Institute for Classical Studies, part of the Institute for Philosophy, Czech Academyof Sciences in Prague

De Michaele Pieczka apud Hungaros studia litterarum persequenteAuthor(s): JAN MARTÍNEKSource: Listy filologické / Folia philologica, Roč. 89, Čís. 3 (1966), pp. 312-314Published by: Institute for Classical Studies, part of the Institute for Philosophy, Czech Academy ofSciences in PragueStable URL: http://www.jstor.org/stable/23465075 .

Accessed: 15/06/2014 01:58

Your use of the JSTOR archive indicates your acceptance of the Terms & Conditions of Use, available at .http://www.jstor.org/page/info/about/policies/terms.jsp

.JSTOR is a not-for-profit service that helps scholars, researchers, and students discover, use, and build upon a wide range ofcontent in a trusted digital archive. We use information technology and tools to increase productivity and facilitate new formsof scholarship. For more information about JSTOR, please contact support@jstor.org.

.

Institute for Classical Studies, part of the Institute for Philosophy, Czech Academy of Sciences in Prague iscollaborating with JSTOR to digitize, preserve and extend access to Listy filologické / Folia philologica.

http://www.jstor.org

This content downloaded from 91.229.229.210 on Sun, 15 Jun 2014 01:58:37 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

De Michaele Pieczka apud Hungaros

studia litterarum persequente

JAN MARTINEK (PRAHA)

Iosephus Stahlik, gymnasii Mielnicensis in Bohemia olim rector et tabu Iarii eiusdem civitatis praefectus, hominum eruditorum epistulas inter cetera scripta suae curae concredita inventas selegit separatim in tabu lario asservandas.1 Quarum epistularum unam Duchosilaus Tugurinus Idibus Octobribus 1596 Cassoviae dederat hoc exemplo:2

Omnibus has lecturis salutem α salutis autore, qul est nostra victoria. Quanta sit tyrannis et saemtia communis illius totius Christianitatis

hostis Turcae, пето est qui ignoret. Ille enim поп solum erga Christianos gladium suum stringit, verum etiam adversus Christum ipsum arma то пе!. Cum itaque, proh dolor, immanitas eius in tantum sese extenderit, ut ingentibus cum copiis ad oppugnandam civitatem Agriam arcemque eius munitissimam, totius Hungariae post Deum propugnaculum firmissi mum, immaniter advenerit nosque inhabitatores elus loci expellat, multos trucidet, plures sub iugum suum captwos trahat ecclesiamque Christi totumque adeo Christianorum orbem adventu suo ingenti maerore et tristitia affecerit, merito hi duo adolescentes Michael Pieczkonidae Во hemus et Petrus Wichardus Borussus, qui in schola nostra sat longo tem poris intervallo vixerunt, de discessu ex faucibus et rictu immanis huius hostis et tyranni legitime sibi consuluerunt. Quod cum ita sit illique Turcae immanitate et saevitia periculosa moti perculsique hinc Agria discedere coacti juerint, id sibi а те testimonii loco dari poposcerunt, quo sibl fides α doctis pariter ac ab indoctis adhiberi possit. Oro autem omnes Christianae fidei professores de ecclesia Christi bene meritos necnon reverendlss. doctissimosque viros ac magistros caeterosque cuiuscunque status ac conditionis dominos, ut eorum huic exilio compati eosque propter veritatem et professionem Christi profugos sub alam pietatis Christianae suscipere dlgnentur eorumque studia, qulbus poterint, officiis promoveant, quo intelligant Deo, hospitalitatis autori, magnum lucraturos esse com modum. Valeant.

Dantur sub adventum Cassowiam 15. Octobris, oppugnatae 12. eiusdem mensis Agriae anno 96.

DuchosilcLus Tugurlnus Cassowiensis Hungarus, ludirector Agriensis manu propria

Argumentum epistulae satis perspicuum est. Duchoslaus Tugurinus, ludi Agriensis moderator, cum metu Turcarum Agriam oppugnantium perter ritus Cassoviam aufugisset, Michaeli Pieczkonidae Bohemo et Petro Wi chardo Borusso, discipulis et fugae comitibus, testimonium perhibuit eos

1 Iosepho St&hlik anno 1960 Dr. RSc in tabulario Mielnicensi administrando successlt. Utrumque studla mea magna cum benevolentia adiuvisse libenter hic testor.

2 Inconstantem sciibendi rationem humaniore aevo usitatam in epistula edenda servavi.

312

This content downloaded from 91.229.229.210 on Sun, 15 Jun 2014 01:58:37 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

DE MICHAELE PIECZKA

praesenti periculo coactos scholam Agriensem reliquisse ideoque dignos esse, qui ab omnibus, quos auxilium petiissent, humaniter haberentur.

