Encyclopedie van fraude, zwendel en bedrog - integraal - Thierry Debels

8/3/2019 Encyclopedie van fraude, zwendel en bedrog - integraal - Thierry Debels

1/327

Encyclopedie van fraude, bedrog en zwendel

Encyclopedie van fraude 20-11-2006 15:25 Pagina 1


2/327



3/327

Encyclopedie van fraude, bedrog en zwendel

Thierry Debels

Uitgeverij Van Halewyck



4/327

Zoals steeds voor Cathy, Loc, Brieuc en Elouan.

2007 Thierry Debels & Uitgeverij Van HalewyckDiestsesteenweg 71a 3010 Leuvenwww.vanhalewyck.be

Cover: Filip CoopmanFoto voorplat: xxxFoto auteur: xxxDruk: ???

NUR 740ISBN-10: 90 5617 746 xISBN-13: 978 90 5617 746 1D/2007 /7104 /1



5/327

Kinga bood me een baan aan. In haar oude Toscaanse landhuis bij het Balatonmeer wil zij behalve een monkeyroom ook een leugenkamer maken. Een ruimte waar slechts gelogen mag worden. Dit heeft haar op het idee gebracht een Winkel in Leugens te beginnen in de Vaci ut,in het centrum van Boedapest. Een gat in de markt volgens haar.

We bieden het hele assortiment aan, verkondigt ze met een stalensmoel, grote leugens, kleine leugens, dure leugens, we gaan zelfs door-zichtige leugens verkopen en er komt een apart hoekje voor goedkopeleugens, dichtbij de deur.

En wat kost dat, een goedkope leugen? vraag ik.

Oh, honderd forint of zoiets, maar dan heb je het over de categorie debrug stond open, ik moest overwerken. De prijs hangt af van het be-reik. Als de leugen slechts voor n persoon bedoeld is, zal die niet duur zijn. Naarmate de leugen door meer mensen geconsumeerdwordt, gaat de prijs omhoog. Politieke leugens, ministrile leugens,medialeugens zullen hl duur zijn. Niemand is beter; in grote leugenszijn we onverslaanbaar.

En wat is mijn rol? vraag ik.

Achter de kassa. Jij verkoopt de leugens, met je blauwe ogen. Samenmet Bubu. Die onschuldige blik, dat is wat we zoeken. En een goed ge-heugen; om te liegen heb je vooral een goed geheugen nodig. En maak je geen zorgen, je schrijven schiet er niet bij in want we blijven maar een paar maanden open. Misschien als ik zestig ben, dat ik de winkel heropen. Dan ga ik antieke leugens verkopen.

Ik knik.

Jaap ScholtenAlleen de honden en ik zijn niet Hongaars in NRC Handelsblad

5



6/327

6



7/327

Inhoudstafel

InhoudstafelVoorwoordInleiding

1. AutozwendelOnbetrouwbare garagisten... en klantenTruken van de foorDirk & KrikkePapierwinkel

2. KunstzwendelKunstvervalsingenSalvador Lauryssens

Voor een appel en een eiDe computer weet het beter

3. InternetEven een lijntje uitwerpenCrammingEBay: verzamelplaats voor fraudeurs en oplichters?Betaald maar niet geleverd en omgekeerdEen echte brief van Bank Card Company

4 . Goud, grondstoffen en olieHet onwaarschijnlijke verhaal van Bre-XEr kan er maar een de grootste zijnTwisting by the poolRijke Marc

7



8/327

5. Wijn, whisky & waterEen glaasje biodynamische wijnWijnleugensZelf aan de slag?

6 . Krekels, struisvogels en wagyu shohoU ook een stukje geroosterde wagyu?

7. Boten en bomenKoers zetten naar een rendement van 15 procent?Boompje groot, plantertje dood

8. Vastgoed en grondWilt u ook een lapje grond op de maan?Vastgoed, een steengoede belegging?Over de vastgoedmakelaar niets dan goedsZoekertjesGedeelde tijd

9 . Oplichting door bedrijven

Oplichting nummer 1Oplichting nummer 2Niet netjesKartel

10. Oplichting van bedrijvenDe oplichter als social engineerVertrouwensrelatie met de bankHet snuffelvliegtuigKlein maar jn

11. Producten die niet goed werkenHet basisprincipeMag ik uw banden even uitlijnen?De ZoetronOver trilplaten en antiitsspray

8



9/327

12. NamaakValsmunterijTeleurgestelde Lion King-fansDe prijs van een vals paspoortBestrijding van ValshedenU ook een diploma van Buxton University?De truc met de gouden knopEen neponderneming

13. Criminele bendesKaartje leggen?De OrganizatsiyaGsm-zwendelDe Touareg-bendeDe buur van Balkenende

14. Nepsjeiks, valse politieagenten, echte privdetectives en... my-thomanenOver de nepsjeikCatch me if you can

De mythomaan

15. OpleidingenWordt u al gecoacht?Mind mapping

16. KwakzalversJomanda...... en EmileAnciaux for president!Voor vervulling van uw wensen

17. De essentrekkerNa de plofkippen, de plof-bv Bv ZINKSNIE

9



10/327

18. De bedrijvendokterMario en zijn vrolijke vrienden

19. Boiler en recovery roomsEcht gebeurdWat doet de CBFA?Hoe werkt een boiler room?De man van n miljard

20 . Is een IPO altijd een FLIPO?Free lunch?Pre-IPO-zwendel met Google-aandelen

21. Beursvoorspellers en andere goeroesIs de beurs wel te voorspellen?Over zonnevlekken en Led ZeppelinDe ergerlijkste voorspellers: de fysici

22 . Makelaars, nancile tussenpersonen en adviesbureausOp stap met Eddie Braverman, de Chop House Boy

Ook in Belgi?Dn AnwasU ook een belegging met 300 procent winst?Geen zorgen tot paniek

23. Financile marktenAandelenmarkten: natuurlijke ponzischemas?ObligatiemarktenValutahandel: Operatie Houten StuiverHet fondsenschandaal

24 . LuchtLeef van de windAandelenlease: laat uw spaargeld gigantisch groeienBeleggingshypotheken

10



11/327

25. Advance fee scamsHordenloopHuis-, tuin- en keukenoplichting

26 . Ponzischemas, piramidespelen en MLMOrde op zakenPiramideHoe een piramideschema werktVrouwen die vrouwen oplichtenMultilevel MarketingVan kettingbrief naar kettingmailMet dank aan Charles PonziDe High Yielders ClubVolkskapitalisme in Albani...

27 . Work at homeWww.storesonline.comMet de hand geschreven

28 . Het goede doel

BedelbrievenBedelaarsDo they know its Christmas?Tvind

29 . Gratis... of toch zo goed alsU ook een gratis onderbroek?Of liever een gratis reis?

30 . Altijd prijsHup paardje hupMonte CarloRing RingLachen of wenen?

11



12/327

31. Seks...W.O.B.From Russia with love

32. ... en egoNoblesse obligeIn de hemel

33. Wie schrijft, die blijftKrantenMagazinesBoeken

34 . Supranationale en internationale instellingenGeld verdienen met witte suikerIemand een paar maanstenen?

35. De staat als oplichterLegale oplichtersIs de sociale zekerheid een groot piramidespel?

36 . De staat opgelichtEen medaille van twee miljoen dollarWie is de grootste?

37. Over gelijkgestemdenGeloofsgenotenDe link naar het VaticaanTurkse dromen

38 . SportDe prijs voor de domste uitspraakDe innige band tussen oplichters en sport

12



13/327

39 . Misbruik van vertrouwenU ook een personal assistant?De valse huishoudster

40 . Niet slecht, maar kan beterOperatie Baker StreetExtravaganzaVerkoop eens aandelen aan... jezelf

41. Het betere werkFictie of realiteit?

BesluitEpiloog: Vertrouw uw geld niet aan oplichtersVerklarende woordenlijstInteressante boeken over fraude, bedrog en zwendelPersonenregisterBedrijvenregister

13



14/327

14



15/327

Voorwoord

Geschreven door Wim De Preter van De Standaard

15



16/327

16



17/327

Inleiding

Toen ik op 14 oktober 2004 de opnamestudio van Radio 1 buiten-stapte Friedl Lesage had me net aan de tand gevoeld in het radio-programma De Nieuwe Wereld naar aanleiding van het verschijnenvan het Groot lexicon van de beuzelarijen op de beurs vroeg de re-dacteur van het programma of ik in mijn boek ook iets had ver-meld over piramidespelen. Ik beaamde dat, maar vertelde dat ditonderwerp en andere vormen van boerenbedrog uitvoeriger zou-den worden behandeld in een volgend boek. En dat is dus dit boekgeworden. De bedoeling van Encyclopedie van fraude, bedrog enzwendel is dan ook zoveel mogelijk oplichtingsschemas bloot teleggen. In het Engels spreekt men over condence schemes: con-structies waarbij oplichters eerst het vertrouwen van het slachtofferwinnen om hem nadien grondig te pluimen.

Tegelijk moet ik waarschuwen dat het een onbegonnen taak isom alle constructies bloot te leggen. Wat in dit boek wordt behan-deld, is slechts het topje van de ijsberg. Het overgrote deel van dezwendelarijen en oplichtingen blijft immers gewoon verborgen.Slachtoffers geven nu eenmaal niet graag toe dat ze in de val zijngelopen van een bedrieger. Bovendien is het niet altijd gemakkelijkof zinvol aangifte te doen van de oplichting. Toch is die schaamteniet altijd nodig. Je zou immers probleemloos kunnen stellen datiedereen het slachtoffer kan worden van een oplichter. Alles hangtaf van de verjndheid van de constructie. Oplichters die intelligentzijn, tijd hebben om de zwendel grondig voor te bereiden en tevensbereid zijn om de operatie te prenancieren, kunnen de meest arg-wanende persoon overtuigen.

Over oplichting is een verkeerd beeld ontstaan. Wellicht door eenaantal weliswaar uitstekend gemaakte lms. Neem nu het ver-

17



18/327

haal dat in Condence wordt verteld. In het begin van de lm zie jehoe iemand te grazen wordt genomen door een bende oplichters.Off screenvertelt de hoofdpersoon hoe de constructie precies inelkaar zit en wie welke rol speelt; de oplichting zit erg vernuftig inelkaar. Kijkers kunnen de indruk krijgen dat elke oplichting op diemanier werkt. Dat is fout.

In werkelijkheid zijn de meeste constructies vrij eenvoudig enheel vaak vormen ze variaties op schemas die al zeer lang de rondedoen. Kijk naar Jean-Pierre Van Rossem. Zijn techniek was, althansvoor de kleine beleggers, zeer simpel. Wilde gij echt geld verdienen?vroeg hij aan een naeve belegger. Hij liet die persoon hem cashgeld brengen en tekende een stukje papier waarop stond dat die be-legger zijn inleg binnen drie maanden kon ophalen met een winstvan 100 procent, wat kortom een verdubbeling is op enkele maan-den tijd. Uiteraard was de belegger zijn geld kwijt.

