Ek H · ENVIRONMENTAL RESOURCES MANAGEMENT GAZİANTEP ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ ESIA/CİLT II/ EK H...

Ek H

Jeoloji ve Topraklar

ENVIRONMENTAL RESOURCES MANAGEMENT GAZİANTEP ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ ESIA/CİLT II/ EK H

H1

H1 GİRİŞ

Bu Ekte, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde Gaziantep'in Şahinbey İlçesinde yapılacak

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü'nün (Proje) jeoloji ve toprak etki değerlendirmesi

için kullanılan metodoloji, elde edilen bulgular ve öneriler sunulmaktadır.

Değerlendirmede, inşaat ve işletme sırasında jeoloji ve zeminler üzerinde etki

yaratabilecek Proje faaliyetleri dikkate alınmıştır.

H4.1 JEOLOJİ VE TOPRAK DEĞERLENDİRMESİNİN KAPSAMI

Bu Ekte Projenin saha koşullarının, jeolojik ve jeofiziksel özellikler ile sismik riskler,

toprak koşulları ve arazinin kirlenme potansiyeli bakımından yapılan bir

değerlendirme sunulmaktadır. Etkinin önemini değerlendirmek için kullanılan

kriterler ve sonrasında da mevcut durumunun açıklaması verilmektedir. Ardından,

anlamlı olabilecek etkiler ele alınmakta ve önerilen hafifletme tedbirleri

sunulmaktadır.

H4.2 ÇALIŞMA ALANI

Bu değerlendirmenin çalışma alanı, Proje Sahası çevresini ve Gaziantep ilini

kapsamaktadır.


H2

H2 METODOLOJİ

H4.1 İLGİLİ DOKÜMANLAR, STANDARTLAR VE KILAVUZLAR

Aşağıdaki Türk yönetmelikleri bu Proje ile ilgilidir. Bu yönetmelikler; deprem

bölgelerindeki hastane binalarının yapımı, toprak kirliliği ve noktasal kaynaklı

kirlilikle ilgili düzenlemeler içermektedir.

Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete tarihi/sayısı

06.03.2007/26454) ve

Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik

(TKKY) (Resmi Gazete Tarihi/Sayısı: 08.06.2010/ 27605).

Toprak kirliliğinin kontrolü ile ilgili özel bir AB çerçeve direktifi bulunmamaktadır.

H4.2 MASABAŞI ANALİZİ

Mevcut durum jeolojisi ve toprak koşulları ile ilgili bilgi toplamak için ayrıntılı bir

masabaşı analizi yapılmıştır. Bu analiz için Maden Tetkik ve Arama Genel

Müdürlüğü (MTA) ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) gibi ilgili

kurumlardan da bilgi alınmıştır. Ayrıca mevcut durum koşulları ile ilgili bilgi

toplamak için aşağıda listelenen kaynaklar kullanılmıştır:

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA) yayınları, (http:/

/www.mta.gov.tr);

Gaziantep İl Çevre Durum Raporu (2014);

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)

resmi internet sitesi (http:/ / www.gaziantepafad.gov.tr);

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)

tarafından hazırlanan Türkiye'de Doğal Afetlerin Mekansal ve İstatistiksel

Dağılımı raporu;

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için PLATO Yeraltı Araştırmaları

Mühendislik İnş. ve Rek.San.Tic.Ltd.Şti. tarafından hazırlanan Toprak Çalışması

Raporu (Jeofiziksel Etüt ve Sismik Tehlike (Risk) Analizi Çalışması dahil);

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için Enar Mühendislik, Mimarlık ve

Danışmanlık şirketi tarafından hazırlanan Sondaja Dayalı Zemin ve Temel Etüt

Raporu (Jeofiziksel Etüt ve Sismik Tehlike (Risk) Analizi Çalışması dahil) (Mart

2016). Bu rapor, Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için PLATO Yeraltı


H3

Araştırmaları Mühendislik şirketi tarafından hazırlanan Toprak Çalışmasının

bulgularına göre hazırlanmıştır.

Bilimsel makaleler (ilgili yerlerde ayrıntılı referanslar verilmiştir).

H4.3 SAHA ÇALIŞMASI

Saha çalışmaları içinde tamamı PLATO Yeraltı Araştırmaları Mühendislik şirketi

tarafından hazırlanan Toprak Çalışması, Jeofiziksel Etüt ve Sismik Tehlike (Risk)

Analizi Çalışması yer almaktadır.

Proje sahası için jeolojik bilgiler elde etmek ve jeoteknik parametreleri tespit etmek

için 27/12/2014 ile 20/08/2015 tarihleri arasında Toprak Çalışması yapılmıştır.

Bölgede 76 farklı yerde 21 m ila 31 m derinliklerde temel sondaj kuyuları açılmıştır.

PLATO Yeraltı Araştırmaları Mühendislik şirketi, 2016 yılı Şubat ayına kadar 12

temel sondaj kuyusu daha açmıştır. Sahadaki sondaj çalışmaları sırasında her

kuyunun farklı derinliklerinden beşer karot örneği alınmış ve laboratuvar analizi için

gönderilmiştir.

Jeofiziksel Etüt, Proje Sahasında 26/05/2015 tarihinde yapılmıştır. Bu çalışmanın bir

parçası olarak 30 sismik profil yeri seçilmiştir. Planlanan sismik profillerde 1-D

sismik dalga hız logları elde etmek için Çok Kanallı Yüzey Dalgaları Analizi (MASW)

yöntemi ile sismik kayıtlar elde edilmiştir.

Ayrıca Proje sahasında olası sismik tehlikenin (riskin) Proje tasarımında nasıl dikkate

alınacağını tespit etmek için Sismik Tehlike (Risk) Analizi Çalışması yapılmıştır.

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için PLATO Yeraltı Araştırmaları

Mühendislik şirketi tarafından hazırlanan Toprak Çalışmasının bulgularına göre,

Enar Mühendislik, Mimarlık ve Danışmanlık şirketi tarafından hazırlanan Sondaja

Dayalı Zemin ve Temel Etüt Raporu yapılmıştır.

H4.4 ETKİ DEĞERLENDİRMESİ METODOLOJİSİ

Olası etkilerin değerlendirilmesinde Cilt I, Bölüm 5'te açıklandığı gibi, etki boyutu ve

duyarlılığı / hassasiyeti / kaynakların önemi için derecelendirmeler verilir. Kaynağın

/ alıcının etkisinin ve duyarlılığının boyutu tanımlanınca etkinin önemi, Cilt I, Bölüm

5'te verilen önem matrisi kullanılarak belirlenir.

Tablo H2.1 ve Tablo H2.2'de, jeoloji ve zeminler üzerindeki etkilerin

değerlendirilmesinde, etki boyutu ve kaynak duyarlılığı/hassasiyeti/önemi için

kullanılan sınıflandırmalar açıklanmaktadır.


H4

Tablo H2.1

Boyut Tanım Büyük

• Toprak üzerindeki inşaat çalışmaları ve işletme (ör. kazalar) sırasında sürekli/uzun

süreli yağ döküntüleri (Toprak Kirliliği Kontrolü Yönetmeliklerinde tanımlanan,

toprak içindeki kirletici konsantrasyonları aşılarak uzun vadede kanser ve tehlike

risklerine neden olur).

Kirlenmiş topraklar örselendiğinde çevredeki kirlenmemiş topraklardaki kirlilik

seviyesi artarak arka plan seviyesinin üstüne çıkar ve insan sağlığı için tehlike

oluşturur.

Sismik bir olay sırasında yapıların bütünlüğü ve Projenin işlevselliği üzerinde önemli

etkiler (ör. binaların yıkılması).

Orta

• Toprak üzerindeki inşaat çalışmaları ve işletme (ör. kazalar) sırasında sürekli/uzun

süreli yağ döküntüleri (Toprak Kirliliği Kontrolü Yönetmeliklerinde tanımlanan,

toprak içindeki kirletici konsantrasyonları, jenerik kirlenme seviyelerinin üzerine çıkar

ancak uzun vadede kanser ve tehlike riskleri seviyesinin altında kalır).

Mevcut kirlenmiş toprakların örselenmesi halinde, çevredeki kirlenmemiş

topraklardaki kirlilik seviyesi artarak arka plan seviyesinin üzerinde Toprak Kirliliği

Kontrolü Yönetmeliklerinde belirtilen jenerik risk seviyelerinin üzerine çıkar ancak

uzun vadede kanser ve tehlike seviyesinin altında kalır.

Sismik bir olay sırasında yapıların bütünlüğü ve Projenin işlevselliği üzerinde orta

dereceli etkiler (ör. yapılarda önemli çatlaklar).

Küçük

• Toprak üzerindeki inşaat ve işletme faaliyetleri sırasında meydana gelen ve Toprak

Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik

(Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmelikleri) ile belirtilen jenerik kirlenme

seviyelerinin altında kirlenmeye neden olan küçük ölçekli geçici yağ döküntüleri (ör.

kazalar nedeniyle).

Mevcut kirlenmiş toprakların örselenmesi halinde, yakındaki kirlenmemiş

topraklardaki kirlilik seviyesi artarak arka plan seviyesinin üstüne çıkar ancak Toprak

Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliklerinde belirtilen jenerik kirlenme seviyelerinin altında

kalır.

Sismik bir olay sırasında yapıların bütünlüğü ve Projenin işlevselliği üzerinde küçük

etkiler (ör. yapılarda küçük çatlaklar).

İhmal

edilebilir

• Arazinin (toprak yüzeyli) geçici olarak, kazıyla çıkarılan malzemelerin ve iş

makinelerinin depolanması için kullanılmasıyla kısa sürede düzeltilebilir küçük çaplı

etkiler ya da hiç etki olmaması.

•Deprem etkisi olmaması.

Tablo H2.2 Jeoloji ve Zemin Kaynak Duyarlılığı/Hassasiyeti/Önemi

Değer Tanım

Düşük • Tarım amacıyla kullanılmayan topraklar

• Jeolojik açıdan önemli olmayan bölgeler

5. derece deprem bölgesi olan alanlar (AFAD tanımına göre (1))

Orta • Tarımsal üretimi destekleyen, kalitesi yüksek olan topraklar

• Yerel / bölgesel önemi olan jeolojik saha

3. - 4. derece deprem bölgesi olan alanlar (AFAD tanımına göre (2))

Yüksek • Tarımsal üretim için yüksek verimli topraklar

• Büyük önemi olan jeolojik saha

1. - 2. derece deprem bölgesi olan alanlar (AFAD tanımına göre (3))

1- http: / /www.deprem.gov.tr/en/Category/earthquake-zoning-map-96531.

2- http://www.deprem.gov.tr/en/Category/earthquake-zoning-map-96531.

3- http: / /www.deprem.gov.tr/en/Category/earthquake-zoning-map-96531.


H5

H3 MEVCUT DURUM

H4.1 BÖLGE JEOLOJİSİ

Arap, Anadolu ve Avrasya levhalarının geç Kretase ve Miyosen dönemlerindeki

çarpışmaları, Gaziantep Havzasındaki yüzey ve yüzey altı yapılarının oluşması için

gerekli koşulları oluşturmuştur. Ön kıta yapısal evrimini, Kocali-Karadut ofiolitli

karmaşığının geç Kretase (Maastrihtiyen) döneminde, erken Alpin Orojenezi

sırasında Kastel Havzasının kuzeybatı bölgesindeki çökmeyi de başlatan yerleşmesi

etkilemiştir. Ölüdeniz Fayı Miyosen döneminde Kızıldeniz'de oluşmuş ve Süveyş

Körfezi'nde kuzeybatı yönünde, Güneydoğu Anadolu'da kuzey-kuzeydoğu yönünde

ilerleyerek Gaziantep Havzasının yapısal evrimini etkilemiştir. Bu iki önemli tektonik

olay, bölgede çok sayıda bindirme, bindirme bağlantılı yeraltı ve yüzey antiklinalleri,

fayları, çatlakları, çiçek yapıları ve bazalt akıntıları oluşturmuştur (Coşkun ve

Coşkun, 2000 (1)). Gaziantep ilinin jeolojik haritası Şekil H3.1'de gösterilmektedir.

Şekil H3.1 Gaziantep İlinin Jeolojik Haritası

Kaynak: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü (MTA), http://www.mta.

gov.tr/

(1) Coşkun B. ve Coşkun B. (2000). The Dead Sea Fault and related subsurface

structures, Gaziantep Basin, southeast Turkey. Geol. Mag. 137 (2), 175 - 192


H6

Toprak Çalışması sırasında etüt bölgesi ve çevresi için MTA'nın yaptığı jeolojik

çalışmalar esas alınmıştır. Bu çalışmalar sırasında derlenen 1/100.000 ölçekli jeolojik

haritalar ve raporlar, alttan üste kadar jeolojik formasyonları listelemek için

kullanılmıştır. Gaziantep ilinin genelleştirilmiş stratigrafik kolonu, Şekil H3.2'de

gösterilmektedir ve formasyonların ayrıntılı bir tanımlaması aşağıda özetlenmiştir.


H7

Şekil H3.2 Gaziantep K24 Levhası Genelleştirilmiş Düşey Kesiti SİSTEM SERİ TABAKA GRUP FORMASYON SEMBOL KAYAÇ TİPİ AÇIKLAMALAR

KUVVET Günümüz Allüv Oa

Qe, Qa: Eski alüvyon,

alüvyon. Çakıllı kumtaşı,

çamurtaşı.

UYUMSUZLUK

Th: Harabe Formasyonu,

çakıl kumtaşı, kil taşı,

çamurtaşı ardalanması

UYUMSUZLUK

Ty: Yavuzeli Bazaltı, siyah,

akıntı yapılı, bazaltla

ardalanması, bazı yerlerde

tüffit.

UYUMSUZLUK

Tş: Şelmo formasyonu, alt

kesimde çakıl ve kumtaşı, üst

kısımda şeyl, kumtaşı, tüfit,

marn ardalanması.

UYUMSUZLUK

Tmf: Fırat Formasyonu, krem

renkli, iri-çok kalın tabakalı

kireçtaşı, çört yumrulu ve

resif özellikli

Tmga: Gaziantep

Formasyonu, killi kireçtaşı ve

tebeşirli kireçtaşı

ardalanması. Arada kireçtaşı

seviyeleri ve çört yumruları

Tmh: Hoya Formasyonu, gri-

krem renkli, orta-kalın

tabakalı, alt kesimlerde

dolomitli, üst kesimlerde

çörtlü kireçtaşı.

Ardıçlıtepe Fm.

Tar. Ardıçlıtepe Formasyonu,

gri – bej renkli, çok kalın

tabakalı ve fosilli kireçtaşı

Ta: Aslansuyu Formasyonu:

Alt kesimlerde killi-çakıllı

kireçtaşı görülmektedir, üst

kesimlerde tebeşirli kireçtaşı

ve en üstte tebeşir.

Aslansuyu Fm.

Tmkg: Gercüş Formasyonu,

Çakıl, kumtaşı, çakıllı marn

ve çakıllı kireçtaşı.

LOKAL UYUMSUZLUK

Tbş: Beşenli Formasyonu,

killi kireçtaşı ve marn

ardalanması

Tb: Belveren Formasyonu,

fosilli çakıllı, bej-pembe

renkli kireçtaşı

LOKAL UYUMSUZLUK

KTşg: Germav Formasyonu,

kumtaşı, killi kireçtaşı,

türbiditik kireçtaşı içeren

marn ardalanması

Kbe: Besni Formasyonu, alt

kesimde çakıl ve kumtaşı,

fosil kırıntıları içeren çakıllı-

kumlu kireçtaşı

UYUMSUZLUK

Kof: Ophiolife Nappe,

peridotit, gabro diyabazı.

TEKTONİK CONTACT

Kk: Kocaeli Melanjı,

Ultrabazik kayaçlar,

serpantinitler, radyolarit ve

çeşitli bloklar içeren çörtlü

kireçtaşı

Kka: Karadut Melanjı,

silisleşmiş kireçtaşları, çörtlü

ve silisli şeyller, çörltü

kireçtaşları, killi kireçtaşları

TE

RS

İYE

R

PLİYOSEN Allüv. Oa

Harabe Th

MİYOSEN Orta-Üst Yavuzeli

Bazaltı

Th

Şelmo Tş

Alt

OLİGOSEN Orta Fırat Tmf

Alt Gaziantep Tmga

EOSEN Üst Midyat Hoya Tmh

Orta

Alt Gercüş Tmh

PALEOSEN Orta - Üst Beşenli

Belveren

Tbe

Tbş

Alt Germay Kişg

KRETASE ÜST

KRETASE

Maastrihtiyen Besni Kbe

Cphiolite

Nappe

Kof

Kocaeli Kk

Karadut Kka

Kaynak: Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için PLATO Yeraltı Araştırmaları

Mühendislik şirketi tarafından hazırlanan Toprak Raporu (Ağustos 2015)


H8

H3.1.1 Aslansuyu Formasyonu (TA)

Birim, arjilli-çakıllı kireçtaşı ve tebeşir taşından oluşmaktadır (Güvenç (1973)). Bu

formasyon, arjilli-çakıllı kireçtaşıyla başlar. Bu kireçtaşı biriminin rengi gri-bejdir,

orta-kalın tabakalara sahiptir, çörtlüdür ve çakıl içerir. Bu tabakanın üzerinde, bej-

beyazımsı gri renkli, orta-kalın tabakalara sahip ve bol miktarda mikro-fauna içeren

sarı-siyah çört şeritlerinden oluşan tebeşirli kireçtaşı bulunmaktadır. Bu tabakalar

arasında yer yer arjilli kireçtaşı, yeşil-gri kiltaşı ve çok ince taneli kumtaşı tabakaları

gözlemlenmektedir. Birim (en üst katı beyaz renkli, kalın ve kötü tabakalanmış,

gevşek dokulu tebeşirden oluşur), mikro¬fasiyes ortamında "havzanın kenarında ya da

derin sahanlığın kenarında" oturmuştur. Formasyonun kalınlığı Hayırlı Deresinde 500

m'dir ve harita bölgesinde 500 ile 300 m arasında değişmektedir. Üzerini örten

Ardıçlıtepe formasyonuna temas etmektedir. Formasyon, Alt-Orta Eosen'den beri

varlığını sürdürmektedir.

H3.1.2 Ardıçlıtepe Formasyonu (Tar)

Formasyon, genel olarak kireçtaşından oluşmaktadır. Birim, elastik kireçtaşıyla

başlamaktadır ve altta tebeşirli kireçtaşı ardalanması vardır. Kireçtaşı kalın-çok kalın

tabakalıdır; tebeşirli kireçtaşının rengi beyazımsı-soluk sarı-bejdir ve orta-kalın

tabakalar halindedir. Tabakanın üst tarafında doğru birim, soluk sarı-gri-bej renkli,

kalın-çok kalın tabakalı, bazı bölgelerde tabakasız, sert-kararlı, gözenekli, erime

boşluklarına sahip, mikro ve makro-faunalı ve sarı-kahverengi-siyah renkli lens ve

yumru biçimli çörtlü kireçtaşından oluşmaktadır. Formasyonun kalınlığı genel olarak

50 ile 200 m arasında değişmektedir ve Aslansuyu Formasyonu ile kademeli geçişli

temas vardır. Üzerini örten Gaziantep formasyonuna temas etmektedir. Formasyon,

Orta Eosen (Üst Lütesiyen) - Üst Eosen (Priabonian) zamanından beri vardır.

