1

'I Still Remember': Desires for justice and acknowledgment of past human rights violations in Mon areas of southern Burma

“အတတမ ာ ပတမနေတ သနတေ

အတတရ ချညန ာငမကနေ

ရေးမထေက ငတ သနတေဟာ

ဒမကနရစပပြပပငနပပာငးလ နရးပြစစဉ

မ ာ အခကအခ နတေ အဟေ အတားနတေ

အများကကးပြစနစလမမယ"

နဒေါနအာငဆေးစကကည

၂၀၁၇ ဩဂတ

၂၀၁၀ ခ စမ စတငပပး စစအစးရမ အရပသား

အစးရသ ကးနပပာငးလာပပးနောက အမျြးသားပပေလညသင

ပမတနရး င ပငမးချမးနရးသည ငငနရးသမားများအကကား နရပေးစား

လာနသာအယအဆတစခ ပြစလာသည။

အမျြးသားဒမကနရစအြေ ချြပ၏ ၂၀၁၅ သမငးဝငနအာငပေ သည

ပမေမာ ငငတေင စစမ ေနသာ ဒမကနရစစ ေစက တညနဆာကရေ င

တကေ တပပားစ ပြစနေနသာ လ အြေ အစညး များက နပေါငးစညးရေ

အတေက နမ ာလငချကသစတစခက နမေးြေားနစခ သည။

သ နသာ နပမပပငအနပခအနေများက နလလာကကညမညဆပေါက

အမျြးသားပပေလညသငပမတနရးအတေက အမ ေတကယလပနဆာငနေ

ပခငး ရ မရ ငပတသက၍ နမးခေေထတစရာများ ရ နေသညက နတေရမည

ပြစသည။

2

HURFOM Ι December 2017

လေတလပစော ထတနြာနပပာဆခေငက ကေ သတ

ထားဆ ပြစသညအပပင ရခင င ကချငနပမာက

ပငး င ရ မးပပညေယများတေင ပြစပေားနေနသာ

လကေကကငပဋပကခ င လ အခေငအနရးချြး

နြာကမများက ပမေမာ ငငအနေပြင ဒမကနရ

စစေစသ အသေငကးနပပာငးပပး နောကပငးတေင

လညး သသာနသာတးတကနပပာငးလ မ မရ

သညက နထာကပပလျကရ သည။

အတတကာလက ပြစပေားခ နသာ လ အခေငအ

နရးချြးနြာကမများက အသအမ တပပြပခငးမရ

သက သ အဆပေါချြးနြာကမများက ကငတေယ

နပြရ ငးရေအတေကလညး လကရ အပချြပသ

များက စတမဝငးစားကကနချ။ ၎ငးပပင အတတ

ကာလ လ အခေငအနရးချြးနြာကမများနကကာင

ေစောခ ရသများက ၎ငးတ ၏ ခေါးသးနသာအ

တတက နမမပစ ငပခငးအတေက "အတတတေင

ပတမနေသများ"၊ “အပငြးအနတးကကးသများ"

“ခေငလတသညးခပခငးမရ သများ" အပြစ တဆပ

ကပကာ ပပစတငမပပြလပလာသညကလညး

နတေရသည။

မေေပပညေယ င ပမေမာ ငငနတာငပငး မေေနဒသ

များရ ရေ ာသရေ ာသားများအနေပြင ၎ငးတ ၏

အတတဆးက နမမပစ ငသညသာမက ၎ငး

တ အနပေါကျ းလေေခ နသာ ဆယစ စချနသာ

ချြးနြာကမများအတေက တရားမ တမ တစစ

တရာ ရ ာနြေနပးရေအတေကလညး ဆ ဒရ နေ

နကကာငး ဤအစရငခစာပေါ သကနသထေကဆ

ချကများက နြာပပလျကရ သည။

၁၉၉၅ ခ စမ စ၍ တငးရငးသားလကေကကင

တပြေ တချြ င တပမနတာတ က စေစတကျ င

နပမာကပမားစော ကျ းလေေခ နသာ လ အခေငအ

နရးချြးနြာကမများ ငသကဆငနသာ သက

နသအနထာကအထားများက နြာပပရသာမက

အဆပေါချြးနြာကမများက ခစားခ ရနသာ နဒသ

ခပပညသများ၏ ဆ ဒအသများ င တရားမ တမ

က ရ ာနြေလနသာ ၎ငးတ ၏အာသသကလညး

ဤအစရငခစာက နြာပပလသည။

ထသ နြာပပပခငးပြင အတတကာလ အကကမး

ြကမက ကငတေယနပြရ ငးပခငး မပပြဘ အ

မျြးသားပပေလညသငပမတနရးက လပနဆာင

လနသာ လကရ အစ းရ၏ မဝေါဒက နမးခေေး

ထတလသညအပပင အသေငကးနပပာငးမဆငရာ

တရားမ တမ ပြစစဉများမ ပပေလညကစား

ပခငးပြစစဉသည အမျြးသားပပေလညသငပမတ

နရ းအတေက မရ မ ပြစအစတအ ပင း ပြစ

နကကာငးကလညး နထာကပပလသည။

ဤအစရငခစာတေင အပငး (၇) ပငး ပေါဝငပေါ

သည။

အပငး (၁) – ေဒေါေး၊ အပငး (၂) – အစရငခစာ

ပပြစပေညးော၊ အပငး (၃) – အသေငကးနပပာငးမ

ဆငရာ တရားမ တမက ပခြငနြာပပပခငး၊ အပငး

(၄) – ချြးနြာကမ ပစအမျြးအစားများ၊ အပငး

(၅) – တရားမ တမက နတာငးဆနသာ နဒသခ

3

'I Still Remember': Desires for justice and acknowledgment of past human rights violations in Mon areas of southern Burma

