, -. ..- . - 'f '

i-Sw.^-

-.'§i:'''

FLATOMS PARMENIDi;.

:*4^

v;;^cx.

..•< . ^^i.f', ;

SCRIPSIT

C. F. WERDER.

't

TYPIS AUGUSTI PETSCHII

BEROLINI, MDCCCXXXIII.

. „ -«-«>•

•Sm ' «'-'IBfeHe'.'-':'''-*''*'

-t... .V •<* w-i 'il|ilMf''l^:'» -•"

-l,-

i*" .*.--* , ri-iiiirtrr-,ji- "rt-="w»'

*'v

k- '"^A'' ' '-*"-

• ..•.»K»'., >..

«>

• 'K' ..-«'..*.--. -v.# f 'V..?;.-"' <*- W*"' * "i *,... • * .^^t^^.i V««K.-*>,.»-. ' . '.„,«: V- *.,-*. ,.*.. ,.JH.-«*.,«*Mfl«»##f .^ **^. A^.*. ^«. ... • ,^ ,.^

., '-.*^% •!;..= -..'.!"-. - J .».•-> J- ... .i-V, 9. ,.., .V'-'Mt '-4<*p '*««»*#W,- V- ••^'*»*'** .;**«;'. -'.'^*^'-* '.j^ .

'.- ^-'t^*^. '.*--.V'

•l&A* .. -'^,:.Mf^i^-v^.r. .<*^. - ^«^•«.^ •,.,» «wi ,.v» ,,- >:- 'i.*. . -^.

,,.- i-.i|«)**^»llM««»*»^^' '•-• .W .,%-#.«'- -..<.> .-xi- •' .

. .'<».•* .- '»,,.. ) •

- , .^IT •^•.—»—.-•.

-, *• . '*.*^' ' ''*•.*, -Ik^ "->' i.^^»,» * ;: -^ik, V^^-'*-'

f

•*-•.• %-<«.(;,*..»"• '-••.»>>'(('>»- -«Ikj^: <<.,". »» j- ». "1-''* •'.''

.#•»4*».^ .->>. 'P!».'V4.S»"' '-*''!' ''^ :>''*^''

..•.j<,..» ':». .„'l.,.' ^i—.|f.,»''-

,. , . . V. -v,. . .

* .. -

^r>T*.'.

--•'''l''i^'"«.' : """ '*

-T >>*(:*%•'.•. .•'-^' -».-•-.'..

f

- . J«.*,lSf.*: ..tJI .' -^.

'•';'.-« «4f>i{ , ... -

'- •r:-'-Hi'- *

: .r-^*^r-^' V-;1. •^

" »'f

y-' :-f•«• "

'

:i'

. . ^ »,.|i:- J

'1.' <! '.!»'. " ' ''" " «'^

..., ... ii., ,, •,' ^». . i..-....u »

.. '- >".'* "' •' > i;-i"»

'

. — ^ » . t v<>r>" * -'- •* r-^s.^i"

.-5

w^,\

HJ**-'

'i^-r.»*. ;-'' . ' Ky (f•*-

1k•.:j_

T'•JfT^ '..

'""" ^-- «-..»~^ j^--.., .' -^ :« lii *w^«rir'«iA

.

• '.-.'ir » T '--wry "''• ri,-' .tlv^-;i^d.

... - -«fc,... ........ 'V. ,V::t

y-^

^t * ' -, (^hjA.H»

'...••Hf .-•»"••. ^. ' "

'I

'1 'II iHii 'I iiiiiiliiiiMr'ii

•

' I II

'

„ ^ ,TS" '^-, ^i^ "^TT^S

.^ ~—w.

~i"t'r (r»M;-!' {^f-:?"; '^!^ .'rrt'.~i: ; :.i i, ..',i:,n'.i'.:i^_

— ;'-;.^. .»».*! i.,'"- ''-;•- :'i ' >'.«-'^• •; ' 'U '''.:

'" ')€•;!:'';'•>'''*'; ' :" .' ': !'.:;y''. .;. ' ..'! ;. • -'..m».:

ff^^/ 1 ' M * » * M*7 1 ;?.

* M . -. ^*** .'"'!-'- ' r:

'

' . . .. .....*

INTRODUCTIO.' «* r1

JL rimus ParmeDides Eleates id quod universae phi-

losophiae ebt fuiidamentum , i. e. universale, ideam

in purissima sua forma, ipsam quam vocant meta-

phjsicam essentiam, in philosophiam introduxit, quod

gravissima ejus sententia continetur, cogitandi esscQ-

tiaeque notiones non esse diversas sed idem, quippe

vera ratione nil nisi id exprimente ,quod sit *)

;

idemque prout hujus notionis necessitas postulavit,

dialectice firmavit, omne fieri follens. In hoc Pla-

touis dialogo primum pariter atque apud illuhi, pri-

mariae atque summae illius ,identitatis quasi ad fa-

stigium tendente consilio, vera philosophandi artis

postulatio effertur, idea et arte dialectica tam alto

*) Parra. ('ragm. v. 95.

ravxov d^ iart voeiv ri Kat ovvixev ^ort vo^j^iu'

01» yag uvev tov iovxoi;, iv m TCtq^ttxio/ttvov iaiiv,

fVQ^aei(; to votiv ovdhv yag ioriv fj karai

uU.0 Ttagi^ rov ioitoi;.J. i4:

*iT!«i5, ^r^.-*

----

_ 4 _jam gradu collocata, iit etiam fioi et Non-esse *)

et statuatur et explicetur. Sic quasi splendidissi-

mum in Parmenidis honorem exstruitur monumen-

tum , quod philosophici progressus repraesentaudi

partes ei a Platone traduntur, qui philosophiae et

fundamentum et^Iocum vindicavit, quaestioue de Uuogravissima et instituta et diligenter tractata.

*) Quaniquam hoc quod attinet, si fragra. Parra. v. 98.

— — inft To ye fLioTg intSrintv,

ovXov axlvrjTov t ffisvai, tw ndvr ovofi iaxlv,

oaaa ^(joxol xaT{&evro, ntnoi&OTK; ilvai, aXri&rl,

'/lyvta&aC tt ml oklva&ai,, elvai xt ttal ov^i,

xail Tonov aXXuaafiv, diu tc xQo^ (pavov afifCfitiv"

respiciraus, cujus haec est sententia: perieas et fieri quod dica-

tur, humano tantum animo tale videri, revera quum sit iramo-

bile — , Don muhum interesse videtur ioter Parraenideam sen-

tentiam de gignendo et Platonicam. Neque hic enlm to fieri,

quoad fieri est, essentiam habet, sed valet idem quod: Ovd on(oq

(y, Theaet. p. 183.), ct est tantura quoad essentiae particcps est.

Sed hoc ipsura cardinem progressus philosophici continet ,qunra

Farraenides to fieri prorsus neget, Plato autem verara ^us tovo-

lutam vim aut quud idera valet, ejus cura essentia cohaerentiara

arripiens, illud. quasi e suis fioibus educat, eoque supra se ipsura

extoUal. £o mundus scnsibilis majorem nanciscitur gravioremque

vira ad aeternum bonumque tendendi: quod aeternura verara tMus

aturara constituit, sola specie obtcuratura.

•^vnipp||pqpp^l^liqviiip«iiiii*iiMii ,<i<,

luiiiiiwww'.'^.--... "'•*'« vwt- "i-i. v-^i^millKKm

DE VI ET LOCO PARMENIDIS INTERPLATONICOS DIALOGOS.

JNimis itiultum tributum videtur argumeuto, qaod Tbe-

aetetus tempore sit Parmenide serior scriptus, quasi

summa inde efficiatur evidentia majorem illius esse

perfectioDem , temporis scilicet progressu majus etiam

et dialogorum compoDendorum et rerum tractaudarum

artiiicium adfereDte: quod argumentum, ut fere in uni-

versum, quasi esset certissima lex normaque si qua

unquam*rata, solet urgeri, ita in Platone etiam majori

cum jure videbatur adbiberi posse, quippe in quo

ipsum illud ut suramum appareat, quod nonnisi pro-

grediendo ab altero ad alterum transeat. Cui placito

sane suam veritatem nullus detrectaverim, cum judicio

certisque sub conditionibus adhibito: minime vero

tantam ejus puto veritatem esse, ut, nisi aliae acce-

dant rationes, ex eo praecipue de majori minorive

alicujus operis pretio possis ferre sententiam. Mo-

neo hoc propter Schleiermacherum V* S., qui quum

recte Parmeuidis locum constituerit, tamen non satis

1

— 6 —ejus ad sequen(es*draIogb8 et praesertim ad Theaete-

(uin rationeni videtur perpendisse.

Parmenidem igitur duplici ratione, loco aute The-

aetetum, significatione certissime prae omnibus ante

Sophistam dialogis recensendum esse it^ fere mihi

informo: Finem imponens primae dialogorum seriei,

praestantissimus est omuium eorum, quos Schleier-

macherus appellat eleiiientarios ; et si id,quod non

perspieue quidem manifestans lectori explicandum re-

linquit, iu dialogis quaestiones dialecticas absolvenli-

bus, in Sophista, Phaedone, Philebo perspicue expla-

natur, strictius propouitur, omnibus ex partibus absol-

vitnr — minime hoc in Gorgia et Theaeteto accidit.

Disquisitionibus in Parmenide, uon quoque modo ex-

plicitis, vis dialogorum seriorum praeparatur; hi de-

mum Parmenidi pares sunt, et id ad fmem perdu-

cuut, quod in eo nondum plane explicatum lectori

relictum erat.

Alia ex parte hic dialogus ccnsendus est funda-

mentum constructionis totius philosophiae Platonicae;

et quamvis ratio dialeclica specierum ab eo propo-

sita, etiam in Sophista plane explicetur, tamen in Par-

meuide fundamentum dialecticum omnibus ex partibus

constitutum est, ut in nullo alio dialogo; et ut diale-

ctica ipsa omnium reliquorum fundamcntum est Pla-

toni, ita et hic dialogus.

Theaeteto, cum Parmenide comparato, exoterica

ut ita dicam, ratio est. Conspirat ut hoc efiiciatur de-

iectus et habitus personarum. Loco Parmenidis quam-

cunque hypothesin in omnes eius partes dialectice per-

sequentis, Socrates dialogum dirigit, irouice, facete,

— 7 —aa^ute, poetice;. dialecfice .qaidem et^pb'Ue8ophice,'8M

uon ita, ut ratio dialectica, gravitas methodi ac perfecia

omnium elementorum explicatio summa sit totius dialo-

gi. Hic potius agitur de certa re objecta, de qqaestione,

quid sit scientia? Trium ea de re definitionum pro-

positarum unamquamque non esse aptam ei, quod. de-

finiendum sit, demonstratur. Quum tota philosophia

Platonica in eo versetur, ut hanc quaestionem solvat,

apparet id quod dialectica ratione in hoc dialogo ad

hanc quaestionem conficiendam praestitum sit, nega-

tive tantum propositum esse, remotis scilicet ala&i]aei

xal do^f^. Quod positive efficitur, praeclara philoso-

phi delineatio est, quae quum ^Tzecaodtov tantum esse

videatur, tofum tamen quasi dux regit; ita ut summ|t

buius dialogi poetica sit descriptio. Illae quidem ra-

tiones iteni omnino positive propositae sunt, quamvis

non propositae esse videantur nisi negative. Quumin hoc dialogo demonslretur, scienfiam neque ^cciadij'

aiv, neque do^av dli^&^, neque fier dXrid^ovq 86'

^yg loyov TiQogyiyvofievov" esse ; tum omnium ho-

rum graduuni quemque deinceps explanat et cuique

locum tribuif; tum discipulum usque ad scientiam

ipsam *) adducit. pag. 199 d — c. apparet hoc cum

maxime....

. , ,

Quid vero sif scienfia, hoc vere jam in Parmehide

demoustratum est. Methodus disquisitionis, illic om-

*) ad pag. 200 c. uq ovv 17« tr xaXwq o Xoyot; lnmX^^tTfi, xdl

ti^eiiiyvxru ore oinfOQ&iSt; xpivdrj So^ap TtgoTfQav tfjrovfiev irtciyTi^fiiji;,

Ixelvfiv ('KpivTeq. xo 6 iatlv uSvvutov yvuivai, TtQtv a* tV»^

iTttOTfi/iTiv Ixuvbic Artj5ot ti nox' ^aT*." confer MeDODcm

«Ai' eadeiki res explanatur. ;

— 8 —nibus ex partibufi illustrata» fado illain quaestionem

solvit

Quid sit cognoscere non potest intelligi nisi quae-

stione: Quomodo coguoscatur, soluta. Via qua cogni-

tioni progrediendum est, ipsa est cognitio. Quid vere

ait finis ad quem ei pervenienduui est, ita tantum ma-

nifestari potest, ut viam ad se ipsam permeet. Ra-

fjo dialectica secundum Platonis doctrinam verum

est fundamentum , in quo scientia nascitur , ea-

demque in Parmenide omnibus ex partibus demoh-

stratur.

Quod minoris prctii hic dialogus est ea de re,

quippe qui non sit nisi collectio elementorum cogni-

tionis dialecticae, eo nemo niti potest ad majus mo-

mentum aliis dialogis vindicandum. In Theaeteto enim

eadem elementorum collectio est, sed deest illa copia

dialectica Parmenidea. i

Quod vero regula, quae toti sub)acet, non di-

sertis enuntiatur, id minime prohibet, quo minos

praesens sit et efficax. Et vero est enuutiata, quum

totius dialogi sit fundamentum. Quod in Theaeteto

tanquam singularis quaedam itemque sunima quaeetio

proponitur, ad quani progreditur dialogus superatis

formis iiiihoris momenti, — in Parmenide in sincera

disquisitione, specie Unius efficitur. Hoc exemplum

philosophandi in Parmenide propositum norma, totum

ac summum Platoni est. Id salis pronuntiatum est

in prima illius dialogi parte. Methodus est philoso-

phandi.

Alterae dialogi partes Theaeteto tributae sunt, cu-

)a8 indoles magis convenit (»iib ingenio fuvenis qoamilla a Socrate in Parmenide repraesentata. Hoc intel-^

liget, qui cogitet, qQae philosophiae eruenda esse So-

crates in illo dialogo proponat; Theaetetus vero „par-

tubus vanis *) liberatur". Theaetetns nonduni scien-

tiis imbutus est; sequitur potius indolem nondum ex-

ercitatam in quaestionibus philosophicis ; versatur ad-

huc in schola mathematici. Socrates vero in Parme-

nide repraesentatus jam exercitus est in quaestioni-

bus perscrutandis, et jam specierum naturam perpicere

studet.

' Tertias partes agit Theodorus mathematicus, qui

satis mature „ix tqjv yjLlav loycov sigog ttjv ysufieTQiav

anivBva^ p. 165, — qui, saepissime ad respondendum

provocatus, semper prorsus denegat, omnemque ratio-

nem dialecticam a se alienam esse perhibet. Ceusue»

rit aliquis cum Schleiermacbero **), Theodorum ideo

saepius provocari ad respondendum, „ut lector eo ma-

gis animadvertat pauca illa quae de rebus mathemati-

cis tractentnr'', ac minime nos hanc rem negav^erimus}

nam maximi momenti Platoni esse debet, ut ubiqu^

quae censeat de rebus mathematicis, perspiciatnr: sed

alia potius causa in hac Theodori provocatioue vide-

tUr latere: — scilicet, quod repraesentatur amicus de-

feneorque Protagorae, et ut nianifestum fiat, non so-

lum javenem, sed ue senem quidem scire quidquam.

*) Theaet. p. 210 b. otxoi?)' taiha fiiv navxa '^ /muvTixri ij/uv

TfXvti ttVf/uttla q)riat ytyfvija&ai, ovx «Stce rQOfiji;.

*) Platons Werke. Vol. U. p. 1. p. 506.

— 10 —-<~ >Quod idemTheodoras matbematiciis est, hoic. bene

quidem; praeter illam causam dialogo propriam ei-

qcie maxime conveDiedtem ciim tota eius ratione coa-

spirat.

. Sed maximum momentum ad meam de dialogo

seutentiam explicandam locus in Theaet. p. 183. e.

afEert „Milujaov fdv xai rovg akXovg oi iv iarde U-

yovai t6 iiav, aia/vvofiBVog fiij (poQTi^xciis amiiui(jt,e.v *)*

fjTTov alayvvofiai,, ij 'iva bvTa naQ(^evidr]V. llaQtitifh

Sfjg Si ftov ifaivETav t6 tov ^Ofifjgov, alSoXog t& f^m

afia Sevvog Te. avfinQoaefii^a yag Sri t^ uvSqi

ndvv viog ndvv ngea^vTy xai fiov kcpdvrj ^d&og

Tt %«tv navTdnaai yevvaXov-^ (po/Sovfiai ovv f^rj

ovT€ Ta Xeyofieva ^vvicofA^ev, t/ tc Siavoovfie-

vog elne, nolv nXiov Xevnufie^a.