H3.1.3 Gaziantep Formasyonu (Tmga)

Birim, Wilson ve Krummenacher (1957) tarafından tanımlanıp isimlendirildiği üzere

arjilli kireçtaşı, kireçtaşı ve tebeşir taşından oluşmaktadır. Formasyonun yüzeyi,

yumuşak topografyada arjilli kireçtaşı, kireçtaşı ve tebeşirli kireçtaşından

oluşmaktadır. Bazı yerlerde arjilli ve tebeşirli kireçtaşı yerine kalın tabakalı kireçtaşı

bulunmaktadır. Arjilli kireçtaşı beyazımsı gri-krem-cansız sarı renkli, ince-orta

tabakalı, taneli yapıda ve yer yer alg ve mercanlar içermektedir. Arjilli kireçtaşı ve

tebeşirli kireçtaşı, mikro-fasiyes ortamında "havzanın kenarında ya da derin sahanlığın

kenarında" oturmuş, kireçtaşı ise "turbülanslı sığ suda mikro-fasiyes ortamında"

oturmuştur. Formasyonun kalınlığı 100 ile 250 m arasında değişmektedir. Üzerini

örten Fırat formasyonuna temas etmektedir.


H9

H3.1.4 Fırat Formasyonu (TMF)

Birim, Midyat Formasyonunun üyesi (Fırat Üyesi) olarak yer yer resif özellikli

kireçtaşından oluşmaktadır. Formasyon, orta-kalın tabakalı krem-beyazımsı cansız

sarı renkli kireçtaşıyla başlar, bazı yerlerde tabaka yoktur; üzerinde bol miktarda çört

yumruları ve bol miktarda fosil kabuk olan orta-kalın tabakalı cansız sarı kireçtaşı

vardır. Üst tabaka, krem-cansız sarı renkli, kalın-çok kalın tabakalı, az miktarda

çörtlü yumru ve bol miktarda ekinit, ostrea, karındanbacaklı ve lamel içeren

biyoklastik kireçtaşından oluşur. Kireçtaşı "turbülanslı sığ suda mikro-fasiyes ortamında"

oturmuştur. Formasyonun kalınlığı 0 ile 150 m arasında değişmektedir ve Gaziantep

Formasyonu ile uyumlu temas vardır.

H3.1.5 Yavuzeli Bazaltı (Ty)

Yoldemir (1987), bu birimi bazalt lavı içermesinden yola çıkarak adlandırmış, Tuna

(1973) ise aynı birim için Karacadağ Bazaltı ismini kullanmıştır. Yavuzeli Bazaltı,

kırmızımsı-koyu ve siyahımsı renktedir, yer yer tabakasız, yer yer çok kalın

tabakalıdır, kalsit dolu gözenekli ve genellikle lav akıntısından oluşmaktadır. Bu

piroklastikler özellikle Gaziantep-Kilis yolunda, Kilis yakınında gözlemlenmektedir.

Bazaltın nasıl oluştuğu ve çıkış noktaları ile ilgili çalışma yapılmamıştır. Bölgede

daha önce çalışma yapan araştırmacıların bu konu ile ilgili çeşitli görüşleri

bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar, bu bazaltın oluşumunu Doğu Anadolu Fayı ve

ilgili fay sistemlerine bağlarken, bazıları da Orta Eosen'de başlayan sıkışmadan

kaynaklanan genişlemeye bağlamaktadır. Bazaltın kalınlığı 0 ile 50 m arasında

değişmektedir. Yavuzeli Bazaltı, haritalanan alandaki stratigrafik konuma göre Üst

Miyosen'den beri varlığını sürdürmektedir.

H3.1.6 Eski Alüvyon (Qe)

Bu tabaka, genel olarak yüksek tepelerle çevrili eski nehir yataklarında ve

düzlüklerde gevşek çakıl, kum ve çamurtaşından oluşmaktadır. Kuvaterner

dönemindendir.

H3.1.7 Proje Sahasının Jeolojik Özellikleri

Proje sahasının jeolojik özellikleri, Toprak Çalışması sırasında (Aralık 2014 - Şubat

2016) tanımlanmıştır. Çalışma, jeolojik üst birimin, kalınlığı 0,5 ile 3,0 m arasında

değişen üst topraktan oluştuğunu göstermektedir. Ayrıca iki sondaj kuyusu

noktasında 10 m kalınlığa sahip dolgu malzemesi bulunmaktadır. Bu oluşum, tüm

Proje sahasına kıyasla çok sınırlı bir bölgeyi temsil etmektedir, dolayısıyla sahanın

genel jeolojik özellikleri tanımlanırken bu malzeme dikkate alınmamıştır.

Üst malzeme ve dolgu malzemesinin altında gözlemlenen jeolojik birim (saha

yüzeyinde ekstrüzyon yaptığı da belirtilmektedir), bazalt içeren parçalanmış tüfittir.

Yavuzeli Bazalt (Ty) üst Eosen'den kalma genç birim olarak tanımlanmaktadır

(Parçalanmış Tüfit ve Bazalt). Saha araştırmaları sırasında bu birimin 21 m ile 31 m

derinlik arasında sürekli olduğu görülmüştür. Kazılarda gözlemlediği üzere birim,

çevre bölgede de devam etmektedir. Toprak altında hakim birim bazalt olduğundan


H10

sıvılaşma sorununun ortaya çıkması mümkün görülmemektedir. Ayrıca birim bazalt

olduğu için çökme, şişme ve göçme olasılığı bulunmamaktadır. Kayaç biriminde yer

yer görülen yarıklar, çatlaklar ve kırıklar gibi yapısal elemanların süreksiz ve

düzensiz olduğu belirtilmiştir. Ayrıca zemin büyük ölçüde kaya birimlerden

oluştuğu için, konsolidasyon oturması beklenemez/beklenmemelidir. Bu kayaç

şekillerinde, inşa edilecek bina temellerini olumsuz bir şekilde etkileyecek yapı ve

özellikler bulunmamaktadır. Fırat Formasyonundaki kireçtaşı (bej renkli, orta-kalın

tabakalı, bol miktarda çört yumrusu), Proje sahasının güneyinde ve güneydoğusunda

üç sondaj kuyusu noktasında gözlemlenmiştir. Toprak Çalışması sırasında açılan

sondaj kuyularının konumları, Şekil H3.3'te gösterilirken Şekil H3.4'te Proje sahasının

jeolojik özelliklerini göstermek için seçilmiş enine kesitler olarak görülmektedir.

Şekil H3.3 Sondaj Kuyularının Konumları


H11

Şekil H3.4 Saha Jeolojisini Gösteren Seçilmiş Enine Kesitler

Proje sahasında yapılan Jeofiziksel Etütlerde jeolojik tabakalar da fark edilmiştir. Saha

birimleri için aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir:

Direnç bakımından Proje Sahası "Çok kararlı" olarak tanımlanmaktadır,

Kayaç biriminin direnci ve dayanıklılığı ile ilgili bilgilere göre Proje Sahası, "Orta"

sıkışma olarak tanımlanmaktadır,

Proje Sahasındaki bazalt birimi, belirli seviyelerde "Gevşek", belirli seviyelerde de

"Kararlı Kayaç" olarak tanımlanmaktadır,

Yavuzeli Bazaltı (Ty) üst Eosen'den kalma genç birimin (Bazalt) zemin yoğunluğu

"Orta-Yüksek" olarak nitelendirilmektedir.


H12

Yukarıdaki bulgular esas alınarak, TS EN 1998 - 1 (Eurocode 8)(1) standardına göre ve

tüm MASW noktaları için zemin sınıflandırması, Sınıf B - Çok sıkı kum, çakıl veya

çok sert kil olarak tanımlanmaktadır.

H3.1.8 Bölgedeki Sismik ve Sıvılaşma Riskleri

Sismik Tehlike (Risk) Analiz Çalışmasında söz edildiği gibi, Türkiye, Arap platformu

ile Asya platformunun çarpışarak asimetrik tektonik sürüklenme sisteminin

oluşmasına neden olduğu bir bölgedir. Bu tektonik sistemdeki önemli ve en büyük

olanların doğrultu atımlı faylarla gösterildiği bir yapı ailesinde nitelendirilmektedir.

Bölgedeki en son tektonik yeniden yapılanmadan beri geçen süre, Neotektonik

Dönem olarak adlandırılır. Bunun için, Anadolu levhası ile Arap levhasının Orta

Miyosen çağındaki çarpışması bu dönemin başlangıcı olarak kabul edilir.

Türkiye'de dinamik davranışa neden olan ana fay kuşakları, Kuzey Anadolu Fay

Zonu (KAFZ) ile Doğu Anadolu Fay Zonudur (DAFZ). Gaziantep ili, sismik olarak

aktif olan DAFZ'nin etki bölgesi içinde yer almaktadır. DAFZ, Karlıova üçlü

kavşağından başlar ve günaybatı yönünde Türkoğlu kavşağına kadar devam eder(2).

Fay, Akdeniz'e doğru devam eder. Gaziantep havzasının yapısal evrimini etkileyen

fay, uzunluğu yaklaşık 1.000 km olan aktif sol yanal atımlı bir fay zonu olan Ölüdeniz

Fay Zonudur (ÖDFZ). ÖDFZ, Arap ve Afrika Levhaları ile sınırlanmıştır ve kuzeye

doğru devam ederken İsrail, Ürdün, Lübnan, Suriye ve Türkiye'den geçer, güneyde

ise Kızıldeniz atımına ulaşır. ÖDFZ; DAFZ'yi oluşturmak üzere Anadolu levhası ve

Afrika levhası ile birleşmeden önce Gaziantep'in batısına geçer. Gaziantep Havzası,

geç Kretase ve Miyosen dönemlerinde Arap ile Anadolu levhalarının çarpışmaları

sırsaında oluşan "Kenet Kuşağı"nın güneyinde yer almaktadır(3). Bu iki tektonik fazın

göstergesi, Kretase ve Miyosen formasyonlarının üzerindeki yaygın ofiyolitik

kayaçlardır.

Şekil H3.5'te sunulan Türkiye'nin sadeleştirilmiş tektonik haritası, Güneydoğu

Anadolu'nun ve çalışma alanının yapısal evrimini etkileyen major tektonik yapılar ve

levhaları göstermektedir.

(1) 1 Eurocode 8 - Yapıların deprem dayanımı içim tasarlanması.

2 Güllü H., Ansal A.M. ve Özbay A. (2008). Seismic hazard studies for Gaziantep city in South Anatolia of Turkey.

Nat Hazards, 44: 19 - 50 (1) 3 Cabalar A.F. (2008). An Assesment of Earthquake Hazard in Gaziantep Turkey. EJGE Volume 13E


H13

Şekil H3.5 Türkiye’nin Tektonik Haritası

Kaynak: Map modified from Cabalar, 2008 (1) - Gullu ve diğ., 2008 (2)

Gaziantep Merkez ilçesi çevresindeki en yakın deprem riski bölgeleri; Ölüdeniz,

Reyhanlı, Kırıkhan, Islahiye, Türkoğlu, Kahramanmaraş, Gölbaşı ve Adıyaman

boyunca uzanan Doğu Anadolu fay kuşağıdır. Gaziantep'in bölgesel tektonik düzeni,

Şekil H3.6'da gösterilmiştir.

(1) Cabalar A.F. (2008). An Assesment of Earthquake Hazard in Gaziantep Turkey.

EJGE Volume 13E

(2) Güllü H., Ansal A.M. ve Özbay A. (2008). Seismic hazard studies for Gaziantep

city in South Anatolia of Turkey. Nat Hazards, 44: 19 - 50

Akdeniz


H14

Şekil H3.6 Gaziantep Çevresinin Aktif Fay Haritası (kırmızı çizgiler fay hatlarını, sağ alttaki

kırmızı nokta ise Proje Sahasının yaklaşık konumunu göstermektedir)

Kaynak: http: //www.mta.gov.tr/

Şekil H3.6'da görüldüğü üzere, Gaziantep ilinde deprem tehlikesi oluşturabilecek ana

fay DAFZ, Gaziantep merkezinin yaklaşık 40-50 km kuzeybatısında yer almaktadır.

Ayrıca Gaziantep'te depremlere neden olabilecek ve deprem tehlikesi oluşturabilecek

başka küçük faylar da vardır. Bozova, Tut ve Elbistan fayları bunlardandır. Bozova

ve Tut fay hatları, sağ yönlü doğrultu atımlı faylar olup Gaziantep'in

kuzeydoğusunda yer almaktadır. Elbistan fayı, uzunluğu 70 km olan sağ yönlü

doğrultu atımlı bir fay olup Gaziantep'in kuzeyinde yer almaktadır. Gaziantep'in

Merkez ilçesi, aktif fay üzerinde bulunmamaktadır.

Gaziantep ilinin deprem bölge sınıflandırma haritası, Şekil H3.7'de gösterilmektedir.

Gaziantep Merkez ilçesi ve Proje Sahasının 3. derece deprem bölgesinde olduğu

görülmektedir. Dolayısıyla, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında

Yönetmelik başta olmak üzere mevzuat hükümlerine uyum sağlamak gerekmektedir.


H15

Şekil H3.7 Gaziantep İlinin Deprem Bölgesi Sınıflandırması

Kaynak: Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı,

Deprem Dairesi Başkanlığı, 1996

2003 yılından veri DAFZ'deki sismik hareketler ve bunlara bağlı hasarlar artmıştır. En

yakın sismik DAFZ'de (Türkoğlu) yer alan sismik boşluk nedeniyle Gaziantep

şehrinde bir yüzyıldan uzun süredir şiddetli deprem olmamıştır(1). Proje Sahasının

Türkoğlu sismik boşluğuna uzaklığı 60 km'dir. Tablo H3.1'de görüldüğü gibi

Gaziantep ilinde büyük deprem olmamıştır. Gaziantep'te kaydedilen geçmiş

depremler ve yakın zamanlı önemli depremler (büyüklük > 3,0 Mw) sırasıyla Tablo

H3.2'de listelenmiştir.

Tablo H3.1 Gaziantep İlinde Geçmiş Depremlerde Zarar Gören Evler

Yıl Konum Zarar Gören Evlerin Sayısı 1971 Şahinbey, Sarısalkım 6

1971 Nurdağı, Gedikli 4

1971 Nurdağı, Koçkal 5

1971 Nurdağı, İçerisu 2

1971 Nurdağı, Satıröyük 1

1971 Nurdağı, Akınyolu 1

1971 Nurdağı, Hisar 1

1971 Nurdağı, Kurudere 2

1971 Nurdağı, Kozdere 104

1971 Nurdağı, Toplamalar 9

1971 Nurdağı, Gökçedere 60

1971 Nurdağı, Gözlüböyük 17

1971 İslahiye, Hasanlök 45

1980 İslahiye, Yelli Burun 31

1980 Nurdağı, Gökçedere 60

1986 Şehitkamil, Üçgöz 29

1986 Şehitkamil, Yeşilce 1

1986 Şehitkamil, Karadede 1

Kaynak: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı resmi web sitesi.

(http://www.gaziantepafad.gov.tr/gaziantep-afetselligi) (1) Güllü H., Ansal A.M. ve Özbay A. (2008). Seismic hazard studies for Gaziantep city in South Anatolia of Turkey.

NatHazards, 44: 19 – 50

http://www.gaziantepafad.gov.tr/gaziantep-afetselligi


H16

Tablo H3.2 Gaziantep İlinde Büyüklüğü > 3,0 Olan Geçmiş Depremler

Tarih Konum Büyüklük (Mw)

08.01.2015 Nurdağı, Durmuşlar 4,6

14.07.2012 İslahiye, Şahmaran 3,9

28.08.2014 Nurdağı, Kuzoluk 3,9

26.02.2009 Nurdağı, Sakçagöze 3,8


05.05.2013 Şehitkamil, Eskisarkaya 3,5


31.04.2015 İslahiye, Yeniceli 3,4


01.02.2012 Nurdağı, Naimler 3,3

29.07.2012 Nurdağı, Nogaylar 3,3

01.04.2015 Nurdağı, Gozluhuyuk 3,3

15.04.2008 İslahiye 3,2

16.06.2008 Karkamış 3,2


01.04.2008 Şahinbey, Burç 3,1





22.08.2008 Şehitkamil 3,0

17.01.2009 İslahiye 3,0

07.07.2009 Şahinbey, Burç 3,0

17.01.2010 Nurdağı 3,0

24.12.2010 Oğuzeli 3,0

27.01.2011 Karkamış 3,0

08.09.2011 Şehitkamil 3,0

16.01.2012 Nurdağı, Naimler 3,0

17.07.2012 İslahiye, Akınyolu 3,0

Kaynak: http: //www.depremler.org/en-buyuk-depremler-gaziantep

Bölgede meydana gelen en son deprem, 8 Ocak 2015 tarihindeki Nurdağı Durmuşlar

köyünde, yerin 8 km altında, 4,6 Mw şiddetli depremdir. Türkiye Cumhuriyeti

Başbakanlık Afet Ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından yapılan basın

açıklamalarına göre yaralanma ve ciddi bina hasarı olmamıştır (1). Boğaziçi

Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü'nden (KOERI)

alınan verilere göre Gaziantep bölgesinde 1910 ile 2015 yılları arasında meydana

gelen depremlerin büyüklük ve derinliğe göre dağılımı Şekil H3.8 ve Şekil H3.9'da

verilmiştir.

(1) https: / / www.afad.gov.tr/ tr /HaberDetay.aspx?IcerikID=3334&ID=12


H17

Şekil H3.8 Bölgedeki Depremlerin Büyüklüğe göre Dağılımı (1910 - 2015)

Kaynak: Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için KOERI'den alınan verilere göre Sismik Tehlike (Risk) Analizi

Raporu (Haziran 2015)

Şekil H3.9 Bölgedeki Depremlerin Derinliğe göre Dağılımı

Kaynak: Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için KOERI'den alınan verilere göre Sismik Tehlike (Risk) Analizi

Raporu (Haziran 2015)


H18

Şekil H3.8 ve Şekil H3.9'a göre bölgedeki depremlerin yaklaşık %78'i 0-15 km arası bir

derinlikte meydana gelmiş, %93'ü de büyüklük olarak 5 Mw'in altında olmuştur.

H3.1.9 Proje Sahasının Depremselliği ve Deprem Tehlikesi (Riski) Analizi

Proje sahası içindeki bina ayak izleri için 2015 yılı Haziran ayında bir Sismik Tehlike

(Risk) Analizi Çalışması yapılmıştır. Çalışma ile sismik tehlikelerin olasılığı tespit

edilmiş ve Proje tasarımı sırasında kullanılması önerilen spektrumlar hazırlanmıştır.

Proje Sahasının 100 km çevresindeki deprem riski, 1910 ile 2015 yılları arasında

meydana gelen, büyüklüğü 4,5 Mw ya da daha fazla olan depremlerin verileri

kullanılarak analiz edilmiştir.

Ayrıca, KOERI'nin 1910-2015 yılları arasında deprem kataloğuna kaydettiği

depremlerden büyüklüğü 3,5 Mw'nin üzerinde olanlar kullanılarak büyüklüğü en

fazla olan depremi istatistiksel olarak tespit etmek için ikinci bir analiz

gerçekleştirilmiştir.

Birinci analizin sonucunda Proje sahası için deprem şiddeti ve sismik haritalar

çıkarılmış ve olası etkiler analiz edilmiştir. Sonuçlara göre, deprem şiddeti için

yüksek (kırmızı) ve düşük (mavi) “b” değerleri (yani bir bölgenin tektonik

özelliklerine göre değişen sismotektonik parametre) Proje sahasına en az 50-60 km

uzaklıktadır ve bu da deprem riskinin önem derecesinin Proje sahası için düşük

olduğunu göstermektedir. Bölgedeki deprem şiddeti dağılımı (Proje Sahası da dahil)

Şekil H3.10'da verilmektedir.


