SĠNDĠRĠM SĠSTEMĠ Ağız BoĢluğu

Pharynx

Oesophagus

SĠNDĠRĠM SĠSTEMĠNE GĠRĠġ

• Enerji Gereksinimi –Besin Maddeleri

• Proteinler

• Yağlar

• Karbohidratlar

• Eser elementler

• Vitaminler ve mineraller

• Su

• Besinler Sindirim Sistemi yolu ile alınır ve sindirilir.

• Alimentatio (ingestio)

– Besinin ağız yolu ile alınması (yemek yeme)

• Digestio

– Daha küçük moleküllere parçalanması (SĠNDĠRĠM)

• Absorptio

– Emilim

• Defecatio

– Emilemeyen maddelerin anus yolu ile dıĢarı

atılması

1. SĠNDĠRĠM KANALI – Ağız (cavitas oris) – Yutak (pharynx) – Yemek borusu

(oesophagus) – Mide – Ġnce barsaklar

(Intestinum tenue) – Kalın barsaklar (Intestinum crassum) – anus

1. EKLENTĠ ORGANLAR – Tükrük bezleri – Karaciğer – Pankreas

Dudaklar (labium)

• Üst dudak B.Ruminantlarda

Planum nasolabiale, Domuzlarda planum rostrale, K.ruminant ve

karnivorlarda üst dudaktaki yarığa

philtrum adı verilir. Atlarda özel bir ad almaz ancak üzerindeki

sulcus‟lar spesifik olup kimlik tespitinde

kullanılır.

AĞIZ BOġLUĞU Cavitas Oris

Vestibulum Oris • Dudaklar, yanaklar,

diĢ ve diĢetleri (gingivae) ile sınırlanmıĢ dar bir alandır.

• Rima oris ile dıĢ ortama açılır.

Cavitas Oris Propria Asıl Ağız BoĢluğu

• DiĢ kemerleri, diĢler ve diĢetleri, ağız

tabanı, damaklar ve yutak geçidi

(isthmus faucium) ile sınırlanmıĢ alandır.

• Dil, diĢler ve diĢetleri bulunur....

DĠL -Lingua-

• Mukoza ile kaplıdır,

• Çizgili kaslardan

yapılmıĢtır,

• Çok hareketlidir.

• Corpus lingua

• Radix lingua

• Apex lingua

• Tat papillararı – Papillae fungiformes

– Papillae foliatae

– Papilla vallatae

– Mekanik papillalar

– Papilla filiformes

– Papilla conica

– Papilla Lentiformis

• ARKA – Tonsilla lingualis

• Ruminantlarda üst çenede kesici diĢler bulunmaz. Bunun yerine Pulvinus Dentalis adı

verilen oldukca sağlam yastıksı bir doku bulunur. Üst damak Palatum durum adını alır ve üzerinde enlemesine kıvrımlı bir yüzey rugae

palatini vardır. Bu yüzey ağza alınan gıdaların geri düĢmesini önlemek ve dilin üzerinde sert

halde bulunan değirmen olarak tanımlanan Mekanik papillalardan papilla lenticularis ile arasına aldığı gıdayı ezerek öğütmekte görev

yapar.

DĠL -Lingua-

• DĠLĠN ĠNTRĠNSĠK

KASLARI

• M.transversus linguae

• M.longitudinalis superior

• M.longitudinalis inferior

• M.verticalis linguae

DĠL -Lingua-

• DĠLĠN EXTRĠNSĠK KASLARI

– M.genioglossus

• GÜVENLĠK KASI

– M.hyoglossus

– M.styloglossus

– M.palatoglossus

– M.chondroglossus

• N.hypoglossus (CN 12) (m.palatoglossus hariç)

DĠLĠN ġEKLĠ

Tükrük bezleri ve Akıtıcı kanalları

Esophagus

Farenks ile mide arasında uzanan kassel boru Ģeklinde bir organdır. Pars cervicalis, thoracica ve abdominalis olmak üzere üç kısmı vardır. Boynun ortasından itibaren baĢlangıçta tracheanın üstünde ilerlerken boynun alt 1/3 de sol tarafına gecer. Tracheanın solunda ilerler. Göğüs giridine kadar bu Ģekilde ilerler. Boynun alt 1/3 ünde V.jugularis externa’nın hemen üstünde kolayca fark edilir. Göğüs giridinden sonra tekrar tracheanın üstüne geçer ve mideye kadar göğüste ilerler.

