กรอบแนวคดของกฎหมายปองกนการฟองหมนประมาทเพอ “ปดปาก”

(Anti-SLAPP Law)

ปกปอง ศรสนท

1

1. ความสมพนธระหวางเสรภาพในการแสดงออกซงความคด สทธในชอเสยงเกยรตยศ และความสงบเรยบรอยของประชาชน

2. กฎหมายหมนประมาทในตางประเทศ

3. กฎหมายหมนประมาทในประเทศไทย

4. การฟองคดเพอปดปากการมสวนรวมในกจการสาธารณะ (SLAPP)

5. กฎหมายปองกนการฟองคดเพอปดปาก (Anti-SLAPP law)

6. SLAPP ในประเทศไทย และ ขอเสนอแนะ

2

1. ความสมพนธระหวางเสรภาพในการแสดงออกซงความคด สทธในชอเสยงเกยรตยศ และความสงบเรยบรอยของประชาชน

Freedom of expression ICCPR ขอ 19 UDHR ขอ 19

Public order

Right to reputation ICCPR ขอ 19(3)(a)

3

Freedom of expression

Public order

Right to reputation

1

2

4

1. เสรภาพในการแสดงออกทไปลกล าความสงบเรยบรอยจะถกลงโทษทางอาญา

- ฝรงเศสลงโทษการหมนประมาทคนธรรมดาหรอกลมคนโดยมเหตจากเชอชาต เผาพนธ ศาสนาเพศ ความพการของผ เสยหาย มโทษจ าคก 1 ป และปรบ 45,000 ยโร ตามทบญญตไวในมาตรา 32 วรรค 2 และ 3 ตามรฐบญญตฉบบลงวนท 29 กรกฎาคม 1881 เกยวกบเสรภาพของสอมวลชน (Loi du 29 juillet 1881 sur la liberté de la presse)

- องกฤษ ลงโทษอาญาหมนประมาททท าใหสงคมแตกแยก (Breach of peace)

5

2. เสรภาพในการแสดงออกไปลกล าสทธในชอเสยงเกยรตยศจะเปนความรบผดทางแพง หรอ อาญา แลวแตบรบทแตละประเทศ

-เปนความรบผดทางแพง เชน สหรฐอเมรกา ยโรป

-เปนทงความรบผดทางแพงและอาญา เชน ไทย

6

2. กฎหมายหมนประมาทในตางประเทศ

• สหภาพยโรปจะมแนวทางยกเลกความผดอาญาฐานหมนประมาท (decriminalization of defamation) ดวยปรชญาทวา

“ทใดกตามไมมเสรภาพของการแสดงออกทแทจรง ทนนไมมประชาธปไตยทแทจรง” (where there is no real

freedom of expression, there can be no real democracy)

7

ขอเรยกรองของรฐสภายโรป Parliamentary Assembly, Council of Europe, Resolution 1577 (2007) number 17

-ใหรฐสมาชกยกเลกการจ าคกผกระท าความผดฐานหมนประมาทในทนท

-ก าหนดความผดทางอาญาหมนประมาทกบการกระท าทเปนการยยง (incitement) ตอสาธารณชนใหกระท าความรนแรง ใหเกลยดชง ใหเลอกปฏบต หรอ ขมขผ อนหรอกลมบคคล โดยเหตผลของความแตกตางในเชอชาต สผว ศาสนา สญชาต หรอชาตพนธ

-คาเสยหายในคดหมนประมาทตองไมสงเกนสวน

-องคกรสอตองจดท ากระบวนการควบคมจรรยาบรรณ

8

3. กฎหมายหมนประมาทในประเทศไทย

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 423 “ผใดกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรง เปนทเสยหายแกชอเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอนกด หรอเปนทเสยหายแกทางท ามาหาได หรอทางเจรญของเขาโดยประการอนกด ทานวาผนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกเขาเพอความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตการนน แมทงเมอตนมไดรวาขอความนนไมจรง แตหากควรจะรได ผใดสงขาวสารอนตนมไดรวาเปนความไมจรง หากวาตนเองหรอผรบขาวสารนนมทางไดเสยโดยชอบในการนนดวยแลว ทานวาเพยงทสงขาวสารเชนนนหาท าใหผนนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม”

9

ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 326 ผใดใสความผอนตอบคคลทสาม โดยประการทนาจะท าใหผอนนนเสยชอเสยง ถกดหมน หรอถกเกลยดชง ผนนกระท าความผดฐานหมนประมาท ตองระวางโทษจ าคกไมเกนหนงป หรอปรบไมเกนสองหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ มาตรา 328 ถาความผดฐานหมนประมาทไดกระท าโดยการโฆษณาดวยเอกสาร ภาพวาด ภาพระบายส ภาพยนตร ภาพหรอตวอกษรทท าใหปรากฏไมวาดวยวธใดๆ แผนเสยง หรอสงบนทกเสยง บนทกภาพ หรอบนทกอกษร กระท าโดยการกระจายเสยง หรอการกระจายภาพ หรอโดยกระท าการปาวประกาศดวยวธอน ผกระท าตองระวางโทษจ าคกไมเกนสองป และปรบไมเกนสองแสนบาท”

10

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 329 “ผใดแสดงความคดเหนหรอขอความใดโดยสจรต (1) เพอความชอบธรรม ปองกนตนหรอปองกนสวนไดเสยเกยวกบตนตามคลองธรรม (2) ในฐานะเปนเจาพนกงานปฏบตการตามหนาท (3) ตชมดวยความเปนธรรม ซงบคคลหรอสงใดอนเปนวสยของประชาชนยอมกระท า หรอ (4) ในการแจงขาวดวยความเปนธรรมเรองการด าเนนการอนเปดเผยในศาลหรอในการประชม ผนนไมมความผดฐานหมนประมาท”