Primum quidem ex hoc loco Theaetetum dialo-

gum DOn ante Parmenidem, sed post euni scriptum

esse, non ideo fantum, quod Socrates se aliquando

una cum Parmenide fuisse tradat, percipi potest: —iiam dixerit fortasse aliquis, Platonem, quum Socratem

disputasse quondam cum Parmenide sciisset, hauc

temporis mentionem fecisse quidem, sed non scripsisse

dialogam: Parmeuidem ante Theaetelum; *r- verumta-

men Plato, quum in Theaetelo illam Parmenidis dispU,-

tationeni' accuratius describat, et iugenii sublimitatem

gravitatemque Parmenidi insitani admiretut, et quam

diftjcilesintellectu fuerint res a Parn>euide praeceptae^

tradat: hoc nianifestissime illum arte dialectica gravis-

simuni dialogum priorc tempore cssc conscriptum dc-

clarat.

') Schleierraaclier' PlaloDs Werke. II. 1. p. 502.

— 11 —Deinde aatem, ut ex hoc loco colligi potest, dia-

logum Theaetetum post Parinenidem scripfum esse; ita

etiam mafus huic dialogo, quam illi momentum tribu-

endum esse apparet»

Id continetur hisce verbis: (fo^ov/nai, ow firj ovts

Tcc hyofisva ^vvtdifiSVj tL ts dtavoovfievog siTte, noXv

nlkov Xunu>fiE&a. Hisce verbis significatur, in Par-

menide rationem dialecticam multo graviorem et ple-

niorem esse, quam in Theaeteto illam juveuis „(odcva

xal fiaisvaLv'*. Illic systema quoddam dialecticum ex-

ponitur; hic agitur de adolescente exauiinando deque

erudiendo eius ingenio, ita ut ducatur e rebus no-

tis per gradus aia&j^aecog , S6^t]g aXrj&ovg, fiST aXtj-

&ovg So^tjg Xoyov ngoaytyvofievov usque ad scientiam

ipsam, illic omnibus ex partibus descriptam et per-

scrutatam.

Parmenides vero ut sequentibus dialogis quasi

fundamentum est, ita et Protagoras priore tempore

scriptus ad eum conferendus est, adeo ut Parmeni-

des tanquam regula rerum in Protagora expositarum

dialcctica nominari possit. Nam nou dixerim cum

Schleiermacbero in Protagora id explicari, quod in

Parmeuide ouiissum sit, cum Parmeuides miuime phj-

sica tantum, sed aeque pbysica alque ethica couti-

nere mihi videatur: quippe qui dialectica disquisi-

tio de nexu specierum ideoqne logicum intelligendi

fundamentum sit, ex quo quam verissime oriantur

omnia.

Perscrutatio propria , in cujusque mente cogi-

tandi genitrix , in Parmenide exposita , ut optimum

auxilium est perveniendi ad rem ipsam, imo ut est

— 12 —res ipsa; ita etiain intima et efiicaicissiiiia coiiiniU'-

nicationis ratio videtur esse; et omnis recta specie-

rutn divisio itemque res ethicae et disquisitio de

virtute docenda, aeque atque omnis disciplina de

ideis rerum participibus ideoque res phjsicae, in

qexu specierum qui est scientia» positae sint ne-

cesse est.

- 13 -

DE NEXU PARMENIDIS FINEQUE EI

PROPOSITO.

PARS PRIOR.

Quae sit significatio primae partis vel exordii eju&T

quc ad ceteras dialogi partes ratio, perspicuum vide-f

tur, dummodo explicatio ab eo proficiscatur idque te-

neat, qui totius sit dialogi finis. Est vero hic notio-r

num nexus dialecticus.

£t negante Zenonis dialectica, a qua incipit dialo-

gus, quasi a praeterita quadam re et ne falsi opposi-

tio desideretur, ut Schleiermacherus dicit, et Socratis

inde orta majore postulatione vcrae artis dialecticaev

et ex approbatione, quam accipit hoc postulatum a

Parmenide, onmibus his et directe et indirecte finis

dialogi significatur ac declaratur.

Non quomodo res cognoscantur earumque cum uo»

tionibus conjunctionem docere nostro dialogo proposi-

tum est, sed cognitionem ipsam. Nam ad illam quae-

stionem expediendam, nisi hac explicata, progredi posse

neniinem constat. Qua in necessitate interior disqui-

sitionis exordiique coujunctio posita est; hanc ob rem

statim de rerum ac notionum relatione agitur, et de-

finitionum quae se offerunt ambiguitate, quid primum

oninium explicaudum sit, docetur, sc. notionum ipsa-

rum nexus: quod perficit tum quaestio ipsa.

Positis his exercitationis dialecticae fundamentis,

series dialogorum sequentium rationem in exordio pro-

latam accuratius explicaus persequitur, donec praemium

artis dialecticae adepta ad calcem pervenit genuinae

ideutitatis, quoad huius naturam perspicere licuit Pla-

( 2

<

— 14 —toni. Quae identitas eadem apparet in Platonis phj-

sica et ethica, sicut Parmenides utriusque fundamenta

coutinet; contemplans enim notiones per se ipsas, illi

altiori ac puriori cognitioni, atque hoc modo primiti-

vae cogniiionis et essentiae idcntitati, locum praeparat»

Incipit Parmenides eo, ut separationem specierum

ac rerum a Socrate factam arripiat, duo iila a Socrate

posita, species et ea quae illarum parlicipia sunt. Recte

quidem ponuntur duo illa, universale et siugulare; sed nt

postulari tantum possil Idem illud primitiVum — boc

enim non posito inanis conjunctionum ac separationum

lusus, qualis Zenonis ille, oritur — tenet Parmeuides

separationem similitudinis ipsius a similitudine quam

nos habemus, eamque producit eo, ut maxima in con-

jungendis duobus illis difficultas iutelligatur.

Stadia percurruntur haec. Declaratione de spe-

ciebus praemissa, ideo necessaria quod c speciebus

altera conjungendorum pars coustat •— obscurior quidem

illa est ut statim perspicitur, Socrate quid pro specie sit

accipiendum ignorante, quae de rebus contra dubitatio

oriri non potest —^ qua cadem indirecta ratione decla-

rantur species universalia esse omnium rerum; con-

vertit se Parmenides ad excipiendi sive parlicipandi

modos.

Eodem jure quo species et res adhuc sibi vicis-

sini alieuae sunt, relatio totius ac partium ad eas af-

fertur, et hac re earum conjunctio ne fieri possit effi-

citur. Socrates contra, quasi naturali quodam sensu,

comparationem praeclaram proponit, quae re vera dif-

ficultatem tollit et conjunctionem servat. Haec senten-

tia ei tribuitur, quia illud quod coutendit ra eiSrj avrcc

xa&* avra exsistere, verum est nullaque ratione alte-

rum excludit; sed cum declarare noudum sciat ueque

— 15 —cognoverit nexum internum, quod er opponebatur non

nisi imagine et comparalione refutare valet Laudat

imaginem Parmenides aliamque oppouit, quae e totius

ac partium relatione repetita est, ut Socrates suam e

vero nexu sumserat; vere igitur eam non refutat. At-

famen probat Socrates, quamvis dubitanter. At cur

probat? quia tautum imagiuem attulerat; nexu scilicet

Tov ivog xal twv nolliov nondum demonstrato, impe-

dire nou potest, quo minus vere posita diei imago a

Parmenide corrumpatur, et divini diei pars cum vili^

velaminis parte commutetur.

Tum pergit Parmenides „oif^ai as kx rov ToiovSe

$v txaOTov siSog oUa&ai, elvav ozav nokX ccTTa fie-

yctka OOb do^y slvai, fiia Tig latog Soxsl iSia ij avTrj

slvai inl ndvTa iSovTi, 6&sv iv t6 fiiya r)ysl sJvat,"

Hoc unum quod e multis in unum comprehensis

prodiit, a sua origiue degenerare non potest ideoque

semper in relatione perseverat. £x multis, ex rebus

constructum non vere illud est, quod supra coutrariis

quibuscunque versans illa ac se ipsum creat et com-f

plectitur. Nou habet vim se tauquam speciem servandi^

et cum singulis phaenomenis concidit.

Quibus augustiis pressus, nexus statutus, quippe qui

nondum dialectica arte explicatus sit, jam toUi coepit:

f^^Xka fifj T(tiv siSdJv sxaaTOV r/ tovtmv votjfia,

xai ovSafiov avT(p ngoai^xy iyyiyvsa&at ixKkod^i rj iv

'kpvxcitg.'"

Huic graviter se opponit Parmenides, quod neu-

tiquam negligendum est: nam illud maxime interest

Platonis, ut rebus inesse species intelligatnr.

Sed simul statim, quia propositum est dialogo,

ut Socrates non nisi via et arte dialectica ad rerum

et specierum societatem perducatur, iterum ea toUitur,

2*

— 16 —jdque causa taindiu tantum valefite, quam nexus natura

nandum explicata est. Res nondum pares sunt quo-

dammodo speciebus sustinendis, quod vinculum sum-

mum nondum apparet. Sic quod oppositum est, so-

phisma alicui videri possit, cum illud ^^ToKXa voijuaTa

ovra avorjTa eivat" quod veruni est, contra veritatem

i. e. nexum, accipiatur pro argumento. Sed veritas

nondum explicata est, ac consentaneum est veritatem,

ad quam juvenis sit ducendus, contra se ipsani facere

testantem. Cui falsa videtur veritas, huic vere est

falsa. Separatione rerum et specierum adhuc durante,

earum nexum quamvis acerrime appetitum, Socrati ab-

surdum videri necesse est. Talem societatem Platoni

re vera ineptum aliquid esse, hic nullius momenti est.

Pergit Socrates, separata naQa§Biy^aTa et Ofiouo-

uaTa esse definiens.

Excellentissime hoc a Parmenide refutatur, quia

Socrates nondum intelligit, guo modo participatio illa

fiat; similitudo certe non est societatis forma: (p. 132 d.)

j,€t ovv Tt 801X8 Tw sidst, olov Ts knslvo To slSog fli]

ofiOLOv slvaL TGJ slxaa&iVTc, y.a& oaov avTcp arpM-

fioiioiJ-ri; fj iaTL Tig fif]^avr} t6 bfiOLOV fir) slvai

ofioiov; Ovx sGc. To S^ oftoiov Tcp OfiOKp ag ov

fisydXrj dvdyxi] ivog tov avTOV eiSovg fiSTix^iv

;

'Avdyy.rj. Ov Sdv tu ofcoia fiETe^ovTa ofiota y , ovx

iy.slvo 'eaTai avTO to slSog; IlavTdTiaai fihv ovv. Ovx

aQa olov Tt Tt, T(p 8iSsi ofiOLOV slvai, ovSi t6 slSog

dXkcp' 81 Se fii] , naQa t6 siSog dsl dXXo dvaq^avijas-

tai slSog, xal dv kxstvo toj oiioiov // , ^tsqov av , xai

ovSinoTS navasTai ds\ xaiv6v slSog yiyvofisvov , kdv

t6 slSog T(p iavTov fisTs^ovTO ofiOLOV ylyvrjTat."

Quod simile factum est, id simile speciei sit opor-

fet, ergo et species illi quod simile factuni est. Simile

— 17 —autem unius eiusdemque speciei necessario particept

est, cujus et illud cui simile est; at qno similia par-

ticipantia similia fiunt, illud ipsa speoies erit -^ hic

species postulatur ut coujuDgens, similitudinem con-

stituens; sed jam desiit esse et ipsa facta simile quid;

— igitur non potest quidquam speciei simile esse nec

species alteri; nam praeter ipsam speciem species alia

emcrgeret: quod si illa cuiquam sit similis, alia rur-

sus, nec unquam progressus iste cessabit.

Quae optime docent, similitudinem categoriam esse

relationis, ac prorsus alia ratione spcciem siugula com-

preheudere, et prorsus alia siogula ab ea comprebensa

teneri, quam relatione similitudinis. Sane quidem et

fiingula similia speciei sunt et species singulis, sed

haec non vera est singulorum ad speciem ratio. Ex

hoc loco perspicitur, Piatonem cum loquatur de exem-

plaribus ac simulacris, nequaquam sub categoria simi-

litudinis ea cepisse. Multum aberat, ut hujusmodi

principium phiIoso])biae suae praeponeret.

Argumentatio hujus loci tam firma cst, explicatio,

quomodo species in fuiitum abeat et progressus oria-

tur in infiuitum omni a vcritate abhorrens, tam egre-

gia, ut stet pro tota philosophia neque ulla unquam

ratione refutari possit.

Tum pergitur sic: ogag ovv,— oGrj t) anoQicc,— el ?v

eJdog %'KaGTOV tmv ovtoov aai ti cKpogi^oitevog &i^cetq;

oarj fj anooia, kdv rtg atg etd^ ovtu avTcc xa&' iavra

8iooit.i}Tai; nam : d Tig (fair} fitjSs TCQOGrixuv amayiyv(x)()y.ea&aL ovTa toiavTa old rfausv Sslv eivai rd

eiSr], T(p TavTa X^yovTv ovx dv i^ot Ttg kvdd^aa&ai

OTL xpevdsTai.

Hoc dicto Parmenidis: quanta sit difficultas, ma-

xima adducitur separatio eo praeparata, quod res nec

— 18 —similitudine nec accipiendo specierum participes sunt, si-

cut et hoc jam initio positum fuerat, cum societas am-

borum nondum intelligatur sed quaeratur. £ qua se-

paratione in duo disceroi dicitur mundus pretio inae-

qualia, alterum perfectum et verum, alterum imperfe-

ctum atque vilem, non participantia sibi invicem, nec

deorum hominibus neque homiuum diis partem haben-

tibus.

Hoc vero consequens erit, si quis unumquodque

per se unam speciem semper separatam ponere velit,

^ scilicet vero ejus cum singulis nexu nondum per-

specto.

Veruntamen rediens ad rem Parmenides addit: (p.l35b.)

tl Sj] ye Tig — firj hdaeL eiSr] tmv ovtcov eivai,— fiijdi

Ti oQLUTctL eiSog ivog ixaaTOV, ovdh oTtoi TQixjjec

TfjV dtdvoLav ^S,ei, fit} ioiv Idiav tojv ovtiov

ixdcTOV TfjV avTTjv del etvuL, xai ovTta Tt]V

Tov SiaXiyea&ai Svvaficv navTdnaai Sta-

(p&eQeZ.

Pergit tum: „Opera danda est dialecticis. %Xxv-

cov Si aavTov xal yvuvaaov fidXkov Sid Ti}g Soxovaijg

d^QtjaTOV elvai xai xaXovfiivr^g vno tuhv nolXixiV dSo-

Xea}(iag" cum ex tua quam adhuc patefecisti cognos-

cendi facultate easdem seniper ac per se exsistentes

species — sunt eaedem semper ac per se exsistentes,

sed eaedem quum sint non tamen pmnino discretae

inter se et a rebus — ostendere non potueris."

Ut ad hoc perveniatur, finis erat exordio propo-

situs; quae sententia statim diligentissime definitur.

Quaerit Socrates: „Quo hanc exercitationem instituam

modo?"— cuiParmenides: „isto, quem aZenone audisti'*.

Cum autem Zenonis disquisitiones vix Platoni satisfa-

cere posseut, Parmenidem approbautem facit, quod So-

— 19 —crates Zenoni dixerit: „non in iis quae oculis perci-

piantur *), cogitationem consistere oportere, sed ad ea

adscendere, quae quis maxime ratione comprehende-

ret atque aiSi] esse putaret.'' Laudat quidem rationem Zc-

nonis in universum, tanquam dialectici, sed significat

etiam illam rationem mancam esse nee omnes rei par^»

tes exhaurire, quum ad ea tantum quae oculis subje*

cta sint pertineat; et vel sic quam imperfecte, hoc jam

initio Socrates vituperavit, quod tanquam supplemen-

fum ad nostrum locum trahendum, cura hic Parmeni-

des, Zenonis magister ac familiaris loquatur, eiusque

vitium, ne mimicus dialogi habitus turbetur, lenius af-

tingat.

Dialectica Zenonis a Platone tanti aestimafur quanti

meretur. £t fine . suo et consilio extra veram cogni-

tionem adhuc versatur, ideoque est negativa: ex eo,

quod contrarium esse non possit, ostendere studet, so-

lum Unum esse. Cujus ipsius contrarium Plato vult

hoc dialogo; quam ob rem Zenonis dialecticam vitu-

perat Socrates, eidemque postulanti, ut species ipsae

demonstrentur, assentitur Parmenides. Hoc enim in

speciebus ipsis demonstrare nihil aliud est, quam quod

Socrates initio verbis significat illis:

'Eccv Se Tig nQ(atov fiev StaigiJTai' %(OQlg civra

xa&' avTa ra eiSr} — «ira iv iavroZg ravTa Svvd-

fiEVa avyX6Qdvwa&ai> xal SiaxQivsffS^aL aTiOipaivrji, dyai-

fiTjv dv 'dycoye &afA,fia6T(ag — et illis: dkX el 6 HffTtv

%v, avTo TOVTO noXld (non positum in re substrata,

*) Gave ne coafundas hoc cum nexu rerum ac speciernm

quem supra raemoravlmus. Nostro loco hoc tantum dicitur, rei

quae oculis percipiatur ideoque variae, faclllus contrarias notione*

tribui posse, quam speciei ipsae. Illa quaestio, quomodo specieruro

res participes slnt, prorsus alia est atque hos fines excedit.