PHARYNX (YUTAK)

PHARYNX‟in ĠġTĠRAKLERĠ

• 1-Ġsthmus facium ile ağıza

• 2-Ductus nasopharyngeus ile buruna

• 3-Aditus layrngeus ile larynx‟e(gırtlaka)

• 4-Aditus esaophagus ile yemek borusuna

• 5-Ostium pharyngeum tuba auditiva ile orta kulakla irtibatlıdır

DĠġLER dentes

• Keser diĢler

– Dentes incisivi

• Köpek diĢi

– Dens caninus

• Küçük azı diĢleri

– Dentes premolares

• Büyük azı diĢleri

– Dentes molares

DĠġLER dentes

• DiĢler; Maxilla ve mandibula‟daki proc.alveolaris‟lerdeki alveoli dentalis‟lere yerleĢiktirler. Equidea ve

Ruminantlarda diĢsiz bölge bulunur buna margo interalveolaris denir. Eguidea‟larda I.premolar diĢ çok küçüktür ve Dens Lupinus (kurt diĢi) adını alır

DĠġLER dentes

• Corona dentis

– Mina tabakası ile kaplı dıĢ-görünen kısmı

• Collum dentis

– Radix ve corona arasındaki dar bölüm

• Radix dentis

– Cementum ile kaplı, diĢ çukuruna (alveoli dentis‟e) gömülü kısmı

DĠġLER dentes

• Cavitas dentis

(pulparis)

– Pulpa dentis bulunur.

(damar, sinir ve gevĢek bağ dokusu içerir)

ARPACIK ÇUKURLUĞU

MĠDE (GASTER)

Mide Tipleri

• Basit Mideler

– Ġnsan, Domuz,Kedi, Köpek

• Komplex Mideler

–Sığır, Koyun, Keçi

• Basit BileĢik Mideler

- At

Parts of Digestive Tract‟ın ksımları

Tek kompartmanlı Basit mideler

• Ġnsan,domuz, tavĢan, at

–3. kısma ayrılır

• cardiac

• fundus

• pylorus

MĠDE ÇEġĠTLERĠ

MĠDE (GASTER)

• Ostium cardiale

• Ostium pyloricum

– Sfinkterler mevcut

• Pars cardialis

• Fundus gastricus

• Corpus gastricus

• Pars pylorica

– Antrum pyloricum

– Canalis pyloricus

• Pylorus

MĠDE • Mukoza

– Areae gastricae – Plicae gastricae – Gastrik bezler

• HCl vb..

• Submukoza – Meissner pleksusu

• Kas tabakası – Longitudinal – Circuler

• Sphincter pylorici***

– Oblik

• Serosa – Peritonun viseral yaprağı – Omentum majus

KARIN BÖLGESĠ Ruminant Mideleri

• Ruminant mideleri dört kompartmanlıdır. Bu kompartmanlar rumen, reticulum, omasum

ve abomasum'dur. Bu kompartmanlardan ilk üçünün (rumen, reticulum, omasum) iç yüzü

yemek borusu mukozasının devamı

niteliğindeki mukoza ile yani kutan mukoza

ile döĢelidir. Bu nedenle ilk üç kompartmana

ön mideler veya proventriculus denir. Dördüncü kompartman olan abomasum ise

diğer hayvanların glanduler midelerine eĢdeğerdir.

Ruminasyon • Esasen ön midelerde yani

proventriculus'larda oluĢan kimyasal olaylar ağızda baĢlatılan olayların devamı niteliğindedir. Ön mideler bakteriler için iyi bir ortam oluĢtururlar. Alınan gıdalar bakteriler tarafından kimyasal ve fermentatif parçalanmaya tabi tutulurlar. Bu olaya rumen fermentasyonu denir.

