 4y5 * z ewno6!i

jest * nw6. : owa nw+ jaC nie jest ,tajona w sensie pw* ona nie 0o%e zosta5,a-tywniona+ nie staj! si za$aze0w, a jej ,6wiado0ienie nie owinno s$awia5 wie#-i!' t$,dno6!i 8e6#i staje0y w o4#i!z, -onie!zno6!i wys,ni!ia 'iotezy na te0at istnienia t$ze!iej+ nie wya$tej nw, 0,si0y w.w!zas $zyzna5+ i%!'a$a-te$ owe"o 4y!ia nie6wiado0y0 to -westia+ -t.$a t$a!i d#a nas zna!zenie@'odzi t, o ja-o65 wie#ozna!zn+ o !o6+ !o nie ozwa#a na wysn,wanie da#e-oid!y!' wnios-.w !'a$a-te$yz,j!y!' si wy/!zno6!i Powinni60y si

jedna- st$ze! $zed zanied4ywanie0 owej nie6wiado0o6!i+ 4o w -o&!, !e!'a4y!ia 6wiado0y0 #,4 nie to jedyne 6wiate/-o w 0$o-a!' sy!'o#o"ii "/4i

KPo"#d ten $e$ezentowa/ $e,d nie ty#-o w Jenseits des Lustprinzips [dz !yt< 'esammelteerke, t :::+ s 3 i nast< )tudienausga$e, t :::< Poza zasad7 rozkoszy, dz !yt+ s 1S3 i nastniniejsze"o to0, * $zy t/,0]+ #e!z ta-%e w= 3as &n$ewusste, dz !yt< 'esammelte erke,t < )tudienausga$e, t :::+ s 11*12 *4iewiadomo5, dz !yt+ s 11 i nast niniejsze"o to0,

* $zy t/,0] [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

8/42

ILJA" I

TO"

?adania ato#o"i!zne z4yt wy/!znie zw$.!i/y nasz ,wa" na to+ !o wya$te7e$az !'!e0y dowiedzie5 si wi!ej na te0at +jaC+ wie0y 4owie0+ %e $.wnie% +jaC 0o%e 4y5 nie6wiado0e we w/a6!iwy0 sensie te"o s/owa 8edyny0

,n-te0 za!zeienia w t$a-!ie naszy!' 4ada& 4y/a doty!'!zas !e!'a 4y!ia6wiado0y0 #,4 nie6wiado0y0< ostatnio dowiedzie#i60y si+ ja- 4a$dzo 0o%eto 4y5 wie#ozna!zne

@.%+ !a/a nasza wiedza jest zawsze zwizana ze 6wiado0o6!i R.wnie%nw 0o%e0y ozna5 jedynie w ta-i sos.4+ %e j so4ie ,6wiado0i0y A#e+zat$zy0aj0y si= ja- to 0o%#iwe @o ozna!za= ,6wiado0i5 !o6 so4ie W ja-isos.4 si to dzieje

Wie0y j,%+ do !ze"o owinni60y t, nawiza5 twie$dzi#i60y+ %e 6wiado0o65 to owie$z!'nia aa$at, sy!'i!zne"o+ to zna!zy= $zyisa#i60y 6wiado0o65 ja-o ,n-!j ewne0, syste0owi+ -t.$y * w ,j!i, $zest$zenny0

* 4y/ ie$wszy0 syste0e0 6wiata zewnt$zne"o P$zest$zenny0+ nota4ene+

nie ty#-o w zna!zeni, ,n-!ji+ #e!z ta-%e ty0 $aze0 w zna!zeni, st$,-t,$yanato0i!znej R.wnie% nasze 4adanie 0,si o4$a5 za ,n-t wyj6!ia t ost$ze"aj! owie$z!'ni

Z ".$yw s wszyst-ie ost$ze%enia $zy4ywaj!e z zewnt$z (ost$ze%enia z0ys/owe)+ a ta-%e te ost$ze%enia $zy4ywaj!e od wewnt$z+ -t.$eo-$e6#a0y 0iane0 Bdozna&C i B,!z,5C A#e ja- $zedstawia si s$awa w wy

ad-, owy!' $o!es.w wewnt$zny!'+ -t.$e * ta- z "$,4sza i nie$e!yzyjnie* 0o%e0y z4io$!zo ,j5 ja-o $o!esy 0y6#owe @zy $o!esy te+ $ze4ie"aj!e "dzie6 we wnt$z, aa$at, ja-o $zes,ni!ia ene$"ii sy!'i!znej na d$odzewiod!ej do dzia/ania * $zy4ywaj na owie$z!'ni+ -t.$a s$awia+ %e owstaje 6wiado0o65 A 0o%e to 6wiado0o65 $zy4ywa do ni!' Za,wa%0y+ %e0a0y t, do !zynienia z jedn z ty!' t$,dno6!i+ -t.$e owstaj w.w!zas+ "dy!'!e0y owa%nie ot$a-towa5 $zest$zenne+ toi!zne wyo4$a%enie $o!es,

sy!'i!zne"o O4ie $zedstawione t, 0o%#iwo6!i s w $.wnej 0ie$ze nie0o%#iwe+ 0,si t, za!'odzi5 ja-i6 t$ze!i $zyade-S

Zo4 $e,d+Jenseits des Lustprinzips [dz !yt< 'esammelte erke, t :::< )tudienausga$e, t :::+s 23S

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

9/42

11: Psychologia niewiadomoci

>dzie indziejIwys,n#i60y j,% 'iotez+ %e $awdziwa $.%ni!a o0idzywyo4$a%enie0 (ide) nw i pw o#e"a na ty0+ i% to ie$wsze $ea#iz,je siw ja-i06 0ate$ia#e+ -t.$y ozostaje nieznany+ od!zas "dy w wyad-, te"od$,"ie"o (pw do!'odzi do te"o owizanie z wyo$raeniami sraumlehre, dz !yt< 'esammelte erke,t < )tudienausga$e, t :::+ $zyis 1 na s 1I *Betapsychologiczne uzupe

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

10/42

Ja i to (/012

110

zna-.w o0o!ni!zy!' /owo jest jedna- w/a6!iwie $eszt- wso0nieniows/owa zas/yszane"o

Nie 0o%e0y w ty0 0iejs!,+ na $zy-/ad "wo#i ,$osz!zenia+ zao0nie5

o zna!zeni, oty!znej $eszt-i wso0nieniowej * wso0nienia $ze!zy * !zyzane"owa5 twie$dzenie+ i% jest 0o%#iwe * i w wyad-, ewny!' os.4 awo$yzowane * ,6wiado0ienie so4ie $o!es.w 0y6#owy!' w o$0ie ow$ot,do $eszte- wiz,a#ny!' 8e6#i !'odzi o se!yi- ta-ie"o 0y6#enia wiz,a#ne"o+ 0o%e0y wy$o4i5 so4ie wyo4$a%enie na ten te0at na odstawie 4adania0a$ze& senny!' i antazji $zed6wiado0y!' * 4adania $ze$owadzone"ow oa$!i, o o4se$wa!je 8 Ja$endon!-aC Dowiad,je0y si+ %e ,6wiado0ionyzostaje t, naj!z6!iej -on-$etny 0ate$ia/ 0y6#i+ je6#i jedna- !'odzi o stos,n-iw se!yi!zny sos.4 o-$e6#aj!e 0y6#i+ nie 0o%na oda5 %adnej wiz,a#nejo$0y wy$az, My6#enie o4$azowe jest zate0 ,6wiado0ienie0 nade$ niee/ny0 8est ono $.wnie% w ja-i6 sos.4 4#i%sze $o!eso0 nie6wiado0y0 ni%0y6#enie w s/owa!'+ jest $.wnie% niewt#iwie sta$sze od nie"o od wz"#de0 onto i i#o"enety!zny0

8e6#i zate0+ 4y ow$.!i5 do naszej a$",0enta!ji+ na ty0 o#e"a sos.4!zynienia $zed6wiado0y0 !ze"o6+ !o jest nie6wiado0e+ w.w!zas na ytanie+w ja-i sos.4 0o%e0y ,!zyni5 ($zed)6wiado0y0 !o6+ !o zosta/o wya$te+

owinni60y ,dzie#i5 nast,j!ej odowiedzi= w ta-i sos.4+ %e za o0o!$a!y ana#ity!znej stwo$zy0y ta-ie ($zed)6wiado0e o"niwa o6$ednieA zate0 6wiado0o65 ozostanie na swoi0 0iejs!,+ #e!z $.wnie% nw niewzniesie si na ozio0w.

O i#e stos,ne- ost$ze%enia zewnt$zne"o do +jaC to -westia nie ,#e"aj!a wt#iwo6!i+ o ty#e stos,ne- ost$ze%enia wewnt$zne"o do + jaC wy0a"a!a/-ie0 oso4ne"o st,di,0 Twestia ta+ o ie$wsze+ 4,dzi wt#iwo6!i+ !zyna$awd ost,je0y s/,sznie+ odnosz! !a/ 6wiado0o65 do owie$z!'niowe"o syste0,p=w.

Z ost$ze%enia wewnt$zne"o wyni-aj doznania $o!es.w za!'odz!y!'w naj$.%niejszy!'+ a z ewno6!i ta-%e naj"/4szy!' wa$stwa!' aa$at,

sy!'i!zne"o to $o!esy s/a4o znane+ a za naj#eszy i!' wzo$ze! 0."/4y,!'odzi5 sze$e" $oz-osz4$a- $oz-oszy one 4a$dziej ie$wotne+ 4a$dzieje#e0enta$ne ni% $o!esy do4ie"aj!e z zewnt$z+ 0o" $.wnie% za!'odzi5w syt,a!ja!' za0!onej 6wiado0o6!i 8e6#i !'odzi o i!' 4a$dziej donios/ezna!zenie e-ono0i!zne o$az ,zasadnienie 0etasy!'o#o"i!zne+ wyowiedzia/e0 si j,% na ten te0at "dzie indziej 12 Doznania te s wie#o0iejs!owe+

odo4nie ja- ost$ze%enia zewnt$zne+ 0o" $.wno!ze6nie o!'odzi5 z wie#,0iejs!+ 0aj! $zy ty0 $.%ne+ nawet $ze!iwstawne ja-o6!i

11 Zo4 te"o%+ >he Psychology o% 3ay-3reams, QondonNew Vo$- 1921 $e,d naisa/ w$owadzenie do tej -si%-i Zo4 $e,d+Fntroduction to= 8 Ja$endon!-+ >he Psychology o% 3ay-3reams,QondonNew Vo$- 1921 Niee/ny $ze-/ad na nie0ie!-i w= te"o%+ 'esammelte erke, t :::+s K39 i nast [P$zy wyd]

12 Zo4 $e,d+Jenseits des Lustprinzips, dz !yt< 'esammelte erke, t :::< )tudienausga$e, t :::+s 23239 *Poza zasad7 rozkoszy, dz !yt+ s 1K i nast niniejsze"o to0, * $zy t/,0] [P$zywyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

11/42

12G Psychologia niewiadomoci

Doznania 0aj!e !'a$a-te$ $oz-oszy nie 0aj w so4ie ni! na$z,!aj!e"o= w najwy%szy0 stoni, 0aj t !e!' nato0iast doznania 4$a-, $oz-oszy Na$z,!aj si one na $o!es $ze0iany+ od$owadzenia+ inte$$et,je0y

$zeto 4$a- $oz-oszy ja-o odwy%szenie+ $oz-osz za6 ja-o o4ni%enie o4sadyene$"ety!znej13 7o+ !o ,6wiada0ia0y so4ie ja-o $oz-osz i 4$a- $oz-oszy+ ze!'!iej0y o-$e6#i5 0iane0 !ze"o6 ja-o6!iowo i i#o6!iowo inne"o w $ze4ie",

sy!'i!zny0 * w ten sos.4 owstanie ytanie+ !zy owo inne 0o%e zosta5,6wiado0ione w 0iejs!,+ -t.$e zaj0,je+ !zy te% 0,si zosta5 $zeniesione dosyste0, p.

Do6wiad!zenie -#ini!zne -a%de na0 oowiedzie5 si za t d$," 0o%#iwo6!i Po-az,je ono+ %e owo inne za!'ow,je si ni!zy0 o4,d-a wya$taMo%e ono $ozwija5 si/y nadowe+ 0i0o %e BjaC nie dost$ze%e w ty0 %adne"o

$zy0,s, Doie$o o.$ stawiany $zy0,sowi+ zat$zy0anie $ea-!ji od$owadzenia s$awia+ i% owo inne naty!'0iast zostaje ,6wiado0ione ja-o 4$a-$oz-oszy Podo4nie ja- nai!ia wyni-aj!e z ot$ze4y+ nie6wiado0y 0o%e

ozosta5 $.wnie% 4.#+ .w !z/on o6$edni o0idzy ost$ze%enie0 wewnt$zny0 i zewnt$zny0+ za!'ow,j!y si ni!zy0 ost$ze%enie wewnt$zne ta-%ew.w!zas+ "dy o!'odzi ze 6wiata zewnt$zne"o /,sznie zate0 za-/ada0y+

%e doznania i ,!z,!ia ,6wiada0iane s doie$o wtedy+ "dy dane i0 jest dot$ze5 do syste0, p;je6#i owo $zewodzenie zostanie za0-nite+ nie ojawiajsi one w o$0ie doznania+ 0i0o %e owo odowiadaj!e i0 inne w $ze4ie",

o4,dzenia jest identy!zne -$.towo+ !'o5 nie!a/-ie0 o$awnie+ 0.wi0yw.w!zas o doznaniach niewiadomych, za!'ow,je0y ow nie!a/-ie0 zasadn ana#o"i z wyo4$a%enia0i nie6wiado0y0i R.%ni!a o#e"a t, 4owie0 naty0+ %e d#a wyo4$a%enia nw najie$w 0,sz zosta5 stwo$zone !z/ony /!z!e+-t.$e $zewodz je do w* nie za!'odzi to w wyad-, dozna& $ze-az,j!y!' si 4ezo6$ednio :nny0i s/owy= $oz$.%nienie w-pw nie 0a sens, wstos,n-, do dozna&+pw w ty0 wyad-, odada+ doznania s 6wiado0e #,4nie6wiado0e A#e "dy zostaj one owizane z wyo4$a%enia0i s/owny0i+to nie i0 zawdzi!zaj one owo ,6wiado0ienie * staj si one 6wiado0ew o$0ie 4ezo6$edniej1K

W ten sos.4 !a/-ie0 jasno $oz,0ie0y j,%+ ja- $o# od"$ywaj wyo4$a

%enia s/owne Dzi-i i!' o6$edni!tw, wewnt$zne $o!esy 0y6#owe stajsi ost$ze%enia0i Ma0y t, do !zynienia z syt,a!j+ ja- "dy4y na#e%a/o t,dowie65 twie$dzenia= wsze#-a wiedza o!'odzi od ost$ze%enia zewnt$zne"oW wyad-, nad0ie$ne"o o4sadzenia 0y6#enia 0y6#i $ze!zywi6!ie ost$ze"asi ja- "dy4y z zewnt$z+ a z te"o wz"#d, ,wa%a si je za $awdziwe

