• Britse uitgever Helen Garnons (Harper Colins): It's such a wonderful, simple idea behind the book, and now, more than ever, I think peopleneed to read about the connections betweenpeople, the moments of compassion and empathy that can define us and the differencethat one person can make to another

We zijn te gast in het leven van een ander en zo horen we ons te

gedragen.’

(verpleegkundige Hans van Dam)

Luister en kijk naar de patiënt want die vertelt wat er moet gebeuren. Neem de tijd om patiënt en familie te leren kennen, geef ze de kans om hun angsten te benoemen. Respecteer hun ideeën, ook als dat moeilijk is omdat ze tegen je eigen overtuiging ingaan.

‘Ik oordeel niet meer zo snel. Een fout is zo gemaakt.’

(internist Peter de Leeuw)

Kijk met open vizier, hou het voor mogelijk dat zaken anders liggen. Oordeel niet te snel over iemands karakter, hoe iemand doet, is vaak niet hoe iemand is. Realiseer je hoe moeilijk het is om als gezond mens, en dus ook als dokter, te beoordelen wat kwaliteit van leven inhoudt en waar die ophoudt. En besef dat iedereen hulp verdient, ongeacht de achtergrond.

‘Eigenwijsheid is een positieve eigenschap, als je genoeg reden hebt

om het te zijn.’

(vaatchirurg Marc Scheltinga)

Vertrouw op wat je gevoel je ingeeft. Durf af te wijken van de protocollen, als je meent de patiënt daarmee te kunnen helpen. Waak ervoor dat de regels niet zo gaan beperken dat ze goede zorg in de weg staan.

En toen was daar die jonge vader die zo stellig was over het allerliefste wat

hij bezat.’

(neurochirurg Pieter van Eijsden)

Niet alles wat kan, moet. Niet behandelen blijft voor artsen erg moeilijk, maar soms kan dat toch het allerbeste zijn. Overleg over de voor- en nadelen van alle behandelingen en denk niet voor de patiënt: je kunt niet invoelen wat die doormaakt.

‘Een onbeschaduwd bestaan kan in een seconde inktzwart worden.’

(medisch ethicus Erwin Kompanje)

Realiseer je hoe broos en willekeurig het leven is. Leer relativeren, waardeer het simpele. Probeer in de hectiek af en toe even stil te staan en emoties toe te laten. Soms komt een patiënt opeens heel dichtbij en bezwijk je. Huilen mag.