ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so...

43
Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM 1 LEARNING PACK 1: ENERGY IN SOCIETY PP (Pangasinan Physics) SM

Transcript of ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so...

Page 1: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

1

LEARNING PACK 1:

ENERGY IN

SOCIETY

PP (Pangasinan Physics)

SM

Page 2: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

2

ENERGY IN SOCIETY

Overview

Masantos ya Agew! Aya so mabetbet ya pangigalgalang tan panag-abet

na balon agew. Ta piano mas masigla tan maksil so pakalikna na petang tan

sikat na agew, nepeg ya paway tayo ed abong. Nanengneng ti iray tanaman,

saray ayep, tan saray kakaabay ya minanabang met tan maliket ya nasisinigan

na petang na agew.

Diad sayan module naaralan tayo so nipakar ed “energy” o kukuriente ya

sikato so sangkapegleyan ya tema ed pakatalos tayo na Physics. Naantaan tayo

diad panaral tayo so “role” na energy o kuriente ed karakelan(society) tan diad

panprogreso na totoo manlapud nen saman anggad natan. Naantaan tayo met

so ipangkokonekta o impantutugyop o impansusuldong na energy o kuriente

ed technology tan karakelan(society). Nagamuran tayo met so ediya ya say

intiron energy ed mundo et aga ya nababawasan o naaaruman,tan aga ya

nauuman. Pigaran aktibidades so ginawa parad sikayo piano naibaan kayon

nagamuran iray “goals”. Ed sarayan aktibidades, say kultura, tradisyon tan

amin ya gawgawa ed Pangasinan so usaren pian natalusan tayo so Physics.

LP 1

Suggested time allotment: 6 to 10 hours

Panun ton naimatunay pansusuldong o pantutugyop na terminon

Physics, Energy, Technology, Society no usaren so apatiran ibalbaleg na

Pangasinan a singa say Bangus, Bagoong, Bokayo tan Dayat?

Panun ton ipakabat ed karakelan so maong ya pansansia na energy no

maong met so pansansia na totoo ed kultura’y Pangasinan?

Page 3: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

3

http://avrotor.blogspot.com/2011/06/peoples-green-revolution-agribusiness.html (downloaded April 2012)

Unaan ya Aralen:

Impangtutogyopa’y Physics

Page 4: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

4

Unaan ya Aralen: Impangkokonektay Physics

No manbakasyon iray taga

Manila tan aray arom ya totoo ed

Pangasinan, aya so begtan nagagawa

so masamit ya panangan na Bonuan

Bangus (sarag ton sinigang, inkalot o

imprito), isawsaw ed Bagoong ya

ginawa ed Lingayen. Manpalamis na

pigaran tegteg na masamit ya

Bokayo diad mapalpalnan siplog na

dagem tan malinew ya danum na

Dayat – Lingayen gulf. Aya so

karakepan ya nagamuran na

siopaman ya mambakasyon ed

Pangasinan. Sikatoya met so nikinon

tan nibalbaleg na taga Pangasinan.

Mintras ya maliket

tayo ed popularidad na

produkto tayo,

nengnengen tayo met iray

arom ni ya produkto tan

gawgawa tayo diyad

Pangasinan tan no

nayarin usaren ira ya ed

pan-aral tayo na Physics.

Dakel ed sikayo so

naiirapan ta ambabangil

so pantutungtungan ya

singa say force, power, tan

energy. Pero no bilang et

naaral tayo so Physics ya

say usaren tayo et saray gagawaen ya binalegan tayo, ampano mas mainumay

ya talusan. Sarag ton naala tayo so intiron konsepto mintras ya manuusar

Figure 1: Mapa na Pangasinan http://www.mapsir.com (downloeaded April 12012)

Figure 2: Produkto http://avrotor.blogspot.com/2011/06/peoples-green-revolution-agribusiness.html (downloaded April 2012)

Page 5: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

5

tayo ray karaanan ya materyales tan gawgawa na saray mamatakken ed lugar

tayo. Diad saya, mainumay tayon talusan so Physics tan mibansag ni naiyatol

tan nakompone ti ni iramay gawgawan karaanan ta sikaraya met so

mangikakabat ed arom ya totoo no siopa ray Pangasinenses.

Diad Activity No.1, nengnengen tayo no panun to ya pantutogyopen o

pansusuldungan iray termino ya Physics, Technology, Energy tan Society.

Nengnengen tayo panun ton karakep so panagtalus tan panaral na Physics no

say usaren tayo et saray abalegan tayo ed Pangasinan ya singa say Bangus,

Bocayo, Bagoong tan say malingas tayon Dayat. Naimatunan ti met ed saya no

panun ton kinumpone na aray mamatakken (saray bai tan laki) tayo ira yan

kayamanan na Pangasinan.