Iedereen wil natuurlijk graag de constructies kunnen ontmaskeren,om zelf niet in het ootje te worden genomen en daardoor veel geldte verliezen. Als je de oplichtingsschemas wil doorzien, begin jebest alvast met dit boek. Je kan beter lezen over oplichting, zwendel

en boerenbedrog dan het aan den lijve te ondervinden!

oktober 2006

18



19/327

1.Autozwendel

De koper heeft honderd ogen nodig, de verkoper niet n.GEORGE HERBERT

Geen enkele sector wordt zo sterk met oplichting en zwendel ge-associeerd als de autosector. Niet voor niets noemde meervoudigmoordenaar Freddy Horion alle garagisten oplichters. De popu-laire cultuur doet niets om dit beeld te ontkrachten, integendeel. Ineen aevering van Verschoten & Zoon heeft garagist Ren, gespeelddoor Jacques Vermeire, in zijn showroom een aftands busje staandat hij uiteraard aan de straatstenen niet kwijtraakt. Als twee non-nen genteresseerd blijken, ziet Ren zijn kans schoon. Bovendienzoeken de nonnen nog andere busjes voor hun dienstverlening aan

zieken en bejaarden. Ren wil daarom een aantal wrakken opkopenen ze de nonnen aansmeren.

ONBETROUWBARE GARAGISTEN... EN KLANTENEind mei 2004 viel bij 5500 eigenaars van een Renault in de streekvan Haarlem in Nederland een brief in de bus. Het schrijven kwamvan Renault-dealer Finesse. De brief begon als volgt: We hebbenniet waar kunnen maken wat er door u van ons werd verwacht.Verder verzekerde de dealer dat de oude tijden nooit meer zoudenterugkomen. In die oude tijden was het bijzonder als een klant niet terug moest komen omdat zijn auto slecht of gewoon niet gerepa-reerd was. De helft van alle post bestond toen uit klachtenbrieven.Vraag: was de situatie bij deze dealer uitzonderlijk?

Vaak is de grens tussen goede service en boerenbedrog interdun.Een auto die voor onderhoud naar de garage moet, wordt uiteraard

19



20/327

op een aantal punten nagekeken. Het niveau van de vloeistof voorde ruitenwisser is een van die controles. De garagist die het niveauaanvult en hiervoor vijf tot tien euro aanrekent, doet eigenlijk al-leen maar zijn werk. Maar wat met een clint die vooraf duidelijkaangeeft dat die service niet hoeft en er thuis ook voor zorgt dat devloeistof tot aan het aanbevolen peil is bijgevuld? Als blijkt dat degarage hem toch enkele euros aanrekent voor het bijvullen van devloeistof, is voor deze klant de maat vol. De uitleg is nochtans een-voudig. De medewerkers van de garage hebben immers de instruc-tie ontvangen deze service altijd uit te voeren. De vloeistof tot aande maatstreep op voorhand bijvullen is geen oplossing. Het gaatimmers om een concentraat van enkele centiliter dat bij het waterdat al in het reservoir zit, wordt bijgevoegd. Ook al staat het water-peil netjes tot aan het aanbevolen niveau.

Nog straffer wordt het wanneer reparaties in rekening wordengebracht die gewoon niet zijn uitgevoerd. De Nederlandse ANWBcontroleerde in 2004 anoniem 109 garages. Ruim de helft van degarages haalt geen voldoende voor het uitvoeren van een autobeurt.Grootste euvel: het aanrekenen van spookreparaties. Ook zien veelmonteurs echte gebreken over het hoofd. Nauwelijks 50 van de 109

garages scoorden volgens de onderzoekers dan ook voldoende.Ook taxichauffeurs durven al eens te sjoemelen. Kristof Thijssens

van de Nationale Groepering van Taxiondernemingen schat dat inBelgi gemiddeld 15 procent van de taxichauffeurs fraude pleegt.En wellicht is dit percentage een onderschatting van de werkelijk-heid.

Laten we eerlijk zijn. Het is niet altijd de klant die bedot wordt. Eenoeroude maar blijkbaar nog altijd goed werkende truc is een test-ritje maken met een nieuw voertuig. In ruil hiervoor moet je wel jeidentiteitskaart achterlaten. Begin 2004 kon een oplichter tijdenstestritjes minstens twee peperdure wagens stelen. Eerst ging hij aande haal met een Renault Espace in ruil voor een valse identiteits-kaart. Blijkbaar had de man de smaak te pakken, want nauwelijksenkele dagen later stapte hij in dezelfde gemeente, Drogenbos, eendealer binnen van Porsche. Na een kort gesprek met de verkoper en

20



21/327

opnieuw in ruil voor een valse identiteitskaart, kon de oplichter dezekeer wegrijden met een mooie Cayenne ter waarde van honderd-duizend euro.

Ook particulieren worden op een gelijkaardige manier in de zak gezet . Een Vilvoordenaar raakte eind 2004 zijn Mercedes 220 CDIkwijt. Hij had een advertentie geplaatst in een koopjeskrant. Vraag-prijs voor de Mercedes: 11.250 euro. Oplichter Roger M. belde deman op en maakte een afspraak. In ruil voor een kopie (!) van deechte identiteitskaart, mocht Roger een testrit maken. De oplichterverdween onmiddellijk met de noorderzon. Bij de politie van dezone Brussel West wisten ze onmiddellijk hoe laat het was. De Vil-voordenaar was immers slachtoffer nummer 49 . Het adres op deidentiteitskaart Rue de Clabecq 11 te Ittre is blijkbaar het adresvan de gevangenis. Oplichter Roger is immers met penitentiair ver-lof en moet nog een aantal jaren cel uitzitten. En ding moet je deoplichter wel nageven, en dat is dat hij niet lui is tijdens zijn verlof.In een mum van tijd was de Mercedes immers verkocht aan eengaragist uit Waver. En die had de wagen op zijn beurt al doorver-kocht aan een klant. Allemaal volstrekt legaal, vertelt de Vilvoor-

denaar terneergeslagen aan Het Laatste Nieuws. De verzekeringkomt ook niet tussen omdat ik de boorddocumenten in de wagenhad gelaten n omdat ik de sleutel aan die dief had gegeven.

Een andere truc is deze. Twee Kameroeners contacteren op 15 ok-tober 2004 een handelaar in tweedehandswagens uit Elsene. Zewillen enkele autos kopen. De handelaar ontmoet de mannen innovember in een hotel in Brussel. Ze hadden een koffer vol bank-biljetten van honderd euro bij, verklaart de man aan Het Laatste Nieuws. De handelaar krijgt twee biljetten mee. Zijn bankier garan-deert hem dat de bankbriefjes wel degelijk echt zijn. Toch vertrouwtde handelaar de zaak niet en hij verwittigt de politie. Op 6 januari2005 wordt zogenaamd de koop gesloten en neemt de politie dekoffer met geld in beslag. Het geld maar liefst twee miljoen euro bleek vals.

21



22/327

TRUKEN VAN DE FOORMensen die een auto willen kopen of verkopen, doen er goed aanhet schitterende boek Invloed (Inuence) van Robert Cialdini te le-zen. Autoverkopers doen hun voordeel met de vaststelling dat men-sen in bepaalde situaties gewoon belangijke informatie negeren.

Stel dat je een auto wil verkopen. De truc bestaat erin om po-tentile kopers tegelijkuit te nodigen. De eerste potentile klant zalwellicht het typische gedrag vertonen en wijzen op de gebrekenvan de auto en willen onderhandelen over de prijs. Van zodra kan-didaat nummer twee zich bij het gezelschap voegt, verandert depsychologie van de situatie volledig. De beschikbaarheid van deauto voor de potentile koper wordt beperkt door die andere,schrijft Cialdini. Het gevolg is dat de opwinding bij beide kandida-ten groeit. Volgens de auteur halen de kopers zich op dat momentnog weinig van de beschikbare informatie voor de geest en willenze vooral dat ze hun deel krijgen. De situatie begint natuurlijknaar oplichting te ruiken van zodra potentile koper twee en even-tueel drie door de verkoper zijn gevraagd om te spelen alsof zegenteresseerd zijn in de wagen.

Een gelijkaardige situatie doet zich voor bij de aankoop van een

wagen. Stel dat je een wagen wil aankopen aan een zo scherp moge-lijke prijs. De kunst bestaat erin af te spreken met enkele partners incrime om de gevraagde prijs zo sterk mogelijk te drukken. Een eer-ste potentile koper een van je vrienden bestudeert de wagen enprobeert zoveel mogelijk gebreken te detecteren. Tegelijk duwt hijde gevraagde prijs stelselmatig naar beneden. Na een tijd doet hijeen belachelijk laag bod voor het wrak en verlaat de boos gewor-den verkoper. Enige tijd later komt koper twee in het spel, die deverkoper verder zal bespelen door een gelijkaardig spel te spelen alsde eerste koper. Alleen zal hij er bijzonder snel over heen gaan. Hijacht de auto nauwelijks een blik waardig. Tot slot komt de echtekoper aan bod. Wedden dat de gevraagde en uiteindelijk overeen-gekomen prijs een stuk lager is dan bij het begin?

Cialdini: In feite onderschatten we systematisch de mate waar-in we ons laten manipuleren, deels omdat we niet begrijpen dat mo-gelijk zeer verschillende stukken van onze geest beslissingen nemen,

22



23/327

stukken geest die anders zijn dan de koele, nuchtere, rationele taxa-teur die we graag willen zijn.

DIRK & KRIKKEWe kunnen ons niet veroorloven om over autozwendel te schrijvenen niet even guurlijk aan te kloppen bij Dirk Trioen en zijnkompaan Krikke. Trioen is vooral gekend als pentito of spijtoptantin het dossier van de Bende van de miljardair. Toch is hij ook en voor-al een ordinaire oplichter. Ik ben een keer, samen met de Krikke,helemaal naar Spanje gereden om daar een Hollander te gaan uit-schudden, zo schrijft Trioen in zijn boek Boter op het hoofd. Dievent exporteerde vrachtwagens naar het Midden-Oosten.Wij warenbij alle vrachtwagenverkopers die we kenden fotos gaan maken vande nieuwste en de mooiste modellen. We hadden die in een albumgeplakt, een kaftje errond gedaan met in gouden letters de naamvan een van onze rmas erop, en hop: naar Spanje. We boekten eenchic hotel, we reden met onze dikste Mercedes naar het kantoorvan die Hollander, we namen hem mee naar het duurste restaurantin de buurt, en we sloegen onze catalogus open. Geloof het of niet,die gast kocht op zicht een rits camions van ons. Op foto! Uiteraard

wilden wij stante pede een klein voorschotje zien, want er stondennog andere kandidaat-kopers in de rij. De Krikke en ik staken elkdriehonderdduizend frank voorschot in onze zak, reden terug naarBelgi en sloten meteen de boeken van de rma die de camions hadverkocht.

De truc die Trioen en zijn kompaan toepasten, is een mooie il-lustratie van de advance fee scam. Je laat iemand een voorschot be-talen voor iets wat hij later denkt te mogen ontvangen. Bovendienpaste Trioen onbewust ook de truc toe van Cialdini, door de in-druk te wekken dat er meerdere genteresseerden zijn. Dat Trioenniet veel genade kent voor zijn slachtoffer, blijkt wel uit de volgen-de uitspraak: Je moet toch een vreselijke domkop zijn om vracht-wagens te kopen van twee onbekenden in een wit kostuum die meteen pak visitekaartjes zwaaiden.

