The Project Gutenberg EBook of Eutropius, by Flavius EutropiusThis eBook is for the use of anyone anywhere in the United States and mostother parts of the world at no cost and with almost no restrictionswhatsoever. You may copy it, give it away or re-use it under the terms ofthe Project Gutenberg License included with this eBook or online atwww.gutenberg.org. If you are not located in the United States, you'll haveto check the laws of the country where you are located before using this ebook.Title: EutropiusAuthor: Flavius EutropiusEditor: Jesse Charles HazzardRelease Date: December 31, 2015 [EBook #50808]Language: EnglishCharacter set encoding: UTF-8*** START OF THIS PROJECT GUTENBERG EBOOK EUTROPIUS ***Produced by Bryan Ness and the Online DistributedProofreading Team at http://www.pgdp.net (This file wasproduced from images generously made available by TheInternet Archive/American Libraries.)Transcribers Note:Pronunciation markers in the Latin are inconsistent. No attempt hasbeen made to standardize them.The Notes refer to the body of the text by page, chapter and linenumber. In this e-text, page numbers are given in the left margin,chapter numbers at the start of paragraphs, and line numbers in theright margin.=Word= indicates bold text. The equals sign is given as .EUTROPIUS_EDITED FOR SCHOOL USE_BYJ. C. HAZZARD, PH.D.PROFESSOR OF LATIN, PORTLAND ACADEMY[Illustration]NEW YORK : CINCINNATI : CHICAGOAMERICAN BOOK COMPANYToREV. JACOB COOPER, D.D., D.C.L., LL.D.WITH GRATEFUL AFFECTIONCOPYRIGHT, 1898, BYAMERICAN BOOK COMPANY.EUTROPIUS.W. P. IPREFACEThe _Breviarium_ of Eutropius has for many years been used successfullyin German schools, but, though an American edition was published inthe early part of this century, the author has of late years receivedlittle attention in this country. Yet in character and subject the_Breviarium_ is admirably adapted for elementary work. While the _ViriRomae_ deals only with the early history of Rome and the lives of a fewgreat men of the republican age, the _Breviarium_ gives an outline ofthe history of Rome from the founding of the city to the death of theEmperor Jovian in 364 A.D., and is thus in subject closely related tothe Latin course. The Latin is good, remarkably so for the time of itscomposition, and is not so difficult as that of Nepos or of parts ofthe _Viri Romae_.In editing the text the beginner has constantly been had in mind,and so references to the standard Latin Grammars have been addedmore copiously than some will consider judicious. It has been found,however, by experience in the classroom, that a reference to thegrammar when carefully studied is worth far more than a translation ofa difficult passage or comment upon it. The grammatical references areplaced at the bottom of the page where they belong. In the Notes, whichare principally historical and geographical, the editor has tried toaid the student in mastering the difficulties that occur rather thanto do his work for him. The references to the histories are intendedrather for the teacher than for the pupil. If a few minutes can bespent every day in reading to the class the portions referred to,the time will not be wasted, and it will fill in the outline of thehistory that the text contains. It is strongly urged that each studentshould be provided with a copy of some good outline of Roman History(Creightons Primer is admirable), and follow the text in it from dayto day. In this way a knowledge of the principal facts of Roman Historymay be obtained with but slight conscious effort on the part of thestudent.In the analyses of the books and the chapters the accepted dates havebeen given, indicating where Eutropius is mistaken in his chronology.In marking the quantities of the long vowels, Lewis, in his _ElementaryLatin Dictionary_, has been followed, except where later authoritiesdiffer from him.The editor desires to acknowledge his obligation to Rev. J. R. Wilson,D.D., Principal of Portland Academy, for advice and assistance, and toProfessors Arrowsmith and Whicher, for permission to use material fromtheir _First Latin Readings_.The Grammars cited are Harkness Standard Latin Grammar (H.), Mooney(M.), Allen and Greenough (A. & G.), Gildersleeve (G.), and Bennett(B.). References to Harkness new Latin Grammars (1898) will be foundon p. 242.J. C. H.PORTLAND, OREGON,June, 1898.CONTENTSPAGETEXTBOOK I7BOOK II16BOOK III27BOOK IV36BOOK V46BOOK VI51BOOK VII62BOOK VIII73BOOK IX83BOOK X94BIBLIOGRAPHY104NOTESLIFE OF EUTROPIUS105BOOK I105BOOK II114BOOK III121BOOK IV129BOOK V136BOOK VI140BOOK VII147BOOK VIII153BOOK IX158BOOK X160VOCABULARY164[Illustration]7 EUTROPBREVIRI AB URBE CONDITLIBER PRMUSFROM THE FOUNDING OF ROME TO THE CAPTURE OF THE CITY BY THEGAULS, 753-390 B.C. THE REGAL PERIOD, 753-509 B.C._Rome Founded, 753 B.C. Romulus, 753-716 B.C._=1.= Rmnum imperium Rmul exrdium habet, quRhae Silviae, Vestlis virginis, flius et, quantum puttusest, Mrtis, cum Rem frtre n part ditus est. Is cuminter pstrs latrcinrtur,[1] decem et oct anns[2] ntusurbem exiguam in Paltn monte cnstituit, XI Kal. Mis,Olympiadis sextae ann terti, post Triae excidium, anntrecentsim nngsim qurt.=2.= Condit cvitte,[3] quam ex nmine su Rmam vocvit,haec fer git. Multitdinem fnitimrum in cvittemrecpit, centum ex seniribus[4] lgit, qurum cnsili omniaageret,[5] qus sentrs nminvit propter senecttem. Tum,cum uxrs ipse et populus suus nn habrent,[6] invtvitad spectculum ldrum vcns urb Rmae ntins atque8 erum virgins rapuit. Commts bells propter raptruminiriam Caennnss vcit, Antemnts, Crustumns, Sabns,Fdnts, Vients. Haec omnia oppida urbem cingunt.Et cum ort subit tempestte nn compruisset,ann rgn trcsim septim ad des trnssse crditus estet cnsecrtus. Deinde Rmae[7] per quns dis sentrsimpervrunt et hs rgnantibus annus nus compltus est._Numa Pompilius, 715-672 B.C._5105=3.= Poste Numa Pompilius rx cretus est, qu bellumquidem nllum gessit, sed nn minus cvitt[8] quam Rmulusprfuit. Nam et lgs Rmns mrsque cnstituit, qucnsutdine proelirum iam latrns ac smibarbar putbantur,et annum dscrpsit in decem mnss prius sinealiqu supputtine cnfsum, et nfnta Rmae sacra actempla cnstituit. Morb dcessit quadrgsim et tertiimperi ann.1510_Tullus Hostilius, 672-640 B.C._=4.= Huic successit Tullus Hostlius. Hc bella reparvit,Albns vcit, qu ab urbe Rm duodecim mlirio[9] sunt,Vients et Fdnts, qurum ali sext mliri absuntab urbe Rm, ali octv decim, bell supervit, urbemamplivit adiect Caeli monte. Cum trgint et dus annsrgnsset,[10] fulmine ictus cum dom su rsit.20_Ancus Marcius, 640-616 B.C._=5.= Post hunc Ancus Mrcius, Numae ex fli neps, suscpitimperium. Contr Latns dmicvit, Aventnum montem9 cvitt adicit et Iniculum, apud stium Tiberis cvittemsupr mare sext decim mliri ab urbe Rm condidit.Vcsim et qurt ann imperi morb periit._Lucius Tarquinius Priscus, 616-578 B.C._=6.= Deinde rgnum Prscus Tarquinius accpit. Hc numerumsentrum duplicvit, circum Rmae aedificvit, ldsRmns nstituit, qu ad nostram memoriam permanent.Vcit dem etiam Sabns et nn parum agrrum subltumsdem urbis Rmae territri inxit, prmusque triumphnsurbem intrvit. Mrs fcit et clocs, Capitlium incohvit.Trcsim octv imperi ann per Anc flis occsusest, rgis ius, cu ipse successerat.510_Servius Tullius, 578-534 B.C._=7.= Post hunc Servius Tullius suscpit imperium, genitusex nbil fmin, captv tamen et ancill. Hc quoqueSabns subgit, monts trs, Quirnlem, Vminlem, squilnum,urb adinxit, fosss circum mrum dxit. Prmusomnium cnsum rdinvit, qu adhc per orbem terrrumincognitus erat. Sub e Rma omnibus in cnsum dltshabuit capita LXXXIII mlia cvium Rmnrum cum hs,qu in agrs erant. Occsus est scelere gener su TarquinSuperb, fli ius rgis cu ipse successerat, et fliae quamTarquinius habbat uxrem._Lucius Tarquinius Superbus, 534-510 B.C._=8.= L. Tarquinius Superbus, septimus atque ultimus rgum,[11]Volscs, quae gns ad Campniam euntibus[12] nn long ab1520urbe est, vcit, Gabis cvittem et Suessam Pmtiam10 subgit, cum Tuscs pcem fcit et templum Iov in Capitliaedificvit. Poste Ardeam oppgnns, in octvdecim mliri ab urbe Rm positam cvittem, imperiumperdidit. Nam cum flius ius, et ipse Tarquinius inior,nbilissimam fminam Lucrtiam eandemque pudcissimam,Colltn uxrem, stuprsset eaque d iniri mart et patret amcs questa fuisset, in omnium cnspect s occdit.Propter quam causam Brtus, parns et ipse Tarquin,populum concitvit et Tarquini[13] admit imperium. Moxexercitus quoque eum, qu cvittem Ardeam cum ips rgeoppgnbat, relquit; veninsque ad urbem rx ports claussexclsus est, cumque impersset anns quattuor et vgintcum uxre et lbers sus fgit. Ita Rmae rgntum estper septem rgs anns ducents quadrgint tribus, cumadhc Rma, ubi plrimum, vix sque ad quntum decimummlirium possidret.51015_Establishment of the Republic. Election of Consuls, 509 B.C._=9.= Hinc cnsuls coepre, pr n rge duo, hc causcret, ut, s nus malus esse voluisset,[14] alter eum habnspotesttem similem corcret.[15] Et placuit n imperiumlongius quam annuum habrent,[16] n per diturnittem potesttis 20nsolentirs redderentur, sed cvls semper essent,qu s post annum scrent futrs esse prvts. Furuntigitur ann prm ab expulss rgibus cnsuls L. IniusBrtus, qu mxim gerat ut Tarquinius pellertur, et TarquiniusColltnus, martus Lucrtiae. Sed Tarquini Colltn25statim sublta est dgnits. Placuerat enim n quisquam11 in urbe manret qu Tarquinius vocrtur. Erg acceptomn patrimni su ex urbe migrvit et loc ipsus factusest L. Valerius Pblicola cnsul._War with Tarquinius._=10.= Commvit tamen bellum urb Rmae rx Tarquinius,qu fuerat expulsus, et, conlcts mults gentibus, ut in rgnumposset restitu dmicvit. In prm pgn Brtus cnsulet rns, Tarquin flius, in vicem s occdrunt, Rmntamen ex e pgn vctrs recessrunt. Brtum mtrnaeRmnae, dfnsrem pudcitiae suae, quasi commnempatrem per annum lxrunt. Valerius Pblicola Sp. LucrtiumTricipitnum conlgam sibi fcit, Lucrtiae patrem, qumorb mortu iterum Hortium Pulvillum conlgam sibismpsit. Ita prmus annus qunque cnsuls habuit, cumTarquinius Colltnus propter nmen urbe[17] cessisset, Brtusin proeli persset, Sp. Lucrtius morb mortuus esset.51015_War with Porsenna, 508 B.C._=11.= Secund quoque ann iterum Tarquinius ut reciperturin rgnum bellum Rmns intulit, auxilium e ferentePorsenn, Tusciae rge, et Rmam paene cpit. Vrumtum quoque victus est.Terti ann post rgs excts Tarquinius cum suscip20nn posset in rgnum neque e Porsenna, qu pcem cumRmns fcerat, praestret auxilium, Tusculum[18] s contulit,quae cvits nn long ab urbe est, atque ibi per quattuordecimanns prvtus cum uxre cnsenuit.Qurt ann post rgs excts, cum Sabn Rmnsbellum intulissent, vict sunt, et d hs triumphtum est.2512 Qunt ann L. Valerius ille,[19] Brt conlga et quatercnsul, ftliter mortuus est, ade pauper ut conlts populnumms smptum habuerit[20] sepultrae. Quem mtrnaescut Brtum annum lxrunt._Institution of the Dictatorship, 501 B.C._=12.= Nn ann post rgs excts cum gener Tarquinad iniriam socer[21] vindicandam[22] ingentem conlgissetexercitum, nova Rmae dgnits est creta, quae dicttraappelltur, mior quam cnsultus. Edem ann etiam magisterequitum factus est, qu dicttr obsequertur. Neque quicquamsimilius potest dc quam dicttra antqua huicimperi potestt, quam nunc Tranquillits Vestra habet,mxim cum Augustus quoque Octvinus, d qu postedcmus, et ante eum C. Caesar sub dicttrae nmine atquehonre rgnverint. Dicttor autem Rmae prmus fuitT. Larcius, magister equitum prmus Sp. Cassius.51015_Secession of the Plebeians. Establishment of the Tribunate,494 B.C._=13.