၁၉၉၅ မ ၂၀၁၇ ခ စအတေငး တပမနတာ င တငးရငးသားလကေကကငတပြေ များက စေစတကျ င ကျယ

ကျယပပေ ပပေ ကျ းလေေခ နသာ လ အခေငအနရးချြးနြာကမများက မေေပပညလ အခေငအနရးနြာငနဒးရ ငးက

မ တတမးတငခ သည။ အဆပေါ ချြးနြာကမက ကျ းလေေခ သအများစက အပပစနပးအနရးယခရမမ လေတကငး

လျကရ နေပပး ၎ငးတ ၏လပရပအတေက တာဝေခ၊ တာဝေယခ ပခငးလညး မရ နချ။

ဤအစရငခစာပေါ သတမ တကာလအတေငး တပမနတာ င တငးရငးသားလကေကကငတပြေ များက

ကျ းလေေ ခ နသာ မတရားြမးဆးပခငး၊ ထေးသမးပခငး င ညဉးပေး ပစကပခငးဆငရာ ချြးနြာကမ (၁၀၈)

မက မ တတမး တင ငခ သည။ အဆပေါချြးနြာကမများက နဒသခပပညသ (၃၃၀၀) နကျာ ခစားခ ရပပး

မေေပပညေယ နရးပမြ ေယ င တေသသာရတငး နရပြ ပမြေယအနပခစက တပမနတာတပရငး (၃၀) နကျာတ က

ကျ းလေေခ သည။

၁၉၉၅ မ ၂၀၁၇ ခ စအတေငး တပမနတာ င တငးရငးသားလကေကကငတပြေ များက ကျ းလေေခ နသာ ဥပ

နဒပပငပသတပြတမ (၅၇) မနကျာက မ တတမးတင ငခ ပပး အဆပေါသတပြတမများနကကာင ရေ ာသရေ ာသား

(၁၉၀) ဦး အေညးဆးနသဆးခ နကကာငး နတေ ရ ခ သည။ သတပြတခရသအများစမ ာ အမျြးသားများပြစပပး

အမျြးသမး၊ ကနလး င ဆယလသားအရေယ ကနလးငယများလညး အသတပြတခခ ရနကကာငး နတေ ရ ခ သည။

အဆပေါသတ ပြတမများက တပမနတာတပရငး (၂၇) ရငးနကျာက ကျ းလေေခ ပခငးပြစသည။

၁၉၉၅ ခ စမ စတင၍ တပမနတာက ကျ းလေေခ နသာ လငပငးဆငရာအကကမးြကမ (၆၇) က မ တတမးတင

ငခ ပပး အဆပေါအကကမးြကမက အမျြးသမး၊ ကနလးသငယ င အမျြးသား (၁၀၆) ဦးတ က ခစားခ ရနကကာငး

နတေ ရ ခ သည။ အကကမးြကမများတေင မဒမးကျငပခငး၊ အပစြေ မဒမးကျငပခငး၊ လငကျေပပြပခငး င ကာယ

အလ ပပမတေင အတငးအဓမမပေါဝငနစပခငးတ ပေါဝငပပး တပမနတာတပရငး (၂၇) ရငးနကျာက ကျ းလေေခ ပခငး

ပြစသည။

ပပညသများ၏ ဆ ဒအသများ၊ အပငး (၆) –

အ စချြပ င အပငး (၇) – အစးရ၊ လတနတာ၊

တငးရငးသားလကေကကငတပြေ မ ျား င

ငငတကာအသငးအဝငးများအား အကကပပြ

နသာ တကတေေးချကများ တ ပြစကကသည။

အပငး (၄) တေင မေေပပညလ အခေငအနရးနြာင

နဒးရ ငး၏ သတငးအချကအလကနကာကခစ

နဆာငးပခငးဘဏဍာတကတေင မ တတမးတင

ထားသည (၂၂) ကကာပြစပေားခ နသာ

လ အခေငအနရးချြးနြာကမများက ၁) မတရား

ြမးဆးပခငး၊ ထေးသမးပခငး င ညဉးပေး ပ

စကပခငး၊ (၂) ဥပနဒပပငပသတပြတပခငး င

လကစနြျာကပခငး၊ (၃) မဒမးကျငပခငး င

အပခားနသာ လငအကကမးြကမပစများ င (၄)

လယယာနပမ၊ ပငဆငမ င လနေမဆငရာ

အခေငအနရးချြးနြာကမများဟ၍ အပငး (၄)