Poniewa% j,% wyja6ni#i60y stos,n-i an,j!e o0idzy ost$ze%enie0 zewnt$zny0 i wewnt$zny0 o$az owie$z!'niowy0 syste0e0pw, 0o%e0y

13 Zo4 $e,d+Jensei ts des Lustprinzips , dz !yt< 'esammelte erke, t :##< )tudienausga$e,t :::+ s 21I i nast *Poza zasad7 rozkoszy, dz !yt+ s 1S3 i nast niniejsze"o to0, * $zy t/,0][P$zy wyd]

1K Zo4 $e,d+3as &n$ewusste, dz !yt< 'esammelte erke, t < )tudienausga$e, t :::+s 13S13I *4iewiadomo5, dz !yt+ s 1L3 niniejsze"o to0, * $zy t/,0] [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

12/42

Ja i to (/012

12/

te$az $zej65 do $oz4,dowywania naszej idei+ jaC Pat$zy0y na nie+ za ,n-twyj6!ia o4ie$aj! syste0 p ja-o je"o $dze&+ ja-o o"a$niaj!e $zede wszyst-i0pw oie$aj! si o $eszt-i wso0nieniowe A#e +jaC+ o !zy0 dane na0

4y/o si $ze-ona5+ jest $.wnie% nie6wiado0e@.%+ wydaje 0i si+ %e odniesie0y wie#- -o$zy65+ je6#i .jdzie0y za

za!'t ewne"o a,to$a+ -t.$y+ wiedziony wz"#da0i oso4isty0i+ da$e0niezaewnia+ i% nie 0a ni! ws.#ne"o ze wznios/ na,- 6!is/ Ma0 t, na 0y6#i>eo$"a >$odde!-a+ -t.$y !o i $,sz od-$e6#a+ i% to+ !o 0y o-$e6#a0y 0iane0nasze"o BjaC+ w %y!i, za!'ow,je si zasadni!zo 4ie$nie+ ta- %e * 4y odwo/a5si do je"o wy$a%enia * Bjeste60y przeywam$zez nieznane+ nieo-ie/znanesi/y1 My $.wnie% odnie6#i60y odo4ne w$a%enie+ !'o!ia% nie do$owadzi/onas to do wy-#,!zenia wszyst-i!' inny!' !zynni-.w+ nie zawa'a0y si jedna-

$zyzna5 od-$y!i, >$odde!-a na#e%ne"o 0, 0iejs!a w st$,-t,$ze na,-i P$oon,j+ 4y ,!zyni5 zado65 te0, w"#dowi w ta-i sos.4+ %e ow wy/aniaj!si z syste0, istot+ -t.$ z$az, jestpw, o-$e6#i5 0iane0 +jaC *das FchH, owza6 inn istot sy!'i!zn+ -t.$ej $zed/,%enie0 jest+ jaC+ -t.$a za6 za!'ow,je

si nw, o-$e6#i5 za >$odde!-ie0 0iane0 Bte"oC *das !sH

/

S.Nie4awe0 zo4a!zy0y+ !zy z owe"o ,j!ia 4dzie0y 0o"#i odnie65 ja-ie6-o$zy6!i d#a ois, i z$oz,0ienia :ndywid,,0 jest te$az d#a nas sy!'i!zny0Bty0C+ jest nieoznane i nie6wiado0e+ BjaC jest nad ni0 owie$z!'ownienad4,dowane * to z nie"o+ ja-o $dzenia+ $oz4,dowywany jest syste0 p.>dy4y60y !'!ie#i $zedstawi5 to w o$0ie "$ai!znej+ doda#i4y60y+ %e +jaCnie o"a$nia Bte"oC w !a/o6!i+ #e!z ty#-o w tej 0ie$ze+ w ja-iej syste0y stanowi je"o [+jaC] owie$z!'ni+ ni!zy0 s-o$,-a jaja stanowi owie$z!'ni je"ownt$za B8aC nie jest ost$o oddzie#one od Bte"oC * s/ywa w d./+ s/ywaj!si z Bty0C

1 Zo4 > >$odde!-+3as "uch Iom !s, Wien 19231S a0 >$odde!- oszed/ w 6#ad za $zy-/ade0 Nietzs!'e"o+ , -t.$e"o ten zai0e- oso4owy

jest o-$e6#enie0 !ze"o6+ !o nieoso4owe+ !ze"o6+ !o+ 4y ta- $ze!+ stanowi -onie!zno65 nat,$a#nw isto!ie !z/owie-a [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

13/42


A#e $.wnie% to+ !o wya$te+ s/ywa si z Bty0C+ jest ty#-o je"o !z6!iWya$te $e!yzyjnie od$.%nia si od BjaC jedynie za s$aw oo$.w wya$!ia* 0o%e si z ni0 -o0,ni-owa5 za o6$edni!twe0 Bte"oC Naty!'0iast za,wa%a0y+ %e $awie wszyst-ie $oz$.%nienia+ ja-ie oisa#i60y t,taj+ za!'!eni

$zez ato#o"i+ odnosz si jedynie do * nie znany!' na0 * owie$z!'niowy!' wa$stw aa$at, sy!'i!zne"o Mo"#i4y60y $zedstawi5 te stos,n-i za

o0o! $ys,n-,1I+ -t.$e"o -ont,$y 0aj s/,%y5 jedynie ,nao!znieni,+ nie wys,waj %adny!' $etensji do inte$$eta!ji Dodaj0y do te"o+ %e +jaC nosi ty#-oz jednej st$ony B-a,!C+ -t.$a * od/," 6wiade!twa anato0ii * nasadzona

jest Bna 4a-ie$C1atwo z$oz,0ie5+ %e + jaC za s$aw 4ezo6$ednie"o w/yw, 6wiata ze

wnt$zne"o i za s$aw o6$edni!zenia o0idzyp i w stanowi z0ienion!z65 Bte"oC+ %e jest ono w ewny0 sensie -ontyn,a!j z$.%ni!owania owie$z!'niowe"o B8aC sta$a si $.wnie% $ea#izowa5 w/yw 6wiata zewnt$zne"o na BtoC o$az w/asne za0ia$y+ d%y do ,stanowienia zasady $ze!zywisto6!ina 0iejs!, zasady $oz-oszy+ -t.$a w Bty0C do0in,je 4ez %adny!' o"$ani!ze&Post$ze"anie od"$ywa w wyad-, + jaC t sa0 $o#+ ja-a w wyad-, Bte"oC

$zyada w ,dzia#e odowi B8aC $e$ezent,je to+ !o 0o%na 4y o-$e6#i5

0iane0 $oz,0, i na0ys/, * w $ze!iwie&stwie do Bte"oC+ -t.$e zawie$ana0itno6!i Wszyst-o to o-$ywa si z owsze!'nie znany0i $oz$.%nienia0io4ie"owy0i+ na#e%y to jedna- $oz,0ie5 ta-%e ja-o $ze!itne !zy idea#ne

,n-!jona#na donios/o65 +jaC w ty0 si wy$a%a+ %e no$0a#nie $zyznanejest 0, anowanie nad dosta0i do $,!'#iwo6!i A zate0 w swy0 stos,n-,do Bte"oC +jaC $zyo0ina jed!a 0aj!e"o o-ie/zna5 wi-sz si/ -onia+z t jedna- $.%ni!+ %e jedzie! $.4,je do-ona5 te"o o w/asny!' si/a!'+ +jaCza6 o si/a!' o%y!zony!' Rozwi&0y to o$.wnanie= ni!zy0 jedzie!+ -t.$ynie !'!e si ode$wa5 od swe"o wie$z!'ow!a * !zsto nie ozostaje 0, ni!inne"o+ ja- ty#-o je!'a5 da#ej ta0+ "dzie on "o oniesie< +jaC zwy-/o $ze-/ada5 w !zyn wo# Bte"oC+ ja- "dy4y 4y/a to je"o wo#a19

1INie!o inny dia"$a0 za0ie6!i/ $e,d od -onie! : wy-/ad, z !y-#,= orlesungen zur!in%#hrung in die Psychoanalyse. 4eue Eolge, dz !yt< 'esammelte erke, t :< )tudienausga$e,t :+ s 1 *yk

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

14/42

Ja i to (/012

122

Wydaje si+ %e na owstanie +jaC o$az je"o od$.%nienie od Bte"oC oddzia/ywa/ jesz!ze inny !zynni-+ ja- ty#-o w/yw syste0, p. W/asne !ia/o+a zw/asz!za je"o owie$z!'nia+ to 0iejs!e+ z -t.$e"o 0o" wy!'odzi5 $.wno!ze6nie ost$ze%enia zewnt$zne i wewnt$zne 7$a-towane jest ono ni!zy0o4ie-t+ "dy jedna- zostanie dot-nite+ daje dwa doznania= jedno z ni!' 0o%esi ,to%sa0ia5 z ost$ze%enie0 wewnt$zny0 W sy!'oizjo#o"ii wy!ze$,

j!o j,% o0.wiono -westi+ w ja-i sos.4 w/asne !ia/o wy$.%nia si ze 6wiataost$ze%e& Wydaje si+ %e $.wnie% 4.# od"$ywa w ty0 wszyst-i0 ja-6 $o#+to za6+ w ja-i sos.4 w wyad-, 4o#esny!' s!'o$ze& zdo4ywa si now wiedzna te0at w/asny!' na$zd.w+ jest 4y5 0o%e wzo$!owe+ je6#i !'odzi w o".#eo wy$o4ienie so4ie wyo4$a%enia na te0at w/asne"o !ia/a

B8aC jest $zede wszyst-i0 !ie#esne+ jest ono nie ty#-o owie$z!'niowe+#e!z w$!z sa0o stanowi $oje-!j owie$z!'ni >dy4y60y osz,-a#i anato0i!znej ana#o"ii te"o stan, $ze!zy+ naj#eiej 4y/o4y t, $zywo/a5 B!z/owie!z-a 0.z"owe"oC anato0.w+ -t.$y stoi na "/owie w -o$ze 0.z"owej+ itywy!i"a do ".$y+ at$zy do ty/, i+ ja- wiado0o+ z #ewej st$ony 0a o6$ode-

0owyW ten sos.4 znow, o0.wi#i60y stos,ne-+ jaC do 6wiado0o6!i+ na#e%y t,jedna- na nowo oisa5 -i#-a wa%ny!' a-t.w P$zyzwy!zajeni do owsze!'ne"o ,wz"#dniania e$se-tywy o!eny so/e!znej i ety!znej+ nie 4dzie0yzas-o!zeni+ s/ysz!+ %e w nie6wiado0o6!i $zdz si ni%sze na0itno6!i+ sodziewa0y si jedna-+ i% ,n-!je sy!'i!zne 4d 0ia/y ty0 /atwiejszy dostdo 6wiado0o6!i+ i0 wy%sze 0iejs!e zaj0,j w owej 'ie$a$!'ii wa$to6!i A#edo6wiad!zenie sy!'oana#ity!zne 0,si nas t,taj $oz!za$owa5 Z jednej st$onydyson,je0y dowoda0i na to+ %e nawet s,4te#na i t$,dna $a!a inte#e-t,a#na+wy0a"aj!a na o"./ wyt%onej $e#e-sji+ 0o%e 4y5 wy-onywana ta-%e $zed6wiado0ie+ nie do!'odz! do 6wiado0o6!i to $zyad-i niewt#iwe+za!'odz one na $zy-/ad wtedy+ "dy ja-i6 !z/owie- za$az o $ze4,dzeni,zna $ozwizanie t$,dne"o $o4#e0, 0ate0aty!zne"o !zy inne"o * $o4#e0,+nad -t.$e"o $ozwi-/anie0 da$e0nie 0ozo#i/ si !a/y o$zedni dzie&2L

Zna!znie 4a$dziej zadziwiaj!e jest jedna- inne do6wiad!zenie W t$a-!ienaszy!' ana#iz dowiad,je0y si+ %e istniej #,dzie+ w wyad-, -t.$y!' sa0o-$yty-a i s,0ienie * a zate0 nade$ !enne s$awno6!i sy!'i!zne * s nie 6wiado0e i $zejawiaj si w o$0ie wa%ny!' oddzia/ywa& nie6wiado0y!'=nie6wiado0y !'a$a-te$ oo$, w ana#izie nie jest wi! 4ynaj0niej jedyn te"o$odzaj, syt,a!j 8edna-%e do6wiad!zenie+ -t.$e * 0i0o naszej #eszej wiedzy -$yty!znej * -a%e na0 0.wi5 o niewiadomym poczuciu winy1/, w$awia

2L O $zyad-, ta-i0 * odany0 0i ja-o za$z,t wo4e! 0ojej $a!y na te0at Barzenia sennego* oowiedziano 0i !a/-ie0 niedawno te0, [Zo4 $e,d+3ie >raumdeutung, dz !yt< 'esammelte erke, t ::*:::< )tudienausga$e, t ::+ zw/asz!za s I (?$janianie marze@ sennych (3zie

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

15/42


nas w jesz!ze wi-szy za0t+ daj! na0 do $ozwizania now za"ad-+ zw/asz!za w.w!zas+ "dy z wo#na z"ad,je0y+ i% ta-ie nie6wiado0e o!z,!ie winyw wyad-, d,%ej #i!z4y ne$wi! od"$ywa $o# de!yd,j! od wz"#de0 e-ono0i!zny0+ stawiaj! ja- najowa%niejsze t$,dno6!i na d$odze do wyzd$owienia22 8e6#i ze!'!e0y ow$.!i5 do naszej s-a#i wa$to6!i+ 4dzie0y 0,sie#istwie$dzi5= nie ty#-o to+ !o najni%sze+ $.wnie% to+ !o najwy%sze w BjaC 0o%e

4y5 nie6wiado0e 7o ta-+ ja- "dy4y zade0onst$owano w ten sos.4+ %e to+ !ow!ze6niej owiedzie#i60y o +jaC 6wiado0y0+ doty!zy $zede wszyst-i0 +jaC!ie#esne"o

Ro4e$t Resz-e+ w= $e,d+ Mharakter a erotyka (3zieheorie der acNuirierten Aysterie, Iieler Pho$ien und DwangsIorstellungen undgewisser hallucinatorischer Psychosen, dz !yt< 'esammelte erke, 11+ s 9IK [P$zy wyd]O sZo4 s 2K i nast niniejsze"o to0, [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

16/42

:::

B8AC :BNAD8AC (:DEAB8AC)

>dy4y +jaC 4y/o jedynie z0odyi-owan od w/ywe0 syste0, e$!e!ji!z6!i Bte"oC+ $zedstawi!ie#e0 $ea#ne"o 6wiata zewnt$zne"o w %y!i, sy!'i!zny0+ 0ie#i4y60y do !zynienia z $osty0 stane0 $ze!zy A#e do!'odzido te"o !o6 jesz!ze

Motywy+ ja-ie s-/oni/y nas do $zyj!ia 'iotezy o istnieni, ja-ie"o6stonia w+ jaC+ ja-ie"o6 $oz$.%nienia w o4$4ie +jaC+ -t.$e na#e%a/o4y o-$e6#i50iane0 idea

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

17/42

12Q Psychologia niewiadomoci

o$y z$oz,0ie#i60y jedna-+ %e ta-ie zastienie 0a owa%ny ,dzia/ w $o!esie o$0owania si +jaC i %e istotnie $zy!zynia si do stwo$zenia te"o+ !oo-$e6#a si 0iane0 charakteru1Q.

