ပတစမးသးန

စကပျးထတလပနညး

ြပစသ

ေကျာစာဝငး

လကေထာကသေတသနအရာရ

ပမျးစဌာနစ၊ စကပျးေရးသေတသနဉးစးဌာန

Korea Rural Community Corporation (KRC)

၁။နဒါနး

ြမနမာနငငတင ပမျးစသးနသည ြပညတငးစားသးမ နင နငငြခားပကနအြဖစ အေရးကးေသာ သးနြဖစပါသည။ ၂၀၁၄ ခနစတင စကဧက ၁၁.၁ သနးေကျာ ခန စကပျးခြပး အထကနနးအားြဖင မကထရစတနချန ၆ သနးခန ထကရခပါသည။ ြမနမာနငငတင ဧရာဝတတငးေဒသကး၊ မေကး တငးေဒသကး၊ ပခးတငးေဒသ ကး၊ မနတေလးတငးေဒသကး၊ စစကငးတငးေဒသကး၊ ရနကနတငးေဒသကးနင ရမးြပည နယတတင အဓကစကပျးလျကရပါသည။ အဓကစကပျးေသာ ပမျးစသးနများမာ ပတစမး၊ မတပ၊ ပစငးင၊ ကလားပ၊ ပပပ နင ပလမးသးနတ ြဖစြကပါသည။

၄ငးတထတငမ ပတစမးသးနသည စကဧက ၃.၁ သနးေကျာ စကပျးလျကရြပး စစေပါငးပစကဧရယာ၏ ၂၈ ရာနနးခနရပါသည။ အထကနနးအေနြဖင တစဧကလျင ပျမးမျအထကနနး ၁၃တငးခနထက ရပါသည။ ပတစမး အဓကစကပျးေသာ ဧရယာများမာ ဧရာဝတတငးေဒသ ကး၊ မေကး တငးေဒသကး၊ ပခးတငးေဒသ ကး၊ မနတေလးတငး ေဒသကး၊ စစကငးတငးေဒသကးနင ရနကနတငးေဒသကးတ ြဖစပါသည။ ၂။ သးနစကပျးြခငး

ပတစမးသးန စကပျးရာတင အဓက အေရးကးေသာ အချကများမာ ပတဝနးကျငရာသဥတ လအပချက၊ မျးနငစကပျးနညးစနစ၊ ေရာဂါပးမ ားကာကယြခငးနင အပငြပစ ေစာငေရာကြခငး တ ြဖစပါသည။

၂(က)။ ပတဝနးကျငရာသဥတ လအပချက

ပတစမးသးနသည ဆားေပါကေသာေြမမလ၍ ေြမအမျးအစားမေရး စကပျးြဖစထနးေသာလညး သနနးနင နနးေြမများတင ပမြဖစထနးပါသည။ ေြမချဉငနဓါတ ၆.၅ နင ၇.၅ အတငး စကပျးြဖစထနးပါသည။ ပေနးေသာ ရာသဥတအား ကကနစသကသည သးနြဖစေသာေြကာင စကပျးကာလ တစေလျာက ပျမးမျအပချန ၂၀ နင ၃၀ ဒဂရ စငတဂရတ ြကားရပါက ြဖစထနးမေကာငးြပး မးေရချန လကမ ၂၀ မ ၅၀ ထ လအပပါသည။ အပပငးေဒသ နင သမပငးေဒသ ပငလယ ေရမျကနာြပင အထကေပ ၆၀၀၀ ေအာကေဒသများတင စကပျးနငပါသည။

ပတစမးသးနသည စကပျးသညရကမစ၍ ၆၅-၇၅ ရကခနတင ရတသမးနငေသာ သးနြဖစြခငးေြကာင သးနပစ အများအြပားနင သငေတာေသာ သးန ြဖစပါသည။ စပါး၊ ဝါ၊ေြပာငးသးန တနင သးလည စကပျးြခငး၊ ပစငးင၊ ဝါ၊ ေြပာငး၊ ြကသးများနငသးညပစကပျးြခင၊ အြခားသးနများ ြဖစေသာ ပစငးင၊ နမးများနင သးေရာစကပျးြခငးများအတက သငေတာေသာ သးနြဖစပါသည။

ြမနမာနငငတင ပတစမးစကရာသများသည မးေရချန ရရမအေပါ မတည၍ ကြပားသညက ေတရပါသည။ ြမနမာြပည အလယပငးေဒသများတင မးရာသတင စကပျးေလရြပး ြမနမာြပညေအာကပငးေဒသများတငမ စပါးြပး သးထပအြဖစ ေဆာငး/မးေနာငးရာသတင စကပျး ပါသည။ ေရသငးစကပျးနငေသာေဒသများတငမ ေနရာသ (ေဖေဖာဝါရ-ဧြပလ) တင စကပျးြကပသည။