ပငးခေ ကာ တငပပထားသည။

4

HURFOM Ι December 2017

နဒသတေငး အကကးစားစးပေားနရးစမကေးများနကကာငနသာလညးနကာငး တပမနတာ င အစးရဌာေဆငရာများ

က လယနပမဧက တစသေး (၁၀၀၀၀၀) နကျာ သမးဆညးခ နကကာငး မေေပပညလ အခေငအနရးနြာငနဒးရ ငးက

မ တတမးတင ငခ သည။

နဒသခပပညသများအနေပြင ၎ငးတ ကကြနတေခစားခ ရနသာ ပြစရပဆးများက နမနပျာက ငစေမးမရ နကကာငး

ထတနြာနပပာဆခ ပပး အဆပေါေစောမများအတေက အပပစနပးအနရးယမများ၊ လယယာနပမပပေလညနပး

အပမများ၊ နလျာနကကးနငေနပးနချမများ၊ လမြေ ပြြးနရးလပနဆာငနပးမများ၊ စစတပအငအားနလ ာချနပးမ

များ၊ ချြးနြာကမ နောကတစကကမ ထပမပြစပေားမမရ နစရေ တာဝေခမများ၊ နတာငးပေမများ င ပငမး

ချမးနရးနြာနဆာငနပးမများစသညတ ပေါဝငနသာ တရားမ တမ ရ ာနြေနရးေညးလမးများပြင နပြရ ငးနဆာင

ရေကနပးရေ နတာငးဆခ ကကသည။

ဒေသခရ ာသရ ာသာားမ ာားက တရာားမျတမက ဒတာင ားဆ ခခင ား

“ကျေနတာတ မချမးသာချငပေါဘး၊ အရငလ ပမ ေပပေပြစရငပ ရပေါပပ"

ဦး………...၊ နရပြ ပမြေယ၊ တေသသာရတငး (နတေဆနမးပမေးသညရကစေ - ၂၀၁၇

မတလ)

ဤအစရငခစာပေါ သကနသထေကဆချကများက ကကညပခငးအားပြင ချြးနြာကမက ခစားခ ရ

နသာ နဒသခပပညသများအနေပြင အတတကာလပြစရပဆးများက နမနပျာက ငပခငးမရ သညအပပင

၎ငးတ ခစားခ ရနသာ ချြးနြာကမများအတေက တရားမ တမတစစတရာ ရရ ရေကလညး လလားလျက

ရ သညက နတေရမညပြစသည။

မတရားြမးဆးပခငး၊ ထေးသမးပခငး င ညဉးပေး ပစကပခငး၊ လငအကကမးြကပခငး င လယ

ယာနပမ၊ ပငဆငမ င လနေမဆငရာအခေငအနရးချြးနြာကပခငးများက ခစားကကြနတေ ခ ရသ ေစောသ

5

'I Still Remember': Desires for justice and acknowledgment of past human rights violations in Mon areas of southern Burma

ပပညသများက အမျြးသားပပေလညသငပမတနရး င ပငမးချမးနရးတ က တရားမ တမ ငအတ ရယလ

နကကာငး ထတနြာနပပာဆခ သည။

ေစောသပပညသအချြ က အပပစနပးအနရးယမအနကကာငးက နပပာဆခ နသာလညး အများစမ ာ

ပပေလညကစားနရးအတေက နဒသဆငရာြေ ပြြးတးတကမများ၊ နလျာနကကးနငေနပးနချမများ၊ ချြးနြာက

မ နောကတစြေ ထပမမပြစပေားနစရေ အာမခချကနပးမများ င အသအမ တပပြနတာငးပေမများက

လပနဆာငနပးရေ နတာငးဆခ သည။ ၎ငးပပင နတေဆနမးပမေးခ နသာ ရေ ာသရေ ာသားများက ပငမးချမးစော

နေထငလနကကာငး နပပာဆခ ပပး ၎ငးတ နဒသမ တပမနတာတပရငးများ နလ ာချဆတခောနပးရေ နတာငး

ဆခ သည။

မတရာားဖမ ားဆ ားခခင ား၊ ထ န ားသ မ ားခခင ားနင ညဉားပန ားန ပ စက ခခင ား

အထကပေါချြးနြာကမပစက ခစားကကြနတေ ခ ရသများက ၎ငးတ ၏ကျ းလေေမက အသအမ တပပြ

ဝေခရေ င အဆပေါချြးနြာကမများအတေက နလျာနကကးနပးနချရေ နတာငးဆခ ကကသည။ နလျာနကကး

နငေ နပးနချမများက နပပာဆခ သက သ ပပေလညကစားနရးအနေပြင လမးတတား၊ လ ပစစဓာတအား င

နဆးရများစသည နဒသဆငရာြေ ပြြးမများ လပနဆာငနပးရေ နပပာဆခ ကကသည။

“အစးရက ကျေနတာတ နဒသမ ာ လမးနတေ တတားနတေနဆာကပပး ကျေးမာနရးေ ပညာ

နရးအတေက လပနပးမယဆရင နကာငးတာနပေါ။ ကျ းလေေတ အထ မ ာ သတ လညး ပေါ

တာပ နလ။ နလျာနကကးနငေနတေ နပးမယအစား အ လြေ ပြြးတးတကမလပငေးနတေက

ကျေနတာတ ရေ ာမ ာ ပလပနပးသငတယ"