H19

Şekil H3.10 Bölgenin Deprem Şiddet Dağılımı

Kaynak: Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü Projesi için Sismik Tehlike (Risk) Analizi Raporu (Haziran 2015

İkinci analiz sonuçlarına göre bölgede gözlemlenebilecek en yüksek deprem

büyüklüğünün 6,15 - 6,2 Mw aralığında olduğu sonucu çıkarılmıştır. Ancak,

güvenliği artırmak için büyüklük olarak 6,5 Mw kullanılması önerilmektedir.

Sismik Tehlike (Risk) Analizi çalışması sırasında zemin profili sınıflandırması da

dikkate alınmıştır. Buna göre, Proje sahasından alınan karot örneklerinin fay

bakımından yüksek olduğu görülse de Çok Kanallı Yüzey Dalgaları Analizi (MASW)

ölçümlerinden elde edilen Vs30=720 m/s (Vs30, 30 metreye kadar ortalama

makaslama dalgası hızıdır) değeri, zeminin, sanat yapıları için uygun kayalık zemin

özelliklerini taşıdığını göstermektedir. Aşağıdaki Tablo H3.3, sismik büyütmeler için

zemin tipi sınıflandırmalarını göstermektedir.


H20

Tablo H3.3 Sismik Büyütme için Zemin Profil Tipinin Sınıflandırılması Zemin Tipi (Ulusal Deprem

Tehlikelerini Azaltma

Programı, NEHRP)

Genel Tanım 30 metreye kadar Ortalama

Makaslama Dalgası Hızı (m/s)

A Sert kaya >1500

B Kaya 760<Vs≤1500

C Çok yoğun toprak ve yumuşak

kaya

360<Vs≤760

D Katı toprak 15<N<50 veya 50 kPa

<Su<100 kPa

180<Vs≤360

E 3 metreden fazla yumuşak kil

olan toprak ya da herhangi bir

profil, PI>20, w>%40 ve su<25

kPa şeklinde kirli zemin

≤180

F Sahaya özel değerlendirmenin

gerekli olduğu zeminler

-

Kaynak: Bina Sismik Güvenlik Konseyi. 2003, yeni binalar ve diğer yapılar için sismik düzenlemelere yönelik olarak

NEHRP'nin önerdiği hükümler

Proje sahası, C-B sınıfına girmektedir ve "çok yoğun toprak yumuşak kaya" olarak

tanımlanmaktadır.

Proje sahası için Sismik Tehlike (Risk) Analizinin sonuçları aşağıdaki gibi

özetlenebilir:

Proje sahası, aktif DAFZ'nin yaklaşık 50 km doğusundadır;

Bölgedeki en yüksek deprem şiddetinin Proje sahasının 50-60 km uzağında

olduğu tespit edilmiştir ve bu da deprem riskinin önem derecesinin Proje sahası

için düşük olduğunu göstermektedir;

Bölgede gözlemlenebilecek en yüksek deprem büyüklüğünün 6,5 Mw olduğu

tahmin edilmektedir;

Proje Sahasının zemin profili, C-B Sınıfına girmektedir ve bu sınıfın tanımı

şöyledir: "çok yoğun toprak ve yumuşak kaya";

Çalışma alanının spektrum ivme, hız ve yer değiştirme değerleri Toprak

Raporunda belirtilmiştir ve Proje tasarım çalışmaları sırasında bu değerlere

uyulacaktır;

Proje sahasında toprak kayması, kaya düşmesi, çığ ve sel gibi doğal afetler

beklenmemektedir.

H4.2 GAZİANTEP İLİNİN TOPRAK YAPISI

Topraklar, kalitelerine göre sekiz sınıfa ayrılmıştır. Erozyon riskinin olmadığı, kolay

ve ekonomik tarım faaliyetleri için uygun topraklar birinci sınıfta toplanmış, tarıma

uygun olmayan ve sadece dinlenme alanı olarak kullanılabilen topraklar ise sekizinci

sınıfa dahil edilmiştir. Gaziantep ilinin toprak sınıfları ve arazi yapıları Şekil H3.11'de

görülmektedir.


H21

Şekil H3.11 Gaziantep İli Arazi Sınıfları ve Toprak Yapıları Dağılımı

Kaynak: Gaziantep Çevre Durum Raporu, 2014

Gaziantep Çevre Durum Raporu'nda (2014) da belirtildiği gibi, bölgenin iklim ve

fiziki koşulları farklı farklı olduğu için Gaziantep'teki toprak yapısı da büyük ölçüde

değişiklik göstermektedir.

Proje sahasının yüzeyi çoğunlukla dolgu malzemesi ya da Yavuzeli Bazalt biriminden

gelen kayaç birimlerinin ekstrüzyonudur.

H3.2.1 Saha Toğrağı ve Kirlenmiş Arazi

Kapsam belirleme ziyareti sırasında yerel belediyenin, sahanın güneybatısında geçici

olarak evsel atık depoladığı görülmüştür. SPV tarafından, belediyenin Proje

sahasında evsel atık depolamaya son verdiğini ve sahanın Proje için ayrıldığını

belirtmek için gerekli işaretlerle sahanın çevrelendiği bildirilmiştir. SPV, bu atık


H22

maddelerin uzaklaştırıldığını da bildirmiştir. Proje sahasının toprak yapısının kayaç

yapıda olduğu için ve sahada bulunan evsel atıklardan kirlenme olasılığı çok düşük

olduğu için ÇSED'nin parçası olarak toprak örnekleme çalışması yapılmamıştır (bkz.

Ek H1). Bu nedenle bu atıkların kaldırılması, alınabilecek uygun tedbirdir.


H23

H4 ETKİLER

H4.1 İNŞAAT AŞAMASINDA OLASI ETKİLER

H4.1.1 Jeoloji ve Sismik Riskler ile ilgili Etkiler

İnşaat aşamasında deprem olması durumunda sismik olay nedeniyle meydana gelen

kaza, döküntü, yangın vb. ardından, hem çevre hem de toplum ve çalışan sağlığı ve

güvenliği üzerinde önemli etkiler ortaya çıkabilir. Proje sahası, 3. derece deprem

bölgesi içindedir; sahaya özel bir tehlike analizi çalışması yapılmıştır. Buna göre de

Proje tasarımında sismik tasarım ve risk değerlendirmesi ile ilgili Türk mevzuatı

gerekleri ile sahaya özel sismik tehlike analizi çalışmasının bulguları dikkate

alınacaktır. Proje sahası içindeki tüm inşaat işleri sırasında Deprem Bölgelerinde

Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmeliğe (06.03.2007 tarihli 26454 sayılı Resmi

Gazete) uyulacaktır. Buna göre risklerin, teknik ve finansal olarak makul ölçüde

düşük olduğu düşünülmektedir. Böylece etkinin boyutunun ihmal edilebilir ile

küçük arasında olduğu düşünülebilir. Proje sahası 3. derece deprem bölgesi içinde

olduğundan, Proje sahasının duyarlılığı orta olarak tanımlanır ve jeoloji ve sismik

riskler ile ilgili etkinin ihmal edilebilir ile küçük arasında değiştiği tespit edilmiştir.

Ayrıca Proje sahası üzerinde kazı çalışmaları sırasında şev stabilitesinin sağlanması

ve zemin stabilitesi ve kazı ile ilişkili etkileri en az indirmek için gerekli güvenlik

tedbirlerinin alınması önemlidir.

H4.1.2 Toprak üzerindeki Etkiler

Arazinin inşaat için geçici olarak kullanılması, eğer süreç gerektiği gibi

yönetilemezse, sıkıştırma ve kazara sıvı çimento dökülmesi (tehlikeli madde

dökülmesi hariç) gibi olaylar sonucunda toprak kalitesinde etkilere neden olabilir.

Toprak üzerindeki inşaat faaliyetleri yapılması ve iş makinelerinin ve malzemelerinin

depolanması da yağ, yakıt ya da başka tehlikeli malzemelerin dökülmesi (sahada

makinelerin çalıştırılması için yakıt yüklemesi vb. sırasında) nedeniyle zemini

etkileyebilir. Bu konular, Proje tasarımında alınan aşağıdaki etki azaltma tedbirleri ile

kontrol edilecektir.

Tüm yüklenicilerin toprak kalitesini korumak için iyi şantiye uygulamalarını

kullanmaları ve Genel IFC ÇSG Kılavuzlarına uymaları gerekmektedir.

Yağış ve rüzgar erozyonuyla yeni açığa çıkan toprak yüzeylerini korumak için,

silt ve benzeri sedimanları engellemek için geotekstil malzeme kullanımı gibi

tedbirler alınmalıdır.

Açıkta kalan bölgeler içinde veya yakınında çimento ve yaş beton kullanımının

dikkatlice kontrol edilmesi gerekir.

Yakıtlar, yağlar ve kimyasallar, en büyük tank/konteynırın kapasitesinin %110'u

kadar setlerle korunan geçirimsiz bir zemin üzerinde depolanacaktır. Taşınabilir

ekipmana yakıt doldurmak için damlama tavaları kullanılacaktır. Yakıt ve

sıvıların taşınması sırasında dökülmeler olursa derhal sahada kontrol altına


H24

alınmalıdır. Kirlenmiş toprak sahadan kaldırılarak gerekli ruhsata sahip bir

bertaraf tesisinde uygun bir arıtma ve bertaraf işleminden geçirilecektir.

Kabul edilebilir dolgu" olarak sınıflandırılan inşaat işleri nedeniyle ortaya çıkan

ıskarta ve diğer fazlalık maddeler, uygun olduğunda geri kazanılacak ve inşaat

işlerinde kullanılacaktır. Bu konu ile ilgili olarak, atık malzemelerin yeniden

kullanılmasının kabul edilebilir olduğunu sağlamak için duruma göre ilgili

yetkililere danışılacaktır. Fazlalık inşaat malzemeleri sahada kullanılamıyorsa

yerel kalkınma projelerinde tekrar kullanım için üçüncü şahısların kullanımına

sunulacaktır.

Proje sahasında tarımsal faaliyet yapılmadığı için zeminin hassasiyetinin düşük

olduğu kabul edilmektedir. İyi inşaat uygulamalarının ve yukarıda söz edilen

tedbirlerin, toprağa karşı korunma sağlamak için alınması kaydıyla etkilerin

boyutunun küçük olduğu düşünülmektedir. Bu nedenle ortaya çıkan etkilerin ihmal

edilebilir olması beklenmektedir.

H4.2 İŞLETME AŞAMASINDA OLASI ETKİLER

H4.2.1 Jeoloji ve Sismik Riskler ile ilgili Etkiler

SPV, Şematik Tasarımın Yapısal Raporuna depreme dayanıklı tasarım bilgilerini

eklemiştir. Bu tasarımların Sağlık Bakanlığı ve bakanlığın tasarım ve mühendislik

danışmanları tarafından onaylanması gerekir. Türkiye'de depreme dayanıklı tasarım

özellikleri Ek H2'de, Projenin yapısal özellikleri ve tasarımı da Ek H3'te

açıklanmaktadır. SPV bir deprem değerlendirmesi yaparak gerekli sismik yükleri

taşıyacak bina tasarımını tespit etmiştir (bkz. Ek H4). Sismik yük ve depreme

dayanıklı tasarım değerlendirmesi, bu ESIA'nın kapsamı dışındadır ve bu nedenle bu

ESIA raporu, Ek H4'te sadece referans olarak açıklanan sismik yük değerlendirmesi

ile ilgili öneri ya da sonuç sunmamaktadır. İşletme sırasında bir deprem olması

halinde sismik olay nedeniyle meydana gelen kaza, dökülme, yangın vb. ardından

toprak üzerinde etkiler ortaya çıkabilir. İnşaat sırasında gerekli tasarım adımları

izlenecek ve Bölüm 8.4.1'de açıklanan mevzuat gereklerine uyum sağlanacaktır; jeoloji

ve sismik riskler ile ilgili etkinin ihmal edilebilir ile küçük arasında değiştiği (Bölüm

8.4.1'de verilen açıklamalara göre) tespit edilmiştir.

H4.2.2 Toprak üzerindeki Etkiler

İşletme aşamasında kazara tehlikeli madde dökülmesi, sıhhi atık su tahliyesi için

kullanılan yeraltı borularından kazara gerçekleşen sızıntılar nedeniyle zemin

kirlenebilir. Projenin tasarımında özel etki azaltma tedbirleri vardır. Yakıtlar, yağlar

ve kimyasallar, en büyük tank/konteynırın kapasitesinin %110'u kadar setlerle

korunan geçirimsiz bir zemin üzerinde depolanacaktır. Taşınabilir ekipmana yakıt

doldurmak için damlama tavaları kullanılacaktır. Yakıt ve sıvıların taşınması


H25

sırasında dökülmeler olursa derhal sahada kontrol altına alınacak, kirlenmiş toprak

sahadan kaldırılarak gerekli ruhsata sahip bir bertaraf tesisinde uygun bir arıtma ve

bertaraf işleminden geçirilecektir.

Proje, tarımsal faaliyet yapılmayan bir arazi üzerinde olduğu için duyarlılığın düşük

olduğu kabul edilmektedir. İşletme sırasında kullanılacak olan yukarıdaki

uygulamalar düşünüldüğünde etkilerin büyüklüğünün küçük olduğu kabul

edilmektedir. Sonuç olarak etkiler ihmal edilebilir olarak sınıflandırılmaktadır.

H4.3 ETKİ AZALTMA TEDBİRLERİ

Yukarıda açıklanan tedbirlere ek olarak, inşaat ve işletme aşamalarında toprağın

korunması için aşağıdaki etki azaltma tedbirleri alınacaktır:

İnşaat sırasında tehlikeli ve tehlikeli olmayan maddeler ve atıklar, SPV'nin

hazırlayacağı Çevre ve Sosyal Yönetim Sistemine göre taşınacak ve gerektiğinde

başka sahaya özgü yönetim planları (yani Tehlikeli Madde Yönetim Planı)

yapılacaktır. Atık üretme ve yönetim yöntemleri ile ilgili bilgiler, Cilt II, Ek E, Atık

kısmında verilmektedir.

Bir drenaj sisteminin kullanılması ve dökülme, yangın vb. halinde Acil

Durumlara Hazırlıklı Olma ve Müdahale Etme Planının uygulanması, toprak

üzerinde önemli etkiler olmasını önleyecektir.

H4.4 GERİYE KALAN ETKİLER

Yukarıda söz edilen etki azaltma tedbirlerinin uygulanmasıyla inşaat ya da işletme

sırasında önemli geriye kalan etki beklenmemektedir.

H4.5 KÜMÜLATİF ETKİLER

Jeoloji ve sismik risklerle ilişkili kümülatif etki tespit edilmemiştir.

EK H1

Toprak Örnekleme Çalışması

Yapılmamasının Nedenleri


H1-1

H4.1 TOPRAK ÖRNEKLEME ÇALIŞMASI YAPILMAMASININ NEDENLERİ

toprak kirlenmesinin olup olmadığını tespit etmek amacıyla toprak örnekleme etüdü

yapılmasının gerekli olmadığının düşünülmesinin birçok nedeni vardır.

Atıkların eskiden sahada depolanma şeklinin, sızıntı suyu oluşumuna neden olması

pek mümkün değildir. Atık depolamak için kullanılan bölgelerde sızıntı suyu

havuzlarının bulunmaması, bu teoriyi desteklemektedir. Proje sahasında, Toprak

Çalışması sırasında jeolojik üst birimin üst topraktan oluştuğu gözlemlenmiştir ve ek

olarak dolgu malzemesi yalnızca sınırlı bir bölgede görülmüştür. Üst tabakanın

altında gözlemlenen jeolojik birim ve dolgu malzemesi bazalttır. Zemin, büyük

ölçüde dayanımlı bir kayaç birimi olarak tanımlanabilir.

Sızıntı suyu genellikle atıkların anaerobik parçalanması sırasında üretilir; ancak Proje

sahasında depolanan atıkların, sahada bulunduğu süre boyunca aerobik parçalanma

aşamasında olduğu düşünülmektedir. Genelde tam ölçekli depolama alanlarında,

depolama alanlarında sınırlı miktarda oksijen bulunduğu halde atıklar için gerekli

oksijen miktarının yüksek olması nedeniyle aerobik parçalanma aşamasının süresi

çoğunlukla sınırlıdır (Atıkların Depolanması: Sızıntı Suyu, 1997) (1). Ancak Gaziantep

Entegre Sağlık Kampüsü Projesinde atık malzemelerin yüksekliğinin düşük olması ve

kapalı olmayan ve oksijenin bol olduğu bir yerde olma nedeniyle, atıklar sahada

olduğu sürece aerobik parçalanmanın devam etmiş olması mümkündür. Tam ölçekli

bir dolgu sahasında genelde aerobik metabolizmaya dahil olan tek tabaka, oksijenin

taze atıklar içinde hapsolduğu, difüzyon ve yağışlarla temin edildiği en üst tabakadır;

ancak Proje Sahasında depolanan atıklarda bunun deponun tamamı için geçerli

olduğu düşünülmektedir. 2015 yılı Nisan ayında yapılan saha ziyaretinde

gözlemlendiği gibi atıkların sahada konulduğu yerde sızıntı suyu havuzu olduğuna

dair hiçbir işaret yoktur.

Ayrıca atıkların depolandığı bölgenin jeolojisi ve sızıntı suyu oluşması olasılığının

düşük olduğu dikkate alındığında kayaç kirlenmesi riski düşmektedir. Kirlenme

riskini azaltan diğer etkenler aşağıda özetlenmiştir:

Enine kesitlerde ve sondaj loglarında görüldüğü gibi atıkların konulduğu yerde

dolgu malzemesi yoktur (bkz. Şekil H1-1.3 ve Şekil H1-1.4). Malzeme bazaltik

kayaçtır ve bu da toprak malzemesi yerine parçalanmış ortam yapısı göstermekte

ve kirletici olabilecek malzemelerin yüzeye emilmesini sağlayan tekdüze

gözenekliliğe ve büyük toprak yüzey alanına sahiptir. Aşağıda Şekil H1-1.4'te

gösterilen kayaç karotlarında iyi kayaç dayanımı görülmektedir ve bu da kayacın

güçlü bir şekilde parçalanmadığını ve kirlenmiş toprağın aşağı geçebileceği

çatlakların sınırlı sayıda olduğunu göstermektedir. Çatlakların sınırlı sayıda

olması, kirletici olabilecek maddelerin bağlanabileceği alanların da sınırlı olması

demektir.

(1) Landfilling of Waste: Leachate, Christensen, T.H., Cossu, R., Stegmann, R., E&FN SPON and imprint of

Chapman&Hall, UK, 1997.


H1-2

Kapsamlı bir literatür incelemesine göre, bazaltik kayaçların kirlenmiş

malzemeleri adsorbe etme olasılığı ile ilgili, özellikle atık malzemeden yeraltına

sızıntı ile ilişkili çok az bilgi vardır. Doğal kayaç malzemesinin oldukça heterojen

metal konsantrasyonu olmasına bağlı olarak olarak yüzey suyu sızıntısından

meydana gelebilecek kirlenme olasılığının değerinin bulunmasının zor olduğunu

düşünülmüştür.

Özetle Proje sahası üzerinde atık bulunması nedeniyle kayaç kirlenme riskinin

aşağıdaki nedenlerden dolayı düşük olduğu düşünülmüştür:

a) sızıntı suyu oluşma olasılığının düşük olması;

b) Kayaç dayanımından dolayı kirlenmiş yüzey suyunun yeraltına az miktarda

süzülmesi;

c) Kayaç yüzeyi üzerinde kirleticilerin emilebildiği alanın küçük olması;

d) Asıl kayaç malzemesinin metal konsantrasyonlarında yüksek değişkenlik

olabilmesi.

Metal kirlenmesinin olup olmadığının niceliksel olarak tespit edilmesi de teknik

olarak zor olmaktadır.