- 20 —eed ipsum, eademque ratione multa) djzodsi^sc rig

xai av ra nolla dt) Hv, tovto rjSr] &av/iiaaofiai.

Sed modus negandi, ratio, qua contraria explica-

bat tollebatque, quam arguta et ingeniosa fuerit, sen-

tentiae eius quae ad nos pervenerunt, docent, et hanc

ob rem Plato Parmenidem facit dicentem: ovrog 6v

nsQ 7Jxov0ag Zi^viovog. Propter hanc formam diaiecti-

cam, cuius inventorem eum dicere possis, (indeque re-

vera Palamedes Eleaticus appellatus est), — propter

hanc igitur formam in universum hic commendatur.

Haec methodus dialectica omnia disquirendi a Platone

commendatur, sed alium in iinem ideoque revera alia

eaque sublimiori sub fonna.

Itaque tum Parmenides p.l36 H.St. rationem docet,

qua quaerendum sit, — Socrates illud quid sit quaereu-

dum, proposuit — j^qtj 8s xal rods 'hi ngog rovrcp noLstv,

fii) (xovov si sarvv 'ixaatov VTto&sfjisvov axonstv ra avfi-

paivovTa kx rrjg vno&sasuig, aXka xal si (Jirj sart t6 avTo

TovTo vnoTL&sa^ai, . . . . si nolXd iaTW, tl ^grj avfi^ai-

VSLV xai avTotg rolg noJJkolg TtQog avrd xai nQogTO sv

xai Tftj ivi nQog ts avTO xai nQog Ta nokXd' xai av

€ifj,7]

kaTL noTJld, ndhv axonslv tl avfi^riasTaL xai ra ivi

xai Toig noXkdlg xai nQog avTa xai nQog dXkriKa ....

xai ivi ?^6yq), nsQi 6tov dv dsi vno&y (og ovTog xai

ovx oVTog xai otlovv dXko nd&og nda^ovTog, dsZ axo-

nstv Td avfi^aivovTa nQog avTo xai nQog sv txaaTov

rdiv dkkoiv, 6 TL dv nQokk/j, xai nQog <E,vfinavTa coaav-

Twg' xai TaXXa av nQog avTd ts xai nQog dkko 6 tl

dv nQoaLQy dsi, kdv ts dog 6v vno&y 6 vnsTi&sao,

idv TS log firi 6v, si fiikksig Tskibig yvfivaadfisvog xv-

Qiaig St^xpsa&aL t6 dhj&sg.

Quae disquirendi ratio alterum primae partis mo-

nientum est, gravius etiam altero quod postulationem

— 21 —Socratis continet, cum iam ^in eo, qua ratione disqui-

reudum sit, quodammodo expleatur. Hac enim ratione

omnia illins problematis elementa continentu)*, quae

tantum jungenda sunt, ut f&rnia evadat, quae illi So-

cratis postutationi omni modo satisfaciat.^

Quatenus dialogus hoc perficiat videbimus.

PARS ALTERA

I.

^. Quod attinet ad primam bjpothesin: d %v

kCTLVf aXKo Tb ovx av sirj noXXcc ro %v — Platonis sen-

tentia haec est: in sui contrarium omnino uon potest

abire. Sed ea vi qua in hypotbesi sumitur, prorsus

ab omnibus praedicatis vacuum, adeo non est verum,

ut omnino noa sil.

Unum huius hjpotheseos non est illud, extra quod

nullum se praebet aliud, quippe quo omnis varietas

et singularitas comprehcnsa evauuerit, quodque nihil

habet sibi oppositum — sed id, quod omnibus prae-

dicatis et notiunibus repulsis, tanquam incogitabile Ni-

hil cognoscitur,

Tria sunt ddrj, quibus prorsus exutum, omnibus

omniuo speciebus vacuum est. Primum rce noXXd.

Sic neque partes habet, ueque totum est, et hac ra-

tione omnia spatii attributa perdit. Secuudum t6 'ha-

Qov, tertium ra^roV. Ex his elucet, nihil omnino ei re-

linqui quam esseUnum; excludit similitudinis et aequa-

litatis atque omnes temporis notiones et una cum bis

omnem esseutiam et exsisteutiam.

Verum Unum Platoni supra omuem oppositionem

sublime neque temporis conditionibus obnoxium esse,

nihil pertinet ad hypothesin nostram. Huius hjpo-

— 22 —theseps Uaum id, quod debet, patitur, fitque quod est,

nihiL

Quantum intersit Platonis, et naturam specierum

ipsarum, quibus quasi cardinibus disquisitio vertitur,

explicare, in hac prima dialogi serie praecipue de

ofioicp et avofioiqpy de nQBa^vrkgcp et vsuriQq) quae

tradit, satis docent: secunda fere tota. Quae omnia

temere et absque consilio adjecfa viderentur, si id

tantum philosophus agere Toluisset, ut sitne Unumnecne quaereret.

Nec tantum de singulis quibusdam notionibus, ut

de iis quas supra posuimus, hoc valet, sed de omni-

bus et de toto quaestionis complexu. lis enim hypo-

theseos verbis, quibus strictissime comprehensum est

argumenti caput: „aAXd fir)v d ti ninov&e x<^Qh ^ov

sv eivai t6 ^v, n}.ei(o av e7vai tiejzov&oi rj ^v." ilnem

suum assecuta est series. Omnes has notiones qna-

rum particeps esse Unum sigillatim negat, Uni ipsi

nihil quidquam adferre, quam ipsum illud Nihil, quod

illa hjpotheseos explicatio jani complectitur, et ex eo

patet, quod omne attributum ac modus, qui ei ut prae-

dicatus impertiri quodammodo videtur, ex. gr. infiui-

tum, immobile etc. aeque ut hypothesis ipsa eo exclu-

ditur, quod revera in hypothesi nihil aliud inest, quam

illud Nihil, quod ueque definiri neque cogitari neque

nominari possif.

Quod Socrates in exordio „admiratione dignum"

profert: kv iavTOig Tavra (ja eidrj) Svvdfieva avyxe-

Qdvvvo&ai xal diaxQivea&ai, — hoc est ille quem

Plato appetit , disciplinarum et artium nexus , qui ei

in specierum societate earumque in communione inter

se ipsarum consistit.

In prima serie species tov h>6g, tuv noXXaiv, tkv-

- 23 —Tov, Tov irigov modo pro earam infer 8e diversitate

considerantur, eiusque quod Socrates de secemendis

speciebus supra proposuerat, initia sunt facta. Namex Platonis methodo ut specierum ad communionem

perveniri possit, nulla melior inveniri potest via, quam

ut illum secernendi actum, quantum eius fieri possit,

peragamus, singula etiam et minima, quae inde effici

possunt, ad extremum usque persequamur.* «

De dialectica via *), qua prima series incedit,

haec fere notanda videntur.

Totam quaestiouis Platonicae naturam ignorantis

est statuere, dialogi methodum esse sophisticam. Quod

vocabulum si quis urgere velit, concedendum erit, om-

nino et hypotheseos et omnium earum positionum quae

cum ea conjunguntur, esse indolem veram et rationem,

ut sophislicae esse appareant. Quod si sophisticum

illud est, quod consuUo.a verifate aberrat: etiam men-

tis categoriae, imperfectEie illae et mancae, quae in unam

rei partem se immergentes, totam et veram eius vim

comprehendere nequeunt, et tamen speciem dignita-

temque veritatis sibi arrogare affectant, erunt sophisti-

cae appellandae. Has igitur vera ratio ad rationem

reddendam expostulans, nihil aliud quam )us in eas

exercet, poenasque repetit debitas, eas suo ipsarum

niodulo metiens: in ipso sophismate sophisma illud

esse demonstrat: nec quisquam, nisi qui parum sit

exercitatus, ipsam rationem esse sophisticam in ani-

*} Pari modo Farmenides jam in priorl dialogi parte arguroen-

tatur, quamvis non ea constantia argumentorumque necessario con-

nexu, scilicet quaestione assultira ingrediente, temereque modo hanc

modo illam quaestionis solvendae rationem arrlpiente.

— 24 —muni inducet, qnnm ea tantum cansa sit et effectrix,

illarum sub ea specie conspiciendarum, quam vere

habent.

Idem de nostra ctiam quaestioue dictum esto.

Si Unum est unum, i. e. nil nisi Unum -r- quod re-

vera esse non potest *), quam suam naturam igitur

modo mentitur, speciem prae se ferens eius quod nou

est — non est multa. Qua imperfecta mentis posi-

tione, quae omni relatione et femporis et spatii et es-

sentiae et nominis nudata sumitur, in Nihtl abitUnum;

quod prorsus fleri nequit, quum sit tanquam Unum;sit, quippe quod nomen babeat.

Ul Unum ad spatii et temporis notiones referre-

tur, eo effectum erat, quod omnibus praedicatis a se

repulsis, illis contrarium se praebuit ideoquc finitum.

Restat tJ cfvaLg hv ovdevl XQovfo ovffa. QuumPlato Uni essentiani derogat, quippe a quo tempus

omnino alienum sit, hoc ob id ipsum fit, quod omni-

bus praedicatis carens sumtum fuerat. NuIIa enim pror-

8us essentia iu Unum cadente"-^ ipsaque aeternitate,

ei de eo praedicaretur, plus jam iuvolvente quam ipsa

Unius natura patitur, rov kv ovdsvi X9^^^ ovrog ne

mentio quidem fit. Tempore autem negafo eius es-

sentia tollitur, quod tanquam mera unitas, snblata mul-

titudinis notione, citra veritateni ponebatur.

Quod si quis in hac dialogi parte de Elcatis ju-

dicium deprehendere sibi videretur, deque Parmenideo

*) Locus primarius e quo apparet, unitatera et oppositura al-

terutruni per se solum quasi esset verura ov statutum, auti habere

veritatera > est Plat. Soph. p. 245 d. >t«t toCvvv uXlaq fxvQlnq uTifg-

uvtovq anog(a<; txaaTOv flXTjrpO!; (pavtiTai,, tw to ov itTt dvo

Ttff, 6tT« tv fHOVOV ilvai, kiyovTt.

— 25 —illo: t6 yccQ nUov kffrc vorjfia cogitarct; nae ille pa-

rum videtur reputasse, hic omnibus ceteris e quaestione

omissis, Platoni demonstraDdum propositum fuisse quan-

tuni laboret ea eogitandi ratio, quae rei veritate ne-

glecta, ad uuam eius arbitrariam partcm temere se

convertit, in eaque se deiigit. ^

Sed qui fit ut nulluni praedicatum ei relinquat-ur,

quum tamen quod supra diximus, eoruni orbcm intra>

verit, iis se opponendo? Quod aeternitatem simulat:

hanc appetens, niajori etiani inopia premiturj quara

ipsum finituni. Quodcunque finitum in relatione est,

aliudque, ad quod habet relationem, seniper possidet;

Sed Unum e relatione ad aliud, ex sui ipsius natura

egressuni est, ideoque quod solum habuit, amisit, Uuumesse, fitque Nihil. i.. . , w

Huius quaestionis artificium laudibus tollere, ni-

hil attinet. Perfectuni est specimen Icgitimi progres-

sus dialectici, quo id efficitur, ut sophismata deleantur.

In ipsa hypothesi statim initio quaestionis elenienta

exlerne esse sunita notandum est. -; "

Unum et multa — utrumque quasi jam praebi-

tum et factum tractantur; quo modo ex uno fiant

multa, quae sit Unius interna ad multa relatio, id

quidem ut dialogi terminos excedens non quaeritur;

sublimius.hoc est dialectices problema, quod solvi nou

poterat, nisi quaestionis via. inflexa, ne dicam turbata;

iii ea solvenda occupato vix aliter agendum fitisset,

quani ceteris minoris momenti qnae in quaestionem

erant vocanda, ueglectis aut plane relictis, ut quibus

jam non amplius esset opus.

Ita prima series nil nisi exercitationem habet dia-

— 26 —lecticam, ut animus ad colligenda dialecticea elementa

instituatur.

*

Transitus e prima in secundam seriem hic est:

Quamquam Unura per dlalogi progressum eo est

perductum, ut purum putum fiat Mihil, semper eaae

illud dicebatur: d iv kari. Ita jam ad ultimum per-

ventum, extremas quasi recolligit vires, ut hauc de se

praedicatam eaaentiam obtineat. Quod ut unum eotif

eius est natura, quam eo tantum amisit, quod quum

omnibus omnino notionibus et praedicatis spoliare-

tur, illud quoque 'iaxv non poterat retinere. Nunc

vero ubi est in eo, ut plane negetur, seque ipsum,

ut ita dicam, amittat: antea de se tamen aliquid fuisse

praedicatum recordans, esseque se fuisse concessum,

hoc ipsum explicare studet, i. e. differentiam,quam

habet in se, Unum et Esseutiam. Cuius differeutiae

expouendae altior causa ea est> quod Ntktl ipsum est

positio differentiamque involvif; haec tamcn causa hic

quidem tecta latet, in dialogi decursu tandem appari-

tura. Hic hypothesis tantum retinetur, jam jam sub-

lata neque amplius locum habens. Exterua quadam

ratione: iterum percurrendae seriei periculum fit, hy-

pothesi accuraiius observata, quae imperfecte tantum

antea tractata, Unum in Nihil ut abiret effecit.

B. lu serie secunda quae plurimam cum difflcul-

tatem tum exercitatiouem praebet, offertur Unum sub

forma relationis sive transitus positum; quocum id

necessario conjungitur, quod Plato ro tqLtov appel-

lat, seriei decursae coronidem imponeus, transitusque

ipsius naturam perscrutans.

— 27 —- Nexum fipeciemin illain, cuius lex in Sophisfa ac

Phaedone proponitur, hic in motu quasi suo versan-

tem*) videmus. Omui modo „secernendi ac mis-

cendi" negotium exercetur.' Statim hypothesis Unumita propouit, ut essentiae pdrticeps sit; duabus initio e

speciebus proficiscitur oratio, simulque his cum dua-

bus, quae conjungendae sunt, adest categoria rov

fxerixetv. Tres species, t6 %v, t6 elvai, To Hegov

offeruntur, ut quaeque earum fixa est contra ceteras;

omnesque tanquam Jixae ^t in discretione ipsa inter

se commixtae— quae rationes in Sophista rursus re-

sumuntur, ubi earum natura vera constituitur*

Quod jam supra dixi: hic omnia in transitu ver-

santur. Causa, motus harum nutionum effectrix et

regula iu ipso motu ostenditur, non sub legis forma

effertur. Qualis sit specierum ex alia in aliam tran-

situs docetur; tum quoque, qua ratione quaeque sua

in parte id solum sit quod sit; evanescunt enim atque

abeunt alia in aliam— rursus vero etiam nascuntur

ex alia alia. *

Fundamenta ponuntur quaestionis notiones quales

sunt: „ro elvaL et to lireQOV, quae per omnia et per

se invicem perlinent: sic enim placet Platonicum —xai t6 ts 6v xai ^aTegov 8ia 7idvTu>v xai §l dXkfj-

'kuv §Lehih}&6Ta Sopb. 259' a." reddere. Ex harum

societate, ad quam Unum accedit, hic multitudinis et

nuiiieri spccies explicatur, id quod Plato ita expri-

mit: kni ndvTa aga nolXd ovTa r} ovaia vsvefirjTaf,

— tuni: oi) fiovov ctQa t6 Jiv hf noXXd koTiVf dXXd

*) In priori serieexclusionis illud : „neque-Deque'' regnat, quod

in universum Eleaticae dialectices proprium est imperfectae; hic eius

contrariura: «et-ef, i. e. Unum est omnia, ad multitudlnem infin!-

tum, forma praeditum; Intra oppositionis fines omnia est Unum.

- 28 -xal cevTo to tv vtiq jov qvxoq Suxv^fiijf^kvov nolXa

ovayATi slvau p. 144. Bip.

Adjunguntur relationes roi; tvog jCQit zmv. jioUmv,

totius ac partiuni — tum inotus et quietis, tum eius-

deni et alterius, onmia denique < quae cum. his , con-

nexa sunt.