De oplichting nam ook iets complexere vormen aan. Zo werden

23



24/327

kant-en-klare bvbas verkocht voor twee miljoen frank aan mensendie aan internationaal transport wilden doen. Trioen en Krikke had-den echter gezorgd voor onderkapitalisatie van deze bvbas; ze had-den met andere woorden bewust te weinig geld in de bedrijvengepompt. Nadat alle kopers immers eerder vroeg dan laat in -nancile problemen kwamen, kocht het duo de bvbas terug voorenkele honderdduizenden frank. Wat die enthousiaste kopers nietin de gaten hadden, was dat ze stevig bij hun ballen werden gepakt.De Krikke stak die rmas namelijk zo in elkaar dat ze heel gauwin de nancile moeilijkheden kwamen. De slachtoffers werdennog een tweede keer opgelicht toen Trioen de ondernemingen leeg-zoog, enkele maanden liet slapen en uiteindelijk failliet liet gaan.En de kerels die dachten dat ze van de ellende af waren, ondervon-den dat ze als oprichters van het bedrijf ze hadden immers hunhandtekening onder de oprichtingsakte gezet nog drie jaar meeverantwoordelijk bleven voor de lijken die uit de kast vielen.

De getuigenis van Dirk Trioen biedt een uitstekende gelegenheidom in het hoofd van een oplichter te kijken. Nauwelijks enkele pa-ginas verder vraagt Trioen zich immers af of ze wel slechte men-

sen waren. Een slecht mens is volgens Trioen iemand die een oudvrouwtje in elkaar trapt voor een paar honderd frank of iemand dieeen sukkelaar die jarenlang hard voor zijn geld heeft moeten wer-ken, zijn weinige spaarcenten probeert af te troggelen. Hieruit moetde lezer maar aeiden dat hij zichzelf helemaal geen slecht mensvindt. Integendeel. Er is immers nog zoiets als eergevoel en pro-fessionele trots.

Erg vreemd als je weet wie de slachtoffers waren van die bvba-oplichting. Trioen schrijft zelf: Het waren geen rijkeluizen. Onzeklanten waren door de bank genomen chauffeurs die voor zichzelf wilden beginnen, en die het geld bijeen hadden geschraapt dooreen hypotheek op hun huis te nemen. Trioen een slecht mens? Hoekom ik erbij.

PAPIERWINKELWeet u hoeveel de boorddocumenten het inschrijvingsbewijs en

24



25/327

het gelijkvormigheidsattest van uw auto waard zijn? Volgens DirkValcke, hoofd van de Car Crime Unit, op dit moment zon 150 euro.Die documenten zijn volgens de speurder immers de basis om voer-tuigen om te katten. Omkatten is een bewerking waarbij het chassis-nummer van een (gestolen) wagen wordt veranderd in dat van eenandere. Momenteel is omkatten geen makkie meer. De construc-teurs zijn immers in een meedogenloze strijd gewikkeld met defraudeurs en hebben nieuwe technieken ontwikkeld om criminelente slim af te zijn. Bij sommige merken is het gebruik van de verfpoten een ander chassisnummer op dit moment dus niet meer vol-doende om er een nieuwe wagen van te maken. Valcke wil natuur-lijk niet meer details geven, kwestie van de domme autodievengeen tips te geven.

Keren we even terug bij de boorddocumenten. Ik heb u net eentip gegeven om 150 euro bij te verdienen. Denk toch liever tweekeer na. Vroeger was het een uitje van een cent om een duplicaataan te vragen van uw autopapieren. Nu moet u een grondige scree-ning ondergaan op het commissariaat. Pas als blijkt dat u te goedertrouw bent, krijgt u de nieuwe boorddocumenten.

Maar stel nu dat u inderdaad een authentiek slachtoffer bentvan de diefstal van inschrijvingsbewijs en gelijkvormigheidscerti-caat van je wagen en dat je uiteindelijk de duplicaten ontvangt.Dan kan het gebeuren dat u bij een grensovergang vooral van eenSchengenland naar een niet-Schengenland komt vast te zitten.Want wat gebeurt er eigenlijk met die gestolen documenten? In eer-ste instantie werd een wagen gestolen die lijkt op die van u: zelfdemodel, zelfde bouwjaar. Daarna wordt een nieuw chassisnummeringebracht de wagen wordt omgekat en opnieuw ingeschreven.Een wagen die gestolen wordt, kan namelijk opnieuw ingeschre-ven worden, ook als de oorspronkelijke eigenaar van de papieren inBelgi een duplicaat heeft aangevraagd, vertelt Valcke aan een jour-nalist van Maxim.

De oplichters kunnen zelfs twee keer langs de kassa passeren alsze de recent ingeschreven wagen opnieuw als gestolen aangeven. Infeite hebben ze de wagen verkocht. Maar de verzekeringsmaatschap-

25



26/327

pij betaalt uit op voorwaarde dat ze geen vermoeden van fraudeheeft. En aangezien de zwendelaars eigenlijk een kopie van uwwagen hebben gemaakt zelfde merk, type en chassisnummer ishet logisch dat u aan de grensovergang wordt tegengehouden. Uwwagen staat immers als gestolen geseind. En leg daar maar eens uitdat u te goeder trouw bent.

26



27/327

2.Kunstzwendel

De kunstmarkt is de meest ongeregelde bedrijfstak in de Lage Landen.SANDER KOOISTRA EN ARD HUIBERTS

KUNSTVERVALSINGENHoeveel procent van de jaarlijks verkochte kunst is vals of gestolen?De cijfers lopen uiteen alnaargelang de bron. Sander Kooistra enArd Huiberts beweren in hun boek Valse kunst dat 20 procent vande verhandelde kunst in Nederland gedeeltelijk of geheel vervalstis. Bovenaan de lijst met vervalsingen staan etsen en lithos vanPicasso, Mir, Dal en Chagall. Die worden eenvoudig gekopieerdof nagedrukt en voorzien van een valse handtekening. De auteursmerken op dat vooral jonge en/of onervaren kunstkopers jaarlijks

voor vele miljoenen euros worden opgelicht.

Dan is de zwendel van Ely Sakhai van een iets hoger niveau. Hiergeen vervalsingen van Dal of Mir. En zeker geen etsen of lithos.Neen, het grote werk: Renoir en Gauguin. Het systeem dat de NewYorkse galeriehouder bedacht had, was even eenvoudig als geniaal.Hij kocht een echte Gauguin of Renoir en liet die namaken dooreen ingehuurde kunstenaar, waarschijnlijk in China. Het oorspron-kelijke echtheidscerticaat voegde hij bij de vervalsing. Op die ma-nier verkocht hij een echt vals schilderij. Aangezien sommige lief-hebbers veel belang hechten aan het echtheidscerticaat vooralJapanners zijn er tuk op was de verkoop een uitje van een cent.Het echte schilderij, weliswaar zonder certicaat, liet hij enkele ja-ren rusten in de kelder van zijn galerie. Nadien verkocht hij hetechte schilderij via een gereputeerd veilinghuis zoals Sothebys.

Je kan je de vraag stellen waarom de man dat risico nam. Waarom

27



28/327

het echte schilderij niet onderhands verkopen? Het probleem wasnatuurlijk dat er geen certicaat bijzat. De experts van Christies of Sothebys konden dus alleen maar bevestigen dat het aangebodenschilderij inderdaad authentiek was.

En die openbare verkoop is nu net de zwakke plek gebleken inhet systeem dat Sakhai had uitgedacht. In 2000 bood hij een origi-nele Gauguin ter verkoop bij Sothebys aan. Een vervalsing van hetschilderij het ging om Vase de Fleurs (Lilas) had hij drie jaar eer-der aan een Japanner verkocht. Sakhai had de rustperiode van drie jaar gerespecteerd. Alleen kon hij niet vermoeden dat de Japannerop hetzelfde moment in 2000 zijn vervalste Gauguin zou aanbiedenbij dat andere veilinghuis Christies. Op nagenoeg hetzelfde mo-ment werden dus twee identieke werken van Gauguin aangeboden.Een expert bepaalde na grondig onderzoek dat de Japanner eenvervalsing had aangeboden. De expert haastte zich wel om toe tegeven dat de vervalsing uitzonderlijk goed was en indien de tweewerken niet op hetzelfde moment aangeboden zouden zijn, de ver-valsing wellicht niet ontdekt zou zijn. Dit doet tussen haakjes welvragen rijzen over het vermogen van de veilinghuizen om verval-singen te ontdekken.

SALVADOR LAURYSSENSMijn Chinese vaas zit barstensvol, zei de slager.Welke Chinese vaas? vroeg Stan Lauryssens.Die waarin ik mn zwart geld stop.Maak ze leeg, ik geef er een meesterwerk van Dal voor in de plaats,antwoordde Lauryssens.

(naar www.stanlauryssens.com/waanzin.html )

Volgens Stan Lauryssens is het cijfer van 20 procent vervalsingenveel te laag. Hij schat dat maar liefst 80 procent van de onderhandsverkochte schilderijen vals of gestolen is. Lauryssens kan het weten.De meesten onder ons kennen hem als een gevierd thrillerauteur.Maar in de jaren zeventig kwam hij op een heel andere manier aande kost. Kunst als belegging verkopen was in die periode enormgemakkelijk. Ik moest de slagers en bakkers maar bellen, of ik mocht

28



29/327

hun geld komen halen. Ik verkocht ze werken van Dal. Of die echtwaren, is iets anders, vertelde hij onlangs aan Het Nieuwsblad.

De stap van Lauryssens naar Dal is erg klein. Niet alleen ver-kocht de man valse Dals. Na zijn veroordeling vluchtte hij naarSpanje en werd hij wonder boven wonder buurman van de buite-nissige kunstenaar. Dal is zonder twijfel de meest vervalste kunste-naar. Niet alleen zette hij op een bepaald moment geen voet meerin het atelier waaruit alle meesterwerken kwamen, bovendien sig-neerde hij blindelings duizenden blanco vellen.

Maar het eenvoudigst blijkt toch nog altijd de kopieermachine.Daarin onderscheidt Dal zich niet van vervalste etsen en lithos vanMir of Picasso. Wel merkwaardig was de tentoonstelling in Hel-sinki in de zomer van 2004 . In het Wanha Satama, een tentoon-stellingsruimte in het centrum van de Finse hoofdstad, had hetbedrijf Artco Scandinava honderden lithos en etsen van Dal opge-hangen. Genteresseerde kopers konden de werken ook aanschaf-fen. De goedkoopste Dal kostte nauwelijks 1900 euro. Het duurde-re werk 250 .000 euro. Een bezoeker die het zaakje niet vertrouwde,nam een expert onder de arm. Deze laatste stelde koudweg vast dat

bijna alle werken vervalsingen waren. De zaakvoerder van ArtcoScandinava had het zichzelf niet al te moeilijk gemaakt. Met eenfotokopieertoestel en een computerprinter reproduceerde hij meerdan vijfhonderd Dals.

VOOR EEN APPEL EN EEN EIAl die verhalen over vervalsingen brengen ons bijna automatischtot de hamvraag: wat bepaalt de waarde van kunst?