• Bu fermentasyon sonucunda oluĢan gazlar geğirme (ructus) ile dıĢarı atılır. Fermente olmuĢ gıdalar geğirme olayı ile ağıza gönderilerek tekrar çiğnenmesi sağlanır, bu olaya ruminasyon adı verilir.

• Rumen (işkembe): Ön

midelerin (proventriculus) en büyüğüdür. Karın boĢluğunun sol kısmını iĢgal

eder. Rumen'in ön ucu, extremitas cranialis, 8.

interkostal aralık düzeyindedir. Bu uca esophagus açılır. Bu uç aynı

zamanda ostium ruminoreticulare denilen bir

delikle reticulum'la iĢtirak halindedir. Arka ucu olan extremitas caudalis, pelvis

giriĢinde yer alır ve kör kese durumundadır.

RUMEN (ĠĢkembe) MUKOZASI

Rumen papillası

Rumen papillası

RETĠCULUM (Börkenek) MUKOZASI

• Kalbin hemen gerisinde diaframaya yaslanmıĢ olarak median hatta bulunur. Mukozası cellula reticularis denilen bölmelere sahiptir

Reticulum - full

Reticulum - cleaned

OMASUM (Kırkbayır) MUKOZASI

Omasum vücudun sağında bulunur. Mukozası yaprak Ģeklindeki lamina omasi adı verilen uzantılara

sahiptir.

Abomasum – inside view

ABOMASUM (ġirden)MUKOZASI

• Abomsum (Ģirden) Vücudun sağında bulunur. Glandular mukoza ile kaplıdır. Ġç yüzünde plicalar

mevcut değildir.

ĠNCE BARSAKLAR

(ĠNTESTĠNEUM TENUE)

Ġnce Barsaklar • En uzun

bölüm

• Sindirim-emilim

• DUODENUM

• JEJUNUM

• ILEUM

ductus pancreaticus

ductus choledochus

Pancreas hem ekzokrin hemde endokrin salgı

yapana bir bezdir. Ekzokrin salgısı ile protein, yağ ve karbonhidrat sindirimini, endokrin salgısı

ile (glukagon ve insulin) ile karbonhidrat

özellikle Ģeker metabolizmasına etki eden hormon salgılar. Akıtıcı kanalı ductus

pancreaticus dur. Papilla duodeni major‟a açılır. Equus ve caniste ayrıca diğer bir kanalı daha

vardır ductus panreaticus accessorius „dur ve

papilla duodeni minor‟a açılır.

papilla duodeni

minor

papilla duodeni

major

ductus choledochus

ductus pancreaticus

Ampulla Vateri

papilla duodeni major

papilla duodeni minor

plica longitudinalis duodeni

plica circularis

JEJUNUM &

ILEUM

Jejunum ve Ileum

• En uzun

• En hareketli,

• En kıvrımlı bölümüdür.

• 2/5 Jejunum

• 3/5 Ileum

• Tamamen intraperitonealdir

• Mesenterium – radix mesenterii

• Tunica serosa

• Tunica muscularis

– Tela submucosa

• Damar, sinir ve

lenfatikleri içerir

• Tunica mucosa • Gll.intestinales

• Peyer bezleri

(Jejunum)

• Payer plakları (Ileum)

Duvar Yapısı

JEJENUM ile ĠLEUM MUKOZA FARKLILIKLARINA DĠKKAT

Besinlerin kana karıĢması ve dolaĢımı

Gıda içeriği barsaklardan geçerken parçalanma ve sindirilme olayından sonra emilen protein, mineral madde, Ģeker,vitamin gibi maddeler v.portalis aracılı ile karaciğere gelir. Karaciğer; gelenlerin analizini ve değerlendirmesini yapar . V.cava caudalis adlı ana toplar damara verir. Ana toplar damar kalbe getirdiği kan, kalbin sağ atrium (atirum dexter) e boĢaltır. Atrium‟dan ventriculus dexter „ e gönderilen kan truncus pulmonalis aracılığı ile akciğerlere gönderilir. Akciğerlerde oksijenle zenginleĢtirilmiĢ olan kan Vv. pulmonalis‟ler aracılığı ile tekrar kalbe atrium sinistrum‟a dökülür. Atrium sinistrum da kanı ventriculus sinistrum‟a oradan da aorta aracılığı ile tüm vücuda pompalanır. Böylelikle barsaklardan emilen vitamin protein gibi maddeler bütün vücudun barsak dokusu da dahil istifadesine sunulur.