______________________________________________________________________________

Objectives:

Diad sayan aktibidad, say naantaan tan nagamuran yo ran manaaral ya

ogugaw et:

1. Mananap na pantutogyop o pansusuldong na saray terminon Physics,

Society, Energy tan Technology diad panagusar na kultura tan gawgawa

na Pangasinenses singad say Bagoong, Bangus, Bocayo tan Malingas ya

Dayat;

2. Panliket na ogugaw no panun ya kinumpone daray mamatakken so

tradition tayo ran Pangasinense ta piano anggad natan tan diad

onsublay ya henerasyon et makaimatun ni ray gawgawa ran abelegan

tayo.

Physics Connections!

Activity

1

Page 6: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

6

Materials:

pansulat

manila paper

pan-kolor

pentel pen

Procedure:

Pitutongtong

1. Manggawa ni listaan da ray tepeten ed saray matatakken antis ya

mitongtong.

2. Ipila iray bai tan laki diad listaan na katungtungen.

3. Nayari met ya ipila iray yan tepet:.

a. Anto ray produkto na Pangasinan ya kabkabat na arom ya totoo?

b. Anto ray sansananuey ya kagagawa piano namantene so maong ya

panag-negosyo ed sa rayan produkto?

c. Panun ton makaalay pangkaabigan ed sarayan produkto?

Konsepto’y totoo

1. Mannunot kayon amin na termino ya sarag ton i-konekta o isuldong ed

samay terminon Physics.

2. Isulat yo la rayan termino tan nunot yo no panun ton isuldong ed samay termino ya Physics. Manusar tayo’y “mind map” piano naipanengneng

tayo so pangkakonekta daratay termino ya insulat yon akapaliber ed samay terminon Physics.

3. Say listaay termino et nepeg ya akapila irayan termino:

i. Technology ii. Energy

iii. Society iv. Bagoong, Malingas ya Dayat, Bocayo and Bangus

4. Manlapud amin ya naantaan yo ed say pitungtong yo ed matatakken,

manggawa kayoy “concept map o mind map” ed manila paper

5. I-drawing yo so “concept map” o “mind map” ed say manila paper

6. Manpili kayod ulupan yo no siopa so mangirepresenta na ginawa yon “mind map o concept map” ed saray arum ni ran grupo.

Page 7: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

7

7. Say pang-grado na saray ginawa yon mind map o concept map et ibase ed sarayan kategorya. Balet sikayo so mangiyan na gabay yon komento

ed kada grado.

Organization (pantutogyup o pansusuldong)

Content (say kargan konsepto)

Creative presentation (karakep na pampanengneng o pamprisenta)

Communicating the output to class (balibalin panagsalita )

RUBRIC ON CONCEPT MAPS

Criteria 4 3 2 1 Score

Straktura

(Structure)

Pantutogyup o

Pansusuldong

(Relationships)

Pan-esplika

(Exploratory)

Panagsalita

(Communication)

TOTAL

©2004 by the Regents of the University of Minnesota and Barbara Martinson. All rights reserved. The University of

Minnesota is an equal opportunity educator and employer. Published with permission by the Digital Media Center

(DMC), Office of Information Technology. This publication/material can be made available in alternative formats for

people with disabilities. Contact the DMC Communications/Marketing Coordinator at (612) 625-5055 or

Page 8: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

8

Guide Questions:

Q1: Antoy ginawa’y ulupan o grupo yo piano makapanggawa or makapantugyop kayo na “concept map”?

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Q2: Anto ray aral nipaakar ed say pangtutogyop o pansusuldong na termino

so adiskobre o naantaan yo nen nanggawa kayo’y “concept map”? ______________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Q3: Panun ton papablien na matatakken so kultura tan tradisyon na

Pangasinan? Panun ya sarayan kagagawa et unpaway ya makapanpreserba

tan kompune na aray kayamanan tan kultura na sakey ya lugar.

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

Page 9: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

9

Content Performance Presentation TOTAL

Objective(s):

Name

Score

Year and Section

Group Number

Date Performed

Date Submitted

Name of Teacher

Interview Protocol

Activity 1: Physics Connections! WORKSHEET

Page 10: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

10

Answers to Guide Questions

Mind Map

Page 11: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

11

Say Physics et makapantugtugyop o makapansulsuldong ed ami – amin

amon kagawaan o matter. Amay apatiran abalegan tayon produckto’y

Pangasinan (Bangus, Bocayo, Bagoong tan Malingas ya Dayat) so marakep ya

modelo na pansulsuldong na Physics. Amay panagpalin na bangus et

manuusar na simple machines, amay malingas tayon dayat et naipanengneng

so daluyon (waves) tan energy. Samay bucayo balet naipaimaton so thermal

energy tan panagsukat (measurement concepts). Say kutit, say panaggaway

bagoong ya manusar na konsepto na fermentation. Nakumpleto labat ira yan

proseso, no manusar so totoo na technology ya mandedepende met ed energy.

Say energy so manunaan ya elemento parad maabig ya panaggawa ray

produktoy Pangasinan. Say arum ya produkto tayo singa samay sundot

kulangot, kalamay, tan iray nakan ya gawad ansapket et mainumay lan

gawaen natan ta wala la ray modernon kagawaan ya manusar met na energy.