Michael Pieczkonidae quis fuerit, facile intelligi potest. Poeta erat sati ricus Chrudimii Bohemorum Ioanne Pieczek patře circa a. 1577 natus, operibus Latinis et Bohemicis arte typographica excusis in patria notis simus. In libto, quem anno 1612 edidit,3 Duchoslai Tugurini privignus esse dicitur, quem Tugurinum ab epistulae supra memoratae auctore di versum esse constat. Hic enim DL T. Cassowiensis Hungarus appellatur, ille vero D. T. Czaslavinus Bohemus. Cognatione utrumque coniunctum esse non denegabimus, neque tamen, cum eodem praenomine usi sint et locis longe inter se distantibus nati, fratres fuisse asseverabimus, sed

potius patrueles. Credibile itaque est Duchoslaum Tugurinum Czaslavi num Michaelem privignum Duchoslao Tugurino Cassoviensi, ludi Agrien sis rectori suoque cognato, erudiendum commendasse.

Michaelis Pieczkonidae alias Pieczka (quo nomine saepius appellaba tur) vita et opera nonnullis commentationibus illustrantur, quae in Histo ria litterarum Bohemicarum (p. 308) enumeratae sunt.4 Neque tamen studiorum eius Hungaricorum mentionem usquam inveni. Нас itaque epistula cognita et vitae Michaelis narrationem supplere possumus et, eur anno 1597, cum Fribergae Saxonum litteris studeret, Classicum adver sus bellům Turcicum, opus mille ferme versibus constans, composuerit, facile explicabimus. Ex ore enim et faucibus belli profugus, quantas strages Turcae in florentissimis Europae partibus edidissent quantasque in posterům etiam minitarentur, optime intellexit.

Quaeritur, quo modo epistula Mielnicium, quod est oppidum paucis mil liariis a Praga distans ad Albim fluvium viamque Saxoniam versus feren tem situm, perferri potuerit. Aut Michael Pieczka Fribergam Saxonum pro fecturus, aut Petrus Wichardus Borussus patriam repetens, aut ambo, cum eandem viam una facerent, a senátu Mielnicensi auxilium petiverunt hoc studiorum pristinorum testimonium reddentes.

Quid Michaele Pieczka postea factum sit, paucis absolvemus. Quamquam vir haud spernendi ingenii erat et non solum Fribergensis scholae ma gistros, sed etiam principes huius temporis poetas, Iohannem Campanum Bohémům et Elisabetham Westoniam Anglam, in admiratione sui detine bat, belli Bohemici tempore hostium patriae partes secutus a pristina virtute degeneravit satirisque maledicentissimis in proceres reformatos lusis tantam sibi invidiam conflavit, ut catholicis ipsis esset molestissi mus.s Luce clarius tunc etiam apparuit proditionem gratam, sed prodi torem invisum esse solere.

3 Partis epicae ... libri IV ... 1612. 4

Dějiny české literatury 1, Pragae 1959. 5 Satiras, quas falso nomine Petři Rybaldi Peruani edidisset, publice esse combustas

J. Jireček tradit (Rukověť 2, Pragae 1876, p. 93). Idem auctor commemorat versus

„a quodam epigrammatum scriptore" in Michaelem Pieczka compositos: Omneš díla ceras cum, Petre Boheme, Bohemos // in caput authorls tot maledicta cadunt. // Rybaldi nomen tibi convenit et Peruani, // barbara mens quovis cernitur in jolio. Z. Winter in opere Bohemico „Mistr Campanus" appellato licentia usus, quae fabularum Romanen sium auctoribus conceditur, „anonymos" hos versus Iohannem Campanum scribentem inducit, et quidem anno 1620, quo tempore Michaelis Pieczka satirae ad supplicium de proceribus Bohemis a. 1621 sumptum pertinentes nondum erant vulgatae. Re vera memorati versus auctore non carent: Sunt enim Bohuslai Balbini; vide eius Examen melissaeum Pragae 1663 (fol. Ρ 5a) et Vindobonae 1670 [p. 121, n. 49) editum. Нос epigramma R. Ungar in notls ad Balbini Bohemiam doctam spectantibus (2, p. 313)

313

This content downloaded from 91.229.229.210 on Sun, 15 Jun 2014 01:58:37 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

JAN MARTÍNEK

Commentationem hanc ea de causa Latino sermone composuimus, quod non solum ad Bohemos, sed etiam ad Hungaros quodam modo pertinere videtur. Tugurini nomen inter magistrorum Agriensium nomina in libris, qui apud Hungaros hoc et superiore saeculo editi sunt, non repperi.6 Magni čerte ludus ille Agriensis aestimabatur, siquidem e remotissimis regionibus, Bohemia et Borussia, quae scholis illustribus abundabant, ado lescentes illuc veniebant, ut litteris et artibus erudirentur.