= Sext decim ann post rgs excts sditinempopulus Rmae fcit, tamquam sent atque cnsulibuspremertur. Tum et ipse sibi tribns plbis quasi proprisidics et dfnsrs crevit, per qus contr sentum etcnsuls ttus esse posset.2013 _War with the Volsci, 493 B.C._=14.= Sequent ann Volsc contr Rmns bellum reparvrunt,et vict aci etiam Coriols cvittem, quam habbantoptimam, perdidrunt._Coriolanus, 491 B.C._=15.= Octv decim ann postquam rgs iect erant expulsusex urbe Q. Mrcius, dux Rmnus, qu Coriols cperat,Volscrum cvittem, ad ipss Volscs contendit rtus etauxilia contr Rmns accpit. Rmns saepe vcit, squead quntum mlirium urbis accessit, oppgntrus[23] etiampatriam suam, lgts qu pcem petbant repudits, nisiad eum mter Veturia et uxor Volumnia ex urbe vnissent,[24]qurum flt et dprectine supertus remvit exercitum.Atque hc secundus post Tarquinium fuit qu dux contrpatriam suam esset.510_Slaughter of the Fabii, 477 B.C._=16.= C. Fabi et L. Virgni cnsulibus trecent nbilshomins, qu ex Fabi famili erant, contr Vients bellumsl suscprunt, prmittents sentu et popul per s omnecertmen implendum. Itaque profect, omns nbils etqu singul mgnrum exercituum ducs esse dbrent, inproeli concidrunt. nus omnn superfuit ex tant famili,qu propter aettem puerlem dc nn potuerat adpgnam. Post haec cnsus in urbe habitus est et inventasunt cvium capita CXVII mlia CCCXIX.152014 _Dictatorship of Cincinnatus, 458 B.C._=17.= Sequent tamen ann cum in Algid monte ab urbeduodecim ferm mliri Rmnus obsidertur exercitus, L.Quntius Cincinntus dicttor est factus, qu agrum quattuorigerm[25] possidns manibus sus colbat. Is cum in opereet arns esset inventus, sdre dters togam praetextamaccpit et caess hostibus lbervit exercitum.5_Decemvirs appointed, 451 B.C. Laws of XII Tablespromulgated, 450 B.C. Death of Virginia; Decemvirs deposed,449 B.C._=18.= Ann trecentsim et alter ab urbe condit imperiumcnsulre cessvit et pr dubus cnsulibus decem factsunt, qu summam potesttem habrent, decemvir nmint.Sed cum prm ann bene gissent,[26] secund nus ex hs,Ap. Claudius, Virgn ciusdam, qu honests iam stpendiscontr Latns in monte Algid mlitrat,[27] fliam virginemcorrumpere voluit; quam pater occdit, n stuprum decemvirsustinret, et regressus ad mlits mvit tumultum.Sublta est decemvirs[28] potests ipsque damnt sunt.1015_Revolt of the Fidenates, 438 B.C._=19.= Ann trecentsim et qunt decim ab urbe conditFdnts contr Rmns rebellvrunt. Auxilium hspraestbant Vients et rx Vientium Tolumnius. Quaeambae cvitts tam vcnae urb sunt ut Fdnae sext,V octv decim mliri absint. Coninxrunt s hs15 et Volsc. Sed Mam. Aemili dicttre et L. Qunti Cincinntmagistr equitum vict etiam rgem perdidrunt.Fdnae captae et excsae.20_War with Vei, 396 B.C._=20.= Post vgint deinde anns Vientn rebellvrunt.Dicttor contr ipss missus est Frius Camillus, qu prmumes vcit aci, mox etiam cvittem di obsidns cpit,antquissimam taliae atque dtissimam. Post eam cpitet Faliscs, nn minus nbilem cvittem. Sed commtaest e invidia, quasi praedam male dvsisset, damntusqueob eam causam et expulsus cvitte.[29]510_Rome Captured by the Gauls, 390 B.C._Statim Gall Senons ad urbem vnrunt et victs Rmnsndecim mliri Rm apud flmen Alliam sectetiam urbem occupvrunt. Neque dfend quicquam nisiCapitlium potuit; quod cum di obsdissent et iam Rmnfam labrrent, accept aur, n Capitlium obsidrent,recessrunt. Sed Camill, qu in vcn cvitteexsulbat, Galls[30] superventum est gravissimque vict sunt.Poste tamen etiam sectus es Camillus ita cecdit ut etaurum, quod hs datum fuerat, et omnia quae cperantmlitria sgna revocret. Ita terti triumphns urbemingressus est et appelltus secundus Rmulus, quasi et ipsepatriae conditor.152016 LIBER SECUNDUSFROM THE CAPTURE OF THE CITY TO THE END OF THE FIRST PUNICWAR, 390-241 B.C._Military Tribunes with Consular Power Elected, 444 B.C._=1.= Ann trecentsim sexgsim qunt ab urbe condit,post captam autem prm, dgnitts mttae sunt, et prdubus cnsulibus fact tribn mlitrs cnsulr potestte.Hinc iam coepit Rmna rs crscere. Nam Camillus eann Volscrum cvittem, quae per septugint annsbellum gesserat, vcit et Aequrum urbem et Strnrumatque omns dlts erundem exercitibus occupvit et trssimul triumphs git.=2.= T. etiam Quntius Cincinntus Praenestns, qu squead urbis Rmae ports cum bell vnerant, persectus adflmen Alliam vcit, oct cvitts, quae sub ipss agbant,Rmns adinxit, ipsum Praeneste aggressus in dditinemaccpit. Quae omnia ab e gesta sunt vgint dibus,[31]triumphusque ips dcrtus.=3.= Vrum dgnits tribnrum mlitrium nn di persevrvit.Nam post aliquantum nlls placuit fier et quadrienniumin urbe ita fluxit ut potestts ibi mirs nnessent. Praesmpsrunt tamen tribn mlitrs cnsulrpotestte iterum dgnittem et trienni persevrvrunt.Rrsus cnsuls fact._Death of Camillus, 365 B.C._=4.= L. Genuci et Q. Servli cnsulibus mortuus estCamillus. Honor e post Rmulum secundus dltus est.17 _Invasion of the Gauls; Torquatus, 361 B.C._=5.= T. Quntius dicttor adversus Galls, qu ad taliam5101520vnerant, missus est. H ab urbe qurt mliri trnsAninem fluvium cnsderant. Ibi nbilissimus d sentribusiuvenis L. Mnlius prvocantem Gallum ad singulrecertmen prgressus occdit, et sublt torque aure collquesu imposit in perpetuum Torqut et sibi et posterscognmen accpit. Gall fugt sunt, mox per C. Sulpiciumdicttrem etiam vict. Nn mult[32] post C. Mrci Tuscvict sunt et oct mlia captvrum ex hs in triumphumducta.510_First Samnite War, 343-341 B.C._=6.= Cnsus iterum habitus est. Et cum Latn, qu a Rmns[33]subct erant, mlits praestre nllent, ex Rmnstantum trns lct sunt, factaeque legins decem, qu modussexgint vel amplius armtrum mlia efficibat. Parvsadhc Rmns rbus tanta tamen in r mlitr virts erat.15Quae cum profectae essent adversum Galls duce L. Fri,qudam ex Galls num ex Rmns, qu esset[34] optimus,prvocvit. Tum s M. Valerius tribnus mlitum obtulit,et cum prcessisset armtus corvus e[35] supr dextrum bracchiumsdit. Mox commiss adversum Gallum pgn dem20corvus ls et unguibus Gall oculs verbervit, n rctumposset aspicere. Ita tribn Valeri interfectus. Corvusnn slum victriam e, sed etiam nmen dedit. Namposte dem Corvnus est dictus. Ac propter hc meritumannrum trium et vgint cnsul est factus.2518 _Latin War, 340-338 B.C._=7.= Latn, qu nluerant mlits dare, hc quoque Rmnsexigere coeprunt, ut nus cnsul ex erum, alter exRmnrum popul crertur. Quod cum esset negtum,bellum contr es susceptum est et ingent pgn supertsunt; ac d hs perdomits triumphtum est. Statuae cnsulibusob meritum victriae in rstrs positae sunt. Eann etiam Alexandra ab Alexandr Macedone condita est.5_Second Samnite War, 326-304 B.C._=8.= Iam Rmn potents esse coeprunt. Bellum enim incentsim et trcsim fer mliri ab urbe apud Samntasgerbtur, qu medi sunt inter Pcnum, Campniam etpliam. L. Paprius Cursor cum honre dicttris ad idbellum profectus est. Qu cum Rmam redret, Q. FabiMxim, magistr equitum, quem apud exercitum relquit,praecpit n s absente pgnret.[36] Ille occsine repertflcissim dmicvit et Samntas dlvit. Ob quam rem dicttre capitis[37] damntus, quod s vetante pgnsset,[38]ingent favre mlitum et popul lbertus est, tant Paprisditine commt ut paene ipse interficertur.1015_Romans defeated at Caudine Forks, 321 B.C._=9.= Poste Samnts Rmns T. Veturi et Sp. Postumicnsulibus ingent ddecre[39] vcrunt et sub iugum msrunt.20Px tamen sent et popul solta est, quae cumipss propter necessittem facta fuerat. Poste Samnts19 vict sunt L. Papri cnsule, septem mlia erum subiugum missa. Paprius prmus d Samntibus triumphvit.E tempore Ap. Claudius cnsor aquam Claudiam indxitet viam Appiam strvit. Samnts repart bell Q. FabiumMximum vcrunt tribus mlibus hominum occss. Poste,cum pater e Fabius Mximus lgtus datus fuisset, etSamntas vcit et plrima ipsrum oppida cpit. DeindeP. Cornlius Rfnus M. Curius Denttus, amb cnsuls,contr Samntas miss ingentibus proelis es cnfcre.Tum bellum cum Samntibus per anns quadrgint novemctum sustulrunt. Neque llus hostis fuit intr taliamqu Rmnam virttem magis fatgverit.510_War with the Gauls and Etruscans, 283 B.C._=10.= Interiects aliquot anns iterum s Gallrum cpiaecontr Rmns Tuscs Samntibusque inxrunt, sed cumRmam tenderent Cn. Cornli Dolbell cnsule dltaesunt.15_War with Tarentum and Pyrrhus, 281-272 B.C. Battle ofHeraclea, 280 B.C._=11.= Edem tempore Tarentns, qu iam in ultim talisunt, bellum indictum est, quia lgts Rmnrum iniriamfcissent. H Pyrrhum,[40] pr rgem, contr Rmnsauxilium poposcrunt, qu ex genere Achillis orginemtrahbat. Is mox ad taliam vnit, tumque prmum Rmncum trnsmarn hoste dmicvrunt. Missus estcontr eum cnsul P. Valerius Laevnus, qu cum explrtrsPyrrh cpisset, iussit es per castra dc, ostendomnem exercitum tumque dmitt, ut renntirent Pyrrh20 quaecumque Rmns agerentur.[41] Commiss mox pgn,cum iam Pyrrhus fugeret, elephantrum auxili vcit, qusincognits Rmn expvrunt. Sed nox proeli fnemdedit; Laevnus tamen per noctem fgit, Pyrrhus Rmnsmlle octingents cpit et es summ honre trctvit,occss sepelvit. Qus cum advers vulnere et truc vultetiam mortus iacre vdisset, tulisse ad caelum mansdcitur cum hc vce: s ttus orbis dominum esse potuisse,s tls sibi mlits contigissent.20255_Embassy of Cineas._=12.= Poste Pyrrhus conincts sibi Samntibus, Lcns,Bruttis Rmam perrxit, omnia ferr[42] gnque vstvit,Campniam popultus est atque ad Praeneste vnit, mliri aburbe octv decim. Mox terrre[43] exercits, qu eum cumcnsule sequbtur, in Campniam s recpit. Lgt adPyrrhum d redimends captvs[44] miss ab e honrificsuscept sunt. Captvs sine preti Rmam msit. numex lgts Rmnrum, Fbricium, sc admrtus, cum eumpauperem esse cognvisset, ut qurt parte rgn prmisssollicitre voluerit ut ad s trnsret, contemptusque est Fbrici. Qur cum Pyrrhus Rmnrum ingent admrtine101520tenrtur, lgtum msit, qu pcem aequs condicinibuspeteret, praecipuum virum, Cneam nmine,[45] ita utPyrrhus partem taliae, quam iam arms occupverat,obtinret.=13.= Px displicuit remandtumque Pyrrh est sent eum21 cum Rmns, nisi ex tali recessisset,[46] pcem habre nnposse. Tum Rmn iussrunt captvs omns, qus Pyrrhusreddiderat, nfms habr, quod armt cap potuissent, necante es ad veterem statum revert, quam s bnrum hostiumoccsrum spolia retulissent. Ita lgtus Pyrrh reversusest. qu cum quaereret Pyrrhus, qulem Rmamcomperisset, Cnes dxit rgum s patriam vdisse; sclicettls illc fer omns esse, qulis nus Pyrrhus apud prumet reliquam Graeciam putrtur.[47]Miss sunt contr Pyrrhum ducs P. Sulpicius et DeciusMs cnsuls. Certmine commiss Pyrrhus vulnertus est,elephant interfect, vgint mlia caesa hostium, et ex Rmnstantum qunque mlia; Pyrrhus Tarentum fugtus.25510_Fabricius; Battle of Beneventum, 275 B.C._=14.= Interiect ann contr Pyrrhum Fbricius est missus,qu prius inter lgts sollicitr nn poterat qurt rgn15parte prmiss. Tum, cum vcna castra ipse et rx habrent,medicus Pyrrh nocte ad eum vnit, prmittns venn sPyrrhum occsrum, s sibi aliquid pollicrtur. Quem Fbriciusvinctum redc iussit ad dominum Pyrrhque dcquae contr caput ius medicus spopondisset. Tum rx20admrtus eum dxisse fertur: Ille est Fbricius, qudifficilius ab honestte quam sl curs su vert potest. Tumrx ad Siciliam profectus est. Fbricius victs Lcns etSamntibus triumphvit.Cnsuls deinde M. Curius Denttus et Cornlius Lentulusadversum Pyrrhum miss sunt. Curius contr eum pgnvit,exercitum ius cecdit, ipsum Tarentum fugvit, castra22 cpit. E di caesa hostium vgint tria mlia. Curius incnsult triumphvit. Prmus Rmam elephants quattuordxit. Pyrrhus etiam Tarent[48] mox recessit et apudArgs, Graeciae cvittem, occsus est.