Toch zeker niet de originaliteit. De legendarische meesterverval-ser Han van Meegeren zou het wellicht beamen. Hij vervalste bij-voorbeeld het schilderij De Emmasgangers van Vermeer. Jarenlangdacht men onterecht dat het schilderij echt was. Een tijdje geledenwerd een echte tekening van de Nederlander openbaar verkocht.De enorme tekening ( 1,5 op 2,5 meter) stelt pianist Theo van der Pasvoor. Het kunstwerk haalde nauwelijks 8500 euro op. Voor de ver-valste Vermeer willen liefhebbers wel 45 .000 op tafel leggen.

29



30/327

Nog zon beroemde en beruchte Nederlandse vervalser is Geert JanJansen. Ik ben al die experts meer dan vijftien jaar te slim af ge-weest. Dat vond ik erg leuk... vertelt hij. In een bollenschuur inGrootebroek en later in Orlans maakte hij kunstwerken in de stijlvan Matisse en Picasso. Op een dag maakte hij een valse zeefdrukvan Karel Appel. Toen hij het werk in de zon liet drogen, blies eenwindvlaag het werk plots over het erf. Ik rende erachter aan enzette mijn voet erop. Jaren later kom ik dat werk op een veilingweer tegen. De eigenaar had in de achterkant een luikje laten aan-brengen. Kijk eens, als ik het deurtje opendoe, zie je de voetafdrukvan Karel Appel zelf..., zei hij vol trots. Dat was uiterst komisch,vertelt Jansen in het programma Hot Art op Discovery Channel.

Wat Jansen nog het meest plezier doet, is dat hij kunstenaarszoals Karel Appel zelf wist te bedotten. Zo kende de kunstenaarmeermalen een werk aan zichzelf toe terwijl het Jansen was die hetpenseel had gehanteerd.

Origineel is het werk van de vierjarige Marla Olmstead dan weerwel. Althans, dat veronderstellen we bij het bekijken van een fotovan het geklieder van de peuter. Ze schildert immers met handen

en nagels. Haar prille leeftijd belette de New Yorkse galerie Anthony Brunelli niet werken van haar te exposeren. Een schilderij van haarhand (nagel?) kost 6000 dollar. Alle 24 gexposeerde werken raak-ten in een mum van tijd verkocht. Tegenwoordig gebruikt ze ookborstels, dompelt ze die in de verf en laat die dan op het canvasdruipen. Zoals Pollock deed, vertelde haar trotse vader aan TheTimes. Kortom, elke gek kan kunst maken. De echte kunst bestaaterin de werken te verkopen.

DE COMPUTER WEET HET BETERVolgens de Nederlandse professoren Jaap van den Herik en EricPostma kunnen alle zelfverklaarde experts van de veilinghuizenbinnenkort met pensioen gaan. Ze hebben immers een programmageschreven om valse kunstwerken te detecteren. Het principe iseenvoudig. Elke kunstenaar heeft een eigen penseelstreek, kleurge-bruik en compositie. Die drie eigenschappen vormen een soort

30



31/327

persoonlijke vingerafdruk. Als de computer eenmaal weet wat devingerafdruk van een bepaalde schilder is, kan hij zijn schilderij-en herkennen, vertelden ze aan Het Nieuwsblad.

De test kwam in het tv-programma Hoe?Zo!. De computer moestdertig werken van Herman Brood onderzoeken. Vervalsingen enechte werken. De moeilijkheidsgraad werd bovendien een tikje ver-hoogd. Brood werkte immers met spuitbussen. Hierdoor viel eenvan de drie kenmerken, namelijk de penseelstreek, weg. Het pro-gramma had er in ieder geval weinig problemen mee. Op de 30werken had de computer er 28 goed. Beter dan de meeste experts.

Volgens Van den Herik worden ze door musea regelmatig inge-schakeld om te bepalen of een schilderij vals of echt is. De expertskunnen maar beter uitkijken naar een andere baan. Zelf schilderij-en maken misschien?

31



32/327



33/327

3.Het internet

Achterdocht is eerder een deugd dan een gebrek,zolang zij handelt als een hond die waakt en niet bijt.

LORD HALIFAX

EVEN EEN LIJNTJE UITWERPENHet was een wat beschamende situatie in de zomervakantie van2004 . De Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen(CBFA) zond een waarschuwing uit voor phising . Het zou gaanom een nieuwe vorm van nancile fraude. Phising ? Bedoelde debankcommissie soms phishing, ook wel carding genoemd?

In ieder geval werd de nieuwe term klakkeloos overgenomendoor alle Vlaamse kranten. Niet n journalist plaatste een kant-

tekening bij deze blunder van de bankcommissie. Zelfs de nanci-le krant De Tijd, die het in advertenties toch altijd heeft over haarbetrouwbare informatie, had het over phising . Je kan je de vraagstellen in hoeverre de CBFA de strijd aankan met nancile frau-deurs als ze al het begrip niet eens correct kan (om)schrijven.

Bij phishing of carding worden miljoenen e-mails tegelijk gestuurdnaar argeloze internetgebruikers. Het gaat om e-mails die zogezegdafkomstig zijn van gereputeerde nancile instellingen zoals Citi-bank of andere internetgerelateerde ondernemingen zoals Amazonof eBay. Phishing is dus eigenlijk een vorm van spam waarbij de op-lichters werken met de wet van de grote getallen. Als zelfs maar eenzeer klein percentage reageert op de e-mail, is dit voldoende om deoperatie te rentabiliseren. De cijfers van Brightmail bewijzen dathet aantal frauduleuze e-mails enorm is en maandelijks blijft stij-gen. In april 2004 werden maar liefst 3,1 miljard frauduleuze be-

33



34/327

richten gelterd door de rma. Een maand later bedroeg dit aantalal 3,3 miljard.

In de e-mail wordt steevast een link voorzien waardoor de ge-bruiker denkt op de site van eBay of Citibank terecht te komen, eenvalse site natuurlijk. Maar maak u geen illusies. Ik heb dergelijkezogeheten spoofedsites gezien en je kan als leek echt geen enkel ver-schil detecteren met de echte site. De oplichters zijn er natuurlijkop uit om je bepaalde vertrouwelijke gegevens te ontfuselen. Kaart-nummers, vervaldata en geheime codes bij Citibank enerzijds entoegangsgegevens en paswoorden bij eBay anderzijds.

In de e-mail van Citibank wordt verteld dat de technische dienstvan de bank de software aan het updaten is. Via het doorklikkennaar de valse site kan je dan alle gegevens bevestigen. Van Visa krijg je een bericht dat je kredietkaartgegevens zijn gestolen en dat eenfraudeur aan het werk was met die kaartgegevens. Om de fraude testoppen en aanspraak te maken op het Zero Liability-programmavraagt de echte oplichter je de kaartgegevens in te brengen. Dit iseen erg venijnige e-mail en opnieuw is de valse site van Visa nau-welijks te onderscheiden van de echte.

Een oplossing voor dit steeds groeiende probleem zou erin kunnenbestaan dat de gebruiker een toolbar mag downloaden waardoor hijkan zien op welke site hij nu echt aan het werken is. Feit is dat heelwat ondernemingen bezorgd zijn over het fenomeen. In Belgi valtde schade op dit moment nogal mee. Maar in de VS gaat het overeen oplichting die jaarlijks in totaal vele tientallen miljoenen dollarbedraagt. Dat de grote ondernemingen bezorgd zijn, blijkt wel uitde oprichting van het Trusted Electronic Communications Forumonder leiding van IBM in 2004 .

Een variatie op phishing is een website openen waarvan de naamsterk lijkt op die van een gekende nancile instelling. Fortis had erde laatste jaren veel last van. De website www.fortisonline.com ge-bruikte het logo van de bankverzekeraar en beweerde onderdeel tezijn van de nancile groep. De domeinnaam stond geregistreerdonder de naam Microsystems in de Amerikaanse staat Georgia. Op

34



35/327

de website werd gevraagd om persoonlijke gegevens in te vullen. Jekon zelfs online een bankrekening openen.

Een jaar eerder al, in 2003 , liet Fortis een andere website verwij-deren. De website heette toen www.fortisexpressbank.com, maar hetprincipe was identiek. Ook hier werd geprobeerd persoonlijke ge-gevens van gebruikers te ontfutselen.

Phishing is een oplichterstechniek die je eenvoudig kan vermijdendoor het hanteren van twee gouden regeltjes. En: nooit persoon-lijke informatie doorsturen via het gewone e-mailsysteem of op dewebsite van een vermeende nancile instelling. Twee: contacteerde echte nancile instelling op het telefoonnummer dat u in degouden gids vindt, niet op het nummer dat op de valse website staat,natuurlijk.

CRAMMINGHet venijn zit soms in een klein hoekje op het internet. Bent uiemand die de pop-ups snel wegklikt om rustig verder te surfen? InGroot-Brittanni werden internetgebruikers opgelicht voor min-stens tien miljoen pond doordat ze vervelende pop-ups hadden ge-

sloten. De rma die onrechtstreeks verantwoordelijk was voor defraude was internetprovider Ictis. Door de pop-up op hun websitete sluiten werd een programma, namelijk een dialer , binnengehaalddat de log-on settingsveranderde. In plaats van in te bellen op hetgebruikelijke nummer, werd een zogeheten premium-rate -lijn ge-bruikt. Kostprijs: anderhalve pond per minuut.

De techniek waarbij internetgebruikers zonder het te beseffensurfen via een veel duurdere lijn dan afgesproken, heet cramming .En het heeft bovendien weinig zin de oorspronkelijke operator ingebreke te stellen. Die wast zijn handen in onschuld. In Groot-Brit-tani probeerden de slachtoffers van Ictis namelijk British Telecom(BT) aan te pakken. Tevergeefs. Argument van BT: we stellen gewoonde infrastructuur ter beschikking en kunnen niet verantwoordelijkworden gehouden voor frauduleuze activiteiten op het net.

Wellicht vergeten ze bewust te vermelden dat ze ook ink geldverdienen met dergelijke frauduleuze activiteiten. Ook op de tien

35



36/327

miljoen die Ictis binnenhaalde. Geschat wordt dat BT een graantjemeepikte ten bedrage van 185.000 pond. BT verdient namelijk 1,85pond per 100 pond omzet via dure premium-rate -lijnen.

Cramming is al heel lang een groot probleem in de VS. In 2000werd Verity International op de vingers getikt door de FederalTrade Commission (FTC). Verity stelde pornoliefhebbers in de VSvoor om de rekening te betalen via de telefoonfactuur in plaats vande kredietkaart. Dat zou discreter zijn. Alleen viel die telefoonfac-tuur stukken hoger uit dan afgesproken. En in 2001 werd Mercury Internet Services veroordeeld voor een gelijkaardige praktijk. Inter-netgebruikers werden aangespoord om gebruik te maken van eengratis dienst om een eigen website te krijgen. Het enige wat Mercu-ry deed, is de goedkope telefoonlijn van de gebruiker veranderennaar een dure lijn.