Ut epecies ravToy xai zov irigov in prima serie

Uni quum convenire negarentur, id effecerunt, ut stri-

ctissime, quae bjpothesis posuerat minus accurate,

appareant, sic itidem in hac secunda. Sunt seriei huic

propriae .et immanentes speeies, atque in iis trans-

eundi actus se osteudit per omnes quarum iieri com-

potes po^sunt varietates.

In primis animum advertamus oportet ad locum,

p. 147. *) quo ex Altero ipso gignitur Idem, Id dici

uon pote^t quanti sit momenti; quod non intellectum

omnis verae cognitionis absentiam creat, vera sua vi

acceptum explicitisque iis quae involvit, internam spe-

cierum uaturam aperit. Hlc quoque ad Sophistam

ablegamus, ex quo intelligitur, et speciem cui inbae-

rent ro ^t^qov xai ravTov, et to Itbqqv xai r. contra

se ipsa invicem, id manere quod sint unumquodque,

alia contra alia — uulla identitatis habita ratioue, qua

Plato jam ea comprehendisse videtur. Manent .quod

pro natura primitiva sunt; quae patiuntur, patiuntur

^£ro;^^ idearum ceterarum, uou ex propria sua na-

tura, qua eae tantum monades sunt quae sunt.

£t quod attinet ad eam qua species per se ipsae

distinguuntur, rationem, locus ille memorandus est, ubi

par-

*) ovxovv ij iTtQov elvut n{Tiov&£ Twv aXlmv , xat T«AAa ixetvov

(uaavKoq, tatni] tuvtov av mnov&oTa elsv to tc iV %olq akkou; xal

TukXa TM tvl.

- 29 —parvitas ct magiiitudo explanantuf. Fit hoc omnino

jain eadem ratione qua serius in Phaedone •— nimi-

rum quod pertinet ad species distingueudas. Quoduostro loco, quippe quo ut aequalitatis notio gigna-

tur efficiendum sit, gravissimum illud: „res illarum

monadum participes nomina accipere"*) omittitur,

uihil ad rem pertinet; conclusionc enim proxima est

unum et majus et minus. Consilium erat simul de

natura magni ac parvi moneudi; quo enim severijis

res objecta separatur a maguo et parvo, eo clarius

apparet earum ad se relationis vis.

Ubi in ea dialogi parte, quam ro tqitov Plato

appellat, quaestio de Uuo eo comprebenditur, ut Unumsit et multa idemque rursus neque Unum neque multa,

perspicuum est, hoc „ueque-nequ£" itidem respectu

seriei absolutae dici. Illud ipsum in transitu Yersari

hoc significare vult, id quod fluit, quod non sub hac

non sub illa couditioue perseverat.

Hic igitur dialogus fastigium attingit, ubi com-

munio cum tempore, qua Unum iu ^sra^okij augetur,

per se capitur, et tanquam omnium transituum £orma

primaria consideratur. Haec species regula et quasi

filum est per labyrinlhum percursae seriei.

Si teuemus illa duo ex Phaedone praecepta, pri-

mum p. 71. a ^lxavojg ovv '^^ofisv tovto, 6ti> ndvTa

ovTOi yiyvnaL i^ ivavTioov tcc kvavTia :;TQdyfiaTa -—

xal (slal) Svo yev^aeig dno fihv tov iTSQov im t6 'eTi-

Qov, djtd S' av tov iT^gov ndhv ijii to '4te(jov. Quae

disputatio nostram iu Parmenide totam excipit atqne

ulterius promovet — . (Verumtamen, quod notandum,

(p. 103. b.) oTt avTO t6 kvavTiov iavT(5 ivaVTiov ovx

cf. Pha&doiiem p. 102. a. 103. b.

.- 30 —chf nots yhvovTO ovte to kv tkuVj ovte to iv ry q)v6Si'

tots fiev yuQ ntqi tcijv kxovtiov ta kvavtia kXeyo-

fisv, knovo(idt,ovtsg avtcc t^ ixsivoov kTKowfii^' vvv Sk

mQt kxeivcov avtwv wv kvovtov %«* ti}v knoiVVfiiav

ta ovofia^ofieva — ).

Tum alterum p. 102. e. ovS^ aJiXo ovShv taiv kv-

avtiav, 'dtt- ov otisq tjV, afia tovvavtiov yiyvs6&ai te

xai eXvaL' aXX' rjtoi djiiQ%STat r) dftoXXvtai, kv tovta

t(p sta&ijfiatL. hoc altero idem quod nostro loco cx-

ponitur p. 155: kv aXXat aQa XQ^^^ fisrix^L xai kv

ciXXcp ov fistsxsc trjg ovaiag ro %v •— comprobari et

comprehendi videmus. Pariter hoc de primo intelligi-

mus, nam utrum: res, ut insunt rehus ideae, dicatur,

an: contraria in transitu versantia sub temporis cou-

ditione, idem valet. Notio temporis est transitus con-

trariorum et fluctus rerum.

Haec seriei secundae signiflcatio et natura est.

Haec, quatenus una ex parte Unum sub notione tem-

poris positum in transmutationis motu proponitur et

lectori offertur, primam tantum supplere videtur; sed

altera ex parte: p. 156. xQ^vog Si ys ovSeig kativ kv

(p ti oiov ts afia fnqte xiveca&at> fitj&' iatdvai — dX?^

ovSe fifjv fista^dXXsL dvsv tov fieta^dXXeiv.

Sic igitur series secunda quodam modo supra se

ipsam extoUitur. Principium enim et fons ipsius tem-

poris speciei, qui ipse in tempus non cadit, invisibi-

lis natura ipsa, quae ut fundamentum ita fastigium

fotius est, capitur.

C Hoc est ad quod prima scries adspiravit at-

tingendum, quodque secundae quoque subjacet, id quod

a Parmenide to kv XQ^^^ ovSevi ov egregie vocatur.

Unum, vicissitudine et mutatione, tempore, cogitatione,

— 81 -forma, explicatione, omni sao contrario exemptam, af

divinum ocalis non sabjectam vitae qaasi germen, qaod

omnia contraria gignit.

Quae hlc infertur essentiae notio, ea plane est

diversa ab illa, quae adhuc per dialogum dominabatun

Omnia quibus Unum antea aut praeditum erat aat ca-

rebat; prout in tempore esse aut non esse dicebatur,

negata erant aut tributa. Id de gravissimis quoque

praedicatis valet, de explicatione, cogitatione, cogni-

tione, nomine. Ouum rov i^aifpvtjg essentia non sit

in tempore, nullum potest illorum praedicatorum nunc

ampllus ei tribui, sed sublimiori sensu, quoad omnia

eo comprehenduntnr.

At rov k^aicpvrig Unum aliquam tamen habet po-

sitionem: ro k^ciiffvr^g enim est categoria, quafe faabet

explicationem, cogitari potest ct cognosci. Verum e

nalura sua illam positionem non habef, sed tantum in

speciem. Ununi enim in hac tov k^aicpvrjg categoria

nec Unum esse nec multa dicitur; est igitur Unamquod non est Unum, aroTiov hinc a Platone vocatum:

quod ut ipsum kv aTonco est, ubi cum tov h^alq^vrjg

categoria conjungitur, sic hoc ipsum est aTonov ad

omnia praedicata quae ei tribuuntur, igitur ad nomen

ipsum, cogitationem, explicationem, cognitionem* Huius

categoriae fundamentum est t6 cctotiov.

Hoc continetur, veritatem ipsam esse adhuc invo-

lutam, id, quod omnibus omnino praedicatis careat,

ita quidem, ut omnia in illud cadant, sed ipsam om-

uibus sit exemptum.

Qui transitus est quasi vis vitalis, qua omnia con-

traria id fiunt quod sunt; nisi enim transitus esset,

nec oppositio oriretur nec differentia; qui tamen trans-

itus ipse ia nallam rem aliam abit, sed supra qaasi

3*

— 32 —volat, cui omnia manent aliena, humi posita, quodque

sibi ipsi ideo alienum est, atonov per ipsam suam

naturam*

Hoc est ultimum et summum quod ad Socratis

postidatum responderi potest; ex hoc dialogi quasi

fastigio omnia sunt dispicienda.

Utut videri hic potest ro k^ai<pvf]g ut positivum

statui, scilicet ut id, quod extra sit tempus positum,

To iv ovdsvl XQOvq) oV, ut transitus, tamen haec posi-

tio-nihil enim positioni subtrahere se potest— summa

est omnium negatio *) ideoque et ejus (positionis) quae

statuta erat. Hoc sensu acceptuni quo hic, purus ut

sit transitus, diremtum et solutum ab omnibus praedi-

catis, Vacuum est; sed illud vacuum quod „fons mo-

tus et cognitionis" est, ea natura, cujus vim et ambi-

tum nec Plato explicavit ideoque nondum vere cogno-

visse apparet. Ulud veram dialogi indolem involvit,

quam ob rem apparere tantum in eo adumbratam quasi

imaginem dialectices dicere possumus, ipsa veritate non-

dum se manifestante. £x hoc puncto quasi e fonte

philosophiae et scientiae copia elicienda erat.

*) pag. 156. 157. Kal to iv Sr^ (YntQ "atijyj re xal xivtXrui,

fitXtt^aXXoi, av i<p ixaTtQa' ftovaq yao av oiiTOjq uftfOTfga noidi'

fjieta^akXov oi^atfpvtjq fiiTa^aXXEi, xal ot£ fura(inXXfi,, iv oiSivl

XQOV^ av itri^ ovSi xivoIt av TOTf, ovS av OTaif]. Ov

yag. Aq ovv o^ai xal nqoq tk; aXXa^ fUTa^oXuq l^fi, orai' ix.

10V elvai elq xo anoXXvod-ai fttTtt^dXXjj rj ix tov fii] ilvtu tlq t6

yiyveq&ai' fitTa^v rivuv totc ylyvtxai xivijai(iiv t« y.ttt aTaatmv , xul

oi;t£ ?<yTt to'tc oi/Tc ovx laTiv^ otiTe ylyvtTav ovtb uTtoX-

Xvrai; EoixE yovV Kard Srj rov avrov Xoyov xul i^ hoq inl

noXXalov xal ix noXXiSv i<p' ev ovre ev iartv ovrs noXXd, ovre

SmxQtviXttt 0VT6 avyxgfverai' xrX.

- 33 —De dialectico seriei secundae progresstl baecce

fere nofauda sunt. Progressus iterum oritar a toto

et partibus et decurrit per eadem praedicata ac pro-

gressus primae seriei. .^

Noli negligere rem maximi momenti; nimirum Unisemper duo faorum praedicatoroBi, «emper praedicatum

fiuitum cum contrario attribui. Hoc modo nulluin

praedicatum ei tanquam finitum attribuitur, sed ita ut

sublatum in eo per contrarium suum sit, qubd et

ipsum ei coiivc*nit.

Uuum non solum alferam horura duorum ptae-

dicatorum, ex. c. simile etc, sed idem alterum est,

ex. c. dissimile. Quum sit utrumque, non amplius est

alterutrum. Ut Unum in utraque forma appareat,

abstractione, )udicio ad unam tahtum rei partem spe-

ctante, tenetur tam in altera quam in altera; cum' sit

uon niinus altera quam altera, nihil amplius ei attri-

bui potest nisi quod unani tantum partem spectat, ef

progressus eodem tantum modo, etsi placet sophistrce,

perficiatur licet.

Consentaneum est, ut res de qua quaeratur, sc.

Unum natura sua oppositum sit, item hunc progi^es-

sum ex propositionibus prorsus contrariis contraria

concludere.

Turbetur fortasse aliquis ea re, quod talia prae-

dicata qualia sunt totum et partes, aequale, simile et

dissimile; et magis forte ideo, quod talia qualiaminus

et majus aetate etc. cum Uno conjungantur* (In „ma-

)ore et minore aetate" Platoni uotio temporis inest, et

in „motu et quiete" notio spatii.) Praedicata hujus

modi Plato Uni attribuit cum eam ab causam, quod

ejus naturam quam strictiBsime concipere et detenui-

— 34 —nare Bon valef; tum quod Unitas forma omQium spe-

cieriim est.

£tsi buic progressui sopbismata*) inesse videnfur;

tamen hoc vitium hocce modo accuratius perscrutatum

toUitur.

< Quum Uui qnodque praedicatum per se attribua-

tur :non simul altero cum praedicato, quocum par ef-

ficif, p^orsus coujunctum, sed ita ut realitate careat;

illud praedicatum ei secundum naturam suam unam

tantum partem spectantem et secundum arctum suum

ambitum, non vere impertitur. Quodcunque par uon

per se ipsum intra se io se ipsum transit, ita ut uni-

tatem efficiat propriam rationi binarum eius partium:

sed in Unum, quippe in speciem unitatis cuiuscunque,

tanquam iu centrum suum ac basin, quaeque pars, al-

tera omissa, ex se progressa dissolvitur.

At singulis praedicatis nihil derogatur. Ita com-

parata sun^ ut dissolvantur in unifatem. E coutrario

ea, qu^ sint discreta, adhuc nimis stabilia esse dixe-

rimus.

Coeunt quidem ex quaque parte in Unum, atta-

men non hoc praecipue spectatur, quod hac re non

amplius in eadem firma opposilione manent qua antea,

sed in speciem tantum; utrumque potius, conjunctione

neglecta, in sua parte consistit, quod non per se in-

*) Ad hanc rem probandana, praecipue fiaeiii hujus serlei con-

fcrendum censueris. Ut probetur unum tum ipso tum toI<; aXXoig

et roajus aetate et roinus et esse et fieri et non esse et non ficri,

transitus fit cx notione ^uantitatls , ex indifferentla dlscrlroinis ad

qualitatem sc< ad moturo ac perrautationero. Ut utraque snppositlo

concludeodo oriator, tura haec tum illa categoria arbitrio adhlbetur.

p. 154. 155.

— 35 —vicem translt in unitatQUi, eed utrumque !per ee se-

paratum.

Neque vero Uni nimium derogatur. Nam omnia

habent praedicamentum discrimiuis, ideoque praedica-

mentum Unius. Dici quidem potuerit, et Uui et mul-

tis nondum satis derogari, et altera ex parte parum

attribui, quod nou per se ipsa explicautur, toUuntur,

coojunguntur *).

D. E, Quarfa et quinta dialogi pars in quae-

P^S» -t^» "^ demonstretar xo ev ymI taXka aeqaalU 9sst^

argumentalio Unum omittit, et species parvitatis et magnitudinis per

se ipsae C^^na tantum ez parte spectatae) — id q^aod referendum

ad primam partem p. 131 — efEciuntur eo quod hae ipsae notio*

nes separantur a rebus. Ut et hoc de prima parte moneamus, di-

camus, jam ea ipsa re, quod notiones illae, tanquam parvitas et

magnitudo rebus opponantur, separationem perfectam esse et ratio-

nem totius et partium mechanicam id tantum demonstrare quod

jam exsistat; ita ut sparatio prius preposita tantum perficiatur.

Id in quo separatio versatur et quod ad illam demonstrandam ef-

ficitur, est, quod species aequalitatis, magnitudinis, parvitatis, quac-

que per se discreta exsistunt, relatlone earum omissa; id ideo pro«

ponitur, ut negentor applicari ad totum aut ad partes — relatio

Tero posterius demonstratur tanquam per se ipsa exsistens et ea re

aequalitas Unius et tmv uXXav ellicitur. Eam ob causam quod po-

stea pro natura rei objectae in ea aese tangunt et inter se conjun-

guntur, contradictiones convocantur et separatio a rcbas objectis

enuntiatur.

Tum ex hoc loco, tum ex ratione qua eandem rem in prima

parte tractat, manifestum est, Platonem dil&cultatem proponerc

hancce: il ev tlSoq ixaaxov xmv ovrav att rt acpOQt^o/uvoq &ijaeiq,

p. 133: si quamque speciem ita ponis, ut una sit, i. e. a ceteris

speciebus proosus discreta, utque eam a singularibus exsistentibas

rebus discernas.^' Schmidtius rectissime hunc locum intellexit ^),

Schleiermachero minus apte interpretato : nWenn du fiir Jegliches

*) Schmidt, Parraenides als dialeltisches Kunstwerk dargestellt.

Berlin 1821. p. 13.

— 36 —stione de aXlotg pari modo versatur eaqae adducit

ad contraria eadem ratione qua prima etsecunda pars

Unum, ordine tamen inverso.

Quarta serie esf effectum, in tcc akXa omnia ca-

dere; quinta probatur, ne xa alXa quidem esse de eo

posse praedicari.

' Huins inversionis causa est, quod ta aXka jam

natura sua tauquam discretum differentiam in se ha-

Bent ideoque etiam omnia; qua differentia non nisi

arduo uegotio exui possunt: quod secus est in Uuo,

quippe in cujus natura sita potius videatur omnis dif-

ferentiae negatio.

jedesmal abgesondert eloeB Begriff aufstellen willst.^' *^ Arbitratur

quideiD Schraidtius de hac separatione notionis a notione posterius

distinctlore et graviore ratlone disputari— sed non niaximae el hanc

rem attrlbuerlmus laudi, quod separatlonem In Initio priraae par-

tis **), ubi Parmenides de magnitudine, aequalitate, parvitate dis-

serit, non perspexit. Graviore ratlone non opus est. Loco secun-

dae serlel a nobls allato harura notlonum ratio distinctius tantum

et planlus proponltur.