=15.= C. Fabi Licini C. Claudi Cann cnsulibus annurbis conditae quadringentsim sexgsim prm lgtAlexandrn Ptolemae miss Rmam vnre et Rmnsamcitiam quam petierant obtinurunt.=16.= Q. Ogulni C. Fabi Pctre cnsulibus Pcents bellumcommovre et ab nsequentibus cnsulibus P. SemprniAp. Claudi vict sunt; et d hs triumphtum est. Conditae Rmns cvitts Arminum in Galli et Beneventumin Samni.=17.= M. Atli Rgul L. Ili Libne cnsulibus Sallentnsin pli bellum indictum est, captque sunt cum cvittesimul Brundisn, et d hs triumphtum est.2551015_First Punic War, 264-241 B.C.; Romans victorious in Sicily,264 B.C._=18.= Ann quadringentsim septugsim septim, cumiam clrum urbis Rmae nmen esset, arma tamen extrtaliam mta nn fuerant. Ut igitur cognscertur[49] quaecpiae Rmnrum essent, cnsus est habitus. Tum inventasunt cvium capita ducenta nngint duo mlia trecentatrgint quattuor, quamquam condit urbe numquam bellacessssent.20Et contr frs bellum susceptum est prmum Ap. ClaudiQ. Fulvi cnsulibus. In Sicili contr es pgntum est etAp. Claudius d frs et rge Siciliae Hierne triumphvit.2523 =19.= nsequent ann Valeri Mrc et Otcili Crass cnsulibusin Sicili Rmns rs mgnae gestae sunt. Tauromentn,Catinnss et praetere qunqugint cvitts infidem acceptae. Terti ann in Sicili contr Hiernem,rgem Siculrum, bellum partum est. Is cum omn nbilitteSyrcsanrum pcem Rmns impetrvit deditqueargent[50] ducenta talenta. fr in Sicili vict sunt et dhs secund Rmae triumphtum est.5_Battle of Mylae, 260 B.C._=20.= Qunt ann prm bell, quod contr frs gerbtur,prmum Rmn C. Duili et Cn. Cornli Asin cnsulibusin mar dmicvrunt parts nvibus rstrts, qus Liburnsvocant. Cnsul Cornlius fraude dceptus est. Duiliuscommiss proeli Karthgininsium ducem vcit, trgint etnam nvs cpit, quattuordecim mersit, septem mlia hostiumcpit, tria mlia occdit. Neque lla victria Rmns[51]grtior fuit, quod invict terr[52] iam etiam mar[52] plrimumpossent.C. Aquli Flr L. Scpine cnsulibus Scpi Corsicamet Sardiniam vstvit, multa mlia inde captvrum abdxit,triumphum git.101520_Invasion of Africa by the Romans, 256 B.C._=21.= L. Mnli Vulsne M. Atli Rgul cnsulibus bellumin fricam trnsltum est. Contr Hamilcarem, Karthgininsiumducem, in mar pgntum, victusque est. Namperdits sexgint quattuor nvibus retr s recpit. Rmnvgint dus msrunt. Sed cum in fricam trnsssent,24 prmam Clypeam, fricae cvittem, in dditinemaccprunt. Cnsuls sque ad Karthginem prcessrunt,multsque castells vstts Mnlius victor Rmam rediit etvgint septem mlia captvrum redxit, Atlius Rgulusin fric remnsit. Is contr frs aciem nstrxit. Contrtrs Karthgininsium ducs dmicns victor fuit, decemet oct mlia hostium cecdit, qunque mlia cum decem etoct elephants cpit, septugint quattuor cvitts in fidemaccpit. Tum vict Karthgininss pcem Rmns petvrunt.Quam cum Rgulus nllet nisi drissims condicinibusdare, fr auxilium Lacedaemonis petvrunt. Et25510duce Xanthipp, qu Lacedaemonis missus fuerat, Rmnrumdux Rgulus victus est ultim pernici. Nam duomlia tantum ex omn Rmn exercit refgrunt, qungentcum impertre Rgul capt sunt, trgint mliaoccsa, Rgulus ipse in catns coniectus.15_Romans shipwrecked near Sicily._=22.= M. Aemili Paul Ser. Fulvi Nbilire cnsulibus ambRmn cnsuls ad fricam profect sunt cum trecentrumnvium classe. Prmum frs nvl certmine superant.Aemilius cnsul centum et quattuor nvs hostium dmersit,20trgint cum pgntribus cpit, quindecim mlia hostiumaut occdit aut cpit, mlitem suum ingent praeddtvit. Et subcta frica tunc fuisset, nisi quod tantafams erat ut ditius exercitus exspectre nn posset.Cnsuls cum victric classe redeunts circ Siciliam25naufragium pass sunt. Et tanta tempests fuit ut exquadringents sexgint quattuor nvibus tantum octgint servrpotuerint; neque ll tempore tanta maritima tempestsaudta est. Rmn tamen statim ducents nvs reparvrunt,neque in aliqu animus hs nfrctus fuit.3025 =23.= Cn. Servlius Caepi C. Semprnius Blaesus cnsulscum ducents sexgint nvibus ad fricam profect sunt.Aliquot cvitts cprunt. Praedam ingentem redcentsnaufragium pass sunt. Itaque cum continuae calamittsRmns[53] displicrent, dcrvit sentus ut maritimsproelis recdertur et tantum sexgint nvs ad praesidiumtaliae salvae essent.5_Battle of Panormus, 250 B.C._=24.= L. Caecili Metell C. Fri Placid cnsulibus Metellusin Sicili frrum ducem cum centum trgint elephantset mgns cpis venientem supervit, vgint mlia hostiumcecdit, sex et vgint elephants cpit, reliqus errantsper Numids, qus in auxilium habbat, conlgit et Rmamddxit ingent pomp, cum elephantrum numerus omniaitinera complret.10_Regulus sent to Rome to solicit Peace, 250 B.C._=25.= Post haec mala Karthgininss Rgulum ducem,quem cperant, petvrunt ut Rmam proficscertur et pcem Rmns obtinret ac permttinem captvrum faceret.Ille Rmam cum vnisset, inductus in sentum nihil quasiRmnus git dxitque s ex ill di,[54] qu in potesttemfrrum vnisset, Rmnum esse dssse. Itaque et uxrem complex remvit et sentu susit n px cumPoens fieret; ills enim frcts tot csibus spem nllamhabre; s tant[55] nn esse, ut tot mlia captvrum propternum s et senem et paucs, qu ex Rmns capt[56] fuerant,26 redderentur. Itaque obtinuit. Nam frs pcem petentsnllus admsit. Ipse Karthginem rediit, offerentibusqueRmns ut eum Rmae tenrent, negvit s in e urbemnsrum in qu, postquam frs servierat, dgnittem1520honest cvis habre nn posset. Regressus igitur ad fricamomnibus supplicis exstinctus est.5_Publius Claudius defeated near Drepana, 249 B.C._=26.= P. Claudi Pulchr L. Ini cnsulibus Claudiuscontr auspicia pgnvit et Karthgininsibus victus est.Nam ex ducents et vgint nvibus cum trgint fgit,nngint cum pgntribus captae sunt, dmersae cterae.Alius quoque cnsul naufragi classem msit, exercitumtamen salvum habuit, quia vcna ltora erant.10_Battle of Lilybaeum, 242 B.C. Battle of the Aegates Islandsand End of the War, 241 B.C._=27.= C. Lutti Catul A. Postumi Albn cnsulibus, annbell Pnic vcsim et terti Catul bellum contr frscommissum est. Profectus est cum trecents nvibus inSiciliam; fr contr ipsum quadringents parvrunt.Numquam in mar tants cpis pgntum est. LuttiusCatulus nvem aeger ascendit; vulnertus enim in pgnsuperire fuerat. Contr Lilybaeum, cvittem Siciliae,pgntum est ingent virtte Rmnrum. Nam LXIIIKarthgininsium nvs captae sunt, CXXV dmersae, XXXIImlia hostium capta, XIII mlia occsa, nfntum aur, argent,praedae in potesttem Rmnrum redctum. Exclasse Rmn XII nvs dmersae. Pgntum est VI dsMrtis. Statim pcem Karthgininss petvrunt tribtaqueest hs px. Captv Rmnrum qu tenbantur Karthgininsibus reddit sunt. Etiam Karthgininss27 petvrunt ut redim es captvs licret qus ex frsRmn tenbant. Sentus iussit sine preti es dar quin pblic cstdi essent; qu autem prvts tenrenturut preti domins reddit Karthginem redrent atque idpretium ex fisc magis quam Karthgininsibus solvertur.=28.= Q. Luttius A. Mnlius cnsuls cret bellum Faliscsintulrunt, quae cvits taliae opulenta quondam fuit.Quod amb cnsuls intr sex dis, quam vnerant, trnsgruntXV mlibus hostium caess, cters pce concess,agr tamen ex mediette sublt.152025510LIBER TERTIUSFROM THE END OF THE FIRST TO THE END OF THE SECOND PUNIC WAR,241-201 B.C.=1.= Fnt igitur Pnic bell, quod per XXIII anns trctumest, Rmn iam clrissim glri nt lgts ad Ptolemaeum,Aegypt rgem, msrunt auxilia prmittents, quiarx Syriae Antiochus bellum e intulerat. Ille grtisRmns git, auxilia nn accpit. Iam enim fuerat pgna15trnscta. Edem tempore potentissimus rx Siciliae HierRmam vnit ad lds spectands[57] et ducenta mlia modirum[58]trtic popul dnum exhibuit._Sardinia taken by the Romans, 238 B.C._=2.= L. Cornli Lentul Fulvi Flacc cnsulibus, quibusHier Rmam vnerat, etiam contr Ligurs intr taliambellum gestum est et d hs triumphtum. Karthgininss28 tamen bellum reparre temptbant, Sardininss, qu excondicine pcis Rmns prre dbbant, ad rebellandum[59]impellents. Vnit tamen Rmam lgti Karthgininsiumet pcem impetrvit.=3.= T. Mnli Torqut C. Atli Bulc cnsulibus dSards triumphtum est, et pce omnibus locs fact Rmnnllum bellum haburunt, quod hs post Rmam conditamsemel tantum Num Pompili rgnante contigerat.205_War with the Illyrians, 229 B.C._=4.= L. Postumius Albnus Cn. Fulvius Centumalus cnsulsbellum contr llyris gessrunt et mults cvittibus captsetiam rgs in dditinem accprunt. Ac tum prmum exllyris triumphtum est.10_Invasion of the Gauls, 225 B.C._=5.= L. Aemili cnsule ingents Gallrum cpiae Alpstrnsirunt. Sed pr Rmns tta talia cnsnsit, trditumqueest Fabi historic, qu e bell interfuit, DCCC mliahominum parta ad id bellum fuisse. Sed rs per cnsulemtantum prsper gesta est. XL mlia hostium interfectasunt et triumphus Aemili dcrtus.=6.= Aliquot deinde anns post contr Galls intr taliampgntum est, fntumque bellum M. Claudi Mrcell etCn. Cornli Scpine cnsulibus. Tum Mrcellus cum[60]parv man equitum dmicvit et rgem Gallrum, Viridomarumnmine, man su occdit. Poste cum conlgingents cpis Gallrum permit, Medilnum expgnvit,grandem praedam Rmam pertulit. Ac triumphns Mrcellusspolia Gall stpit imposita umers sus vexit.15202529 _Second Punic War begun, 218 B.C._=7.= M. Minuci Rf P. Cornli cnsulibus Histrs belluminltum est, quia latrcint nvibus Rmnrum fuerant,quae frmenta exhibbant, perdomitque sunt omns. Edemann bellum Pnicum secundum Rmns inltum est perHannibalem, Karthgininsium ducem, qu Saguntum, Hispniaecvittem Rmns[61] amcam, oppgnre aggressusest, annum agns vcsimum aettis, cpis congregts CLmlium. Huic Rmn per lgts dnntivrunt ut bellabstinret. Is lgts admittere nluit. Rmn etiamKarthginem msrunt, ut mandrtur Hannibal[62] n bellumcontr socis popul Rmn gereret. Dra respnsa Karthgininsibus data sunt. Saguntn intere fam vict510sunt, captque ab Hannibale ultims poens adficiuntur.Bellum Karthgininsibus indictum est._Hannibal crosses the Alps._=8.= Tum P. Cornlius Scpi cum exercit in Hispniamprofectus est, Ti. Semprnius in Siciliam. Hannibal relctin Hispni frtre Hasdrubale Prnaeum trnsiit. Alps,adhc e parte[63] invis, sibi patefcit. Trditur ad taliamLXXX mlia peditum, X mlia equitum, septem et XXX elephantsaddxisse. Intere mult Ligurs et Gall Hannibals coninxrunt. Semprnius Gracchus cognit ad taliamHannibalis advent ex Sicili exercitum Arminum tricit.1520_Battle of the Trebia, 218 B.C. Battle of Trasumenus, 217 B.C._=9.= P. Cornlius Scpi Hannibal prmus occurrit. Commissproeli, fugts sus ipse vulnertus in castra rediit.30 Semprnius Gracchus et ipse cnflgit apud Trebiam amnem.Is quoque vincitur. Hannibal mult s in tali ddidrunt.Inde ad Tusciam venins Hannibal Flmini cnsul occurrit.Ipsum Flminium intermit; Rmnrum XXV mliacaesa sunt, cter diffgrunt. Missus adversus Hannibalemposte Rmns Q. Fabius Mximus. Is eum differend[64]pgnam ab impet frgit, mox invent occsine vcit.5_Battle of Cannae, 216 B.C._=10.= Qungentsim et quadrgsim ann condit urbeL. Aemilius Paulus P. Terentius Varr contr Hannibalemmittuntur Fabique succdunt, qu abins amb cnsulsmonuit ut Hannibalem, callidum et impatientem ducem,nn aliter vincerent quam proelium differend.