Sahadaki toprak sondajlarının hiçbirinde su tespit edilmediği belirtilmektedir. Sahada

ölçülen derinliklere kadar su tablasının olmaması da su tablasının etkilenmesi

olasılığını büyük oranda düşürmektedir.

Jeoteknik etüt kapsamında açılan sondaj kuyularının yerleri, atık malzemelerin Proje

sahası içindeki yerleri, atık malzemelerin depolama alanı çevresinde açılan sondaj

kuyularının enine kesitleri ve 64 numaralı sondaj kaydı sondaj kayıt örneklerinin

resimleri aşağıda verilmiştir.


H1-3

Şekil H1-1.1 Jeoteknik Etüt Kapsamında Açılan Sondaj Kuyularının Konumu

Şekil H1-1.2 Proje Sahası içinde Atık Malzemelerin Konumu

BBHA

(Raylı Sistem Depolama

Alanı-Otobüs işletmesi

Alanı


H1-1

Şekil H1-1.3 Atık Madde Depolama Alanı Etrafında Açılan Sondaj Kuyularının Enine Kesitleri


H1-2


H1-1

Şekil H1-1.4 64 numaralı Sondaj Kaydının Sondaj Kayıt Örneklerinin Resimleri

EK H2

Deprem Bölgelerinde İnşa Edilecek

Binalar için Şartname

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti

Deprem Bölgelerinde İnşa Edilecek Binalar için Şartname

(2007)

Bölüm 1,2

Yayın: 6.3.2007, 26454 sayılı Resmi Gazete

Değişiklik: 3.5.2007, 26511 sayılı Resmi Gazete

İNGİLİZCE ÇEVİRİYİ HAZIRLAMA SORUMLUSU:

M. Nuray AYDINOGLU, PhD.

Boğaziçi Üniversitesi

Deprem Mühendisliği Bölümü Profesörü

Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü

34684 Çengelköy, İstanbul, Türkiye

e-posta: [email protected]

2

DEPREM BÖLGELERİNDE İNŞA EDİLECEK BİNALAR İÇİN GEREKLER

BÖLÜM 1 - GENEL GEREKLİLİKLER

1.1. KAPSAM

1.1.1 - Bu Şartnamenin gerekleri, deprem bölgelerinde yeni inşa edilen binalar ve önceden

inşa edilen mevcut binalar için geçerlidir.

1.1.2 - Kullanılma durumunda ve/veya yapısal sisteminde değişiklik olabilecek mevcut

binalar ile deprem olmadan önce ya da olduktan sonra değerlendirilecek ve tadilat yapılacak

binalar için geçerli olan gereklilikler, Bölüm 7'de verilmiştir.

1.1.3 - Bu Şartnamenin gereklilikleri; betonarme (yerinde dökme ve ön gerilmeli ve ön

gerilmeli olmayan prefabrik) binalar, yapı çeliği ve kâgir binalar ve bina benzeri yapılar için

geçerlidir.

1.1.4 - İlgili kanuni gereklilikler uygulanana kadar ahşap binalar ve bina benzeri yapılar için

geçerli olan asgari gerekler ve kurallar, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından

belirlenecek ve tasarımlar da buna uygun şekilde yapılacaktır.

1.1.5 - Bina ve bina benzeri yapılara ek olarak, bu Şartnamenin gerekliliklerine uygun olarak

tasarlanmasına izin verilen bina dışı yapılar, Bölüm 2’nin 2.12 kısmında belirtilenlerle

sınırlıdır. Bu kapsamda köprüler, barajlar, liman yapıları, tüneller, boru hatları, enerji nakil

hatları, nükleer enerji santralleri, doğal gaz depolama tesisleri, yeraltı yapıları ve binalara

göre farklı olan analiz ve güvenlik kurallarıyla tasarlanan diğer yapılar; bu Şartnamenin

kapsamı dışındadır.

1.1.6 - Bu Şartnamenin gerekleri; binanın yapısal sistemini deprem hareketlerinden izole

etmek amacıyla temel ile zemin arasına yerleştirilen özel sistem ve ekipmanlara sahip binalar

ve diğer aktif ve pasif kontrol sistemleri içeren binalar için geçerli değildir.

1.1.7 - Kapsam dışında kalan yapılar için geçerli olan gereklilikler, inşaatları denetleyen

Bakanlıklar tarafından çağdaş uluslararası standartlara göre özel olarak belirlenecek ve söz

konusu inşaatlar, kendi özel şartnameleri hazırlanana kadar ilgili gerekliliklere göre

tasarlanacaktır.

1.2. GENEL İLKELER

1.2.1 - Bu Şartnameye göre genel depreme dayanıklı tasarım ilkeleri, düşük şiddetli

depremlerde binaların yapısal ve yapısal olmayan elemanlarının hasar görmemesini

sağlayacak, orta şiddetli depremlerde yapısal ve yapısal olmayan elemanlarda hasarı

onarılabilir seviyelerle sınırlamak ve yüksek şiddetli depremlerde can kaybını önlemek için

binaların tamamen ya da kısmen yıkılmasını önlemek için belirlenmiştir. Mevcut binaların

değerlendirilmesi ve tadilatında dikkate alınacak performans kriterleri Bölüm 7'de

tanımlanmaktadır.

3

1.2.2 - Bu Şartnamenin konusu tasarım depremi, yukarıda 1.2.1'de tanımlanan yüksek

şiddetli depreme karşılık gelmektedir. Bölüm 2’de Tablo 2.3'e göre Bina Önem Katsayısı I = 1

olan binalar için 50 yıl içinde tasarım depreminin aşılma olasılığı %10'dur. Farklı aşılma

olasılıkları olan depremler, mevcut binaların değerlendirilmesi ve tadilatı için dikkate

alınmak üzere Bölüm 7'de tanımlanmıştır.

1.2.3 - Bu Şartnamede anılan deprem bölgeleri, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından

hazırlanan ve Bakanlar Kurulu kararnamesi ile düzenlenen Türkiye Deprem Bölgeleri

Haritasında gösterilen birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü deprem bölgeleridir.

1.2.4 - Buna göre inşa edilecek binalar için Bayındırlık ve İskan Bakanlığının "Genel Teknik

Şartname"sindeki malzeme ve işçilik gereklerine uyulacaktır.

4

2.0. GÖSTERİM

A(T) = Spektral İvme Katsayısı

Ao = Etkili Zemin İvme Katsayısı

Ba = Ana eksen a yönünde yapısal eleman için dahili tasarım kuvvet bileşeni

Bax = x yönündeki deprem nedeniyle ana eksen a yönünde yapısal eleman için dahili

kuvvet bileşeni

Bay = x yönüne dik y yönündeki deprem nedeniyle ana eksen a yönünde yapısal eleman

için dahili kuvvet bileşeni

Bb = Ana eksen b yönünde yapısal eleman için dahili tasarım kuvvetinin büyüklüğü

Bbx = x yönündeki deprem nedeniyle ana eksen b yönünde yapısal eleman için dahili

kuvvet bileşeni

Bby = x yönüne dik y yönündeki deprem nedeniyle ana eksen b yönünde yapısal eleman

için dahili kuvvet bileşeni

BB = Mod Birleştirme Yönteminde mod birleştirme ile elde edilen yanıt miktarı

BD = BB'nin büyütülmüş değeri

Di = Eşdeğer Sismik Yük Yönteminde kullanılacak büyütme faktörü; burulma açısından

düzensiz bir binanın i. katında ±%5 ek dış merkezliliğe kadar

dfi = Ffi hayali yükler altında binanın i. katında hesaplanan yer değiştirme

di = Tasarım sismik yükleri altında binanın i. katında hesaplanan yer değiştirme

Ffi = Temel doğal titreşim periyodunun tespitinde i. katta etkili olan fiktif yük

Fi = Eşdeğer Sismik Yük Yönteminde i. katta etkili olan tasarım sismik yükü

fe = Mekanik ve elektriksel ekipmanın kütle merkezinde etkili olan eşdeğer sismik yük

g = Yerçekimi ivmesi (9,81 m/s2)

gi = Binanın i. katında toplam kalıcı yük

Hi = En üst temel seviyesinden ölçülerek tespit edilen, binanın i. kat yüksekliği (Sert

çevresel bodrum duvarları olan binalarda binanın zemin kat seviyesinin en üstünden

ölçülen i. kat yüksekliği) [m]

HN = En üst temel seviyesinden ölçülerek tespit edilen, binanın toplam yüksekliği (Sert

çevresel bodrum duvarları olan binalarda binanın zemin kat seviyesinin en üstünden

ölçülen toplam yüksekliği) [m]

Hw = En üst temel seviyesinden veya zemin kat seviyesinin üstünden ölçülerek tespit

edilen, yapı duvarının toplam yüksekliği

hi = Binanın i. katının yüksekliği [m]

I = Bina Önem Katsayısı

lw = Yapı duvarının ya da bağlantılı duvar parçasının plan yüksekliği

Mn = n. doğal titreşim modunun modal kütlesi

Mxn = Dikkate alınan x deprem yönünde binanın n. doğal titreşim modunun etkili katılım

kütlesi

Myn = Dikkate alınan y deprem yönünde binanın n. doğal titreşim modunun etkili katılım

kütlesi

mi = binanın i. kat kütlesi (mi = wi /g)

mei = Katların rijit diyaframlar olarak modellenmesiyle binanın i. katının kütle

merkezinden geçen düşey eksen etrafında kütle eylemsizlik momenti

N = Temel seviyesinden itibaren binanın toplam kat sayısı (Sert çevresel bodrum

duvarları olan binalarda zemin kat seviyesinden ölçülen toplam kat sayısı)

5

n = Hareketli Yük Katılım Faktörü

qi = Binanın i. katında toplam hareketli yük

R = Yapısal Davranış Faktörü

Ralt, Rüst = Sırasıyla aşağıdaki katlar ve çatı için R faktörleri - üstte mafsallı kolonları olan tek

katlı çerçevelerin, yerinde dökme betonarme, ön dökümlü veya yapısal çelik binaların çatı

olarak kullanıldığı yerlerde.

RNÇ = Tüm sismik yüklerin nominal süneklik seviyesinde çerçevelerle taşındığı durumda

Tablo 2.5'te tanımlanan Yapısal Davranış Faktörü

RYP = Tüm sismik yüklerin yüksek süneklik seviyesinde duvarlarla taşındığı durumda

Tablo 2.5'te tanımlanan Yapısal Davranış Faktörü

Ra(T) = Sismik Yük Azaltma Faktörü

S(T) = Spektrum Katsayısı

Sae(T) = Elastik spektral ivme [m /s2]

SaR(T) = n. doğal titreşim modu için azaltılmış spektral ivme [m /s2]

T = Bina doğal titreşim periyodu [s]

T1 = Binanın birinci doğal titreşim periyodu [s]

TA, TB = Karakteristik Spektrum Periyotları [s]

Tm, Tn = Binanın m. ve n. doğal titreşim periyotları [s]

Vi = Binanın i. katında dikkate alınan deprem yönünde kat kesmesi

Vt = Eşdeğer Sismik Yük Yönteminde dikkate alınan deprem yönünde bina (temel kesme)

üzerinde etkili toplam eşdeğer sismik yük

VtB = Mod Birleştirme Yönteminde, dikkate alınan deprem yönünde modal birleştirme ile

elde edilen ve bina (temel kesme) üzerinde etkili toplam tasarım sismik yükü

W = Hareketli Yük Katılım Faktörü dikkate alınarak hesaplanan toplam bina ağırlığı

we = Mekanik veya elektrikli ekipmanın ağırlığı

wi = Hareketli Yük Katılım Faktörü dikkate alınarak binanın i. Katının ağırlığı

Y = Mod Birleştirme Yönteminde dikkate alınan yeterli doğal titreşim modlarının

sayısı

α = Sismik bağlantının boşluk boyutunun tespiti için kullanılan katsayı

αS = Yüksek süneklik seviyesinde yapı duvarlarının tabanlarındaki kesmelerin sayısının

tüm binanın taban kesmesine oranı

ß = Mod Birleştirme Yöntemiyle hesaplanan tepki miktarlarının alt sınırlarını tespit etmek

için kullanılan katsayı

∆i = Binanın i. katında azaltılmış kat kayması

(∆i)ort = Binanın i. katında ortalama azaltılmış kat kayması

∆FN = Binanın N. katında (en üst) ekili olan ek eşdeğer sismik yük

δi = Binanın i. katında etkili kat kayması

(δi)max = Binanın i. katında maksimum etkili kat kayması

ηbi = Binanın i. katında tanımlanan Burulma Düzensizliği Faktörü

ηci = Binanın i. katında tanımlanan Dayanım Düzensizliği Faktörü

ηki = Binanın i. katında tanımlanan Rijitlik Düzensizliği Faktörü

φxin = Katları rijit diyaframlar olarak modellenen binalarda binanın i. katında x yönündeki

n. mod şeklinin yatay bileşeni

φyin = Katları rijit diyaframlar olarak modellenen binalarda binanın i. katında y yönündeki

n. mod şeklinin yatay bileşeni

φθin = Katları rijit diyaframlar olarak modellenen binalarda binanın i. katında düşey eksen

etrafında n. mod şeklinin dönel bileşeni

θi = Binanın i. katında tanımlanan İkinci Dereceden Etki Göstergesi

6

2.1. KAPSAM

2.1.1 - 1.2.3'te tanımlanan deprem bölgelerinde yapılacak tüm yerinde dökme ve prefabrik

betonarme binalar, yapısal çelik binaları ve bina benzeri yapıların depreme dayanıklı

tasarımı için kullanılacak sismik yükler ve analiz gerekleri, bu bölümde tanımlanmıştır.

Kagir binalarla ilgili kurallar ise Bölüm 5'te sunulmuştur.

2.1.2 - Bina temelleri ve zemin dayanma yapılarının analizine yönelik kurallar, Bölüm 6'da

verilmiştir.

2.1.3 - Bu bölümün gerekliliklerine göre analiz edilmesine izin verilen bina dışı yapılar, Bölüm

2.12'de verilenlerle sınırlıdır.

2.1.4 - Mevcut binaların sismik performans değerlendirmesi ve tadilatı için kullanılacak olan

analiz kuralları, Bölüm 7'de verilmektedir.

2.2. GENEL KILAVUZLAR VE KURALLAR

2.2.1. Bina Yapı Sistemleri için Genel Kılavuzlar

2.2.1.1 - Bir bütün olarak sismik yüklere dayanan bina yapı sistemi ile sistemin yapı

elemanlarının her birine, sismik yüklerin temel zeminine kadar kesintisiz ve güvenli bir şekilde

aktarılması için, yeterli rijitlik, stabilite ve dayanım sağlanacaktır.

2.2.1.2 - Yapı sisteminin elemanları arasında yanal sismik yüklerin güvenli aktarılmasını

sağlamak için döşeme sistemlerinde yeterli rijitlik ve dayanım olmalıdır. Aksi takdirde uygun

kollektör elemanları sağlanmalıdır.

2.2.1.3 - Yapı sistemine giren sismik enerjinin büyük kısmını dağıtmak için bu Şartnamenin

3. ve 4. Bölümlerinde belirtilen sünek tasarım ilkelerine uyulmalıdır.

2.2.1.4 - 2.3.1'de tanımlanan düzensiz binaların tasarımı ve inşasından kaçınılmalıdır. Yapı

sistemi, planda simetrik ya da neredeyse simetrik olarak düzenlenmelidir ve Tablo 2.1'de tip A1

düzensizlik olarak tanımlanan burulma düzensizliğinden tercihen kaçınılması gerekir. Bu

bağlamda yapı duvarları gibi rijit yapı elemanlarının, binanın burulma rijitliğini artıracak şekilde

yerleştirilmesi gerekir. Öte yandan, Tablo 2.1'de B1 ve B2 tipleri olarak tanımlanan ve herhangi

bir katta zayıf kat veya yumuşak kat ortaya çıkaran düşey düzensizliklerden kaçınılmalıdır.

2.2.1.5 - Uygun yapı modeli yöntemleriyle, kolon dönüşlerinin ve özellikle Bölüm 6 Tablo

6.1'de grup (C) ve (D) sınıfına giren duvar destek temellerinin zemin üzerinde dönmesinin

etkileri dikkate alınmalıdır.

2.2.2. Sismik Yükler için Genel Kurallar

2.2.2.1 - Bu bölümde aksi belirtilmediği sürece, binalar üzerinde etkili olan sismik yükler için

2.4'te belirtilen Spektral İvme Katsayısı ve 2.5'te belirtilen Sismik Yük Azaltma Faktörü esas

alınır.

7

2.2.2.2 - Bu Şartnamede aksi belirtilmediği sürece sismik yüklerin yatay düzlemde

binanın iki dik ekseni boyunca aynı anda etki etmediği varsayılacaktır. Dikkate alınan

depremlerin birleşik etkileri için geçerli kurallar 2.7.5'te verilmiştir.

2.2.2.3 - Bu Şartnamede aksi belirtilmediği sürece, sismik yüklerin ve nihai dayanım

teorisi doğrultusunda diğer yüklerin birleşik etkileri altında tasarımın dahili kuvvetlerini

tespit etmek için kullanılacak yük faktörleri, ilgili yapı şartnamelerinden alınacaktır.

2.2.2.4 - Rüzgar yükleri ile sismik yüklerin aynı anda etkili olmadığı varsayılacak ve her

yapı elemanının tasarımı için rüzgar ya da deprem nedeniyle ortaya çıkan en uygunsuz tepki

miktarı hesaba katılacaktır. Ancak rüzgardan kaynaklanan büyüklükler hakim olsa bile yapı

elemanları ve bağlantılarının boyutlarının ve detaylarının ayarlanması için bu Şartnamede

verilen kurallar uygulanacaktır.

2.3. DÜZENSİZ BİNALAR

2.3.1. Düzensiz Binaların Tanımı

Uygunsuz sismik davranışları nedeniyle tasarlanmaması ve yapılmaması gereken düzensiz

binaların tanımı ile ilgili olarak, plan ve kottaki düzensizlik tipleri Tablo 2.1'de verilmiştir ve

ilgili koşullar 2.3.2'de açıklanmıştır.

2.3.2. Düzensiz Binalara Yönelik Koşullar

Tablo 2.1'de tanımlanan düzensizlikler ile ilgili koşullar aşağıda verilmiştir:

2.3.2.1 - A1 ve B2 düzensizlik tipleri, aşağıda 2.6'da belirtilen sismik analiz yönteminin

seçiminde etkilidir.

2.3.2.2 - Düzensizlik tipi A2 ve A3 olan binalarda birinci ve ikinci deprem bölgelerinde

yapılan hesaplama ile döşeme sistemlerinin, düşey yapı elemanları arasında güvenli sismik

yük aktarımına uygun olduğu doğrulanmalıdır.

2.3.2.3 - Düzensizlik tipi B1 olan binalarda, i. katta toplam dolgu duvar alanı, bir

üstündeki kattakinden yüksekse ηci'nin belirlenmesinde dolgu duvarlar dikkate alınmaz.

0,60 < (ηci)min < 0,80 aralığında, Tablo 2.5'te verilen Yapısal Davranış Faktörü, 1,25 (ηci)min

ile çarpılacak ve bu, iki deprem yönünde de tüm bina için geçerlidir. Ancak hiçbir durumda

ηci < 0,60 olmasına izin verilmeyecektir. Aksi takdirde zayıf katın dayanımı ve rijitliği

artırılacak ve sismik analiz tekrarlanacaktır.

