Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

28
1 Disclaimer The contents of this publication are the sole responsibility of the authors and can in no way be taken to reflect the views of the European Union. Disclaimer am gamocemis Sinaarsi aris am gamocemis Sinaarsi aris am gamocemis Sinaarsi aris am gamocemis Sinaarsi aris The contents of this publication are the sole responsibility of the authors and can in no way be taken to reflect the views of the European Union. evrokavSiri evrokavSiri evrokavSiri evrokavSiri – saqarTvelo saqarTvelo saqarTvelo saqarTvelo samoqalaqo sazogadoeb samoqalaqo sazogadoeb samoqalaqo sazogadoeb samoqalaqo sazogadoebis seminari adamianis is seminari adamianis is seminari adamianis is seminari adamianis uflebebis Temaze uflebebis Temaze uflebebis Temaze uflebebis Temaze iZulebiT gadaadgilebuli pirebi iZulebiT gadaadgilebuli pirebi iZulebiT gadaadgilebuli pirebi iZulebiT gadaadgilebuli pirebi Tbilisi, 12 noemberi 2009 saboloo angariSi saboloo angariSi saboloo angariSi saboloo angariSi 2009 2009 2009 2009 wlis wlis wlis wlis noemberi noemberi noemberi noemberi xelSekruleba xelSekruleba xelSekruleba xelSekruleba n°2009/218350 evropuli instrumenti demokratiisa da adamianis uflebebisTvis evropuli instrumenti demokratiisa da adamianis uflebebisTvis evropuli instrumenti demokratiisa da adamianis uflebebisTvis evropuli instrumenti demokratiisa da adamianis uflebebisTvis seminari dafinansebulia evrokavSiris mier seminaris organizatoria “Cecoforma”

Transcript of Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

Page 1: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

1

Disclaimer The contents of this publication are the sole responsibility of the authors and can in no way be taken to reflect the views of the European Union.

Disclaimer am gamocemis Sinaarsi aris am gamocemis Sinaarsi aris am gamocemis Sinaarsi aris am gamocemis Sinaarsi aris The contents of this publication are the sole responsibility of the authors and can in no way be taken to reflect the views of the European Union.

EEEE

evrokavSiri evrokavSiri evrokavSiri evrokavSiri –––– saqarTvelosaqarTvelosaqarTvelosaqarTvelo

samoqalaqo sazogadoebsamoqalaqo sazogadoebsamoqalaqo sazogadoebsamoqalaqo sazogadoebis seminari adamianis is seminari adamianis is seminari adamianis is seminari adamianis uflebebis Temazeuflebebis Temazeuflebebis Temazeuflebebis Temaze

iZulebiT gadaadgilebuli pirebiiZulebiT gadaadgilebuli pirebiiZulebiT gadaadgilebuli pirebiiZulebiT gadaadgilebuli pirebi

Tbilisi, 12 noemberi 2009

saboloo angariSisaboloo angariSisaboloo angariSisaboloo angariSi 2009 2009 2009 2009 wliswliswliswlis noemberi noemberi noemberi noemberi

xelSekrulebaxelSekrulebaxelSekrulebaxelSekruleba n°2009/218350

evropuli instrumenti demokratiisa da adamianis uflebebisTvisevropuli instrumenti demokratiisa da adamianis uflebebisTvisevropuli instrumenti demokratiisa da adamianis uflebebisTvisevropuli instrumenti demokratiisa da adamianis uflebebisTvis

seminari dafinansebulia

evrokavSiris mier

seminaris organizatoria

“Cecoforma”

Page 2: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

SeniSvna გამოცემის შინაარსზე პასუხისმგებლობა ავტორებს ეკისრება. გამოცემა

არ გამოხატავს ევროკავშირის შეხედულებებს.

Page 3: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

evropuli instrumenti demokratiisa da adamianis uflebebisTvis

evrokavSiri - saqarTvelo

samoqalaqo sazogadoebis seminari adamianis uflebebis Temaze

iZulebiT gadaadgilebuli pirebiiZulebiT gadaadgilebuli pirebiiZulebiT gadaadgilebuli pirebiiZulebiT gadaadgilebuli pirebi

saboloo angariSi 2009 wlis noemberi

Page 4: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

s a r C e v is a r C e v is a r C e v is a r C e v i

reziumereziumereziumereziume ................................................................................................................................... 5

rekomendaciebirekomendaciebirekomendaciebirekomendaciebi .................................................................................................................. 8

saqarTvelos xelisuflebassaqarTvelos xelisuflebassaqarTvelos xelisuflebassaqarTvelos xelisuflebas ................................................................................................ 8

saerTaSoriso Tanamegobrobas, maT Soris evrokavSirssaerTaSoriso Tanamegobrobas, maT Soris evrokavSirssaerTaSoriso Tanamegobrobas, maT Soris evrokavSirssaerTaSoriso Tanamegobrobas, maT Soris evrokavSirs .................................. 9

seminaris gaxsna, Sesavali sityvebiseminaris gaxsna, Sesavali sityvebiseminaris gaxsna, Sesavali sityvebiseminaris gaxsna, Sesavali sityvebi .................................................................... 10

I sesia: gaWianurebuli krizisis Semdgomi devnilobaI sesia: gaWianurebuli krizisis Semdgomi devnilobaI sesia: gaWianurebuli krizisis Semdgomi devnilobaI sesia: gaWianurebuli krizisis Semdgomi devniloba .............................. 11

I sesia I sesia I sesia I sesia ---- diskusiadiskusiadiskusiadiskusia ...................................................................................................................... 16

II sesia: saxelmwifo strategiis ganxorcieleba, koordinacia, II sesia: saxelmwifo strategiis ganxorcieleba, koordinacia, II sesia: saxelmwifo strategiis ganxorcieleba, koordinacia, II sesia: saxelmwifo strategiis ganxorcieleba, koordinacia,

TanamSromloba da monitoringiTanamSromloba da monitoringiTanamSromloba da monitoringiTanamSromloba da monitoringi.......................................................................... 18

II sesia II sesia II sesia II sesia –––– diskusiadiskusiadiskusiadiskusia .................................................................................................................... 21

III sesia: socialuri da ekonomiuri sakiTxebiIII sesia: socialuri da ekonomiuri sakiTxebiIII sesia: socialuri da ekonomiuri sakiTxebiIII sesia: socialuri da ekonomiuri sakiTxebi ........................................... 24

III sesia III sesia III sesia III sesia ---- diskusiadiskusiadiskusiadiskusia ................................................................................................................... 27

daskvdaskvdaskvdaskvniTi sxdomaniTi sxdomaniTi sxdomaniTi sxdoma ............................................................................................................ 28

Page 5: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

5

reziume

2009 wlis 12 noembers Tbilisma umaspinZla evrokavSiri-saqarTvelos pirvel erTobliv seminars Temaze adamianis uflebebi samoqalaqo sazogadoebaSi, romelic exeboda iZulebiT gadaadgilebul pirebs. seminaris mizani iyo saqarTvelosa da evrokavSirs Soris adamianis uflebebTan dakavSirebul sakiTxebze dawyebuli dialogisaTvis xelSewyoba. seminari, romelsac 70-ze meti monawile eswreboda, Catarda urTierTTanamSromlobis suliskveTebiT. damswreTa Soris iyvnen saqarTvelos samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenlebi, saerTaSoriso

samTavrobo da arasamTavrobo organizaciebi, saqაrTvelos Sesabamisi samTavrobo uwyebebis xelmZRvaneli pirebi da evrokavSiris warmomadgenlebi. seminari Catarda sam sesiad. TviTeul maTganze iyo xuTi momxsenebeli, romelTa gamosvlebs mohyva diskusiebi da rekomendaciebis SemuSaveba. sesiebi Seexo Semdeg Temebs - gaWianurebuli da krizisis Semdgomi devniloba; - iZulebiT gadaadgilebul pirTa mimarT saxelmwifo strategiis

ganxorcieleba, TanamSromloba, koordinacia da monitoringi; - socialur-ekonomikuri sakiTxebi – maT Soris gansaxlebis,

samedicino/fsiqologiuri reabilitaciis, umuSevrobis, informaciis xelmisawvdomobis da sxva problemebi.

sacxovrebeli adgilis mitoveba da devniloba SeiaraRebuli konfliqtebis Sedegad warmoqmnili yvelaze xangrZlivi problemaa. garda imisa, rom es problema saarsebo siZneleebs uqmnis im pirebs, romlebmac uSualod Tavis Tavze gamoscades konfliqtis Sedegebi, igi warmoSobs xangrZliv winaaRmdegobas Serigebisa da konfliqtis politikuri gziT gadaWris gzaze. amis gamo devnilebs aqvT gancda, rom isini politikuri konfrontaciis mZevlebi arian. saqarTvelos mTavrobis politika devnilTa mimarT wlebis ganmavlobaSi daixvewa. Tavdapirvelad mTavroba agulianebda adgilnacval pirebs, raTa maT daejerebinaT, rom dabruneba gardauvali iyo. amave dros Tavs ikavebdnen maTi axal garemoSi integraciisaTvis xelis Sewyobisagan. bolo ramdenime wlis ganmavlobaSi mTavrobis politika Semobrunda integraciisadmi meti yuradRebis kuTxiT, devnilTa mimarT saxelmwifo strategiis SemuSavebiTa da meti yuradRebiT maTi sacxovrebeli pirobebisa da gansaxlebisadmi. seminaris monawileebma warmoadgines moxsenebebi da CaerTnen kamaTSi mraval sakiTxze, maT Soris saqarTveloSi devnilTa problemebis grZelvadiani gadawyvetis, sazogadoebriv cxovrebaSi maTi monawileobis uzrunvelyofis, devnilobis samarTlebrivi aspeqtebis, integraciasa da dabrunebasTan dakavSirebuli problemebis, strategiisa da samoqmedo

