Essay studiereis new york 2011 .
description
Transcript of Essay studiereis new york 2011 .
Essay internationale studiereis
Sociale inclusie en empowerment in de achterstandswijken van New York City (USA)
Mieke van der Sanden, MMI 13B, studentnummer 487654 , februari 2011
Essay studiereis New York City 2011
2
Inhoudsopgave
1. Thema:
Aanleiding 3
Visievorming 4
Kernelementen thema 4
Referentiekader analyse 6
2. Aanpak:
Voorbereidingen vóór de reis 8
Gegevens en materiaal verzamelen 9
Gemiste kansen 11
Bronnen raadpleging 12
3. Bevindingen:
Gebruik van verzameld materiaal 14
Analyse en conclusies 24
Theorie versus praktijk 27
4. Resultaat:
Evaluatie aanpak 29
Kansen en mogelijkheden voor innovatief strategisch beleid in Nederland 30
Kansen en mogelijkheden voor het creëren van internationale ketens en netwerken 32
Bijlagen
Bijlage 1: Organizations to visit 33
Bijlage 2: Weekschema in New York 34
Essay studiereis New York City 2011
3
1. Thema
Aanleiding
Al 30 jaar woon ik nabij een sociale achterstandswijk in de gemeente ’s-Hertogenbosch
(Wijk Oost). In 1978 verhuisden wij van Tilburg naar deze wijk. Om mensen te leren kennen
ben ik naast mijn werk in het ziekenhuis actief begonnen als vrijwilliger in de wijk waar ik
kwam te wonen. Dit was een wijk waar het vrijwilligerswerk levendig aanwezig was. Ik begon
met het geven van Nederlandse taalles aan allochtonen, vrijwilliger bij de buitenschoolse
opvang, tot aan het opzetten van een rouwverwerkingsgroep aan bewoners die een dierbare
verloren hadden. Deze initiatieven werden geïnitieerd vanuit het Wijkgezondheidscentrum
Samen Beter; een centrum dat werkte vanuit de filosofie van de Basisbeweging. (De
Basisbeweging ontstond in de jaren ‘60 en ’70. Een deel van hen heeft zijn
ontstaansgeschiedenis liggen binnen een kerkelijke gemeente of parochie om het aan de
orde stellen van maatschappelijke vragen binnen de geloofsgemeenschap te stimuleren. Bij
de leden van de basisgroepen was de inzet voor een ‘geloof met handen en voeten, ook
doordeweeks’, evenals de inzet voor de oecumenische samenwerking op lokaal niveau, groot.
Men stelde zich vrij en onafhankelijk op tegenover kerkelijke structuren, rituelen en regels).
In 1986 ben ik als professional aangenomen op dit zelfde gezondheidscentrum. De band
tussen vrijwilligers en professionals was groot. Tegenwoordig spreekt men eerder over de
“Presentietheorie van Andries Baart”. De presentietheorie is voortgekomen uit een jarenlang
onderzoek naar het werk van buurtpastores in achterstandswijken. Deze buurtpastores
deden namelijk niet wat er in allerlei boekjes van diverse sociaal werk opleidingen stond. De
vraag was wat ze dan wel deden. De vraag was: “Wat doen goede dienst/zorgverleners?”
Vanuit tal van interviews en verslagen van gesprekken/ervaringen van deze pastores kwam
Baart tot zijn presentietheorie. Buurtpastores gaan heel anders te werk (fietsen, wandelen en
eten met mensen) dan bijvoorbeeld professionals van maatschappelijk- en welzijnswerk. Zijn
theorie gaat over “aansluiten, bijblijven, trouw zijn en omgaan met kwetsbare mensen”.
Hier ligt dus mijn persoonlijke basis voor het huidige “Wijkgericht werken”. Afgelopen jaar
ben ik voor mijn gevoel weer terug bij mijn roots. Werkzaam als Kwartiermaker in de wijk
Hambaken, een andere achterstandswijk in ’s-Hertogenbosch. Hier ervaar en zie ik dagelijks
weer dezelfde dilemma’s waar deze mensen in een de achterstandswijk tegen aan lopen.
Alleen nog extremer dan 25 jaar geleden zie ik maatschappelijk/welzijnsinstellingen die hun
best doen voor mensen in achterstandswijken maar de aansluiting missen met bewoners in
deze wijk. Er zijn teveel verschillende instanties actief in de wijk, zij werken langs elkaar heen
tot soms wel 10-15 professionals in 1 gezin. Hoe realiseren we sociale inclusie, empowerment
en ontkokering van dienstverleners in een sociale achterstandswijk anno 2011? Hoe
verminderen we de wet- en regelgeving? Hoe vereenvoudigen we de bureaucratie waar
zowel de burger als de professional door de bomen het bos niet meer zien?
Essay studiereis New York City 2011
4
Voor de masteropleiding MMI is een buitenlandse studiereis verplicht. Toen mijn mede-
student Thijs Dekker werkzaam bij Stichting Pameijer in Rotterdam, mij uitnodigde om met
zijn organisatie mee te gaan in een uitwisselingsprogramma naar New York heb ik dit met
beide handen aangegrepen. Juist een stad als New York waar verschillende
achterstandswijken zijn (Harlem, The Bronx en Brooklyn) is een uitdaging om daar op bezoek
te gaan bij instanties die hier werkzaam zijn en te kijken op welke manier zij “Empowerment
and social inclusion” binnen deze metropool, aanpakken.
(Thijs Dekker zal zijn essay richten op: Administratieve lastenverlichting/vereenvoudiging van
wet- en regelgeving).
Visievorming
Visie op Wijkgericht werken
Als Kwartiermaker zoek je naar slimme verbanden tussen alle betrokkenen in de wijk waar je werkt. De hoeveelheid aan professionals in de wijk is voor de kwetsbare burger een groot probleem geworden. Burgers zien door de bomen het bos niet meer en in plaats van empowerment veroorzaken instanties (ondanks alle goede bedoelingen) dat de burger(s) afhankelijker is en juist niet gelooft in zijn/haar eigen kracht. Mijn masterthese zal zich dus gaan richten op steun aan processen van onderop, vanuit de burgers (individueel of collectief). Kwetsbare mensen zijn namelijk niet alleen kwetsbaar maar beschikken ook over veel potentie. De studiereis wil ik gebruiken door te lezen over de organisaties die we gaan bezoeken in New York. Luisteren en kijken naar hoe zij te werk zijn gegaan en de dagelijkse praktijk te ervaren. Wat voor aanpak hanteren zij om kwetsbare mensen meer te empoweren, hoe pakt men hier sociale inclusie aan, blijft het alleen bij “bonding” of maakt men een duidelijk stap naar “Bridging”? Welke doelgroepen bedienen zij? Ik verwacht dat, gezien de hele financiering van gezondheidzorg binnen Amerika anders is vormgegeven dan in Nederland, dat initiatieven zoals Balticstreet, Alternatives Unlimited e.d. meer van onderop zijn vormgegeven. Ik hoop hier dan ook kennis op te doen en mensen te spreken die vanuit deze visie werkzaam/ondersteunend zijn. Wat ik er hoop te brengen is, dat de visie van “Regie over eigen leven” een visie is die ik kan delen met deze organisaties. Graag zou ik ook via een powerpointpresentatie hen een kijkje willen geven hoe we deze visie binnen Brabant proberen vorm te geven. Mogelijk kan er in de toekomst een eerste contact gelegd worden tussen de Provinciale Raad van Volksgezondheid in Brabant/Wijkonderneming / St. Door en Voor / Pameyer en instellingen die wij gaan bezoeken in NY.
Kernelementen in het thema Wijkgericht werken:
Het thema Wijkgericht werken is voor mij ten principale verbonden aan burgers en hun
initiatieven. Zowel individueel als collectief. Juist burgers kunnen een kanteling in een wijk
brengen, zij kunnen zorgen voor massa. Professionals kunnen hen daarbij, desgevraagd,
ondersteunen.
Essay studiereis New York City 2011
5
Ik ben daarbij echter steeds opnieuw op een drietal belangrijke dilemma’s gestuit:
1. Instanties/organisaties die tal van projecten starten in de wijk maar die in de
praktijk langs elkaar, in plaats van met elkaar werken. Daarnaast legt elke
organisatie los van elkaar verantwoording af omtrent gestelde doelen en
behaalde resultaten aan hun eigen opdrachtgever/financierder. We zitten
gevangen in onze eigen systemen. Deze systemen brengen verantwoordelijke
professionals in een spagaat en bovendien in een onderlinge concurrentiestrijd.
Willen we de samenwerking in de wijk echt een kans geven, dan zullen we het lef
moeten hebben om onze systemen en regels te doorbreken.