2.3.2.4 - Düzensizlik tipi B3 olan binalarla ilgili koşullar aşağıda verilmiştir:

(a) Tüm deprem bölgelerinde binanın herhangi bir katındaki kolonların hiçbir şekilde

konsol kirişleri üzerine ya da alttaki kolonlardaki köşebentlerin üzerine ya da ucuna

yaslanmasına hiçbir şekilde izin verilmeyecektir.

8

A - PLANDA DÜZENSİZLİKLER İlgili

Hususlar

A1 - Burulma Düzensizliği:

Herhangi iki ortogonal deprem yönü için, bir kattaki maksimum kat kaymasının

aynı katta aynı yöndeki ortalama kat kaymasına oranı olarak tanımlanan

Burulma Düzensizliği Faktörü ηbi'nin 1,2'den büyük olduğu durum (Şekil

2.1). [ηbi = (∆i)max / (∆i)ort > 1.2]

Kat kaymaları, 2.7'ye göre ± %5 ek dış merkezlilik etkileri hesaba katılarak

hesaplanacaktır.

2.3.2.1

A2 - Kat Süreksizlikleri:

Herhangi bir zeminde (Şekil 2.2);

I - Merdiven ve asansör boşluğu dahil tüm boşlukların toplam alanının, toplam

zemin alanının 1/3'ünü aştığı durum,

II - Lokal zemin açıklıkları nedeniyle sismik yüklerin düşey yapı elemanlarına

güvenli aktarımının zorlaştığı durumlar,

III - Zeminlerin düzlem içi rijitliğinde ve dayanımında ani düşüşlerin olduğu

durumlar.

2.3.2.2

A3 - Planda Projeksiyonlar:

Planda iki ana yönün ikisinde de girinti köşelerin ötesindeki projeksiyonların,

binanın toplam plan boyutlarını, ilgili yönlerde %20'den fazla oranda aştığı

durumlar. (Şekil 2.3).

2.3.2.2

B - KOTTA DÜZENSİZLİKLER İlgili

Hususlar

B1 - Katlar Arası Dayanım Düzensizliği (Zayıf Kat):

Betonarme binalarda ortogonal deprem yönlerinin her birinde, bir katın etkili

kesme alanının hemen üzerindeki etkili kesme alanına oranı olarak tanımlanan

Dayanım Düzensizliği Faktörü ηci'nin 0,80'den düşük olduğu durum. [ηci = (∑Ae)i

/ (∑Ae)i+1< 0,80]

Herhangi bir katta etkili kesme alanının tanımı:

∑Ae = ∑Aw + ∑Ag + 0,15 ∑Ak (gösterimler için bkz. 3.0 )

2.3.2.2

B2 - Katlar Arası Rijitlik Düzensizliği (Yumuşak Kat):

İki ortogonal deprem yönünün her birinde, bir katın ortalama kat kaymasının,

hemen üzerindeki ya da hemen altındaki kattaki ortalama kat kaymasına oranı

olarak tanımlanan Rijitlik Düzensizliği Faktörü ηki'nin 2,0'den düşük olduğu

durum.

[ηki = (∆i/hi)ort/ (∆i+1/hi+1)ort > 2,0 veya

[ηki = (∆i/hi)ort/ (∆i-1/hi-1)ort > 2,0]

Kat kaymaları, 2.7'ye göre ± %5 ek dış merkezlilik etkileri hesaba katılarak

hesaplanacaktır.

2.3.2.1

B3 - Düşey Yapı Elemanlarının Süreksizliği:

Düşey yapı elemanlarının (kolon ya da yapı duvarları) bazı katlarda çıkarıldığı

ve altlarından kiriş veya köşebentli kolonlarla desteklendiği veya üst katların

yapı duvarlarının altlarından kolon ya da kirişlerle desteklendiği durumlar (Şekil

2.4).

2.3.2.4

9

Şekil 2.2

Zeminlerin kendi düzlemlerinde rijit diyaframlar gibi davrandığı

durumda

Burulma düzensizliği faktörü:

Burulma düzensizliği: ηbi> 1,2

Şekil 2.1

Deprem yönü İ. Kat zemini

Tip A2 düzensizliği - I

Ab / A > 1/3

Ab : Açıklıkların toplam alanı

A : Toplam zemin alanı

Tip A2 düzensizliği - II

Kesit A-A

Tip A2 düzensizliği - II ve III

10

Tip A3 düzensizliği:

ax > 0,2 Lx ve aynı zamanda ay > 0,2 Ly Şekil 2.3

Şekil 2.4

(b) Bir kolonun, iki ucundan destekli bir kiriş üzerinde durduğu durumda birleşik düşey

yüklerin ve sismik yüklerin ilgili deprem yönünde tetiklediği tüm dahili kuvvet bileşenleri,

kirişim tüm kesitlerinde ve bu kirişe bağlanan diğer tüm kiriş ve kolonların tüm kesitlerinde

%50 artırılır.

(c) Hiçbir durumda duvarların altlarındaki kolonlara yaslanmasına izin verilmez.

(d) Binanın hiçbir katında yapı duvarlarının kendi düzlemlerinde kiriş açıklığına

yaslanmasına hiçbir şekilde izin verilmez.

11

2.4. ELASTİK SİSMİK YÜKLERİN TANIMI: SPEKTRAL İVME KATSAYISI

Sismik yükleri tespit etmek için dikkate alınacak Spektral İvme Katsayısı, A(T), Denklem

(2.1) ile verilmiştir. %5 sönümlenmiş elastik Tasarım İvme Spektrumunun ordinatı olarak

tanımlanan Elastik spektral ivme, Sae(T), spektral ivme katsayısı ile g yer çekimi ivmesinin

çarpımına eşittir.

(2,1)

A(T) = A0 I S(T)

Sae(T) = A(T) g

2.4.1. Etkili Zemin İvme Katsayısı

Denklem (2.1) ile bulunan Etkili Zemin İvme Katsayısı, A0 Tablo 2.2'de verilmiştir.

TABLO 2.2 - ETKİLİ ZEMİN İVME KATSAYISI (A0)

Sismik Bölge A0

1 0,40

2 0,30

3 0,20

4 0,10

2.4.2. Bina Önem Katsayısı

Denklem (2.1) ile bulunan Bina Önem Katsayısı, I Tablo 2.3'te verilmiştir.

TABLO 2.3 - BİNA ÖNEM KATSAYISI ( I )

Kullanım Amacı veya Bina Türü Önem

Katsayısı (I)

1. Depremden sonra kullanılacak binalar ve tehlikeli malzemeler içeren binalar

a) Deprem sonrası derhal kullanılacak binalar (Hastaneler, dispanserler, sağlık

ocakları, yangınla mücadele binaları ve tesisleri, PTT ve diğer telekomünikasyon

tesisleri, ulaşım istasyonları ve terminalleri, enerji üretim ve dağıtım tesisleri,

valilik, belediye ve belediye yönetim binaları, ilk yardım ve acil durum planlama

istasyonları)

b) Zehirli, patlayıcı ve yanıcı materyal vb. içeren veya depolayan binalar

1,5

2. Uzun süreli ve yoğun bir şekilde kullanılan binalar ve değerli mallar içeren

binalar

a) Okullar, diğer eğitim binaları ve tesisleri, yurtlar ve pansiyonlar, askeri

cezaevleri, hapishaneler vb.

b) Müzeler

1,4

3. Yoğun bir şekilde ancak kısa süreyle kullanılan binalar

Spor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonları vb.

1. 2

12

4. Diğer binalar

Yukarıda tanımlanan binalar dışındaki binalar. (Konut ve ofis binaları, oteller,

bina benzeri endüstriyel yapılar vb.)

1,0

2.4.3. Spektrum Katsayısı

2.4.3.1 - Denklem (2.1) ile verilen Spektrum Katsayısı, S(T), lokal saha koşulları ve

binanın doğal süresi T'ye bağlı olarak Denklem (2.2) ile bulunur (Şekil 2.5):

(2.2)

Denklem (2.2) ile gösterilen Karakteristik Spektrum Periyotları, TA ve TB, Bölüm 6'da Tablo

6.2'de tanımlanan Lokal Saha Sınıflarına göre Tablo 2.4'te belirtilmiştir.

TABLO 2.4 - KARAKTERİSTİK SPEKTRUM PERİYOTLARI (TA , TB)

Tablo 12.2'ye göre Lokal Saha Sınıfı TA (ikinci) TB (ikinci)

Z1 0,10 0,30

Z2 0,15 0,40

Z3 0,15 0,60

Z4 0,20 0,90

2.4.3.2 - Bölüm 6'nın 6.2.1.2 ve 6.2.1.3 bölümlerinde belirtilen gerekler sağlanmazsa lokal saha

sınıfı Z4 için Tablo 2.4'te tanımlanan karakteristik spektrum periyotları kullanılacaktır.

2.4.4. Özel Tasarım İvme Spektrumları

Gerekirse elastik ivme spektrumu, özel araştırmalarla lokal sismik koşullar ve saha koşulları

dikkate alınarak tespit edilebilir. Ancak bu şekilde elde edilen ivme spektrumu ordinatlarına

karşılık gelen spektral ivme katsayıları, Tablo 2.4'te belirtilen ilgili karakteristik periyotlara

göre Denklem (2.1) ile tespit edilenlerden kesinlikle daha düşük olamaz.

Şekil 2.5

13

2.5. ELASTİK SİSMİK YÜKLERİN AZALTILMASI: SİSMİK YÜK AZALTMA

KATSAYISI

Deprem sırasında yapı sisteminin özel doğrusal olmayan davranışı için, 2.4'te tanımlanan

spektral ivme katsayısı cinsinden tespit edilen elastik sismik yükler aşağıda tanımlanan

Sismik Yük Azaltma Faktörü değerine bölünecektir. Sismik Yük Azaltma Faktörü, Ra(T),

Denklem (2.3) kullanılarak, aşağıda Tablo 2.5'te çeşitli yapı sistemleri için tanımlanan Yapısal

Davranış Faktörü, R, ve doğal titreşim periyotu T cinsinden bulunur.

2.5.1. Yapı Sistemlerinin Süneklik Seviyeleri ile ilgili Genel Koşullar

2.5.1.1 - Yapısal Davranış Faktörleri Tablo 2.5'te belirtilen yüksek süneklik seviyesindeki yapı

sistemleri ve nominal süneklik seviyesindeki yapı sistemleri için yerine getirilecek tanımlar ve

gerekler, betonarme binalar için Bölüm 3'te ve yapı çeliği binaları için Bölüm 4'te verilmiştir.

2.5.1.2 - Tablo 2.5'te yüksek süneklik seviyesi olarak belirtilen yapı sistemlerinde süneklik seviyeleri iki

yan deprem yönünde de yüksek olur. Bir deprem yönünde yüksek süneklik ya da karma süneklik

seviyesindeki sistemler ve dik deprem yönünde nominal süneklik seviyesindeki sistemler, iki yönde

nominal süneklik seviyesindeki yapı sistemleri olarak kabul edilir.

2.5.1.3 - Süneklik seviyelerinin iki yönde yanı olduğu yapı sistemlerinde ya da bir yönde yüksek

süneklik seviyesi, diğer yönde karma süneklik seviyesi olan sistemlerde, farklı yönlerde farklı R

faktörleri kullanılabilir.

2.5.1.4 - Yapı duvarları olmayan betonarme düz döşeme sistemleri ile kolonları ve kirişleri 3.3, 3.4 ve

3.5'te verilen gereklere uygun olmayan çıplak ya da dolgulu döşeme kirişi ve kaset döşeme sistemleri,

nominal süneklik seviyesindeki sistemler olarak düşünülür.

2.5.1.5 - Birinci ve ikinci deprem bölgelerinde;

(a) Aşağıdaki (b) paragrafı hariç olmak üzere sadece çerçeveden oluşan yağı sistemleri olan binalar

için yüksek süneklik seviyesindeki yapı sistemlerinin kullanılması zorunludur.

(b) Tablo 2.3'e göre Bina Önem Katsayısının I = 1,2 ve I = 1,0 olan yapı çeliği binalarında, HN ≤ 16 m

koşulunun sağlanması kaydıyla, yalnızca nominal süneklik seviyesindeki çerçevelerden oluşan yapı

sistemleri kullanılabilir.

(c) Tablo 2.3'e göre Bina Önem Katsayısının I = 1,5 ve I = 1,4 olduğu tüm binalarda, 2.5.4.1'de

tanımlanan yüksek süneklik seviyesindeki yapı sistemleri veya karma süneklikli yapı sistemleri

kullanılacaktır.

2.5.1.6 - Yapı duvarları olmayan nominal süneklik seviyeli yapı sistemlerine, yalnızca

aşağıdaki koşulların olduğu üçüncü ve dördüncü sismik bölgelerde izin verilir.

14

(a) HN ≤ 13 m koşulunun sağlanması kaydıyla, 2.5.1.4'te tanımlanan betonarme binalar

inşa edilebilir.

(b) 2.5.1.4'te tanımlananlar hariç olmak üzere, yalnızca nominal süneklik seviyesindeki

çerçevelerden oluşan yapı sistemleri içeren betonarme ve yapı çeliği binaları, HN ≤ 25 m

sağlanırsa inşa edilebilir.

TABLO 2.5 - YAPISAL DAVRANIŞ FAKTÖRLERİ (R)

Sistem ve Sistem ve

Nominal Yüksek

BİNA YAPI SİSTEMİ Süneklik Süneklik

Seviyesi Seviyesi

(1) YERİNDE DÖKME BETONARME

BİNALAR

(1.1) Sismik yükler için çerçevelerle tam dayanıklılık sağlanan

binalar

(1.2) Sismik yükler için bağlanan yapı duvarlarıyla tam

dayanıklılık sağlanan binalar

(1.3) Sismik yükler için dolu yapı duvarlarıyla tam dayanıklılık

sağlanan binalar

(1.4) Sismik yükler için çerçeveler ve dolu ve/veya bağlantılı

yapı duvarlarıyla dayanıklılık sağlanan binalar

4 8

4 7

4 6

4 7

(2) PREFABRİK BETONARME BİNALAR

(2.1) Sismik yükler için döngüsel moment aktarımı yapabilen

bağlantılara sahip çerçevelerle tam dayanıklılık sağlanan binalar 3 7

(2.2) Sismik yükler için kolonları üstten mafsallı tek katlı

çerçevelerle tam dayanıklılık sağlanan binalar — 3

(2.3) Sismik yükler için prefabrik ya da yerinde dökme dolu

ve/veya mafsallı çerçeve bağlantılı bağlı yapı duvarları ile tam

dayanıklılık sağlanan prefabrik binalar — 5

(2.4) Sismik yükler için döngüsel moment aktarımı yapabilen

bağlantılara sahip çerçevelerle ve yerinde dökme dolu ve/veya

bağlı yapı duvarları ile dayanıklılık sağlanan binalar 3 6

(3) YAPI ÇELİĞİ BİNALARI

(3.1) Sismik yükler için çerçevelerle tam dayanıklılık sağlanan

binalar 5 8

(3.2) Sismik yükler için kolonları üstten mafsallı tek katlı

çerçevelerle tam dayanıklılık sağlanan binalar — 4

(3.3) Sismik yükler için destekli çerçevelerle veya yerinde dökme

betonarme yapı duvarlarıyla tam dayanıklılık sağlanan binalar 4 5

(a) Eş merkezli destekli çerçeveler — 7

(b) Dış merkezli destekli çerçeveler 4 6

(c) Betonarme yapı duvarları

(3.4) Sismik yükler için çerçeve ve destekli çerçevelerle veya

yerinde dökme betonarme yapı duvarlarıyla tam dayanıklılık

15

sağlanan binalar

(a) Eş merkezli destekli çerçeveler 5 6

(b) Dış merkezli destekli çerçeveler — 8

(c) Betonarme yapı duvarları 4 7

16

2.5.2. Yüksek Süneklik Seviyesindeki Dolu Yapı Duvarı-Çerçeve Sistemleri İçin Koşullar

Sismik yükler için yüksek süneklik seviyesindeki betonarme dolu yapı duvarları ve yüksek

süneklik seviyesindeki betonarme veya yapı çeliği çerçeveleri ile dayanıklılık sağlanan binalara

yönelik gereklilikler aşağıda verilmiştir:

2.5.2.1 - Tablo 3.5'teki gibi yerinde dökme betonarme ve çelik çerçevelerde R=7, prefabrik

betonarme çerçevelerde R=6 kullanılabilmesi için, dolu yapı duvarlarının tabanlarında sismik

yükler altında oluşan bükülme kesmelerinin toplamı, tüm bina için oluşan toplam taban

kesmesinin %75'ini aşamaz (αS ≤ 0,75).

2.5.2.2 - 2.5.2.1'de verilen gerekliliğin sağlanamadığı durumda, 0,75 < αS ≤ 1,0 aralığında

kullanılacak R faktörü; yerinde dökme betonarme ve çelik çerçevelerde R = 10 - 4 αS ile ve

prefabrik betonarme çerçevelerde R = 9 - 4 αS ile bulunacaktır.

2.5.2.3 - Hw / lw ≤ 2,0 olan yapı duvarlarında yukarıda tanımlanan R faktörlerine göre

hesaplanan dahili kuvvetler, [3 / (1 + Hw / lw)] ile çarpılarak büyütülür. Ancak büyütme faktörü

2'den büyük olamaz.

2.5.3. Belirli Nominal Süneklik Seviyeli Sistemlerde Yapı Duvarlarının Zorunlu Kullanım

Koşulları

2.5.1.6'nın (a) ve (b) paragraflarında tanımlanan nominal süneklik seviyesindeki yapı sistemleri

de tüm deprem bölgelerinde ve aynı paragraflarda tanımlanan yükseklik sınırları üzerinde inşa

edilebilir. Ancak bu tür durumlarda betonarme binaların tüm yüksekliği boyunca yüksek

süneklik seviyesinde veya nominal süneklik seviyesinde dolu ya da bağlı yapı duvarlarının ve

yapı çeliği binalarında yüksek süneklik seviyesinde veya nominal süneklik seviyesinde eş

merkezli ya da dış merkezli destekli çerçevelerin kullanılması zorunludur.

2.5.3.1 - Yapı sisteminde nominal süneklik seviyesinde yapı duvarları kullanılıyorsa taban

yapı duvarlarında her deprem yönünde sismik yüklerden kaynaklanan kesmelerin toplamı, tüm

bina için oluşan toplam taban kesmesinin %75'inden fazla olacaktır.

2.5.3.2 - Yapı sisteminde yüksek süneklik seviyesinde yapı duvarlarının kullanıldığı

durumlarda 2.5.4.1'de karma yapı sistemleri için verilen gereklilikler geçerli olacaktır.

2.5.4. Karma Süneklikli Yapı Sistemlerine Yönelik Koşullar

2.5.4.1 - 2.5.1.6'nın (a) ve (b) paragraflarında tanımlanan nominal süneklik seviyesindeki yapı

sistemleri, yüksek süneklik seviyesindeki yapı duvarları ile birlikte kullanılabilir. Aşağıdaki

koşulların sağlanması ile birlikte betonarme dolu ve bağlı yapı duvarları veya eş merkezli ya da

dış merkezli destekli çerçeveler (çelik binalar için), karma süneklik seviyeli sistemler içeren bu tür

yapı sistemlerinde kullanılabilir.

(a) Bu tür karma sistemlerin analizinde, çerçeve ve duvarlar birlikte düşünülür; ancak tüm

durumlarda her deprem yönünde αS ≥ 0,40 koşulu sağlanır.

17

(b) İki deprem yönünde de αS ≥ 2/3 sağlanırsa, sismik yükler için yüksek süneklik seviyeli

yapı duvarları ile tam dayanıklılık sağlanan durum için Tablo 2.5'te tanımlanan R faktörü (R

= RYP) tüm yapı sisteminde kullanılabilir.