Ook bij ons is cramming een techniek die meer en meer gebruiktwordt door oplichters. Vraag dat bijvoorbeeld maar aan de FranseMartine Koehler. Haar zoon bezocht een erotische website. Op desite www.nousleslles.comstond vermeld dat hij een gratis verbin-

dingskit kon downloaden. Via de kit kon hij volledig gratis nogmeer mooie meisjes bekijken. Een maand later schrikt moederKoehler zich een hoedje. De telefoonfactuur vermeldt een bedragvan 680 euro voor internetgebruik. De gratis verbindingskit ver-anderde het gebruikelijke inbelnummer in een peperduur betaal-nummer, cramming dus. De dame dacht bovendien beschermd tezijn door haar contract met internetprovider Wanadoo. Ze gebruik-te immers een forfaitsysteem met een maximumbedrag per maand.Mooi niet dus. Na een heuse veldslag met France Tlcom konKoehler niet anders dan betalen. Hoeft het gezegd dat ook FranceTlcom een aardige duit verdient bij deze praktijk?

Trouwens, nog meer oplichters gebruiken de techniek van degratis verbindingskit. Ook www.avaleuse.comstelt voor de kit deconnexion gratis binnen te halen. Puur bedrog.

In Belgi werd redactrice Christine Scharff van Bizz Magazine het

36



37/327

slachtoffer van cramming. Toen ze aan het surfen was op het inter-net kondigde een stem op mijn computer ( sic!) plots aan: Dezeoproep gaat u 24 euro en 79 cent kosten, btw inbegrepen. Gelievemeteen in te haken als u deze communicatie niet wenst.

In paniek sloot de journaliste haar computer af. Maar het kwaadwas geschied. Op de factuur van Belgacom prijkte een oproep naareen 0905 /0909 nummer. Prijskaartje: 20 ,4876 euro plus btw. Scharff belt naar Belgacom. De gespreksperson vertelt haar dat ze wellichtop een pop-up heeft geklikt die een dialer heeft genstalleerd. Netzoals in Groot-Brittani dus.

Een dialer is een softwareprogramma dat de automatische in-belprocedure verbreekt en de modem laat inbellen op een nieuw enduurder nummer. De persoon van Belgacom is dus goed genfor-meerd. Tegelijk stelt de gesprekspersoon een oplossing voor: hetblokkeren van alle 0900 -nummers. Kostprijs: 15 euro eenmalig enmaandelijks 3,75 euro. Niet slecht gezien van de maatschappij. Eenwin-winsituatie. De beste manier om je te beschermen is nochtansover te schakelen naar een snelle internetverbinding (ADSL of ka-bel), want de techniek kan alleen worden toegepast via het oude in-belsysteem.

Eigenlijk mag Scharff nog van geluk spreken. De meeste dialersmelden de kostprijs van het inbellen niet. De programmas wordenstiekem genstalleerd en pas als de gebruiker de factuur krijgt, be-seft hij wat er is gebeurd.

EBAY: VERZAMELPLAATS VOOR FRAUDEURS EN OPLICHTERS?Wie de pers leest, kan er niet omheen: meer en meer mensen lopenin de val van malade aanbieders op eBay. Laatst werd nog eenveertigjarige Bruggeling in staat van beschuldiging gesteld omdathij gsms via eBay verkocht die hij nooit leverde. Een basisstellingvan de grootste virtuele marktplaats ter wereld is dat mensen vannature goed zijn. EBay vergeet wel het woordje meeste voor men-sen. Op oplichters en fraudeurs werkt eBay in ieder geval als eenmagneet. We gingen op onderzoek en stelden vast dat het moeilijkwordt om niet in een van de talrijke en onverwachte valstrikken te-recht te komen.

37



38/327

Valstrik 1: betaald maar niets ontvangenDit is en blijft voorlopig probleem nummer n. Je hebt iets ge-kocht via eBay, maar de koopwaar wordt maar niet opgestuurd.Bovendien stelt zich een bijkomend probleem als je hebt betaaldmet een kredietkaart: de koper is nu in het bezit van je naam enkaartnummer. Informatie die op het internet letterlijk goud waard is.

Valstrik 2: betaald met een valse of ongedekte chequeEen andere mogelijkheid is dat je als verkoper in eerste instantiedenkt dat je wel degelijk betaald bent. Je ontvangt immers een che-que waarbij het bedrag onder voorbehoud op je rekening wordt ge-stort. Pas na enkele dagen blijkt dat de cheque vals is of dat er geenprovisie staat op de rekening van de tegenpartij. De oplichter kannog iets verjnder te werk gaan en een bedrag invullen dat ietshoger is dan afgesproken. Nog voor je doorhebt dat de cheque nietswaard is, vraagt de tegenpartij je om het verschil terug te storten.Als goede burger doe je dit ook. Zo ben je twee keer beetgenomen.En denk niet dat de politie iets kan doen met het rekeningnummervan de tegenpartij. Vaak gebruiken ze immers katvangers, die tegenbetaling een rekening openen voor een derde. Vaak zijn dit mensen

die helemaal niets te verliezen hebben, zoals zwervers. Voor eenbakje bier willen ze dit best doen.

Valstrik 3: argeloze tussenpersonenIn de zomer van 2004 viel de Belgische politie binnen bij een dame.Ze zou immers een hi-installatie via eBay hebben verkocht aaneen koper die hiervoor duizend dollar had betaald. Alleen kreeg hijmaar niets. Fluitje van een cent, zo leek het op het eerste gezicht.Alleen, de dame wist echt van niets. Ze had zich voordien wel aan-geboden aan een zogenaamde non-protorganisatie. Ze moest en-kel giften op haar rekening aanvaarden en doorstorten naar eenrekening in Roemeni. Ze had geen enkele argwaan, aangezien deliefdadigheidsinstelling haar zelfs had gevraagd een wetenschap-pelijk artikel te schrijven over aids. Wat de vrouw een onderzoek-ster op medisch gebied werkelijk deed, was het geld van de kopersdoorstorten naar een rekening van een misdadige bende.

38



39/327

Valstrik 4: te laag bedragEBay geeft de koper een zekere garantie indien de transactie foutloopt. Dat is natuurlijk een geruststelling. Maar dat houdt de mala-de verkopers niet tegen. In de VS worden de bevoegde instanties politie en gerecht bijvoorbeeld overspoeld met klachten overmalade praktijken. Daarom hebben ze een drempel ingebouwd.Onder dat bedrag beginnen ze zelfs niet aan de zaak. Hoeveel diedrempel bedraagt, willen ze natuurlijk niet kwijt, maar wees er ze-ker van dat de criminelen dit cijfer wel kennen.

Valstrik 5: product van n centOp eBay vind je een product, vaak een dvd of cd, dat welgeteld ncent kost. Te mooi om waar te zijn. Uiteraard. Het is een typischstaaltje van fee stacking . Dit betekent dat er een aantal verborgenkosten bijkomen levering, verpakking, bemiddeling, veiling waar-door de verkoper toch nog een kleine winst kan maken. Zelf zit udan natuurlijk opgezadeld met een cd die uiteindelijk meer kostdan in de winkel.

Valstrik 6: phishing

Iedereen kan ten prooi vallen aan een phishing -e-mail. Hierbijwordt gevraagd om essentile informatie bijvoorbeeld gegevensover je kredietkaart door te mailen naar een valse site van een ge-reputeerde instelling. We vermeldden het fenomeen al eerder. VooralCitibank heeft er veel last van, maar ook gebruikers van eBay wor-den regelmatig lastiggevallen door dergelijke oplichters. In eendergelijke e-mail wordt gevraagd wat de gebruikersnaam is en hetpaswoord van de eBay-rekening. Bedoeling is uiteraard deze infor-matie naderhand te misbruiken.

Valstrik 7: valse e-mail van eBayWe blijven in dezelfde sfeer met een valse e-mail. Zo wou een kop-pel uit Frankrijk een plasma-tv kopen. Ze aarzelen, maar krijgeneen e-mail van eBay waarin staat dat ze met een gerust gemoedmet de transactie mogen doorgaan. Het geld wordt opgestuurd,maar het koppel wacht nog steeds op de tv. EBay verstuurt name-

39



40/327

lijk nooit dergelijke e-mails. De mail was vals en opgesteld door deverkoper.

Valstrik 8: valse identiteitErg moeilijk wordt het als de oplichter de identiteit van een be-trouwbare verkoper heeft gekaapt. Toch is dit voor een ervarenhacker een uitje van een cent. De meeste gebruikers springen im-mers erg slordig om met de keuze van hun paswoord. Meestal is hetpaswoord te kraken met software die in hoog tempo paswoordengenereert en effectief probeert. Beste remedie in geval van twijfel:contacteer de verkoper telefonisch en ga na of u werkelijk met hemof haar te doen hebt. Maar zelfs dat is geen garantie aangezien ookhet telefoonnummer vals kan zijn en u uiteindelijk met de oplich-ter belt, die u inderdaad bevestigt mijnheer X of Y te zijn.

Valstrik 9: uitstekende reputatieNogal wat kopers hechten veel belang aan de reputatie van een ver-koper. Op de site is immers een systeem uitgedacht waarbij op basisvan de vorige transacties kan aangegeven worden indien de verko-per bonade is. Slecht nieuws. Ook dat systeem is gemakkelijk te

kraken. Laatst wisselden twee Roemenen via eBay tientallen voor-werpen uit aan elkaar en gaven elkaar uiteraard een onberispelijkenotering. Eenmaal die goede reputatie verworven, konden ze hunslag slaan. Buit: zestigduizend euro. Aantal slachtoffers: veertig.

Valstrik 10: valse escrow-siteEen mogelijkheid om niet rechtstreeks geld te moeten overmakenaan de tegenpartij, is te werken met een zogeheten escrow account .EBay zelf raadt aan te werken met I-Escrow. Het gaat om een orga-nisatie die het geld bijhoudt tot de koper de goederen heeft ontvan-gen. Raar maar waar: ook de sites van dergelijke organisaties wor-den nagemaakt. Zo verkocht een argeloze verkoper onlangs iets viaeBay en consulteerde de escrow-rekening. Daar vond hij tot zijn ge-noegdoening dat het geld op hem wachtte. Hij verzond de goede-ren met een gerust gemoed om nadien vast te stellen dat de geraad-pleegde site... gewoon verdwenen was.

40



41/327

Valstrik 11: helingWaar gebeurd. Een Belgische gebruiker van eBay kocht onlangskleren van het merk DIESEL via eBay. Althans, dat dacht hij toch.Alleen ging het om valse merkkledij. Op zich vervelend, maar als devervalsing goed is en de prijs niet te hoog, valt er nog mee te leven.In dit geval kwam er wel een erg vervelend staartje aan de hele zaak:de koper ontving immers een aangetekend schrijven van de douanewaarin hij werd beschuldigd van heling. Zijn zaak zou binnenkortvoorkomen. Uiteraard werd de valse kledij in beslag genomen. Duszelfs daar heeft de argeloze koper geen plezier aan gehad.

Valstrik 12: shill en multiple biddingBij shill bidding doet de verkoper zelf mee aan de veiling. Door ge-bruik te maken van valse namen probeert hij de prijs van het goedomhoog te drijven. Iets gelijkaardigs vinden we bij multiple bid-ding . In dit geval is de koper de oplichter. Hij plaatst verschillendekeren een bod op een item onder valse namen. Op die manier schrikthij andere potentile kopers af. In de laatste minuten van de veilinghaalt hij de hoge biedingen weg, met als gevolg dat de verkopervastzit aan een kunstmatig lage prijs.

