DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar...

28
DOCUMENT RESUME ED 441 722 SO 031 426 AUTHOR Rienzo, Jenny I. TITLE Veracruz: A Look at Its Diverse History. Fulbright-Hays Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). INSTITUTION Center for International Education (ED), Washington, DC. PUB DATE 1999-10-19 NOTE 41p.; Sections in the excerpt from "Encyclopedia of Mexico" on 'African Mexicans' are crossed out and may not reproduce well. PUB TYPE Guides Classroom Teacher (052) EDRS PRICE MF01/PCO2 Plus Postage. DESCRIPTORS Foreign Countries; Human Geography; *Latin American History; Migration; Secondary Education; Social Studies; Spanish IDENTIFIERS *Africans; Fulbright Hays Seminars Abroad Program; *Mexico (Veracruz) ABSTRACT This unit of study seeks to introduce students to the history of Africans in the Mexican state of Veracruz and to provide the classroom teacher with resources and information about Veracruz. Although the unit is designed for students with an advanced level of Spanish, the readings are in English so this activity could be part of an English-language social science class. The unit explains the objective and teaching strategy, describes the student activities, discusses background information, and lists "points to ponder." It also cites additional resources available on the Internet, lists 19 books for reference, and provides informational materials. (BT) POOR PRI Xi IOU LI Pgs Reproductions supplied by EDRS are the best that can be made from the original document.

Transcript of DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar...

Page 1: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

DOCUMENT RESUME

ED 441 722 SO 031 426

AUTHOR Rienzo, Jenny I.TITLE Veracruz: A Look at Its Diverse History. Fulbright-Hays

Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico).INSTITUTION Center for International Education (ED), Washington, DC.PUB DATE 1999-10-19NOTE 41p.; Sections in the excerpt from "Encyclopedia of Mexico"

on 'African Mexicans' are crossed out and may not reproducewell.

PUB TYPE Guides Classroom Teacher (052)EDRS PRICE MF01/PCO2 Plus Postage.DESCRIPTORS Foreign Countries; Human Geography; *Latin American History;

Migration; Secondary Education; Social Studies; SpanishIDENTIFIERS *Africans; Fulbright Hays Seminars Abroad Program; *Mexico

(Veracruz)

ABSTRACTThis unit of study seeks to introduce students to the

history of Africans in the Mexican state of Veracruz and to provide theclassroom teacher with resources and information about Veracruz. Although theunit is designed for students with an advanced level of Spanish, the readingsare in English so this activity could be part of an English-language socialscience class. The unit explains the objective and teaching strategy,describes the student activities, discusses background information, and lists"points to ponder." It also cites additional resources available on theInternet, lists 19 books for reference, and provides informational materials.(BT)

POOR PRIXi

IOU LIPgs

Reproductions supplied by EDRS are the best that can be madefrom the original document.

Page 2: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

VERACRUZ:A look at its diverse history

El Instituto Veracruzano de Cultura (IVEC) ha tenido el permanenteinteres de destacar la negritud como un rasgo substancial e

indispensable para nuestra idiosincrasia. La contribuci6n africana enla conformaci6n de nuestra identidad que ha sido llamada, con raz6n,

la tercera raiz tiene un valor determinante en nuestro entornocultural y lo podemos constatar diariamente en la vida cotidiana de los

habitantes de toda America. Ya sea en la musica, la danza, lagastronomia, las practicas religiosas, la arequitectura o las costumbres,

la presencia de la cultura derivada de Africa en nuestros paises esevidente e incuestionable.

Festival Internacional Afrocaribefio Veracruz

Fulbright Hays Seminar Abroad ProgramUnited States Department of Education

Jenny I. RienzoOctober 19, 1999

James Logan High SchoolUnion City, California

BEST COPY AVAILABLE

2

U.S. DEPARTMENT OF EDUCATIONOffice of Educational Research nd Improvement

EDUCATIONAL RESOURCES INFORMATIONCENTER (ERIC)

This document has been reproduced asreceived from the person or organizationoriginating it.

Minor changes have been made toimprove reproduction quality.

Points of view or opinions stated in thisdocument do not necessarily representofficial OERI position or policy.

Page 3: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

Objective: 1) To introduce students to the historyof Africans inthe Mexicanstate of Veracruz

2) To provide the classroom teacher with resources andinformation about the state of Veracruz

Materials: Mapof Mexico, Overhead Transparency of Map, overhead pens for students, articles andinformation about the history of Africans in Mexico.

Target Group: Lesson designed for students with an advanced level of Spanish (Spanish 4 or AP).However, by using the reading in English this activity could be part of an English-Language Social Scienceclass as well..

Strategy:Into: Make an overhead of the map of Mexico. Ask students to describe some of the

geographical diversity that exists in the country.North- desertCentral- Mountain rangeSouth- Jungle green, lush

Color these in on the overhead using brown, black, and red overhead pens

Next ask students to generalize about what types of people live in certain areas of the country.For example students might say

Mountains: hard working, cowboys, people with sombreros, dusty, poorSouth: Indegenous people, bright colored clothingCoast: Warm weather, cool clothingCities: Modern dress, rich people, cars, nice houses

Remind students that these are generalizations and that all types of people can be foundthroughout Mexico. There is even an African Mexican heritage.

Through: Show students a picture of someone from the Carribean Coast. Use this picture tosegue into a discussion about when the Africans came to Mexico.

Recently? No. Looking for a better life? No. During the slave trade!!

Discuss briefly with students about the rich history of Veracruz: its importance as a port city; the arrival placeof Hernan Cortes; defense against the US invation in 1914.; home to the great Olmecas, Totonacas andHuastecs: and a port of entry for slaves in the 1500's.

Read as a class the brief history of slaves from the book La sombra de los negros cimarrones by CarloAntonio Castro (p 11-14).

Beyond: Students are to work in groups with additional resource information in Spanish and prepare apresentation of the information to the class.

Divide students into groups giving them copies of the introductions to Gonzalo Aguirre Beltan's Cuijla andAdriana Naveda Chavez-Hita's Escalos Negros en las Haciendas Azucareras de Cordoba.

After reading the material students are to create a presentation to share with their classmates. Suggestedformats include, overheads, a time line, a dramatic story, a newspaper article synthesizing the information.

3

Page 4: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

An Extension Activity: After student presentations and discussion of this very unique part of Veracruzhistory, students could do a research project on some additional part of the history of Veracruz.

Background Information: 4 articles have been included to help teachers gain backgroundknowledge into the subject. Three of the articles are in Spanish while 1 is in English and could be used inEnglish-language history class.

1. How many slaves were brought to Mexico during the slave trade 1500-1800?250,000

2. Was this more or less than the total number of Spaniards in Colonial Mexico?Less. However there is much more written about the early Spanish settlers.

3. Was there much interracial dating or mixed offspring?Yes- by the end of colonial time whiel only .1-2% of the population was African from

Mexico at the end of the 1600's 5% of the population was Afro-Mexican mixed4. Where did Africans come from?

Congo Guinea Coast5. What was the port of entry?

Veracruz, also Campeche6. Is it true that there are only blacks along the coasts?

No, Slaves were taken also to Mexico City, the Valley of Mexico and other inland areaswhere labor was needed.

Points to Ponder

In 1519 Hernan Cortes lands in modern day Veracruz. Between 1519-1580 A. D. over 35, 000 African slavesare brought to Mexico. A disporortionate number of them were men. Historians believe that AfricanMexicans have traditionally not been studied because by the end of the 1800's many had integratedthemselves into mainstream Mexico by marrying indians, Spaniards or mulatos.

Evidence of African Influences along the Veracruz coast remain today-- some of these includethe Son Jarocho from Veracruz (the Jarocho sound)Carrying baskets on their headRound housesDarker skinned people found in the Costa Chica area of Veracruz

BEST COPY AVAILABLE

4

Page 5: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

ADDITIONAL RESOURCES FOR THE CLASSROOM AND TEACHER

On the internetHistory and Tourism sites

www.knowmexico.com/citieswww.multypanel.com/spanish/dist/coah.htmexplora.presidencia.gob.mxwww.embassyofmexico.org/english/8/states.htmwww.mexicool.com/states/south/veracruz.htmlmexconnect.comwww.mps.com.mx/mexico/veracruz.htlmwww.mexico-travel.com/estados/e30/216bc.htmwww.mpsnet.com.mx/mexico.veracruz.htmlwww.coacade.uv.mx/veracruz/EstadoDeVeracruz.html

About particular cities in Veracruzwww.xalapa.gob.mxwww.veracruz.gob.mxwww.veracruz-turismo.gob.mxwww.infotuxpan.com.mxwww.semanasantaencadiz.com/veracruz_cristo.htmprecoz.uam.mx/tlacotalpan/proyecto-tlacotalpan

Food- Music- University Web sitesfolklorico.comwww.univillarica.mxwww.artsaxis.com/athome/ballet.htmlwww.laopionion.comcoatza.es-mexico.com/piquitos/piquitos.shtml

Indigenous Groups from VeracruzTotonacas- Central Veracruz: Walled city of CempoalaHuastecas- Northern Veracruz : monumental ston scupltures and round structuresOlmecas- Southern VeracruzChichimecas

Important Sites and CitiesEl TajinPapantiaCordobaOrizabaXicoCoatzacoalcosVeracruzXalapaTuxpanPoza RicaCuidad MendozaBoca del Rio

BEST COPY AVAILABLE

5

Page 6: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

BooksMore on African Mexicans

Aguirre Beltran, Gonzalo, Cuij la: Esobozo etnogrefico de un pueblo negro. Mexico City: Secretaria deEducaciOn Publica, 1985.

, El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo de Cultura EconOmica, 1994.

, "The Integration of the Negro into the National Society of Mexico." In Raceand Class in LatinAmerica, edited by Magnus Morner. New York: Columbia University Press, 1970.

, La poblacion negra de Mexico, Mexico, Universidad Veracruzana, INI, Gobierno del Estado deVeracruz, FCE, 1990.

, Pobladores del Papaloapan, Mexico, CIESAS, 1992.

Carroll, Patrick, "Mandinga: The Evolution of a Mexican Runaway Slave Community, 1735-1827."Comparative Studies in Society and History 19:4 (1997).

, Blacks in Colonial Veracruz: Race, Ethnicity and Regional Development. Austin: University ofTexas Press, 1991.

Festival Intenacional Afrocaribeno Veracruz. Gobierno del Estado de Veracruz. Institute de Cultura.1987.

Graham, Richard, editor, The Idea of Race in Latin AMerica: 1870-1940. Austin: University of Texas Press,1990.

Naveda Chavez-Nita, Adriana. Escalvos negros en las haciendas azucareras de cordoba, Veracruz, 1690-1830. Xalapa, Universidad Veracruzana, 1987.

Rout, Leslie b., Jr., The African Experience in Spanish America. Cambridge: Cambridge University Press,1977.

Veracruz History

Aguirre Beltran, Gonzalo. Zongolica: Encuentro de dioses y santos patronos, Xalapa, UniversidadVeracruzana, 1986.

Aguirre Tinoco, Humberto. Sones de la tierra y cantares jarochos, 2a. ed., Mexico, Premia Editora, 1984(La Red de Jonas).

Benitez, Fernando, y Pacheco, Jose Emilio. Cronica del puerto de Veracruz, Mexico, Gobierno delEstado de Veracruz, 1986.

prth!pt, Miranda, Martha . rinn via Bros in Ver.cruz r'ronicas y relatos. Vn r.e, fle..1,"ret del./NtAlC11./C4, lolVIJIGII ILO 1-01.CLUL/ UG

Veracruz, 1992, 11 tt.

Sanchez Duran, Aurelio et al. Breviario municipal, Xalapa, Editorial del Gobierno del Estado de Veracruz,1978.

Stoopen, Maria, y Delgado, Ana Laura. La cocina veracruana, Mexico, Gobierno del Estado de Veracruz,1992.

Veracruz: imegenes de su historia, Zalapa, Gobierno del Estado de Veracruz, 1990-1992, 8tt.

Wilkerson, S. Jeffrey K., El Tajfn: A guide for visitors. Xalapa:Museum of Anthropology, 1987.

6

Page 7: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

s:-Tilte70

Primeraedition, 1998

Vii etas:ErnestoPlacid°

Cervantes

Canaly Zaragoza,C. P. 91700,

Veracruz,Veracruz,

Mtmco

4 t"

r

,): V, . le- '

,o's ' s, x

ic it..... *". -4 2

..

o. *So-kitro

GOBIERNO DEL ESTADO DE VERACRUZ

Patricio Chirinos Calero,Gobernador ConstitutionalGuillermo H. ZUniga Martinez,Secretario de Education y Cultura

INSTITUTO VERACRUZANO DE CULTURA

Rafael Arias Hernandez,Director GeneralJose Tomas Carrillo Sanchez,Secretario TecnicoAngel Jose Fernandez,Coordinador General de Publicaciones

0

La sombra de los negroscimarrones

Carlo Antonio Castro

0

Ritos, magias y hechicerias

CARLO ANTONIO CASTRO

0

0

LA SOMBRA DE LOS NEGROSCIMARRONES

MAGIAS YwHECHICERiA.S

"7":'°;-42--.T...tortr,,;totat,o,o"to-,. f.i,a,".f..24..or,o,...FiM

APROXIMAGION AL X 'lJK'AL

EL ANCIANO Malkux 'Entsin, mi in-formante, me cuenta hace cuatr,o de-

cadas y pico, en tzeltal, su aneja versionde las correrias del x 'Ijk'al, el Negro delos Altos de Chiapas. Desde el inicio de surelato me suscita una duda especial acer-ca del personaje cuya denominaciOn deri-va del calificativo 'ijk' " negro" y el morfe-ma nominalizador vocal 1, en este ejemploal. Hasta aqui entiendo bien, "(el) Negro",

BEST COPY AVA1LA re,LE

Page 8: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

con este. El x'Ijk'al es, entonces, el Ne-gro afecto a las mujeres.

II

Com0 sabemos, durante el siglo xvihubo en la Nueva Espana una con-

tracciOn demografica muy seria a causa dela sobrexplotacion espanola de la fuerzade trabajo indigena, miseria adicional deuna poblacion plurietnica ya castigada conla destruccion de las Indias y la prolifera-cion de enfermedades europeas contra lascuales carecian de defensas organicas y me-dicas los aborigenes americanos. En esas

mil esclavos, siempre y cuando se les puri-ficara convirtiendolos al cristianismo. En elrepugnante trifle° de seres humanos par-ticiparian esparioles, portugueses, geno-yeses, alemanes, ingleses y holandeses. Losreales permisos de Carlos V se sucedieronhasta 1556 y posteriormente fue prerroga-tiva de Felipe II el otorgarlos.

El investigador Gonzalo Aguirre Bel-tran nos dice que en 1570 alentaban en laNueva Espana 20.569 africanos y 2,437mulatos, cifra conjunta ligeramente supe-rior al media par ciento de la poblacion to-tal. Los puertos de arribo eran Panuco, Ve-racruz y Campeche. En 1810, albores de laIndependencia de Mexico, serian 10,000

circunstancias, se pense en importar delAfrica negros sujetos a la esclavitud, no so-lo para compensar las perdidas colonialessino tambien, segUn los esclavistas, paramejorar la productividad, ya que, coma co-mUnmente sostenian, "un negro rinde lo quecuatro indios". Por cierto, fueron los jeroni-mos, que hacian su labor religiosa en San-to Domingo, quienes inicialmente propu-sieron la Etat-a- de africanos guineas paraaliviar la situacion de los nativos america-nos. La medida se extenderia al Nuevo Con-tinente entero, a partir de agosto de 1518,mes en que Carlos V concede a un negreroel «privilegio», primero de la infame acti-vidad, de traer a las tierras cautivas cuatro

negros (0.1%) y 624,461 mulatos (10.1%).Los africanos secuestrados, esclaviza-

dos y sobrexplotados lograban, en ocasio-nes, escaparse de sus victimarios noreal-mente cristianos, mismos que solo en juliode 1786 dejaron de herrarlos, en rostra yespalda, coma de su propiedad, y se les con-sideraba, al huir venturosamente, negroscimarrones (vocablo empleado hacia 1535,quiza en alusiOn a las cimas montariesasque les procuraban refugio o alejamiento,y aplicado tambien a indios y animales do-mesticos fugitivos), africanos alzados, su-jetos a persecuciOn y, de atraparseles, adiversas penas crudelisimas. Estos prOfu-gos consiguieron, en ciertos casos, agrupar-

BEST COPY AVAILABLE

Page 9: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

se en comunidades o repriblicas de negros;y, con menor suerte, a salto de meta, vagarpor el sureste, topandose con asentamien-tos indios. Esto devino en otra serie de pro-blemas humanos, sociales e interculturales.Y las vinculaciones interetnicas fomenta-ron una variedad humana, la de los sam-bos, vastagos de negro e india que, con mill-tiples vinculaciones mas, formaron el rom-pecabezas de las castas coloniales.

III

EN LOS Altos de Chiapas; las cultural;tzeltal y tzotzil, de lenguas mayali7:

mulado por el cimarron, secuestrador delas tzeltales y las tzotziles, sombra africa-na, nueva figura del pantelan alteno chia-paneco. j.,Donde se patentizaba el Negro?Cuando no se manifestaba en los caminososcuros y hiimedos o, casualmente, en in-segura cueva, aparecia. desafiante, nadamenos que en la tome (nichu en tzeltal,del castellano "nicho") del templo de SantoDomingo.