Nen saman ya panaon say panagkalukor o tabal na labi et manusar ni

lampara. Pero natan balet ed say usaren dala et LED (Light Emitting Diode) lan

silew. Nen saman, panapanaon labat so Bangus ta no dakel so erel da ray

sumisigay, et anggapo’y napangiyatolan da. Nabulokbulok labat tan ibabantak

da la. Natan balet wala lay angkakabaleg ya freezer ya manuusar na kuriente

katon mabayag ya napinabangan na sumisigay iray bangus tan arum nin narel

da.

Say unsublay ya aktibidad, nanengneng tayo no iner so panlalapuay

kuriente (energy) na Pangasinan. Nanengneng tayo met no panun ton

pinmrogresso ray panlalapuay kuriente, manlapod nen saman ya panaon.

______________________________________________________________________________

Objectives

Diad sayan aktibidad, say naantaan tan nagamuran yo ran manaaral ya

ogugaw et:

Connecting Physics with ENERGY, TECH, SOCIETY

Activity

2

Page 12: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

12

1. Makapangibaga no panun ton say Physics et makapitugyop ed konsepto

na kuriente o energy;

2. Makapanpanengneng no panun ton say local ya produkto et nausar tayo

ya makapitugyop o makapansusuldong na terminon Physics ed saray

arom ya termino singa energy, technology tan society.

Materials

pansulat

manila paper

pan-kolor

pentel pen

Procedure

P3 (Pangasinan Power Plants)

1. Mananap kayo ray materyales ya makapampakabat ed sikatayo ed Coal-

Run Power Plant ya walad Sual tan amay Hydroeletric Power Plant ya

wala balet ed San Manuel, Pangasinan.

2. Detalyadon mananap nipaakar ed Coal-Run Power Plant diman ed Sual

tan say Hydroelectric Power Plant (San Roque Dam) ed San Manuel,

Pangasinan Mantepet kayo ed saray matatakken, saray bai tan laki yo no

kapigan tan panun ya nipaalaguey ira yan power plants.

3. Iyan yo ray nala yon detalye ed samay “chart” ya walad worksheet.

Page 13: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

13

Guide Questions:

Q1: Manlapud saray nala yon detalye na power plant antora’y konektado ed

isyu na karakelan (society)?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Q2: Anto ra balet so items ya konektado o dino akasentro ed technology?

Dinan balet iray konektado ed Physics?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Q3: Panun yon ikonekta o idalatdat so detalye ya naantaan yo nipaakar ed

power plants tan saray termino ya singa technology, energy and society?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Ipakabat so P3

1. Manggawa kayo na bookmark o anggano antotan ya materyales ya

pangkampanya, tapiano naipakabat ed saray totood Pangasinan iraya’y

power plants ed lugar tayo.

2. Ipila yo met ed desenyo yo no panun to ya makatulong iray totoo na

namantini so karakep da ray power plant tan nabawasan so makapoy ya

nagagawa na power plant ed say “environment”.

3. Sarag yo met ya ipila no panun ton mas naparakep na totoo irayan

power plants.

Page 14: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

14

4. Walay tatawagen ya rubric scoring guide ya nausar yo piano mintras ya

gagawaen yo so proyekto yo et anta yo ira’y pangkaabigan na gagawaen

yo. Aya met ya guide so usaren na maistra tan maistro yo piano

makapangiter ira’y grado yo.

Q4: Anto ni ray arom ya nagawaan na totoo piano naipanengneng da so

pangkaibagan ya nanaala tayod power plants? Panun tayo ya bangatan iray

totoo ya pablien tan kawananen da ra yan technolohiya pian napinabangan

tayo tan saray anak na anak tayo ra naani, ed panakar na panaon?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Page 15: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

15

RUBRIC SCORING GUIDE

CATEGORY 4 3 2 1 Score

Say Karga

Content

(20%)

Desenyo tan

Ingka-original to

Design and

Originality (20%)

Impangkonektad

Physics

Physics

Connections

(30%)

Inusar ya

Pambakabat

Advertising

Materials

(40%)

TOTAL

Page 16: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

16

Content Performance Presentation TOTAL

Objective(s):

Table 1. P3- Pangasinan Power Plant Details

Detalye na Power Plant SAN ROQUE DAM

(San Manuel, Pangasinan) COAL-RUN POWER PLANT

(Sual, Pangasinan)

Anto so itsura to tan arom ya pangkakabatan ed sikato?

Kapigan ginawa tan nilokasan?

Siopay akanggawa o nanpagawa?

Anto’y kapasidad to tan nagagawa ton kuriente?

Anto’y dutak ya iter to (waste/by product) tan panun dan eekalen o lilinisan?

Anto ray epekto na power plant ed kakaabay tan kakanayon?