နစာ……………...၊ အမျြးသား၊ နရပြ ပမြ ေယ၊ တေသသာရတငး (နတေဆနမးပမေးသည

ရကစေ - ၂၀၁၇ စကတငဘာလ)

မတရားြမးဆးပခငး၊ ထေးသမးပခငး င ညဉးပေး ပစကပခငးက ခစားခ ရသများက ဒတယအများ

ဆး တရားမ တမ ပပေလညရယလသညပစအနေပြင တပမနတာက ၎ငးတ ၏ကျ းလေေမများက ဝေခ

ရေ င နတာငးပေမများပပြလပရေ ထတနြာနပပာဆခ ကကသည။ လသရ ငကကားနတာငးပေပခငးပြင

ပပေလညကစားမပြစစဉက သသာထငရ ားစော စတငသငပပး တစချေတညးမ ာပင ကျ းလေေမများအတေက

6

HURFOM Ι December 2017

နလျာနကကးနပးနချပခငးပြင လ အခေငအနရးချြးနြာကမက ကျယကျယပပေ ပပေ ခစားခ ရနသာ နဒသခ

ပပညသများ၏ ဒဏရာက အတငးအတာတစခအထ သကသာနစမညပြစသည။

“ကျေနတာကစစက ကကညမယဆရင ကျေနတာက ဘာအမ ားမ မလပဘ ေ စစတပက

ကျေနတာက ပစကခ တယ။ မေေခေ ထေကအြေ ေ ဆကသေယတယဆပပး ကျေနတာက

ပစကခ တာ။ အ ဒေါ သတ မ ားတာ။ သတ လပရပအတေက နတာငးပေသငတယ"

င……………...၊ အမျြးသား၊ နရပြ ပမြ ေယ၊ တေသသာရတငး (နတေဆနမးပမေးသည

ရကစေ - ၂၀၁၇ စကတငဘာ)

လသရ ငကကား နတာငးပေပခငး င အပခားနသာ ပပေလညကစားနရးပစများအပပင တငးရငးသား

နဒ သများမ တပမနတာတပရငးများ နလ ာချဆတခောရေကလညး မတရားြမးဆးပခငး၊ ထေးသမးပခငး

င ညဉးပေး ပစကပခငးက ခစားခ ရသများက နတာငးဆခ သည။ ပပေလညကစားနရးက နလျာနကကး

နပးနချ ပခငးတစခတညးပြင မတငးတာဘ ချြးနြာကမများ နောကတစြေ ထပမမပြစပေားနစရေ အာမ

ခချကနပးပခငးစသည ယကကညမတညနဆာကပခငးပြစစဉပြငလညး ပပေလညကစားနရးက လပ

နဆာင ငသည။

“ကျေမတ ရေ ာက လအပချကနတေ များတယ။ လမးနတေ၊ (လ ပစစ)မးနတေ၊ ဆကသေယနရး

နတေ လတယ။ ကျေမတ အာဏာရ ငအစးရေ ခပနဝးနဝးနေချငတယ။ အောဂတမ ာ ပငမး

ချမးြ လညး လတယ။ ကျေမတ အတတမ ာ ကကြနတေ ခ သလမျြး ဘယသ ကမ မကကြနတေ

နစချငဘး "

နော……..၊ အမျြးသမး၊ နရပြ ပမြ ေယ၊ တေသသာရတငး (နတေဆနမးပမေးသညရကစေ -

၂၀၁၇ စကတငဘာ)

ဥပဒေခပင ပသတ ခဖတ ခခင ားနင လက စဒဖ ာက ခခင ား

တပမနတာ သ မဟတ တငးရငးသားလကေကကငများ၏ ြမးဆးသတပြတပခငးက ခခ ရသများ

၏ မသားစဝငများ င အသမတနဆေများက ကျ းလေေခ သများက အပပစနပးအနရးယပခငးပြင တရား

မ တမရ ာနြေနပးရေ နတာငးဆခ ကကသည။ မေေပပညေယ င ပမေမာ ငငနတာငပငး မေေနဒသများအတေငး

7

'I Still Remember': Desires for justice and acknowledgment of past human rights violations in Mon areas of southern Burma

ဥပနဒပပငပသတပြတပခငးများက ကျ းလေေခ သများက အပပစနပးအနရးယခရမမ လေတကငးနေမက

လညး အဆးသတရေ နတာငးဆခ သည။

“ကျေမရ ဆးသေားတ ခငပေေးအနပေါ လပခ တာနတေအတေက အပပစနပးခရတာက ပမငချင

ပေါတယ။ ဘာသာတရားအရ ကကညမယဆရင အ လပြစတာ သ ကဆနပမယ ဥပနဒအနေေ

ဆရင အ ဒေါက ရာဇဝတမပ နလ။ ဒေါနကကာင ကျ းလေေခ တ သနတေက သတ အပပစအတေက

အပပစဒဏခရမ ာပ "

နဒေါ……….၊ နရးပမြေယ၊ မေေပပညေယ (နတေဆနမးပမေးသညရကစေ - ၂၀၁၇ နြနြာဝေါရ)