P$aie$wotnie+ w ie$wotnej azie o$a#nej $ozwoj, indywid,,0+ z ewno6!i nie sos.4 $oz$.%ni5 o4sadzenia o4ie-t, i ,to%sa0ienia2I P.niej 0o%na

jedynie za-/ada5+ %e o4sadzenia o4ie-t, wyni-aj z Bte"oC+ -t.$e od!z,wad%enia e$oty!zne ja-o ot$ze4y Po!zt-owo jesz!ze s/a4e +jaC ot$zy0,jewiedz o o4sadzenia!' o4ie-t.w+ znajd,je w ni!' ,odo4anie #,4 $.4,je jeodie$a5 za o0o! $o!es, wya$!ia2

8e6#i ojawia si ot$ze4a !zy -onie!zno65 wy$ze!zenia si ta-ie"o o4ie-t,se-s,a#ne"o+ nie$zad-o do!'odzi do $ze0iany+ jaC * $ze0iany+ -t.$*ja-w wyad-, 0e#an!'o#ii * na#e%y oisa5 ja-o wzniesienie o4ie-t, w +jaCa przemiana ja zachowuje sw7 specy%iczn7 pozycj*przeciwstawia si innej treci ja jako idea< ja czy jako nad-ja.

A#e BnadjaC nie jest ta- o $ost, residuumie$wszy!' wy4o$.w o4ie-t.w Bte"oC * 0a ono $.wnie% zna!zenie ene$"i!znej o$0a!ji $ea-tywnej+

$ze!iwstawiaj!ej si ty0 wy4o$o0 8e"o stos,nedo +jaC nie wy!ze$,jesi w nao0nieni,= Basz4y5 (ja- oj!ie!)C+ o4ej0,je 4owie0 ta-%e za-az=BNie wolno !i 4y5 ta-i0 (ja- oj!ie!)+ to zna!zy nie wo#no !i !zyni5 wszyst-ie"o+ !o on !zyni< nie-t.$e s$awy zast$ze%one s d#a nie"oC 7a odw.jna twa$zidea/,+ jaC to !o6+ !o wyni-a z a-t,+ %e idea/+ jaC sta$a/ si wy$ze5 -o0#e-sEdya+ 4a+ %e to w/a6nie te0, zw$otowi zawdzi!za on swe owstanie A#ewya$!ie -o0#e-s, Edya najwy$aniej nie 4y/o $oste Poniewa% $odzi!e+a zw/asz!za oj!ie!+ ,znani zosta#i za $zesz-ody na d$odze do $ea#iza!ji %y!ze&edya#ny!'+ dzie!i!e BjaC wz0o!ni/o si w zwiz-, z owy0 do-onanie0wya$!ia w ta-i sos.4+ %e sa0o wznios/o w so4ie ana#o"i!zn $zesz-odDzie!i!e + jaC nieja-o o%y!zy/o so4ie od oj!a si/ niez4dn do te"o+ a owozao%y!zenie 4y/o a-te0 niezwy-#e 4$ze0ienny0 w -onse-wen!je BNadjaCza!'owa/o !'a$a-te$ oj!ows-i+ a i0 si#niejszy 4y/ -o0#e-s Edya+ z i0 wi-szy0 i0ete0 (od w/ywe0 a,to$ytet,+ do-t$yny $e#i"ijnej+ ed,-a!ji+ #e-t,

$y) $ze4ie"a/ $o!es wyie$ania "o+ z ty0 wi-szy0 $y"o$yz0e0 BnadjaCanowa5 4dzie .niej nad+ jaC ja-o s,0ienie+ 4y5 0o%e nawet ja-o nie6wiado0e o!z,!ie winy O ty0+ s-d BnadjaC !ze$ie si/ do te"o anowania+s-d 4ie$ze si .w $zy0,sowy !'a$a-te$ $zejawiaj!y si ja-o i0e$atyw-ate"o$y!zny+ owie0 .niej+ wys,waj! ewn 'iotez39

8e6#i $az jesz!ze soj$zy0y na oisany t, $o!es owstawania BnadjaC+za $ez,#tat te"o $o!es, ,zna0y dwa nade$ donios/e !zynni-i 4io#o"i!zne=!zynni- d/,"ot$wa/ej dzie!i!ej 4ez$adno6!i o$az !zynni- w osta!i za#e%no6!i !z/owie-a+ a-t -o0#e-s, Edya+ -t.$y s$owadzi#i60y j,% $ze!ie%do $ze$wania $o!es, $ozwoj, #i4ido $zez o-$es ,tajenia+ a ty0 sa0y0 do

39Zo4 s 23 niniejsze"o to0, [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

22/42

Ja i to (/012

241

dwuetapowego rozpoczynania %y!ia se-s,a#ne"o 7 ostatni+ ja- si wydaje+se!yi!znie #,dz- !e!'+ 'ioteza sy!'oana#ity!zna $zedstawia ja-o !z65dziedzi!twa wy0,szone"o $zez eo- #odow!ow $ozwoj, w -ie$,n-, -,#t,$yKL A zate0 wyod$4nienie si z +jaC instan!ji BnadjaC nie jest dzie/e0

$zyad-, *jest to zjawis-o $e$ezent,j!e istotne !e!'y !'a$a-te$ysty!zneewo#,!ji indywid,a#nej i ewo#,!ji "at,n-,< 4a+ oniewa% w ten sos.4 w/yw$odzi!.w ,zys-a/ t$wa/ o$0 wy$az,+ instan!ja ta ,wie!znia istnienie !zynni-.w+ -t.$y0 zawdzi!za swe o!zt-i

Niez#i!zone $azy wys,wano j,% od ad$ese0 sy!'oana#izy za$z,t+ %enie d4a ona o to+ !o wznios/ejsze+ 0o$a#ne+ onadindywid,a#ne w !z/owie-,Za$z,t ten wydaje si odw.jnie 4ezzasadny= z e$se-tywy 'isto$y!zneji 0o$a#nej Po ie$wsze+ d#ate"o %e j,% od sa0e"o o!zt-, 0o$a#ny0 i estety!zny0 tenden!jo0+ jaC sy!'oana#iza $zyzna/a !e!' o#e"aj! na dziedo wya$!ia+ o d$,"ie za6+ oniewa% !i+ -t.$zy wys,waj ta-owe za$z,ty+nie !'! z$oz,0ie5+ i% 4adanie sy!'oana#ity!zne * w $ze!iwie&stwie do

ja-ie"o6 syste0, i#ozoi!zne"o * nie !'!ia/o wysti5 ja-o s-o&!zony+ -o0

#etny "0a!' teo$ii+ %e d$o" do z$oz,0ienia z/o%ono6!i sy!'i!zny!' t$ze4a4y/o so4ie to$owa5 stoniowo+ za o0o! ana#ity!zne"o $oz-/adania zjawis-no$0a#ny!' i nieno$0a#ny!' Nie 0,sie#i60y odzie#a5 owej d$%!ej t$os-io za!'owanie w !z/owie-, te"o+ !o wy%sze+ do.-i zaj0owa#i60y si 4adanie0 te"o+ !o w %y!i, sy!'i!zny0 wya$te 7e$az+ oniewa% odwa%y#i60ysi $zysti5 do ana#izy +jaC+ 0o%e0y odowiedzie5 ty0 wszyst-i0+ -t.$zy

* wst$z6ni!i w swej 6wiado0o6!i 0o$a#nej * s-a$%y#i si+ %e $ze!ie% 0,siistnie5 w !z/owie-, ja-a6 wznio6#ejsza nat,$a= BOwsze0+ ow wznio6#ejsznat,$ jest idea/ ja !zy nadja+ $e$ezenta!ja nasze"o stos,n-, do $odzi!.w8a-o 0a/e dzie!i ozna#i60y owe wy%sze istoty+ odziwia#i60y je+ 4a#i60y sii!'+ .niej za6 do-ona#i60y i!' inte$na#iza!jiC

A zate0 idea/ +jaC jest dziedzi!twe0 -o0#e-s, Edya+ a ty0 sa0y0o$0 wy$az, najot%niejszy!' o4,de- i najwa%niejszy!' #os.w #i4ida#ny!' Bte"oC Wznosz! .w idea/+ +jaC zaw/adn/o -o0#e-se0 Edya+

a ty0 sa0y0 odo$zd-owa/o si Bte0,C Pod!zas "dy BjaC jest zasadni!zo$e$ezentante0 6wiata zewnt$zne"o+ $ze!zywisto6!i+ BnadjaC $ze!iwstawiasi 0, ja-o adwo-at 6wiata wewnt$zne"o+ Bte"oC Ton#i-ty o0idzy + jaCi je"o idea/e0 -onie! -o&!.w 4d*jeste60y na to $zy"otowani * odzwie$!ied#a5 oozy!j $ea#nesy!'i!zne+ 6wiat zewnt$zny6wiat wewnt$zny

7o+ !o 4io#o"ia i #osy $odzaj, #,dz-ie"o stwo$zy/y i ozostawi/y w Bty0C+te$az za s$aw $o!es, ,-szta/towania idea/, zostaje $zejte $zez +jaCi zostaje indywid,a#nie w ni0 ws-$zeszone :dea/ BjaC za s$aw 'isto$ii swe"o $ozwoj, jest w ja- naj4a$dziej wydajnej o$0ie zwizany z dziedzi!twe0

KL :de t za!ze$n/ $e,d od e$en!zie"o Zo4 te"o%+ !ntwicklungsstu%en des irklichkeits-sinnes, dz !yt W jesz!ze 4a$dziej do4itnej o$0ie $e,d ,znaje j w= Aemmung, )ymptom undCngst, dz !yt< 'esammelte erke, t :J< )tudienausga$e, t J+ s 293*29K *Dahamowanie,symptom i lk, 9z. !yt+ w< $e,d+Aisteria i lk (3zie

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

23/42


i#o"enety!zny0+ a$!'ai!zny0 7o+ !o w indywid,a#ny0 %y!i, sy!'i!zny0na#e%a/o do wa$stw naj"/4szy!'+ w wyni-, ,-szta/towania si idea/, staje sinajwznio6#ejsz * w e$se-tywie naszy!' o!en * w/asno6!i d,szy #,dz -iej Da$e0ny0 t$,de0 4y/a4y jedna- $.4a $zy4#i%one"o !'o54y o-$e6#enia

*ja- ,!zyni#i60y w wyad-, 8aC * #o-a#iza!jiK1idea/,+ jaC !zy te% zastosowania do nie"o jedne"o z owy!' o$.wna&+ za o0o! -t.$y!' $.4owa#i60yo4$azowo o-$e6#i5 stos,ne- BjaCBtoC

atwo o-aza5+ %e idea/+ jaC !zyni zado65 wszyst-i0 wy0a"anio0 wys,wany0 od ad$ese0 owej wy%szej istoty w !z/owie-, 8a-o o$0a!ja zast!za w stos,n-, do ts-noty za oj!e0 zawie$a on za#%e-+ z -t.$e"o wy$os/ywszyst-ie $e#i"ie Z o!eny w/asnej od$zdno6!i +jaC w stos,n-, do je"o idea/, wy$os/o owo o-o$ne ,!z,!ie $e#i"ijne+ na -t.$e owo/,je si ts-nie wie$z!y W da#szy0 $ze4ie", te"o $o!es, na,!zy!ie#e i a,to$ytety $zej#i $o#oj!a< wydawane $zez ni!' na-azy i za-azy ozostawa/y $ze0o%ne w idea#e+jaC+ te$az za6 w osta!isumienia e/ni ,n-!j !enz,$y 0o$a#nej Nai!ie

o0idzy wy0o"a0i s,0ienia i do-onania0i + jaC od!z,wane jest w o$0iepoczucia winy. !z,!ia so/e!zne zasadzaj si na ,to%sa0ienia!' z inny0i,!z,!ia0i na odstawie te"o sa0e"o idea/, + jaC

Re#i"ia+ 0o$a#no65+ ,!z,!ie so/e!zne * owe "/.wne t$e6!i te"o+ !owy%sze w !z/owie-,K2* ie$wotnie stanowi/y jedno Pod/," 'iotezy $zedstawionej w >otem und >a$u612s one i#o"enety!zn zdo4y!z zwizan z-o0#e-se0 oj!a+ $e#i"ia za6 i o"$ani!zenia 0o$a#ne ojawi/y si za s$aw

$zezwy!i%enia w/a6!iwe"o -o0#e-s, Edya+ ,!z,!ia so/e!zne $ozwin/ysi ws-,te- -onie!zno6!i $zezwy!i%enia s-/onno6!i do $ywa#iza!ji ojawiaj!ej si w6$.d !z/on-.w 0/ode"o o-o#enia Wydaje si+ %e je6#i !'odzio wszyst-ie te zdo4y!ze 0o$a#ne+ ie$wsze&stwo na#e%a/o do $od, 0s-ie"o

* -o4iety osiad/y je na d$odze -$zy%owe"o dziedzi!zenia !z,!ia so/e!zne jesz!ze dzisiaj owstaj w wyad-, indywid,,0 w o$0ie nad4,dowy nadzazd$osny0i o4,d-a0i $ywa#izowania z $odze&stwe0 Poniewa% nie sos.4zaso-oi5 w$o"o6!i+ do!'odzi do ,to%sa0ienia z indywid,,0+ -t.$e ie$wotnie 4y/o $ywa#e0 O4se$wa!je $owadzone na /a"odny!' 'o0ose-s,a#ista!'wz0a!niaj 'iotez+ %e $.wnie% to ,to%sa0ienie stanowi s,4styt,t !z,/e"o

wy4o$, o4ie-t,+ -t.$y zasti/ a"$esywniew$o"ie nastawienieK2

K

K1 Ade-watnie BnadjaC nie ojawi/o si w dia"$a0ie na s 231 niniejsze"o to0,+ widnieje nato0iast na dia"$a0ie ,0iesz!zony0 w= orlesungen zur !in%uhrung in die Psychoanalyse, dz!yt< 'esammelte erke, t #< )tudienausga$e, t :+ s 1 *stp do psychoanalizy, dz !yt+s 9 * $zy t/,0] [P$zy wyd]