၂(ခ)။ စကပျးနညးစနစများ

ေြမထနယကြပြပငြခငး

အပငေပါကေကာငးမည အစဓါတရရနငသည ေြမအေြခ အေနတင ေြမြပြပငရန လအပပါသည။ အစဓါတနညးလနး များလနးြခငးသည အပငေပါက ရာနနး ညဖျငးေစေသာေြကာင ေြမြပြပငရာတင အစဓါတ သငတငေသာ အေြခအေနတင ေြမြပြပငရန လအပပါသည။ ေပါငးြမကကငးစငရနနင ပပင အြမစများ ေြမတငးထးေဖာက ဝငေရာကြပး အစာနငေရရယ စားသးရနအတက ထယေရးနကနက ထနေရးညကညက ရရနအတက ထယ ၁ စပ၊ ထန ၂ စပနင ြကမးအေချာသတ ရက၍ ြပြပငရပါမည။

ေြမြသဇာနနးထား။ ။ အပငြဖစထနးမနင အသးအပငများ ေအာငြမငြဖစထနးရနနင ေြမဆေြမသားတးတက ေကာငးမန ရနအတက ေြမြပငချနတင တစဧကလျင နားေချး ၅-၁၀ စး၊ ပလေြမြသဇာ ၁/၄ အတ၊ တစပါ ၁/၂ အတနင ပတကရ ၁/၂ အတ ထညသငးေပးရပါမည။

မျးေစနနးထား

မစကပျးမ မျးေစအပငေပါကရာနနး စမးသပ၍ အပငေပါက ရာနနး (၈၅-၉၀) အထကရေသာ မျးများက စကပျးသင ပါသည။ တနးြကား ၁ေပခ ပငြကား ၄လကမ ြဖင အတနးလကစကပျးပါက တစဧကလျင အပငဦးေရ တစသနး ရရရန လအပြပး မျးေစ ၄ ြပနနး အသးြပရပါမည။ ကပကစကပျးပါက မျးေစ ၈ - ၁၂ ြပနနး အသးြပရပါမည။

မျးေစစရငြခငး

ေလထမ နကထရဂျငဓါတက ဖမးယနငေသာ ြမစဖများ ြဖစေစေသာ သကရများ ပါဝငသည ပြမစဖဇဝေြမြသဇာက တစဧကလျင တစထပနနး မျးေစြဖင လးနယစကပျးပါ။ အပငငယစဉ မေရာဂါကျေရာကဖျကဆးေလရေသာေြကာင ဟမငး၊ ဒငသမးကသ မသတေဆး တစမျးမျးြဖင လးနယစကပျးသငပါသည။ ေြမတငးေအာငးပးများနင ပငစညထးယငပးများကာကယရန အတက ဖျရာဒန (၃) ဂျ ေဆးခအား တစဧကလျင ၃ ကလဂရမအား စကေြကာငးတင ထညသငးစကပျးရန။

စကပျးြခငး

အတနးလကစကပျးပါက တနးြကား ၁ေပခ ပငြကား ၄လကမ ြဖင တစဧကလျင အပငဦးေရ တစသနး ရရရန စကပျးရမည ြဖစြပး မျးေစအားေြမတငးအနက ၁.၀ လကမ မ ၁.၅ လကမ ေရာကေအာင စကပျးရပါမည။ မျးေစ အတမအနက မညပါက အပငေပါကညဖျငးြပး အထကနနး ေလျာနညးေစပါသည။

ေရသငးြခငး၊ ေပါငးြမကနမနငးြခငး

ေြမတငးအစဓါတေကာငးပါက ေရသငးရနမလေသာ လညး အစဓါတနညးပါက အပငြဖစထနးချနတင တစကမ၊ သးေတာငများြဖစချနတင တစကမ ေရသငးေပးရန လအပပါသည။ ေပါငးြမကေြကာင အထကနနး ၉၀ ရာနနးခန ဆးရးနငေသာ ေြကာင ပနးပငချနထ ေပါငးြမကကငးစငရန

လအပပါသည။ ေပါငးြမကကငးစငရနအတက လြဖင ေပါငးလကနငသကသ ေရးချယေပါငးသတေဆးများ အသး ြပ၍ နမနငးနငပါသည။

စကြပး အပငမေပါကခင ချကချငး ြဖနးရမည ေပါငးသတေဆး (Pre-emergence Herbicide) Dual Gold (Metolachlor or S-Metolachlor )-၅၀၀ စစ/ဧက