Y su fiesta india de apaciguamiento seinstituiria en la comunidad de Sakai).-ch'en, luego bautizada San Anterex (SanAndres), mas tarde Larrainzar y ahora re-cnneracia pprindictirampnra rnr-nothen o Sacamch'en, tomando la b' de

ces, al igual que las de las de sus vecinoshermanos choles y tojolabales, experimen-taron el temprano contacto con los cima-'Tones, encuentro que, dadas las condicio-nes de los esclavos fugitivos que luchabanpor su existencia y libertad, teniendo a sufavor aquel dinamismo fisico impresionan-te y la agresividad de quienes se ven obli-gados a defenderse, dejo en la imaginariacolectiva indigena la recreation de un rap-tor nocturno capaz de arrancar cabezas hu-manas para emplearlas como cimiento deconstrucciones de mamposteria o piedra yavid° de mujeres para dedicarse con ellas,en conveniente cueva, oculta o distante, ala reprodUCCion. aparecia esti-

suave reflejo glotalizado como in, facil pa-ra el oido y los labios de fuerenos de hablacastellana. El top6nimo tzeltal Sakab-ch'en significa "Cueva blancuzca", en re-ferencia a cierta tierra que otrora se em-plea en las construcciones. La b' es aloft).nice en el dialecto lugareiio de la lenguayerdadera.

IV

ANTES de pasar al texto en tzeltal,ofrezco impresiones de una genera-

4.;i6n cincuenta alios menor que la de miprincipal informante. Dice Xaw Mendes

BEST COPY AVAILABLE

Page 10: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

DOD blU6-/-111k-TAA,/

Pb

TECUANAPA

BARRA PE TAVe./.4NAPA

CD N/1 1'2) VISTA HERMOSA

\/ 0

EL TERRERO a - o

0AN TA cArARIAIA

./11117/11177r--

O CENIZA

..-".ilcokfAcri-Az Z.: Af/LoalL.5

DEL PITAYO OEL Ce//aff

' 0 EL INDIO

EL CACALOTE To a c. isv.4-11z44/

--++++++++ EL QuIZA

L-J x 'DO CAVA-00 R4R4D1

CAZZA 5 PE -

SANTIAGO+ Li "1741W rEcrit40'

MALDONADO ----+/- LA BONA Mei/ co L'7144//

11-147,-/-7g47,

Cl/ KE414,00

4.4 U4,4, 0 TIERRA COLORADA

11

-111-11-M- 1-01

x)(

CUIJLA

D eiowo El- TAMALE

SAN NICOLAS

EL XICARO

LAS PALMITAS

A (0 X

X

AU PE PORTEZ'achel A 4/ AO x

X <:), MONTECILLOS Xxx

xx LAS CONCHITAS xX)e

4 . C,

Ik)(

)(

EL FAR

Page 11: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

Prim

era

editi

on,

1958

Segu

nda

edic

i6n,

corr

egid

a y

aum

enta

da, 1

989

Prim

era

reim

pres

ion,

1995

Dis

eito

de

la p

orta

da:

CA

RL

OS

RA

CE

S

Foto

graf

ia d

e la

por

tada

GA

BR

IEL

MO

ED

AN

O

D. R

. ©19

89, F

ON

DO

DE

CU

LT

UR

A E

coN

6mic

A,

S. A

. DE

C. V

.

D. R

. © 1

995,

FO

ND

O D

E C

UL

TU

RA

EC

ON

OM

ICA

Car

rete

ra P

icac

ho-A

jusc

o 22

7; 1

4200

Mex

ico,

D. F

.

ISB

N 9

68-I

6-32

77-X

(O

bra

com

plet

a),n

is17

CSC

O 1

C 0

070

4 11

/.e.b

mw

n V

III

BE

ST

CO

PY

AV

AIL

AB

LE

INT

RO

DU

CC

ION

Mtx

ico

cuen

ta d

entr

o de

su

pobl

aciO

n co

n un

niim

ero

con-

side

rabl

e de

gru

pos

etni

cos

que

fuer

on y

son

aim

los

que

dan

a la

cul

tura

nac

iona

l su

sello

y s

abor

gen

uino

s, s

u pe

rfil

dis-

tintiv

o. L

o an

teri

or, a

un a

do a

l hec

ho d

e qu

e es

am

ism

a cu

l-

tura

nac

iona

l tie

ne c

orno

base

el i

nmen

so y

con

tinua

doap

orte

,in

icia

lmen

te e

spar

iol,

volc

ado

desd

e el

sig

lo x

vr p

orla

cul

tura

occ

iden

tal;

y ag

rega

da, a

dem

is,

la c

ircu

nsta

ncia

de

que

enla

act

ualid

ad n

o ex

iste

n en

el p

ais

grup

osve

rdad

era-

men

te n

egro

s, p

erm

ite c

ompr

ende

rla

tard

anza

con

que

el

inve

stig

ador

mex

ican

o 11

,egO

al c

ampo

apa

sion

ante

de

los

es-

tudi

os a

froa

mer

ican

ista

s. E

llo e

xplic

a, ta

mbi

en, p

orqu

e la

mas

impo

rtan

te c

arac

teri

stic

a de

eso

s es

tudi

os, e

ntre

nos

otro

s,hu

bo d

e se

r su

cat

hete

r es

enci

alm

ente

etno

hist

Ori

co.

En

aque

llos

pais

es-d

onde

el n

egro

es

unfe

nOm

eno

de v

iva

actu

alid

ad, e

l afr

oam

eric

anis

ta,

al r

ealiz

ar s

us in

vest

igac

ione

s,pu

ede

conf

orm

arse

con

los

inst

rum

ento

s co

mun

es q

uele

ofre

ce e

l met

odo

y la

s te

cnic

as a

ntro

polO

gica

s,si

n bu

scar

may

or p

rofu

ndid

ad q

uela

que

sum

inis

tra

la in

form

aciO

nde

las

gent

es q

ue ti

ene

baje

su

dire

cta

obse

rvac

iOn;

mas

en

esos

otro

s pa

ises

, con

to M

exic

o,do

nde

no e

xist

e ya

el n

egro

com

o

grup

o di

fere

ncia

do,

solo

la p

ersp

ectiv

a hi

stO

rica

es

capa

zde

prop

orci

onar

el p

anor

ama

exac

to e

inte

gral

.A

l enf

rent

arse

al p

robl

ema

el in

vest

igad

orm

exic

ano

se v

io

en la

nec

esid

ad d

eac

udir

a la

s fu

ente

s hi

stO

rica

s, c

omo

recu

rso

inel

udib

le p

ara

dem

ostr

ar: 1

) la

pre

senc

iade

l neg

ro e

n M

exi-

co; 2

) su

impo

rtan

cia

com

ofa

ctor

din

amic

o de

acu

ltura

cion

;

y 3)

su

supe

rviv

enci

aen

ras

gos

y co

mpl

ejos

cultu

rale

s ha

sta

ento

nces

teni

dos

por

indi

gena

s o

espa

riol

es. L

a ap

roxi

ma-

ciO

n et

nohi

stO

rica

pud

o, a

si, a

brir

a la

inve

stig

aciO

nun

cam

poto

talm

ente

igno

rado

: el d

el n

egro

mex

ican

o.N

egro

s hu

bo e

nM

exic

o de

sde

el m

omen

to d

e la

Con

quis

ta;

su n

iimer

o cr

eciO

cuan

do e

l im

peri

alis

mo

espa

liol e

stru

ctur

64la

exp

lota

ciO

n de

la c

olon

ia a

bas

ede

una

soc

ieda

den

cas

tas;

dec

reci

O a

lad

veni

mie

nto

del h

ibri

do L

ibre

que

hiz

oin

cost

eabl

e la

man

o de

obr

a es

clav

ista

y d

esap

arec

io, p

orm

es-

Page 12: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

8IN

TR

OD

UC

CIO

NIN

TR

OD

UC

CIO

N9

pos

que

hoy

pudi

eran

ser

con

side

rado

s co

mo

negr

os, a

quel

los

que,

en

virt

ud d

e su

ais

lam

ient

o y

cons

erva

tism

o, lo

grar

onre

tene

r ca

ract

eris

ticas

som

atic

as p

redo

min

ante

men

te n

egro

i-de

s y

rasg

os c

ultu

rale

s af

rica

nos,

no s

on, e

n re

alid

ad, s

ino

mes

tizos

, pro

duct

os d

e un

a m

ezcl

a bi

olO

gica

y re

sulta

ntes

de

la d

inam

ica

de la

acu

ltura

ciO

n.L

os n

egro

s fu

eron

en

Mex

ico

un g

rupo

min

orita

rio;

rep

re-

sent

aron

del

0.1

al 2

.0 %

de

su p

obla

cion

col

onia

l; el

mim

es°

de lo

s in

trod

ucid

os p

or la

Tra

tano

fue

may

or a

250

000

indi

-vi

duos

en

el c

urso

de

tres

sig

los.

Per

o lo

s es

paiio

les

tam

poco

fuer

on c

uant

ioso

s y,

cie

rtam

ente

,se

est

able

cier

on e

n N

ueva

Esp

atia

en

nUm

ero

men

orqu

e lo

s ne

gros

. En

cam

bio,

los

prod

ucto

s de

mez

cla,

tant

o de

negr

os c

omo

de e

spai

iole

s, s

ifu

eron

mul

titud

:al

fin

aliz

ar la

dom

inac

ion

extr

anje

raen

Mex

ico

repr

esen

taba

n el

40

% d

e la

pob

laci

On,

de

lacu

alpr

opor

ciO

n el

10

% e

ra c

onsi

dera

doco

mo

fran

cam

ente

afr

o-m

estiz

o. E

stos

dat

os, q

ue s

olo

las

fuen

tes

hist

Ori

cas

pudi

eron

sum

inis

trar

, han

per

miti

do v

er, e

n el

mes

tizo

mex

ican

o,ca

rac-

teri

stic

as s

omat

icas

neg

roid

esqu

e an

tes

pasa

ban

inad

vert

idas

.N

o m

enos

pro

vech

osa

fue

la a

prox

imac

iOn

etno

hist

Ori

capa

ra c

onoc

er lo

s or

igen

es tr

ibal

es d

e lo

sne

gros

lleg

ados

aM

exic

o; p

unto

sla

vepa

ra p

oder

del

imita

r el

est

udio

de

las

cultu

ras

afri

cana

s qu

e tu

vier

on r

epre

sent

aciO

nen

el p

ats.

Dad

o qu

e no

exi

sten

neg

ros

puro

s, n

i cul

tura

spu

ras

afri

cana

sen

Mex

ico,

la (

mic

a po

sibi

lidad

par

a de

scub

rir

esos

ori

gene

str

ibal

es la

dab

an lo

s do

cum

ento

s de

com

prav

enta

de

escl

avos

que

cons

erva

n nu

estr

os a

rchi

vos.

Y e

llos

min

istr

aron

un

fant

astic

° re

ndim

ient

oqu

e pe

rmiti

O a

l afr

oam

eric

anis

ta d

es-

cubr

ir n

o so

lam

ente

los

gran

des

grup

os tr

ibal

es d

e do

nde

fuer

on a

rran

cado

s es

clav

os, s

ino,

en m

ucha

s oc

asio

nes,

aun

las

subt

ribu

s. M

ater

ial i

mpo

nder

able

que

perm

ite e

l con

oci-

mie

nto

de v

aria

cion

es m

enor

es d

entr

o de

las

cons

tela

cion

esqu

e co

nstit

uyen

las

gran

des

area

s cu

ltura

les

afri

cana

s.A

un m

as, e

sos

mis

mos

doc

umen

tos

dier

ona

cono

cer

lapr

opor

ciO

n de

neg

ros

que

proc

edie

ron

de c

ada

una

de e

sas

area

s cu

ltura

les

y, lo

que

tam

bien

es im

port

ante

, la

fech

a de

su in

trod

ucci

On.

Se

Ileg

O a

si a

det

erm

inar

com

o lo

s pr

imer

osco

ntac

tos

cultu

rale

s en

tre

negr

os, i

ndig

enas

y e

span

oles

sere

aliz

aron

al t

rave

s de

los

negr

os is

lam

izad

os d

el a

rea

cultu

-

ral d

el S

udan

Occ

iden

tal;

com

o R

ego

la in

vasi

onm

asiv

a de

negr

os p

rove

nien

tes

del a

rea

cultu

ral d

el C

ongo

, de

habl

aba

nth;

par

a, f

inal

men

te, e

n lo

s in

icio

s de

l Ulti

mo

sigl

o de

laC

olon

ia, s

obre

veni

r el

con

tact

°co

n un

os c

uant

os g

rupo

sne

gros

ext

raid

os d

el a

rea

cultu

ral d

el G

olfo

de

Gui

nea.

De

ello

par

eciO

indu

dabl

equ

e lo

s pr

imer

os c

onta

ctos

, por

su

prim

acia

, y lo

s se

gund

os,

por

su m

asiv

idad

, fue

ron

los

que

deja

ron

en M

exic

o la

s m

as p

rofu

ndas

hue

llas;

sien

do im

per-

cepr

ible

s lo

s U

ltim

os p

or e

les

caso

nU

mer

o de

sus

por

tado

res,

que

redu

jo in

evita

blem

ente

el r

adio

de

su a

ccio

n.E

n la

res

ulta

nte

de e

sos

cont

acto

s in

terv

ino,

ade

mis

, otr

ofa

ctor

de

impo

rtan

cia:

el d

e la

dis

trib

uciO

nde

los

negr

os e

nM

exic

o. E

l inv

estig

ador

que

estu

die

la c

ompo

sici

On

raci

alde

l Mex

ico

actu

al, s

inte

rser

en

cuen

ta lo

s da

tos

que

pro-

porc

iona

n lo

s do

cum

ento

s hi

stO

rico

s,ne

cesa

riam

ente

lleg

a a

la c

oncl

usio

n de

que

en M

exic

o so

lo e

xist

iero

n ne

gros

en

las

cost

as d

e am

bos

mar

es, e

l Atla

ntic

°y

el P

acif

ico.

En

una

pobl

aciO

n do

nde

el h

ibri

dism

o ha

teni

do s

iglo

s de

veni

r re

a-liz

ando

se r

esul

ta im

prob

ata

rea,

aun

par

a el

a.:t

ropO

logo

fisi

co m

as e

xper

imen

tado

, det

erm

inar

cara

cter

istic

as s

omat

i-ca

s ne

groi

des

en lo

s di

stin

tos

grup

os r

egio

nale

squ

e la

in-

tegr

an.

En

Mex

ico,

has

ta h

ace

muy

poc

o tie

mpo

, se

acep

taba

que

solo

en

las

cost

as m

enci

onad

as p

odia

nse

desc

ubri

r es

as c

arac

-te

rist

icas

neg

roid

es,

porq

ue s

olo

en e

llas

se h

abia

n es

tabl

ecid

one

gros

. La

apro

xim

acio

n et

nohi

stO

rica

per

miti

o ex

hibi

r la

inco

nsis

tenc

ia d

el m

ito. F

ue p

osib

le d

emos

trar

que

el n

egro

escl

avo,

dur

ante

la C

olon

ia, a

mas

de

ser

dest

inad

o al

trab

ajo

en lo

s tr

apic

hes

y ha

cien

das

de ti

erra

cal

ient

e, ta

mbi

en f

uere

quer

ido,

en

anne

ros

de im

port

anci

a,po

r to

dos

aque

llos

luga

res

de ti

erra

ade

ntro

, el a

ltipl

ano

y la

s al

tas

sier

ras,

don

deha

bla

expl

otac

ione

s m

iner

al, a

sico

mo

en lo

s ob

raje

s de

las

gran

des

ciud

ades

. La

infl

uenc

ia d

elne

gro,

tant

o en

lo b

io-

lOgi

co c

omo

en lo

cul

tura

l,no

que

d6 li

mita

da a

las

estr

echa

sfa

jas

cost

aner

as: s

e ej

erci

tO s

obre

los

cent

ros

vita

les

de u

nam

plio

terr

itori

o.L

a pr

esen

cia

del n

egro

esc

lavo

en e

sos

cent

ros

vita

les,

en

conv

iven

cia

con

la g

ran

ma3

a in

dia

suje

ta a

trib

uto

ambo

s,ne

gro

e in

dio,

baj

o la

fer

ula

del a

mo-

conq

uist

ador

-- o

blig

O15

Page 13: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

10IN

TR

OD

UC

CI6

N

al f

unci

onar

io c

olon

ial a

est

ruct

urar

una

soc

ieda

d di

vidi

daen

cas

tas.

Dic

tO to

das

aque

llas

leye

s y

disp

osic

ione

s qu

e le

facu

ltara

n m

ante

ner

una

situ

aciO

n de

heg

emon

ia s

obre

los

grup

os m

ayor

itari

os d

e po

blac

iOn,

y tr

uth

de e

ncla

ustr

ar a

su p

ropi

o gr

upo

cons

ervi

ndol

o in

cont

amin

ado

tant

o en

lobi

olO

gico

com

o en

lo c

ultu

ral.