Page 6: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

6

gegmis, daxmarebis gamWvirvalobis, usafrTxoebis monitoringis, gansaxlebis, binebiT uzrunvelyofis, Semosavlebis Seqmnis da “Zvel” (1990-iani wlebis) da “axal” (2008 wlis) devnilebs Soris uTanxmoebis sakiTxebze. araerTxel gaesva xazi imas, rom devnilebi saqarTvelos uRaribesi da yvelaze ufro daucveli mosaxleobis nawils warmoadgenen. isini zaraldebian imis gamo, rom ar miuwvdebaT xeli binebze, miwaze, samsaxurze, socialur momsaxurebaze da jandacvaze. am bolo dromde mTavroba naklebad zrunavda maTi integraciisaTvis, magram mdgomareobam gamosworeba daiwyo 2008 wlis agvistos omis win da es procesi ufro intensiuri gaxda gasuli wlis zafxulis konfliqtis Semdeg. ramdenime damkvirvebelma aRniSna mTavrobis mier devnilTa

mimaრT aRebuli valdebulebebi da yuradReba maTi gaWirvebisadmi. devnilTa mimarT saxelmwifo strategiis SemuSaveba da misi ganxorcielebis samoqmedo gegmis miReba uzarmazar win gadadgmul nabijad iqna Sefasebuli. amave dros aRiniSna, rom zogierT SemTxvevaSi moqmedeba win uswrebda swor dagegmvas. es Sefasebul iqna rogorc daugegmavi da spontanuri midgoma, romelic uaryofiT gavlenas axdens procesze, xels uSlis miznis miRwevas da nergavs undoblobas devnil mosaxleobaSi. pirveli sesiis dros monawileebma ganixiles dabrunebis uflebis mimarTeba adgilobriv integraciasTan. aRiniSna, rom bevri devnili SiSobs, rom saxelmwifosagan daxmarebisa da TavSesafaris miRebis Semdeg dakargavs dabrunebisa da iq datovebuli sakuTrebis uflebas. es, ra Tqma unda, gaugebrobaa, romelic xSirad efuZneba araswor informacias da sakuTari uflebebis cudad codnas. faqtiurad informaciis naklebobisa da gadawyvetilebis miRebis procesis arasakmarisi gamWvirvalobis Tema mudmivad JRerda seminarze. bevr kiTxvaze pasuxi ar arsebobs, mag. gansaxlebis variantebi. rogor SearCia mTavrobam koleqtiuri centrebi privatizaciisa da reabilitaciis pirveli etapisTvis? ratom iyo devnilTaTvis aSenebuli kotejebis xarisxi amdenad dabali da ra keTdeba am problemis gadasaWrelad? miuxedavad imisa, rom bevr aseT kiTxvaze arsebobda dadebiTi da swori pasuxebi (da maTze seminarze damswre ltolvilTa da gansaxlebis ministrmac isaubra), ramdenime SedarebiT mwirma sajaro informaciam, xeli Seuwyo devnilTa Soris undoblobisa da eWvis daTesvas. arasamTavrobo organizaciebis koaliciis mier Catarebulma gamokvlevam aCvena, rom devnilTa 90 procentma ar icis sakuTari uflebebi da movaleobebi.

kidev erTi problemuri sakიTxi, romelic seminarze ganixiles, Seexeboda devnilobis samarTlebriv mxares. erT-erTi maTgania devnilTa registraciis jer kidev gadauWreli problema. aRiniSna, rom

registracia miმdიnareobs, magram nela. bevrisaTvis gaugebari aRmoCnda ras niSnavs es praqtikuli TvalsazrisiT. samoqalaqo reestrs evaleboda axali devnilebis registracia, magram bevrma ver moaxerxa

Page 7: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

7

uSualod gadaadgilebis momentSi registrireba, axla ki isini

problemebs awydebian. samoqalaqo sazogadoebis warmomაdgenlebma wamoWres samxreT oseTis administraciuli sazRvris axlomdebare soflebidan gamosuli adamianebis didi jgufis sakiTxi, romlebic ar

brundebian usაfrTxoebis garantiis uqonlobis gamo. isini ar arian registrirebulni devnilebad da Sesabamisad ver sargebloben im socialuri SeRavaTebiT, romlebic mohyveboda maTi statusis cnobas. kidev erTi mTavari Tema, romelic periodulad JRerda seminaris dros Seexeboda iZulebiT gadaadgilebul pirTa saarsebo saSualebebs. ramdenadac mTavrobis politika da saqmianoba ZiriTadad devnilTa gansaxlebiskenaa mimarTuli, xazgasmiT aRiniSna, rom TavSesafaris micema ar niSnavs integracias. bevri adgilnacvali pirisaTvis

Semosavlis erTaderTi wyaro Semweoba an socialuri SeRavaTebiა , umuSevroba ki mudmivad Tanmdevi problemaa yvela maTganisaTvis. gansxvavebebi egreTwodebul “Zvel” da “axal” devnilebs Soris sul ufro metad qmnis potenciuri Sida konfliqtis safuZvels. bolodroindeli devnilebi odnav ukeTes pirobebSi imyofebian, radgan axlad aSenebul binebSi cxovroben (Tumca maTi mSeneblobis xarisxi yovelTvis saxarbielo ar aris). problema, ZiriTadad, devnilebTan arasakmarisi komunikaciisa da arasakmarisi informaciis Sedegia iseve, rogorc 90-iani wlebidan dawyebuli da ganxorcielebuli programebis arasakmarisi codnisa da gaazrebis Sedegi. kerZo seqtorSi gansaxlebuli devnilebi (koleqtiur centrebSi gansaxlebulTagan gansxvavebiT) kidev erTi problematuri da sruliad Seuswavleli sakiTxia. da bolos, seminaris ramdenime monawilem wamoWra e.w. konfliqtis zonebSi – saqarTvelos okupirebul teritoriebze - Tavisufali gadaadgilebis problema. ZiriTad problemas, cxadia, de faqto xelisuflebebi da mesame qveynis samxedro saokupacio Zalebi warmoadgenen, romlebic xels uSlian devnilebs dabrundnen sakuTar saxlebSi. magram isini, visac SeuZlia administraciuli sazRvris gadakveTa axalgorisa da galis raionebSi, xSirad awydebian winaaRmdegobas qarTuli mxaris gamSveb punqtebze morige dacvis TanamSromlebis mxridan. bevr maTgans ar aZleven uflebas gamoitanon ramdenime kilogrami sakuTari sasoflo sameurneo produqti an sxva nivTebi. gamSveb punqtebSi xSirad iSvelieben kanons okupirebuli teritoriebis Sesaxeb raTa aukrZalon maT aseTi nivTebis waReba. bevr devnils guls utexs aseTi politika da sTxovs mTavrobas Secvalos midgoma. mdgomareobis gamosasworeblad upriani iqneboda ukeT aixsnas am kanonis daniSnuleba, xeli Seewyos mcire moculobis ekonomikur saqmianobas da ecnoboT devnilebs arsebuli SezRudvebis miznis Sesaxeb, iseve rogorc is, rom momavalSi ar aris gamoricxuli nawilobrivi cvlilebebis Setana arsebul kanonSi.

Page 8: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

8

rekomendaciebirekomendaciebirekomendaciebirekomendaciebi

saqarTvelos xelisuflebassaqarTvelos xelisuflebassaqarTvelos xelisuflebassaqarTvelos xelisuflebas

- saqarTvelos mTavrobam unda gaagrZelos devnilTa winaSe aRebuli

valdebulebebis Sesruleba da yuradReba maTi sacxovrebeli pirobebis, gansaxlebisa da ukeTesi socialuri uzrunvelyofis moTxovnebisadmi devnilTa mimarT saxelmwifo strategiisa da samoqmedo gegmis mudmivi Sesrulebis gziT saerTaSoriso organizaciebTan da samoqalaqo sazogadobasTan mWidro TanamSromlobiT.mTavrobam meti yuradReba unda gaamaxvilos

muSaobis xarisხze da ara mis tempebze, unda iyos Tanmimdevruli da moaxdinos Sromis swori ganawileba;

- mTavroba metad gulaxdili unda iyos da gadawyvetilebis miRebis procesi unda iyos metad gamWvirvale; unda ecados operatiulad miawodos informacia devnilebs miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb, gamoiyenos radio da tele-gadacemebi sazogadoebis ukeT informirebis mizniT, miTqma-moTqmisa da undoblobis Tavidan asacileblad;

- devnilTa registraciis procesi unda gagrZeldes, raTa uzrunvelyofil iqnas yvela maTganis daregistrireba; gasaTvaliswinebelia socialuri SeRavaTebis daweseba samxreT oseTis administraciuli sazRvris mimdebare teritoriebidan gamoxiznuli mosaxleobisaTvis;

- mTavrobam upiratesoba unda mianiWos yvelaze metad daucvel jgufebs, upirveles yovlisa mwiri resursebis ukeT gamoyenebis mizniT;

- adgilobrivi municipalitetebis potenciali moiTxovs gaZlierebas, radgan swored maT uxdebaT uSualo kontaqti Sesabamis TemebSi gansaxlebul sazogadoebasTan;

- devnilTaTvis binebis gamoyofisas mSeneblobis dabali xarisxisa da Senobebis SekeTebis aucileblobis problemebic unda iqnas mixeduli da mTavrobam unda gamoasworos isini;

- xelisuflebam aseve unda gaaRrmaos “Zveli” devnilebisaTvis daxmarebis programebi raTa Tavidan aicilos gansxvavebuli midgomebi maTsa da SedarebiT axlad gadaadgilebul pirTa mimarT – es gansxvavebuli midgomebi warmoSobs miTqma-moTqmas, ramac SesaZlebelia gaaRvivos Sida konfliqtebi;

- mTavrobam metad unda daxvewos da ukeT ganaxorcielos samoqmedo gegmis is nawili, romelic devnilTaTvis saarsebo wyaros uzrunvelyofas exeba, radgan TavSesafari ar niSnavs integracias;

- misaxedia aseve kerZo sacxovreblebSi ganTavsebul devnilTa mougvarebeli problema;

- mTavrobam unda gadaxedos kanons okupirebuli teritoriebis Sesaxeb masSi Sesworebebis Setanis TvalsazrisiT, raTa xeli Seuwyos gadaadgilebis Tavisuflebas. an ara da mTavrobam ufro gasagebi unda gaxados arsebuli kanonis mizani, meti Tavisufleba mianiWos

Page 9: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

9

mcire moculobis ekonomikur saqmianobas da auxsnas adgilnacval pirebs arsebuli SezRudvebis mizani, iseve rogorc nawilobrivi cvlilebis SesaZlebloba

- da bolos, mTavrobam mxari unda dauWiros im arasamTavrobo organizaciebs, romlebic dialogisa da Serigebis paralelur programebze muSaoben. komunikacia da samoqalaqo da biznes partnioroba gaxleCil sazogadoebebs Soris nebismieri ndobis aRdgenis procesis gasaRebia.

saerTaSsaerTaSsaerTaSsaerTaSoriso Tanamegobrobas, maT Soris evrokavSirsoriso Tanamegobrobas, maT Soris evrokavSirsoriso Tanamegobrobas, maT Soris evrokavSirsoriso Tanamegobrobas, maT Soris evrokavSirs