[64] Vrumcum impatienti Varrnis cnsulis contrdcente alter cnsuleapud vcum, qu Cannae appelltur, in pli pgntumesset, amb cnsuls ab Hannibale vincuntur. In epgn tria mlia frrum pereunt; mgna pars d exercitHannibalis saucitur. Nll tamen proeli Pnic bellRmn gravius accept sunt. Periit enim in e cnsulAemilius Paulus, cnsulrs aut praetri XX, sentrs captaut occs XXX, nbils vir CCC, mlitum XL mlia, equitumIII mlia et qungent. In quibus mals nm tamen Rmnrumpcis mentinem habre dgntus est. Serv, quodnumquam ante, manmiss et mlits fact sunt.101520_War in Spain, 218 B.C._=11.= Post eam pgnam multae taliae cvitts, quae Rmnspruerant, s ad Hannibalem trnstulrunt. HannibalRmns obtulit ut captvs redimerent, respnsumque est 31 sent es cvs nn esse necessris qu, cum armt essent,cap potuissent. Ille omns poste varis supplicis interfcitet trs modis nulrum aurerum Karthginem msit,qus ex manibus equitum Rmnrum, sentrum et mlitumdtrxerat. Intere in Hispni, ubi frter HannibalisHasdrubal remnserat cum mgn exercit, ut eam ttam255frs[65] subigeret, dubus Scpinibus, Rmns ducibus,vincitur. Perdit in pgn XXXV mlia hominum; ex hscapiuntur X mlia, occduntur XXV mlia. Mittuntur e Karthgininsibus ad reparands vrs XII mlia peditum,IV mlia equitum, XX elephant.10_Battle near Nola, 215 B.C._=12.= Ann qurt postquam ad taliam Hannibal vnit,M. Claudius Mrcellus cnsul apud Nlam, cvittem Campniae,contr Hannibalem bene pgnvit. Hannibal multscvitts Rmnrum per pliam, Calbriam, Bruttis occupvit.Qu tempore etiam rx Macedoniae Philippus ad eumlgts msit, prmittns auxilia contr Rmns sub hccondicine, ut dlts Rmns ipse quoque contr Graecsab Hannibale auxilia acciperet. Capts igitur lgts Philippet r cognit Rmn in Macedoniam M. Valerium Laevnum20re iussrunt, in Sardiniam T. Mnlium Torqutum prcnsulem.Nam etiam ea sollicitta ab Hannibale Rmnsdseruerat.=13.= Ita n tempore quattuor locs pgnbtur: in talicontr Hannibalem, in Hispnis contr frtrem iusHasdrubalem, in Macedoni contr Philippum, in Sardinia contrSards et alterum Hasdrubalem Karthgininsem. Is T. Mnli prcnsule, qu ad Sardiniam missus fuerat, vvus32 est captus, occsa duodecim mlia, capt cum e mllequngent, et Rmns Sardinia subcta. Mnlius victrcaptvs et Hasdrubalem Rmam reportvit. Intereetiam Philippus Laevn in Macedoni vincitur et inHispni ab Scpinibus Hasdrubal et Mg, tertius frterHannibalis.15255_Campaign in Sicily, 214-210 B.C._=14.= Decim ann[66] postquam Hannibal in taliam vnerat,P. Sulpici Cn. Fulvi cnsulibus Hannibal sque ad qurtummlirium urbis accessit, equits ius sque ad portam.Mox cnsulum[67] cum exercit venientium met[68] Hannibalad Campniam s recpit. In Hispni frtre ius Hasdrubaleamb Scpins, qu per mults anns vctrsfuerant, interficiuntur, exercitus tamen integer mnsit; csenim magis erant quam virtte dcept. Qu tempore etiam cnsule Mrcello Siciliae mgna pars capta est, quamtenre fr coeperant, et nbilissima urbs Syrcsna;praeda ingns Rmam perlta est. Laevnus in Macedonicum Philipp et mults Graeciae populs et rge Asiae Attalamcitiam fcit, et ad Siciliam profectus Hannnem quendam,frrum ducem, apud Agrigentum cvittem cum ipsoppid cpit eumque Rmam cum captvs nbilissims msit.XL cvitts in dditinem accpit, XXVI expgnvit. Itaomnis Sicilia recepta est; ingent glri[69] Rmam regressusest. Hannibal in tali Cn. Fulvium cnsulem subitaggressus cum oct mlibus hominum interfcit.33 _War in Spain, 210-206 B.C._10152025=15.= Intere ad Hispnis, ubi occss dubus Scpinibusnllus Rmnus dux erat, P. Cornlius Scpi mittitur,flius P. Scpinis, qu ibdem bellum gesserat, anns ntusquattuor et vgint, vir Rmnrum omnium et su aetteet posterire tempore fer prmus. Is Karthginem Hispniaecapit, in qu omne aurum, argentum et bell appartumfr habbant, nbilissims quoque obsids, qus ab Hispnsaccperant. Mgnem etiam, frtrem Hannibalis,ibdem capit, quem Rmam cum alis mittit. Rmae[70] ingnslaetitia post hunc nntium fuit. Scpi Hispnrum obsidsparentibus reddidit; qur omns fer Hispn nanim ad eum trnsirunt. Post quae Hasdrubalem, Hannibalisfrtrem, victum[71] fugat et praedam mximam capit.510_Recapture of Tarentum, 209 B.C._=16.= Intere in tali cnsul Q. Fabius Mximus Tarentumrecpit, in qu ingents cpiae Hannibalis erant. Ibi etiamducem Hannibalis Carthalnem occdit, XXV mlia hominumcptvrum vndidit, praedam mlitibus dispertvit, pecniamhominum vnditrum ad fiscum rettulit. Tum multaecvitts Rmnrum, quae ad Hannibalem trnsierantprius, rrsus s Fabi Mxim ddidrunt. nsequentann Scpi in Hispni gregis rs git et per s et perfrtrem suum L. Scpinem; LXX cvitts recprunt. Intali tamen male pgntum est. Nam Claudius Mrcelluscnsul ab Hannibale occsus est.=17.= Terti ann postquam Scpi ad Hispnis profectusfuerat, rrsus rs inclits gerit. Rgem Hispnirum mgn34 proeli victum in amcitiam accpit et prmus omnium vict obsids nn poposcit.152025_Battle of Metaurus, 207 B.C._=18.= Dsprns Hannibal Hispnis contr Scpinem ditiusposse retinr, frtrem suum Hasdrubalem ad taliamcum omnibus cpis vocvit. Is, venins edem itinere[72] quetiam Hannibal vnerat, cnsulibus Ap. Claudi Nerneet M. Lvi Salntre apud Snam, Pcn cvittem, innsidis composits incidit. Strnu tamen pgnns occsusest; ingents ius cpiae captae aut interfectae sunt, mgnumpondus aur atque argent Rmam reltum est. Posthaec Hannibal diffdere iam d bell coepit vent. Rmnsingns animus accessit; itaque et ips vocvrunt exHispni P. Cornlium Scpinem. Is Rmam cum ingentglri vnit.=19.= Q. Caecili L. Valeri cnsulibus omns cvitts, quaein Bruttis ab Hannibale tenbantur, Rmns s trdidrunt.51015_Scipio crosses into Africa, 204 B.C._=20.= Ann qurt decim postequam in taliam Hannibalvnerat, Scpi, qu multa bene in Hispni gerat, cnsulest factus et in fricam missus. Cu vir[73] dvnum quiddaminesse exstimbtur, ade ut putrtur etiam cum nminibus20habre sermnem. Is in fric contr Hannnem,ducem frrum, pgnat; exercitum ius interficit. Secundproeli castra capit cum quattuor mlibus et qungentsmlitibus, XI mlibus occss. Syphcem, Numidiaergem, qu s frs coninxerat, capit et castra ius invdit.Syphx cum nbilissims Numids et nfnts spolis Rmam35 Scpine mittitur. Qu r audt omnis fer taliaHannibalem dserit. Ipse Karthgininsibus redre infricam iubtur, quam Scpi vstbat.25_Efforts for Peace._=21.= Ita ann septim decim ab Hannibale talia lbertaest. Lgt Karthgininsium pcem Scpine petvrunt;ab e ad sentum Rmam miss sunt. Quadrgint et qunquedibus hs indtiae datae sunt, quosque re Rmam etregred possent[74]; et trgint mlia pond argent ab hsaccepta sunt. Sentus ex arbitri Scpinis pcem iussitcum Karthgininsibus fier. Scpi hs condicinibusdedit: n amplius quam trgint nvs habrent,[75] utqungenta mlia pond argent darent,[75] captvs et perfugsredderent.[75]=22.= Interim Hannibale veniente ad fricam px turbtaest, multa hostlia ab frs facta sunt. Lgt tamen erumex urbe venients Rmns capt sunt, sed iubente Scpinedmiss. Hannibal quoque frequentibus proelis victus Scpine pett etiam ipse pcem. Cum ventum esset adconloquium, sdem condicinibus data est quibus prius,addits qungents mlibus pond argent centum mlibuslbrrum propter novam perfidiam. Karthgininsibus condicinsdisplicurunt iussruntque Hannibalem pgnre.nfertur Scpine et Masiniss, ali rge Numidrum, quamcitiam cum Scpine fcerat, Karthgin bellum. Hannibaltrs explrtrs ad Scpinis castra msit, qus captsScpi circumdc per castra iussit ostendque hs ttumexercitum, mox etiam prandium dar dmittque, ut renntirentHannibal quae apud Rmns vdissent.51015202536 _Battle of Zama, 202 B.C. End of the Second Punic War,201 B.C._=23.= Intere proelium ab utrque duce nstrctum est, qulevix ll memori fuit, cum pertissim vir cpis sus adbellum dcerent. Scpi victor recdit paene ips Hannibalecapt, qu prmum cum mults equitibus, deinde cumvgint, postrm cum quattuor vsit. Inventa in castrsHannibalis argent pond vgint mlia, aur octgint, cterasupellectilis cpisa. Post id certmen px cumKarthgininsibus facta est. Scpi Rmam rediit, ingent glritriumphvit atque fricnus ex e appellr coeptus est.Fnem accpit secundum Pnicum bellum post annumnnum decimum quam coeperat.LIBER QURTUS510FROM THE END OF THE SECOND PUNIC WAR TO THE END OF THE WARWITH JUGURTHA, 201-106 B.C._Second Macedonian War, 200-196 B.C._=1.= Trnsct Pnic bell sectum est Macedonicum contrPhilippum rgem qungentsim qunqugsim et prmann ab urbe condit.=2.= T. Quntius Flminnus adversumPhilippum rgem missus rem prsper gessit. Px e dataest hs lgibus: n Graeciae cvittibus, qus Rmn contreum dfenderant,[76] bellum nferret, ut captvs et trnsfugsredderet, qunqugint sls nvs habret, reliqus Rmnsdederet, per anns[77] decem quaterna mlia pondargent praestret et obsidem daret flium suum Dmtrium.37 T. Quntius etiam Lacedaemonis intulit bellum. Ducemerum Nabidem vcit et quibus voluit condicinibus infidem accpit. Ingent glri triumphvit; dxit ante currumnbilissims obsids, Dmtrium, Philipp flium, etArmenn Nabidis.15205_Syro-Aetolian War, 192-189 B.C._=3.= Trnsct bell Macedonic sectum est Syriacum contrAntiochum rgem P. Cornli Scpine M. Acili Glabrinecnsulibus. Huic Antioch Hannibal s inxerat, Karthginem,patriam suam, met n Rmns trdertur,[78] relinquns.M. Acilius Glabri in Achae bene pgnvit. Castrargis Antioch nocturn pgn capta sunt, ipse fugtus.Philipp, quia contr Antiochum Rmns[79] fuisset auxili,[79]flius Dmtrius redditus est.=4.= L. Cornli Scpine et C. Laeli cnsulibus[80] Scpifricnus frtr su L. Cornli Scpin cnsul lgtusdatus contr Antiochum profectus est. Hannibal, qu cumAntioch erat, nvl proeli[81] victus est. Ipse posteAntiochus circ Sipylum apud Mgnsiam, Asiae cvittem, cnsule Cornli Scpine ingent proeli[81] fsus est.Auxili fuit Rmns in e pgn Eumens, Attal rgisfrter, qu Eumeniam in Phrygi condidit. Qunqugintmlia peditum, tria equitum e certmine ex parte rgisoccsa sunt. Tum rx pcem pett. sdem condicinibusdata est sent, quamquam vict, quibus ante offerbtur:ut ex Eurp et Asi recderet atque intr Taurum s continret,decem mlia talentrum et vgint obsids praebret,38 Hannibalem, concittrem bell, dderet. Eumenrg dntae sunt sent omns Asiae cvitts, qusAntiochus bell perdiderat, et Rhodis, qu auxilium Rmnscontr rgem Antiochum tulerant, multae urbsconcessae sunt. Scpi Rmam rediit, ingent glri triumphvit.Nmen et ipse ad imittinem frtris Asigenisaccpit, quia Asiam vcerat, scut frter ipsus propterfricam domitam[82] fricnus appellbtur.=5.= Sp. Postumi Albn Q. Mrci Philipp cnsulibusM. Fulvius d Aetls triumphvit. Hannibal, qu, vict10152025510Antioch, n Rmns trdertur ad Prsiam, Bthniaergem, fgerat, repettus etiam ab e est per T. QuntiumFlminnum. Et cum trdendus[83] Rmns esset, vennumbibit et apud Libyssam in fnibus Ncomdnsium sepultusest.15_Third Macedonian War, 176-168 B.C._=6.= Philipp, rge Macedoniae, mortu, qu et adversumRmns bellum gesserat et poste Rmns contr Antiochumauxilium tulerat, flius ius Perseus in Macedonirebellvit ingentibus cpis ad bellum parts. Nam aditrshabbat Cotyn, Thraciae rgem, et rgem llyric, Gentiumnmine.[84] Rmns autem auxili erant Eumens,Asiae rx, Ariartus Cappadociae, Antiochus Syriae, PtolemaeusAegypt, Masinissa Numidiae. Prsis autem Bthniae,quamquam sorrem Perse uxrem habret, utrsques aequum praebuit. Dux Rmnrum P. Licinius cnsulcontr Perseum missus est et rge grav proeli victus.Neque tamen Rmn, quamquam supert, rg petentpcem praestre volurunt, nisi hs condicinibus: ut s39 et sus sentu et popul Rmn dderet.[85] Mox missuscontr eum L. Aemilius Paulus cnsul et in llyricum C.Anicius praetor contr Gentium. Sed Gentius facile nproeli victus mox s ddidit. Mter ius et uxor et duofli, frter quoque simul in potesttem Rmnrum vnrunt.Ita bell intr XXX dis perfect ante cognitum estGentium victum quam coeptum bellum nntirtur.20255_Battle of Pydna, 168 B.C._=7.