2. De houding van veel professionals: “Jullie worden er beter van omdat wij weten
wat goed voor jullie is, wij hebben hier voor gestudeerd.” Dit staat echter haaks
op ‘empowerment’. Een aantal professionals zal in staat zijn om met een goede
ondersteuning en begeleiding de nodige omslag in denken en doen te maken. Het
zijn deze professionals, die we moeten afvaardigen in een multidisciplinair
wijkteam en vervolgens ook niet aan hun lot moeten overlaten. Qua
deskundigheidsbevordering is het aan te bevelen om het wijkteam gezamenlijk te
scholen in methodieken die gericht zijn op empowerment zoals “De Eigen
Krachtcentrale” of “Sociale netwerkstrategieën”.
3 Het is een utopie om te geloven dat dienstverlenende/maatschappelijke
instanties kunnen zorgen voor “ zorg/care” in de betekenis van “Community
Care”; dit is voorbehouden aan de gemeenschap/wijkbewoners zelf.
Burgerinitiatieven zoals Marokkaanse gemeenschap, Antilliaanse
gemeenschappen, vereniging Hambakengym, Klankbordgroep e.d. moeten door
ons als instanties veel meer gestimuleerd en gewaardeerd worden op de dingen
die zij doen, zodat zij hun stempel op de wijk kunnen zetten. Zij moeten in staat
worden gesteld om ‘het verschil te maken’.
“Community care” is een commitment tussen de ene burger aan de ander. Het is
het enige product dat een instantie/organisatie niet kan produceren. Elke poging
van een instantie om deze community care te vervangen is een
surrogaat/nepmiddel. Natuurlijke “zorg voor elkaar” is een uiting van
gemeenschapszin dat zich vertaalt in mantelzorgers, buren, vrienden, vrijwilligers
e.d.”(McKnight, John. The careless Society).
De belangrijkste kernelementen:
De sleutel naar succes in wijkgericht werken ligt voor mij besloten in meerdere
kernelementen zoals: Empowerment, sociale inclusie, moderne zorg, krachtenperspectief,
veerkracht, para-professionelen, maatzorg, armoede, kwetsbare groepen, sociaal werk.
Essay studiereis New York City 2011
6
Vanuit mijn ervaringen binnen de wijkonderneming vind ik het versterken van
‘empowerment’ en ‘sociale inclusie’ het allerbelangrijkste.
Empowerment en Sociale Inclusie.
1. Empowerment
“Empowerment is een proces van versterking waarbij individuen, organisaties en
gemeenschappen greep krijgen op de eigen situatie en hun omgeving en dit via het
verwerven van controle, het aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van
participatie.”
2. Sociale Inclusie
Sociale inclusie gaat om het gevoel van daadwerkelijk “erbij horen” en dit krijgt pas
inhoud als het ook gepaard gaat met sociale participatie of kortweg “meedoen”.
Dit kan op allerlei manieren gebeuren: door deelname aan sport of cultuur, het
verrichten van vrijwilligerswerk of mantelzorg etcetera.
Sociale inclusie houdt ook in solidariteit. Een wijk omarmt zijn “zwakke broeders en
zusters”. In de huidige pluriforme samenleving is dit niet vanzelfsprekend.
Verbindingen maken en herstellen tussen burgers met grote verscheidenheid in
culturele en waardegebonden aspecten, staat vandaag dan ook op de voorgrond.
Overigens is mijn ervaring dat het inzetten op sociale inclusie, ondanks de groeiende
pluriformiteit, zeker geen ‘mission impossible’ is. Door mensen aan te spreken op hun
krachten en talenten en niet op de problemen die ze veroorzaken, krijg je een hele
andere en positievere dynamiek in een wijk, die randvoorwaardelijk is om te komen
tot sociale inclusie.
Referentiepunt voor mijn analyse
Referentiepunt voor mijn analyse is mijn huidige werk als Kwartiermaker van de
Wijkonderneming in de Wijk Hambaken.
Omdat ik na jarenlang werkzaam geweest te zijn als manager in de zorg/dienstverlening
(veelal achter mijn bureau en overlegtafel) weer met beide voeten in de modder kwam te
staan (terug in een achterstandswijk), ben ik contact op gaan nemen met mijn vroegere
collega Mariet Paes (voormalig-direkteur Gezondheidscentrum Samen Beter en huidig
direkteur van de Provinciale Raad Gezondheid). In 2008 is zij gepromoveerd op
Wijkgezondheidswerk, een studie naar 25 jaar wijkgericht werken aan gezondheid in Den
Bosch-Oost. Via haar heb ik diverse mensen binnen en buiten de Provinciale raad gesproken
naar hun ervaringen omtrent het wijkgericht werken in achterstandswijken in ‘s-
Hertogenbosch e.o. maar ook in Boston e.o
Essay studiereis New York City 2011
7
Het Wijkgericht werken is een trend, is weer hot in Nederland. Veel initiatieven zie je
ontstaan in den lande, echter velen mislukken met name doordat het lokale beleid te weinig
echt de kracht van de burger ziet en aanboort. De onderstaande stelling wil ik overnemen na
mijn werkbezoek aan New York City:
Big thought
Even though we preach inclusion, our organizations do little to actively counter the decline of
community spirit, and provide services that further isolate us. (Alternatives Unlimited Org.
From Withinsville near Boston, USA)
Essay studiereis New York City 2011
8
2. Aanpak
Voorbereidingen
Daar ik mijn studiereis gepland had naar Zweden (april 2011) en binnen een week (begin
januari 2011) besloot om over een maand (begin februari 2011) mee te gaan in een
uitwisselingsprogramma “Empowerment” van Stichting Pameijer uit Rotterdam naar New
York City heb ik amper de tijd gehad om vooraf veel verwachtingen te hebben. Laat ik het
synchroniciteit noemen. Misschien duidt dat het beste aan wat ik vooraf ervaren heb.
Synchroniciteit:
Door de onduidelijkheid over het voortbestaan van mijn positie als Kwartiermaker na februari
2011 kreeg ik mijn masterthese niet goed geconcretiseerd. Begin januari kwam ik tijdens de
studiedagen in Nijmegen in gesprek met een medestudent Thijs Dekker waarin we behoorlijk
spontaan tot de conclusie kwamen dat het een win-win situatie voor ons beiden zou zijn, als
ik met zijn organisatie mee zou mogen om de studiereis naar New York te maken. Zowel Thijs
als ik werken met dezelfde doelgroepen en zijn gericht op empowerment en sociale inclusie.
Eerder had mijn direkteur van de woningbouwvereniging al eens geopperd dat ook
achterstandswijken in oude engelse steden en New York interessante plaatsen zijn om naar
toe te gaan als studieobjecten. Juist in deze landen werken zij aan een integrale aanpak
gericht op zowel de sociale, fysieke, preventieve en repressieve kant van de wijk. Een aanpak
waar ik in mijn powerpointpresentaties regelmatig naar verwijs. Door de studiereis drie
maanden eerder te doen dan gepland, bood dit mij ook kansen om de masterthese twee
maanden op te schuiven waarbij onder tussen ook meer duidelijk zou zijn over mijn positie als
Kwartiermaker.
Wat verwacht ik van New York. Een metropool die mij nooit getrokken heeft, een land waar
ik gevoelsmatig weinig mee heb. Eerlijk is eerlijk mijn verwachtingen waren laag ten aanzien
van de stad en zijn bevolking. Vooroordelen tegenover de Amerikaan en de Amerikaanse
cultuur had ik des te meer.
Wel was ik zeer nieuwsgierig waarom het empowerment en sociale inclusie met name zijn
roots heeft in dit werelddeel (en Engeland). Ik denk dat mijn verwachtingen vooral lagen op
het vlak van “ Waarom en hoe” hebben zij dit vorm gegeven. In deze maand van
voorbereidingen las ik wel dat Harlem een “upstanding” wijk aan het worden is en zijn
achterstandsetiket aan het verliezen is. Dit triggerde mij. Ik kon me hier niets bij voorstellen,
dus de enige manier om dit te begrijpen was om het zelf te gaan ervaren, te zien, te horen en
te luisteren.
Daar ik met een uitwisselingsprogramma van Stichting Pameijer mee zou gaan ben ik eerst
een hele dag opgetrokken met Thijs bij zijn organisatie in Rotterdam. Op deze wijze kreeg ik
een eerste indruk omtrent hun visie, missie, werkwijze en hun bedrijfscultuur. Een organisatie
Essay studiereis New York City 2011
9
die Sociale Inclusie hoog in het vaandel heeft staan, en er ook naar streeft om dit in al hun
werkzaamheden zowel naar binnen (naar en met hun cliënten) als naar de buitenwereld,
probeert uit te stralen. Een vooruitstrevende, actieve en lerende organisatie.