Et quod ad hunc locum p. 133 offTt? avxriv rivu xa& «ut^»'

avTOxi iy.aaxov ovalav Tl&ixai, flvut — attinet, plane consentimus

cum Schmidtio. Exaaxov minime cura Schlelermachero referendura

est ad singulas res, sed cura Heindorfio tWovq supplendura tssa

censeraus. Rccte Schraidtius Schlelermacherum nlmls magnum stu-

diura el Impendisse diclt, ut consociaret naturam rerum slngularum

cura natura specleruro.

lloc fere monendura etlam videaturf cum totus dlalogus et

ambo et omnla conjungere studeat, et aequo roodo tota haec dis-

qulsltiu ad eam rem praeparet tantura: hulc quoque loco separatlo-

nem enuntlantl jam contrarlum Inessc, curaque ex arguraento totius

dialogl explicari posse. Sed quod ad Schlclermacherum attinet,

hacc res minimi est raomentl, cura tantura dubitet de ovala, qula

*) Uebersctzung 1. 2. p. 118.

**) Parm. p. 131.

uijJ

— 37 —In qainta serie notio m aXXct contrario modo

tractatar; spoliatur proprietate sua veraque indole, «t;

si ea respicis,quae hac serie efficiuntur, idem eius

est momentum ad totius rationem, quod prioris seriei,

quamvis ipsa bypothesis multo subtilior appareat et

darior*

Plurimum notandae sunt in hac qnarta et quinta

serie notiones tov fiETk^uv et TiX^^d-ovg.

Age, jam firiniter adhaereamus hjpothesi, circa

quam hae quoque duae partes vertuntur: d 'iv kan.

Esse To 'iv per se et ex propria sua natura tu aXka

(aut To. noHu) et vice versa, hoc intelligere dialogi

fines excedit; igitur i\ hf iari, TCt akXa manent Ta

alXa, et quod summum attingere possunt, est quod tov

ivog pLETixBi. Neque ipsum %,v ad altiorem adductum

erat gradum quam eo, quod ju.£T^;^6t twj/ aXKm. AI-

„lxaaTOi;" siogulas esse res supponit; sed quod ideis ovaCa attn-

buituFf optime se habet et magna ista dllHcultas evanesclt.

Separatlo rerum a speclebus oon dlserte enuntiaturf sed conti-

netur statim in definitione: ovata av%r\ xaO" avTijv. Res huic con-

trarlae sunt, ergo ab ea separatae. Cum res omnino hic minoris

sint momentii tantum disputatur de ovat(f avrfj xad- avri^v. Sed

non magls quam implicite exsistentia rerum singularum hulc ovat<f

Inest.

Notes vclim qnam stricte haereat in vocabulo ToXAa auctor —quam subtlle id comraemoretnr in verbis: nal fitia f^v agx^v xal

TflXka TiuvTtt fifXQi Tov TtXov?, p. 153. CoDclusIo hac re jam

comparata est.

In fine seriel id quod ea efliciendum erat, mmlmm relatio

Unlus ad rukXa roanlfestlus etiam exponitur hisce verbis: >iai oaa-

nsQ xui Ttsgi Takla tuv TOioiTav xvyxavn ovra, xat ntgl %o 'iv

iaTiv. Quum Uni omnia attrlbuantur quae toX^ aXXoi.(; et omnia

quae de toi:i,' ceUon; constant, etlam de Uno constent; xoKka In il-

llus ipsius naturam recepta sunt; et Id Ipsuro sit Unum oporte^

quod ToAAce sive dlfferentiam In se contineat.

— 38 —Uor et interioT intellectus positus est in cct6n(p trau-

situ, quem tertia series osteudit.

Totius dialogi structura, aedificii instar artificiose

instituta, cum ipsa notionum natura congruat necesse

est. Ut enim id, quod ra aXKa vocatur, natura sua

in discretione versatur, sic totius dispositio postulat,

ut proxime collocetur ei parti, quae transitum ex-

ponit.

Id, quod proprium et peculiare est notioni twv

alhiiv est nlij&ovg notio. Quae ut figatur Platonis

maxime interest, quo appareat, ra alXa rov ivog esse

t6 nXij&og, in quod t6 ansi^ov cadat. Valde insi-

gnis est locus p. 158: roig aXXoig d^ rov ivog 6Vfi-

^aivet ix iikv rov ivog xal ^| iavTcov xoivcoVTjadvTiav,

wg 'ioiXBVy ^TiQov Tc yiyvsa&aL kv iavTotg, o dfj nhgag

naQsaxB Ttgog a?Jyi]Xa' ii 8i avTuv (pvaig xax)'\

iavTa djiBiQiav.

Harum duarum partium (D. et £.) ad alteram al-

teram reCerri, eoque quo par est modo, oppositione,

eatenus modo notandum duximus, quatenus hoc in

nhj^ovg notione fit. Td dXka sunt nl,ri&og sive

ndvra, neqtie rursus ndvra — e.i Hv iaTt, *).

*) In extrenia huias partis sententia ex Heindorfi! emendatione

legimus: xul raXXa waawac;. Qua non admissa apparet parum

dici. Ut enim ta uXXa extra Unum pro auxiliari tantum notione

quamvis necessaria illa^ habeamus, quod fecit SchleiermacTierus qui-

dem : quae est nostra de toto dialogo sentcntia, neutiquam a nobis

impetrare possumus. Non auxiliaris tantum est ad Unum toiv ak-

kav notio, sed quod flagitatur, eius contrarium. Unum enim non

est Unum, nisi adsit notio toiv uXXav et sic Ticissira. Ne quis

enim negligat, xuXXa tsse to nX^&oq^ Utut enim to tv acccperis»

sive nXri&n, oppositum, sive id comprehendens et tollcns; semper

illud quod est, DOtionis wv akXav ope est et ratione ad id, Quod

— 39 —n.

Seqaitur altera pars: „el d^ di^ fiij ^<fn ro li; —quae eodeiu modo tractatur quo prima. To %v 8ub-

)ectum manet, cui contrarium inbaeret eius quod in

priore parte habebat praedicatum — sed non ut vere

Plato his verbis effert. p. 159 navra yag ei!i^T0Uj orav gij&j} v6

TC ei' )utl taXXa,

Etlam in omnibas notionibusi gaas in prima dialogi parte

proposuerat Farmenides tractandas, earam inter se relatio argeba-

tar et demonstrabatar: quod ipsam notionara eit natara. Quod

hic Unum majori cum vi prodit, facile est intellecta» quod ip>

sum sc. est faypothesis; neque tamen eo, quae est eius ad ta tuXa

ratio, tollitur. Ad dialogum quoque eztremam respiciendum est*

recte monente Srhmidt: ibi enim apparet, qua via etiam lav alXwv

notio suum jus recaperet. p. 166 ott tv in* iaxiv dxB fiij iaxtv,

avTO T€ xttl raXka x. r. X-

Unum esse omnia ratione ad TuXXa revera demonstratum est

per notiones jiXij&ovq et untlQov, quod amtQoVy recepto Uno»terroinis circumscribitur, eoque omnia discrimina et praedicata as-

sumit; altera ez parte multo etiam clarius est eo demonstratum,

quod ta aXXa sine Uno ne sint quidem multa. An ullo alio modo

demoustrari potesty ta uXXa Unius sola ope esse omnia, quam eo,

quod sine Uno ne Ipsum quidem esse evincltur, prorsusqae nihil

de eo praedicari possel

Eadem enim sunt taXXa et to TiX^^&oq/ quae nX^^&ov^; notioy

licet primum etiam non accedeote Unius notione tueri se vidcretur,

tamen to nXrid-O!; ab iis diTuIsum, quae eius naturam constitaunti

ToT; :toAAoT9 et discrimine, quae ipsa Unius ope habet, primae se-

riei Uni omnibas praedicatis carente nec majorem habet veritatem

nec probabiliorem MQO^ii^is" causam, quam illud.

Kec vero nX-^&oiiq notio plane ab Uno diremta aliud quidquam

valere dici potest, quam Unum, notione tdiv uXXav carens. Unius

praedicato privatum nec nXij&ot; habere polest definitam vim.

Positum enira ut nX-^d-oq, at untiQOVf cadit jara in de-

fmitionera, quod ipsum Flato in hoc dialogo satis fortiter pre-

mit (p. 160. 162.) %attv aqa^ wq ioixs, to tv ovy. ov. Neque

enim negligenda sant, quae res ipsa monstrat: llcet nonl diserte

— 40 —contrariain, sed tantum ut ab illo diversum. Hoc to

firj elvat, ea quam habet ad subjectum ratione, eadem

duplici TJa tractatur, qua prioris bjpotheseos praedi-

catuni, to sivat.

Hac parte ouines quasi lacunae explentur quae-'

fitionis de Uno: omnia quae adhuc obscura, minus

enodata, neque satis clara in luce posita remanserant,

hic illuminantur, solvuntur, explicantur. Illud enim,

negationem quoque vim habere affirmativam, cogmtio-

nis species, differentiaeque notio illi adjuncta, haec

omnia in unum bic suut congregata et undique ea,

quae antea fuerant tractata, luce sua illustrant.

^. Quod bic a relatione sumitur initium et sta-

tim a duplici nolione proflciscitur quaestio, in causa

dicatur, tcc ukXa, sine Uno prorsus non esse. Ta «A^a aV.ijXav

Flatonis Uno non accedente ne ru alka ukl^^kmv quidem esse.

neutiquam negari poterit, etiamsi illud non urgeamus, to neQai

apud eum e conjunctis notionibus twv uXXiav et tov tvoq oriri, Ta

aXla idem qnod to' antiqov nXi^&oq in Phllebo p. 17- e. : "»0 6

«nit-Qov ae ixuarmv xut iv fxaaioiq nkrj&-oq, €ineiQov (xaaTOiB

noitl 10V (pQovilv, xal ovx ikX6yi.fiov, oi d ivugi&fiov ax

o{nt tlq uQi&fiov ovSiva iv ovSevt nunort amSovra.

Ceterum illud notandum, nihil aliud agere Flatoncra, quam ut

Tfi u).Xa Unius participia esse appareat, sive inesse hoc xolq a).-

Xotq. Nec Dos quidem aliud quidquam Platoni tribuerimus. So-

ci^tas utrumque arctiori vinculo complectens nondum adest. Quae

Schleiermacherus proponit^}, ad ,,auxiliarem notionem" ab illo

statntam recurrunt, de qua supra disputavimus. Gontra qnod mo-

nendum est, ipsa va alXay quibus „conveiiiant relationes ' rursus

Uni convenire.

*) Flatons Werke Th. 1. Bd. 2. p. 424: „ Andrentheils setst er

schon mehr Bekanntschaft roit der Sache voraus und glaubt

nicht erst erinnern bu miissen, dafs aller dem Eins beigelegten

Begriffe beziiglicher Theil ihm immcr aur Eukommen kann fur

das Andrc aufser d cm Eins." '

-r- 41 —6Bt ipsa h^rpothcsis el S^ fit] iaTi ro ht. l>getur enim

iilud ^7} 'i6Ti,. Tractafa iu priori parte Unius esseu-

tia, jam de eius non-essentia quaeritur. Quae \xy~

pothesis jam in conditione versatur, quippe quae,

tota essentiae serie decursa, adnectitur tanquam con-

trario jam posito absolutoque. Sicut enim primae par-

tis alterum dimidium, ta aXka, qaoad in relatione

erapt et ad se ipsum et ad prius, primo relationis ra-

tione tractatum erat: ita cum non-essentia secundae

partis, quatenus ad priorem partem habet relationem

ipsumque per se sit relatum, agendum est

Primaria hujus primae seriei notio, qua ipsa de-

currit, quaque quasi cardine verfitur, est t6 etvat tov

jut) ovTog, posifio negationis; quam notionem jure quis

omnis verae philosophiae fundamentum judicaverit. Pa-

ram identitatem omnibus nudatam praedicatis esse ip-

sum nihil —> ipsumque nihil, dum negetur, poni; haec

duo gravissima sunt, quibus omnis cog^oitionis rao-

menfa verfuntur.

Jam igitur hic in Platone apparet subtilissima illa

cognitio ex intimo philosophicae mentis recessu hausfa,

cui summus nostrae aetafis philosophus suam doctri-

nam superstruxit.

Pro sublimitate enim quae in Platone est divini

ingenii, hanc notionem perspicit non diversam esse a

coguitione, utramque non differre a notione Trjg iTE-

goLOTTjTog. Unam hae tres efficiunt speciem; haec

sunt ardui laboris late splendentia praemia, omnis

omnium temporum philosophiae fundamenta.

T6 fif) ov, quum quatenus posifum est et discre-

tura, essentiae sit particeps, ejusdem quoque varieta-

tem accipit quodammodo: parficipando.

- 42 — "

B. De abstracta non-essentia nihil prorsns did

posse per se clarum est. Eodem pervenitur hic, quo

prima series prioris hjpotheseos; et sic amborum tov

ivog ovTog et rov ivog firi ovtog identitas» licet non

euodata illa diserteque expressa, effecta est.

C />• Quum rct aXXcc per se sint diversum quid,

varietas primum quaeritur. Pro fiindamento substra-

fae sunt quaestioui species rov irigov et tmv oyxcjv.

Speciei tov iTiQov adnectuotur tci aXKa quae

notio tam subtUiter tamque stricta vi premitur quam

antea nunquam, quia nunc non eat Unum, et praefer

To y et ra akXa nihil sit. Diversitatis enim notio

est Ta aXKa ipsa. £t licet Unius ratione nulla habi-

ta, tamen est ra alXa — aXXriXbiv.

Id quod maximi momenti est. Ta aXXa autem

fiunt ra nolXa sive to TiXij&og, t6 amvQov. Eadem

igitur quae riov aXlm aXX^Xuv est ratio, eadem erit

ruv 7iXij&(ov inter se invicera.

Quam rationem non vere esse, sed tanfum q)ai-

via&ai, dici non pofest, quanfum infersit ut perspi-

ciafur. Intelligifur hoc eo, quod to nXi]&og cognos-

citur tantum cctieiqov, quod veram nancisci non possit

exsisfentiam, sed in opinione et specie versefur; idquc

eo significafur, qnod supra Plato ra noXXa sine Uno

ne Ta noXXa quidem esse stafuerat. To nX^&og est

ra noXXa in forma quantifatis; summa est indifferen-

tia, in qua omnia discrimina, Uno abolifo, sublafa

sunt, nec in qua ulla sive relatio sive ratio locum

amplius habet.

Cum igifur zoig aXXoig, amisso Uno, nihil relin-

quatur, quam esse (aXXa) dXXrjXoov; necessario sequi-

tur, ut illud anuQov nXij^og singularitatis (i. e. uni-

"TT

*- 43 -fatis) quae famen ei noa est propria, speciem sibi

Tindicet, et tanquam oyxovg rationem alXoov dXl^lcov,

Gumque ea ratione omnia et praedicata et discrimina

assumat, videatur certe assumere. Nam et oyxog, omni

qualitate i. e. essentia nudatus, non potest non in nXij-

&og abire. Possit sane videri hic quoque discrimen

et ferminus statui; quod tamen ipsum rursus in infi-

nitam multitudinem abit, qui progressus in infinitum

repetitur.

"Oyxog est t6 nXrj&ogf (quod vera externitatis lio-

tio est) finibus circumscriptum, iis tamen uon veris,

sed termini naturam tantum simulantibus; simulata at-

que ementita Unius species, quam ideo t6 nXij&og

ut sibi externam et alienam solvit in infinitum. "Oyxog

nondum illud est quantum, quod dicunt specificum,

cujus determinatio et mutatio qualitatis quoque muta-

tionem contineat.

Tractantur in hac parte taXXa quae, Unius non«

essentia posita, prorsus omni praedicato privata sunt,

ideoque omnia praedicata et discrimina quae subjecto

{toXg aXkoig) e sua natura conveniunt, non vere ei

conveniunt, sed tantum videntur convenire. Conve-

niunt quidem quoad primitivum discrimen eius natura

continetur, nec tamen vere, quum Uno sit privatum,

quod non esse positum erat.

D. Hac oyxcov simulata specie neglecta, sola-

que Unius non-essentia retenta, ra akht itidem

prorsus neque sunt, neque videntur esse. Si Unumprorsus non esse ponitur, neque ulla eius species

simulata exsistere potest , neque ra akla ; nihil

igitur.

— 44 -Uno amisso jam in tertia serie (C) ipsa ta alht

sublata, ficta tantum Unitatis essentia acceperunt prae-

dicata suaj ubi vero Unitatis non-essentia acriter ur-

getur, nec illa aniplius ficta species obtiuere potest —et nihil es^ si Unum non est.