အပငေပါကြပး ၂ ပါတ-၃ပါတတင ြဖနးရသည ေပါငးသတေဆး (Post-emergence Herbicide) Fluazifop-p-butyl 7c.2 (Armo Winner) အာမဝငးနား (ြမကသတေဆး) Fomesafen (Armo King) အာမကငး (ရကြပနေပါငးသတေဆး)

ေပါငးသတေဆး အသးြပြခငး လကေပါငးလကြခငး

၂(ဂ)။ မျးေရးချယစကပျးြခငး

မျးေရးချယ စကပျးရာတင မမ စကပျးမညေဒသနင သငေတာြပး ေရာဂါပးမ ားဒါဏခနငေသာ မျးများအား ေရးချယ အသးြပရမည ြဖစပါသည။

ပတစမး - ေရဆငး-၁၁ ရငမညရနြကာရက - ၆၀-၆၅ တစပငပါသးေတာငh - ၂၀-၂၅ တစေတာငပါအေစ - ၉-၁၀ အေစ(၁၀၀) အေလးချန(ဂရမ) - ၆.၅ တစဧကအထကနနး(တငး) - ၂၀.၂၂ ထးြခားေကာငးမနသည လကခဏာများ

- အဝါေရာငမေစေရာဂါဒဏခနငြခငး၊

ရာသမေရး စကပျးနငြခငး

YM-03-2-5

a&qif;-14

၂(ဃ)။ပးမ ားေရာဂါကာကယြခငး

ကျေရာကေလရေသာ အငးဆကဖျကပးများ

၁။ ပငစညထးယင - Bean fly (Ophiomyia phaseoli )

အပငေပါကြပး ၂ရက- ၃ရက ခနမစ၍ ပငစညထးယငမသည အရကေပါ ဥြပး ေလာကေကာငေပါက များသည ရကေြကာမတစဆင ပငစညထသထးေဖာကဝငေရာကြပး စားေသာကဖျကဆးပါသည။ ဖျကပး ကျေရာကမေြကာင အပငများ ည းေသသားသညက ေတရပါသည။ ေြမခအေနြဖင ဖျရာဒန (၃) ဂျ အား တစဧကလျင ၃ကလဂရမ မ ၆ ကလဂရမထ ထညသငး စကပျးသငပါသည။ အပငစေပါကြပး တစပါတ သား မစ၍ ဒငမသအတ၊ အမတာကလပစ 70 W ကသ ေဆးတစမျးမျးအား အသးြပ ကာကယနငပါသည။

၂။ ပငေထးနင သးေတာငထးပး - Bean podborer(Maruca testulalis)

ပနးဖး စဝငသည အချနတင ကျေရာကတတြပး အဖး၊ အပင၊ အေတာငများက ပးချညမျငြဖင ရစပါတြပး ေနထင စားေသာက ပါသည။ နမနငး ခကေသာ ပးြဖစြပး ကတင ကာကယရန လအပပါသည။

အဆပေငအာနသငရေဖာစဒရငး(ကလရပငရေဖာစ)၊ဆငကလး(ဆကပါမသရင+ကလရပငရေဖာစ)ကသ ပးသတေဆးများအား ပနးဖးဝငချနတင ကတင ပကဖျနး ကာကယသငပါသည။

၃။ ငေြမာငေတာင - Armyworm(Spodoptera litura )

ပနးဖးစဝငသည အချနတငကျေရာကတတြပး အဖး၊ အပင၊ အေတာငများက ပးချညမျငြဖငရစပါတြပး ေနထင စားေသာကပါသည။ နမနငးခကေသာပးြဖစြပး ကတင ကာကယရန လအပပါသည။ အဆပေငအာနသငရ ေဖာစဒရငး (ကလရပငရေဖာစ)၊ ဆငကလး (ဆကပါမ သရင + ကလရပငရေဖာစ) ကသ ပးသတေဆးများအား ပနးဖးဝငချန တင ကတငပကဖျနး ကာကယသငပါသည။

၄။ ရကစစားခေကာင - Bean Hairy Carterpillar

ပငပငးဆငရာ ကးထားမအဆငမစ၍ အပငများ၊သးေတာင များ ြဖစထနးချနထ ကျေရာကဖျကဆးေလရပါသည။ ပး ေကာင အေကာငငယဘဝတင ဆကပါမ သရငကသ ထေသပး သတေဆးြဖင နမနငးနငပါသည။ အရယေရာကခေကာင ဘဝတငမ ထေသစားေသနင အဆပေငအာနသငရ ေဖာစဒရငး (ကလရပငရေဖာစ)၊ ဆငကလး (ဆကပါမ သရင + ကလရပငရေဖာစ) ကသ ပးသတေဆးများအားအသးြပ နမနငးနငပါသည။