Daarna volgden er diverse gesprekken met beleidsmedewerkers uit het veld. Zoals in de
vorige pagina reeds genoemd, veel namen van mensen die ik kreeg vanuit de Provinciale
Raad voor Volksgezondheid. Met deze mensen heb ik binnen twee weken een vijftal
gesprekken gevoerd. Maar ook beleidsmedewerkers binnen de convenantpartners van de
Wijkonderneming, met name van de gemeente ’s-Hertogenbosch en wooncorperatie Zayaz.
Wat is hun kijk en visie op empowerment en sociale inclusie, hoe geven zij dit vorm, waar
lopen zij tegen aan. Hoe “out of the box”-denkend zijn Nederlanders? Daarnaast heb ik
mezelf gestort op de nodige literatuur en namen die ik van al deze beleidsmedewerkers
mocht ontvangen (zie literatuurlijst bij het bronnenoverzicht).
Gegevens en materiaal verzamelen
Hierna volgt een verslaglegging en overzicht van het proces en de acties die gepleegd zijn in
de maand januari, voorafgaand aan de reis:
Study visit in the context of the Master study Management & Innovation (MMI)
2010/2011, University of Arnhem and Nijmegen (HAN)
Destination: New York City Date: February 7th to February 14th , 2011 Student: Mieke van der Sanden, manager MEE Co-Student: Thijs Dekker, manager Pameijer I want to inquire the following hypothesis: “Citizen initiative is the basis for the development of local policy” (hypothesis). The starting point for development and implementation of local policy should be that citizen initiatives will be considered as a driven force. Citizen initiatives can enforce the local policy and facilitate the implementation by local government. It has been observed that a proper search is often accompanied by struggles and frustrations on both sides. In English vocabulary there is a beautiful expression, namely 'muddling through'. It should not be reflected in the negative sense of the word mud, but more in the trend of tenacious plug away, even if it takes time and sweat.
I am of the opinion that this hypothesis is the only way that something new may arise
between citizens, municipalities and social partners. Namely, adequate social support
initiatives should be the driven force for new plans and projects. However, realizing this
hypothesis will require many small steps, in which the perspective should be focused on the
process of what happens in practice and not on the theory. Essential for reaching the final
Essay studiereis New York City 2011
10
destination of getting together is space for side roads and knowledge of the pitfalls. This
requires not only efforts at local level but also national support. To obtain this goal renewal
of administrative, management training and the guts of municipalities is necessary, thereby
providing space for officers and directors 'new style'. Real innovation only occurs when
everyone in the local organization is accepting the fact that community initiatives should be
the starting point for restructuring and cultural change.
For this hypothesis I will visit several organizations in New York City and one organization in
Withinsville (Massachusetts).
I hope to get answers on the following questions:
Format list Mieke
Who or what was the driving force to start this initiative?
Is it started as a citizens’ initiative, a local municipal project or a government rule?
How did the launch go?
Which people/parties/organizations were initially involved in the start of the project?
Which people/parties/organizations were found to be the most important?
Who is the target Group?
What means empowerment for your organization and for the Group itself?
How is the financing arranged? (fundraising, grants en incentives)
How is the balance between costs and income?
What are the succesfactors?
What are the pitfalls?
Is social inclusion a precondation?
Are there support systems or policy developments
Format list Thijs
What does administrative work mean for the organization?
What does the administrative work exists of?
Which administrative work comes from external laws and regulations and what is imposed
Essay studiereis New York City 2011
11
internally?
How do different groups of employees experience administrative work?
How is adminisrative work organized and how is it managed?
What are the roles, tasks and responsibilities
How is cooperation between facility management and employees in the primary proces?
How What role does it have?
Are clients and volunteers involved?
Can social media be helpful?
What culture aspects help or hinder cooperation between the primary process and facility
management?
What 5 measures of recent years have contributed the most to reduce administrative
problems?
Welke kansen heb ik gemist
Een grote misser mijnerzijds is, dat ik niet in mijn oriëntatie vooraf maar ook niet ten tijde
van mijn verblijf in New York City, ben gaan uitzoeken wat de specifieke rol van
woningcorperaties is bij de renovatie van een achterstandswijk. Juist sociale
woningcorperaties kunnen een grote invloed uitoefenen op achterstandswijken. Zowel op
fysiek- als sociaal vlak. Zeker in Den Bosch staan de sociale woningcorperaties voor de visie
dat zij er niet alleen voor de “stenen” zijn maar ook “voor mens en buurt".
Een andere gemiste kans (achteraf) is om b.v. in The Bronx een dag mee te lopen met een
social worker om aan den lijve te ervaren hoe en hoeveel dak- en thuislozen op straat leven
en of er dan nog sprake is van sociale inclusie?
Kortom: Zittend in het vliegtuig besefte ik dat door de snelheid waarmee ik afgelopen maand
dingen heb moeten besluiten en regelen, ik volledig met een “open mind” de studieweek ben
ingegaan.
Essay studiereis New York City 2011
12
Bronnen
Literatuur en Publicaties Timmers, M., M. Paes en H Penninx.
Elsendorp: small village great people.
2011.
Wijkgezondheidszorg, wat
wijkbewoners en professionals
verbindt. Congresverslag. 2008.
Sohier, R en P. Schalken. Hoop en
herstel in Brabant. 2008.
De gezondheidsagenda voor de
toekomst. PVRMZ. 2010.
Paes, M. Wijkgezondheidswerk.
Proefschrift. 2008.
Mcknight, J. The careless society.
1996.
Regenmortel, T. Empowerment als
uitdagend karaktervoor sociale
inclusie en moderne zorg. 2009.
Oelkers, B. Baas af? Over de grillige
relatie tussen gemeenten en actieve
bewoners. 2007.
Movisie. Burgers aan het stuur.2010.
Inclusief. Denken is doen. 1e
editie.Uitgave van de taakgroep
Handicap en sociale samenleving.
2010.
Draaisma, J. New York investeert in
achterstandswijken.1998.
Cromwijk, Rianne. Tussen beleid en
praktijk; onderzoek naar
burgerparticipatie in de WMO.
Movisie 2009.
Kröber, H en Pouwel van de Siepkamp.
Leiding geven en community care.
2004. NIZW.
Websites en links www.google.nl
www.wikipedia.org
www.alternativesnet.org
www.yai.org
www.jobpath.org
Essay studiereis New York City 2011
13
www.communityaccess.org
Empowerment
Sociale inclusie
New York
www.allamerica.nl
www.coalitievandeinclusie.nl
Personen Vooraf:
Ad van Gurp, direkteur Zayaz in ‘s-
Hertogenbosch
Mariet Paes, direkteur Provinciale
raad Gezondheidszorg Brabant
Roos Sohier, beleidsmedewerker Prov.
Raad Gezondheidszorg Brabant
Gerjan Bömer, coördinator van
Stichting Door en Voor in ’s-
Hertogenbosch.
Thijs Dekker, manager Pameijer in
Rotterdam.
Jacqueline van Zwieten, coördinator
Regie over eigen leven Brabant.
Tijdens:
Dennis Rice, direkteur Alternatives
Unlimited in Withinsville.
Steve Coe, Chief executive officer van
Community Acces in New York.
Dwayne Mayes, director of HTH Peer
van Community Acces in New York.
Fernando Mariscal, Program director
van Community Acces in NY.
Josh Rubin, director van Yai Network
in NY.
Fredda Rosen, director van Job Path
in NY.
Steve Duke, director van Balticstreet
in NY.
Jan Alblas, direkteur Pameijer in
Rotterdam.
Mirjam Hopmans,
projectmedewerker empowerment
Pameijer in Rotterdam.
Essay studiereis New York City 2011
14
3. Bevindingen
Gebruik van verzameld materiaal
Aan de hand van verslaglegging van onze bezoeken aan de organisaties hoop ik een
getrouwe weergave te kunnen geven van alle impressies en informatie die wij hebben
gekregen tijdens deze reis. Hoewel de vragenlijst van Thijs aan dit verslag is toegevoegd, zal
ik hier verder geen verslaglegging van doen. Wel verwacht ik dat onze twee essays te samen
een totaal beeld geven van de studiereis.
Maandag 7 februari
Vertrek van Schiphol en aankomst om 13.00 uur op JFK vliegveld in New York.
Dinsdag 8 februari
Bezoek aan Alternatives Unlimited in Withinsville
Om 6.00 uur op om te ontbijten en daarna met een gehuurde auto naar Withinsville (net
onder Boston) 300 KM verderop. Gelukkig hebben we in de auto navigatie en verloopt de
reis goed, om 11.00 uur komen we aan bij Alternatives Unlimited Inc. We worden
ontvangen door Dennis Rice en Michael Seibold. Enthousiast, bevlogen en toch ook zeer
aimabel vertellen zij over hun werk en de organisatie. Hun organisatie bestaat 30 jaar en hun
doelgroep zijn mensen met een verstandelijke beperking en psychiatrische aandoening.