(c) 0,40 < αS < 2/3 aralığında iki deprem yönünde R = RNÇ + 1,5 αS (RYP - RNÇ) ilişkisi

kullanılacaktır.

2.5.4.2 - Binaların bodrum katlarında kullanılan betonarme rijit çevre duvarları, Tablo

2.5'te verilen yapı duvarı sistemlerinin veya yapı duvarı¬çerçeve sistemlerinin parçası olarak

dikkate alınmaz. Bu tür binalar için geçerli olan kurallar, 2.7.2.4 ve 2.8.3.2'de verilmiştir.

2.5.5. Kolonları Üstten Mafsallı Binalara Yönelik Koşullar

2.5.5.1 - Kolonları üstten mafsallı tek katlı çerçevelerden oluşan betonarme binalarda;

(a) Yerinde dökme betonarme kolonlar için Tablo 2.5'in (2.2) maddesinde prefabrik binalar

için tanımlanan R faktörü kullanılacaktır.

(b) R faktörleri Tablo 2.5'te (2.2) ve (3.2) maddelerinde belirtilen prefabrik betonarme ve

çelik binalar için geçerli olan gereklilikler, 2.5.5.2'de verilmiştir. Bu tür çerçevelerin yerinde

dökme beton, prefabrik veya çelik binaların en üst katı (çatısı) olarak kullanılması ile ilgili

gereklilikler, 2.5.5.3'te verilmiştir.

2.5.5.2 - Bu tür tek katlı binaların içine, binanın plan alanının %25'inden büyük olmayan

tek, kısmi bir asma kat yapılabilir. Sismik analizde ana yapı çerçeveleri ile birlikte asma katın

yapı sistemi dikkate alınmalıdır. Bu tür bir durumda birleşik sistem, yüksek süneklik seviyeli

bir sistem olarak tasarlanır. Tablo 2.1'de tanımlanan burulma düzensizliğinin, birleşik

sistemde olup olmadığı kontrol edilmeli, varsa bu düzensizlik analizi de dikkate alınmalıdır.

Asma katın ana çerçeveler ile bağlantısı mafsallı ya da tek parçalı bağlantı olabilir.

2.5.5.3 - Kolonları üstten mafsallı tek katlı çerçevelerin yerine dökme beton, prefabrik

veya çelik binaların en üst katı (çatısı) olarak kullanıldığı durumda, aşağıdaki koşulların

sağlanması kaydıyla, en üst kat için Tablo 2.5'te (2.2) veya (3.2) maddelerinde tanımlanan R

faktörü (Rust) ve alt katlar için farklı olarak tanımlanabilen R faktörü (Ralt) birlikte

kullanılabilir.

(a) İlk başta tüm bina için dikkate alınan R = Ralt değeri ile 2.7 veya 2.8'e göre sismik analiz

yapılacaktır. Tüm bina için 2.10.1'de tanımlanan azaltılmış ve etkili kat kaymaları, bu

analizden alınır.

(b) En üst katın dahili kuvvetleri, (a) maddesinde hesaplanan dahili kuvvetlerin (Ralt /

Rust) oranı ile çarpılmasıyla elde edilir.

(c) Alt katların dahili kuvvetleri iki kısımdan oluşur. İlk kısım, (a) maddesinde

hesaplananlardır. İkinci kısım, (b) maddesinde hesaplanan kuvvetlerin (1 - Rust / Ralt) ile

çarpıldıktan sonra en üst kat kolonlarının destek tepkileri olarak alt katların yapı sistemine

uygulanmasıyla ayrıca elde edilir.

18

2.6. ANALİZ YÖNTEMİNİN SEÇİLMESİ

2.6.1. Analiz Yöntemleri

Binalar ve bina benzeri yapıların sismik analizi için kullanılacak yöntemler 2.7'de verilen

Eşdeğer Sismik Yük Yöntemi, 2.8'de verilen Mod Kombinasyon Yöntemi 2.8 ve 2.9'da verilen

Zaman Bölgesinde Analiz Yöntemidir. 2.8 ve 2.9'da verilen yöntemler, tüm binalar ve bina

benzeri yapıların sismik analizi için kullanılabilir.

2.6.2. Eşdeğer Sismik Yük Yönteminin Uygulama Sınırları

2.7'de verilen Eşdeğer Sismik Yük Yönteminin geçerli olduğu binalar, Tableo 2.6'da

özetlenmiştir. Tablo 2.6'nın kapsamı dışındaki binaların sismik analizi için 2.8 ve 2.9'da

verilen yöntemler kullanılır.

TABLO 2.6 - EŞDEĞER SİSMİK YÜK YÖNTEMİNİN GEÇERLİ OLDUĞU BİNALAR

Sismik

Bölge Bina Tipi

Toplam

Yükseklik

Sınırı 1, 2

Burulma düzensizliği katsayısı her katta ηbi ≤ 2,0

koşulunu sağlayan binalar HN ≤ 25 m

1, 2 Burulma düzensizliği katsayısı her katta ηbi ≤ 2,0

koşulunu sağlayan ve aynı zamanda B2 düzensizliği

olmayan binalar

HN ≤ 40 m

3, 4 Tüm binalar HN ≤ 40 m

2.7. EŞDEĞER SİSMİK YÜK YÖNTEMİ

2.7.1. Toplam Eşdeğer Sismik Yükün Tespiti

2.7.1.1 - Tüm binayı ilgili deprem yönünde etkileyen Toplam Eşdeğer Sismik Yük (taban

kesmesi), Vt Denklem (2.4) ile bulunur.

Binanın birinci doğal titreşim periyotu, T1, 2.7.4'e göre hesaplanır.

2.7.1.2 - Denklem (2.4)te sismik ağırlık olarak kullanılacak toplam bina ağırlığı, Denklem

(2.5) ile bulunur.

Denklem (2.5)teki kat ağırlıkları wi Denklem (2.6) ile hesaplanır.

wi = gi + n qi (2.6)

Denklem (2.6)da gösterilen Hareketli Yük Katılım Faktörü, n Tablo 2.7'de verilmiştir.

Endüstriyel binalarda sabit ekipman ağırlıkları için n =1 alınırken kat ağırlıklarının

hesabında vinç yük kapasiteleri dikkate alınmaz. Sismik yükler için çatı ağırlıklarının

hesabında kar yüklerinin %30'u dikkate alınır.

19

TABLO 2.7 - HAREKETLİ YÜK KATILIM FAKTÖRÜ (n)

Binanın Kullanım Amacı n

Depo, ardiye vb. 0,80

Okul, yurt, spor tesisi, sinema, tiyatro, konser salonu, otopark, restoran,

mağaza vb. 0,60

Ev, ofis, otel, hastane vb. 0,30

2.7.2. Kat Seviyelerinde Etkili Olan Tasarım Sismik Yüklerinin Tespiti

2.7.2.1 - Denklem (2.4) ile bulunan toplam eşdeğer sismik yük, kat seviyelerinde etkili

olan eşdeğer sismik yüklerin toplamı olarak Denklem (2.7) ile ifade edilir (Şekil 2.6a):

2.7.2.2 - Binanın N. kattaki ek eşdeğer sismik yükün değeri, ∆FN, denklem (2.8) ile

bulunur.

2.7.2.3 - ∆FN, dışında, geriye kalan toplam eşdeğer sismik yük, denklem (2.9)’a uygun bir

şekilde N. Katıda kapsayacak şekilde binanın katlarına dağıtılması gerekmektedir.

2.7.2.4 - Bodrum katlarında betonarme çevre duvarları üst katlarına göre çok rijit olan

ve bodrum katları yatay düzlemlerde rijit diyaframlar gibi davranan binalarda, bodrum

katlarda ve üst katlarda etkili olan eşdeğer sismik yükler, aşağıdaki gibi bağımsız olarak

hesaplanır. Bu yükler, birleşik yapı sistemine birlikte uygulanır.

(a) Toplam eşdeğer sismik yük ve eşdeğer kat sismik yükleri 2.7.1.1, 2.7.2.2 ve 2.7.2.3'e

göre bulunurken bodrumun rijit çevre duvarları dikkate alınmadan uygun R faktörü Tablo

2.5'ten seçilir ve yalnızca üst katların sismik ağırlıkları dikkate alınır. Bu durumda ilgili

tanımlarda ve ifadelerde dikkate alınan temel üst seviyesi, zemin kat seviyesi ile değiştirilir.

Birinci doğal titreşim periyotunun 2.7.4.1'e göre hesaplanması için kullanılan hayali yükler

için de sadece üst katların sismik ağırlıkları esas alınır (Şekil 2.6b).

(b) Rijit bodrum katlarda etkili olan eşdeğer sismik yüklerin hesaplanmasında yalnızca

bodrum katların sismik ağırlıkları dikkate alınır ve hesaplama, üst katlardan bağımsızdır.

Binanın bu kısımları için, doğal titreşim periyotu hesaplanmadan Spektrum Katsayısı S(T) =

1 olarak alınır. Her bodrum katında etkili olan eşdeğer sismik yüklerin belirlenmesinde

Denklem (2.1) ile elde edilen spektral ivme, doğrudan katın ilgili ağırlığı ile çarpılır ve elde

edilen elastik yükler, Ra(T) = 1,5 ile bölünerek azaltılır (Şekil 2.6c).

(c) Çok rijit bodrum duvarları ile çevrili olan ve üst katlar arasındaki geçiş bölgesinde

bulunan zemin kat sisteminin düzlem içi dayanımı, bu analizden elde edilen dahili

kuvvetlere göre kontrol edilir.

20

Şekil 2.6

2.7.3. Dikkate Alınacak Yer Değiştirme Bileşenleri ve Sismik Yüklerin Uygulama Noktaları

2.7.3.1 - Katların rijit yatay diyaframlar gibi davrandığı binalarda her katta bağımsız

statik yer değiştirme bileşenleri olarak iki yanal yer değiştirme bileşeni ve düşey eksen

etrafındaki dönüş dikkate alınır. Her zeminde, 2.7.2'ye göre tespit edilen eşdeğer sismik

yükler, ek dış merkezlik etkilerini hesaba katmak için, kat kütle merkezine ve kütle

merkezinin ilgili deprem yönüne dik yönde zemin uzunluğunun %+5 ve %-5'i kadar

kaydırılmasıyla tanımlanan noktalara uygulanır (Şekil 2.7).

2.7.3.2 - A2 düzensizliğinin bulunduğu ve katların rijit yatay diyaframlar gibi

davranmadığı binalarda, katların düzlem içi deformasyonunu hesaba katmak için yeterli

sayıda bağımsız statik yer değiştirme bileşeni dikkate alınır. Ek dış merkezlik etkilerini

değerlendirmek için, her bir kata dağıtılan münferit kütleler üzerinde etkili olan sismik

yüklerin her biri, dikkate alınan deprem yönüne dik doğrultuda kat uzunluğunun %+5 ve

%-5’i oranında kaydırılacaktır (Şekil 2.8).

2.7.3.3 - Herhangi bir i. katta Tablo 2.1'de tanımlanan A1 tipi düzensizliğin olduğu ve 1,2

< ηbi ≤ 2,0 koşulunun sağlandığı durumda, 2.7.3.1 ve/veya 2.7.3.2'ye göre bu katlara

uygulanan ±%5 ek dış merkezlik, iki deprem yönünde de Denklem (2.10) ile verilen Di

katsayısı ile çarpılarak büyütülür.

21

2.7.4. Binanın İlk Doğal Titreşim Periyotunun Belirlenmesi

2.7.4.1 - Eşdeğer Sismik Yük Yönteminin uygulanması durumunda, binanın deprem

yönünde hakim olan doğal titreşim periyotu Denklem (2.11) ile hesaplanan değerden daha

uzun alınmaz.

i. katta etkili olan hayali yük Ffi, (Vt - ΔFN) yerine herhangi bir değer (örneğin bir birim

değeri) verilerek (2.9) denkleminden elde edilecektir, bakınız Şekil 2.9.

2.7.4.2 - (2.11) denklemi ile hesaplanan değere bakılmaksızın, doğal periyot,

bodrum(lar) hariç N>13 olan binalarda 0,1 N 'dan daha fazla olarak alınmamalıdır.

x deprem

yönü

y deprem

yönü Şekil 2.7

Şekil 2.8

22

Şekil 2.9

2.7.5. Eleman Ana Eksenindeki Dahili Kuvvetler

Bağımsız olarak etki eden x ve y yönündeki depremlerin yapı sistemine olan birleşik etkileri

altında, a ve b eleman ana eksenlerindeki dahili kuvvetler (2.12) denklemi ile en olumsuz

sonuçlar ortaya çıkacak şekilde elde edilecektir (Şekil 2.10).

Şekil 2.10

2.8. MOD KOMBİNASYON YÖNTEMİ

Bu yöntemde, maksimum dahili kuvvetler ve yer değiştirmeler, dikkate alınan yeterli sayıda

doğal titreşim modundan her birinden elde edilen maksimum katkıların istatistiksel

kombinasyonu ile belirlenir.

2.8.1. İvme Spektrumu

Herhangi bir n’inci titreşim modunda dikkate alınacak azaltılmış ivme spektrum ordinatı,

(2.13) denklemi ile belirlenir.

x deprem

yönü

y deprem

yönü

23

Elastik tasarım ivme spektrumu, 2.4.4'e uygun olarak özel incelemeler vasıtasıyla

belirlendiğinde, Sae(Tn) yerine ilgili spektrum ordinatı (2.13) denkleminde dikkate

alınacaktır.

2.8.2. Dikkate Alınacak Dinamik Serbestlik Dereceleri

2.8.2.1 - Kat rijit yatay diyaframlar gibi davrandığı binalarda her katta birbirine dik iki

yatay serbestlik derecesi ve kütle merkezinden geçen düşey eksen etrafında bir dönme

serbestlik derecesi dikkate alınır. Her katta, bu serbestlik dereceleri için modal sismik yükler

belirlenir ve ek olağandışı etkilerini hesaba katmak için, zemin kütle merkezine ve kütle

merkezinin ilgili deprem yönüne dik yönde zemin uzunluğunun %+5 ve %-5'i kadar

kaydırılmasıyla tanımlanan noktalara uygulanır (Şekil 2.7).

2.8.2.2 - A2 düzensizliğinin bulunduğu ve zeminlerin rijit yatay diyaframlar gibi

davranmadığı binalarda, zeminlerin düzlem içi deformasyonunu hesaba katmak için yeterli

sayıda dinamik serbestlik derecesi dikkate alınır. Ek dış merkezlik etkilerini değerlendirmek

için, her bir kata dağıtılan münferit kütleler üzerinde etkili olan modal sismik yüklerin her

biri, dikkate alınan deprem yönüne dik doğrultuda zemin uzunluğunun %+5 ve %-5’i

oranında kaydırılacaktır (Şekil 2.8). Bu tür binalarda, ek dış merkezlilik etkileri nedeniyle

dahili kuvvet ve yer değiştirme miktarları, 2.7'ye göre de hesaplanabilir. Bu miktarlar, ek dış

merkezlilik etkileri hesaba katılmadan aşağıda verilen 2.8.4'e göre birleştirilen miktarlara

doğrudan ilave edilecektir.

2.8.3. Dikkate Alınacak Yeterli Titreşim Modu Sayısı

2.8.3.1 -Analizde dikkate alınması gereken yeterli titreşim modu sayısı, Y; verilen x ve y

doğrultusundaki dik yanal deprem yönlerinin her birinde her bir mod için hesaplanan etkin

katılım kütlelerin toplamının, hiçbir durumda toplam bina kütlesinin %90'ından az

olmaması kriterine göre belirlenir.

Denklem (2.14)'te gösterilen Lxn, Lyn ve modal kütle Mn ifadeleri, rijit zemin diyaframlı

binalar için aşağıda verilmiştir:

24

2.8.3.2 - Bodrum katlarında betonarme çevre duvarları üst katlarına göre çok rijit olan

ve bodrum katları yatay düzlemlerde rijit diyaframlar gibi davranan binalarda, sadece üst

katlarda etkili olan titreşim modlarının dikkate alınması yeterli olabilir. Bu durumda, 2.7.2.4

(a) paragrafında verilen Eşdeğer Sismik Yük Yöntemi ile yapılan analize karşılık gelen Mod

Kombinasyon Yöntemi ile yapılan analizde, R katsayısı rijit çevresel bodrum duvarları

dikkate alınmaksızın Tablo 2.5'ten seçilirken sadece üst kat kütleleri dikkate alınacaktır.

2.7.2.4’ün (b) ve (c) paragrafları, Eşdeğer Sismik Yük Yöntemi için verildiği şekilde

uygulanacaktır.

2.8.4. Modal Kombinasyon

Taban kesmesi, kat kesmesi, dahili kuvvet bileşenleri, yer değiştirmeler ve kat kayması gibi

her bir titreşim modu için hesaplanan tepki miktarlarının eş zamanlı olmayan maksimum

katkılarının istatistiksel kombinasyonu için uygulanacak kurallar, her tepki miktarı için

bağımsız olarak uygulanmaları şartı ile, aşağıda belirtilmiştir:

2.8.4.1 - Tm < Tn ile herhangi iki titreşim modunun doğal periyotları daima Tm / Tn <

0,80, koşulunu yerine getirirken, maksimum modal katkıların kombinasyonu için Karelerin

Toplamının Karekökü (SRSS) Kuralı uygulanabilir.

2.8.4.2 - Yukarıdaki koşulların sağlanmadığı durumlarda, maksimum modal katkıların

kombinasyonu için Tam Karesel Kombinasyon (CQC) Kuralı uygulanacaktır. Kuralın

uygulanmasında kullanılacak çapraz korelasyon katsayılarının hesaplanmasında, tüm

modlar için modal sönümleme faktörleri %5 olarak alınacaktır.

2.8.5. Tepki Miktarlarının Alt Limitleri

2.8.4'e göre modal kombinasyon yoluyla elde edilen, verilen deprem yönündeki taban

kesmesinin, VtB, 2.4 denklemi ile Eşdeğer Sismik Yük Yöntemiyle elde edilen temel kesme Vt

değerine oranının, β’nin aşağıda verilen değerinden düşük (VtB < βVt) olması halinde, Mod

Kombinasyon Yöntemi ile belirlenen bütün dahili kuvvet ve yer değiştirme miktarları

Denklem (2.16)'ya uygun olarak yükseltilecektir.

Tablo 2.1'de tanımlanan A1, B2 veya B3 tipi düzensizliklerden en az biri, bir binada mevcutsa

(2.16) denkleminde β=0,90, bunların hiçbiri mevcut değilse β=0,80 kullanılacaktır.

2.8.6. Eleman Ana Eksenindeki Dahili Kuvvetler

Bağımsız x ve y yönlü depremlerin yapı sistemi üzerindeki birleşik etkileri altında, 2.7.5'te

verilen yönlü kombinasyon kuralları, 2.8.4'e göre modal kombinasyon ile eleman ana

eksenleri a ve b'de elde edilen dahili kuvvetlere ilave olarak uygulanacaktır - bakınız Şekil

2.10.

25

2.9. ZAMAN BÖLGESİNDE ANALİZ YÖNTEMİ

Yapay olarak üretilen, önceden kaydedilmiş veya simüle edilen deprem yer hareketleri,

zaman bölgesindeki binaların ve bina benzeri yapıların doğrusal veya doğrusal olmayan

sismik analizinde kullanılabilir.

2.9.1. Yapay Deprem Yer Hareketleri

Yapay yer hareketlerinin kullanılması durumunda, aşağıdaki özelliklerle en az üç deprem

yer hareketi oluşturulacaktır.

(a) Güçlü hareket bölümünün süresi, binanın temel periyotunun 5 katından veya 15

saniyeden daha kısa olmamalıdır.