Name

Score

Year and Section

Group Number

Date Performed

Date Submitted

Name of Teacher

Activity 2: Connecting Physics with Tech, Society & Energy WORKSHEET

Page 17: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

17

Anto ray lugar ya nasisirbian to yan power plant?

Anto ray arum ya kamaungan o kaabigan ya naiiter na power plant?

Desenyo na Bookmark

Page 18: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

18

Answers to Guide Questions

Page 19: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

19

Natan anta yo la no

panun ton naibubunog so

kuriente o energy ed

Pangasinan? Duwara so

power plants dia ed

Pangasinan. Say sakey et

walad Sual ya tatawagen ya

Coal-run tan samay sakey

ni et walad San Manuel,

Pangasinan ya tatawagen

balet ya Hydroelectric

power plant ya say

panlalapuan na danum to

et diad San Roque Dam.

Diad kawanan

nanengneng yo so itsura na

loob na Coal-run power

plant. Pigaran makina so

dadalanan na coal o uring

insan manmanliw ya

kuriente ya ibunog na

transmission line. Aliwan

kuriente labat balet so

produkto na Coal-run power

plant. Wala met so tatawagen

dan dutak o by-product o

waste. No sukaten tayo so energy to may uring pareho met so panpilaen tayo

may energy ya kuriente tan amay dutak o by-product. Ed saya nanengneng

tayo ya say energy et aga nababawasan tan aga naaruman. Singa say inaral yo

nen unaan ya taon yo ed high school, nasasalatan labat so porma o itsura to

pero aga niduduma ed sama’y daan ya kabaleg to.

Figure 3: Produktoy Pangasinan http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=1436880 (downloaded April 2012)

Figure 4: Coal-Run Power Plant http://catalog.flatworldknowledge.com/bookhub/reader/4309?e=averill_1.0-ch05_s05

(downloaded May 2012)

Page 20: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

20

Anggano balet ya say arom ya totoo et say anta da tan say pakaanta da,

et dakdakel so makapoy ya iter na planta, dakel met so naala tayon kaabigan.

Natan ya moderno lan amin tan mas natatalusan da ray nagagawa ed

“environment” tan kabibilay da, mas mainumay ya makaaral iray ogugaw na

balon nakaukulan ya naantaan lapod energy tan technology. Mintras ya

dakdakel ni so tradisyon tan gawgawa da ray totoo ed Pangasinan balet mas

anta da la natan no anto ra so asingsinger ya labay ton ibaga nipaakar ed

science. Anggano ag ti la masyadon maninisya ed iray anyani, wala ni ray

siansia tayon papabliin ya gawgawa singa say Baile, Perya tan Libot ya natan

et nipankasakey tilad tulong ya nagagamuran tayod sara’y anta tayo nipaakar

ed science, physics, technology and energy. Anto ni ray anta yon gawgawa tayo

ran Pangasinense? Labay yon naantaan niray arom?

Say kumatlon aktibidad so mangipakabat o mangipaanta na sara’y

karaanan ya gawgawa tan tradisyon na Pangasinenses. Dia ed sayan aktibidad

nanengneng tayon maong no anto ray pananisya da ray matatakken tayo tan

makapangituro tan nabitla tayo ray scientific theories tan scientific laws ya

nipaakar ed sara yan gawgawa tan pananisya ra. Say sampot met ya

nakaukulan tayon naantaan et no anto ray niduma ed scientific theories tan

scientific laws.

______________________________________________________________________________

Objectives

Diad sayan aktibidad, say naantaan tan nagamuran yo ran manaaral ya

ogugaw et:

1. Naantaen yo ira’y pananisya tan gawgawa tayo ran Pangasinense;

2. Makapangibaga kayo no antoran scientific theories tan scientifc laws so

nauusar tayon mipareho ed sarayan gawgawa tan pananisya;

3. Makapangibaga kayo ray pidumaa’y scientifc laws ed scientific theories.

Localizing Scientific Laws and Theories

Activity

3

Page 21: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

21

Materials

pansulat

manila paper

pan-kolor

pentel pen

Procedure

1. Diad ulupan yo, mannunot so sakey tan sakey na saray dakerakel tan

nidumaduma ran pananisya tan gawgawa da ray ateng yo tan bai tan

laki yo ra. Ta pian mas dakel ni naala yo ran tradisyon da, sarag yon

mantepet ed saray matatakken ed lugar yo tan sarag yon mantepet ya

panagbilay da manlapo nen saman ya anggad natan. Sarag yo met ya

itepet no anto ran kagawaan so uusaren da ya anggad natan et uusaren

da ni ya siansia.

2. Kada sakey ya pananisya or gawgawa, nonot yo no anton scientific law or

scientific thoery so mipareho o niusar ed saya.

3. Isulat yon amin sirin so irayan nalnala yo ran data tan ideya ed page 21.

Guide Questions:

Q1: Naantaan yo iray mipareho tan piduman da ray scientific laws o scientific

theories ed sara may insulat yon pananisya, gawgawa tan tradition?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Q2: Panun yon pidumaen so scientific theories ed scientific laws?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Page 22: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

22

Content Performance Presentation TOTAL

Objective(s):

Table 1. Laws or Theories?