မတရားြမးဆးပခငး၊ ထေးသမးပခငး င ညဉးပေး ပစကပခငးက ခခ ရသများ င တပမနတာ သ မ

ဟတ တငးရငးသားလကေကကငများ၏ ြမးဆးသတပြတပခငးက ခခ ရသများ၏ မသားစဝငများ င

အသမတနဆေများက မလအနေအထားအတငး ပပေမပြစ ငနတာသပြင နလျာနကကးနပးနချပခငးသည

တရားမ တမအတေက လနလာကသညအနပြမဟတဟ ထတနြာနပပာကကားခ သည။

“ဘယလပ နလျာနကကးနတေနပးနပး၊ အရငလပပေမပြစ ငနတာဘး။ ဒေါနကကာင အစးရက

(ေစောသ)ပပညသနတေရ ဆ ဒက ဘယလမ ပြညဆညးမနပး ငဘး။ တငးရငးသားနတေက

အပမ အပချြပနေ ငတ ပမျြး အစးရက လပနေတယ။ စစတပကလညး သတ ဘာမဆလပ

လ ရတယဆတ အနတေး ဝငနေတယ။ အစးရက နကျးလကြေ ပြြးနရးနတေ ဦးနဆာငလပ

ကငနေတယဆနပမယ ရေ ာသားနတေအနပေါလပခ တာနတေအတေကနတာ ပပေနတာငးပေ

သငတယ။ နပျာကနေတ သနတေ ဘယနရာကကေလ ဆ ပပေနပပာပပသငတယ။ သတ က

တာဝေရ တ သနတေနလ"

နစာ………...၊ အမျြးသား၊ နရးပမြေယ၊ မေေပပညေယ (နတေဆနမးပမေးသညရကစေ - ၂၀၁၇

စကတငဘာ)

လကစနြျာကပခငးခရနသာသများ၏ မသားစဝငများက မညက သ ပြစပျကခ သညက သရ လ

နကကာငး နပပာကကားခ သည။ နောကထပတစြေ ကျ းလေေမများ မပြစပေားရေအတေက အာမခချကနပးရေ၊

တပမနတာတပရငးအငအား နလ ာချရေ င ၎ငးတ နဒသတေင ပငမးချမးနရးနြာနဆာငနပးရေကလညး

နတာငးဆခ ကကသည။

8

HURFOM Ι December 2017

“ရေ ာသရေ ာသားနတေက (သတ ပငဆငတ )ပစစညး(ဥစစာ)နတေ အသမးမခရနတာဘးဆရင၊

လယနတေ အသမးမခရနတာဘးဆရင၊ အလပအားနပးနတေ မလကရနတာဘးဆရင၊ မ

တရားအသတမခရနတာဘးဆရင အောဂတမ ာ အ လနတေပြစလာမယဆရင ကျေနတာ

ဝမးသာမမ ာပ ။ အစးရက ကျေနတာတ က ဒေါနတေ အာမခနပးရမယ။ ကျေနတာတ က

ရးရးသားသားေ နအးနအးချမးချမး လပကငစားနသာကနေတာ။ ဒနဒသမ ာ သပေနတေ

မရ ဘးဆတာ နသချာတယ။ စစတပကပ ရေ ာသားနတေက နသေတေ ပခမးနပခာကနေတာ။

သတ ဒေါနတေက ထပမလပ(မကျ းလေေ)နတာဘးဆရင ဒနဒသက ပငမးချမးသေားမယ။

အားလးက သတ (စစတပ)အနပေါမ ာပ မတညတယ"

ဦး………….၊ နရပြ ပမြ ေယ၊ တေသသာရတငး (နတေဆနမးပမေးသညရကစေ - ၂၀၁၆

ဒဇငဘာ)

မေ မ ားက င ခခင ားနင အခခာားဒသာ လ င အကကမ ားဖက မပစမ ာား

လငအကကမးြကမက ကကြနတေ ခ ရသများ င ၎ငးတ ၏ပတဝေးကျငအသငးအဝငး င စကားနပပာ

ဆကကညသညအခေါ ကယတငခစားခ သများသာမက ၎ငးတ ၏အသမတနဆေများကပေါ အဆပေါကျ း

လေေမများအတေက တရားမ တမပပေလညယနဆာင ငရေ အာသသပပငးပပနေကကသည။ လငအကကမး

ြကမကျ းလေေခ သများက အပပစနပးအနရးယခရမမ လေတကငးနေသပြင တရားမ တမပပေလညရရ ရေ

ခကခ လျကရ ရာ အစးရအနေပြင အတတကာလတေငကျ းလေေခ နသာ ချြးနြာကမများက ကငတေယ

နပြရ ငးနပးရေ လသည။

တပမနတာ သ မဟတ တငးရငးသားလကေကကငတပြေ များက ကျ းလေေခ နသာ လငအကကမး

ြကမများက လစလျ ရပခငး သ မဟတ နလျာနကကးနငေပြင တတတဆတနပြရ ငးပခငးများ ပြစပေားခ သ

ပြင ချြးနြာကမက ခစားခ ရသများက တပမနတာက ၎ငးတ အား မညသ ပငပခမးနပခာကနေနစကာမ

တရားမ တမက ဆကလကရ ာနြေခ သည။

ဥပမာအားပြင ၂၀၁၃ ခ စ ဒဇငဘာလတေင အသက (၁၃) စအရေယ မေးကနလးငယတစဦးအား

မေေပပညေယ နရးပမြေယ အမ တ (၃၁) နပခပမေတပရငးမ စစသားတစဦးက အဓမမပပြကျငခ သည။

9

'I Still Remember': Desires for justice and acknowledgment of past human rights violations in Mon areas of southern Burma