Valstrik 13: geld terugEen andere venijnige truc is dat de koper het item dat je opstuurde,goed ontvangt en je een gelijkaardig maar beschadigd item te-rugstuurt met de mededeling dat het oorspronkelijke item zoge-zegd werd beschadigd bij transport. Als je nog niet bent betaald,kan je in dit geval wel uiten naar je geld. En dat is twee keer slechtnieuws: je hebt geen centen, hebt misschien betaald voor de verzen-ding en krijgt een beschadigd exemplaar waarmee je niets kan doen.

Valstrik 14: verkeerde voorstellingJe houdt het bijna niet voor mogelijk, maar toch is dit een echt ge-beurd verhaal. Een Engels echtpaar bood enige tijd terug op eenRolex-horloge met een waarde van veertigduizend euro. Het kop-pel ging tot 7500 euro en dacht daarmee en goede zaak te hebbengedaan. Ze betaalden en ontvingen... een foto van het horloge. Na

41



42/327

neerleggen van een klacht ging de FBI op zoek naar de Amerikaan-se koper. Deze vertelde dat bij de afbeelding duidelijk stond dat hetom een foto ging en niet om een echt horloge. Zaak gesloten.

Valstrik 15: triangulationTot slot kun je nog volledig te goeder trouw slachtoffer wordenvan triangulation of een misdadige driehoek. Een snoodaard kooptgoederen van een onlinehandelaar gebruik makende van een valseidentiteit en gestolen kredietkaartummers. Hij betaalt uiteraardniet en verkoopt deze goederen onmiddellijk via eBay. De koperzendt geld naar de malade verkoper, die op zijn beurt de goederenverzendt naar de argeloze koper. Later staat de politie aan je deuren neemt de gestolen goederen in beslag. Bewijs maar eens dat je tegoeder trouw bent. Op die manier maken oplichters twee keer eenslachtoffer: de koper en de eerste onlineverkoper.

Volgens eBay stelt slechts n verkoop op tienduizend een pro-bleem. Dat zou betekenen dat slechts 0 ,01 procent van de transac-ties fout zou gaan. Wellicht is dit een grove onderschatting van hetprobleem. Het werkelijke cijfer is 1 procent. Dit kunnen we aeiden

uit zowel Amerikaanse als Britse gegevens. In de VS waren er 166 .000aangiftes van fraude voor een totaal bedrag van 200 miljoen dollar.EBay draaide een omzet van 24 miljard dollar. En in Groot-Brit-tani schat het Internet Fraud Complaint Center (IFCC) dat ntransactie op honderd frauduleus is. De verwachting is dat dit cijferde komende jaren nog lichtjes zal stijgen. Mensen die van naturegoed zijn hebben immers de weg gevonden naar virtuele markt-plaatsen. Ook misdadigers hebben dat begrepen en maken dus gre-tig gebruik van de goedgelovigheid onder hen die van nature goedzijn.

BETAALD MAAR NIET GELEVERDValstrik nummer n bij onlinemarktplaatsen is dat je hebt betaaldvoor iets wat je nooit zal krijgen. Alleen op eBay? Nee. Het Europe-se Centrum voor de Consument (ECC) deed in 2003 een test enplaatste 114 bestellingen bij onlinewinkels. Slechts twee op de drie

42



43/327

bestelde goederen werden ook effectief geleverd. Op zich nog nietzon huizenhoog probleem, behalve dat een aantal van die goede-ren reeds waren betaald via kredietkaart. En achteraf het geld te-rugkrijgen bleek in sommige gevallen gewoon onmogelijk. Ook depraktijk om het geld van de kredietkaart te halen op het momentvan de bestelling vond geen genade in de ogen van het ECC.

De behaalde resultaten van het ECC zijn al bij al nog niet zoslecht. In Groot-Brittani werd bij twaalf verschillende internetsiteseen bestelling geplaatst voor sigaretten. Slechts drie bestellingenkwamen effectief aan. Een kwart dus. Bij een vierde site werd hetgeld van de kredietkaart genomen, maar kwam er niets aan. Bij eenvan de drie leveringen bleek de prijs van de sigaretten bovendiendubbel zo hoog als op de site. En dat had dan nog niet eens temaken met accijnzen en invoerrechten.

Dat is immers nog een ander probleem dat zich voordoet bij de be-stelling van sigaretten. Velen denken een mooie slag te kunnen slaanvia www.dutyfreecenter.com en andere onlinewinkels. Www.dutyfreecenter.comopereert vanuit Andorra en de prijzen die ze vragenvoor hun rookwaren zijn op het eerste gezicht duizelingwek-

kend laag. Het verschil per slof makkelijk loopt op tot 25 euro.Bestellen maar. Hier in ieder geval geen probleem met de leve-

ring. De sigaretjes komen netjes toe, maar moeten wel even langsde douane passeren. En daar knelt uiteraard het schoentje. Netzoals bij benzine bestaat de hoofdmoot van de prijs van sigarettenuit accijnzen. Op een slof sigaretten die via de douane passeert,moet een nahefng worden betaald. Die nahefng is een samen-bundeling van accijnzen, omzetbelasting, invoerrechten en admi-nistratiekosten. Voor enkele sloffen kan dit makkelijk 135 euro be-dragen. En weg is de winst.

Bovendien moet de factuur onmiddellijk aan de postbode wor-den betaald. Anders gaat het pakket linea recta naar de afzender.Eric Van Den Abeele, directeur van de eerste gewestelijke inspectiein Brussel, schat dat n op de twee zendingen door de bestemme-lingen in Belgi wordt geweigerd. Pure winst uiteraard voor de on-linewinkel, die de reeds betaalde sigaretten simpelweg terugkrijgt.

43



44/327

De winkeleigenaar kent deze regels uiteraard ook; volgens insiderslicht hij argeloze kopers gewoon op door die specieke extra kostenniet te vermelden op de website.

In het vervolg toch maar sigaretten om de hoek kopen? Of ge-woon stoppen met roken natuurlijk. Daar zit nog meer winst in.

EEN ECHTE BRIEF VAN BANK CARD COMPANYBetalen met kredietkaarten op het internet zit in de lift, kopt DeTijd in 2004 . De Belgen betalen volgens Bank Card Company (BCC)steeds vaker met hun kredietkaart op het internet. Midden 2004telde BCC al een miljoen onlinebetalingen met Visa of MasterCard.Ander bericht: Internetfraude groeit jaarlijks met 65 procent.

Dat mensen steeds vaker met kredietkaarten betalen op het netwekt enigszins verwondering. Je hoort immers steeds vaker overoplichting en fraude met dergelijke kaarten. Zelf was ik ook eengrote voorstander van dat soort betalingsgedrag. Ik kocht cds enboeken bij onlinewinkels en rekende met plezier af door mijn kre-dietkaartgegevens op te sturen. Op een veilige manier, want secu-re payment application stond er op de website vermeld.

Tot ik in mei 2002 een brief kreeg van Bank Card Company. Een

echte brief, geen valse e-mail van oplichters die beweerden Visa of Mastercard te zijn.

BCCBank Card Company

Risk Management

Brussel, 28 mei 2002

Geachte heer,

Betreft: uw Eurocard kaartnr XXXX XXXX XXXX XXXX

Naar aanleiding van een gerechtelijk onderzoek werd uw kaartnummer

44



45/327

teruggevonden in een database opgesteld met het oog op frauderen. Indit stadium van het onderzoek is het ons onmogelijk u bijkomende inlich-tingen te verschaffen.

Om veiligheidsredenen wensen wij over te gaan tot blokkering van uwkaart. Daarom vragen wij contact op te nemen met de dienst Card Stop.Uw kaart zal dan geblokkeerd worden.

Wij bieden u onze excuses aan voor de ongemakken die u hierbij mochtondervinden.

Met oprechte groeten,

Risk Management

Dat was wel even slikken. Bij Card Stop kon men mij evenmin ach-tergrondinformatie geven, maar een journalist van De Morgen waswel goed genformeerd. Oplichters waren er volgens hem namelijkin geslaagd in te breken in de database van een onlinewinkel waar-

bij ik in het verleden inderdaad aankopen had gedaan. De trans-acties verliepen volgens de site op een veilige manier. Dus daar konhet probleem niet liggen. Het zwakke punt bleek bij het beheer vande gegevens te liggen. Hackers waren erin geslaagd en dat was nieteens zo moeilijk, bleek achteraf in te breken in die gegevensbankwaar de kredietkaartgegevens van de klanten waren opgeslagen.

Ondertussen waren er al tientallen slachtoffers gevallen. Dedame die me hielp bij Bank Card, kon me wel vertellen dat er metmijn kaart geen verdachte transacties werden uitgevoerd. Oef.

Sindsdien is het aantal incidenten met kredietkaarten nog toegeno-men. In 2003 slaagde een hacker er in de VS in om toegang te krij-gen tot de gegevens van vijf miljoen kredietkaarthouders. Gelukkigdroeg de hacker een witte en geen zwarte hoed. White hat hackerszijn zoals de witte tovenaars; ze hebben goede bedoelingen. Althans,dat beweren ze. Black hat hackersdaarentegen zouden die gegevens

45



46/327

uiteraard hebben misbruikt door ze te verkopen aan twintig dollar-cent per stuk.

En nauwelijks enkele maanden later werd Sunil Mahtani in Groot-Brittani veroordeeld tot een celstraf van zeven jaar. De grootstebancaire fraudezaak in de geschiedenis van het VK. De man slaag-de erin ruim twee miljoen pond te verduisteren door informatieover negenduizend betaalkaarten te gappen toen hij bij Checklinewerkte. Met die kaarten kocht hij grote aantallen sigaretten die hijin het VK met grote winst verkocht.

Toch kan Mahtani niet tippen aan Kenneth Taves van NetFill.Die laatste slaagde erin kaarthouders voor meer dan 37 miljoendollar op te lichten. De grootste internetfraude tot nu toe die ookeen effectieve veroordeling opleverde. Taves kreeg op frauduleuzemanier toegang tot de gegegevens van 3,7 miljoen kaarthouders.Aan de onderneming die de kredietkaarttransacties verwerkt, gaf hij de opdracht elke maand 19.95 dollar af te houden voor dienstendie hij verleende met zijn onderneming NetFill, diensten die hijuiteraard nooit heeft geleverd. In totaal lichtte hij in 1997 en 1998bijna een miljoen Amerikanen op. Leuk detail: het grootste deelvan het geld werd nooit teruggevonden.

Maar waarom zou je inbreken in een database als de kredietkaart-nummers gewoon open en bloot te vinden zijn op het net? VolgensDe Telegraaf zijn de gegevens te vinden door in Google de cijfers 5413in te voeren, gevolgd door twaalf nullen, twee punten en opnieuw5413, nu gevolgd door twaalf negens. Vervolgens verschijnt volgensde redacteur van de krant een link naar een website waarop gedetail-leerde gegevens van Nederlandse en buitenlandse kredietkaarthou-ders te vinden zijn. Een van de sites vertoont, nog altijd volgens DeTelegraaf , niet alleen de kredietkaartnummers en vervaldata, maarook het vericatienummer op de achterzijde van de kaart.