Pananisya, Gawgawa, Kagawaan tan Tradisyon

Scientific Law Scientific Theory

Name

Score

Year and Section

Group Number

Date Performed

Date Submitted

Name of Teacher

Activity 3: Localizing Scientific Laws and Theories WORKSHEET

Page 23: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

23

Answers to Guide Questions

Page 24: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

24

Say scientifc laws et kakabatan ya nipaakar ed panagsinop na “nature”.

Say scientific theories balet et pinankakasakey ya balbaleg ya laman na

kakabatan (body of knowledge) ya kaiba iray asalsali la ran hula tan masinop

ya “nature”. Say scientific theory mas baleg so sakop to nen say scientific laws.

Ingen, say scientific laws et singa walad loob na sular na scientific theories.

Saray scientific laws et tugtuwa ira, pero saray scientific theories balet et tuwa

ed saman ya nibagan panaon ya akaantaan man ya theory. Balet no walay

balon naantaan ya kontra ed samay theory, sarag ton nasalatan na balo. Say

sakey ya ehemplo ed saya et amay datin tatawagen dan Continental Drift

Theory (amay pananisya ya say amin ya kontinente et nankokonektaan tan

tatawagen ya “supercontinent”) ya mangi-esplika kuno met no panun ton

unyeyegyeg tan aporma ira’y kontinente. Natan asalatan la na Plate Tectonic

Theory (aya may theory ya mangibabaga ya say sengeg no akin et wala ray

yegyeg et say galaw na dalin ya tatawagen ya “plates”).

Wala ray kamaongan ya anta tayo ray pananisya tan gawgawa tayon

mangipapanengneng na scientific laws, principles tan theories. Say gabay ton

ibaga sirin et sarayan pananisya tan gawgawa tayo et aga met niduma ed

scientific laws, ya mangi-iter na masinop ya kakabatan. Say sarag to nin ibaga

et nayari tayon usaren irarayan gawgawa ya pambangat ed saray ugugaw tan

arom ya totoo, ta piano nagamuran tayo ya karakelan ed saray kanayon tan

kabaleyan tayo et scientifically literate tan updated. Diad saya nausar so daan

tan karaanan tayon pananisya tan gawgawa ed mas sayantipiko ya kontexto

piano mas marakep so panagbilay tayo. Say marakep met ed saya et na-

preserba tayo no anto ray naimatonan tayo ra nen saman nin gawgawa,

pananisya tan tradition. Sakey ni et napabuna tan napasimbalo o napaabig ti

ni iray produkto’y Pangasinan mintras ya aaralen tayo so Physics.

Page 25: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

25

Kumaduan Aralen:

Panagsukat tan Sukat

Figure 5: Panagpalin na Bangus http://www.asensopangasinan.com/festivals/patupat-festival-of-pozorrubio-pangasinan/(downloaded April 2012)

Page 26: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

26

Kumaduan Aralen: Panagsukat tan Sukat

Sakey ya ibalbaleg na Pangasinan et iray dayat ya malinglingas. Amay

litrato ed tagey et litrato’y itatagey na agew ed Lingyen Gulf! Diad dayat na

Lingayen met nan-landing si MacArthur nen saman ya panaon nen gyera ya

hapon. Diad sayan dayat tan diad arom ni ran dayat na sakop na Lingayen so

panlalapuan na sira tan amin ya lama’y dayat ya ilalako ed tindaan. Diad

sarayan dayat met so bakasyonan daray sangkaili tan arom ya torista.

Dakdakel so pananisya nipaakar ed kagagawa na aray dayat diad Pangasinan.

Diad Lingayen wala ray dakel so tongtong tan istorya da ray matatakken ed

sayan dayat. Dakdakel met ingen so isesebel dan gawaen no uunlad dayat.

Figure 6: Pansikat na Aguew ed Lingayen Gulf (http://www.flickr.com/photos/storm-crypt/409870353/-downloaded April 2012)

Page 27: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

27

Gabay yon naantaan no anto ra yan aga nayarin gawaen ya ibabaga da ray

matatakken? Galila sirin tan nengnengen tayo ra ya mintras ya manusar tayo’y

tatawagen dan Scientific Method tan teknik na panagsukat.

______________________________________________________________________________

Objectives

Diad sayan aktibidad, say naantaan tan nagamuran yo ran manaaral ya

ogugaw et;

1. Naantanan da ray amin ya parte na scientific method;

2. Naantaan da no panun ton mantepet na maong a tepet nipaakar ed

saray naiimatonan da;

3. Makanonot tan makagawa kayo na sarag ton ibat ed samay tepet tayo

ya tatawagen dan hypothesis;

4. Makanengneng tan makagawa kayo na remedyo no panun ton

naebatan may tepet tayon panun ton ipanengneng no susto may

anunot tayon sarag ton ebat;

5. Makapangibaga kayo’y ebat ya sakop to ray arum ya penomena ya

tatawagen dan hypothesis.