K2 W ty0 0iejs!, o0ija0 na,- i szt,-K3 !inige &$ereinstimmungen im )eelenle$en der ilden und der 4eurotiker, dz !yt< 'esam

melte erke, t :< )tudienausga$e, t :+ s K3L i nast *>otem i ta$u. +ilka zgodnoci w yciupsychicznym dzikich i neurotykSw, dz !yt+ w= $e,d+Pisma spo

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

24/42

Ja i to (/012

243

W !'wi#i+ "dy wso0nie#i60y o i#o"enezie+ ojawi/y si jedna- nowe $o4#e0y+ $zed -t.$y!' $ozwizanie0 naj!'tniej 4y60y si ,s,n#i A#e na ni! 4ysi to nie zda/o+ 0,si0y odwa%y5 si odj5 t $.4+ nawet je6#i o4awia0y si+i% o4na%y ona niedostate!zny !'a$a-te$ wszyst-i!' naszy!' wysi/-.w Pytanie

4$z0i= -t.$a instan!ja w swoi0 !zasie ,zys-a/a za s$aw -o0#e-s, oj!a $e#i"ii 0o$a#no65=+ jaC !zy BtoC 8e6#i to 4y/o BjaC+ to d#a!ze"o nie 0.wi0y o $ost,o odziedzi!zeni, w +jaC A je6#i 4y/o to BtoC+ w.w!zas w ja-i sos.4 -o$esond,je to z !'a$a-te$e0 tej instan!ji A 0o%e $oz$.%nienia na + jaC+ BnadjaC i BtoCnie na#e%y $zenosi5 do ta- w!zesnej eo-i Mo%e na#e%a/o4y $a!zej $zyzna5,!z!iwie+ %e !a/e ,j!ie $o!es.w $ze4ie"aj!y!' w +jaC w %aden sos.4 nie

$zy!zynia si do z$oz,0ienia i#o"enezy i nie sos.4 te"o do niej zastosowa5Na to ytanie ,dzie#i0y z$az, ta-iej odowiedzi+ ja-a wydaje na0 si

naj/atwiejsza Roz$.%nienie na +jaC i BtoC to zjawis-o+ -t.$e"o wystowanie0,si0y ,zna5 nie ty#-o w wyad-, !z/owie-a ie$wotne"o+ #e!z $.wnie%w wyad-, zna!znie $ostszy!' istot %ywy!'+ a#4owie0 stanowi ono niez4dn o$0 wy$az, te"o+ ja-i w/yw wywie$a 6wiat zewnt$zny BNadjaC

wywied#i60y $ze!ie% z $ze%y5 $owadz!y!' do owstania tote0iz0,Pytanie+ !zy owe do6wiad!zenia i zdo4y!ze 4y/y ,dzia/e0 +jaC+ !zy Bte"oC+nie4awe0 zaadnie si w so4ie Nastna $e#e-sja owiada na0+ %e ,dzia/e0Bte"oC nie 0o%e 4y5 $ze%y!ie !zy do6wiad!zenie %adne"o #os, zewnt$zne"o+

oza ty0+ !o 0o%e $ze%y5 !zy !ze"o 0o%e do6wiad!zy5 za o6$edni!twe0,Ja $e$ezent,j!e"o wo4e! nie"o 6wiat zewnt$zny A#e o 4ezo6$edni0dziedzi!zeni, w,ja 0owy 4y5 nie 0o%e Otwie$a si t,taj $ozziew o0idzyindywid,,0 $ea#ny0 i oj!ie0 "at,n-, Nie 0o%na te% z4yt sztywno t$a-towa5 $.%ni!y o0idzy + jaC i Bty0C+ nie 0o%na zao0ina5+ i% +jaC stanowise!yi!znie z$.%ni!owan !z65 Bte"oCK Wydaje si+ %e $ze%y!ia +jaC z$az,s ,t$a!one d#a dziedzi!zenia+ je6#i jedna- owta$za si je !zsto i dostate!znieintensywnie w wyad-, wie#, nast,j!y!' o so4ie z o-o#enia na o-o#enie indywid,.w+ $ze-szta/!aj si one w+ 4y ta- $ze!+ $ze%y!ia Bte"oC+ a w$a%enia+ ja-i!' dosta$!zaj+ 0o%na ,t$wa#i5 w o$0ie dziedzi!zenia 7y0 sa0y0

BtoC dziedzi!zne s-$ywa $eszt-i niez#i!zenie wie#, istnie& + jaC+ oniewa% za6+ jaC !ze$ie swoje BnadjaC z Bte"oC+ 4y5 0o%e ,jawnia ono na ow$.t jedyniesta$sze o$0y+ jaC+ ozwa#a i0 na z0a$twy!'wstanie

Dzieje owstania BnadjaC ozwa#aj z$oz,0ie5+ %e w!zesne -on#i-ty +jaCo$az o4sadze& o4ie-t.w Bte"oC 0o" 4y5 -ontyn,owane w o$0ie -on#i-t.wz i!' dziedzi!a0i+ z BnadjaC 8e6#i+ jaC niez4yt ,da/o si z#i-widowa5 -on#i-tEdya+ je"o o!'odz!a z Bte"oC o4sada ene$"ety!zna za!znie na ow$.t

spo

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

25/42


oddzia/ywa5 w o$0a!ji $ea-tywnej idea/, +jaC Wydajna -o0,ni-a!ja te"oidea/, z owy0i nwo4,d-a0i odowy0i $ozwi%e za"ad- o#e"aj! naty0+ %e sa0 .w idea/ 0o%e 4y5 w zna!znej 0ie$ze nie6wiado0y+ niedostny+ jaC Wa#-a w$a!a w ni%szy!' wa$stwa!' nie dosz/a do -o&!a za s$aw szy4-iej s,4#i0a!ji i szy4-ie"o ,to%sa0ienia * t$wa ona nada# ni!zy0 na o4$azieTa,#4a!'a+ $zedstawiaj!y0+ w ja-i sos.4 4itwa z Y,na0i -ontyn,owana

jest w wy%szy!' $e"iona!'KS

KSMowa o o4$azie $zedstawiaj!y0 4itw od @'a#ons+ w t$a-!ie -t.$ej Rzy0ianie i Za!'odni>otowie o-ona#i Aty## Wi#'e#0 on Ta,#4a!' (1L1IK) $zedstawi/ j na $es-, $zezna!zony0 z$az, d#a 4e$#i&s-ie"o Nowe"o M,ze,0 Na o4$azie widzi0y o#e"/y!' wojowni-.w-ontyn,,j!y!' wa#- na nie4ie $oz!i"aj!y0 si nad o#e0 4itwy * od/," #e"endy si"aj!ejdo %yj!e"o w J: wie-, neo#atoni-a Da0as-iosa [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

26/42

IV.

DWARODZA8EPOPD\W

twie$dzi#i60y j,%+ %e je6#i nasz odzia/ sy!'i-i na BtoC+ +jaC i BnadjaCozna!za ja-i6 ost d#a nasze"o $oz,0ienia+ to 0,si si $.wnie% o-aza5+i% 0a0y t, do !zynienia ze 6$od-ie0 ozwa#aj!y0 zdo4y5 "/4szy w"#di #eszy ois stos,n-.w dyna0i!zny!' an,j!y!' w %y!i, sy!'i!zny08,% wyja6ni#i60y so4ieKI+ %e +jaC oddane jest se!yi!zne0, w/ywowi ost$ze"ania i %e ta- z "$,4sza 0o%na owiedzie5+ i% ost$ze%enia 0aj d#a + jaCta-ie sa0o zna!zenie+ ja-ie ody 0aj d#a Bte"oC A $zy ty0 wszyst-i0+jaC od#e"a ta-ie0, sa0e0, oddzia/ywani, od.w ja- BtoC+ jest 4owie0

jedynie se!yi!znie z0odyi-owan !z6!i Bte"oC8e6#i !'odzi o ody+ niedawnoK $zedstawi/e0 o"#d+ -t.$e"o w ty0

0iejs!, $a"n si t$zy0a5+ od4,dow,j! "o nastny0i $e#e-sja0i+ s$owadzaj!y0i si do stwie$dzenia+ i% wy$.%nia0y dwa $odzaje od.w+ i %e

jeden z ni!'+ popd seksualny !zy eros, zna!znie 4a$dziej $z,!a si wo!zy i jest 4a$dziej $zystny oznani, 7en $odzaj od.w o4ej0,je nie

ty#-o se!yi!znie nieo'a0owany od se-s,a#ny o$az wywodz!e si znie"o+ za'a0owane ze wz"#d, na !e# i wys,4#i0owane o4,d-i odowe+#e!z $.wnie% od sa0oza!'owaw!zy+ -t.$y owinni60y $zyisa5 +jaC i-t.$y j,% na o!zt-, $a!y ana#ity!znej+ 0aj! do4$e owody o te0,+

$ze!iwstawi#i60y se-s,a#ny0 odo0 o4ie-t, Ws-azanie d$,"ie"o$odzaj, od, na$azi/o nas na t$,dno6!i< w -o&!, ,zna#i60y sadyz0 za je"o

$zedstawi!ie#a Na odstawie $ozwa%a& teo$ety!zny!'+ wsa$ty!' $zez$e#e-sje 4io#o"i!zne+ wys,n#i60y 'iotez o istnieni, popdu mierci,-t.$e0, ostawione zosta/o zadanie zaw$a!ania %y!ia o$"ani!zne"o do stan,nieo%ywione"o+ od!zas "dy e$osowi $zyisa#i60y !e# o#e"aj!y na ty0+ 4yw$owadza5 do %y!ia !o$az wi-sz z/o%ono65 za s$aw !o$az "/4sze"osajania $ozsadzonej na d$o4ne !zst-i s,4stan!ji %ywej i * o!zywi6!ie *d4a5 $zy ty0 wszyst-i0 o je"o za!'owanie O4a te ody za!'ow,j si

$zy ty0 -onse$watywnie w ja- naj6!i6#ejszy0 zna!zeni, te"o s/owa+ d%!do $zyw$.!enia stan, za4,$zone

KI Zo4 s 231 i nast niniejsze"o to0, [P$zy wyd]KM Zo4 $e,d+Jensei ts des Lustprinzips, dz !yt< 'esammelte erke, t :::< )tudienausga$e,

t :##+ s 21I i nast *Poza zasad7 rozkoszy, dz !yt+ s 1S1 i nast niniejsze"o to0, * $zyt/,0] [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

27/42


"o na s-,te- owstania %y!ia A zate0 to owstanie %y!ia 4y/o4y $zy!zyn-ontyn,a!ji %y!ia i za$aze0 d%enia do 60ie$!i+ sa0o %y!ie 4y/o4y za6 wa#-i -o0$o0ise0 o0idzy ty0i dwo0a d%enia0i Pytanie o o!'odzenie %y!ia 4y/o4y -westi -os0o#o"i!zn+ na ytanie o !e# i za0ia$ %y!ia na#e%a/o4y,dzie#i5 odowiedzi dualistycznej60.

Ta%de0, z o4, $odzaj.w od.w odo$zd-owany 4y/4y se!yi!zny$o!es izjo#o"i!zny (4,dowy i $ozad,)+ w -a%dej !zste!z!e s,4stan!ji %ywej 4y/y4y a-tywne o4a te ody+ #e!z w nie$.wnej $oo$!ji+ tote% jednas,4stan!ja 0o"/a4y $zej5 "/.wne $zedstawi!ie#stwo e$osa

7o+ w ja-i sos.4 o4a te $odzaje od.w si ze so4 wi%+ ja- si 0ie szaj+ w ja-i sos.4 si ze so4 staiaj+ 4y/o4y jesz!ze z,e/nie niewyo4$a%a#ne< to jedna-+ %e za!'odzi to $e",#a$nie i na wie#- s-a#+ to 'ioteza+ -t.$ejw $ozwa%any0 t, -onte-6!ie od$z,!i5 nieodo4na W wyni-, owizania size so4 jedno-o0.$-owy!' o$"aniz0.w odstawowy!' w ta-i sos.4+ %estwo$zy/y one wie#o-o0.$-owe o$"aniz0y %ywe+ ,da/o4y si zne,t$a#izowa5

od 60ie$!i ojedyn!zej -o0.$-i i od$owadzi5 o4,d-i dest$,-tywne zao6$edni!twe0 wyse!ja#izowane"o na$zd, Na$zde0 ty0 4y/a4y 0,s-,#at,$a+ od 60ie$!i $zejawia/4y si za6 te$az * $awdoodo4nie ty#-o

!z6!iowo *ja-o od dest$,-!ji s-ie$owany do 6wiata zewnt$zne"o o$azinny!' istot %ywy!'L-o$o j,% $zyj#i60y ide 0ieszania si ze so4 o4, $odzaj.w od.w+

na$z,!a si na0 te$az $.wnie% 0o%#iwo65 * 0niej #,4 4a$dziej z,e/ne"o* i!' wyt$!ania si1 W sadysty!znej -o0onen!ie od, se-s,a#ne"o0ie#i4y60y -#asy!zny $zy-/ad 0ieszan-i od.w s/,%!ej ja-ie0,6 !e#owi+w wyad-, za6 za,tono0izowane"osadyzmu ja-o e$we$sji 0ie#i4y60y do!zynienia ze wzo$e0 ja-ie"o6 nie do$owadzone"o do s-$ajnej o$0y wyt$!enia Otwo$zy/4y si w.w!zas $zed na0i w"#d w wie#- dziedzin a-t.w+-t.$y!' nie $ozwa%ano jesz!ze w tej e$se-tywie Za,wa%a0y+ %e popddestrukcji $e",#a$nie w$z"any jest na s/,%4 e$osa w !e#, od$owadzania+

$ze!z,wa0y+ i% ata- ei#ety!zny stanowi $od,-t o$az ozna- wyt$!ania siod,2+ za!zyna0y $oz,0ie5+ i% w6$.d s-,t-.w nie-t.$y!' owa%ny!' ne$wi!+ na $zy-/ad ne$wi! nat$!tw+ na sz!ze".#n ,wa" zas/,",je wyt$!anie

si od, o$az wystowanie od, 60ie$!i -o$zy do ,o".#niania+ !'!ie

K9 Zo4 $zyis S2 na s 21 niniejsze"o to0, [P$zy wyd]OL $e,d nawiz,je t, do idei wy/o%ony!' w=3as Wkonomische Pro$lem des Basochismus, dz

!yt< 'esammelte erke, t :::< )tudienausga$e, t :::+ s 3KI *!konomiczny pro$lem masochizmu, dz !yt+ s 2I i nast niniejsze"o to0, * $zy t/,0]