(b) Sıfır periyot için üretilen yer hareketlerinin ortalama spektral ivmesi, Aog’den küçük

olmamalıdır.

(c) Yapay olarak üretilen ivme kayıtlarının %5'lik sönümleme oranı için ortalama spektral

ivme değerleri, binanın dikkate alınan deprem yönündeki hakim doğal periyotu T1'e göre

0,2T1 ile 2T1arasındaki periyot aralığında 2.4'te tanımlanan elastik spektral ivmelerin, Sae(T),

%90'ından daha az olmamalıdır. Zaman bölgesinde doğrusal elastik analizin yapıldığı

durumda, azaltılmış deprem yer hareketini tanımlamak için Denklem (2.13) ile tanımlanan

spektral ivmeler dikkate alınacaktır.

2.9.2. Kaydedilen ya da Simüle edilen Deprem Yer Hareketleri

Zaman bölgesinde yapılacak sismik analizler için kaydedilen depremler veya uygun kaynak

ve dalga yayılım özelliklerine sahip fiziksel olarak simüle edilmiş yer hareketleri

kullanılabilir. Bu yer hareketlerini seçerken veya üretirken yerel saha koşulları uygun bir

şekilde düşünülmelidir. 2.9.1'de verilen şartların tümünü sağlayan en az üç deprem yer

hareketi seçilecek veya üretilecektir.

2.9.3. Zaman Bölgesinde Analiz

Zaman bölgesinde doğrusal olmayan analizin yapılması durumunda, döngüsel yükler

altında yapı sistemi elemanlarının dinamik davranışını temsil eden dahili kuvvet

deformasyon ilişkileri, kanıtlanmış teorik ve deneysel doğrulamaları içeren ilgili literatür ile

tanımlanacaktır. Eğer üç yer hareketi kullanılırsa sonuçların maksimum değeri, en az yedi

yer hareketi kullanılırsa sonuçların ortalama değerleri tasarım için dikkate alınır.

2.10. YER DEĞİŞTİRMELERİN SINIRLANMASI, İKİNCİ DERECEDEN ETKİLER VE

SİSMİK BAĞLANTILAR

2.10.1. Etkili Kat Kaymalarının Hesaplanması ve Sınırlanması

2.10.1.1- Herhangi bir kolon ya da yapı duvarının azaltılmış kat kayması, ∆i Denklem (2.17)

ile, iki ardışık kat arasındaki yer değiştirme farkları olarak bulunur.

∆i = di - di-1 (2.17)

26

Denklem (2.17)'de, di ve di-1, azaltılmış sismik yükler altında i ve (i - 1). katlardaki herhangi

bir kolonun veya yapı duvarının uçlarındaki analizden elde edilen yanal yer değiştirmeleri

temsil etmektedir. Bununla birlikte, 2.7.4.2'de verilen koşul ve Denklem (2.4) ile tanımlanan

minimum eşdeğer sismik yük koşulu, di ve ∆i hesaplanmasında dikkate alınmayabilir

2.10.1.2- Denklem (2.18) ile her bir deprem yönü için bir binanın i. katında kolon ya da yapı

duvarlarının etkili kat kayması, δi, hesaplanacaktır.

δi = R ∆i (2.18)

2.10.1.3 - Bir binanın belirli bir i. katının kolonlarında veya yapı duvarlarında Denklem

(2.18) ile her bir deprem yönü için elde edilen etkili kat kaymalarının maksimum değeri

(δi)max, Denklem (2.19) ile verilen koşulu sağlamalıdır:

Sismik yüklerin, döngüsel momentleri aktarabilen bağlantıları olan çelik çerçeveler

tarafından tamamen desteklendiği tek katlı çerçevelerde bu sınır, %50 oranında aşılabilir.

2.10.1.4- Binanın herhangi bir katında Denklem (2.19) koşullarının yerine getirilmemesi

durumunda, sismik analiz, yapı sisteminin daha yüksek rijitliği ile tekrarlanacaktır. Bununla

birlikte, koşul sağlansa bile, etkili kat kaymaları altındaki yapısal olmayan kırılgan

elemanların (örn. cephe elemanları) servis edilebilirliği hesaplanarak doğrulanacaktır.

2.10.2. İkinci Dereceden Etkiler

Yapı sisteminin doğrusal olmayan davranışını göz önüne alarak daha rafine bir analiz

yapılmadığı sürece, ikinci dereceden etkiler 2.10.2.1'e göre dikkate alınabilir.

2.10.2.1- İkinci Dereceden Etki Göstergesi, θi, her katta ele alınan deprem yönü için Denklem

(2.20) ile verilen koşulu sağlıyorsa ikinci dereceden etkiler, mevcut durumda uygulanan

betonarme özelliklerine veya yapı çeliği tasarımına göre değerlendirilmelidir.

(∆i)ort, i. kattaki kolonlar ve yapı duvarları için hesaplanan azaltılmış kat kaymalarının

ortalama değeri olarak 2.10.1.1'e göre belirlenir.

2.10.2.2 - Denklem (2.20) koşullarının yerine getirilmemesi durumunda, sismik analiz,

yapı sisteminin yeterli derecede artırılmış rijitliği ile tekrarlanacaktır.

2.10.3. Sismik Bağlantılar

Temellerin diferansiyel oturmalarının ve dönüşlerinin etkileri ve sıcaklık değişiminin etkileri

hariç olmak üzere, yapı taşları arasındaki sismik bağlantılarda veya eski ve yeni inşa edilen

binalar arasında korunacak boşlukların boyutları aşağıdaki koşullara uygun olarak

belirlenecektir:

2.10.3.1 - Aşağıdaki 2.10.3.2'ye göre daha büyük bir değer elde edilinceye kadar,

boşlukların büyüklükleri, ortalama kat yer değiştirmelerinin karelerinin toplamının

karekökünün aşağıda belirtilen katsayı ile çarpımından daha az olmayacaktır. Dikkate

27

alınacak kat yer değiştirmeleri, bir katta kolon veya yapı duvarı bağlantılarında hesaplanan

azaltılmış yer değiştirmelerin di ortalama değerleridir. Mevcut eski bina için sismik analizin

yapılmadığı durumlarda, kat yer değiştirmelerinin yeni binada aynı katlarda elde

edilenlerden daha düşük olduğu varsayılmamalıdır.

(a) Bitişik binaların veya yapı taşlarının tüm kat seviyeleri aynı ise α = R / 4 alınır.

(b) Bitişik binaların veya yapı taşlarının hiçbir kat seviyesi aynı değil ise α = R / 2 alınır.

2.10.3.2- Boşlukların minimum boyutu 30 mm ile 6 m yükseklikleri arasında olacaktır. Bu

yüzden her 3 m yükseklik artışı için en az 10 mm eklenecektir.

2.10.3.3- Sismik bağlantılar, tüm deprem yönlerinde yapı taşlarının bağımsız olarak hareket

etmesini sağlayacak şekilde düzenlenmelidir.

2.11. YAPI UZANTILARI, MİMARİ ELEMANLAR, MEKANİK VE ELEKTRİKLİ

EKİPMANA UYGULANAN SİSMİK YÜKLER

2.11.1- Balkonlar, korkuluklar, bacalar vb. yapı uzantılarına, cephe ve bölme panelleri gibi

tüm mimari elemanlara uygulanacak eşdeğer sismik yüklerin yanı sıra mekanik ve elektrikli

ekipmanların bağlantıları için kullanılacak sismik yükler Denklem (2.21)’de verilmiştir.

Sismik yük, en çok istenmeyen dahili kuvvetlerin ortaya çıkması için, ilgili bileşenin kütle

merkezine yatay olarak uygulanacaktır. Dikey olmayan elemanlara uygulanacak sismik

yükler, Denklem (2.21) ile hesaplanan eşdeğer sismik yükün yarısı olacaktır.

2.11.2 - Denklem (2.21)'deki we ile belirtilen üzere, mekanik veya elektrikli ekipman

ağırlıklarının toplamının herhangi bir i. katta 0,2wi’yi aştığı durumda, binanın yapı

sisteminin deprem analizinde, ekipman ağırlığı ve bina bağlantılarının rijitlik özellikleri

dikkate alınır.

2.11.3 - Zemin ivme spektrumunun, mekanik veya elektrikli ekipmanın bulunduğu kattaki en

yüksek ivmeyi tanımlamak için uygun yöntemlerle tespit edildiği durumda, Denklem (2.21)

uygulanamayabilir.

2.11.4 - Denklem (2.21)'e göre hesaplanan veya 2.11.3'e göre

2.11.3 tespit edilen sismik yükün iki katı, yangın söndürme sistemleri, acil durum elektrik

sistemleri ve dolgu duvarlarına bağlanan ekipmanlar ve bağlantıları için dikkate alınacaktır.

28

2.12. BİNA OLMAYAN YAPILAR

Bu bölümün gerekliliklerine ve bu yapılara uygulanacak ilgili Yapısal Davranış Faktörleri

(R)'ne göre analiz edilmesine izin verilen bina olmayan yapılar Tablo 2.8'de verilmektedir.

Uygulanabilir Sismik Yük Azaltma Faktörleri Denklem (2.3)'e göre belirlenecektir.

Uygulanabildiğinde, bina olmayan yapılar için Tablo 2.3'te belirtilen Bina Önem Katsayıları

kullanılacaktır. Bununla birlikte, Tablo 2.7'de belirtilen Hareketli Yük Katılma Faktörleri

uygulanmayacaktır. Kar yükleri ve vinç yük kapasiteleri hariç olmak üzere, depolanan tüm

katı ve sıvı malzemelerin ve mekanik ekipmanın azaltılmamış ağırlıkları kullanılacaktır.

TABLO 2.8 - BİNA OLMAYAN YAPILARIN YAPISAL DAVRANIŞ FAKTÖRLERİ

YAPI TİPİ R

Süneklik düzeyi yüksek olan çerçevelerle veya çelik dış merkezli destekli

çerçevelerle taşınan yükseltilmiş sıvı tankları, basınçlı tanklar, bunkerler, kaplar 4

Süneklik düzeyi nominal olan çerçevelerle veya çelik eş merkezli destekli

çerçevelerle taşınan yükseltilmiş sıvı tankları, basınçlı tanklar, bunkerler, kaplar 2

Yerinde dökme betonarme silolar ve yüksekliği boyunca eşit dağılmış kütleli

endüstriyel bacalar (*) 3

Betonarme soğutma kuleleri (*) 3

Yükseklik boyunca eşit dağılmış kütleli kafesli çelik kuleler, çelik silolar ve

endüstriyel bacalar (*) 4

Gergili çekil yüksek postlar ve gergili çelik bacalar 2

Kütlenin en üstte yoğunlaştığı tek bir yapı elemanı tarafından taşınan ters sarkaç

tipi yapılar 2

Endüstriyel tip çelik depolama rafları 4 (*) Bu tür yapıların analizi, yapı boyunca tanımlanan yeterli sayıda ayrık kütle göz önüne alınarak

2.8 veya 2.9‘a uygun olarak gerçekleştirilecektir.

2.13. SİSMİK ANALİZ RAPORLARI İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR

Binaların sismik analizini içeren analiz raporları için aşağıdaki şartlar geçerli olacaktır:

2.13.1 - Tablo 2.1'de belirtilen düzensizlik türleri, yapılacak bina için ayrıntılı olarak

değerlendirilecek ve var ise mevcut düzensizlikler tespit edilecektir.

2.13.2 -Yüksek veya nominal süneklik seviyesinde seçilen yapı sistemi, Bölüm 3 veya Bölüm

4'ün gereklerine göre açıkça tanımlanacak ve Tablo 2.5'ten uygulanabilir R faktörünün seçimi

açıklanacaktır.

2.13.3 - Uygulanacak analiz yönteminin 2.6'ya uygun olan seçimi; deprem bölgesi, bina

yüksekliği ve yapısal düzensizlikler dikkate alınarak net bir şekilde açıklanacaktır.

29

2.13.4 - Analizin bilgisayarda yapıldığı durumlarda aşağıdaki kurallar uygulanacaktır:

(a) Analiz raporunda, bağlantı ve eleman numaraları belirtilerek yapı sisteminin üç

boyutlu çizimleri yer alacaktır.

(b) Analiz raporuna, dahili kuvvetler ve yer değiştirmeler de dahil olmak üzere, tüm girdi

verilerin yanı sıra çıktı verileri kolay anlaşılır bir biçimde dahil edilecektir.

(c) Başlık, yazan kişi ve analizde kullanılan bilgisayar yazılımının sürümü açık bir şekilde

belirtilecektir.

(d) Onay makamı tarafından talep edildiğinde, teori kılavuzu ve bilgisayar yazılımının

kullanıcı kılavuzu analiz raporuna dahil edilecektir.

2.14. KUVVETLİ YER HAREKETİ KAYIT CİHAZLARININ KURULUMU

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından onaylandıktan sonra, kuvvetli deprem

hareketlerinin kaydedilmesi için kamu, özel veya kurumsal binalar ve diğer yapılarda

bakanlık veya üniversite kurumları tarafından kuvvetli yer hareketi ivme kayıt cihazlarının

kurulmasına izin verilecek ve bu aletlerin güvenliğinden binaların ve yapıların sahipleri ve

işletmecileri sorumlu olacaktır.

EK H3

Yapısal Tasarım Raporu

ve Hesaplamalar

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü

YAPISAL HESAPLAMALAR VE TASARIM RAPORU

BENSUM MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK

I

(1.5) İÇİNDEKİLER TABLOSU

İÇİNDEKİLER TABLOSU i

AMAÇ i

KAPSAM i

1 GİRİŞ i

1.1 YÖNETMELİKLER VE STANDARTLAR i

1.2 BİRİM SİSTEMİ ii

1.3 MALZEME ÖZELLİKLERİ ii

1.4 PASPAYI ii

1.5 YAZILIM ii

1.6 BİRİM AĞIRLIKLAR ii

2 TASARIM KOŞULLARI iii

2.1 TASARIM İLKELERİ iii

2.2 GENEL BİNA BİLGİLERİ iii

2.3 ANALİTİK MODEL iv

2.4 YAPI SİSTEMİ BİLGİLERİ iv

3 YÜKLER xi

3.1 YAPISAL ÖGELERİN VE KALICI YÜKLERİN KENDİ AĞIRLIKARI xi

3.2 HAREKETLİ YÜKLER xi

3.3 RÜZGAR YÜKLERİ xi

3.4 DEPREM YÜKLERİ xi

(1.6) AMAÇ

Bu rapor, diğer disiplinlerin görüşleri alınmadan hazırlanan Gaziantep Entegre Sağlık

Kampüsü Projesi için yapısal tasarım yaklaşımı ile ilgili konuları açıklamaktadır.

Sorumluluk yatırımcıya aittir.

(1.7) KAPSAM

Bu rapor yalnızca Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsünün yapısal tasarımı için geçerlidir.

(1.8) 1 GİRİŞ

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsünün Yapısal Hesaplamalar ve Tasarım Raporu, binanın

yapı sistemini tanımlar ve bina için izlenecek genel tasarım yaklaşımının bir özetini sunar.

Bu belgenin amacı, binanın temel yapısal kararlarını, önerilen malzemeleri, referans olarak

esas alınan belgeleri ve kullanılan yazılımı ele almaktır.

(1.9) 1.1 YÖNETMELİKLER VE STANDARTLAR




II

Binanın yapısal tasarımında kullanılan yönetmelikler ve standartlar aşağıda verilmiştir.

TS 500 Betonarme Yapıların Tasarım ve İnşasına İlişkin Gereklilikler TS 498: Binaların

Tasarım Yükleri

SFBBISZ 2007 Afet Bölgelerinde İnşa Edilecek Yapıların Şartnamesi 2007

(1.10) 1.2 BİRİM SİSTEMİ

Bu rapor, Uluslararası Birim Sistemini (SI) kullanmaktadır.

Uzunluk : m, cm,mm

Kuvvet : ton-kuvvet (Tonf)

Gerilme : tf / m2

Moment : tf-m

Birim Ağırlık : tf / m3

Kütle : ton

(1.11) 1.3 MALZEME ÖZELLİKLERİ

Grobeton : C12 fck = 120 kg /cm2, fcd = 80 kg / cm2

Yapısal Beton : C25 fck = 250 kg /cm2, fcd = 157 kg / cm2 (temeller için)

Yapısal Beton : C30 fck = 300 kg /cm2, fcd = 200 kg / cm2 (yapısal elemanlar

için)

Donatı : S420 fyk = 4200 kg / cm2, fyd = 3650 kg / cm2

(1.12) 1.4 PASPAYI

Paspayı, beton yüzeyinden pay gereksiniminin geçerli olduğu en dış çelik yüzeyine kadar

olan net açıklık olarak tanımlanır. Çapraz donatı ana çubukları çevreliyorsa etriye veya

spirallerin dış kenarına ve etriyeler olmadan birden fazla tabaka kullanılıyorsa çubukların en

dış tabakasına kadar olan ölçüdür. Aksi belirtilmedikçe, donatı üzerindeki paspayı aşağıdaki

şekilde olacaktır,

Temeller ve diğer gömülü elemanlar : 50 mm

Üstyapı elemanları: kolonlar : 40 mm

Üstyapı elemanları: kirişler : 40 mm

Üstyapı elemanları: döşemeler : 25 mm

Üstyapı elemanları: duvarlar : 40 mm

"2007 Binaların Yangından Korunması" Yönetmeliği Madde 23'e göre; yangın gerekliliği 120

dakikadır.

(1.13) 1.5 YAZILIM

• STA4-CAD Bilgisayar Destekli Tasarım için Yapısal Analiz

• AutoCAD 2010, Bilgisayar Destekli Çizim, Autodesk Inc.

(1.14) 1.6 BİRİM AĞIRLIKLAR

Yapı elemanlarının kendi ağırlıkları, analiz ve tasarım yazılımı tarafından analiz sırasında

otomatik olarak dikkate alınmış ve hesaplanmıştır. Yapı üzerinde etki eden diğer yükler, bu

raporun sonraki bölümlerinde ayrıntılı olarak gösterilmiştir. Kullanılacak malzeme birim

ağırlıkları aşağıdaki gibidir,

Betonarme : 2,5 t / m³

Sıkıştırılmış dolgu : 1,9 t / m3, Ø=30°




III

(1.15) 2 TASARIM KOŞULLARI

(1.16) 2.1 TASARIM İLKELERİ

Yüklerin ve yük etkilerinin tümü, binanın yapı sisteminin hizmet ömrü boyunca dayanacağı

hesaba katılarak belirlenmiştir. Yapısal tasarım; dayanım, işlevsellik, kullanılabilirlik, estetik,

ekonomik ve inşa edilebilirlik (pratik) hususlarına dayanır.

(1.17) 2.2 GENEL BİNA BİLGİLERİ

Binanın genel mimari yapısı farklı yapısal şekillere sahiptir. Bu nedenle binanın farklı

kısımları genişlemiştir. Buna ek olarak, genleşen blokların kat sayımı ve ölçüm ayrıntıları ile

ilgili tüm bilgiler, analiz ve tasarım bölümünde verilmiştir. Ayrıntılı anahtar plan aşağıda

verilmiştir. Hastane olarak planlanan binalar.

\\BENSUPROSRV08\Engineering\WorksIn ProgressU603\BETONARME\Tl-T2-T3-T4

TEMEL KALIP PLAN]




IV

(1.18) 2.3 ANALİTİK MODEL

Bina, Bölüm 3.5'te açıklanan yazılım kullanılarak, yapının doğru davranışını yansıtan 3

Boyutlu (3D) modeller halinde oluşturulmuştur. Tüm malzeme özellikleri, yapının hizmet

ömrü boyunca karşılaşabileceği yük etkileri ve sınır durumları modelde tanımlanmıştır. 3D

model, tüm yapı elemanlarını Bölüm 3.1'de açıklanan yönetmelik ve standartların

gerektirdiği şekilde analiz etmek ve tasarlamak üzere oluşturulmuştur. Kullanılan analitik

modellerin genel özellikleri aşağıdaki gibidir,

a) Her bağlantı noktasında 6 serbestlik derecesi kullanılmıştır.

b) Kiriş ve beton yapı elemanları, çerçeve elemanları olarak modellenmiştir.

c) Perde duvarlar, panel elemanları olarak modellenmiştir.