= Cum Perse autem Aemilius Paulus cnsul III NnsSeptembrs dmicvit vcitque eum vgint mlibus peditumius occss. Equittus cum rge integer fgit. Rmnrum10centum mlits miss sunt. Urbs Macedoniae omns,qus rx tenuerat, Rmns s ddidrunt; ipse rx, cumdserertur ab amcs, vnit in Paul potesttem. Sedhonrem e cnsul nn quasi vict habuit. Nam et volentemad peds sibi[86] cadere nn permsit et ixt s in sell15conlocvit. Macedonibus et llyris hae lgs Rmns datae:ut lber essent[85] et dmidium erum tribtrum praestrent,[85]quae rgibus praestitissent, ut apprret populum Rmnumpr aequitte magis quam avriti dmicre. Itaque in conventnfntrum populrum Paulus hc prnntivit et20lgtins multrum gentium, quae ad eum vnerant,mgnificentissim convvi pvit, dcns iusdem hominis[87] essedbre et bell vincere et convvi appart legantem esse._Revolt in Epirus._=8.= Mox septugint cvitts pr, quae rebellrant, cpit,praedam mlitibus distribuit. Rmam ingent pomp rediit2540 in nv Perse, quae insittae mgnitdinis[88] fuisse trditur,ade ut sedecim ordins dctur habuisse rmrum. Triumphvitautem mgnificentissim in curr aure cum dubusflis utrque latere astantibus. Duct sunt ante currumduo rgis fli et ipse Perseus, XLV anns ntus. Post eum5etiam Anicius d llyris triumphvit. Gentius cum frtreet flis ante currum ductus est. Ad hc spectculum rgsmultrum gentium Rmam vnrunt, inter alis etiamAttalus atque Eumens, Asiae rgs, et Prsis Bthniae.Mgn honre except sunt et permittente sent dnaquae attulerant in Capitli posurunt. Prsis etiamflium suum Ncomdn sentu commendvit.10=9.= nsequent ann L. Memmius in Lsitni bene pgnvit.Mrcellus poste cnsul rs ibdem prspers gessit._Third Punic War, 149-146 B.C._=10.= Tertium deinde bellum contr Karthginem suscipitur,sexcentsim et alter ab urbe condit ann, L. MnliCnsrn et M. Mnli cnsulibus, ann qunquagsimprm postquam secundum Pnicum trnsctum erat. Hprofect Karthginem oppgnvrunt. Contr es Hasdrubal,dux Karthgininsium, dmicbat. Famea, dux alius,equittu Karthgininsium praeerat. Scpi tunc, Scpinisfricn neps, tribnus ibi mlitbat. Hius[89] apud omnsingns metus et reverentia erat. Nam et partissimus addmicandum[90] et cnsultissimus habbtur. Itaque per eummulta cnsulibus prsper gesta sunt, neque quicquammagis vel Hasdrubal vel Famea vtbant quam contr eamRmnrum partem committere ubi Scpi dmicret.15202541 =11.= Per idem tempus Masinissa, rx Numidrum, per annssexgint fer amcus popul Rmn, ann vtae nngsimseptim mortuus quadrgint quattuor flis relctsScpinem dvsrem rgn inter flis sus esse iussit.=12.= Cum igitur clrum Scpinis nmen esset, iuvenis adhc5cnsul est factus et contr Karthginem missus. Is eamcpit ac druit. Spolia ibi inventa, quae varirum cvittumexcidis[91] Karthg conlgerat, et rnmenta urbium cvittibusSiciliae, taliae, fricae reddidit, quae sua recognscbant.Ita Karthg septingentsim ann, quam condita10erat, dlta est. Scpi nmen quod avus ius accperatmeruit, sclicet ut propter virttem etiam ipse fricnusinior vocrtur.=13.= Interim in Macedoni qudam Pseudophilippus armamvit et Rmnum praetrem P. Iuventium contr s missumad internecinem vcit. Post eum Q. Caecilius Metellusdux Rmns contr Pseudophilippum missus est etXXV mlibus ius occss Macedoniam recpit, ipsum etiamPseudophilippum in potesttem suam redgit.15_Destruction of Corinth, 146 B.C._=14.= Corinthis quoque bellum indictum est, nbilissimaeGraeciae cvitt, propter iniriam lgtrum Rmnrum.Hanc Mummius cnsul cpit et druit. Trs igitur Rmaesimul cleberrim triumph furunt: fricn ex fric,ante cius currum ductus est Hasdrubal, Metell ex Macedoni,cius currum praecessit Andriscus, dem qu et Pseudophilippus,Mumm ex Corinth, ante quem sgna anea et2025pctae tabulae et alia urbis clrissimae rnmenta praeltasunt.42 =15.= Iterum in Macedoni Pseudoperss, qu s Perse fliumesse dcbat, conlcts servitis rebellvit et, cumsdecim mlia armtrum habret, Tremelli quaestresupertus est._Celtiberian War, 154 B.C._=16.= Edem tempore Metellus in Celtiberi apud Hispnsrs gregis gessit. Successit e Q. Pompius. Nec mult[92]post Q. quoque Caepi ad idem bellum missus est, quodqudam Virithus contr Rmns in Lsitni gerbat.Qu met Virithus sus interfectus est, cum quattuordecimanns Hispnis adversus Rmns mvisset. Pstorprm fuit, mox latrnum dux, postrm tants ad bellumpopuls concitvit ut adsertor contr Rmns Hispniaeputrtur. Et cum interfectrs ius praemium Caepinecnsule peterent, respnsum est numquam Rmns placuisseimpertrs sus mlitibus interfic.51015_Capture of Numantia, 133 B.C._=17.= Q. Pompius deinde cnsul Numantns, quae Hispniaecvits fuit opulentissima, supertus[93] pcem ignbilemfcit. Post eum C. Hostlius Mancnus cnsul iterum cumNumantns pcem fcit nfmem, quam populus et sentusiussit nfring atque ipsum Mancnum hostibus trd, ut inill, quem auctrem foederis habbant, iniriam soltfoederis[94] vindicrent. Post tantam igitur ignminiam, qu Numantns bis Rmn exercits fuerant subiugt, P.Scpi fricnus secund cnsul factus et ad Numantiammissus est. Is prmum mlitem vitisum et ignvum exercend43 magis quam pniend sine aliqu cerbitte corrxit,tum mults Hispniae cvitts partim cpit, partim indditinem accpit, postrm ipsam Numantiam di obsessamfam confcit et sol vertit, reliquam prvinciam infidem accpit.20255=18.= Edem tempore Attalus, rx Asiae, frter Eumenis,mortuus est hrdemque populum Rmnum relquit. Itaimperi Rmn per testmentum Asia accessit.=19.= Mox etiam D. Inius Brtus d Callaecs et Lsitnsmgn glri triumphvit et P. Scpi fricnus d Numantnssecundum triumphum git quart decim annpostquam prirem d fric gerat.10_War with Aristonicus, 131 B.C._=20.= Mtum interim in Asi bellum est ab Aristonc, Eumenisfli, qu ex concubn susceptus fuerat. Hc Eumensfrter Attal fuerat. Adversus eum missus P. LiciniusCrassus nfnta rgum habuit auxilia. Nam et Bthniaerx Ncomds Rmns ivit et Mithradts Ponticus, cumqu bellum poste gravissimum fuit, et Ariartus Cappadox15et Pylaemns Paphlagn. Victus est tamen Crassuset in proeli interfectus est. Caput ipsus Aristoncobltum est, corpus Smyrnae sepultum. Poste Perperna,cnsul Rmnus, qu successor Crass venibat, audt bellfortn ad Asiam celervit et aci victum Aristoncum apudStratoncn cvittem, qu cnfgerat, fam ad dditinemcompulit. Aristoncus iuss[95] sents Rmae in carcerestrangultus est. Triumphr enim d e nn poterat, quiaPerperna apud Pergamum Rmam redins diem obierat.2025=21.= L. Caecili Metell et T. Qunti Flminn cnsulibusKarthg in fric iuss[95] sents reparta est, quae nunc44 manet, anns dubus et vgint postquam Scpine fueratversa. Dduct sunt e cvs Rmn._War with Transalpine Gauls, 125-121 B.C._=22.= Ann sexcentsim vcsim septim ab urbe conditC. Cassius Longnus et Sex. Domitius Calvnus cnsulsGalls trnsalpns bellum intulrunt et Arvernrum tuncnbilissimae cvitt atque erum duc Bitut, nfntamquemultitdinem ixt Rhodanum fluvium interfcrunt.Praeda ex torquibus Gallrum ingns Rmam perlta est.Bitutus s Domiti dedit atque ab e Rmam dductus est,mgnque glri cnsuls amb triumphvrunt.10=23.= M. Porci Catne et Q. Mrci Rge cnsulibus sexcentsimtrcsim et terti ann ab urbe condit Narbnein Galli colnia dducta est annque post L. CaeciliMetell et Q. Mci Scaevol cnsulibus d Dalmati triumphtumest.155=24.= Ab urbe condit ann sexcentsim trcsim quntC. Cat cnsul Scordiscs intulit bellum ignminisquepgnvit.=25.= C. Caecili Metell et Cn. Carbne cnsulibus duoMetell frtrs edem di, alterum ex Sardini, alterum exThrci, triumphum grunt, nntitumque Rmae estCimbrs Galli in taliam trnsisse.20_War with Jugurtha, 111-104 B.C._=26.= P. Scpine Nsc et L. Calpurni Bsti cnsulibusIugurthae, Numidrum rg, bellum inltum est, quod Adherbalemet Hiempsalem, Micipsae flis, frtrs sus, rgset popul Rmn amcs, intermisset.[96] Missus adversum45 eum cnsul Calpurnius Bstia, corruptus rgis pecni,pcem cum e flgitisissimam fcit, quae sent improbtaest. Poste contr eundem nsequent ann Sp. PostumiusAlbnus profectus est. Is quoque per frtrem ignminiscontr Numids pgnvit.255=27.= Terti missus est Q. Caecilius Metellus cnsul. Isexercitum priribus ducibus corruptum ingent sevritteet modertine cum nihil in quemquam cruentum faceret,[97]ad disciplnam Rmnam redxit. Iugurtham varis proelisvcit, elephants ius occdit vel cpit, mults cvitts ipsus 10in dditinem accpit. Et cum iam fnem bell[98] positrusesset, successum est[99] e C. Mari. Is Iugurtham et Bocchum,Mauretniae rgem, qu auxilium Iugurthae ferrecoeperat, pariter supervit. Aliquanta et ipse oppida Numidiaecpit bellque terminum posuit capt Iugurth perquaestrem suum Cornlium Sullam, ingentem virum, trdenteBocch Iugurtham. M. Ini Sln, conlgaQ. Metell, Cimbr in Galli vict sunt et Minuci Rf inMacedoni Scordisc et Triball, et Servili Caepine inHispni Lsitn subct. ct sunt et duo triumph dIugurth, prmus per Metellum, secundus per Marium.Ante currum tamen Mar Iugurtha cum dubus flis ductusest catntus et mox iuss cnsulis in carcere strangultusest.152046 LIBER QUINTUSFROM THE END OF THE WAR WITH JUGURTHA TO THE END OF THE FIRSTCIVIL WAR, 106-81 B.C._War with the Cimbri and Teutones, 105-101 B.C. Battleof Aquae Sextiae, 102 B.C._=1.= Dum bellum in Numidi contr Iugurtham geritur,[100]Rmn cnsuls M. Mnlius et Q. Caepi Cimbrs etTeutonibus et Tugurns et Ambrnibus, quae erant Germnrumet Gallrum gents, vict sunt ixt flmen Rhodanumingent internecine; etiam castra sua et mgnampartem exercits perdidrunt. Timor Rmae grandis fuit,quantus vix Hannibalis tempore n iterum Gall Rmamvenrent.[101] Erg Marius post victriam Iugurthnam secundcnsul est factus, bellumque e contr Cimbrs etTeutonas dcrtum est. Terti quoque e et qurt dltusest cnsultus, quia bellum Cimbricum prtrahbtur. Sedin qurt cnsult conlgam habuit Q. Luttium Catulum.Cum Cimbrs itaque cnflxit et dubus proelis CC mliahostium cecdit, LXXX mlia cpit et ducem erum Teutobodum,propter quod meritum absns qunt cnsul est factus.51015_Battle of Vercellae, 101 B.C._=2.= Intere Cimbr et Teutons, qurum cpia adhc nfntaerat, ad taliam trnsirunt. Iterum C. Mari et Q. Catulcontr es dmictum est, sed Catul parte flicius. Namproeli, quod simul amb gessrunt, CXL mlia aut in pgnaut in fug caesa sunt, LX mlia capta. Rmn mlits ex2047 utrque exercit trecent perirunt. Tria et trgintCimbrs[102] sgna sublta sunt; ex hs exercitus Mar duoreportvit, Catul exercitus XXXI. Is bell fnis fuit; triumphusutrque dcrtus est._Social War, 90-88 B.C._=3.= Sex. Ili Caesare et L. Mrci Philipp cnsulibus5sexcentsim qunqugsim nn ann ab urbe condit, cumprope alia omnia bella cessrent, in tali gravissimumbellum Pcents, Mars Paelgnque mvrunt, qu, cum annsnumerss iam popul Rmn oboedrent, tum lberttemsibi[103] aequam adserre coeprunt. Pernicisum admodumhc bellum fuit. P. Rutilius cnsul in e occsus est, Caepi,nbilis iuvenis, Porcius Cat, alius cnsul. Ducsautem adversus Rmns Pcentibus[104] et Marss furuntT. Vettius, Hierius Asinius, T. Hrennius, A. Cluentius. Rmns bene contr es pgntum est C. Mari, qusexis cnsul fuerat, et Cn. Pompi, mxim tamen L. Cornli Sull, qu inter alia gregia ita Cluentium, hostiumducem, cum mgns cpis fdit ut ex sus[105] nummitteret.[106] Quadrienni cum grav tamen calamitte hcbellum trctum est. Qunt demum ann fnem accpit perL. Cornlium Sullam cnsulem, cum ante in edem bellipse multa strnu, sed praetor, gisset.101520_First Mithradatic War, 88-84 B.C._=4.