Para

gua

rdar

lapu

reza

de

susa

ngre

pro

hibi

O e

l mat

rim

onio

con

neg

ros

y cr

e6 e

l clim

apr

opic

io p

ara

evita

r el

mat

rim

onio

con

indi

os. P

ara

man

tene

rsu

cul

tura

prf

stin

a, c

re6

el S

anto

Tri

buna

l de

la I

nqui

sici

On

y lo

enc

argO

de

la f

eroz

per

secu

ciO

n de

qui

enes

se

desv

iaba

nde

las

norm

as o

rtod

oxas

.Pe

ro to

da e

sa e

stru

ctur

a ca

reci

a de

bas

es s

Olid

as f

inca

das

en la

rea

lidad

, dad

a la

esc

asis

ima

inm

igra

ciO

n de

muj

eres

es-

pano

las

y la

abu

ndan

cia

y co

ntin

uida

d de

los

cont

acto

s cu

l-ru

rale

s co

n in

dios

y n

egro

s, p

or lo

cua

l sol

o pu

dose

r so

ste-

nida

art

ific

ialm

ente

. Tam

poco

el

negr

o, c

onsi

dera

do in

fam

epo

r su

san

gre

y po

r su

con

dici

On

de e

scla

vo, q

ued6

enc

laus

-tr

ado

dent

ro d

e su

cas

ta: l

a es

case

z de

muj

eres

negr

as, p

orun

a pa

rte,

la n

atur

alez

a in

genu

a de

l pro

duct

o de

l vie

ntre

libre

de

la in

dia,

por

otr

a, lo

Ile

vO a

mez

clar

seco

n es

ta,

com

o m

edio

indi

rect

o pa

ra s

alir

, al t

rave

s de

los

hijo

s, d

elst

atus

en

que

habi

a lid

o co

loca

do. L

a ac

ciO

n de

l neg

ro, p

ues,

se r

ealiz

e) p

or c

ondu

cto

del m

ulat

o, d

el a

from

estiz

o lib

re,

com

o ab

unda

ntem

ente

lo p

rueb

an lo

s do

cum

ento

s hi

stO

rico

s.E

l neg

ro, c

iert

amen

te, n

o pu

do r

econ

stru

ir e

n la

Nue

vaE

span

a la

s vi

ejos

cul

tura

s af

rica

nas

de q

ue p

roce

dia.

Su

stat

usde

esc

lavo

, suj

eto

a la

com

puls

ion

de lo

sam

os e

scla

vist

ascr

istia

nos,

le im

pidi

O h

acer

lo; a

un e

n aq

uello

sca

sos

frec

uen-

tes

en q

ue la

reb

eliO

n lo

Ile

vO a

la c

ondi

ciO

n de

neg

ro c

ima-

rrO

n y,

ais

lado

en

los

pale

nque

s, v

iviO

una

vida

de

abso

luta

liber

tad,

su

cont

acto

con

el i

ndig

ena

y co

n el

mes

tizo

acul

-tu

rado

le im

pidi

O I

leva

r a

cabo

esa

ree

difi

caci

On.

A d

ifer

en-

cia

del i

ndig

ena

que,

rei

nter

pret

ando

sus

viej

os p

atro

nes

abor

igen

es d

entr

o de

los

mol

des

de la

cul

tura

occ

iden

tal,

logr

o re

cons

trui

r un

a nu

eva

cultu

ra in

dige

na, e

lne

gro

solo

pudo

, en

los

caso

s en

que

alc

anzO

un m

ayor

ais

lam

ient

o, c

on-

16se

rvar

alg

unos

de

los

rasg

os y

com

plej

os c

ultu

rale

s af

rica

nos

y un

por

cent

aje

de c

arac

teri

stic

as s

omiti

cas

negr

oide

s m

asel

evad

o qu

e el

neg

ro e

scla

vo, q

ue p

erm

anec

iOen

con

tact

o

INT

RO

DU

CC

ION

sost

enid

o co

n su

s am

os; p

er o

en

ning

tin c

aso

pers

istiO

com

one

gro

pure

", n

i bio

lOgi

ca n

i cul

tura

lmen

te.

Pudi

era

supo

ners

e qu

e ta

lcs

circ

unst

anci

as d

eter

min

aron

el

olvi

do d

el n

egro

por

par

te d

e lo

s es

tudi

osos

mex

ican

os;

mas

en r

ealid

ad, d

eriv

e) e

sa ig

nora

ncia

de

la m

agni

tud

que

entr

eno

sotr

os a

lcan

zO s

iem

pre

la n

atur

alez

a m

istic

a de

lo in

dio.

Deb

ido

a el

lo, s

olo

tenf

amos

ojo

spa

ra lo

indi

o y

cerr

abam

osla

raz

On

a to

do a

quel

lo q

ue n

o en

caja

ra d

entr

o de

les

quei

nase

ntim

enta

l cla

bora

do s

obre

/o in

dio

por

nues

tros

rom

antic

osde

l sig

lo p

asad

o. L

os e

stud

ioso

s ex

tran

jero

s de

lo m

exic

ano,

inex

plic

able

men

te, s

ufri

eron

, tam

bien

,es

e co

ntag

io tr

uist

ic°

de /o

indi

o, s

in q

ue e

n el

los

pesa

ra la

her

enci

a em

otiv

a e

im-

pond

erab

le. U

nos

y ot

ros

solo

tuvi

eron

en

cuen

ta /o

indi

oy

lo e

span

ol; l

o ne

gro

no e

ntro

nun

ca e

n la

esf

era

de s

uspr

eocu

paci

ones

. Vir

tud

de lo

s es

tudi

os a

froa

mer

ican

ista

sy

del m

etod

o et

nohi

stor

ico,

fue

el d

escu

brim

ient

o de

lne

gro

en M

exic

o.E

l enf

asis

que

hem

os p

uest

o en

la im

port

anci

a de

l est

udio

del n

egro

y la

nec

esid

ad d

e su

apr

oxim

aciO

n et

nohi

stO

rica

,tie

ne u

na m

otiv

aciO

n de

ord

en p

ract

ico

degr

an tr

asce

nden

-ci

a a

nues

tro

juic

io, a

sab

er: l

a ne

cesi

dad

dete

ner

siem

pre

pres

ente

al n

egro

don

de q

uier

a qu

e se

pre

tend

a re

aliz

ar u

nes

tudi

o cx

haus

tivo

e in

tegr

al d

e la

cul

tura

nac

iona

lo

de la

scu

ltura

s in

dige

nas

regi

onal

es. D

e no

hac

erlo

, seg

uire

mos

de-

jand

o en

el c

onoc

imie

nto

y en

la in

terp

reta

cion

,co

mo

hast

aho

y lo

hem

os h

echo

, una

Lag

una

de g

rand

es p

ropo

rcio

nes.

Pero

el e

stud

io e

tnoh

istO

rico

, par

a te

ner

una

base

sO

lida,

requ

iere

el c

ompl

emen

to in

elud

ible

de

la in

vest

igac

ion

etno

-gr

afic

a. S

in e

lla n

o te

ndri

an v

erif

icac

iOn

las

resu

ltant

es d

elpr

oces

o hi

stor

ic°,

el p

reci

pita

do d

e la

acu

ltura

ciO

n, y

la d

is-

cipl

ina

no p

asar

ia d

e se

r un

a po

rciO

n es

peci

aliz

ada

de la

His

-to

ria,

est

o es

, no

habr

ia f

unda

men

to lo

gic°

par

a ha

cerl

afi

gura

r co

mo

part

e in

tegr

ante

del

con

j unt

o de

ram

as d

isci

pli-

nari

an q

ue c

onst

ituyc

n el

cue

rpo

de la

Ant

ropo

logi

ao

Cie

n-ci

a de

l Hom

bre.

Cua

ndo

en 1

946

publ

icam

os lo

s an

tece

dent

es d

elne

gro

enM

exic

o, d

ejam

os p

endi

ente

la in

vest

igac

ion

com

plem

enta

ria

del n

egro

act

ual p

ara

ocas

iOn

opor

tuna

. Est

ase

nre

sent

6 a

17

Page 14: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

12IN

TR

OD

UC

CIO

N

fine

s de

194

8, a

l con

tar

con

el a

poyo

ent

usia

sta

del A

rqui

-te

cto

Igna

cio

Mar

quin

a, d

irec

tor

del I

nstit

uto

Nac

iona

l de

Ant

ropo

logi

a, q

uien

fin

anci

O e

l tra

bajo

de

cam

po, c

on f

on-

dos

obte

nido

s po

r su

inte

rmed

iaci

On

de la

Wen

ner

Gre

nFo

unda

tion

for

Ant

hrop

olog

ical

Res

earc

h.L

os n

acle

os n

egro

s qu

e en

Mex

ico

toda

via

pued

en s

erco

nsid

erad

os c

omo

tale

s, d

eriv

an p

rinc

ipal

men

te d

e lo

s ci

ma-

rron

es q

ue r

eacc

iona

ron

cont

ra la

esc

lavi

tud

y se

man

tuvi

eron

en li

bert

ad g

raci

as a

la c

reac

iOn

de u

n et

hos

viol

ento

y a

gre-

sivo

en

su c

ultu

ra q

ue h

izo

de s

us in

divi

duos

suj

etos

tem

i-bl

es. E

sos

rem

anen

tes

de n

uest

ra p

obla

ciO

n ne

gro-

colo

nial

se e

ncue

ntra

n ho

y di

a lo

caliz

ados

en

las

cost

al d

e am

bos

ocei

-no

s; p

ero

mie

ntra

s lo

s qu

e au

n pe

rsis

ten

en la

cos

ta d

el G

olfo

son

faci

lmen

te a

cces

ible

s y,

con

ello

se

pres

ume,

han

suf

rido

cont

acto

s fr

ecue

ntes

y c

ontin

uado

s co

n in

divi

duos

de

la c

ul-

tura

nac

iona

l, de

tipo

occ

iden

tal,

los

situ

ados

en

la c

osta

del

Paci

fico

, por

el c

ontr

ario

, han

per

man

ecid

o en

un

aisl

amie

nto

del q

ue a

pena

s co

mie

nzan

a s

alir

al e

stab

lece

rse

en la

zon

avi

as m

oder

nas

de c

omun

icac

iOn

que

data

n de

uno

s cu

anto

sat

ios. Deb

ido

a ta

l cir

cuns

tanc

ia s

e pe

ns6

que

los

negr

os d

el P

aci-

fico

era

n lo

s su

jeto

s de

ele

cciO

n pa

ra in

vest

igar

los

prod

ucto

ste

rmin

ales

del

con

tact

o en

tre

las

cultu

ras

afri

cana

s, la

s in

di-

gena

s y

la e

spai

iola

que

con

curr

iero

n en

el m

ism

o te

rrito

rio.

En

esta

for

ma

se p

odia

com

prob

ar y

aun

des

cubr

ir q

uera

sgos

, com

plej

os y

con

figu

raci

ones

cul

rura

les,

no

iden

tifi-

cado

s a

la f

echa

o te

nido

s po

r in

dige

nas

o es

paiio

les,

era

n en

real

idad

de

proc

eden

cia

afri

cana

.C

omo

vere

mos

en

el c

urso

de

este

esb

ozo

etno

graf

ico,

toda

via

pers

iste

n en

el p

ais

elem

ento

s cu

ltura

les

tran

smiti

dos

por

los

prim

eros

por

tado

res

negr

os in

mig

rado

s a

Mex

ico,

yes

pos

ible

iden

tific

ar c

omo

afri

cano

s al

guno

s ha

bito

s m

otor

es,

com

o el

de

lleva

r al

niii

o a

horc

ajad

as s

obre

la c

ader

a o

elde

car

gar

peso

s so

bre

la c

abez

a. T

ambi

en e

s de

mos

trab

lela

asi

gnac

iOn

de u

n or

igen

afr

ican

o al

tipo

de

casa

-hab

itaci

On

llam

ada

redo

ndo,

que

tom

aron

en

pres

tam

o lo

s gr

upos

indi

-ge

nas

amuz

ga, m

ixte

ca y

triq

ue y

ent

re q

uien

es p

erdu

rari

segu

ram

ente

cua

ndo

haya

des

apar

ecid

o en

los

esta

blec

imie

n-to

s ne

gros

que

hoy

exp

erim

enta

n un

rap

ido

proc

eso

de c

am-

INT

RO

DU

CC

ION

13

bio.

En

las

cond

icio

nes

del t

raba

jo a

gric

ola,

en

la o

rgan

iza-

ciO

n so

cial

par

ticul

arm

ente

en

el s

iste

ma

de p

aren

tesc

o,en

las

dist

inta

s cr

isis

del

cic

lo v

ital,

en la

rel

igio

n y

aun

en la

leng

ua, e

s po

sibl

e as

imis

mo

reco

noce

r fo

rmas

meq

uivo

cas

afri

cana

s.E

l hec

ho d

e qu

e un

a lin

ea d

e na

vega

ciO

n ae

rea

toca

ra e

lpu

eblo

neg

ro d

e C

uajin

icui

lapa

en

viaj

es c

vent

uale

s y

que

fuer

a es

e lu

gar

uno

de lo

s es

caso

s pu

ntos

don

de e

l inv

estig

a-do

r po

dia

cont

ar c

on c

iert

as g

aran

tias

para

su

segu

rida

d en

una

zona

que

se

enco

ntra

ba h

asta

hac

e po

co f

uera

de

un e

fec-

tivo

cont

rol g

uber

nam

enta

l, no

s hi

zo e

scog

er ta

l pue

blo

com

olu

gar

de r

esid

enci

a pa

ra e

l tra

bajo

de

cam

po. A

ntes

de

rea-

lizar

est

e de

dica

mos

un

mes

, el d

e no

viem

bre

de 1

948,

a u

nabU

sque

da d

e an

tece

dent

es e

n el

Arc

hivo

Gen

eral

de

la N

acio

n.L

a in

vest

igac

iOn

en e

l Arc

hivo

se

vio

coro

nada

de

exito

al

loca

lizar

, en

los

ram

os d

e M

erce

des

y T

ierr

as, p

rinc

ipal

men

-te

, los

doc

umen

tos

hist

Ori

cos

indi

spen

sabl

es p

ara

fija

r el

est

a-bl

ecim

ient

o de

los

escl

avos

neg

ros

en C

uajin

icui

lapa

, el d

es-

plaz

amie

nto

y de

stru

ccio

n de

los

grup

os e

tnic

os m

ixte

ca y

tlapa

neca

, hab

itant

es o

rigi

nale

s de

l ter

rito

rio,

y la

ere

ccio

nde

l inm

enso

latif

undi

o de

l Mar

isca

l de

Cas

tilla

que

, des

de e

lsi

glo

xvt h

asta

la R

evol

ucio

n de

191

0, p

asO

de

unas

man

ora

otra

s si

n su

frir

gra

ves

men

osca

bos.

Los

dat

os r

ecog

idos

en

el A

rchi

vo, a

dici

onad

os c

on m

ater

iale

s ex

trai

dos

de f

uent

espr

imar

ias

impr

csas

esp

ecia

lmcn

te e

n Pa

so y

Tro

ncos

ope

rmiti

eron

com

plet

er e

n fo

rma,

a n

uest

ro ju

icio

sat

isfa

c-to

ria,

los

ante

cede

ntes

del

pue

blo

eleg

ido

para

la in

vest

iga-

ciO

n et

nogr

afic

a.L

os c

apitu

los

segu

ndo,

terc

ero

y cu

arto

, int

itula

dos

His

to-

ria

de u

n G

enoc

idio

, De

don

Tri

stan

a d

on J

uan

y la

Osa

-di

a de

los

Neg

ros,

rel

atan

la h

isto

ria

angu

stio

sa d

e C

uajin

icui

-la

pa y

rep

rese

ntan

el r

esul

tado

de

la la

bor

efec

tuad

a en

el

Arc

hivo

. Las

not

as b

iblio

grif

icas

de

apoy

o se

tiala

n, e

n ca

daca

so, e

l ram

o, to

mo

y ex

pedi

ente

, pre

cedi

das

de la

s si

glas

AG

N. E

l Ulti

mo

de lo

s ca

pitu

los

men

cion

ados

sir

viO

de

base

para

una

con

trib

uciO

n es

crita

pre

sent

ada

en e

l Con

gres

o de

His

tori

a qu

e tu

vo lu

gar

en C

hilp

anci

ngo,

Gro

., du

ranc

e el

mes

de

ener

o de

194

9.E

l tra

bajo

de

cam

po f

ue d

esar

rolla

do e

n do

s et

apas

:la

Page 15: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

14IN

TR

OD

UC

CIO

NIN

TR

OD

UC

CIO

NIS

prim

era,

de

un m

es, a

barc

O lo

s U

ltim

os v

eint

e di

as d

e di

ciem

-br

e de

194

8 y

los

diet

pri

mer

os d

e 19

49y

tuvo

por

obj

etiv

oun

a re

copi

laci

6n in

tens

iva

de m

ater

ial e

tnog

rafi

co, t

anto

en

el p

uebl

o de

Cua

jinic

uila

pa, c

omo

en s

us s

ujet

os d

e Sa

n N

ico-

las

y M

aldo

nado

. Exc

ursi

onam

os, a

dem

is,

por

los

cam

pos

culti

vado

s de

los

Baj

os y

rec

orri

mos

luga

res

fuer

a de

la c

ir-

cuns

crip

ciO

n de

l mun

icip

io c

omo

Om

etep

ec, X

ochi

xtla

huac

a,L

o de

Sot

o, C

ortij

os, P

inot

epa

Nac

iona

ly

Col

lant

es, e

n un

viaj

e ra

pido

de

reco

noci

mie

nto.

La

segu

nda

etap

a, d

e qu

ince

dia

s, s

e cu

briO

dur

ante

el

mes

de f

ebre

ro d

e 19

49, m

edia

nte

una

esta

ncia

exc

lusi

va e

n C

ua-

jinic

uila

pa d

irig

ida

a pr

esen

ciar

la f

eria

del

Seg

undo

Vie

rnes

.D

uran

te e

sta

etap

a de

dica

mos

esp

ecia

lmen

tenu

estr

os e

sfue

r-zo

s a

la r

ecop

ilaci

On

de m

ater

ial f

olkl

Ori

co, l

ogra

ndo

la g

ra-

baci

On

de m

as d

e se

sent

aso

nes

y co

rrid

os r

egio

nale

s y

loca

les.