Materials

pansulat

manila paper

pan-kolor

pentel pen

The Scientific Method – Lingayen Gulf Context

Activity

4

Page 28: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

28

Procedure

1. Mitrabaho kayo ed saray kaulop yo ra piano nagawa yo ray dakel ya

trabaho ed sayan aktibidad. Manpili kayo ed sara may paninisia tan

pamahiin, ya imbaga da ray matataken ed sikayo nen gagawaen yo’y

kumatlon aktibidad. Sarag to met ya mantepet kayo ed saray sumisigay

tan managtabal ditan ed lugar yo no anto so sangkapapablian dan

pamahiin o pananisya nipaakar ed dayat na Lingayen. Isulat yon amin

sirin so naantaan yod sikara.

2. Imatonan yon maong iray anengneng yo tan nala yo ran ebat daray

atepetan yo. Nengneng yo met ya maong iray na-obserbaan yo. Nonot

yon maong met no panun yon gawaen ya tepet so arata’y a-obserbaan yo

tan aray nala yo ran ebat daray sumisigay. Isulat yo tan ya “tepet” ed

samay papel ya unsublay ya tatawagen ya worksheet. Aya may ibabaga

da ray scientist ya “Problem”.

3. Anto ray nayarin i-ebat ed samay “Problem” yo? Isulat yon amin sirin so

sarag ton ebat ya nayarin makaebat ed sama’y “problem”. Aya may

tatawagen dan “Hypothesis”.

4. Panun yon naantaan no sarayan ebat yo et suston ebat ed samay tepet

yo? Say pampaneknek no gabay ya nengnengen no susto so ebat ed

samay tepet et tatawagen dan “Testing”. Say testing et sarag ton man-

tepet tepet (man-survey) o man-eksperimento. Nengneng yo sirin no

susto may inyebat yo ed samay tepet. Isulat yo no panun yon i-testing o

paneknekan may ebat yo ra.

5. No bilbilang et samay naobserbaan yo ed pan-testing o paneknek yo et

pareho ed samay inyebat yo (Hypothesis), ayan naobserbaan yo sirin so

ebat ed samay tepet (Problem) yo. Say tawag balet ed saya et

“Conclusion”.

6. Saray conclusion no i-proklama ira ya sakopen daray arom ni ran

gawgawa ya kapareho ed samay testing, pero aga inyusar ed testing say

tawag balet et “theory”. Natan isulat yo lamet ed samay worksheet yo.

7. Sarag yo la natan ya kompletoen so chart ed samay worksheet yo.

Nanengneng yo met no anto so ebat ed sama’y tepet yo nipaakar ed

samay pinabpabli na totoo ya pananisya tan pamahiin ed dayat na

Lingayen.

Page 29: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

29

Guide Questions:

Q1: Anto iray nagamuran yon aral o ideya nen gagawaen yo yan kumapat ya

aktibidad?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Q2: Manisya kayo ya no bangatan iray Pangasinense manpasimbalo so

panagbilay da tan nauman ni so panagdisposisyon da unong ed nandoroman

situasyon tan penomena?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Q3: Panun yo kasin baloen o aruman so naaral da piano mapasinbalo met so

aral na totoo ed science tan napreserba tan napagnayon tayo ni so kultura tan

tradisyon na Pangasinan?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

Q4: Anton pangkamaongan so naala tayo’d sayan kumapat ya aktibidad?

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

Page 30: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

30

Objective(s):

Scientific Method The Lingayen Gulf

Observations

Problem

Hypothesis

Name

Score

Year and Section

Group Number

Date Performed

Date Submitted

Name of Teacher

Content Performance Presentation TOTAL

Activity 4: The Scientific Method-Lingayen Gulf Context WORKSHEET

Page 31: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

31

Test

Conclusion/Theory

Answers to Guide Questions

Page 32: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

32

Say Scientific Method et wala ray tutuntonan o steps ya epektibo ed

panag-kalap, panag-apiger, tan panag-usar na totoo ed science tan arom ni ran

pinapablin impormasyon.

No say pangituonan tayo na atensyon et say dayat na Lingayen no

usaren o gawaen tayo’y scientific method. Nanengneng tayo ya no panaaralan

tila’y scientific method makaaral ti ni tan napapabli tayo ira’y kultura tan

tradisyon na Pangasinan lapod say dayat mismo na Pangasinan so impokus

tayo. Say panusar tayo’y scientific method so mangiyakar ed sikatayo, tan

mangiter na esplinasyon, tan rason ya scientific. Diad saya makala tayo ray

aral ed science ya say pokus tayo et say kultura tan tradisyon na Pangasinan.