= Ann urbis conditae sexcentsim sexgsim secundprmum Rmae bellum cvle commtum est, edem ann48 etiam Mithradticum. Causam bell cvl C. Marius sexiscnsul dedit. Nam cum Sulla cnsul contr Mithradtngestrus[107] bellum, qu Asiam et Achaeam occupverat,mittertur, isque exercitum in Campni paulisper tenret,ut bell socilis, d qu dximus, quod intr taliam gestumfuerat, reliquiae tollerentur, Marius adfectvit ut ipse adbellum Mithradticum mittretur.[108] Qu r[109] Sulla commtuscum exercit ad urbem vnit. Illc contr Mariumet Sulpicium dmicvit. Prmus urbem Rmam armtusingressus est, Sulpicium interfcit, Marium fugvit, atqueita rdints cnsulibus in futrum annum Cn. Octvi etL. Cornli Cinn ad Asiam profectus est.510_Mithradates invades Asia._=5.= Mithradts enim, qu Pont rx erat atque ArmeniamMinrem et ttum Ponticum mare in circuit cum Bosportenbat, prmum Ncomdn, amcum popul Rmn, Bthni[110]voluit expellere sentuque mandvit bellum s e propteriniris qus passus fuerat inltrum. sent respnsumMithradt est, s id faceret, quod bellum Rmns et ipsepatrtur. Qur rtus Cappadociam statim occupvit etex e Ariobarznn, rgem et amcum popul Rmn, fugvit.Mox etiam Bthniam invsit et Paphlagoniam pulssrgibus, amcs popul Rmn, Pylaemne et Ncomde.Inde Ephesum contendit et per omnem Asiam litters msitut ubicumque invent essent[111] cvs Rmn, n diocciderentur.49 _Sulla takes Athens, 87 B.C. Battle of Chaeronea, 86 B.C._=6.= Intere etiam Athnae, cvits Achaeae, ab AristneAthnins Mithradt trdita est. Mserat enim iam adAchaeam Mithradts Archelum, ducem suum, cum centumet vgint mlibus equitum[112] ac peditum, per quem etiam152025reliqua Graecia occupta est. Sulla Archelum apud Praeum,nn long ab Athns, obsdit, ipss Athns cpit.Poste commiss proeli contr Archelum ita eum vcit utex CXX mlibus vix decem Archel superessent, ex Sullaeexercit XIII tantum homins interficerentur. Hc pgnMithradts cognit septugint mlia lctissima ex AsiArchel msit, contr quem iterum Sulla commsit. Prmproeli qundecim mlia hostium interfecta sunt et fliusArchel Diogens; secund omns Mithradtis cpiae exstinctaesunt, Archelus ipse trdu ndus in paldibuslatuit. Hc r audt Mithradts iussit cum Sull d pceag.51015_Terms of Peace, 84 B.C. Sullas Return to Italy, 83 B.C._=7.= Interim e tempore Sulla etiam Dardans, Scordiscs,Dalmats et Maeds partim vcit, alis in fidem accpit.Sed cum lgt rge Mithradte, qu pcem petbant,vnissent, nn aliter s datrum Sulla esse respndit, nisirx relcts hs, quae occupverat, ad rgnum suum redisset.Poste tamen ad conloquium amb vnrunt. Px inter esrdinta est, ut Sulla ad bellum cvle festnns tergperculum nn habret. Nam dum Sulla in Achae atqueAsi Mithradtn vincit,[113] Marius, qu fugtus erat, etCornlius Cinna, nus ex cnsulibus, bellum in tali50 reparvrunt et ingress urbem Rmam nbilissims sent etcnsulrs virs interfcrunt, mults prscrpsrunt, ipsusSullae dom vers flis et uxrem ad fugam compulrunt.niversus reliquus sentus ex urbe fugins ad Sullam inGraeciam vnit, orns ut patriae subvenret. Ille intaliam tricit, bellum cvle gestrus adversus Norbnumet Scpinem cnsuls. Et prm proeli contr Norbnumdmicvit nn long Capu.[114] Tunc sex mlia ius cecdit,sex mlia cpit, CXXIV sus msit. Inde etiam ad Scpinems convertit et ante proelium ttum ius exercitum sinesanguine in dditinem accpit.2025510_Battle of Colline Gate, 82 B.C._=8.= Sed cum Rmae mtt cnsuls essent, Marius, Marflius, ac Paprius Carb cnsultum accpissent, Sullacontr Marium inirem dmicvit et XV mlibus ius occssCCCC d sus perdidit. Mox etiam urbem ingressus est.Marium, Mar flium, Praeneste[115] persectus obsdit et admortem compulit. Rrsus pgnam gravissimam habuitcontr Lamponium et Carntem, ducs partis Marinae, adportam Collnam. LXX mlia hostium in e proeli contrSullam fuisse dcuntur. XII mlia s Sullae ddidrunt,cter in aci, in castris, in fug nsatibil r victrumcnsmpt sunt. Cn. quoque Carb, cnsul alter, ab Arminad Siciliam fgit et ibi per Cn. Pompium interfectusest, quem adulscentem Sulla atque anns num et vgintntum cognit ius industri exercitibus praefcerat, utsecundus Sull habrtur.=9.= Occs erg Carbne Siciliam Pompius recpit. Trnsgressus51 inde ad fricam Domitium, Marinae partis ducem,et Hiardam, rgem Mauretniae, qu Domiti auxilium ferbat,152025occdit. Post haec Sulla d Mithradte ingent glritriumphvit. Cn. etiam Pompius, quod nll Rmnrumtribtum erat, qurtum et vcsimum annum agns dfric triumphvit. Hunc fnem haburunt duo bellafnestissima, talicum, quod et socile dictum est, et cvle,quae amb trcta sunt per anns decem. Cnsmpsruntultr CL mlia hominum, virs cnsulrs XXIV, praetrisVII, aedlcis LX, sentrs fer CC.510LIBER SEXTUSFROM THE END OF THE FIRST CIVIL WAR TO THE ASSASSINATION OFCAESAR, 81-44 B.C._War with Sertorius, 78-72 B.C._=1.= M. Aemili Lepid Q. Catul cnsulibus, cum Sullarem publicam composuisset, bella nova exrsrunt, num inHispni, aliud in Pamphli et Cilici, tertium in Macedoni,qurtum in Dalmati. Nam Sertrius, qu partiumMarinrum fuerat, timns fortnam cterrum, qu intermpterant, ad bellum commvit Hispnis. Miss suntcontr eum ducs Q. Caecilius Metellus, flius ius quIugurtham rgem vcit, et L. Domitius praetor. Sertrduce Hirtuli Domitius occsus est. Metellus vari successcontr Sertrium dmicvit. Poste cum impr pgnae[116]slus Metellus putrtur, Cn. Pompius ad Hispnismissus est. Ita dubus ducibus adverss Sertrius fortnvari saepe pgnvit. Octv demum ann per sus occsus52 est, et fnis e bell datus per Cn. Pompium adulscentemet Q. Metellum Pium atque omns prope Hispniae indicinem popul Rmn redctae.=2.= Ad Macedoniam missus est Ap. Claudius post cnsultum.Levia proelia habuit contr varis gents, quae Rhodopamprvinciam incolbant, atque ibi morb mortuus est.Missus e successor C. Scrbnius Cri post cnsultum.Is Dardans vcit et sque ad Dnuvium penetrvit triumphumquemeruit et intr triennium bell fnem dedit.15205_War with the Isaurians, 78 B.C._=3.= Ad Ciliciam et Pamphliam missus est P. Servlius excnsule, vir strnuus. Is Ciliciam subgit, Lyciae urbsclrissims oppgnvit et cpit, in hs Phaslida, Olympum,Crycum. Isaurs quoque aggressus in dicinem redgitatque intr triennium bell fnem dedit. Prmus omniumRmnrum[117] in Taur iter fcit. Revertns triumphumaccpit et nmen Isauric meruit.1015=4.= Ad llyricum missus est C. Coscnius pr cnsule. Multampartem Dalmatiae subgit, Salns cpit et compositbell Rmam post biennium rediit.=5.= sdem temporibus cnsul M. Aemilius Lepidus, Catul20conlga, bellum cvle voluit commovre, intr nam tamenaesttem mtus ius oppressus est. Ita n tempore multsimul triumph furunt, Metell ex Hispni, Pomp secundusex Hispni, Crinis ex Macedoni, Servl ex Isauri._The Third Mithradatic War, 74-63 B.C._=6.= Ann urbis conditae sexcentsim septugsim sextL. Licini Lcull et M. Aurli Cott cnsulibus mortuus53 est Ncomds, rx Bthniae, et per testmentum populumRmnum fcit hrdem. Mithradts pce rupt Bthniamet Asiam rrsus voluit invdere. Adversus eumamb cnsuls miss variam habure fortnam. Cotta apudChalcdna victus ab e aci, etiam intr oppidum coctusest et obsessus. Sed cum s inde Mithradts Czicumtrnstulisset, ut Czic capt ttam Asiam invderet, Lculluse, alter cnsul, occurrit. Ac dum Mithradts in obsidineCzic commortur, ipse eum terg obsdit famquecnsmpsit et mults proelis vcit, postrm Bzantium,quae nunc Cnstantnopolis est, fugvit. Nvl quoqueproeli ducs ius Lcullus oppressit. Ita n hieme etaestte Lcull centum fer mlia rgis exstncta sunt.25510_War with the Gladiators, 73-71 B.C._=7.= Ann urbis Rmae sexcentsim septugsim octvMacedoniam prvinciam M. Licinius Lcullus accpit,cnsbrnus Lcull, qu contr Mithradtn bellum gerbat.Et in tali novum bellum subit commtum est. Septugintenim et quattuor gladitrs ducibus Spartac, Crixet Oenoma effrct Capuae lud fgrunt et per taliamvagants paene nn levius bellum in e, quam Hannibalmverat, parvrunt. Nam mults ducibus et dubus simulRmnrum cnsulibus victs sexgint fer mlium armtrumexercitum congregvrunt, victque sunt in pli M. Licini Crass pr cnsule, et post mults calamittstaliae terti ann bell huic est fnis impositus.=8.= Sexcentsim octgsim prm ann urbis conditae, P.Cornli Lentul et Cn. Aufidi Oreste cnsulibus, duo tantumgravia bella in imperi Rmn erant, Mithradticumet Macedonicum. Haec duo Lcull agbant, L. Lculluset M. Lcullus. L. erg Lcullus post pgnam Czicnam,54 qu vcerat Mithradtn, et nvlem, qu ducs ius oppresserat,persectus est eum et recept Paphlagoni atqueBthni etiam rgnum ius invsit, Sinpn et Amson,cvitts Pont nbilissims, cpit. Secund proeli apudCabra cvittem, qu ingents cpis ex omn rgn addxeratMithradts, cum XXX mlia lctissima rgis qunquemlibus Rmnrum vstta essent, Mithradts fugtusest, castra ius drepta. Armenia quoque Minor, quamtenuerat, edem sublta est. Susceptus tamen est Mithradtspost fugam Tigrne, Armeniae rge, qu tum ingentglri imperbat, Perss saepe vcerat, Mesopotamiam occupveratet Syriam et Phoencs partem._Battle of Tigranocerta, 69 B.C._15202530510=9.= Erg Lcullus repetns hostem fugtum etiam rgnumTigrnis ingressus est. Tigrnocertam, cvittem Arzannae,nbilissimam rgn Armeniac, cpit, ipsum rgemcum septem mlibus qungents clbanris et centum mlibussagittrirum et armtrum venientem decem et octmlia mlitum habns ita vcit ut mgnam partem Armenirumdlverit. Inde Nisibn profectus eam quoquecvittem cum rgis frtre cpit. Sed h qus in PontLcullus relquerat cum exercits parte, ut regns victset iam Rmnrum turentur, neglegenter s et avragents occsinem iterum Mithradt in Pontum inrumpend[118]dedrunt, atque ita bellum renovtum est. Lcullparant capt Nisib contr Perss expeditinem successorest missus.=10.= Alter autem Lcullus, qu Macedoniam administrbat,Besss prmus Rmnrum intulit bellum atque es ingent55 proeli in Haem monte supervit. Oppidum Uscudamam,quod Bess habitbant, edem di qu aggressus est vcit,Cabyln cpit, sque ad Dnuvium penetrvit. Inde multssupr Pontum posits cvitts aggressus est. Illc Apolloniamvertit, Callatim, Parthenopolim, Tomos, Histrum,Burziaonem cpit bellque cnfect Rmam rediit. Ambtriumphvrunt, tamen Lcullus, qu contr Mithradtnpgnverat, mire glri, cum tantrum rgnrum[119] victorredisset.=11.= Confect bell Macedonic, manente Mithradtic,quod recedente Lcull rx conlcts auxilis reparverat,bellum Crticum ortum est. Ad id missus Q. Caecilius Metellusingentibus proelis intr triennium omnem prvinciamcpit, appelltusque est Crticus atque ex nsul triumphvit.Qu tempore Libya quoque Rmn imperi pertestmentum Appinis, qu rx ius fuerat, accessit, in quinclutae urbs erant Berenc, Ptolems, Crn.15202551015_Cn. Pompey takes command, 66 B.C._=12.= Dum haec geruntur, prtae omnia maria nfestbantita ut Rmns tt orbe victribus sla nvigti tta nnesset. Qur id bellum Cn. Pompi dcrtum est. Quodintr paucs mnss ingent et flicitte et celerittecnfcit. Mox e dltum etiam bellum contr Mithradtn etTigrnn. Qu suscept Mithradtn in Armeni Minrenocturn proeli vcit, castra dripuit, quadrgint mliaius occdit, vgint tantum d exercit[120] su perdidit etdus centurins. Mithradts cum uxre fgit et dubuscomitibus. Neque mult post, cum in sus saevret, Pharnacis,56 fli su, apud mlits sditine ad mortem coctusvennum hausit. Hunc fnem habuit Mithradts. Periitautem apud Bosporum, vir ingentis industriae[121] cnsilique.Rgnvit anns sexgint, vxit septugint dubus, contrRmns bellum habuit anns quadrgint.=13.