Alternatives Unlimited Inc. staat voor:
“Real homes/ Real Jobs/ Real Relationships”
Missie: Skills en Supports=Succes
Visie: Real Homes, real jobs and real relationships= satisfaction
Recovery/discovery visie: Human Resilience + Opportunities for menigful Roles =
A New Life Purpose
Essay studiereis New York City 2011
15
Zij zijn gestart in een klein dorpje Uxbridge en uitgegroeid tot een grote organisatie in
meerdere regio’s. Veel van hun oorspronkelijk stafleden werken nog steeds bij hen. Hierdoor
heb je aan de basis wel een goede stabiliteit liggen, die nodig is omdat de groei de laatste
jaren verdubbeld is. Het meest trots zijn ze dat mensen de vaardigheden en ondersteuning
als positief ervaren zodat ze betaalde banen, een eigen woning en echte vriendschappen
krijgen, waardoor deze mensen onderdeel worden van een gemeenschap. Ondanks deze
groei zijn ze er tevens trots op dat zij hun basiswaarden van barmhartigheid en
betrokkenheid van de gemeenschap op hun werk (core values of compassion and community-
involvement) behouden hebben. Uitgangspunt voor hen is om te kijken naar wat hebben
gezonde mensen en mensen met een beperking gemeen met elkaar in plaats van je af te
vragen waar verschillen we in.
Echte banen, betekent geen “beschutte banen”. Tien jaar geleden hebben zij rigoureus
besloten om zowel het beschutte wonen als werken op te heffen. Als Alternatives Unlimited
zijn zij er trots op dat de gemeenschappen in de dorpen hen zoveel geven maar tegelijk
vertellen ze erbij dat deze zelfde mensen ook ervaren dat zij veel terug krijgen van
Alternatives. Het is een gelijkwaardige relatie/band die ontstaat. Neem bijvoorbeeld de
renovatie van “de oude molen” van waaruit het hoofdbureau werkt. Je ziet gewoon een
nieuw paradigma ontstaan: Zij zijn met de renovatie niet alleen een nieuw gebouw aan het
opknappen maar wij creëren een open forum waarbij iedereen van het dorp en omstreken
kan leren, werken en spelen (muziekuitvoeringen of toneeluitvoeringen). Dennis vertelt dat
Alternatives net zo sterk is als de omgeving die hun omgeeft, alleen in zo’n gemeenschap
vinden zij oplossingen voor mensen met een beperking om aan echte banen te komen echte
huizen en belangrijke relaties.
Zijn team bestaat uit zeer gepassioneerde mensen en creatieve geesten die met elkaar een
diversiteit aan vaardigheden inbrengen. Een hechte groep waar je van op aan kunt.
Ik heb de vragenlijst naast mij liggen maar merk dat het gesprek vlotter loopt door in contact
te blijven tijdens het gesprek dan steeds op deze lijst te kijken. Het engels praten gerelateerd
aan mijn werk verloopt aanvankelijk (voor mij) stroef. Wat besproken wordt versta ik goed
maar zaken uitleggen en bespreekbaar maken loopt moeizaam, gelukkig heeft Thijs hier
minder last van. Voor wat betreft mijn belangrijkste kernelementen (empowerment en
sociale inclusie) komen we vrij snel tot de kern. Met name hun omkering van het volgende
paradigma zet me aan het denken:
“Namelijk wat kunnen mensen met een beperking doen voor de maatschappij? In plaats van
wat kan de maatschappij doen voor mensen met een beperking?” Het voelt voor mij veel
krachtiger. Het gaat uit van Empowerment. Wat kan jij doen, in plaats van wat heb jij nodig?
Je laat hierbij elke vorm van betutteling door zowel andere burgers als professionals gelijk
los.
Essay studiereis New York City 2011
16
Niet minder indrukwekkend vond ik de volgende gedachten uit het boekje “The careless
society” van John Mcknight (dit zelfde boekje werd mij 6 dagen later ook geadviseerd door
Steve Duke van Balticstreet inc.:
The big thought
Even though we preach inclusion, our organizations do little to actively counter the decline
of community spirit, and provide services that further isolate all of us.
Vert. Hoewel wij integratie/sociale inclusie verkondigen, doen onze organisaties er weinig aan om te voorkomen dat de gemeenschapszin/gevoel verder achteruit gaat, en bieden wij diensten aan die ons allen nog verder isoleren.
Hun doel is om te komen van Bonding naar Bridging. Deel uit maken van een gemeenschap in plaats van alle mensen met een beperking bij elkaar laten wonen of werken. Een van hun belangrijke diensten is “Shared living”. Een zeer verstandelijk gehandicapte vrouw gaat samenleven in een jong gezin. Een echtpaar en een baby. Zij leven 24 uur per dag met elkaar, wonen, slapen, eten, werken, vrije tijd. De vrouw met een beperking zorgt ook soms voor het kind maar gaat ook overdag naar haar werk. Zie het als een vorm van persoonsgebondenbudget binnen een gezinssituatie. Het gezin ontvangt 30.000,- dollar voor kost en inwoning, waardoor de vrouw deel uitmaakt van een samenleving binnen een gezinssituatie. Tot slot wil ik het onderstaande paradigma-schema vermelden dat Dennis aan ons mee gaf:
Verschuivende paradigma’s
Verleden Heden Toekomst
Het probleem Persoon met een beperking
Persoon heeft zorg nodig
Begrensde of geen mogelijkheden
Oorzaak van het probleem
In de persoon zelf In de persoon zijn beperkingen
Gemeenschapsprobleem
Acties van paradigma
Classificeren, samenkomen en behandelen
Samenkomen, zorgen voor en controleerbaar houden
Ondersteunen, verbinden en empoweren
De kracht van de persoon
Ligt bij de dokter Aangewezen dienstverleners
In de persoon
Gevolg van het paradigma
Maak het heel, en verander het
Hou het stabiel en bereidt voor tot de dood
Ontwikkel vriendschappen
Essay studiereis New York City 2011
17
Woensdag 9 februari
Werken aan een verslag over Alternatives Unlimited, de rest van de dag vrij en New York
bekijken als toerist.
Donderdag 10 februari
Vanaf donderdag gingen we ontbijten in de wijk die we vervolgens gaan bezoeken. Daarna
naar Job Path. Ook hier worden we hartelijk ontvangen door Fredda Rose (Executive director)
en Alexandra Haselbeck (director of Life Coaching).
Wat is Job Path en waar verschillen zij in met andere bureau´s? Job Path is begonnen als een project of the Vera institute of Justice en uitgegroeid tot een zelfstandig draaiende non-profit-organisatie, een organisatie die mensen met een ontwikkelingachterstand ondersteunt om keuzes te maken in hun leven (werken, wonen en hun omgeving). De organisatie bestaat 30 jaar. In 2006 hebben zij een apart traject ontwikkeld voor mensen uit het autistisch spectrum. Dit traject is met name gericht op jonge mensen om samen met hen te zoeken naar de juiste school , opleiding, werk en zinvolle vrije tijdsbesteding. Job Path en Beth Mount (Capacity Works) werken veel samen. Helaas ging twee dagen later onze afspraak met Beth Mount niet door omdat zij wegens familieomstandigheden deze afspraak moest afzeggen. Daarom zal ik nu een stukje visie over sociale inclusie beschrijven zoals wij dit gehoord hebben bij ons bezoek met Job Path. Een visie (internationale methodiek: person-centured planning) al jarenlang uitgedragen door Beth Mount en in samenwerking overgenomen door de organisatie Job Path. Visie op sociale inclusie wordt door hen gevisualiseerd in een Quilt
Essay studiereis New York City 2011
18
The Every day Heroes quilt was designed to express twelve essential elements of the work of direct support professionals that facilitates community membership in the lives of people with disabilities. The hands around the border of the quilt represent the mark on the world made by each Hero through their individual and united efforts to support better lives for people. The center heart resembles a Milagro, a traditional symbol of healing and protection found throughout the world, particularly in Latin American countries. Job Path hanteert een eigen concept naar werk op maat (customized employment). Werk op Maat houdt volgens hen in:
Gedegen uitzoeken wat de sollicitant heeft aan wensen, interesse en vaardigheden
Grondige planning van het proces om je te richten op specifieke werkgevers
Uitzoeken bij en met de werkgevers waar binnen hun bedrijf nog onvervulde behoeften liggen richting werkplaatsen
Het doel is om een match te vinden waarbij zowel de werkzoekende als de werkgever voordelen in ziet
Voorwaarden vooraf: 1. Je moet de sollicitant goed kennen 2. Zoek naar de behoeften van een werkgever. Bouw een band op met de
werkgevers. Zij moeten jou kennen en vertrouwen (kwaliteit en duurzaamheid)
Job Path houdt een uitgebreide intake waarbij zij kijken naar de interesses, competenties en de vaardigheden die de persoon zelf aan geeft. Na de intake worden vroegere leraren, familieleden, buren uitgenodigd om te kijken en te luisteren naar de persoonlijke profielschets van de persoon. Aan hen wordt gevraagd of zij dit herkennen of hier aanvullingen op willen geven. Daarna wordt een werkgever gezocht die mogelijk werk heeft dat aansluit op de profielschets van deze persoon. Men gaat dus niet uit van een vacature waarbij men de sollicitant zoekt, maar men zoekt werkgevers die interesse hebben in deze profielschets en kijken vervolgens of zij werkzaamheden in hun bedrijf hebben waar deze persoon met zijn vaardigheden in past of mogelijk een functie voor creëert. Doel: Een match te ontwikkelen die zowel de werkgever als de werknemer goed past. Wat voor soort ondersteuning geeft Job Path? Na een match blijven zij de sollicitant nog ondersteunen zodat hij zich aan kan passen aan zijn nieuwe werkomgeving en snel leert wat van hem verwacht wordt. Daarnaast adviseren en geven zij support aan de staf en de andere werkers op de vloer hoe je met de nieuwe medewerker het beste kunt samenwerken. Wat zijn de voordelen om iemand van Job Path in te huren? Voordat de nieuwe medewerker gaat starten is hij door Job Path dusdanig goed begeleid dat de werkgevers er van uit mogen gaan dat zij een zeer gemotiveerde medewerker krijgen, die er alles aan zal doen om de verwachtingen waar te maken. 90% van de matching blijft goed gaan. Wat verstaat Job Path onder mensen met een beperking?