Page 33: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

33

Dakel ed produkto na Pangasinan so nakaukulan ya sukatsukaten piano

marakep so impakabalkot tan masanting o marakep met ya ilako. Say bokayo

ya gagawaen ed Lingayen (Pangapisan Sur) so sakey ya produkto ya mankaka-

ukulan na panagsukat. Nengnengen tayo sirin no panun ton sukaten so

bokayo.

_____________________________________________________________________________

Objectives

Diad sayan aktibidad, say naantaan tan nagamuran daray manaaral ya

ogugaw et:

1. Naantaan yo ira’y tekniks na panagsukat;

2. Naantaan yo tan nasali yo’y mansukat;

3. Naantaan yo’y kamaungan na makatalos iray pangasinan tan

makatalos met irad english.

Figure 7: Bukayoy Lingayen (http://phildel.multiply.com/photos/album/15/Region_I_Ilocos_Regions_delicacies# | downloaded April 2012

Measurement (Panagsukat)

Activity

5

Page 34: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

34

Materials

pansulat

worksheet

ruler

weighing scale o triple beam balance

Procedure

1. Unla kayo diad tindaan ed baley tan mangaliw kayo ray

a. sakey balkot na bokayo ya malimpek

b. sakey balkot met na bokayon rectangulo

c. sakey ya patupat

d. puto ed calasiao

e. sakey ya tupig

2. Sarag to met ya mangibaga kila no siopa ed myembro’y ulupan yo so

mangawit na arayan kakanen.

3. Kasabi yo ed iskwelaan lukasan yo tan mangala kayo’y ruler.

4. Sukat yo ray giligilig to (dukey tan kapal to) no retangulo.

5. No malimpek balet sukat yo’y dukey tod pegley (diameter).

6. Insan manusar kayo na timbangan tan sukat yo’y belat na balang

sinansakey ya inawit yon nakan.

7. Iyan yon amin may asukat yo ed samay worksheets yo.

8. Salatan yo na arum ya unit iray asukat yo.

Page 35: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

35

Guide Questions

Q1: Nonot yo pa no panun ya napinabangan na manag-gawa ira yan kanen so

duga o parepareho so sukat da ra yan ilalako dan produkto?

Ebat ed Pangasinan Answers in English

Q2: No pangkamaungan sirin so nasusukat na duga o susto irayan produkto’y

Pangasinan anto’y proyekton nai-recommenda yo piano napaabig ira yan

produkto?

Ebat ed Pangasinan Answers in English

Page 36: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

36

Content Performance Presentation TOTAL

Objective(s):

Produktoy Pangasinan Sukat ed centimeter

(cm) Sukat ed meter

(m) Sukat ed inches

(in) Belat

(g)

Rectangulo ya bokayo

Bilugan ya Bokayo

Patupat

Puto’d Calasiao

Tupig

Name

Score

Year and Section

Group Number

Date Performed

Date Submitted

Name of Teacher

Activity 5: Measurement (Panagsukat) WORKSHEET

Page 37: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

37

Answers to Guide Questions

1.

Ebat ed Pangasinan Answers in English

2.

Ebat ed Pangasinan Answers in English

Page 38: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

38

Say panagsukat o measurement et sakey ya prosesso ya pangkumpara

na sakey ya aga antan sukat ed samay anta ya sukat. Amay anta tayon sukat,

standard. Amay agtayo anta ya sukat, say tawag et unknown. Say panag-aral

na panagsukat et tatawagen tayo balet ya metrology. Duara so mabetbet ya

panaaralan ya sistema’y panagsukat. Say sakey ya tatawagen dan sistema’y

panagsukat et English System. Amay sakey ni balet et tatawagen dan Metric

System. Sarayan dua so mabetbet ya uusaren na sistema’y panagsukat na

scientist tan arom ni ran totoo. Natan balet say uusaren tayo la et sama’y

tatawagen dan System International (SI). Walay duaran kategorya balet na

SI. Say sakey et tatawagen ya MKS (meter, kilogram, second) ya uusaren no

angkakabaleg so sukaten. CGS (centimeter, gram, second) balet so uusaren no

angkekelag so sukaten.

Ta piano makapansukat, nakaukulan ya anta yo iray sarag ton usaren

ya kagawaan. Araya may tatawagen ya measuring tools. Uusaren so measuring

tools no say aalaen moy sukat et iramay tatawagen ya fundamental o basic

quantities. Pituran ami-amin so pinili tan impakabat da ray ulupa’y scientist

ya fundamental quantities. Say arom ni ra ya quantities et tatawagen balet ya

derived quantities. Araya balet so walay mathematical operation ya akapila

piano naala ira yan quantities. Singa bilbilang say density, naalam labat ya no

i-divide mo may mass (belat) tan sa may volume (kabaleg). Kanyan no derived

quantity, wala lay mathematical operation tan pang-kokombinaen da la iray

ambabangil ya fundamental quantity. Ira ya may tatawagen ya fundamental

quantities:

Page 39: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

39

Fundamental Quantities

Fundamental Quantity Simbolo Unit Pansukat

Length (dukey) l meter (m)