*

Hoc modo initium et exitus disquisitionis de Uno,e contraria hjpothesi profectae, idem efficiunt: tum anotione ivog ovtog proficiscens, aliis non exsistenti-

bus, nihil esse — tum a notione ivog fi^ ovrog pro-

ficiscens, Uno nou exsistente, uihil esse disquisitio

demopstravit.

Conclusio, quae omnia in majorem unitatem dia-»

lecticam ratione affirmativa conjungat, non proponi-»

tur. Continetur quodammodo in r^ arona transitum

faciente, qui ipse trausitus in progressu dialogi sese

praebuit tanquam unam serierum praeter ceteras. Fi-

uis dialogi secundum totius disquisitiouis rationem

omnia quae effecta sunt colligit; quaque parte seor-

sim proposita, et relatione omnium earumque oppo-

sitionis in vocabulo £t, exteriore quodam modo, con-

tenta.

Ita Socratis postulationi pro singulis partibus sa-

tisfactum est; dialecticae Unitatis elemenfa secundum

oppositionem et relationem suam perspecta sunt; sed

non omnibus ex partibus absoluta relinquitur, cum

transitus oppositarum non in iis ipsis et per eas ipsas

explicatus, non ad summam illam perveniat unitatem,

quae se ipsam et sibi contrarium, unitatem et discri-

men suum complectens efficit et intelligit; sed in rco

ccTOJKp Tov i'^aicpvi}g collocatus sit, in illo kv ;^(>oVo)

ovdivl versante; quod quidem tanquam causam et fun-

damen-

damentum explicatiouis dialecticae infaearis, quamvis

ipsa non sit.

Quaestio de specierum nexli hic eo usqtie per-

ducta est, ut resumatur a Sophista, qui eam plane ab-

solvit. Schleiermacherus nostrum dialogum adeo non

babere iustum flnem potiusque abruptum eum esse,

quam clausum censet, ita ut dubitandum rideatur,

silne is, queni babemus, verus dialogi finis, idque iti-

nere primo *) Platonis, Megara Cyrenas suscepto, -^

in qua urbe bic dialogus factus esse videtur, — ef-

fectum esse arbitratur. Equidem non dubitaverim

pronuntiare, extrema dialogi verba eius verara iustam-

que continere clausulam. Disquisitio prorsus exhau-

8ta est et usque ad finem perducta, minimeque clau-

ditur „simplici affirmatione". Omuia potius in fine

colliguntur, et quum quaeque pars plane absoluta, ea-

que quae efficiuntur, quam certissime demonstrata sint,

unicum illud, quod adhuc restat esf, affirmatione: rem

ita se habere, dialogo finem imponi. £a enim est hu-

jus disquisitiouis ratio et in eo summae laudes po-

nendae sunt quas ei tribuerimus, quod nihil in fine

dici potest, nisi aXri&iazaTa. Quo vocabulo quum

dialogo finem iroponit Plato, minime dixerim, illi „aXrj'

d-^raza^* uihil inesse, uisi siniplicem affirmationem, ea-

que Platonem finivisse „non pro ratione dialogi vel

modo stulto indigooqiie se ipso" **), Etiam prior

pars per se jam conclusa erat.;

*) Uebersetzung I. 2. p. 104.

*) UebersetzuDg I. 2. p. 103.

— 46 —

;DE CONSTRUCTIONE NUMERI.

Pag. 143. 144.

„Ovxovv €1 eTEQov fxhv t) ovaiay ItiQov 8h. t6 Ii/,

ovre TM tv Hvm t6 'h T^g ovaiag ^teqov ovte tw ov-

cia elvai, i] ovaia tov tv6g al?.o, aXXa T(p iTiQot ts

xai aXXco 'tTSQa aXXr]X(ov."

Ut his tribus distinctiouibus sc. UnO; Essentia,

Diverso, ubi scilicet ter eas coniplecteris , dici possit

„aiiibo" naiura Dioersi eMcitur. Tuiii ita pergitur:

Pro vocabulo „ambo" dici potest duo; ejus vero quod

duo erat, ntruinque per se Uuum est. Hoc cuique

illarum conjunctionum appositum tria efficit; tum vero

conjuuctione itcrata quisque numerus efficitur.

Ita Plato e natura tov tTeQov numerum con-

struit. Ille vero minime e natura Unius abstracti

nasci potest, sed tantum ea re, quod Unum differen-

tiam liabet.

El aQa tOTiv tv, avdyxrj xal aQi&^iov eivai

;

(p.l44) idem valet, ac si dicas: si duo sunt, numerus

est. Nam Unum et £st duo inter se sunt, ergo: si

Unum est, duo sunt atque ideo etiam numerus. Quodsi

vero duo sunt, sunt tantum diserimiue a se ipsis, alio-

quin enim Unum tantum essent. £rgo discrimen ter-

tium est, una cum ambobus exsistens» quo efficitur

ut ambo tantum tanquam duo sint. Si Unum est,

omnia sunt.

Praecipue animadvertendum videtur, ex ipsa sua

natura qualitativa has distinctiones indifferentes inter

sc et quasi externas i. e. numerabiles reddi. Eandemipsam ob causam, quod hae tres distinctiones sun^

— 47 —discrefae inter se, quae tantum per discrimen suum ct

in eo snnt, fieri potest, ut in hac distinctione, per hoc

discrimen tanquam indifferentes et sibi alienae i. e.

numerabiles, juxta apponantur.

Restat adbuc demoustrandum , bauc differentiam

sunulatam tantum esse neque uUo modo aniplius ex-

sistentem, quia in Uno quantitatis omne Terum dis-

crimen sublatum est.

4*

48 —

DE SPECIE UNIUS,

Ut progressus philosophiae oninino qtiahi inaxiine

auctus est hac speeie principio et norma veri reddita;

ita maximum momentum ei rei atlribuerimus, quod

Plato usus est ea tanquam exemplo ad disquisitiouem

dialecticam comprobandam. Etenim illa ipsa electa

magnum amplumque philosophum se praestat.

£st enim haec individui notio, qiiae simul nmlli-

tudinem **) involvit, et culmen est ad quod Esseu-

tia***) in dialectico suo motu pervenit; (in quo qua-

litas repulsioue et attractione in meram quantitatem

abit); simul vero etiam forma qua Xenophanes puram

essentiam concepit, pura cogitandi ideulitas.

Progressus transitusque „potentiaruin Uuius" in

eo tantum consistit, quod aliud iu ipso sublatum po-

*) cf. Aristot. met. IV. ed. Brand. p. 96, Ka&oXov yag oaa

firi }'xet diaCgeaiv, y fiTJ i'x^i, •tavxtj iv kfynui, olov at y av&QTKOoq

[iri fx^t Suttqtaiv, tig avO-gwnoq^ — d dh ij /^eyt&oq, iv (ityt&oq.

**) Arist. met. III. p. 63. inil Sh /tias QniaTi^fir}q') luvTixeifitva

&eeiQijaaif t^ d ivt avT{xtt.xai nX-^&oq, unoqiaacv Si xat

OTtQ^naiv ficu<; laxt &to)Qrlatti, Siu to ufKpoTtqai; &i(i)qilad-ai, lo tv

•. . . . TW S' ivt TiXij&oq avzixtiTUi, wart xut t« uvrixtlfitvu xoXq

elQrifiivoiqt xo xt 'ixtqov xat uvo fioiov xut uvtaov xut oau aXXu

XtYtxai rj xaxu xuvxa r] xuxu TiXrj&oq xut xo ev, xrjq tiQrjfi^vriq yvot-

Q^tvv iniaxrifiriq' (ov iaxi xut ri iivavxi,6xriq' Siug^oQu yuQ xtq rj

ivavxtoxriq, ij Si Si,tt(poQu kxtQoxrjq' o>ax inttSrj noXXaxdiqxo iv Xt-

ytxatf xut . . . ofio)q Si fiiaq anavxa iaxt yvoiQ^Qiiv.

•) Metaph. III. p. 62.: El Sri x6 ov xat x6 tv xuvxov

xttt fita (fvatq, Tw uxoXov&tlv uXXr\Xoiq mantQ uqx^ x«t aXxiov

rlXli ovx ws evl Xoyto Sr\Xovfieva' 6tu(ptQei Si ov&iv ovS av Ofiolotq

vitoXtt$»nev ^ aXX(» *al nQo tQyov fiaXXov.

-r- 49 ^nitur, idfeoque UDum se manifestat identifatem sui alio-

rumque. Ita relatio quae erat ei ad alia nihil amplius

ei valet; Unum alia in se recepit caque re qualitas ia

quantitatcm abiit.

Hac speciei Unius ratione dialectica fieri potest, ut

inParmenideUnum diversis modis perlractetur. Sedhaud.

facile contigerit, ut modi hujus speciei in disquisitione

Platonica vera forma iodagentur vel demonstrentur, cumhic arbitrio vel secemantur vel commisceantur; ex-

ferna potius ratione dissipati et convoluti minus lucu-

lenter appareant. Quam diu Unum multitudinem per

se ipsum esse, repulsionem vero et attractionem diver-

sas unius ejusdemque speciei formas demonstratum

Don est, fam diu illi modi justo loco in sjstemate

philosophiae careant necesse est.

Et hoc tantum notare nobis proposuimus, hanc

Unius speciem ratioue negativae relationis ad seipsam*),

duplici et excludendi et complectendi facultate quam

optime electam esse ad disquisitiouem philosophicam

repraesentandam.

Nam quum modi in hac specie contenti, per se

tantum, omnibus rebus alienis neglectis, spectantur

omuibus cx partibus, fieri non pofest, quin ejus na-

tura mauifestetur , etiamsi elementis disjectis sibi ipsi

opposita turbataque esse videatur.

*) Metaph. III. p. 65. Ta 6'ovra xat t^v oialav 6fioXo'/ovai.ii

ii Ivanlojv axfSov unaVTti avyxtta&ai' .... uTtavTa Sk y.al TaA.Aa

(Ivavtta) (patvsrai, avayo fieva tii; x6 iv y.al TcXij&oi;' cJAij-

(f&o) yag ij avuywyij '^fiiv' al S^uoxal xal TCuvTtXoiq at naqa xav

aXXwv ttq ili; yevtj ruvxa nlnxovai' navta yaQ ij IravxltA i)

^S ivavxCwv dgxnt Si xav ivavtiav x6 tv nal ni.-^&oq.

- 50 -De gravitate hujus speciei *) verissime Schleier-

machcrus monet: „negligcndum nou esse Unitatem si-

mul universalem onminm specierum formam esse; et

tantum hac ratione dialectica oppositionem Unitatis

omniumque alioram, alioquin causa destitutam, spc-

ctandam esse."

Haec ipsa omnium specierum forma universalis

Uuum est, quia, quum ad aliud relatum, non ad aliud

sed ad se ipsum referatur, ille agendi vigor est, qui

continetur natura individui. Atque ratioue dialectica

speciei neglecta, profecto oppositio Unius et aliorum

causa destituta esset: nam Uni qua Uni nou exsistit

aliud quidquam; omnis differentia iu hoc simplici

modo negativo sublata cst.

Sed ex hac ipsa ratione negativa efficiuntur multa

quae veritate non aliena ab Uno, sed ipsum Unum sunt,

et, ratione dialectica tantum tanquam alia proponuntur,

ut Unum ipsum e multitudine sua exhibeatur, et attra-

ctione repulsionis id per se fiat, quod est, sc. Uuitas.

Etiam uegatio, specie tantum exsistens, nimirum multa^

in Unum recepta est, et determinatio eo, quod nou

amplibs relatio ad alia est, prorsus evauuit. Hoc

niodo qualitas sublata, quantitas niera effecta est.

« *

Addidimus Aristotelis quosdam locos, huc maxime

pertinentes : metaph. II. p. 55 seqq. IIccvtiov Se xal

x)-e(ooijaat ^aXeTicoTaTov .... cvu^aivu 8t, el fiiv Tig

(ii) ^jjOSTai eJval Tivec ovffiav t6 iv zal to ov, ^irjSk

TOJV aXXiav elvai, twv xa&o^ov ^i]&ev' TavTa yag

•) Metap!]. IV. p. 97. w yuQ stQuta ymQtCofUv , xmno tiqwxov

fiixQov ly.dazov yivovq' «QXV "'•'*' loii yvuaioi /legi VxaOTO»'

T O iV.

— 51 —iavii xce&oXov fidkicra TtdvTcov T T . . hi Jg fii^]

ovTog Tov ivbg ovaiag, .dijXov oti- ovd'av ccQi&fiog fiV;

(ug XBXMQuyfiivi} Tvg (pvaig Tfav ovTiav 6 fxhv yccQ dQi,&-

fiog fiovddegy tj dk fiovdg otisq Uv t/ kCTiV ei S"iaTi

TL avTO iv xal ov, dvayy.alov ovaiav avTMV Blvai, to

ov xal t6 'iv ov yaQ '^tsqov tv xa&olov xaTtjyoQslTai,

dXld TavTa amd, 'AXXd firiv sl y''daTai> tl avTo ov

xal avTo tv, noXXi) dnoQia . . . . (xiaTB xard tov UaQ-

fiBvidov dvdyxtj avft^aiveiv "hoyov tv djiavia. slvav t«

ovTa xai tovto uvai to ov. x.t.L

— 62

DE PLATONIGAE DIALECTICES VIPHILOSOPHICA.

' Quae in Platonica philosophia conspicua cst ars^

divina illa dialectices vis, yariis omnium temporum

praeconiis celebrala, ea multum sane differt ab ea

dialeclice, quae est uostrae recentioris philosophiae.

Cujus discrimiuis explicatio id, quod quasi utriusque

vitam et veram vim continet, demonstrabit eaque sola

efficiet, ut quod in utraque videri possit obscuruni,

perducatur ad liquidum claraque ponatur in luce.

Yidetur nimirum Platonis ea esse vera ratio et

natura, ut idearum interna vita in cogitandi vigore

form^que, quasi spcculo repercutiatur, idemque sit

germanus et philosophus et philosophicus artifex. So-

cratis familiari usui assuetus ab eoque inflammatus,

qui inter homines primus vivam spirantemque philo-

sophiae imaginem repraesentavit, colloquii vim iuelu-

ctabilcm expertus: hanc unam esse perfectam veram-

que rationem veritatis indagaudae perspexerat, cogita-

tionumque volubilitas alacerque vigor nullo modo po-

terat apud eum formam sibi congruam nancisci, quam

quum, cogitationum in aliis quoque genitrix, ipsa iu

veritalcm vitamque animaretur.

In quo duo sunt discernenda: res seu finis, ad

qucm sit pervcniendum , instrumentumque sive via,

qua sit ad illum perveniendum. Alterum est cognitio-

nis, alterum indagationis.

Qui igilur accuratius novit Platonem, cui nimi-

rum omnia terrena non videantur pervenire posse ad

vcrae puraeque intelligentiae possessionem : qui porro

— 53 —philosophum non patiatur in sapieutid qniesGeTe, sed

ejus vitam sapientiamque in eo ponit, ut utrumqne

novo semper conatu et molimine recupefet et regene>

ret divinarum rernm recordationis studio non inter»

misso: ei sane videbitur optime cum Platone conve-»

nire, quod in primo ^uveniii opere tam severe de im-

perfeota scriptionis natura judicet, et in universum to^

tum tllud per literas exarare quasi egenum inopsque

castiget, maxime vero perpetuitatem sermonis, ut qua

oranis vita exstiDgoatur, damnet.

In ipso inveniendi veri actu sita est sapientia, il*

leque actus gignitur e dialectica cogitationum defini-

tione.

Qaae rursus via duplici modo est consideranda:

*et quatenus in ea progredientes nos ipsi pedelentim

ad legis certam ratamque normam ascendamus: et

quatenus ea auxiliante aliis procreandarum cogitatid*

num possimus fieri auctorcs.

Idem est ejusdem dialogi artificium, et cogitattone

ad rem, quae vocatur in quaestiouem, pervenieudr^ et

in aliis cogitationes gign^di: iuter quae nihil aliud

interest discriminis, quam quod leges, quas in quae-

rendo ipse quis in se sit expertus, in aliorum socie-

tate denuo reperiantun

Hoc est priinarium, quod in adumbranda Plato-

nica dialcctice tenendum est, esse ejus philosophiam

vere indagatiohem.

Qunm igitar in philosophica rerum consideratione

nullus vere gradus ultra finem excedat, qnum potius

quisque praeviam ejus cognitionem iuvolvat; in hac

argumenti et formae arclissima coujunctione, quam in

Platone agnovinus e propria e)us philosophandi rae-

thodo profluentem, dialectica perscrutationis via in

— 54 —unam qaasi coalescat cum cognitione in fine viac re-

perta necesse est, eademque, quae alterius, oportet

alterius sit et praestantia et defectus.