“နလျာနကကးနတေက လကမခဘးဆရင သေ သ မသားစက ရေ ာကနေ နမာငးထတမယလ

စစတပက ပခမးနပခာကခ တယ။ ဒေါနပမယ မ………..က နလျာနကကးနတေက သကယတင

ပငငးပယတ အပပင သ မဘနတေကလညး စစတပက ဘာနပးနပး လေယလေယေ လကမခ

ြ က နတာငးဆခ တယ။ တပရငးေ ထပမပပး အတကအခလပနေမယဆရင ရေ ာကနေ

နမာငး ထတပစမယဆပပး စစတပက ဆကပခမးနပခာကခ တယ။ ဒေါနပမယ ……...က

သ က မဒမးကျငခ တယပ ဆကနပပာခ တယ။ အမနကျနအးြ အတေက နကျးရေ ာအပချြပ

နရးမ းက လညး စစတပက ြအားနပးခ တယ"

မေေပပညလ အခေငအနရးနြာငနဒးရ ငး၏ ေယသတငးနထာကက နပးပ လာနသာ ချြး

နြာကမပြစစဉ

လငအကကမးြကမက ကကြနတေ ခ ရသများ င ၎ငးတ ၏ပတဝေးကျငအသငးအဝငး င စကားနပပာ

ဆကကညသညအခေါ အားလးေးပေါးက ကျ းလေေခ သများက အပပစနပးအနရးယနပးရေ နတာငးဆခ ပပး

ချြးနြာကမများက တရားဥပနဒအတငး စရငနပးရေ ဆ ဒရ ကကသည။ ၂၀၁၇ ဩဂတလတေင ငေါးြမးလပ

သား (၆) ဦးသည မတရားြမးဆးခရပပး ညဉးပေး ပစကခခ ကကရသည။ အမ တ (၄၃) နရတပစခေးက

၎ငးတ အား ညစညမးဗဒယများက အတငးအဓမမကကညရနစခ ပပး အဆပေါဗဒယအတငး သရပနဆာင

နစခ သည။

“တရားခနတေဟာ တရားဥပနဒအတငး အပပစနပးခသငတယ။ ကျေနတာတ မ ာ ပကဆ

နရာ အာဏာနရာ မရ ပေါဘး။ ဒေါနပမယ ကျေနတာတ တရားစေ ခ တယ။ (အာဏာပငနတေက

နတာ) အမအနပခအနေကလညး ကျေနတာတ က မနပပာပပဘး။ သတ ကလညး အမေးမ

ပေားချငနတာပေါဘး။ နအးနအးချမးချမးပ နေချငတယ။ တရားခနတေ အပပစဒဏခရမယ

ဆရင ကျေနတာ နကျေပပေါတယ"

ဦး…………..၊ နရပြ ပမြ ေယ၊ တေသသာရတငး (နတေဆနမးပမေးသညရကစေ - ၂၀၁၇

စကတငဘာလ)

10

HURFOM Ι December 2017

လယ ယာဒခမ၊ ပ င ဆ င မနင လဒနမဆ င ရာ အခ င အဒရားခ ားဒဖာက မမ ာား

သမမတဦးသေးစေလကထက ပပြပပငနပပာငးလ မများ ငအတ အရပသားအစးရစတင ထေကနပေါ

လာသည ၂၀၁၁ ခ စမ စတင၍ မေေပပညေယ င ပမေမာ ငငနတာငပငး မေေနဒသများရ လယသမား

များက လယယာနပမမတရားသမးဆညးမများက မညက သ ဆေ ကျငရငဆငခ သည၊ အတတက မတ

ရားသမးဆညးခခ ရနသာ လယယာနပမများ ပပေလညရရ ရေ မညက သ ရေးကေကကြးစားခ သည၊ လကရ

ပြစနပေါနေနသာ နပမယာအပငငးပေားမများအတေက သငနလျာနသာနပြရ ငးမရရ ရေ မညက သ နတာငး

ဆခ သည၊ အောဂတတေင လယယာနပမအခေငအနရးအာမခချကရရ ရေ မညက သ လပရ ားနဆာငရေက

နေသညများက မေေပပညလ အခေငအနရးနြာငနဒးရ ငးက မ တတမးတငခ သည။

လယယာနပမ၊ ပငဆငမ င လနေမဆငရာ အခေငအနရးများ ဆးရ းခ ရသများ င နတေဆနမးပမေး

ရာတေင အများစက လကလတခ ရနသာ လယယာနပမများက ပပေလညရယလနကကာငး နပပာကကား

ခ သည။

“ဒကနေ အထ ကယလယက ပပေလချငနေတေးပ ။ ဒေါဟာ ကျေမတ က နလာဘကကးလ မ

ဟတဘး။ မသားစအတေက ဘာအလပမ လပြ မရ နတာဘးဆရင ဘယသမဆ ကယပင

ဆငခ တာက ပပေလချငမ ာပ ။ အားလးက ပပေမရ ငနတာရငနတာင အသကရ ငနေသ

နရေ နတာ ကကြးစားသေားရမ ာပ ။ ကျေမမသားစကလညး အသမးခလကရတ နပမက ပပေ

လချငတယ။ အခေငအနရးရတငး နတာငးဆသေားရမ ာပ "