- saerTaSoriso Tanamegobrobam ufro metad gamWvirvale unda gaxados

dafinansebis procesi da aiRos grZelvadiani valdebulebebi, raTa daxmareba gauwios devnilebis mimarT saxelmwifo strategiis ganxorcielebas mis yvela etapze;

- saerTaSoriso Tanamegobrobam aseve unda gazardos dafinanseba saqarTvelos mTavrobis SesaZleblobebis gasaZliereblad, gaagrZelos TanamSromloba ltolvilTa da gansaxlebis saministrosTan droebiTi saeqsperto jgufebis meSveobiT;

- saerTaSoriso Tanamegobrobam ukeT unda gaavrcelos dadebiTi gamocdilebis magaliTebi, gansakuTrebiT socialuri gansaxlebisa da saarsebo saSualebis mopovebis dargSi;

- saerTaSoriso Tanamegobrobam ar unda daiSuros diplomatiuri Zalisxmeva okupirebul teritoriebze adamianis uflebaTa dacvis monitoringisaTvis. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces mSobliur enaze Sesabamisi ganaTlebis miRebis uflebas, samedicino dawesebulebebiT sargeblobis uflebas, qarTveli axalgazrdebisaTvis afxazeTis jarSi ar gawvevis garantiis uzrunvelyofas;

- saerTaSoriso Tanamegobrobam unda aiZulos de faqto xelisuflebebi, rom imoqmedon iZulebiT gadaadgilebis Sesaxeb gaero-s saxelmZRvanelo principebis Sesabamisad;

- saerTaSoriso Tanamegobrobam unda gaaZlieros Serigebisa da

diაlogis paraleluri programebis mxardaWera, kerZod, sazogadoebebs Soris kavSiris qalTa da axalgazrduli iniciativebis mxardaWera

- da bolos, saerTaSoriso Tanamegobrobam unda ganixilos iseTi programebis dafinansebis sakiTxi, romlebic gamiznulia problemis safuZvliani mogvarebis monitoringisaTvis.

Page 10: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

10

seminaris gaxsna, Sesavali sityvebi

robin lideli, saqarTveloSi evrokomisiis delegaciis xelmZRvanelis robin lideli, saqarTveloSi evrokomisiis delegaciis xelmZRvanelis robin lideli, saqarTveloSi evrokomisiis delegaciis xelmZRvanelis robin lideli, saqarTveloSi evrokomisiis delegaciis xelmZRvanelis moadgile, moadgile, moadgile, moadgile, miesalma monawileebs da xazi gausva seminaris mniSvnelobas, radganac igi uSualod exmianeba dialogs adamianis uflebebze. man madloba gadauxada sagareo saqmeTa ministrs, romelic eswreboda seminars sainformacio saSualebaTa Tavisuflebis Temaze, da ltolvilTa da gansaxlebis saministros, romelsac warmoadgenda b-ni

subeliani, ltოlvilTa da gansaxlebis ministri. aRniSnuli dialogis Sesaxeb SeTanxmeba miRweul iqna ama wlis gazafxulze. misi TqmiT seminaris mTavari amocana iyo samoqalaqo sazogadoebis warmomadgenelTa TavSeyra, raTa ganexilaT situacia saqarTveloSi da is gamowvevebi, romelTa winaSec qveyana dgas. garda amisa, erT-erTi amocana iyo rekomendaciebis SemuSaveba saqarTvelos mTavrobis mimarT. aseTi seminarebi Catarda sxva qveynebSic da maT warmateba mohyva.

rekomendaciebi unda iyos gasagebi, praqtikuli da kargad argumentirebuli. batonma lidelma aRniSna, rom devnilTa sakiTxi evrokavSiri-saqarTvelos TanamSromlobis dRis wesrigis erT-erTi mTavari sakiTxia, da rom finansuri daxmareba 100 milioni evros odenobiT ukve gamoiyo devnilTa dasaxmareblad. Tavisi gamosvla man daasrula imis aRniSvniT, rom evrokomisiam mniSvnelovani roli Seasrula konfliqtis Semdgom periodSi aRmSeneblobis samoqmedo gegmis SemuSavebaSi. koba subeliani, saqarTvelos ltolvilTa da gansaxlebis ministri,koba subeliani, saqarTvelos ltolvilTa da gansaxlebis ministri,koba subeliani, saqarTvelos ltolvilTa da gansaxlebis ministri,koba subeliani, saqarTvelos ltolvilTa da gansaxlebis ministri, miesalma seminaris yvela monawiles da xazgasmiT aRniSna, rom ltolvilTa da gansaxlebis saministro aqtiurad monawileobs evrokavSiri-saqarTvelos dialogSi. man aseve gamoTqva imedi, rom seminari mniSvnelovan wvlils Seitans am dialogis warmarTvaSi. Semdeg man xazi gausva im faqts, rom saqarTvelos mTavroba cdilobs daexmaros devnilebs da daasaqmos isini. misi TqmiT axal devnilTa gansaxlebis problema TiTqmis gadawyvetilia da amJamad saministro muSaobs 1990-iani wlebis adgilnacval pirTa gansaxlebaze. Tavisi gamosvlis bolos man aRniSna, rom seminars didi mniSvneloba aqvs saqarTvelos evrointegraciis procesisaTvis – gansakuTrebiT ki evrokavSiri-saqarTvelos partniorobis ganviTarebisaTvis evropuli samezoblo politikis farglebSi.

Page 11: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

11

I sesia: gaWianurebuli krizisis Semdgomi devniloba

am sesiaze, sadac yuradReba gamaxvilda devnilTa sxvadasxva kategoriebze, maTi integraciisa da/an sakuTar saxlebSi dabrunebis gzaze arsebul winaaRmdegobebze iyo xuTi ZiriTadi gamomsvleli. momxsenebelTa Soris iyvnen: nadin valicki, norvegiis ltolvilTa sabWo (NRC); mira sovakari, Serigebis resursebi (Conciliation resources, CR); naTia mosaSvili, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia (GYLA); jef hopenbrauersi, evrokavSiris monitoringis misia (EUMM); da julia xaraSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da arasamTvrobo organizacia “Tanxmoba”. nadin valickinadin valickinadin valickinadin valickim, NRC, Tavis gamosvlaSi yuradReba gaamaxvila evropaSi devnilebis Sesaxeb angariSis monacemebze, rac sasargeblo SeiZleba aRmoCndes qarTuli sinamdvilisaTvis. am angariSis Tanaxmad evropaSi 2.5 milioni devnilia, umetesoba maTgani aris TurqeTSi (1 milioni) da yvelaze naklebi makedoniaSi (1 aTasi). devnilTa umetesoba daaxloebiT 15 weli imyofeba am mdgomareobaSi, xolo kviprosSi xalxi qveynis SigniT gadasaxlebaSia ukve 30 wlis ganmavlobaSi. devnilTadevnilTadevnilTadevnilTa daxasiaTeba:daxasiaTeba:daxasiaTeba:daxasiaTeba: - maTi devniloba gaWianurebulia; - isini marginalizebulni arian; - urbanizaciis maRali donea, anu maTi umetesoba cxovrobs

qalaqebSi; - donorebis, sainformacio saSualebebisa da saerTaSoriso

organizaciebis yuradReba maT mimarT mcirdeba; - maT mTavrobebs TiTqmis ar SeswevT unari SesTavazon maT raime

alternativa.

devnilTa umetesoba jer kidev koleqtiur centrეbSi cxovrobs. sofel adgilebSi isini xSirad cxovroben TavSesafrebSi wylisa da eleqtroobis gareSe. devnilebs ukaviaT sacxovreblebi, romlebic arc sakuTrebaSia da arc naqiravebi da es kanongareSe mdgomareoba emuqreba maT yofnas am sacxovreblebSi. devnilTa umetesoba umuSevari da usaxsroa. socialuri daRi, romelic Tan axlavs devnilobas, xSirad aris mTavari mizezi imisa, rom isini ver pouloben samuSaos; garda amisa zogierT devnils jer kidev ar gaaCnia oficialuri dokumentebi, romlebic saSualebs miscemen mas

kanonierad daiwyoს samsaxuri. devnilebs ar miuwvdebaT xeli xarisxian ganaTlebaze, radgan maT ojaxebs xSirad ara aqvT saSualeba SeiZinon saxlemZRvaneloebi, tansacmeli da a.S. bevri skola, romelic konfliqtis dros dazianda, jer ar aris aRdgenili (es mniSvnelovani problemaa bosniaSi, saqarTvelosa da azerbaijanSi).

Page 12: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

12

garda amisa arasakmarisia dakarguli qonebis dabrunebisken mimarTuli zomebi. balkaneTSi aseT zomad iTvleba restitucia, xolo ruseTsa da TurqeTSi adgilnacvali pirebi iReben kompensacias. angariSidan gamomdinare rekoangariSidan gamomdinare rekoangariSidan gamomdinare rekoangariSidan gamomdinare rekomendaciebi, romlebic mendaciebi, romlebic mendaciebi, romlebic mendaciebi, romlebic gasaTvaliswinebeliagasaTvaliswinebeliagasaTvaliswinebeliagasaTvaliswinebelia saqarTvelossaqarTvelossaqarTvelossaqarTvelos sinamdvileSisinamdvileSisinamdvileSisinamdvileSi: : : : - aucilebelia devnilebisa da sxva daucveli pirebisaTvis dasaqmebis

yovelmxrivi strategiis SemuSaveba da ganxorcieleba; - kerZo seqtorSi mcxovrebi devnilebis gadauWreli problemebis

dadgena; - im programebis dafinansebis sakiTxis ganxilva, romlebic

gamiznulia problemebis myarad gadaWris RonisZiebaTa monitoringisaTvis.