1 7o+ !o $e,d stwie$dzi/ t, w nawizani, do sadyz0,+ za$ysowa/ j,% w=Jenseits des Lustprin-zips, dz !yt< 'esammelte erke, t :::< )tudienausga$e, t :::+ s 2S22S3 *Poza zasad7 rozkoszy,dz !yt+ s 2LK i nast niniejsze"o to0, * $zy t/,0] [P$zy wyd]

O2 Zo4 .niejsza $a!a $e,da na te0at ata-.w ei#ety!zny!' , Dostojews-ie"o3ostojewskiund die atertWtung, 192< 'esammelte erke, t :J< )tudienausga$e, t + s 22 *3ostojewskii ojco$Sjstwo,$ze/o%y/a ?a$4a$a To!ows-a+ w= Posiszy#+Dygmunt Ereud. Mz

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

28/42

Ja i to (/012

16T

#i4y60y $zy,sz!za5+ i% istota $e"$esji #i4ido+ na $zy-/ad z azy "enita#nejdo azy sadysty!zno*ana#nej+ o#e"a na wyt$!eni, si od,+ i %e * odw$otnie * ost od w!ze6niejszej do ostate!znej azy "enita#nej zwizany jestz wa$,n-ie0 w osta!i dodania -o0onenty e$oty!znej3 Powstaje t, $.wnie%

ytanie+ !zy $e",#a$nie wyst,j!a a04iwa#en!ja+ -t.$ soty-a0y ta- !zstowe wz0o!nionej o$0ie w -onstyt,tywnej dysozy!ji ne$wi!owej+ nie 0o%e

4y5 ot$a-towana ja-o $ez,#tat wyt$!enia< a#e a04iwa#en!ja ta jest ta- ie$wotna+ %e nie 0,si ,!'odzi5 za wyni- z0ieszania si od.w Nasza ,wa"azw$.!i si $ze!z jasna w -ie$,n-, -westii+ !zy nie da/o4y si od-$y5 ja-i!'6

$zynosz!y!' ino$0a!je zwiz-.w o0idzy za/o%ony0i t, 'iotety!znieinstan!ja0i +jaC+ BnadjaC i Bty0C z jednej o$az o4o0a $odzaja0i od.wz d$,"iej st$ony< da#ej+ !zy do0in,j!ej nad $o!esa0i sy!'i!zny0i zasadzie$oz-oszy nie 0o%na 4y ws-aza5 ja-ie"o6 sta/e"o 0iejs!a w stos,n-, do o4,$odzaj.w od.w i z$.%ni!owa& sy!'i!zny!' Zani0 jedna- wda0y siw t dys-,sj+ owinni60y $oz$awi5 si z wt#iwo6!i doty!z! sa0e"ososo4, ostawienia te"o $o4#e0, ?o !'o!ia% !o do zasady $oz-oszy nie

0a0y %adny!' wt#iwo6!i+ a odzia/ BjaC 0a ,zasadnienie w o4se$wa!ji-#ini!znej+ to jedna- 0a0y w$a%enie+ i% wy$.%nienie o4, $odzaj.w od.wnie jest dostate!znie ewne * 4y5 0o%e a-ty wyni-aj!e z ana#izy -#ini!znejwys,n t, ja-ie6 za$z,ty

Wydaje na0 si+ i% a-t ta-owy istnieje 8e6#i !'odzi o oozy!j o4, $odzaj.w od.w+ 0o%e0y odwo/a5 si do 4ie",nowo6!i 0i/o65nienawi65 K8e6#i !'odzi o $e$ezenta!j e$osa+ nie jeste60y $ze!ie% za-/ootani+ jeste60yza6 nade$ -onten!i+ %e w osta!i od, dest$,-!ji ,da/o na0 si ws-aza5

$zedstawi!ie#a t$,dne"o do ,!'wy!enia od, 60ie$!i @.%+ o4se$wa!ja -#ini!zna o,!za nas+ %e nienawi65 nie ty#-o jest zas-a-,j!o $e",#a$ny0 towa$zysze0 0i/o6!i (a04iwa#en!ja)+ %e nie ty#-o !zsto ojawia si ja-o jej zaowied w stos,n-a!' 0idzy#,dz-i!'+ #e!z $.wnie%+ %e w ewny!' wa$,n-a!'nienawi65 0o%e $ze-szta/!i5 si w 0i/o65+ a 0i/o65 0o%e si $ze-szta/!i5w nienawi65 8e6#i $ze0iana ta nie jest wy/!znie nastowanie0 !'$ono#o

"i!zny0+ a zate0 zastienie0 jedne"o $zez d$,"ie+ w.w!zas najwy$aniej,s,wa si "$,nt sod ta- zasadni!ze"o z$.%ni!owania+ ja-i0 jest z$.%ni!owanie na ody e$oty!zne i ody 60ie$!i+ -t.$e za-/ada wystowanie z0ie$zaj!y!' w $ze!iwny!' -ie$,n-a!' $o!es.w izjo#o"i!zny!'

@.%+ $zyade- o#e"aj!y na ty0+ %e t sa0 oso4 z$az, si -o!'a+ .niej za6 nienawidzi+ !zy na odw$.t+ je6#i da/a ona !z/owie-owi ja-ie6 owody

O3 Do $o4#e0aty-i tej ow$a!a $e,d w= Aemmung, )ymptom und Cngst, dz !yt< 'esammelteerke, t :J+ s 113 i nast< )tudienausga$e, t J:+ s 2 *Dahamowanie, symptom i lk, dz !yt+w= $e,d+Aisteria i lk (3zie

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

29/42

16: Psychologia niewiadomoci

o te0,+ najwy$aniej nie za#i!za si do -$", inte$es,j!y!' nas t,taj $o4#e0.w Nie na#e%y do ni!' ta-%e .w inny $zyade- o#e"aj!y na ty0+ %e jesz!ze niejawny stan za-o!'ania z$az, wy$a%a si w o$0ie w$o"o6!i i s-/onno6!ido a"$esji+ a#4owie0 -o0onenta dest$,-tywna 0o"/a4y t,taj o$zedza5w zwiz-, z o4sadzenie0 o4ie-t, -o0onent e$oty!zn+ -t.$a stowa$zyszy/a4y si z ni doie$o .niej A#e na odstawie sy!'o#o"ii ne$wi! ozna#i60y wie#e $zyad-.w nas,waj!y!' 'iotez $ze0iany W wyad-,

paranoia persecutoria !'o$y 4$oni si $zed nad0ie$nie si#ny0 'o0ose-s,a#ny0 $zywizanie0 si do ewnej oso4y+ a w $ez,#ta!ie owa ja- naj4a$dziej,0i/owana oso4a staje si $ze6#adow!+ w -t.$e"o wy0ie$zona jest !zstonie4ezie!zna a"$esja !'o$e"o Ma0y $awo za,wa%y5 t, na zasadzie dy"$esji+ %e we w!ze6niejszej azie dosz/o do $ze0iany 0i/o6!i w nienawi65W zwiz-, z $o!ese0 owstawania 'o0ose-s,a#no6!i+ a#e $.wnie% w stos,n-, do zdese-s,a#izowany!' ,!z,5 so/e!zny!'+ 4adanie ana#ity!zne doie$o!a/-ie0 niedawno te0, ozna/o wystowanie "wa/towny!'+ wiod!y!' doa"$esywno6!i ,!z,5 $ywa#iza!ji * o $zezwy!i%eni, ty!' ,!z,5 o4ie-tz$az, da$zony nienawi6!i $ze-szta/!a si w o4ie-t da$zony 0i/o6!i !zyw $zed0iot ,to%sa0ienia Powstaje t, ytanie+ !zy w ty!' wyad-a!'

na#e%y za-/ada5 4ezo6$ednie $ze-szta/!enie nienawi6!i w 0i/o65+ !'odzi t,4owie0 $ze!ie% o $ze0iany !zysto wewnt$zne * $ze0iany+ w -t.$y!'z0ienione za!'owanie o4ie-t, nie 4ie$ze %adne"o ,dzia/,

Ana#ity!zne 4adanie te"o zjawis-a w wyad-, $ze-szta/!enia a$anoi!zne"o ozwa#a na0 jedna- zaozna5 si z 0o%#iwo6!i dzia/ania t, inne"o0e!'aniz0, 8,% od sa0e"o o!zt-, wystowa/a t, ostawa a04iwa#entna+a $o!es $ze0iany $ze4ie"a/ w o$0ie $ea-tywne"o $zes,ni!ia o4sadzenia* w ta-i sos.4+ %e ene$"ia ode4$ana o4,d!e e$oty!znej zosta/a do$owadzona do o4,d-i w$o"iej

Nie to sa0o+ #e!z !o6 odo4ne"o 0a 0iejs!e w wyad-, $zezwy!i%enia w$o"iej $ywa#iza!ji $owadz!ej do owstania 'o0ose-s,a#no6!iW$o"ie nastawienie nie 0a wido-.w na zaso-ojenie+ tote% * ze wz"#d.we-ono0i!zny!' * zostaje ode$wane od ostawy 0i/osnej+ -t.$a 0a #esze

e$se-tywy na zaso-ojenie+ to zna!zy oe$,je 0o%#iwo65 od$owadzenia

7y0 sa0y0 w %adny0 z ty!' dw.!' wyad-.w nie 0,si0y za-/ada5 4ezo6$ednie"o $ze-szta/!enia nienawi6!i w 0i/o65 * $ze-szta/!enia+ -t.$e "o nie da/o4y si o"odzi5 z ja-o6!iowy0 z$.%ni!owanie0 o4, $odzaj.w

od.wZa,wa%a0y jedna-+ %e odwo/,j! si do te"o inne"o 0e!'aniz0, $ze

0iany 0i/o6!i w nienawi65+ 0i#!z!o $zyj#i60y inn 'iotez * zas/,",jeona na to+ 4y wy$azi5 j e/ny0 "/ose0 Postowa#i60y w ta-i sos.4+ ja-"dy4y w %y!i, sy!'i!zny0 * nie $ozst$zy"a0y w ty0 0iejs!,+ !zy w +jaC+!zy w Bty0C * istnia/a $zes,wa#na ene$"ia+ -t.$a * ja-o ta-a indye$entna

* 0o%e $zysti5 do ja-o6!iowo $.%nej o4,d-i e$oty!znej #,4 dest$,-tyw

Zo4 $zyis KK na s 2K2 niniejsze"o to0, [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

30/42

Ja i to (/012

160

nej i odnie65 o".#ny ozio0 o4sadzenia ?ez 'iotezy ta-iej $zes,wa#nejene$"ii w o".#e nie da0y so4ie $ady S Pytanie ty#-o+ s-d si ona 4ie$ze+ do-o"o na#e%y i !o ozna!za

P$o4#e0 ja-o6!i o4,de- odowy!' o$az i!' za!'owania w zwiz-,z $.%ny0i #osa0i od.w jest jesz!ze 4a$dzo niejasny i dzi6 $awie nie0o%e0y si ni0 zaj5 W zwiz-, z se-s,a#ny0i oda0i !zst-owy0i+-t.$e sz!ze".#nie do4$ze 0o%e0y o4se$wowa5+ 0o%na stwie$dzi5 wystowanie 0iesz!z!y!' si w za-$e6#ony!' t, $a0a!' $o!es.w o#e"aj!y!'na $zy-/ad na ty0+ %e ody !zst-owe w ja-iej6 0ie$ze -o0,ni-,j size so4+ %e ja-i6 od 0o%e ze swe"o sz!ze".#nie e$o"enne"o $.d/a odda5sw intensywno65 "wo#i wz0o!nienia od, !zst-owe"o o!'odz!e"oz inne"o $.d/a+ %e zaso-ojenie jedne"o od, 0o%e zasti5 zaso-ojenied$,"ie"o itd * sost$ze%enia te 0o" nas nat!'n5 odwa" do wys,ni!ia

ewny!' 'iotez8,% w niniejszej dys-,sji 0o" s/,%y5 ewn 'iotez+ !'o5 nie dowo

de0 Wydaje si z$oz,0ia/e+ %e owa a-tywna za$.wno w + jaC+ ja- i w Bty0C+

$zes,wa#na i indye$entna ene$"ia o!'odzi z na$!ysty!zne"o $eze$w,a$,#i4ido+ a zate0 %e jest ona zdese-s,a#izowany0 e$ose0 Pody e$oty!znewydaj si na0 $ze!ie% ta- w o".#e 4a$dziej #asty!zne+ ste$owne i zdo#ne do

$zes,wania ni% ody dest$,-!ji W tej syt,a!ji w !a/-ie0 niewy0,szonejo$0ie 0o%e0y -ontyn,owa5 nasz wyw.d i stwie$dzi5+ %e owo $zes,wa#ne#i4ido $a!,je na s/,%4ie zasady $oz-oszy+ 4y ,ni-a5 zastoj.w i ,/atwia5 od

$owadzenia Nie sos.4 nie za,wa%y5 t,taj nieja-iej o4ojtno6!i doty!z!ejte"o+ w ja-i sos.4 do!'odzi do od$owadzenia+ o i#e zjawis-o to w o".#e 0at, 0iejs!e W/a6!iwo65 t zna0y ja-o !e!' !'a$a-te$ysty!zn $o!es.w o4sadzania $ze4ie"aj!y!' w Bty0C @e!'a ta wyst,je w wyad-, o4sadze&e$oty!zny!'+ $zy !zy0 ojawia si t, se!yi!zna o4ojtno65 w -westii wy

4o$, o4ie-t, * doty!zy to zw/asz!za $o!es.w $zeniesienia 0aj!y!' 0iejs!e w t$a-!ie ana#izy * $o!es.w+ -t.$e 0,sz zaistnie5+ nieza#e%nie od te"o+-o"o doty!z Otto Ran-Ioda/ niedawno i-ne $zy-/ady dowodz!e+ i%

ne,$oty!zne $ea-!je ze0sty -ie$owane s od ad$ese0 niew/a6!iwy!' os.4

W zwiz-, z ty0 za!'owanie0 si nie6wiado0o6!i t$ze4a 4y $zyo0nie5so4ie ow ,znan za 60ieszn ane"dot o ty0+ ja- owieszono jedne"oz t$ze!' wiejs-i!' -$aw!.w+ oniewa% jedyny $a!,j!y w tej wsi -owa# 0ia/

oe/ni5 $zeststwo zas/,",j!e na 60ie$59 @.%+ t$ze4a 4y/o -o"o6 ,-a$a5+

OS 7wie$dzenie to ostawi/ $e,d j,% w=Dur !in%#hrung des 4arzissmus, dz !yt< 'esammelteerke, t < )tudienausga$e, t :::+ s K * kwestii wprowadzenia narcyzmu, dz !yt+ s 29 niniejsze"o to0, * $zy t/,0] [P$zy wyd]

OI Zo4 te"o%+ 3er Eamilienroman in der Psychologie des Cttent9ters, B:nte$nationa#e Zeits!'$it F$ G$zt#i!'e Psy!'oana#yseC+ tt:H1913+ s S i nast