Je kan natuurlijk ook kredietkaartgegevens kopen op het inter-net. Elke week worden tienduizenden gestolen kredietkaartnum-mers te koop aangeboden op gespecialiseerde sites. Kostprijs: 100dollar voor 250 kaarten en 1000 dollar voor 5000 kaarten. De sitesen babbelboxen waar gestolen kaarten worden verhandeld, zijn al-

46



47/327

leen bij de fraudeurs bekend. Volgens Matt Richtel van de New YorkTimes loopt het aantal geregistreerde gebruikers van dergelijke sitesen boxen op tot tweeduizend. De adressen worden natuurlijk welregelmatig veranderd om de politie en het gerecht op een dwaal-spoor te brengen.

En de toekomst? Het aantal transacties op het internet zal stijgen.Het aantal betalingen met kredietkaart ook. Maar het aantal fraude-gevallen zal veel sneller stijgen. Vroeger werden er postkoetsen be-roofd, daarna gepantserde wagens. Nu moeten de servers eraan ge-loven, vertelt een IT-specialist.

Bovendien zullen oplichters nog een stuk inventiever worden.De laatste trend is oplichting van sites die handelen in zogehetenvirtueel geld. Dat geld heb je nodig bij onlinespelletjes en moet jekopen met harde dollars of euros. Sommige sites hebben zich ge-specialiseerd in het aanbieden van dergelijk virtueel geld. Maar ookoplichters zijn hiervan op de hoogte. In 2004 werd bijvoorbeeldeen klant van Gaming Open Market opgelicht voor enkele duizen-den dollar. Het slachtoffer betaalde voor virtueel geld om te spelenin EVE Online en Star Wars Galaxies, maar kreeg dat geld nooit.

Zelf had hij wel het echte geld overgemaakt naar de rekening van deoplichter.

Een andere trend is het aanbieden van zogeheten spookincas-sos. Een oplichter vraagt aan de bank om de rekening van een aan-tal mensen te debiteren, dus om bepaalde facturen (incassos) tenlaste van hen te boeken. In Nederland ontstond begin december2004 een relletje rond dergelijke overschrijvingen van Bela Vita.Gjalt van der Molen beweert dat de bank 51,40 euro van zijn reke-ning haalde om een factuur bij dat bedrijf te betalen. Alleen heeftde man niets besteld. De Volkskrant meldt dat nog andere mensenslachtoffer werden van de techniek. Volgens de bankier van Van derMolen is er in eerste instantie geen probleem. Bela Vita voldoetimmers aan alle voorwaarden om een dergelijk eenmalig incasso telaten uitvoeren. Er zou enkel sprake zijn van een invoerfout. Datzijn dan wel een hele reeks fouten na elkaar aangezien Van derMolen niet het enige slachtoffer is.

47



48/327



49/327

4.Goud, grondstoffen en olie

We worden nooit bedrogen: we bedriegen onszelf.GOETHE

HET ONWAARSCHIJNLIJKE VERHAAL VAN BRE-XOver geen enkele andere oplichtingszaak hangt tot op de dag vanvandaag nog altijd zoveel mist als over Bre-X. Bovendien zal dewaarheid wellicht nooit helemaal bekend worden. En dat is zeerfrustrerend, geloof me vrij. Bre-X Minerals was een klein beursge-noteerd bedrijfje eind 95 . De koers op de beurs van Canada be-draagt enkele dollarcent. In nauwelijks enkele maanden tijd schietde koers omhoog naar 286 Canadese dollar. Ik heb de return op jaarbasis niet eens berekend omdat het een getal zou opleveren dat

onwaarschijnlijk hoog is. Een ding is zeker: iemand die de aandelenheeft gekocht eind 95 , werd schatrijk. Als hij tenminste op tijd ver-kocht.

Anderzijds, iemand die op de top kocht, heeft alles verloren.Want zo snel als de koers omhoog is geschoten, zo snel valt de koersweer terug. Eind 96 wordt nog enkele cent betaald en in maart 97is het feest helemaal over als blijkt dat een belangrijke persoon dechef geologist Michael de Guzman zelfmoord zou hebben ge-pleegd. Aan Deloitte & Touche wordt gevraagd een grondig onder-zoek te voeren naar wat er fout is gelopen bij het mijnbouwbedrijf.

Maar keren we even terug naar het einde van 1995 . Wat doet dekoers van dit oorspronkelijk onbekende aandeel ontploffen? Eenbericht dat de mijnbouwer Bre-X een vondst van een miljoen onsgoud zou hebben gedaan in de jungle van Indonesi. Achteraf zoublijken dat dit bericht volkomen uit de lucht was gegrepen en dat er

49



50/327

geen gram goud te vinden was. Het interessante van dit verhaal isdat de top van Bre-X merkte dat de koers van het aandeel als eenraket omhoogschoot en dat het management van Bre-X uiteraardgeen enkele reden zag om daar te stoppen. Point of no return dus.

Ondertussen kocht de top van het bedrijf nog extra aandelenbij. Want de daarop volgende weken zou een persbericht volgen datde zogeheten Busang-vondst uiteindelijk wel tweehonderd miljoenons goud bevatte. De koers ging nu natuurlijk helemaal door hetdak en bereikte een top van meer dan 280 Canadese dollar. Op datmoment verkochten de managers van Bre-X.

Een van de vele vragen is of de gereputeerde beurshuizen zoals JP-Morgan en Lehman Brothers wisten of er bedrog in het spel was.Deze beurshuizen waren immers onverdeeld razend positief overhet aandeel Bre-X. In beurstermen heet dit een strong buy . Pittigdetail: de strong buy was nog altijd geldig toen het aandeel van Bre-X al fors aan het dalen was. Het alternatief namelijk dat ze even-eens werden bedrogen is al evenmin aantrekkelijk. Dat wil zeggendat ze hun onderzoeksopdracht als analist niet naar behoren heb-ben uitgevoerd.

Niet dat de top van Bre-X het hen gemakkelijk heeft gemaakt.De stalen die moesten bewijzen dat het gevonden erts bijzonderrijk was aan goud, waren gewoon vervalst door de Guzman. Overdeze laatste doet trouwens nog altijd het verhaal de ronde dat zijnzelfmoord opgezet spel was en dat de man nog altijd leeft. In bij-zonder grote weelde zelfs.

In totaal ging maar liefst drie miljard Canadese dollar verloren. Eenverlies dat geleden werd zoals zo vaak door particuliere beleg-gers die zich lieten meeslepen door de goudkoorts. Alhoewel, ver-loren, van dat verlies moet je wel de superwinsten aftrekken die detoplui van Bre-X opstreken. Vraag is alleen of dat de pijn van dievele individuele beleggers wel verzacht. Of integendeel misschienerger maakt.

50



51/327

ER KAN ER MAAR EEN DE GROOTSTE ZIJNIn mei 2002 kwam aan het licht dat KBC en ING getroffen warendoor fraude in de VS. Het begint met een klein artikel op de laatstebladzijde van de eerste katern van De Tijd, bovendien in een vet let-tertype. Journalisten gebruiken dit lettertype om te wijzen op hetbijzondere karakter van hun verhaal. Vaak heeft een dergelijk arti-kel een ironische ondertoon. Die ondertoon onbrak hier volledig,zodat je je de vraag kan stellen waarom de tekst vetjes gedrukt was.Feit is wel dat in dat bericht nog niet veel informatie bekend wasover de fraude. Er was enkel sprake van KBC, die deel uitmaakt vaneen groep banken die voor een miljard dollar werden opgelicht. Deoplichters stonden aan het hoofd van papieren of valse bedrijvendie handel zouden drijven in metaal en een overbruggingsnancie-ring nodig hadden voor hun klanten. Dit laatste betekent dat debank een lening toestaat aan het bedrijf, dat op zijn beurt een le-ning of een betalingsuitstel aan zijn klanten geeft.

Pas in het bericht van de volgende dag worden meer details be-kend. Het gaat over vier Indiase metaalhandelaars die sinds 2000leningen krijgen van minstens acht banken. Ze krijgen het geld opbasis van valse facturen voor transacties over de hele wereld. Er

werden zakenmensen ten tonele gevoerd uit verre, onherbergzamestreken, soms enkel bereikbaar via een rikjsa, zo was te lezen in hetartikel. Het geld dat werd geleend van de ene bank, werd gebruiktom de andere banken terug te betalen. In eerste instantie wekte ditde indruk dat er met de transacties in metalen niets verkeerd was.In werkelijkheid leek dit hele systeem op een reusachtig ponzisys-teem, zoals we er verder in het boek nog vele zullen bespreken.

Enkele dagen later bleek dat ING ook slachtoffer was van de groot-scheepse zwendel. KBC werd opgelicht voor 7,6 miljoen dollar. VoorING was de schade met veertig miljoen dollar nog een ink pakhoger. Een ding hebben de waarnemers wel verkeerd ingeschat: na-melijk dat dit de grootste fraudezaak in de metalenhandel zou zijn.

Want er kan er maar een de grootste zijn. En die ene is wel Mister 5Percent. Het systeem dat Yasuo Hamanaka bedacht had, leek niet

51



52/327

op de zwendel met valse facturen van zijn Indiase collegas. Hama-naka werkte in de jaren negentig voor Sumitomo. Hij handeldein koper op de goederentermijnmarkt, meer bepaald de LondonMetal Exchange (LME). Zijn bijnaam kreeg hij omdat hij telkensenorme hoeveelheden kocht en verkocht. Maar hij gokte verkeerden op een bepaald moment zat hij met een monsterverlies. In plaatsvan die posities af te sluiten en het verlies te beperken zoals eengoede trader zou doen nam Hamanaka nog grotere posities in. Mister 5 Percent was op dat moment zelfs een understatement. Vol-gens CLR, de instelling die de clearing deed van de transacties, ver-handelde hij op dat moment in 1993 maar liefst een kwart van dewereldkopervoorraad. Het uiteindelijke verlies voor Sumitomo be-droeg 2,6 miljard dollar. Mister 5 Percent werd in 1998 veroordeeldtot acht jaar cel. Er kan er inderdaad maar een de grootste zijn.

TWISTING BY THE POOLJean-Pierre Van Rossem wist dat je rijke beleggers anders moestaanpakken dan de kleine vissen. Kleine vissen kon je gelukkig ma-ken met een vodje papier, een lastgeving, waarop stond dat je inves-tering op drie maanden tijd zou zijn verdubbeld. Rijkere beleggers

moest je met iets gesosticeerders lokken. Een pool bijvoorbeeld.Dit is een belegging waaraan een beperkt aantal verschillende beleg-gers kunnen deelnemen. Het voordeel is dat je een belegger die nogwat drempelvrees vertoont, kan overhalen door te schermen meteen belangrijke andere belegger die je wel al geld toevertrouwde.