mira sovakari, Serigebis resursebi (mira sovakari, Serigebis resursebi (mira sovakari, Serigebis resursebi (mira sovakari, Serigebis resursebi (CR),),),), warmoadgina moxseneba saTauriT farglebs gareT: xmis amaRleba devnilTa interesebis dasacavad – saqarTvelos gakveTilebi. angariSi emyareba arasamTvarobo organizaciebis qselis gamocdilebas, romlebic devnilTa, kerZod, afxazeTidan devnilTa uflebebze muSaoben. evrokavSiris mier dafinansebuli proeqti, saxelwodebiT “devnilebisaTvis SesaZleblobebis zrda” daiwyo 2007 wels da dasrulda 2008 wels, Tumca ianvarSi is gagrZelda. proeqtis mizania devnilTa SesaZleblobebis zrda maTi informirobulobis amaRlebis, politikur cxovrebaSi maTi ufro aqtiuri CarTvis gziT. am bolo dromde saxelmwifo politikaca da sazogadoebis midgomac iseTi iyo, rom maTi saxlebSi dabruneba problemis gadaWris erTaderT gzad iTvleboda; integracia ganixileboda asimilaciis sinonimad. devnilebs xSirad xataven konfliqtis msxverplad, damarcxebis da im ubedurebis cocxal magaliTad, rac meore mxaris moqmedebebma moitana – konfliqtis TvalsaCino magaliTad. saxlSi dabrunebaze maTi ocnebis ganxorcieleba erovnuli movaleobis Sesrulebis tolfasia, sxva SemTxvevaSi dakarguli teritoriebis dabrunebis moTxovna azrs moklebuli xdeba. devnilebi or sxvadasxva realobaSi arseboben – fizikur, exlandel realobaSi, rac maspinZel sazogadoebaSi cxovrebas niSnavs, da miTiur realobaSi, anu dakargul kerasa da samSobloze ocnebis realobaSi. isini warsulsa da momavalSi ufro cxovroben, vidre awmyoSi. vardebis revoluciis Semdeg aqcentebma gadainacvla integraciis mimarTulebiT, romelic Serigebis SesaZlo alternativad ganixileba. devnilTa sazogadoeba homogenur erTobad aRiqmeba, Tumca sinamdvileSi es Zalian mravalmxrivi sazogadoebaa. es moqalaqeebi Zalian mobilizebulni arian, aqvT gansxvavebuli Sexedulebebi da azrebi, sakiTxisadmi sxvadasxvagvari midgoma, da isini seriozul angariSgawevas imsaxureben. saWiroa devnilTa sazogadoebriobis Sexvedra adgilobriv deputatebsa da politikur kandidatebTan da maT Soris debatebis mowyoba. arc erT politikur partias ar gaaCnia garkveuli strategia devnilebTan mimarTebaSi. saerTaSoriso organizaciebTan TanamSromlobiT 15 arasamTavrobo organizacia

Page 13: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

13

cdilobs mixedos adgilnacval pirTa konkretul problemebs. treiningisa da daxmarebis aRmoCenis konteqstSi maT Seiswavles moqmedi kanonmdebloba devnilTa uflebebis Sesaxeb da SeimuSaves rekomendaciebi. mniSvnelovania is, rom es muSaoba Catarda samive mimarTulebiT – samTavrobo doneze, arasamTavroboebis doneze da devnilTa doneze. jef hopenbrauersi, evrokavSiris monitoringisjef hopenbrauersi, evrokavSiris monitoringisjef hopenbrauersi, evrokavSiris monitoringisjef hopenbrauersi, evrokavSiris monitoringis misia (misia (misia (misia (EUMM):):):): cecxlis Sewyvetis Semdeg, ukve erTi welia rac evrokavSiris misia asrulebs monitoringis sxvadasxva elementebs, romelTa Soris aRniSvnis Rirsia administraciuli sazRvris mimdebare teritoriebis patrulireba, da molaparakebebis gamarTva urTierTndobis amaRlebis mizniT. unda iTqvas, rom saboloo grZlevadiani stabilurobis miRweva SesaZlebelia ekonomikuri situaciis Tanmimdevruli gaumjobesebis gziT. mocemuli konkretuli situaciis sirTule gamomdinareobs konfliqtis geostrategiuli Sinaarsidan: saqarTvelo aris gardamaval etapze myofi qveyana, sadac kanonis uzenaesoba sustadaa daculi da sadac arsebobs sxvadasxva problema, romelTa Sorisac gaWianurebuli konfliqtebis problema mTavaria. mowyvetil teritoriebze ruseTis ganlageba da iq misi garkveuli biznes interesebi agreTve problemas warmoadgens. btoni hopenbrauersisbtoni hopenbrauersisbtoni hopenbrauersisbtoni hopenbrauersis TqmiT devnilebs problemis saboloo gadaWris ori gza aqvT: dabruneba an integracia. maTi dabrunebis uflebas mxardaWera aqvs rogorc erovnul ise saerTaSoriso doneze, xolo maTi integraciis uflebas ise xSirad ar moixsenieben, rogorc pirvels. nebismieri dabruneba unda iyos nebayoflobiTi, usafrTxo da Rirseuli. mniSvnelovania gavugoT devnilTa sxvadasxva kategoriebs; isini erTmaneTisagan gansxvavdebian; amitom saWiroa situaciis monitoringi da gansxvavebuli, magram Sedegis momtani midgomebis gamoyeneba. integraciis ufleba mniSvnelovania, ramdenadac warmoadgens problemis moklevadiani da saSualovadiani gadawyvetis saSualebas. miuxedavad imisa, rom saqarTvelos mTavrobas gaaCnia devnilTa integraciis strategiuli gegma, aucilebelia misi ufro efeqturi gatareba. MmTavrobam meti yuradReba unda gamoiCinos 1990-iani wlebis devnilTa mimarT. meti muSaobaa saWiro devnilTa problemebis gamosavlenad. da bolos, didi mniSvneloba aqvs socialuri struqturisa da infrastruqturis aRdgenas. naTia mosaSvili, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia (naTia mosaSvili, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia (naTia mosaSvili, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia (naTia mosaSvili, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia (GYLA ):):):): SarSan GYLA-m Caatara 8000 konsultacia, adgilze daaTvaliaera 400 ojaxis pirobebi, gamoitana 40 rekomendacia. iuridiuli problemebis mixedviT devnilTa sami kategoriis gamoyofa SeiZleba:

• adre 1990-ian wlebSi devnilebi. saqarTvelos mTavrobis mier devnilTa mimarT saxelmwifo strategiis ganxorcielebis samoqmedo gegmis damtkiceba didi win gadadgmuli nabiji iyo maTi problemebiT dainteresebis TvalsazrisiT. problemaTa ori ZiriTadi tipi arsebobs: 1) rac Seexeba devnilTa axali sacxovreblebis sakuTrebis uflebas saWiroa SemuSavdes erTiani midgoma, romelic yvela

Page 14: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

14

devnilis mimarT iqneba gamoyenebuli privatizaciis procesSi. devnilebma sruli informacia unda miiRon proceduris Taobaze da kontraqts xeli unda moaweros ojaxis ufrosma; 2) meore tipis problema Seexeba kerZo sakuTrebaSi arsebul koleqtiur centrebSi mcxovreb devnilebs. saxelmwifom unda daawesos procedura, romelic ar dauSvebs, rom aseTi centrebidan gamosaxlebul devnilebs alternatiuli sacxovrebeli ar SesTavazon.

• bolodroindeli devnilebi, zogadad, ukeTes mdgomareobaSi arian, vidre “Zvelebi” (anu isini, romlebic adre 1990-ian wlebSi gamoasaxles), radganac isini axal aSenebul saxlebSi cxovroben. yvelaze cud situaciaSi isini arian, vinc jer ar daukmayofilebiaT axali sacxovrebeliT an isini, vinc sacxovreblis sanacvlod kompensacia moiTxova. kompensacia jer ar gauciaT da amave dros ar aris dadgenili am kompensaciis gacemis saboloo vada; garda amisa isini, vinc kompensacia arCia araviTar fulad Semweobas ar iReben. 12,000 adamians ukve aqvs devnilis statusi, xolo 3,000 aris “Zveli” devnili, romlebic xelaxla gamoasaxles. kidev erTi problemaa gadavadebuli registracia. samoqalaqo reestrma es pirebi gaatara registraciaSi adgilmonacvleobis periodSi, magram maSin bevrma ver moaxerxa registraciis gavla. axla ki samoqalaqo reestri uars ambobs maT registraciaze da agzavnis ltolvilTa da gansaxlebis saministroSi, xolo am ukanasknels registraciisaTvis sWirdeba samoqalaqo reestris kodi. biurokratiis am mojadoebul wreSi moxvedril devnilebs isRa darCeniaT, rom mimarTon sasamarTlos statusis mosapoveblad.

• mesame kategoriaa dabrunebuli pirebi, romlebic mxolod droebiT iyvnen gamosaxlebulni da romlebic dabrundnen sakuTar saxlebSi samxreT oseTis administraciuli sazRvris mimdebare raionebSi. maTze adgilobrivma municipalitetebma unda izrunon. magram, usafrTxoebis situaciidan gamomdinare, xuTi sofeli miuwvdomelia ukan dabrunebuli pirebisaTvis da isini iZulebulni arian naTesavebTan Seafaron Tavi an mTavrobis mier gamoyofil koleqtiur centrebSi icxovron. es xalxi gansakuTrebul yuradRebas saWiroebs, radgan araviTar socialur SeRavaTebs isini ar iReben, xolo maTi bavSvebi skolaSi ver dadian.

julia xaraSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da julia xaraSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da julia xaraSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da julia xaraSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da arasamTavrobo organizacia “Tanxmoba”:arasamTavrobo organizacia “Tanxmoba”:arasamTavrobo organizacia “Tanxmoba”:arasamTavrobo organizacia “Tanxmoba”: aq dasmul bevr problemaze pauxis gacema axlavea SesaZlebeli, radgan maTi umravlesoba ukve gvardeba mTavrobis mier. magaliTad, dawyebulia sainformacio kampania devnilTaTvis, eqspertTa specialuri droebiTi jgufebi SeimuSaveben usafrTxoebis zomebs gansaxlebis programis ganxorcielebis procesisaTvis. amave dros arasakmarisi yuradReba eqceva devnilTa dabrunebis uflebasTan dakavSirebul problemebs, aqcenti gadanacvlebulia maTi integraciis sakiTxze. dabruneba/reintegracias, rogorc wesi, Tan axlavs sakuTari siZneleebi, romlebis Sedarebac