= Tigrn deinde Pompius bellum intulit. Ille s eddidit et in castra Pomp sext decim mliri ab Artaxatvnit ac diadma suum, cum prcubuisset ad genuaPomp, in manibus ipsus conlocvit. Quod e Pompius20255reposuit honrificque eum habitum rgn tamen partemultvit et grand pecni. Admpta est e[122] Syria, Phoenc,Sophann; sex mlia praetere talentrum argentindicta, quae popul Rmn daret, quia bellum sine causRmns commvisset.[123]10_Pompey subdues Syria and Palestine, 64 B.C._=14.= Pompius mox etiam Albns bellum intulit et erumrgem Ordn ter vcit, postrm per epistuls ac mnerarogtus veniam e ac pcem dedit. Hibriae quoque rgemArtacn vcit aci et in dditinem accpit. ArmeniamMinrem Diotar, Galatiae rg, dnvit, quia socius bellMithradtic fuerat. Attal et Pylaemn Paphlagoniamreddidit. Aristarchum Colchs rgem imposuit. Mox Itraeset Arabs vcit. Et cum vnisset in Syriam, Seleucam,vcnam Antiochae[124] cvittem, lbertte[125] dnvit,quod rgem Tigrnn nn recpisset.[123] Antiochnsibusobsids reddidit. Aliquantum agrrum Daphnnsibus dedit,57 qu lcus ibi spatisior fieret,[126] dlecttus locamoenitte et aqurum abundanti. Inde ad Idaeam trnsgressusest, Hierosolyma, caput gentis, terti mnse cpit XII mlibusIdaerum occss, cters in fidem accpts. Hs gestsin Asiam s recpit et fnem antquissim bell dedit.1520255_Cicero Consul. Conspiracy of Catiline, 63 B.C._=15.= M. Tulli Cicerne rtre et C. Antni cnsulibus,ann ab urbe condit sexcentsim octgsim nn, L.Sergius Catilna, nbilissim generis vir, sed ingeniprvissim, ad dlendam patriam[127] conirvit cum quibusdamclrs quidem sed audcibus virs. Cicerne urbe expulsusest. Soci ius dprehns in carcere strangultsunt. Ab Antni, alter cnsule, Catilna ipse victusproeli est interfectus.10_Triumphs of Metellus and Pompey, 62 B.C._=16.= Sexcentsim nngsim ann urbis conditae D. IniSln et L. Mrn cnsulibus Metellus d Crt triumphvit,Pompius d bell prtic et Mithradtic. Nllaumquam pompa triumph similis fuit. Duct sunt anteius currum fli Mithradtis, flius Tigrnis et Aristoblus,rx Idaerum; praelta est ingns pecnia et aur atqueargent nfntum. Hc tempore nllum per orbem terrrumgrave bellum erat.1520_Caesar Consul, 59 B.C. Governor of Gaul, 58-49 B.C._=17.= Ann urbis conditae sexcentsim nngsim tertiC. Ilius Caesar, qu poste impervit, cum L. Bibul58 cnsul est factus. Dcrta est e Gallia et llyricum cumleginibus decem. Is prmus vcit Helvtis, qu nuncSquan appellantur, deinde vincend[128] per bella gravissimasque ad ceanum Britannicum prcessit. Domuit autemanns nvem fer omnem Galliam, quae inter Alps, flmen5Rhodanum, Rhnum et ceanum est et circuit patet adbis et trcis centna mlia[129] passuum. Britanns mox bellumintulit, quibus ante eum n nmen quidem Rmnrum cognitumerat, esque victs obsidibus accepts stpendirisfcit. Galliae[130] autem tribt nmine annuum impervitstpendium quadringentis, Germnsque trns Rhnumaggressus immanissims proelis vcit. Inter tot successster male pgnvit, apud Arvrns semel praesns et absnsin Germni bis. Nam lgt ius duo, Titrius et Aurunculius,per nsidis caes sunt.1015_Battle of Carrae; M. Licinius Crassus slain, 53 B.C._=18.= Circ eadem tempora, ann urbis conditae sexcentsimnngsim septim, M. Licinius Crassus, conlga Cn. PompMgn in cnsult secund, contr Parths missus estet cum circ Carrs contr men et auspicia dmicsset, Surn Ordis rgis duce victus ad postrmum interfectusest cum fli, clrissim et praestantissim iuvene.Reliquiae exercitus per C. Cassium quaestrem servtae sunt,qu singulr anim[131] perdits rs tant virtte restituit utPerss redins trns Euphrtn crbrs proelis vinceret.[132]2059 _The Civil War between Caesar and Pompey, 49-45 B.C.Caesar invades Italy, Pompey flees to Greece, 49 B.C._=19.= Hinc iam bellum cvle successit exsecrandum[133] etlacrimbile, qu praeter calamitts, quae in proelis accidrunt,etiam popul Rmn fortna mtta est. Caesar enimredins ex Galli victor coepit poscere alterum cnsultumatque ita, ut sine dubiette aliqu e dferrtur. Contrdictum5est Mrcell cnsule, Bibul, Pompi, Catne,iussusque dmisss exercitibus ad urbem redre. Propterquam iniriam ab Armin, ubi mlits congregts habbat,adversum patriam cum exercit vnit. Cnsuls cum Pompisentusque omnis atque niversa nbilits ex urbe10fgit[134] et in Graeciam trnsiit. Apud prum, Macedoniam,Achaeam Pompi duce sentus contr Caesarem bellumparvit._Caesar crosses to Spain._=20.= Caesar vacuam urbem ingressus dicttrem s fcit.Inde Hispnis petiit. Ibi Pomp exercits validissims etfortissims cum tribus ducibus, L. frani, M. Petri, M.Varrne, supervit. Inde regressus in Graeciam trnsiit,adversum Pompium dmicvit. Prm proeli victus estet fugtus, vsit tamen, quia nocte interveniente Pompiussequ nluit, dxitque Caesar nec Pompium scre vincereet ill tantum di s potuisse superr. Deinde in Thessaliapud Palaeopharslum prducts utrimque ingentibuscpis dmicvrunt. Pomp acis habuit XL mlia peditum,equits in sinistr corn sexcents, in dextr qungents,praetere ttus Orientis auxilia, ttam nbilittem,60 innumers sentrs, praetris, cnsulrs et qu mgnrumiam bellrum victrs fuissent.[135] Caesar in aci su habuitpeditum nn integra XXX mlia, equits mlle.152025_Battle of Pharsalus. Pompey is defeated, flees to Egypt,and is slain, 48 B.C._=21.= Numquam adhc Rmnae cpiae in num nequemirs neque meliribus ducibus convnerant, ttum terrrum5orbem facile subctrae,[136] s contr barbars dcerentur.[137]Pgntum tum est ingent contentine, victusque ad postrmumPompius et castra ius drepta sunt. Ipse fugtusAlexandram petiit, ut rge Aegypt, cu ttor sentdatus fuerat propter iuvenlem ius aettem, acciperet auxilia.10Qu fortnam magis quam amcitiam sectus occditPompium, caput ius et nulum Caesar msit. Qu cnspectCaesar etiam lacrims fdisse dcitur, tant vir intunscaput et gener quondam su._Caesar defeats Ptolemy._=22.= Mox Caesar Alexandram vnit. Ips quoque Ptolemaeusparre voluit nsidis, qu caus bellum rg inltumest. Victus in Nl periit inventumque est ius corpus cumlrc aure. Caesar Alexandr[138] pottus rgnum Cleopatraededit, Ptolemae sorr. Redins inde Caesar Pharnacn,Mithradtis Mgn flium, qu Pompi in auxilium apudThessaliam fuerat, rebellantem in Pont et mults populRmn prvincis occupantem vcit aci, poste ad mortemcogit.152061 _Battle of Thapsus, 46 B.C._=23.= Inde Rmam regressus terti s cnsulem fcit cumM. Aemili Lepid, qu e magister equitum dicttr anteannum[139] fuerat. Inde in fricam profectus est, ubi nfntanbilits cum Iub, Mauretniae rge, bellum reparverat.Ducs autem Rmn erant P. Cornlius Scpi ex genereantquissim Scpinis fricn (hc etiam socer PompMgn fuerat), M. Petrius, Q. Vrus, M. Porcius Cat,L. Cornlius Faustus, Sullae dicttris flius. Contr hscommiss proeli post mults dmictins victor fuit Caesar.Cat, Scpi, Petrius, Iuba ips s occdrunt. Faustus,Sullae quondam dicttris flius, Pomp gener, Caesare interfectus est.510_Battle of Munda, 45 B.C._=24.= Post annum[139] Caesar Rmam regressus qurt s cnsulemfcit et statim ad Hispnis est profectus, ubi Pompfli, Cn. Pompius et Sex. Pompius, ingns bellumpraeparverant. Multa proelia furunt, ultimum apud[140] Mundamcvittem, in qu ade Caesar paene victus est ut fugientibussus s voluerit occdere, n post tantam re mlitrisglriam in potesttem adulscentium ntus anns sex etqunqugint vnret. Dnique revocts sus vcit. ExPomp flis mior occsus est, minor fgit.1520_Caesar Monarch, 45 B.C. Caesar Assassinated, 44 B.C._=25.= Inde Caesar bells cvlibus tt orbe composits Rmamrediit. Agere nsolentius[141] coepit et contr cnsutdinem62 Rmnae lberttis. Cum erg et honrs ex suvoluntte praestret, qu popul ante dferbantur, necsentu ad s venient adsurgeret aliaque rgia ac paenetyrannica faceret, conirtum est[142] in eum sexgint velamplius sentribus equitibusque Rmns. Praecipu furuntinter conirts duo Brt ex e genere Brt, qu prmusRmae cnsul fuerat et rgs expulerat, et C. Cassius etServlius Casca. Erg Caesar, cum sents di inter ctersvnisset ad criam, tribus et vgint vulneribus cnfossus est.5LIBER SEPTIMUSFROM THE ASSASSINATION OF CAESAR TO THE DEATH OF THE EMPERORDOMITIAN, 44 B.C.-96 A.D._Civil War with Hirtius and Pansa, 44-43 B.C._=1.= Ann urbis septingentsim fer ac nn interfectCaesare cvlia bella reparta sunt. Percussribus[143] enimCaesaris sentus favbat. Antnius cnsul partium Caesariscvlibus bells opprimere es cnbtur. Erg turbt rpblic multa Antnius scelera committns sent hostisidictus est. Miss ad eum persequendum duo cnsuls,Pnsa et Hrtius, et Octvinus adulscns anns X et VIIIntus, Caesaris neps, quem ille testment hrdem relqueratet nmen suum ferre iusserat. Hc est, qu posteAugustus est dictus et rrum[144] pottus. Qu profect contrAntnium trs ducs vcrunt eum. vnit tamen ut victrs63 cnsuls amb morerentur. Qur trs exercits nCaesar August prurunt.101520_The Second Triumvirate, 43 B.C._=2.= Fugtus Antnius miss exercit cnfgit ad Lepidum,qu Caesar[145] magister equitum fuerat et tum mlitum cpisgrands habbat, qu susceptus est. Mox Lepid operamdante Caesar pcem cum Antni fcit et quasi vindictruspatris su mortem, qu per testmentum fuerat adopttus,Rmam cum exercit profectus extorsit ut sibi vcsimann cnsultus dartur. Sentum prscrpsit, cum Antniac Lepid rem pblicam arms tenre coepit. Per hs[146]etiam Cicero rtor occsus est multque ali nbils.510_The Battle of Philippi, 42 B.C._=3.= Intere Brtus et Cassius, interfectrs Caesaris, ingnsbellum mvrunt. Erant enim per Macedoniam etOrientem mult exercits, qus occupverant. Profect suntigitur contr es Caesar Octvinus Augustus et M. Antnius;remnserat enim ad dfendendam taliam Lepidus.15Apud Philipps, Macedoniae urbem, contr es pgnvrunt.Prm proeli vict sunt Antnius et Caesar, periittamen dux nbilittis Cassius, secund Brtum et nfntamnbilittem, quae cum ills bellum gesserat, victaminterfcrunt. Ac sc inter es dvsa est rs pblica, utAugustus Hispnis, Gallis et taliam tenret, Antnius Asiam,Pontum, Orientem. Sed in tali L. Antnius cnsul bellumcvle commvit, frter ius, qu cum Caesare contrBrtum et Cassium dmicverat. Is apud Perusiam, Tusciaecvittem, victus et captus est, neque occsus.202564 _War with Sextus Pompey._=4.= Interim Sex. Pompi, Cn. Pomp Mgn fli, ingnsbellum in Sicili commtum est, hs qu superfuerantex partibus Brt Cassique ad eum cnfluentibus. Belltumper Caesarem Augustum Octvinum et M. Antnium adversusSex. Pompium est. Px postrm convnit.=5.= E tempore M. Agrippa in Aqutni rem prspergessit et L. Ventidius Bassus inrumpents in Syriam Persstribus proelis vcit. Pacorum, rgis Ordis flium, interfcite ips di qu lim Ords, Persrum rx, per ducemSurnam Crassum occderat. Hc prmus d Parths istissimumtriumphum Rmae git.=6.= Interim Pompius pcem rpit et nvl proeli victusfugins ad Asiam interfectus est. Antnius, qu Asiam etOrientem tenbat, repudit sorre Caesaris August OctvinCleopatram, rgnam Aegypt, dxit uxrem. ContrPerss etiam ipse pgnvit. Prms es proelis vcit,regredins tamen fam et pestilenti labrvit et, cum nstrentParth fugient, ipse pr vict recessit.51015_Civil War between Augustus and Antonius. The Battle ofActium, 31 B.C._=7.= Hc quoque ingns bellum cvle commvit cgenteuxre Cleopatr, rgn Aegypt, dum cupiditte muliebroptat etiam in urbe rgnre. Victus est ab August nvlpgn clr et inlstr apud Actium, qu locus in pr est,ex qu fgit in Aegyptum et dsprts rbus, cum omns[147]ad Augustum trnsrent, ipse s intermit. Cleopatra sibi[148]aspidem admsit et venn ius exstincta est. Aegyptus per65 Octvinum Augustum imperi Rmn adiecta est praepositusquee C. Cornlius Gallus. Hunc prmum AegyptusRmnum idicem habuit.2025_Imperial Government Established, 31 B.C._=8.