Est

a ta

rea

pudo

des

arro

llars

e de

bido

a la

gen

tilez

a de

l ent

on-

ces

dire

ctor

del

Mus

eo d

e A

ntro

polo

gia,

Dr.

Dan

iel R

ubin

de la

Bor

bolla

, qui

en n

os f

acili

tO u

na g

raba

dora

de

alam

bre

y ro

llos

sufi

cien

tes.

De

esto

s U

ltim

os, c

inco

fue

ron

utili

za-

dos

y, p

oste

rior

men

te, s

e en

treg

aron

al M

useo

para

incr

emen

-ta

r su

ace

rvo.

La

elab

orac

iOn

del m

ater

ial e

tnog

rafi

cose

llev

O a

cab

o,en

par

te, a

l fin

aliz

ar la

inve

stig

aciO

n. F

uero

n re

dact

ados

,de

sde

lueg

o, lo

s ca

pitu

los

prim

ero,

qui

nto,

sext

o, u

ndec

imo,

deci

mo-

terc

ero

y de

cim

o-cu

arto

intit

ulad

os L

a G

eogr

afia

yT

io N

ico;

Bla

ncos

, Bla

nqui

tos

y C

ucul

uste

s; G

uayo

y el

Reg

istr

o C

ivil;

Cas

amie

nto

de M

onte

; La

Som

bra

y el

Ani

-m

al y

Med

icin

a T

radi

cion

al. D

e es

tos

capi

tulo

s, lo

s do

sU

ltim

os s

irvi

eron

de

mat

eria

l de

base

al e

nsay

oqu

e pr

esen

-ta

mos

al C

ongr

eso

de A

mer

ican

ista

s, c

eleb

rado

en

Nue

vaY

ork

dura

nte

el m

es d

e se

ptie

mbr

e de

194

9. E

lqu

e lle

vapo

r ru

bro

Cas

amie

nto

de M

onte

, fue

ent

rega

do a

los

patr

oci-

nado

res

del H

amen

aje

a do

n A

lfon

so C

aso

y pu

blic

ado

enla

obr

a al

udid

a el

alio

de

1951

.L

os r

esta

ntes

cap

itulo

s pe

rman

ecie

ron

reda

ctad

osen

for

ma

de b

orra

dor

y pe

ndie

ntes

de

su e

labo

raci

on f

inal

, has

taqu

epu

dier

a re

aliz

arse

may

or tr

abaj

o de

cam

po,

cosa

que

no

hasi

do p

osib

le y

, en

vist

a de

tal c

ircu

nsta

ncia

, hoy

los

dam

osa

la p

ublic

idad

con

gra

n te

mor

, ace

ptan

do, p

or s

upue

sto,

la

9 II

resp

onsa

bilid

ad q

ue s

obre

nos

otro

s re

caig

a po

r ta

n gr

ande

auda

cia.

El e

scas

o m

es y

med

io d

edic

ado

a tr

abaj

o de

cam

po,

apen

as n

os f

acul

ta p

ara

cons

ider

ar e

ste

ensa

yo c

omo

un e

s-bo

zo e

tnog

rafi

co, e

n fo

rma

algu

na c

omo

una

inve

stig

aciO

nco

mpl

eta.

De

cual

quie

r m

odo,

con

esa

s lim

itaci

ones

, el e

n-sa

yo d

ebe

ser

teni

do c

omo

punt

o de

par

tida

para

otr

os tr

a-ba

jos

que

llene

n la

guna

s y

satis

faga

n de

fici

enci

as q

ue n

os-

otro

s, p

or f

alta

de

tiem

po y

cap

acid

ad, n

o pu

dim

os s

alva

r.Si

endo

est

e es

bozo

etn

ogra

fico

un

trab

ajo

pion

ero,

en

cuan

-to

al n

egro

en

Mex

ico,

cre

imos

con

veni

ente

apo

yar

los

halla

z-go

s co

n no

tas

bibl

iogr

afic

as c

ompa

rativ

as, t

omad

as d

e in

ves-

tigac

ione

s em

ogra

fica

s re

aliz

adas

en

dive

rsos

gru

pos

etni

cos

afri

cano

s pa

rtic

ular

men

te b

antO

s. P

or o

tra

part

e, e

n su

reda

cciO

n pr

ocur

amos

res

tarl

e ar

idez

a la

des

crip

ciO

n ci

en-

tific

a, h

acie

ndo

caso

om

iso,

en

lo p

osib

le, d

e lo

s te

rmin

oste

cnic

os y

util

izan

do u

n le

ngua

je c

orri

ente

a v

eces

de

tono

colo

quia

l, ac

cesi

ble

al le

ctor

no

espe

cial

izad

o en

Ant

ropo

-lo

gia.

Los

nom

bres

y a

pelli

dos

de lo

s in

form

ante

s y

dequ

iene

s en

una

for

ma

u ot

ra in

terv

iene

n en

los

hech

os n

arra

-do

s, f

uero

n m

odif

icad

os e

n la

red

acci

On

fina

l de

este

ens

ayo

para

evi

tar

las

inju

stic

ias

que

pudi

eran

der

ivar

se d

e lo

s ju

i-ci

os d

e va

lor

del e

tnO

graf

o.

En

el p

arra

fo f

inal

des

eam

os e

xpre

sar

nues

tros

agr

adec

i-m

ient

os m

as c

umpl

idos

a la

s pe

rson

as e

inst

ituci

ones

que

con

su a

yuda

hic

iero

n re

alid

ad e

ste

trab

ajo;

a la

s qu

e en

Cua

jini-

cuila

pa n

os b

rind

aron

cas

a y

amis

tad

don

Ger

man

Mill

er,

don

Alf

redo

Nie

to, d

on S

ilvin

o A

iiorv

e, d

on A

ndre

s M

an-

zano

, don

Elp

idio

Din

a, d

on E

rasm

,n P

enal

oza

y, e

n pa

rtic

u-la

r, d

ona

Ana

Per

ez y

dor

ia C

onsu

elo

Paz;

asf

com

o a

las

que

en M

exic

o no

s au

xilia

ron

en la

mec

anog

rafi

a y

corr

ec-

chin

de

la v

ersi

on U

ltim

a de

Cui

jla.,

Esb

ozo

etno

graf

ico

deun

pue

blo

negr

o R

ebec

a O

rteg

a, J

osef

ina

Veg

a y

Gas

ton

Gar

cia

Can

tii. P

ara

todo

s el

los

nues

tro

prof

undo

rec

ono-

cim

ient

o.

Mex

ico,

mar

zo d

e 19

56

GO

NZ

AL

O A

GU

IRR

E B

EL

TR

AN 21

Page 16: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

Col

ecci

onH

isto

rias

Ver

acru

zana

sN

timer

o 4

Foto

graf

lado

: Hec

tor

Dar

io V

icar

io

Prim

era

edic

iOn

1987

Der

echo

s re

serv

ados

con

form

e a

la le

yU

nive

rsid

ad V

erac

ruza

na

Dir

ecci

on E

dito

rial

Zam

ora

No.

25

Xal

apa,

Ver

.91

000,

Mex

ico

Cen

tro

de I

nves

tigac

ione

s H

iste

rica

sIn

stitu

te d

e In

vest

igac

ione

s H

uman

istic

asF.

Mor

eno

y E

. Ala

tris

teA

part

ado

Post

al 3

69X

alap

a, V

er.

Impr

eso

y he

cho

en M

exic

oPr

inte

d an

d m

ade

in M

exic

o

22

Adr

iana

Nav

eda

Cha

vez

-Hita

.

ESC

LA

VO

S N

EG

RO

S E

N L

AS

HA

CIE

ND

AS

AZ

UC

AR

ER

AS

DE

CO

RD

OB

A, V

ER

AC

RU

Z,

1690

-183

0

UN

IVE

RSI

DA

D V

ER

AC

RU

ZA

NA

Cen

tro

de I

nves

tigac

ione

s H

istO

rica

s

Page 17: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

12 plem

enta

la m

ayor

ia d

e la

bib

liogr

affa

exis

tent

e, la

cua

lfu

ndam

enta

men

te d

esca

nsa

sobr

eda

tos

cual

itativ

os. S

us d

a-to

s es

tan

tom

ados

pri

ncip

alm

ente

de

los

arch

ivos

loca

les

enC

Ord

oba:

Arc

hivo

del

Ayu

ntam

ient

oy

Arc

hivo

de

Prot

o-co

los;

tam

bien

apo

rta

mat

eria

l del

Arc

hivo

Par

roqu

ial.

Fi-

nalm

ente

, pro

porc

iona

info

rmat

ion

de a

poyo

ext

raid

a de

vari

os d

ocum

ento

s vi

rrei

nale

s en

cont

rado

sen

dif

eren

tes

ram

os d

el A

rchi

vo G

ener

al d

e la

Nac

ion.

En

esto

s ex

tens

ivos

y v

aria

dos

dato

sse

bas

a la

aut

ora

Pa-

ra d

eriv

ar u

n nO

mer

o de

con

clus

ione

s. S

us p

erfi

les

dem

o-gr

afic

os d

e la

com

unid

ad e

scla

vaa

trav

es d

el ti

empo

son

es-

peci

alm

ente

val

ioso

s. N

o so

lam

ente

nos

prop

orci

onan

vis

io-

nes

clam

s de

los

cam

bios

en

las

cara

cter

istic

as d

emog

rafi

cas

de la

pob

laci

on e

scla

vaen

el d

istr

ito d

e C

ordo

ba e

n la

eta

pafi

nal d

e la

Col

onia

, sin

o qu

e ta

mbi

enno

s br

inda

pau

tas

so-

bre

la e

stru

ctur

a so

cioe

con6

mic

aen

des

arro

llo q

ue c

ontr

i-bu

yo a

l asc

enso

y c

aida

de

la e

scla

vitu

den

la r

egio

n.E

s es

te u

n fi

no e

stud

io r

egio

nal s

obre

un d

espr

ecia

do te

-m

a ; s

u cu

lmin

acid

n re

quir

io d

e af

ios

de in

vest

igac

i6n

yan

alis

is. A

lgun

os d

e es

tos

halla

zgos

ya h

an s

ido

publ

icad

osy

bien

rec

ibid

os. E

l lib

ro q

ue c

ontie

ne la

tota

lidad

de s

uses

fuer

zos

es a

un m

ejor

bie

n ve

nido

.

Patr

ick

J. C

arro

ll

24

13

CA

PIT

UL

O I

EL

CO

ME

RC

IO I

NT

ER

NA

CIO

NA

L Y

LA

TR

AT

AE

SCL

AV

IST

A E

N C

OR

DO

BA

En

term

inos

gen

eral

es e

l com

erci

o de

esc

lavo

s af

rica

nos

nohi

zo I

nas

que

ajus

tars

e a

las

dife

rent

es e

tapa

s qu

e ex

peri

-m

entO

el c

omer

cio

colo

nial

. La

pres

enci

a de

afr

ican

os e

scla

-vi

zado

s en

la P

enin

sula

Ibd

rica

se

rem

onta

a m

ucho

s ai

los

ante

s de

l des

cubr

imie

nto

y co

nqui

sta

de lo

s te

rrito

rios

am

e-ri

cano

s. U

n im

puls

o in

icia

l im

port

ante

al e

stab

leci

mie

nto

deco

rrie

ntes

de

escl

avos

se

dio

cuan

do lo

s po

rtug

uese

s im

ple-

men

taro

n ex

plot

acio

nes

azuc

arer

as e

n la

s is

las

del A

tlint

i-co

. Sin

em

barg

o, f

ue n

eces

ario

el a

sent

arni

ento

de

los

con-

quis

tado

res

en la

s is

las

occi

dent

ales

par

e qu

e el

com

erci

ode

neg

ros

se in

crem

enta

ra d

e m

aner

a im

petu

osa.

Una

con

ditio

n m

uy im

port

ante

par

s es

timul

ar e

l cor

ner-

cio

de e

scla

vos

fue

el c

ambi

o qu

e se

dio

en

el d

esar

rollo

de-

mog

rafi

co d

e lo

s nu

evos

terr

itori

os d

uran

te lo

s pr

imer

osci

en a

fios

de

cont

acto

eur

opeo

. El d

ecliv

e de

la p

obla

cion

indi

gena

fue

un

gran

pro

blem

a. E

n m

ucha

s pa

rtes

los

indi

osha

bian

sid

o ca

si e

xter

min

ados

por

las

guer

ras

y ep

idem

ics.

De

toga

s la

s co

loni

as s

e pi

dier

on n

egro

s es

clav

os p

ars

com

plem

eata

r el

trab

ajo

indi

gena

.L

a im

port

atio

n de

neg

ros

a la

s co

loni

as h

ispa

nica

s se

ini-

cio

muy

tem

pran

o en

el s

iglo

XV

I. D

esde

150

1, e

n la

Esp

a-no

la, l

os c

olon

izad

ores

impo

rtar

on n

egro

s, e

scla

vos

al N

uevo

Mun

do. L

os p

rim

eros

esc

lavo

s vi

ajar

on c

on s

us a

mos

a la

sA

mer

icas

' Al p

rinc

ipio

la m

ayor

par

te d

e lo

s es

clav

os im

-

,1Jo

se a

nton

io S

aco,

His

tori

a de

la r

ata

cfri

cana

en

el N

uevo

Mun

do y

en

espe

cial

en

los

pois

es A

mer

ico-

His

pano

s, 4

vol

s. (

Hab

a-na

: Col

ecci

cin

de li

bros

Cub

anos

193

8), V

. 1. p

p. 4

0, 1

41; G

onza

loA

guir

re B

eltr

in, L

a po

blac

ion

negr

a de

Mex

ico,

2da

. edi

cici

n (M

exi-

BE

ST

CO

PY

AV

AIL

AB

LE

Page 18: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

26

14 port

ados

era

n ne

gros

nac

idos

en

Esp

ana

o Po

rtug

al. U

n de

-ce

nio

desp

ues

el r

ulm

ero

may

or d

e ne

gros

en

los

barc

os e

s-cl

avis

tas

eran

afr

ican

os. L

os p

rim

eros

esc

lavo

s de

lnu

evo

mun

do ll

egar

on a

las

Ant

illas

por

med

io d

e lic

enci

as o

torg

a-da

s a

favo

rito

s de

lre

y. E

n un

pri

ncip

io s

e di

eron

a p

ortu

-gu

eses

, que

des

de 1

513

juga

ron

un p

apel

impo

rtan

te e

n el

mon

opol

io e

scla

vist

a. E

stas

con

cesi

ones

por

prin

cipi

o es

tu-

vier

on f

ibre

s de

impu

esto

, fac

ilita

ndo

el c

omer

cio

de e

scla

-vo

s. L

a C

oron

a E

span

ola

en e

ste

tiem

po d

io ta

ntas

lice

ncia

squ

e pa

ra 1

518

cons

ider

6 co

nven

ient

e re

gula

r la

intr

oduc

-ch

in d

e es

clav

os, o

blig

ando

a lo

s tr

afic

ante

sa

paga

r do

s du

-ca

dos

por

cada

uno

de

ello

s. L

a C

oron

ano

s6l

o co

nced

iees

tos

bien

es a

sus

alle

gado

s es

pafi

oles

y po

rtug

uese

s si

no a

cual

quie

r pe

rson

a qu

e lo

sol

icita

ra y

aseg

urar

a ga

nanc

ias

pa-

ra e

l era

rio.

En

1527

se

conc

edio

una

lice

ncia

a d

os a

lem

a-ne

s, H

einr

ich

Ehi

nger

y H

iero

nym

us S

eile

r, q

uien

es s

e ob

li-ga

ban

a in

trod

ucir

4,0

00 n

egro

s de

stin

ados

a N

ueva

Esp

ana

en u

n pl

aza

de 4

afi

os, p

agan

do 2

0,00

0 du

cado

sa

la C

oro-

na? L

a tr

ata

se f

ue c

onso

lidan

dopo

co a

poc

o en

las

colo

nias

amer

ican

as, a

poya

da p

or lo

s in

tere

ses

econ

6mic

osy

priv

i-le

gios

pol

itico

s de

los

nego

cian

tes.

Tod

o el

lo te

nfa

un f

in:

asen

tar

una

econ

omfa

apr

opia

da c

onsi

sten

teen

fom

enta

r la

agri

cultu

ra lo

cal y

ext

raer

mat

eria

s pr

imas

nec

esar

ias

a la

met

ropo

li; d

onde

el t

raba

jo lo

des

empe

fiar

ian

en b

uena

part

e lo

s es

clav

os, a

sf c

oma

tam

bien

se

les

empl

earf

aen

vari

os c

entr

os u

rban

os e

n lo

s se

rvic

ios

y en

el t

raba

jodo

mes

tico.