Essay studiereis New York City 2011
19
Volgens hen zijn zij mens en hebben zij een beperking die zich kan uiten in een langzamer tempo om zaken op te pakken en te leren, fysiek tegen grenzen aanlopen of hebben moeite om te communiceren. Maar met een goede begeleiding en sturing kunnen zij uitstekend werk leveren. Wat voor soorten jobs zoeken en vinden zij? Door de jaren heen hebben zij 2000 mensen ondersteund en zijn er werkplaatsen gerealiseerd in kleine en non/profit-organisaties. Zoals in de horeca, postbezorgdiensten, dierenasiel, verzorgingstehuizen, administratiekantoren, onderwijs e.d. Bij Job Path ontmoetten we Matthew die ons het adres gaf van “The Brooklyn Tabernacle” waar we zondagochtend een gospelmis meemaakten. Over sociale inclusie gesproken, juist een kerkgemeenschap kan een voorbeeld zijn voor sociale inclusie. Voor ons een ervaring op zich, we werden als nieuwkomers in deze kerk hartelijk ontvangen en opgenomen in het geheel. ’s Middag zijn we per metro naar Harlem gegaan om hier de organisatie Howie the Harp Peer advocacy and Training center (onderdeel van Community Access.org) te bezoeken. Deze organisatie is in 1995 opgericht en zij werken voor mensen met een psychiatrische beperking die vroeger dak- of thuisloos zijn geweest, drugsverslaafd of in de gevangenis hebben gezeten. Zij geven klassikaal training, verzorgen stages of persoonlijke trainingen zodat mensen weer over voldoende kennis en vaardigheden komen te beschikken om weer aan het werk komen. Een collega van Pameijer, Mirjam Hopmans (medewerker en organisator van het uitwisselingsprogramma van Pameijer met organisaties in NY) is hier ook aanwezig en introduceerde ons bij de directeur Dwayne Mayes, directeur van Howie the Harp. Een ongelooflijk persoonlijk verhaal van een man die zelf op jonge leeftijd zeer zwaar mishandeld werd door zijn moeder, geadopteerd werd door zijn tante en in zijn puberteit in een zware depressie terecht kwam en dit onderkende toen hij bijna 30 jaar oud door een TV-uitzending over depressie geïnformeerd werd en dit aangepakt heeft. Therapie gezocht en het programma van Howie the Harp gevolgd heeft. Momenteel is hij al jaren stabiel en leidt hij Howie the Harp, waar (ex) psychiatrische mensen in een dagprogramma weer ondersteund worden naar werk.
Binnen Howie the Harp werken bijna alleen maar ervaringsdeskundigen (Peergroup). Dwayne is een zeer inspirerende man maar ook een voorkomende persoonlijkheid. Zijn hele persoonlijkheid straalt uit dat hij volledig achter zijn organisatie en werkwijze van zijn team staat. Terwijl we daar in gesprek zijn, kunnen we langs de zijlijn volgen hoe medewerkers en bezoekers met elkaar om gaan. Wat me raakt is de openheid waarmee een ieder over zijn psychiatrische problematiek praat (Zie ook: de DVD waarin mensen aan het woord komen die bij Howie the Harp een training gevolgd hebben), van terugblikkend op de weg die men
Essay studiereis New York City 2011
20
gelopen heeft, naar acceptatie tot trots op jezelf, tot dankbaarheid. Deze DVD heb ik thuis al meerdere keren bekeken en blijft me inspireren doordat ik zo goed kon voelen dat mensen echt in hun kracht gekomen zijn (empowerment). De training bij Howie the Harp is elke dag en duurt een half jaar. Daarna vindt 92% een betaalde baan, vaak bij gezondheidsorganisaties of maatschappelijk werkorganisaties. In deze organisaties kunnen zij als ervaringsdeskundigen anderen helpen en ondersteunen. Hun peer-to-peer trainingsmodel is zowel nationaal als internationaal geaccepteerd. Hoe werkt het peer-to-peer trainingsmodel? ’s Avonds zijn we ontvangen door Steve Coe (CEO) en Cal Hedigan (Deputy CEO) van Community Access waar Howie the Harp een onderdeel van is. We hebben vooral gesproken over de organogrammen van St. Pameijer en van Community Access.
Tijdens het eten werd er nog een afspraak gemaakt voor de volgende dag bij een Housing and Dayprogramma van Community Access in The East Village.
Training en
vaardigheden
ontwikkelen. Dit
gebeurt via
intensieve
klassikale
instructie
6 maanden stage als
ervaringsdeskundige
om datgene wat je
geleerd hebt in de
praktijk te brengen
Assistent met een
voltijd baan tegen
concurrerend loon
of uitkering
Levenslange
toegang tot een
alumni-
programma
Essay studiereis New York City 2011
21
Vrijdag 11 februari Bezoek om 9.00 uur aan Fernando Mariscal, program director bij Community Access bij een woonvoorziening voor mensen met een psychiatrische beperking. Drie jaar geleden heeft Community Access dit oude flatgebouw gekocht en volledig opgeknapt. De helft van de appartementen is verhuurd aan cliënten (zij noemen ze huurders/tenders) en het andere gedeelte is verhuurd aan bewoners uit de wijk,vaak oudere mensen. Vaak gaat het om mensen die jaren lang op straat hebben gezworven en er opnieuw aan moeten wennen om in een huis te wonen. Soms duurt het twee maanden voordat iemand zijn plastic zakken uitruimt en zijn eigendommen een plekje geeft in het appartement dat hij nu bewoont. Deze woonvoorziening is gebouwd in een wijk die een paar jaar geleden nog bekend stond als een achterstandswijk. Huizen waren toen goedkoop, heden ten dage betaal je voor een appartement gauw 2500 dollar. De bewoners van deze woonvoorziening betalen echter een minimum prijs omdat dit gebouw ingezet wordt voor sociale woningbouw. Sociale inclusie in de wijk gaat met deze groep bewoners zeer langzaam. De reden hiervan is dat bewoners dit zelf niet zoeken. Langzaam aan zie je nu wel vriendschappen ontstaan tussen de flatbewoners. Dit is een eerste stap. In dit gebouw bepaalt iedereen zelf zijn eigen leefregels. Alleen het gebruik van drugs is niet toegestaan.
Op het eind van de middag zijn we naar Yai-organization gelopen. Rond 17.00 uur arriveren we bij directeur Josh Rubin van Yai-organization. Ondanks onze late aankomst neemt hij uitgebreid de tijd om met ons in gesprek te gaan. Yai is de grootste non-profit organisatie van Amerika. Yai, een netwerk van Hoop, bestaat al meer dan 50 jaar en de missie van de YAI Network is het creëren van hoop en kansen voor mensen met leer-en ontwikkelingsstoornissen en hun families. Zij geloven dat elk individu recht heeft op dezelfde waardigheid, respect en kansen als alle andere leden van de samenleving. Zij zijn vastbesloten om mensen met een beperking te ondersteunen om zodoende hun potentieel voor onafhankelijkheid, individualiteit, productiviteit en sociale inclusie in hun gemeenschappen uit te nutten.