11

4. การฟองคดเพอปดปากการมสวนรวมในกจการสาธารณะ (SLAPP)

- การด าเนนคดเพอยบยงการมสวนรวมในกจการสาธารณะ Strategic Lawsuits Against Public Participation หมายถง การด าเนนคดเพอยบยงการแสดงความคดเหนอยางเสรหรอ การโตเถยงโดยมจดหมายเพอตอสกบบคคลทพดหรอแสดงความเหนตอรฐบาลหรอเรองประโยชนสาธารณะ -SLAPP ถกน ามาใชเพอปดปากและขมขการวพากษวจารณโดยการบงคบใหคนทพดหรอแสดงความเหนในเรองสาธารณะจะตองใชเงนมหาศาลในการตอสกบขอกลาวหา โดยผ ทด าเนนคดไมไดมเจตนาทจะรองขอความยตธรรม แตด าเนนคดเพยงเพอขมขบคคลทไมเหนดวยกบตนหรอกจการทตนไดกระท า ท าใหผใชเสรภาพในการแสดงความคดเหนทถกด าเนนคดจะตองสญเสยเงนในการตอสคด -ถกใชโดยบรษทใหญ หรอเจาหนาทของรฐทถกตรวจสอบรองเรยน

12

-SLAPP มกจะเปนเครองมอทมประสทธผลเพราะเหตวาการตอสคด SLAPP ตองใชเวลานานและสญเสยเงนจ านวนมาก ท าใหคนทถกด าเนนคด SLAPP ทแสดงความคดเหนในเรองสาธารณะหรอตรวจสอบการด าเนนกจการสาธารณะ มกจะลมเลกการแสดงความคดเหนและเลกตดตามตรวจสอบ หรอ ประนประนอมยอมความ ขออภย และแกไขถอยค าทตนเองเคยพดไว

-การปลอยใหม SLAPP เกดขนจะขดขวางคณคาของการสนบสนน สงเสรม คมครอง และเปดโอกาสใหมการแสดงความคดเหนในเรองสาธารณะอยางอสระเพอท าใหรฐบาลและกจการสาธารณะเกดความโปรงใส

13

5. กฎหมายปองกนการฟองคดเพอปดปาก (Anti-SLAPP law)

Anti-SLAPP Law ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงของรฐแคลฟอรเนย มาตรา 425.16

1. ฝายนตบญญตเหนวา เปนเรองของประโยชนสาธารณะทจะสนบสนนการมสวนรวมในกจการสาธารณะ โดยการมสวนรวมดงกลาวไมควรจะถกระงบโดยการด าเนนคดทางศาลแบบบดเบอน

2 ผถกฟองคดเพราะสาเหตจากการใชเสรภาพในการพดตามรฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกาหรอรฐธรรมนญแหงรฐแคลฟอรเนยสามารถยนค าขอพเศษเพอยตคด (special motion to strike)

14

3. หากศาลเหนวาค าฟองของโจทกเกยวกบการใชเสรภาพในการพดของจ าเลยตามรฐธรรมนญและไมมความเปนไปไดทจะชนะคด ศาลจะสงยกฟองโจทกและสงใหโจทกจายคาใชจายและคาทนายความใหกบจ าเลย 4. หากศาลเหนวาค าฟองโจทกมความเปนไปไดทจะชนะคด ศาลจะสงด าเนนคดตอไป Anti-SLAPP ของรฐแคลฟอรเนยไมไดหามโจทกฟองคดเพยงเพอยบยงการมสวนรวมในกจการสาธารณะ แตกฎหมายไดก าหนดมาตรฐานพเศษเพอรกษาไวซงประโยชนสาธารณะ กลาวคอ การเปดชองใหจ าเลยขอยตการด าเนนคดอยางรวดเรว และการก าหนดภาระใหโจทกตองจายคาใชจายและคาทนายความใหกบจ าเลย

15

6. SLAPP ในประเทศไทย และขอเสนอแนะ

สมการ Anti-SLAPP Law

เสรภาพใน

การแสดงออกซงความคด

สทธในชอเสยงเกยรตยศ

เสรภาพในการแสดงออกซงความคด

ประโยชนสาธารณะ

สทธในชอเสยงเกยรตยศ

16

โจทย

ท าอยางไรจะท าให SLAPP ลดนอยลงในประเทศไทย โดยกระบวนการทางกฎหมาย ???

17

ขอเสนอแนะทางคดแพง

1. เพมขอความตอไปนในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 423 “ผใดกลาวขอความ แสดงความคดเหน หรอไขขาวแพรหลายโดยสจรตในกจการสาธารณะ ไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทน”

2. เมอบคคลใดถกด าเนนคดแพงเพราะเหต SLAPP ใหยนค าขอตอศาลเพอใหศาลวนจฉยชขาดในประเดนขอกฎหมายเบองตนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 25 โดยไมตองพจารณาสบพยาน เพอใหคดเสรจสนไปจากศาลโดยไมเนนชา

18

ขอเสนอแนะทางคดอาญา

-ศาลทท าการไตสวนมลฟองขอหาหมนประมาท ควรตงประเดนเรอง “การตชมดวยความเปนธรรมฯ ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 329(3)” หากเปนเรองการใชเสรภาพในการตดตามตรวจสอบกจการสาธารณะ ศาลนาจะยกฟองในชนไตสวนมลฟองเลย

19