3E

n 15

33 C

arlo

s V

oto

rg6

una

licen

cia

a Fr

anci

sco

deM

onte

jo p

ara

intr

oduc

ir 1

00 n

egro

s co

n de

stin

o al

puer

tode

Ver

acru

z. D

uran

te lo

s al

ias

sigu

ient

es la

s lic

enci

asot

or-

gada

s a

part

icul

ares

par

a tr

aer

escl

avos

a la

Nue

vaE

spaf

iafu

eron

mis

num

eros

asy

con

la p

artic

ipac

ion

de u

n cr

ecie

n-te

nri

mer

o de

esc

lavi

stas

. En

1542

la C

oron

a di

o lic

enci

aa

co: F

onda

de

Cul

ture

Eco

nOm

ica,

197

2), c

ap. 1

1; R

olan

do M

ella

fe,

Bre

ve h

isto

ria

de la

esc

lavi

tud

en A

mer

ica

Lat

ina,

(M

exic

o: S

ecre

-ta

ria

de E

duca

cien

Plib

lica,

197

3, S

epse

tent

as11

5), c

aps.

I y

II.

2 A

guir

re B

elde

n, o

p. c

it.,

p. 2

0.3

Col

in P

alm

er, "

Neg

ro s

lave

ry in

Mex

ico,

1570

-165

0", t

esis

doct

oral

(W

isco

nsin

, 197

0), p

p. 4

-12.

15

los

geno

vese

s T

omas

Mar

in y

Ric

ardo

Lom

elfn

par

a in

tro-

duci

r 90

0 ne

gros

a M

exic

o. C

omo

las

licen

cias

no

deja

ban

sufi

cien

tes

gana

ncia

s, e

n 15

79 la

Cor

ona

empl

e6 u

na n

ueva

form

a de

con

cede

r pe

rmis

os p

ara

la in

trod

ucci

on d

e es

cla-

vos

en N

ueva

Esp

ana:

los

juro

s. M

edia

nte

ello

s el

traf

ican

tepr

esta

ba d

iner

o a

la C

oron

a y

esta

en

pago

le c

once

dfa

una

licen

cia.

Por

eje

mpl

o, lo

s m

erca

dere

s de

Sev

illa,

And

res

Pe-

rez

y D

iego

Fer

nand

ez, r

ecib

iero

n 27

4 y

206

perm

isos

aca

mbi

o de

juro

s y

pres

tam

os o

torg

ados

a la

Cor

ona.

4 E

lco

mer

cio

escl

avis

ta d

e es

ta f

orm

a su

plfa

de

ingr

esos

a la

Cor

ona

y de

trab

ajad

ores

a la

s co

loni

al.

Otr

o m

edio

par

a L

a in

trod

ucci

on d

e es

clav

os e

ra e

l con

-tr

aban

do, q

ue la

s au

tori

dade

s co

loni

ales

nun

ca p

udie

ron

cont

rola

r. E

ste

trif

le°

ilfci

to e

s im

posi

ble

de c

uant

ific

ar,

com

enz6

at m

ism

o tie

mpo

que

el p

erio

do d

e lic

enci

a, a

fec-

tand

o a

los

com

erci

ante

s y

a la

Cor

ona

que

vefa

n se

riam

en-

te m

erm

ados

sus

inte

rese

s.5

La

met

ropo

li tr

at6

de e

vita

r la

sen

trad

as c

land

estin

as y

legi

s16

sabr

e el

des

emba

rco

de n

e-gr

os. E

n 15

50 e

xpid

i6 u

na R

eal C

edul

a en

la q

ue o

rden

6a

la C

asa

de C

ontr

atac

ien

de S

evill

a qu

e lle

vara

un

libro

de

regi

stro

s ".

.. en

cue

nta

y ca

rgo

de lo

s es

clav

os q

ue p

asan

ala

s in

dias

y q

ue s

e im

pida

el d

esem

barc

o de

car

gazo

nes

sin

licen

cias

..."6

Sin

em

barg

o, la

s C

edill

as R

eale

s no

fue

ron

efec

tivas

en

lo a

bsol

uto

para

elim

irta

r el

con

trab

ando

de

escl

avos

neg

ros

en la

s co

loni

as; p

or e

l con

trar

io, h

icie

ron

muc

ho m

as c

osto

so e

inef

icie

nte

el tr

ansp

orte

de

escl

avos

al o

blig

ar a

t com

erci

o tr

iang

ular

via

Sev

illa,

mie

ntra

s lo

ses

clav

ista

s cl

ande

stin

os lo

s tr

ansp

orta

ban

dire

ctam

ente

des

-de

su

fuen

te.

La

trat

a de

esc

lavo

s en

el p

erio

do c

olon

ial e

stuv

o or

gani

-za

da p

or n

acio

nes

euro

peas

que

se

disp

utar

on e

l mon

opol

iode

l com

erci

o de

esc

lavo

s y

su in

trod

ucci

on a

las

colo

nias

amer

ican

as. C

omo

cons

ecue

ncia

de

las

pose

sion

es q

ue lo

spo

rtug

uese

s ob

tuvi

eron

en

las

cost

as d

e A

fric

a, e

stos

al-

canz

aron

una

pos

ici6

n do

min

ante

en

el c

omer

cio

de e

scla

-

4 A

guir

re B

eltr

an, o

p. c

it., p

. 25.

5 ib

id.,

pp. 2

5-28

; AG

N R

eale

s C

edill

as, v

ol. 6

2, le

g. 1

6, E

nri-

quet

a V

ila V

ilar

"Los

asi

ento

s po

rtug

uese

s y

el c

ontr

aban

do d

ene

gros

". E

n A

nuar

io d

e es

tudi

os. a

mer

ican

os 3

0, S

evill

a 19

74.

6 A

guir

re B

eltr

in, o

p. c

it., p

p. 2

8-29

.27

Page 19: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

16 vos

cond

ucid

os a

l Nue

vo M

undo

ent

re 1

580

y 16

40. D

uran

-te

est

a ep

oca

la C

oron

a es

patio

la d

epen

di6

prin

cipa

hnen

tede

ello

s pa

ra p

rove

er a

sus

pos

esio

nes

amer

ican

s de

escl

a-vo

s af

rica

nos.

Des

pues

de

1640

otr

os p

aise

s eu

rope

oob-

tuvi

eron

fac

torf

as e

scla

vist

as e

n A

fric

a. H

olan

datu

vo f

ac-

torf

as e

n C

abo

Ver

de, I

ngla

terr

aen

Gam

bia,

y F

ranc

ia e

nSe

nega

l y D

ahom

ey. D

esde

sus

nue

vas

pose

sion

es a

fric

anas

,H

olan

da, F

ranc

ia e

Ing

late

rra

empe

zaro

na

envi

ar e

scla

vos

ala

s co

loni

as e

span

olas

en

Am

eric

a. E

stas

nuev

as f

uent

es d

ees

clav

os r

eduj

eron

la im

port

anci

a de

l mon

opol

io p

ortu

gues

en e

l com

erci

o de

esc

lavo

s.?

En

los

prim

eros

afl

os d

el s

iglo

XV

III

el tr

ific

O p

ortu

gues

fue

reem

plaz

ado

por

Hol

anda

y F

ranc

iaqu

e ju

nto

con

In-

glat

erra

se

disp

utab

an e

l mon

opol

io.8

La,

Rea

l Com

paili

ade

Gui

nea

en F

ranc

ia o

btuv

o la

con

cesi

onpa

ra in

trod

ucir

4,70

0 ne

gros

anu

ales

por

un

peri

od()

de

diez

ano

s.L

a co

m-

panf

a nq

tuvo

exi

to, y

deb

ido

a pr

oble

mas

de

abas

teci

mie

n-to

en

sus

fact

orfa

s de

Afr

ica,

no

pudo

pro

porc

iona

r el

mi-

mer

o su

fici

ente

de

escl

avos

que

las

colo

nias

dem

anda

ban.

9L

a gu

erra

de

suce

sion

esp

ario

la e

ntre

Ing

late

rra

y Fr

anci

ate

rmin

o co

n el

trat

ado

de U

trec

ht e

n 17

13. U

no d

e lo

sac

uerd

os d

e es

te tr

atad

o co

nced

i6 e

l asi

ento

de

escl

avos

en-

tre

Esp

ana

y-A

mer

ica

a lo

s in

gles

es, q

ue c

onta

ban

con

una

flot

a y

vari

as f

acto

rias

en

Afr

ica.

10 E

l tra

tado

, ade

mas

dede

spla

zar

al m

onop

olio

esc

lavi

sta

fran

ca, p

enni

tiO la

Mas

i-va

intr

oduc

tion

de m

erca

derf

as in

gles

as a

las

colo

nias

de

Esp

ana

en A

mer

ica.

Con

est

e as

ient

o, la

Rea

l Com

pani

ase

com

prom

etfa

a in

trod

ucir

en

las

colo

nias

am

eric

ans

144,

000

negr

os e

n 30

arm

s, u

n pr

omed

io d

e 4,

800

anua

les,

que

se in

trod

ucir

fan

at p

reci

o qu

e la

com

panf

a fi

jara

con-

veni

ente

. Est

e co

ntra

to f

avor

ecio

eno

rmem

ente

a la

Cor

ona

Ingl

esa,

ya

que

se f

irm

() a

con

ditio

n de

par

ticip

arco

mo

ac-

7 A

guir

re B

eltr

in, o

p. c

it., p

. 53.

; Enr

ique

ta V

ila V

iler

His

pa-

noam

eric

a y

el c

omer

cio

de e

scla

vos,

los

asie

ntos

port

ugue

ses

1595

-16

40, S

evill

a 19

77.

8 M

ella

fe, o

p. c

it., p

p. 5

2-59

.9

Edu

ardo

Arc

ila F

eria

s, R

efor

mas

eco

nom

kas

del s

fglo

XV

IIi

en N

ueva

Esp

ea, 2

vol

s. (

Mex

ico:

Sec

reta

ria

de E

duca

tion

Piib

lica,

1974

, Sep

sete

ntas

117

), t.

1, p

. 52.

to M

ella

fe, o

p. c

it., p

. 61.

28

17

cion

ista

de

la m

ism

a co

mpa

nia,

junt

o co

n la

Cor

ona

Esp

a-no

la, p

onie

ndo

cada

una

, una

cua

rta

part

e de

l cap

ital i

ni-

cial

. Esp

ana

esta

ba e

n de

sven

taja

, ya

que

al n

o te

ner

capi

tal

se v

io o

blig

ada

a re

cibi

r un

pre

stam

o de

Ing

late

rra

al o

cho

por

cien

to d

e in

tere

s."

Ingl

ater

ra, a

dem

as d

el m

onop

olio

esc

la v

ista

obt

uvo

li-ce

ncia

par

a in

trod

ucir

a V

erac

ruz,

Car

tage

na y

Por

tobe

lloun

nav

fo c

on 5

00 to

nela

das

de m

erca

deri

as ta

nto

ingl

esas

com

o de

sus

col

onia

s, to

que

sig

nifi

c6 u

n de

spla

zam

ient

ode

los

mer

cado

s es

pano

les

que

se v

iero

n pr

ofun

dam

ente

afec

tado

s.12

Al p

oco

tiem

po n

o er

a un

nav

io e

l que

lleg

a-ba

anu

alm

ente

, sin

o qu

e cl

ande

stin

amen

te s

e in

trod

uc f

anva

rios

. Dur

ante

el t

iem

po q

ue la

com

panf

a op

er6

fue

clar

oqu

e go

z6 d

e pr

ivile

gios

, y q

ue in

trod

ujo

par

med

io d

el c

on-

trab

ando

gra

ndes

can

tidad

es d

e m

erca

derf

as. L

a C

oron

a E

s-pa

nola

est

aba

en d

euda

con

los

ingl

eses

y le

s ot

orga

ba f

acili

-da

des

para

el d

esar

rollo

de

su c

omer

cio.

En

1721

les

conc

e-di

6 un

a lic

enci

a pa

ra in

tern

arse

libr

emen

te a

todo

el t

eal-

tori

o de

la N

ueva

Esp

ana

con

liber

tad

pala

pod

er v

ende

rsu

s m

erca

ncfa

s. L

os c

omer

cian

tes

de la

ciu

dad

de M

exic

o se

vier

on m

uy a

larm

ados

ant

e es

ta c

once

sion

,al

ver

clu

e lo

sin

gles

es g

anab

an c

ada

vez

mas

pod

er in

tem

ando

se e

ntie

rra

firm

e. E

l Vir

rey

reci

bio

quej

as d

el C

onsu

lado

de

Me-

xico

, y a

su

vez

prot

est(

) an

te e

l Con

sejo

de

Indi

as, s

in e

m-

barg

o, n

o se

pud

o po

ner

fm a

las

arbi

trar

ieda

des

de lo

s in

-gl

eses

. Ello

s se

val

ian

de a

rtim

anas

cua

ndo

intr

oduc

ian

alm

erca

do lo

s es

clav

os; e

n lu

gar

de h

acer

lo e

n un

a so

la e

m-

barc

.aci

on to

hac

ian

en v

aria

s, p

udie

ndo

intr

oduc

ir a

sf m

asm

erca

derf

as, q

ue a

lega

ban

ser

alim

ento

s de

los

escl

avos

. La

met

ropo

li tu

vo n

otic

ias

de e

ste

cont

raba

nd:.

e in

tent

() f

re-

narl

o va

rias

vec

es. E

n 17

33 m

andd

inst

ruct

ions

al V

irre

ypa

rs q

ue v

igila

ran

a lo

s bu

ques

ingl

eses

en

rela

tion

a su

car

-ga

, la

cual

deb

erfa

ser

de

un n

egro

por

cad

a to

nela

da d

e bu

-qu

e y

este

no

debe

ria

pasa

r de

mas

de

100

tone

lada

s. L

osin

gles

es s

obom

aban

a la

s au

tori

dade

s de

los

puer

tos

burl

an-

do a

sf la

vig

ilanc

ia. E

l con

veni

o qu

e ha

bia

firm

ado

Esp

ana

le r

esul

taba

una

gra

n ca

rga.

Por

una

par

te te

nfa

el p

eso

de

11A

rcila

Fer

ias,

op.

cit.

, p. 5

7.12

Agu

irre

Bel

trin

, op.

cit.

, p.7

7 ; M

ella

fe, o

p. c

it., p

. 62.

;

29

Page 20: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

18 los

com

erci

ante

s es

paB

oles

y a

mer

ican

os, q

ue lo

'pre

sion

a-ba

n, y

por

el o

tro

la d

euda

con

Ing

late

rra

que

inut

ilmen

tetr

atab

a de

sac

udir

se. I

ngla

terr

a, a

su

vez,

se

apro

yech

aba

ca-

da v

ez m

ds; n

o so

lo s

e lim

itaba

a g

ozar

de

sus

dere

chos

, sin

oqu

e ab

usab

a de

ello

s, lo

que

cre

o un

a co

nsta

nte

pugn

a qu

ete

rmin

6 co

n el

em

pleo

de

las

arm

as, p

onie

ndo

fin

lega

lmen

-te

al a

sien

to e

n 17

39' 3

A m

edid

a qu

e lo

s as

entis

tas

port

ugue

ses

fuer

on d

espl

aza-

dos

de la

heg

emon

ia d

e la

trat

a, y

que

hol

ande

ses,

fra

nce-

ses,

ingl

eses

em

peza

ron

a do

min

ar e

l neg

ocio

del t

rdfi

co h

u-m

ano,

se

puso

fin

al c

omer

cio

tria

ngul

ar E

urop

a-A

fric

a-A

mer

ica,

en

base

al c

rite

rio

de f

isca

lizar

rig

idam

ente

las

yent

as d

e es

clav

os. C

omo

hem

os v

isto

la v

igila

ncia

bur

ocra

-tic

a es

pafi

ola

nunc

a lo

gro

ser

efic

ient

e y

el c

ontr

aban

do d

ene

gros

fue

una

con

stan

te f

uent

e de

esc

lavo

s pa

raN

ueva

Es-

pana

en

part

icul

ar, y

par

a A

mer

ica

en g

ener

al. U

na v

ez q

ueel

pod

erio

eco

nom

ic°

ingl

es c

ontr

ol()

en

defm

itiva

el c

o-m

erci

o es

clav

ista

, lo

que

se v

a a

prod

ucir

es

un a

bast

eci-

mie

nto

de m

ano

de o

bra

a pa

rtir

de

los

dep6

sito

s de

esc

la-

vos

que

se e

ncon

trab

an s

ituad

os e

n la

s di

vers

asis

las

del C

a-ri

be. D

e es

ta m

aner

a se

red

ucir

i sen

sibl

emen

te e

l ing

reso

de e

scla

vos

boza

les

al c

ontin

ente

y s

e in

crem

enta

ra e

l flu

jode

esc

lavo

s cr

iollo

s de

l Car

ibe.

Des

pues

de

1740

, al t

erm

inar

el c

ontr

ato

ingl

es, s

e va

n a

dar

nuev

os a

sien

tos,

per

o cu

ya im

-po

rtan

cia

cuan

titat

iva

sera

men

or. A

dem

as, e

l pue

rto

deV

erac

ruz

qued

ara

tem

pora

lmen

te e

xclu

ido

com

o pu

nto

dein

gres

o, a

brie

ndos

e en

cam

bio

la e

ntra

da p

or C

ampe

che.

Los

ase

ntis

tas

M. d

e U

riar

te, m

erca

der

de C

adiz

, en

1760

;y

Agu

irre

y A

rist

egui

en

1772

, ser

ail a

lgun

os d

elo

s pr

ovee

-do

res

para

fin

ales

del

sig

lo X

VII

I. S

in e

mba

rgo,

est

os n

otu

vier

on u

n im

pact

° co

nsid

erab

le e

n la

reg

ion

vera

cruz

ana

ya q

ue lo

s re

gist

ros

mue

stra

n un

a co

nsta

nte

decl

inac

ion

enla

s ci

fras

de

escl

avos

impo

rtad

os in

clui

dos

crio

llos

del

Car

ibe

traf

icad

os e

n la

zon

a.