Page 15: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

15

mxolod TviT devnilobasTan da masTan dakavSirebul tkivilTan Tu SeiZleba. ukve dabrunebul adgilnacval pirebsac ki kvlav aqvT konkretuli problemebi da daucvelobis SegrZneba da raRa unda vTqvaT sakuTriv dabrunebulebze, romlebsac arc fizikuri da arc fsiqologiuri dacva ar gaaCniaT, radganac qarTul saxelmwifos ara aqvs saSualeba daicvas maTi uflebebi da uzrunvelyos maT mimarT kanonierebis dacva, srulyofili ganaTleba mSobliur enaze, drouli da kvalificiuri samedicino daxmareba, sazogadoebriv cxovrebaSi Cabma post-konfliqturi zonebis teritoraze. saqarTvelos mTavrobis mier 2006 wels miRebulma gadawyvetilebebma devnilebs integraciisa da moqalaqeobis miRebis saSualeba misces. amave dros aucileblad unda gavixsenoT, rom, rogorc amas ara erTxel gausva xazi devnilTa sakiTxebze gaeros generalurma mdivanma, doqtorma kaelinma, integraciis ufleba da dabrunebis ufleba urTierTgamomricxavi uflebebi ar aris: integracia da sacxovrebeli, socialuri da ekonomikuri pirobebis gaumjobeseba ar niSnavs dabrunebis uflebis uaryofas. adgilnacval pirebTan dakavSirebuli saxelmwifo strategia ori mTavari miznis miRwevis aucileblobas usvams xazs: adgilnacval pirTa usafrTxo da Rirseuli dabrunebis momzadeba da maTi sacxovrebeli, socialuri da ekonomikuri pirobebis gaumjobeseba. adgilnacval pirebTan dakavSirebuli saxelmwifo strategiis ganxorcielebis samoqmedo gegma aseve naTlad mianiSnebs, rom adgilnacvalma pirebma unda isargeblon gaumjobesebuli sacxovrebeli da socialuri pirobebiT. samwuxarod, dabrunebis TvalsazrisiT, erTaderTi realuri programaa “Cemi saxli”, romelic adgilnacval pirebze gascems dokumentebs im sakuTrebaze, romelic maT iZulebiT miatovebines. 67.000-ze metma ojaxma ukve daaregistrira Tavisi sakuTreba. mogvianebiT am sakuTrebis arseboba unda daadasturos post-konfliqtur zonaSi momuSave specialurma komisiam, rac amJamad, samwuxarod SeuZlebelia. Zalzed mniSvnelovania konkretul jgufebTan muSaoba - mag. qalebTan, bavSvebTan, moxucebTan – radgan xSirad isini yvelaze metad travmirebulni arian da maTi gamocdilebisa da midgomebis codnas didi mniSvneloba aqvs. Ria dialogs dabrunebis SesaZleblobebze arsebiTi mniSvneloba aqvs. saerTaSoriso Tanamegobrobas am mxriv fasdaudebeli samsaxuris gaweva SeuZlia, radgan mis wevrebs meti arCevani da saSualebebi aqvT dabrunebasTan dakavSirebuli

sაxelmZRvanelo principebis wamosawevad, uflebebis ganmartebisTvis da yvela mxarisaTvis maregulirebeli principebis SemuSavebisaTvis. rekomendaciebi saerTaSoriso Tanamegobrobas:rekomendaciebi saerTaSoriso Tanamegobrobas:rekomendaciebi saerTaSoriso Tanamegobrobas:rekomendaciebi saerTaSoriso Tanamegobrobas: - saerTaSoriso Tanamegobrobam ar unda daiSuros diplomatiuri

Zalisxmeva okupirebul teritoriebze adamianis uflebaTa dacvis monitoringisaTvis. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces mSobliur enaze Sesabamisi ganaTlebis miRebis uflebas, samedicino dawesebulebebiT sargeblobis uflebas, qarTveli axalgazrdebisaTvis afxazeTis jarSi ar gawvevis garantiis uzrunvelyofas;

Page 16: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

16

- saerTaSoriso Tanamegobrobam unda daarwmunos de faqto xelisuflebebi, rom imoqmedon qveynis SigniT adgilmonacvleobis Sesaxeb gaero-s xelmZRvaneli principebis Sesabamisad;

- saerTaSoriso Tanamegobrobam unda gaaZlieros Serigebisa da

diაlogis paraleluri programebis, kerZod sazogadoebebs Soris kavSiris qalTa da axalgazrduli iniciativebis mxardaWera.

rekomendaciebi saqarTvelos rekomendaciebi saqarTvelos rekomendaciebi saqarTvelos rekomendaciebi saqarTvelos saxelmwifossaxelmwifossaxelmwifossaxelmwifos:::: - saxelmwifom unda Seqmnas winapiroba momavali usafrTxo,

mSvidobiani da nebayoflobiTi dabrunebisaTvis, rogorc es devnilTa mimarT saxelmwifo strategiaSia gaTvaliswinebuli.

rekomendaciebi samoqalaqo sazogadoebas:rekomendaciebi samoqalaqo sazogadoebas:rekomendaciebi samoqalaqo sazogadoebas:rekomendaciebi samoqalaqo sazogadoebas: - samoqalaqo sazogadoebam unda gaagrZelos: 1º Serigebisa da

urTierTndobis amaRlebis programebis SemuSaveba, erToblivi proeqtebis realizacia, Sexvedra-dialogebi; 2º Semosavlis momtani da sxva iseTi programebis xelSewyoba, romlebic adgilnacval pirTa cxovrebis pirobebis gaumjobesebas emsaxurebian; 3º monawileoba mecadineobebSi mSvidobisa da genderul Temebze, konfliqtis adreul etapze Tavidan acilebis Temaze; 4º iseTi saerTaSoriso programebis SemuSaveba, romlebic xels Seuwyoben

mSvidobisa da Serigebis gzebis Ziebas, regionalუri programebis CaTvliT.

I I I I sesia sesia sesia sesia ---- diskusia diskusia diskusia diskusia

koba subeliani, ltolvilTa da gansaxlebis ministri:koba subeliani, ltolvilTa da gansaxlebis ministri:koba subeliani, ltolvilTa da gansaxlebis ministri:koba subeliani, ltolvilTa da gansaxlebis ministri: 1. is, rom devnils sasamarTlos gziT sWirdeba Tavisi vinaobis

damtkiceba samwuxaro faqti ki ar aris, aramed kanonis moTxovnaa; 2. rac Seexeba mTavrobis mier gadadgmul nabijebs, isini donor

organizaciebTan konsultaciebis Sedegad aris gadadgmuli da Sesabamisad, wina wlebTan SedarebiT, progresis momaswavebelia. is, rom TiTqos devnilebi ar arian kargad informirebuli sinamdviles ar Seesabameba; saministros warmomadgenlebi mudmiv dialogSi arian maTTan. ar SeiZleba devnilTa calkeul jgufad ganxilva. qarTul sazogadoebaSi isini bevrad ukeT arian integrirebulni da, sxva qveynebSi mcxovrebi marginalizebuli ltolvilebisagan gansxvavebiT, samuSaozec iseve miuwvdebaT xeli, rogorc sazogadoebis danarCen wevrebs;

3. registraciis procesi SeCerebulia, magram ganaxldeba; amas kamaTi ar sWirdeba;

4. Cemi aq daswreba mxolod formaluri aqti ar aris. me namdvilad mainteresebs Tqveni problemebi da bevrsac vmuSaob – SesaZlebelia zogierTi Tqvengani amas ver amCnevs;

5. devnilTa binebiT dakmayofilebis standartebi damtkicebulia; me vgulisxomb minimalur sacxovrebel pirobebs.

Page 17: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

17

kiTxvebi/SeniSvnebi:kiTxvebi/SeniSvnebi:kiTxvebi/SeniSvnebi:kiTxvebi/SeniSvnebi: - Tu devnilebi srulad arian integrirebuli sazogadoebaSi, ra azri

hqonda samoqmedo gegmisa da strategiis SemuSavebas? (nino kalandariSvili, TanamSromlobisa da ganviTarebis centri)

- programa “Cemi saxli” ar amaragebs devnilebs sakuTrebis damamtkicebli dokumentaciiT. (roza kuxalaSvili, afxazeTis qalTa sabWo)

- ufaso samedicino momsaxureba devnilTaTvis xelmisawvdomia specialur klinikebSi (giorgi utiaSvili, jandacvis saministro)

- rogoria devnilTa dabrunebis strategia? (alu gamaxaria, mSvidobiani da saqmiani kavkasia)

ltolvilTa da gansaxlebis ministris, koba subelianis pasuxebi:ltolvilTa da gansaxlebis ministris, koba subelianis pasuxebi:ltolvilTa da gansaxlebis ministris, koba subelianis pasuxebi:ltolvilTa da gansaxlebis ministris, koba subelianis pasuxebi: 1. strategia saWiroa ukeTesi pirobebis Sesaqmnelad. rodesac vambob,

rom isini integrirebulni arian, me vgulisxmob, da xazs vusvam im faqts, rom sazogadoeba maT mimarT loialuria;

2. devnilTa ukan dabrunebis strategia ufro Zneli SesamuSavebelia. xalxs fuli sWirdeba, rom Rirseuli dabruneba SeeZlos. imedi maqvs, rom erT mSvenier dRes ruseTi dastovebs kavkasias da adgilnacvali pirebi bolos da bolos SesZleben saxlebSi dabrunebas.

valeri kopaleiSvilis pasuxebi, ltolvilTa da gansxalebis valeri kopaleiSvilis pasuxebi, ltolvilTa da gansxalebis valeri kopaleiSvilis pasuxebi, ltolvilTa da gansxalebis valeri kopaleiSvilis pasuxebi, ltolvilTa da gansxalebis saministro da devnilTa sakiTxebze momuSave saorganizacio komiteti: saministro da devnilTa sakiTxebze momuSave saorganizacio komiteti: saministro da devnilTa sakiTxebze momuSave saorganizacio komiteti: saministro da devnilTa sakiTxebze momuSave saorganizacio komiteti: integraciisa da re-integraciis mcnebebs gansazRvravs iuridiuli praqtika da ZiriTadi direqtivebi. devnilTa legalizaciis iuridiuli problema ar arsebobs. maT sxva moTxovnebi aqvT sruli integraciis kuTxiT, rogoricaa sacxovrebeli pirobebis gaumjobeseba da a.S. proeqti “Cemi saxli” iTvaliswinebs devnilebis monacemTa bazis Seqmnas da maTTvis erTiani zomebis SemuSavebas. maTi Semdgomi dabruneba sxva sakiTxia – es ufro metad politikuri dialogis sagania.