Utrumque vero et vivae Tigentisque cogitatiouis

per se iunata cupido et in aliis cogitationum gignen-

darum studium, inde et contemplandum et cognoscen-

dura erit, quod Platonicae philosophiae natura et vera

notio est ethica, apudque eum pulcritudinis, veri, co-

gnitionis ideae una summaque boni notione quasi viu-

Gulo comprehenduntur. Huic ut inferiores sunt sub-

jectae *).

Quaestiones dc bono et de cognitione tam arcto

vinculo conjunctae sunt Platoni, ut nullo modo divelli

queant. Prior ad suum finem, qui est respublica, addu-

citur in disquisitionibus dc virtute docenda, altera in

disquisitionibus de ideis, earumque cum rebus conso-

ciatione.

In memoriam revocatis iis, quae antea de indaga^

tione Platoni propria peculiarique disputavimus : Pla-

tonicae philosophiae argumentum esse cognitionis in

universum naturam, virtutis modo graduque e cogni-

) De rep. VI. 508. 9. xoino xolvvv to t^v aXii&Hav naqtxov

ToTs ytyvaaxofi^voK; xal x^ yiyvdaxovtt t^v 3vvu/iiv unoStSov xijv

ro% dya&ov ISiav (pu&l tlvai, aizlav d' i:rtffTi}/tij; ovaav xal

ttkti&tiaq toq ytyvoiaxoftivriq fikv $iu vov, ovrta Sk xakwv afifordQWV

ovTiov^ yvtoaeuq re xal aXTj&tiag, uXXo xal xdXkiov txi xovxtav

riyovfievo^ ovto oQ&m^ '^yi^an' iniari^firjv Si xal uX'^&-etav , (oantQ

ixii (puiq X» xal 6\piv ijAioitd^ [ikv vo[itC,tiv oq&ov^ i\Xtov Sl fiytla&ui

ovx oQ&ioq i'xet, ovxto xat Ivxav&a uy u&oitSrj filv vonCQttv xuvx

ufKpoTiQa oQ&ov, uya&ov S\ riytla&uv onoxtQov avxior,

ovK oQ&ov ailA ixt fittX,6 v<aq xtfiTjxeov ttjv tov aya&ov

liiv.

— 55 —tioDis gradu pendente et in hac alterios cum altero

societate et alterius ex altero dependentia eam, quae

summa ei obversetur, ethices imaginem contineri: fa-

cile apparebit in quaestionibus de idearum natura pri-

mariam Platonicae et dialectices et disciplinae sedem

esse quaerendam.

Quamvis enim Respublica ut finis et fastigium

Platonicae sapieutiae cousideretur idque jure, tamen,

ut ejus ipsius exsistentia a Platonica uaturae contem-

platione homiuisque ejus couditionibus obnoxii proii-

ciscitur, omnia pariter purarum specierum cognitione

nituntur et summae quae in omnibus regnat legis, di-

vina idearum vita, recordatione ejus quod vere est,

Hic est supremus quasi aether, ubi pbilosophi mens

regia ornatur dignitatei atquc immortalitatis acquirit

conscientiam.

Si quis igitur in eo haereat, quod, quum virtus e

cognitione dicatur pendere, tamen bonum ut multo

sublimius cognitione proponatur: id quidem facilem

habet eo reconciliationem, quod virtus nondum est

ipsum bonum. Utrumque, virtus et cognitio, viam

munit ad bonum, studium est ad bonum progrediendi,

humanae mentis illuc perveniendi molimen. Bonumcontra ipsum est perfecta summaque utriusque unitas,

Deus ipse in essentiae unifate.

(Jt in Phaedro philosophandi impefus tanquam

dialectices ut amoris generantis species describitur et

celebratur kv&ovaiaafi^ divinaque vi abrepto fervore,

eiquc totius Platonicae cogitandi formae quasi germi-

na insunt mythico involucro tecta: ita propius ad eius

iudolem accedcns definitio sub rcgulae modo specie

profertur: 249 b. c. del yag ccvd-QWTiov ^vvUvul xut

eidog leyo^ievov kx tioXXojv iov aia&t]Ge(ov eig iv Ao-

— 56 —yUJfica ^vvttiQOVfi^ov. tovto ds iativ ccvafivtjaig ^xcti

vuv a noT eldev 7]fiMV ri ipvxv "" ^o ovrtog 6v. —*

n()6g oiffmQ (ixelvoig) 6 d-sog oiv &e'i6g iffrt." p. 265

d. . . . €<$ fuav T€ Idkav avvoQOJVTa ayeiv Ta noXkaxri

SuanaQfikva — uaktQ tavvv St} 7iSQi"EQO)Togj 6 iaTiVf

OQia&tv — To nahv xat sidrj Svvaa&at diaTiiivetv,

p. 266. . . . sig iv xai ini TCoX^a necpvxoTa oq^v."

Quae regala orationum antea habitarum exemplo

illustratur, verisque rhetoricae fixis legibus probatnr

p. 270, 271; omnia comprehenduntur p* 277.

Explanafur vero accuratius neque ipsa, neque spe<^

cies sive monades, rerum formae, categoriae purae

illae, accuratiori subjiciuntur quaestioni, earum et op-

positionis et consociationis ratione.

Qood maxime efficitur Parmenide, Sophista, Phae*

done, Philebo.

Ideas in rebus inesse, aut, si cui hoc aliter ex-

primere placeat, divinum et verum in phaenomenis

apparcre, ita quidem ut vere sit et possit eognosci;

cuni singularibus universale nativa cognatione esse

)unctum •— haec Platoni constant; haec ut omnis phi-

losophiae elementa sunt, ita universo eius cogitatio-

num ambitui pro fundamentis subjacent.

Illad pkirimum interest quaeri: quo tnodo fiat

haec con)unctio. Ad quam quaestionem solvendam

maxime faciunt loci Sopb. Phaedon. Phileb. duplici

ratione eam tractantes, et idearum secum invicem et

cum rebus conjunctionem.

Quacunque ea forma concipitur, sive mythica tov

Saifioviov *) f sive sub notione twv onoaMV**), twv

*) Convlv. 202. a.

**) Phileb. 16 d. 17 a. 27 b.

^ 57 ^fiitiiaVi Tfjg fiixrfjg ovaiag, sive forma ^BTOj^fjg — sem-

per aliquod tertiuui mauet, iu quo opposila ut iu unum

coucilientur opera datur; illudque tertium aut Ut ex-

trinsecus accedeus aut ex utroque mixtum, intra utrum«

que, ut novum suamque babens naturam medium est)

quod pari jure neque alterum, neque alterum esse

dici potest. Sic Sopb. p. 254 seqq., — qui locus iu

primis facit ad Parmenidem illustrandum. Motm et

quietis species ut inter se neutiquam conciliandae op-

ponuntur; to 6v contra ut quod utrique conciliari

possit; quodque porro ut ab ambobus alteris Diver-

Bum, cum tamen secum ipso sit Idem ponitur* TttV-

ro2/ et To Utsqov vero ipsa ut duae a tribus illis dir

yersae quidem, necessario vero illis se admiacentefl

species ponuntur. i

Quinque hae species ut prorsus discretae statuun-

tur; quod enim dicimus motum et Idem esse et Nou^

Idem*), id eatenus tantum dicimus, quatenus non

pari modo accipimus: modo ejus, cum Eodem conner

xum, modo ejus sodetatem cum Biverso respicientes.

Jam tres habemus species, ro.oV, tccvtov, t6 ^r««

Qov^ quae et sui inter se et quarum omnia partioipia sun^

quaeque non luinus et ab omnibul et a se ipsis sunt

discretae. KaTa (p. 256 e.) stavTa {ja ykvti} yoQlii

.'. '

, ( .

•) Soph. 256 a-b. Tfiv xiptiaiv S^ «a^iof t* «7mt xal fitj eml-

Tov, ofAoXoytixiov ^ xal ov SvoxtQavtiov ' ov yag orav etattfiiv

avxi\v xavxov ttal ^tj xnvxoVf oftoiaq tlgiixafiev' aJli*

onoxav fikv tuvtov , dia f^v fii^eiiv (confer. Fhaedonem 100.

101.) xavTov ngoi; avTT}V, ovra XiyofuV otuv di ff^ tuvtov , jto

T1JV Motvaviav av ^uTtqov *) St f^v unox<i>Qi^ofiivr] tuvtov, yiyoviV

ot/x iMlvo, uiX IxcgiO)'' UOTI OQ&iS(; av iiytTai nuXtv ov lavrov.

*) Ovicovv MttV d HHi fUTeldfi^avev avtrj M/fi}a»s mttaettif oidev aV

uTonov ijv axna*fiov avTijv nQoauyaQevuv;

— 58 -&atkQov cpvaig iteQov ce7teQya^of4-^vt] rov ovrog txaarov

ovx 6v noiiij xai ^vfiTtavra St) xara ravra ovT(og ovx

ovra OQ&oog kQOVfiev. 257. Tcal ro Sv ccq' ^fiiVt oaa-

niQ kGTt ra aXXa, xata Toaavra ovx Hgtiv —^

Cquoad enim illa in sc 72072 babet, est Unum), wan ro

ov avafKpta/SijTfjTcog av fiVQia inl iA.VQiovg ovx 'iart^

xal TaAAof dt) xa&' %xaaTov ovtoh xat h,vfi7iavTa noX'

Xaxy*) {Jihv ^aTif nolXaxy 8' ovx 'iaTiv. 259 b.

Respicicutes ad locum supra citatum •— (254 b.)

ra i^kv Twv yevbiv xovvMvetv i.&ekew aXXriloig, za 8h

fiiij, xal ra fiev ijt' oUyov, ra d' im noXkd, ra dk

xai 8ia jidvTcov ov8hv xalveiv Tolg ndat xexoivcovtjxi-

)/W— relatione motus et quietis ut taliuni specierum

quarum oppositio non tollatur, neglecta — si relatio-

nem earum, quae omnibus communes sunt, considc-

ramus , quaestionemque quomodo in iis oppositio sol-

Tatur; respondendum erit: eo, quod plane e medio

est sublata quippe cujus ut vere exsistentis plane uul-

Itts (in iis) sit locufi.

Hoc eo tantum effici poterat, quod omnia idem

manebant quod erant; pro Biversi natura disceme-

bantur, pro Essentiae natura connectebantur. Quod-

que particeps est illorum quoque, quae ab ejus natura

aliena suut; vere et proprie id tantum est, quod est,

manetque immutatum; Diversum ipsum, varietatis for-

ina, manet varietas; sed: 8vd ndvrcav ye avTtjv (r/}v

&aTkQov cpvaiv) avTtov cpnqaofiev elvai 8i,ekijXv^viav'

255 e. Ideo quoque ipso Divcrso omnia connecti non

aliter quam speciebus TavTov et tov ovrog apparet.

*) Sc. guod attlaet ad illas relationes, quas quaeque species

partlcipando acqalrit, non tamen sibi peculiar^s. Una tantum dis-

tinctlo cuique convenit ;^ quaevis species mon^s est.

— 59 -

Id rero quod omnibus est coniinune, quod omnibus

convenit, est ea connectens quae dicitur identitas.

Harum formarum mutabilis natura clarissimye eo

concepta est, quod ro 6v ipsum ut diversum ceteris

tanquam non minus exsistentibus opponitur, ideoque

ipsum tanquam jUt} 6v; et quod Diversitas, negatiouis

et Tov fiij ovTog species *), esse dicitur: tti^fieig Si ys

ov fiovov cJg 'iaTt, tu fi^ ovtu aTieSei^afiev , . . . tijv

yccQ d^aTkgov (pvCLV anoSei^aVTeg ovffdv Te xat

xaTaxey.eQfiaTiaf^kvf]V knl ndvTa ra ovTa tiqoq dXXrjXa,

t6 TiQog t6 ov 'dxaffTov fiOQiov avrr/s dvTiri&ifievov

iToXfitjffafiev elnelv wg avT6 tovto iCTiv ovTiog t6 fiij

6V." 258. e.

Verum t6 6v et t6 'heQov — (quorum praedica-

mentorum accurate attendenda est vera vis**): expri-

munt enim Uuitatem et discrimen, omnisque logices

et cogitaudi et naturam et ambitum et enodationem

comprehendunt, id quod Plato satis clare significat)

— cum per omnia et per se ipsa pertineant: to fikv

%TeQOV fieTaa^ov tov ovTog 'iaTi fiev did TavTtjv

Tf]V fik&e^iVi ov fiTJv ixe7v6 ys ov fceTsaxev,

dXX' jTeQov. ^9. Manet igitur quod est et quae

insuper accedunt, non aliter quam participando acce-

dunt. T6 8h 6v av &aTiQov fieTeihj(p6g, 'iTepov tmv

dlloDV dv e'ii] yevuv, ^tsqov d' ixelvuv dndvTtav 6v

ovx 'iaTLV %xaaTov avTuv ovdk '§Vfi7iaVTa Td dXXat

nXi)v avT6. \ . :. . . . .

Apparet hinc, quamque speciem ut firmam, im^

mutabilem uuitalem poni, imo eas etiam, quae sint pu-

*) 257. b. OTtoruv xo firi ov Xfyo)/uv, toq loixsv, ovx ivavxCov t*

lf'y0ftfV Toi; OVTOq, ukl* fTBQOV [lOVOV.

**) Parin. 151. ovxovv xal roSt uvaymi, (indhi elvat^ixvQq tOi/

ivoi T€ xal loiv ukXiov

— 60 —rissimae, maxime uniTersales, per omiiia pertineutje?,

quibus quasi summis arbitris omnis realitas obnoxia

eit, quaeque in hac potestate varias ineaut relationes,

quarum adeo una pro sua natura omnis varietatis sit

fundameutum; ne has quidem ultra Unitatis fines

evagari.

Nam Diserimen quoque in primariae suae uaturae

unitafe manet; firmam discriminis notioneni servat ip*

siusque essentia est essentiae tantum participatio, nou

(psa essentia.

Hac participatfone, — hoc connectendi modo, in

quo connexa vere id manent, quod priusquam conne-

cterentur, fuerant: firma immutabilia, monades — ratio

continetur, qua Platoni „species inter se commisceu-

tur." Haec est quaestionis summae a Socrate iu Par-

menide prolatae solutio. Omnia quae in hunc finem

ibi per varias labyrinthi instar implicatas dialogi am-

bages exposita sunt et significata, in Sophistae locis

citatis clara luce perfunduntur.

Sic hac participandi categoria id quod illic ut

summa admiratione dignum poneb^tur „efficere ipsum

simile ut sit dissimile, sive dissimile ipsum ut simile

sit; Unum ipsum ut appareat m^Ita esse vicequq

versa" praestatur; sic speciebus ipsis contrariae di-

stinctiooes conveniunt.

Dialectices ars est . . . otccv ri rig tregov 6v n^TttVTov ilvat, (prl xai otav ravxov 6v Utsqov, kxtivri

xal xar' ixiZvo 6 <ftj6t, Tovt(av nmovd-kvat jtoTSQov.

Contra: To dk Tamov %t^ov anorpaiveiv dfirjyijirj

xal t6 ^dTBQOV TavTov xai t6 fiaya a^txg^v x^ t. X. ;

xal ^aiQUV ovTUi tdvavria ac< nQOCfigovTa iv toig

Xoyotg,

— 61 -.

Pyoyoig, ov ri rig 'iXeyxog ovtos dXTj&ivog ccqti %^ tw^

ovtfov Tivog ifpuTiTOfibfov dijlog vsoysvi^g civ 259. d.

Neque ulla alia connecteDdi ratiq apud Platpnera

quaeri potest, si quis eius discipliqae naturam, pMIo-

sophiae eius caput consideret.r . .

,

Quum enim maxime H^r^cliteo plapito de i^rum

fluxu pariter atque rJJoi^^g principio adversetur, quum

porro T^ fieTa^o},i] nuUam aliaip apud eum vim babeat,

quam ut traijisilum, interUqi^y^.^t^^e. id quod. terraijgi

angustiis circumscriptuin, .sensuum fallaci, et judi^iQ el

relationi obedire debeat, 8ignl0cet: non poterat ad>

mittere, ut quod ei sit summum, Dei idea in absoluta

uuitate, et quae ei sint cognatione proximae na^urae,

species fiovcxSeg, unitatem vere relinquerent, si non

in inGnitam fluxi transitus voraginem submergi vellet.

Commiscendi facultas eatenus tantum fis indulgenda

erat, quatenus earum ipsarum unitatis veritas ea indi<

geret; atque eatenus fantum ad varietatem et differen-

tiam descendere concedendum, quatenus baec ipsa va-

rietas eo tamquam suae ipsius exsisfentiae fundamento

indigeret.