VE

RA

CR

UZ

Y E

L T

EM

PRA

NO

ESC

LA

VIS

MO

Ver

acru

z, c

omo

puer

ta d

e en

trad

a de

la c

onqu

ista

se

con-

virt

iO ta

mbi

en e

n el

luga

r de

lleg

ada

y di

sper

sion

de

los

es-

13 A

rcila

Far

ias,

op.

cit.

, pp.

60-

64.

30

19

clav

os a

fric

anos

por

nue

stra

tier

ra. A

unqu

e co

n el

pas

ode

ltie

mpo

Mim

eo y

Cam

pech

e ta

mbi

en ll

egar

on a

ser

puer

tos

"leg

ales

" de

arr

ibaz

on d

e es

clav

os; e

l pue

rto

deV

erac

ruz

fue

con

muc

ho e

l pri

ncip

al p

unto

de

a.cc

eso

ana

ves

de la

hist

oria

de

la tr

ata

novo

hisp

ana.

A e

scas

os a

rios

de la

con

-qu

ista

ya

exis

tia u

n fl

ujo

cons

tant

e de

esc

lavo

sde

dica

dos

a la

b or

es p

rodu

ctiv

as, t

raba

jos

duro

s y

redi

tuab

les;

a d

if-

fere

ncia

de

los

prim

eros

neg

ros

que

en p

oco

ntim

ero

Ileg

a-

ron

com

o es

clav

os d

omes

ticos

de lo

s se

nore

s de

la e

spad

a.Pa

ra 1

531

Hem

an C

orte

s er

a du

eno

de in

geni

os a

zuca

rero

squ

e ex

port

aban

azu

car

blan

ca y

fina

a P

eru

por

el p

uert

ode

Aca

pulc

o y

a E

spaf

ia p

or e

l de

Ver

acru

z.'4

La

pobl

aciO

n de

esc

lavo

s af

rica

nos

en lo

que

hoy

es

el

esta

do d

e V

erac

ruz

crec

iti a

un

ritm

o so

sten

ido.

Ade

mas

de

un in

geni

o en

Ori

zaba

, par

am

itad

del s

iglo

XV

I fu

ncio

na-

ban

otro

s ce

ntro

s fa

bric

ador

es d

e du

ke d

edi

vers

a m

agni

-tu

d."

Fue

esa

tem

pran

a ex

pans

ion

azuc

arer

a la

que

ocas

io-

n6 q

ue, d

el f

lujo

de

escl

avos

que

cir

cula

ban

deV

erac

ruz

aM

exic

o, s

e qu

edar

a en

terr

itori

o ve

racn

izan

o un

a pa

rte

con-

side

rabl

e de

ello

s. A

l fin

aliz

ar e

l sig

lo, X

alap

a,O

riza

ba y

el

puer

to d

e V

erac

ruz,

fun

cion

aban

com

o ce

ntro

sre

gion

ales

de tr

ata

o ye

nta

de e

scla

vos,

ade

mas

de

abso

rber

man

ode

obra

esc

lava

en

sus

prop

ias

activ

idad

es.1

6 A

lgo

que

nos

mue

stra

la e

xten

sion

e im

port

anci

a qu

eha

bia

alca

nzad

o el

trab

ajo

negr

o es

que

med

io s

iglo

des

pues

de

laco

nqui

sta,

exis

te e

vide

ncia

de

pres

enci

a ci

mar

rona

. en

luga

res

com

oA

l-

vara

do, T

lalis

coya

n, T

laco

talp

an, Z

ongo

lica,

Rin

cona

da,

14 W

ard

Bar

rett,

Sug

ar H

acie

nda

of th

e M

arqu

eses

del

Val

le,

(Min

neap

olis

: Uni

vers

ity o

f C

alif

orni

a Pr

es3,

197

0), p

.23

. Ver

sion

cast

ella

na. L

a ha

cien

da a

zuca

rera

del

Mar

ques

ado

del V

alle

(153

5-19

10),

sig

lo X

XI,

Mex

ico

1977

.15

Ger

ald(

) C

ardo

so D

a Si

lva,

Neg

ro s

lave

ry in

the

suga

rpla

nta-

tions

of

Ver

acru

z an

d Pe

rnan

buco

155

0-16

80, (

Ann

Arb

onM

ichi

-

gan,

197

9) p

. 33.

16 S

obre

pob

laci

on e

scla

va e

n X

alap

a y

Ori

zaba

,ve

rse:

Pat

rick

Jam

es C

arro

ll, "

Mex

ican

soc

iety

in tr

ansi

tion:

the

blac

ks in

Ver

a-cr

uz, 1

750-

1830

", te

sis

doct

oral

(A

ustin

:U

nive

rsity

of

Tex

as,

1975

). V

ease

tam

bien

el e

stud

io d

e M

igue

l Gar

cia

"Tra

bajo

escl

avo

en e

l cam

po: O

riza

ba, X

alap

a y

Cor

doba

, sig

lo X

VII

". T

raba

jom

e-

cano

gref

ico

de te

sis

de m

aest

ria,

UN

AM

, 198

6.

31

Page 21: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

20 Hua

tusc

o, O

riza

ba, M

edel

lin y

en

el v

alle

en

dond

e de

spue

sse

asi

enta

la V

illa

de C

ordo

ba.'

7L

a re

laci

on d

el O

bisp

o de

Tla

xcal

a, F

ray

Alo

nso

Mot

ay

Esc

obar

esc

rita

en

1609

, men

cion

a tr

apic

hes

cerc

a de

lo q

uean

os d

espu

es f

ue la

juri

sdic

cion

de

Cor

doba

: en

San

Juan

Cos

com

atep

ec, V

enta

de

Zac

atep

ec, (

quiz

as d

espu

es h

acie

n-da

San

Jua

n B

autis

ta Z

acat

epec

). E

n T

lalix

coya

n, h

aym

en-

d& a

una

cof

radi

a fu

ndad

a po

r ne

gros

y m

ulat

os. E

n la

Nue

va V

erac

ruz,

abu

dint

e pr

esen

cia

de e

scla

vos

y ne

gros

fi-

bres

, y e

n la

Ant

igua

: "la

may

or g

ente

que

hay

aqu

i son

ne-

gros

fib

res"

. Hab

fa tr

apic

hes

en M

isan

tla, T

lapa

coya

n, C

hi-

cont

epec

, Ori

zaba

y X

alap

a, y

pob

laci

On

escl

ava,

ade

rnis

de

los

luga

res

ya c

itado

s en

: Eca

tepe

c, C

uauh

toch

co,

Punt

ade

Nau

tla, T

amia

hua,

Tem

apac

he, C

hico

ntep

ecy

Mat

lala

n,y

en T

laco

talp

an y

Alv

arad

o.18

Par

a 16

46, V

erac

ruz

teni

ade

och

o a

diez

mil

escl

avos

, cin

co m

il tr

abaj

ando

en e

l pue

r-to

com

o es

tibad

ores

y tr

es m

il en

el a

rea

rura

len

la p

rodu

c-ci

on a

zuca

rera

.'9

CO

RD

OB

A Y

LA

DE

MA

ND

A D

E E

SCL

AV

OS

Cor

doba

pre

sent

a de

sde

el in

icio

car

acte

rist

icas

que

defi

ni-

ran

el p

erfi

l de

la e

scla

vitu

d en

su

juri

sdic

cion

. En

prim

erte

rmin

o lo

tard

lo d

e su

fun

daci

on. L

a re

gion

en la

que

has

tael

sig

lo X

VII

se

fund

o la

Vill

a, p

erte

neci

O a

l par

tido

de S

an-

tiago

Hua

tusc

o; e

n la

epo

ca p

reoo

lom

bina

fue

una

zona

in-

17Se

Ila

man

cim

arro

nes

los

escl

avos

que

hui

an d

e la

s ha

cien

das

o de

sus

am

os: V

ease

, Agu

irre

Bel

trin

, op.

cit.

, p. 2

07; J

osep

h A

nto-

nio

Rod

rigu

ez y

Val

ero,

Car

tilla

his

tori

ca y

sag

rada

, des

crip

cion

dela

vill

a de

CO

rdob

a, 1

759,

Pr

(Slo

g° d

e L

eona

rdo

Pasq

uel,

(Mex

ico:

edito

rial

Citl

alte

petl,

col

ecci

On

Sum

a V

erac

ruza

na, 1

964)

,p.

2; E

n-ri

que

Her

rera

Mor

eno,

El c

anto

n de

Cor

doba

, 2 v

ols.

, (M

exic

o:ed

itori

al C

itlal

tepe

tl, C

olec

ciO

n Su

ma

Ver

acru

zana

, 195

9),

t.I,

p.

88; O

ctav

iano

Cor

ro, L

os c

imar

rone

s en

Ver

acru

zy

la f

unda

cion

de A

map

a, (

Mex

ico,

Ver

acru

z: I

mpr

enta

Com

erci

al, 1

951)

,p.

9.

18Fr

ay A

lons

o M

ota

y E

scab

ar, M

emor

ias

del O

bisp

ado

deT

laxc

ala

(160

9-16

20).

Secr

etar

ia d

e E

duca

ciO

n PO

blic

a, M

exic

o19

45; G

onza

lo A

guir

re B

eltr

in. P

obla

dore

s de

l Pap

aloa

pan,

Bio

gra-

fia

de u

na h

oya.

(M

exic

o, P

re-e

dici

On

mim

eogr

afia

da n

um. 1

9 de

lIn

stitu

te N

acio

nal I

ndig

enis

ta, 1

956)

. p. 5

8.19

Dav

id D

. Dav

idso

n, "

Neg

ro s

lave

con

trol

and

res

ista

nce

inco

loni

al M

exic

o, 1

519-

1650

", H

.A.H

.R.,

vol.

46,

pp. 2

35-2

55.

21

dige

na c

onsi

dera

ble,

inte

grad

a po

r se

is e

stad

os n

ahua

s:C

uauh

toch

co, I

ztec

oyan

, Teo

hzal

tz a

patla

n, T

latc

htel

co,

Tot

olla

n y

Tuc

hzon

co; c

on u

na p

obla

ciO

n co

nstit

uida

por

20P0

0 ca

sas

solo

en

Tla

tcht

elco

. En

1521

la z

ona

fue

so-

met

ida

por

trop

as d

el c

onqu

ista

dor

Gon

zalo

de

Sand

oval

.E

n re

com

pens

a po

r su

s se

rvic

ios

al m

y se

le o

torg

aron

tie-

rras

e in

dios

al c

onqu

ista

dor

Juan

Lop

ez d

e X

imen

a, v

eci-

no d

e V

erac

ruz;

la p

obla

cion

indi

ge:n

a se

red

ujo

dras

tica-

men

te.2

° E

ste

fue

otro

fac

tor

que

impu

lsO

al u

se d

e es

cla-

vos;

en

1570

se

delim

itO la

juri

sdic

cion

de

Hua

tusc

o, f

un-

dada

sob

re lo

s es

tado

s de

Cua

uhto

chco

e I

ztec

oyan

con

una

pobl

aciO

n de

1,4

00 tr

ibut

ario

s. E

n 16

26, p

ocos

ari

os d

es-

pues

de

la f

unda

cion

de

la v

illa

de C

ordo

ba, i

nteg

rada

den

-tr

o de

l par

tido

de H

uatu

sco,

la p

obla

ciO

n in

dfge

na e

ra s

o-la

men

te d

e 44

0 tr

ibU

tari

os.2

1E

n te

rcer

term

ino,

el h

echo

de

que

la f

unda

cion

mis

ma

de C

ordo

ba o

bede

cio

por

lo m

enos

en

part

e a:

"...

los

agri

-cu

ltore

s de

Hua

tusc

o qu

e te

mia

n qu

e su

s pr

oduc

tos

que

en-

viab

an a

Ver

acru

z, f

uera

n at

acad

os p

or b

anda

s de

neg

ros

cim

arro

nes

esca

pado

s de

las

finc

as y

que

mer

odea

ban

el C

a-m

ino

de O

riza

ba y

Ver

acru

z. .

."22

Un

Ilan

o ro

dead

o de

mon

tes

era

un a

mbi

ente

idea

l par

a qu

e lo

s ne

gros

for

mar

ansu

s pa

lenq

ues.

23 L

os e

scla

vos

huid

os J

e di

fere

ntes

par

tes

segu

arec

iero

n en

est

e lu

gar

(des

pues

juri

sdic

cion

de

Cor

doba

),en

don

de e

ra f

acil

asal

tar

a la

ani

eria

que

car

gada

de

mer

-ca

ncfa

s se

din

g& h

acia

o d

esde

Ver

acru

z. L

as p

erso

nas

afec

-ta

das

del p

artid

o de

Hua

tusc

o so

licita

ron

una

Rea

l Ced

ula,

med

iant

e la

que

se

les

otor

go li

cenc

ia p

ara

que

30 v

ecin

osde

Hua

tusc

o fu

ndar

an la

Vill

a de

Cor

doba

: ".

para

que

se p

ueda

tene

r vi

gila

ncia

de

los

abus

os d

e lo

s ne

gros

. . .'

,24

20Pe

ter

Ger

hard

, A g

uide

to th

e H

isto

rica

l Geo

grap

hy o

f N

ewSp

ain

(Cam

brid

ge, E

ngla

nd: U

nive

rsity

of

Cam

brid

ge P

ress

, 197

2),

p. 8

4. 21 I

bid.

, p. 8

3.22

La

Vill

a de

Cor

doba

se

fund

a en

].6

18. A

rchi

vo M

unic

ipal

de C

Ord

oba,

Ver

., V

ol. 5

(en

ade

lant

e se

cita

A.M

.C.)

; Rod

rigu

ez y

Val

ero,

op.

cit.

, pp.

2-6

; Her

rera

op.

cit.

, pp.

99-

105.

23Pa

lenq

ue: l

ugar

ale

jado

en

dond

e se

con

cent

raba

n lo

s ci

ma-

rron

es.

24A

.M.C

., V

ol. 2

, sin

fol

ear;

Rod

rigu

ez y

Val

ero,

op.

cit.

. 2-6

;H

erre

ra, o

p. c

it. p

p. 9

9-16

5. E

xist

e un

a co

nfus

ion

entr

e Sa

ntia

go y

3 2

BE

ST C

OPY

AV

AIL

AB

LE

3 3

Page 22: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

22

Ade

rnas

de

los

mot

ivos

adu

cido

s de

vig

ilanc

ia y

pun

icio

na

los

cim

arro

nes

es d

e so

pesa

r en

que

med

ida

la f

unda

cion

de la

Vill

a ob

edec

iO a

la e

xpan

sion

eco

norn

ica

de lo

s hu

a-tu

sque

nos,

qui

enes

no

podi

an v

er d

esin

tere

sada

men

te la

sfe

rtile

s tie

rras

que

col

inda

ban

con

su a

sent

amie

nto.

No

esta

de m

as s

elia

lar

que

Ia R

eal C

edul

a de

fun

daci

on d

e la

Vill

aco

nced

la p

ago

de r

esca

te p

or c

ada

cim

arro

n ap

rehe

ndid

o,lo

cua

l fue

un

estI

mul

o ex

tra.

El d

esar

rollo

agr

icol

a de

la V

illa

se in

iciO

de

inm

edia

to.

A lo

s pe

quet

ios

ranc

hos

gana

dero

s y

mai

cero

s, s

e su

mar

onaq

uello

s de

dica

dos

a la

pro

ducc

iOn

de f

ruta

s, lo

s cu

ales

con

-ta

ban

con

la r

elat

iva

cerc

anfa

de

ciud

ades

com

o Pu

ebla

para

ven

der

sus

prod

ucto

s. A

par

tir d

e 16

40 s

e em

peza

ron

a co

nced

er m

erce

des

real

es p

ara

la f

unda

cion

de

trap

iche

s;pa

rece

ser

que

la p

rim

era

fue

conc

edid

a a

Jose

ph V

aler

opa

ra o

pera

r en

el t

rapi

che

Nue

stra

Sen

ora

de G

uada

lupe

.25

De

la in

form

aciO

n co

ncen

trad

a en

el A

rchi

vo N

otar

ial d

eC

ordo

ba s

urge

la c

erte

za d

e qu

e la

s gr

ande

r ha

cien

das

azu-

care

ras

de la

loca

lidad

no

se c

onfo

rmar

on c

omo

tale

s si

nopa

sta

los

ultim

os a

fros

del

sig

lo X

VII

y la

pri

mer

a de

cada

del s

iglo

XV

III.

Sin

em

barg

o, e

s m

enes

ter

adn

prof

undi

zar

en e

l est

udio

del

des

arro

llo e

cono

mic

° co

rdob

es d

uran

te e

lsi

glo

XV

II.