KALIN BARSAKLAR

•Caecum

•Colon Ascendens(çıkan)-transvers

(yatay)-Descendens(inen)

•Rectum

Kalın Barsaklar(insadaki kolon kıvrımlarına dikkat

• Teniae coli (long.kas)

– Teniae libera

– Teniae vasculosa

– Teniae ceci

• Haustra ceci ve

coli

Kalın Barsaklar • Caecum‟dan anus‟e kadar , Ters “)” parantez Ģeklinde

(köpek) , Na ve su emilimi ,Ġleti, depolama gibi fonksiyonlar ile barsak florası (K vit. sentezi) yapar

• Caecum-colon-rectum

• Caecum:Kör barsaktır. Domuz hariç tüm evcil memelilerde sağ tarafta bulunur. Ġnsan ve tavĢanda proc.vermiformis (appendix) bulunur.Equus „un dıĢında tüm hayvanlarda serbest olan kör ucu pelvis „e dönüktür. Equus da diaframaya bakar.

• Colon: En basit Ģekli Carnivorda bulunur.Sağda sekumdan ayrıldıktan sonra diaframaya yönelir(colon ascendens), diaframada flexura coli dextra‟yı yapar sola geçer.Sola ilerleyen kısmı colon transversum adını alır.Sol tarafta flexura coli sinistra‟yı yapar ve dik bir kıvrımla cauda‟le yönelir.Colon Descendens adını alarak pelvis boĢluğuna gelir. Rectum olarak sonlanır.

• Equidea ‘da:uzunluğu ve capı itibariyle dikkat çeker. Üst üste binmiĢ ucu arkaya bakan ters “U” Ģeklindedir.Sekumdan sonra diaframaya giden parcasına colon ventrale dextrum denir. Diaframa seviyesinde flexura diaphramatica ventrale yaparak sola ve geriye yönelir.Pelvis giridine kadar olan ilerleyen bu kısmına colon ventrale sinistra denir. Pelvis‟te flexura pelvina‟yı yaparak kendi üzerine kıvrılır.sol tarafta baĢa doğru önceki parcanın üstünde colon dorsale sinistrium olarak ilerler. Diafram seviyesinde felxuradiaphramatica dorsalis‟i yapar ve tekrar colon dorsale dexrum olarak sekum seviyesine gelir. Sonra a.mesenterica cranialis‟in önünden sola kıvrılır ve colon transversum adını alır.sol taraftaki parcası colon descendens yada colon tenue adını alır .Ampulla recti adlı geniĢlemeyi yapar ve sonra rectumu oluĢturur.

Ampulla Recti: koyun, keçi ve kedide bulunmaz

Ruminant ‘da:

Colon önce ansa poximalis coli adı verilen ilk kıvrımla kendi üzerinde sarmal kıvrımlar

oluĢturmaya baĢlar.Bu kıvrımlar merkezde

flexura centralis isimli kıvırımı yaptıkdan sonra

kendi üzerinde geriye doğru tekrar devam

eder.Ve baĢlangıçtaki gibi ansa distalis coli ile biter. Bu aradaki kısma ansa spiralis coli adı

verilir. Buraya kadar ki kısım colon ascendens

olan kısımdır. Sonra Eguus da olduğu gibi colon

transversum ve colon descendens olarak

tanımlanan kısımlar genel seyre uygundur.