= Ita bells tt orbe cnfects Octvinus Augustus Rmamrediit, duodecim ann[149] quam cnsul fuerat. Ex erem pblicam per quadrgint et quattuor anns slus obtinuit.Ante enim duodecim anns cum Antni et Lepidtenuerat. Ita ab initi prncipts ius sque ad fnemqunqugint et sex ann furunt. Obiit autem septugsimsext ann morte commn in oppid Campniae510tell. Rmae in camp Mrti sepultus est, vir, qu nnimmerit ex mxim parte de[150] similis est puttus. Nequeenim facile llus e[151] aut in bells flcior fuit aut in pcemodertior. Quadrgint et quattuor anns, quibus slusgessit imperium, cvlissim vxit, in cncts lberlissimus,15in amcs fdissimus, qus tants vxit honribus ut paeneaequret fastgi su._Extension of the Empire._=9.= Nll tempore ante eum magis rs Rmna floruit.Nam excepts cvlibus bells, in quibus invictus fuit, Rmnadicit imperi Aegyptum, Cantabriam, Dalmatiam saepeante vctam, sed penitus tunc subctam, Pannoniam, Aqutniam,llyricum, Raetiam, Vindelics et Salasss in Alpibus,omns Pont maritims cvitts, in hs nbilissimsBosporum et Panticapaeum. Vcit autem mults proelisDcs. Germnrum ingents cpis cecdit, ipss quoque66 trns Albim fluvium summvit, qu in Barbaric long ultrRhnum est. Hc tamen bellum per Drsum, prvgnumsuum, administrvit, scut per Tiberium, prvgnum alterum,Pannonicum, qu bell XL captvrum mlia ex Germnitrnstulit et supr ripam Rhn in Galli conlocvit.Armeniam Parths recpit. Obsids, quod nll ante,Persae e dedrunt. Reddidrunt etiam sgna Rmna,quae Crass vict admerant.20255_Death of Augustus, 14 A.D._=10.= Scythae et Ind, quibus ante Rmnrum nmen incognitumfuerat, mnera et lgts ad eum msrunt. Galatiaquoque sub hc prvincia facta est, cum ante rgnum fuisset,prmusque eam M. Lollius pr praetre administrvit.Tant autem amre[152] etiam apud barbars fuit ut rgspopul Rmn amc in honrem ius conderent cvitts,qus Caesars nminrent. Mult autem rgs ex rgnssus vnrunt, ut e obsequerentur, et habit Rmn, togtsclicet, ad vehiculum vel equum ipsus cucurrrunt. MorinsDvus appelltus. Rem pblicam betissimam Tiberisuccessr relquit, qu prvgnus e, mox gener, postrmadoptine flius fuerat.101520_Tiberius Emperor, 14-37 A.D._=11.= Sed Tiberius ingent scordi imperium gessit, gravcrdlitte, scelest avriti, turp libdine. Nam nsquamipse pgnvit, bella per lgts gessit sus. Qusdam rgsad s per blanditis vocts numquam remsit, in quibusArchelum Cappadocem, cius etiam rgnum in prvinciaefrmam redgit et mximam cvittem appellr nmine67 su iussit, quae nunc Caesara dcitur, cum Mzaca antevocrtur. Hc terti et vcsim imperi ann, aettisseptugsim octv, ingent omnium gaudi mortuus est inCampni._Caligula Emperor, 37-41 A.D._25=12.= Successit e C. Caesar, cognment Caligula, Drs,prvgn August, et ipsus Tiber neps, scelertissimus acfnestissimus et qu etiam Tiber ddecra prgverit.[153]Bellum contr Germns suscpit et ingressus Suviamnihil strnu fcit. Cum adversum cncts ingent avriti,libdine, crdlitte saevret, interfectus in Palti est annaettis vcsim nn, imperi terti, mnse decim diqueoctv.510_Claudius Emperor, 41-54 A.D._=13.= Post hunc Claudius fuit, patruus Caligulae, Drs,qu apud Mogontiacum monumentum habet, flius, cius etCaligula neps erat. Hc medi impervit, multa gernstranquill atque modert, quaedam crdliter et nsuls.Britanns intulit bellum, quam nllus Rmnrum postC. Caesarem attigerat, eque dvict per Cn. Sentium etA. Plautium, inlstrs ac nbils virs, triumphum celebremgit. Qusdam nsuls etiam ultr Britannis incean posits imperi Rmn addidit, quae appellanturOrchads, fli autem su Britannic nmen imposuit.Tam cvlis autem circ qusdam amcs exstitit, ut etiamPlautium, nbilem virum, qu expeditine Britannic multagregi fcerat, triumphantem ipse prsequertur etcnscendent Capitlium laevus incderet. Is vxit anns IVet LX, impervit XIV. Post mortem cnsecrtus est Dvusqueappelltus.15202568 _Nero Emperor, 54-68 A.D._=14.= Successit huic Ner, Caligulae, avuncul su, simillimus,qu Rmnum imperium et dfrmvit et minuit, insittaelxuriae[154] smptuumque, et qu exempl C. Caligulae incalids et frgids lavret unguents, rtibus aures piscrtur,quae blattins fnibus extrahbat. nfntam sentus5partem interfcit, bons[155] omnibus hostis fuit. Ad postrmums tant ddecre prstituit ut et saltret et cantretin scaen citharoedic habit vel tragic. Parricdia multacommsit frtre, uxre, sorre, mtre interfects. UrbemRmam incendit, ut spectcul ius imginem cerneret, qul10lim Tria capta rserat. In r mlitr nihil omnn aususBritanniam paene msit. Nam duo sub e nbilissimaoppida capta illc atque versa sunt. Armeniam Parthsustulrunt leginsque Rmns sub iugum msrunt.Duae tamen sub e prvinciae factae sunt, Pontus Polemniacus15concedente rge Polemne et Alps Cottiae Cottirge dfnct.=15.= Per haec Rmn orb exsecrbilis ab omnibus simuldstittus est et sent hostis idictus; cum quaererturad poenam, quae poena erat tlis, ut ndus per pblicumductus furc capit ius nsert virgs sque ad mortemcaedertur atque ita praecipitrtur sax, Palti fgitet in suburbn s lbert su, quod inter Salariam etNmentnam viam ad qurtum urbis mlirium est, interfcit.Is aedificvit Rmae therms, quae ante Nerninae dictaenunc Alexandrinae appellantur. Obiit trcsim et alter2025aettis ann, imperi qurt decim, atque in e omnisAugust familia cnsmpta est.69 _Galba Emperor, 68-69 A.D._=16.= Huic Serv. Galba successit, antquissimae nbilittissentor, cum septugsimum et tertium annum ageret aettis,ab Hispns et Galls impertr lctus, mox ab niversexercit lbenter acceptus. Nam privta ius vtansgnis fuerat mlitribus et cvlibus rbus. Saepe cnsul,saepe pr cnsule, frequenter dux in gravissims bells.Hius breve imperium fuit et quod bona habret exrdia,nisi ad sevrittem prpnsior vidrtur.[156] nsidis tamenOthnis occsus est imperi mnse septim. Iugultus infor Rmae sepultusque in horts sus, qu sunt Aurli vinn long ab urbe Rm.510_Otho Emperor, 69 A.D._=17.= Otho occs Galb invsit imperium, mtern genere[157]nbilior quam patern, neutr tamen obscr. In privtvt mollis et Nern familiris, in imperi documentumsu nn potuit ostendere. Nam cum sdem temporibus,15quibus Otho Galbam occderat, etiam Vitellius factus esset Germnicins exercitibus impertr, bell contr eumsuscept cum apud Bdriacum in tali lev proeli victusesset, ingents tamen cpis ad bellum habret, sponte smet[158]occdit. Petentibus mlitibus n tam cito d bell dsprret20vent, cum tant[159] s nn esse dxisset ut proptereum bellum cvle movrtur, voluntri morte obiit trcsimet octv aettis ann, nngsim et qunt imperidi.70 _Vitellius Emperor, 69 A.D._=18.= Dein Vitellius imperi[160] pottus est, famili honrtmagis quam nbil. Nam pater ius nn admodum clrntus trs tamen rdinris gesserat cnsults. Hc cummult ddecre impervit et grav saeviti ntbilis, praecipuingluvi et vorcitte, quippe cum d di saepe qurtvel qunt fertur[161] epultus. Ntissima cert cna memoriaemandta est, quam e Vitellius frter exhibuit, in qusuper cters smpts duo mlia piscium, septem aviumapposita trduntur. Hc cum Nern similis esse velletatque id ade prae s ferret, ut etiam exsequis Nernis,quae humiliter sepultae fuerant, honrret, Vespasinducibus occsus est interfect prius in urbe Sabn, Vespasinimpertris frtre, quem cum Capitli incendit.Interfectus autem est mgn ddecre: trctus per urbemRmam pblic, ndus, rct com capite et subiect admentum gladi, stercore in vultum et pectus ab omnibusobvis appettus, postrm iugultus et in Tiberim diectusetiam commn caruit sepultr. Periit autem aettis annseptim et qunqugsim, imperi mnse octv et di n._Vespasian Emperor, 69-79 A.D._51015=19.= Vespasinus huic successit, factus apud Palaestnamimpertr, prnceps obscr quidem ntus, sed optimscomparandus, privt vt inlstris, ut qu Claudi inGermniam et deinde in Britanniam missus trcis et bis cumhoste cnflxerit, dus validissims gents, vgint oppida,nsulam Vectam, Britanniae prximam, imperi Rmnadicerit. Rmae s in imperi modertissim gessit. Pecniae71 tantum avidior fuit, ita tamen, ut eam nll[162] inistauferret. Quam cum omn dligentiae prvsine conligeret,tamen studisissim largibtur, praecipu indigentibus.Nec facile ante eum ciusquam prncipis vel mior estlberlitas comperta, vel istior. Placidissimae lnittis,ut qu miesttis quoque contr s res nn facile pnretultr exsili poenam. Sub hc Idaea Rmn accessitimperi et Hierosolyma, quae fuit urbs nbilissima Palaestnae.Achaeam, Lyciam, Rhodum, Bzantium, Samum,quae lberae ante id tempus fuerant, item Thrciam, Ciliciam,Commgnn, quae sub rgibus amcs gerant, inprvincirum frmam redgit.=20.= Offnsrum[163] et inimcitirum immemor fuit, convcia causidics et philosophs in s dicta lniter tulit, dlignstamen corcitor disciplnae mlitris. Hc cum fli Titd Hierosolyms triumphvit. Per haec cum sentu, popul,postrm cncts ambilis ac icundus esset, prfluviventris exstinctus est in vll propri circ Sabns, annumagns aettis sexgsimum nnum, imperi nnum et diemseptimum, atque inter Dvs reltus est. Genitram flirumita cognitam habuit, ut, cum multae contr eum conirtinsfierent, qus patefacts ingent dissimultinecontempsit, in sent dxerit aut flis sibi successrs, autnminem.20255101520_Titus Emperor, 79-81 A.D._=21.= Huic Titus flius successit, qu et ipse Vespasinus estdictus, vir omnium virttum genere mirbilis ade ut amoret dliciae humn generis dcertur, facundissimus,bellicsissimus, modertissimus. Causs Latn git, pomata72 et tragoedis Graec composuit. In oppgntine Hierosolymrumsub patre mlitns duodecim prpgntrs duodecimsagittrum cnfxit ictibus. Rmae tantae cvlittisin imperi fuit ut nllum omnn pnerit, convcts adversums conirtinis dmserit vel in edem familirittequ ante habuerit. Facilittis et lberlittis tantae fuitut, cum nll quicquam negret et ab amcs reprehendertur,responderit nllum trstem dbre ab impertre discdere,praetere cum qudam di in cn recordtus fuissetnihil s ill di cuquam praestitisse, dxerit: Amc, hodidiem perdid. Hc Rmae amphithetrum aedificvit etqunque mlia ferrum in ddictine ius occdit.=22.= Per haec insitt favre dlctus morb periit in e,qu pater, vll post biennium et mnss oct, dis vgint,quam impertr erat factus, aettis ann alter etquadrgsim. Tantus lctus e mortu pblicus fuit ut omnstamquam in propri doluerint orbitte. Sentus obit ipsus2551015circ vesperam nntit nocte inrpit in criam et tants emortu lauds gratisque congessit, quants nec vv umquamgerat nec praesent. Inter Dvs reltus est.20_Domitian Emperor, 81-96 A.D._=23.= Domitinus mox accpit imperium, frter ipsusinior, Nern aut Caligulae aut Tiberi similior quam patrvel frtr su. Prms tamen anns modertus in imperi fuit,mox ad ingentia vitia prgressus libdinis, rcundiae,crdlittis, avritiae, tantum in s odi[164] concitvit utmerita et patris et frtris abolret. Interfcit nbilissims sent. Dominum s et deum prmus appellr iussit.Nllam sibi nisi auream et argenteam statuam in Capitli73 passus est pon. Cnsbrns sus interfcit. Superbiaquoque in e exsecrbilis fuit. Expeditins quattuor habuit,nam adversum Sarmats, alteram adversum Catts,dus adversum Dcs. D Dcs Cattsque duplicem triumphumgit, d Sarmats slam lauream srpvit. Multstamen calamitts sdem bells passus est; nam in Sarmatilegi ius cum duce interfecta est et Dcs Oppius Sabnuscnsulris et Cornlius Fuscus, praefectus praetri,cum mgns exercitibus occs sunt. Rmae quoque multaopera fcit, in hs Capitlium et Forum Trnsitrium, DvrumPorticus, sum ac Serpum et Stadium. Vrum cumob scelera niverss exsus esse coepisset, interfectus estsurum conirtine in Palti, ann aettis quadrgsimqunt, imperi qunt decim. Fnus ius cum ingentddecre