Individualisering
Hun visie op sociale inclusie:
Net als leden van hun gemeenschap, willen mensen met een handicap de keuze hebben om in hun vrije tijd een concert bij te wonen, winkelen bij de lokale supermarkt of genieten van een balspel op straat. Ze streven er ook naar om te werken in banen waar hun vaardigheden
Essay studiereis New York City 2011
22
en bijdragen worden gewaardeerd door hun toezichthouders en medewerkers. Zij worden gefinancierd door de overheid, echter wil je meer kwaliteit leveren dan is er meer geld nodig. Zij hebben ver ontwikkelde digitale trainingsprogramma’s voor zowel nationaal als internationaal gebruik. Dit zorgt voor een extra bron van inkomsten. Regelmatig maken zij gebruik van fondsenwerving, organiseren evenementen met bekende persoonlijkheden als gast, maar “zoeken ook bewust de internationale markt om hun trainers te detacheren in het buitenland, b.v. in oliestaten als Oman of Koeweit. In totaal ondersteunen zij in heel Amerika 20.000 mensen en bieden zij 450 verschillende programma’s aan.
Zaterdagochtend 12 februari De afspraak met Beth Mount van Capacity Works ging helaas niet door, zij werd onverwachts weggeroepen wegens privé-omstandigheden. Heel jammer omdat zij de grondlegger is van de Personal Future Planning method (PFP-method). Zondagochtend 12 februari Vrije dag. Maandag 13 februari Bezoek aan Baltic Street inc. in Brooklyn , ook nu weer in gezelschap van Mirjam Hopmans. We worden bij Baltic Street wederom zeer hartelijk ontvangen door twee zeer stevig gebouwde Amerikaanse mannen: Steven Duke (oprichter en grondlegger in 1995) en Isaac Brown (CEO).
Baltic Street inc. is een door ervaringsdeskundigen geleide non-profit organisatie die zich
richt op de ondersteuning van mensen met een psychiatrische beperking. Door zich op
herstelgerichte diensten te richten begeleiden zij mensen richting werk, huisvesting,
onderwijs en sociale contacten.
Zij hechten waarde aan de persoonlijke reis als een onvervreemdbaar recht.
Zij hechten waarde aan de persoonlijke en professionele ervaringen van de
medewerkers en bestuursleden.
Zij hechten waarde aan de geestelijke gezondheid van de ontvangers, herstel en
empowerment.
Zij hechten waarde aan een mentorprogramma filosofie geleid door een staf van
vooral leeftijdsgenoten gediagnosticeerd met een psychische aandoening.
Het concept van dienstverlening door ervaringsdeskundigen is de ruggengraat van hunbureau. Het is essentieel dat het individu als een gelijkwaardige partner betrokken is bij de planning en uitvoering van hun eigen doelstellingen. Mensen worden aangespoord om "te definiëren, te ontdekken, en verantwoordelijkheid te nemen voor het vinden van betekenis en doel in hun dagelijks leven," . De diensten zijn er op gericht om het fysieke en emotionele welzijn van mensen te verbeteren en kansen te creëren voor het ontwikkelen van vriendschappen en relaties. Dit proces van herstel om met mensen hun leven te reconstrueren vereist niet alleen planning, maar ook actie. Hun personeel wordt voortdurend opgeleid om de bevoegde diensten en partnerschappen; gebaseerd op principes van shared
Essay studiereis New York City 2011
23
decision making te ontwikkelen. Door hun relaties met ervaringsdeskundige dienstverleners, zijn veel van hun cliënten in staat geweest om hun dromen te verwezenlijken door hen stap voor stap doelen te laten stellen om zodoende vaardigheden te ontwikkelen die hun ambities tot leven brengen. Hun deur staat altijd open zodat cliënten actief deel kunnen blijven nemen aan hun programma's zo lang als ze willen. Al hun diensten zijn er op gericht om mensen te helpen om hun leven in balans krijgen en te houden in de “echte wereld”.
Essay studiereis New York City 2011
24
Analyse en conclusies
Onderliggend aan mijn bezoek aan New York was de volgende hypothese voor mijn
masteronderzoek:
“Burgerinitiatief is de basis voor lokaal beleid”; kernelementen hierbij zijn Empowerment en
Sociale inclusie. Met name deze twee kernelementen vormen de basis voor mijn bezoek aan
de organisaties in Amerika. Mijn observaties heb ik zoveel mogelijk proberen te beschrijven in
de verslaglegging van de organisaties die we bezocht hebben Een algemeen beeld/analyse
zal ik maken uit alle observaties en impressies die ik heb gekregen van de verschillende
organisaties tezamen.
Totale analyse Empowerment:
Empowerment staat hoog in het vaandel van alle organisaties die wij bezocht hebben. Er zijn
veel overeenkomsten maar ook verschillen in de visie en missie. Of mijn bevindingen ook een
terechte afspiegeling zijn voor heel New York en Amerika, daar durf ik geen uitspraak over te
doen. Een week is tekort om daar harde conclusies aan te verbinden. Mijn essay zal zich dus
beperken tot observaties, voorzichtige analyse van mijn kant maar zeker zal ik een poging
doen om tot conclusies te komen. De gedachte van Empowerment voert terug op de theorie
van Maslow. Op de piramidetrap moet je een bepaald level bereikt hebben om de volgende
stap te kunnen en willen maken. Dit geldt niet alleen voor individuen, maar ook voor
organisaties. Als een nieuwe cliënt zich meldt bij een organisatie zal dus van twee kanten
geleveld moeten worden waar zowel de persoon staat (welke stap op de piramide van
Maslow) als wat heeft de organisatie te bieden voor deze persoon.
Theorie van Maslow
Essay studiereis New York City 2011
25
Algemene conclusies “Empowerment”:
Omkering van het paradigma van: “Wat moet de maatschappij doen voor mensen
met een beperking” naar “Wat kunnen mensen met een beperking doen voor de
maatschappij?”. Is voor mij duidelijk een krachtigere gedachte. Juist de eerste
gedachte plaatst mensen meteen in een afhankelijke positie. De omkering zorgt voor
kracht vanuit de mens zelf in plaats van af te wachten wat zijn omgeving doet.
Organisaties werken veel met een Peergroep (ervaringsdeskundigen). Het was zeer
bijzonder om te ervaren dat deze mensen zichzelf een nieuw en waardevol leven
hebben aangemeten, zonder te ontkennen dat zij een psychiatrische aandoening
hebben. De psychiatrische aandoening is bijzaak geworden in plaats van hoofdzaak.
Zij leven als een volwaardig mens die recht heeft op een volwaardig bestaan.
Gelijkwaardigheid tussen werkers en cliënten was ook een opvallend element. Veel
eerder dan wat we hier in de Nederlandse maatschappij zien delen professionals net
als hun cliënten kwetsbare zaken uit hun privé-leven. Wat voor impact heeft dat als je
dingen uit je eigen leven vertelt die kwetsbaar liggen? Is het angst die ons
tegenhoudt, is het niet professioneel? Beïnvloedt het macht- en gezagsverhoudingen?
Voelen wij ons beter dan de ander? Maken wij geen fouten? Is ons eigen leven altijd
op orde? Hoe “anders” komt het over als wij als professionals ook laten zien dat ons
leven niet altijd in orde is. Geeft dat niet een gevoel van gelijkwaardigheid en in
verbinding staan met elkaar? Geeft dat juist geen hoop bij de cliënt dat anderen ook
zaken niet altijd goed op de rails hebben? Putten zij daar juist geen
kracht/empowerment uit?
Ook in New York is er bureaucratie bij organisaties maar m.i. toch duidelijk minder als
in Nederland. Nederland is een overgeorganiseerd land, waarbij je het voor mensen
met een verstandelijke of psychiatrische beperking behoorlijk moeilijk maakt om hun
zaken op orde te krijgen en te houden door alle wet- en regelgeving. Wat kunnen wij
als maatschappij hier aan doen.?Deze administratieve lasten zijn dwarsliggers om
mensen in hun kracht te laten komen en blijven.
Totale analyse Sociale inclusie (inbedding in sociaal schema):
Kernbegrip Componenten Domein
inclusie
Subdomein Soc.
netwerken
Indicatoren
familieleven
Sociale
kwaliteit → Sociale inclusie →
Sociale
netwerken → Familieleven →
1 % dat zich
eenzaam voelt
Essay studiereis New York City 2011
26
Sociale cohesie Burgerrechten Vriendschappen
2 Frequentie
contact met
familie
Sociaaleconomische
veiligheid Voorzieningen Contact met buren
3 Niet-financiële
hulp van familie
Empowerment Arbeidsmarkt
Algemene conclusies “Sociale Inclusie”:
Sociale inclusie in een dorp (Withinsville) werkt anders dan in een wijk van New York.