Van Rossem ging de mosterd halen in de VS, waar commodity poolsal sinds 1974 bestaan. Dergelijke vehikels kunnen er beleggen in op-ties en futures op commodities of grondstoffen. De groei van derge-lijke pools is indrukwekkend. Van 794 in 1992 tot 3244 in 2003 . Diespectaculaire ontwikkeling trekt natuurlijk ook oplichters en frau-deurs aan. Je kan heel veel aanmerken op de VS, maar een ding iszeker. De controle op dergelijke pools is bijzonder streng en de uit-gesproken straffen voor fraudeurs zijn niet van de poes.

Neem nu David Mobley. Hij slaagde erin om met zijn Maricopa-pool 110 miljoen dollar te verbrassen. Hiervoor kreeg hij welgeteld

52



53/327

zeventien en een half jaar gevangenisstraf. Hij schermde met inves-teringen waarop hij hoge returns kon halen. In de werkelijkheidwaren al zijn uitgevoerde beleggingen ops. Erger nog. Het meestegeld ging naar zijn luxueuze levensstijl en vooral... naar investerin-gen in privprojecten, die allemaal waardeloos bleken.

Om te zorgen dat de bal bleef rollen vervalste hij de rekeninguit-treksels van de pool en stelde hij de situatie aan nieuwe beleggersvoor alsof de returns van de pool in het verleden erg goed waren.Uiteindelijk werd ook Maricopa een ponzisysteem waarbij een be-perkt aantal vroege investeerders werden vergoed met de inlagenvan de nieuwe slachtoffers. De meerderheid van de in totaal 170 in-vesteerders was wel zijn geld kwijt. Van de 140 miljoen belegd kapi-taal werd uiteindelijk maar 30 miljoen gerecupeerd. Een luxueuzelevensstijl kost nu eenmaal erg veel geld.

Wie houdt van gortdroge kost moet het verslag maar eens nale-zen van de Commodity Futures Trading Commission (CFTC). Ditis het organisme dat dergelijke pools in de VS controleert. Sinds1998 werden investeerders in dergelijke pools 39 keer opgelicht. Ma-ricopa is er spijtig genoeg maar een van.

RIJKE MARCIn 2001 gebeurde op het eerste zicht iets vreemds. De in Belgi ge-boren Marc Reich, of beter Marc Rich zoals hij zichzelf later noem-de, kreeg van William Clinton gratie. Volgens sommigen was dit demeest controversile gratieverlening sinds Gerald Ford de belaagdeRichard Nixon diezelfde gunst verleende.

Reich had namelijk heel wat op zijn kerfstok. Hij werd veroor-deeld voor de grootste oplichting ooit van de belastingen in de VS.Pittig detail: openbaar aanklager in die zaak was de voormaligeburgemeester van New York, Rudolph Giuliani. De losoe vanReich, net zoals die van zoveel oplichters, is bijzonder eenvoudig:Ik ben rijk en ik ga nog rijker worden. Dat vertelt Martin Auerbach,die de zaak mee voor het gerecht hielp brengen in de jaren tachtig.Kortom, Reich had een totaal misprijzen voor welke wettelijke be-paling ook die een beperking zou kunnen stellen aan dat onbeperktrijker worden.

53



54/327

Het kroonstuk op het werk van Reich was de enorme zwendel metolie in dezelfde periode. Reich kocht in het geheim miljoenen bar-rels relatief goedkope ruwe olie uit Texas op. Op dat momenttijdens de oliecrisis gold een erg strikte prijscontrole. Reich trokzich uiteraard niets aan van die controles een belemmering omnog rijker te worden, weet je wel en verkocht de olie op de openmarkt met een vermoedelijke winst van honderd miljoen dollar.Tegelijk deed hij handel met het Iraanse regime van ayatollah Kho-meini terwijl Amerika een strikt embargo had uitgevaardigd. Doordie handel tikte het spaarpotje van Reich aardig aan.

Via fraude en oplichting kon Reich alles samen het niet onaardi-ge bedrag van zeven miljard dollar bijeenbrengen. Alleen kon hij deVS niet meer in. Dat veranderde dus in zijn voordeel met de gratie-verlening van Clinton. Volgens journalist Sherman Skolnick heeftdie gratieverlening alles te maken met de nauwe banden tussenReich en de Clintons enerzijds en de CIA anderzijds. In feite wasReich sinds het begin van zijn louche zaken immuun aangezien hijeen vertrouwensman was van de CIA. Giuliani zou dit tot zijn grotespijt pas veel later hebben vernomen.

54



55/327

5.Wijn en whisky

Er is minder handigheid nodig om te bedriegendan om niet bedrogen te worden.

CHEVALIER DE BRUIX

EEN GLAASJE BIODYNAMISCHE WIJNEen aantal Franse wijnen zijn biodynamisch. Selosse, Coule deSerrant en Chapoutier zijn er enkele van, evenals Chteau de laRoche aux Moines. Ook de Toscaanse wijn die Jan Theys nee, nietde overleden programmamaker op zijn domein fattoria am-minga Serra allOlio maakt, is biodynamisch. Nicolas Joly, de wijn-maker van het kasteel van Roche-aux-Moines, is zon beetje de lei-der van de biodynamische beweging. Biodynamische wijnboeren

baseren zich op de principes van antroposoof Rudolf Steiner. Som-migen beweren dat veel van wat die man vertelde, gewoon klink-klare onzin is, maar dat is voer voor een andere discussie. In iedergeval zijn een aantal wijnconsulenten op de biodynamische kargesprongen. Zo heb je Franois Bouchet, die ook Theys bijstaat. Of Alan York, die vooral in Californi preekt.

Het lijkt allemaal erg mooi: biodynamica gebruikt geen chemischestoffen of syntheseproducten en streeft naar het perfecte evenwichtvan de plant in zijn omgeving. In de praktijk is het daarentegen al-lemaal heel vreemd. Bepaalde handelingen bijvoorbeeld snoeien mogen enkel s nachts worden uitgevoerd en dan nog bij een wel-bepaalde maanstand. De grond waarin de wijnstokken staan, moe-ten regelmatig worden beneveld met een tisane (een kruidenthee)van brandnetels. Theys gebruikt gedroogde brandnetels uit Frank-rijk om aftreksels te maken: het gaat om amper honderd gram per

55



56/327

hectare. Dat lijkt verdacht veel op homeopathie voor planten. Of op het besprenkelen van de grond met wijwater.

Maar het leukste voor de lezer welteverstaan moet nogkomen. Om goed bemestingsmiddel te maken moet je een leegge-haalde hoorn van een koe vullen met mest van diezelfde koe en zesmaanden onder de grond begraven. Pas op! Het tijdstip waarop ditprecies gebeurt en de plaats waar de hoorn wordt begraven, is mi-nitieus bepaald door de consulenten. Na een halfjaar wordt de hoornopgegraven en verspreidt men de miniscule hoeveelheid mest overhet land: 120 gram per hectare om precies te zijn.

Theys plant de activiteiten op zijn wijngaard in volgens de ka-lender van Maria Thun. Dit is een merkwaardige vrouw, vertelt hijaan twee journalisten van De Tijd. Ze bekijkt alles volgens de maanen de planeten. Haar kalender 2003 , die in oktober 2002 verscheen,was de enige die de droge hittegolf van de voorbije zomer 2004voorspelde. Tot op twee dagen precies.

Alan Meadows, een prominent wijnkenner, heeft zich tot een heftigetegenstander ontpopt van de biodynamische cultuur. Niet omdat zeslechte wijnen maken. Dat is nu net de paradox. Aan Fortune ver-

telde Meadows nog dat het onbetwistbaar zo is dat biodynamischewijnboeren gewoon beter wijn maken. Alleen is de vraag waarom.

Meadows vermoedt dat dit komt omdat de boeren obsessief bezig zijn met alle details van het wijnmaken. Wijnboer spelen issowieso geen ontspanning. Als je dan nog eens de biodynamischetoer opgaat, is het dubbel zo hard werken. Meadows is vooral ge-kant tegen de biodynamische boeren omdat ze volgens hem veeltrekjes vertonen van een sekte. Bovendien mag hij hun wijnen nietproeven op momenten die hm uitkomen. Nee, je mag de biodyna-mische wijn enkel proeven op een bloemen- of fruitdag. Niet opeen blad- of worteldag. Dat gaat Meadows, die gewoon zijn job wildoen, uiteraard een stap te ver.

WIJNLEUGENSReclameman en wijnliefhebber Bruno Vanspauwen kent weinigandere domeinen waarover zoveel leugens worden verteld als over

56



57/327

wijn. En dat wil wel iets zeggen als dit van een reclameman komtnatuurlijk. Hij heeft in De Standaard Magazine net geen topvijf vande meest pertinente onzin samengesteld, maar we willen dit graagin zijn plaats doen.

Op n staat ongetwijfeld de uistpraak dat de wijn beter zal wor-den door hem nog enkele jaren te laten liggen. Het zou om een zo-geheten bewaarwijn gaan. Flauwekul volgens Vanspauwen. Wijnendie te zuur of te wrang zijn, zullen na veroudering niet plots grotewijnen zijn. Slechts een beperkt aantal wijnen heeft potentieel. Enaltijd zijn dat wijnen die je ook al in hun jeugd doen zuchten vangenot en bewondering.

Op twee staat de leugen: Dit is geen wijn voor het grote pu-bliek, je moet er een beetje kenner voor zijn. Vaak gaat het om eenwijn die gewoon stinkt, naar nagellak bijvoorbeeld. Misschien ishet slechte onderhoud van de vaten de oorzaak van de muffe geur.

Op nummer drie staat het begrip terroir . Deze wijnterm duidtop het feit dat je de bodem, de specieke plaats waar een wijn isgecultiveerd, in een wijn proeft, een sterke terroir is volgens veelkenners een pluspunt. Volgens Vanspauwen kan dit begrip voor

om het even wat worden gebruikt, ook voor een slechte wijnsmaakomdat het weer vreselijk was en de druiven daardoor rot werden.

Op vier staan de longen van de wijn, met uitspraken als: Dewijn moet nog wat ademen, of het tegenovergestelde: De wijnstaat al een hele tijd open. Geloof een verkoper vooral niet als hijzegt dat de wijn zal openbloeien als hij een hele dag in een decan-teerkaraf heeft doorgebracht.

En met stip op vijf een verzinseltje dat aan doorgestudeerdewijnproevers wordt verteld: De wijn is recent gebotteld en moetzich nog herstellen. Volgens Vanspauwen is het nog maar de vraagof dit zal gebeuren. De meeste wijnen krijgen immers voor de bot-teling een kse dosis zwavel en ondergaan tevens een agressieve l-tering, met de bedoeling ze volkomen stabiel te maken. Herstellen?Daar is weinig kans toe.

Tot slot nog dit. Niet in de topvijf, maar wel aardig om te weten.

57



58/327

Boven een bepaald bedrag volgens Vanspauwen 20 tot 25 euro iser geen verband meer tussen kwaliteit en prijs. Dan speelt enkelnog de wet van vraag en aanbod. Goed om weten.

ZELF AAN DE SLAG?Journalist Tony Levene stelde een tienstappenplan op om gou

Encyclopedie van fraude, zwendel en bedrog - integraal - Thierry Debels

Documents

Transcript of Encyclopedie van fraude, zwendel en bedrog - integraal - Thierry Debels