OM Zo4 $e,d+Dur !in%#hrung des 4arzissmus, dz !yt< 'esammelte erke, t < )tudienausga$e, t :::+ s K * kwestii wprowadzenia narcyzmu, dz !yt+ s 29 niniejsze"o to0, * $zyt/,0] [P$zy wyd]

O9 Zo4 $e,d+3er itz und se ine "eziehung zum &n$ewussten, dz !yt< 'esammelte erke,

t J:< )tudienausga$e, t :J+ s 191 *3owcip i jego stosunek do niewiadomoci, dz !yt+ w= $e,d+

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

31/42

2OL Psychologia niewiadomoci

nawet je6#i -a$a nie zosta/a wy0ie$zona oso4ie+ -t.$a na ni zas/,"iwa/a :denty!zn swo4od za,wa%y#i60y z$az, w $zes,ni!ia!' $o!es, ie$wotne"ow $a!y 0a$zenia senne"o 8a- w ty0 wyad-, inte$esowa/y4y nas o4ie-ty+ta- w inte$es,j!y0 nas t, wyad-, zaj0owa/y4y nas o$0y a-!ji od$owadzenia+ -t.$e no$0a#nie 4$a#i4y60y od ,wa" doie$o na d$,"i0 0iejs!,B8aC odo4nie #i!owa/o4y o4stawanie $zy wi-szej $e!yzji wy4o$, o4ie-t,o$az soso4, od$owadzenia

8e6#i t ene$"i $zes,ni!ia jest zdese-s,a#izowane #i4ido+ 0o%na je $.wnie% o-$e6#a5 0iane0 Bwys,4#i0owane"oC+ a#4owie0 !i"#e jesz!ze t$zy0a/o4y si ono "/.wne"o za0ia$, e$osa o#e"aj!e"o na jedno!zeni, i wizani,

* !zyni/o4y to w ta-i sos.4+ %e s/,%y/o4y ,stanawiani, owej jedno#ito6!i+ zas$aw -t.$ej * !zy te% za s$aw d%enia do jej osi"ni!ia * wy$.%nia si+jaC 8e6#i w$esz!ie w sze$szy0 sensie w/!zy0y do ty!' $zes,ni5 $o!esy0y6#enia+ o-a%e si+ %e $.wnie% $a!a 0y6#enia ini!jowana 4dzie $zez s,4#i0a!j e$oty!znej si/y nadowej

W ty0 0iejs!, na ow$.t stan#i60y w o4#i!z, o$,szanej t, j,% w!ze6niejSL 0o%#iwo6!i o#e"aj!ej na ty0+ i% s,4#i0a!ja za!'odzi $e",#a$nie za

o6$edni!twe0 +jaC P$zywo/aj0y t, inny $zyade-+ o#e"aj!y na ty0+

%e owo +jaC ,s,wa ie$wsze+ a z ewno6!i ta-%e .niejsze o4sadzeniao4ie-t, Bte"oC w ta-i sos.4+ i% $zyj0,je i!' #i4ido i wi%e z ni0 za s$aw,to%sa0ienia $ze0ian +jaC Z owy0 $ze/o%enie0 [#i4ido e$oty!zne"o]w #i4ido + jaC zwizane jest o!zywi6!ie wy$ze!zenie si !e#.w se-s,a#ny!'+dese-s,a#iza!ja W ten sos.4 ot$zy0,je0y w -a%dy0 $azie w"#d w wa%nedo-onanie +jaC w je"o stos,n-, do e$osa B8aC+ -t.$e w ten sos.4 do-on,jezaw/adni!ia #i4ido o4sadze& o4ie-t,+ ,stanawia sa0o sie4ie jedyny0 o4ie-te0 0i/o6!i+ dese-s,a#iz,je !zy s,4#i0,je #i4ido Bte"oC+ $a!,je na $ze-.$za0ia$o0 e$osa i za!i"a si na s/,%4 oozy!yjny!' o4,de- odowy!':nna !z65 o4sadze& o4ie-t, Bte"oC 0,si+ 4y ta- $ze!+ znaleX5 ,odo4anie wews./dzia/ani, w ty0 $o!esie 8e6#i !'odzi o inn 0o%#iw -onse-wen!j teja-tywno6!i +jaC+ wyowie0y si na ten te0at .niejS1

W ty0 0iejs!, na#e%a/o4y w$owadzi5 wa%n 0odyi-a!j teo$ii na$!yz0, Na sa0y0 o!zt-, wsze#-ie #i4ido z"$o0adzone jest w Bty0C+ od!zas

"dy BjaC znajd,je si jesz!ze w t$a-!ie owstawania !zy jest jesz!ze s/a4eB7oC wysy/a !z65 te"o #i4ido do e$oty!zny!' o4sad o4ie-t,+ o !zy0 wz0o!nione BjaC $.4,je zaw/adn5 owy0 #i4ido o4ie-t, i na$z,!i5 si Bte0,C ja-oo4ie-t 0i/o6!i Na$!yz0 +jaC jest zate0 na$!yz0e0 wt.$ny0+ ode4$any0o4ie-to0

Pisma psychologiczne (3zie

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

32/42

Ja i to (/012

18/

@o i $,sz $ze-on,je0y si+ %e o4,d-i odowe+ -t.$y!' #osy 0o%e0y6#edzi5+ o4na%aj si ja-o zstni e$osa >dy4y60y nie $zedsiwzi#i odno6ny!' $ozwa%a& wJenseits des Lustprinzips, "dy4y60y w$esz!ie nie wiedzie#io sadysty!zny!' $zy!zyn-a!' do e$osa+ t$,dno 4y/o4y na0 ,t$zy0a5 naszezasadni!ze ,j!ie d,a#isty!zneS2 Poniewa% jedna- jeste60y do te"o z0,szeni+0,si0y t, odnie65 w$a%enie+ i% ody 60ie$!i s zasadni!zo nie0e i %e w$zawa %y!ia naj!z6!iej o!'odzi od e$osaS3

: z wa#-i z e$ose0 X Nieodo4na od$z,!i5 o"#d,+ %e zasada $oz-oszy s/,%yBte0,C ja-o -o0as w wa#!e z #i4ido+ -t.$e w$owadza za4,$zenia w $ze4ie"%y!ia 8e6#i zasada sta/o6!i w zna!zeni, nadawany0 te0, $zez e!'ne$aSKdo0in,je w %y!i,+ -t.$e 4y/o4y w.w!zas os,wanie0 si w 60ie$5+ to $etensjewys,wane $zez e$osa+ ody se-s,a#ne+ w o$0ie ot$ze4 odowy!' odt$zy0,j sade- ozio0, i w$owadzaj nowe nai!ia B7oC+ wiedzione zasad$oz-oszy+ !zy#i ost$ze%enie0 4$a-, $oz-oszy+ 4$oni si $zed ni0i na $.%nesoso4y P$zede wszyst-i0 $zez 0o%#iwie ja- najszy4sze ,#e"anie wy0o"o0nie zdese-s,a#izowane"o #i4ido+ a zate0 na d$odze wa#-i o zaso-ojenie d

%e& 4ezo6$ednio se-s,a#ny!' W zna!znie 4a$dziej wydajny sos.4 !zyni tow.w!zas+ "dy oz4awia s,4stan!ji se-s,a#ny!' * -t.$e s+ 4y ta- $ze!+ nasy!ony0i no6ni-a0i nai5 e$oty!zny!'S*jedno z ty!' zaso-oje&+ w -t.$y0z4ie"aj si wszyst-ie wy0o"i !zst-owe Wy$z,!enie 0ate$ii se-s,a#ny!'w t$a-!ie a-t, se-s,a#ne"o odowiada w ja-i6 sos.4 ode$wani, so0y od

#az0y za$od-owej Wyni-a std odo4ie&stwo stan, ojawiaj!e"o si oe/ny0 zaso-ojeni, se-s,a#ny0 do stan, ,0ie$ania+ a * , zwie$zt ni%szy!'* wyni-a z te"o z4ie%no65 a-t, $oz$od!ze"o z !'wi# 60ie$!i :stoty te ,0ie$aj na $oz$od!zo65+ ja-o %e o wy/!zeni, e$osa za s$aw zaso-ojenia od60ie$!i dostaje wo#n $- i 0o%e ,$ze!zywistnia5 swe za0ia$y : oto w$esz!ie+

ja- dane na0 4y/o ,s/ysze5++ jaC ,/atwia Bte0,C je"o $a! o$zd-ow+ do-on,j! s,4#i0a!ji !z6!i #i4ido d#a sie4ie i d#a w/asny!' !e#.w

S2 O -onse-wen!ji+ z ja- $e,d o4staje $zy d,a#isty!zny0 odzia#e od.w+ $ze-ona5 si0o%na na odstawie dys-,sji za0iesz!zonej w d/,"i0 $zyisie do wso0nianej t, $a!y Zo4$e,d+Jenseits des Lustpr inzips, dz !yt< 'esammelte erke, t :::+ s 3 i nast< )tudienausga$e,t :::+ $zyis na s 2S9 *Poza zasad7 rozkoszy, dz !yt+ $zyis 9I na s 213 niniejsze"o to0,* $zy t/,0] [P$zy wyd]

S3 W naszy0 ,j!i, ody dest$,-!ji s-ie$owane na zewnt$z s $ze!ie% za o6$edni!twe0e$osa ode$wane od sa0y!' sie4ie

SK Zo4 $e,d+Jenseits des Lustprinzips, dz !yt< 'esammelte erke, t :::< )tudienausga$e, t D:+s 21*219 *Poza zasad7 rozkoszy, dz !yt+ s 1SK niniejsze"o to0, * $zy t/,0] [P$zy wyd]

SO Zo4 $e,d+3rei C$handlungen zur )eUualtheorie, dz !yt< 'esammelte erke, t J< )tudienausga$e, t J+ s 11I*12L *>rzy rozprawy z teorii seksualnej, dz !yt+ w= $e,d+ycie seksualne3ziel7, t J)+ dz !yt+ s 1L1 i nast * $zy t/,0] [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

33/42

V.

ZAQENO@:B8A^

Zawi/o65 0ate$ii+ z ja- 0a0y t, do !zynienia+ nie!'aj os/,%y za ,s$awied#iwienie a-t,+ i% %aden z tyt,/.w $ozdzia/.w niniejszej $a!y nie o-$ywa sita- do -o&!a z je"o t$e6!i+ nie!'aj te% wyt/,0a!zy+ d#a!ze"o+ $a"n! z4ada5nowe -westie+ !o i $,sz ow$a!a0y do s$aw j,% o0.wiony!'

A zate0 dane na0 j,% 4y/o -i#-a $azy stwie$dzi5+ %e +jaC w zna!znej 0ie$zes-/ada si z ,to%sa0ie&+ -t.$e zasti/y o$z,!one o4sady Bte"oC+ %e ie$wszeso6$.d owy!' ,to%sa0ie& jawi si $e",#a$nie ja-o se!yi!zna instan!ja + jaC+%e $ze!iwstawiaj si 0, w osta!i BnadjaC+ od!zas "dy wz0o!nione + jaC

.niej 0o%e si za!'owywa5 ja-o 4a$dziej oo$ne na ta-ie w/ywy ,to%sa0ie&BNadjaC zawdzi!za sw sz!ze".#n ozy!j w + jaC+ a w -a%dy0 $azie wo4e!+ jaC+ ewne0, !zynni-owi+ -t.$y na#e%y t, $zedstawi5 z dwoja-iej e$se-tywy= o ie$wsze+ %e jest to ie$wsze ,to%sa0ienie+ do ja-ie"o dosz/o w !zasie+"dy +jaC 4y/o jesz!ze s/a4e+ o wt.$e za6+ %e w$owadzi/o to do +jaC dziedzi!a-o0#e-s, Edya+ a zate0 najwsania#szy o4ie-t @zynni- ten za!'ow,je si

w stos,n-, do .niejszy!' $ze0ian + jaC w ja-iej6 0ie$ze ni!zy0 ie$wotnaaza se-s,a#na o-$es, dzie!i&stwa do .niejsze"o %y!ia se-s,a#ne"o o o-$esiedoj$zewania Mi0o %e dostny d#a wszyst-i!' .niejszy!' w/yw.w+ !zynni-.w za!'ow,je od!zas !a/e"o %y!ia !'a$a-te$+ ja-i zdo4y/ za s$aw o!'odzenia z -o0#e-s, oj!a+ !zy#i zdo#no65 do $ze!iwstawiania si+ jaC i dowodzeniani0 Ma0y t, do !zynienia z $e#i-te0 on"isiejszej s/a4o6!i i za#e%no6!i +jaC+z !zy06+ !o -ontyn,,je w/adz nawet nad doj$za/y0 j,% +jaC 8a- dzie!-o znajdowa/o si od $zy0,se0 $odzi!ie#s-i0+ ja- 0,sia/o ono s/,!'a5 $odzi!.w+ta- i+ jaC oddaje si i0e$atywowi -ate"o$y!zne0, swe"o BnadjaC

a-t o!'odzenia od ie$wszy!' o4sad o4ie-t, Bte"oC+ a zate0 z -o0#e-s,Edya+ ozna!za jedna- d#a BnadjaC !o6 wi!ej Powod,je to+ %e *ja- dane na0

j,% 4y/o dowodzi5SS* nawiz,je ono $e#a!je z i#o"enety!zny0i zdo4y!za0iBte"oC+ !zyni! ze& $ein-a$na!j w!ze6niejszy!' o$0a!ji+ jaC+ -t.$e ozostawi/y

swe osady w Bty0C 7y0 sa0y0 BnadjaC jest e$0anentnie 4#is-ie Bte0,C i0o%e w o4#i!z,+ jaC e/ni5 ,n-!j je"o $e$ezenta!ji Zan,$za si ono "/4o-o wBtoC+ jest nato0iast 4a$dziej od#e"/e od 6wiado0o6!i ni%+ jaCSI

QQ Zo4 s 2K1 niniejsze"o to0, [P$zy wyd]SI Mo%na 4y $ze!= $.wnie% sy!'oana#ity!zne !zy 0etasy!'o#o"i!zne +jaC stoi na "/owie+ ni

!zy0 +jaC anato0i!zne+ !z/owie!ze- 0.z"owy [Zo4 s 231 niniejsze"o to0, * $zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

34/42


Naj#eiej ,!zyni#i4y60y zado65 ty0 stos,n-o0+ "dy4y60y zainte$esowa#isi te$az ewny0i a-ta0i -#ini!zny0i+ -t.$e j,% od dawna nie s %adny0inowin-a0i+ #e!z !i"#e jesz!ze !ze-aj na o$a!owanie teo$ety!zne

Zna0y #,dzi+ -t.$zy w t$a-!ie $a!y ana#ity!znej za!'ow,j si nadwy$az oso4#iwie >dy !z/owie- $o4i i0 nadzieje+ "dy o-az,je zadowo#eniez wyni-.w te$aii+ #,dzie !i $o4i w$a%enie oso4ni-.w nie,-ontentowany!'i $e",#a$nie za!'ow,j si !o$az "o$zej Z$az, wydaje si+ %e jest to wy$az-$n4$no6!i+ $.4a o-azania wy%szo6!i wo4e! #e-a$za A#e .niej ,j0,je0yt s$aw "/4iej+ 4a$dziej zasadnie P$ze-on,je0y si+ %e #,dzie !i nie ty#-onie znosz o!'wa/y i ,znania+ a#e %e na osty w te$aii $ea",j na odw$.tTa%de $ozwizanie !zst-owe+ -t.$e owinno 4y/o $zynie65 i0 o$aw!zy !'o54y ty0!zasowe ,stienie sy0to0.w * w -a%dy0 $azie , inny!'

a!jent.w o!i"a ono za so4 ta-ie s-,t-i * , oso4ni-.w ty!' wywo/,jenaty!'0iastowe o"o$szenie< a!jen!i !i w t$a-!ie te$aii $ze%ywaj o"o$szenie 0iast o$aw swe"o stan, Wy-az,j oni ta- zwan negatywn7reakcj terapeutyczn7.