Over het algemeen kun je zeggen dat er in een dorp nog steeds een grotere sociale
controle en gemeenschapsgevoel bestaat, waardoor sociale inclusie een meer
natuurlijk karakter heeft. In wijken in New York zul je eerder afhankelijk zijn wat
instanties met elkaar georganiseerd krijgen. Ook hier staat aan de basis wel één
persoon die zich 30 of 40 jaar geleden heeft ingezet en gepassioneerd is geworden om
deze organisatie op te bouwen tot wat het nu is. Uiteindelijk zijn alle organisaties
klein begonnen (zelfs YAI).
Fundraising is een gangbaar begrip in USA waar deze instanties graag gebruik van
maken. Het heeft alles te maken met sociale inclusie. Iedereen wil zijn steentje
bijdragen ook de beter gesitueerden in Amerika.
Jaren geleden heeft Amerika besloten om de beschutte woonvormen voor mensen
met een beperking (grote instituten) rigoureus te laten verdwijnen. Reden hiervoor
was tweeledig: vanuit de sociale inclusie-gedachte (iedereen heeft recht op een
menswaardig bestaan) maar ook omdat deze grote gebouwen anders als in
Nederland, slecht onderhouden waren, met als gevolg dat mensen in deze instituten
onder erbarmelijke omstandigheden leefden.
Slotconclusies:
Toenemende bezuinigingen voor maatschappelijk/welzijnsinstellingen zijn ook in
Amerika aan de orde van de dag. Een goed beleid op fondswerving is dan nog
belangrijker.
In Amerika durft men succesverhalen meer uit te dragen en uit te nutten.
Zonder bescheidenheid maar ook zonder arrogantie wordt trots verteld wat zij met
elkaar bereikt hebben.
Essay studiereis New York City 2011
27
Wees tevreden met kleine stapjes; we praten over processen en
cultuurveranderingen. Deze zijn niet te realiseren in een of twee jaar.
Soms zijn het kwetsbare organisaties omdat kleine organisaties gedreven worden
door zeer gepassioneerde mensen. Wat gebeurt er als zij onverwachts wegvallen?
Tussen de Peergroep en de professionals bestaat een grote mate van
gelijkwaardigheid.
Voor de Peergroep zijn een vijftal pijlers belangrijk: voldoende rust, spiritualiteit, goed
eten, beweging/sport, positieve instelling en een goed netwerk.
De functie van rolmodellen (Door en Voor) is voor mensen met een psychiatrische
beperking zeer belangrijk.
Theorie versus praktijk
Onderwerp Theorie Praktijk
Empowerment
“Empowerment is een proces
van versterking waarbij
individuen, organisaties en
gemeenschappen greep
krijgen op de eigen situatie
en hun omgeving en dit via
het verwerven van controle,
het aanscherpen van kritisch
bewustzijn en het stimuleren
van participatie.”
De overtuiging die ik
meekreeg vanuit Alternatives
Unlimited:
“Niet de maatschappij moet
zich aanpassen aan mensen
met een beperking maar de
vraag: “mensen met een
beperking wat hebben jullie
de maatschappij te bieden?”,
spreekt mij zeer aan. Juist
dan doe je een appel op de
innerlijke kracht en
vermogen van de persoon
zelfij in plaats van wat heb je
nodig). Dit is een iets andere
benaderingswijze maar
volgens mij biedt het een
sterker vertrekpunt. Volgens
mij zou dit het uitgangspunt
dienen te zijn voor
empowerment.
Essay studiereis New York City 2011
28
De inzet van
ervaringsdeskundigen (Peer)
is een krachtig middel om
empowerment te realiseren.
In amerika wordt hier in de
praktijk veel gebruik van
gemaakt.
Sociale inclusie
Met inclusie wordt bedoeld
dat mensen met een
beperking er helemaal bij
horen in de samenleving. Ze
vormen geen speciale groep.
Dit betekent dus ook dat
iedereen met een handicap
welkom moet zijn in een
gewoon huis, in een gewone
wijk, naar een gewone
school moet kunnen gaan als
hij/zij dit wil en gebruik moet
kunnen maken van openbare
voorzieningen, net als ieder
ander mens.
De organisaties die wij
bezocht hebben streven dit
ook na. Ze realiseren dit ook
voor een grote groep
mensen. Zeker voor mensen
met een verstandelijke
beperking. Moeilijker is het
om dit te realiseren voor
mensen met een
psychiatrische aandoening.
De praktijk wijst uit dat er in
New York 40.000 mensen
dakloos zijn en nog eens
130.000 mensen
woningproblemen hebben.
Van deze 40.000 mensen
heeft het merendeel een
psychiatrische aandoening
dan wel een
verslavingsprobleem.
Daarom is het zeer de moeite
waard om het gedachtegoed
en de aanpak van
organisaties zoals Howie the
Harp en Baltic Street onder
de aandacht te brengen en
er kennis van te nemen.
‘
Essay studiereis New York City 2011
29
4. Resultaat
Evaluatie aanpak
“Synchroniciteit of synchronistische gebeurtenissen komen volgens Joseph Jaworski voort uit een nieuwe manier om tegen de wereld aan te kijken. Het is een gevolg van, zoals hij dat noemt, het ervaren van een dieper niveau van realiteit. Dit nieuwe begrijpen vergt wel een behoorlijke omslag in het denken. Jaworski reikt handvatten aan.”
Vasthoudend aan mijn gevoel van synchroniciteit zoals ik dit ervoer in januari toen ik besloot
om voor mijn studiereis van de MMI naar New York te gaan in plaats van Zweden; kom ik tot
de conclusie dat als je op deze manier in het leven staat er heel veel mogelijk is. Daarnaast
geeft het ook ruimte in je eigen denken. Het feit dat je zaken tegenkomt en deze niet meteen
weg redeneert, biedt onverwachte kansen en mogelijkheden. Uitgangspunt blijft wel dat je met
beide benen op de grond staat en zaken beoordeelt met realiteitszin. Kortom een bepaalde
mate van nuchterheid moet je wel blijven behouden.
Twee belangrijke steeds terugkerende elementen van de afgelopen twee maanden zijn dat
vanuit onverwachse hoek steeds:
1. De schrijver John McKnight mijn pad kruist:
Eerste keer bij Alternatives Unlimited inc.( The big thought)
Tweede keer bij Baltic street inc.(The careless society)
Derde keer bij de Buurtalliantie (Building communities from the inside out, a
path toward finding and mobilizing a communitys assets)
2. De schrijver Andries Baart met zijn presentietheorie regelmatig naar boven komt:
In een gesprek met Mariet Paes. Bij haar proefschrift was A. Baart haar
promotor
In een gesprek met de wethouder wijkgerichte aanpak. Hij is vroeger als
pastoraal werker/opbouwwerker opgeleid door A. Baart
Een collega wijkgericht werken bij de woningcorperatie is afgestudeerd op de
presentietheorie van A. Baart
Door de onverwachte wending om naar New York te gaan, zijn de afgelopen twee maanden
zeer intensief geweest. Ik zou het echter zo weer doen. De omstandigheden waren goed, het
moment was goed en de persoon waarmee ik samen de studiereis voorbereidde en ten
uitvoer bracht was zeer prettig en wij vulden elkaar heel goed aan. Synergie alom!
Heb ik zaken gemist door de korte tijd van voorbereiding? Jazeker, de belangrijkste twee heb
ik vermeld in mijn verslag maar deze wegen niet op tegen alles wat ik ervaren en geleerd
heb.
Wat heb ik geleerd over de thema’s empowerment en sociale inclusie:
Het zijn twee thema’s die zowel in Amerika als in Nederland de aandacht verdienen
maar ook zeker krijgen. Niet alleen recentelijk maar al jaren. Mijns inziens kun je
Essay studiereis New York City 2011
30
misschien wel voorzichtig concluderen dat door de economische crisis waar iedereen
over de wereld mee te maken heeft, juist deze thema’s weer extra de kop op steken.
Immers doordat organisaties moeten bezuinigen wordt een actieve burgerparticipatie
weer meer verwacht. In Amerika merk je wel dat ondanks deze crisis organisaties nog
steeds vaak een beroep kunnen doen en doet op fondswerving. Mijn idee is dat
Nederland hier zeker van kan leren. Bepaalde vormen van fundraising hebben ook
“gemeenschapszin” ingebouwd in hun visie.
De visie en een ontwikkeld beleid op ervaringsdeskundigen (Peer-group) is veel verder
doorgevoerd in Amerika als in Nederland. Ik heb hier ten aanzien van empowerment
hele goede voorbeelden en resultaten van gezien.
De organisaties die wij bezocht hebben, maken duidelijk de stap van “Bonding” naar
“Bridging”. Ervaringsdeskundigen kunnen hier een belangrijke rol in spelen.