Lo

tard

io d

e la

fun

daci

on d

e la

Vill

a, la

nut

rida

pre

sen-

cia

de c

imar

rone

s en

el a

rea,

la e

scas

ez d

e po

blac

ion

indf

-ge

na, l

as e

xcel

ente

s co

ndic

ione

s ed

olog

icas

, y e

l com

por-

tam

ient

o de

la d

eman

da y

pre

cio

del a

ztic

ar. e

n el

per

iod°

,fu

eron

fac

tore

s, e

ntre

otr

os, q

ue d

eter

rnin

aron

a C

ordo

ba

San

Ant

onio

Hua

tusc

o qu

e vi

ene

desd

e la

exp

licac

iOn

quee

n la

Car

-til

la H

istO

rica

se

hace

de

la f

unda

ciO

n de

Cor

doba

. Es

muy

pos

ible

que

los

fund

ador

es d

e la

Vill

a de

Cor

doba

hay

an s

ido

los

habi

tant

esde

l cor

regi

mie

nto

de S

antia

go H

uatu

sco

que

com

pren

dia

desd

e lu

e-go

al p

uebl

o de

San

Ant

onio

Hua

tusc

o.25

Fer

nand

o de

San

dova

l.La

indu

stria

l azu

care

ra e

n N

ueva

Es-

pana

,M

exic

o, I

nstit

ute

de H

isto

ria

1951

. p. 8

4. E

sta

haci

enda

de

D.,J

uan

Gar

cia

Val

ero

Ia e

ncon

tram

os e

n 16

90 p

rodu

cien

do 9

,663

pane

s de

azt

icar

, Arc

hivo

Not

aria

l CO

rdob

a, V

er. (

de a

qui e

n ad

elan

-te

cita

do A

NC

) al

to 1

740

foja

s su

elta

s co

rres

pond

ient

es a

169

0;ve

ase

tam

bien

Mig

uel G

arci

a qu

ien

hace

ref

eren

da a

los

trap

ichi

-llo

s de

man

o y

de h

acer

pan

da e

n C

ordo

ba a

ntes

de

1690

, op.

cit.

,ca

p. I

I.

23

com

o un

em

erge

nte

cent

ro a

zuca

rero

al f

ural

izar

el s

iglo

XV

II. C

omo

la e

xplo

taci

on d

e la

caf

ia y

laes

clav

itud

fuer

on

un b

inom

io c

onst

ante

en

la C

olon

ia, e

s ta

mbi

en e

n es

e pe

-ri

odo

conc

reto

en

el q

ue C

ordo

ba s

urgi

O c

omo

unpu

nto

impo

rtan

te e

n la

adq

uisi

ciO

n de

esc

lavo

s,ad

emas

de

func

io-

nar

desp

ues

com

o ce

ntro

regi

onal

del

cc

mer

cio

escl

aris

ta.

A d

ifer

enci

a de

otr

os lu

gare

s de

la N

ueva

Esp

ana

en g

e-ne

ral,

y de

Ver

acru

z en

esp

ecia

l, en

don

de la

com

pra

de e

s-

clav

os a

fric

anos

fue

un

proc

eso

que

tuvo

su

auge

en

los

pri-

mer

os a

fios

del

sig

lo X

VII

,las

hac

iend

as a

zuca

rera

s co

rdo-

besa

s co

nfor

mar

on s

u es

clav

onfa

cas

i un

sigl

o m

as ta

rde.

De

la m

ism

a fo

rma,

mie

ntra

s in

geni

os y

trap

iche

s de

otr

aszo

nas

vivi

an u

n pe

riod

o de

clin

ante

,lo

s lo

caliz

ados

en

Cor

-do

ba e

xper

imen

taro

n a

prin

cipi

os d

el X

VII

I un

ade

cidi

dafa

se d

e ex

pans

ion.

Es

a pa

rtir

de

esta

situ

acio

n qu

e en

foca

-

mos

nue

stro

est

udio

de

la e

scla

vitu

d en

la r

egio

n.

LA

S FU

EN

TE

S Y

EL

EST

UD

IO D

E P

RO

CE

DE

NC

IA

Div

erso

s es

tudi

os a

fro

.am

eric

anos

pri

vile

gfan

en

dife

rent

esfo

rmas

el t

ema

de la

pro

cede

ncia

de

los

escl

avos

.L

a im

por-

tanc

ia d

el tO

pico

res

alta

a s

impl

e vi

sta:

del c

onoc

imie

nto

deta

llado

ref

eren

te a

l lug

ar d

e or

igen

de

lapo

blac

ion

escl

a-

va s

e de

spre

nder

fa u

na a

decu

ada

valo

raci

On

de la

con

trib

u-ci

on r

acia

l y c

ultu

ral q

ue la

s di

fere

ntes

naci

ones

afr

ican

as

apor

taro

n a

nues

tras

act

uale

sso

cied

ades

mes

tizas

. Par

a el

caso

de

Cor

doba

, res

ulta

prac

ticam

ente

impo

sibl

e re

cons

-tr

uir

con

prec

isio

n el

ori

gen

de lo

s es

clav

os q

uefu

eron

ase

n-

tado

s en

la z

ona.

Ade

rnas

de

lo f

ragm

enta

rio

de la

doc

u-m

enta

ciO

n ob

teni

da, e

s co

nven

ient

e rn

enci

onar

obst

acul

osqu

e no

s pr

esen

t= la

s fu

ente

s en

si m

ism

as. S

i el d

ocum

ento

a an

aliz

ar, p

or e

jem

plo,

es

una

cart

a de

yen

ta d

e un

esc

lavo

reci

en im

port

ado,

enc

ontr

amos

que

mie

ntra

s nu

nca

falta

info

nnac

ion

en to

rno

al f

acto

r o

com

pafi

fa q

uelo

hab

fain

gres

ado,

en

lo q

ue s

e re

fier

e al

esc

lavo

mis

mo

solo

se

men

cion

a ge

neri

carn

ente

su

proc

eden

cia

afri

cana

: esc

lavo

boza

1.26

Por

otr

a pa

rte,

si e

l doc

umen

to q

ue te

nem

osfr

en-

26 S

e le

den

omin

aba

boza

l al e

scla

vo tr

aido

dir

ecta

men

te d

eA

fric

a. F

erna

ndo

Ort

iz n

os il

ustr

a so

bre

este

tem

a. F

erna

ndo

Or-

3 4

BE

ST

CO

PY

AV

AIL

AB

LE35

Page 23: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

36

24 to a

si,

es u

n av

aldo

de

prop

ieda

d, y

el o

los

escl

avos

no

po-

seia

n al

guna

caf

ific

acio

n te

cnic

a es

peci

al, s

i sue

le a

pare

cer

la n

aci6

n o

proc

eden

cia,

aun

que

el a

sent

amie

nto

del d

ato

qued

aba

a la

con

side

ratio

n su

bjet

iva

del e

scri

bano

.el

docu

men

to e

s un

a re

vent

a y

el e

scla

vo p

osei

a al

grin

ofi

cio,

por

lo g

ener

al n

o ap

arec

en d

atos

ret

eren

tes

a "c

asta

" u

orig

en,2

7 lim

itand

ose

a ju

stif

icar

un

may

or v

alor

por

lapi

eza

en b

ase

a es

peci

fica

r su

ofi

cio.

Por

dlti

mo,

si l

o qu

ere

visa

mos

son

doc

umen

tos

de a

lgtin

ace

rvo

parr

oqui

al, v

a-m

os a

enc

ontr

ar in

form

atio

n qu

e en

fatiz

a la

cas

ta y

el c

olor

del i

ndiv

iduo

. Est

o es

asi

deb

ido

a la

rig

idez

de

una

soci

e-da

d ce

rrad

a en

la c

ual l

a de

rmic

ion

raci

al e

n el

reg

istr

o ju

ga-

ba e

l im

port

ante

pap

el d

e as

igna

r al

indi

vidu

o un

com

part

i-m

ient

o so

cial

det

erm

inad

o. A

l pas

o de

l tie

mpo

, cua

ndo

elpr

oces

o de

mes

tizaj

e er

osio

n la

s ba

ses

de la

soc

ieda

d de

cast

as, e

l "pa

se d

e co

lor"

se

bas6

pri

ncip

alm

ente

en

esto

sre

gist

ros

parr

oqui

ales

.28

Es

impo

rtan

te s

efia

lar

esto

, ya

que

nos

rern

ite a

una

de

las

limita

cion

es in

trin

seca

s de

las

fuen

tes

para

el e

stud

io d

ela

pro

cede

ncia

. Est

o es

que

el e

scri

bano

o c

ura

aplic

aba

enba

se a

su

perc

epci

6n y

exp

erie

ncia

una

cla

sifi

caci

on d

eter

-m

inad

a de

mez

cla,

que

pod

ia o

no

tene

r co

rres

pond

enci

aco

n la

rea

lidad

. Est

e su

bjet

ivis

mo

de la

fue

nte

debe

ra s

erso

pesa

do p

or e

l inv

estig

ador

ant

es d

e em

itir

cual

quie

r ju

icio

en to

mo

a la

com

posi

ciO

n ra

cial

y d

emog

rafi

ca e

n un

esp

a-ci

o de

term

inad

o.D

ada

la p

rict

ica

impo

sibi

lidad

de

cono

cer

con

exac

titud

la p

roce

denc

ia d

e lo

s es

clav

os d

e la

reg

ion

incl

uim

os s

ola-

men

te u

na r

elat

ion

que

ilust

ra e

n te

rmin

os g

ener

ales

el o

ri-

tiz: L

os n

egro

s es

clav

os.

Edi

toria

l de

Cie

ncia

s S

ocia

les,

Lai

liaba

na,

1975

. Cap

. X; A

guirr

e B

eltr

anop

. cit.

,p.

160

.27

En

los

docu

men

tos

colo

nial

es s

e us

aba

la p

alab

ra "

cast

a"co

mo

deno

min

atio

n ra

cial

, al i

gual

que

la p

alab

ra n

aciO

n, a

si te

ne-

mos

eje

mpl

os c

omo:

cas

ta m

alav

ar o

nac

iOn

cara

vali,

o c

asta

rai

ada;

naci

On

cong

o, n

aciO

n lu

cum

f, et

c. V

ease

fuen

tes

de c

uadr

os 1

y 2

.V

ease

tam

bien

Agu

irre

Bel

tran

op. c

it.,

cap.

VI a

VIII

; Mag

nus

Mor

ner

Est

ado,

Raz

as y

cam

bio

soci

al e

n la

His

part

oam

eric

a co

lo-

nial

:S

ecre

taria

de

Edu

caci

On

PU

blic

a. (

Col

ecci

On

sept

sete

ntas

num

.12

8) M

exic

o, 1

974,

p. 8

3.28

Sob

re e

l fen

Om

eno

del p

ase

de c

olor

Agu

irre

Bel

tran

hac

eun

est

udio

de

talla

doop

. cit.

,cap

itulo

XIV

p. 2

67.

BE

ST C

OPY

AV

AIL

AB

LE

25

gen

del e

scla

vo e

n aq

uello

s ca

sos

en q

ue s

e hi

zo r

egis

tro

deel

Vea

se c

uadr

o 1

sien

do lo

s m

as c

omun

es: c

ongo

,m

ina

, lua

ngo

yar

ard

.29

CO

MO

Y Q

UIE

NE

S A

DQ

UIR

IAN

ES

CLA

VO

S E

NC

OR

DO

BA

Deb

ido

a la

cer

canl

a de

CO

rdob

a co

n el

pri

ncip

al p

uert

ode

ingr

eso

a la

Nue

va E

spaf

ia,l

a co

mpr

a de

sus

esc

lavo

s se

rea

-liz

o fu

ndam

enta

lmen

te e

n el

pue

rto

de V

erac

ruz

obi

en s

o-

bre

escl

avos

com

prad

os e

n el

pue

rto

yre

vend

idos

en

la V

illa

de C

Ord

oba.

El m

ecan

ism

o m

a's

frec

uent

e qu

ehe

mos

enc

on-

trad

o es

el d

e la

car

ta p

oder

de

com

pra.

Los

escl

avis

tas

de

Cor

doba

enc

arga

ban

a al

pin

pari

ente

o a

mig

o qu

e ad

quir

ie-

ra e

scla

vos

en e

l pue

rto,

al e

nter

arse

que

esta

ba p

or a

rrib

arun

a ca

rgaz

On

de e

llos.

Ras

tado

nde

tene

mos

info

rmac

iOn

este

pro

cedi

mie

nto

no e

volu

cion

6al

gra

do d

e es

peci

aliz

ara

algi

m p

udie

nte

cord

obes

en

unin

term

edia

rio

prof

esio

nal

de la

trat

a, s

ino

que

func

ion6

com

o un

serv

icio

cir

cuns

tan-

cial

. Es

muy

pro

babl

e qu

e lo

s ha

cend

ados

u o

tros

dem

an-

dant

es d

e es

clav

os s

e tr

a sl

adar

an c

on f

recu

enci

aal

pue

rto

con

el o

bjet

o de

adq

uiri

xel

los

mis

mos

sus

esc

lavo

s, p

ero

deel

lo n

o te

nem

os r

egis

tro

en v

irtu

d de

que

la e

scri

tura

en

tal c

aso

se h

ubie

ra r

ealiz

ado

en V

erac

ruz,

y lo

sar

chiv

os d

e

este

luga

r se

enc

uent

ran

desa

pare

cido

s. E

sin

ters

ante

sef

iala

r

que,

sal

vo c

asos

esp

ecia

les

que

pres

enta

rem

os I

nas

adel

ante

,la

s ye

ntas

que

hem

os r

egis

trad

o en

Cor

doba

se

real

izab

anal

con

tado

, bri

lland

o po

r su

aus

enci

a la

pra

ctic

ade

ope

ra-

cion

es a

cre

dit°

, que

al p

arec

er f

uero

n m

uyfr

ecue

ntes

en

otro

s si

tios

de la

Nue

va E

span

a."

Las

yen

tas

de e

scla

vos

efec

tuad

as e

nla

Vill

a se

hac

ian

bajo

una

esc

ritu

ra a

nte

escr

iban

o y

sin

ning

una

part

icul

ari-

dad

que

las

dist

inga

de

las

de o

tros

luga

res.

Al e

labo

rars

e,en

la c

arta

pub

lica

seas

enta

ba e

l nom

bre

del v

ende

dor,

luga

r y

fech

a do

nde

se h

abia

com

prad

oan

teri

orm

ente

al

escl

avo,

nom

bre

y oc

upac

ion

del c

ompr

ador

yda

tos

rela

ti-

29C

ompa

rens

e lo

s da

tos

del C

uadr

o 1

con

los

apor

tado

s po

rA

guirr

e (s

obre

Nue

va E

spah

a) s

iglo

XV

IIop

. cit.

,ca

p. IX

y B

irret

sobr

e M

orel

os e

n el

sig

lo X

VIII

op. c

it.,

p. 1

72.

30P

ara

loca

lizaz

dat

os d

e ye

ntas

de

escl

avos

veas

e la

s fu

ente

s en

cita

58.

37

Page 24: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

2 ENCYCLOPEDIA OF MEXICO

AFRICAN MEXICANS

Scholars generally agree that the first person of African

descent to come to the Americas arrived with Columbus on

his second voyage in 1493. He was free. Yet African slave

labor, which already was established in a limited way in

Spain, quickly spread to the Americas, where indigenouspeoples, many also enslaved by Spanish colonists, were being

decimated by the mistreatment and diseases brought bySpaniards. As these people were felled and the pressure for

labor from settlers grew, so did the demand for enslaved

Africans. Between Or0,.when the *AttortitTitiveTtratteta.che

itit trEgal , and 1518, the year prior to Fernando(Hernan) Cortes's arrival off the coast of Veracruz, the Span-

ish Crown permitted Africans who had been "Hispanicized"

in Spain to be brought as slaves to the first Spanish colonies.

By 1518, however, pressure from the colonies had forced the

Crown to begin permitting direct importations from Africa

of enslaved Africans.At least one free "black" (as they were known), a man

named Juan Garrido, apparently accompanied the first con-

quistadors to Mexico. who also brought with them several

slaves. Arriving in 1519 or 1520, Garrido might have taken

part in the conquest of Tenochtitlan. He most definitely was

involved in post-Conquest expeditions organized by Cortes

to control outlying lands, and later became the first person to

farm wheat in Mexico. As a free man, Garrido was the excep-

tion rather than the rule, however. ?virebritke.-70a-MM)*IpphBetWeliz,V5I9'74tid-A115 80. the earliest

period of the slave trade. about3'6':50MA.017fiersonpArveti-"OtigIft.TORVIefitito. Mortality races were high on board slave

ships and in the Americas. Moreover, siticeltWiAthirth of the

slaves were men, many of whom were destined for hard phys-

ical labor. '.sorr:atio gerierilly 'were .irn balincea. ThEfefole,t

the. tepleni3ltimeni'of hl slave populatiorVdepen'dedAtiretirgrifeliiitieTtide"tlidnliti-ido'mestic -reprbdusct i0 0 .

During most of the colonial period, the trade to the

Spanish colonies was regulated by the Crown, which granted

licenses to individual traders. These traders depended for sup-

plies principally on the Portuguese. who controlled aLcess to

the African coast. Between 1580 and 1640, the heyday of the

slave trade to Mexico and a period of union between the Span-

ish and Portuguese Crowns, Portugal dominated the trade. At

various points during the late seventeenth and late eighteenth

centuries Holland, France, and England also were involved in

supplying slaves to the Spanish colonies, both legally and as

contraband. Over the course of this later period, however,

Mexico's slave importations slowed dramatically.