Nie ,#e"a wt#iwo6!i+ %e !o6 w ty!' #,dzia!' s$ze!iwia si ozd$owieni,+%e nadej6!ie o$awy wywo/,je w ni!' #- odo4ny do #-, $zed nie4ezie

!ze&stwe0 Powiada0y w.w!zas+ %e w wyad-, ty!' a!jent.w ".$ 4ie$zeot$ze4a !'o$o4y 0iast wo#i wyzd$owienia 8e6#i $zeana#iz,je0y .w o.$w zwy!zajny sos.4+ je6#i wyizo#,je0y z nie"o -$n4$no65 wo4e! #e-a$za+,t$wa#enie na o$0a!' zys-, z !'o$o4y+ to i ta- wi-szo65 ozostanie * o-a%esi w.w!zas+ %e jest to najowa%niejsza $zesz-oda na d$odze do wyzd$owienia+ si#niejsza ni% znane na0 j,% niedostat-i na$!ysty!zne+ ne"atywne nastawienie do #e-a$za i o4stawanie $zy zys-, z !'o$o4y

: w$esz!ie do!'odzi0y do w"#d,+ %e !'odzi t, o+ 4y ta- $ze!+ !zynni- B0oto$y!znyC+ o o!z,!ie winy+ -t.$e w !'o$o4ie znajd,je zaso-ojenie+ -t.$e nie!'!e si wy$ze! -a$y w osta!i !ie$ienia Ostate!znie 0o%na si t$zy0a5 owe"oniez4yt o!ieszaj!e"o wyja6nienia A#e owo o!z,!ie winy jest d#a !'o$e"onie0e+ nie 0.wi 0,+ %e jest winny+ #e!z %e jest !'o$y 7o o!z,!ie winy $ze

jawia si jedynie w o$0ie t$,dne"o do z$ed,-owania oo$, wo4e! #e!zenia?a$dzo t$,dno $.wnie% $ze-ona5 !'o$e"o !o do 0otyw, je"o t$wania w !'o$o

4ie+ a#4owie0 a!jent 4dzie o4stawa/ $zy 4#i%szy0 0, wyja6nieni,+ i% te$aiaana#ity!zna nie jest w/a6!iwy0 6$od-ie0 o-azania 0, o0o!yS

SWa#-a z $zesz-od w osta!i nie6wiado0e"o o!z,!ia winy to 4ynaj0niej nie/atwe zadanied#a ana#ity-a Nie 0o%na t, ,!zyni5 ni!ze"o w$ost+ o6$ednio za6 nie 0o%na ,!zyni5 ni! inne"o+ ja- ty#-o z wo#na od-$ywa5 nie6wiado0e+ wya$te 0otywa!je+ -t.$e owo#i $ze-szta/! siw 6wiado0e o!z,!ie winy e!yi!zn szans wywa$!ia w/yw, na a!jenta ,zys-a0y w.w!zas+"dy owo nwo!z,!ie winy jest zao%y!zone+ to zna!zy "dy stanowi ono $ez,#tat ,to%sa0ieniaz inn oso4+ on"isiejszy0 o4ie-te0 o4sadzenia e$oty!zne"o 7a-ie $zej!ie o!z,!ia winy !zstostanowi jedyn+ t$,dn do $ozoznania $eszt- stos,n-, 0i/osne"o+ -t.$y ad/ oia$ wy$ze!zeniaNie sos.4 nie za,wa%y5 t, odo4ie&stwa do 0e#an!'o#ii 8e6#i za nwo!z,!ie0 winy 0o%naod-$y5 on"isiejsze o4sadzenie o4ie-t,+ w.w!zas zadanie te$ae,ty!zne zostaje !zsto 4/ys-ot#iwie$ozwizane * w inny0 wyad-, $ez,#tat t$,d, te$ae,ty!zne"o 4ynaj0niej nie jest ewny Za#e%yon $zede wszyst-i0 od intensywno6!i o!z,!ia winy+ -t.$e0, te$aia !zsto nie ot$ai $ze!iwsta

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

35/42

Ja i to (/012

188

7o+ !o t, oisa/e0+ odowiada najs-$ajniejszy0 $zyad-o0+ w s-$o0niejszej 0ie$ze 0o"/o4y doty!zy5 jedna- 4a$dzo wie#,+ 4y5 0o%e nawetwszyst-i!' $zyad-.w ne$wi!y ?a+ wi!ej+ 4y5 0o%e to w/a6nie .w !zynni-+ owo za!'owanie si idea/, +jaC+ w 0ia$odajny sos.4 o-$e6#a owa"s!'o$zenia ne,$oty!zne"o Z te"o wz"#d, nie owinni60y s!'odzi5 z d$o"i0o%#iwo6!i wy"/oszenia -i#-, ,wa" na te0at $zejaw.w o!z,!ia winyw $.%ny!' wa$,n-a!'

No$0a#ne+ 6wiado0e o!z,!ie winy (s,0ienie) nie s$awia %adny!'t$,dno6!i wyja6nieni,+ zasadza si ono 4owie0 na nai!i, o0idzy +jaCi idea/e0 +jaC+ stanowi o$0 wy$az, o!eniania +jaC $zez je"o instan!j-$yty!zn Znane na0 w wyad-, ne,$oty-.w o$0y o!z,!ia 0niejszejwa$to6!i nie owinny 4y5 ni!zy0 sz!ze".#nie od#e"/y0 od te"o stan, W wy

ad-, dw.!' do4$ze na0 znany!' s!'o$ze& o!z,!ie winy jest ,6wiada0ianeso4ie w sos.4 nad0ie$nie si#ny< idea/ +jaC $zejawia w.w!zas sz!ze".#ns,$owo65 i !zsto ost,je wo4e! BjaC w o-$,tny sos.4 Poza t z"odno6!iw wyad-, o4, stan.w+ ne$wi!y nat$!tw i 0e#an!'o#ii+ wyst,j nie 0niej

donios/e z$.%ni!owania w za!'owani, idea/, + jaC8e6#i !'odzi o ne$wi! nat$!tw (o ewne jej o$0y)+ o!z,!ie winy jesta% nadto "/o6ne+ nie ot$ai jedna- ,zasadni5 si w o4#i!z, +jaC B8aC !'o$e"owzd$a"a si zate0 $zed insyn,a!j 4y!ia winny0 i do0a"a si od #e-a$za+ 4y

o0."/ 0, od$z,!i5 owo o!z,!ie winy >/,ot 4y/o4y ,#e! te0, %dani,+a#4owie0 4y/o4y to nies-,te!zne Ana#iza o-az,je+ %e BnadjaC znajd,je si

od w/ywe0 $o!es.w nieznany!' +jaC Rze!zywi6!ie 0o%na od-$y5 wya$te i0,#sy ,"$,ntow,j!e o!z,!ie winy BNadjaC wiedzia/o t,taj wi!ejo Bty0C ni%+ jaC

W$a%enie+ %e BnadjaC $zy!i"n/o do sie4ie 6wiado0o65+ jest jesz!ze si#niejsze w wyad-, 0e#an!'o#ii A#e t,taj +jaC nie wa%y si na s$ze!iw+ ,znajesi winny0 i oddaje si -a$o0 Roz,0ie0y+ na !zy0 o#e"a ta $.%ni!a Wwyad-, ne$wi!y nat$!tw !'odzi/o o od$a%aj!e o4,d-i+ -t.$e ozosta/y

oza o4$4e0+ jaC< w wyad-, 0e#an!'o#ii za6 o4ie-t+ -t.$e"o doty!zy "niew

BnadjaC+ za s$aw ,to%sa0ienia $zejty zosta/ do + jaC

wi5 %adnej innej si/y tej sa0ej wie#-o6!i ?y5 0o%e za#e%y on $.wnie% od te"o+ !zy oso4a ana#ity-ado,sz!za do owstania syt,a!ji+ w -t.$ej !'o$y 0."/4y ,0ie6!i5 j na iedesta#e swe"o idea/,+ jaC* zwizana 4y/a4y z ty0 o-,sa od"$ywania w o4#i!z, !'o$e"o $o#i $o$o-a+ z4aw!y d,sz+ z4awi!ie#a Poniewa% $e",/y ana#izy zde!ydowanie od$adzaj wy-o$zystywanie w ta-i sos.4 oso4owo6!i#e-a$za+ na#e%y sz!ze$ze $zyzna5+ i% w ten sos.4 0a0y do !zynienia z -o#ejn 4a$ie$ o"$ani!zaj! oddzia/ywanie ana#izy+ -t.$a nie 0a $ze!ie% ,nie0o%#iwia5 $ea-!ji ato#o"i!zny!'+ #e!z 0ada5 +jaC !'o$e"o swo4od odj!ia ta-iej !zy innej de!yzji [$e,d ow$.!i/ do tej $o4#e0aty-iw $a!y3as Wkonomische Pro$lem des Basochismus, dz !yt< 'esammelte erke, t :::< )tudie-nausga$e, t :::+ s 3K93L (!konomiczny pro$lem masochizmu, dz !yt+ s 2IS i nast niniejsze"oto0, * $zy t/,0)+ "dzie o0awia $oz$.%nienie na nie6wiado0e o!z,!ie winy i 0aso!'iz00o$a#ny Zo4 te% $e,d+3as &n$ehagen in der +ultur, dz !yt< 'esammelte erke, t :J< )tudie-nausga$e, t : (+ultura jako XrSd

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

36/42


Zaiste+ nie 0o%e ,!'odzi5 za o!zywisto65 a-t+ i% w wyad-, o4, ty!'s!'o$ze& ne,$oty!zny!' o!z,!ie winy osi"a ta- nadzwy!zajn intensywno65+ #e!z "/.wny $o4#e0 zwizany z t syt,a!j t-wi "dzie indziej O0.wienie "o $a"nie0y od/o%y5 a% do !'wi#i+ "dy o0.wi0y inne $zyad-inie6wiado0e"o o!z,!ia winyS9

Wa%ne 4y/o4y jedna- zna#e5 to w wyad-, 'iste$ii o$az stan.w ty,'iste$y!zne"o atwo t, od-$y5+ na !zy0 o#e"a 0e!'aniz0 ozostawaniaw nie6wiado0o6!i Yiste$y!zne BjaC 4$oni si $zed $zy-$y0 ost$ze%enie0"$o%!y0 0, ze st$ony -$yty-i je"o BnadjaC w ta-i sa0 sos.4+ w ja-i zwy-/o si ono 4$oni5 $zed s-dind niezno6ny0 o4sadzenie0 o4ie-t, * 4$onisi w o$0ie a-t, wya$!ia A zate0 od +jaC za#e%y+ !zy o!z,!ie winy ozostanie nie6wiado0e Wie0y+ %e w inny!' wyad-a!' to BjaC do-on,je a-t.wwya$!ia w s/,%4ie swe"o BnadjaC i na je"o z#e!enie< t,taj 0a0y jedna-do !zynienia z wyad-ie0+ %e t sa0 4$oni os/,",je si ono $ze!iw-ow/asne0, an, 8e6#i !'odzi o ne$wi! nat$!tw+ $zewa%aj+ ja- wiado0o+zjawis-a o$0a!ji $ea-tywnej< t,taj [w wyad-, 'iste$ii] +jaC ,daje si ty#-ot$zy0a5 z da#a od 0ate$ia/,+ do -t.$e"o odnosi si o!z,!ie winy

Mo%na .j65 da#ej i odwa%y5 si na wys,ni!ie 'iotezy+ %e wie#-a !z65

o!z,!ia winy no$0a#nie 0,si 4y5 nie6wiado0a+ oniewa% owstanie s,0ienia jest ja- naj6!i6#ej zwizane z -o0#e-se0 Edya * -o0#e-se0 na#e%!y0 do se$y nie6wiado0ej >dy4y -to6 !'!ia/ $e$ezentowa5 a$ado-sa#netwie$dzenie+ i% no$0a#ny !z/owie- jest nie ty#-o zna!znie 4a$dziej nie0o$a#ny+ni% 0, si wydaje+ #e!z %e jest on te% zna!znie 4a$dziej 0o$a#ny+ ni% o ty0 wie+

sy!'oana#iza+ na -t.$ej od-$y!ia!' zasadza si ie$wsza !z65 te"o twie$dzenia+ nie 0ia/a4y ni! do za$z,!enia ta-%e je"o d$,"iej !z6!iIL

Niesodzian- 4y/o d#a nas od-$y!ie+ %e intensyi-a!ja te"o nwo!z,!iawiny 0o%e ,!zyni5 z !z/owie-a $zest! A#e s$awy $zedstawiaj si niewt#iwie w ta-i sos.4 W wyad-, wie#, $zest!.w * zw/asz!za 0/odo!iany!' * 0o%na 4y/o dowie65 wystowania ot%ne"o o!z,!ia winy+ a oniewa% ojawia/o si ono $zed oe/nienie0 !zyn,+ nie 4y/o je"o s-,t-ie0+#e!z $zy!zyn+ i ni!zy0 ,#" od!z,wano syt,a!j+ w -t.$ej to nie6wiado0e

o!z,!ie winy 0o%na 4y/o owiza5 z !zy06 $ea#ny0 i a-t,a#ny0I1

We wszyst-i!' ty!' syt,a!ja!' BnadjaC dowodzi swej a,tono0ii w stos,n-, do 6wiado0e"o +jaC o$az o-az,je+ ja- 6!is/e zwiz-i /!z je z nie6wiado0y0 Bty0C 7e$az+ w zwiz-, z ty0+ ja-ie zna!zenie $zyisa#i60y