RUMĠNANT

Intestinal Tract of a Ruminant

Duodenum

Anus Rectum

Colon

Ileum

Cecum

Jejunum

Spiral Loops

Rumen

Esophagus

Reticulum

Omasum

Abomasum

EQUĠDEA

Intestinal Tract of a Horse

Anus Rectum

Cecum

Dorsal Colon Left Ventral

Colon

Duodenum

Right Ventral Colon

Jejunum

Colon

Ileum

Esophagus

Stomach

TENĠA ve HOUSTRUM

CAECUM

• En geniĢ bölümü

• Ostium ileale

– Valva ileocaecalis

• Appendix vermiformis

• (Ġnsan ve

TavĢanda)

Kalın Barsaklar (Ġnsan)

• Cecum

• Appendix vermiformis

• Colon ascendens (dexter)

• Flexura diaphramatica (coli)dextra

• Colon transversum

• Flexura (coli)diaphramatica sinistra

• Colon descendens

• Colon sigmoideum

• Ampulla recti

• Rectum

• Anüs

BARSAK UZUNLUĞU (Metre)

Karaciğer (HEPAR) Regio abdominalis cranialis‟te,

ruminantlarda tamamen, diğer türlerde büyük bölümü regio hypochondrica dexterde diaframaya dayanmıĢ olarak bulunur.

Hepar, solda lobus hepatis sinister, sağda lobus hepatis dexter, lobus quatratus, lobus caudatus olmak üzere 4 lobu varır. Lobus caudatus hayvan türlerine göre proc. caudatus ve proc. papillaris olmak üzere bir veya iki çıkıntı Ģekillendirir. Proc. papillaris ruminat ve carnivorlarda bulunur

• Safra kesesi (vesica fella) at, deve, devekuĢu, fare, geyik, beç tavuğu, papağanda yoktur.

HEPAR

DOMUZUN HEPARI

RUMĠNANT‟IN HEPARI

EQUĠDEA

Safra kesesi kanalları

• Karaçiğer dokusundan gelen ductus biliferiler birleĢerek ductus hepaticus‟u oluĢturur. Bu kanala safra kesesinin ductus cysticus‟u da

katılır ve ortak tek bir kanal olan ductus cholodicus ile duodeniuma açılır.

Ala Nasi

Ruminant : dorsal Carnivor ve Sus: lateral Equidea : medial

Ġncisura alaris

b

b

PARANASAL SĠNUSLER

LARYNX LARYNX KIKIRDAKLARI

Kıkırdakların dizaynı

M.VOCALĠS

mucosa-covered arytenoid cartilages

mucosa of the

vocal folds

rima glottidis

Epiglottis.

Vocal Fold =

Lig.vocale . +

Musculus vocalis +

plica vocalis (respiratorik mucosa)

Cricothyroid ligament is an important access to the larynx.

Atlarda yumuĢak damak (soft palate) epiglottis’e kadar uzandığı için ağızdan nefes alamazlar.

Epiglottis‟in pozisyonu

Ses oluĢuma göre rima glottis‟in açılıp kapanması

Acut laryngitis

TRACHEA HALKALARININ TÜRLERE GÖRE DEĞĠġĠMĠ

KEDĠ AKCĠĞERĠ KÖPEK AKCĠĞERĠ

RUMĠNANT AKCĠĞERĠ

EQUĠDEA AKCĠĞERĠ (PULMO)

• Trachea

• Bifurcatio trachea (çatallandığı yer)

• Bronchus principalis

• Bronchus lobaris

• Bronchus segmentalis ad subsegmentalis

• Bronchiol

• Ductus alveolaris

• Saccus alveolaris

Akciğerlede O2 değiĢimi

Section Oxygen and Carbon Dioxide’ in solunum sistemine giriĢ ve çıkıĢ yolları

Oxygen ve

carbon dioxide

saccus

Alveoli’de değişim

Oxygen den zengin

hava

Bronchioles

Nasal

Cavities

(burun boşluğu)

Pharynx’den larynx’e

geçiş

Trachea Bronchi

Bronchioles

Ductus ve saccus

alveoli

Layrnx’den Pharynx’e

Nasal

cavities

Carbon

Dioxide’n zengin

havanın dışarı

bırakılması

Bronchi

Trachea