၅။ ရကလပရကကပပး - bean leafroller (Omiodes diemenalis )

ပငပငးဆငရာ ကးထားမအဆငတင အဓကကျေရာက ဖျကဆးေလရပါသည။ ပနးမပငမအချန ကျေရာကပါက အရကပျကစးမ ၃၃ ရာနနးခနရြပး သးေတာငဝငချနတငမ ၂၂ ရာနနးခန ပျကစးပါသည။ ပးကျေရာကပါက ဆကပါမ သရငကသ ထေသပးသတေဆးြဖင နမနငးနငပါသည။ ြမနမာနငငတင ေနစကပခငးများတင ကျေရာကေလ ရပါသည။ အဆပေငအာနသငရ ေဖာစဒရငး (ကလရ ပငရေဖာစ)၊ ဆငကလး (ဆကပါမသရင + ကလရပငရေဖာစ) ကသ ပးသတေဆးများအားအသးြပ နမနငးနငပါသည။

၆။ ပျ၊ေလး - Aphid, Thrips

ပျပးသည အပစလကကျေရာကေလရြပး ကျေရာကမ ြပငးထနပါက အပငပြခငး၊ ပနးပငမနညးြခငး၊ သးေတာင အေစတညမ မရြခငးတက ြဖစေစပါသည။ အပစလက ကျေရာကေသာေြကာင နမနငးရလယကပါသည။ ပးကျ ေရာကပါက ဆကပါမသရငကသ ထေသပးသတေဆးြဖင နမနငးနငပါသည။

ေလးပးသညအရကနငပနးပငများတငကျေရာကဖျကဆးေလရပါသည။ကျေရာကမြပငးထနပါကအရကများတန ြပးအပငများပြခငး၊ ပနးပငများေကြပး သးေတာငတငမနညး ြခငးများြဖစေစပါသည။ ပးကျရာကပါက ထေသစားေသ အာနသငရေသာ ဒငမသအတ၊ အမတာကလပစ 70 W ကသ ေဆးတစမျးမျးအား အသးြပကာကယနငပါသည။

၇။ အေစထးပး - Bruchids

သေလာငချနတင အဓက ကျေရာကြပး ေစျးကကဝငအရည အေသး ကျဆငးေစပါသည။ ဆေဖာစ (Alluminium Phosphate) ကသ အေငအာနသငရ ပးသတေဆးက သေလာငအတ/ ပပါများအတငးသ ထညသငးြပး ကာကယနငပါသည။

ကျေရာကေလရေသာေရာဂါများနင ကာကယနမနငးနညး

၁။ အဝါေရာငမေစေရာဂါ - Mungbean Yellow Mosaic Virus

ြမနမာနငငတင ဒဇငဘာလ စကေသာ ပတစမးခငးများမ စ၍ ဧြပလစကေသာ ပတစမးများထ ကျေရာကေလရြပး ကျေရာက မ ြပငးထနပါက အေစအဆတညြခငး မရေတာဘ အထကနနးက ၉၀ရာနနးခန ဆးရးမရပါ သည။ ဗစပ၊ ေခးေသးပနးပငကသ လကခပငများမတစဆင White Fly အြဖေရာငယငြဖင ေရာဂါြဖစေစေသာ ဗငးရပစက သယေဆာငြပး ကးစကေစပါသည။

ေရာဂါသယေဆာငေသာ White Fly အြဖေရာငယငက နမနငးရခကခြပး အဝါေရာငမေစေရာဂါက ခနငရညရေသာ ပတစမးမျးက ေရးချယစကပျးသငပါသည။

၂။ ဖားဥမေရာဂါ - Powdery Mildew Disease

အပချန၁၈ဒဂရ ထကနမေသာအချန မးအေသာအချနများတင ကျေရာကသညက ေတရပါသည။ Erysiphe spp., Sphaerotheca spp. ကသ မမျးစတများေြကာင ေရာဂါြဖစေစပါသည။ အရကမျကနာြပငနစဖက၊ သးေတာငနင ပငစညများေပါတင အြဖေရာငမမနများအြဖစေတ ရရြပး ေရာဂါြပငးထနပါက အရကများေကကျြပး အစာချကလပမ ေလျာနညးေစြပး ၄၀ရာနနးထ အထကက ေလျာကျေစပါသည။ ေရာဂါကျေရာကပါက ကာဗငဒငဇင ၂၅၀ စစ/ဧက သမဟတ ဆာလဖာမန ၆ ပသာ (၁၀ ကလ)နနး ပကြဖနးနငပါသည။