နဒေါ……………...၊ နရပြ ပမြေယ၊ တေသသာရတငး (နတေဆနမးပမေးသညရကစေ - ၂၀၁၇

ဩဂတ)

မေေပပညေယ င ပမေမာ ငငနတာငပငး မေေနဒသများရ လယသမားများသည ၎ငးတ ၏ လယယာ

ပခနပမများက ဘးစဉနဘာငဆက လကဆငကမးလာခ သပြင အဆပေါနပမများအနပေါ သနယာဇဉကကးမား

ကကသည။ ၎ငးတ ၏သားနပမးများက ဆကလကအနမေနပးလသညဆ ဒနကကာင လယယာပခနပမများက

ပပေလညရယလနကကာငး ထတနြာနပပာကကားခ သည။

11

'I Still Remember': Desires for justice and acknowledgment of past human rights violations in Mon areas of southern Burma

“ကယမသားစနဆေမျြးသားချငးနတေေ ကယနပမနပေါမ ာ အတတနေချငတယ။ ဒေါက မသား

စရညမ ေးချကပ ။ ကျေနတာတ က အြ ပခခ ရတယ။ အရငအနပခအနေအတငး ပပေပြစ

ငတ အထ နလျာနကကးနတေရမယဆရင ကျေနတာတ နကျေပပေါတယ"

ဦး……………..၊ နရပြ ပမြ ေယ၊ တေသသာရတငး (နတေဆနမးပမေးသညရကစေ - ၂၀၁၇

မတ)

အထကနြာပပပေါ ချြးနြာကမပစအမျြးမျြးက ခစားကကြနတေ ခ ရသများ င ၎ငးတ ၏ မသားစဝင

များ၊ အသမတနဆေများက ကျ းလေေမများ နောကထပတစြေ မပြစပေားရေအတေက အာမခချကနပးရေ

င တရားဥပနဒစးမးမရ ရေ ထပတလ လ နတာငးဆခ ကကသည။

“ကျေမတ ရ ဆးရ းမကနေ တစပခားသနတေ သငခေးစာယသငတယ။ တစနယာကေ တစ

နယာက တငပငနဆေးန ေးပပး အချငးချငးကညကကပေါ။ ကျေမတ တေးကဆရင ဘယသက

မ အနတေအကကြနတေလာမနပပာပပဘး။ ဒေါနကကာင ဘာမ လညး မလပ ငခ ဘး။ ပစ (၇) တ

နပပစာတ မရ ဘးဆရငလညး သေားနလ ာကကကပေါ။ နပမနတေအသမးမခရနအာင အြေ ြေ ပပး

ဆကသေယလပကငကကပေါ။ တစပခားနဒသနတေမ ာလညး နပမအသမးမခရနအာင ကကြးစား

နပးကကပေါ"

မ……………...၊ နရးပမြေယ၊ မေေပပညေယ (နတေဆနမးပမေးသညရကစေ - ၂၀၁၇ ဇလင)