Mass (belat) m kilogram (kg)

Time (oras) t Second (s)

Elecric Current I Ampere (A)

Amount of Substance A Mole (mol)

Luminous Intensity L Candela (cd)

Temperature T Kelvin (K)

Page 40: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

40

No bilbilang et gabay yo’y mangaliw na inasin ya 200 grams tan agamang

ya 2 kg pigaran gramon amin so sinaliw mo ey? Diad saya nakaukulan yon

sananeyan may 2 kg tan gawaen mon grams o sananeyan may grams tan

gawaen mon kg. Say tawag ed sayan gawa et conversion. Mainumay so

conversion no antam iray tatawagen dan salitan isusuldong (prefixes). Araya so

salitan isusuldong (prefixes):

Prefix: Symbol: Magnitude:

Tera- T 1012

Giga- G 109

Mega- M 106

kilo- K 103

hecto- H 102

deka- Da 10

Natan ta antayo la ra yan salitan isusuldong (prefixes), sarag ti la ya

sananeyan may kg ya gram o baliktad met. Panun to balet? Alig yo sirin ya’y

gawaen diad leksab to ya:

Natan itdan takayo’y gawaen ya singa sa may ginawa tayon dati. Isulat

yon amin so solusyon yo tan ebat ed samay worksheet ed untombok ya page.

Prefix: Symbol: Magnitude:

deci- d 10-1

centi- c 10-2

milli- m 10-3

micro- u 10-6

nano- n 10-9

pico- p 10-12

Say unaan isulat may 2 kg ya .... 2 kilo gram.

Samay kilo so tatawagen ya prefix ya say gabay ton ibaga et 103.

Anta tayo ya say mathematical operation et pegluey na 2 tan kilo et

multiplication (times).

Sikaton isulat tayo la natan ya 2 kilo gram = 2 x 103 gram o 2000 grams.

Sirin et say 2 kg et a asananeyan ed grams ya 2000 grams.

Page 41: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

41

Content Performance Presentation TOTAL Content Performance Presentation TOTAL

I-convert yo ran amin irayan quantities.

1. 100 kg = _____ g

2. 250 m = _____ m

3. 5.09 Gs = _____ s

4. 7.254 mm = _____ m

5. 6.78 ns = _____ s

Name

Score

Year and Section

Group Number

Date Performed

Date Submitted

Name of Instructor

Name

Score

Year and Section

Group Number

Date Performed

Date Submitted

Name of Teacher

Activity 6: Conversion WORKSHEET

Aray Ebat tan Solusyon

Page 42: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

42

Pangkakasakey na inaral

Natan ta anta tayo la no panun ton aralen so scientific method tan

measurement (panagsukat) ed konteksto na kultura tan tradisyon na

Pangasinan, sarasarag yo la so makagawa na science investigatory project ya

makapampaaliguas ed saray produkto’y Pangasinan. Marakep ya ideya ta

anggano say pupunteryaen tayo ya paaliguasen et aray lokal ya produkto na

Pangasinan, diad sarayan produkto nakabatan na arom ya totoo ed arom ya

lugar tan arom ya bansa so karakep da. Manlapud saya, makaaliguas so

kabaleyan tayo ra tan say baley tayon mismo. Sakey yan modelon proyekto ya

naisusoldong so termino iran Physics, technology, society tan culture ya

makapamparakep na science literacy da ray totoo tan napreserba ni so kultura

tan tradition na Pangasinan – Aliguas Pangasinan!

Diad unsublay ya Learning Pack say naaralan balet et Energy in the

Environment. Ag yo balet lilinguanan so naaralan yod saya ta usaren yo tan ed

samay unsublay ya aralen.

References:

Science and Technology IV-SEMP: Physics. (2004). Book Media Press, Inc.

Hewitt, Paul. (1989). Conceptual physics (6th Ed.) London: Scoot, Foresman

and Company

Photo credits downloaded April 2012

http://www.watchshopco.com/ladies-mango-watch-p-6331.html

http://www.alibaba.com/product-gs/350361661/AMMETER.html

http://www.qrbiz.com/buy_zs-f70-flame-photometer

http://www.pangasinan.org/

http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?p=80594886

Page 43: ENERGY IN SOCIETY · pan-aral tayo na Physics. Dakel ed sikayo so naiirapan ta ambabangil so pantutungtungan ya singa say force, power, tan energy. Pero no bilang et naaral tayo so

Morales, Marie Paz E (2012) DSEDPHY 11081112 - DLSUM

43

http://www.philtravelcenter.com/philippines/pangasinan.php

http://www.asensopangasinan.com/festivals/patupat-festival-of-pozorrubio-

pangasinan/

http://www.basaldigitalthermometer.com/

http://catalog.flatworldknowledge.com/bookhub/reader/4309?e=averill_1.0-

ch05_s05

http://www.asensopangasinan.com/festivals/patupat-festival-of-pozorrubio-

pangasinan