၃။ ဆာကစပယားရကေြပာကေရာဂါ - Cercospora leaf spot (Cercospora canescens)

Cercospora canescens မမျးေြကာင ေရာဂါြဖစေစပါသည။ နည ေရာင အနားသတပါေသာ အည ေရာင ေဖျာေဖျာ အစကအေြပာကများက အရကများေပါတင ေတ ရရပါသည။ ေရာဂါဆးဝါးပါက သးေတာငများတငပါ ကျေရာကြပး ေရာဂါကျေရာကမ ြပငးထနပါက အထကနနးက ၅၈ ရာနနးခနထ ကျဆငးေစပါသည။ ကာဗငဒငဇင ၂၅၀ စစ/ဧက သမဟတ မနကဇက ၄၀၀ ဂရမ/ဧက ြဖနးပက ကာကယနငပါသည။

၄။ ြမစေဆးပပေရာဂါ - Macrophomina Blight: Macrophomina phaseolina

Macrophomina phaseolina ေြကာင ြဖစေပါေစေသာ မေရာဂါသည အရကပပြခငး၊ အြမစေဆးြခငး၊ အပငေြခာက ေသြခငးများက ြဖစေစပါသည။ ေရာဂါကျေရာကေသာ အပင များက ခြကညပါက

အပငအတငးရ အတငးတစရးများသည အေရာငများ နသလြဖစေနြပး ပျကစးေနသကသ အြမစ အတငးပငးများသညလညး အြဖေရာင ြဖစေနြပး ေဆးေြမ ေနသညက ေတရ ပါသည။ ေရာဂါြဖစေစေသာမသည မျးေစ၊ ေြမကး၊ ေရာဂါကျေရာကေနေသာ အပငအစတအပငး နင ေရာဂါလကခပငများတင အသကရငေနနငေသာ မအမျး အစား ြဖစပါသည။ ေနရာသတင ထယေရးနကနကထး၍ ထယေရးခြခငး၊ သးလညစကပျးြခငး၊ ေြမလပြခငး၊ ေရာဂါကျေရာကေနေသာ အပင အစတအပငးများက နတ ပစြပး မးရ ဖျကဆးြခငးများြပလပ၍ ကာကယနငပါသည။ ကာကယနမနငးရခကေသာ ေရာဂါြဖစေသာေြကာင အပင နစပါတသားမစ၍ ကာဗငဒငဇင ၂၅၀ စစ/ဧကအား ၁၀ရကြခား တစကမ မနမန ြဖနးပက၍ ကာကယနမနငး သငပါသည။

၃။ရတသမးေြခေလသေလာငြခငး

သးေတာငများ အဝါေရာင၊ အနကေရာင၊ အညေရာငသ ေြပာငးချန၊ အေတာငအတငးရ အေစများရငမညချနတင ခးဆတရပါမည။ ခးဆတချနေနာကကျပါက သးေတာငများ ကအကြပး အထကဆးရးနငပါသည။ သးေတာငများ ေြခေလစဉ အထကဆးရးမမရေအာင ဂရတစက လပေဆာင ြပး စနစတစကျသနစငြခငးအားြဖင သေလာငကာလ ပျကစး မနညးြခငး၊ ေရာငးချပါက ေစျးနမြခငးမရ၍ ေစျးေကာငးရ ြခငးစသည အကျးေကျးဇးများ ရရနငပါသည။ အေစေြခြပး ပါက အစဓါတ (၉-၁၀)% ေရာကသညအထ ေနလမးြပးမ သေလာငသငပါသည။ အေစများက အစဓါတ (၉-၁၀)% ေရာကေအာင မေလျာချပါက မျးေစ အသကရမ အရည အေသး ကျဆငးြခငး၊ သေလာငသညအတ၊ ပပါများအတငး တင အပဓါတထကရြပး မေရာဂါများြဖစေပါေစြပး အေစများ မတကြခငးများ ြဖစေပါေစနငပါသည။

ကျမးကး။ ။

၁။ လကကမးစာေစာင၊ ေရဆငးပတစမးများ၏ အရညအေသး လကခဏာများနင စကပျးနညးစနစများ၊ စကပျးေရး သေတသနဦးစးဌာန

၂။ မတပနင ပတစမး မျးသနအဆင(၁)နငမျးသနအဆင(၂) စကပျး ထတလပနညး/ GCP/MYA/004/UNO/field Brochure 2005-2

၃။ Poehlman, J.M. 1991. The Mungbean. Oxford and IBH Publishing Co. NewDelhi.