Page 18: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

18

II sesia: saxelmwifo strategiis ganxorcieleba,

koordinacia, TanamSromloba da monitoringi sesiis ganxilvis mTavari sagani iyo saxelmwifos strategia devnilebTan mimarTebaSi, misi ganxorcielebis samoqmedo gegma, sxvadasxva organizaciebis koordinirebuli moqmedeba, gegmis Sesrulebis monitoringi da yovelive amasTan dakavSirebuli siZneleebi. gamomsvlelTa Soris iyvnen: valeri kopaleiSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da devnilTa saorganizacio komiteti; gi edmundsi, daniis ltolvilTa sabWo (DRC); edina Ziho, gaero-s ltolvilTa umaRlesi komisris (UNHCR) ofisi; keitlin raiani, saerTaSoriso gamWvirvaloba (TI); da ana diakoniZe, norvegiis ltolvilTa sabWo (NRC). valeri kopaleiSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da valeri kopaleiSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da valeri kopaleiSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da valeri kopaleiSvili, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da devniliTadevniliTadevniliTadevniliTa sakiTxebze momuSave sakiTxebze momuSave sakiTxebze momuSave sakiTxebze momuSave saorganizacio komitetisaorganizacio komitetisaorganizacio komitetisaorganizacio komiteti. man isaubra saxelmwifo strategiasa da samoqmedo gegmaze. aRniSna, rom seminaris damswreTa Soris mravlad arian isini, vinc strategiis SemuSavebaSi monawileobdnen. saqarTvelos realobaSi ar yofila politikuri manipulaciebis mizniT, anu ukan dasabruneblad devnilis statusis gacemis SemTxveva. devnilebs iseTive uflebebi aqvT rogorc saqarTvelos yvela moqalaqes. saqarTvelos mTavrobas esmis, rom devnilebs gansakuTrebuli problemebi aqvT, romelTa gadaWrasac didi mniSvneloba aqvs da rom maT aqvT saxlebSi dabrunebis ufleba. mTavrobis valia gaakeTos yvelaferi imisaTvis, rom xeli Seuwyos maTi am uflebis realizacias. samoqmedo gegma damtkicda maisis TveSi, saqarTvelos mTavrobasTan, donorebTan, saerTaSoriso organizaciebTan da sxv. sakoordinacio proceduris gavlis Semdeg. saorganizacio komiteti xSirad iwvevda sxvadasxva arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebsa da eqspertebs specifiuri problemebis gadasaWrelad. saorganizacio komiteti aZlevs rekomendaciebs saqarTvelos mTavrobas, garda amisa Wris mraval teqnikur problemas sxvadasxva eqspertis daxmarebiT. oTxi ZiriTadi samuSao jgufi muSaobda rekomendaciebis SemuSavebaze, magaliTad iseT sakiTxze, rogoricaa devnilTa sacxovreblebis reabilitaciis minimaluri standartebi. axla ori mTavari mimarTuleba arsebobs 1) devnilTa grZelvadiani gansaxleba da 2) devnilTa Sesaxeb informaciis gacemis erToblivi politika. gi edmundsma, daniis ltolvilTa sabWo (gi edmundsma, daniis ltolvilTa sabWo (gi edmundsma, daniis ltolvilTa sabWo (gi edmundsma, daniis ltolvilTa sabWo (DRC), isaubra saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebis rolze devnilTa daxmarebis samoqmedo gegmis mxardaWeris TvalsazrisiT. daniis ltolvilTa sabWos swori marTvis koncefcia mdgomareobs im midgomebis gamosworebaSi, romlebic saqarTveloSi devnilTa mimarT arsebobs. es gulisxmobs rogorc mTavrobis ise TviT devnilTa Zalebis mobilizebas da maT Soris urTierTobis gaumjobesebas.

Page 19: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

19

ltolvilTa da gansaxlebis saministro valdebulia daicvas devnilTa uflebebi. magram SeuZlia ki saministros am valdebulebis Sesruleba? ramdenad arian TviT devnilebi mzad daicvan sakuTari uflebebi? daniis ltolvilTa sabWo atarebs RonisZiebebs saministros gasaZliereblad, risTvisac man Seiswavla saministros potenciali. garda amisa is muSaobs municipalitetebis doneze samoqmedo gegmis ganxorcielebaSi daxmarebis mizniT (treiningebis, devnilTa mobilizaciisa da sxv. gziT). rekomendaciebi:rekomendaciebi:rekomendaciebi:rekomendaciebi: 1. ltolvilTa da gansaxlebis saministros: saministrom meti

mniSvneloba unda mianiWos mis mier warmoebuli samuSaos xarisxs da ara mis siswrafes, risTvisac unda daadginos samuSaoebis Tanmimdvrobis ganrigi da sworad gaanawilos Sroma.

2. saerTaSoriso organizaciebsa da arasamTavroboebs: maT unda gaagrZelon ltolvilTa da gansaxlebis saministrosTan TanamSromloba politikuri kursis SemuSavebaSi dasaxmareblad saorganizacio komitetSi droebiTi saeqsperto jgufebis monawileobis gziT.

edina Ziho, gaeroedina Ziho, gaeroedina Ziho, gaeroedina Ziho, gaero----s ltolvilTa umaRlesi komisris ofisis ltolvilTa umaRlesi komisris ofisis ltolvilTa umaRlesi komisris ofisis ltolvilTa umaRlesi komisris ofisi ((((UNHCR)))): mTavroba da saerTaSoriso organizaciebi TanamSromloben raTa uzrunvelhyon is, rom adgilnacval pirTa uflebebis dacva Seesabameba saerTaSoriso normebs. garda amisa UNHCR muSaobs eqspertTa jgufebTan imisaTvis, rom miznebi realobad aqcios. gaeros savele gundma SeimuSava klasifikaciis meTodi, romelic saSualebas iZleva Tavisi dacvis qveS gaaerTianos gaero-s yvela saagento. TviTeuli monawilis angariSvaldebulebianobas da gamWvirvalobas Zalian didi mniSvneloba aqvs. ltolvilTa da gansaxlebis saministros mier Sedgenili samoqmedo gegma TanamSromlobis kargi magaliTia da amJamad es gegma platformis rols asrulebs Semdgomi koordinaciisaTvis. UNHCR axla iwyebs gaeros xelmZRvanelobiT moqmedi platformidan samTavrobo platformaze gadasvlas. gegmebi, proeqtebi da programebi, romlebic TanamSromlobis Sedegad warmoiSva, unda gadaizardos devnilTaTvis mniSvnelovan saqmianobaSi. keitlin raianma,keitlin raianma,keitlin raianma,keitlin raianma, saerTaSoriso gamWvirvalobasaerTaSoriso gamWvirvalobasaerTaSoriso gamWvirvalobasaerTaSoriso gamWvirvaloba (TI) isaubra gegmebis

Sesaxeb informaciis gacemisa da devnიlebTan mimarTebaSi arsebuli samoqmedo gegmis ganxorcielebis sakiTxebze. misi TqmiT aris ramdenime wingadadgmuli nabiji:

• politikuri neba yvela doneze namdvilad mkveTrad aris gamoxatuli

• teqnikuri saeqsperto jgufebi, romlebic saorganizacio komitets exmarebian, sworad erkvevian detalebSi

• saministros da sxva organizaciebis mier aRebuli gamWvirvalobis valdebuleba.

warmodgenil iqna TavSesafarebis daproeqtebisa da mSeneblobis grafiki.

Page 20: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

20

batonma raianmabatonma raianmabatonma raianmabatonma raianma wamowia kidev ramdenime problema:

• is faqti, rom xSirad moqmedeba win uswrebs swor dagegmvas

warmოSobs undoblobas;

• devnilebTan komunikaciisa da maT mimarT angariSvaldebulebis problemebic arsebobs. SeimCneva odnavi winsvla da saagento gaagrZelebs muSaobas am mimarTulebiT. problemis erT nawils warmoadgens arasakmarisi finansireba srulyofili gegmis SesamuSaveblad. aucilebelia grZelvadiani valdebulebebis aReba im problemebis gadasaWrelad, romlebic udgaT devnilebs maT

gansaxlebasTan dakavSiრebiT. mniSvnelovania, rom saxelmwifom ivaldebulos sareabilitacio samuSaoebis xarisxis amaRleba. devnilebTan komunikaciis ZiriTadi meqanizmi araefeqturia. informaciis nakadi mTavrobidan devnilebamde kargad midis, magram ara piriqiT. arsebobs mTavrobis mimarT undoblobis Zalian maRali done, rasac kidev ufro amZimebs opoziciur partiebTan daaxloebuli zogierTi organizaciis qmedebebi; amis gamo mTeli procesi politizirebuli xdeba.

• devnilTa registraciis problema gadauwyvetelia, rac arTulebs avtomaturi privatizaciis process;

• SezRuduli SesaZleblobebi gaaCnia TviT ltolvilTa da gansaxlebis saministros;

• devnilTa sakiTxebze momuSave “arasabiujeto” arasamTavroboebTan koordinacia;

• samoqmedo gegma ganixileba rogorc “cocxali dokumenti” da is ukve saWiroebs koreqtivebs;

• devnilTa gansaxleba ar niSnavs maT integracias. rekomendaciebi mTavrobasrekomendaciebi mTavrobasrekomendaciebi mTavrobasrekomendaciebi mTavrobas: - mTavroba Tavis moqmedebebSi ufro gulaxdili da gamWvirvale unda

iyos; - saWiroa saqmianobis tempis Seneleba mis xarisxze koncentraciis

mizniT; - mniSvnelovania informaciis gacvla iseT sakiTxebze, romlebic

urTierTndobis amaRlebas emsaxureba; - gadawyvetilebis miReba kabinetis doneze politizebuls xdis

devnilTa daxmაrebis process; - ltolvilTa da gansaxlebis saministrom monitoringi unda gauwios

mis mier warmoebul samSeneblo process. rekomendaciebi donor organizaciebs:rekomendaciebi donor organizaciebs:rekomendaciebi donor organizaciebs:rekomendaciebi donor organizaciebs: - dafinansebam xeli unda Seuwyos ltolvilTa da gansaxlebis

saministros potencialis zrdas; - dafinansebis procesi gamWvirvale unda iyos; - arasabiujeto dafinansebis Sesaxeb informireba unda xdebodes

regularulad, yovelTviur safuZvelze, raTa moxdes Zalisxmevis SeTanxmeba mTavrobasTan.