Een goed sociaal verzekeringsstelsel ontbreekt in Amerika (vangnet), zeker in tijden
van economische crisis heeft dit voor veel mensen (huizenbezitters) grote gevolgen.
Het aantal dak en thuislozen groeit aanzienlijk.
Elke organisatie heeft (ook in Amerika) met bureaucratie te maken. Ik heb echter de
indruk gekregen dat administratieve lasten en protocollen in Amerika beduidend
minder is dan in Nederland. Dit is niet alleen prettig voor de organisatie maar ook
voor de mens die ondersteuning zoekt. Juist de veelheid aan formulieren en
administratieve handelingen kan verlammend werken en heeft een averechtse
werking op empowerment van individuen.
Kansen en mogelijkheden voor innovatief strategisch beleid in Nederland:
De bezuinigingsronde in Nederland maakt veel los bij organisaties. Er wordt aan hun
bestaanszekerheid getrokken. Dit heeft een vliegwielwerking met als gevolg dat er opeens
slimme allianties ontstaan tussen verschillende partijen die je eerst niet mogelijk achtte. Ik
noem dit het Senseo-effect.
Dit is goed ook voor het hele maatschappelijk/welzijnsveld. Een soort herijking van
mogelijkheden in de maatschappij. Het doet ook een beroep op het individu en de
samenleving. De sociale zekerheid is niet zo vanzelfsprekend meer. Ik, als individueel persoon,
wordt geacht om mijn steentje bij te dragen (empowerment).
Volgens mij kun je bij het zoeken naar oplossingen twee wegen bewandelen:
1. Blijf de aandacht bevestigen op alle behoeften, gebreken en problemen in de
wijk . Dit legt beslag op het merendeel van de beschikbare financiële middelen
en menskracht.
2. Zoek voor de samenlevingsopbouw in een wijk nar kwaliteiten en
vaardigheden van de bewoners in die wijk (Asset Based Community
Development van John McKnight). Hiervoor is een handboek ontwikkeld met
Essay studiereis New York City 2011
31
de bedoeling om wijken te ondersteunen bij het in kaart brengen van hun
capaciteiten en deze in te zetten in het kader van de wijkontwikkeling.
Vanuit de visie “Regie over eigen leven”en de empowermentgedachte gaat mijn voorkeur uit
naar de laatste optie. Een goed voorbeeld in Nederland is de Buurtalliantie die deze visie ook
uitdraagt.
Een tweede mogelijkheid is dat gemeenten (WMO) en Zorgkantoren (AWBZ College voor
zorgverzekeraars) hun handen meer ineen slaan en tot slimme allianties komen tussen
zorgaanbieders en maatschappelijke vraagstukken (b.v. multiprobleemgezinnen, overlast
door mensen met een licht verstandelijke beperking of psychiatrische aandoening).
In ’ s-Hertogenbosch zie je allerlei allianties ontstaan zoals:
De Wijkonderneming, dit is een convenant tussen gemeente, wooncorperatie,
maatschappelijk werk, welzijnswerk en MEE
Samenwerking tussen politie, Avans hogeschool (expertisecentrum integrale
veiligheid)
Mogelijke fusie tussen Algemeen maatschappelijk werk en de Welzijnsstichting
Zorgaanbieders die zaken gemeenschappelijk aan gaan pakken en financieren (Cello-
Vivent-Zayaz-Reinier van Arkel)
In Nederland:
Wat doet de Raad Maatschappelijke ontwikkeling?
De Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling adviseert regering en parlement over sociale
verhoudingen in Nederland. De sociale infrastructuur staat centraal. Zij doen dat niet vanuit
een ivoren toren. Ze gaan het land in, beleggen expert meetings en praten met
sleutelfiguren. Soms laten ze onderzoek doen om feiten boven tafel te krijgen.
Momenteel loopt er een onderzoek, genaamd:
Stem geven aan verankering
De geschiedenis leert dat een stevige verankering in de samenleving een essentiële voorwaarde is voor een goede maatschappelijke dienstverlening. De RMO stelt dat de overheid en maatschappelijke organisaties daarom niet alleen moeten investeren in betere procedures voor toezicht en verantwoording, maar vooral ook in de relatie tussen organisaties enerzijds en burgers en cliënten anderzijds.
Essay studiereis New York City 2011
32
Vanuit dit onderzoek heeft men mij benaderd om 19 april 2011 in de Universiteit van Amsterdam deel te nemen aan een brainstormsessie met experts (vanuit mijn expertise: Kwartiermaker van de Wijkonderneming). Doel van deze bijeenkomst is om in de afsluitende fase weer een stap verder te komen bij het verankeren van maatschappelijke dienstverlening in Nederland.
Kansen en mogelijkheden voor het creëren van internationale ketens en netwerken:
Na terugkomst is mij gevraagd om in de kenniskring van de Provinciale Raad Gezondheid
Noord Brabant mee te participeren en te kijken in hoeverre er een uitwisseling kan komen
tussen deze Raad en organisaties zoals Alternatives Unlimited inc. en ook Community access.
Als Provinciale Raad zou ik daarnaast zeker contact zoeken met Stichting Pameijer om te
leren van hun jarenlange ervaring met hun uitwisselingsprogramma en hun contacten in New
York.
Contact en de expertise van Howie the Harp zou verder verspreid kunnen worden in
Brabant. Zij kunnen als geen ander de visie, het nut en de aanpak van
ervaringsdeskundigen overbrengen. Steve Coe komt zowel in april als in het najaar
2011 naar Nederland.
Contact met Alternatives Unlimited inc. kan goed opgepakt worden. Dennis Rice (CEO)
heeft aangeboden om naar Nederland te komen en hier lezingen te houden omtrent
hun aanpak van Sociale inclusie
Rest mij nog te zeggen dat deze studiereis een enorme ervaring voor mij is geweest. Het
heeft mij gesterkt in de richting van het “empowerment-denken” dat van belang is voor elke
persoon of organisatie in de samenleving.
Ik wil bij deze alle organisaties in Amerika bedanken voor hun gastvrijheid, hartelijkheid en
openheid. Zij hebben er mede voor gezorgd dat ik duidelijk heb gekregen op welk manier ik
mijn masterthese aan ga vliegen.
Tot slot wil ik stichting Pameijer, en in het bijzonder Thijs Dekkers en Mirjam Hopmans ,
bedanken dat ik met hun organisatie mee mocht liften en deelgenoot mocht zijn van de
contacten en ervaringen die zij reeds hadden met de organisaties in New York.
Bedankt!
Mieke
Essay studiereis New York City 2011
33
Bijlage 1
Organizations to visit: 1 2 Baltic Street A.E.H., Inc. Community Access, Inc. 250 Baltic Street, 1st floor 2 Washington Street, 9th Floor Brooklyn, NY, 11201 New York, NY 10004 www.balticstreet.org www.cairn.org Contactpersoon: Steve Duke Contactpersoon: Steve Coe [email protected] [email protected]
T 718-855-5929 T 212-780-1400
3 4 Alternatives Unlimited Inc. Job Path Inc. 50 Douglas Road, 22 West 38th Street, 11th floor Withinsville, MA 01588 New York, NY 10018 www.alternativesnet.org www.jobpathnyc.org Contactpersoon: Dennis Rice Contactpersoon: Fredda Rosen [email protected] [email protected] T 508-266-6509 T 212-944-0564 5 6 YAI network CapacityWorks 460 West 34th Street 25 West 81st Street 16-B New York, NY 10001 New York, NY 10024 www.Yai.org www.capacityworks.com Contactpersoon: Josh Rubin Contactpersoon: B. Mounth [email protected] [email protected] T 212-273-6191 T 212-362-9492
Essay studiereis New York City 2011
34
Bijlage 2
Week schedule 7-14 februari in New York
Dagindeling Afspraken Acties
Auto is gehuurd voor 8 februari Budget Car
Maandag 7 Vertrek Schiphol 10.13 uur
Aankomst 13.00 uur NYC Hotel Milford Plaza
Dinsdag 8 Hele dag 07.00 uur vertrek
Alternatives Unlimited Inc. in Withinsville Massachutes
Auto halen om 7.00 uur bij Budgetcar
Woensdag 9 Ochtend Middag
Vrije dag Werken aan verslaglegging
Donderdag 10 Ochtend 09.30 – 11.00 Middag Avond
Job Path Inc. Howie the Harp Zakendiner met Community Access
Vrijdag 11 Ochtend Middag
Housing Community Access Work Community Access YAI Network om 16.00 uur
Zaterdag 12 Ochtend Middag
Werken aan verslaglegging Beth Mount 12.00 uur
Essay studiereis New York City 2011
35
Zondag 13
Vrije dag/ Vrije dag
Maandag 14 Ochtend en middag Avond
Baltic Street Vertrek JFK om 22.00 uur