O studiích Michala Pečky z Radostic v Uhrách RÉSUMÉ

JAN MARTÍNEK

List, otištěný na začátku článku, přináší zprávy o delším studijním pobytu známého pobělohorského satirika Michala Pěčky z Radostic v Jagru v Uhrách r. 1596. Pěčkovým tamním učitelem byl košický rodák Duchoslav Tugurinus, patrně příbuzný Michalova nevlastního otce Duchoslava Tugurina Čáslavského, známého humanisty. Pěčka uprchl s tímto svým učitelem a spolužákem Petrem Wichardem, pocházejícím z Pruska, za obležení Jagru Turky těsně před jeiho dobytím do Košic. Zprávy o Pěčkově pobytu v Uhrách za tureckých válek jsou důležité pro výklad jeho dila. Jeho dojmy z Uher ho bezpochyby inspirovaly к napsání spisu Classicum advsrsus bellům Turcicum, který byl vydán o rok později v saském Freiberku. List je významný i pro dějiny jagerského latinského školství, o jehož znamenité úrovni svědčí, že je vyhledávali i žáci ze vzdá lených krajin.

repetivit. Quo in opere simile iudicium a Balbino de Michaele Pieczka oratione prosa expressům habetur (2, p. 312 s.). — Verborum discrepantia: Memorati epigrammatis versus 2: mala verba, Balbinus 1663, 1670; maledicta, Ungar, Jireček.

6 Cf. praecipue: Frankl V i 1 m o s, A hazai és kiilfoldi iskolárás a 16. században, Budapest 1879, p. 89 s., ubi nulla magistrorum, qui in scholis Agriensibus post annum 1592 docebant, mentio fit. — In materiae conquisitione, quam in Hungaria feci, cum ab aliis viris doctis, tum maxime a doctore G. Borsa necnon a doctore L. Juhász adiutus sum.

314

This content downloaded from 91.229.229.210 on Sun, 15 Jun 2014 01:58:37 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions

J. Martínek: De Michaele Pieczka ТаЬ. VI

(tclurtf \3aluitm a.

\S AiiloYi Jui £H yukvx •JiZhrU- ,

/"—\ yiutck. fit {jJxuvsCf fata 'f£^ CCu.-^

tfTA fOvt/iufftjf A^'-- ^ 4tA*J*,J, *i... . r* .

{7n^Utrf ^ ',jt£

»/• i */

*■</"**} *r>

titTwt, 4»'W4. HUV&- (j*k

, veyugfc diAM. Ajntrftif

b dtif '- -'' -

4 • «%*?»« sssssrXSaSf

«^2fe!bes&s*

•ttM tvu

jtuunA.} r , , f4 j »

.'tinnzufa,i&tKtnf xffj, yxf^taAcfU eiuf Uo,r^pt!LjilJn*Ji

rOJ_t yu.ua "i'MCijuIiufktM* *utlui^cf.??ns "€fAi3^jLccbU*$

,?y<4{ f a die cwMkttttui*. .<? - /"* J7 • <•

* */ -/ '• >* jl>:> r o *t i mkI*

>r«r>i xivtkbZCuc

&*. Sue ,

<r~tyH:Ae! (Jietisvu^f £&*& QQe4>fr?$6***M 3*u£&

^su *Jc£* 'WJTva . at -inqc TtTT&vr *4 terv&M*, -JpctrurJ , ^* "r . .xi-Jt— • - s* * -

■ xut^perkiuija. hyt; 2&yc£j*f&' 5 '«: \j_!t

Ur* -zrfrfxt, c a /»/ -xf/Hte

by Uc£a*.i\ pcfejur^l jut A <t^r^ *A)"W *c *4

WiS&M xAyifcn VeiU. f au-Xhu i^rju

j[ui ~£tj£cc-ciX onk SKt wnfti *zfS?*A &£* H -TiJij ■ ' '" ' '

>"/ ">3/ (p"*^ 75

^ /l £(HT(W* JllW

^PV' JugLftHMi *•***$rj

rM fyj&r

"wr

This content downloaded from 91.229.229.210 on Sun, 15 Jun 2014 01:58:37 AMAll use subject to JSTOR Terms and Conditions