Page 21: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

21

ana diakoniZem, norvegiis ltolvilTa sabWo (ana diakoniZem, norvegiis ltolvilTa sabWo (ana diakoniZem, norvegiis ltolvilTa sabWo (ana diakoniZem, norvegiis ltolvilTa sabWo (NRC),),),), isaubra devnilTa mimarTebaSi ufro aqtiuri politikis warmoebisa da usafrTxoebis monitoringis aucileblobaze. norvegiis ltolvilTa sabWo:norvegiis ltolvilTa sabWo:norvegiis ltolvilTa sabWo:norvegiis ltolvilTa sabWo: - awarmoebs axali da Zveli devnilebis cxovrebis pirobebis

monitorings yvela sferoSi – maT Soris genderuli Zaladobis SemTxvevbis monitorings;

- aRmoaCens da cdilobs aRmofxvras napralebi; - uziarebs farTe auditorias mis xelT arsebul informacias da

sakuTari kvlevis Sedegebs; - awarmoebs Sesrulebis monitorings Sedegebis uzrunvelsayofad. norvegiis ltolvilTa sabWo norvegiis ltolvilTa sabWo norvegiis ltolvilTa sabWo norvegiis ltolvilTa sabWo am saqmianobas ewevaam saqmianobas ewevaam saqmianobas ewevaam saqmianobas eweva:::: - usafrTxoebis monitorebis adgilebze ganawilebis; - adgilze yoveldRiuri daswrebis; - monacemTa Segrovebis; - angariSebisa da informaciis analizis

gziT. norvegiis ltolvilTa sabWonorvegiis ltolvilTa sabWonorvegiis ltolvilTa sabWonorvegiis ltolvilTa sabWom gamohyo ramdenime problema:m gamohyo ramdenime problema:m gamohyo ramdenime problema:m gamohyo ramdenime problema: - mTavrobis rolis gaZliereba; - saorganizacio komitetis rolis gaZliereba; - devnilebma ar ician srulad mTavrobis ganzraxulobebi; - ganacxadebis araerTgvarovani standartebi; - jer kidev arsebuli ZiriTadi humanitaruli moTxovnebi.

II II II II sesia sesia sesia sesia –––– diskusia diskusia diskusia diskusia

kiTxvebi: kiTxvebi: kiTxvebi: kiTxvebi: - ltolvilTa da gansaxlebis saministros da saerTaSoriso

organizaciebs: arsebobs Tu ara galis mosaxleobisaTvis gankuTvnili programebi? (guram CixlaZe, axalgazrduli asociacia)

- iqneba Tu ara samoqmedo gegmaSi konkretulad gawerili, Tu ra moeliT devnilebs momavalSi? (roza kuxalaSvili, afxazeTis qalTa sabWo)

- 1990-iani wlebis Semdeg devnilTa ojaxebi SesamCnevad gaizarda. iqneba Tu ara es gaTvaliswinebuli sacxovreblebis privatizaciis procesSi? (iago fasnaZe, axalgazrduli asociacia)

valeri kopaleiSvilis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis valeri kopaleiSvilis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis valeri kopaleiSvilis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis valeri kopaleiSvilis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis saministro da saministro da saministro da saministro da devnilTadevnilTadevnilTadevnilTa sakiTxebzesakiTxebzesakiTxebzesakiTxebze momuSavemomuSavemomuSavemomuSave saorganizacio komisaorganizacio komisaorganizacio komisaorganizacio komitettettettetiiii:::: standartebi dadgenili iqneba, Tumca retroaqtiulad amis gakeTeba gaZneldeba.

Page 22: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

22

galis mosaxleobisadmi daxmareba iseTivea, rogorc sxva devnilebisaTvis, magram, samwuxarod saqarTvelos mTavrobas ara aqvs maTi sacxovrebeli pirobebis monitoringis saSualeba. samoqmedo gegmaSi Setanil iqneba Sesworebebi miRebuli informaciis gaTvaliswinebiT, rac mogvcems ukeT dagegmvis saSualebas. mniSvnelovania, rom samoqmedo gegmaSi gawerilia grZelvadiani finansireba, xolo ltolvilTa da gansaxlebis saministro ganagrZobs donor organizaciebTan molaparakebebs. koba subelianis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis ministri:koba subelianis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis ministri:koba subelianis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis ministri:koba subelianis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis ministri: yvela devnils miewodeba informacia maTi sacxovreblebis SekeTebisa da privatizaciis procesis Taobaze. Seqmnilia samuSao jgufebi imis dasadgenad, Tu ramdenad aris SesaZlebeli ama Tu im sacxovreblis privatizacia. ar veTanxmebi tempis Senelebis aucileblobas! gavmarToT meti molaparakebebi, metad efeqturad vekontaqtoT erTmaneTs, magram temps nu SevanelebT. gadawyvetilebebi miiReba xalxis moTxovnaTa Sesabamisad da maTTan SeTanxmebiT. devnilTa 7,000 ojaxi ukve flobs sakuTrebas saqarTveloSi. rac Seexeba sacxovrebeli pirobebis standartebs: isini SekeTebisa da mSeneblobis procesis paralelurad dgindeboda da safuZvlad udevs normaluri sacxovrebeli priobebis saqarTveloSi arsebuli standartebi; amave dros gaTvaliswinebulia devnilTa situacia da moTxovnebi. kiTxvebi: kiTxvebi: kiTxvebi: kiTxvebi: - kerZo sacxovreblebSi ganTavsebul devnilebs donori organizaciebi yuradRebas ar aqceven. saerTaSoriso organizaciebma unda daasponsoron devnilTa gansaxlebis adgilebSi arsebul skolebSi fsiqologebis muSaoba. am skolebSi maswavleblebica da bavSvebic stresis qveS imyofebian. arsebobs Tu ara informacia im skolebis Sesaxeb, sadac devnilTa Svilebi swavloben? (nino kalandariSvili, TanamSromlobisa da ganviTarebis centri)

- arseobs Tu ara “Zveli” devnilebis registraciis meqanizmi? (maia Cemia)

- didi gansxvavebaa ltolvilTa da gansaxlebis saministros informaciasa da devnilTa xelT arsebul informacias Soris koleqtiuri centrebis Sesaxeb. rogor moevleba am problemas? (guram CixlaZe, axalgazrduli asociacia)

Page 23: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

23

koba subelianis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis ministri: koba subelianis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis ministri: koba subelianis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis ministri: koba subelianis pasuxebi, ltolvilTa da gansaxlebis ministri: gansxvaveba reestris monacemebsa da im xalxis raodenobas Soris, romlebic sinamdvileSi cxovroben koleqtiur centrebSi normaluri movlenaa. misamarTebis xelaxali dadgenis procesi SeCerebulia da ganaxldeba legalizaciis procesis dasrulebasTan erTad. qaosis Tavidan acilebis mizniT orives erTad ver gavakeTebT. fsiqologebis muSaoba im skolebSi, sadac devnilTa Svilebi swavloben aucilebelia. kompensacia, rogorc gansaxlebis alternativa, aucileblad unda SegveTavazebina, radgan bevrma devnilma ganacxada, rom erCivnaT sakuTari sacxovreblis yidva.

Page 24: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

24

III sesia: socialuri da ekonomiuri sakiTxebi

privatizacia, xelaxali gansaxleba, samedicino/fsiqologiuri privatizacia, xelaxali gansaxleba, samedicino/fsiqologiuri privatizacia, xelaxali gansaxleba, samedicino/fsiqologiuri privatizacia, xelaxali gansaxleba, samedicino/fsiqologiuri

reabilitacia, umuSevrreabilitacia, umuSevrreabilitacia, umuSevrreabilitacia, umuSevroba da informaciis xelmisawvdomobaoba da informaciis xelmisawvdomobaoba da informaciis xelmisawvdomobaoba da informaciis xelmisawvdomoba am sxdomaze ZiriTadi yuradReba gamaxvilda devnilTa winaSe mdgar socialur da ekonomikur problemebze, rogoricaa privatizacia, xelaxali gansaxleba, binebiT dakmayofileba, umuSevroba, Semosavlis wyaros moZieba da a.S.

moxsenebiT gamovida 5 monawile – irakli bokuCava, social[უri programebis fondi (SPF); nukri milorava, saqvelmoqmedo humanitaruli centri afxazeTi (CHCA), giorgi kaWarava, Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagento (SDC), jonaTan padifuti, “qear interneSnl” (CI); da zurab bendianiSvili da nana Cqareuli, devnilTa uflebebis koalicia (IDPRC). irakli bokuCava, socialuri programebis fondi (irakli bokuCava, socialuri programebis fondi (irakli bokuCava, socialuri programebis fondi (irakli bokuCava, socialuri programebis fondi (SPF):, saxelmwifo strategiis gatarebis etapebis ganmsazRvreli samoqmedo gegmis meore nawilis I muxlSi weria, rom saWiroa iseTi dokumentis Seqmna, romelic moicavs saprivatizacio obieqtebis sias, romlis procesic gamWvirvaled Catardeba. miuxedavad amisa devnilebma jerac ar ician romeli Senobebi iqneba privatizebuli. Tuki Cven pasuxs vagebT devnilTa sacxovrebeli pirobebis gaumjobesebaze, Senobebs SekeTeba sWirdeba, radgan isini ar iyvnen gamiznulni devnilTa did xniT Sesafareblad. Tu devnilebs ar eqnebaT sakmarisi informacia, isini ver miiReben Segnebul gadawyvetilebas imis Taobaze undaT Tu ara privatizaciis procesSi monawileoba, an iqneb alternatiuli gadawyvetilebebi unda eZebon. rekomendaciebi:rekomendaciebi:rekomendaciebi:rekomendaciebi: - samoqmedo gegmis garda saWiroa iuridiuli aqtebis SemuSaveba iseTi

garemos Sesaqmnelad, romelic samarTlebriv CarCoebSi moaqcevs devnilTa mimarT saxelmwifo strategiis ganxorcielebas;

- rodesac daiwyo koleqtiuri centrebis privatizaciis procesi, kerZo mflobelebi gaaqtiurdnen, radgan sakuTrebis dakargvis saSiSroeba daemuqraT. sasamarTloebi ar scnoben devnilebis mier amJamad dakavebuli koleqtiuri centrebis maT sakuTrebaSi yofnis Sesaxeb ltolvilTa da gansaxlebis saministros gancxadebis kanonierebas;

- samoqalaqo reestrma unda Seqmnas calke reestri im devnilebisaTvis, vinc koleqtiur centrebSi cxovrobs, raTa iuridiulad cnobilad dadgindes maTi iq cxovrebis faqti;

- saWiroa axali kanonis SemuSaveba (an Zvelis Sesworeba), raTa aisaxos dRevandeli pirobebi.

nukri miloravam, saqvelmoqmedo humanitaruli organizacia afxazeTinukri miloravam, saqvelmoqmedo humanitaruli organizacia afxazeTinukri miloravam, saqvelmoqmedo humanitaruli organizacia afxazeTinukri miloravam, saqvelmoqmedo humanitaruli organizacia afxazeTi (CHCA) yuradReba gaamaxvila devnilebTan axsna-ganmartebiTi muSaobis