Temel ve düz döşemeler, kabuk eleman olarak modellenmiştir.

d) Tüm malzeme özellikleri, yapının hizmet ömrü boyunca karşılaşabileceği yük etkileri

ve sınır durumları modelde tanımlanmıştır.

e) Bina ve temelin modelleme kooperasyonu için, toprak raporundan gerekli bilgiler

alınmış ve tüm bina ve temel hesaplamaları zemin yay değerleri ile birlikte tamamlanmıştır.

f) Ayrıntılı analiz ve tasarım bilgileri, raporun bir sonraki aşamalarında verilmiştir.

(1.19) 2.4 YAPI SİSTEMİ BİLGİLERİ

* Kolonlar ve yapı duvarlarından ve yayılı temel desteği ile birbirlerine bağlanan düz

döşemelerden oluşan betonarme bina olarak tasarlanmıştır.

* Bina ve bina ögeleri, aşağıda belirtilen ilgili yönetmeliklerde öngörülen

kombinasyonlarda çarpım sonucu elde edilen yükler ve kuvvetler için hesaplanan ve istenen

dayanıma en azından eşit olan tüm kesitlerde tasarım dayanımı sağlamak üzere

tasarlanmıştır. Tüm ögeler, yeterli performansı sağlamak için servis yükü seviyesindeki

diğer tüm gereksinimleri karşılamaktadır.

2007 Türkiye Deprem Yönetmeliği Madde 3.3.1.1 ve TS 500 Madde 7.4.1;

• Dikdörtgen kesitli kolonların daha kısa boyutları 250 mm'den az olmayacak ve kesit

alanı 75000 mm2'den az olmayacaktır. Binamızın minimum kolon boyutu 400 mm ve

minimum kesit alanı 320000 mm2'dir. (Minimum kolon boyutları 400 mm ve 800 mm'dir).

TS 500 Madde 11.4.2;

• Düz döşemeler, kirişsiz tasarlanan çift doğrultulu döşemelerdir. Minimum döşeme

kalınlığı, TS 500 Madde 11.4.2'ye göre hesaplanmıştır. Minimum kalınlık, açıklık

uzunluğunun 1/30'udur. Yani, 840 cm açıklığa sahip döşeme için kalınlık gerekliliği; 840/30

= 28 cm'dir. Seçilen döşeme kalınlığı 30 cm'dir.

TS 500 Madde 11.4.2;

• Çift doğrultulu döşeme kalınlığı, TS500 Madde 11.4.2'deki denklem 11.1 ile

hesaplanmıştır. Kirişli çift doğrultulu döşemeler için hesaplanan minimum döşeme kalınlığı

ve minimum kalınlık 21 cm'dir. Minimum döşeme kalınlığı 25 cm olup, yönetmeliklere

uygundur.

2007 Türkiye Deprem Yönetmeliği Madde 3.4.1.1 ve TS 500 Madde 7.3;

• Kiriş genişliği en az 250 mm olacaktır.




V

• Kirişin toplam derinliği 300 mm'den az olmayacak ve döşeme kalınlığının 3 katından

az olmayacaktır. Kiriş yüksekliği döşeme kalınlığının 3 katından ve 300 mm'den az

olmayacak ve kiriş gövde genişliğinin 3,5 katından fazla olmayacaktır. Binalarımızda

minimum kiriş kesiti 30/90 cm'dir ve bu ölçümler yönetmeliklere uygundur.

2007 Türkiye Deprem Yönetmeliği Madde 3.4.1.1 ve TS 500 Madde 7.3;

• Kiriş genişliği en az 250 mm olacaktır.

• Kirişin toplam derinliği 300 mm'den az olmayacak ve döşeme kalınlığının 3 katından

az olmayacaktır. Kiriş yüksekliği döşeme kalınlığının 3 katından ve 300 mm'den az

olmayacak ve kiriş gövde genişliğinin 3,5 katından fazla olmayacaktır. Binalarımızda

minimum kiriş kesiti 40/75 cm'dir ve bu boyutlar yönetmeliklere uygundur.

2007 Türkiye Deprem Yönetmeliği Madde 3.6.1;

• Perde duvarının gövde kesit kalınlığı, "duvar kalınlığı, kat yüksekliğinin 1/15'inden ve 200

mm'den az olmayacak" şartına uygundur. Perde duvar kalınlığı 400 mm'dir ve maksimum kat

yüksekliği 6000 mm'dir. 2007 Türkiye Deprem Yönetmeliğine göre 6000/15=400 mm uygun

görülmüştür.

1.2.a. Kirişler

Kirişler, aşağıda gösterildiği gibi tüm bloklarda farklı seviyelerde döşeme bağlantıları

kurmak üzere

ikincil amaçlar için kullanılır. Kiriş hesaplama raporları, hesaplama raporu eklerinde

gösterilmiştir.

Genellikle iç kirişlerin boyutu 50cm/75cm ve dış kirişlerin boyutu 40cm/75cm'dir.

90 cm'lik kiriş yüksekliği, yangın kamyonlarının geçtiği yerler için tasarlanmıştır.

1.2. b. Döşemeler

Düz döşeme, kirişsiz olarak tasarlanmıştır. Genel döşeme kalınlığı 30 cm'dir. Döşeme

kalınlığı TS500 Madde 11.4.2'ye göre hesaplanmıştır.

Çift doğrultulu kirişsiz döşemelerin derinliği {düz levha veya düz döşeme) aşağıda

verilen değerlerden az olamaz:

Başlıksız ve kirişsiz döşemeler h ≥ ℓn/30 ve h ≥ 180 mm

Başlıklı kirişsiz döşemeler h ≥ ℓn/35 ve h ≥ 140 mm

Ayrıca döşemeler kolonlar ve orta şeritlerle birlikte STA4Cad programında tasarlanmıştır.

TS 500 (8.3.2)'deki zımbalama donatısı bölümü dikkate alınarak;

8.3.2 - Zımbalama Donatısı

Denklem 8.21 ile belirlenen zımbalama dayanımı, uygun donatı veya profil

düzenlemeleri veya özel çelik elemanlarla artırılabilir ancak bunun için söz konusu

artışın geçerliliğinin deneylerle doğrulanması gerekir. Ancak, zımbalama donatısının

etkili olabilmesi için, döşeme kalınlığının en az 250 mm olması gerekir. Ayrıca, bu

düzenlemelerle arttırılmış zımbalama dayanımı hiçbir zaman Denklem 8.21 ile belirlenen

değerin 1,5 katını aşamaz.

döşemelerde, inşaat demirinin beton bölümüne %50 oranında katılması. Bu nedenle, tüm

kolon-döşeme bağlantılarında zımbalama yenilmesine karşı inşaat demiri kullanılmıştır.

Sta4Cad programında çözülen döşeme tasarım sonuçları, hesaplama raporu eklerinde

gösterilmiştir.

Vpr = y fctd Up d ile belirlenen değerin 1,5 katını aşamaz.

≤ 2d




VI

Zımbalama donatısı, kesme kuvvetini etriyelerle kolona taşıdığı için kırılma çizgisini daha

geniş kendi kontruna taşımaktadır. Bu yeni kırılma çizgisine göre yeniden zımbalama

dayanımı yapılmalıdır. Bu hesaplamada etriyeler dikkate alınmadan yapılmalıdır.

TS 500'e göre Döşeme Şeritleri:

zımbalama donatılı

kırılma çizgisi

kolon yüzeyinden

d/2 uzaklıktaki 1.

etriye kapalı etriye

zımbalama donatısı

olmadan kırılma

çizgisi

ℓ1/4 veya ℓ2A/4 (küçük

olanı)

ℓ1/4 veya ℓ2B/4 (küçük olanı)

Orta Kolon Orta

şerit şeridi şerit

a. Kirişsiz döşeme




VII

Blokların çift doğrultulu döşemeleri kirişlerle tasarlanmıştır. Genel döşeme kalınlığı 250 mm

olarak seçilmiştir. Döşeme kalınlığı TS500 Madde 11.4.2, denklem 11.1'e göre belirlenmiştir.

Bu denklemle, döşeme kalınlığı 8,40 x 8,40 açıklık için 210 mm olarak hesaplanmıştır.

Çift doğrultulu kirişli döşemelerin derinliği Denklem 11.1 de verilen değerden az olamaz.

Yapısal analiz sonuçları ve ekonomik optimizasyon nedeniyle, döşeme kalınlığı 250 mm

olarak seçilmiştir.

Döşeme yükleri, bu raporun "Yük Analizi" bölümünde verilmiştir.

1.2. c. Kolonlar

Tüm kolonlar, 2007 Türkiye Deprem Yönetmeliği Madde 3.3 ve TS 500 Madde 7.4'e göre

tasarlanmıştır. Kolonlarla ilgili minimum ve maksimum özellikler, bu yönetmelikler dikkate

alınarak belirlenmiştir. Tüm analiz sonuçları STA4Cad ile yapılan Tasarım Raporları

bölümünde verilmektedir.




VIII

Kolon boyutları aşağıda verilmiştir. Tüm boyutlar cm olarak verilmiştir. 40/70, 40/80, 40/90,

40/100, 40/150, 40/200, 80/80, 90/90, 100/100, 90/100, 90/110, 90/120, 90/130




IX

Etriye mesafeleri, kanca detayları, düşey inşaat demiri bindirme uzunlukları ve diğer

detaylar 2007 Türkiye Deprem Yönetmeliğine uygundur.

1.2.d. Perde duvarlar

2007 Türkiye Deprem Yönetmeliği Madde 3.6.1'e göre tasarlanan perde duvarlar Tüm analiz

sonuçları STA4Cad ile yapılan Tasarım Raporları bölümünde verilmektedir.

2007 Türkiye Deprem Yönetmeliği Madde 3.6.3.1 : Perdenin her iki yüzündeki gövde

donatılarının toplam enkesit alanı, boyuna ve enine donatıların her biri için, perde uç

bölgelerinin arasında kalan perde gövdesi brüt enkesit alanının 0,0025’inden az

olmayacaktır.

Bu nedenle, bu kurala göre hesaplanan bütün perde duvar donatıları, aşağıdaki ayrıntılı

bölümde verilmiştir.




X

Perde uç bölgelerindeki minimum düşey donatı, yönetmelik formülüne göre hesaplanmıştır

(0,002*bw*lw).

1.2. e. Yayılı temel

Radye temel sistemi geoteknik raporunda tavsiye edildiği gibi seçilmiştir. Radye temel, farklı

oturmayı önlemek için tek parça olarak tasarlanmıştır. Temel statik hesaplamaları,

hesaplama raporu eklerinde gösterilmiştir. Yapı sistemi ile zemin arasındaki etkileşim,

toprak ve jeoteknik raporlardan elde edilen alan (kabuk) yay sabitlerinden elde edilmektedir.

"Zeminin Yay Sabit" değeri aşağıda gösterildiği gibi, Sta4Cad programında belirlenmiştir.




XI

(1.20) 3 YÜKLER

Yüklerin ve yük etkilerinin tümü, ilgili yönetmelik ve standartlar gereğince, binanın yapı

sisteminin hizmet ömrü boyunca dayanacağı hesaba katılarak belirlenmiştir.

(1.21) 3.1 YAPISAL ÖGELERİN VE KALICI YÜKLERİN KENDİ AĞIRLIKARI

Analitik modelde tanımlanan yapı elemanlarının kendi ağırlığı analiz ve tasarımda otomatik

olarak yazılım tarafından dikkate alınır. Kalıcı yükler, döşeme kaplamaları, sıva, sıhhi tesisat,

döşeme vb. ağırlıklarını içerir. Bu yükler, TS498 yönetmeliği ve birim ağırlıkları ve mimari

temel tasarımda verilen boyutlar esas alınarak hesaplanmıştır. Bu yükler analiz modelindeki

ögelere uygulanmıştır. Ölü yükler, analitik modele uniform yayılı alansal ve çizgisel yük

olarak uygulanır. Analiz modeline uygulanan alansal kalıcı yükler, aşağıdaki çizelgede

gösterilmiştir.

Kalınlık (m) Birim Ağırlık

(t / m3)

Ağırlık

(t / m2)

Kaplama + Meyil

betonu

0,055 2,2 0,121

İzolasyon 0,054

Tavan şapı / Asma

taban

0,050

TOPLAM 0,225

3.1.1 YÜK TAŞIMAYAN DUVAR AĞIRLIKLARI

Tüm yük taşımayan duvar ağırlıkları uniform yüzey hareketli yükler ile uygulanmaktadır.

(1.22) 3.2 HAREKETLİ YÜKLER

İnşaat alanlarının hareketli yükleri servis koşullarına göre belirlenmektedir. Hareketli yükler,

analitik modele uniform yayılı alansal yükler ve çerçeve çizgisel yükleri olarak uygulanır.

Alanlara uygulanan hareketli yükler bu raporun ilerleyen bölümlerinde grafiklerle

gösterilmiştir.

Birçok koridor ve farklı teknik ekipman yükleri bulunmaktadır. Bu yüzden varsayılan

hareketli yük 500 kg/m2'dir.

(1.23) 3.3 RÜZGAR YÜKLERİ

Rüzgar yükleri TS498'e göre hesaplanmıştır. Hesaplama için kullanılan tüm rüzgar hızları ve

emme kuvvetleri aşağıda gösterilmiştir. Rüzgar yükleri ve rüzgar yükü hesaplamaları bina

yüksekliğine göre değişir. Sismik ve rüzgar yüklerinin karşılaştırma safhasında sismik

yükler rüzgar yüklerinden daha büyüktür. Bu yüzden, yapısal öge tasarımında rüzgar

yükleri kullanılmamıştır.

Yerden yükseklik (m) Rüzgar hızı (m/s) Emme kuvveti; q (t/m2)

0-8 28 0,05

9-20 36 0,08

21-100 42 0,11

>100 46 0,13

(1.24) 3.4 DEPREM YÜKLERİ




XII

2007 Afet Bölgelerinde İnşa Edilecek Yapıların Şartnamesine uygun olarak, deprem

kuvvetlerinin hesaplanması için, binanın konumu, yüksekliği ve yapı sistemi düzensizliği

sebebiyle dinamik yanal kuvvet yöntemleri kullanılmıştır.

Dinamik yanal kuvvet yöntemine göre, deprem yüklerinin analizi için toplam binanın %90

etkili katılım kütlesi ile yeterli sayıda titreşim modu kullanılmaktadır. Eşdeğer yanal kuvvet

yöntemi yükleri ve dinamik ölçek faktörleri ile kıyaslanan dinamik yanal deprem yükleri,

gerekirse yeni değerlerle çarpılır. Tepki spektrum grafiği aşağıda gösterilmiştir.

Türkiye Deprem Yönetmeliği ve jeoteknik /toprak raporundan alınan deprem hesaplama

parametreleri. Ayrıntılar aşağıda verilmiştir.

Deprem Bölgesi 3 A0 0,2

Zemin Sınıfı Z1 Ta (ikinci) 0,10

Zemin Grubu A Tb (ikinci) 0,30

Önem Kat Sayısı (I) 1,5

GAZİANTEP DEPREM BÖLGESİ HARİTASI

EK H4


Deprem Değerlendirmesi

ÇEVRE KAYNAKLARI YÖNETİMİ GAZİANTEP

ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ ESIA/CİLT II/EK H

H4-1

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü Deprem Değerlendirmesi

TDY 2007 (2007 Türkiye Deprem Yönetmeliği) Türkiye'de yeni ve mevcut binaların sismik

hesaplamasında kullanılmaktadır. Bu yönetmelik UBC, IBC, ASCE gibi uluslararası

yönetmeliklerle benzer ivme spektrumu kullanmaktadır.

Dinamik tepki spektrumu analizi - Mod Birleştirme Metodu, 2007 Türkiye Deprem

Yönetmeliği uyarınca deprem hesaplanmasında kullanılır.

Sismik kuvvetler, aşağıda gösterilen katsayılar kullanılarak TDY 2007'de hesaplanmıştır :

Etkili Zemin İvme Katsayısı - Deprem Bölgesi

Deprem Bölgesi A0

1 0,40

2 0,30

3 0,20

4 0,10

Gaziantep 3. bölgededir - Ao = 0,2 g

• Bina Önem Katsayısı

Kullanım Amacı veya Bina Türü

Önem Katsayısı

(I)

1. Deprem sonrasında kullanılacak binalar ve tehlikeli maddeler içeren binalar

a) Deprem sonrası derhal kullanılacak binalar (Hastaneler, dispanserler,

sağlık ocakları, yangınla mücadele binaları ve tesisleri, PTT ve diğer

telekomünikasyon tesisleri, ulaşım istasyonları ve terminalleri, enerji

üretim ve dağıtım tesisleri, valilik, belediye ve belediye yönetim binaları,

ilk yardım ve acil durum planlama istasyonları)

b) Zehirli, patlayıcı ve yanıcı materyal vb. içeren veya depolayan binalar

1,5

2. Uzun süreli ve yoğun bir şekilde kullanılan binalar ve değerli mallar

içeren binalar

a) Okullar, diğer eğitim binaları ve tesisleri, yurtlar ve pansiyonlar, askeri

cezaevleri, hapishaneler vb.

b) Müzeler

1,4

3. Yoğun bir şekilde fakat kısa süreli olarak kullanılan binalar

Spor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonları vb. 1,2

4. Diğer binalar

Yukarıda tanımlanan binalar dışındaki binalar. (Konut ve ofis binaları,

oteller, bina benzeri endüstriyel yapılar vb.)

1,0

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü, deprem sonrasında hemen kullanılacak bir bina

olduğu için, tasarıma katkıda bulunan önem katsayısı = 1,5'tir.

ÇEVRE KAYNAKLARI YÖNETİMİ GAZİANTEP

ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ ESIA/CİLT II/EK H

H4-2

Yerel Zemin Sınıfı - Spektrum Karakteristik periyotları

Tablo 6.2'ye göre

Yerel Zemin Sınıfı

TA

(ikinci)

TB

( ikinci)

Z1 0,10 0,30

Z2 0,15 0,40

73 0,15 0,60

Z4 0,20 0,90

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü; Saha "Z1" (saha, genel olarak

bazalt/kayaçtan oluşmaktadır)

Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü için Özel Tasarım Spektrumu:

Sonuç: Gaziantep Entegre Sağlık Kampüsü'nün yapısal projesinde kullanılan ETABS, SAFE,

STA4CAD gibi yapı sistemi modellemesi yapan bilgisayar programları, 2007 TDY

yönetmeliğine göre sismik kuvvetleri hesaplamıştır. Buna göre tasarım; X-Y doğrultularında

hesaplanan sismik yükleri kapsayacak şekilde ve yüklerin, sistemdeki her iki yönde perde

duvarlarla tutulacağı şekilde tamamlanmıştır. Düşey yüklerde kullanılan etriyeler, Deprem

Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak tasarlanmıştır.

Ek H · ENVIRONMENTAL RESOURCES MANAGEMENT GAZİANTEP ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ ESIA/CİLT II/ EK H...

Documents

Transcript of Ek H · ENVIRONMENTAL RESOURCES MANAGEMENT GAZİANTEP ENTEGRE SAĞLIK KAMPÜSÜ ESIA/CİLT II/ EK H...