By the mid-to-late sixteenth century the enslavement

of most indigenous peoples had been made illegal. Through

the first decades of the seventeenth century. as Nlexico's

indigenous population followed that of the Caribbean to a

precipitous decline and settlers' demands for imported labor

accelerated, Mexico's African and African-descended popula-

tion grew to be the largest in the Americas. In fact, untilimportations reached their peak in 1640, Mexico was receiv-

ing on average two-thirds of all Africans brought legally to

Spanish America and many who were brought illegally. Esti-

mates place the WfritalVddeeridid7p-oplitii5x-fraMISOldco,DAtaboutt1:40';O:0OLInU165b, a figure that included men and

women, free persons and slaves, ik:filior,"laireek_now,as 916i4 le' a word that scholar Gonzalbo Aguirre Beltrantranslates as "brutes" or "savages'), Hispanicized slaves

known as daVikol, and the mulatto offspring of blacks and

Spaniards or blacks and Indians (the latter sometimes called

IltAibbs or zambaigos). Since the status of children followed

their mother, mulattoes with slave mothers were also subject

to enslavement.Although requests for enslaved blacks continued beyond

the seventeenth century, the slave trade to Mexico steadily

declined over the rest of the colonial period as the indigenous

population recovered and the 'mixed" population of mestizos

and mulattoes grew. By the temiL,,ipttglatattla7c.M.,itf;slave importations were occurring mostly in sparsely inhabited

districts of the Yucatan, and the Mexican population included

tiDingiditla113002'ffirliTelliblitslasiggts.In 181- the

slave trade was halted. and inagibignftrarer3TIO le

meatitiverstuttigigMext o. When slavery was legally abol-

ished with Independence. it had all but ended. Nevertheless.

toyskAhei,7,,,300itemcourse,7sittheFoliTrilVrairdrapplexjma.,t,0....9200t4000;31:aggsJwalb2etgligiiiithtaiNleTtai

Africam!§14Yes3 rsr oariat princioallyetartz&gwArria.specifically from '.-GiiireaT-"BiS3IIMSTene:gatiQatnbi4 and th e

caastzbESiettateone. Later the source shifted to tkiTgqi# and

to thegeoziglPin Central Africa. An internal domestic trade

flourished alongside the international trade. With the excep-

tion of the northern zones (where Chichimec Indians stii!

were sometimes enslaved), ,151SekVsli:,:tS,:',Werecpencent.ratedr.

iFersTeir:Spiiii§h 'iertlen-knc. lost were in Mexico Cite ant

the surrounding Valley of Mexico. BuAirge3siwe:ripialifibfis

gv,.3t, aid fi-Taild in -the ea.sterh,,Veraguzzparvestcoasralregion the Bajio silver mining regions and ranches to the

north and west of Mexico City, and the sugar plantations.

ranches, and mines that followed the southwestern belt run-

ning from the city of Puebla to the Pacific.The decline in the indigenous population, legislation

that protected indigenous peoples from certain arduous occu-

pations, and the widespread Spanish belief that Africans wcr::

superior workers were all factors leading to the intensive use

of enslaved Africans in New Spain's sugar industry, textile

workshops, silver mines, and pearl fisheries. In many situa-

tions, however. Indians remained the dominant labor force

despite laws of protection. and black slaves filled positions as

specialized workers. Household slaves also were quite coin-

38 BEST COPY AVAILABLE

Page 25: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

mon; slaveholders often hired slaves out for a daily wage (jor-nal). most of which was to be paid to the slaveholder. Slave

ownership extended to a few Indians of high rank and tosome aspiring free blacks.

AszpropestyaskiesAad;_fewarighas. They were boughtand sold with other property and given names that marked

them as their masters' possessions or by their place of origin.Branding was used at ports of entry to identify slaves. It alsocould be employed as a form of punishment along with otherphysical tortures, such as the amputation of arms, hands, orears; the use of leg irons; and a practice known as pringar,which consisted of hot pork fat, candle wax, or pitch drippedonto the skin.

Slaves were routinely, if nominally, converted to Chris-tianity through baptism and indoctrination upon capture orduring their passage to the Americas. Religious education forboth African-born and American-born slaves was expected tocontinue throughout their lives. Yet religious freedomsgranted to blacks, such as the right CO ICITMOW417aicilckgi-

tliSS eiggriaY, were sometimes curtailed as fear of orga-nized rebellion grew. In addition, the clergy focused most ofits efforts on indigenous peoples. Ultimately, while the

Catholic Church played a prominent role in protecting Indi-ans and challenging Spaniards' rights co enslave them,debates over the fate of blacks were few and far between.

Nevertheless, to a certain extent both church and stareprotected slaves. Laws guaranteed them the right to marryand freedom from excessive punishment. The medieval Span-ish legal code, the Siete Partidas, also provided several routesto manumission (freedom). Slaveholders could free theirslaves, slaves could purchase themselves for an agreed uponprice which they sometimes paid in insrallments). and thirdparties could purchase slaves and free them. Slaveholderscould not be forced to give up slaves against their will, how-ever. In addition, even legal statutes meant to give slaves cer-tain rights did not necessarily translate into social practice.since the slaveholders' interests usually came first. Some pro-visions of the Siete Partidas also were changed to fit condi-tions in the Americas. For instance. since sexual imbalancesin the black and Spanish populations made marriagesbetween black men and Indian women common, and thosebetWeen black women and Spanish men a possibility, as earlyas the 1520s Crown and local officials disallowed legislationpermitting slaves who married free persons to be freed. Sta-tus continued to follow the mother, however. so childrenborn of free women were also free.

Slaves had some access to the courts, where their lim-ited rights to decent care, to a family and. under certain cir-cumstances, to freedom, were recognized and sometimeseven enforced. The Inquisition, in particular. oversaw slave-holders' obligations to see to the "Christian" treatment oftheir charges. But it also persecuted free and enslaved blacksfor blasphemy, witchcraft, and other anti-Catholic acts.Other courts oversaw their punishment for secular crimes.

Although slavol revolts never produced a substantialchange in slave conditions or in the fact of slavery itself, they

AFRICAN MEXICANS 3

occurred with frequency throughout the colonial period andwere brutally put down. f--ariTifes (eimimiratialsowere punished severely when caught. often with mutilationand even, occasionally in the case of male slaves, with castra-tion. Fugitive slaves who were not caught often bandedtogether and sometimes established independent communi-ties. Most of these were overrun quickly by colonists, butseveral groups of cimarrones won the legal right to autonomyduring the seventeenth and eighteenth centuries. The mostfamous and successful of these groups was centered in the

Eetrintitagginirm&YsaAt44 and led by an African named6nga. After years of conflicts with settlers and officials, itwas granted a-charter as a free settlement in 1612. Over acentury later in the same general vicinity slave uprisings in

sugar mills produced new cimarron activity. Through negoti-ations with colonial authorities these cimarrones came to aidSpaniards in their mid-eighteenth-century war against GreatBritain, and were granted autonomy at the war's conclusion.On the Pacific coast during the same period slaves escapedthe ports of Acapulco and Huatulco, setting up rheir owncommunities in Guerrero and Oaxaca. While in generalblacks' freedom was restricted by legislation that persecutedany hint of independence, it is possible that in the relativelyautonomous cimarron communities aspects of ancestral cul-

tures could be maintained successfully.Mexico's free African-descended population grew sub-

stantially as the colonial period progressed. Much of thatpopulation consisted of women and children. which probablyreflected Spanish slaveholders' favorable treatment of theirslave mistresses and mularro offspring. Freed slaves oftenwere no better off than slaves themselves, since discrimina-

tor laws worked to keep them from improvinz their social

and economic status. For instance. ail black.: and mulattoeswere forbidden from dressing like Spaniards or Indians.unless they were married to them, from bearing arms. gather-ing in groups, joining certain craft guilds. and even from liv-ing without Spanish supervision. Most blacks and mulattoesremained in the lower echelons of the socioeconomic scale,where they toiled as domestic workers. laborers. shoemakers.itinerant traders, and ranch hands. Some. however. held posi-tions as skilled workers (as did many slaves:. and despiterestrictions on guild membership. guilds became one of theprincipal ways in which black men advanced as labor short-ages eventually forced their integration. Other blacks, such as

a woman named Adriana de Cabrera. who was a native andresident of Veracruz in the middle of the seventeenth cen-tury, owned their own businesses (in this case. a boardinghouse) as well as their own slaves.

As populations intermixed over the course of the coin-niakperiodcaste"-:.-boundaries became-4.incrtasin'glyobscu6ed. Brethe laie'eighteench teritury-:inelabotate.'Caszenomenclature had expanded to include dozens of categoriesof persons classified by fine "racial" distinctioas. At the sametime, the Crown attempted to forestall 'une.qual". marriagestthrough,the Pragmatic Sanction, ,,vhidi ,stipulatedlYfiltarallcontroLover marriage partners. In Mexico the determination

3.9 BEST COPY AVAILABLE

Page 26: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

r.INLYLLUVEDIA OF MEXICO

of marriages as socially unequal rested on genealogy, withblack ancestry the principal determinant of low status.

The abolition of slavery was part of the Independencemovement of the early nineteenth century. Leaders such asMiguel Hidalgo and Jose Maria Morelos, both insurgentpriests, challenged the elite by calling for slave emancipationand the dismantling of the caste system as it was written intolaw. Nonwhites were drawn to the insurgent movement led bythese two men, and later by Vicente Guerrero, one of the newnation's first presidents. Guerrero, who was apparently of par-tial African ancestry, was frequently indicted by the elite dur-ing his political ascent for goading nonwhites to insurgence.

Independence brought significant changes at the levelof national and local politics as slavery and the caste systemwere legally abolished and all but Spaniards were permittedto vote and hold public office. Yet whites gained control ofthe Independence movement and continued to monopolizeeconomic and political power. Nonwhites, therefore, stillpossessed a lower social status as whites "held the color line"and in many ways even modeled the new government on thecolonial one.

Caste classifications were no longer a standard part ofMexican census data following Independence. As the legaland administrative codes based on caste ceased:identifyingpeople by ancestry, blacks dis.appeared from the officialrecord. Between the. late colonial period and the post-Revo-lutionary period in the twentieth century, the mestizothebiological and cultural product of Spaniard and Indianbecame the Mexican national emblem. Although blacks werea substantial presence during the colonial period and beyond,they were excluded consciously from mestizo ideology bynaticknalist thinkers. For example, the exiled late colonialJesuit Francisco Javier Clavigero carefully established theplace of the ancient Mexicans, ancestors of the exalted mes-tizo, in Mexican national ideology, but eliminated blackslaves and their descendants from his idea of the Mexicannation, declaring that blacks had "damaged blood and a dis-orderly physical constitution." "N.Vhat could be more con-trary to the idea we have of beauty and human bodilyperfection," he asked, "than a pestilent man. whose skin isdark like ink, head and face covered with black wool in placeof hair, eves yellow or the color of blood. thick. blackish lipsand flattened nose?"

Such commentaries speak to eighteenth- and nine-teenth-centur)., racism, which was crystallizing around thealleged cultural, biological, and even aesthetic inferiority ofblacks. Throughout the late nineteenth and early twentiethcenturies African-descended immigrants were discouragedfrom settling in Mexico, as well as in other parts of LatinAmerica, while European immigrants were courted. Duringthis period veneration of the Mexican mestizo culminated inthe Revolutionary-era writings of Jose Vasconcelos, whoexplicated the "constructive miscegenation" of mestizajebased on a "spiritual eugenics," while promoting the idea thatthe "Negro race" would vanish on its own as "beautiful and

40

healthy" specimens of the Indian and white "races" spawnedthe'new mestizo. "The inferior types of the species, ". wroteVasconcelos, "will be absorbed by the superior type," andblacks soon would become "extinct" as the "ugliest races"made way for the "most beautiful."

The intentional exclusion of blacks from Mexicannational ideology during this period perhaps prompted theirwider exclusion from the historical and anthropological schol-arship on Mexico, as well as from the national consciousness.With few exceptions, little research on Mexico's African -descended population was done until the 1940s and 1950s,when Gonzalo Aguirre Beltran, the foremost scholar of Mex-ico's African-descended population, produced two full-lengthhistorical and ethnographic works. More recently, severalmajor historical studies have focused on Mexican blacks, forexample the works of Colin Palmer and Patrick Carroll.

But in general, lilielaghavelitenilyeglecret410iWeicitmttradid. This neglect cannot be attributed to their smallnumbers. Although those numbers never reached the levels oflater Spanish and Anglo-American colonies, and estimatesplaced Mexico's African-descended population in the latterhalf of the twentieth century at less than 1 percent, therewere even fewer Spaniards than blacks in colonial society.Nevertheless, many works of scholarship focus on Spaniards,as well as on the indigenous majority.

Aztrirtmikir.r.irytoifecsIxpaaj_ai=planaticintiontirentis-seappc,araricacks,rfrogrisa_afAfflakisstear .

He suggests that they4yarcrAillmgrateifthinterzfhewIFeriFc i-e4Elf214gtup_mcessesz.oftbiblcigicalrliftlitultwAWmixigg"datinpfrginrckwcolonialwgTiod_fanthcominuinguirtoughitheVitrefit In his estimation, the exceptions to this assimilatingprocess were blacks from the Pacific Coast region known asthe Costa Chica. Indeed. while thete are self-identified"blacks" in other parrs of Mexico. principally in the gulfcoast state of Veracruz. the Costa Chica today is widely con-sidered CO be the "blackest" part of the country. Costa Chi-can negros or morenos, as they are identified by their mestizoand indigenous neighbors. are probably descendants of slavesbrought to the coast to work on sugar plantations as well asof runaway slaves from the shipping ports of Acapulco andHuatulco. Mostly peasant cultivators. they tend to occupy asocioeconomic niche between those locally identified as"white" or "Indian.' Today, scholar; are coming rn under-stand the complex cultural, socioeconomic, and historical tiesbetween these three groups.

Recently the Mexican government also has expressed anew interest in Mexico's African-descended populationthrough support of the project known as NueiRa Tercera?

Aga (Our Third Root), which was inaugurated. in 1991 touncover and disseminate knowledge about the African pres-ence in Mexico. In the 1980s and 1990s, research by Mexi-can, U.S., and European scholars, in conjunction with andindependently of this project, has resulted in historical andanthropological studies focused on the presence of Africanand African-descended peoples on the Mexican landscape.

BEST COPY AVAILABLE

Page 27: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

Currently,anthropologists, historians; linguists, ethnomusi-

cologists,and others continue to explore African Mexican

cultureand history, and knowledge about African-descended

peoples in Mexico is therefore increasing.

Select Bibliography

AguirreBeltran, Gonzalo, "The Integration of the Negro into the

National Society of Mexico." In Race and Class in Latin

America, edited by Magnus Morner. New York: Columbia

University Press, 1970.

, Lapoblacion negra de Mexico. 2nd edition, Mexico City: Fondo

de Cultura Econ6mica, 1972."Introduction." In Fracisco Xavier Clavigero, Antologia. Mexico

City: Secretaria de Educaci6n Pdblica, 1976.

, Cuijla: Esobozo etnografico tie un pueblo negro. Mexico City:

Secretaria de Education Piiblica, 1985.

El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo de Cul-

tura Econ6mica,

Bowser, Frederick, "Colonial Spanish America." In Neither Slave nor

Free: The Freedmen of African Descent :n the Slave Societies of

the New World, edited by David Cohen and Jack P. Greene.

Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1972.

"Mandinga: The Evolution of a Mexican Runaway

Slave Community, 1735-1827." Comparative Studies in Soci-

ety and History 19:4 (1977).

gailitEDMilg*AatfireggitreMEtttlieVW.413Wan48231gROMPIkustin: University of Texas Press, 1991.

ete,tuirijt 5

Cervantes Delgado, Roberto, "La costa chica. Indios, negros y mes-

tizos." In Eift4tifiK447*:e.Mira. tit-Mr/m.4 edited

by Margarita Nolasco. Mexico City: INAH, 1984.

Davidson, David, "Negro Slave Control and Resistance in Colonial

Mexico, 1519-1650." In Maroon Societies, edited by Richard

Price. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1979.

Gerhard, Peter, "A Black Conquistador in Mexico," Hispanic Ameri-

can Historical Review 58:3 (August 1978).

Graham, Richard, editor, The Idea of Race in Latin America:

1870-1940. Austin: University of Texas Press, 1990.

Lewis, Laura, "Blackness, Femaleness and Self-Representation: Con-

structing`Pe.rsons in a Colonial Mexican Court." PoLAR:

Political and Legal Anthropology Review 18:2 (November

1995).Martinez Montiel, Luz Maria, editor, Presencia africana en Mexico.

Mexico City: Consejo Nacional para la Cultura y las Artes,

1994.Palmer, Colin, Slaves of the White God: Blacks in Mexico,

1519-1650. Cambridge, Massachusetts: Harvard University

Press, 19'6.Rout, Leslie B., Jr., The African Experience in Spanish America.

Cambridge: Cambridge University Press, 1977.

Seed, Patricia, To Love, Honor and Obey in Colonial Mexico. Stan-

ford, California: Stanford University Press, 1988.

p ck op e- A.;% oL, 0 C M e

vve_f E (Li

LAURA A. LEWIS

tti5"ory So c.,.; Q C tk.k e.

'N-ck c vvI ?00\. S Le-f S

BEST COPY AVAILABLE

41

Page 28: DOCUMENT RESUME Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). · 2014-07-18 · Summer Seminar Abroad Program, 1999 (Mexico). ... El negro esclavo en Nueva Espana. Mexico City: Fondo

U.S. Department of EducationOffice of Educational Research and Improvement (OERI)

National Library of Education (NLE)Educational Resources Information Center (ERIC)

NOTICE

REPRODUCTION BASIS

IC

I This document is covered by a signed "Reproduction Release(Blanket) form (on file within the ERIC system), encompassing allor classes of documents from its source organization and, therefore,does not require a "Specific Document" Release form.

This document is Federally-funded, or carries its own permission toreproduce, or is otherwise in the public domain and, therefore, maybe reproduced by ERIC without a signed Reproduction Release form(either "Specific Document" or "Blanket").

EFF-089 (9/97)