Page 25: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

25

sakiTxze. saqarTveloSi axsna-ganmartebiTi muSaobis aucilebloba ukavSirdeba devnilTa mZime situacias; magram arsebobs bevri koleqtiuri centri, sadac treiningi am sferoSi ar Catarebula. saqarTvelos mTavroba mzad aris monawileoba miiRos Sinaarsian dialogSi devnilebTan da amdenad maTTan axsna-ganmartebiTi muSaobis Catareba mniSvnelovania. zogadad devnilTa gansaxlebis procesi kargad mimdinareobs, magram problemebi mainc arsebobs. jer isev gaurkvevelia minimaluri farTobi, romlis privatizebac devnilTa ojaxs SeuZlia. amitom bevr devnil ojaxs ar surs amJamindeli sacxovreblis privatizacia misi cudi mdgomareobis gamo. da piriqiT, bevri ojaxi, romelic mzad aris Tavisi amJamindeli sacxovreblis privatizaciisaTvis, ver axerxebs amas kanonSi arsebuli xarvezebis gamo. jandacva xelmisawvdomia “axali” devnilebisaTvis, magram ara “ZvelebisaTvis” da maTTvis, vinc samxreT oseTis administraciuli sazRvris mimdebare teritoriaze arsebul soflebSi cxovrobs. garda amisa saqarTveloSi ar arsebobs genderuli Zaladobis msxverplTa TavSesafari. bolos, aucilebelia im devnilTa gamovlena, romlebsac fsiqologiuri daxmareba esaWiroebaT. giorgi kaWaravam, Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentogiorgi kaWaravam, Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentogiorgi kaWaravam, Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentogiorgi kaWaravam, Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagento ((((SDC),),),), isaubra socialur gansaxlebaze Sesaferis garemoSi. mTavrobam unda gaaJReros zogadad gansaxlebis politika, da ufro konkretulad socialuri gansaxlebis politika. 1992 wlis Semdeg saqarTvelos sacxovrebeli fondis daaxloebiT 95% privatizeba naCqarevad da usistemod, urbanuli ganviTarebis gauTvaliswineblad Catarda. pirveli piloturi proeqti ganxorcielda varkeTilSi. igi miznad isaxavs momavali ori wlis ganmavlobaSi devnilTa da sazogadoebis sxva daucveli wevrebisaTvis problemis saimedo gadaWris gzebis gamoZebnas. Tbilisis meria da jandacvis saministro da ltolvilTa da gansaxlebis saministro iyvnen maimplimentirebeli partniorebi. Sveicariis ganviTarebisa da TanamSromlSveicariis ganviTarebisa da TanamSromlSveicariis ganviTarebisa da TanamSromlSveicariis ganviTarebisa da TanamSromlobis saagentoobis saagentoobis saagentoobis saagentos rekomendaciaa s rekomendaciaa s rekomendaciaa s rekomendaciaa saxelmwifoSi arsebobdes binebiT uzrunvelyofis, ufro konkretulad ki socialuri gansaxlebis erTiani politika. am politikam unda moicvas binebiT uzrunvelyofis yvela aspeqti, mSeneblobis mniSvnelovani aspeqtebi da manve unda daareguliros uZravi qonebis biznesi. adgilobrivi municipalitetebis potencialis zrdac aucilebelia, raTa maT SeZlon mzardi socialuri gansaxlebis programis ganxorcieleba. jonaTan padifutma, jonaTan padifutma, jonaTan padifutma, jonaTan padifutma, ““““qear interneSnlidanqear interneSnlidanqear interneSnlidanqear interneSnlidan”””” isaubra saojaxo biujetis generaciis proeqtze, romelic emsaxureba erT-or weliwadSi devnilTaTvis samuSao adgilebis Seqmnas. man aRniSna, rom saSualo saojaxo biujeti Sida qarTlSi ufro dabalia, vidre qveynis sxva

Page 26: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

26

regionebSi da rom samuSao adgilebis Seqmna TiTqmis erTaderTi saSualebaa saojaxo biujetis gasazrdelad devnilTa dasaxlebebSi. Tumca arsebuli infrastruqtura samuSao adgilebis Seqmnis did saSualebas ver iZleva. mcire biznesis ganviTarebisaTvis metia saWiro, vidre mikro grantebis gamoyofa, mas struqturulad gamarTuli garemo esaWiroeba. axalgazrda qalebs ukeTesad gamosdiT biznesis wamowyeba. rac Seexeba soflis meurneobidan miRebul Semosavlebs – fermerTa mxolod 50 procenti iRebs fulad Semosavals am saqmianobidan. maT sakuTrebaSi myofi miwebis farTobebi imdenad mcirea, rom ar iZleva fuladi Semosavlis miRebis saSualebas. TviTdasaqmebas didi mniSvneloba aqvs, magram iseTive Semosavals, rogorc dasaqmeba, ver iZleva. zurab bendianiSvilma, zurab bendianiSvilma, zurab bendianiSvilma, zurab bendianiSvilma, devnilTadevnilTadevnilTadevnilTa uflebebis koaliciauflebebis koaliciauflebebis koaliciauflebebis koalicia ((((IDPRC)))) isaubra problembeze, romlebic devnilebs maTi devnilobis dawyebidan erTi wlis Semdeg daudgaT. mTavari yuradReba man samxreT oseTidan devnil pirebs dauTmo. Tavidanve naTeli iyo, rom arc mTavroba da arc mosaxleoba ar iyo mzad devnilTa axali nakadisaTvis. daxmareba, romelic adgilnacvalma pirebma mTavrobisagan da mosaxleobisagan miiRes mniSvnelovani iyo, ris Sedegadac maTi gansaxlebis sakiTxi swrafad gadawyda. magram zog SemTxvevaSi siswrafe xarisxis xarjze miiRweoda. gansaxlebis procesi ukeT dagegmili da ganxorcielebuli unda yofiliyo, gansakuTrebiT zogierTi sacxovreblis mSeneblobis xarisxis TvalsazrisiT. axal Senobebs ara aqvT saZirkveli, rac maT arastabilurobas aniWebs. stiqiisagan dacvac SeuZlebelia, saxlebi cudadaa gadaxuruli da wvimis wyali oTaxebSi Cadis. rekomendaciebi:rekomendaciebi:rekomendaciebi:rekomendaciebi: - meti yuradReba unda daeTmos mSeneblobas, kontraqtorebi unda

vaiZuloT droulad da xarisxianad Seasrulon samSeneblo samuSaoebi;

- mizanSewonili iqneboda devnilTa saxlebis kerZo sakuTrebaSi arseboba;

- donorTa saxsrebis ukeTesi dagegmvisa da ufro efeqturi mobilizaciis aucilebloba arsebobs; da

- gasaaqtiurebelia “Zveli” devnilebisaTvis gankuTvnili daxmarebis programebi Worebisa da miTqma-moTqmis Tavidan asacileblad.

nana Cqareunana Cqareunana Cqareunana Cqareulmalmalmalma, , , , devnilTadevnilTadevnilTadevnilTa uflebebis koalicia (uflebebis koalicia (uflebebis koalicia (uflebebis koalicia (IDPRC), warmoadgina 1000 devnili ojaxis bazaze Catarebuli gamokvlevis Sedegebi.

gamaognebeli iyo imis gamovlena, rom devnილების 95%-ma ar icis, ras niSnavs maTi statusi da ra SeRavaTebsa da valdebulebebs iTvaliswinebs is. maTi 62% sTvlis, rom maT mier miRebuli daxmareba ar aris sakmarisi. isini agreTve fiqroben, rom maTTvis ar arsebobs

Page 27: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

27

sაmuSao adgilebi. respondentebi aRniSnaven, rom maTi sacxovreblebi mcire zomisaa d ver akmayofilebs maT moTxovnebs. adgilnacval pirTa umravlesoba ar aris CarTuli socialur sferoSi, isini pesimisturad uyureben sakuTar momavals da ar gamoTqvamen integraciis survils. 24%-s ar gaaCnia miwis nakveTi, 65% miwis nakveTs flobs, magram umetes SemTxvevaSi is imdenad mcirea, rom Semosavlis potenciur wyarod ver CaiTvleba. umravlesoba uars ambobs profesiul treiningze.

III III III III sesia sesia sesia sesia ---- diskusiadiskusiadiskusiadiskusia

alu gamaxariam, mSvidobiani da saqmiani kavkasiaalu gamaxariam, mSvidobiani da saqmiani kavkasiaalu gamaxariam, mSvidobiani da saqmiani kavkasiaalu gamaxariam, mSvidobiani da saqmiani kavkasia, aRniSna, rom devnilTa socialuri da ekonomikuri mdgomareobis gasaumjobeseblad saWiroa SeRavaTebi maTTvis, vinc konfliqtis zonaSi mogzaurobs. Tumca am saxis Semosavlis xelmisawvdomoba mkveTrad SeizRuda 2008 wlis agvistos Semdeg, gansakuTrebiT mas Semdeg, rac ruseTma daamyara sasazRvro reJimi afxazeTSi.

rekomendaciarekomendaciarekomendaciarekomendacia:::: mTavrოbam unda ganixilos konfliqtis zonebSi mimosvlis Tavisuflebis sakiTxi da Seqmnas saamiso iuridiuli baza. aseve, amave mizniT gadaxedos arsebul kanons okupirebuli teritoriebis Sesaxeb. samoqalaqo partniorobas adamianebs Soris xelSewyoba sWirdeba. marTlwesrigis damcveli organoebis qmedebebi mkacrad unda iyos gansazRvruli kanoniT. konfliqtis orive mxares myofi adamianebis urTierTobas mxardaWera sWirdeba, da ara xelis SeSla. mimosvlis Tavisuflebis SezRudva aferxebs mTlian process.

Page 28: Eu Georgia Final Report Idps Nov 2009 Geo

28

daskvniTi sxdomadaskvniTi sxdomadaskvniTi sxdomadaskvniTi sxdoma

daskvniTi sxdomis dros seminaris monawileebma ganixiles da daadgines is sferoebi, sadac rekomendaciebi ufro metadaa saWiro: informaciis gacvla da gadawyvetilebis miRebis ufro gamWvirvale procesi; gansaxleba da privatizacia; statusis sakiTxebi; dabrunebis ufleba; daxmarebis gamWvirvaloba; saarsebo saSualebis mopovebaSi daxmarebis yovlismomcveli strategia. monawileebma CaikiTxes dRis ganmavlobaSi Segrovili rekomendaciebi, ganixiles isini da daadgines maTi saswrafooba. SeTanxmdnen ZiriTadi rekomendaciebis Taobaze (ix. reziume)