S9 Zo4 s 2I niniejsze"o to0, [P$zy wyd]IL 7wie$dzenie to jedynie z ozo$, jest a$ado-se0< owiada ono o $ost,+ %e nat,$a !z/owie-a

* w ty0+ !o do4$e+ i w ty0+ !o z/e * zna!znie 4a$dzie j $ze-$a!za 0nie0ania+ ja-ie 0a ono so4ie+ to zna!zy to wszyst-o+ !o znane jest je"o + jaC dzi-i 6wiado0e0, ost$ze%eni,

I1 P$o4#e0 ten $ozwa%a $e,d w= !inige Mharaktertypen aus der psychoanalytischen Cr$eit,191S< 'esammelte erke, t < )tudienausga$e, t + s i nast *4iektSre typy charakteru spotykanew pracy psychoanalitycznej,$ze/o%y/a Anna @zowni!-a+ w= Tets de J$ies+ Pe$zow+Podrcznikpsychoanalitycznych studiSw charakterologicznych, 8a!e- anto$s-i _ @o Wydawni!two+ Wa$szawa 199+ s KI i nast *$zy t/,0] [P$zy wyd]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

37/42

Ja i to (/012

18/

nie6wiado0y0 $eszt-o0 s/owny0 w +jaCI2+ owstaje ytanie+ !zy BnadjaC+je6#i jest nw, nie s-/ada si z ta-i!' wyo4$a%e& s/owny!' !zy te% z !ze"o-o#wie- inne"o -$o0na odowied owiada/a4y+ %e BnadjaC nie 0o%e za$ze!zy5 ta-%e swe0, o!'odzeni, z te"o+ !o zas/yszane+ jest ono 4owie0 $ze!ie% !z6!i +jaC i od st$ony 6wiado0o6!i jest dostne ty0 wyo4$a%enio0s/owny0 (oj!io0+ a4st$a-!jo0)+ a#e %e ene$"ia o4sadowa dosta$!zana jestty0 t$e6!io0 BnadjaC nie $zez e$!e!je s/,!'owe * #e-!je+ #e-t,$a * #e!zze $.de/ t-wi!y!' w Bty0C

Pytanie+ na -t.$e odowiedzie5 0ie#i60y .niej I3+ 4$z0ia/o= ja- to sidzieje+ %e BnadjaC $zejawia si zasadni!zo ja-o o!z,!ie winy (!zy+ 4a$dziejw/a6!iwie= ja-o -$yty-a< o!z,!ie winy jest ade-watny0 wo4e! tej -$yty-i

ost$ze%enie0 w BjaC)+ za!'ow,j! si wo4e! + jaC z ta- nadzwy!zajn s,$owo6!i+ z ta- wie#-i0 $y"o$e0 8e6#i zw$.!i0y si z$az, w -ie$,n-, 0e#an!'o#ii+ o-a%e si+ %e nad0ie$nie si#ne BnadjaC+ -t.$e $zy!i"n/o do sie4ie6wiado0o65+ s$o%y si z 4ezwz"#dn "wa/towno6!i $ze!iw-o +jaC+ ta-

ja-4y zaw/adn/o !a/y0 dostny0 w indywid,,0 sadyz0e0 ?io$! od

,wa" nasze ,j!ie sadyz0,+ stwie$dzi#i4y60y+ %e -o0onenta dest$,-tywnaod/o%y/a si w BnadjaC i zw$.!i/a $ze!iw-o + jaC 7y0+ !o an,je w BnadjaC+jest ja-4y -,#tywowanie od, 60ie$!i w stanie !zysty0 * i $ze!zywi6!ie+,daje 0, si a% nadto !zsto !'n5 +jaC w -ie$,n-, 60ie$!i+ je6#i +jaC nieo4$oni/o si $zedte0+ $ze!'odz! w 0ani swoje"o ty$ana

Podo4nie $zy-$e i 0!z!e s wy$z,ty s,0ienia w zwiz-, z ewny0io$0a0i ne$wi!y nat$!tw+ t,taj jedna- syt,a!ja nie jest ta-a $zej$zystaW $ze!iwie&stwie do 0e#an!'o#ii wa$to za,wa%y5+ %e !'o$y na nat$!twaw/a6!iwie ni"dy nie odwa%a si na sa0o4.jstwo+ jest ja- "dy4y ,odo$nionyna nie4ezie!ze&stwo sa0o4.jstwa+ jest zna!znie #eiej $zed ni0 !'$onionyni% 'iste$y- Roz,0ie0y+ %e to za!'owanie *die !rhaltungH o4ie-t, o$!za

4ezie!ze&stwo +jaC W wyad-, ne$wi!y nat$!tw $e"$esja do o$"aniza!ji$e"enita#nej stwo$zy/a 0o%#iwo65 $ze/o%enia i0,#s.w 0i/osny!' w i0,#sy a"$esywne zw$.!one $ze!iw-o o4ie-towi Znow, dosz/o do ,wo#nienia

od, dest$,-!ji+ znow, !'!e on znisz!zy5 o4ie-t !zy w -a%dy0 $azie $o4ion w$a%enie+ i% %ywi ta-owy za0ia$ B8aC nie $zyj/o jedna- ty!' tenden!ji+wzd$a"a si $zed ni0i za o0o! o$0a!ji $ea-tywny!' i $e",/ ost$o%no6!iowy!'< tenden!je te ozostajw Bty0C A#e BnadjaC za!'ow,je si w ta-i sos.4+ ja- "dy4y + jaC 4y/o za nie odowiedzia#ne+ a owa"a+ z ja- o4se$w,jeIK tedest$,-tywne za0ia$y+ o-az,je+ i% nie !'odzi t, o ja-i6 oz.$ wywo/any

$zez $e"$esj+ #e!z o $ze!zywiste zastienie 0i/o6!i $zez nienawi65 ?ez4$onne z o4, st$on++ jaC da$e0nie 4$oni si $zed insyn,a!ja0i 0o$de$!ze"o

I2 Zo4 s 22 niniejsze"o to0, [P$zy wyd]I3 Zo4 s 2S niniejsze"o to0, [P$zy wyd]IK er%olgt ` Bt$oiC+ B6#edziC+ a#e te%= B6!i"aC i B$ze6#ad,jeC< dodaj0y t, zna!zenie s/owa

Bo4se$wowa5C ` Bso"#da5C i Bza!'owywa5C (n ost) Pozostawia0 w ty0 0iejs!, dw,zna!zno65 [P$zy t/,0]

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

38/42


Bte"oC i $zed za$z,ta0i -a$z!e"o s,0ienia daje 0, si owst$zy0a5 !onajwy%ej naj4$,ta#niejsze a-!je i!' o4,+ a w $ez,#ta!ie ojawiaj si= z$az,nies-o&!zona sa0o,d$-a+ .niej za6 syste0aty!zne d$!zenie o4ie-t,+ "dyty#-o jest on dostny

Nie4ezie!zne ody 60ie$!i t$a-towane s w indywid,,0 na $.%ne soso4y * !z6!iowo s one ,niesz-od#iwiane za s$aw z0ieszania i!' z -o0

onenta0i e$oty!zny0i+ !z6!iowo s odw$a!ane na zewnt$z w o$0ie a"$esji+w zna!znej za6 0ie$ze -ontyn,,j one sw $a! wewnt$zn+ nie naty-aj! sizaiste na %adne $zesz-ody A zate0 ja- to si dzieje+ %e w wyad-, 0e#an!'o#iiBnadjaC 0o%e si sta5 !zy06 w $odzaj, $eze$w,a$, od.w 60ie$!i

Z e$se-tywy o"$ani!zenia od,+ 0o$a#no6!i+ 0o%na owiedzie5= BtoCjest !a/-ie0 a0o$a#ne+ +jaC $.4,je 4y5 0o$a#ne+ BnadjaC 0o%e 4y5 'ie$0o$a#ne+ tote% 0o%e 4y5 w.w!zas ta- 4a$dzo o-$,tne+ ja- ty#-o BtoC ot$aiOso4#iwe zaiste+ %e !z/owie-+ i0 4a$dziej o"$ani!za sw a"$esj s-ie$owanna zewnt$z+ ty0 s,$owszy+ a zate0 ty0 4a$dziej a"$esywny staje si w swy0idea#e +jaC A#e "dy soj$zy0y na to !a/-ie0 zwy!zajnie+ syt,a!ja ta wydana0 si z"o/a odw$otna= w wy0o", idea/, BjaC dost$ze%e0y 0otyw t/,0ieniaa"$esji a0 a-t $zedstawia si jedna- w ta-i sos.4+ w ja-i dane na0 "o

4y/o ,j5= i0 4a$dziej !z/owie- an,je nad sw a"$esj+ ty0 4a$dziej wz0a"asi a"$esywna s-/onno65 je"o idea/, wo4e! je"o+ jaCI Ma0y t, do !zynienia zja- "dy4y $zes,ni!ie0+ ze zw$ote0 $ze!iw-o w/asne0, +jaC 8,% zwy -/a+no$0a#na 0o$a#no65 0a !'a$a-te$ $y"o$ysty!znie o"$ani!zaj!y+ o-$,tnieza-az,j!y * stad $ze!ie% wyni-a -on!e!ja ja-iej6 wy%szej+ 4ezwz"#dnie-a$z!ej istoty

Nie 0o" -ontyn,owa5 wyja6niania ty!' stos,n-.w+ nie w$owadzaj!t, nowej 'iotezy BNadjaC owsta/o za s$aw ,to%sa0ienia si ze wzo$e0oj!a Ta%de ta-ie ,to%sa0ienie 0a !'a$a-te$ dese-s,a#iza!ji !zy z"o/a s,4#i0a!ji @.%+ wydaje si+ %e w zwiz-, z ta-i0 $ze/o%enie0 do!'odzi $.wnie%do wyt$!enia si od.wIS To0onenta e$oty!zna o s,4#i0a!ji nie 0a

j,% si/y niez4dnej do wizania !a/ej dodanej w.w!zas dest$,-tywno6!i+ -t.$a,wa#nia si w o$0ie s-/onno6!i do a"$esji i dest$,-!ji 7a- w o".#e to w/a6niez owe"o wyt$!enia idea/ BjaC !ze$ie !e!' s,$owe"o+ o-$,tne"o i0e$atyw,

-ate"o$y!zne"oZat$zy0aj0y si jesz!ze na !'wi# $zy ne$wi!y nat$!tw W ty0 wyad-, syt,a!ja $zedstawia si ina!zej 7o+ %e dosz/o do wyt$!enia 0i/o6!i i %e

$ze-szta/!i/a si ona w a"$esj+ nie 4y/o do-onanie0 BjaC * sta/o si ta-w -onse-wen!ji $e"$esji+ ja-a zasz/a w Bty0C P$o!es ten $zes,n/ si jedna-

IO Na te0at te"o a$ado-s, wyowiedzia/ si $e,d onownie w=3as Wkonomische Pro$lem desBasochismus, dz !yt< 'esammelte erke, t :::< )tudienausga$e, t Ill, s 33 *!konomicznypro$lem masochizmu, dz !yt+ s 21 i nast niniejsze"o to0, * $zy t/,0]< jesz!ze 4a$dziejsz!ze"./owo o0.wi/ "o w=3as &n$ehagen in der +ultur, dz !yt< 'esammelte erke, t :Jheorie der acNuiriertenAysterie, Iieler Pho$ien und DwangsIorstellungen und gewisser hallucinatorischer Psychosen,dz !yt< 'esammelte erke, t1+ s 9*IK Od"$ywa ono $.wnie% wa%n $o# w dys-,sji na te0at0e!'aniz0, ne$wi! Zo4 $-ois T z t sty!znia 19S $o-, w -o$esonden!ji $e,d*#iess+w= $e,d+Cus den Cn%9ngen der Psychoanalyse, dz !yt< najwy$aniej 0a0y t, do !zynieniaz ja-i06 odwo/anie0 do Bsyt,a!ji t$a,0aty!znejC+ o -t.$ej 0.wi $e,d w= Aemmung, )ymptomund Cngst, dz !yt< 'esammelte erke, t :J< )tudienausga$e, t J:+ s 22I i nast *Dahamowanie, symptom i lk, dz !yt+ w= $e,d+Aisteria i lk (3zie

7/26/2019 F # ja i to (1923) # pn

42/42

1Q1 Psychologia niewiadomoci

-t.$e"o+ ja- 0, si wydaje+ nie 0o%e o-ona5 o w/asny!' si/a!' B8aC ,wa%a+%e wszyst-ie !'$oni!e ot"i o,6!i/y je+ ozwa#aj! 0, ,0$ze5 Ma0y t,+nota4ene+ do !zynienia z !i"#e t sa0 syt,a!j+ -t.$a #e"/a , odstaw ie$wsze"o wie#-ie"o stan, #-owe"o * #-, na$odzinKi inanty#ne"o #-, wywo/ane"o ts-not+ #-, wyni-aj!e"o z ode$wania od daj!ej o!'$on 0at-i

Na odstawie ty!' wywod.w 0o%na wi! ,zna5 #- $zed 60ie$!i+ odo4nie ja- #- $zed s,0ienie0+ za o$a!owanie #-, $zed -ast$a!j ?io$!

od ,wa" a-t+ ja- wie#-ie zna!zenie 0a o!z,!ie winy w wyad-, ne$wi!+nie 0o%na te% od$z,!i5 0o%#iwo6!i+ %e zwy-/y #- ne,$oty!zny nie 0o%e zosta5 wz0o!niony w owa%ny!' $zyad-a!' $zez $ozw.j #-, o0idzy+ jaCi BnadjaC (#- $zed -ast$a!j+ #- $zed s,0ienie0+ #- $zed 60ie$!i)

B7oC+ do -t.$e"o od -onie! tej $a!y w$a!a0y+ nie 0a 6$od-.w+ za o0o!-t.$y!' 0o"/o4y o-aza5 +jaC 0i/o65 !zy nienawi65 B7oC nie 0o%e owiedzie5+ !ze"o !'!e< nie wy$o4i/o w so4ie jedno#itej wo#i E$os i od 60ie$!ito!z w ni0 wa#-< s/ysze#i60y+ za o0o! ja-i!' 6$od-.w jedne odywa#!z z inny0i Mo"#i4y60y $zedstawi5 to w ta-i sos.4= BtoC znajd,je si

od anowanie0 nie0e"o+ #e!z ot%ne"o od, 60ie$!i+ -t.$y !'!e 0ie5so-.j i -t.$y 0!i!ie#a owe"o so-oj,+ e$osa+ $a"nie ,so-oi5+ -ie$,j! si

s,"estia0i zasady $oz-oszy< o4awia0y si jedna-+ %e nie do!eni#i60y t, $o#i+ja- 0a do ode"$ania e$os

MK Zo4 Ran-+3er Bythos Ion der 'e$urt des Aelden, Qeizi" 19L9

F # ja i to (1923) # pn

Documents

Transcript of F # ja i to (1923) # pn