12

HURFOM Ι December 2017

အကကခပ တ က တ န ားခ က မ ာား

၁) န င ငဒတာ အစ ားရသ

အစးရဌာေဆငရာများ င တပမနတာက ကျ းလေေနေနသာ လ အခေငအနရးချြးနြာကမပစ

အားလးက ရပတေ ရေ

အတတကာလ င လကရ ပြစပေားနေနသာ လ အခေငအနရးချြးနြာကမများ ငပတသက၍

အသအမ တပပြရေ င ေစောခ ရသပပညသများအား နတာငးပေရေ၊ ချြးနြာကမများ နောကထပ

တစြေ မပြစပေားနစရေ အာမခချကနပးပပး ချြးနြာကသ င ချြးနြာကခရသများအကကား

ယကကညမတညနဆာက ငနစရေ

မေေပပညေယ င ပမေမာ ငငနတာငပငး မေေနဒသများတေင စေစတကျ င ကျယကျယပပေ ပပေ

ကျ းလေေခ နသာ လ အခေငအနရးချြးနြာကမများက နသချာစော စစမးစစနဆး မ တတမးတင င

ရေအတေက လေတလပပပး တရားနရးမဏဍြင၏ ထေးချြပမကငးနသာ "အမ ေတရားရ ာနြေနြာ

ထတနရးနကာမရ င" တစခ ြေ စညးရေ

အတတကာလ င လကရ ပြစပေားနေနသာ လ အခေငအနရးချြးနြာကမများ ငပတသက၍

ေဂအတငး ပပေလညပပြပပငထားရ ရေ၊ နလျာနကကးနပးနချရေ င ပပေလညထနထာငမများ ပပြ

လပရေအတေက ခငမာလနလာကနသာ "ပပေလညကစားနရးမဝေါဒများ" က ချမ တအနကာငအ

ထညနြာရေ

တပမနတာ င ယခငအစးရနဟာငးများက ကျ းလေေခ နသာ ပပစမများအတေက အပပစနပးအ

နရးယခရမမ လေတကငးနေနသာ အစဉအလာက အဆးသတရေ၊ လ အခေငအနရးချြးနြာကမ

များက ကျ းလေေသမညသမဆ ရာထးအဆငအတေးမခေ ပခားဘ ၎ငးတ ၏ချြးနြာကမအတေက

တာဝေယ တာဝေခနစရေ

ဆငးရ မေ နတမ နလ ာချနရးစမကေးများက အနကာငအထညနြာပပး နဒသခပပညသများ င

တငပငကာ နဒသြေ ပြြးနရးလပငေးများက စတငရေ

ခလခေငနတာငးခထားသများ င နေရပစေေ ခောသများ ၎ငးတ ဆ ဒအနလျာက လပခြစောနေရပပပေ

ငနရးက ကညနထာကပရေ

ပငမးချမးနရးပြစစဉတေင လ အခေငအနရးချြးနြာကမခစားခ ရသများ င လထအနပခပပြအြေ အ

စညးများအား ပေါဝငခေငနပးရေ

13

'I Still Remember': Desires for justice and acknowledgment of past human rights violations in Mon areas of southern Burma

တငးရငးသားလကေကကငတပြေ များ င ပငမးချမးနရးသနဘာတစာချြပများ ချြပဆရာတေင

အတတကာလလ အခေငအနရးချြးနြာကမများအတေက အပပစနပးအနရးယမမ ကငး လေတခေင

က ထညသေငးပခငး မပပြရေ င ကျ းလေေမများအတေက သကဆငသအားလးက တာဝေယ တာ

ဝေခမ ရ နစရေ

အစးရဌာေဆငရာများ င တရားနရးကဏဍများတေင ပြစပေားနေနသာ လာဘနပးလာဘယမများ

က အဆးသတရေ င တရားနသာ ဥပနဒများ စးမးမရ ရေ

ယကကညမတညနဆာကပခငး င တရားနသာဥပနဒများ စးမးပခငးက ထခကနစနသာ ေယနပမခ

တပရငး င တပစခေးများအား မေေပပညေယ င ပမေမာ ငငနတာငပငး မေေနဒသများမ နလ ာချ

ဆတခောနစရေ

၂) ခပည ဒထာင စလတ ဒတာ သ

အတတကလ အခေငအနရးချြးနြာကခ သများပြစနသာ တပမနတာ င အစးရဌာေဆငရာများ

အား အပပစနပးအနရးယခရပခငးမ ကငးလေတခေငနပးထားနသာ အနပခခဥပနဒပေါ ပပဌာေးချက

များက ြျကသမးနပးရေ

ပဒမ ၆၆(ဃ) ဆကသေယနရးဥပနဒ၊ ပဒမ ၁၇(၁) မတရားအသငး ဆကသေယမဥပနဒက သ

နသာ ြ ပချြပချယသည ဥပနဒများက ြျကသမးနပးရေ

၃) တ င ားရင ားသာားလက နက က င တပ ဖ မ ာားသ

အတတကလ အခေငအနရးချြးနြာကမများအတေက တငးရငးသားလကေကကငတပြေ များတေင

လညးတာဝေရ နကကာငး အတအလငး အသအမ တပပြဝေခရေ

အတတကာလလ အခေငအနရးချြးနြာကမများအတေက အပပစနပးအနရးယမမ ကငးလေတခေင

က အဆးသတရေ င ကျ းလေေမများအတေက ရာထးအဆငအတေးမနရေ း သကဆငသအားလး

က တာဝေယ တာဝေခမ ရ နစရေ

မမတ ထေးချြပရာနဒသများတေင လမအြေ အစညးများ၊ လထအနပခပပြအြေ အစညးများအား

လေတလပစော လပရ ားခေငပပြရေ

ခလခေငနတာငးခထားသများ င နေရပစေေ ခောသများ ၎ငးတ ဆ ဒအနလျာက လပခြစော နေရပ

ပပေ ငနရးက ကညနထာကပရေ

14

HURFOM Ι December 2017

၄) န င ငတကာအသ င ားအဝ င ားမ ာားသ

အတတကာလလ အခေငအနရးချြးနြာကမများက ကငတေယနပြရ ငးရေ င လကရ ပြစပေားနေ

နသာ လ အခေငအနရးချြးနြာကမများက အဆးသတရေအတေက အစးရအား ြအားနပးရေ

အတတကာလလ အခေငအနရးချြးနြာကမများအတေက အမ ေတရားရ ာနြေရေ င ပပေလညက

စားနရးမဝေါဒများ ချမ တရေ အစးရအား ြအားနပးရေ

၎ငးတ ဆ ဒအနလျာက လပခြစော နေရပပပေ ငသညအထ ခလခေငနတာငးခထားသများ င

နေရပစေေ ခောသများအား ဆကလကကညနထာကပရေ