Haec omnia pariictpandi categoria *) praestanfur

— quae unitatis et variefatis disjuncta elementa inter*

*) cf. Aristot. inetaph» 'ed, Brandis p. 20. la fikv ovv roia^xa

•twp ovTor» iSeiti TtgoaijyoQtvas , tu d' ala&rjroi naqu raika xal xaxa

vavTa X^yfa&ai navxa' xara ft^&t^iv yag tlvai ra noXXa twv avvta-

nvfiav rotq tXStai, T^v Si (U&t^tv rovvofia fiovov fitrd^aXtv ol fikv

yaq IIvO-ayoQtioi, fitfi^att ra ovra <paalv tlvai rav aQt&-fitov, JlXa-

rwv di fit&^^tt' r-^v fttvrot yi fii&i^iv ^ r^v fitftriatv , rjrtq «v etij

ruv tlSwv^ atptlaav iv xotvtf ^ijrtiv p, 32» ro yag fttrdxtiv, aantq

xat nQortqov iXnofttv, ov&iv iariv pag, 30. to 8i X^ytiv nttQadely-

/lara avra tlvai xal fitrdxttv avxa»)' raXXa xtvoXoytlv iart xrft fiFCa-

q)OQaq Xiynv novipitKaq. Tt yaq iaxi ro i^a%6fitvov jrpo? •»« idiaz

ttno^nov/

5

- 62 —

meditis qnasi mterpres cbnciliat, facilis quaedam et

comi<it)da naturay in qua prorsus disjuncta, nuUa in-

ter ea ipsa inita conjdnctione, quasi „per se perti-

nent;^" qu^ disjunctacontimisCentur, uulla conjuncto-

rum ipsorum in miscendo facla mutatione, ita ut pror-

Eus intacta mancant et immutata; qua machina tota

Platbnica specierum arxfiilcitur et sitstentatur.

Sicut enim de diaiecttca specierum' ratioue dis-

qutsitiones in Sbpliista eum quoqiie habent proposi-

tum finem/ ut to (X^ 6v statuatur et figatur; ita iu

Fhaedoue -eo adhibenlur, ut auimae immortalitas de-

monstretiir.

Ibi enim sic Plato: (1012. e.) ovSh aX?M ovdy

Tuv ivavriuv, 'ixi, ov oneQ ijv, ccfict Tovvavtiov yiyvea-

^al rs ital elvat* dXV ^rot dTtiQ^eTaL ij dnoXXvTat

iv TOVT<p T^ jia&r]fiaTi,'

103* b. (tots filv ydg k^kiyeTO*) Ix tov kvavTiov

nQdyfJiaTog to ivavtiov TtQayfia yiyvsa&ai' vvv di,

OTi, avTo To Ivavtiov iavt(p hvavtiov ovx dv tiotb

yivoLTO, OVTS t6 iv riiuv, ovts to kv trj cfvaeb' tots

f^ikv yaQ tisqI tuv i^ovtcov td ivavtia iXiyofiev,

inovofia^ovteg avtd tiJ ixeivojv inoivvfiicc' vvv Si

nsQi ixsivMV avtcHv*), utv ivovtoiv ix^b triv iTna-

vvfiiav td ovofia^ofJLSVa.

105. a. d)X oQa Stj sl ovtcttg OQi^p, firi fiovov

to ivavtiov to ivavtiov firi Si^ea&ai, dXhx xai ixeivo

6 dv imcpiQrj tc ivavtiov ixsivqi) icp' 6 tt dv avto iij,

avto to imcpiQOV tyiv tov imcpeQOfiiVoV ivavTcoTijTa

fitjSijiOTS Si^aa^ac d. ij '^vz^ ^Q^ o^ti- dv avTi)

xaTaaxy, dsl ijxsi, bt ixelvOf cpiQOvaa ^coi^v .... ovx-

{

*) Pbaedon. 74. b. Ti Si, avta xu 'laa fatiV ote uvifStt aoi

i<pttvij, Tj <fi laoTijt;, aviaoxriq; ovStnanoTi yt, ot 2.

-- ea ^ovv r; ipvxn ^o ivotvtiov ^. cam^ imtpiQSi aei, ov ftij^^

nore Si^njrcu . . . e» ei&dvajov ccqcc '^''ipvpj' . .>

p. 78. d. efvra to xalov .... i] ««« eevrwv txct&roVf

i(TTL fiovosiSig oVf avTO xad-' ccvtq ugavrug

xara TccvTa %g«, xal ovSknoTB ovSafi^ oiSaftug aXXoi-

omv ovSefilav kvSkx^Tai. Sed: tcc noXKa xaXa nrata-

tionem subeunt: ovts ama avTOis, ovtb akXiqXoi^g ov-

dinoTB, (ag ^nog elTtsiv, ovS&fiug xccra xavTa kati/v.

Apparet hoc porro ex illo loco, ubi de natorae

contemplatione ex causis efficientibus agit, deque Ana-

xagorae r^: p. 100. b. . . . xa\ aQ^ofiai an ixslvav,

v7io&h(isvog sivai ti> xakov avTO zad'* ovto, xal dya-

-Q-ov, xal ToXKa naVTa .... c. (paivsTat yccQ fioi>, st

Ti iaTLV ccVm xaXov nXrjv avid tq xdXov, ovSi St sv

dXXo xaXov sXvai, rj SiOTi fisT^x^'' sxsivav tov xah)v.

Kal ndvTa Sri ovtco Xiy(o. d. tovto Sk . . . 'dxo naQ*

IfiavT^, oTi ovx dXlo ti> noist avTo xaXov, rj ixsivov

Tov xaXov siTS naQovaia, sXts XQivcovia, sits

bnri Sri xal oncug nQOCysvofiivtj' ov yaQ Utv

TOVTO SLi6XVQit,ofiai>, dlX otc t^ xahp ndvTa tu

XttXd yiyvsTai xaXd.

p. 101. b. ivl ivog nQOGTsd-ivTog, Trjv nQoa&sfftv

cuTiav slvat tov Svo ysvia&at, rj axi^&ivTog, Tr)v a^iatv,

ovx svXtt^oXo dv Xiysiv; xal fiiya dv ^ocpijg 6Tt ovx

olad-a dlXoig n(og 'ixaaTOV ytyvofisvov, -^ fisTaaxov

Trig iSiag ovaiag ixdcTOV, oi) dv fiSTdaxot' xat iv

TOVTOtg ovx 'ex^ig dXlijv Ttvd aiTiav tov Svo ysvia&cu,

dXX' i'i Triv Trjg SvdSog fiSTdax^<^i>v' xat Ssiv tov-

Tov fUTaax^tv Ta fiiXloVTa Svo 'dasa&ai, xai fiovdSog,

6 dv fiiXhi tv 'sasa&ttt.

Hoc cardine Platouica doctrina vertitur. Vita et

5*

— 64 -^

Hiors {asese inviceni abeunt*); sed non per se ipdae,

non in summa et purissima fonna^ quae est idea.

QuQ£^d enim hae sunt^ prorsus sunt a se invicem

disjanctae. Yita, hac quid^m vi, est anima**), nuliius

mutationi^ papax; (pariter ut morbi summa et puris-

sima forma febris est; imparis Unitas) mors interitus,

solutio***),

jQuod Plato dixit, e contraria re oriri contrariam

^ hoc de mutationis substratis valebat,. quoad muta-

tionis vis: in ea se exserit. Hinc illud quod dicit res

confraribrum participes e$8e, Omnia quae sic partici-

pant eatenus sub mutationis categoriam cadunt. (Quin

etiam ideae.) Sic in corpore transitus apparet vitae

et mortis; vivum est, animatumt — vita ipsa, anima

non est; haec enim quoad est ea, immortalis est*

Corpus vero tantum particeps est, ideoque et contra-

rii: mortis,

In Philebo, ut ad finem ei propositum pervenia-»

tur^ qui est, depressa voluptate explicitisque essenti^

tiae genitae elementis, locum obtinere, cui vitae vera

et perfecta societas tamquam fundamento innitatur —'

id quod medium est inter essentiam et transitum, utri-

usque particeps, sub perfectae avyxgdaecog forma in-

ducitur, — summum aliquod pro natura humana, in

quo participandi categoria ad summam quoad ejns

fieri potest perfectionem exacta est.

P. 15 b. JEHtcc nug av ravTag {fiQvdSag') fiiav

ixdaTfjV ovaav del T7jv avTrjv, xal fifjTs yivsatv fiijTa

oXe&gov TiQoadexofAivriv , ofioog dvat^ ^s^atOTi^Ta fiiav

) p. 71. d.

**) p. 105. c. d.) ibld.

'".f!|u^".»"' " '""•"'-' "i""«" .'II «I ' " mtfgKffiifitii^fmmmmmrmm'^—, •iwxwJi. w)-^'.m

— 65 —TovTfjv, fisTa Sk TOvt\ kv Totg yi^yvofihfotQ^ av xai

amigoig %its Stsanaafiivijv , xai nolXa ysyovvcav ^fi-

Thv, Si&' ohjv avTijv avT^g x^Q^S* o dfj navruv

dSvvaTooTaTov (faivotx' av, tavTov xal tv afia slva§

xal kv nolXotg yiyvea&at*). TavT iaTi> Tce nsQl t«

ToiavTa .... dndatjg dnogiag aiTia, fifj xaXfog OfiO'

loyij&svTa, xal s^nogiag dv av xalojg.

Quae recfa distinctio est ra 6n6aa**)t multitado

determiData. P. 17 a. ol Si vvv tuv dv&Qianm aocpol

iv fikv, onojg dv Tvxbtat, xai nokld 0'dTTov xal ^quSv-

TSQov noiovat tov diovTog, fisTa 8k t6 %v, dnstQa

Evd-vg* Td 8k fiiaa avTovg ixipsvysi. tOlg dtaxs'

^(aQuaTa^ To Ts diaXsxTtxoog ndhv xai t6 kQiaTixdis

rjfidg noula&ai nQ6g dXXiq}^ovg Tovg Xoyovg.

In utroque definiendi modo, et quum a generali

{)er specialia ad singula descendimus, versaque vice;

ad determinatam multitudinem in medio positam atten»

dendum erit: p. 16. d. Sstv ovv rjfidg alsl fiiav iSkav

— x^tQ^f-v kqv**,

Sed in utraque quaestione et de perfecta avyxQO'

asb instituta et !de numero in medio posito, sive de

specierum distinctione, Unius et multorum etc species

nullam per se invieem mutationem subeunt.

Extra tertium iilud, in.quo ad rerum formatio^

nem sive in cognitionis finem couvcniunt, manet quae*

que per se quod erat, licet valore perquam impari,

quum alfera sit id quod intellectu est praeditum, for-*

mans ; altera materia, forma carens. Unum, quod fines

et terminationem in se habet — xai fitjv Toys nsQag

ovTs noXXd sJx^v, ovt kSvaxoXaivofisv, dtg ovx ijv iv

*) Schleiennacher, Platont Werke II. 3. p. 476,

*») Phileb. p. 16. d.

— 66 —ffVGu p. 26 d. — est et manet prorsus liberum ab eo

quod GvyxQccou determinatmn erat,:muItitudiDe deter-

miuata; extraque buius fines propriam suamque exsi-

stentiam conservat; et sic quoque quartum, GvyxQoc-

ceoog effectrix, plane per se constans reliquis non ob-

Doxium est.

Quod jam di;(imus, nimis stricte positum est dis-

ciimeu inter Esse et Fieri; et quamvis Eleatica stabi-

litas nullabic adsit (id quod indc jam apparet, quod

positione rov ju») ovTog Parmenidea, ratio convertitur),

quamvis niotus etiam ut vitae principium *) absolu-

tumque exordium sfatutus in ipsa summa unitate prae>

sens appareat: attameu bic ipse motus in propria sua

unitate strictius figitur, quam ut omnium illarum mo-

nadum systema e vigoris ipsi insiti natura (inferioris

motus, materiae proprii, ex oppositu) evolvi, quam ut

ex ejus foute species et ex se et per se invicem gigni

possint.

Hoc recentior pbilopbia sibi injunxit praestandum,

et vere videtur praestitisse e nostro quidem qualicum-

que judicio. In quam rem altius inquirere ut bujus

vel maxime est loci ita hoc negotium amoliendum a

nobis videbatur verentibus, ue sermonis penuria cir-

cumventi, — eorum quae pbilosophandi progressus

nova invexit non satis capacis, — gravissimum argu-

nientum caligine potius obvolvamus quam illustremus.

Constituit quidem Plato discriminis naturam modo

recentiori pbilosophiae prorsus congruo, quibusque usus

*) Sophista p. 248. e. rt Sal, Tigoq Jioq; <oq uXtj^d)? xtiifiaiVp

xttfr ?W7/i', yal tin/;^^»', xttl (pQOVTjatr, t] gadioK; niia&rjao/ia&a tw nuv-

«Aojij ovrt. ftfi TtagtXval; firidi tjjv avtOf firiSi (pgoveTv, ui.).a aen-

vov Hal uyiov vovv ovx fx^^ «x^vijtov iardt tlvai;

K^

g. — 67 —jest rerum vocabulis, ea.ipsc Hegelius in logicereti-

fivijjt, Sic in Parm^ide legitur p. 146: „fif ihv ri ^rer

Qov iGTLVi fiv^ iriQov ffvTog Utsqov 'icTccL; 164 'itsoov

8i yi nov tpccfisv t6'^t6qov stvai itiQoVf xccl t6 u).Xo

8ri kXXo sivctt aKlov; vai." •,

-.

'

m"''

» Se'd haec omnia intra se ipsa peniiai\ent; firmiter

mntationis notioni abstractae adhaerentia ; neque, e

. negativae relationis orbe egressa , in eam uuitatem

coDiprehenduntur et tolluptur, qua T^e affirmativam

vim ac£ipiunt, essentiamque vere et proprie sic dicen-

dam nanciscuutur. •

* Sic tn. gr. Yariofas eorura quae sensibus sunt

^ubjecta, et lufinifum verius et definitius accipi nou

potest, quam' a Platone est factym; verifsimeque to-

•tum illud Fieri ct Mutari ut sensrbile, finitum, UMitqje

destttutum, eaque iu quae illud Mutari cadit ut notio-

nis veritati inconvenieutia, ad eam non poi-tinentia ac-

cipiuntur; sed aliud est illud Fieri ejusque substrata,

aliud ejus notio. Yera ejus unitas ea est essentiae

veritate et immortalitate, qua ipsum immortale. In ea

quoque contemplantis seque manifestantis meutis lorma

cernitur.

Sic porro individuum in Parmenide nt ad se ipsam

exsistens capitur (p. 158: t6 ys 'ixaGtov sXvat, iv S^

nov arifiaivsi, dcpuQiafisvov fiiv twv alXav, xaS'' avTO

8i ov, si TisQ 'ixaaTov 'iaTat,.) *) — quae distinctio,

gravissima illa, ab Hegeliana logica recepta est: eo

tamen accedenfe discrimine, quod hic notio dialectice

est explicata, apud Platonem v^o in monadis abstra-

•) Gonf. Anstot« metaph. (ed. Brandls) IV. p. 112. to xad^

ttVTO avayxri Xtyta&ai, . . . tji, oaa fiovof vnagx^'' "«' V {iovov' $to

16 XtXOlfitafl&OV YM^ ttVIOt

m.

^, -.««.•

7,^;'

1ii8c(ue jA-opri^taitll^ l^a pos(ii|4i^^n 4ii)|pit' n^^

Videri. ^•m^C--^ ^'^'-:''-h-:^^-%''^u^.,-, ' -k

.Quani n^UUum' Platonia interfiierit^ '^ o^^i^ocqnciBetttr et solvatur, q^ftm enixe ubiqu^^^.agat, lit

fei^inae unitatis ide^e onmia subjiciat ad eain^c^^e.

'^at, id, ad dialecticam ]^]^os«^histe eius parteia.syl^

spicimus, locupletissimuiiq^ est argumentum, quod^^^^, f"

rum nulla in |)jerfecta^f «utnuaa s^t^alioa^.pli^s^ 7exsistere statuitur, quod omnes ut exsistaut,. es^entiaf i:^

participes esse debent, ipsa vero essentia Ejjusdea^y J

etc; quae cognitio fundamenti;^ est ilialectiserum Bar^

menidis partium in quibus tam egregi^ proponitur.

'

^

^,*^, £oque *^tantum piatonica dicdectica, labe^gt]^

«

fV^P^

haeiG^conjunctio in superficie, ut*ita di^m/-0bii(»<|||i^ 1

instituitur, neque ex interna sua necessitudine demon^ :-'»

«trata est;.^uia substantia intelligibilis nondum .«jajG^ '.;

^ese evolvendi facultatem adepta est, quae fpn$, ' es|

notionum vere' et necessciTio ex sqse ^li^ieiMa^^^

'

quaeque -i^erum dialectices systema et oQYwmVn vo^^f • v

membrorum necessitudine connexuni, coloijpioniere uiia

Talet.*

fr'^-.-

^i'.t^y ••'• '•

'•!

-".'.. . » • '

' * . '

'Jf , .••. r

' tt* ' ;---

• • • • »»